ျမနမမာႏငင၏ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးရ ျပညသ႔ဘ႑မက႑

ဂ ငးလဒစကငငငဂ နး စကေနဒ ာႏင အငဒရ ယမ ငမရမ

စကတငဘမ ၂၀၁၅

i

ဂ ငးလဒစကငငငဂ နး ာႏင စကေနဒ တ႔သည ျမနမမဖ ႕ျဖးေရး အရငးအျမစအဖ ြ႔႔အစညး စ းပ မးေရးာႏင လမႈေရးဖ ႕ၿဖးေရးအဖ ြ႔႕ (MDRI-CESD) မ သေတသနအတငပငာႏင သေတသနလကေထမကတ႔ျဖစသည။ အငဒရ ယမငမရမမမ အျပညျပညငငရမ ဖ ႕ၿဖးေရးစငတမ (IGC) မ ျမနမမာႏငငငငရမ စ းပ မးေရးအၾကေပးပဂ လျဖစသည။

ျမနမမဖ ႕ၿဖးေရးအရငးအျမစအဖ ြ႔႕အစညး စ းပ မးေရးာႏင လမႈဖ ႕ၿဖးေရးအဖ ြ႔႕ သည ျမနမမာႏငင၏လမႈစ းပ မးတးတကေျပမငးလြ႔ ေရးအတ ကရညရ ယေသမ သ းျမးလ တလပသည သေတသနာႏငအတငပငအဖ ြ႔႕အစညးတစ ျဖစသည။ စငတမသည စ းပ မးေရးက႑ျပျပငေျပမငးလြ႔မႈ ငငးရြ႔မ ြ႔ေတမႈေလ မ ေရး ေရရညတညတငျမြ႔ေသမ ဖ ႕ၿဖးတးတကေရးာႏင အပ ပမႈစနစ ေကမငးမ မးအစရေသမက႑မ မးရ သကငငသမ မးကယတငပါဝငေသမ မဝါဒေရးရမသေတသနလပငနးမ မးက ေငမငရ ကလ က ရသည။ ထ႔အျပင လကရျပျပငေျပမငးလြ႔ေရးလပငနးစဥမ မးတ င ပါဝငေငမငရ ကေနၾကေသမ အဓက အေရးပါသည အငစတ က းရငးမ မးာႏင အဖ ြ႔႕အစညးမ မးအတ ကလညး ေလက ငသငတနးေပးျငးာႏင ပညမေရးငငရမ ဝနေငမငမႈမ မးက ေငမငရ ကေပးလ ကရသည။

အမရေဖမငေဒရငး သည အက းအျမတမယသည ာႏငငတကမဖ ႔ၿဖးေရးအဖြ႔ ႔အစညးတစျဖစၿပ း အရနအဟနျဖင ဖ ႔ၿဖးတးတက ေနသည အမရေဒသရလမ မး၏ လေနမႈဘဝျမႇငတငေပးသည လပငနးမ မးက ေငမငရ ကလ ကရပါသည။ ငယစာႏစ ေျမကာႏစၾကမ ကမလအတ ငး ရရထမးသည လပငနးာႏင ေဒသတ ငး အေတ ႔အၾကမ မးတ႔အေပၚ အေျ၍ ၂၁ ရမစတ င အမရေဒသတ ငး ေတ ႔ၾကေနရသည စနေၚမႈမ မးျဖစေသမ စ မအပ ပမႈာႏင ဥပေဒ စ းပ မးေရးဖ ႔ၿဖးတးတကမႈ အမ းသမ း စ မးေငမငရညျမငမမးေရး သဘမဝပတဝနးက ငနင ေဒသတ ငး ပးေပါငးေငမငရ ကေရး လပငနးမ မးက လပေငမငလ က ရပါသည။ ထ႔ျပင Books for Asia အစ အစဥာႏင ပညမရပငငရမ အျပနအလနဖလယမႈမ မးကပါ ေငမငရ ကျငးျဖင အမရေဒသ ၿငမး မး တရမးမ တကမ ဖ ႔ၿဖးသမယမေရးအတ က ကည ေငမငရ ကလ ကရပါသည။ ငနဖရနစစၥကတ င ႐းး ပတညရၿပ း အမရာႏငငေပါငး (၁၈) ာႏငငာႏင ဝါရငတန ဒ စ တ႔တ င ႐းးမ မးရပါသည။ အမရေဖမငေဒးသည အစးရဌမနငငရမာႏင ပဂ လက မတဖကမ မးျဖင လပငနးမ မးတြ႔ ဖကလပေငမငကမ ရနပေင မ မးအမး ာႏစာႏငငာႏင ာႏငငေပါငးစပါဝငေသမ ဖ ႔ၿဖးေရးအဖြ႔ ႔အစညးမ မး ေဖမငေဒးရငးမ မး ေကမပေရးရငးမ မး ာႏင တစသ းပဂ လအလ ရငမ မးမ လကရရပါသည။

အျပညျပညငငရမဖ ႕ၿဖးေရးစငတမ သည ဖ ႕ၿဖးငြ႔ာႏငငမ မးတ င ေရရညတညတငၿမြ႔ေသမဖ ႕ၿဖးမႈမ မးျဖစေပၚလမေစေရး အတ က ေရးဥ းသေတသနမ မးကအေျသည ေတမငးငမႈမ မးအရေငမငရ ကေသမ မဝါဒအၾကဥမဏမ မးက ေပးအပေလရပါသည။ IGC သည ကမ႓ာမထပတနး သေတသနပညမရငမ မးက နရကာႏင အမဖရကာႏင ေတမငအမရတ႔မ ာႏငငအလက႐းး ြ႔မ မးက စ စဥၫႊနၾကမးၿပ း သကငငရမအစးရအဖ ြ႔႕မ မးာႏင ပးေပါငးကမ ဖ ႕ၿဖးမႈငငရမ အဓကစနေၚမႈႀက းမ မးာႏင ပတသကၿပ း အရညအေသ းျမင သေတသနမ မးာႏင မဝါဒငငရမ အၾကဥမဏမ မးက စ စဥေဖမထတေငမငရ ကေပးေနပါသည။ LSE ၌အေျ စကၿပ း ေအမကစဖ႔ဒတကသသလာႏင ပးေပါငးေငမငရ ကေနေသမ IGC က ၿဗတနာႏငငတကမဖ ႕ၿဖးေရးဌမန (DFID) ကရနပေင ေထမကပေပးသည။

ii

အမမ - ဗဟ ပကငမႈေလ မ ေရးလပငနးစဥာႏငပတသကသည ေင းောႏ းမႈမ မးက ပေဖမျငး

ျမနမမဖ ႕ၿဖးေရးအရငးအျမစအဖ ြ႔႕အစညး စ းပ မးေရးာႏင လမႈဖ ႕ၿဖးေရးအဖ ြ႔႕သည International Growth Center အမရ ေဖမငေဒးရငးတ႔ာႏင ပးေပါငးေငမငရ က ြ႔ေသမ ျမနမမာႏငင၏ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မး၏ ျပညသ႔ဘ႑မက႑ (State and Region Public Finances in Myanmar) သေတသနအစ ရငစမက ဝမးေျမမကစ မျဖင ျဖန႔ အပပါသည။

ယသေတသနသည ျမနမမာႏငင၏ ျပညသ႔ဘ႑မစ မန႔ ြ႔မႈက႑ာႏငငကစပၿပ း ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက း အစးရမ မး၏အနး က႑က ပမနမးလညသေဘမေပါကေစရနရညရ ယ၍ ဤသေတသနကေငမငရ က ြ႔ျငးျဖစသည။ ယသေတသနသည ေငမငရ က ြ႔ၿပ းေသမ သေတသနေတ ႕ရ ကမ မးက အသး ကမျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအငင ဘ႑မေရးက႑ဖ ြ႔႕စညး ေငမငရ ကပက ပမနမးလညသေဘမေပါကေစရန လကရဘ႑မေရးက႑ ဗဟ ပကငမႈေလ မ ေရးျဖစစဥတ င ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအစးရမ မးသည ၄ငးတ႔၏ဖ ြ႔႕စညးပအေျဥပေဒပါ တမဝနဝတရမးမ မးက ေက ပ နစ မထမးေငမငာႏငရန လအပေသမ ရနပေင အရငးအျမစမ မးရ/မရ သရနငေစရန ရညရ ယေငမငရ က ြ႔သည။ ထေမး နးမ မးက ေျဖငာႏငရနအတ က ႐းႈပေထ းနကနြ႔ၿပ း အမ းမ းက ြ႔ျပမးေသမ အေၾကမငးရငးမ မးက ေလလမသရရန အေရအတ ကအေျျပာႏင အရညအေသ း/တနဖး အေျျပ သေတသနနညးလမးမ မးက အသးျပ ြ႔သည။ သကငငရမတမဝနရသမ မးက ေမး နးအ ႕ႀကတငသတမတထမးေသမ (semi-structure) အငတမဗ းမ မးျပလပျငး သကငငရမက႑မ ပညမရငမ မးာႏင တငပငာႏ းောႏမျငး ပာႏပထတေဝထမးေသမ ဘတဂ ကာႏင လမႈစ းပ မးအ ကအလကမ မးက ေလလမသးသပျငး စသညတ႔ကလညး ေငမငရ က ြ႔သည။

ာႏငငတစာႏငငအတ က ဘ႑မေရးက႑ဗဟ ပကငမႈ ေလ မ ေရးလမးေၾကမငးကေလ မကလမးရမတ င အဓကအေၾကမငးျပ က မမ ျပညသ႔အက းျပလပငနးမ မးာႏင ဝနေငမငမႈမ မးကေငမငရ ကရမ၌ ေအမကေျအငငမ အစးရအဖ ြ႔႕အစညးမ မးက အသးျပ ျငးသည ျပညသ႔အ နဘ႑မမ မးက အက းအရငးာႏင အထေရမကငးသးစ ြ႔ျငးပငျဖစသညဟေသမ အငျဖစသည။ ထအ ကက ျပညေထမငစျမနမမာႏငငအစးရက ၂ဝ၁၃ ာႏစတ င ထတျပနေၾကညမ ြ႔ေသမ လမႈစ းပ မးျပျပငေျပမငးလြ႔ေရးငငရမ မေဘမငမ မးတ ငလညး အသအမတျပလကထမးသည။ ထမေဘမငမ မးသည ေဒသာႏရလအပ ကမ မးက ပမထေရမကစ မျဖည စ မးာႏငေစမည ျပညသပါဝငေသမ ေဒသာႏရဘတဂ ကျပငငငေရးင ြ႔ျငးလပငနးစဥမ မး ဗဟအငင အငစတ က းရငးမ မးမ လပ ပင ငအမဏမာႏင ရနပေင အရငးအျမစမ မးက ထေရမကစ မလႊြ႔ေျပမငးေပးာႏငရနအတ က လအပေသမ ဥပေဒေရးရမာႏင လပထး လပနညးငငရမမေဘမငမ မး ဖ ႕ၿဖးေရးက ရညရ ယျပဌမနးထမးျငးျဖစသည။

ျမနမမာႏငင၏ ဘ႑မေရးစနစဖ ြ႔႕စညးတညေငမကပသည ဗဟ ပကငမႈကြ႔ေသမပစ၌ပင ရေနေသးေသမလညး ဘ႑မေရးက႑ ဗဟ ပကငမႈေလ မ ေရး ရညမနး ကမ မးက အေကမငအထညေဖမရတ င ရလမဒေရမ လပငနးစဥပါတနးတအေရးပါေၾကမငး အသအမတျပလကထမးပါသည။ သငေလ မစ မစ မေငမငရ ကာႏငျငးမရေသမ ဘ႑မေရးက႑ ဗဟ ပကငမႈေလ မ ေရး လပငနးစဥတစရပသည ေလလ ငျပနးတ းမႈမ မး မည မ မႈမ မးာႏင မက႐းစ းပ မးေရးာႏင ာႏငငေရးမတညၿငမမႈမ မးက ျဖစေစာႏင သည။ ထ႔ေၾကမင ဘ႑မေရးက႑ ဗဟ ပကငမႈေလ မ ေရးလပငနးစဥတစရပက မညသ႔ေငမငရ ကသညငေသမ အ က ကလညး မညသညအငးသတရလမဒမ မးထ ကသညငေသမ အ ကာႏင တနးတအေရးပါေနရျငးျဖစသည။ ျမနမမာႏငငတ င ာႏႈငးယဥ ကအမးျဖင တေတမငးေသမအ နကမလတစအတ ငး၌ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအစးရမ မးထသ႔ လပပင ငတမဝန ာႏင အရငးအျမစမ မး မ မးစ မလႊြ႔ေျပမငးေပးာႏင ြ႔ျငးာႏငအတ ယဥတ ြ႔ပါလမသည အာႏရမယမ မးကလညးေအမငျမငစ မ စ မာႏင ြ႔ပါ သည။

ထသ႔ေအမငျမငမႈမ မးရ ြ႔ေသမလညး ပမတးတကေအမင ေငမငရ ကရနလေသးသည နယပယအမ မးအျပမးရေနသည။ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအစးရမ မး စတငတညေထမင နမစ၍ ျပညေထမငစမ၎တ႔ထသ႔ လႊြ႔ေျပမငးေပးေသမဘ႑မေင အရငးအျမစမ မးမမ သသသမသမတးတကမ မးျပမးလမ ြ႔သည။ ယသေတသနတ င ထသ႔လႊြ႔ေျပမငးေပးျငး၏ အဓက ေနမက အေၾကမငးတရမးမ မးက ေလလမေဖမထတ ြ႔ၿပ း ေနမကတစငငအေနာႏင ပ ငလငးျမငသမမႈအျပညရေသမ ပေသနညးအေျ လႊြ႔ေျပမငးမႈပစက တးတကက ငသးာႏငရနအၾကျပထမးသည။ ဤနညးအမးျဖင ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအစးရမ မးသ႔လႊြ႔ေျပမငး ေပးမည အရငးအျမစမ မးက တရမးမ တမႈရၿပ း ႀကတငန႔မနးရနလ ယကေသမ ပစမ မးျဖင စ မေငမငရ ကေပးာႏငမညျဖစသည။ ထမတစငငငကလကၿပ း ဘ႑မေရးက႑ဗဟ ပကငမႈေလ မ ေရးာႏငပတသက၍ ေင းောႏ းဖလယၾကရမတ င မညသည ပမမဏ လႊြ႔ေျပမငးသငသညက အဓကဥ းတညေနရမမ မညသညအေၾကမငးအရမမ မးအတ က အဓကရညရ ယလ ႊြ႔ေျပမငးသင သညက ေနမကတစငငတကေင းောႏ းအေျဖရမသ မးာႏငရနရညရ ယပါသည။

ဗဟ ပကငမႈေလ မ ေရးတ င ျမနမမာႏငငသည ကနဥ းေျလမးမ မးလမးသည အငင၌သမရေနေသးရမ ဘ႑မေရးက႑ ဗဟ ပကငမႈေလ မ ေရးက တမထးျမးေသမအရနအဟနျဖင ေငမငရ ကာႏင ြ႔ျငးသည စတအမးတကေက နပဖ ယ ျဖစေသမလညး အ ငအလမးမ မးာႏင အာႏရမယမ မးအၾကမးတ င ဟန ကည ည ေလ မကလမးာႏငရနလညး အလ နအေရးႀက း

iii

ပါသည။ ယသေတသနတ င ေင းောႏ းေဖမျပထမးသကြ႔သ႔ပင ဟန ကည ေရးအတ က မျဖစမေနေငမငရ ကရမည လပငနးတစရပမမ ဘ႑မေရးက႑ဗဟ ပကငမႈေလ မ ေရးက က ယျပန႔ေသမ ာႏငငေရး အပ ပေရးာႏင စ းပ မးေရး ျပျပငေျပမငးလြ႔မႈမ မးာႏင တငကစဥးစမးေငမငရ ကေရးပင ျဖစသည။ ငလသညမမ လပငနးစဥ၏ ေငမငရ ကပနညးလမးာႏင ရလမဒာႏစမ းစလးက တမထးျမးေသမ ျမနမမာႏငင၏ စ းပ မးေရး ာႏငငေရးာႏင သမငးေနမကမ မးာႏင ငကစပစဥးစမးၿပ းမ ငးျဖတေငမငရ ကရနျဖစပါသည။

ေဒါကတမေဇမဥ း အမႈေငမငဒါ႐းကတမ MDRI-CESD

iv

စကမးဥ း

ျမနမမဖ ႕ၿဖးတးတကေရးအရငးအျမစအဖြ႔ ႔အစညး - စ းပ မးေရးာႏငလမႈဖ ႕ျဖးတးတကေရးအဖ ြ႔႕ (MDRI-CESD) International Growth Center ာႏင အမရေဖမငေဒးရငး တ႔သည ျမနမမာႏငငရေဒသာႏရအပ ပေရး ေင းောႏ း ကစမတမး ယရစၾကမေျမမက ေင းောႏ း ကစမတမးက ဝမးေျမမကစ မ တငျပအပပါသည။

ျမနမမာႏငငရ ေျပမငးလြ႔မႈအရနအဟနသည လငျမနစ မ စဥငကမျပတ ျဖစထ နးေနျပ း ဗဟ ပကငမႈေလ မ ေရးာႏင ေဒသာႏရအပ ပေရး အေၾကမငးအရမကစၥရပမ မးသည အစးရ၏ျပျပငေျပမငးလြ႔ငငရမလပငနးစဥမ မးမ ဥ းစမးေပးလပငနးမ မး ျဖစျပ း ာႏငင၏ေရရညဖ ႕ျဖးတးတကေရးအတ က အေရးၾက းေသမ ကစၥရပမ မးျဖစသည။ ထေၾကမင ဗဟ ပကငမႈေလ မ ေရးာႏင ေဒသာႏရငငရမ အပ ပေရးကစၥရပမ မးာႏင သကငငေသမ အဓကျပျပငေျပမငးလြ႔ေရး လပငနးမ မးအေပၚ သေတသနာႏင ေလလမသးသပ ကမ မး အမနတကယလအပလ က ရသည။

ျမနမမဖ ႔ၿဖးေရးအရငးအျမစအဖ ြ႔႕အစညး စ းပ မးေရးာႏငလမႈဖ ႔ၿဖးေရးအဖ ြ႔႕ာႏင အမရေဖမငေဒးရငးတ႔ ငကလကပးေပါငး ေငမငရ ကျငးျဖင ဤေင းောႏ း ကစမတမးစဥမ မးသည ျမနမမာႏငငေတမရ အမ းသမးအငငာႏင ေဒသာႏရအငင မဝါဒ မတသမ မး လမႈအဖ ြ႔႔အစညးမ မး စ းပ မးေရးအဖ ြ႔႔အစညးမ မး ဖ ႔ျဖးတးတကေရးမတဖကမ မးာႏင အျမးစတပါဝငစမးသ မ မးက မဝါဒာႏငျပျပငေျပမငးလြ႔ေရး လပငနးစဥမ မးအေပၚ တကရကအစ ရငေသမ ေဒသာႏရငငရမ အပ ပေရး သေတသနငငရမေတ ႔ရ ကမ မးျဖင ပပးေပးရနရညရ ယသည။

သမငးအစဥအလမအရ ျမနမမာႏငင၏ ာႏငငေရးာႏင အပ ပေရး ဖ ြ႔႔စညးတညေငမကပသည ဗဟ ပကငမႈၾက းမမးျပ း မ မးေသမအမးျဖင ျဗတသ ကလန လကေအမကမ လ တေျမမကျပ းေနမကပငး အေျငငးသကလမျငးျဖစသည။ ၂၀၀၈ ဖ ြ႔႔စညးပအေျဥပေဒသည ျပညနယာႏငတငးေဒသၾက းလႊတေတမမ မး ျပညနယာႏငတငးေဒသၾက းအစးရမ မးက ဖ ြ႔႔စညး တညေထမငျပ း ဥပေဒျပေရးတမဝနမ မး ရေင မ မးေကမကစေငမငးျငးာႏင သးစ ြ႔ျငးအ ငအမဏမမ မးကေပးအပ ြ႔သည။

ထအ နမစ၍ ျပညနယာႏငတငးေဒသၾက းမ မး၏ အရငးအျမစမ မးာႏင ဘ႑မေရးတမဝနမ မးက တးျမႇငေပးရန အေလးထမးေငမငရ ကလမၾကၿပ း ဗဟအစးရမလညး ဘ႑မေရးငငရမေျဖေလ မမႈမ မး ပမေငမငရ ကရန စတအမးထကသနမႈက ေဖမျပ ြ႔သည။ သ အရ အရဗဟ ပကငမႈ ေျဖေလ မေပးျငးသည ျပညသ႔အရငးအျမစမ မးက ပမေကမငးမ နစ မ ြ႔ေဝေပးျပ း ထေရမကေသမအသးျပမႈက ျဖစေစေသမလညး ျမနမမာႏငငအတ ကမႈ ဤအရမမ မးသည ေဒသာႏရအစးရမ မးာႏင ၎တ႔၏ လမႈအသငးအဝနးမ မး၏ ရေင မ မး မတညေကမကသးစ ြ႔ာႏငစ မးာႏင မကလးမ မးအေပၚ မတညသည။

ထ႔ထကပ၍ငရေသမ သသမထငရမးေသမ လမႈေရးာႏငစ းပ မးေရးငငရမ ျပျပငေျပမငးလြ႔မႈမ မး ျဖစေပၚေနသည ာႏငငတစာႏငင အေနျဖင အစးရ၏ တမဝနဝတရမးသေဘမသဘမဝာႏင အတငးအတမာႏစရပစလးသည လအပ ကမ မးစ မ ျဖစေပၚေနေသးသည။ ဤေင းောႏ းျငငးမႈအေပၚ အေထမကအပျဖစေစရနအတ က ယသေတသနစမတမးသည ျမနမမာႏငငရ ျပညနယာႏငတငးေဒၾက း မ မး ဘ႑ာေရးေရးင ြ႔မႈအေပၚ အေျျပ၍ ျပညသ႔ဘ႑မေရးစ မန႔ ြ႔မႈက႑တ င ေဒသာႏရအစးရမ မး၏ လကရတမဝနမ မးာႏင အလမးအလမရာႏငေသမ တမဝနမ မးအေပၚ ပမနမးလညသေဘမေပါကေစရန ပပးေပးရနရညရ ယသည။

ဤစမတမးအတ က ၿဗတသ အစးရ၏ ာႏငငတကမဖ ႕ၿဖးေရးဌမနမ လႈကလြ႔စ မျဖငရပေင ပပးကည ပါသည။ ဤစမတမးတ င ေဖမျပထမးေသမ ထငျမငယင ကမ မးသည စမတမးျပစသသေတသ မ မး၏ ထငျမငယင ကမ မးသမျဖစျပ း ၿဗတသ အစးရ၏ ာႏငငတကမဖ ႕ၿဖးေရးဌမန ျမနမမဖ ႕ၿဖးတးတကေရးအရငးအျမစအဖြ႔ ႔အစညး - စ းပ မးေရးာႏငလမႈဖ ႕ျဖးတးတကေရးအဖ ြ႔႕ International Growth Center ာႏင အမရေဖမငေဒးရငးတ႔၏ ထငျမငယင ကမ မးမဟတပါ။

ေဒါကတမေဇမဥ း အ ရနေပၚတမ ေဒါကတမကင(မ)နင အမႈေငမငဒါရကတမ ဌမေနဒါရကတမ ဌမေနကယစမးလယ MDRI-CESD International Growth Center အမရေဖမငေဒးရငး

v

မမတကမ ေက းဇးတငလႊမ ................................................................................................................ vii

သေတသန ဥ းတည ကာႏင ဥးကပပနညးလမး ........................................................................... viii

အစ ရင စမအာႏစ ပ ........................................................................................................... ix

အပငးတစ - နဒါနး............................................................................................................... 1

၁.၁ ဗဟ ပကငမႈေလ မ ေရးလပငနးအစ အစဥ ..................................................................................... 2

အပငးာႏစ - ျမနမမာႏငင၏ဗဟ ပကငမႈေလ မ ေရးလပငနးစဥာႏငာႏငငေတမဖ ြ႔႕စညးတညေငမကပ .................... 4

၂.၁ ျပညနယ/တငးေဒသႀက းရနပေင စနစအတ က အပ ပေရး ာႏငငေရးာႏင ဘ႑မေရးစနစဖ ြ႔ြ႔႕စညးပမ မး ....................... 6

၂.၂ ျမနမမာႏငင၏ ဘတဂ ကလပငနးစဥ............................................................................................... 7

၂.၃ ျပညနယ/တငးေဒသႀက းမ မး၏ ဥပေဒျပေရးလပငနးတမဝနမ မး ................................................................ 9

၂.၄ ျပညေထမငစအငင ေအမကအစးရအဖ ြ႔႕အစညးမ မး၏ အပ ပေရးယာႏရမးဖ ြ႔႕စညးတညေငမကပ ........................ 10

၂.၅ ႐းငမ မး .......................................................................................................................... 11

၂.၆ ၿမ႕နယမ မး ....................................................................................................................... 11

၂.၇ ေက းရ မအပစမ မးာႏင ရပက ကမ မး .............................................................................................. 12

အပငး ၃ - ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအစးရမ မး၏ ဘ႑မေရးအရလပငနးတမဝနမ မး ................................. 15

၃.၁ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအစးရမ မး၏ အ နေကမက ပင င ............................................................... 15

၃.၂ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မး၏ အ နေကမက မႈငငရမ တမဝနဝတရမးမ မးာႏငပတသကၿပ း ၿငသးသပ က .......... 17

၃.၃ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအစးရဘတဂ ကကနးဂဏနးမ မးာႏငပတသကၿပ း မတသမးရန ................................... 18

အက ဥး ပာႏင မတသမးရန အ ကမ မး ............................................................................................. 19

အပငး ၄ - ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းရေင မ မး ............................................................................. 21

၄.၁ ျပညနယာႏငတငးေဒသၾက း ရေင မ မးက ၿငသးသပျငး ...................................................................... 21

၄.၂ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မး၏ လပငနးက႑အလကရေင မ မး ............................................................. 21

၄.၃ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မး၏ ရေင အရငးအျမစမ မး ....................................................................... 23

၄.၄ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မး၏ ရနပေင အမ းအစမးမ မး ..................................................................... 25

၄.၅ အ နာႏင အ နမဟတေသမ ရေင မ မး .......................................................................................... 27

၄.၆ အ နေကမက ရရမႈ ပစမ မး ..................................................................................................... 29

၄.၇ ၂၀၁၁-၁၂ မ ၂၀၁၅-၁၆ အတ ငး ျပညေထမငစမ လႊြ႔ေျပမငးေပးေင မ မး ....................................................... 30

၄.၈ ျပညေထမငစလႊြ႔ေျပမငးေပးေင မ မးက ေလလမသးသပျငး .................................................................... 32

အက ဥး ပာႏင မတသမးရနအ ကမ မး .............................................................................................. 33

အပငးငါး - ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မး၏အသးစရတမ မး ............................................................. 35

၅.၁ ျပညနယာႏငတငးေဒသၾက းမ မး အသးစရတကၿ ငသးသပျ ငး ............................................................... 35

၅.၂ ဘတဂ ကမ ေျ .................................................................................................................. 36

vi

၅.၃ ျပညနယာႏင တငးေဒသၾက းမ မး၏ လပငနးက႑အလက သးစ ြ႔ေင ........................................................... 37

၅.၄ ျပညနယာႏင တငးေဒသၾက းမ မး၏ အသးစရတအမ းအစမးမ မး ............................................................... 39

၅.၅ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မး၏ လတစဥ း ငးပ မးမ အသးစရတ ............................................................ 40

၅.၆ ေင လးေင ရငး သးေင မ မးာႏင ျပညသ႔ေငမကလပေရးလပငနး ................................................................. 42

၅.၇ ေဒါငလကလပပင ငအငငငငလႊြ႔ေျပမငးေပးျငး တမဝနလႊြ႔ေျပမငးေပးအပျငးာႏင ဗဟ ပကငမႈေလ မ ျ ငး ........... 44

အက ဥး ပာႏင မတသမးရနအ ကမ မး .............................................................................................. 46

အပငးေျ မက - နဂးာႏင အၾကျပ ကမ မး ................................................................................... 47

၆.၁ ျမနမမာႏငင၏ဗဟ ပကငမႈေလ မ ေရးလပငနးစဥ ေဒသတ ငးာႏငငမ မးာႏင ာႏႈငးယဥ က ................................... 47

၆.၂ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မး၏ ရနပေင အရငးအျမစမ မးာႏင လပပင ငတမဝနမ မး ........................................ 49

၆.၃ တမဝနာႏင ရနပေင အရငးအျမစမ မးအၾကမးဟန က .......................................................................... 50

၆.၄ ျပညေထမငစအငငေအမက ဘ႑မေရးက႑ာႏင ဗဟ ပကငမႈႈေလ မ ေရးလပငနးစဥ ငကစပေင းောႏ းျငး ........... 51

၆.၅ အၾကျပ ကမ မး ................................................................................................................. 52

၆.၆ ေရ႕ငကေငမငရ ကရနလအပသည သေတသနလပငနးမ မး ................................................................. 54

က မးကးစမရငး................................................................................................................. 56

ေနမကငကတ ြ႔................................................................................................................. 58

ေနမကငကတ ြ႔ ၁ - ၂၀၀၈ ာႏစ ဖ ြ႔႕စညးပအေျ ဥပေဒ ဇယမး-၂ တငးေဒသႀက းာႏငျပညနယ ဥပေဒျပစမရငး ................. 58

ေနမကငကတ ြ႔ ၂ - ဖ ြ႔႕စညးပအေျဥပေဒဇယမး - ၅ တငးေဒသႀက း သ႔မဟတ ျပညနယမ မးက ေကမက ရမည အ နအမ မး ......................................................................................................................................... 60

ေနမကငကတ ြ႔ ၃ - ယစမ း နေကမက မႈ ဥပမမ ................................................................................... 61

ေနမကငကတ ြ႔ ၄ - ရနကနၿမ႕ေတမစညပငသမယမေရးေကမမတ ၏ ပစၥညး နေကမက မႈပစ .................................. 62

ေနမကငကတ ြ႔ ၅ - ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မး၏ ၂၀၁၃-၁၄ ဘတဂ ကေါငးစဥ အမ းအစမးမ မး .......................... 63

ေနမကငကတ ြ႔ ၆ - ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးလကေအမကရ ဌမနငငရမမ မး၏ တမဝနဝတရမးမ မး ...................... 64

ေနမကငကတ ြ႔ ၇ - ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မး၏ ရေင ာႏငအသးစရတေါငးစဥမ မး အဓပၸါယဖ ငင က ................... 67

ေနမကငကတ ြ႔ ၈ - ျပညေထမငစလႊြ႔ေျပမငးေင မ မးက ေလလမျငး - လကေတ ႕ငနးစစေလလမမႈ ............................. 68

ေနမကငကတ ြ႔ ၉ - ယေလလမမႈတ ငအသးျပြ႔ေသမ လဥ းေရဖ ြ႔႕စညးပာႏင စ းပ မးေရးငငရမ ကနးဂဏနး အ ကအလကမ မး ......................................................................................................................................... 71

ေနမကငကတ ြ႔ ၁၀ - ၂၀၁၃-၁၄ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက း ဘတဂ ကတ ငေဖမျပထမးေသမ အဖ ြ႔႕အစညးမ မး ဌမန ငငရမမ မးာႏင ာႏငငပငလပငနးမ မးအမး ၂၀၀၈ ဖ ြ႔႕စညးပအေျ ဥပေဒက သတမတေပးထမးေသမ အငငအတနးမ မး ........ 73

ေနမကငကတ ြ႔ ၁၁ - ျပညနယာႏင တငးေဒသႀက းအငငဌမနငငရမမ မးာႏင ာႏငငပငလပငနးမ မးက ဝနႀက းဌမနငငရမ လပငနးတမဝနဝတရမးမ မးအရ ြ႔ျမးျငး ........................................................................................... 74

vii

ေက းဇးတငလႊမ

သေတသနအဖ ြ႔႔ျဖင အ နေပးေတ ႔င၍ အေတ ႔အႀကမ မးက မ ေဝေပးသအမးလးက သေတသနအဖ ြ႔႔မ အထးေက းဇးတငရပါသည။ ၎တ႔၏ ပ ငလငးမႈ ာႏင စတပါဝငစမးမႈမ မးသည ဤသေတသနစမတမးျဖစေျမမကရနအလ နအေရးပါလပါသည။

သေတသနစမတမးျပစသ သေတသ မ မး ျမနမမဖ ႕ၿဖးတးတကေရး အရငးအျမစအဖ ြ႔႕အစညး - စ းပ မးေရးာႏငလမႈဖ ႕ၿဖးတးတကေရး အဖ ြ႔႕ International Growth Center ာႏင အမရေဖမငေဒးရငးတ႔သည ေပၚလမစာႏလကတ စငဒ ဂ လငး ာႏင ေဟးမစရနစငင တ႔က ၎တ႔၏ ဤသေတသနစမတမးတ င ထညဝငမႈမ မးအတ က ေက းဇးတငပါသည။

ဤသေတသနသည ရာႏငျပ းသမး ျပညနယာႏငတငးေဒသၾက းမ မး၏ ျပညသ႔ဘ႑မေရးငငရမ အသပညမမ မးအေပၚ ထပမျဖညစ ကရနရညရ ယေသမလညး အဓကရညရ ယ ကတစမမယေါငးစဥ (ျပညနယာႏငတငးေဒသၾက းမ မးရ ျပညသ႔ဘ႑မေရး) ေပၚရ လကရသတငးအ ကအလကမ မးျဖင ေပါငးစညးျပ း အနမဂတ လပငနးနယပယမ မးအတ က ပ႔ပးမႈေပးာႏငရနျဖစသည။ ထ႔ေၾကမငလညး က ာႏပတ႔သည ျမနမမာႏငငရ ေဒသာႏရအပ ပေရးေင းောႏ း ကစမတမးမ မး အေပၚ ထညဝငပပးကည ြ႔ေသမ သေတသ မ မးက ေက းဇးအထးတငရပါသည။ ၎တ႔ျပစ ြ႔ေသမ ေင းောႏ း ကစမတမးမ မးသည ဤသေတသနစမတမးျဖစေျမမကရနအတ က အလ နပင အဖးတနလပါသည။ အထးသျဖင

မကသယးအမာႏးလာႏင ၾကညျပမ စေစမတ႔၏ - ျမနမမာႏငငအပ ပေရးက႑၏ ေက မ႐းးျဖစသည အေထ ေထ အပ ပေရး ဥ းစ းဌမနာႏငပတသကသည ေလလမတငျပ က

ေဟးမစနစငငာႏင စငဒ ဂ လငးတ႔၏ ျမနမမာႏငငတ င ဘ႑မေရးငငရမ ဗဟ ပကငမႈေလ မ ျငး - ျပျပငေျပမငးလြ႔ေရး အတ က မဝါဒလမးစဥတစင သ႔)

ေဟးမစရနစငင စငဒ ဂ လငး ၾကညျပမ စေစမ သကေအမငလငးာႏင မကသယးအမာႏးလ တ႔၏ ျမနမမာႏငင တငးေဒသႀက းာႏင ျပညနယမ မးရ အပ ပမႈစနစ

ေနမကငးအေနျဖင သေတသနမ အမရေဖမငေဒးရငးာႏင “အစ အစဥမ မး ပးေပါငးေငမငရ ကမႈ သေဘမတည က” ေအမကမ ဤသေတသနစမတမးျဖစေျမမကရန ဘ႑မေရးငငရမပပးကည မႈေပး ြ႔ေသမ ၿဗတနာႏငင ာႏငငတကမဖ ႔ၿဖးေရးဌမနကလညး အထးေက းဇးတငရပါသည။ ဤသေတသနစမတမးတ င အမမးအယ ငးမ မးပါရ ြ႔ပါကလညး ယငးမမဤသေတသနစမတမးကျပစသ သေတသ မ မး၏ အမမးမ မးသမျဖစပါသည။

အမညအေၚအေဝၚမ မးာႏငပတသက၍

၁၉၈၉ာႏစတ င ာႏငငေတမၿငမဝပပျပမးမႈတညေငမကေရးအဖ ြ႔႕အစးရသည ာႏငင၏အမညအပါအဝင ေနရမေဒသအမ မးအျပမး၏ အဂၤလပဘမသမျဖင အေၚအေဝၚစမလးေပါငးမ မးက ျပငငငေျပမငးလြ႔ ြ႔သည။ ယအစ ရငစမတ င ေနရမေဒသမ မးက လကရ ျမနမမနငငတ င တရမးဝငေၚေဝၚသးစ ြ႔ေနေသမ အေၚမ မးအတငး သးစ ြ႔ထမးပါသည။ လအပေသမေနရမမ မးတ င အျမးအမညက ြ႔ မ မးကလညး ပးတ ြ႔ထညသ ငးေဖမျပထမးပါသည။ သမငးေၾကမငးငငရမ အ ကအလကမ မးက ေဖမျပရေသမအါတ င သမငးငငရမ ေဝါဟမရအေၚမ မးအတငး ေၚေဝၚသးစ ြ႔ပါသည။ သ႔ရမတ ငျမနမမအမညမ မးက အဂၤလပဘမသမျဖင စမလးေပါငး ရမတ င ေပၚေပါကေသမ မညသညအျငငးအတ ငမ ရပတညပါဝငျငးမရပါ။ မရငးအဂၤလပအစ ရငစမတ င သ းျမးအဖ ြ႔႕အစညး လပဂ လာႏင တရမးဝငရမထးအမညမ မးက ေဖမျပေသမအါမ မးတ င ႐းပေထ းမႈမျဖစေစရနအတ က အစးရအဖ ြ႔႕အစညးအမညမ မး အမးလးက စမလးႀက းျဖငေဖမျပထမးပါသည။

viii

သေတသန ဥ းတည ကာႏင ဥးကပပနညးလမး

ျမနမမဖ ႕ၿဖးတးတကေရးအရငးအျမစအဖြ႔ ႔အစညး - စ းပ မးေရးာႏငလမႈဖ ႔ၿဖးတးတကေရးအဖ ြ႔႕ (MDRI-CESD) သည အျပညျပည ငငရမဖ ႕ၿဖးေရးစငတမ (IGC) အမရေဖမငေဒးရငးတ႔ာႏင ပးေပါငးကမျမနမမာႏငငရ ျပညနယ/တငးေဒသႀက းာႏင ေဒသာႏရ အငငအပ ပေရးစနစ သေတသနစမစဥမ မး (Subnational Governance in Myanmar Discussion Paper Series) ထြ႔မ စမစဥတစအျဖစ ဤ သေတသနစမတမးက ေလလမေရးသမးျပစ ြ႔ပါသည။

ယသေတသနသည ျပညသ႔ဘ႑မစ မန႔ ြ႔မႈက႑တ င ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအစးရမ မး၏အနးက႑က ပမနမးလညေစ ရနာႏင ေငမငရ ကၿပ းသမးသေတသနေတ ႕ရ ကမ မးက အသးျပကမေအမကပါေမး နးမ မးက ေျဖငရနေငမငရ က ြ႔ျငး ျဖစသည။

၁) ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအစးရမ မးသည မညသညအ နဘ႑မေင မ မးက မညသညအရငးအျမစမ မးမ ေကမကစေငမငးၿပ း မညသ႔ျပနလညအသး သည။

၂) ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအစးရမ မးသည ဖ ြ႔႕စညးပအေျဥပေဒက ၎တ႔ကအပာႏငးထမးေသမ တမဝနဝတရမးမ မးက ေက ပ နစ မထမးေငမငာႏငေစရနအတ က လေလမကေသမ ရနပေင အရငးအျမစမ မးက ေကမကစေငမငး သ႔မဟတ လကရရ ျငးရ/မရ။

အေျသေတသနေမး နးမ မးက ေျဖငာႏငရနာႏင ျပညသ႔ဘ႑မစ မန႔ ြ႔မႈတ င ျပညေထမငစအငငေအမက အပ ပေရးအဖ ြ႔႕မ မး၏ အနးက႑က ပ၍ရငးရငးလငးလငးသျမငာႏငေစရနအတ က ယသေတသနတ င အျပနအလန အေထမကအပျဖစမည အေရအတ ကအေျျပာႏင အရညအေသ း/တနဖး အေျျပ ေအမကပါသေတသနနညးလမးမ မးအမးလးက အသးျပထမးပါသည။

ျမနမမာႏငင၏ ျပညသ႔ဘ႑မ စ မန႔ ြ႔မႈာႏင အပ ပမႈက႑မ မးာႏငပတသကေသမ စမအပစမတမး အစ ရငစမမ မးက ေလလမသးသပျငး

တငးေဒသႀက းသးာႏင ျပညနယတစတ႔မ ေက းရ မအပစအပ ပေရးမ းမသည လႊတေတမအမတအထ တမဝနရသ မ မးာႏင ေက းရ မေါငးေငမငစစေပါငး ၂၁ ဥ းက ေမး နးအ ႕ႀကတငသတမတထမးေသမ (semi-structure) အငတမဗ းပစျဖင ေတ ႕ငေမးျမနးျငး1

၂၀၁၃-၁၄ ဘတဂ ကာႏစ (အ ကအလကမ မးရာႏငသည အန းငးာႏစ) ကအဓကထမးၿပ း ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းာႏင ျပညေထမငစဘတဂ ကငငရမ ကနးဂဏနး အ ကအလကမ မးက ေလလမသးသပျငး

ဌမနငငရမမ မး စညပငသမယမေရးအဖ ြ႔႕မ မး ာႏငငပငစ းပ မးေရးလပငနးမ မးာႏင အပ ပေရးအဖ ြ႔႕အစညးမ မးအၾကမး ဘ႑မေရးအရ ငကသ ယမႈမ မးက ေလလမေဖမထတာႏငရနရညရ ယၿပ း ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းဘတဂ ကငငရမ အ ကအလကမ မးက စမရငးအငးသေဘမအရ ေလလမငနးစစျငး

ဘ႑မေရးငငရမက ၽမးက ငသမ မးာႏင ေင းောႏ းျငး အဖ ြ႔႕အစညးတ ငးာႏင ျပငပ ပညမရငမ မး၏ သေဘမထမးသးသပ ကမ မးက ရယျငး

ယသေတသနမ ကနးဂဏနးအေျငနးစစမႈမ မးက အမ မးျပညသေလလမာႏငရနထတျပနထမးသည ျပညေထမငစာႏင ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းဘတဂ ကန႔မနးတ က ကမႈမ မးက အဓကအေျထမးၿပ း ေငမငရ ကျငးျဖစသည။ ဘတဂ ကာႏင ငငေသမ အ ကအလကမ မးမမ အေသးစတေလလမာႏငေအမင စလငျပညစမႈမရျငး လေလမကေသမကမလအပငးအျမး တစစမ အ ကအလကမ မးရမေနျငးစသည အကန႔အသတမ မးၾကေတ ႕ရေသမလညး ယစမတမးသည ျပညနယာႏငတငး ေဒသႀက းအငငမ မးရ ေယဘယ ဘတဂ ကေရးင ြ႔မႈပစာႏင ရရာႏငေသမဘ႑မေင အရငးအျမစမ မးအေၾကမငးက နမးလည သေဘမေပါကေအမငႀကးစမးရမတ င အေရးႀက းေသမ ေျလမးတစရပျဖစသည။

1 ပ ငလငးျမငသမေသမ ေင းောႏ းေျပမငမႈမ မးျဖစေစရန အမညမေဖမလပါက မေဖမေစေသမပစျဖင အငတမဗ းမ မးက လပေငမငသည။ ဤစမတမးတ င ပါဝငေသမ ရညညႊနးအငတမဗ းမ မးတ င လပဂ လတစဥ း ငးစ က သသမေပၚလ ငေစေသမ အ ကလကမ မးက ဖယ နထမးသည။

ix

အစ ရင စမအာႏစ ပ

ျမနမမာႏငင၏ အပ ပေရးာႏင ာႏငငေရးစနစမ မးသည အစဥအလမအမးျဖင ဗဟ ပကငမႈအလ နျမငမမးသည။သ႔ရမတ င ၂၀၀၈ ာႏစဖ ြ႔႕စညးပအေျဥပေဒာႏင ၂၀၁၀ ေရ းေကမကပ ြ႔တ႔တ င ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအစးရမ မးက ဖ ြ႔႔စညး ြ႔ၿပ းေနမက ျမနမမာႏငင၏ ျပညသ႔ဘ႑မစ မမႈစနစတ င ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအစးရမ မး၏အနးက႑က ပမအေရးပါလမ ြ႔သည။

စတငတညေထမင နမစၿပ း ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအစးရမ မးသည ဘတဂ ကကကယတငျပငငငေရးင ြ႔ျငး အ နအမ မး ေကမကျငး ဥပေဒမ မးျပဌမနးျငးာႏင ၂၀၀၈ ာႏစဖ ြ႔႕စညးပအေျဥပေဒတ င ျပဌမနးထမးေသမ က႑မ မးအတ က အသးစရတ မ မးသးစ ြ႔ျငးစသညတ႔က ေငမငရ ကပင ငရၾကသည။

၂၀၀၈ ဖ ြ႔႕စညးပအေျဥပေဒသည ဘ႑မေရးက႑ ာႏငငေရးာႏင အပ ပေရးက႑ဗဟ ပကငမႈေလ မ ေရးလပငနးစဥက တးျမႇငေငမငရ ကရနရညရ ယသည ျပဌမနး ကအမ မးအျပမးပါဝငသည။ဥပမမအမးျဖင ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းဝနႀက း ပ မ မးသည အ နဘ႑မအမ းအစမး ေတမေတမမ မးမ မးကေကမကပင ငရသလ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းလႊတေတမမ မးက လညးအေျဥပေဒပါ သ းျမးလပပင ငမ မးာႏငအည ဥပေဒေရးင ြ႔ျပဌမနး ငရျပ း ျပညေထမငစအငငေအမက အပ ပေရး အဖ ြ႔႕အစညးမ မးသညလညး အသးစရတသးစ ြ႔ ငမ မးရၾကသည။

၂၀၀၈ ာႏစ ဖ ြ႔႕စညးပအေျဥပေဒက ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအစးရမ မး၏ ဘ႑မေရးငငရမတမဝနမ မးအတ ကလမးၫႊန ကအ ႕က ေဖမျပထမးေသမလညး ၎တ႔၏ေရရညအနးက႑အတ ကမ ရငးလငးျမငသမမႈမရေသးပါ။ ထ႔ေၾကမင ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအစးရမ မး၏ အ ႕ေသမ ဘ႑မေရးငငရမလပငနးတမဝနမ မးမမ ယငကေငမငရ က ြ႔ဖးေသမ လပငနးစဥမ မးက အေျထမးၿပ း ျပညေထမငစအစးရက ၎တ႔ကထမးေငမငေစလေသမ တမဝနဝတရမးမ မးက အလ တသေဘမ နမးလညထမးျငးသမျဖစသည။

ၿင၍ငရေသမ ၂၀၀၈ ာႏစဖ ြ႔႕စညးပအေျ ဥပေဒသည အ နေကမက ျ ငးငငရမတမဝနဝတရမးမ မးက ရငးလငးစ မေဖမျပ ထမးေသမလညး ရနပေင သးစ ြ႔ပင ငအပငးာႏငပတသကလ င ရငးလငးစ မေဖမျပထမးျ ငးမရဟ ငာႏငသည။ ရနပေင သးစ ြ႔မႈ အပငးမမ အေျသဘမဝအရက ယျပန႔ၿပ း မၾကမဏငသလ ျပညေထမငစအစးရ၏လပပင ငမ မးာႏင ထပလ က (သ႔မဟတ ေရမယကလ က) ရေနတတသည။ ဖ ြ႔႕စညးပအေျဥပေဒက မၾကမးေရးင ြ႔စဥကပင ဇယမး- ၅ တ ငေဖမျပထမးေသမ အ န ဘ႑မအရငးအျမစအမ မးစမမ တညရာႏငေနၿပ း ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအစးရမ မး၏ တမဝနဝတရမးမ မးာႏငပတသက၍ တသမတတညး႐းႈျမငနမးလညာႏငမႈမမမ အလ နာႏနယေနေသးသညက သာႏငသည။

ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအစးရမ မးကေကမက ရရေသမ ရေင ပမမဏသည ျပညေထမငစမေကမက ရရေသမ ရေင စစေပါငးာႏငာႏႈငးယဥလ င နညးပါးေနေသးသညမနေသမလညး ၎တ႔ေကမက ရရေသမရေင မ မးမမ တစာႏစတျ မးတးပ မးလ ကရသည။ ၂၀၁၃-၁၄ ာႏစတ င ျပညေထမငစ အစးရ၏ စစေပါငးအ နဘ႑မေကမကာႏငမႈမမ ၁၃.၂ ထရ လ ယမက ပ သ႔မဟတ စစေပါငးျပညတ ငးထတကနတနဖး (ဂ ဒ ပ )၏ ၂၄ ရမာႏႈနးရၿပ း ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက း အစးရမ မးအစးရမ မးက ေကမကရရေသမအ နေင ပမမဏမမ ၁.၂ ထရ လ ယမက ပ သ႔မဟတ ဂ ဒ ပ ၏ ၂ ရမာႏႈနးရသည။

ျမနမမာႏငငတ င ဗဟ ပကငမႈေလ မ ေရးလပငနးစဥ ျဖစေပၚတးတကသညာႏႈနးထမးမမ ျမနငနသညဟငာႏငသည။ ၂၀၁၁-၁၂ ာႏစက ျပညေထမငစအသးစရတ၏ ၂.၂% က ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးသ႔ လႊြ႔ေျပမငးေပး ြ႔ေသမလညး ၂၀၁၅-၁၆ သ႔ ေရမကေသမအါ ၈.၇%န႔ရလမမညျဖစသည။ သ႔ရမတ င ျပညေထမငစအငငေအမကအစးရအဖ ြ႔႕အစညးမ မး၏ လကရာႏင အနမဂတအနးက႑မ မးတ င မေရရမမေသ မမႈမ မးႀက းႀက းမမးမမးရေနငြ႔ျဖစသည။ ရညမနးထမးေသမ ဗဟ ပကငမႈေလ မ ေရးျဖစေပၚတးတကမႈလမးေၾကမငးသည ပမက ယျပန႔ေသမ ာႏငငေရးာႏင အပ ပေရးငငရမ ျပျပငေျပမငးလြ႔မႈမ မးာႏင ဟန ကည အ နကကျဖစေနေစရနအေရးႀက းသလ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးသ႔ ရနပေင အရငးအျမစမ မး တးျမႇင ထမးေပးျ ငးသည လညး၎တ႔၏ ထေရမကစ မစ မသးစ ြ႔ာႏငစ မးာႏင နသမးကကရနအေရးႀက းသည။

၂၀၁၃-၁၄ ာႏစတ င အ နေကမက ရရေင သည ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မး၏ စစေပါငးဘ႑မေင ၏ ၅% သမရေသမလညးစညပငသမယမေရးအဖ ြ႔႕မ မး ရနကနာႏငမာႏေလးၿမ႕ေတမစညပငသမယမေရးေကမမတ မ မးမ ကယတငေကမကရရေသမ ရေင မ မးမမ ၁၇% န႔ရသည။

စစေပါငးအစးရအသးစရတတ င ျပညေထမငစအငငေအမကအစးရမ မး၏အသးစရတပါဝငမႈသည ရမာႏႈနးအမးျဖငနညးပါးေန ေသးေသမလညး ၎တ႔စတငဖ ြ႔႕စညးတညေထမင နမစ၍ၾကညလ င ပမနတးတကေနသည။ ၂၀၁၃-၁၄ တ င စစေပါငးျပညေထမငစ အသးစရတမမ ၁၇.၆ ထရ လ ယက ပ သ႔မဟတ ဂ ဒ ပ ၏ ၂၉% ရၿပ း ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက း အစးရမ မးအသးစရတမမ ၁.၃ ထရ လ ယက ပ သ႔မဟတ ဂ ဒ ပ ၏ ၂% ရသည။

x

ဌမနငငရမမ မးာႏင ာႏငငပငလပငနးမ မး၏အသးစရတအမ မးစက အဖ ြ႔႕အစညးငါးကသမ အဓကသးစ ြ႔ေနျငးျဖစၿပ း ၎တ႔ အနကထကဝကေက မမမ ျပညသ႔ေငမကလပေရးလပငနး၏ အသးစရတမ မးျဖစသည။ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအစးရမ မး ၏အသးစရတ ၅၄% န႔က ျပညသ႔ေငမကလပေရးလပငနးကသးစ ြ႔ျငးျဖစၿပ း ၂၃% က ၿမ႕နယစညပငသမယမေရးအဖ ြ႔႕မ မး ရနကနာႏင မာႏေလးၿမ႕ေတမ စညပငသမယမေရးေကမမတ မ မးမတစငင က သးစ ြ႔သည။

ထ႔အျပင ျပညသ႔ေငမကလပေရးလပငနးငငရမ အေျအေငမကအဥ ေငမကလပျငးမ မးတ င ေအမကေျအငငငငက လပပင ငပေပးျငးသည မနကနေသမလမးေၾကမငးအတငး ေရ႕ငကလမးျငးျဖစၿပ း ေဒသာႏရလအပ ကမ မးက ပမထငဟပေစာႏငပါက အက းေက းဇးမ မးာႏငပါသည။ ထ႔အျပငအငပါလပငနးမ မးအမး လပပင ငက ေအမကေျသ႔ လႊြ႔ေပးျငး ေၾကမင ေဒသလထာႏင ျပညေထမငစအငငေအမက အဖ ြ႔႕အစညးမ မး၏ ပးေပါငးပါဝင ေငမငရ ကမႈလညး ပမအမးေကမငး လမာႏငပါသည။

လကရအေျအေနတ င ျမနမမာႏငငသည အေရ႕ေတမငာႏငေတမငအမရတကေဒသမ မးတ င ဗဟ ပကငမႈေလ မ သညပမမဏ အနညးငးတငးျပညမ မးစမရငးတ င ထငး အငဒန းရမး ဖလစပင ဘဂၤလမးေဒရာႏင ပါကစၥတနတ႔ာႏငအတ ပါဝငလ ကရသည။ သ႔ရမတ င အမန း ငးာႏငငမ မးာႏငယဥလ င ျမနမမာႏငငရ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအစးရမ မးသည အ နဘ႑မေကမကမႈက တကတကက က ေငမငရ ကေနၾကၿပ း ျပညေထမငစမ စစေပါငးေကမကရရသညအ နဘ႑မ၏ ၈% န႔က ေကမကရမေဖ ေပးေနၾကသည။

လကရျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအစးရမ မး၏ အသးစရတာႏင အ နေကမက ရရမႈပမမဏသည ဗဟ ပကငမႈေလ မ ျ ငး က တငးတမာႏငသည တက ေသမအတငးအတမတစ မဟတေသမလညး အဓကအမ႐းစကေလလမရမည နယပယတစ ျဖစေနသည။ ျပညေထမငစအငငေအမက အသးစရတအမ မးစက ဗဟ ပကငမႈပမမဏျမငမမးေသမ အဖ ြ႔႕အစညးအနညးစ ကသမ ပကငသးစ ြ႔ေနၾကသညက ေတ ႕ရမည။ ရနပေင အမ မးစကျပညေထမငစရနပေင မ လႊြ႔ေျပမငးေပးျငးျဖစၿပ း အျမးရ ေင မ မးမမ ျပညသ႔လပငနးမ မးေငမငရ ကျငးာႏင အေထ ေထ အပ ပေရးဥ းစ းဌမနကြ႔သ႔ အပ ပေရးအဖ ြ႔႕အစညးမ မးက အ နအမ မး ေကမကစေငမငးေပးျငးစသည နညးလမးမ မးျဖင ရရျငးျဖစသည။ ဗဟ ပကငမႈေလ မ ေရးလပငနးစဥမ ရရာႏငမညအက းေက းဇးမ မးက လထပးေပါငးပါဝငမႈ ပ ငလငးျမငသမမႈာႏင တမဝနယမႈပမေကမငးမ နေစေရးေငမငရ ကျငးျဖင ရရာႏငေၾကမငးက အထကပါအဖ ြ႔႕အစညးမ မးမ အဓကသကေသျပေပးာႏငသည။

ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအစးရမ မးသ႔ ျပညေထမငစရနပေင လႊြ႔ေျပမငးေပးအပရမတ င ရနပေင ပမမဏက ြ႔ျမး ကမ မးမမ သကငငရမ ျပညနယ သ႔မဟတ တငးေဒသႀက း၏ ဝေသသလကၡဏမမ မးျဖစေသမ ၿမ႕နယအေရအတ က အေျအေငမကအဥ လအပ က ာႏင ငငးရြ႔မ ြ႔ေတမႈပမမဏ စသညတ႔အေပၚ မတညေနသည။ ထသ႔ေငမငရ ကျငးမမ ေကမငးေသမလကၡဏမ ျဖစေသမလညး အထကပါဝေသသလကၡဏမမ မးက ထညသ ငးစဥးစမးျငးျဖင စ းပ မးေရးာႏင လမႈေရးဖ ႕ၿဖးမႈမ မးက မညသညအတငးအတမအထ ေပါကေျမမကေအမငေငမငရ ကေပးာႏငမညက မနးငရနက ြ႔သည။ ထသ႔မနးငာႏငရနအတ က ျပညေထမငစာႏင ျပညနယ/တငးေဒသႀက းအစးရမ မး၏ ဥ းတည ကာႏင လအပ ကမ မးက သနမးလညထမးရနလအပသည။

ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မး၏ လအပ ကမ မးာႏင၎တ႔ကယတင ရနပေင ေကမက စေငမငးာႏငသည အရညအ ငးေပၚ မတည၍ ျပညေထမငစရနပေင က ရငးလငးျမငသမစ မ ြ႔ေဝေပးသည ပေသနညးအေျ ြ႔ေဝမႈစနစမမ ပမထေရမက ေကမငးမ နာႏငသည။ အထးသျဖင ျပညေထမငစမ လႊြ႔ေျပမငးေပးမႈပမမဏ ပမမ မးျပမးတးတကလမေသမ အေျအေနတ င ပ၍လအပာႏငသည။ ထနညးလမးသည အစးရရနပေင မ မးက လႊြ႔ေျပမငးေပးအပရမတ င မညသညအ ကမ မးက အဓကထမး စဥးစမးသးသပသညက ရငးလငးစ မႀကတငေဖမျပထမးၿပ း အျမးတစဖကတ ငလညး ဘတဂ ကညႇာႏႈငးမႈျပလပရမတ င ငငးရြ႔မ ြ႔ေတမႈေလ မ ေရး အေျအေငမကအဥ မ မးဖ ႕ၿဖးေရး က နးမမေရးျမႇငတငမႈာႏင ပညမေရး ြ႔႕ထ ငမႈတ႔ကြ႔သ႔ မဝါဒေရးရမကစၥမ မးက ထညသ ငးစဥးစမးၿပ းမ ညႇာႏႈငးမႈလပာႏငေစရန အ ငအလမးေပးသည။

ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအစးရမ မးအမး ျပညသ႔ဘ႑မစ မ န႔ ြ႔မႈာႏငပတသကသည ဥ းတည ကမ မးသတမတေရးာႏင ေရရည အစ အစဥမ မးေရးင ြ႔ေရးတ႔ကေငမငရ ကေစလပါက ဗဟ ပကငမႈေလ မ ေရးျဖစစဥ၏ ဥ းတည ကာႏင လမးေၾကမငးမ မး ကလညး သတမတထမးၿပ းျဖစေနရမည။ ျပညသ႔ဘ႑မစ မန႔ ြ႔မႈတ င ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအစးရမ မး၏ လကရ အနးက႑က ရငးရငးလငးလငးျဖစေအမင ေငမငရ ကေပးရမညအျပင အစးရသည အလယအလတကမလတစအတ က ဘ႑မေရးက႑ ဗဟ ပကငမႈေလ မ ေရးလပငနးစဥ၏ ဥ းတည ကာႏင လမးရမမ မးကႀကတငသတမတေပးထမးရနလသည။ သ႔မမသမ ျပညေထမငစအငငေအမက အစးရအဖ ြ႔႕အစညးမ မးအေနာႏင ေရရညစ မကနးေရးင ြ႔ေရးက တက ရငးလငးစ မ ေမ မျမင ေငမငရ ကာႏင မညျဖစသည။

xi

ဝနႀက းဌမနမ မး ဥ းစ းဌမနမ မးာႏင ာႏငငပငစ းပ မးေရးလပငနးမ မးမ ေငမငရ ကေသမလပငနးမ မးာႏင အသးစရတမ မးက အမ မး ျပညသသရေအမင ထတျပနေၾကညမသငသည။ ျပညေထမငစအငငေအမက အစးရအဖ ြ႔႕မ မး၏ အသးစရတအမ မးစက လကတစငပစမေသမ အဖ ြ႔႕အစညးမ မးကသမ သးစ ြ႔ေနၾကျငးျဖစရမ ထကနက စရတမ မးက ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မး အၾကမး မညသ႔ ြ႔ေဝသးစ ြ႔ေနသညာႏငပတသကသည သတငးအ ကအလကမ မး ျပညျပညစစရမေနပါ။

ဗဟ ပကငမႈပမေလ မ မညဘ႑မေရးစနစတစင သ႔ ဥ းတညသ မးလပါက ျပညသလထ အစးရအရမရမ မးာႏင စ းပ မးေရး လပငနးမ မးအမးလးတ႔သည အ နဘ႑မရေင မ မးက မညသညေနရမမ မးတ င မညကြ႔သ႔က သးစ ြ႔ေပးေနသညက ေကမငးစ မ နမးလညသေဘမေပါကေနဖ႔ လအပသည။ သ႔မသမ ျပညသ႔အရငးအျမစမ မးက မညသညေနရမတ ငမညကြ႔သ႔သးစ ြ႔သငသညာႏင ပတသကၿပ း သတငးအ ကအလက အျပညအစေပၚအေျေသမ ေင းောႏ းမႈမ မးေပၚထ ကလမာႏငမညျဖစသည။

အမ မးျပညသသရေအမင ထတျပနေၾကညမမည ဘတဂ ကငငရမအ ကအလကမ မးက ာႏငငတကမစ နစၫႊနမ မးာႏငအည ျဖစ ေအမငျပငငငေငမငရ ကသငသည။ လကရတ င ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းဘတဂ ကမ မးသည ျပညသ႔ဘတဂ ကာႏငေငမင ရ ကေသမလပငနးမ မး၏ တစစတတပငးကသမ ကယစမးျပေနသည။ အေၾကမငးမမ ‘အျမးေင စမရငးေါငးစဥမ မး’ ျဖင က သးစ ြ႔ ေနမႈမ မးရသလ အမနတကယအသးစရတကလညး ထတျပနေၾကညမျငးမရေသမေၾကမငျဖစသည။ ထ႔ေၾကမင အထကပါ သတငးအ ကအလကမ မးက ၾကည႐းႈ ငမရသမ မးအဖ႔ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအစးရမ မး၏ လပေငမင ကမ မးက လေလမကစ မ သရနမးလညၿပ း အရညအေသ းအကြ႔ျဖတမႈျပလပာႏငမညမဟတေပ။

ထအေျအေနက တးတကေျပမငးလြ႔ေအမင စတငေငမငရ ကေနၿပ ျဖစေသမလညး ၾကမးကမလတ င အစးရဘတဂ ကမ မးာႏင ေနမကငကတ ြ႔ဘတဂ ကမ မးက အ နမနထတျပနေပးဖ႔လအပသလ ျပညသ႔ဘ႑မက႑ာႏငပတသကသည သးသပေင းောႏ း မႈမ မးကလညး လကရေနမကငးရသတငးအ ကအလကမ မးအေပၚအေျ၍ ေငမငရ ကာႏငေစသငသည။

ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအစးရဘတဂ ကမ မးျပငငငေရးင ြ႔ရမတ င အေျထမးရေသမ လကရအပ ပေရးငငရမသတငး အ ကအလကမ မးကလညး က ယက ယျပန႔ျပန႔ေလလမသရာႏငေအမင ေငမငရ ကေပးသငသည။ ေတ ႕ငေမးျမနးမႈမ မးမ သရရသညမမ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအငငမ မးတ င ရေင ာႏငသးစ ြ႔ေင မ မးာႏငပတသကသည အေသးစတသတငးအ က အလကမ မးက ဘတဂ ကေရးင ြ႔သညျဖစစဥ၏ အစတအပငးအျဖစ စတငေကမကစေငမငးေနၿပ ျဖစသညဟ သရသည။

ထ႔ေၾကမင ျပညသ႔ဘ႑မစ မန႔ ြ႔မႈာႏင ပတသကေသမ အေသးစတေလလမသးသပမႈမ မးက ျပလပာႏငရန အငပါသတငးအ က အလကမ မးက ထတျပနေပးသငသည။ သ႔မသမ‘ရနပေင မညမ သးစ ြ႔ ြ႔သနညး’ ဟေသမ ေမး နးအစမး ‘ရနပေင အရငးအျမစမ မးက မညသ႔ထေရမကစ မသးစ ြ႔ ြ႔သနညး’ စေသမ ပမအဓပၸါယေလးနကသည ေမး နးမ မးက ေမးလမာႏငေစမည ျဖစသည။ ဤနညးအမးျဖင ေရ႕ငကေငမငရ ကမည ျပျပငေျပမငးလြ႔ေရးမ မးအတ က အဖးတနေသမအၾကဥမဏမ မးက ေပးာႏငေပလမမည။

1

အပငးတစ - နဒါနး

ေယဘယ အမးျဖငငေသမ ဒ မကေရစ နညးက ေရ း ယတငေျမႇမကျငးရေသမအစးရမ မးသည ာႏငငသမးမ မး၏ ဘဝ သမယမဝ ေျပမေရးက အမမ ကေပးၿပ း တးတကေကမငးမ နေစမည မဝါဒမ မးကအေကမငအထညေဖမေငမငရ ကၾကလမမညဟ ေမ မလငာႏငသည။ လမႈစ းပ မးအသ ငကးေျပမငးေရးမ မးက ထြ႔ထြ႔ဝငဝငေငမငရ ကလ ကရေသမျမနမမာႏငငတ င အစးရအေနာႏင အေျအေငမကအဥ ကမက ယေရး ပညမေရး က နးမမေရးတ႔ကြ႔သ႔ေသမ အမ မးျပညသဘအက းစ းပ မးမ မးာႏငဝနေငမငမႈမ မး က ေပးရနလအပသညမမ ထငရမးသည။ သ႔ေသမထဝနေငမငမႈမ မး၏ အတအက သေဘမသဘမဝာႏင ဥ းစမးေပးအစ အစဥ အငငမ မးကမ သတမတငးျဖတရျငးမရေသးပါ။

ထ႔အျပင ျပညသ႔ဘအက းစ းပ မးာႏင ဝနေငမငမႈမ မးက ေငမငရ ကေပးျငးသည လမႈစ းပ မးက႑အေပၚအက းသကေရမကမႈမ မး စ မျဖစေပၚေစပါသည။ အလမးတပင ဘ႑မေရးစ မမႈပစကလညး အေကမငးအငးမ မးစ မကျဖစေစမည ျဖစသည။ ဥပမမ လမးေဖမကလပျငးေၾကမင အမေထမငစမ မးာႏင စ းပ မးေရးလပငနးမ မးစ မအက းျဖစထ နးမညမနေသမလညး ထအက းေက းဇး မ မးက တည တညမတညးရၾကသညမဟတသလ လမးေဖမကလပသညကနက စရတကလညး အည အမ ြ႔ေဝက ာႏငစ မးရၾက သညမဟတပါ။ အလမးတပင အစးရမ မးတ ငလညး အရငးအျမစအကန႔အသတာႏငသမရရမ ေဒသတစတ င သးစြ႔ သျဖငရရလမ မညအက းက က နေဒသမ မးတ ငသးပါက ရာႏငမညအက းမ မးာႏင ာႏႈငးယဥ နထးၿပ းမ ငးျဖတသငသည။ သ႔မသမ အကန႔အ သတျဖငရေနသညအရငးအျမစမ မးက အက းျဖစထ နးမႈအမ မးငးျဖစေအမင သးစ ြ႔ာႏငေပလမမည။

ထ႔ေၾကမင ျမနမမအစးရ၏အေရးႀက းေသမအနးက႑တစမမ ာႏငင၏လအပ ကမ မးာႏင ထလအပ ကမ မးကျဖညငညးရန အကန႔အသတာႏငရေနေသမ ဘ႑မေင အရငးအျမစမ မးအၾကမး ဟန ကကထနးသမးေရးပငျဖစသည။ ထေရမကေသမ ျပညသ႔ ဘ႑မစ မန ြ႔ေရးငသညမမ ျပညသ႔အရငးအျမစမ မးက မညသကမညကြ႔သ႔ စ မန႔ ြ႔ရမညက သတမတေပးျငးျဖစသည။ ထသ႔စ မန႔ ြ႔ရမတ င အ ငး ငးငကစပေနေသမလညး သ းျမးစ အေရးပါသည နယပယသးျဖစေသမ အသးစရတ ြ႔ေဝသတ မတျငး အ နဘ႑မမ မးေကမကစေငမငးျငးာႏင ဘ႑မေရးငငရမငးျဖတ ငအမဏမာႏငတမဝနတ႔က ြ႔ေဝေပးျငးတ႔ာႏင သကငငေသမ မဝါဒေရးရမေမး နးမ မးက ေျဖရငးေငမငရ ကေပးာႏငရနလအပသည [၁]။

အသးစရတ ြ႔ေဝသတမတျငးသည ျပညသ႔ဘ႑မအရငးအျမစမ မးက မညသညပမမဏ မညသညနညးလမးမ မးျဖင ြ႔ေဝေပး သညငေသမ ကစၥျဖစသည။ ယငးသ႔ ြ႔ေဝရမတ င တရမးဥပေဒစးမးေရးာႏငတညၿငမေအး မးေရး အမ းသမးလၿေရး ပညမေရး က နးမမေရးာႏင အေျအေငမကအဥ ဝနေငမငမႈစသညတ႔ာႏငပတသကေသမ အဖ ြ႔႕အစညး ဌမနအသ းသ းက ရနပေင ေထမက ပေပးျငးပါဝငသည။ ျပညသ႔ဘ႑မအရငးအျမစမ မးမမ အကန႔အသတာႏငသမရရမအစးရမ မးအေနာႏင ျပညသ႔အသးစရတ ြ႔ေဝ သးစ ြ႔ရမတ င အေကမငးငးအက းျဖစထ နးေစရန ဥ းစမးေပးၿပ း ြ႔ေဝသးစ ြ႔ၾကရသည။ ထသ႔ငးျဖတရနအတ က စ းပ မးေရးာႏင ဖ ႕ၿဖး တးတကေရးငငရမ ရညမနး ကပနးတငမ မးက ထညသ ငးစဥးစမးရသလ မြ႔ငာႏၵနယမ မး၏လအပ ကမ မးကလညး တၿပငနကတညး ျဖညငညးေပးာႏငရန စ စဥရသည။

အ နဘ႑မေကမက စေငမငးျငးငသညမမ အစးရရေင မ မးမညသညေနရမမ မညကြ႔သ႔စေငမငးရရသညဟေသမ အ ကျဖစသည။ အ နေကမကစေငမငးျငးသည အစးရအသးစရတမ မးအတ က အဓကအေထမကအပျဖစေစသလ အ နဘ႑မေကမကပကယ၌ကလညး လမႈေရးာႏင စ းပ မးေရးအရ သကေရမကမႈအမ မးအျပမးရေသမေၾကမငျဖစသည။ ဥပမမအမးျဖင ျပညသလထာႏငစ းပ မးေရးလပငနးမ မးသည ၄ငးတ႔တက႐းကအက းျဖစထ နးာႏငမည အေျအေငမကအဥ ေငမကလပေရးအတ က အ နဘ႑မမ မးေပးလၾကေသမလညး ၎တ႔၏အ နဘ႑မေပးာႏငစ မးမမမ တည ၾကမညမဟတေပ။ ထ႔ေၾကမင ထေရမကေသမ ဘ႑မေင ေကမကစေငမငးသည စနစတစမမ စစေပါငး မညမ ေကမကမညက ငးျဖတျငးသကသကမဟတပြ႔ ထေရမကၿပ းတရမးမ တေသမ နညးလမးမ မးျဖင ေကမက စေငမငးျငးလညး ျဖစရမည။

အသးစရတမ မးက မညသ႔ ြ႔ေဝသးစ ြ႔ၿပ း အ နဘ႑မမ မးက မညသ႔ေကမကစေငမငးမညနညးငေသမအ ကက အေရးႀက း သလ တတယေျမမကမဝါဒငငရမေမး နးမမ ထကစၥရပမ မးက မညသကငးျဖတမည အမဏမပငအဖ ြ႔႕အစညးအမ းမ း ဌမနငငရမအသ းသ းာႏင အစးရအလႊမအသ းသ းၾကမးတ င အငပါတမဝနဝတရမးမ မးကမညသ႔ ြ႔ေဝေငမငရ ကၾကမညငသညက ေမးျမနးျငးျဖစသည။ ဥပမမ အ ႕ေသမအေျအေနမ မးတ င ျပညနယ/တငးေဒသႀက းအငငရအဖ ြ႔႕အစညးမ မးသည ျပညသ လထာႏငပမန းကပေသမေၾကမင ျပညသလထလအပ ကမ မးကျဖညငညးရမတ င ပမထေရမကာႏငသညမ မးလညးရသည။ အလမးတပင အ နထမးျပညသမ မးကလညး ၎တ႔ာႏင ပမန းစပမႈရၿပ း တမဝနယမႈပျမငသညဟယငေသမအဖ ြ႔႕အစညးမ မးက အ နေပးေငမငလစတပမ မးာႏငသည။ ထ႔ေၾကမင ဘ႑မေရးငငရမငးျဖတ ငအမဏမာႏငတမဝနတ႔က အငငငင လႊြ႔ေျပမငးေပးျ ငးသည ျပညသ႔ဘ႑မစ မန႔ ြ႔မႈ၏ အေရးႀက းေသမ တတယမ ကာႏမစမတစကပင ျဖစသည။

2

အမရပစဖတေဒသရ အစးရအမ မးအျပမးသည ျပညသ႔ဘ႑မစ မန႔ ြ႔မႈ ျပျပငေျပမငးလြ႔ေရး၏ အေရးပါမႈက ပမသေဘမေပါကနမး လညလမၾကရမ ျမနမမာႏငငသညလညးအပါအဝငျဖစသည။ ျမနမမာႏငင၏ ျပညသ႔ဘ႑မစ မန႔ ြ႔မႈက႑ျပျပငေျပမငးလြ႔ေရးမ မး သည ကနဥ းအေနာႏင စတအမးတကစရမရလမဒမ မး ထ ကေပၚလမေစသည။ ျပျပငေျပမငးလြ႔မႈေၾကမင အစးရ၏အ နဘ႑မ ေကမကစေငမငးမႈ ပမတးတကလမၿပ း တးပ မးလမေသမအရငးအျမစမ မးက ျမနမမျပညသမ မးအတ က စ းပ မးေရးဖ ႕ၿဖးမႈာႏင လမႈဖလေရးမ မး ပမတးတကေစေရးကရညရ ယေသမ မဝါဒမ မးအေကမငအထညေဖမရနအသးျပာႏငမညျဖစသည။

သ႔ရမတ င ျပညသ႔ဘ႑မစ မန႔ ြ႔မႈျပျပငေျပမငးလြ႔ေရးၿပ းေျမမကေအမငျမငရနအတ ကမ အစးရအဖ ြ႔႕အစညးအတ ငး လပပင င ာႏငတမဝနဝတရမးမ မးက ျပနလညဖ ြ႔႕စညးတညေငမကဖ႔လအပသည။ သ႔မသမ ျပညသ႔ဘ႑မအရငးအျမစမ မးက အထေရမက ငးျပနလည ြ႔ေဝသးစ ြ႔ာႏငေပလမမည။ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအစးရမ မးဖ ြ႔႕စညးျငး ၎တ႔က ာႏငငေရးာႏင ဘ႑မေရးအရ ငးျဖတလပပင ငမ မး ပေပးျငးစေသမနညးလမးမ မးျဖင ကနဥ းျပျပငေျပမငးလြ႔ေရးေျလမးမ မးက စတငာႏင ြ႔သည။ ထအေျ မ မးအေပၚမတညၿပ း ေငမငရ ကလကစျပျပငေျပမငးလြ႔ေရးမ မးက အရနအဟနျမင၍ေငမငရ ကျငးျဖင ျမနမမာႏငငတ င အကန႔ အသတာႏငရေသမ ျပညသ႔ဘ႑မအရငးအျမစမ မးက ျပညသတ႔၏လအပ ကေပါငးမ မးစ မတ႔ကျဖညငညးာႏငေရးတ င အထ ေရမကငးစ မေငမငရ ကာႏငေစရန ငမမေသမေျလမးမ မး မတာႏငမညျဖစသည [၁]။

၁.၁ ဗဟ ပကငမႈေလ မ ေရးလပငနးအစ အစဥ

ဗဟ ပကငမႈေလ မ ေရးငသညမမ ျပညသ႔ဘ႑မအရငးအျမစမ မး အပ ပေရးလပငနးစဥမ မးာႏင ာႏငငေရးငးျဖတ င အမဏမတ႔က ဗဟအငင သ႔မဟတ အမ းသမးအငငအစးရမ မးမေန၍ ျပညေထမငစအငငေအမက အစးရအဖ ြ႔႕အစညးမ မးာႏင ေအမကေျေဒသာႏရ အပ ပေရးအငငငငသ႔ လႊြ႔ေျပမငးေပးေသမျဖစစဥကငလသည(ေဘမငက က-၁)။ ဗဟ ပကငမႈ ေလ မ ျငးက ေငမငရ ကၾကသည အေၾကမငးတရမးအမ မးအျပမးရေသမလညး အမ မးငးေတ ႕ရေသမ စ းပ မးေရးယတတစမမ ‘ေအမကေျာႏငန းေလ ထေရမကေလ’ ဟေသမ နယမမျဖစသည။ အမ မးျပညသဘအက းစ းပ မး ျဖစထ နးေစေသမကစၥမ မးာႏင ျပညသ႔ဝနေငမငမႈမ မးက ေအမကေျအငငအစးရအဖ ြ႔႕အစညးမ မးမ ေငမငရ ကပါက ျပညသ႔ဘ႑မအရငးအျမစမ မးက အထေရမကငး ာႏင အက းျဖစထ နးမႈအမ မးငးျဖစေအမင သးစ ြ႔ာႏငမညဟေသမ အယအငျဖစသည [၂]။

ေဘမငက က-၁။ ဗဟ ပကငမႈေလ မ ျငး၏ မ ကာႏမစမမ မး

ရညၫႊနး [၃] ာႏင [၄]

ဗဟ ပကငမႈေလ မ ရျငး၏ ေနမကအေၾကမငးရငးအမ းမ းရေသမလညး ာႏငငေရးအမဏမက ြ႔ေဝျဖန႔ ျငး ျပညသလထ ာႏင ာႏငငေရးအငစတ က းရငးမ မးအၾကမးမမ အက မအေဝးက ႕ပစျငးစသညနညးမ မးျဖင အစးရမ မးက ပမတမဝနယမႈရၿပ း ျပညသလထ၏ လအပ ကမ မးက ပမထေရမကစ မ တန႔ျပနေငမငရ ကာႏငသညဟ ေယဘယ အမးျဖင လကယၾကညထမးၾကသည။ ဗဟ ပကငမႈေလ မ ျငးအမးျဖင အစးရအသးစရတမ မး ြ႔ေဝသးစ ြ႔မႈာႏင အ နဘ႑မ ေကမကစေငမငးမႈတ႔တ င ပမထေရမကလမာႏငသည။ ဗဟ ပကငမႈေလ မ ျငးသည အယအငတစအေနာႏင ာႏစလဖ ယျဖစေသမလညး လကေတ ႕ေအမငျမငမႈက အငးအျဖတေပးေသမ အျမးအေၾကမငးအရမမ မးလညးရသည။ အဓကအမးျဖင အစးရအဖ ြ႔႕အစညးမ မး၏ အရငးအျမစ စ မးေငမငရညာႏင ငးျဖတ ငအမဏမ ျပညသလထ၏ ျပညသ႔မဝါဒမ မးအေပၚ ၾသဇမလႊမးမးာႏငေသမ အရညအ ငးစသညတ႔ျဖစၾကသည[၅]။ထအေၾကမငးေၾကမင ဗဟ ပကငမႈ ေလ မ ေရးလပငနးစဥ၏ ေရမကရေနသညအငငာႏင ေျပမငးလြ႔တးတကမႈာႏႈနးက တေပါငးတစညးတညး ႐းႈျမငသးသပရျငး ျဖစသည။

အလမးတပင ဗဟ ပကငမႈေလ မ ေရးလပငနးစဥမ မး၏ ေအမငျမငမႈမမ ရလမဒတစတညးေပၚတ င မတညျငးမရပြ႔ ထရလမဒျဖစလမေအမငေငမငရ ကသည ျဖစစဥေပၚတ ငလညး မတညသည။ ဗဟ ပကငမႈေလ မ ေရးက မနကနစ မအေကမငအထည ေဖမေငမငရ ကျငးမျပာႏငပါက နဂရၿပ းသမးမည မ မႈမ မး ပဋပကၡမ မးက ပမငးရ မးေစမညအျပင မကက႐းစ းပ မးေရးအေငမကအအ၏ တညၿငမမႈကပါ ထကေစာႏငသည[၂][၆]။ ထအ ကမ မးက

အပ ပေရးက႑ဗဟ ပကငမႈေလ မ ျငးသည စ မအပ ပမႈငငရမတမဝနဝတရမးမ မးက အစးရ သ႔မဟတ အပ ပေရးအဖ ြ႔႕အစညး အငငငငအၾကမး ြ႔ေဝေပးျငးျဖစသည။

ာႏငငေရးအရ ဗဟ ပကငမႈေလ မ ျငးသည ငးျဖတ ငအမဏမာႏင တမဝနယမႈက (ဗဟမ) ေအမကေျအငငမ မးသ႔ လႊြ႔ေျပမငးေပးျငး ျဖစသည။

ဘ႑မေရးအရ ဗဟ ပကငမႈေလ မ ျငးငသညမမ အစးရအသးစရတမ မးာႏင အ နဘ႑မေကမကစေငမငး ငတ႔က (ဗဟမ) ေအမကအငင အစးရအဖ ြ႔႕အစညးအသ းသ းသ႔ လႊြ႔ေျပမငးေပးျငးျဖစသည။

3

ထညသ ငးစဥးစမးေသမအေနျဖင အစးရမ မးသည ဘ႑မေရးက႑ ဗဟ ပကငမႈေလ မ ေရးာႏငအတ သယဇမတာႏင အရငးအျမစမ မး ာႏငငေရးာႏင ဘ႑မေရးငငရမ အ ငအမဏမ မ မးတ ငပါ လပပင ငအမဏမလႊြ႔ေျပမငးေပးျငး (delegation) ေဒသာႏရငးျဖတ ငပေပးျငး (devolution)ာႏင ေဒါငလကလပပင ငအငငငင ေပးျငး(deconcentralisation) စသညတ႔ ကပါ ပးတ ြ႔ေငမငရ ကၾကေလရသည။ (ေဘမငက က- ၂)

ေဘမငက က ၂ - လပပင ငအမဏမလႊြ႔ေျပမငးေပးျငး ေဒသာႏရငးျဖတ ငပေပးျ ငးာႏင ေဒါငလကလပပင င အငငငင ေပးျငး

ရညၫႊနး [၄]

ထသ႔က ြ႔ျပမးေသမဝေသသမ မးရေစကမမ အရငးအျမစမ မးာႏင အ နဘ႑မေကမကမႈတမဝနဝတရမးမ မးက လထာႏငပမန းစပ ေသမ ေအမကေျအဖ ြ႔႕အစညးအငငငငသ႔ လႊြ႔ေျပမငးေပးျငးသည ဗဟ ပကငမႈေလ မ ေရးလပငနးစဥ၏ အေရးအႀက းငး ဝေသသလကၡဏမတစ ျဖစသည။ အကယ၍ေကမငးမ နမနကနစ မစ မေငမငရ ကာႏငပါက ဗဟ ပကငမႈေလ မ ေရးသည အစးရာႏင လထာႏစရပစလးအတ က အက းစ းပ မးမ မးက ေငမငၾကဥးလမာႏငသည။ တမဝနမႈဘကေပါငးစမ တးတက ေကမငးမ နလမျငး ပးေပါငးေငမငရ ကမႈ တးတကလမျငး အေလအလ ငမ မး ေလ မပါးသ မးျငးာႏင ရပရ မလထ ေကမငးက း မးသမက ပမေငမငၾကဥးာႏငေစမည အရငးအျမစ ြ႔ေဝအသး မႈပစ ပမထေရမကေကမငးမ နလမျငးစေသမ အက းစ းပ မးမ မးကရရာႏငသည။

လပပင ငအမဏမလႊြ႔ေျပမငးေပးျငးငသညမမ လပငနးရပမ မးက အစးရယာႏရမးဗဟ က၏ အျပငဘကတ ငရေသမ တစစတတပငး သ႔မဟတ အျပညအဝသ းျမးလ တလပသည အဖ ြ႔႕အစညးမ မးသ႔ အစးရ၏လပငနးရပမ မးက လႊြ႔ေျပမငးေပးျငးျဖစသည။ ဥပမမ-သ းျမးအမဏမပင အဖ ြ႔႕အစညးတစသ႔လႊြ႔ေပးျငး အျပညအဝပဂ လကပငအျဖစ လႊြ႔ေျပမငးေပးျငး စသညတ႔က ငလသည။

ေဒသာႏရငးျဖတ ငပေပးျငးငသညမမ ေဒသာႏရအစးရမ မးသည ငးျဖတ ကမ မးာႏင လပငနးမ မးအတ က ဗဟစ ကဖကမႈ ကငးေသမ လပပင ငအျပညအဝရၿပ း ၎တ႔၏ငးျဖတ ကမ မးအတ က ေဒသလထက ေရ းေကမကပ ြ႔မ မးမတစငင တက႐းက တမဝနရေသမ စနစျဖစသည။

ေဒါငလကလပပင င အငငငင ေပးျငးမမမ ဗဟအဖ ြ႔႕အစညးတစ (အဓကအမးျဖင ျပညေထမငစဝနႀက းဌမနမ မး) ၏ လပငနးရပမ မး ာႏင အရငးအျမစမ မးက အဖ ြ႔႕အစညး၏ ေအမကေျဌမန ြ႔အငငငငသ႔ လႊြ႔ေျပမငးေပးျငးကငလသည။ သ႔ေသမ တမဝနမႈမမမ ဗဟအငငအဖ ြ႔႕အစညးက တမဝနရသည။

4

အပငးာႏစ - ျမနမမာႏငင၏ဗဟ ပကငမႈေလ မ ေရးလပငနးစဥာႏငာႏငငေတမဖ ြ႔႕စညးတညေငမကပ

သမငးအစဥအလမအရ ျမနမမာႏငင၏ ာႏငငေရး အပ ပေရးာႏင ဘ႑မေရးစနစဖ ြ႔႕စညးပသည ဗဟ ပကငမႈအလ နႀက းမမးေသမ ဖ ြ႔႕စညးပမ းျဖစသည [၁]။ သ႔ရမတ င မၾကမေသးမ ကစတင ြ႔ေသမ ာႏငငေရးာႏင စ းပ မးေရးျပျပငေျပမငးလြ႔မႈမ မးက ဗဟ ပကငမႈ ႀက းမမးေနေသမ ျပနမကပါကငတ ယေျဖရငးရန ႀကးစမးလမသည။ အဓကအမးျဖင ၂၀၀၈ ာႏစဖ ြ႔႕စညးပအေျဥပေဒသည ျပညေထမငစအငငေအမကတ ငဥပေဒျပေရး တရမးစ ရငေရးာႏငအပ ပေရးအမဏမသးမ းစလးပါဝငေသမ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအစးရမ မးက စတငဖ ြ႔႕စညးတညေထမငသည [၃]။

၂၀၀၈ ဖ ြ႔႕စညးပအေျဥပေဒပါျပဌမနး ကမ မးအရ ျပညေထမငစအငငေအမကအစးရအဖ ြ႔႕မ မးဖ ြ႔႕စညးပတ င တငးေဒသႀက း နစ ျပညနယနစာႏင ေနျပညေတမျပညေထမငစနယေျမတ႔ျဖင ဖ ြ႔႕စညးထမးသည။ ဖ ြ႔႕စညးပအေျဥပေဒအရ ျပညနယမ မး ာႏငတငးေဒသႀက းမ မးသည အငငအတနးျငးတည သည။ျပညနယမ မးတ င တငးရငးသမးလမ းစမ မးအဓကေနထငၾကကမ ျမနမမာႏငင၏နယစပတေလ မကတ ငတညရၿပ း တငးေဒသႀက းမ မးမမ လမ မးစ ဗမမလမ းမ မးေနထငေသမ ေဒသမ မးျဖစသည [၃]။

ပ- ၁။ ျမနမမာႏငင၏ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မး

၂၀၀၈ ာႏစဖ ြ႔႕စညးပအေျဥပေဒသည ျပညနယာႏင တငးေဒသႀက းအစးရမ မးက တရမးဝငဖ ြ႔႕စညးတညေထမငသည။

ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းနယနမတမ မး ျမနမမသတငးအ ကအလကစ မန႔ ြ႔မႈယနစ ဧၿပ ၂၀၁၄

ျမနမမာႏငင၏ ျပညနယ/တငးေဒသႀက းအငင ဥပေဒျပေရးမ႑ငတ င ၿမ႕နယတစ၌ ေရ းေကမကကယစမးလယ ာႏစဥ းက စ ရျပ း တပမေတမသမးကယစမးလယမ မးက ျပညနယ/တငးေဒသႀက းလႊတေတမ သးပတစပက ေနရမယထမးသည။ ျပညနယာႏင တငးေဒသႀက းမ မးအတ ငး စစေပါငးလဥ းေရ၏ ၀.၁ ရမငာႏႈနးရေသမ ‘တငးရငးသမးလမ းမ မး’ အတ က သ းျမးကယစမးလယ ေရ း ယပင ငလညးရသည[၃]။ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းလႊတေတမမ မးသည ဖ ြ႔႕စညးပအေျဥပေဒဇယမး-၂ ပါ ဥပေဒျပ စမရငးတ င ပါဝငေသမကစၥရပမ မးအတ က ဥပေဒမ မးကေရးင ြ႔ျပဌမနး ငရသည(ေနမကငကတ ြ႔-၁)။ ျပညနယ/တငးေဒသႀက း လႊတေတမမ မး ၏ ပထမအႀကမအစညးအေဝးမ မးက ၂၀၁၁ ာႏစ ဇနနဝါရ လအတ ငးက စတငက ငးပ ြ႔သည [၇]။

5

၂၀၀၈ ာႏစဖ ြ႔႕စညးပအေျဥပေဒအရ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းဝနႀက း ပက ာႏငငေတမသမၼတက အမညစမရငးတငသ ငးၿပ း သကငငရမ ျပညနယ/တငးေဒသႀက းလႊတေတမက အတညျပန႔အပသည။ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက း ဝနႀက းမ မးေရ း ယ အမညစမရငးတငသ ငးျငးသည သကငငရမဝနႀက း ပ၏ လပပင ငအတ ငးတ ငရၿပ း ာႏငငေတမသမၼတာႏင တငပငရနေတမ လအပသည။2 ေန႔စဥအပ ပေရးလပငနးမ မးက ဖ ြ႔႕စညးပအေျဥပေဒဇယမး-၂ ပါျပဌမနး ကမ မးာႏငအည ဖ ြ႔႕စညးထမးေသမ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းဝနႀက းဌမနမ မးက တမဝနယေငမငရ ကၾကသည [၃] (ေနမကငကတ ြ႔- ၁)။3

ျပညသ႔ဘ႑မစ မန႔ ြ႔မႈ႐းႈေထမငမၾကညပါက ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအစးရမ မး၏ အသးစရတအ ငအမဏမသည ဖ ြ႔႕စညးပ အေျဥပေဒ ဇယမး-၂ ပါျပဌမနး ကမ မးမ တက႐းကငငးသကလမျ ငးျဖစသည။ ဇယမး-၅(ေနမကငကတ ြ႔-၂) တ ငမ ၎တ႔၏ အ နအေကမကပင ငမ မးက သတမတျပဌမနးေပးထမးသည။ ထအ ကမ မးမအပ ေယဘယ အေျအေနမမ ျမနမမာႏငင သည ဗဟ ပကငမႈေလ မ ေရး၏ ကနဥ းအငငမ မးမမပငရေသးသညဟ ငရမည။ သမၼတဥ းသနးစနအစးရသည ဗဟ ပကင မႈေလ မ ေရးက အရနအဟနတးျမငေငမငရ ကသ မးရန စတငာႏၵရၿပ း ထအတ က လထဗဟျပာႏင ေဒသာႏရအေျျပ ဘတဂ က ေရးင ြ႔ျငးမ မးအပါအဝင ျပျပငေျပမငးလြ႔ေရးလပငနးမ မးစ မက စတငမတငကေပး ြ႔သည [၁] (ေဘမငက က- ၃)။

ေဘမငက က-၃။ စ းပ မးေရးာႏင လမႈေရးျပျပငေျပမငးလြ႔မႈ မေဘမငမ မးတ င ဘ႑မေရးာႏင ာႏငငေရးငငရမ ဗဟ ပကငမႈ ေလ မ ေရးလပငနးစဥမ မးအတ က အစးရ၏ ထတျပနေၾကညမ က

ရညညႊနး - စ းပ မးေရးာႏင လမႈေရးျပျပငေျပမငးလြ႔မႈအတ က အေျမေဘမင ဇနနဝါရ ၁၄ ၂၀၁၅။

အထကပါအ ကမ မးက ျပညေထမငစာႏင တငးေဒသႀက း/ျပညနယအစးရမ မးအၾကမးေပါငးစပညႇာႏႈငးမႈ ပမအမးေကမငးေစရန ႐းင ၿမ႕နယ ေက းရ မအပစာႏင ရပက ကအငငမ မးတ င အေထမကအကျပေကမမတ အမ းမ းဖ ြ႔႕စညးရနစသညျဖင ရညရ ယ ထတျပန ြ႔ေသမ ာႏငငေတမသမၼတ၏ အမန႔ေၾကညမစမမ မးတ ငလညး ထငဟပေနသညကေတ ႕ာႏငသည။ ထ႔အျပင တစာႏငငလး 2 ၂၀၀၈ဖ ြ႔႔စညးပ အေျဥပေဒ အပဒ ၁၇ (၂) တ င ‘ျပညေထမငစ တငးေဒသႀက းာႏငျပညနယ ျပညေထမငစနယေျမ ကယပငအပ ပ ငရစ ရငစာႏင ႐းငအပ ပေရးတ႔တ င ကမက ယေရး လၿေရးာႏင နယစပအပ ပေရးစသညတမဝနမ မးထမးေငမငာႏငရန တပမေတမကမက ယေရးဥ းစ း ပကအမညစမရငး တငသ ငးသည တပမေတမသမးမ မးပါဝငသည’ ဟ ျပဌမနးထမးသည။ 3 ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက း အစးရဌမနမ မးသည ပမနအမးျဖင ျပညေထမငစဝနႀက းဌမနမ မးက ကယစမးျပသည။ ၄ငးဝနႀက းဌမနမ မးသည ျပညနယ တငး ရငာႏင ျမ႕နယမ မးတ င ရးနးမ မး ထမးရၾကသည။

ျပညေထမငစျမနမမာႏငငအစးရသည ‘စ မန႔ ြ႔ေရးတမဝနမ မးက ျပညေထမငစအငငရဝနႀက းဌမနမ မးာႏင ေဒသာႏရဌမနမ မးအၾကမး တစေျပးည ျဖစေစရန စ စဥေငမငရ ကေနၿပ း အပ ပမႈအငငအသ းသ းရ ဌမနမ မး၏တမဝနာႏငဝတရမးမ မးက ရငးလငးေစရန ေငမငရ ကေနသညအ န၌ ဗဟ ပကငထမးသညအဖ႔ ြ႔အစညးမ အမဏမာႏငလပငနးတမဝနမ မးက ေအမကေျဌမနမ မးသ ႔ ဗဟ ပကငမႈေလ မ ၍ ေငမငရ ကပင ငေပးရန(devolution) ာႏငလပပင ငအလက ေလ မ ၍ ြ႔ေဝေပးရန (deconcentration) ကစၥမ မးက ေငမငရ ကေနပါသည’။

စ းပ မးေရးာႏင လမႈေရးျပျပငေျပမငးလြ႔မႈအတ က အေျမေဘမင အပဒ ၁၀၅

ျမနမမာႏငငအစးရက ‘ေဒသာႏရမရသးန႔မနးေျ ေင စမရငး(ဘတဂ က) ေရးင ြ႔ျပစေရးကစၥမ မး (Local budgeting)တ င ျပညသမ မးပါဝငေငမငရ ကမႈရေစေရးက အထးအေလးေပးလ ကရပါသည။ သ႔မသမေဒသ၏ ဥ းစမးေပးအစ အစဥမ မး လအပ ကမ မးက ဘတဂ ကတ ငထငဟပေစမညျဖစၿပ း အမ းသမးေရးမဝါဒလမးၫႊနမႈမ မးာႏငအည ဘ႑မေင သးစ ြ႔မႈမ မး၌ ငးျဖတ က မတပင ငက ေဒသာႏရအငငသ႔ အမဏမ ြ႔ေဝလႊြ႔ေျပမငးေပးာႏငမည ျဖစပါသည။ (ဤသ႔ဘ႑မသးစ ြ႔ေင မ မးဟငရမ၌ ပမနအသးစရတာႏင ေင လးေင ရငး အသးစရတမ မးလညး အပါအဝငျဖစပါသည။) ထ႔အျပင ေဒသငငရမလႊတေတမ၏ လမးၫႊနမႈေအမကတ င လပငနးက႑မ မးအၾကမး ြ႔ေဝမႈကလညး ေကမငးမ နစ မ ျဖစေပၚေစမည ျဖစပါသည’။

စ းပ မးေရးာႏင လမႈေရးျပျပငေျပမငးလြ႔မႈအတ က အေျမေဘမင အပဒ ၁၀၆

ျမနမမာႏငငအစးရက ျပညေထမငစအငငေအမက အစးရအဖ ႔ြ႔အစညးမ မး အထးသျဖငတငးေဒသႀက း ျပညနယ ေဒသာႏရအငငမ မးတ င လပငနးလပကငေငမငရ ကေနမႈအေျအေနကသရရနလအပသညေလလမငနးစစမႈမ မး ေငမငရ ကသ မးရန လအပေနသညအျပင ာႏငငတကမမအေတ ႔အႀကမ မးကလညး ရယ၍ ျမနမမာႏငင၏ဗဟ ပကငမႈေလ မ ၍ လပပင ငအမဏမ ြ႔ေဝေပးေရး (decentralization) မဝါဒကတးတကေကမငးမ နေစရန ျပျပငေငမငရ ကသ မးရနရပါသည။ ဤေလလမမႈမ မးအေပၚအေျျပ၍ ဘကစမဝါဒတစ ေပၚထ ကလမ မညျဖစၿပ း အပ ပေရးာႏငဘ႑မေရးစနစအရ ဗဟ ပကငမႈေလ မ ၍ လပပင ငအမဏမ ြ႔ေဝေပးေရးလပငနးမ မးက ပ၍ဘကည မ စ မ ေငမငရ ကသ မးာႏငမည ျဖစပါသည။ ထ႔အျပငေဒသျပညသမ မးအတ က ေအမကေျအငင အစးရအဖ ႔ြ႔အစညးမ မး၏ တမဝနယ တမဝနမႈာႏင တ႔ျပနာႏငစ မးက ပမအမးေကမငးေစရန ေငမငရ ကသ မးမည ျဖစပါသည။

စ းပ မးေရးာႏင လမႈေရးျပျပငေျပမငးလြ႔မႈအတ က အေျမေဘမင အပဒ ၁၀၇

6

စစေပါငးအသးစရတတ င ျပညနယ/တငးေဒသႀက းမ မး၏အသးစရတအ းအစမးမမလညး သသသမသမျမငတကလမ ြ႔သည။ သ႔ရမတ င ထသ႔တးတကလမေသမ ကနးဂဏနးမ မးမမ ‘စမရ ကေပၚတ င ဟနျပ ြ႔ေဝျငး’ သကသကဟတ/မဟတ ယတျပတ ေျပမငာႏငျငးမရေပ [၄]။

ထသ႔ေသမ တးတကမႈအရပလကၡဏမအ ႕မအပ ျမနမမာႏငငသည ဗဟ ပကငမႈေလ မ ေရးျဖစစဥ၏ ကနဥ းအငငတ ငသမရ ေနေသးေသမ တငးျပညျဖစသည။ ျပညနယ/တငးေဒသႀက းအစးရမ မးသည အ နေကမကရနာႏင အပ ပေရးအမဏမမ မးက လကေတ ႕က ငသးရနအတ က အေထ ေထ အပ ပေရးဥ းစ းဌမနကြ႔သ႔ေသမ ျပညေထမငစအစးရလကေအမကရ အပ ပေရး ယာႏရမးမ မးက အမးထမးမ ေနရငြ႔ျဖစသည [၈]။

၂.၁ ျပညနယ/တငးေဒသႀက းရနပေင စနစအတ က အပ ပေရး ာႏငငေရးာႏင ဘ႑မေရးစနစဖ ြ႔ြ႔႕စညးပမ မး

ျပညနယ/တငးေဒသႀက းမ မး၏ ရနပေင စနစက အပ ပေရး ာႏငငေရးာႏင ဘ႑မေရးငငရမဖ ြ႔႕စညးပမ မးက ေပါငးစပၿပ းနမးလည သေဘမေပါကာႏငသည။ ထစနစမ မးသည ျပညနယ/တငးေဒသႀက းမ မး၏ ျပညသ႔ဘ႑မရရမရေၾကမငးအရငးအျမစမ မးာႏင ျပနလညက သးစ ြ႔ပတ႔ာႏင တငကေနသည။ ပ- ၂ တ င အငပါငကသ ယ ကမ မးက ႐းးရငးေသမသ႐းပေဖမပျဖင တငျပထမး သည။ ပတ င ျပညနယ/တငးေဒသႀက းမ မး၏ ရနပေင စ းငငးရမလမးာႏစသ ယျဖစေသမ ျပညေထမငစရနပေင မ ြ႔တမးရရျငးာႏင ကယပငအ နဘ႑မအရငးအျမစမ မးကေဖမျပထမးၿပ း ထရနပေင မ မးက ျပနလညက သးစ ြ႔သည လမးေၾကမငး/ဌမနမ မးက လညး ေဖမျပထမးသည။

ပ- ၂။ ျပညနယတငးေဒသႀက းအစးရမ မး၏ ရနပေင စနစ

ျမနမမာႏငင၏ ဘ႑မေရးက႑ဗဟ ပကငမႈေလ မ ျငး ဟမမစနစငငာႏင ငငဒ ဂ လငးန ဇ န ၂၀၁၄ မ ရယသည။

ျပညနယ/တငးေဒသႀက းမ မး၏ ရနပေင သည အဓကအမးျဖင ျပညေထမငစအစးရမ လႊြ႔ေျပမငးေပးေသမရနပေင ာႏင ကယပင အ နဘ႑မအရငးအျမစမ မးျဖစေသမ အ နအမ မး ဝနေငမငမ မးာႏင ာႏငငပငလပငနးမ မးမ ရေင မ မးအေပၚတ င မ တည သည။ လကရတ င ျပညေထမငစအစးရမ လႊြ႔ေျပမငးေပးေသမရနပေင သည ၎တ႔အဖ႔အႀက းမမးငးရနပေင အရငးအျမစပငျဖစ သည။ ထ ြ႔တမးရရေသမ ရနပေင မ မးက ျပညေထမငစေင စမရငးေါငးစဥေအမကတ င ‘ေထမကပေင လႊြ႔ေျပမငးေင ’ မ မးအျဖစ စမရငးသ ငးထမးၿပ း ပမနဘတဂ ကလပငနးစဥမ မးအတငး ျပညေထမငစအငငမအတညျပမႈအေပၚတ င မတညသည။ ထ႔ေၾကမင ထရနပေင ပမမဏက ျပညေထမငစလအပ ကာႏင ျပညနယ/တငးေဒသႀက းမ မးလအပ ကက နထး၍ ျပညေထမငစအငင အမဏမပငအဖ ြ႔႕အစညးက ငးျဖတေပးျငးျဖစသည။

ျပညနယ/တငးေဒသႀက း အစးရအသးစရတမ မးက ‘ျပညေထမငစအငငေအမက အစးရအဖ ြ႔႕အစညးမ မး’ ျဖစၾကေသမ အစးရဌမနမ မး စညပငသမယမေရးအဖ ြ႔႕မ မးာႏင ာႏငငပငလပငနးမ မးမ အဓကသးစ ြ႔ေနၾကသည။ ျပညေထမငစအငင ေအမကတ င လပငနးေငမငရ ကေနၾကသည ဌမနအမ မးစမမလညး ျပညေထမငစဝနႀက းဌမနမ မး၏ လကေအမကဌမနမ မးျဖစၾကၿပ း ေနျပညေတမရ သကငငရမဝနႀက းဌမနသ႔ တက႐းကအစ ရငၾကသည။ အ ႕ဌမနမ မးမမမ ျပညနယ/တငးေဒသႀက းဝနႀက းမ မး၏

ျပညေထမငစဝနႀက းဌမနမ မး

ျပညေထမငစ၀နႀက းဌမနမ မး ေအမကရ ေဒသာႏရဌမန ြ႔မ မးာႏင

ာႏငငပငလပငနးမ မး

ျပညနယ/တငးေဒသႀက း ဇယမး-၂ လပငနးမ မး

ျပညနယ/တငးေဒသႀက းဘတဂ က

ျပညနယ/တငးေဒသႀက း၀နႀက းဌမနမ မး

ျပညေထမငစ ရနပေင

ဇယမး-၅ပါကယပင အရငးအျမစမ မး

ျပညေထမငစအစးရမ လႊြ႔ေျပမငးေပးမႈမ မး ေင လးေင ရငးေ းေင ာႏငငတကမ အေထမကအပ

ျပညနယ/တငးေဒသႀက းထည၀ငမႈ

7

လကေအမကတ ငရေနသည။ ထ႔ေၾကမငလကေတ ႕အေျအေနတ င ျပညနယ/တငးေဒသႀက းအငင၌ လပငနးမ မး ေငမငရ ကေန ၾကသည မနေသမလညး ထဌမနမ မး၏ ျပညနယ/တငးေဒသႀက းအစးရမ မးအေပၚ တမဝနမႈမ မး တသမတတညး တည ျငးမရပါ။

အထကပါပစက သးစ ြ႔ရမတ င ျပညေထမငစဘတဂ ကာႏင ျပညနယ/တငးေဒသႀက းဘတဂ ကဟ၍ ြ႔ျမးရမ၌ အျမြ႔တမး လ ယက ႐းးရငးမႈမရာႏငသညက သတမရမည။ ဥပမမ ျပညေထမငစဝနႀက းဌမနေအမကရ ေဒသာႏရဌမန ြ႔မ မးက ဖ ြ႔႕စညးပ ဇယမး- ၂ ပါ က႑မ မးာႏင ငငတေသမလပငနးမ မးက ေငမငရ ကေနၾကသညမ မးရသည။ သ႔ရမတ င ထလပငနးမ မးတ ငသးေသမ ဘတဂ ကမ မးက ျပညနယ/တငးေဒသႀက း ဘတဂ ကအသးစရတအျဖစ အလ ယတကမမတယာႏငေပ။ ရနပေင မ မးက ျပညနယ/ တငးေဒသႀက းေါငးစဥေအမကမ သးစ ြ႔သညအါမ မး၌ပင ယငးသည ျပညနယ/တငးေဒသႀက းမ မး၏ သ းျမးလ တလပစ မ လပကငေငမငရ ကမႈမ မးဟ မတယ၍မရာႏငသညမ မး ရသည။ အေၾကမငးမမ လပငနးရပတစ ငးစ အတ က လပပင ငအမဏမ မ မးာႏင ေပါငးစပညႇာႏႈငးမႈအေနအထမးမ မး မတည ၾကျငးေၾကမငျဖစသည။4

၂.၂ ျမနမမာႏငင၏ ဘတဂ ကလပငနးစဥ

ျမနမမာႏငင၏ဘတဂ ကလပငနးစဥသည ဘ႑မေရးဝနႀက းဌမနာႏင အမ းသမးစ မကနးာႏင စ းပ မးေရးဖ ႕ၿဖးတးတကမႈဝနႀက းဌမန တ႔မ ဘတဂ ကအ နဇယမးက ထတျပနေလရေသမ ၾသဂတလဝနးက ငတ င စတငေလရသည။ ဘတဂ ကအ နဇယမးတ င ျပညေထမငစဝနႀက းဌမနမ မး ဥ းစ းဌမနမ မး အပ ပေရးအဖ ြ႔႕အစညးမ မးာႏင ာႏငငပငလပငနးမ မးအတ က ဘတဂ ကအငျပ လႊမမ မးတငသ ငးရမည ရကစ ြ႔မ မးက သတမတေပးထမးသည။5

ာႏဝငဘမလန႔တ င ျပညေထမငစဘတဂ ကအငျပမႈမ မးက ဒသမၼတ- ၁ ဥ းေငမငေသမ ျပညေထမငစဘတဂ ကေကမမရငသ႔ တငသ ငးရသည။6 ေကမမရငက ကနဥ းသးသပမႈမ မးာႏင လအပသည ျပငငငေျပမငးလြ႔မႈမ မးက ေငမငရ ကသည (ေဘမငက က-၄)။ ဘ႑မေရးေကမမရင၏ ေထမကမႈျဖင ဘတဂ ကက ျပညေထမငစလႊတေတမသ႔တငသ ငးသည။ ျပညေထမငစလႊတေတမက ယငးကသးသပအတညျပၿပ း ေနမကငးအငငတ င သမၼတက လကမတေရးထးအတညျပေပးရသည [၉]။

ပ- ၃။ ျပညနယ/တငးေဒသႀက းမ မး၏ ဘတဂ ကျပငငငေရးင ြ႔မႈလပငနးစဥ

မ ျငမးရငးျမစ [၃]

4၂၀၀၈ဖ ြ႔႕စညးပအေျဥပေဒာႏင ငကာႏ ယေနေသမ သ းျမးအညႊနးမ မးက ေနမကငကတ ြ႔ ၁၀ တ ငေဖမျပထမးျပ း ဝနႀက းဌမနမ မး၏ တမဝနဝတရမးမ မးက ေနမကငကတ ြ႔ ၁၁တ င ပျပဇယမးျဖင ျပသထမးသည။ 5ျမနမမာႏငငတ င ဘ႑မာႏစသည ဧၿပ ၁ ရကေန႔မ မတ၃၁ရကေန႔အထ ျဖစသည။ 6၂ဝဝ၈အေျ ဥပေဒအရ ဒသမၼတ သးဥ းအမညစမရငးတငးသ ငးရသည။ ေအမကလႊတေတမ (ျပညသ႔လႊတေတမ)မ တစဥ း အထကလႊတေတမ (အမ းသမးလႊတေတမ)မ တစဥ း တပမေတမ ကယစမးလယေလမငးမ မးမ တစဥ း အငတငသ ငးရသည။ ၄ငးတ႔ သးဥ းအနကမ မြ႔အမ မးငးရသက သမၼတအျဖစ ေရ း ယတငေၿမမကၿပ း က နာႏစဥ းက ၄ငးတ႔ မြ႔အေရအတ ကအရ ဒတယသမၼတ -၁ ာႏင ၂ ဟ၍ အသ းသ းေရ း ယသည။

စကတငဘာ

ျပညနယ/တ ငးေဒသႀက းဌာနမား၊ ဝနႀက းဌာနမားားႏင ားႏ ငငပ ငလပငနးမားသညဘတဂကအဆ ျပ လႊာမားက ျပငဆငေရးဆ ြၿပ း သကဆ ငရာ၀နႀက းဌာနမတစဆင ျပညနယ/တ ငးေဒသႀက း အစ းရသ ႔ တငျပသည။ထ အဆ ျပလႊာမားအားလးက ျပညနယ/တ ငးေဒသႀက းဘတဂကဌာနကစစေဆးၿပ း တစေပါငးတညးေပါငးစညးသည။

ေအာကတ ဘာ

ျပညနယ/တ ငးေဒသႀက းအစ းရအဖ ြ႕ားႏင ၀နႀက းခပတ ႔၏ သေဘာတမႈျဖင ဘတဂကအဆ ျပ လႊာမားက ျပညနယ/တ ငးေဒသႀက းလႊတေတာအတ ငး ေဆ းေားႏ းျခငး၊ လ အပပါက ျပငဆငျခငး မားေဆာငရ ကသည။

သေဘာတည မႈရရ ေသာဘတဂကက ျပညေထာငစဘတဂကေကာမရငသ ႔ တငသ ငးသည။ ေကာမရငကလ အပေသာ ေခါငးစဥမားအားလးက ျပညေထာငစရနပေင ေခါငးစဥေအာကသ ႔ ေျပာငးထညသည။

ဒ ဇငဘာမ မတ

ဘ႑ာေရးေကာမတ မသေဘာတည ၿပ းသညေနာကတ င ျပညေထာငစဘတဂကက ျပညေထာငစလႊတေတာသ ႔ သးသပားႏ ငရနတငျပသည။လႊတေတာမအတညျပၿပ းေနာကေနာကဆးအဆငတ ငသမၼတကလကမတေရးထ းအတညျပေပးရသည။

8

ျပညနယ/တငးေဒသႀက းဌမနမ မး အပ ပေရးအဖ ြ႔႕အစညးမ မးာႏင ာႏငငပငလပငနးမ မးသည ၎တ႔၏ဘတဂ ကက သကငငရမ ဘတဂ ကဌမနမ မးသ႔ စကတငဘမလတ င တငသ ငးေလရသည။ ျပညနယ/တငးေဒသႀက းဘ႑မေရးဝနႀက း၏ ေအမကတ ငရ ေသမ ဘတဂ ကဌမနသည ဘတဂ ကအငျပလႊမမ မးအမးလးက တစတညးအျဖစေပါငးစညးၿပ း လအပပါက ျပနလညျပငငင ျဖညစ ကကမ ဝနႀက း ပထသ႔ တငသ ငးသည။

ေဘမငက က-၄။ ဘ႑မေရးေကမမရင၏ တမဝနာႏင လပငနးရပမ မး7

ရငးျမစ။ ျမနမမာႏငင ၂၀၀၈ ာႏစဖ ြ႔႕စညးပအေျဥပေဒ [၁၀]

ဝနႀက း ပသည ျပညနယ/တငးေဒသႀက းအစးရအဖ ြ႔႕ာႏငတငပငၿပ းေနမက ထဘတဂ ကအငျပလႊမက ျပညနယ/တငးေဒသႀက း လႊတေတမတ ငေင းောႏ းာႏငရနအတ က တငသ ငးလကသည (မ မးေသမအမးျဖင ေအမကတဘမလ)။ လႊတေတမမ သေဘမတ င ျပပါက ျပညနယ/တငးေဒသႀက းအစးရ ဘတဂ ကဥပေဒၾကမးသည ျပညေထမငစဘ႑မေရးဝနႀက းထသ႔ ေရမကရျပ း ထမတစငင ဒတယသမၼတဥ းေငမငေသမ ဘတဂ ကေကမမရငသ႔ေရမကသည။ ဘတဂ ကေကမမရငက စစေငးသးသပျငးာႏင လအပသလ ျပငငငျဖညစ ကျငးက ေငမငရ ကသည။ ျပညနယ/တငးေဒသႀက းမ မးမ ဘတဂ ကမ မးအမးလးက ျပညေထမငစေင စမရငး ေါငးစဥတစျဖစေသမ ေင လးေင ရငးေထမကပေင မ မးာႏင ပပးကည မႈမ မးေါငးစဥေအမကတ င အမးလးက တစလးတညးေပါငးစညးကမ ျပညေထမငစလႊတေတမသ႔ တငသ ငးလကသည။ ျပညေထမငစလႊတေတမ အတညျပ ကရၿပ းေနမက ေနမကငးအတညျပေပးသမမာႏငငေတမသမၼတျဖစသည။

ဘ႑ေရးာႏစ၏ တစဝကေက မေက မအေရမကတ င အစးရသည ပမနဘတဂ ကျပငငငတငသ ငးသညပစအတငး ေနမကငက တ ြ႔ဘတဂ ကက ျပငငငသည။ ေနမကငကတ ြ႔ဘတဂ ကသည အစးရဌမနမ မးာႏင ာႏငငပငလပငနးမ မးမလအပေသမ ေနမကထပ 7ဘ႑မေရးေကမမရငတ င သမၼတ ဒသမၼတာႏစဥ း စမရငးစစ ပ ေရ႕ေန ပ ဘ႑မေရးဝနႀက း ေနျပညေတမေကမငစ ဥကသဌ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက း ဝနႀက း ပ၁၄ဥ းပါဝငသည။ဘ႑မေရးေကမမရင၏ဘတဂ တျပငငင ကမ မးကမကရစ းပ မးေရးအရေသမလညေကမငး ာႏငငေရးလအပ ကအရေသမလညေကမငး လပေငမငရသညလညးရသည။

ဘ႑မေရးေကမမရငက ၂၀၀၈ာႏစဖ ြ႔႕စညးပအေျဥပေဒပါ ျပဌမနး ကမ မးာႏငအည ဗဟ ပကငမႈေလ မ ေရးလပငနးစဥ၏ အစတအပငးတစအျဖစ ဖ ြ႔႕႕စညးတညေထမငသည။ ဘ႑မေရးေကမမရင၏ အဓကလပငနးတမဝနမ မးမမ ျပညေထမငစဘတဂ ကာႏင ျပညနယ/တငးေဒသႀက း ဘတဂ ကမ မးအၾကမး ဟန ကည ေစရနေငမငရ ကျငး ေနမကငကတ ြ႔ရနပေင မ မး ေထမကပာႏငရန အၾကျပေထမကျငး စသညတ႔ျဖစသည။ ၂ဝဝ၈ ာႏစ ဖ ြ႔႕စညးပအေျဥပေဒပဒမ ၂၃၀ တ င ဘ႑မေရးေကမမရင၏ အဓက လပငနးတမဝနမ မးက ေအမကပါအတငးျပဌမနးထမးသည။

(က) ျပညေထမငစဝနႀက းဌမနမ မး၏ အရအသးန႔မနးေျ ေင စမရငးမ မးနငျပညေထမငစအငင အဖ ြ႔႕အစညးမ မး၏ အရအသးန႔မနးေျ ေင စမရငးမ မးက နငငေတမသမၼတက တမဝနေပးအပေသမ ဒတယသမၼတတစဦးက ဦးေငမငစစစ၍ ျပညေထမငစဝနႀက းဌမနမ မး အပါအဝင ျပညေထမငစ အငငအဖ ြ႔႕အစညးမ မး၏ အရအသးေင စမရငး လ မထမး ကက ဘ႑မေရးေကမမရငသ႔ တငျပရမည

() တငးေဒသႀက း သ႔မဟတ ျပညနယ အရအသးေင စမရငးမ မးက နငငေတမသမၼတက တမဝနေပးအပေသမ က နဒတယသမၼတ တစဦးက ဦးေငမငစ စစျပ း တငးေဒသႀက းသ႔မဟတျပညနယ အရအသးေင စမရငး လ မထမး ကကဘ႑မေရးေကမမရငသ တငျပရမည။

(ဂ) ဘ႑မေရးေကမမရငသည -

(၁) ျပညေထမငစနယေျမအသးစရတမ မးပါရေသမ ျပညေထမငစ၏အရအသးန႔မနးေျေင စမရငး တငးေဒသႀက း သ႔မဟတ ျပညနယမ မးအတ က ျပညေထမငစဘ႑မရနပေင မ ဘ႑မေင မ မးကသငေလ မသလ ျဖညငညးေပးျငး အထးကစၥတစရပအေနျဖင ေထမကပျငး ေ းေင မ မး ငျပျငးအပါအဝင ျပညေထမငစ၏ဘ႑မေင အရအသးငငရမဥပေဒၾကမး သ႔မဟတ ေနမကထပဘ႑မေင ြ႔ ေဝသးစြ႔ ေရး ဥပေဒၾကမးက ျပညေထမငစလႊတေတမသ႔ေထမကတငျပရမည

(၂) ဘ႑မေရးငငရမ ေငမငရ ကသငသညကစၥမ မးက အၾကျပနငေရးအတ က ေငမငရ ကရမည

(၃) ငမမေသမဘ႑မေရးစနစ ျဖစေပၚေစေရးအတ က ျပညေထမငစလႊတေတမက ဥပေဒျပဌမနး၍ တမဝနေပး အပသည ကစၥရပမ မးကေငမငရ ကရမည။

(ဃ) ဘ႑မေရးေကမမရငသည ျပညေထမငစ၏ အရအသးန႔မနးေျေင စမရငး တငးေဒသႀက းသ႔မဟတ ျပညနယမ မးအမး ျပညေထမငစဘ႑မရနပေင မ ဘ႑မေင မ မးက သငတငေလ မကပတစ မျဖညငညးေပးျငး အထးကစၥ တစရပအေနျဖင ေထမကပျငး လအပမညေ းေင မ မး ထတေ းျငးတ႔ပါဝငသည ျပညေထမငစ၏ဘ႑မေင အရအသးငငရမဥပေဒၾကမးကျပညေထမငစလႊတေတမသ ႔ တငျပနငေရးအတ က နငငေတမသမၼတထသ႔ေထမကတငျပရမည။

9

ရနပေင မ မးအတ က ျပငငငျငးျဖစသည။8 ပမနဘတဂ ကလပငနးစဥမ မးအတငးပင ေနမကငကတ ြ႔ဘတဂ ကဥပေဒၾကမးက ဘ႑မေရးေကမမရငက သးသပစစေငးၿပ း လႊတေတမာႏင သမၼတမအတညျပၿပ းပါက ျပညေထမငစအစးရသည ျပညနယ/တငး ေဒသႀက းအစးရမ မးအတ က ေနမကငကတ ြ႔ဘတဂ ကက သတမတ ြ႔ေဝေပးသည။ ေနမကငကတ ြ႔ဘတဂ ကတ င အသးစရတ န႔မနး ကမ မးက ျပငငငေျပမငးလြ႔ျငးျဖစေသမလညး ထျပငငငသည ကနးဂဏနးမ မးက ထတျပနေၾကညမျငးျပေလမရပါ။

လႊတေတမမ အတညျပၿပ းပါက ရနပေင မ မးက သကငငရမ ျပညေထမငစအငငအဖ ြ႔႕အစညးမ မး ျပညေထမငစဝနႀက းဌမနမ မး သ႔ ျမနမမစ းပ မးေရးဘဏမတစငင ဘ႑မေရးဝနႀက းဌမနက လႊြ႔ေျပမငးေပးသည။ အတညျပၿပ းေသမ ျပညနယ/တငးေဒသႀက း ဘတဂ ကမ မးက သကငငရမဘတဂ ကဌမနသ႔ ဥ းစ မလႊြ႔ေျပမငးေပးၿပ း ဘတဂ ကဌမနမတစငင ျမနမမစ းပ မးေရးဘဏက သးကမ သကငငရမ ဌမနငငရမအဖ ြ႔႕အစညးမ မးသ႔ လႊြ႔ေျပမငးေပးပ႔သည။9

၂.၃ ျပညနယ/တငးေဒသႀက းမ မး၏ ဥပေဒျပေရးလပငနးတမဝနမ မး

၂၀၀၈ ာႏစဖ ြ႔႕စညးပအေျဥပေဒက ျပညနယ/တငးေဒသႀက းအစးရမ မးက ဥပေဒျပ င အ နဘ႑မမ မးေကမကစေငမငး င ာႏင ၎တ႔လကေအမက၌ရေသမ အဖ ြ႔႕အစညးမ မးကစ မန႔ ြ႔ ငရသည (ေဘမငက က- ၅)။ ျပညေထမငစဥပေဒမ မးာႏငမငန႔က င ပါက ျပညနယ/တငးေဒသႀက းအစးရမ မးသည ဖ ြ႔႕စညးပအေျဥပေဒ ဇယမး- ၂ ဥပေဒျပစမရငး (ေနမကငကတ ြ႔- ၁) ပါကစၥရပမ မးာႏငပတသကၿပ း သကငငရမ ျပညနယ/တငးေဒသႀက း တစလးကျဖစေစ တစတတပငးကျဖစေစ သကေရမကေသမ ဥပေဒမ မးျပဌမနးာႏငသည။

ေဘမငက က-၅။ ျပညနယ/တငးေဒသႀက းအစးရမ မး၏ တမဝနာႏင လပငနးရပမ မး

ရငးျမစ။ ၂ဝဝ၈ ာႏစဖ ြ႔႕စညးပအေျဥပေဒ

8 ဖ ြ႔ြ႔႕စညးပအေျဥပေဒ အပဒ ၁၀၃(င) တ င ‘ျပညေထမငစလႊတေတမက သကငငရမဘ႑မေရးနစအတ က ျပဌမနးထမးသည ျပညေထမငစ၏ ဘ႑မေင အရအသးငငရမဥပေဒပါ လ မထမးေသမရေင မ မးာႏင ငျပထမးေသမသးေင မ မးအျပင ေနမကထပရေင မ မးလ မထမးရနာႏင သးေင မ မး ငျပရန လအပသညအါ ဘ႑မေင ြ႔ ေဝသးစြ႔ ေရးဥပေဒကအထကပါနညးလမးမ မးအတငး ျပဌမနးေငမငရ ကရမည’ ဟျပဌမနးထမးသည။ 9 ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက း၏ ထတျပနထမးေသမ ဘတဂ တမ မးသည ျပညေထမငစမ လႊြ႔ေျပမငးေပးလကသည ေနမကငးအသးျပရမေနရမက ေဖမညႊနးရန မလအပေပ။ ျပညေထမငစမ ရရေသမ ရေင က မညသည အဖ ြ႔႕အစညးမ ေနမကငးရရ အသးျပသညငျငးထက ဘ႑မေရးဥ းစ းဌမနေအမကတ ငသမ စမရငးသ ငးထမးသည။

အပဒ ၁၈၈။

တငးေဒသႀက းသ႔မဟတ ျပညနယလႊတေတမသည ဇယမး-၂ တ င ေဖမျပထမးေသမ တငးေဒသႀက းသ႔မဟတ ျပညနယဥပေဒျပစမရငးပါ ကစၥရပမ မးနငစပလ ဥး၍ တငးေဒသႀက း သ႔မဟတ ျပညနယတစဝနးလးအတ ကေသမလညးေကမငး တငးေဒသႀက း သ႔မဟတ ျပညနယ တစစတတစေဒသအတ ကေသမလညးေကမငး အမဏမသကေရမကေစရန ဥပေဒျပ ငရသည။

အပဒ ၂၄၉။

ဖ ြ႔႕စညးပအေျဥပေဒပါ ျပဌမနး ကမ မးနငမငန႔က ငလ င တငးေဒသႀက းသ႔မဟတ ျပညနယအစးရ၏ အပ ပမႈအမဏမသည တငးေဒသႀက းသ႔မဟတ ျပညနယလႊတေတမက ဥပေဒျပနငေသမကစၥရပမ မးသ႔ သကေရမကပ ႕ာႏ႔သည။ ထ႕ျပင ျပညေထမငစ ဥပေဒတစရပရပအရ တငးေဒသႀက း သ႔မဟတ ျပညနယအစးရအမး ေငမငရ က ငျပသညကစၥရပမ မးသ႔လညး သကေရမက ပ ႕ာႏ႔သည။

အပဒ ၂၅၄။

(က) တငးေဒသႀက း သ႔မဟတျပညနယမ မးက ဇယမး-၅ ပါ အ နအမ မးကဥပေဒနငအည ေကမက၍ တငးေဒသႀက း သ႔မဟတ ျပညနယဘ႑မရနပေင သ႔ ေပးသ ငးရမည

() တငးေဒသႀက း သ႔မဟတ ျပညနယမ မးသည တငးေဒသႀက း သ႔မဟတ ျပညနယဘ႑မရနပေင မ မးက ဥပေဒနငအည သးစြ႔ ငရသည။

အပဒ ၂၅၆။ တငးေဒသႀက း သ႔မဟတ ျပညနယအစးရသည -

(က) တငးေဒသႀက း သ႔မဟတ ျပညနယဝနႀက းဌမနမ မးနင ယငးတ႔၏လကေအမကရ အစးရဌမနမ မး အဖ ြ႔႕အစညးမ မး၏ လပငနးေငမငရ ကမႈမ မးက ဖ ြ႔႕စညးပအေျဥပေဒပါ ျပဌမနး ကမ မးနငအည ျဖစေစရနလညးေကမငး တညငြ႔ဥပေဒပါျပဌမနး ကမ မး နငအည ျဖစေစရနလညးေကမငး စ မန႔ြ႔ ျငး လမးညႊနျငး ႀက းၾကပျငး စစေငးျငး ျပရမည

() မမတငးေဒသႀက း သ႔မဟတ ျပညနယအတ ငး တမဝနထမးေငမငလ ကရေသမ နယဘကဝနထမးအဖ ြ႔႕အစညးမ မး၏ လပငနး ေငမငရ ကမႈမ မးကလညး ဥပေဒနငအည ႀက းၾကပျငး စစေငးျငး ေပါငးစပညႇနႈငးေပးျငးျပနငသည။

10

ဇယမး-၂တ င ျပဌမနးထမးေသမ လပပင ငနယပယမ မးမမ ျပညေထမငစအစးရ၏ တမဝနဝတရမးအ ႕က ျပညနယ/တငးေဒသ ႀက း အစးရမ မးထသ႔ လႊြ႔ေျပမငးေပးျငးျဖစၿပ း က ယျပန႔ေသမ က႑ႀက းရစပါဝငသည။ ၎တ႔မမ- ၁။ ဘ႑မေရးာႏငစ မကနးက႑ ၂။ စ းပ မးေရးက႑ ၃။ စကပ းေရးာႏငေမ းျမ ေရးက႑ ၄။ စ မးအင လၽပစစ သတာႏငသစေတမက႑ ၅။ စကမႈလကမႈက႑ ၆။ ပ႔ေငမငေရး ငကသ ယေရးာႏင ေငမကလပေရးက႑ ၇။ လမႈေရးက႑ ၈။ စ မန႔ ြ႔ေရးက႑တ႔ျဖစၾကသည။

အငပါက႑ႀက းတစ ငးစ ၏ ေအမကတ င ဇယမး-၂ က သကငငရမက႑အလကလပပင ငမ မးက သတမတျပဌမနးေပးထမး သည။ ဥပမမ စကမႈလပငနးမ မးေါငးစဥျဖင က႑ႀက းေအမက၌ အမတ ငးစကမႈလပငနးမ မးအမး ထညသ ငးေပးထမးျငးမ းျဖစ သည။ က႑တစ ငးစ ေအမကရ လပပင ငနယပယအေရအတ ကျငးမတည ေပ။ ဥပမမ စ မန႔ ြ႔ေရးက႑ေအမက၌ က႑ ြ႔သးပါဝငေသမလညး ဘ႑မေရးက႑ေအမက၌ ၁၁ အထပါဝငေနျငးမ းျဖစသည[၁၁]။ ထ႔အျပင ျပညနယ/တငးေဒသႀက း လပပင ငမ မးာႏင ျပညေထမငစလပပင ငမ မး ထပေနသညဟ ယငာႏငေသမ ေနရမအမ မးအျပမးလညး ရသည။ ဥပမမ စ းပ မးေရးာႏင ကးသနးေရမငးဝယေရးက႑ႀက းေအမက၌ အလမးတအေျအေနမ မးက ေတ ႕ာႏငသည။

၂.၄ ျပညေထမငစအငင ေအမကအစးရအဖ ြ႔႕အစညးမ မး၏ အပ ပေရးယာႏရမးဖ ြ႔႕စညးတညေငမကပ

ျပညနယ/တငးေဒသႀက းမ မးအတ ငးတ င ာႏငငေရး အပ ပေရးာႏင ဘ႑မေရးငငရမတမဝနဝတမ မးက ြ႔ေဝထမးေငမင ရနအတ က ႐းငအငင ၿမ႕နယအငင ေက းရ မအပစာႏငရပက ကအငင ေက းရ မအငငစသညျဖင အငငအမ းမ း ဖ ြ႔႕စညးထမးရသည (ပ-၄)။ အ နဘ႑မမ မးက ျပညနယ/တငးေဒသႀက းလကေအမကဌမနအသ းသ းာႏင ာႏငငပငလပငနးမ မးမ ေကမကၾကေသမလညး အေထ ေထ အပ ပေရးဥ းစ းဌမနသည ျပညေထမငစအငငေအမက အစးရအဖ ြ႔႕အစညးအငငငင ဖ ြ႔႕စညးပတ င ဗဟ ကက ေသမ အဖ ြ႔႕အစညးျဖစသည။ အ နေကမကျငးာႏင ဘတဂ ကျပငငငေရးင ြ႔ျငးမ မးက ႐းင ၿမ႕နယ ေက းရ မအပစ ာႏင ရပက ကအပ ပေရးမ းအငငငငက အဓကတမဝနယေငမငရ ကသည။

ပ- ၄။ ျမနမမာႏငင၏ ျပညေထမငစအငငေအမကအပ ပေရးအငငငငဖ ြ႔႕စညးပ10

ျပညေထမငစအငငေအမကတ င ျပညနယ/တငးေဒသႀက းာႏင ေဒသာႏရအပ ပေရးအငငငငဖ ြ႔႕စညးတညရသည။

ရငးျမစ။ ျမနမမသတငးအ ကအလကစ မန႔ ြ႔မႈဌမန စ မန႔ ြ႔မႈယနစမ မးငငရမ အေျကနးဂဏနးမ မးာႏင ၂၀၁၄ ာႏစ လဥ းေရ ာႏင အမအေၾကမငးအရမစစတမး ျပညေထမငစအစးရအစ ရငစမ [၈]

10 ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းတ႔၏ ေျမဧရယမအေနအထမး(အက ယအဝနး)က လက၍ ရငအေရအတ က က မျမးသ မးသည။ ဥပမမ အရ ယအစမးပမႀက းမမးေသမ ရမးျပညနယသည မ နျပညနယထက ရငအေရအတ က ပမ မးသည။ အျမးတစဖကတ ငလညး ရငအငငေအမကရ ျမ႕နယ ြ႔မ မးသည ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက း၏ လဥ းေရထထပမႈက လက၍ အေရအတ ကက မျမးာႏငသည။ ဥပမမ လဥ းေရ မ မးျပမးေသမ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးတ င ျမ႕နယ ေက းရ မအပစမ မး ရပက ကအေရအတ က ပမမ မးျပမးာႏငသည။

ျပညနယတ ငးေဒသႀက း • ျပညနယတ ငးေဒသႀက း ၁၄ ခားႏင ျပညေထာငစနယေျမတစခ

ခ႐ င • ခ႐ င ၇၄ ခ

ၿမ ႕နယားႏင စညပငသာယာေရးအဖ ြ႕မား

• ၿမ ႕နယ ၃၃၀• စညပငသာယာေရးအဖ ြ႕ေပါငး ၂၈၄ မ ၄၀၀ ခန႔အထ

ေကးရ ာအပစားႏင ရပက က • ေကးရ ာအပစ ၁၃၆၁၈ ားႏင ရပက က ၃၀၆၃

ေကးရ ာ • ေကးရ ာေပါငး ၇၀၀၀၀ ခန႔

အ မေထာငစမား • အ မေထာငစေပါငး ၁၀.၉ သနး

11

၂.၅ ႐းငမ မး

႐းငတစတ င ပ မးမ အမးျဖင ၿမ႕နယေလးန႔ပါဝငၿပ း ျပညနယ/တငးေဒသႀက းအငငေအမကတ င အႀက းငးအပ ပေရး ယနစျဖစသည။ အေထ ေထ အပ ပေရးဥ းစ းဌမနမ ႐းငအပ ပေရးမ းက စ မအပ ပေရးကစၥမ မးာႏင ႐းငအတ ငးရ ၿမ႕နယမ မး အ ငး ငးေပါငးစပညႇာႏႈငးေရးက တမဝနယေငမငရ ကသည။ အဓကလပငနးတမဝနမ မးထြ႔တ င ၿမ႕နယအပ ပေရးမ းမ မး တငျပ လမေသမဘတဂ ကမ မးက ႐းငဘတဂ ကအျဖစ တစလးတစညးတညးေပါငးစညးၿပ း ျပညနယ/တငးေဒသႀက း ဘတဂ က ၫႊနၾကမးေရးမ း ာႏင စမရငးစစ ပတ႔ထသ႔ တငသ ငးသည။ ၎တ႔က တဖနမနကနေၾကမငး အတညျပျငးာႏင ျပညနယ/တငးေဒသႀက းအငင ဘတဂ ကအတ ငးသ႔ ေပါငးစပထညသ ငးျငးတ႔က ေငမငရ ကၾကသည[၃][၁၂]။ အ န ေကမကျငးလပငနးက ၿမ႕နယအပ ပေရးမ းမ မးက ေငမငရ ကေသမလညး ႐းငအပ ပေရးမ းက ျပညနယ/တငး ေဒသႀက း ဝနႀက း ပထ အဓကတမဝနရသည။11

ယအစ ရငစမေရးသမး နတ င ႐းငအငငအမဏမပငမ မးသည ရနပေင ြ႔ေဝသးစ ြ႔ျငးာႏငပတသကၿပ း သ းျမးလပပင ငမရပြ႔ ေစမငၾကညစစေငးျငး စ မအပ ပျငးာႏင အစ ရငျငးလပငနးမ မးအတ ကသမ တမဝနရသည။ သ႔ရမတ င ျပညေထမငစ ဝနႀက းဥ းစးသနး၏အငအရျပညေထမငစအစးရသည ႐းငာႏငၿမ႕နယမ မးသ႔ဘ႑မေရးလပပင ငမ မးပမလႊြ႔ေျပမငးေပးရနစ စဥေငမငရ ကလ ကရၿပ း ႐းငာႏင ၿမ႕နယမ မးတ င ရနပေင မ မးက စ မေငမငရ ကာႏငရန ငျပသ မးမညဟ သရသည [၁၃]။

၂.၆ ၿမ႕နယမ မး

ၿမ႕နယမ မးသည ေက းရ မအပစမ မးကစေပါငးထမးျငးျဖစၿပ း အေထ ေထ အပ ပေရးဥ းစ းဌမနမ ၿမ႕နယအပ ပေရးမ းက အပ ပသည။ ၿမ႕နယအပ ပေရးမ းက လကေထမကၿမ႕နယအပ ပေရးမ းာႏင ၿမ႕နယအပ ပေရးမ း႐းးစမေရးႀက းတ႔မ လက ေထမကမ မးအေနာႏင ကည ပပးသည။ ၿမ႕နယအပ ပေရးမ းသည ေက းရ မအပစာႏင ရပက ကအပ ပေရးမ းမ မးအမး အပ ပေရး ေပါငးစပညႇာႏႈငးေရးာႏင အ နေကမကေရးတမဝနမ မးက ထမးေငမငရနအတ က တမဝန ြ႔ေဝေပးၿပ း စ မက ပကြ႔ သည။12ေတ ႕ငေမးျမနး ြ႔သမ မးက ၿမ႕နယအပ ပေရးမ းတ င စ မ ကရနပေင မ မးာႏငပတသက၍ငးျဖတာႏငသညအ င အမဏမမရပြ႔ ထရနပေင မ မးက တက႐းကလပငနးေငမငရ ကရန တမဝနေပးအပျငးရေသမဌမနမ မး (စညပငသမယမေရး အဖ ြ႔႕မ မးစသည) က ထနး ပစ မၾကသည။ ၿမ႕နယအပ ပေရးမ းမ မးက အေထ ေထ အပ ပေရးဥ းစ းဌမနက သးာႏစတစႀကမ အစမးထးန႔အပသည။

လကေထမကၿမ႕နယအပ ပေရးမ းာႏင ၿမ႕နယအပ ပေရးမ း႐းးစမေရးႀက းတ႔၏အကအည ျဖင ၿမ႕နယအပ ပေရးမ းသည ဘတဂ ကျပငငငေရးင ြ႔ျငးကြ႔သ႔ေသမ မမ႐းး၏ဘ႑မေရးကစၥမ မးက စ မေငမငရ ကသည။ ၿမ႕နယဘတဂ ကတ င ႐းးလပငနး ကနက စရတမ မးာႏင န႔မနးအ နေကမကရရေင မ မးက ထညသ ငးသည။ ထဘတဂ ကမ မးက ႐းငအပ ပေရးမ းင သ႔တငျပ ၿပ း ၎မ ႐းငတစလးစမေပါငးစညးကမ ဘတဂ ကဌမနသ႔တငျပရသည။13 ၿမ႕နယအပ ပေရးမ း႐းးမ မးသည ျမနမမစ းပ မးေရး ဘဏတ င စမရငးတစဖ ငလစၿပ း ရနပေင မ မးလကျငး ေကမကရရေသမအ နေင မ မးက အပာႏထမးျငးတ႔က ေငမငရ ကရ သည။

ၿမ႕နယအပ ပေရးမ းမ မးအေနာႏင သကငငရမ႐းးအတ က ေပးထမးေသမ ရနပေင အျပငဘကတ င သးစ ြ႔၍မရေသမလညး သဘမဝေဘးအာႏရမယမ မးက ေရမကျငးကြ႔သ႔ေသမ အထးအေျအေနမ မးတ င ျပညနယ/တငးေဒသႀက းအမဏမပငမ မးထမ အေရးေပၚကမလရနပေင မ မးက ေတမငး ငရသည။ အကယ၍ ျပညနယ/တငးေဒသႀက းအစးရထမ အကအည အ နမ မရရာႏငပါက လယယမစကပ းေရးာႏင ငညေျမမငးဥ းစ းဌမနကြ႔သ႔ေသမ သကငငရမဌမနမ မးာႏင ျပညေထမငစဝနႀက းဌမန မ မးမ အကအည မ မး တက႐းကေတမငးပင ငရသည။

ေကမကရရေသမအ နအမ မးက မညသညဌမနသ႔အပာႏသညငေသမအ ကမမ ၿမ႕နယတစာႏငတ မတည ေၾကမငး ေတ ႕ငေမးျမနးမႈမ မးမ သရသည။ အ ႕ကအေထ ေထ အပ ပေရးဥ းစ းဌမနသ႔အပာႏၿပ း အ ႕က ျပညနယ/တငးေဒသႀက း အစးရ မ မးထသ႔ တက႐းကအပာႏသည။ မညသ႔အပာႏသညျဖစေစ ထအ နေကမကရရေင မ မးသည ေနမကငးတ င ျပညနယ/တငး ေဒသႀက းသ႔ေရမကရရမညျဖစသည။ သ႔ေသမ မညသညအတ ကေၾကမင ထသ႔က ြ႔ြ႔ျပမးရေၾကမငးကမ မသရေ ။ အ နဘ႑မ ေကမကရရမႈအေျအေနက ျပညေထမငစအငငာႏင ႐းငအငငအမဏမပငာႏစမ းလးထသ႔ အစ ရငရသည။ အ နေပးေငမင

11အငတမဗ းေျဖၾကမး က 12ဤအပငးတ င ပါဝငေသမေက းရ မအပစအပ ပေရးမႈး ဟေသမ အသးအာႏႈနးအမး ရပက က အပ ပေရးမႈး၏ တမဝနာႏင ဝတရမးမ မးအတငးဟပင မတယာႏငသည။ 13အငတမဗ းေျဖၾကမး က

12

သမ မးက ၎တ႔ေပးေငမငရမည ယစမ း န လပငနးလငစင အ နအမ မးက ျမနမမစ းပ မးေရးဘဏသ႔ေပးသ ငးရၿပ း ေပးသ ငးၿပ းေၾကမငး အသအမတျပစမက ႐းငအပ ပေရးမ းမ မးက ထတေပးသည။

ေတ ႕ငေမးျမနး ြ႔ေသမ ၿမ႕နယအပ ပေရးမ းမ မး၏အငအရ ျပညနယ/တငးေဒသႀက းအစးရမ မးေပၚေပါကလမၿပ းေနမကပငး တ င ေဒသာႏရအပ ပေရးအရမရမ မးအမး ၎တ႔၏ေဒသအတ ကမညသညတ႔ကလအပသညက တငျပ ငရလမၿပ း မမတ႔ သေဘမထမးမ မးက ေင းောႏ းေဖမထတ ငပမရရလမၾကသညဟ ငသည။ ယငကမ ၎တ႔၏အၾကဥမဏမ မးက ရယျငးမရပြ႔ ငးျဖတ ကမ မးက မတ ြ႔ၾကျငးျဖစသည။

ပ-၅။ ျပညနယ/တငးေဒသႀက း၏ အ နေကမက မႈစနစ

ျပညနယ/တငးေဒသႀက းမ မး၏အ နအမ မးစက ၿမ႕နယအငငတ ငေကမကျငးျဖစသည။

၂.၇ ေက းရ မအပစမ မးာႏင ရပက ကမ မး

မ မးေသမအမးျဖင ေက းရ မငါးရ မန႔ကေပါငးစညးၿပ းေက းရ မအပစအျဖစဖ ြ႔႕စညးကမ ေက းရ မအပစအပ ပေရးမ းက တမဝနယစ မ အပ ပသည။ ရပက ကာႏင ရပက ကအပ ပေရးမ းမ မးမမ ၿမ႕ျပေဒသအတ ကျဖစသည။ ေက းရ မအပစအပ ပေရးမ းမ မးသည အေထ ေထ အပ ပေရးဥ းစ းဌမန၏ တရမးဝငဝနထမးမ မးမဟတေသမလညး ႐းးာႏင တစကယေရအသးစရတမ မးအတ က ရနပေင အနညးငယေထမကပမႈက ရရၾကသည။ ၎တ႔သည ၿမ႕နယအပ ပေရးမ းထသ႔ လစဥပမနအစ ရငရၿပ း အစးရအပ ပေရး ယာႏရမးာႏင ျပညသလထအၾကမးတ င အန းစပငးေနရမ၌ ရေနၾကသမ မးျဖစသည [၃]။

ေက းရ မအပစအပ ပေရးမ းမ မးသည ာႏငငေတမအပ ပေရးယာႏရမး၏အနမငးအငငတ ငရၾကသမ မးျဖစေသမလညး ၎တ႔က ရပမရပဖအဖ ြ႔႕က အၾကဥမဏေပးျငးာႏင ပပးကည ေပးျငးမ မး ေငမငရ ကသည။ရပမရပဖမ မးသည ရပရ မအတ ငး ၾသဇမေညမငးသမ မးျဖစၿပ း ေက းရ မအပစ အပ ပေရးမ းာႏင လအပပါက ၿမ႕နယအပ ပေရးမ းကပါ ေက းရ မအပ ပေရးာႏင ဖ ႕ၿဖးေရးကစၥမ မးအတ က အၾကဥမဏမ မးေပးၾကရသည [၁၄]။

ေက းရ မအပစ အပ ပေရးမ းမ မးသည ၎တ႔၏ ေက းရ မအပစမ မးအတ ငး အစးရအပ ပေရးာႏင လၿေရးငငရမ ကစၥရပမ မးက တမဝနယေငမငရ ကၾကသည။ မ မးေသမအမးျဖင အျငငးအမ မးကေျဖရငးေပးျငး ေျမယမ နာႏင ယစမ း နမ မး ေကမကျငးစသညတ႔မမ အဓကလပငနးရပမ မးျဖစသည [၁၄]။ ၂၀၁၂ာႏစမစ၍ ေက းရ မအပစအပ ပေရးမ းမ မးက လ ႕ဝကမြ႔ေပးစနစျဖင ေရ း ယရနၫႊနၾကမး က ထတျပနထမးေသမလညး လကေတ ႕လကနမက ငသးမႈအေျအေနကမ သရ ရျငးမရပါ [၁၅]။

ျပညနယ/တ ငးေဒသႀက း

ငါးလပငနးဥ းစ းဌာန

အငးအ ငခ န

သစေတာဌာန

သစေတာခ န

ခ႐ ငအပခပေရးဌာန

စညပငသာယာေရးအဖ ြ႕မား

ပစၥညးခ န

ဘ းခ န

ၿမ ႕နယအပခပေရး ေထ /အပ

ရပက ကားႏင ေကးရ ာအပစအပခပေရးမ းမား

ေျမခ န

ယစမ းခ န

တာတမခ န

ဓာတသတ ခ န

13

ေက းရ မအပစအပ ပေရးမ းမ မးတ င ၎တ႔၏လပငနးမ မး အထးသျဖင ဘတဂ ကကစၥရပမ မး၌ ကည ေငမငရ ကေပးမည အပ ပေရး႐းးာႏင ေက းရ မအပစစမေရးႀက းတ႔ရၾကသည။ သ႔ေသမ ယငးတ႔၏အသးစရတာႏင ရနပေင ငငရမလပပင ငတမဝနမမ မငစေလမကသမရသည။ မ မးေသမအမးျဖင ႐းးလပငနးစရတအတ ကသမ ရနပေင မ မးရရၾကသည။ သ႔ရမတ င အမေထမငစမ မး ရပမရပဖမ မးာႏင န းကပေသမငကငေရးရသျဖင အစးရ၏အပ ပေရးယာႏရမးအတ ငးအေရးပါသမ မးဟငာႏငသည။ အထး သျဖင က ယျပန႔ေသမ ဗဟ ပကငမႈေလ မ ေရးလပငနးစဥမ မးာႏင ငကစပစဥးစမးပါက ၎တ႔၏အနးက႑မမ ပမအေရးပါ သညက သာႏငသည။

ေက းရ မအပစအပ ပေရးမ းမ မးတ င ၎တ႔၏အဓကလပငနးမ မးမလ ြ႔၍ က နေနရမမ မးတ င အသးစရတသးစ ြ႔ ငမရၾကေသမ လညး ေတ ႕ငေမးျမနး ြ႔ေသမ ေက းရ မအပစအပ ပေရးမ းမ မးက ရပရ မအတ ငးဖ ႕ၿဖးေရးငငရမအထးလအပ ကမ မး အေျ အေငမကအဥ မ မး အေရးေပၚျပငငငရနရျငး ေက းရ မပ ြ႔လမးသဘငမ မးာႏင အမးကစမးပ ြ႔မ မးစသညတ႔အတ က မၾကမဏင သလ ‘ေါငးစဥမရေသမ အ နမ မး’ ကေကမကေလရသညဟငသည။ ထရေင ာႏင ကနက စရတမ မးက ဘတဂ ကတ င အတ အလငးေဖမျပျငးမရေပ။

၂.၈ စညပငသမယမေရးအဖ ြ႔႕မ မး (ျမ န စပယ႐းးမ မး)

ေယဘယ အမးျဖင ျမနမမာႏငငရ ၿမ႕နယေပါငး ၃၃၀ စလးတ င အနညးငး စညပငသမယမေရးအဖ ြ႔႕ (ျမ န စပယ႐းး) တစဖ ြ႔႕ရသည။ စစေပါငးစညပငသမယမေရးအဖ ြ႔႕မညမ ရသညက အတအက မသရေသမလညး ၂၈၄ ာႏင ၄၀၀ ၾကမးရာႏငသညဟ န႔မနးရ သည။14 ၿမ႕နယစညပငသမယမေရးအဖ ြ႔႕မ မးသည ျမ န စပယဝနေငမငမႈမ မးျဖစေသမ အမႈကသမးငညးျငး လမးမ းမ မး ထ နးညႇျငး ေရေပးေဝျငးစသညတ႔က ေငမငရ ကၾကေသမလညး ျပညေထမငစအစးရထမ ရနပေင ရရျငးမရေ ။ စညပငသမယမေရးအဖ ြ႔႕မ မးမ ေကမကေသမ ဝနေငမငာႏင အ နမ မးတ င ပစၥညး န ဘ း နာႏင အျမးဝနေငမငအမ းမ း လငစငေၾကးမ မး စသညတ႔ပါဝငသည။

ေဘမငက က-၆။ ရနကနၿမ႕ေတမရ ျမ န စပယအ နအမ မးာႏင ဝနေငမငမႈမ မး

ရငးျမစ။ ရနကနၿမ႕ေတမစညပငသမယမေရးေကမမတ ဝကဘငကwww.ycdc.gov.mm

စညပငသမယမေရးအဖ ြ႔႕သည ေကမကရရေသမ အ န အမ မးအမးလးက ျမနမမစ းပ မးေရးဘဏတ င အပာႏရၿပ း သကငငရမ ျပညနယ/တငးေဒသႀက းအစးရထသ႔ အစ ရငရသည။ ဘ႑မေရးာႏစကနတ င စစေပါငးအသးစရတထကပလ ေနေသမ ရနပေင မ မးအမးလးက သကငငရမ ျပညနယ/တငးေဒသႀက းဘတဂ ကဌမနသ႔ ျပနလညေပးသ ငးရၿပ း ေနမကငးတ င ျပညေထမငစရန ပေင ထြ႔သ႔ ေရမကသည။ လေင ျပေသမ စညပငသမယမေရးအဖ ြ႔႕မ မးမမမ သကငငရမျပညနယ/တငးေဒသႀက းအစးရထမ ဘ႑မေရးအကအည က ေ းေင ပစျဖင ရယာႏငသည။15 စညပငသမယမေရးအဖ ြ႔႕မ မးသည ပလ ရနပေင မ မးက ထနးသမးထမးာႏင ျငးမရသညအျပင လေင ျပေသမအါတ ငလညး အတးာႏႈနးျမငျမငျဖငေ းယရေသမေၾကမင ၎တ႔အေနာႏင သကငငရမ ဘတဂ ကာႏစ တစာႏစအတ က ပေင လေင မရေသမ ဘ႑ေရးမ ေျကထနးသမးထမးရန တ နးအမးေပးသလျဖစေနသည [၈]။

‘ျမ န စပယ႐းး’ ‘စညပငသမယမေရးအဖ ြ႔႕’ ာႏင ‘စညပငသမယမေရးေေကမမတ ’ တ႔က အတတထမး၍ ေျပမငသး ာႏႈနးေနၾကေသမလညး စညပငသမယမေရးအဖ ြ႔႕မ မးသည ရနကနာႏင မာႏေလးတ႔၏ ၿမ႕ေတမစညပငသမယမေရးေကမမတ မ မးာႏင

14ဤန႔မနး က၏ အနမငးအေရအတ ကသည ေနျပညေတမ ရနကနာႏင မာႏေလးျမ႕ အျပငဘကရ ျမ႕နယမ မးက အေျထမးျငးျဖစသည။ 15အငတမဗ းေျဖသတစဥ းမ မတ ကျပသညမမ စညပငသမယမေရးအဖ ြ႔႔မ မးသည ပမနအမးျဖင ၎တ႕၏ စ မကနး ငျပေင ာႏင ည မ ေသမ ရနပေင ရမ ငရသညဟငသည။

အမ မးျပညသလမး တတမး ေရာႏႈတေျမမငး ပနးျ ေစ းာႏင ကစမးက ငးမ မး ေငမကလပျငး ျပျပငထနးသမးျငးတ႔အတ က ေကမကေသမ အ နမမ အေထ ေထ နျဖစသည။

လမး တတမး ေစ း ပနးျ ကစမးက ငးာႏင စညပငသမယမပငအေငမကအဥ မ မးတ င မ းထ နးညႇျငးအတ က ေကမကေသမ အ နက လ ပစစမ း နဟေၚသည။

ေရ နမမမစညပငသမယမပငေရကန ေရတ နးစကမ မးာႏငလမးေဘးဘဘငေါငးမ မးမေရကသးစ ြ႔ေသမအေငမကအဥ မ မးာႏင ေျမယမမ မးက ေကမကျငးျဖစသည။

ရနကနၿမ႕ေတမစညပငသမယမေရးေကမမတ ၏အငဂ ငန ယမဌမနကေျမေအမကမလ မစနစမ မးရေသမရနကနၿမ႕လညေါငတ င မလ မ နက ၈.၅% ာႏႈနးထမးျဖငေကမကသည။

14

အတအက တည ျငးမရေၾကမငးကမ သတျပရပါမည။ ရနကနာႏင မာႏေလးတ႔၏ ၿမ႕ေတမစညပငသမယမေရးေကမမတ မ မးသည လညး စညပငသမယမေရးအဖ ြ႔႕မ မးေငမငရ ကေနေသမ လပငနးမ မးာႏင အလမးသ႑မနတလပငနးမ မးကအဓကေငမငရ က ေနၾကျငးျဖစေသမလညး ၎တ႔တ င ကယပငငးျဖတလပကင ငပမ မးၿပ း အ နအမ မး ဝနေငမငမ မးက ပမက ယျပန႔စ မ ေကမကာႏငကမ ရနပေင မ မးျပနလညသးစ ြ႔ရမတ ငလညး က ယျပန႔ေသမလပပင ငမ မးရၾကသည [၁၆]။

15

အပငး ၃ - ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအစးရမ မး၏ ဘ႑မေရးအရလပငနးတမဝနမ မး

အဓကသေတသနေမး နး။ ။ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအစးရမ မးအတ က ဖ ြ႔႕စညးပအေျဥပေဒက သတမတ ျပဌမနးေပးထမးေသမ အ နေကမကပင ငာႏင အသးစရတက သးစ ြ႔ရမည တမဝနဝတရမးမ မးမမ အဘယနညး။

အဓကအ ကမ မး

၂၀၀၈ ာႏစဖ ြ႔႕စညးပအေျဥပေဒသည ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအစးရမ မးအတ က အ နေကမကမႈာႏင က သး စ ြ႔မႈပငးငငရမတမဝနဝတရမးမ မးာႏငပတသကၿပ း လမးၫႊန ကမ မးက ျပဌမနးေပးထမးသည။ သ႔ရမတ င ျပညနယာႏင တငးေဒသႀက းအစးရမ မးအပါအဝင ျပညေထမငစအငငေအမကအစးရအဖ ြ႔႕အစညးမ မး၏ ျပညသ႔ဘ႑မစ မန႔ ြ႔မႈ အနးက႑ာႏငပတသကၿပ း မေသ မမေရရမမႈမ မး မ မးစ မရေနေသးသည။

အဓကအမးျဖင ဖ ြ႔႕စညးပအေျဥပေဒ ဇယမး- ၂ ဥပေဒျပစမရငးပါကစၥရပမ မးာႏငပတသကၿပ း ျပညနယာႏငတငးေဒသ ႀက းအစးရမ မးတ င အ နဘ႑မမ မးက က သးစ ြ႔ရမည တမဝနဝတရမးမ မးရေနသည။

ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအစးရမ မး၏ အ နေကမကပင ငနယပယမ မးက ဖ ြ႔႕စညးပအေျဥပေဒ ဇယမး- ၅ တ င ျပဌမနးထမးေသမလညး အ နာႏႈနးထမးမ မးကမ သကငငရမ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းလႊတေတမမ မးက ဥပေဒ ျပဌမနးာႏငေသမ နယပယမ မးအတ ကသမ သတမတာႏငသည။

၃.၁ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအစးရမ မး၏ အ နေကမက ပင င

ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးသည ဖ ြ႔႕စညးပအေျဥပေဒ ဇယမး- ၅ ပါကစၥရပမ မးအတ က အ နအမ မးက ေကမကပင ငရ သည။ ထေကမကရရေင မ မးက ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းရနပေင မ မးအတ ငးထညသ ငးရသည။ ၎တ႔တ င ယစမ း န ၿမ႕ဝငေၾကး မတပတငေၾကးမ မး တရမး႐းးမ မးမ စ ရင လကေသမ ဒဏေင မ မးာႏင စညပငသမယမေရးအဖ ြ႔႕မ မးမ ထညဝငေသမ ရနပေင မ မးပါဝငသည (ေနမကငကတ ြ႔- ၂)။16

ဇယမး ၅ တ င ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးအတ က အ နေကမကမႈငငရမလပပင ငမ မး က ယက ယျပန႔ျပန႔ေပးထမးေသမ လညး လကေတ ႕တ ငမ ဖ ြ႔႕စညးပအေျဥပေဒပါ အ နေကမက ငမ မးက အေကမငအထညေဖမေငမငရ ကာႏငရန လေလမက ေသမ အေသးစတအ ကအလကမ မးကေဖမျပထမးျငးမရေ ။ ဥပမမ ၿမ႕ဝငေၾကးေကမကမႈကြ႔သ႔ အ ႕ေသမအ နေကမက မႈမ မးတ င ေကမကရမည ကစၥရပာႏငပတသက၍ ရငးလငးျပတသမးစ မသျမငာႏငေသမလညး ‘ေျမယမာႏငပတသကေသမ အ နမ မး’ ာႏင ‘ယစမ း န’ စသညတ႔မမ က ယက ယျပန႔ျပန႔ အဓပၸါယဖ ငငေပးရန လအပေနေသးသည။17

အလမးတပင ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအစးရဘတဂ ကမ မးတ င ေဖမျပေသမအသးစရတမ မးာႏငပတသက၍လညး ဖ ြ႔႕စညးပ အေျဥပေဒထြ႔တ င ရငးလငးစ မေဖမျပထမးျငးမရေပ။ ၂၀၁၃- ၁၄ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအစးရဘတဂ ကထြ႔တ င ရနပေင အမ းအစမး ကးမ းျဖစေသမ ယစမ း န ေျမ န ေရ န တမတမ န သစေတမထ ကပစၥညး န ဓမတသတ တးေဖမထတလပသညအ န အငးာႏင ေ မငး န စညပငသမယမေရးအဖ ြ႔႕ရနပေင မ မး အမ နာႏင ဘ း နဟသည အ နအမ းအစမး ကးမ းကသမေဖမျပထမးသည။ ထအ နအမ းအစမးမ မး၏ သေဘမသဘမဝာႏင ဖ ြ႔႕စညးပအေျဥပေဒငငရမ ျပဌမနး ကမ မးမမ ေအမကပါအတငးျဖစသည။

ယစမ း န (ဇယမး- ၅ ပဒမ ၂) တ င အေဖ မယမကမမ မး ထတလပျငး ပလငးသ ငးထပပးျငး ျဖန႔ ျငး ာႏင လကလ ေရမငး ျငးတ႔ပါဝငသည။ မ မးေသမအမးျဖင ကနသ ယလပငနး နသည အေဖ မယမကမမ မးထတလပျငး ပလငးသ တျငးာႏင ျပနလညျဖန႔ျဖ းျငးတ႔အတ က ာႏစစဥပမနေကမကျငးျဖစၿပ း လပငနးအရ ယအစမးာႏင သေဘမသဘမဝကလက၍ က ပ ၅၀၀၀ မ က ပ ၄၅၀၀၀၀၀ အထရာႏငသည။ လကလ လပငနးလငစငမ မးကမ ေစ းၿပငစနစျဖင ေပးေလရသည [၁၇]။ ေသမကသးေသမ အေဖ မယမကမမ မး၏ မလထတလပသည ေနရမ အေဖ မယမကမမ မးက သကငငရမငငေနရမတ ငပင ေသမကသးျငးရ/မရာႏင လပငနး/ငငအေနအထမးေပၚ မတညၿပ းယစမ း နမ မးလညး က ြ႔ျပမးေလရသည (ဇယမး-၃တ ငပါရေသမလပငနးရပမ မး) [၁၈]။18 ယစမ းလငစင

16ယအစ ရငစမေရးသမး နတ င ဇယမး- ၂ ာႏင ဇယမး- ၅ တ႔အတ က ျပငငင ကမ မးက ျပညေထမငစလႊတေတမတ ငေင းောႏ းသးသပာႏငရန တငသ ငးထမးၿပ း ျဖစသည။ ထအငျပထမးေသမ ျပငငင ကအသစမ မးတ င ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးအတ က အ နေကမကမႈငငရမနယပယအသစမ မးာႏင ဥပေဒျပ င တမဝနအသစမ မးက တး ြ႔႕သတမတေပးရနအ ကမ မးပါဝငာႏငသည။ 17ဤေနရမတ င အေရးႀက းသမတထမးရနမမ လပပင ငမ မးက လကေတ ႕က က အဓပၸမယေကမကယရမတ င ျမနမမအေရးအသမးာႏင အဂၤလပအေရးအသမးႀကမး က မဟ ကရာႏငသည။ 18 လကရအ နတ င ျပညေထမငစ အစးရသည ယစမ း နအျဖစ အရကေသစမထတကနတနဖး၏ ၅၀ ရမငာႏႈနးအထ ေကမကသည။

16

အသစမ မး ေပးျငးကမ ႐းငအပ ပေရးမ းက ငးျဖတသည။ လငစငသကတမးတးျငးကမ ၿမ႕နယအပ ပ ေရးမ းကငးျဖတၿပ း ျမနမမစ းပ မးေရးဘဏသ႔ ေပးသ ငးရသည။

ေျမယမ န (ဇယမး-၅ ပဒမ၁)သညစကပ းေျမမ မးာႏင ၿမ႕ျပေဒသရေျမယမအ ႕က ေကမကျငးျဖစသည။19 ေျမယမ န ာႏႈနးထမးမ မးသည ေျမယမအမ းအစမးမ မးေပၚအေျၿပ း က ြ႔ျပမးသလ ေျမယမအသး ပာႏင သကငငရမ ျပညနယာႏင တငးေဒသႀက းေျမယမဥပေဒပါ အ နာႏႈနးထမးမ မးအေပၚမတည၍လညး က ြ႔ျပမးာႏငသည။ မ မးေသမအမးျဖင တစဧကလ င ၀.၂၅ က ပမ ၂၅ က ပအထ ေကမကေလရသည[၁၉]။ ေက းရ မအပ ပေရးမ း႐းးက ေကမကရရေသမ ေျမ န၏ ၁ဝ% က ရရၿပ း က နရသညမ မးက ၿမ႕နယအပ ပေရးမ း႐းးသ႔ ေပးသ ငးရသည [၃]။

ေရ န တမတမ န (ဇယမး- ၅ အပဒ- ၃) ငသညမမ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအစးရမ မးမ စ မန႔ ြ႔ေသမ ငညာႏင ေရေလမငတမမ မးမ ေရကသးစ ြ႔သျဖင ေပးရေသမအ နျဖစသည။ ေရ န/တမ နက ငညေရသ ငးစကပ းေသမ စက ေျမဧကေပၚအေျ၍ ေပးေငမငရၿပ း အေထ ေထ အပ ပေရးဥ းစ းဌမနက ေကမကသည။20

သစေတမထ ကပစၥညး န (ဇယမး- ၅ အပဒ- ၁၂) သည တမးျမစကန႔သတထမးေသမ က ၽနးသစာႏင သစမမမ မးမလ ြ႔၍ က နသစေတမထ ကပစၥညးမ မးအမးလးက ေကမကေသမအ နျဖစသည။ ထငး မ းေသ း ႀကမ ဝါး ငကသက ရမးေစး သနပါး ထငး႐း းင သစေမႊး ပ မးထ ကပစၥညးမ မး စသညတ႔အေပၚ ေကမကျငးျဖစသည။ ယငးက သစေတမ ဥ းစ းဌမနက ေကမကသည။

ဓမတသတ န(ဇယမး- ၅ အပဒ-၇)သည ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မး ပငငငေသမနယေျမအတ ငး ဓမတသတ ပစၥညးမ မး ထတယျငးအေပၚ ေကမကယျငးျဖစၿပ း ေက မကတ ငးလပငနးမ မး သြ႔ထတယျငး အတလပငနး စသညတ႔ ပါဝငသည။ ေတ ႕ငေမးျမနး ြ႔ေသမ ၿမ႕နယအပ ပေရးမ းတစဥ းက ထတလပေသမ အပအ ပေရ သြ႔ာႏင ေက မကက ငးပမမဏတ႔အေပၚမတည၍အ နေကမကယေၾကမငးရငးျပသည။ ထအ နမ မးက ၿမ႕နယအပ ပေရးမ း မ မးက ေကမကၾကသည။

အငးအင န (ဇယမး- ၅ အပဒ- ၅) မမ ေရ ေ မငးမ မးမ ငါးဖမးျငးကြ႔သ႔ေသမ အမ မးျပညသပငအရငးအျမစမ မး ကအသးျပသညအတ က ေကမကသည အ နေင ျဖစသည။ ထအ နမ မးက ေရျပငအက ယအဝနးာႏင လပငနးပမမဏ အႀက းအေသးေပၚမတည၍ ေကမကသည။ ေရ ငါးလပငနးအတ က ေလလေၾကးမ မးက မ မးေသမအမးျဖင တငဒါၿပငငငေစၿပ းငးျဖတေလရသည။ ထ႔အျပင ငါးဖမးေလအမ းအစမးာႏင ငါးဖမးနညးလမးေပၚ အေျ၍လညး ေကမကယေလရသည။

ထအ နက ေမ းျမ ေရး ေရလပငနးာႏငေက းလကဖ ႕ၿဖးေရး ဝနႀက းဌမနလကေအမကရ ငါးလပငနးဥ းစ းဌမနမ ေကမကယၿပ း ေကမကယသညေနရမအမ းအစမးကလက၍ ျပညနယ/တငးေဒသႀက းအစးရ သ႔မဟတ ျပညေထမငစအစးရ ထသ႔အပာႏရသည။21 မ မးေသမအမးျဖငျပညနယ/တငးေဒသႀက းအစးရမ မးသည ေရ ငါးဖမးလပငနး သ႔မဟတ သတမတထမးေသမ ကမးန းပငလယအတ ငး ရ ပငလယငါးဖမးလပငနးစသညတ႔မ အ နဘ႑မမ မးက ေကမကယ င ရသည။ ျပညေထမငစအစးရက က နျမနမမေရပငနကအတ ငးမ ပငလယငါးဖမးသေဘၤမအမးလးထမ အ နေကမကသည။

ပစၥညး န (ဇယမး- ၅ တ ငသ းျမးျပဌမနးထမးျငးမရ) သည စညပငသမယမေရးအဖ ြ႔႕မ မးမ ေကမကေသမ ေနအမ ပငငငမႈ န ေရ န လမးမ းာႏင အမႈကသမးငညးျငး လပငနးမ မးအတ က အ နစသညတ႔က ေၚေဝၚျငးျဖစသည။ အ နာႏႈနးထမးမ မး သတမတျငးသည စညပငသမယမေရးအဖ ြ႔႕မ မး၏ လပပင ငျဖစၿပ း ရနကနၿမ႕ေတမတ ငမ အ နာႏႈနးထမးမ မးက ေနအမအေငမကအဥ ာႏင လပငနးအမ းအစမးေပၚမတည၍ ြ႔ျမးသတမတသည။ ရနကနၿမ႕ေတမစညပငသမယမေရးေကမမတ မ သတမတထမးေသမ ပစၥညး နာႏနးထမးမ မးက ေနမကငကတ ြ႔-၄ တ င ၾကည႐းႈာႏငသည။

၂၀၀၈ာႏစဖ ြ႔႕စညးပအေျဥပေဒတ င ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးက ေကမကပင ငရေသမပစၥညး နမ မး (ဥပမမအပဒ ၁၇ ာႏင၁) ကေဖမျပထမးေသမလညး ယငးာႏငသကငငေသမ တစတညးေသမျပဌမနး ကကမ ဇယမး- ၂ အပဒ ၁ (င) တ င ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက း အစးရမ မးသည စညပငသမယမေရးအဖ ြ႔႕မ မး ေကမကမညအ နမ မးာႏငပတသကၿပ း ဥပေဒ ျပဌမနး ငရသညဟ ေဖမျပထမးသည။

19 အငတမဗ းေျဖၾကမး က 20 အငတမဗ းေျဖၾကမး က 21 ေက းရ မအပစ အပ ပေရးမႈးမ မးျဖင လေတ ႔ေမးျမနးမႈမ သတျပရမညအ ကမမ ငါးလပငနးဥ းစ းဌမနမ တမဝနေပးအပပါက ေက းရ မအပစ အပ ပေရးမႈးမ မးသည အငးအင နက ေကမကေပးရသည သ႔ေသမ မ မးေသမအမးျဖင တစာႏငတစပင တငါသညမ မးေပးေငမငရေသမ ေလာႏငပက န အမ မးသမျဖစသည။

17

ဘ း န (ဇယမး-၅ အပဒ-၆) သညေမမေတမယမဥမ မးာႏင ကနးတ ငးေရေၾကမငးသ မးလမေရးယမဥမ မး အပါအဝင ယမဥအမ းမ းက စညပငသမယမေရးအဖ ြ႔႕ (သ႔မဟတ ၎တ႔က လပပင ငလႊြ႔အပထမးေသမအဖ ြ႔႕) မ မးက သကငငရမ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးအတ ငး ဥပေဒာႏငအည ေကမကေသမ အ နျဖစသည။ ဘ း နက ေမမေတမယမဥ မတပတငေသမေဒသတ င ေကမကသလ ၿမ႕ဝငေၾကးအျဖစလညး ေကမကသည။ ထ႔ေၾကမင ဘ း နမမ ာႏစထပက မးေကမကေသမ အ နျဖစၿပ း ယမဥမတပတငေသမ ေဒသတ ငတစႀကမ မတပတငထမးေသမ ျပညနယ/ တငးေဒသႀက းမ မးမ အထ ကယမဥျဖတသနး ေကမကစနးမ မးတ င တစႀကမေပးေငမငရသည[၈]။ အ နာႏႈနးထမး သည လမးအမ းအစမးာႏင ယမဥအမ းအစမး/တန နေပၚတ င မတညသည။22

ထအ နအမ းမ းတ႔အျပင ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းဘတဂ ကမ မး၌ ဇယမး-၅ တ င အတအလငးေဖမျပထမးေသမ ေအမကပါ ကစၥရပမ မးအတ ကလညး အ နေကမကပင ငရသည။

ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မး ထနး ပမႈေအမကရ ာႏငငပငလပငနးမ မးမ ရရေသမ ရေင မ မး (ဇယမး- ၅ အပဒ- ၈) ျပညေထမငစဘ႑မရနပေင မ ရရသညဘ႑မေင မ မး ဥပမမ- ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးသ႔ ျပညေထမငစ မ

ေထမကပေင /လႊြ႔ေျပမငးေပးေင မ မး (ဇယမး- ၅ အပဒ- ၁၆) တငးေဒသႀက းတရမးလႊတေတမ သ႔မဟတ ျပညနယတရမးလႊတေတမအပါအဝင တငးေဒသႀက း သ႔မဟတ

ျပညနယအတ ငးရ တရမး႐းးမ မးက မတသည ဒဏေင မ မး (ဇယမး- ၅ အပဒ- ၉) ဥပမမ ႐းးေတမက မေထမြ႔ျမငျပမႈ းမႈ ေလမငးကစမးမႈ ကရနျဖစပ မးမႈ စသညတ႔အတ က ေပးေငမငရေသမ ဒဏေင မ မး

တငးေဒသႀက း သ႔မဟတ ျပညနယအတ ငးရ စညပငသမယမေရးငငရမအဖ ြ႔႕အစညးမ မး၏ ထညဝငေင မ မး (ဇယမး- ၅ အပဒ-၁၇) ဥပမမ အမ မးျပညသလမး တတမး ပနးျ အမးကစမးက ငး ေစ း ေရငးစ န႔ပစျငးစေသမ ဝနေငမငမႈ မ မးအတ က ေကမကေသမ ရနပေင မ မး [၂၀]။ စညပငသမယမေရးအဖ ြ႔႕မ မးသည စ းပ မးေရးလပငနးမ မး ဟတယ မတယ ေစ း ေစ းငငာႏင ငပတတမးမ မးစသညတ႔မ လငစငေၾကးအမ မးအျပမးေကမကရရေလရသည။

ထအ ကမ မးကမတည၍ ဇယမး-၅ တ ငျပဌမနးထမးေသမ အ နေကမကပင ငအမ းအစမးမ မးထြ႔မ ၁၂ မ းသမလ င ျပညနယာႏင တငးေဒသႀက းမ မး၏ ဘတဂ ကထြ႔တ င ထငထငရမးရမးပါဝငေနေၾကမငး ေတ ႕ရရသည။ ထ႔ေၾကမင ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက း အစးရမ မးသည ဖ ြ႔႕စညးပအေျဥပေဒက သတမတျပဌမနးေပးထမးေသမ အ နေကမကပင င နယပယမ မးအမးလးက ေကမကမႈမရဟ ထငျမငယငာႏငသည။ သ႔ရမတ င အမ မးျပညသေလလမသရာႏငရန ထတျပနေပးေသမ ျပညနယာႏငတငး ေဒသႀက းအစးရမ မး၏ ဘတဂ ကအ ကအလကမ မးတ င အျပညအစေဖမျပထမးာႏငျငး မရေသးေသမေၾကမင ထသ႔ယတျပတ ေကမက က ာႏငျငးေတမ မရပါ။

ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးအမး ဇယမး- ၅ ပါကစၥရပမ မးအတ က အ နေကမက ငမ မး အပာႏငးထမးေသမလညး အ နာႏႈနးထမးမ မး သတမတငးျဖတရမတ ငမ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းဥပေဒျပစမရငး ဇယမး - ၂ တ င ပါဝငေသမ အေၾကမငးအရမမ မး အတ ကသမ သတမတာႏငျငးျဖစသည။

၃.၂ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မး၏ အ နေကမက မႈငငရမ တမဝနဝတရမးမ မးာႏငပတသကၿပ း ၿငသးသပ က

၂၀၀၈ ဖ ြ႔႕စညးပအေျဥပေဒတ င ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအစးရမ မး၏ ေန႔တဓဝအပ ပေရးလပငနးစဥမ မးက ၎တ႔၏ အပ ပေရးအမဏမ (အနး ၅ အပဒ ၂၄၉-၂၅၃) အနးတ င ျပဌမနးထမးသညအတငးသမ ေငမငရ က ငရၿပ း ျပညနယာႏငတငး ေဒသႀက းလႊတေတမမ မးသ႔ တငသ ငးငးျဖတာႏငေသမ ဥပေဒမ မးကလညး ဖ ြ႔႕စညးပအေျဥပေဒ ဇယမး- ၂ ျဖင (သ႔မဟတ အျမးျပညေထမငစဥပေဒမ မးက သ းျမးျပဌမနးေပးထမးသညအတငးဟ) ကန႔သတျပဌမနးေပးထမးသည။ ထ႔ေၾကမင ျပညနယ ာႏငတငးေဒသႀက းမ မး၏ ေအမကေဖမျပပါ အ နေကမက ငမ မးသညလညး ဇယမး-၂ ပါ၎တ႔၏ ဥပေဒျပဌမနး ငမ မး အတငး ျဖစသညဟ ေယဘယ ငာႏငသည။23

၁။ ဘ႑မေရးာႏငစ မကနးက႑ - ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းရနပေင မ မးထြ႔မေန၍ ာႏငငတ ငးရငးာႏ းျမႇပာႏမႈမ မးျပလပျငး ေဒသတ ငးစ မကနးေရးင ြ႔ျငးာႏင အေသးစမးစ းပ မးေရးလပငနးမ မးသ႔ ေ းေင မ မးထတေ းျငး

22ဘ း နမ မးက စညပငသမယမေရးအဖ ြ႔႕မ မး ရနကနာႏငမာႏေလး ျမ႕ေတမစညပငသမယမေရးေကမမတ လကေအမကရ ျဖတသနးသ မးလမမႈအေကမကအ နဌမန (တးဂတမ မး)မ မးမ တငငေကမကေသမလညး ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအစးရအဖ ြ႔႕မေမမေတမယမဥလငစငေၾကးမ မးကမညသည အတငးအတမပမမဏ အထေကမကသညက ရငးရငးလငးလငးမသရေပ။ 23ျ ငး ကအ ႕မမ ၂၀၀၈ ာႏစဖ ြ႔႕စညးပအေျဥပေဒ အနး- ၅ အပဒ- ၂၅၀ တ င ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအစးရမ မးသည ‘ာႏငငေတမတညၿငမေရး ရပရ မေအး မးသမယမေရးာႏင တရမးဥပေဒစးမးေရးာႏငသကငငေသမ ကစၥရပမ မး’ တ င ျပညေထမငစအစးရက ကည ေငမငရ ကရမညဟ သတမတထမးသည။

18

၂။ စ းပ မးေရးက႑- ျပညေထမငစ ဥပေဒမ မးာႏငအည ေငမငရ ကေသမ စ းပ မးေရး ကးသနးေရမငးဝယေရးာႏင သမဝါယမ လပငနးမ မး

၃။ စကပ းေရးာႏငေမ းျမ ေရးက႑- အပငာႏငသ းာႏဖ ကပးမႊမးေရမဂါ ကမက ယေရး ဓမတေျမၾသဇမသးစ ြ႔ျငးာႏင ထတလပ ျဖန႔ျဖ းျငး တရစ မနေမ းျမ ေရးလပငနးာႏင ေရ ငါးဖမးလပငနးစသညတ႔ အက းဝငသည။

၄။ စ မးအင လၽပစစ သတာႏငသစေတမက႑- အလတစမးာႏင အေသးစမး လၽပစစဓမတအမး ထတလပျဖန႔ျဖ းေရး ငမးာႏငငမးထ ကပစၥညး ေက မကမ ကရတနမ ျဖတေတမကျငး ေသ းျငး ေက း႐း မထငးစကငးာႏင အပနးေျဖဌမန မ မးစသညတ႔ ပါဝငသည။

၅။ စကမႈလကမႈက႑ - အမတ ငးစကမႈလကမႈလပငနးမ မးာႏင ျပညေထမငစအငငက ေငမင႐း ကရနသတမတထမးသည စကမႈလပငနးမ မးမအပ အျမးစကမႈလပငနးမ မး ပါဝငသည။

၆။ ပ႔ေငမငေရး ငကသ ယေရးာႏငေငမကလပေရးက႑ - တငးေဒသႀက းသ႔မဟတ ျပညနယကစ မန႔ ြ႔ ငရသည ငပကမးမ မး သေဘၤမငပမ မး ငပမ မး လမးမ မး တတမးမ မးာႏင ျပညနယ/တငးေဒသႀက းအတ ငးရ ယမဥမ မး အမးလးအက းဝငသည။

၇။ လမႈေရးက႑ - တငးရငးေငး လမႈဝနထမးလပငနးမ မး သဘမဝေဘးအာႏရမယမ မး ႀကတငကမက ယေရး ကနတငကန လပငနး ျပတကာႏငစမၾကညတကမ မး ဇမတ႐း ႐းပရင႐းာႏင ဓမတပ ပနး ပနးပ စသညျပပ ြ႔မ မးအက း ဝငသည။

၈။ စ မန႔ ြ႔ေရးက႑- ၿမ႕ျပ အးအမဖ ႕ၿဖးေရးာႏင အျမးစညပငသမယမေရးကစၥရပမ မးပါဝငသည။

ဖ ြ႔႕စညးပအေျဥပေဒတ င အတအက ျပဌမနးထမးျငး မရေသမလညး ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မး၏ ဥပေဒျပေရးတမဝနမ မး မမ က ယဝနးၿပ း အစးရဘတဂ ကတ င ပမနထညသ ငးေဖမျပထမးသည ဌမနငငရမမ မးာႏငာႏငငပငစ းပ မးေရးလပငနးမ မး၏ အနး က႑ကအဓက ေနသည (ေနမကငကတ ြ႔ ၅ ာႏင ၆)။ စ မအပ ပရေသမ ဌမနအမ းအစမးကလကၿပ း မညသညအသးစရတမ မးက တက႐းကစ မန႔ ြ႔ၾကမညက ငးျဖတၾကျငးျဖစေၾကမငး ေတ ႕ငေမးျမနး ြ႔သည အစးရအရမရတစဥ းကငသည။ ထ႔ေၾကမင ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မး ဘတဂ ကအတ ငးရ ေါငးစဥအမ မးအျပမးမမ ျပညေထမငစဝနႀက းဌမနမ မးလကေအမကဌမန ြ႔ မ မး၏အသးစရတမ မး ျဖစေနသည။ ထ႔ေၾကမငျပညေထမငစဝနႀက းဌမန လကေအမကဌမနမ မးသည ျပညနယာႏင တငးေဒသႀက း အစးရမ မးအေနာႏင ျပညေထမငစအစးရထမ မညသညတ႔ကေမ မလငေနမညက အလ တတမးနမးလညမႈမ မးျဖင ေငမငရ က ေနၾကသညဟ မနးငရသည။

၃.၃ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအစးရဘတဂ ကကနးဂဏနးမ မးာႏငပတသကၿပ း မတသမးရန

ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက း အစးရဘတဂ ကမ မးသည ျပညေထမငစအစးရဘတဂ ကာႏင ဖ ြ႔႕စညးပျငးတည သည။ ရေင ာႏငအသး စရတမ မးက သကငငရမဌမန အဖ ြ႔႕အစညးသ႔မဟတ ာႏငငပငလပငနးေါငးစဥအလက သ႔မဟတ ရေင အရငးအျမစအလက (ကနသ ယလပငနး န ဘ း နစသျဖင) ေင စမရငးေါငးစဥမ မးျဖင စမရငးသ ငးသည။ ထသ႔စမရငးသ ငးသညပစမမ အငငတစ တ င လပရးလပစဥသမျဖစျပ း ဗဟ ပကငမႈေလ မေရးျဖစစဥ၏ ကနဥ းအငငတ ငသမရေသးေၾကမငး ၫႊနးငေနေသမ အ က လညးျဖစသည။ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအစးရမ မး၏ ဘတဂ ကေါငးစဥအေတမမ မးမ မးမမ ျပညေထမငစဝနႀက းဌမနမ မး၏ ေဒသငငရမဌမန ြ႔မ မးာႏင ာႏငငပငလပငနးမ မး၏အသးစရတအေနာႏငေဖမျပေနေသးေသမ ဘတဂ ကက သကေသျဖစသည (ေနမကငကတ ြ႔- ၆)။

အမ မးျပညသသရရနထတျပနေပးေသမ ဘတဂ ကငငရမကနးကဏနးမ မးသညလညး ရသးမနးေ ကနးဂဏနးမ မးသမျဖစၿပ း အမနတကယရေင ာႏင ကနက ေင မ မး မဟတေ ။ ယအစ ရငစမတ င အသးျပထမးေသမ ကနးဂဏနးမ မးမမ ၂၀၁၃-၁၄ ာႏစ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအစးရမ မးဘတဂ ကဥပေဒမ စ မကနးေရးင ြ႔ထမးေသမ အသးစရတမ မးာႏင န႔မနးေျအ နရေင တ႔ ျဖစၾကသည။ ထ႔ေၾကမင အမနတကယေကမကရရေသမ အ နရေင ာႏင အမနတကယသးစ ြ႔ေသမကနက စရတတ႔မမ ရသးမနး ေ စမရငးတ င ေဖမျပထမးေသမ ကနးဂဏနးမ မးာႏင က ြ႔ျပမးေနာႏငသည။24

24 ဤစမတနးေရးသမးစဥတ င ၂၀၁၃-၂၀၁၄ ဘ႑မာႏစအတ က ျပညနယာႏင တငးေဒသႀက း ျဖညစ ကဘတဂ က(ေနမကငကတ ြ႔ရနပေင )အတ က တရမးဝင ထတျပနထမး က မရရေသးပါ။ လ နြ႔ေသမ ာႏစမ မးအတ ငးက ျပညနယာႏင တငးေဒသႀက းလႊတေတမသည ဘ႑မာႏစေနမကငးေလးလပတအန းကမလတ င ျဖညစ ကရနပေင မ မးက ငျပေပးေသမလညး ၎တ႔က ျပညနယာႏင တငးေဒသႀက းအမးလးအတ က ထတျပနအသေပးရန မလအပေပ။

19

ထက မဟ ကမ မး၏ အတငးအတမက ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအစးရမ မး၏ ေနမကငကတ ြ႔ ဘတဂ ကမတစငငေတမငး ေသမ ေနမကထပသးစ ြ႔ေင ကနးဂဏနးမ မးမတစငင တစစတတပငးန႔မနးသာႏငသည။ သ႔ရမတ င ယစမတမးေရးသမး နအထ ၂၀၁၃-၁၄ာႏစ ေနမကငကတ ြ႔ဘတဂ ကကနးဂဏနးမ မးက တရမးဝငထတျပနျငးမရေသးပါ။ ထ႔ေၾကမင ရသးမနးေျ ေင စမရငးာႏင အမနတကယသးစ ြ႔ေင အၾကမး က မဟ ကက မသရရေသးေသမလညး ယငျပညေထမငစာႏင ျပညနယာႏင တငးေဒသႀက းအစးရမ မး ေနမကငကတ ြ႔ဘတဂ ကကနးဂဏနးမ မးအရ ဘ႑မာႏစတစာႏစအတ ငး အမနတကယ သးစ ြ႔ေင သည ာႏစစတ င န႔မနးထမးသည ဘတဂ ကပါကနးဂဏနးမ မးထက ၉% မ ၂၀% အထပမ မးာႏငေၾကမငး သရသည။25

ထ႔အျပင ဝနႀက းဌမနမ မးာႏင ာႏငငပငစ းပ မးေရးလပငနးမ မးသည ၎တ႔ကယပငရေင အရငးအျမစမ မးက ဘတဂ ကထတျပန ေၾကညမရမတ င ထညသ ငးေလမရေသမ ‘အျမးေင စမရငး’ ေါငးစဥျဖင စ မန႔ ြ႔မႈမ မးလညး ရေသးသည။ ၂၀၁၁- ၁၂ ဘ႑မာႏစ တ င ‘အျမးေင စမရငး’ ေါငးစဥေအမက၌ ဘတဂ ကတ ငေဖမျပထမးေသမ စစေပါငးရေင ၏ ၄၄% ာႏင အသးစရတ၏ ၂၈% န႔ ပါဝငေနသည [၁၀]။ ထသ႔ေသမေင စမရငးမ မး၏ ပမမဏာႏင သေဘမသဘမဝက အမ မးသေအမင ထတျပနျငးမရေသမေၾကမင ေနမကငကတ ြ႔ ဘတဂ ကကနးဂဏနးမ မးက သရရသညတငေအမင အစးရ၏ဘ႑မေရးက႑ ေငမငရ က ကမ မး အျပညအစ က သရာႏငျငးမရေပ။

ျမနမမာႏငင၏ ဘတဂ ကငငရမစမရငးဇယမးမ မးသည ာႏငငတကမေင ေၾကးရနပေင အဖ ြ႔႕ အစးရဘ႑မေရးငငရမ စမရငးအငးမ မး မေဘမငကြ႔သ႔ ာႏငငတကမစ နစၫႊနးမ မးာႏင ကကည ေစရနအတ က မေရႊ႕ေျပမငးာႏငေသမ အရငးအျမစမ မးာႏင ေရႊ႕ေျပမငးာႏငေသမ အရငးအျမစမ မးအပါအဝင အစးရ၏ ဘ႑မေရးငငရမပငငငမႈအမးလးက အျပညအစေဖမျပရနလအပၿပ း လပေငမင ကမ မးအမးလးကလညး ေင စမရငးေါငးစဥာႏင အမ းအစမးမ မးအမးလး အျပညအစေဖမျပရနလသည။ သ႔မသမ အစးရ၏ ဘ႑မေရးလပေငမင ကအမးလး ဘ႑မေရးအရ ဟန ကည ေရရညဖ ႕ၿဖးာႏငမႈာႏင ေင ေၾကးလညပတစ းငငးမႈေ မ ေမ ႕ျငး စသညအ ကမ မးက စမးစစသးသပာႏငမညျဖစသည [၂၁]။ ထသ႔ေသမ ာႏငငတကမစ နစာႏႈနးမ မးက လကနမက ငသး ာႏငေရးအတ က အ နယျပငငငရနလအပသညက အသအမတျပပါသည။ ျမနမမာႏငငတ က လကရထတျပနေၾကညမေသမ ဘ႑မေရးငငရမ အ ကအလကမ မးသည အစးရဌမနတစ ငးစ မ ဘ႑မေရးငငရမကနးဂဏနးမ မးက ေပါငးစေဖမျပျငး ျဖစၿပ း အေသးစတပက ေသမ ဘ႑မေရးအ ကအလကမ မးလညး အငငသငရေနၿပ ျဖစသည။ ထသ႔အေသးစတအ ကအ လကမ မးက တတာႏငသေလမက ထတျပနေပးျငးျဖင လတတေလမကမလတ င မဝါဒေရးင ြ႔သမ မး အရပဖက အဖ ြ႔႕အစညးမ မးာႏင စ းပ မးေရးလပငနးမ မးအတ က ပမရငးလငးေသမ ျမငက ငးကေဖမျပေပးာႏငေပလမမည။

အက ဥး ပာႏင မတသမးရန အ ကမ မး

သမငးအစဥအလမအရ ျမနမမအစးရ၏ ဘ႑မေရးစ မ န႔ ြ႔မႈစနစတ င ဗဟ ပကငမႈႀက းမမးၿပ း ပ ငလငးျမငသမမႈ နညးပါးသည။ ေဒသာႏရအ နေကမကမႈာႏင အသးစရတမ မးက ျပညေထမငစအငငမ အစးရအရမရမ မးက အဓကငးျဖတသတမတေပးၾက သည။

၂၀၀၈ ဖ ြ႔႕စညးပအေျဥပေဒတ င ာႏငငေရး အပ ပေရးာႏင ဘ႑မေရးက႑မ မး၌ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက း အစးရမ မး၏ လပပင ငမ မးက တးျမႇငေပးသ မးရနရညရ ယသည ျပဌမနး ကမ မးပါဝငသည။ ဥပမမအမးျဖင ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက း ဝနႀက း ပမ မးသည အ နေကမကမႈအေၾကမငးအရမမ မးစ မတ႔ာႏင ပတသကၿပ း လပပင ငတမဝနမ မးရလမသလ ျပညနယာႏင တငးေဒသႀက း လႊတေတမမ မးကလညး သကငငရမဥပေဒျပစမရငးပါ အေၾကမငးအရမမ မးာႏငပတသကၿပ း ဥပေဒျပ င ရလမသည။ ေဒသာႏရအပ ပေရး အမဏမပငမ မးတ ငလညး ရနပေင က သးစ ြ႔ျငးာႏင ပတသကၿပ း လပပင ငမ မးရလမၾကသည။

၂၀၀၈ ဖ ြ႔႕စညးပအေျဥပေဒသည ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအစးရမ မး၏ အ နေကမက ျ ငးာႏင အစးရအသးစရတငငရမ လပပင ငမ မးအတ က လမးၫႊန ကအ ႕ပါဝငေသမလညး ၎တ႔၏အနးက႑ာႏငပတသကၿပ း မေသ မမေရရမမႈမ မးက ေတ ႕ေနရသည။ ေတ ႕ငေမးျမနးမႈမ မးအရ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးတ င လကရေငမငရ ကေနေသမ ဘ႑မေရးငငရမ လပငနးမ မးမမ ယငလပ႐းးလပစဥမ မးအတငး ငကလပျငး သ႔မဟတ နမးလညမႈျဖင ေငမငရ ကျငးမ မး ျဖစေနေသးေၾကမငး ေတ ႕ရရသည။

ဇယမး- ၂ တ ငေဖမျပထမးေသမ ဥပေဒျပစမရငးတ င မပါဝငသည ကစၥရပမ မးအတ က ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးတ င အ န ာႏႈနးထမးမ မး သတမတျပဌမနး ငရ မရ မသရေပ။ ၂၀၀၈ ဖ ြ႔႕စညးပ၏ ဇယမး- ၅ တ င ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးအတ က အ န

25၂၀၁၂-၂၀၁၃ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက း ျဖညစ က အသးစရတမ မးသည မလဘတဂ ကအသးစရတထက ၁၇ရမငာႏႈနး ပမမ မးျပမးြ႔သည။ ထ႔အတ ၂၀၁၁-၂၀၁၂ ၂၀၁၂-၂၀၁၃ ၂၀၁၃-၂၀၁၄ ျပညေထမငစ အသးစရတမ မးသညလညး မရငးဘတဂ ကထက ၁၉ ရမငာႏႈနး ၂၀ ရမငာႏႈနး ၉ ရမငာႏႈနး အသ းအသ း ပမ သးစ ြ႔ ြ႔သည။

20

ေကမကာႏငသညက႑မ မးက ေဖမျပထမးေသမလညး အ နာႏႈနးထမးမ မးသတမတေရးာႏင စစေပါငးေကမကရရာႏငည အ န ပမမဏသတမတေရးတ ငမ ဇယမး- ၂ ပါ ဥပေဒျပာႏငသည က႑မ မးတ ငသမ လပပင ငရေနသည သေဘမျဖစသည။

ၿင၍ငရေသမ ၂၀၀၈ ာႏစဖ ြ႔႕စညးပအေျ ဥပေဒသည ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအတ က အ နေကမက ရမည လပပင င တမဝနမ မးက သတမတေပးရမတ င ပမရငးလငးတက ၿပ း အသးစရတမ မး သးစ ြ႔ပင ငတ ငမ ရငးလငးျပညစစ မေဖမျပထမးာႏငမႈ မရေၾကမငး ေတ ႕ရသည။ အသးစရတသးစ ြ႔ပင ငမမ သေဘမသဘမဝအရ ပမ႐းႈပေထ းၿပ း ျပညေထမငစအစးရ၏ လပပင ငမ မးာႏင ထပေနျငး ေရမယကေနျငးမ မးက ေတ ႕ရသည။ ဖ ြ႔႕စညးပအေျဥပေဒေရးင ြ႔ န၌ ဇယမး- ၅ ရအ နဘ႑မရငးျမစမ မးမမ တညရေနၿပ းျဖစေသမလညး ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအစးရမ မး၏ ဘ႑မေင သးစ ြ႔မႈငငရမ လပပင ငာႏငပတသကသည အျမငသေဘမထမးမ မးမမမ ေကမငးစ မရငသနျငးမရေသးေသမ အ ကကလညး တစနညးတစဖ ထငဟပလ ကရေလသည။

ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအငင ဘတဂ ကမ မးက အမ မးသေအမင ထတျပနေၾကညမရမတ င ပ ငလငးျမငသမမႈမ မး တးတကလမသညမနေသမလညး ေရ႕ငကေငမငရ ကရန အမ မးအျပမးရေနေသးသည။ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအငင လပေငမငမႈမ မးာႏင ဘ႑မေရးစ မမႈတ႔က လထနမးလညမႈ ျမငတကေစရနအတ ကငလ င ေင စမရငးေါငးစဥမ မးက အေသးစတ ြ႔ျမးျပထမးၿပ း ရငးလငး ကမ မးပါဝငေသမ ဘ႑မေရးအ ကအလကမ မးက ထတျပနေပးာႏငရနလသလ ျပညသ႔ဘ႑မေင စ မေရးာႏင ပတသကသည ာႏငငတကမလကေသမ စ နစၫႊနးမ မးက လကနမက ငသးာႏငရနလညး လအပသည။

21

အပငး ၄ - ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းရေင မ မး

အဓကသေတသနေမး နး။ ။ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးသည မညသ႔ေသမ အ နဘ႑မမ မးက ေကမကရရ ၾကသနညး။

အဓကအ ကမ မး ၂၀၁၃- ၁၄ ဘ႑မာႏစတ င ျပညေထမငစအစးရ၏ စစေပါငးရေင မမ က ပ ၁၃.၂ ထရ လ ယမရၿပ း ဂ ဒ ပ ၏ ၂၄% ာႏင ည မ

သည။ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မး၏ ရေင မမ ၁.၂ ထရ လ ယမျဖစၿပ း ဂ ဒ ပ ၏ ၂% ာႏင ည မ သည။ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက း က သးစ ြ႔ေင မ မး၏ ၇၄% မမ ေင စမရငးဌမနမ မးာႏင ျပညသ႔ေငမကလပေရးလပငနး၏

ေင စမရငးေါငးစဥေအမကတ ငရၿပ း အ နမ ရရေင မမ စစေပါငးရေင ၏ ၂% သမရသည။ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက း အစးရမ မးရေင တ င ျပညေထမငစအစးရ၏ပပးေင က အဓကအက ငးျဖစၿပ း ၂၀၁၃-၁၄

ဘ႑မာႏစတ င ၄၈% န႔ရသည။

၄.၁ ျပညနယာႏငတငးေဒသၾက း ရေင မ မးက ၿငသးသပျ ငး

ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအစးရမ မးက စတငတညေထမင နမစၿပ း ျပညသ႔ဘ႑မစ မန႔ ြ႔မႈတ င ၎တ႔၏အနးက႑က ပမ

တးတကလမေအမင ေငမငရ က ြ႔သည။ အ နေကမက ငမ မး လႊြ႔ေျပမငးေပးျငးာႏင ျပညေထမငစ ဘ႑မေရးေထမကပမႈမ မး ပမ

တးျမႇငေပးျငးသည ထရညရ ယ ကအတ ကပငျဖစသည။

ပ- ၆။ ျပညနယ တငးေဒသႀက းာႏင ျပညေထမငစရေင မ မး26

ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးသည ာႏငင၏ စစေပါငးအစးရအသးစရတတ င ရမငာႏႈနးအနညးငယကသမ ကယစမးျပသည။

ထ႔အျပင ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မး၏ ျပညသ႔ဘ႑မစ မန႔ ြ႔မႈအနးက႑မမလညး ျပညေထမငစအစးရာႏငယဥလ င မ မးစ မ

ေသးငယသည။ ၂၀၁၃-၁၄ဘ႑မာႏစတ င ျပညေထမငစအစးရ၏ စစေပါငးရေင မမ က ပ၁၃.၂ထရ လ ယမ (ဂ ဒ ပ ၏၂၄%)ာႏင ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မး၏ ရေင ၁.၂ထရ လ ယမ (ဂ ဒ ပ ၏၂%) က ာႏႈငးယဥၾကညာႏငသည။27

၄.၂ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မး၏ လပငနးက႑အလကရေင မ မး

ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက း ဘတဂ ကမ မးအတ ငးရ ေါငးစဥတစ ငးစ က အေၾကမငးအရမႀက း သးေအမကတ င အသ းသ းထည သ ငးထမးသည။ ၎တ႔မမ တရမး႐းး ပ ေရ႕ေန ပာႏင စမရငးစစ ပ (အပ ပေရးက႑) အပ ပေရးဌမနမ မးာႏင စညပငသမ

ယမေရးအဖ ြ႔႕မ မး (ဌမနငငရမမ မးာႏင စညပင႐းးမ မး) ာႏငငပငလပငနးမ မးတ႔ျဖစၾကသည။ ထက႑ႀက းသးအနက စစေပါငး ရေင ၏ ၇၃% က ဌမနငငရမမ မးာႏင စညပင႐းးမ မးေါငးစဥေအမက၌ စမရငးသ ငးရၿပ း ာႏငငပငလပငနးမ မးက ၂၄% ာႏင အပ ပေရးက႑က ၃% အသ းသ းရၾကသည။ သကငငရမက႑ႀက းတစစ ေအမကရ ေါငးစဥအေသးစတမ မးက ေနမကငက

တ ြ႔ - ၅ တ ငေဖမျပထမးသည။ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအငင အဖ ြ႔႕အစညးမ မး ဌမနငငရမမ မးာႏင ာႏငငပငလပငနးမ မး၏

အနးက႑မ မး တမဝနာႏင ရညရ ယ ကမ မးက ေနမကငကတ ြ႔- ၆ ၌ေဖမျပထမးသည။

26ျပညေထမငစာႏင ျပညေထမငစအငငေအမက ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက း အမးလး၏ ရေင မ မး၌ ျမနမမအစးရ၏ လပငနးေငမငရ ကမႈအဝဝတ င ာႏငငပင လပငနးမ မး၏ အ ကအ မက မႈ ာႏငငပငလပငနးမ မးာႏင အစးရဌမနမ မးၾကမး ဘတဂ ကသးစ ြ႔မႈ မျပတသမးမႈ ေဝဝါးမႈမ မး ပါဝငသညက သနမးလညထမးရေပမည။ 27အျပညျပညငငရမ ေင ေၾကးရနပေင အဖ ြ႔႕မ ထတျပနေသမ ၂၀၁၄ ျပဌမနး က၄ အရ ျမနမမာႏငင၏ ၂၀၁၃-၂၀၁၄ စစေပါငး ျပညတ ငးထတကနတနဖး (ဂ ဒ ပ )မမ က ပသနးေပါငး ၅၄၇၅၆ ျဖစသည။

22

အပ ပေရးက႑ေါငးစဥေအမကရ ရေင အမ မးစမမျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းလႊတေတမမ မးာႏငသကငငၿပ း ပမမဏအနညး ငယသမလ င ေင စမရငး႐းး တရမး႐းးမ မးာႏင ဥပေဒ႐းးမ မးာႏငသကငငသည။ ေတ ႕ငေမးျမနးမႈမ မးအရ ထက႑ေအမကတ င

ဝငေရမကလမေသမ ရေင မ မးသည ျပညေထမငစအစးရမ ေင လးေင ရငးေထမကပေင အျဖစ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးသ႔ ထမးေပးေသမ ငငးရြ႔မ ြ႔ေတမႈေလ မ ေရးရနပေင မ မးမ အစတအပငးတစအျဖစ ပါဝငသညဟ သရသည။ ယငာႏစမ မးာႏင မတပြ႔ ၂၀၁၃- ၁၄ ဘ႑မာႏစမစ၍ ငငးရြ႔မ ြ႔ေတမႈေလ မ ေရးရနပေင က ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက း ၁၄ အမး က ပသနးတစေထမငစ အည အမ ြ႔ေဝ ထမးေပးျငးျဖစၿပ း အထးႀကတငေပးေင အျဖစရရၾကသည [၃]။

ငငးရြ႔မ ြ႔ေတမႈေလ မ ေရးရနပေင ၏ ပထမအသတက ၂၀၁၂- ၁၃ ဘ႑မာႏစတ င စတင ထမးေပးၿပ း ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက း တစလ င က ပသနးတစေထမငစ ာႏင ေဝးလေါငဖ မးၿပ း အေျအေငမကအဥ မ မး အမးအနညးငးျဖစေသမ ငးျပညနယအ

တ က သနးသးေထမင အသ းသ း ထမးေပး ြ႔သည။ ထစဥက အငပါရနပေင မ မးက အေထ ေထ အပ ပေရးဥ းစ းဌမနက ၿမ႕နယ

အပ ပေရးအဖ ြ႔႕အစညးမ မးာႏင ပးေပါငးၿပ း စ မန႔ ြ႔ ြ႔ေသမလညး ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအစးရမ မး၏ ထနး ပစ မမႈေအမက

တ ငရေနေစသည [၃]။ ၂၀၁၄-၁၅ တ ငမ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးအမးလး အည အမ ရရၾကျငးမရေတမေပ [၄]။

၂၀၁၃-၁၄ ာႏစအတ က ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မး ဘတဂ ကတ ငထညသ ငးေဖမျပျငး မရေသမလညး ေတ ႕ငေမးျမနးမႈမ မး အရ ၿမ႕နယအငငတ ငအေရးပါေသမ ရနပေင အရငးအျမစတစမမ မြ႔ငာႏၵနယဖ ႕ၿဖးေရးရနပေင ျဖစသည။ ယငးမမ ျပညနယာႏင

တငးေဒသႀက းလႊတေတမမ မးက ၿမ႕နယတစ ငးစ အတ က တစာႏစလ ငက ပသနးတစရမ ေထမကပေင ေပးေသမ အစ အစဥ

ျဖစသည။ ထရနပေင မမ၂၀၁၃ ာႏဝငဘမလ ၁၅ ရကတ င စတငအေကမငအထညေဖမေသမ ရနပေင အမ းအစမးအသစ ျဖစသည။

မြ႔ငာႏၵနယဖ ႕ၿဖးေရးရနပေင မမ ျပညေထမငစလႊတေတမာႏင ျပညနယ/တငးေဒသႀက းလႊတေတမကယစမးလယမ မး၏ လမးၫႊန

ႀက းၾကပမႈေအမကတ င ဖ ႕ၿဖးေရးစ မ ကမ မး ေငမငရ ကရနျဖစၿပ း ေရရရေရး ေက းလကလမးတတမးမ မး စမသငေက မငး ေငးေပးနးစသညတ႔ ျပျပငထနးသမးေရးာႏင အျမးၿမ႕နယလအပ ကမ မးအတ က အသးျပသည [၄]။ ယငးရနပေင က ၂၀၁၃- ၁၄ဘ႑မာႏစတ င စတငမတငကၿပ း ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မး ဘတဂ ကတ ငမေဖမျပပြ႔ ျပညေထမငစဘတဂ က

ေအမကတ င စမရငးသ ငးေဖမျပသည။

၂၀၁၃-၁၄ စမရငးမ မးအရ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မး စစေပါငးရေင ၏ ၂၄% ကရရၿပ း အမ မးစ ျဖစေသမ ၉၉.၇% မမ ျပညသ႔ ေငမကလပေရးလပငနးဌမနမ ရရျငးျဖစသည။ က န၀.၃% က ျမနမမ႐းပရငလပငနးာႏင ျမနမမငမးာႏင ေရထ ကပစၥညးလပငနး တ႔မ ရရၾကသည။ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မး၏ စစေပါငးရေင မ မးက ေအမကပါဇယမးတ င အက ဥး ပ ေဖမျပထမး သည။

ဇယမး-၁။ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မး၏ ၂ဝ၁၃- ၁၄ ဘ႑မေင က က႑အလက ြ႔ျ မးထမးျ ငး (က ပသနး)

28ဤေါငးစဥေအမကတ င အ နေကမကရရေင မ မးကြ႔သ႔ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မး၏ အျမးရေင မ မးလညး ပါဝငသည။

အပ ပေရးက႑

(တရမး႐းး ပ ေရ႕ေန ပာႏင စမရငးစစ ပ)

အပ ပေရးဌမနမ မးာႏင စညပငသမယမေရး အဖ ြ႔႕မ မး

(ဌမနငငရမမ မးာႏင စညပင႐းးမ မး)28 ာႏငငပငလပငနးမ မး စစေပါငး

ဧရမဝတ ၁၅၇၄ ၆၃၆၆၁ ၃၄၅၁၉ ၉၉၉၃၄

ပြ႔ း ၃၀၅၆ ၄၄၈၇၄ ၁၉၀၇၆ ၆၇၀၀၆

ငး ၂၀၆၆ ၃၃၈၀၂ ၁၄၁၀၂ ၄၉၉၇၀

က င ၂၄၁၄ ၃၅၈၇၀ ၁၇၁၆၀ ၅၅၄၄၄

ကယမး ၁၂၁၄ ၁၄၆၉၂ ၈၃၁၇ ၂၄၂၂၃

ကရင ၁၄၉၉ ၁၉၀၇၅ ၉၄၅၄ ၃၀၀၂၈

မေက း ၁၉၅၄ ၁၁၄၁၂၄ ၂၅၀၃၅ ၁၄၁၁၁၃

မာႏေလး ၃၃၅၃ ၈၅၄၈၀ ၁၀၉၈၉ ၉၉၈၂၂

မ န ၂၄၀၁ ၂၀၀၄၂ ၉၃၃၁ ၃၁၇၇၄

ရင ၁၁၁၀ ၅၂၀၉၇ ၂၅၆၈၄ ၇၈၈၉၁

စစကငး ၂၃၃၇ ၆၄၃၃၀ ၂၉၇၇၀ ၉၆၄၃၇

ရမး ၂၈၄၅ ၁၀၅၃၅၈ ၆၄၀၀၂ ၁၇၂၂၀၅

တနသၤမရ ၂၀၄၅ ၃၁၀၀၄ ၁၃၅၇၂ ၄၆၆၂၁

ရနကန ၁၄၉၂ ၁၆၄၄၈၀ ၂၇၁၁ ၁၆၈၆၈၃

စစေပါငး ၂၉၅၄၀ ၈၄၈၈၈၉ ၂၈၃၇၂၂ ၁၁၆၂၁၅၁

23

ၿ၍ငရေသမ ၂၀၁၃-၁၄ ာႏစတ င ရမးျပညနယက ဘ႑မေင အမ မးငးရရၿပ း ရနကနာႏင မေက းတငးေဒသႀက းတ႔က ေနမကတ င

အစဥလကရၾကသည။ ထရနပေင ၏အမ မးစကလညး ဌမနငငရမမ မးာႏင စညပငသမယမေါငးစဥေအမကတ င စမရငးသ ငးျငး ျဖစသည။ ာႏငငပငလပငနးမ မး ေါငးစဥေအမကတ င ရမးျပညနယ ဧရမဝတ ာႏင စစကငးတငးေဒသႀက းတ႔က အမ မးငး အစဥလကရၾကၿပ း ျပညသ႔ေငမကလပေရးလပငနးေါငးစဥျဖင အဓကစမရငးသ ငးရသည။

၄.၃ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မး၏ ရေင အရငးအျမစမ မး

ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မး၏ ရေင အရငးအျမစမမ အကန႔အသတမ မးစ မရသည။ ရေင စစေပါငး၏ ၇၄% မမ ဌမနမ မးာႏင ျပညသ႔ေငမကလပေရးလပငနးတ႔ာႏငသကငငသည။ အ နအမ မးမရရေသမ ရေင မမ ၂၀၁၃-၁၄ တ င စစေပါငး၏ ၅%

န႔သမရသည။ ယငးက ပ- ၇ တ င အေသးစတေဖမျပထမးသည။

ပ-၇။ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မး၏ ရေင အမ းအစမးမ မးာႏင အ း (က ပသနးေပါငး)

ျပညသ႔ေငမကလပေရးလပငနးာႏင ဌမနငငရမမ မးက ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းရေင မ မး၏ ၇၄% ကကယစမးျပသည။

ရသးမနးေျေင စမရငးဌမနသည၂၀၁၃-၁၄ ဘတဂ က၏ ရေင စစေပါငးမ ထကဝကန႔က ကယစမးျပၿပ း အမ မးစမမ

ျပညေထမငစမေထမကပေင မ မးမ ရေင မ မးျဖစသည။ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းဘတဂ ကဌမန မ မးမမမ ဘ႑မေရးာႏင

အ နဝနႀက းဌမနလကေအမကရ အပ ပေရးငငရမဌမနမ မးျဖစၿပ း ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းဘတဂ ကမ မးျပငငငေရးင ြ႔ျငး ျပညေထမငစေထမကပေင မ မးက စညပငသမယမအဖ ြ႔႕မ မး ဌမနငငရမမ မးာႏင အျမးသကငငရမအဖ ြ႔႕ အစညးအသ းသ းသ႔ တစငငလႊြ႔ေျပမငးေပးသည တမဝနကယရသည။

ဘတဂ ကဌမနမ မးသ႔ လႊြ႔ေျပမငးေပးသည ရနပေင မ မးက ၂၀၁၃- ၁၄ ဘတဂ ကတ င မတတမးတငထမးေသမလညး ၎မ

တစငငက နဌမနငငရမ/အဖ ြ႔႕အစညးမ မးသ႔ ျပနလညလႊြ႔ေျပမငးေပးမႈမ မးကမ ထညသ ငးေဖမျပျငးမျပပါ။ ထ႔ေၾကမင

ဘတဂ ကဌမနမ မးက ႀက းမမးေသမပေင ကျပေလရၿပ း ထရနပေင မ မးကလကရရသည ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက း ဌမနငငရမမ မးက လေင ကေဖမျပသည။ ထ႔ေၾကမငျပညနယာႏငတငးေဒသႀက း ဘတဂ ကမ မးသည ယငးမတစငင ျပညေထမငစ

ရနပေင လကရရေသမ ဌမနမ မး၏ အသမးတငဘ႑မေရးအေျအေနက သတမတငးျဖတရန ျပညစလေလမကမႈမရသညက

သတျပရမည။

ဘတဂ ကဌမနမ မးမမ ျပညေထမငစလႊြ႔ေျပမငးေင ရရၿပ းေနမကတ င ျပညသ႔ေငမကလပေရးလပငနးဌမနသည ျပညနယာႏင တငးေဒသႀက း စစေပါငးရေင ၏ ၂၄% က လကရရသည။ ျပညသ႔ေငမကလပေရးဝနႀက းဌမန လကေအမကတ င ၁၉၆၅ ာႏစ၌

စတငဖ ြ႔႕စညး ြ႔ေသမ ျပညသ႔ေငမကလပေရးလပငနးသည လမးပနးငကသ ယေရးငငရမ အေျအေငမကအဥ မ မး ေငမကလပေရးတ င အဓကအနးက႑မ ေငမငရ ကေပးသည။ စစေပါငးဝနထမး ၂၃၀၀၀ အနကမ ထကဝကန႔မမ

အငဂ ငန ယမမ မးျဖစၿပ း ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မး အမးလးတ င႐းး ြ႔မ မးထမးရကမ ျမနမမာႏငငတ င အႀက းငးအစးရဌမနမ မး ထြ႔မ တစအျဖစရေနသည။ ဘ႑မေရးအရၾကညလ ငလညး ေအမကေျအငငငငက လပပင ငအမ မးငး ြ႔ေဝေပးထမးေသမ

24

ျပညေထမငစဝနႀက းဌမနတစျဖစၿပ း ျပညေထမငစအငင ေငမကလပေရးဝနၾက းဌမန၏ အသးစရတာႏင ျပညနယာႏင တငးေဒသႀက းအငင ျပညသ႔ေငမကလပေရးလပငနးဌမနမ မး၏ အသးစရတမမ မတမးမယမးရေနသည [၂၂]။

ျပညသ႔ေငမကလပေရးလပငနးဌမန၏ ရေင အရငးအျမစမ မးအမးလးာႏင အ းအစမးတ႔က အတအက သရရန

မလ ယကေသမလညး ရနပေင မ မး၏အမ မးစမမ အေျအေငမကအဥ လပငနးမ မး ေငမငရ ကရနအတ က ျပညေထမငစအစးရက

ေပးေသမ စ မ ကလ မထမးေထမကပေင မ မးအေပၚ အဓကအေျ သည။ အေကမငအထညေဖမမည စ မ ကမ မးကမ

မ မးေသမအမးျဖင ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းလႊတေတမမ မးက သတမတငးျဖတေပးေလရသည။ အတအက ေျပမငာႏငျငး မရေသမလညး ျပညေထမငစမလ မထမးေထမကပေင မ မးမမ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးသ႔ ရနပေင လႊြ႔ေျပမငးေပးေသမ

အဓကလမးေၾကမငးတစျဖစေနၿပ း ဗဟ ပကငမႈေလ မ ေရး လပငနးစဥမ မးက ထနးေက မငးစ စဥာႏငမည နညးလမးတစလညး ျဖစေနသည။ ထ႔ေၾကမငျမနမမာႏငငတ င လကရၾကေတ ႕ေနရေသမ အေျအေနမမ အေျအေငမကအဥ ဖ ႕ၿဖးေရးလပငနးမ မးက

တစဖကမ က ယက ယျပန႔ျပန႔ေငမငရ ကေနသလ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက း အစးရမ မး၏ အေျအေငမကအဥ ဖ ႕ၿဖးေရးာႏင ပတသကေသမ စ မးေငမငရညမ မးကပါ တစပါတညးျမႇငတငေပးေနျငးလညး ျဖစသည။

ေဘမငက က-၇။ လ မထမးလႊြ႔ေျပမငးေပးေင ာႏင အလ တလ ႊြ႔ေျပမငးေပးေင

ရငးျမစ [၄]

စညပငသမယမေရးအဖ ြ႔႕မ မး ရနကနၿမ႕ေတမစညပငသမယမေရးေကမမတ ာႏင မာႏေလးၿမ႕ေတမ စညပငသမယမေရးေကမမတ တ႔ သည ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးအတ က တတယအႀက းငးရေင အရငးအျမစျဖစၿပ း စစေပါငးရေင ၏ ၁၇% န႔ရသည။ ထ

ရေင မ မးထြ႔မ ၇၀% မမ ရနကနာႏင မာႏေလးၿမ႕ေတမမ မးမ စညပငသမယမေရးေကမမတ မ မးမ ရရျငးျဖစသည။

ပ-၈။ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မး၏ ရေင အမ းအစမးမ မးာႏင အ းအစမး (က ပသနး)

ျပညသ႔ေငမကလပေရးလပငနးာႏငဘတဂ ကဌမနမ မးသည ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မး၏ စစေပါငးရေင ၏ ၇၅%

န႔ကရရၾကသည။

လ မထမးလႊြ႔ေျပမငးေပးေင ငသညမမ သ းျမးသတမတထမးေသမ ရညရ ယ က ဥပမမ အေျအေငမကအဥ အတ က သ းသန႕သးစ ြ႔ရန သေဘမတည ကျဖင လႊြ႔ေျပမငးေပးေသမ ဘ႑မေင မ မးကငလသည။

အလ တလႊြ႔ေျပမငးေပးေင ငသညမမ မလကရရသက မမစတတငးက စ မသးစ ြ႔ာႏငရန လႊြ႔ေျပမငးေပးေသမ ဘ႑မေင မ မးျဖစ သည။

25

အ နေကမကရရေင မ မးသည ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးရေင ၏ စစေပါငး ၅% ကကယစမးျပၿပ း ၎၏ထကဝကမမ

ရနကနာႏင မာႏေလးၿမ႕ေတမ စညပငသမယမေရးေကမမတ မ မးမ ရရျငးျဖစသည။ ရနကနာႏင မာႏေလးၿမ႕မ မး၏ ၿမ႕ျပဖ ႕ၿဖးမႈ ေၾကမင ထသ႔အ းအစမးျဖစေနျငးမမ ထငရမးေသမလညး ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးအၾကမးတ င ကယပငရနပေင ရမေဖ စေငမငးာႏငမႈ စ မးရညမညမ က မးျမးေနသညက ေဖမျပေနေသမသကေသလညးျဖစသည။ ျပညေထမငစမ ျပညနယာႏင တငးေဒသၾက းမ မးသ႔ ရပေင မ မး ြ႔ေဝ ထမးေပးရမတ င ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မး၏ ကယပငရနပေင ရမေဖ ာႏငစ မးက

ထညသ ငးစဥးစမးျငး ရ/မရမသရေသမလညး ရနကနာႏငမာႏေလးၿမ႕မ မး၏ ကယပငရနပေင ရမာႏငစ မးေၾကမင

၎တငးေဒသၾက းမ မးရ ျပညသေငမကလပေရးလပငနးာႏင ဘတဂ ကဌမနမ မးမရရသည ျပညေထမငစမရနပေင နညးပါးေနျငးမမ ၎တ႔၏ကယပငရနပေင ရမေဖ ာႏငစ မးေၾကမငျဖစာႏငသည။

၄.၄ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မး၏ ရနပေင အမ းအစမးမ မး

၂၀၁၃-၁၄ ဘတဂ ကတ င ရနပေင အမ းအစမးေျမကမ း ြ႔ျမးမတတမးတငသည။ ၎တ႔မမ ေ းေင မရေင ေင လးေင ရငး ရေင အျမးရေင ာႏငငပငလပငနးမ မးမ ရေင အ နရေင ာႏင ျပညေထမငစအစးရမ ေထမကပေသမရေင တ႔ျဖစၾကသည။29

ထအမ းအစမးေျမကမ းအလက ရရေသမရေင မ မးက ပ- ၉ တ ငေဖမျပထမးသည။

ပ-၉။ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မး၏ ဘတဂ ကေါငးစဥအလက ရေင အမ းအစမးမ မး

ျပညေထမငစအစးရ၏ ေထမကပေင ာႏင အျမးရေင မ မးသည စစေပါငးရေင ၏ ၈၅% န႔ရသည

ပတ ငေဖမျပထမးသလ ျပညေထမငစအစးရမ ေထမကပေသမရေင သည စစေပါငးရေင ၏ ၄၈% ရေနၿပ း ၎တ႔အနကမ

အမ မးစသည ျပညေထမငစအစးရမ အျမးပပးမႈမ မးာႏငအတ ဘတဂ ကဌမနမ မးသ႔ေရမကရသည။ ထေါငးစဥေအမကတ င

မ မးေသမအမးျဖင စမရငးသ ငးေသမအျမးရေင မမ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းတစလ င က ပသနးတစေထမငစ ရရေသမ

ငငးရြ႔မ ြ႔ေတမႈေလ မ ေရးရနပေင ျဖစသည။ ဧရမဝတ တငးေဒသႀက း ကရငျပညနယ မေက းတငးေဒသႀက းာႏင မ နျပညနယတ႔ တ ငမ ငငးရြ႔မ ြ႔ေတမႈ ေလ မ ေရးရနပေင က အျမးရေင မ မးေါငးစဥေအမကတ င ထညသ ငးထမးသည။

စစေပါငးရေင ၏ အနညးငယေသမ အ းအငမ သမရေသမလညး ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအေတမမ မးမ မးသည ၂၀၁၃- ၁၄

ဘတဂ ကအတ ငး ‘အျမးရေင မ မး’ စမရငးတ င ဌမနငငရမအဖ ြ႔႕အစညး အမ မးအျပမးကထညသ ငးထမးၾကသည။ ထေင စမရငး၏

အမ မးစျဖစေသမ ၆၇% ကျပညသ႔ေငမကလပေရးလပငနးကရရၿပ း စညပငသမယမေရးအဖ ြ႔႕မ မးက ၁၄% ာႏင ရနကနၿမ႕ေတမ

29ရေင အမ းအစမး ြ႔ျမးသတမတျငး အဓပၸမယယင ကမ မးက ေနမကငကတ ြ႔ ၇တ င ေဖမျပထမးသည။ ျပညနယာႏငတငးေဒသၾက း ဘတဂ ကမ မးတ င ရေင အမ းအစမး ၈မ း ြ႔ျမး သတမတ ပါဝငေသမလညး ၂၀၁၃-၂၀၁၄ာႏစအတ ငး ရေင အမ းအစမး ေါငးစဥေအမကတ င အတးရေင ာႏင ေ းေင မ ရရေင ဟ၍ မပါရေၾကမငး သရသည။

26

စညပငသမယမေရးေကမမတ က ၁၁% အသ းသ းရၾကသည။30 စတဝငစမးစရမေကမငးသညမမ တစာႏငငလးမ စညပငသမယမေရး အဖ ြ႔႕မ မးအမးလး၏ ရေင မ မးက ထေါငးစဥေအမကတ င တည တညမတညး ထညသ ငးထမးသည အ ကျဖစသည။

‘ေင လးေင ရငးရေင ’ မမ ရနကနာႏင မာႏေလးစညပငသမယမေရးေကမမတ မ မး၏ ရေင မ မးက အဓကစမရငးသ ငးေသမ ေါငးစဥ

ျဖစသည။ ႁ ငး ကအေနာႏင ပြ႔းတငးေဒသႀက း ငးာႏင က ငျပညနယမ မးတ င ငငးရြ႔မႈေလ မ ေရးရနပေင က ပသနးတစ

ေထမငက ထေါငးစဥေအမက၌ အစးရအဖ ြ႔႕အသးစရတအေနျဖင ထညသ ငးျငးရသည။ ေင လးေင ရငးရေင မ မး ရရသညအဓကအရငးအျမစမ မးက အေသးစတ မသရရေသမလညး မ မးေသမအမးျဖင ျပညသ႔ဝနေငမငမႈမ မးာႏင ေျမယမ

ကြ႔သ႔ေသမ ရငးာႏ းျမႇပာႏမႈမ မးက တစငငစ မသးစ ြ႔ ငရရန အတ က ေၚယေသမ တငဒါေၾကးမ မးက စမရငးသ ငးေလရသည [၂၃]။

အ နရေင မ မးေအမကတ င ကနသ ယလပငနး န ေျမ နစသညျဖင အရငးအျမစအလက ြ႔ျမးစမရငးသ ငးထမးေလရသည။ ႁ ငး ကအေနာႏင မာႏေလးတငးေဒသႀက းာႏင က ငျပညနယတ႔တ င အ နေကမကရရေင မ မးက က ပ ၈ သနးာႏင ၃၅ သနးဟ၍

အသ းသ း လးေပါငးေဖမျပထမးသညကေတ ႕ရသည။ အ နေကမကရရမႈမ မးသည စစေပါငးရေင ၏အ းအငအေနာႏင အျမင

ငးရေနေသမေဒသမ မးမမ ၂၀၁၃- ၁၄ ဘတဂ ကတ င မာႏေလး ရနကနာႏင ဧရမဝတ တငးေဒသႀက းတ႔ျဖစၾကသည (ပ- ၁၀)။31

ပ-၁ဝ။ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မး၏ ရေင အမ းအစမးမ မး

ရနကနာႏင မာႏေလးတ႔၏ ရေင မ မးထြ႔တ င ျပညေထမငစမ ေထမကပေင အ းအငနညးပါးသည။

၂၀၁၃- ၁၄ တ င ေ းငမးထမးေသမ ရေင မ မးေါငးစဥေအမကရ ရနပေင အမးလးသည ဘတဂ ကဌမနမ မးသ႔ေရမကရသည။ ထေင ပမမဏသည ျပညေထမငစဘတဂ က၌လညး ‘ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းသ႔ ေထမကပေင /ေ းေင မ မး’ ေါငးစဥေအမကတ င

လညး ေဖမျပထမးၿပ း ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက း ဘတဂ ကေါငးစဥ‘ေ းယရေင ’ ေါငးစဥာႏင ေယဘယ အမးျဖင အတတပင

ျဖစသည။

‘ာႏငငပငလပငနးမ မးမ ရရေသမရေင မ မး’ ေအမကတ င ျပညနယာႏင တငးေဒသၾက းပင ာႏငငပငလပငနးမ မးမ ရရေသမရေင မ မးက

မတတမးတငသည။ ႁ ငး ကအေနာႏင စစကငးတငးေဒသႀက းတ င ယငးေါငးစဥျဖငရရေသမရေင က ဘတဂ ကဌမနမ မး ေါငးစဥေအမက၌ စမရငးသ ငးသည။

30ဘတဂ ကအမ းအစမးမ မးအတ က သတမတ ကပေသမရထမးေၾကမငး အငတမဗ းမ မးမ သရသည။ အျမးရေင အျဖစ ေင လးေင ရငးမဟတေသမ ပငငငမႈမ မး ေရမငး မႈမရေင မ မး ေကမကေၾကးမ မးာႏင ဒဏေၾကးမ မးမ ရရေင မ မးအျဖစ မတတမးျပထမးသည။ အငတမဗ းေျဖၾကမးသမ မး ၏ ေျပမၾကမး ကမ မးအရ ရးသးပစၥညးမ မးာႏင ကနပစၥညးမ မးက ေရမငး ျငးျဖင ရေင မ မးရလမပါက အျဖမးရေင ေါငးစဥေအမကတ င ထညသ ငးၾကသညဟ သရသည။ အစးရဌမနမ မးာႏင ငကစပလပငနးမ မး၏ ကနထရကစမ ပေဖမကဖ ကမႈမ မးာႏင လတစဥ း ငးအမး မတသည ဒဏေၾကးရရေင မ မးကလညး ဤေါငးစဥေအမကတ ငပင ထညသ ငးၾကသည။ 31၂၀၁၃-၂၀၁၄ ေျမယမ နတ င ေျမယမအသးျပသမ မးမ ေျမယမအသးျပ င လကမတရရေစရန အသးျပရသည ကနက ေင မ မးပါ ပါဝငသည။ ေျမ နသည မညသည အတငးအတမအထ လကရအေနအထမးမ းျဖင ငကလကရေနမညက ေရေရရမရမ မသာႏငေပ။ လကရတ င ေျမ နသည ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက း ရေင ၏ ရမငာႏႈနး အနညးငယကသမကယစမးျပလ ကရသည။

27

ေယဘယ အမးျဖင ၂၀၁၃- ၁၄ ဘ႑မာႏစအတ ငး ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအမ မးစသည ရေင ၏အမ မးစက ျပညေထမငစမ လႊြ႔ ေျပမငးေပးေင မ မးအျဖစလကရရၾကျငးျဖစသည။ ရနကန မာႏေလး ဧရမဝတ ပြ႔းတငးေဒသႀက းမ မးာႏင မ နျပညနယတ႔တ င

သမ စစေပါငးရေင ၏ ၅ဝ%ေက မက အျမးအရငးအျမစမ မးမ ရရၾကျငးျဖစသည။ ျပညေထမငစမ လႊြ႔ေျပမငးေပးေင ၿပ းလ င

ျပညသ႔ေငမကလပေရးလပငနး စညပငသမယမေရးအဖ ြ႔႕မ မး ရနကနာႏင မာႏေလးၿမ႕ေတမစညပငသမယမေရးေကမမတ မ မးမ

ရရေသမရေင မ မးသည ဒတယအမ မးငးျဖစသည။

၄.၅ အ နာႏင အ နမဟတေသမ ရေင မ မး

စညပငသမယမေရးအဖ ြ႔႕မ မးသည ျပညသ႔ဝနေငမငမႈလပငနးမ မးျဖစေသမ အမႈကသမးငညးျငး လမးမ းထ နးျငးာႏင ေရေပးေဝျငး တ႔ကြ႔သ႔ေသမ လပငနးမ မးက အဓကတမဝနယေငမငရ ကၾကသည။ ၎တ႔၏ ရနပေင အရငးအျမစမ မးတ င

အးအမ နမ မး ာႏင ဘ း န အျမးဝနေငမငမႈအဖးအမ မး လငစငေၾကးမ မးာႏင စညပငသမယမအဖ ြ႔႕မ မးမေပးအပေသမ

ကနပစၥညးာႏင ဝနေငမငမႈအဖးအမ မးပါဝငသည [၂၄]။

စစေပါငးရေင မ မးက ြ႔ျမးစတျဖမသးသပျငးသည ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မး၏ ရေင အရငးအျမစမ မးာႏင အ းအစမးတ႔ ကေလလမရမတ င အသးဝငသညအျပင ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးအ ငး ငး ာႏႈငးယဥရမတ ငလညး စစေပါငးရေင ပမမဏ ာႏင အ းအစမးတ႔က သကငငရမ ျပညနယ/တငးေဒသႀက း၏ လဥ းေရကြ႔သ႔ေသမ ဝေသသမ မးကလညး ထငဟပလ ကရသည။ ထ႔ေၾကမင ပ မးမ တစဥ း ငးရေင ကြ႔သ႔ ကနးဂဏနးမ မးကသးၿပ း ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးအ ငး ငး ပ မးမ လတစဥ း ငး စ အတ က ေကမကရရေသမ ရေင ပမမဏမ မးက ာႏႈငးယဥၾကညာႏငသည။32 ထရလမဒမ မးက ပ- ၁၁ တ ငေဖမျပထမးသည။

ပ-၁၁။ ၂၀၁၃-၁၄ ာႏစ စညပငသမယမေရးအဖ ြ႔႕မ မး၏ ပ မးမ လတစဥ း ငးစ အတ က ေကမက ရရေသမ ရေင မ မး

က င မာႏေလးာႏင ကယမးတ႔တ င စညပငသမယမေရးအဖ ြ႔႕မ မးမ ေကမကရရေင မမ လတစဥ း ငးစ ပ မးမ ာႏႈနးထမးမ မးအရ

ျမငမမးသည။

ပ-၁၁ တ င ေဖမျပထမးသကြ႔သ႔ က ငျပညနယ မာႏေလးတငးေဒသႀက းာႏင ကယမးျပညနယတ႔ရ စညပငသမယမေရးအဖ ြ႔႕မ မး သည ၂၀၁၃- ၁၄ ဘ႑မာႏစအတ ငး လတစဥ း ငးစ အတ က ပ မးမ ေကမကရရေင အမ မးငးျဖစၿပ း ၃၅၀၀ က ပ ၂၈၀၀ က ပာႏင ၂၄၀၀ က ပစ အသ းသ းေကမကရရၾကသည။ အျမးတစဖကတ င အနမငးေကမကရရၾကေသမ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက း မ မးမမ ကရင ငးာႏင စစကငးတ႔ျဖစၿပ း ၉၈၃ က ပ ၈၄၂ က ပာႏင ၁၅၅ က ပအသ းသ း ေကမကရရၾကသည။

32ဤနညးသည ာႏႈငးယဥရန အသးျပေလရေသမ နညးလမးတစျဖစေသမလညး လဥ းေရထထပသပသညးမႈ သယယပ႔ေငမငေရးငငရမ အေျအေငမကအဥ းာႏင အေကမကအ နာႏႈနး အမ းမ းအတ က တက ေသမ အ ကအလက မေပးာႏငေၾကမငး လကရမည ျဖစသည။ ၄ငးက အညႊနးသေဘမသမ အသးျပရနျဖစသည။

28

စညပငသမယမေရးအဖ ြ႔႕မ မး၏ ရေင အမ မးစမမ လငစငေၾကး တငဒါေၾကးာႏင ဝနေငမငမ မးမ ရရျငးျဖစၿပ း ဘ း နာႏငပစၥညး နမ မးမ အဓက ရရျငးမဟတေပ။ ရနပေင မ မးက အရငးအျမစအမ းအစမးမ မးအလက ာႏႈငးယဥၾကညပါကလညး စတဝငစမးဖ ယရမ က ြ႔ျပမးျမးနမးမႈမ မးက ေတ ႕ာႏငသည။ ရနကနာႏင မာႏေလးတ႔သည ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးအမးလးတ င

ဘ း နေကမကရရမႈ အျမငငးျဖစသညကေတ ႕ရၿပ း စစကငးတငးေဒသႀက းတ င စညပငသမယမေရးအဖ ြ႔႕မ မးသည ပ မးမ အ န

ေကမကမႈာႏႈနးထမးတ င နမက ေသမလညး ေကမကရရမႈထြ႔တ ငမ ပစၥညး နေကမကရရမႈအ းအစမးမမ ျမငမမးသညက

ေတ ႕ရသည။ အဘယေၾကမင ထသ႔က ြ႔ျပမးရျငးျဖစေၾကမငးသာႏငရန အေသးစတသတငးအ ကအလကမ မးလ အပေသမလညး ေယဘယ အမးျဖင လေနသပသညးင စ းပ မးေရးလပငနးမ မးဖ ႕ၿဖးမႈ အမျေျမေစ းာႏႈနးာႏင ေမမေတမယမဥပငငငမႈ အေျအေနမ မးာႏင ငကစပလ ကရသညက သရာႏငသည။

ပ- ၇ တ ငေဖမျပထမးသလ ရနကနာႏင မာႏေလးၿမ႕ေတမစညပငသမယမေရးေကမမတ မ မးေကမကရရေသမ ပမမဏသည က န

ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးအမးလးရ စညပငသမယမေရးအဖ ြ႔႕မ မး စစေပါငးေကမကရရေင ထကမ မးေနရမ လတစဥ း ငး ပ မးမ ေကမကရရမႈပမမဏအမးျဖငလညး ရနကနတ င ၁၅၀၀၀ ာႏင မာႏေလးတ င ၅၀၀၀ က ပန႔ အသ းသ းေကမကရရေနၾက

ေၾကမငးသရသည။ ရနကနာႏင မာႏေလးၿမ႕ေတမစညပငသမယမေရးေကမမတ မ မးတ င သ းျမးဥပေဒျပဌမနေပးထမးေသမ

က ယျပန႔သညလပပင ငမ မး ရေနၾကၿပ း လေနထထပ၍ စ းပ မးေရးဖ ႕ၿဖးမႈအျမငငးေဒသမ မးက ကယစမးျပေနၾကေသမလညး တစာႏငငလးအတငးအတမျဖင ၿငၾကညပါက ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးအတ ငး အ နေကမကနငမႈပမမဏ အလ နႀက းမမး စ မက မဟေနသညက ျမငာႏငသည။ ထသ႔က မဟရျငးအေၾကမငးမ မးက ေစေစငငေလလမာႏငရန လအပေသမသတငးအ ကအ

လကမ မးက ယအစ ရငစမေရးသမး နတ ငရရျငးမရေသမလညး ထက မဟမႈအေၾကမငးမ မးက အျပညအစေလလမေဖမထတ

ျငးျဖင ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအစးရမ မးအတ က က ယျပန႔ေသမ သငနးစမမ မးက ရရာႏငသည [၂၅]။

စညပငသမယမအဖ ြ႔႕မ မး၏ ရေင ာႏငာႏႈငးယဥပါက အ နေကမကရရမႈမမ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မး၏ရေင တ င အလ န

နညးပါးေသမ အစတအပငးျဖစေနသည။ ထက မဟ ကက၂၀၁၃-၁၄ာႏစ လတစဥ း ငးစ အ နေကမကရရမႈာႏႈနးထမးက

ေဖမျပသည ပ- ၁၂ တ င ေတ ႕ရာႏငသည။

ပ-၁၂။ ၂၀၁၃-၁၄ လတစဥ း ငးစ ပ မးမ အ နေကမက ရရမႈ

တစဥ း ငးပ မးမ ာႏႈနးထမးျဖငၾကညပါက ေျမယမ နာႏင ယစမ း နတ႔သည ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအစးရမ မးအတ က

အႀက းမမးငး အ နအရငးအျမစမ မးျဖစသည။

ပတ ငျပထမးသကြ႔႔သ႔ ၂၀၁၃-၁၄ ာႏစ၌ ေျမယမာႏင ယစမ း နမ မးသည စညပငသမယမေရးအဖ ြ႔႕မ မး၏ျပငပတ င ေကမက

ရရေသမအ နမ မးအနက ပမမဏအမ မးငးျဖစေနသည။ ႁ ငး ကအေနာႏင ရနကနာႏငမာႏေလးတ႔တ င ယစမ း နေကမကရရမႈ မမ အထးျမငမမးသည။33 ကယမးျပညနယတ င ေျမ နအျပင သစေတမ နာႏင ယစမ း နမ မး အဓကေကမကရရၿပ း ဧရမဝတ တငးေဒသႀက းတ ငမ အငးအင န အမ မးငးေကမကရရသည။

33၂၀၁၃-၂၀၁၄ လတစဥ း ငးရေင စမရငးတ င ေျမ နသည ႀက းမမးေသမ ပမမဏအေနျဖင ပါဝငေသမလညး ရေင ၏ အဓကရလဒမမ တစႀကမသမေငမငရ ကရေသမ ေျမယမမတပတငေၾကးမ မးမ ျဖစသည။

29

လတစဥ း ငးပ မးမ အ နေကမကရရမႈ (ပ- ၁၂) ာႏင စညပငသမယမေရးအဖ ြ႔႕မ မး၏ တစဥ း ငးပ မးမ အ နဘ႑မေကမကရရမႈ (ပ- ၁၁) တ႔က ာႏႈငးယဥၾကညေသမအါတ ငလညး ထးျမး ကမ မးက ေတ ႕ရသည။ တစဥ း ငးပ မးမ အ နေကမကရရမႈျမငမမး ေသမ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းတ င ေယဘယ အမးျဖင စညပငသမယမေရးအဖ ြ႔႕မ မး အ နေကမကရရမႈ နမက သည။ ထသ႔ ျဖစရျငးမမ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးအၾကမး အ နေကမကာႏငမႈအေျမ မးမတည မႈေၾကမငအျပင အျမးေသမ လဥ းေရ

ဖ ြ႔႕စညးမႈာႏင အဖ ြ႔႕အစညးငငရမ ဝေသသမ မးေၾကမငလညး ျဖစာႏငသည။ ထအ ကမ မးက နမးလညျငးသည အ နဘ႑မပမ

တးတကေကမကရရေရးက ေငမငရ ကရမတ င အေထမကအကမ မးစ မျဖစေစာႏငသည။

၄.၆ အ နေကမက ရရမႈ ပစမ မး

ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအစးရမ မးဖ ြ႔႕စညးတညေထမငသည သကတမးာႏနယေသးျငးာႏင ာႏႈငးယဥၾကည႐းႈာႏငမည ဘတဂ က

ငငရမသတငးအ ကအလကမ မး ျပညျပညစစမရျငးေၾကမင အ နေကမကရရမႈအစဥအလမမ မးက ေလလမသးသပာႏငရန

က ြ႔သည။သ႔ရမတ ငျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မး၏လတတေလမအ နေကမကရရမႈ စစေပါငးပမမဏာႏင အ းအစမးမ မးက

ျမနမမာႏငငဗဟစမရငးအငး႐းးမ ထတျပနေသမ အစဥအငကအ ကအလကမ မးျဖင ာႏႈငးယဥသးသပျငးျဖင

ေယဘယ လမးေၾကမငးက အၾကမးဖ ဥးမနးငာႏငျငးမ းေတမရသည (ပ- ၁၃)။

ပ-၁၃။ ၂၀၀၄-၀၅ မ ၂၀၁၃-၁၄ အတ ငး ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မး အ နဘ႑မေကမက ရရမႈ အစဥအလမပစမ မး

ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မး၏ အ နရေင မ မးတ င သယယပ႔ေငမငေရးအ န ကနသ ယလပငနး နာႏင ေရလပငနးမ မးမ

ေကမကရရသညအ နမ မး အ းအစမးအရအမ မးငးျဖစသည။

ရငးျမစ။ ျမနမမာႏငင ဗဟစမရငးအငး႐းးမ ထတျပနေသမ သတငးအ ကအလကမ မးာႏင မတတမးမတရမမ မး။ ဘ း နက ၂ဝ၁၂- ၁၃ ဘတဂ ကတ င

သ းျမးေဖမျပထမးျငးမရေသမေၾကမင ယသးသပမႈတ င မပါဝငပါ။

ျပညေထမငစာႏင ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအစးရမ မးအၾကမး အ နေကမကမႈ သေဘမသဘမဝာႏင တမဝန ြ႔ေဝမႈမ မးတ င

ေျပမငးလြ႔မႈမ မးရေသမေၾကမင ယေလလမငနးစစ ကမ မးက ဂ႐းဓမၼထမးၿပ း ဖ ငငေကမက က ရနလအပသည။ သ႔ေသမ ယ

ငနးစစမႈက ေတအငကငက အ နဘ႑မရေင ပမမဏာႏင ြ႔ေဝေကမကရရမႈပစမ မးက ေလလမေဖမထတရမတ င အသးဝင

ပါသည။

ာႏႈငးယဥသးသပမႈမ မးအရ သယယပ႔ေငမငေရး န(ဘ း န) ယစမ း နာႏင အငးအင နမ မးသည ေလလမ ြ႔သညကမလ တစေလ မကလးတ င ေကမကရရမႈအ းအစမး မတမးမယမးပငရေနေၾကမငး သာႏငသည။ စစေပါငး အ နအရငးအျမစ နစမ း အနက ယစမ း နာႏင ဘ း နတ႔သည စစေပါငး၏ ထကဝကန႔အၿမြ႔ရၿပ း တမတမ န ဓမတသတပစၥညး နစသညတ႔မမ အစဥအငက ပမမဏအနညးငယသမရ ြ႔သည။

-

10,000

20,000

30,000

40,000

50,000

60,000

20

04

-05

200

5-20

06

200

6-20

07

200

7-20

08

200

8-20

09

200

9-20

10

201

0-20

11

20

11

-12

2012

-13*

20

13

-14

Revenue Receipts (from Myanmar Central Statistical Organization) N/A Published Budget

Mill

ion

s o

f ky

at

Transportation Tax (Wheel Tax) Excise

Land Revenue Taxes on Extraction of Forest Produce

Taxes on Extraction of Mineral Produce Taxes on Fisheries (Lakes/Stream tax)

Water and Irrigation Tax (Embankment Tax)

30

အျမးတစဖကတ ငမ သစေတမထ ကပစၥညးမ မးအေပၚေကမကေသမအ နာႏင ေျမယမ နတ႔မမ စစေပါငးပမမဏအရေရမ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မး ေကမကရရသည စစေပါငးအ နပမမဏ၏ အ းအငအရပါ သသသမသမ ေျပမငးလြ႔လမ ြ႔ေၾကမငး ေတ ႕ရရသည။ ဥပမမအမးျဖင သစေတမ နမ မးသည အစဥအငကကအေရးပါေသမ အ နဘ႑မ အရငးအျမစတစအျဖစ ရေန ြ႔ေသမလညး ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအစးရမ မး ေပၚေပါကလမၿပ းေနမကပငးတ င ေကမကရရမႈ ပမမဏ သသသမသမက ငငးသ မး ြ႔သည။ အေၾကမငးမမ ၂၀၀၈ ာႏစ ဖ ြ႔႕စညးပအေျဥပေဒတ င သစေတမသယဇမတ န

ေကမကမႈက ျပညေထမငစာႏင ျပညနယ/တငးေဒသႀက းအစးရမ မးအၾကမး ြ႔ေဝေပးလကေသမေၾကမငလညး ျဖစာႏငသည။

၂၀၁၃-၁၄ ာႏစ၌ ေျမယမ နေကမကရရမႈ သသသမသမျမငတကလမရျငးမမ ေျမယမအသးျပ ငလငစငအတ က ၿမ႕နယ

ေက းတငာႏင ေျမစမရငးဥ းစ းဌမနတ င မျဖစမေနေလ မကထမးရနလအပသညဟ သတမတလကျငးေၾကမငျဖစသည။34 ထသ႔ ေျပမငးလြ႔လကျငးေၾကမင ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မး၏ အ နေကမကရရမႈက ေရရညတ ငမညသ႔သကေရမကေစမည မသရေသမလညး ေျမယမပငရငအမးလးက ေျမယမအသးျပ ငလကမတမ မး မျဖစမေနေလ မကထမးရန ၂၀၁၃- ၁၄ ာႏစတ င

သတမတ ြ႔ျငးက သရရသည။ ထ႔ေၾကမင ၂၀၁၃- ၁၄ ာႏစတ င ေျမယမ နမ မးသသသမသမတးျမႇငေကမကရရသကြ႔သ႔ ေရ႕လမမညာႏစမ မးတ ငလညး ငကလကေကမကရရမညမဟတဟ န႔မနးသရာႏငသည။

၄.၇ ၂၀၁၁-၁၂ မ ၂၀၁၅-၁၆ အတ ငး ျပညေထမငစမ လႊြ႔ေျပမငးေပးေင မ မး

ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအစးရမ မး စတငတညေထမင နမစ၍ ၎တ႔၏ အေရးအပါငးရနပေင အရငးအျမစမမ ျပညေထမငစ

အစးရပငျဖစသည။ ၂၀၁၂-၁၃ ဘ႑မာႏစမစ၍ ကယပငသ းျမးဘတဂ ကမ မး ရလမေသမလညး ျပညေထမငစအစးရမ ၎တ႔ထ

သ႔ လႊြ႔ေျပမငးေပးေင မ မးက ၂၀၁၁-၁၂ မစ၍ ျပညေထမငစဘတဂ ကအတ ငး၌ပင စမရငးသ ငး ေဖမျပသည[၃]။ ယငးက ပ-၁၄

တ ငၾကညာႏငသည။

ပ-၁၄။ ၂၀၁၁-၁၂ မ ၂၀၁၅-၁၆ ကမလအတ ငး ျပညေထမငစမ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးသ႔ လႊြ႔ေျပမငးေပးေသမ ရပေင မ မး

ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးသ႔ လႊြ႔ေျပမငးေပးေသမ ရနပေင မ မးသည စစေပါငးျပညေထမငစအစးရအသးစရတတ င အ းအစမး အမးျဖင ျမငမမးတးတကလမ ြ႔သည။

မတ က - ကနးဂဏနးမ မးအမးလးတ င ေနမကငကတ ြ႔ဘ႑မေင ြ႔ေဝသးစ ြ႔ေရးဥပေဒအရ ထတျပနေသမ ေနမကငကတ ြ႔ဘတဂ ကမ မး အႀကးဝငျငးမရပြ႔ ျပညေထမငစဘတဂ ကထတျပနေၾကညမမႈမ မးမ ထတာႏႈတရယသည။ ၂ဝ၁၅-၁၆ ကနးဂဏနးမ မးကမ ျပနၾကမးေရးဝနၾက း ဌမနမ ေန႔စဥထတေဝေသမ ဧၿပ လ ၁၃ ရက ၂ဝ၁၅ ထတေၾကးမသတငးစမမ ရယသည။

ပတ ငေဖမျပထမးသကြ႔သ႔ ၂၀၁၁- ၁၂ ာႏစမစ၍ၾကညလ င ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးသ႔ လႊြ႔ေျပမငးေပးေင မ မး သသသမသမ

တးတကျမငမမးလမသညက ေတ ႕ာႏငသည။ ၂၀၁၁- ၁၂ တ င ၂.၂% သမရ ြ႔ရမမ ၂၀၁၅- ၁၆ တ င ၈.၇% အထ ျမငမမးလမ ြ႔သည။ ေယဘယ အမးျဖင ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးသည ျပညေထမငစအစးရထမ ရနပေင မ မးက တးတကရရလမၾကသညဟင

ာႏငေသမလညး ရမးျပညနယ စစကငးာႏင မေက းတငးေဒသႀက းတ႔သည ၂၀၁၁ - ၁၂ ာႏစမစ၍ၾကညလ င က နျပညနယာႏင တငးေဒသႀက းမ မးထက ျပညေထမငစဘ႑မပမတးတကရရ ြ႔ေၾကမငးေတ ႕ရရသည။

34လယယမေျမဥပေဒ အနး (၂) အပငး (၄) တ င လယယမေျမမ မးက အသးျပ ငရသသည ၿမ႕နယေျမစမရငးဥ းစ းဌမနမ ေျမယမအသးျပ ငလကမတက ေလ မက ထမးရနလအပသည။ ယငးက ရပက ကာႏင ေက းရ မအပစအငင လယယမေျမစ မန႔ ြ႔မႈေကမမတ မ မးမ တငငငင ထမးေပးာႏငသည။

31

ပ-၁၅။ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးသ႔ ျပညေထမငစမ ဘတဂ ကလ မထမးလႊြ႔ေျပမငးေပးေင မ မး

၂၀၁၅- ၁၆ ဘတဂ ကတ င ရမးျပညနယ စစကငးတငးေဒသႀက းာႏင က ငျပညနယတ႔သည ျပညေထမငစဘ႑မလႊြ႔ေျပမငးရရမႈ အျမငမမးငးျဖစ ြ႔ၾကသည။

ထအ ကက ျပညေထမငစဘ႑မလႊြ႔ေျပမငးေပးအပရမတ င အ းမည မႈမ မးရေနသညကေဖမျပေသမလညး ၎တ႔သည လဥ းေရ အမးျဖင အႀက းမမးငး ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးတ င ပါဝငသညကေတမ သတမရမည။ ထအ ကကေထမကျပရန ပ- ၁၆

တ င ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးအတ က တစဥ း ငးပ မးမ ာႏႈနးထမးအရ ျပညေထမငစဘ႑မ လႊြ႔ေျပမငးေပးအပမႈ ပမမဏက

ေဖမျပထမးသည။35

ပ-၁၆။ ျပညနယာႏင တငးေဒသၾက းမ မးအတ က ျပညေထမငစဘ႑မ လႊြ႔ေျပမငးေပးအပမႈ တစဥ း ငးပ မးမ ာႏႈနး

တစဥ း ငးပ မးမ ာႏႈနးထမးအရငလ င ငး ကယမးျပညနယာႏင တနသၤမရ တငးေဒသႀက းမ မးသည ျပညေထမငစလႊြ႔ေျပမငးေင အျမငမမးငးရရၾကသည။

အထကပါပမေန၍ ၂၀၁၅- ၁၆ ဘ႑မာႏစတ င ငးျပညနယ ကယမးျပညနယာႏင တနသၤမရ တငးေဒသႀက းတ႔သည တစဥ း ငး ပ မးမ စ အေနျဖင ျပညေထမငစအစးရထမ လႊြ႔ေျပမငးေင မ မးအမ မးငးရရ ြ႔ၾကေၾကမငး သာႏငသည။ ၎တ႔ရရေသမပမမဏမမ

လတစဥ းစ လ င ၂၆၂၀၀၀ က ပ ၁၇၄၀၀၀ က ပာႏင ၁၀၃၀၀၀ က ပအသ းသ းန႔တ႔ျဖစၾကသည။ အဘယေၾကမငထသ႔ တစဥ း ငး ပ မးမ လႊြ႔ေျပမငးေပးေင ျမငမမးရသညက သရရျငးမရေသမလညး အငပါ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးသည ဖ ႕ၿဖးတးတကမႈ အ ငအလမးမ မးအနညးပါးငးျဖစၿပ း အေျအေငမကအဥ ဖ ႕ၿဖးမႈလညး အနမငးျဖစေနၾကသညကမ သရာႏငသည[၂၅], [၂၆]။

35ျပညေထမငစ လႊြ႔ေျပမငးေင မ မးက သကငငရမ ျပညနယ သ႕မဟတ တငးေဒသႀက း၏ လဥ းေရာႏင စမးကမ တစဥ း ငးရေင ကနးဂဏနးက တ ကထတသည။ ၂၀၁၄တ င ျမနမမာႏငင လဥ းေရာႏင အးအမတငရမ သနးေကမငစမရငးေကမကယမႈ၏ အပငးတစပငးအျဖစ ပါဝငေသမ ကနဥ း သနးေကမငစမရငးဇယမးမ မးအရ လဥ းေရ ကနးဂဏနးမ မးက အေျတ ကထတျငးျဖစသည။ လဥ းေရာႏင အမေၾကမငးအရမစစတမး- ၂၀၁၄ သနးေါငစမရငး အစ ရငစမ အမတ၁။

32

၄.၈ ျပညေထမငစလႊြ႔ေျပမငးေပးေင မ မးက ေလလမသးသပျ ငး

အထကတ ငေဖမျပ ြ႔သလပင ျပညေထမငစေင စမရငးမ လႊြ႔ေျပမငးေပးေင မ မးသည ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးအတ က အေရး အပါငး ဘ႑မေင အရငးအျမစမ မးပင ျဖစသည။ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးအၾကမး မညသညပမမဏမ မး လႊြ႔ေျပမငးေပးမည က ငးျဖတျငးသည ဘတဂ ကလပငနးစဥ၏ အစတအပငးတစပငျဖစသည။ သ႔ရမတ င အစးရအဖ ြ႔႕အစညး အငငငငအၾကမး ာႏင ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးအၾကမးတ င မတည ေသမလအပ ကမ မးက မညသ႔ဟန ကည ေအမင ျဖညငညးေပးသညာႏင ျပညေထမငစရနပေင ြ႔ေဝမႈ ငးျဖတ ကမ မးက မတရမတ င မညသညအ ကမ မးက အဓကထညသ ငး စဥးစမးသညငေသမ

အ ကမ မးကမ ေကမငးစ မသရရျငးမရပါ။

၂၀၁၁-၁၂ မ ၂၀၁၅-၁၆ ကမလအတ ငး ျပညေထမငစရနပေင မ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးသ႔လႊြ႔ေျပမငးေပးေသမ ရနပေင ပမမဏအနညးအမ မးက ရငးျပာႏငရနအတ က လမႈစ းပ မးာႏင လဥ းေရဖ ြ႔႕စညးမႈအ ကအလကမ မးာႏင ျပညေထမငစရနပေင လႊြ႔ေျပမငးေပးမႈ ပမမဏအၾကမးအငကအစပက Regression Analysis နညးကသးၿပ း ေလလမငနးစစထမးပါသည။ (ေနမက ငကတ ြ႔- ၈ ကၾကညပါ) ထသးသပ ကမေန၍ ျပညေထမငစရနပေင လႊြ႔ေျပမငးေပးမႈ အနညးအမ မးပမမဏ၏ ၉၀% န႔က ေအမကေဖမျပပါ အ ကအလကငါးျဖင ရငးျပာႏငေၾကမငးေတ ႕ရသည။ ၎တ႔မမ သကငငရမျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မး၏

ၿမ႕နယအေရအတ က- ေဒသာႏရအစးရမ မး၏ အပ ပေရးလပငနးငငရမ ပေသကနက စရတမ မးာႏင အာႏမမနသေဘမ အမးျဖင ငကစပသည (ၿမ႕နယအေရအတ ကကလက၍ ဝနထမးဥ းေရာႏင ႐းးအေငမကအဥ ပစၥညးပစၥယမ မး လအပ ကက ြ႔ျပမးသည)

နယေျမအက ယအဝနး- လမး တတမး ေက မငး ေငး႐းစေသမ အေျအေငမကအဥ မ မးတညေငမကျပျပငထနး သမးရန ဘ႑မေရးအရလအပ ကာႏင သကငငရမျပညနယာႏငတငးေဒသႀက း၏ အက ယအဝနးမမ အာႏမမန

သေဘမအမးျဖင တက႐းကငကစပေနသည။ ငငးရြ႔မ ြ႔ေတမႈမ ဥးေၾကမငးေအမကတ င ေရမကရေနေသမ လဥ းေရအ းအစမး - သကငငရမျပညနယ/ တငးေဒသႀက း

၏ လသမးဖ ႕ၿဖးမႈလအပ ကက ထငဟပသည။ အေျအေငမကအဥ လအပ ကာႏင စ းပ မးေရးဖ ႕ၿဖးမႈအ ငအလမးမ မး ႕တြ႔ျငး၏ ပမမဏအတငးအတမက

ဓမၼဓဌမနသေဘမမဟတပြ႔ န႔မနးတ က ကျငး လပငနးေငမငရ ကမည အ နအတငးအတမပမမဏ- စစေပါငးျပညေထမငစလႊြ႔ေျပမငးေင မမ ၂၀၁၁-၁၂ မစ၍

ငကတကတးတကမ မးျပမးလမၿပ း (တးတကမႈာႏႈနးထမးမမမ စတငေလ မက လမသည) ထကမလအတ ငးမမပင ျပညေထမငစအစးရမ သးစ ြ႔ာႏငေသမ ျပညသ႔ဘ႑မေင စစေပါငးပမမဏမမလညး တးတကျမငမမးေနသည။

လကေတ ႕ေလလမငနးစစမႈမ မးအရ သတမတကမလအတ ငး ျပညေထမငစမ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးသ႔ လႊြ႔ေျပမငးေပး ေသမ ရနပေင အနညးအမ မးပမမဏက ၎တ႔၏ ရနပေင လအပ ကာႏင တက႐းကငကစပေသမ အ ကေပါငးမ မးစ မကအေျ၍

သတမတငးျဖတေပးျငး ျဖစသညက ေတ ႕ာႏငသည။ သ႔ရမတ င လႊြ႔ေျပမငးမညရနပေင ပမမဏက ငးျဖတရမတ င ထအ ကမ မး က အတအလငးထတေဖမၿပ း ထညသ ငးစဥးစမး တ က ကျငးမ းေတမ မဟတျပနေ ။ သ႔ရမတ င (အျမးအ ကအလကမ မးက

ကနးေသထမးပါက) ရနပေင လအပ ကမ မးေသမ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးသ႔ လႊြ႔ေျပမငးေပးေင ပမ မးေၾကမငးက ေတ ႕ရ

ရျငးမမ ေကမငးေသမအလမးအလမျဖစသည။

ထသ႔ငကစပမႈမ မးရေသမလညး ျပညေထမငစာႏင ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအစးရမ မး၏ ရညရ ယ ကာႏင လအပ ကမ မးက

အတအလငး သျမငရျငးမရပြ႔ ျပညေထမငစလႊြ႔ေျပမငးေပးေင ၏ ပမမဏာႏင ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးအလက လႊြ႔ေျပမငးေပး သညပမမဏမ မးသည စ းပ မးေရးာႏင လမႈဖ ႕ၿဖးမႈမ မးက ေငမငၾကဥးလမာႏငျငးရမရ ယတျပတေျပမာႏငမညမဟတပါ။ ထ႔အျပင

လဥ းေရပထထပၿပ း ၿမ႕နယအေရအတ ကပမ မးေသမ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးက ရနပေင ပမလအပမညကမနးငာႏငေသမ

လညး ၿမ႕နယတစာႏငတစၾကမးတ ငမ အည အမ ြ႔ေဝေပးရနျဖစာႏငေ ပမ မးသည။ ယငေငမငရ က ြ႔ေသမ သေတသနတစ

တ င ဝနႀက း ပတစဥ းက ေအမကပါအတငးေျပမၾကမး ြ႔သည။

‘ဗဟအစးရကအအ နအထ ကစၥေတ က အရငျမင႐းးျမငစဥအတငးျမငေနတနးပြ႔။ ရနပေင ြ႔ေပးရငလညး မတတြ႔ ေဒသေတ ၾကမးမမ အမ တငးျဖစေအမင ြ႔မေပးပြ႔ အမးလးတနးတအည အမ ေပးဖ႔က ပအမးသနတနးပါပြ႔။’ [၃]

ထအျမငက ယသေတသနကေတ ႕ရ ြ႔ေသမ အ ကတစက ေထမကလ ကရသည။ ျပညေထမငစလႊြ႔ေျပမငးရနပေင မ မးတ င ေျပမငးလြ႔ နညႇာႏငေသမ အ ကအလကအ ႕ပါဝငေသမလညး မ မးေသမအမးျဖင ကနးေသျဖငလႊြ႔ေျပမငးေပးေလရသည အ က ပငျဖစသည။ လႊြ႔ေျပမငးေပးမညရနပေင မ မး၏ အက းျဖစထ နးမႈပမ မးေစရနအတ က ေဒသလအပ ကမ မးက ထညသ ငး

33

တ က ကသည အစတအပငးမ မးက တျဖညးျဖညး ငးပတးသ မးၿပ း ပေသ ြ႔ေဝသည အစတအပငးမ မးက ေလ မ သ မးရနလအပ သည။

ထ႔ေၾကမင ျပညေထမငစရနပေင မ မးက ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မး၏လအပ က ၎တ႔ ကယပငရနပေင မ မးေကမကာႏင

စ မးာႏင ငကစပ ြ႔ေဝေပးသည ပေသနညးအေျစနစမမ ပမသငေလ မေၾကမငး အငျပနငပါသည။ ယေန႔ေတကြ႔သ႔ ျပညေထမငစလ ႊြ႔ေျပမငးေပးေင မ မး တစာႏစတျမး ပမျမငမမးေနေသမအ နတ င ထသ႔ေျပမငးလြ႔ေငမငရ ကရန ပမသငေလ မပါ သည။ ပေသနညးအေျစနစသည ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးသ႔လႊြ႔ေျပမငးေပးမည ရနပေင စ းငငးမႈက တညၿငမေစၿပ း ႀကတငန႔မနးရနလညး လ ယကေစပါသည။ ထ႔အျပင ျပညေထမငစအစးရရနပေင မ မး ြ႔ေဝေပးရမတ င မညသညအ ကမ မး အေပၚ အဓကအေျထမးေၾကမငးလညး အတအလငးသျမငေစပါသည။ ေနမကငးအေနာႏင ထသ႔လ ႊြ႔ေျပမငးေပးျငးသည ငငးရြ႔ မ ြ႔ေတမႈတကဖ ကေရး အေျအေငမကအဥ မ မးဖ ႕ၿဖးေရး က နးမမေရးေစမငေရမကမႈျမႇငတငျငးာႏင ပညမေရးက႑တး ြ႔႕ျငး စသည မဝါဒေရးရမမ မးအတ က ဘတဂ ကညႇာႏႈငးရမတ ငလညး မ မးစ မအေထမကအကျပပါသည [၄]။

ယအစ ရငစမေရးသမး နတ င အေသးစတအ ကအလကမ မး မသရရေသးေသမလညး ၂၀၁၅- ၁၆ ဘတဂ ကက ေဖမျမ လမ အေျစနစသ႔ စတငေျပမငးလြ႔ေနၿပ ျဖစေၾကမငး သရသည။ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးသ႔လႊြ႔ေျပမငးေပးေသမ ရနပေင က

တ က ကရမတ င လဥ းေရ တစဥ း ငးရေင ာႏင ငငးရြ႔မ ြ႔ေတမႈပမမဏ စသညတ႔အေပၚ အေျ၍ တ က က ြ႔ေဝေနၿပ ျဖစသည [၂၇]။

အက ဥး ပာႏင မတသမးရနအ ကမ မး

ျပညနယာႏငတငးေဒသၾက းအစးရမ မး ေကမက ရရေသမ ရေင မ မးသည ျပညေထမငစမေကမက ရရေသမ ရေင မ မးာႏင ာႏငးယဥလ င

အ းအစမးပမမဏ အနညးငယသမရေသမလညး ရေင ေကမက ရရမႈမမ တးတကလမြ႔သည။ ၂၀၁၃- ၁၄ ာႏစတ င

ျပညေထမငစရနပေင မမ ၁၃.၂ ထရ လ ယမက ပရၿပ း ဂ ဒ ပ ၏ ၂၄% ာႏင ည မ သည။ ာႏႈငးယဥ ကအမးျဖင အလမးတာႏစ၌ပင

ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးမ ေကမကရရေင မ မးမမ ၁.၂ ထရ လ ယမက ပရ ၿပ း ဂ ဒ ပ ၏ ၂% န႔ရသည။

ျမနမမာႏငင၏ ဗဟ ပကငမႈေလ မ ေရးဒ ေရသည သသမထငရမးစ မျဖစေပၚေနသည။ ျပညေထမငစမ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက း မ မးသ႔ ျပညေထမငစ၏အသးစရတမ လႊြ႔ေျပမငးေင သည ၂၀၁၁-၂၀၁၂ ာႏစတ င ၂.၂ ရမငာႏနးသမရ ြ႔ရမမ ၂၀၁၅-၂၀၁၆ ာႏစတ င

၈.၇ ရမငာႏနးသ႔တးတကလမြ႔သည။

သ႔ရမတ င ဘတဂ ကမတတမးမ မးက ေလလမၾကညျငးျဖင ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးအၾကမးတ င က ြ႔ျပမးျ မးနမး ကမ မးရ ေနေၾကမငးေတ ႕ရသည။ ထသ႔ျဖစရျငးမမ ဘတဂ ကာႏငပတသကသည ဘလပထးလပနညးမ မးာႏင စညးမ ဥးစညးကမးမ မးမရ

ျငးေၾကမငလညးျဖစသည။ ဥပမမအမးျဖင အ နေကမကရရေသမ ရေင မ မးသည သကငငရမဌမနတစ၏စမရငးသ႔ သတ

သတမတမတေရမကရျငးမရပြ႔ ျပညေထမငစလႊြ႔ေျပမငးေင မ မးသည မညသညဌမနအဖ ြ႔႕အစညးသ႔ ေရမကရမညကလညး ထတျပနေၾကညမေသမ ဘတဂ ကသတငးအ ကအလကမ မးတ င ထညသ ငးေဖမျပျငးမရေပ။

၂၀၁၃- ၁၄ ာႏစအတ က ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးရေင ၏ထကဝက န႔မမ ဘတဂ ကဌမနမ မး၏ စမရငးသ႔ဝငေရမကသည။ ၎တ႔အနကအမ မးစမမ ျပညေထမငစမ လႊြ႔ေျပမငးေပးေင /ေထမကပေင မ မးျဖစသည။

ဘတဂ ကဌမနမ မးသ႔ ဝငေရမကလမေသမ ျပညေထမငစလႊြ႔ေျပမငးေပးေင မ မးက ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးရ ဌမနငငရမမ မး အဖ ြ႔႕အစညးမ မးာႏင ာႏငငပငလပငနးမ မးသ႔ ငကလကလႊြ႔ေျပမငးေပးသည။ သ႔ရမတ င ထသ႔ဌမနငငရမအ ငး ငး ဘ႑မေရးအရ

ငကသ ယမႈမ မးာႏင ပတသကသည ရငးလငးတက ေသမ လပထးလပနညးမ မးမရျငးေၾကမင ေဒသာႏရအငင ဌမနငငရမ

အဖ ြ႔႕အစညးတစ၏ ဘ႑မေရးငငရမအေျအေနက ထတျပနေၾကညမထမးေသမ ဘတဂ ကကနးဂဏနးမ မးကၾကည၍

န႔မနးတ က ကာႏငရန က ြ႔သည။

ဘတဂ ကေါငးစဥမ မးက အေသးစတထပမ ြ႔ထတာႏငပါက ဘတဂ ကငငရမပ ငလငးျမငသမမႈ ပမတးတကလမမညျဖစသည။ ဥပမမ ာႏစစဥပမနရရမည အ နေကမကမႈမ မးာႏင တစႀကမတညးသမေကမကရရမည လငစငေၾကးရေင တ႔က ဘတဂ ကတ င

ြ႔ျမးသျမငာႏငမႈ မရျငးမ းျဖစသည။ ထရေင ာႏစမ း၏ သေဘမသဘမဝ လ နစ မက ြ႔ျပမးေသမေၾကမင ဘ႑မေရးေပၚလစ မ မးတ င

သ းျမးစ ထညသ ငးစဥးစမးရသည။ အလမးတပင ‘အျမးရေင မ မး’ အမညရ ဘတဂ ကေါငးစဥေအမကတ ငလညး မတည ေသမ

အေၾကမငးအရမေပါငးစက သမးက းထညသ ငးထမးျငးမ းျဖစေနသည။

34

ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မး၏ ရေင မ မးတ င အ နေကမက ရရမႈက ၅% သမရရမ ၎တ႔အေနာႏင ျပညေထမငစလ ႊြ႔ေျပမငးေင မ မးကသမ အဓကရနပေင အျဖစ အမးကးအမးထမးျပေနရဥ းမညျဖစသည။ ျပညေထမငစလႊြ႔ေျပမငးေင သည ျပညနယာႏငတငး ေဒသႀက းမ မး စစေပါငးရေင ၏ ၄၈% ရသည။

အပ ပေရး ာႏငငေရးာႏင ဘ႑မေရးက႑မ မးအမးလးတ င ဗဟ ပကငမႈေလ မ ျငး အျမငမမးငးျဖစေသမ စညပငသမယမေရး အဖ ြ႔႕မ မးသည ကယပငရေင အျမငငး ရမေဖ ေကမက ာႏငေသမ အဖ ြ႔႕အစညးမ မးျဖစေနသညမမ မထးငနးေသမကစၥပငျဖစ သည။ သ႔ရမတ င လကရကန႔သတ ကမ မးျဖစေသမ ပလ ဘ႑မေင မ မးက ေနမကတစာႏစသ႔သယေငမငသ မးာႏငမႈမရျငး စသည အ ကမ မးက စညပငသမယမေရးအဖ ြ႔႕မ မး၏ ဘ႑မေရးစ မေငမငရ ကမႈမ မးက ကန႔သတလ ကရသည။

ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးသ႔ လႊြ႔ေျပမငးေပးေနေသမ ရနပေင မ မးသည ျပညေထမငစအသးစရတတ င ပါဝငမႈအ းအစမး ေန႔တျ မးျမငမမးေနသည။ လႊြ႔ေျပမငးေင ပမမဏမ မးမမမ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မး၏ လအပ ကမ မးအလက က ြ႔ျပမးသည။ သ႔ရမတ င ထရနပေင ၏မ မးျပမးေသမပမမဏက ပေသာႏႈနးထမးျဖင လႊြ႔ေျပမငးေပးျငးျဖစသည။ ထရနပေင မ မး တစာႏစထက

တစာႏစ တးတကမ မးျပမးလမျငးာႏင ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မး၏ ဘ႑မအရငးအျမစအျဖစ ပမအေရးပါလမျငးတ႔ေၾကမင ရငးလငးတက ၿပ း ျပညသမ မးအလ ယတကေလလမာႏငေသမ ပေသနညးအေျျဖင လႊြ႔ေျပမငးေပးာႏငပါက ဘ႑မေရးအရ

ပ ငလငးျမငသမမႈ ပမတးတကလမမညျဖစပါသည။

35

အပငးငါး - ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မး၏အသးစရတမ မး

သေတသနေမး နး။ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးအေနျဖင ၎တ႔၏ ရနပေင မ မးက မညကြ႔သ႔သးစ ြ႔ၾကသနညး

အဓကအ ကမ မး

၂၀၁၃-၁၄ ဘ႑မာႏစအတ ငး ျပညေထမငစအစးရ၏ စစေပါငးအသးစရတမမ က ပ ၁၆.၁ ထရ လ ယမရၿပ း ဂ ဒ ပ ၏ ၂၉% ာႏင ည မ သည။ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးအတ က စစေပါငးအသးစရတမမ က ပ ၁.၂ထရ လ ယမရၿပ း ဂ ဒ ပ ၏ ၂%

န႔ရ သည။ ၂၀၁၃-၁၄ာႏစတ င ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မး အသးစရတ၏စစေပါငး၅၄% က ျပညသ႔ေငမကလပေရးလပငနးက

အေကမငအထညေဖမေငမငရ ကျငး ျဖစသည။ စညပငသမယမေရးအဖ ြ႔႕မ မး ရနကနာႏငမာႏေလးၿမ႕ေတမ

စညပငသမယမေရးေကမမတ မ မးသည ရနပေင သးစ ြ႔မႈ ဒတယအမ မးငးျဖစၿပ း စစေပါငး၏ ၂၃% ရသည။ ၂၀၁၃-၁၄ တ င ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မး၏ ဘတဂ ကစစေပါငး၏ ၆၂% က သမမမနသးေင စမရငးျဖငေဖမျပျပ း

၂၃% က ေင လးေင ရငးသးေင စမရငးတ င ေဖမျပသည။ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးအတ ငးတ င ေင လးေင ရငးသးေင ပမမဏာႏင အ းအစမးမ မးက ြ႔ျပမးမႈႀက းမမးသည။

၅.၁ ျပညနယာႏငတငးေဒသၾက းမ မး အသးစရတကၿ ငသးသပျ ငး

ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအစးရမ မး စတငတညေထမငဖ ြ႔႕စညးၿပ းေနမကတ င ျပညသ႔ဘ႑မစ မန႔ ြ႔မႈ၌ ၎တ႔၏အနးက႑က

ျမႇငတငရန ႀကးပမးအမးထတ ြ႔မႈ အမ မးအျပမးရသည။ ဥပေဒျပဌမနးမႈငငရမ သ းျမးတမဝနဝတရမးမ မး ြ႔ေဝေပးျငး ဌမနငငရမ

မ မးာႏင ာႏငငပငလပငနးမ မးက ၎တ႔၏စ မန႔ ြ႔မႈေအမကသ႔ လႊြ႔ေျပမငးေပးအပျငးစသညတ႔က ေငမငရ က ြ႔သည။ လကရအ န

တ င ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မး၏ အသးစရတသည က ပ ၁.၂ ထရ လ ယမ သ႔မဟတ ဂ ဒ ပ ၏ ၂% ရသည။ ယငးက

ျပညေထမငစအသးစရတ ၁၆.၁ ထရ လ ယမ ဂ ဒ ပ ၏ ၂၉% ာႏင ာႏႈငးယဥၾကညာႏငသည။

ပ-၁၇။ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးအသးစရတာႏင စစေပါငးအစးရအသးစရတ ၂၀၁၃-၁၄ ာႏစ36

ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးအသးစရတသည စစေပါငးအစးရအသးစရတ၏ ေသးငယေသမ အစတအပငးမ သမျဖစသည

ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက း အသးစရတေါငးစဥမ မးက ေါငးစဥႀက းသးအျဖစ ြ႔ျမးထမးသည။ ‘တရမး႐းး ပ ေရ႕ေန ပာႏင

စမရငးစစ ပ’ (စ မအပ ပေရး) ‘အပ ပေရးဌမနမ မးာႏင စညပငသမယမအဖ ြ႔႕မ မး’ (ဌမနငငရမမ မးာႏင စညပငသမယမေရးအဖ ြ႔႕ မ မး) ာႏင ‘ာႏငငပငအဖ ြ႔႕အစညးမ မး’ ဟ၍ျဖစသည။ ထေါငးစဥႀက းသးအနက ဌမနငငရမမ မးာႏင စညပငသမယမေရးအဖ ြ႔႕မ မး ေါငးစဥေအမကတ င ၆၆% ာႏငငပငလပငနးမ မး ေါငးစဥေအမကတ င ၂၅% ာႏင စ မအပ ပေရးေါငးစဥေအမကတ င ၉% တ႔ အသ းသ းျဖစၾကသည။37 ၂၀၁၃- ၁၄ ာႏစ၏ စစေပါငးအသးစရတေါငးစဥမ မး ြ႔ျမးထမးျငးက ဇယမး- ၂ တ င ေလလမာႏငသည။

36ေနမကထပဘ႑ာေင ြ႔ေင သးစ ြ႔ေရး ဘတဂ ကက ဖယထတမညငပါက ျပညေထမငစ စစေပါငး ဘတဂ ကသးစ ြ႔မႈ သည ၂၀၁၃-၂၀၁၄ ာႏစအတ ငး က ပသနးေပါငး ၁၆၁၄၁ ရသည။ တ က ကမႈအလးစတ င ာႏငငပင လပငနးမ မးက ဖယ နထမးေသမလညး ာႏငငပငလပငနးမ မးသည အစးရဌမနမ မးအတ က ႀက းမမးေသမ ထညဝငမႈရေသမေႀကမင ဤစမတမးတ င ထညသ ငးျငးျဖစသည။ 37ေါငးစဥ ြ႔တစစ ေအမကတ င ပါဝငေသမ အမတစဥတပအမ းအမညမ မး၏ အေသးစတစမရငးက ေနမကငကတ ြ႔ ၅တ င ၾကညရႈာႏငသည။ ာႏငငပငလပငနးမ မး ဥ းစ းဌမနမ မး အစးရဌမနမ မး၏ အနးက႑ တမဝနဝတရမးမ မးာႏင ဥ းတည ကမ မးက ေနမကငကတ ြ႔ ၆တ င ေဖမျပထမးသည။

36

ဇယမး- ၂။ ၂၀၁၃-၁၄ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းဘတဂ ကမ မးက အမ းအစမးအလက ြ႔ျမးထမးပ (က ပသနး)

အပ ပေရးက႑

(တရမး႐းး ပ ေရ႕ေန ပာႏင စမရငးစစ ပ)

အပ ပေရးဌမနမ မးာႏင စညပငသမယမေရးအဖ ြ႔႕မ မး

(ဌမနငငရမမ မးာႏင စညပင႐းးမ မး) ာႏငငပငလပငနးမ မး စစေပါငး

ဧရမဝတ ၄၅၄၃ ၆၁၂၂၅ ၃၄၁၆၅ ၉၉၉၃၃

ပြ႔ း ၅၄၂၅ ၄၁၇၀၁ ၁၈၈၈၂ ၆၆၀၀၆

ငး ၁၀၆၆၁ ၂၃၉၆၁ ၁၄၃၉၈ ၄၈၉၆၃

က င ၃၅၉၄ ၃၃၉၇၁ ၁၆၈၇၅ ၅၄၄၄၄

ကယမး ၄၇၇၀ ၁၃၁၉၇ ၈၂၃၆ ၂၆၂၀၄

ကရင ၃၇၂၆ ၁၆၇၇၇ ၉၅၂၄ ၃၀၀၂၈

မေက း ၄၉၄၈ ၁၁၀၂၄၄ ၂၅၉၂၂ ၁၄၁၁၁၃

မာႏေလး ၈၀၉၂ ၈၀၇၉၅ ၁၀၉၃၄ ၉၉၈၂၂

မ န ၃၆၁၀ ၁၈၉၇၂ ၉၁၉၁ ၃၁၇၇၃

ရင ၁၂၉၇၁ ၄၀၄၉၇ ၂၅၄၂၄ ၇၈၈၉၂

စစကငး ၁၁၅၆၂ ၆၃၆၀၀ ၂၉၂၇၄ ၁၀၄၄၃၆

ရမး ၇၄၆၃ ၉၆၀၈၀ ၆၈၆၆၂ ၁၇၂၂၀၅

တနသၤမရ ၈၆၈၉ ၂၄၄၁၆ ၁၃၃၄၇ ၄၆၄၅၃

ရနကန ၁၈၃၆၃ ၁၄၆၃၇၃ ၃၉၄၂ ၁၆၈၆၈၃

စစေပါငး ၁၀၈၃၇၆ ၇၇၁၈၀၈ ၂၈၈၇၇၈ ၁၁၆၈၉၆၁

အပ ပေရးေါငးစဥေအမကမ အသးစရတမ မးမမ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးအသးစရတ၏ ေသးငယေသမအစတအပငး သမျဖစသည။ ထေါငးစဥေအမကတ င အစးရအဖ ြ႔႕အသးစရတမမ ၆၉% ရၿပ း တရမး႐းးမ မးာႏင ေင စမရငးဌမနမ မးက ၁၁% စ ာႏင ဒတယေနရမတ ငရသည။

‘ဌမနငငရမမ မးာႏင စညပငသမယမေရးအဖ ြ႔႕မ မး’ သည ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအသးစရတမ မးက အမ မးငးသးသမ မးျဖစၿပ း ျပညသ႔ေငမကလပေရးလပငနး (ဌမနငငရမအေနာႏင) က ၄၄% ရနကနၿမ႕ေတမစညပငသမယမေရးေကမမတ က ၁၆% ာႏင စညပငသမယမေရးအဖ ြ႔႕မ မးက ၁၁% အသ းသ းရၾကသည။ ျပညသ႔ေငမကလပေရးလပငနးမမ လပငနးက႑အမ းမ းရသျဖင

၂၀၁၃- ၁၄ ဘတဂ ကတ င ဌမနငငရမအေနာႏငေရမ ာႏငငပငလပငနးအေနာႏငပါ စမရငးသ ငးထမးသည။ ာႏငငပငလပငနးအေနာႏင ျပညသ႔ေငမကလပေရးလပငနး၏ အသးသည စစေပါငးာႏငငပငလပငနးမ မးအသးစရတ၏ ၉၉.၆% အထရသည။38

‘ဌမနငငရမမ မးာႏင စညပငသမယမေရးလပငနးမ မး’ သည ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးအသးစရတ၏ ၆၆% ရေသမလညး ထ

အသးစရတအမ မးစက ဌမနငါးကသးစ ြ႔ေနျငးျဖစသည။ ၂ဝ၁၃- ၁၄ ဘတဂ ကတ င ဌမနေပါငး ၂၁ ကေဖမျပထမးေသမလညး ဘတဂ ကစစေပါငး၏ ၈၉% က အေထ ေထ အပ ပေရးဥ းစ းဌမန ျပညသ႔ေငမကလပေရးလပငနး စညပငသမယမေရးအဖ ြ႔႕မ မး ရနကနာႏငမာႏေလးၿမ႕ေတမ စညပငသမယမေရးေကမမတ မ မးက သးစ ြ႔ေနၾကျငးျဖစသည။ စတဝငစမးဖ ယေကမငးသညအ ကမမ

၂၀၀၈ ာႏစ ဖ ြ႔႕စညပအေျဥပေဒ ဇယမး-၅ပါ ျပညနယာႏငတငးေဒသၾက းမ မး စ မေငမငရ က ငရသည လပငနးမ မးာႏငတက႐းက

သကငငေသမဌမနမ မး၏ အသးစရတမ မးမမ အလ နနညးပါးေသမ အသးစရတမ မးျဖစသည။ ၎တ႔မမ စကပ းေရး (၂%) သစေတမ (၁.၆%) ကယငယေရး ျပညလညေနရမ ထမး ေရးာႏင အးအမဌမန (၁.၄%) ေရအရငးအျမစအသး ေရးဌမန (၁.၃%)

ာႏင သမဝါယမဌမန (၁.၃%) တ႔ျဖစၾကသည။

၅.၂ ဘတဂ ကမ ေျ

၂၀၁၃-၁၄ ာႏစ ဘတဂ ကအတ ငး ဌမနအဖ ြ႔႕အစညးတစစ ၏ ဘ႑မေရးအေျအေနမ မးက သရာႏငရနမလ ယကေသမလညး က႑ႀက းသးရ ရေင ာႏင သးစ ြ႔ေင မ မးက ာႏႈငးယဥ နထးၾကညျငးျဖင ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအစးရမ မး၏ ဘ႑မေရး အေျအေနက မနးငာႏငပါသည။ ထာႏႈငးယဥသးသပမႈ၏ရလမဒက ပ- ၁၈ တ ငေဖမျပထမးသည။

38အငတမဗ းေျဖထမေးသမ အရမရ တစဥ း၏ ေျပမၾကမး ကအရ အနမဂတဘတဂ ကစမရငးတ င ျပညသ႔ေငမကလပေရးလပငနးမ မးက ဌမနတစအျဖစ မတယစမရငးသ ငးရန စ စဥထမးသည။

37

ပ- ၁၈။ ၂၀၁၃-၁၄ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းဘတဂ ကရေင သးေင သးသပ က

၂ဝ၁၃- ၁၄ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးဘတဂ ကတ င အသမးတငလေင ၆.၈ ဘ လ ယက ပေဖမျပေနသည။

ယအစ ရငစမတ ငေဖမျပထမးေသမ ကနးဂဏနးမ မးအမးလးသည မနးေျဘတဂ ကကနးဂဏနးမ မးသမျဖစၿပ း အမနရေင ာႏင

သးစ ြ႔ေင မ မးမဟတသညက သတျပရမည။ ၂၀၁၃-၁၄ ဘတဂ ကကနးဂဏနးမ မးအရ အတနအသငႀက းမမးေသမ အသမးတင

လေင ၆.၈ ဘ လ ယက ပေဖမျပေနၿပ း အဓကမမ ာႏငငပငလပငနးမ မးမ လေင ျဖစသည။ စ မအပ ပေရးက႑မမနးေ လေင က ပ

၇၉ ဘ လ ယမမ စညပငသမယမေရးအဖ ြ႔႕မ မးမ မနးေ ပေင က ပ ၇၇ ဘ လ ယာႏင ငတန းပါးျဖစ၍ အ ငး ငးေ ာႏငသည။

၅.၃ ျပညနယာႏင တငးေဒသၾက းမ မး၏ လပငနးက႑အလက သးစ ြ႔ေင

ျပညသ႔ေငမကလပေရးလပငနး (ဌမနငငရမာႏင ာႏငငပငလပငနးာႏစစလး) သည ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မး အသးစရတ

အမ မးစ ၅၄% က ကယစမးျပၿပ း ရနကနၿမ႕ေတမစညပငသမယမေရးေကမမတ ၁၁% ာႏင စညပငသမယမေရးအဖ ြ႔႕မ မး ၉% တ႔က

အစဥအလက အမ မးငးသးစ ြ႔သမ မးျဖစသည။ ပ- ၁၉ တ င လပငနးရပအလကသးစ ြ႔မႈ အေသးစတမ မးက ေဖမျပထမးသည။

ပ-၁၉။ ၂၀၁၃-၁၄ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မး၏ လပငနးက႑အလကအသးစရတ

ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးအသးစရတ၏ထကဝကေက မက ျပညသ႔ေငမကလပေရးလပငနးမ က သးစ ြ႔ေနျငးျဖစသည။

38

၂၀၁၃-၁၄ာႏစအတ က ျပညသ႔ေငမကလပေရးလပငနးမ ေငမငရ ကေသမလပငနးမ မး၏ အေသးစတသတငးအ ကအလကမ မး က သရရျငးမရေသမလညး ျမနမမာႏငငတ င အေျအေငမကအဥ မ မး တးတကေငမကလပရနႀကးစမးေနျငးက ယကြ႔သ႔ အသးစရတေဝစ အမ မးငးျဖစေနျငး၏ အေၾကမငးရငးျဖစသည။ ျပညသ႔ေငမကလပေရးလပငနးသည ျပညသပငအေျ

အေငမကအဥ မ မးျဖစေသမ လမး တတမး ေလငပာႏင အေငမကအဥ းမ မးတညေငမကျငးာႏင ျပျပငထနးသမးျငး အတ က

အဓကတမဝနယရေသမ အဖ ြ႔႕အစညး ျဖစသည။39

စညပငသမယမေရးအဖ ြ႔႕မ မးာႏင ရနကနာႏင မာႏေလးစညပငသမယမေရးေကမမတ တ႔သည အသးစရတအမးလး၏ ၂၃% ာႏင ဒတယအမ မးငးသးစ ြ႔သည အဖ ြ႔႕အစညးမ မးအျဖစ အတတက ရပတညၾကသည။ စညပငသမယမေရးအဖ ြ႔႕မ မးသည ျပညသ႔ ဝနေငမငမႈလပငနးမ မးျဖစေသမ အမႈကသမးငညးျငး လမးမ းထ နးျငးာႏင ေရေပးေဝျငးစသညတ႔အတ က အဓကတမဝန

ရသမ မးျဖစသည။ ရနကနာႏင မာႏေလးစညပငသမယမေရးေကမမတ မ မးမမလညး အလမးတလပငနးမ မးကထမးေငမငၾကျငး ျဖစေသမလညး အသးစရတသးစ ြ႔ျငးာႏငပတသကလ င လ တလပ ငာႏင လပပင ငပမက ယျပန႔စ မရရထမးၾကသည။ တမဝနရသ

မ မးာႏင ေတ ႕ငေမးျမနးမႈမ မးအရ ရနကနၿမ႕ေတမစညပငသမယမေရးေကမမတ သည ျမ န စပယလပငနးမ မးအျပငလမးေဖမက

လပမႈမ မးအတ ကလညး ရနပေင အမ မးငးသးစ ြ႔ေနသညဟ သရသည။ ရနကနၿမ႕ေတမစညပငသမယမေရးေကမမတ က

လမးေဖမကလပမႈက အဓကတမဝနယေငမငရ ကေသမေၾကမင ရနကနတငးေဒသႀက းတ င ျပညသ႔ေငမကလပေရးလပငနးမ

ရနပေင သးစ ြ႔မႈ နညးပါး ေနရျငးလညးျဖစသည (ပ- ၂၀)။

ဘတဂ ကန႔မနးအသးစရတပမမဏသည ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးအၾကမးတ ငလညး က ြ႔ျပမးျမးနမးမႈမ မးစ မရသည။ ရမး ျပညနယ ရနကနာႏင မေက းတငးေဒသႀက းတ႔သည အသးစရတအမ မးငးျဖစၾကၿပ း က ပ ၁၇၂ ဘ လ ယ ၁၆၉ ဘ လ ယာႏင ၁၄၁

ဘ လ ယတ႔ အသ းသ းရၾကသည။ ယငးတ႔ာႏင ာႏႈငးယဥပါက ကယမး ကရငာႏင မ နျပညနယမ မး၏အသးစရတမ မးသည ၂၆

ဘ လ ယာႏင ၃၂ ဘ လ ယၾကမးတ ငသမရရမ က မဟမႈပမမဏက မနးငာႏငသည။

ပ- ၂ဝ။ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မး၏ အသးစရတ ြ႔ေဝသးစ ြ႔ပ (က ပသနး)

ရနကနာႏငမာႏေလးတ႔မအပ က နျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအစးရမ မး အသးစရတတ င ျပညသ႔ေငမကလပေရးလပငနး၏

အသးစရတက အ းအစမးအရ အႀက းမမးငးျဖစသည။

ရနကနာႏငမာႏေလးတငးေဒသႀက းတ႔မအပ က နျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးအမးလးတ င ျပညသ႔ေငမကလပေရးလပငနးသည အစးရအသးစရတမ မးအမး အဓကသးစ ြ႔သျဖစသည။ ရနကနာႏငမာႏေလးတ႔တ င ျပညသ႔ေငမကလပေရးလပငနး အသးစရတ

သသသမသမနညးပါးေနျငးမမ ရနကနာႏငမာႏေလးၿမ႕ေတမ စညပငသမယမေရးေကမမတ မ မးက အေျအေငမကအဥ ငငရမ

39ပမမဏႀက းမမးေသမ စ မကနးမ မးအတ က ျပညသ႕ေငမကလပေရးလပငနးသည ဒ ဇငးပငးတ င လညးေကမငး ေငမကလပေရး ပစၥညးမ မး ထတလပမႈတ င လညေကမငး ဘတဂ က စ မန႕ ြ႔မႈတ င လညးေကမငး ပါဝငသည။

39

လပငနးမ မးက အဓကတမဝနယ ေငမငရ ကေသမေၾကမငျဖစၿပ း ျပညေထမငစလႊြ႔ေျပမငးေင နညးပါးျငးာႏင ျပညသ႔ ေငမကလပေရးလပငနး ေါငးစဥေအမကတ င ဘတဂ ကအသးစရတနညးပါးျငးမမလညး ထအေၾကမငးမ မးေၾကမငပငျဖစသည။

၅.၄ ျပညနယာႏင တငးေဒသၾက းမ မး၏ အသးစရတအမ းအစမးမ မး

၂၀၁၃-၁၄ ျပညနယာႏငတငးေဒသၾက းမ မး ဘတဂ ကတ င အဓကအသးစရတမ မးက ေါငးစဥေျမကမ းျဖင ေဖမျပထမးသည။ ေင လးေင ရငးသးေင အတးေပးငပေင ေထမကပေင ေ းေင ပမနအသးစရတာႏင ေ းေင မ မးမ ျပနလညရရျငးဟေသမ

ေါငးစဥေျမကမ းျဖစသည။40

ပ-၂၁။ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မး၏ အသးစရတအမ းအစမးမ မး41

ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအသးစရတအမ မးစက ေင လးေင ရငးသးေင ာႏင ပမနသးေင စမရငးေအမကတ င ထညသ ငးာႏငသည။

ေင လးေင ရငးသးေင ငသညမမ အေျအေငမကအဥ မ မးကြ႔သ႔ ေရရညပငငငမႈမ မးအတ က ေပးေ ျငးျဖစၿပ း ၂၀၁၃-၁၄

ဘတဂ ကတ င စစေပါငးအသးစရတ၏ ၃၆% ရသည။ ထအထြ႔မ ၇၅%ေက မမမ ျပညသ႔ေငမကလပေရးလပငနး ရနကနာႏင

မာႏေလးၿမ႕ေတမစညပငသမယမေရးေကမမတ မ မးာႏင ၿမ႕နယစညပငသမယမေရးအဖ ြ႔႕မ မး၏ သးစ ြ႔မႈျဖစသည။ ေ းေင မ မးအတ က

အတးေပးငပျငးေါငးစဥေအမကတ င အသးစရတေါငးစဥ ြ႔တစသမရၿပ း ရနကနၿမ႕ေတမစညပငသမယမေရးေကမမတ မ

အတးေပးေင က ပ ၂၅ သနး ျဖစသည။ ထတေ းေင မ မးေါငးစဥေအမကတ င ရနကနာႏင မာႏေလးၿမ႕ေတမစညပငသမယမေရး ေကမမတ မ မးမ ထတေ းထမးေသမ ေင က ပ ၃၇၁ သနးရသည။

ေထမကပေင မ မးေါငးစဥျဖင သးစ ြ႔မႈသည စစေပါငး၏ ၂% ရၿပ း ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအစးရမ မးာႏင အေထ ေထ အပ ပေရး ဥ းစ းဌမနတ႔ာႏင အဓကသကငငသည။ ဧရမဝတ တငးေဒသႀက းာႏင ရငျပညနယမအပ က နျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မး အမးလးရ အေထ ေထ အပ ပေရးဥ းစ းဌမနမ မးသည က ပ ၁၅ သနးမ သနး ၂၀ အတ ငး ေထမကပေင မ မးအသ းသ းရၾကသည။ ထ

ေင ပမမဏမ မးသည ေက းလကဖ ႕ၿဖးတးတကေရးရနပေင ေါငးစဥေအမကမအသးစရတမ မး ျဖစၾကသည။ ေက းလကဖ ႔ၿဖး တးတကေရးရနပေင သည ေက းလကေဒသရ ပညမေရး က နးမမေရးာႏင သယယပ႔ေငမငေရး အစရေသမ က ယျပန႔ေသမ

က႑မ မးရ စ မကနးမ မးက ေထမကပေပးေသမ ရပေင ျဖစသည။

သမမနအသးစရတမမေန႔စဥစ မန႔ ြ႔မႈကနက စရတမ မးာႏင႐းးလပငနးေငမငရ ကမႈကနက စရတမ မးျဖစၿပ း၂၀၁၃-၁၄ာႏစအတ က

ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးဘတဂ ကတ င ၆၂% ပါဝငသည။ ၎တ င ျပညသ႔ေငမကလပေရးလပငနးက ထကဝကေက မက

က သးစ ြ႔ထမးသည။ စ မအပ ပမႈေါငးစဥေအမကရ အသးစရတအမ မးစမမလညး ပမနသးေင မ မးတ င စမရငးသ ငးရမ

လပငနးသေဘမသဘမဝာႏငထငဟပသည။ ႁ ငး ကမမ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအစးရအဖ ြ႔႕မ မးျဖစၿပ း စစေပါငးအသးစရတ၏

သးပတစပန႔က ေင လးေင ရငးေါငးစဥေအမကတ င ထညသ ငးထမးသည။

40 ၎အမ းအစမးေါငးစဥမ မး၏ အဓပၸမယ သတမတ ကမ မးက ေနမကငကတ ြ႔ ၇တ ငေဖမျပထမးသည။ 41 ျပညေထမငစာႏင ျပညေထမငစအငငေအမက ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက း အမးလး၏ ရေင မ မး၌ ျမနမမအစးရ၏ လပငနးေငမငရ ကမႈအဝဝတ င ာႏငငပင လပငနးမ မး၏ အ ကအ မက မႈကလညးေကမငး ာႏငငပငလပငနးမ မးာႏင အစးရဌမနမ မးၾကမး ဘတဂ ကသးစ ြ႔မႈ မျပတသမးမႈ ေဝဝါးမႈမ မး ပါဝငေနသညက လညးေကမငး သနမးလညထမးရေပမည။

40

ပမနအမးျဖင အစးရအဖ ြ႔႕မ မး၏အသးစရတက ျပညသ႔ဝနေငမငမႈမ မးေငမငရ ကရမတ င စ မအပ ပျငးအတ ကက ေသမ

သမမနသးေင မ မးအျဖစ စမရငးသ ငးမညျဖစေသမလညး လကရ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအစးရမ မး အသးစရတအတ ငး ေင လးေင ရငးသးေင မ မးာႏင ေထမကပေင မ မးပါ ပါဝငေနရမ ယငးတ႔အေနာႏင အပ ပေရးအမဏမ၏ ပမနစ မအပ ပမႈလပငနး အျပငဘကမ လပငနးမ မးကလညးေငမငရ ကေနၾကေၾကမငး သျမငာႏငသည။ ထအ ကက ေတ ႕ငေမးျမနးျငးမ မးမလညး အတညျပေပးၿပ း ငငးရြ႔မ ြ႔ေတမႈေလ မ ေရးရနပေင ာႏင မြ႔ငာႏၵနယဖ ႕ၿဖးေရးရနပေင တ႔ကြ႔သ႔ သ းျမးစ မေငမငရ ကရသည ရနပေင မ မးကလညး ထေါငးစဥေအမကတ ငထညသ ငးသညဟ ငသည။

ပ-၂၂။ ၂၀၁၃-၁၄ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မး၏ အသးစရတအမ းအစမးမ မး

ျပညနယာႏငတငးေဒသၾက းအမ မးစတ ငေင လးေင ရငးအသးစရတမမ၅၀%ေအမကတ ငသမရသည။

ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးက ာႏႈငးယဥၾကညပါက ေရရညရငးာႏ းျမႇပာႏမႈလပငနးမ မးအတ က ေင လးေင ရငး သးေင ာႏင သမမနသးေင အၾကမး အ းအစမးမမလညး မ မးစ မက မျမးေနေၾကမငး ေတ ႕ျမငာႏငသည။ စစကငးတငးေဒသႀက းာႏင ကရငျပညနယ ရငျပညနယမ မး တ င စစေပါငးဘတဂ က၏ ၂၀% န႔ ေအမကကသမ ေရရညရငးာႏ းျမႇပာႏမႈလပငနးမ မးအတ က

သးစ ြ႔ေနေသမလညး ရနကန တနသၤမရ ာႏင မေက းတငးေဒသႀက းမ မးတ င စစေပါငးအသးစရတ၏ ၅၀% အထကက

ေရရညရငးာႏ းျမႇပာႏမႈလပငနးမ မးအတ က သးစ ြ႔ေနၾကသည။ ထသ႔ အသးစရတပစအမ းမ း က ြ႔ျပမးေနရျငး၏ အေၾကမငးရငး မ မးာႏင သငေလ မျငးရမရက ေနမကထပ သတငးအ ကအလကမ မးမရပြ႔ သးသပာႏငမညမဟတေသမလညး ထကစၥာႏင

ပတသကသည အေသးစတေလလမသးသပမႈမ မး ျပလပာႏငပါက အက းေက းဇးမ မးမည ျဖစသည။ အဘယေၾကမငငေသမ

ေင လးေင ရငးသးေင မ မးျဖင ေရရညအေျအေငမကအဥ မ မးတ င မနကနစ မရငးာႏ းျမႇပာႏာႏငပါက စ းပ မးေရးာႏင လမႈဖ ႕ၿဖးမႈမ မး အတ က မ မးစ မအေထမကအကျဖစေစာႏငေသမေၾကမင ျဖစသည။

၅.၅ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မး၏ လတစဥ း ငးပ မးမ အသးစရတ

ပထဝ အေနအထမး လဥ းေရဖ ြ႔႕စညးပာႏင စ းပ မးေရးဖ ႕ၿဖးမႈမ မးက ြ႔ျပမးျမးနမးေသမေၾကမင ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးသည အသးစရတသးစ ြ႔မႈပစအမ းမ းက ြ႔ျပမးေနၿပ း ၎တ႔၏ မတည ေသမလအပ ကမ မးာႏင အရငးအျမစမ မးက လကလမးမ မႈအတငး အတမတ႔ကလညး ထငဟပေနသည။ ထအေၾကမငးမ မးေၾကမင ယငကလကၿပ း လဥ းေရအမ းမ းရၾကေသမ ျပညနယာႏငတငး ေဒသႀက းမ မးအမး ပ မးမ တစဥ း ငးအသးစရတနညးျဖင ာႏႈငးယဥေင းောႏ းသ မးပါမည။

41

ပ-၂၃။ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မး၏ လတစဥ း ငးပ မးမ အသးစရတာႏင အမ းအစမးမ မး

တစဥ း ငးပ မးမ ာႏႈနးျဖငၾကညပါက ငးျပညနယာႏင ကယမးျပညနယတ႔သည က နျပညနယာႏင တငးေဒသႀက းအမးလးထက

လတစဥ း ငးပ မးမ အစးရအသးစရတျမငမမးသည

အထကတ ငေဖမျပထမးသကြ႔သ႔ ငးျပညနယာႏင ကယမးျပညနယမ မးတ င လတစဥ း ငးပ မးမ အသးစရတျမငမမးေသမလညး အသးစရတအမ မးစမမ သမမနသးေင မ မးေါငးစဥေအမကမ သးစ ြ႔ေနျငးျဖစသည။ အဘယေၾကမငထသ႔ျဖစရသညက

အေသးစတသးသပရန က ြ႔ေသမလညး ေအမကပါအေၾကမငးတရမးမ မး ေပါငးစညးမႈေၾကမင ျဖစာႏငသည။ ျမနမမာႏငင၏

ျပညနယာႏင တငးေဒသႀက းမ မးတ င ငးာႏငကယမးျပညနယတ႔သည လဥ းေရသပသညးင အနညးငးျပညနယမ မး ျဖစသည။ ထ႔ေၾကမင လတစဥ း ငးစ အတ က အစးရလပငနးလညပတမႈစရတမမ အလအေလ မက ျမငတကသ မးျငးျဖစာႏငသည။ ဒတယအ ကမမ ထျပညနယမ မးသည ငငးရြ႔မ ြ႔ေတမႈာႏင ေဝးလေါငဖ မးမႈတ႔ေၾကမင လအပ ကမ မးလညး ျမငမမးသည။ ထ႔ေၾကမင ျပညသ႔ဝနေငမငမႈ လပငနးမ မးာႏင အေျအေငမကအဥ က႑တ႔တ င ရငးာႏ းျမႇပာႏမႈ ပမလအပသည [၂၆]။ ပ-၂၄

ကလညး ထအ ကက ေထမကေနၿပ း ထျပညနယာႏစစလးတ င ျပညသ႔ေငမကလပေရးလပငနးက တစဥ း ငးပ မးမ အသးစရတ၏ အမ မးစက က သးစ ြ႔ေနသညက ေတ ႔ာႏငသည။

ပ-၂၄။ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးပ မးမ တစဥ း ငးအသးစရတက အရငးအျမစမ မးအလက ြ႔ျမးေဖမျပျငး

ငးာႏင ကယမးျပညနယမ မး၏ ျပညသ႔ေငမကလပေရးလပငနးအတ က တစဥ း ငးပ မးမ အသးစရတမမ က နျပညနယာႏင တငး ေဒသႀက းအမးလးထက သသသမသမျမငမမးသည။

42

ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးအၾကမးတ င တစဥ း ငးပ မးမ အသးစရတက ြ႔ျပမးျမးနမးေသမလညး အသးစရတက ဌမနငငရမ

မ မးအၾကမးတ င ြ႔ေဝသးစ ြ႔သည အ းအစမးမမမ မ မးစ မငငတသညက မတသမးထမးရနလသည။ ႁ ငး ကအေနာႏင ရနကနာႏင မာႏေလးတငးေဒသႀက းမ မးတ ငသမ ၎တ႔၏အဓကအသးစရတအမ မးစသည ရနကနာႏင မာႏေလးၿမ႕ေတမ စညပငသမယမေရး ေကမမတ မ မး၏ ေါငးစဥေအမကသ႔ေရမကရေနျငးျဖစသည။

အသးစရတမ မး၏ပမမဏမမ ရေင ေပၚတ င မ မးစ မမ ေနသညျဖစရမ ျပညေထမငစအစးရသည ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မး သ႔ ရနပေင မ မးလႊြ႔ေျပမငးေပးရမတ င လဥ းေရအနညးအမ မးတစတညးကသမၾကညျငးမဟတေၾကမငး သးသပေတ ႕ရ ကမမ

မနကနေၾကမငးသာႏငသည။ ထသ႔လ ႊြ႔ေျပမငးေသမပစမမ အသငေလ မငးျဖစေနသညဟ ငလျငးမဟတေသမလညး လတစဥ း ငး ပ မးမ လႊြ႔ေျပမငးရရေင အျမငငးျပညနယာႏင တငးေဒသႀက းမ မးမမ အငငးရြ႔ငးေဒသမ မးျဖစသညအျပင

ဖ ျဖးတးတကမႈလအပ က အျမငမမးငးလညးျဖစေနသညက ေတ ႕ရရသျဖင လမးေၾကမငးမနေပၚေရမကရေနသညဟေတမ

ငာႏငသည။

၅.၆ ေင လးေင ရငး သးေင မ မးာႏင ျပညသ႔ေငမကလပေရးလပငနး

ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးအသးစရတအမ မးစက အမ မးျပညသအေျအေငမကအဥ မ မးေငမကလပျငးအတ က အဓက

တမဝနရေသမ ျပညသ႔ေငမကလပေရးလပငနးဌမနက သးစ ြ႔ေနျငးျဖစသည။ ထ႔ေၾကမင ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မး အၾကမးတ င ေင လးေင ရငးအသးစရတမ မး က မျမးရျငးအဓကအေၾကမငးမမ ဤဌမန၏လပငနးေငမငရ ကမႈပမမဏ က ြ႔ျမးျငး ေၾကမငပင ျဖစသည။ ထသ႔ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးအသးစရတတ င ျပညသ႔ေငမကလပေရးလပငနးက အဓက

ျဖစေနျငးမမ အေျအေငမကအဥ လအပ ကမ မး ျဖညငညးရနဟေသမာႏငငေတမ၏ ရညမနး ကကထငဟပေနေသမလညး ထအသးစရတမ မး ြ႔ေဝျငး သေဘမသဘမဝာႏင စ မန႔ ြ႔ျငးတ႔ျဖငပတသကသည အေရးႀက းေသမ ေမး နးမ မးက ေပၚေပါက

လမေစသည။

ေတ ႕ငေမးျမနး ြ႔ေသမ အရမရမ မး၏အငအရ ျပညသ႔ေငမကလပေရးလပငနးာႏင ေငမကလပေရးဝနႀက းဌမနတ႔သည စ မ ကမ မး၏ သေဘမသဘမဝာႏင အရ ယအစမးကလက၍ မညသညအသးစရတျဖငသးစ ြ႔မညက ငးျဖတၾကသညဟ သရသည။ အရ ယအစမးႀက းမမးေသမစ မ ကမ မး ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းနယနမတမ မးက ျဖတေက မေငမငရ ကရေသမ စ မ ကမ မးက

ျပညေထမငစအငငကေငမငရ ကၿပ း ၿမ႕နယာႏငေက းရ မငကလမးမ မးကြ႔သ႔ေသမ စ မ ကအငယစမးမ မးက ျပညသ႔ ေငမကလပေရးလပငနးကေငမငရ ကသည။ ေယဘယ အမးျဖင မညသညစ မ ကမ မး ေငမငရ ကမညက ေငမကလပေရး ဝနႀက းဌမန ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအစးရာႏင လႊတေတမတစက ငးျဖတသည။

၂၀၁၃-၁၄ဘ႑မာႏစအတ ငး ျပညသ႔ေငမကလပေရးလပငနး၏ အသးစရတမ မးက ဌမနငငရမအျဖစေရမ ာႏငငပငလပငနး အျဖစပါ စမရငးသ ငး ေဖမျပသည။ ျပညသ႔ေငမကလပေရးလပငနးအတ ငး၌ ရေင မ မးက ာႏငငပငလပငနးေါငးစဥျဖင

ေဖမျပသည။ ထ႔ေၾကမင ယငးသညာႏငငပငလပငနးအေနာႏင ပေင ျပၿပ း ဌမနငငရမအေနာႏင လေင ျပသည။ ထ႔ေၾကမင

ေငမကလပေရးဝနႀက းဌမနလကေအမက ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအငင ဌမနငငရမတစအေနာႏင ျပညသ႔ေငမကလပေရး လပငနးမ စစေပါငးလေင မမ က ပ ၃၄၄ ဘ လ ယ ျဖစသည။ ထလေင အမ မးစက ဌမနငငရမသးေင အေနျဖငေဖမျပသည။ ာႏငငပငလပငနးတစအေနာႏင ျပညသ႔ေငမကလပေရးလပငနးတ င အသးျပေသမေင မ မးမမ လးလးလ မးလ မး သမမနသး ေင စမရငးမ ျဖစသည။ ဌမနငငရမအေနာႏင သးေင မ မးကမ ေင လးေင ရငးာႏင သမမနသးေင စမရငးာႏစေအမကတ င ြ႔ေဝ

ထညသ ငးထမးသည။ (ပ- ၂၅)

43

ပ-၂၅။ျပညသ႔ေငမကလပေရးလပငနး သးစ ြ႔ေင အမ းအစမးမ မး (ဌမနငငရမ သ႔မဟတ ာႏငငပငလပငနး)

ျပညသ႔ေငမကလပေရးလပငနး၏ သးစ ြ႔ေင မ မးမမ ဌမနငငရမပစာႏင တစမ း ာႏငငပငလပငနးအျဖစာႏငတစမ းျဖစသည။

ေတ ႕ငေမးျမနး ြ႔သမ မးက ျပညသ႔ေငမကလပေရးလပငနး၏ ဌမနငငရမအျဖစ ကနက စရတအမ မးစမမ တညေငမကေရး လပငနးကြ႔သ႔ေသမ ေရရညျမႇပာႏမႈလပငနးမ မးျဖစၿပ း ထနးသမးေစမငေရမကျငးာႏင ျပငငငျငးစရတမ မးကမ ာႏငငပင

လပငနးေါငးစဥေအမကရ စမရငးတ ငထညသ ငးသညဟ ငၾကသည။ အသးစရတမ မးက အဘယေၾကမငထသ႔ ြ႔ေဝရသညက

ရငးလငးစ မမသရရေသမလညး ယငးမမ ‘ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးက ျပညေထမငစေထမကပေင မ မးက ပရလေသမေၾကမင

ာႏငငပငလပငနးတစ၏ အသးစရတမ မးက ျပညေထမငစေါငးစဥေအမကမ က ရသည ဌမနငငရမအသးစရတအျဖစ

ေရႊ႕ေျပမငးျငး’ ျဖစသညဟ ငၾကသည[၄]။42

ာႏငငပငလပငနးအေနာႏင စမရငးသ ငးေသမ ျပညသ႔ေငမကလပေရးလပငနး၏ အသးစရတမ မးသည သမမနအသးစရတ

ေါငးစဥေအမကရ အဓကအသးစရတမ မးျဖစေနျငးမမ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးအမးလးတ င အတတပငျဖစသည။ ရမးျပညနယတ ငသမ ေင လးေင ရငးသးေင အ းအစမး ၉% ျဖင အျမငငးျဖစေနျငး ျဖစသည။ ထသ႔က ြ႔လ ြ႔ေနရျငး အေၾကမငးရငးမ မးက ရမေဖ ေဖမထတရန မလ ယကေသမလညး ၂၀၁၃-၁၄ ာႏစ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးဘတဂ က၌

ဧရယမက ယဝနးၿပ း သယယပ႔ေငမငေရးက နရကမ မး က ယျပန႔ေသမ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးတ င ျပညသ႔ေငမကလပေရး လပငနး၏ သမမနအသးစရတမ မး ျမငမမးေလရသညက ေတ ႕ရသည (ပ- ၂၆)။

ပ-၂၆။ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးအလက ျပညသ႔ေငမကလပေရးလပငနး၏ သမမနအသးစရတမ မး

အရ ယအစမးႀက းမမးၿပ းေမမေတမကမးလမးက နရကမ မးက ယျပန႔ေသမျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးတ ငသမမနအသးစရတမ မး အျမငငးျဖစေလရသည။

ရငးျမစ။ ဗဟစမရငး႐းး ၂၀၁ဝ- ၁၁ စစေပါငးလမးအလ မးကအေျသည လမးငငရမ အ ကအလကမ မးက မ ျငမးသည

42ေနမကလမမည ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက း ဘတဂ ကစမရငးတ င ျပညသ႔ေငမကလပေရးလပငနးသည ဌမနတစအေနာႏင ပါဝငမညက သနမးလညးထမးၿပ း ျဖစမည။

44

ျပညသ႔ေငမကလပေရးလပငနး၏ သမမနအသးစရတ သ႔မဟတ ႐းးလပငနးသးစရတပမမဏသည သကငငရမ ျပညနယာႏင

တငးေဒသႀက းမ မး၏ အရ ယအစမးာႏငလမးက နရကအရ ယအစမး အ းက ျမငမမးသ မးသညမနေသမလညး ျပညသ႔ ေငမကလပေရးလပငနး၏ လကေတ ႕လပငနး ေငမငရ ကမႈာႏင ပတသကသည သတငးအ ကအလကမ မးက မသရရျငးေၾကမင

ထသ႔ လမးပနးငကသ ယမႈက႑ငငရမ ရငးာႏ းျမႇပာႏမႈမ မးျပရျငး၏ ရညရ ယရငးအေၾကမငးတရမးမ မးက မသာႏငပါ။ အငပါဌမန၏ လမႈစ းပ မးဖ ႕ၿဖးေရးက ျမႇငတငေပးာႏငေသမ အလ နအေရးပါသညအနးက႑ေၾကမင ဌမန၏လပေငမငမႈ ရလမဒမ မးာႏင လပငနးေငမငရ က ကမ မးာႏငပတသကၿပ း ပမပ ငလငးျမငသမစ မ ထတျပနေပးာႏငရနအေရးႀက းသည။ သ႔မသမ

ျပညသ႔ရနပေင မ မးက မညသ႔အေကမငးငး အသး သငသညက ထထေရမကေရမက ေင းောႏ းသးသပာႏငမညျဖစသည။

၅.၇ ေဒါငလကလပပင ငအငငငငလႊြ႔ေျပမငးေပးျ ငး တမဝနလႊြ႔ေျပမငးေပးအပျ ငးာႏင ဗဟ ပကငမႈေလ မ ျငး

ယအ နအထ ရမေဖ စေငမငးသးသပမႈျပထမးေသမ သတငးအ ကအလကအေထမကအထမးမ မးမမ ျမနမမာႏငင၏ ျပညနယ

ာႏငတငးေဒသႀက းမ မးအငင ျပညသ႔ဘ႑မစ မန႔ ြ႔မႈာႏငပတသက၍ ၿငသးသပရနျဖစေသမလညး အျမးအေရးပါေသမ ငငျင

သးသပရနအ ကမ မးကလညး ေထမကျပလပါသည။ အဓကအမးျဖင ဗဟ ပကငမႈေလ မ ေရးာႏငပတသကေသမ အ ကမ မး ျဖစသည။ ဗဟ ပကငမႈေလ မ ေရးသည အရငးအျမစမ မးာႏင လပပင ငတမဝနတ႔က ေအမကေျအငငငငရ အစးရအဖ ြ႔႕ အစညးမ မးသ႔ လႊြ႔ေျပမငးေပးျငးသကသကမဟတပြ႔ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းာႏင ေဒသာႏရအစးရအဖ ြ႔႕အစညးမ မးအမး အေရး ပါေသမ မဝါဒေရးရမနယပယအမ မးအျပမးတ င သ းျမးလ တလပစ မ ရပတညေငမငရ က င ငးျဖတ က မတ င (ာႏင ငးျဖတ

ကမ မးအေပၚတမဝနယမႈ) တ႔ကပါ အသအမတျပလႊြ႔ေျပမငးေပးျငးျဖစသည။ ထ႐းႈေထမငမၾကညပါက ျမနမမာႏငငတ င လ န ြ႔ ေသမ ငါးာႏစန႔မစ၍ ေငမငရ က ြ႔ေသမ အပ ပေရးက႑ျပျပငေျပမငးလြ႔ေရးမ မးသည ဗဟ ပကငမႈေလ မ ေရးာႏင စမလ င

ေဒါငလကလပပင င ြ႔ေဝေပးျငး (Deconcentration) သေဘမပ၍ေငမငေနသညက ေတ ႕ရမည။ ျမနမမာႏငင၏ပစတ င ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအစးရမ မးသည ရနပေင အတ က ျပညေထမငစအစးရက အလ နအမငးမ ေနရသလ ျပညနယာႏင တငးေဒသႀက းအငငဌမနငငရမမ မးာႏင ာႏငငပငလပငနးမ မးသညလညး ျပညေထမငစဝနႀက းဌမနမ မး၏လကေအမကမ မးျဖစ

ေနသညကမ မးသည။

ထ႔ေၾကမင ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မး ဘတဂ ကကၾကည႐းျဖင ဘ႑မေရးက႑ဗဟ ပကငမႈေလ မ ေရး လပငနးမ မးက

တငးတမာႏငေသမ အၫႊနးမ မးမရရာႏငပါ။ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးအေနာႏင သကငငရမရနပေင မ မးက လ တလပစ မ စ ရင

ငးျဖတေငမငရ က ငအမး ျပညေထမငစဝနႀက းဌမနမ မးက ဟန႔တမးလ ကရသလ ျပညေထမငစအစးရထသ႔ အစ ရငေနရျငး ကလညး အဟန႔အတမးျဖစေစသည။

ျပညေထမငစအငငေအမက အစးရအဖ ြ႔႕အစညးမ မး မညသညအတငးအတမထ လ တလပစ မ ကယပငငးျဖတေငမငရ က ငရ သညက အတအက မသရေသမလညး သကငငရမ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မး ဘတဂ ကကနးဂဏနးမ မးက ၾကည႐းႈျငးျဖင

ဗဟ ပကငမႈေလ မ ေရးလပငနးစဥက ဗဟမအျပညအဝထနး ပစ မေနေၾကမငးကေတမ သာႏငသည။ ျပညေထမငစအငငာႏင

ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအငငအၾကမး ငးျဖတလပကငေငမငရ ကာႏငမႈအတငးအတမက အၾကမးဖ ဥးန႔မနးာႏငေသမ

အၫႊနးတစမမ သကငငရမအဖ ြ႔႕အစညးမ မး၏ ကယပငငးျဖတေငမငရ က ငရေသမရနပေင ပမမဏမ မးအသ းသ းက ာႏႈငးယဥ

ၾကညျငးျဖစသည။ ‘ေဒါငလကလပပင ငအငငငငလႊြ႔ေျပမငးေပးျငး’ ာႏငပတသကေသမေလလမငနးစစမႈက ပ-၂၇ တ င

ေလလမာႏငပါသည။

45

ပ-၂၇။ ၂၀၁၃-၁၄ ေဒါငလကလပပင ငအငငငင ေပးျငး လပငနးစဥက ေလလမသးသပျငး43

ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးအငငတ င ျပညသ႔ေငမကလပေရးလပငနးာႏင အေထ ေထ အပ ပေရးဥ းစ းဌမနတ႔က ၎တ႔၏

မငဝနႀက းဌမနမ မးာႏင ယဥလ င အသးစရတမ မးက အမ မးငးသးစ ြ႔ေနၾကျငးျဖစသည။

ရငးျမစ။ ၂၀၁၃- ၁၄ ျပညနယာႏင တငးေဒသၾက းမ မး ဘတဂ က

အထကတ ငေဖမျပထမးသကြ႔႔သ႔ ျပညသ႔ေငမကလပေရးလပငနးာႏင အေထ ေထ အပ ပေရးဥ းစ းဌမနတ႔မအပ ျပညနယာႏင

တငးေဒသႀက းမ မးရ ဌမနမ မးာႏင ာႏငငပငလပငနးမ မးသည ၎တ႔၏မငဌမနစစေပါငးအသးစရတမ ၁ဝ% ေအမကကသမ

သးစ ြ႔ေနၾကသည။ အငပါဌမနမ မးသည မငဝနႀက းဌမနအေပၚလညးေကမငး ၎တ႔၏ ကယပငလပငနးေငမငတမမ မးေပၚတ င

လညးေကမငး ၾသဇမလႊမးမးာႏငမႈ အနညးငယသမရေနသညအျပင ျပညေထမငစအေနာႏငလညး ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မး လကေအမကသ႔ ရနပေင မ မးလႊြ႔ေျပမငးေပးအပရမတ င ရနပေင အမ းအစမးအလက ယၾကညစတ မႈအတငးအတမ မတည ေနသညကလညး ၫႊနျပေနပါသည။

ထ႔အျပင ျပညေထမငစအငငေအမက အဖ ြ႔႕အစညးမ မး၏ဘတဂ ကသည ၎တ႔အေနာႏင ျပညေထမငစၾသဇမလႊမးမးမႈေအမကမ

မညမ အထလ တေျမမကာႏငသညက ျပသေနျငးလညးျဖစသည။ အလမးတပင ေဒါငလကလပပင ငအငငငငလႊြ႔ေပးျငးာႏင ျဖစာႏငပါက ဗဟ ပကငမႈေလ မ ေရး လပငနးစဥမ မးအတ ကပါ ဥ းတညေငမငရ ကာႏငမည နယပယအမ မးအျပမးကလညး မ းေမမငးထးေဖမျပေနျငးျဖစသည။ ျပညသ႔ေငမကလပေရးလပငနးာႏင အေထ ေထ အပ ပေရးတ႔က ျပညနယာႏင တငးေဒသႀက းမ မး၏ လအပ ကမ မးက မညသညအတငးအတမအထ ထညသ ငးစဥးစမးေပးသညက မသရရပါ။ သ႔ေသမထဌမနာႏစေပါငးသည ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မး စစေပါငးသးစ ြ႔ေင ၏ ထကဝကေက မေနသညအ ကက

ထညတ ကပါက လထပးေပါငးေငမငရ ကမႈ ပ ငလငးျမငသမမႈာႏင တမဝနမႈတ႔အမးျဖင ဗဟ ပကငမႈေလ မ ေရးလပငနးစဥမ

43ျပညေထမငစ ဝနႀက းဌမနမ မး၏ တမဝနမ မးထြ႔တ င ဝနႀက းဌမနမ မးာႏင ာႏငငပင လပငနးမ မး၏ မတတမးျပထမးေသမ အသးစရတအမးလး ပါဝငသည။ အသးစရတေဝစ တစရမငာႏႈနးေအမကေရမကရေနေသမ ဌမနမ မးက ရပေထ းမႈမျဖစေစရနအတ က ဖယထတထမးသည။

46

ရရာႏငေသမ အက းေက းဇး အမ မးအျပမးက ေငမငၾကဥးေပးာႏငမည အဓကေသမ ကအဖ ြ႔႕အစညးမ မး ျဖစလမာႏငသညက

ေတ ႕ျမငာႏငပါသည။

ေနမကငးအေနာႏင ယေန႔အ နအထေငမငရ က ြ႔သမ ျပျပငေျပမငးလြ႔ေရးမ မးက ေဒါငလကလပပင ငအငငငင ြ႔ေဝေပး ျငး (Deconcentration) လမးေၾကမငးသ႔ ဥ းတညေနသညက ေတ ႕ာႏငသည။ သ႔ေသမ ဗဟ ပကငမႈေလ မ ေရးဘကသ႔ ဥ းတညရန ႀကးပမးအမးထတမႈမ မးကလညး အသအမတျပႀကငသငသည။ ထေျလမးမ မးသည အနမဂတျပျပငေျပမငးလြ႔ေရးမ မးအတ က မရမျဖစ အေရးပါေသမအ ကမ မးျဖစၿပ း ျပညေထမငစအငငအဖ ြ႔႕အစညးမ မးအေနာႏင ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအစးရ

အဖ ြ႔႕အစညးမ မးက တျဖညးျဖညး ငးငးျဖတလပပင င ျမႇငတငေပးသ မးကမ ေအမကေျအငင အစးရအဖ ြ႔႕အစညးမ မး၏

စ မးေငမငရညကလညး ျမႇငတငေပးသ မးာႏငမည ျဖစပါသည။ ထျဖစစဥအတ ငး ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအငင

အစးရအဖ ြ႔႕အစညးမ မးာႏင ေဒသာႏရအငငဌမနငငရမမ မးသည ေဒါငလကလပပင င ြ႔ေဝ ေပးသည ျဖစစဥအတ ငး ၎တ႔၏ပးေပါငးပါဝငမႈအနးက႑ ျမငမမးလမကမ အသးစရတဥ းတည ကပနးတငမ မး သကမတငးျဖတရမတ ငလညး တးတကလမေပလမမည။ သ႔ရမတ င ေဒါငလကလပပင ငအငငငင လႊြ႔ေပး႐းသကသကျဖင ဗဟ ပကငမႈေလ မ ေရးတ ငကြ႔သ႔ တမဝနယမႈမ မး အလအေလ မကတးတကေကမငးမ န လမမညမဟတပါ။ ထ႔ေၾကမင လကရေငမငရ ကေနေသမ

ေဒါငလကလပပင ငအမဏမ လႊြ႔ေျပမငးေပးသညျဖစစဥသည ပမက ယျပန႔ေသမ ျပျပငေျပမငးလြ႔ေရးလပငနးစဥမ မးအတ က

အေျလအပ ကတစက ျဖညငညးျငးျဖစသညဟသမ မတယာႏင သည။

အက ဥး ပာႏင မတသမးရနအ ကမ မး

ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မး အသးစရတသည စစေပါငးအစးရအသးစရတ၏ အနညးငယမ ေသမပမမဏသမရသည။ ၂၀၁၃-၁၄

တ င ျပညေထမငစအအသးစရတ စစေပါငးသည ၁၆.၁ ထရ လ ယမက ပ သ႔မဟတ ဂ ဒ ပ ၏ ၂၉% ရၿပ း ျပညနယာႏင တငးေဒသႀက းမ မး၏ အသးစရတမမမ ၁.၂ထရ လ ယမက ပ သ႔မဟတ ဂ ဒ ပ ၏ ၂% သမရသည။

ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မး အသးစရတ၏ အမ မးစက ဌမနငငရမငါးက သးစ ြ႔ေနျငးျဖစၿပ း ယငးအနကမ ထကဝကေက မမမ

ျပညသ႔ေငမကလပေရး လပငနးတစ တညး၏ အသးျဖစသည။ ထအ ကေၾကမင ဘ႑မေရးက႑ ေဒသာႏရစ မအပ ပမႈ၏

စ မးေငမငရညာႏင ဥ းတည ကမ မးမမ အလ နက ဥးေျမမငးစ မရေနေသးသညဟ ေကမက က ာႏငသည။

အေျ အေငမကအဥ ဖ ႕ၿဖးေရးလပငနးမ မးတ င ေဒါငလကလပပင ငအမဏမ ြ႔ေဝေပးျငးမမ လမးေၾကမငးမနေပၚတ ငရေန

သညဟ ငာႏငသည။ အထးသျဖင လပငနးမ မးသည ေဒသာႏရအျမင႐းႈေထမငမ မးထညသ ငးအေကမငအထညေဖမေသမအါမ မး တ ငျဖစသည။ ထ႔အျပင ယကြ႔သ႔ထကေအမကလပပင င ြ႔ေပးေသမေၾကမင ေဒသလထာႏင ေဒသာႏရအဖ ြ႔႕အစညးမ မး၏

ပးေပါငးေငမငရ ကမႈမ မးလညး ပမေကမငးမ နလမနငသည။

ျပညသပင အေျအေငမကအဥ မ မးျဖစေသမ လမး တတမး ေလငပာႏင အေငမကအဥ မ မး တညေငမကျငးာႏင ျပျပငထနး သမးျငးသည ျပညသ႔ေငမကလပေရးလပငနးဌမန၏ အဓကတမဝနဝတရမးျဖစသည။ သ႔ေသမလညး ဤဌမန၏

အသးစရတအမ မးစက ေင လးေင ရငးသးေင စမရငးတ ငမထညပြ႔ သမမနသးေင စမရငးတ ငသမ ထညသ ငးေလရၾကသညက

ေတ ႕ရသည။ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးအၾကမးတ ငလညး ေင စမရငးာႏစအၾကမး ြ႔ေဝမႈပစအမ းမ းျဖစေနသည။ ထေင စမရငးမ မးာႏငပတသကၿပ း ဘတဂ ကအစ ရင ျငး ပ ငလငးျမငသမမႈာႏင ဘတဂ ကေါငးစဥ ြ႔မ မး အေသးစတေဖမျပျငး စသညတ႔တ င ပမတးတကေအမင ေငမငရ ကပါက မဝါဒေရးရမငနးစစမႈမ မးက ပမအေထမကအကျပာႏငသည။

ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မး၏ ဘတဂ ကအသးတ င ျပညသ႔ေငမကလပေရးလပငနးက အဓကေနရမရယထမးသည။ ရနကနာႏင မာႏေလးတငးေဒသႀက းတ႔တ ငမ သကငငရမ ၿမ႕ေတမစညပငသမယမေရးေကမမတ မ မးက အေျအေငမကအဥ ေငမကလပေရးတ င အဓကတမဝနယေသမေၾကမင ၎တ႔၏အသးစရတမ မး နညးပါးေနရျငးျဖစသည။

ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းဘတဂ ကမ မး၏အရ ယအစမးသည ေရ႕ငကေငမငရ ကလ ကရသည အသးစရတမ မးာႏင ပတသကသည ေဒါငလပလပပင ငလႊြ႔ေပးျငး၏ အၫႊနးကနးမ မးျဖစလမသည။ သ႔ရမတ င တမဝနာႏငလပပင ငမ မးက

ဗဟ ပကငမႈေလ မ သညပစျဖင အျပညအဝလႊြ႔အပျငးမ းမရေသးေပ။ ငးျဖတ က မတသညျဖစစဥတ င ျပညနယာႏင တငးေဒသႀက းမ မးမ အဖ ြ႔႕အစညးမ မး သကငငပတသကသမ မးာႏင ရပရ မလထမ မးက ပါဝငငးျဖတေငမငရ ကေစျငးျဖင

အက းေက းဇးမ မးစ မရရာႏငပါသည။

47

အပငးေျမက - နဂးာႏင အၾကျပ ကမ မး

ျမနမမာႏငင၏ ဘ႑မေရး အပ ပေရးာႏင ာႏငငေရးစနစဖ ြ႔႕စညးပမ မးသည သမငးအစဥအလမအရ ဗဟ ပကငမႈ အလ နျမငမမး ြ႔ သည [၁]။ သ႔ရမတ င မၾကမေသးမ ကစတင ြ႔ေသမ စ းပ မးေရးာႏင ာႏငငေရးျပျပငေျပမငးလြ႔မႈမ မးက ထအစဥအလမကျပငငငရန

စတငႀကးပမးလမသည။ ၂၀၀၈ ာႏစဖ ြ႔႕စညးပအေျဥပေဒသည ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအစးရမ မးကစတငဖ ြ႔႕စညးတည ေထမငလကသညအျပင ာႏငငေရး အပ ပေရးာႏင ဘ႑မေရးငငရမအမဏမမ မးက စတင ြ႔ေဝေပးရနအတ က ဗဟ ပကငမႈ ေလ မ ေရးလပငနးစဥက ဥ းတညသည ေျလမးမ မးေငမငရ က ြ႔သည။

ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက း အစးရမ မးသည နယပယအမ မးအျပမးတ င အသးစရတမ မးက သးစ ြ႔ျငး အ နဘ႑မ

ရမေဖ စေငမငးျငးာႏင ဥပေဒျပျငးအ ငအမဏမမ မးက အပာႏငးျငးရေသမလညး ၎တ႔၏ေရရညအနးက႑ာႏင ပတသကၿပ း အထးသျဖင ျပညသ႔ဘ႑မစ မန႔ ြ႔မႈ အနးက႑ာႏငပတသကၿပ း မေရရမမေသ မမႈမ မး မ မးစ မေတ ႕ရရသည [၈]။

အလမးတပင ရနကနာႏင မာႏေလးၿမ႕ေတမစညပငသမယမေရးေကမမတ မ မးအပါအဝင စညပငသမယမေရးအဖ ြ႔႕မ မးသည က ယျပန႔ေသမ ဗဟ ပကငမႈေလ မ ေရး လပငနးစဥမ မးအတ က အေရးပါေသမ ဥပမမမ မးပငျဖစသည။ ၎တ႔သည ျမ န စပယဝန

ေငမငမႈာႏင အေျအေငမကအဥ မ မး ေငမငရ ကေပးျငးာႏင ျပညသ႔လထထမ အ နဘ႑မမ မးေကမကၿပ း အငပါကနက စရတမ မးက က သးစ ြ႔ျငးာႏစမ းစလးအတ က လပပင ငမ မးရေနၾကသည [၈]။

ထအေျပမငးအလြ႔မ မးမမ အလမးအလမေကမငးမ မးျဖစၾကေသမလညး ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအငင အဖ ြ႔႕အစညးမ မး၏

ဘ႑မေင သးစ ြ႔မႈမမ ျပညေထမငစအငငေအမကသးစ ြ႔သည ဘ႑မေင စစေပါငး၏ ေသးငယေသမပမမဏသမရေနေသးသည။ ထ႔ေၾကမင ျမနမမျပျပငေျပမငးလြ႔ေရးမမ ဗဟ ပကငမႈေလ မ ျငးထကစမလ င သကငငရမျပညေထမငစ အငင အဖ ြ႔႕အစညး မ မးအတ ငး ေဒါငလကလပပင င အငငငင ြ႔ေဝေပးသညျဖစစဥာႏငသမ ပ၍န းစပေနသည။ ယငးသညပင အေရးပါေသမ

ပထမေျလမးျဖစေသမလညး ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအစးရမ မး၏ အနမဂတတ ငရမည အနးက႑ာႏင ပတသက၍

မေရရမေသမေၾကမင ျမနမမနငငသည ဗဟ ပကငမႈေလ မ ျငးျဖစစဥ၏ မညသညေနရမတ င ေရမကရေနသညက

ငးျဖတရနမလ ယကလေ ။ ထ႔ေၾကမင အၾကျပ ကမ မးကမေင းောႏ းမ ျမနမမာႏငင၏လကရအေနအထမးက ာႏငငတကမ

အေတ ႕အႀက အေထမကအထမးမ မးာႏင ယဥထးသးသပရန လအပလမပါသည။

၆.၁ ျမနမမာႏငင၏ဗဟ ပကငမႈေလ မ ေရးလပငနးစဥ ေဒသတ ငးာႏငငမ မးာႏင ာႏႈငးယဥ က

ဘ႑မေရးက႑ဗဟ ပကငမႈ ေလ မ ျငးာႏငပတသကၿပ း ေယဘယ သးစ ြ႔ေလရသည အၫႊနးကနးာႏစမမ စစေပါငးအစးရ

အသးစရတာႏငရေင တ႔တ င ျပညေထမငစအငငေအမက အစးရမ မး၏ ေဝစအ းပငျဖစသည။ ထအၫႊနးကနးာႏစသည အစးရအဖ ြ႔႕အစညးအငငငငတ႔ၾကမးတ င ဘ႑မေရးအရငးအျမစမ မးက မညသ႔ ြ႔ေဝသညက ေဖမျပေနၿပ း ဗဟ ပကငမႈ ေလ မ ေရးျဖစစဥကေဖမၫႊနးသည တက ေသမအၫႊနးကနးတစလညးျဖစေနသည။ ထ႐းႈေထမငမေန၍ ေတမငအမရာႏင အေရ႕ေတမငအမရာႏငငမ မးာႏင သကငငေသမ သတငးအ ကအလကကနးဂဏနး (န႔မနးေျမ မးအပါအဝင) မ မးက

ေလလမၾကညေသမအါတ င ေဒသတ ငးာႏငငမ မးသည ဘ႑မေရးစနစစ မအပ ပမႈာႏင ပတသကသညမေဘမငပစအမ းမ းက

သးစ ြ႔ၾကၿပ း ျပညေထမငစအငငေအမက အမဏမပငမ မး၏ ပါဝငမႈအနးက႑မမလညး အမ းမ းက ြ႔ျပမးေနသညကေတ ႔ရမည (ပ-

၂၈)။

48

ပ-၂၈။ ျမနမမာႏငငရ ျပညေထမငစအငငေအမကဘ႑မေရးစနစက ာႏငငတကမအငးအက ဥးမ မးာႏင ာႏႈငးယဥျငး44

ပတဝနးက ငာႏငငအမ မးအျပမးာႏင ာႏႈငးယဥပါက ျပညသ႔ဘ႑မေရးက႑တ င ျပညေထမငစအငငေအမကအဖ ြ႔႕အစညးမ မးပါဝငမႈ သည ျမနမမာႏငငတ င နညးပါးေနေသးသည။

ျမနမမာႏငငအတ က ရေင ာႏငသးေင ငငရမ ဗဟ ပကငမႈေလ မ ေရးအၫႊနးကနးက ၂၀၁၃-၁၄ ဘ႑မာႏစကနးဂဏနးမ မးက

အေျ၍ တ က ကထမးျငးျဖစၿပ း က နတငးျပညမ မးအတ ကအၫႊနးကနးမ မးမမ ၂၀၀၉ ာႏစကနးဂဏနးမ မး (Martinez- Vasquez, 2011) က အေျထမးျငးျဖစသည။ ဂ ဒ ပ ာႏင အစးရအသးစရတအ းအစမးကမ WDI (2009) ာႏင အျပညျပညငငရမ ေင ေၾကးရနပေင အဖ ြ႔႕၏ 2013/14 Article 4 Report (For Myanmar, Vietnam and China) ကအေျထမးသည။

ပတ ငျပထမးသညအတငး ျမနမမာႏငငသည ထငး အငဒန းရမး ဖလစပင ဘဂၤလမးေဒရ ပါကစၥတနတ႔ာႏငအတ ဗဟ ပကငမႈ ေလ မ သညပမမဏ အနညးငးာႏငငမ မးစမရငးတ င ပါဝငသည။ ထအပစအတ ငး၌မ ျမနမမာႏငငရ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက း အစးရမ မးသည စစေပါငးအစးရအသးစရတ၏ ၈% ကရရသျဖင ေဝစရရမႈအ းအစမးျမငမမးသညဟ ငာႏငသည။ စတဝငစမး ဖ ယေကမငးေသမအ ကမမ ျမနမမာႏငငသည ေဒသတ ငး (ဘ႑မေရးက႑) ဗဟ ပကငမႈအနညးငးာႏငငမ မးျဖစေသမ တ႐းတ အာႏၵယတ႔ာႏငလညးေကမငး ဗဟ ပကငမႈအမ မးငးာႏငငမ မးျဖစေသမ ထငး ဘဂၤလမးေဒရတ႔ာႏငလညးေကမငး နယနမတ ငးထစပေနေသမ အ ကျဖစသည။

ဇယမး-၃ တ ငေဖမျပထမးေသမ ာႏငငမ မးစမရငးကအျပညအစၾကညပါက ျပညေထမငစ (ဗဟ) အငငေအမကရေင ြ႔ေဝမႈအ း အစမးတ င ၁၁ ာႏငင၌အငင ၈ တ ငရသည။ ဗဟ ပကငမႈအနညးငးာႏငငမ မးျဖစေသမ ေတမငကရ ယမး ဗ ယကနမ ဂ ပန အာႏၵယာႏင တ႐းတတ႔တ င ေဒသာႏရအစးရမ မး၏ရေင သည စစေပါငးအစးရရေင ၏ ၂၅% မ ၄၀% အထရၾကသျဖင ျမနမမာႏငင ထက ၃ ငမ ၅ င အထပမျမငမမးေနသည။

44 သမတထမးရမညကစၥတစမမ အစးရ ဘ႑မေရး၌ ာႏငငပငလပငနးမ မး၏ အေရးပါအရမေရမကမႈ ျဖစသည။ ျမနမမာႏငငအတ က အသးျပထမးေသမ ကနးဂဏနးမ မးမမ ျပညေထမငစာႏင ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက း အသးစရတ အမးလး(ာႏငငပင လပငနးမ မး အပါအဝင) အေျထမးျငးျဖစသည။ သ႔ေသမ၎တ င ေနမကငကတ ြ႔ အသးစရတမ မးမပါဝငေပ။

49

ဇယမး-၃။ ျမနမမာႏငင၏ ဗဟ ပကငမႈေလ မ ေရးက ေဒသတ ငးာႏငငမ မးာႏင ာႏႈငးယဥ က

ေဒသာႏရအစးရမ မး၏ ေဝစ

သးေင ရေင

ဂ ပန ၆ဝ ၄ဝ

တရတ ၇ဝ ၄ဝ

ဗ ယကနမ ၄၅ ၃၅

အာႏၵယ ၆၆ ၃၃

ေတမငကရ းယမး ၄၅ ၂၅

ဖလစပင ၂၅ ၁ဝ

ျမနမမ* ၇ ၈

အငဒန းရမး ၃၅ ၈

ပါကငစၥတန ၃၃ ၇

ထငး ၁ဝ ၂

ဘဂၤလမးေဒရ ၁၅ ၂

ရငးျမစ။ ျမနမမာႏငငအတ က ရေင ာႏင သးေင ငငရမဗဟ ပကငမႈေလ မ ေရးအၫႊနးကနးက ၂၀၁၃-၁၄ ဘ႑မာႏစကနး ဂဏနးမ မးက အေျ၍

တ က ကထမးျငးျဖစၿပ း က နတငးျပညမ မးအတ ကအၫႊနးကနးမ မးမမ ၂၀၀၉ ာႏစကနးဂဏနးမ မး (Martinez- Vasquez, 2011) က အေျထမးျငးျဖစသည။

အထကပါဇယမးအရ ျမနမမာႏငငတ င ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအစးရမ မးသ႔ ျပညသ႔ရနပေင မ မး ြ႔ေဝေပးမႈသည စစေပါငးအစး ရအသးစရတ၏ ၇% န႔သမရသျဖင ာႏႈႈငးယဥ ကအမးျဖငနညးပါသည။ ထ႔ေၾကမငပင ျမနမမာႏငငသည ေဒသတ ငးဗဟ ပကငမႈ အမ မးငးာႏငငမ မးစမရငးတ င ပါဝငေနျငးျဖစသည။ အျမးတစဖကတ ငလညး ျပညေထမငစအစးရအေနာႏင အသ ငကးေျပမငး ေရးက ဥ းစ းေငမငရ ကေနရေသမေၾကမင ရနပေင လအပ က ျမငမမးေနရျငးလညးျဖစသည။ ထ႔အျပင ျမနမမာႏငငရ ေဒသာႏရ အစးရအဖ ြ႔႕မ မးမမ မၾကမေသးမ ကမစတငဖ ြ႔႕စညး ြ႔ၿပ း ဗဟ ပကငမႈေလ မ ေရးလပငနးစဥ၏ သကတမးအလ နာႏနယေနေသး သညကလညး ထညသ ငးစဥးစမးရနလသည။ အထကပါာႏႈငးယဥ ကသကသကျဖင ဗဟ ပကငမႈေလ မ ေရး/ေဒါငလကလပ

ပင ငအငငငင လႊြ႔ေျပမငးေပးေရးလပငနးစဥမ မး၏ အျမနာႏႈနးကမသရာႏငေပ။ ျမနမမာႏငငတ င ဗဟမ ေဒသာႏရအစးရမ မးသ႔ လႊြ႔ ေျပမငးေပးသညရနပေင ပမမဏမမ အ နတအတ ငးတးတကမႈာႏႈနးျမငမမးေၾကမငးကလညး သတျပရနလသည။

၆.၂ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မး၏ ရနပေင အရငးအျမစမ မးာႏင လပပင ငတမဝနမ မး

ာႏငငတကမာႏႈငးယဥမႈမ မးမ ေပၚထ ကလမေသမ ပရပသည ဤအစ ရငစမတ င အေစမပငးသးသပထမး ကမ မးာႏငလညး ထပတ က ေနသညက ေတ ႕ာႏငသည။ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးရရေသမ ရနပေင ပမမဏမမ တးတကျမငမမးလမသညမနေသမ လညး ေဒသတ ငးစာႏႈနးမ မးာႏငယဥလ င နမပါးေနေသးသည။ ထအ ကသညပင ျမနမမာႏငင၏ ဗဟ ပကငမႈေလ မ ေရးလပငနး စဥသကတမးာႏနယမႈက မ းေမမငးထးျပေနသည။

ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးသည ျပညေထမငစမ လႊြ႔ေျပမငးေပးမညရနပေင မ မးက အဓကမ အမးထမးေနၾကရၿပ း ၎တ႔ကယ တငေကမကရရေသမအ နပမမဏမမ ၂၀၁၃-၁၄ ာႏစ၌ စစေပါငးအသးစရတ၏ ၅% သမရသည။ အ နေကမကရရေင က ‘အျမးရေင မ မး’ ျဖငထပမေပါငးျဖညေပးထမးေသမလညး ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအစးရမ မး၏ အျမးရေင ေကမကစ ေငမငးပင ငာႏငပတသကလ ငမ ရငးလငးျငးမရပါ။ အျမးရေင မ မးသည ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအငင၌ေကမကေသမ ဝနေငမငမႈအသးျပမ မးာႏင လငစငေၾကးမ မးကငလေသမလညး ထအ ကက အျပညအဝအတညျပာႏငရနအတ က ပမျပညစ ေသမ ဘတဂ ကသတငးအ ကအလကမ မးလအပသည။

အသးစရတက႑တ င စေငမငးရရေသမအေထမကအထမးမ မးအရ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအစးရမ မးက လႊြ႔ေျပမငးေပးထမး ေသမ လပပင ငမ မးမမ အကန႔အသတာႏငသမျဖစသညက ေတ ႕ျမငာႏငသည။ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအစးရအသးစရတ သည စစေပါငးအသးစရတ၏အနညးစျဖစေသမ ၇% ကသမကယစမးျပၿပ း ထ ၇% ာႏငသကငငေသမ လပငနးရပမ မးမမလညး ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအစးရမ မး၏ အျပညအဝစ မန႔ ြ႔မႈေအမက၌ ရေနသညဟမငာႏငပါ။

ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအငင ဌမနငငရမအရမရမ မးန႔အပမႈာႏင အမဏမ ြ႔ေဝစ းငငးမႈပစမ မးအရ ထအရမရမ မးသည ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက း အစးရမ မးကေသမလညးေကမငး ေဒသလထကေသမလညးေကမငး တက႐းကတမဝနမႈမရပါက စစေပါငးအသးစရတတ င ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအစးရမ မး၏ ေဝစကေဖမျပာႏင႐းမ ျဖငလညး (ဗဟ ပကငမႈေလ မ ေရး အတ က) အဓပၸါယမ မးစ မမရာႏငပါ။ ထ႔အျပင ျပညသ႔ေငမကလပေရးလပငနးမမတစငင အေျအေငမကအဥ မ မးတးတက

50

ေငမကလပေနမႈမမ လလမးအပသညမနေသမလညး ထရငးာႏ းျမႇပာႏမႈမ မးသည အျမးေသမေရ း ယစရမရငးာႏ းျမႇပာႏမႈမ မးာႏင ယဥလ ငေသ မေပါက အက းျဖစထ နးမႈပမ မးေသမ ရငးာႏ းျမႇပာႏမႈမ မးျဖစသညဟ သကေသျပာႏငျငးလညးမရပါ။

၆.၃ တမဝနာႏင ရနပေင အရငးအျမစမ မးအၾကမးဟန က

က နေဒသတ ငးာႏငငမ မးာႏငယဥလ င ျမနမမာႏငငရ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးမ ရရထမးေသမ ျပညသ႔ဘ႑မစ မမႈအနးက႑ မမေသးငယသည။ ထ႔အျပင ရေင ာႏငသးစ ြ႔ေင တ႔၏ ေဝစသကသကကၾကည႐းမ ျဖငလညး ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအစးရမ မး၏ ျပညသ႔ဘ႑မစ မန႔ ြ႔ေရးတ င အမနတကယရေနေသမအနးက႑က အတအက ေဖမၫႊနးာႏငမညမဟတပြ႔ ပတ ကမရနအ လမးအလမမ မးသည။ ထအေၾကမငးာႏစရပကေထမက င၍ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအစးရမ မး၏ ဘ႑မေရးက႑ေငမငရ က မႈမ မးာႏင ဖ ြ႔႕စညးပအေျဥပေဒပါ ၎တ႔၏လပပင ငတမဝနမ မးက ာႏႈငးယဥ နထးၾကညရနလအပလမသည။

၂၀၀၈ ဖ ြ႔႕စညးပအေျဥပေဒတ င ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအစးရမ မး၏တမဝနဝတရမးမ မးအျဖစ ရငးလငးစ မျပဌမနးေပးထမး ေသမအ ကမ မးကၾကညပါက အဓကအသးစရတမ မးတ င အစးရအဖ ြ႔႕ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းလႊတေတမ တရမး႐းး ပ ေရ႕ ေန ပ စမရငးစစ ပ ရနကနာႏင မာႏေလးၿမ႕ေတမစညပငသမယမေရးေကမမတ မ မး ေနရမ ထမးေရးာႏင အးအမဖ ႕ၿဖးေရးဌမန တ႔က ၂၀၁၃-၁၄ ဘတဂ ကတ င ၃၃% အထရသည (ေနမကငကတ ြ႔- ၁၀)။ က နျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းဘတဂ ကမ မးက ျပညေထမငစဝနႀက းဌမနမ မး၏လကေအမက ေဒသာႏရလပပင ငရရထမးေသမဌမနမ မးာႏင ာႏငငပငလပငနးမ မးကသးစ ြ႔ေနၾက ျငးျဖစသည။

အျမးတစဖကတ င ဖ ြ႔႕စညးပအေျဥပေဒ ဇယမး- ၅ ပါ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မး၏ အ နေကမကပင ငမ မးာႏင ပတသကၿပ း အေသးစတျပဌမနး ကမ မးပါဝငသျဖင ပမရငးလငးသညဟငာႏငသည။ ထျပဌမနး ကမ မးသည ျပညနယာႏင တငးေဒသႀက း ဘတဂ ကမ မးတ ငပါဝငေသမ အဓကရနပေင လမးေၾကမငးမ မးက ေဖမျပေပးထမးသည။ အ နေကမကရရမႈာႏင ဌမနငငရမဝင ေင မ မး (ျပညေထမငစလႊြ႔ေျပမငးေင မပါ) အေနာႏငၾကညပါက စစေပါငး၏ ၂၅% ရၿပ း အဓကအမးျဖင ရနကနၿမ႕ေတမစညပငသမ ယမေရးေကမမတ ာႏင စညပငသမယမေရးအဖ ြ႔႕မ မးမ ေကမကရရၾကျငးျဖစသည။

အထကပါအ ကက ပ- ၂၉ တ ငေဖမျပထမးၿပ း ၂၀၀၈ ဖ ြ႔႕စညးပအေျ ဥပေဒအရ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးသ႔လပပင င အပာႏငးထမးေသမ ရပေင ာႏင အသးစရတမ မး (ေနမကငကတ ြ႔- ၁၀ ကအေျထမး) က ျပညေထမငစလႊြ႔ေျပမငးေပးေင မ မးာႏင ာႏႈငးယဥေဖမျပထမးပါသည။

ပ- ၂၉။ ဖ ြ႔႕စညးပအေျဥပေဒပါ အ နေကမက ပင ငမ မးာႏင အသးစရတက သးစ ြ႔ရမည တမဝနမ မး

ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မး၏ တမဝနဝတရမးမ မးာႏငယဥပါက ကယပငအရငးအျမစမ မးမ ေကမကရရသည အ နဘ႑မ မ မးမမ လေလမကမႈမရပါ။

ပ- ၂၉ တ ငေဖမျပထမး ကအရ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအစးရမ မးသည ဖ ြ႔႕စညးပအေျဥပေဒပါ ၎တ႔၏တမဝနဝတရမး မ မးက အျပညအဝထမးေငမငာႏငရနအတ က လေလမကေသမ ရနပေင မ မးက ေကမကရရျငးမရေၾကမငးေတ ႕ာႏငသည။ သ႔ရမ တ င ထသ႔ယတျပတေကမက က ာႏငရနအတ က ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအစးရမ မးမ ေငမငရ ကေပးသငေသမ ျပညသ႔ အက းျပလပငနးမ မးာႏင ဝနေငမငမႈမ မး မညေရႊ႕မညမ ပမမဏအထရသငသညာႏင အစးရအဖ ြ႔႕အစညးအငငငငတ႔ၾကမးတ င အသးစရတမ ေဝသးစ ြ႔မႈ အ းအငမညမ ရသငသညစသည ာႏႈနးစတနဖးျဖတမႈမ မးပါလအပလမသည။ ရပေင မ မးက ကယတင ေကမကစေငမငးာႏငျငးအမးျဖင ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအစးရမ မးသည မဝါဒေရးင ြ႔ျငးာႏင စ မကနးေရးင ြ႔ျငးလပငနး

51

မ မးတ င ပမလ တလပစ မ ေငမငရ ကလမာႏငမညျဖစေသမလညး တစာႏငငလးအတငးအတမာႏင က ယျပန႔ေသမ မဝါဒေရးရမ ရလမဒမ မးအတ ကမ ျပညေထမငစအစးရအေနျဖင ရနပေင ေထမကပေပးၿပ း ေငမငရ ကရသညမ မးလညးရပါသည။

ျပညေထမငစလကေအမကဌမနငငရမမ မးာႏင ာႏငငပငလပငနးအ ႕က ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းဘတဂ ကေအမကတ င ထညသ ငးေဖမျပျငးက ယငးလပငနးမ မးသည ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မး၏ ဘ႑မေရးအရတမဝနရေသမ လပငနးမ မးျဖစ သညဟ ျပညေထမငစအစးရက ေမ မမနးသတမတထမးျငးဟ ယငာႏငပါသည။ သ႔ရမတ င ေရရည၌ ျပညေထမငစလႊြ႔ေျပမငးမႈ ပစမ မးမညသ႔ရမညက မမနးငာႏငေ ။ ယငးအ ကက ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအငင အရမရတစဥ းအမး လပငနး စ မ ကမ မးက မညသ႔ေရ း ယေငမငရ ကသနညးဟ ေမးျမနးရမတ င ၎က ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းလကေအမက၌ သကငငရမလပငနးမ မး ေငမငရ ကမညဌမနငငရမအဖ ြ႔႕အစညးမ မး ရေနၿပ းေသမ စ မ ကမ မးကသမ ေရ း ယေငမငရ က သညဟ ျပနလညေျဖၾကမးျငးကေထမက႐းႈ၍ သကေသျပာႏငသည။ လပငနးေငမငရ ကမႈအငငတ င ဤအတငးျဖစေနသညမမ မထးငနးေသမလညး ထအ ကကပင ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအစးရမ မး၏ လ တလပစ မငးျဖတေငမငရ က ငသည ျပညေထမငစအစးရက ငျပေပးထမးေသမလပငနးရပမ မး၏ ေဘမငအတ ငး၌သမျဖစေနေၾကမငး သျမငာႏငေစသည။

ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအစးရမ မးက တမဝနယေငမငရ ကေသမအနးက႑အမ မးအျပမးမမ အလ တတမးနမးလညမႈျဖင ေငမငရ ကေနျငးမ းျဖစရမ ဖ ြ႔႕စညးပအေျဥပေဒပါ ၎တ႔၏ အနးက႑ာႏငတမဝနဝတရမးမ မးက ငနးစစျငးသည ထ ျပဌမနး ကမ မးရငးလငးျပညစျငးရ/မရ ပငးျဖတရမတ ငအသးဝငမညျဖစေသမလညး ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအစးရမ မး ေန႔စဥာႏငအမ ေငမငရ ကေနၾကေသမ လပငနးေငမငတမမ မးကမ တက စ မေဖမျပျငးျပာႏငမညမဟတေပ။ ထ႔ေၾကမင ဗဟ ပ ကငမႈေလ မ ေရးလပငနးစဥာႏငပတသကၿပ း ေင းောႏ းသးသပၾကရမတ င ျပညေထမငစအငငာႏငယဥၿပ း ရနပေင အရငးအျမစ မညမ လအပသညငသညက ေင းောႏ းျငးထကေက မလ န၍ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မး၏ အနးက႑ တမဝနဝတရမး မ မးာႏငပတသကၿပ း ေရရညရညမနး ကမ မးေပၚထ ကလမေအမငေင းောႏ းသ မးရနလအပသည။

၆.၄ ျပညေထမငစအငငေအမက ဘ႑မေရးက႑ာႏင ဗဟ ပကငမႈႈေလ မ ေရးလပငနးစဥ ငကစပေင းောႏ းျငး

အပ ပမႈစနစတစက ကယစမးျပေဖမျပေနေသမ ဗဟ ပကငမႈေလ မ ေရးလပငနးစဥတစ၏ ထေရမကမႈအတငးအတမက တငးတမငနးစစရနမမ ပငကယသဘမဝအမးျဖင ေထ ျပမးေသမလပငနးစဥတစရပျဖစသည။ ဗဟ ပကငမႈေလ မ ေရးအယ အငသည စ းပ မးေရး အပ ပေရးာႏင ာႏငငေရးနယပယအမးလးတ င အက းဝငေနသည။ ကနးဂဏနးသကသကကၾကညေသမ ႐းႈေထမငမၾကညပါက ရရထမးေသမအေထမကအထမးမ မးအမးလးက ျမနမမာႏငင၏ ဗဟ ပကငမႈေလ မ ေရးလပငနးစဥသည ကနဥ းအငငမမပငရေနေသးၿပ း ရနပေင မ မး ြ႔ေဝေပးျငးာႏင အသးစရတမ မးသတမတ ထမးေပးျငးမ မး အမးလးက ဗဟ အစးရကသမ လႊမးမးထမးေၾကမငးေဖမျပေနသည။

လပပင ငအမဏမာႏင တမဝနမ မး က ယက ယျပန႔ျပန႔သတမတေပးထမးေသမ အငစတ က းရငးသစမ မးတညေထမငေရးသည အ နမ မးစ မယရမညျဖစသည။ ထ႔ေၾကမင ေရတကမလအတ ငး ျမနမမာႏငငသည လကရေလ မကလမးထမးၿပ းေသမ အျပ သေဘမေျလမးမ မးက ပမငမမေစရနေငမငရ ကထမးရမညျဖစၿပ း ျပျပငေျပမငးလြ႔မႈမ မးေရ႕ငကေငမငရ ကမည နယပယမ မး ကလညး သတမတထမးသငသည။ ထ႔ေၾကမငမဝါဒေရးရမေင းောႏ းမႈမ မး ျပလပရမတ င ကနးဂဏနးအတငးအတမမ မးအရ မညသ႔ ြ႔ေဝမညငသညအျပင ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအစးရမ မး ထမးေငမငရမညအနးက႑မ မးာႏင ထအနးက႑မ မးက ျဖညငညးာႏငရန မညသ႔ေငမငရ ကမညနညးစသညတ႔ကပါ ထညသ ငးေင းောႏ းဖ႔လအပသည။

အနမဂတဖ ႕ၿဖးမႈမ မးကလမးဖ ငေပးာႏငရနအတ က ပ ငလငးျမငသမမႈလအပသည။ ဥပမမအမးျဖင ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မး သ႔ အစးရရပေင မ မးကလႊြ႔ေျပမငးေပးရမတ င ရငးလငးတက ၿပ း ပ ငလငးျမငသမမႈရေသမ စနစတက တညေငမကထမးသည ပေသနညးတစျဖင လႊြ႔ေျပမငးေပးသငသည [၄]။ ထသ႔ေငမငရ ကာႏငပါက ပ ငလငးျမငသမမႈတးတကလမၿပ း ာႏငငေရးအရ နမက ငစမးရမႈမ မးကပါ ေလ မ ာႏငျငး စ မကနးေရးင ြ႔ာႏငျငးစသညတ႔ျဖစလမမည။ ထ႔အျပင ရာႏငသမ ေသမ ရနပေင အရငး အျမစမ မး၏ေဘမငအတ ငးမသမေငမငရ ကရေသမ လႊြ႔ေျပမငးမႈပမမဏက အဓကအမ႐းမစကပြ႔ မညသညမဝါဒျဖင လႊြ႔ေျပမငးမညက ပမေင းောႏ းလမာႏငေပလမမည။

ျမနမမာႏငငသည ထေရမကစ မဗဟ ပကငမႈေလ မ ထမးေသမ အပ ပမႈစနစမ အက းအျမတမ မးကအျပညအဝမရရာႏငေသး ေသမလညး အမးတကဖ ယေကမငးေသမ အေျပမငးအလြ႔အ ႕မမမ ျဖစထ နးေပၚေပါကေန ြ႔သည။ ေတ ႕ငေမးျမနးမႈမ မးက ျပညနယ/တငးေဒသႀက းာႏင ေဒသာႏရအငငငးျဖတ က မတသမ မးျဖစေသမ တငးေဒသၾက းဝနႀက းမ မး ၿမ႕နယာႏင ေက းရ မအပစအပ ပေရးမ းမ မးစသတ႔သည ဘ႑မေရးအရလပပင ငာႏငတမဝနမမ အကန႔အသတျဖငသမရေသမလညး စ မကနးေရးင ြ႔ျငးာႏင ဖ ႕ၿဖးေရး/အေျအေငမကအဥ စ မ ကမ မး အေကမငအထညေဖမရမတ င အထကအငင တမဝနရသမ မး၏ တငပငအၾကဥမဏေတမငးျငးမ မးက ပမတးတကၾကေတ ႕ရသျဖင ႀကငသငေၾကမငးမတ ကျပၾကသည။

52

ထအေတ ႕အႀကေကမငးမ မးက အေျျပၿပ းေဒသာႏရအငင တမဝနရသ/သကငငသမ မး၏ ပးေပါငးပါဝငမႈက ပမ က ယျပန႔လမေစရန အမးေပးကည သငသည။ အထးသျဖင ေဒါငလကလပပင င လႊြ႔ေျပမငးေပးျငးသမရၿပ း ဗဟ ပကငမႈ ေလ မ ျငးမရေသးေသမ မဝါဒေရးရမနယပယမ မးတ င ၎တ႔၏ပးေပါငးပါဝငမႈက ျမႇငတငရနလသည။ ထသ႔ေငမငရ ကျငးျဖင ေဒသာႏရ အစးရမ မးာႏင ရပရ မလထတ႔သည အနမဂတတ င ျပညေထမငစအငငမေငမငရ ကေသမ အ ႕ေသမ တမဝနဝတရမးမ မးက ြ႔ေဝရယာႏငရနအတ က လအပေသမအေတ ႕အႀကာႏင စ မးေငမငရညမ မးကလညး ရရလမာႏငမည ျဖစသည။ ဤနညးအမးျဖင ဗဟ ပကငမႈပမေလ မ ထမးေသမ အေျအေနသ႔ကးေျပမငးသ မးၿပ းေနမက အပ ပေရးပငးက ျပညသလထက ေစမငၾကပၾကည႐းႈမႈ ပမေကမငးမ နၿပ း ျပညသ႔ဘ႑မေင မ မးက ပမထေရမကစ မ စ မန႔ ြ႔ာႏငမညအေနအထမးသ႔ ေရမကရသ မးာႏငမညျဖစသည။

၆.၅ အၾကျပ ကမ မး

ျပညသ႔ဘ႑မစ မ န႔ ြ႔မႈက႑တ င ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအစးရမ မးကထမးေငမငေစလေသမအနးက႑မ မးာႏငပတသက ၿပ း ရငးရငးလငးလငးျဖစေအမင ေငမငရ ကသငသည။

လကရတ င ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအစးရမ မး၏ အ နေကမကပင ငာႏင အသးစရတငငရမတမဝနဝတရမမ မးက ရငးလငး ျပညစစ မသတမတထမးျငးမရေသမေၾကမင ၎တ႔အေနာႏငလပငနးမ မးေငမငရ ကရမတ င ေရ႕အေတ ႕အႀကမ မးာႏင အလ တ တမးနမးလညမႈမ မးကသမ အေျ၍ေငမငရ ကေနရသည။ လကရ ဗဟ ပကငမႈေလ မ ေရးလပငနးစဥ ာႏနယေသးျငးေၾကမင အထကပါအေျအေနမ းက ေမ မလငထမးၿပ းျဖစေသမလညး ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအစးရမ မးအတ ကမ သကငငရမ ျပညနယ/တငးေဒသႀက း၏လအပ ကမ မးာႏင ကကည ေအမင ျပညသ႔အက းျပလပငနးာႏငဝနေငမငမႈလပငနးမ မးေငမငရ ကရမ တ င အဟန႔အတမးမ မးစ မျဖစေပၚေစသည။ ထ႔အျပင ဗဟ ပကငမႈေလ မ ျငးေၾကမင ရလမာႏငသညအက းအျမတမ မးက လညးေလ မပါးေစသည။

ျပညေထမငစအငငေအမကအစးရအဖ ြ႔႕အစညးမ မးသ႔ လႊြ႔ေျပမငးေပးလသညဘ႑မေရးငငရမတမဝနဝတရမးမ မးာႏငပတသက ၿပ း ျပညသလထၾကမးတ င က ယက ယျပန႔ျပန႔ ေင းောႏ းငးျဖတျ ငး ထတျပနေၾကညမျငးမ မးေငမငရ ကေပးရမည။

ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအစးရမ မးအေနာႏင ေရရညစ မကနးေရးင ြ႔ျငးလပငနးမ မးေငမငရ ကာႏငရန ၎တ႔အတ ကရညရ ယ သညအနးက႑မ မးက လတတေလမာႏင အလယအလတကမလတ င ရငးလငးျမငသမေအမင ေငမငရ ကေပးရမည။ ဗဟ ပ ကငမႈေလ မ ေရးမ အက းေက းဇးမ မးရရနအတ ကငလ င ျပညေထမငစအငငေအမကအသးစရတမ မး၏ ပမမဏာႏင အရည အေသ းမ မး သငေလ မေကမငးမ နရနလအပသည။ အစးရမ မးအေနာႏင လကရတ ငလညးေကမငး ေရ႕ငကေငမငရ ကမည ဗဟ ပကငမႈေလ မ ေရး လပငနးစဥမ မးတ ငလညးေကမငး မနကနေသမဟန ကက ထနးသမးာႏငရနလအပသည။

ျပညေထမငစလႊြ႔ေျပမငးေပးေင မ မးက အလ ယတကႀကတင န႔မနးာႏငမည ပေသနညးကအေျ ရမညျဖစၿပ း ကယပငဘ႑မေင ရမေဖ စေငမငးာႏငမႈကအမးေပးေသမ ပေသနညး ျဖစရနလသည။

လကရတ င ျပညေထမငစလႊြ႔ေျပမငးေပးေင မ မးေၾကမင လေင အေျျပဘတဂ ကပစမ းကျဖစထ နးေစၿပ း အသးစရတပမမဏသည သကငငရမ ဘ႑မေရးာႏစအတ က ရရာႏငသညလႊြ႔ေျပမငးေပးေင ပမမဏက အေျၿပ း ေပၚထ ကလမသညပစမ းျဖစသည။ အက းငကအေနာႏင ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မး အထးသျဖင ဘ႑မေရးေကမမရငာႏင ျပညေထမငစအစးရတ႔က ဥ းစမးေပးေသမေဒသမ မးတ င အသးစရတလအပ ကက ပပသမသမတ က ကလေသမ မကလးမ မးျဖစေပၚေစသည။ သကငငရမေဒသအလက ဥ းစမးေပးလအပ ကမ မးကအေျၿပ း တ က ကျငးမ းကမေတ ႕ရရေပ။

ျပညေထမငစလႊြ႔ေျပမငးေင မ မးက ေလလမငနးစစ ကမ မးအရ ၂၀၁၁-၁၂ ဘ႑မာႏစမစၿပ း လႊြ႔ေျပမငးေင ပမမဏက သကငငရမ

ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက း၏ ဝေသသမ မးျဖစေသမ ၿမ႕နယအေရအတ က အေျအေငမကအဥ လအပ ကာႏင ငငးရြ႔မႈအ တငအတမစသညတ႔က တစစတတစပငးအေျ၍ တ က ကငးျဖတျငးမ မးရ ြ႔သည။ သကငငရမျပညနယာႏင တငးေဒသႀက း၏ လအပ ကာႏင ကယပငရနပေင ရမေဖ စေငမငးာႏငမႈ တ႔ကအေျ၍တ က ကေသမ ပေသနညး အေျလႊြ႔ေျပမငးမႈပစမမ ပမသငေလ မေၾကမငး အၾကျပထမးသည။ ထစနစတ င အစးရရနပေင မ မး ြ႔ေဝသတမတေပးရမတ င မညသညအ ကမ မးက အဓကထညသ ငးစဥးစမးသညက ရငးရငးလငးလငးသျမငေစသည။ ထ႔အျပင မဝါဒေရးရမမ မးျဖစေသမ ငငးရြ႔မ ြ႔ေတမႈတကဖ ကေရး အေျအေငမကအဥ ဖ ႕ၿဖးေရးာႏငပညမေရး က နးမမေရးတး ြ႔႕ျမႇငတငမႈတ႔ကြ႔သ႔ေသမ ကစၥမ မး အတ က ဘတဂ ကညႇာႏႈငးျငးကလညး ေငမငရ ကာႏငေစမညျဖစသည။

53

လကရျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မး၏ အသးစရတမ မးာႏငရေင မ မးသည ဗဟ ပကငမႈေလ မ ေရးျဖစစဥအတ က တက ေသမၫႊနးကနးမ မး မဟတၾကေသမလညး အဓကဥ းစမးေပးက႑မ မးကမ ေဖမၫႊနးေနသည။

ျပညေထမငစအငငေအမက အသးစရတမ မး၏အမ မးစက အနညးငယမ ေသမ ဗဟ ပကငမႈျမငမမးေသမ ဌမနငငရမ အဖ ြ႔႕အစညးမ မးက ထနး ပထမးသည။ ရေင အမ မးစမမမ ျပညေထမငစလႊြ႔ေျပမငးေင မ မး ျပညသ႔ေငမကလပေရးလပငနး၏ ရေင မ မးာႏင အေထ ေထ အပ ပေရးဥ းစ းဌမနကြ႔သ႔ေသမ ျပညေထမငစအပ ပေရးယာႏရမးမတစငင ေကမကရရေင မ မး ျဖစသည။ ရလမဒအေနျဖင အငပါအဖ ြ႔႕အစညးမ မးအမးလးသည ဗဟ ပကငမႈေလ မ ေရးလပငနးစဥ၏ အက းအျမတမ မးက ရရစမးာႏငေစရန လအပေသမ ပးေပါငးပါဝငမႈ ပ ငးလငးျမငသမမႈာႏင တမဝနယမႈတ႔တးတကေစေရးတ႔က ေငမငရ ကရေတမ မည အေရးႀက းေသမအကအတန႔မ မးသ႔ ေရမကရေနၾကၿပ ျဖစသည။

ဝနႀက းဌမနမ မး ဌမနငငရမမ မးာႏင ာႏငငပငလပငနးမ မးမေငမငရ ကေသမ လပငနးမ မးာႏင အသးစရတမ မးအမးလးက အမ မး ျပညသေလလမသရာႏငေအမင ထတျပနေၾကညမေပးသငသည။

ဗဟ ပကငမႈ ပမေလ မ ထမးေသမ ဘ႑မေရးစနစင သ႔ ေလ မကလမးရမတ င ေအမငျမငမႈရရာႏငရနအတ က ရပရ မလထ အစးရအရမရမ မးာႏင စ းပ မးေရးလပငနးရငမ မးအမးလးသည အ နမရရေသမ ရေင မ မးက မညသညေနရမမ မးတ င မညကြ႔သ႔ အသးျပေနသညက သရနမးလညရန လအပသည။ သ႔မသမ ျပညသ႔အရငးအျမစမ မးက မညသညေနရမတ င မညကြ႔သ႔ အေကမငးငးအသး ာႏငမညက ပ ပ ျပငျပငေင းောႏ းာႏငၾကမည ျဖစသည။ သ႔ရမတ င ျပညသ႔အသးစရတအမ မးစက အနညးငယမ ေသမ ဌမနငငရမမ မးကပင တငက သးစ ြ႔ေနျငးျဖစရမ ၎ရပေင မ မးက ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက း အသ းသ း တ႔အတ က အက းအရငးာႏင အထေရမကငးျဖစေအမင မညကြ႔သ႔ ြ႔ေဝေနၾကသညက သရာႏငေစမည သတငး အ ကအလက အနညးငယသမရေနေသးသည။

တရမးဝငထတျပနေၾကညမေသမ ဘတဂ ကကနးဂဏနးမ မးသည ာႏငငတကမစ နစၫႊနးမ မးာႏငအည ျဖစသငသည။

လကရအ နတ င ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မး၏ ဘတဂ ကမ မးသည အမနတကယက သးစ ြ႔မႈပမမဏ၏ တစစတတစပငးက သမထငဟပသည။ ‘အျမးေင စမရငးေါငးစဥ’ ကသးစ ြ႔ျငးာႏင ဘတဂ ကကနးဂဏနးမ မးမမ မနးေျမ မးသမျဖစၿပ း အမနတကယ သးစ ြ႔မႈပမမဏက မထငဟပျငးစေသမ အေၾကမငးရငးမ မးေၾကမင ျဖစသည။ ထ႔ေၾကမင ထသတငးအ ကအလကမ မးက ရရာႏငျငးမရပါက ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအစးရမ မး၏ လပငနးရပမ မးက အတအက နမးလညရနာႏင ေဝဖနငနးစစရန က ြ႔မည ျဖစသည။

ထလအပ ကမ မးက ျပညဝေအမငႀကးပမးေငမငရ ကေနၾကသည မနေသမလညး လကရၾကမးကမလတ င အစးရ၏ မလ ဘတဂ ကမနးေ ာႏင ေနမကငကတ ြ႔ဘတဂ ကမ မးကပါ အ နကကထတျပနာႏငေအမင ေငမငရ ကသငသည။ သ႔မမသမ ျပညသ႔ဘ႑မာႏငပတသကေသမ ကစၥရပမ မးအမးေင းောႏ းငးျဖတၾကရမတ င အဓပၸါယျပညဝမညျဖစသည။

ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက း အစးရဘတဂ ကမ မးျပငငငရမတ င ေနမကထမးေသမ အပ ပေရးငငရမသတငးအ ကအလက မ မးကလညး ပမက ယျပန႔စ မဖ ငဟေပးသငသည။

ေတ ႕ငေမးျမနးျငးမ မးအရ ဘတဂ ကျပငငငေရးင ြ႔ေသမ အါမ မးတ င ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မး၏ ရနပေင အသးစ ရတမ မးာႏငပတသကသည အေသးစတသတငးအ ကအလကမ မးက ရရၾကေၾကမငးသရသည။

သ႔ရမတ င ဘတဂ ကာႏငပတသကသည ကနးဂဏနးအ ကအလကမ မးအမးလးက ထတျပနေပးျငးျဖင ျပညသ႔ဘ႑မစ မန႔ ြ႔မႈ ငငရမ အေသးစတငနးစစသးသပမႈမ မး ျပလပာႏငရနလမးဖ ငေပးေနၿပ း သေတသနလပေငမငရမတ ငလညး ‘ရနပေင မညမ သးစ ြ႔’ လကသညဟေသမေမး နးအစမး ‘ရနပေင မ မးက မညသ႔ေကမငးမ နစ မသးစ ြ႔’ ြ႔သနညးဟေသမ ပမအဓပၸါယျပညဝသည ေမး နးမ မးက ေမးာႏငလမမညျဖစသည။ ယငးေမး နးသည ေရ႕ငကေငမငရ ကမည ျပျပငေျပမငးလြ႔ေရးမ မးအတ ကလညး အဖးမျဖတာႏငေသမ လမးၫႊနမ မးျဖစလမေပမည။

ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းဘတဂ ကာႏငပတသကလ င ျပညေထမငစသ႔တငျပေသမပမမဏာႏင ျပညေထမငစမ အမနတကယ ေပးေသမဘတဂ ကာႏစ စလးက အမ မးသေအမင ထတျပနေၾကညမေပးရမည။

အစးရ၏ ဘတဂ ကငငရမ ကနးဂဏနးမ မးက အေသးစတ အ နာႏငတေျပးည ထတလႊငလမမႈမ မး တးတကေနၿပ ျဖစေသမလညး ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးမ တငျပေသမ ဘတဂ ကမၾကမးက ျပညေထမငစလႊတေတမာႏင ဘ႑မေရးေကမမရငတ႔မ ျပငငင ကမ မးကလညး မညသညေနရမတ င မညသ႔ျပငငငေၾကမငးအမ မးသေအမငထတျပနေၾကညမေပးရမည။

54

၆.၆ ေရ႕ငကေငမငရ ကရနလအပသည သေတသနလပငနးမ မး

ျပညေထမငစအငငေအမက အ နေကမက မႈလပပင ငအမ းမ းက ာႏႈငးယဥနမးလညသေဘမေပါကေစေရး

လကရအ နတ င စစေပါငးာႏင တစဥ း ငးပ မးမ အ နေကမကရရမႈာႏႈနးထမးမ မးသည ျပညနယ တငးေဒသႀက းမ မးာႏင ေဒသာႏရအဖ ြ႔႕အစညးမ မးအၾကမးတ င ႀက းႀက းမမးမမးက မဟလ ကရသည။ အဘယေၾကမငထသ႔က မဟေနေၾကမငး အေသးစတ ေလလမငနးစစမႈမ မးက ယသေတသနတ င မေငမငရ ကာႏငေသမလညး ထက ြ႔ျပမးမႈမ မး၏ အေၾကမငးရငးမ မးက အေသးစတ ေလလမငနးစစျငးအမးျဖင ျပညေထမငစအငငေအမကအဖ ြ႔႕အစညးအမ းမ းအတ က ေလလမသငယစရမမ မး က ယက ယျပန႔ ျပန႔ေတ ႕ရလမာႏငသည။ ေနမကငကတ ြ႔သေတသနမ မးတ င ေအမကပါေမး နးမ မးာႏငပတသကၿပ း အေျဖမ မးရမာႏငသည။

လကရအ နေကမကမႈပစမ မးာႏင သကငငရမဥပေဒျပဌမနး ကမ မးအရ ျမနမမာႏငငရ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက း အစးရမ မး၏ အ နေကမကပင ငငငရမ အနမဂတအလမးအလမမ မးမမ အဘယနညး။

ျပညေထမငစအငင ေအမကအ နေကမကမႈလပငနးတ င အ နေက ပ နစ မထမးေငမငမႈအနအထမးသည မညသ႔ ရသနညး။ ျပညနယ တငးေဒသႀက း ျပညေထမငစအငငေအမက အဖ ြ႔႕အစညးမ မးာႏင အ နအမ းအစမးအလက က ြ႔ျပမးမႈမ မးမမ အဘယအေၾကမငးမ မးေၾကမငျဖစရသနညး။

အ နာႏႈနးထမးမ မးက လ တလပစ မျပဌမနး ငက ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအစးရမ မးက မညသညအတငးအတမအထ ထေရမကစ မသးစ ြ႔ာႏငသနညး။

အ နေကမကမႈအ နဇယမးမ မးာႏင အ နေကမကမႈပစတ႔က ေျပမငးလြ႔ရမတ င ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအစးရ မ မးသည မညသညအ ကမ မးက အေျ၍ စဥးစမးငးျဖတၾကသနညး။

ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအစးရမ မး၏ လပငနးေငမငရ က ကမ မးာႏင ဗဟ ပကငမႈေလ မ ေရး

ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက း အစးရမ မးလပငနးေငမငရ ကရမတ င ျပညေထမငစအငငေအမကဌမနငငရမမ မးာႏင ာႏငငပင လပငနးမ မး၏ အနးက႑ကအေရးပါေလရမ ၎တ႔၏အနးက႑မ မး တမဝနဝတရမးမ မးာႏင အ ငး ငးငကာႏ ယမႈမ မးက အေသးစတ ေလလမငနးစစရနလသည။ ထသ႔ေလလမငနးစစျ ငးျဖင ျမနမမနငငအတ ငးရ အစးရအဖ ြ႔႕အစညးမ မး၏ ေန႔စဥပမနလပငနးေငမငရ ကမႈမ မးက ျပဌမနးေသမ အပ ပေရး စ းပ မးေရးာႏင ာႏငငေရးအေၾကမငးတရမးမ မးက ပမနမးလညသေဘမေပါကလမမည ျဖစသည။ ေအမကပါသေတသနေမး နးမ မး အက းဝငပါသည။

ျပညေထမငစအငငေအမက အဖ ြ႔႕အစညးမ မး၏ လပငနးေငမငရ ကမႈတမဝနဝတရမးမ မးမမ အဘယနညး။ ၎တ႔၏

ေန႔စဥပမနလပငနးေငမငရ ကမႈမ မးက မညသညအ ကမ မးကျပဌမနးသနညး။ ဗဟ ပကငမႈေလ မ ေရးလပငနးစဥာႏငအည ျဖစေစရန ျပညေထမငစအငငဌမနငငရမအဖ ြ႔႕အစညးမ မးက ျပျပင

ေျပမငးလြ႔ေရးမ မးက မညသ႔စ မေငမငရ ကေနၾကသနညး။ (ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအစးရမ မးအပါအဝင) ျပညေထမငစအငငေအမကအဖ ြ႔႕အစညးမ မးသည လပငနး

ေငမငတမမ မးက အျမးဌမနငငရမမ မး ဝနႀက းဌမနမ မး ာႏငငပငလပငနးမ မး အရပဘကအဖ ြ႔႕အစညးမ မးာႏင ပဂ လကစ းပ မးေရးလပငနးမ မးာႏင မညသ႔အစ အစဥေရးင ြ႔ၿပ း ေပါငးစပညႇာႏႈငးေငမငရ ကၾကသနညး။

ေင လးေင ရငးျမႇပာႏမႈမ မးာႏင အရငးအာႏ းဖ ႕ၿဖးေရး

ျပညသပငအေျအေငမကအဥ မ မးကြ႔သ႔ ေရရညရငးာႏ းျမႇပာႏမႈမ မးာႏင ပတသကသညအသးစရတမ မး သးစ ြ႔ရမတ ငလညး က ြ႔ျပမးျမးနမးမႈမ မး မ မးစ မေတ ႕ရရသည။ ေရရညရငးာႏ းျမႇပာႏမႈငငရမ လပငနးအမ မးစက ျပညသ႔ေငမကလပေရးက

တမဝနယေငမငရ ကေနေသမလညး မညသညအတ ကေၾကမငေငမငရ ကသည မညမ သငေလ မေကမငးမ နသည စသညတ႔ကမ

အကြ႔ျဖတာႏငျငးမရေသးပါ။ ထသ႔ေငမငရ ကာႏငရနအတ က ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအငင အေျအေငမကအဥ လအပ ကာႏင အသးစရတမ မး ထအသးစရတမ မးမ ရရလမေသမရလမဒ စသညတ႔က အေသးစတ ာႏႈငးယဥေလလမ သးသပရနလအပသည။ ထ႔ေၾကမငေနမကငကတ ြ႔သေတသနမ မးက ေအမကပါရညရ ယ ကမ မးျဖင ေငမငရ ကသငသည။

ျမနမမာႏငငတ င ျပညေထမငစအငငာႏင ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအငငမ မးတ င ေင လးေင ရငးျမႇပာႏမႈမ မးက မညသ႔ စ မကနးေရးင ြ႔ၿပ း မညသ႔အေကမငအထညေဖမေနၾကသနညး။

လကရ ျပညသ႔အေျအေငမကအဥ တညေငမကေရးမ မးတ င ပါဝငေငမငရ ကေနၾကေသမ ျပညေထမငစအငင ေအမကအဖ ြ႔႕အစညးမ မးသည စ မ ကမ မးက မညသ႔ေရ း ယၿပ း ၿမ႕နယ ႐းင ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးအၾကမး တ င မညသ႔ေပါငးစပညႇာႏႈငးေငမငရ ကၾကသနညး။

55

ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအငင ဘတဂ ကစ မ န႔ ြ႔ျငးာႏင ဘ႑မေရးေကမမရင

ျမနမမာႏငင၏ဘတဂ ကလပငနးစဥတ င ျပညေထမငစာႏင ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းဘတဂ ကမ မးက နညႇေပးျငး လအပပါက ေနမကငကတ ြ႔ဘတဂ ကမ မး ထမးေပးရန ေထမက ကေပးျငး ဘ႑မေရးကစၥရပမ မးအတ က အၾကဥမဏမ မးေပးျငး စသညတ႔ကေငမငရ ကရေသမ ဘ႑မေရးေကမမရငသည အလ နအေရးပါေသမအနးက႑တစရပ၌ ရေနသည။ ထ႔ေၾကမင ျမနမမာႏငင၏ ျပညသ႕ဘ႑မစ မန႔ ြ႔ေရးက႑ာႏင ျပညေထမငစာႏင ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအစးရမ မးအၾကမးငကငေရး တ႔တ င ယငးသညအဓကေနရမမ ပါဝငေနသည။ ထ႔ေၾကမင ဘ႑မေရးေကမမရငက အျပညအဝနမးလညသေဘမေပါကရနလ သည။

ျပညေထမငစမ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးသ႔လႊြ႔ေျပမငးေပးမည ရနပေင မ မးက မညသ႔ငးျဖတသတမတၾက သနညး။

ျပညေထမငစာႏင ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းဘတဂ ကမ မးက မညသ႔ဟန ကည ေအမင နညႇသနညး။ က ယျပန႔ ေသမ ာႏငငေရးာႏင စ းပ မးေရးရညမနး ကမ မးေအမကတ င ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မး၏မတည ေသမ လအပ က အသ းသ းက မညသ႔ဟန ကည ေအမင ျဖညငညးေပးသနညး။

56

က မးကးစမရငး

(၁) Government of Myanmar, “Framework for Economic and Social Reforms| 12/14/2012 Framework for

Economic and Social Reforms.” 2013.

(၂) E. Dabla-Norris, “The Challenge of Fiscal Decentralisation in Transition Countries,” Comparative

Economic Studies, vol. 48, no. 1. Nature Publishing Group, pp. 100–131, 01-Mar-2006.

(၃) H. Nixon, C. Joelene, Kyi Pyar Chit Saw, Thet Aung Lynn, and M. Arnold, “State and Region

Governments in Myanmar,” 2013.

(၄) H. Nixon and Cindy Joelene, “Fiscal Decentralization in Myanmar: Towards a Roadmap for Reform,”

Yangon, 2014.

(၅) A. Shah, “Fiscal decentralization in developing and transition economies: progress, problems, and the

promise,” World bank Policy Research Working Paper 3282. 2004.

(၆) K. Fukasaku and L. De Mello, “Fiscal decentralization and macroeconomic stability: The experience of

large developing and transition economies,” Paper prepared for the 8th International Forum on Latin

American Perspectives. Paris, 1997.

(၇) BBC, “Burma’s parliament opens new session - BBC News,” BBC News- Asia Pacific, London, 31-Jan-

2011.

(၈) M. Arnold, Ye Thu Aung, S. Kempel, and Kyi Pyar Chit Saw, “Municipal Governance in Myanmar -

An overview of Development Affairs Organizations,” The Asia Foundation, Yangon, 2015.

(၉) Zaw Oo, A. Bonnerjee, Phoo Pwint Phyu, and G. Dickenson-Jones, “Making Public Finnance Work for

Children in Myanmar - An Overview of Public Finance Trends 2011-12 to 2014-15,” 2014.

(၁၀) World Bank, “Republic of the Union of Myanmar: Public Financial Management Performance Report -

Report No. 75897-MM,” Washington, 2012.

(၁၁) “Republic of the Union of Myanmar, 2008 Constitution, Schedule 2, Region or State Legislative List

(Refer to Section 188).” .

(၁၂) Si Thu Lwin, “Over K200 million in state funds misused,” The Myanmar Times, Yangon, 01-Apr-2013.

(၁၃) U Soe Thein, “Presentation at Good Governance Forum,” Good Governance Forum, Nay Pyi Taw, 25-

Feb-2015.

(၁၄) S. Kempel, “Village Institutions and Leadership in Myanmar: A View from Below,” 2012.

(၁၅) Win Ko Ko Latt, “Preparations begin for ward, village administrator vote,” The Myanmar Times, 10-

Dec-2012.

(၁၆) “Government of Myanmar, Development Committees Law - The State Law and Order Restoration

Council Law No. 5/93, 1993 and 2013 Yangon City Development Committee Law, 8 October, 2013.” .

(၁၇) Government of Myanmar, “Magwe Excise Law,” 01-Apr-2014.

(၁၈) Kyi Pyar Chit Saw and M. Arnold, “Administering the State in Myanmar: An Overview of the General

Administration Department,” Yangoon, 2014.

57

(၁၉) Ministry of Agriculture and Irrigation, “Land Tax - Settlement and Land Records Department,” 2014.

[Online]. Available: http://www.moai.gov.mm/zg/index.php/myanmar-myae-

applied/itemlist/category/115-slrddata. [Accessed: 12-Jun-2015].

(၂၀) YCDC, “Adapted from Yangon City Development Committee Website,” 2015. [Online]. Available:

http://www.ycdc.gov.mm/. [Accessed: 22-Feb-2015].

(၂၁) IMF, Government Finance Statistics Manual 2014. Washington: The International Monetary Fund,

2014.

(၂၂) Myanmar Ministry of Construction, “Opportunities for Investment in Urban Development and

Construction Sector,” Presentation at: International Design and Construction Management Forum,

Thailand, Aug-2012.

(၂၃) Myat Nyein Aye, “YCDC’s $10m toilet and toll-gate tender,” The Myanmar Times, Yangon, 24-Mar-

2015.

(၂၄) The State Law and Order Restoration Council, DEVELOPMENT COMMITTEES LAW (1993), no. 5.

1993, pp. 648–669.

(၂၅) The Asian Development Bank, “Myanmar - Unlocking the Potential,” Manila, the Philippines, 2014.

(၂၆) UNDP Myanmar, “Integrated Household Living Conditions Survey 2009-10 Myanmar: Poverty

Profile,” Yangon United Nations Dev. Program., 2011.

(၂၇) Deputy Union Minister Dr Lin Aung Union Ministry of Finance, “Presentation at Consultative

Workshop on the Framework for Administrative Reform - ‘Fiscal Decentralization and Public Financial

Management,’” Nay Pyi Taw, 24-May-2015.

58

ေနမကငကတ ြ႔

ေနမကငကတ ြ႔ ၁ - ၂၀၀၈ ာႏစ ဖ ြ႔႕စညးပအေျ ဥပေဒ ဇယမး-၂ တငးေဒသႀက းာႏငျပညနယ ဥပေဒျပစမရငး

၁။ ဘ႑မေရးာႏငစ မကနးက႑ (က)တငးေဒသႀက း သ႔မဟတ ျပညနယအရအသးန႔မနးေျေင စမရငး ( )တငးေဒသႀက း သ႔မဟတ ျပညနယဘ႑မရနပေင ( ဂ )ေျမယမ န (ဃ)ယစမ း န (မးယစေငးဝါးာႏင စတကေျပမငးလြ႔ေစတတသည ေငးဝါးမ မးမပါ) ( င )အေငမကအအာႏင ေျမ န ေရ န လမးမ း န ဘ း နစသည စညပငသမယမေရးငငရမ အ နအမ မး ( စ )တငးေဒသႀက း သ႔မဟတ ျပညနယမ မး၏ ဝနေငမငမႈလပငနးမ မး (င)တငးေဒသႀက း သ႔မဟတ ျပညနယပငပစၥညးမ မး ေရမငး ျငး ငမးရမးျငးာႏငအျမးနညးျဖငေငမင႐း ကျငး ( ဇ )တငးေဒသႀက း သ႔မဟတ ျပညနယဘ႑မရနပေင မ မး ျပညတ ငး၌ထတေ းျငး (ဈ) တငးေဒသႀက း သ႔မဟတ ျပညနယဘ႑မရနပေင မ မး ျပညတ ငး၌ ရငးာႏ းျမႇပာႏျငး (ည) ေဒသာႏရစ မကနး ( ဋ ) အေသးစမးေင ေ းလပငနး။

၂။ စ းပ မးေရးက႑ (က)ျပညေထမငစက ျပ႒မနးသည ဥပေဒာႏငအည တငးေဒသႀက း သ႔မဟတျပညနယအတ ငး ေငမင႐း ကသညစ းပ မးေရးကစၥမ မး () ျပညေထမငစကျပဌမနးသည ဥပေဒာႏငအည တငးေဒသၾက း သ႔မဟတ ျပညနယအတ ငး ေငမငရ ကသည ကးသနးေရမငး ဝယေရးကစၥမ မး (ဂ)ျပညေထမငစကျပ႒မနးသည ဥပေဒာႏငအည တငးေဒသႀက း သ႔မဟတျပညနယအတ ငး ေငမင႐း ကသည သမဝါယမကစၥမ မး။

၃။ စကပ းေရးာႏငေမ းျမ ေရးက႑ (က) လယယမစကပ းေရး ( ) အပငာႏငသ းာႏဖ ကပးမႊမးေရမဂါ ကမက ယေရးာႏင ာႏမနငးေရး ( ဂ ) ဓမတေျမဩဇမ စနစတက သးစ ြ႔ေရးာႏင သဘမဝေျမဩဇမမ မး စနစတက ထတလပသးစ ြ႔ေရး (ဃ) စကပ းေရး ေ းေင ာႏင စေင မ မး (င)တငးေဒသႀက းသ႔မဟတျပညနယကစ မန႔ ြ႔ ငရေသမငညေျမမငး တမတမ ေရကန ေရာႏတေျမမငးာႏငစကပ းေရရရေရးလပငနးမ မး ( စ ) ေရ ငါးလပငနး (င) ျပညေထမငစက ျပဌမနးသည ဥပေဒာႏငအည တရစမၦနေမ းျမ ေရးာႏင ထနးေက မငးေရး ။

၄။ စ မးအင လၽပစစ သတာႏင သစေတမက႑ (က)ျပညေထမငစက စ မန႔ ြ႔ ငရသည အႀက းစမးလၽပစစဓမတအမး ထတလပျဖန႔ျဖ းေရးမအပ မဟမဓမတအမးလငးာႏင ငကသ ယျငးမရေသမတငးေဒသႀက း သ႔မဟတ ျပညနယက စ မန႔ ြ႔ ငရသည အလတစမးာႏငအေသးစမး လ ပစစဓမတအမး ထတလပျဖန႔ျဖ းေရး ( ) ငမးာႏငငမးထ ကပစၥညး ( ဂ ) တငးေဒသႀက း သ႔မဟတ ျပညနယအတ ငး ေက မကမ ကရတနမ ျဖတေတမကျငး ေသ းျငး (ဃ)ေက းရ မထငးစကငး ( င ) အပနးေျဖစနးမ မး တရစ မနဥယ မဥ ႐းကၡေဗဒဥယ မဥ။

၅။ စကမႈလကမႈက႑ (က) ျပ ညေထမငစအငငကေငမငရ ကရန သတမတထမးသည စကမႈလပငနးမ မးမအပ အျမးစကမႈလပငနးမ မး ( ) အမတ ငးစကမႈလကမႈလပငနးမ မး။

၆။ ပ႔ေငမငေရး ငကသ ယေရးာႏင ေငမကလပေရးက႑ (က) တငးေဒသႀက း သ႔မဟတ ျပညနယက စ မန႔ ြ႔ ငရသည ငပကမးမ မး သေဘၤမငပမ မး ငပမ မး ( ) တငးေဒသႀက း သ႔မဟတ ျပညနယက စ မန႔ ြ႔ ငရသညလမးမ မး တတမးမ မး ( ဂ ) တငးေဒသႀက း သ႔မဟတ ျပညနယအတ ငးသမသ မးလမသည ပဂ လကယမဥမ မး စနစတက ေျပးင ြ႔ာႏငေရး

59

၇။ လမႈေရးက႑ (က) ျပညေထမငစက မတထမးသည တငးရငးေငးငငရမ မဝါဒမ မးာႏငမငန႔က ငေသမ တငးရငးေငးငငရမကစၥမ မး ( ) တငးေဒသႀက း သ႔မဟတ ျပညနယအတ ငး လမႈဝနထမးလပငနးမ မး ( ဂ ) မ းေဘးာႏင သဘမဝေဘးအာႏရမယမ မး ႀကတငကမက ယေရး (ဃ) ကနတငကန လပငနး ( င ) တငးေဒသႀက း သ႔မဟတ ျပညနယက စ မန႔ ြ႔ ငရသည – (၁) ယဥေက းမႈအေမ အာႏစမ မးထနးသမးေရး (၂) ျပတကာႏင စမၾကညတကမ မး ( စ ) ဇမတ႐း ႐းပရင႐းာႏင ဗ ဒ ယ႐း (င) ဓမတပ ပနး ပနးပ စသညျပပ ြ႔မ မး။

၈။ စ မ န႔ ြ႔ေရးက႑ (က) စညပငသမယမေရး ( ) ၿမ႕႐း မာႏင အးအမဖ ႕ၿဖးတးတကေရး ( ဂ ) ဂဏထးေငမငလကမတမ မးာႏင ဂဏထးေငမငငပစၥညးမ မး။

60

ေနမကငကတ ြ႔ ၂ - ဖ ြ႔႕စညးပအေျ ဥပေဒဇယမး - ၅ တငးေဒသႀက း သ႔မဟတ ျပညနယမ မးက ေကမက ရမည အ နအမ မး

၁။ ေျမ ယမ န ၂။ ယစမ း န ၃။တငးေဒသႀက း သ႔မဟတ ျပညနယက စ မန႔ ြ႔ ငရသည ငညမ မး တမတမမ မးကအရငးသည ေရ န တမတမ နာႏင ထငညမ မး တမတမမ မး၏ ေရအမးျဖငထတလပရရသည လ ပစစဓမတအမးသးစ ြ႔ ၄။ တငးေဒသႀက း သ႔မဟတ ျပညနယက စ မန႔ ြ႔ ငရသညလမးမ မး တတမးမ မးျဖတသနး ၅။ (က) ေရ ငါး လပငနးအေပၚတ င စညးၾကပေကမကသည ဘ႑မေတမေၾကး ()သတမတထမးေသမ အက မအေဝးအတ ငး ပငလယငါးဖမးလပငနးအေပၚတ င စညးၾကပေကမကသည ဘ႑မေတမေၾကး။ ၆။ တငးေဒသႀက း သ႔မဟတ ျပညနယ ကနးလမး ေရလမးသးယမဥမ မးငငရမ ဥပေဒအရစညးၾကပေသမအ န ၇။တငးေဒသႀက းသ႔မဟတျပညနယပငပစၥညးမ မးေရမငးရေင ာႏငငမးရမးမ မး ယငးပစၥညးမ မးမရရေသမ အျမးအက း အျမတမ မး ၈။တငးေဒသႀက းသ႔မဟတျပညနယမ မးကဝနေငမငမႈလပငနးမ မးအတ ကသတမတေကမကသညအေၾကးေင မ မး အ န အမ မးာႏင အျမးရေင မ မး ၉။ တငးေဒသႀက းတရမးလႊတေတမ သ႔မဟတ ျပညနယတရမးလႊတေတမ အပါအဝငတငးေဒသႀက း သ႔မဟတ ျပညနယအတ ငးရ

တရမး႐းးမ မးက မတသည ဒဏေင မ မး ဝနေငမငမႈအတ က ေကမကသည အ နအမ မးာႏင အျမးရေင မ မး ၁ဝ။ တငးေဒသႀက း သ႔မဟတ ျပညနယဘ႑မရနပေင မ မး ထတေ းသျဖင ရရေသမအတးမ မး ၁၁။ တငးေဒသႀက း သ႔မဟတ ျပညနယ၏ ရငးာႏ းျမႇပာႏမႈျဖငရရသည အက းအျမတမ မး ၁၂။တငးေဒသႀက းသ႔မဟတျပညနယအတ ငးရသစေတမမ မးမေအမကပါပစၥညးမ မးထတယသညအတ က

ေကမကသညအ နအမ မး - (က) ကၽ နးာႏငသတမတေသမသစမမမ မးမအပ က နသစမ မးအေပၚတ င ေကမကသညအ န ( ) ထငး မ းေသ း ႀကမ ဝါး ငကသက ရမးေစး သနပါး ထငး႐း းင သစေမႊး ပ မးထ ကပစၥညးမ မး စသညတ႔အေပၚ ေကမကသညအ န။ ၁၃။ မတပတငေၾကး ၁၄။ ပ ြ႔ န ၁၅။ ငမး န ၁၆။ ျပညေထမငစ ဘ႑မရနပေင မ ရရသညဘ႑မေင မ မး ၁၇။ တငးေဒသႀက း သ႔မဟတ ျပညနယအတ ငးရ စညပငသမယမေရးငငရမအဖ ြ႔႕အစညးမ မး၏ ထညဝငေင မ မး ၁၈။ ပငရငမေပၚေသမ သ ငးထမးေင မ မးာႏငပစၥညးမ မး ၁၉။ ရတနမသက။

61

ေနမကငကတ ြ႔ ၃ - ယစမ း နေကမက မႈ ဥပမမ

လငစငအမ းအစမး အဓပၸါယ ာႏႈနးထမး (က ပ) D-1 စက႐းပငငငမႈာႏင ထတလပ ငပါမစ ၄၅ဝဝဝဝဝ FL-6 ျပညတ ငးစက႐းထတ ာႏငငျမးအရကမ မး လကကမးေရမငး ျငး ၁၅ဝဝဝဝဝ FL-8 ျပညတ ငးစက႐းထတ ာႏငငျမးဘ ယမမ မး လကကမးေရမငး ျငး ၁ဝဝဝဝဝဝ FL-8A ာႏငငျမးမတငသ ငးလမေသမ ဘ ယမမ မး လကကမးေရမငး ျငး ၈ဝဝဝဝဝ

FL-9 ျပညတ ငးထတဘ ယမမ မးက ငငအတ ငးေသမကသးျငး သ႔မဟတ

လကလ ေရမငး ျငး ၅၅ဝဝဝဝ

FL-9A ာႏငငျမးထတဘ ယမမ မးက ငငအတ ငးေသမကသးျငး သ႔မဟတ

လကလ ေရမငး ျငး ၄၅ဝဝဝဝ

FL-11 ာႏငငျမးျဖစအရကမ မး လကကမးေရမငး ျငး ၅၅ဝဝဝဝ

FL-12 ဟတယ နမးေနေငမင ဘတမ႐း ေလငပ သေဘၤမငပ ရထမးစမး ေသမကတ ြ႔ စမးေသမကငငမ မး၌ ာႏငငျမးျဖစအရကေရမငး ျငး (မနေနဂ မ

သ႔မဟတ ငငရငက ေင သမးစမးပ ြ႔တ င ထငေနရမည) ၈ဝဝဝဝဝ

FL-17 ာႏငငျမးအရကမ းစက ထတလပျငး သန႔စငျငး ေပါငးျငး ေရမစပျငး အေရမငသ ငးျငးာႏင စက႐းပငငငျငး လကကမးလငစငရသမ မးသ႔ ေရမငး ျငး

၁၂ဝဝဝဝဝ

D1-A သတမတထမးေသမ လငစငရသည စက႐းမထတလပေသမ ကအရက

ကလကကမးေရမငး ျငး ေင သမးေကမငတမရေသမ စမးေသမကငင ာႏင

နမးေနနးမ မးတ ငလကလ ေရမငး ျငး ၁ဝဝဝဝဝ

CS-2A စမးေသမကငငာႏင နမးေနနးမ မး၌ ဗ စရည ဓနရညာႏင ထနးရညတ႔က

လကလ ေရမငး ျငး ၁ဝဝဝဝ

CFL-1A ထနးရညာႏင ဓနရညတ႔က ကယပငစမးေသမကငင၌ ေရမငး ျငး ေလလ

CS-1 ျပညတ ငးထတ ကအရကက ကယပငငငအတ ငးေသမကသးရနာႏင

လကလ ေရမငး ရန ေလလ

CS-2 ကအရကထတလပသည စက႐းပငငငျငး ကလပျငးာႏင

ငငအတ ငးေသမကသးရနာႏင လကလ ေရမငး ရန ေလလ

CS-3 ျပညတ ငးစက႐းမ မးမ ထတလပေသမ ကအရကက ေသမကသးရနာႏင

လကလ ေရမငး ရန ေလလ

FL-10 ဝငအရကက ငငအတ ငးေသမကသးရနာႏင လကလ ေရမငး ရန ေလလ မေက းတငးေဒသႀက းကနသ ယလပငနး နဥပေဒ ဧၿပ ၁ ၂၀၁၄ မ ေကမကာႏႈတသည။

62

ေနမကငကတ ြ႔ ၄ - ရနကနၿမ႕ေတမစညပငသမယမေရးေကမမတ ၏ ပစၥညး နေကမက မႈပစ

ပစၥညး န (ပငငငမႈ န)

ပစၥညး နငသညမမ ေျမျဖစေစ အေငမကအအျဖစေစ ေျမနငအေငမကအအျဖစေစ ၎တ႔၏နစစဥတနဖးအေပၚ သတမတေသမရမငနႈနးျဖင ေကမကေသမအ နက ငလသည။ ယငးစကမးရပတ င အေထ ေထ န မ း န ေရ န အမႈကနငအညစအေၾကး နတ႔ ပါဝငသည။

အေထ ေထ န

(၁) အေထ ေထ နငသညမမ အမ မးျပညသငငရမလမးမ မး တတမးမ မး ေရေျမမငးမ မး ေဈးမ မး ပနးျမ မး အမးကစမးက ငး စသညမ မး တညေငမကျငး ေဖမကလပျငး ျပျပငထနးသမးျငးတ႔အတ က ကနက စရတမ မး ကမမေစရန စညးၾကပသည အ နျဖစသည။

မ း န

(၂) မ း နငသညမမ အမ မးျပညသငငရမလမးမ မး တတမးမ မးတ င မ းထ နးေပးျငးအတ က စရတက နငေစရန

စညးၾကပေကမကေသမ အ နျဖစသည။

ေရ န

(၃) ေရ နငသညမမ ရနကနၿမ႕ေတမစညပငသမယမေရး ေကမမတ က ေရျဖန႔ေဝေပးျငးအတ က ေကမကသညအ နျဖစသည။

အမႈကနငအညစအေၾကး န

(၄) အမႈကနငအညစအေၾကး နငသညမမ အမႈကနငအညစအေၾကးမ မး စစညးသမးငညးျငး စ န႔ပစျငး ဖ ကင းျငး မလ မသန႔စငျငးလပငနးမ မးနင ေရစ းေရလမေကမငးမ နေစရန ေရေျမမငးမ မးရငးလငးျငးတ႔အတ က ေငမငရ ကရသည စရတမ မးအမး က နငေစရနစညးၾကပသည အ နျဖစသည။

63

ေနမကငကတ ြ႔ ၅ - ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မး၏ ၂၀၁၃-၁၄ ဘတဂ ကေါငးစဥ အမ းအစမးမ မး

အပ ပေရးာႏင စ မ န႔ ြ႔ေရး (တရမး႐းး ပ ေရ႕ေန ပ စမရငး စစ ပဘတဂ ကေါငးစဥမ မး)

ဌမနငငရမမ မးာႏင စညပငသမယမေရးအဖ ြ႔႕မ မး (ဝနႀက းဌမန

မ မး အပ ပေရးဌမနမ မးာႏင ျမ န စပယ႐းးဘတဂ ကေါငးစဥ

မ မး)

ေင စမရငး႐းးမ မး စကပ းေရးဌမန တရမး႐းးမ မး ပ မးလပငနး ဥပေဒ႐းးမ မး ေင စမရငးဌမန ျပညနယ/တငးေဒသႀက းအစးရ ကနးလမးပ႔ေငမငေရးစ မန႔ ြ႔မႈေကမမတ ျပညနယ/တငးေဒသႀက းလႊတေတမ သမဝါယမဌမန

ာႏငငပငလပငနးမ မး၏ဘတဂ ကေါငးစဥမ မး အပပငးေဒသစမးလနးစျပညေရး

ျမနမမ႐းပရငလပငနး ငါးလပငနးဌမန ျမနမမငမးာႏင အဏၰဝါဓမတေဗဒလပငနး သစေတမဌမန ျပညသ႔ေငမကလပေရး အေထ ေထ အပ ပေရးဥ းစ းဌမန

ဝနႀက းဌမနမ မး အပ ပေရးဌမနမ မးာႏင စည/ပငအဖ ြ႔႕မ မး၏

ဘတဂ ကေါငးစဥေအမက၌ေဖမျပေသမ ရေင အမ းအစမးမ မး ျပနလညေနရမ ထမးေရးာႏင အးအမဖ ႕ၿဖးေရးဌမန စကမႈသ းာႏဖ ႕ၿဖးေရးဌမန

တမတမ န တရစ မနေမ းျမ ေရးာႏင ကသေရးဌမန ယစမ း န မာႏေလးၿမ႕ေတမစညပငသမယမေရးေကမမတ အငးအင န စညပငသမယမေရးအဖ ြ႔႕မ မး ေျမယမ န စ မကနးရင ြ႔ေရးဌမန ပစၥညး န/ပငငငမႈ န ျပညသ႔ေငမကလပေရး ျပညနယ/တငးေဒသႀက းမ မးလကေအမကရ ာႏငငပငလပငနး မ မးမ ရေင မ မး

အေသးစမးစကမႈလပငနးမ မး

ေျမ နမ မးျပငငငေကမကျငးအတ က စ မေငမငရ က အထးစစမးစစေငးေရးဥ းစ းဌမန သစေတမထ ကပစၥညး န အမးကစမးာႏင ကမယပညမဥ းစ းဌမန ဓမတသတပစၥညး န ေရအရငးအျမစအသး ေရးဥ းစ းဌမန ဘ း န ရနကနၿမ႕ေတမစညပငသမယမေရးေကမမတ

64

ေနမကငကတ ြ႔ ၆ - ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးလကေအမကရ ဌမနငငရမမ မး၏ တမဝနဝတရမးမ မး

ျပညေထမငစဝနႀက းဌမန ျပညနယ/တငးေဒသႀက းမ မး

ရ ဌမနမ မး တရမးဝငသတမတထမးေသမ အနးက႑

လယယမစကပ းေရးာႏင ငညေျမမငး

စကပ းေရးဌမန စကပ းေရးက႑ဖ ႕ၿဖးေရး စမးနပရကၡမဖလေရးာႏငစကပ းေရးလပကငသမသမးစမ မး၏ ငငးရြ႔မ ြ႔ေတမႈ ေလ မ ေရး

ေရအရငးအျမစအသး ေရး

ဥ းစ းဌမန

စကပ းေရးက႑ာႏင လေနေဒသမ မးသ႔ ေရအရငးအျမစ မ မးေထမကပေပးေရး အထးသျဖင ငညေျမမငးလပငနးမ မး ေျမေအမကေရအသး ေရး သန႔ရငးေသမေသမကသးေရစသည

စကမႈသ းာႏဖ ႕ၿဖးေရးဌမန

ဝါဂ မး ေလ မ ၾက ာႏစရညသ းာႏမ မး ရမသ အလကသ းာႏ မ မးာႏင ေကမဖ စသည စကမႈကနၾကမးသ းာႏမ မးဖ ႕ၿဖးေရး အတ က စနစတက ေငမငရ ကျငး မ းေစထတလပျငး ေလက ငသငတနးေပးျငးာႏင ပညမေပးလပငနးမ မး

ေရ႕ေန ပ ဥပေဒ႐းးမ မး တရမးစ ြ႔ငျငးာႏင ဥပေဒေရးရမအၾကဥမဏမ မးေပးျငးတ႔အတ က အဓကတမဝနရေသမ အစးရ၏တရမးစ ရင ေရးအဖ ြ႔႕အစညး

စမရငးစစ ပ စမရငး႐းးမ မး အစးရအဖ ြ႔႕အငငငင၏ေင လကေျပစမမ မးာႏငေပးေ မႈမ မးအမးလးက စမရငးစစရန

ေငမကလပေရး

ျပညသ႔ေငမကလပေရး

ျပညသပငအေျအေငမကအဥ မ မးကအဓကတမဝနယတညေငမကသည။ လမး တတမး ာႏငငပငေလယမဥက ငးမ မး အေငမကအဥ မ မး ေငမကလပျငးာႏင ျပျပငထနးသမးျငးက ေငမငရ ကသည။ ပမမဏႀက းမမး ေသမစ မ ကမ မးအတ ကလညး ဒ ဇငးင ြ႔ျငး လပငနးသး ပစၥညးကရယမမ မးထတလပျငးာႏင ဘတဂ ကစ မန႔ ြ႔ ျငးတ႔တ င ပါဝငေငမငရ ကသည။

ျပနလညေနရမ ထမးေရးာႏင အးအမဖ ႕ၿဖးေရးဌမန

အးအမက႑ဖ ႕ၿဖးေရးကအဓကတမဝနယသည။တနဖးနညးအမယမစ မကနးမ မးေရးင ြ႔ျငးာႏင အေကမငအထညေဖမျငး ျပညသ႔ အမယမမ မး ငမးရမးျငးာႏင အျမးဖ ႕ၿဖးေရးစ မ ကမ မးက လညးေငမငရ ကသည။

သမဝါယမ

သမဝါယမဌမန ျမနမမာႏငငအတ ငးရ လ႔အရငးအျမစဖ ႕ၿဖးေရးာႏင အစးရမဝါဒ မ မးာႏငအည စ းပ မးေရးက႑စ မအပ ပေရးအတ က အဓက တမဝနယသည။

အေသးစမးလပငနးမ မး

အေသးစမးစကမႈလပငနးမ မး မတပတငထတေပးျငးာႏင ဖ ႕ၿဖးတးတကေရး ေငမငရ ကေပးျငး စကမႈကနထတ သမအသငးမ မးာႏင အေသးစမးလပငနးမ မးအတ က နညးပညမ အေထမကအပမ မး ေပးျငး

စညပငသမယမေရး စညပငသမယမေရးေကမမတ

မ မးာႏင စညပငသမယမေရးအဖ ြ႔႕မ မး

စညပငသမယမေရးေကမမတ မ မးသည ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက း အစးရမ မးလကေအမကျဖစၿပ း ၿမ႕ႀက းမ မးာႏင ၿမ႕မ မးဖ ႕ၿဖးေရး အတ က အဓကတမဝနရသည။ ၿမ႕ျပစ မ ကမ မးေငမငရ ကျငး ဥပေဒာႏငအည ေျမယမစ မန႔ ြ႔ျငး ပနးျ လမး တတမးမ မး ေငမကလပျငးာႏင အျမးျမ န စပယလပငနးမ မးေငမငရ ကသည။

သစေတမဌမန သစေတမထနးသမးျငး အ နေကမကျငးာႏင သစေတမမ မး ျပနလညစကပ းတညေထမငျငးတ႔က ေငမငရ ကသည။ ေတမ႐းငး

65

သဘမဝပတဝနးက င ထနးသမးေရးာႏင သစေတမ

တရစ မနမ မး ေရ ေျမာႏငသစေတမအရငးအျမစမ မးက ကမက ယ ေစမငေရမကျငး သစေတမမ မး၏ အေရးပါမႈက ျပညသလထ နမးလညသေဘမေပါကလမေအမင ေငမငရ ကျငးတ႔ပါဝငသည။

အပပငးေဒသ စမးလနးစျပညေရး

ျမနမမာႏငငအလယပငး မးနညးေရရမးေဒသ ျပနလညစမးလနး စျပညလမေရးက အဓကေငမငရ ကသည

ဘ႑မေရးာႏင အ နဝန ႀက းဌမန

ရသးမနးေ ေင စမရငး (ဘတဂ က) ဌမန

ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက း အစးရမ မးအတ က ဘတဂ က ျပငငငေရးင ြ႔ေရးက အဓကတမဝနယသည။ ျပနလညျပငငငေသမ ဘတဂ က ေနမကငကတ ြ႔ ေထမကပေင ဘတဂ က ျပညနယာႏင တငးေဒသႀက းအငငတ င ဘတဂ ကတ ငမပါဝငေသမ ရေင မ မးာႏင ေပးေ မႈမ မးအမးလးက ျပငငငေငမငရ ကေပးသည

ျပညထြ႔ေရး အေထ ေထ အပ ပေရးဥ းစ း

ဌမန

တငးျပညာႏင ျပညသလထ၏ ေန႔စဥပမနလအပ ကမ မးက စ မအပ ပသည။ တညၿငမးေအး မးေရး အ နေကမကေရး ေက းလကဖ ႕ၿဖးေရး တရမးဥပေဒ စးမးေရး အစးရအမဏမပငမ မးာႏင ေဒသလထအၾကမး ငကစပေပးေရး စသညတ႔က အဓက ေငမငရ ကသည။

ျပနၾကမးေရး ျမနမမ႐းပရငလပငနး

ယငက ငငငမျဖတေတမကျငးက အဓကထမးေငမင ရ က ြ႔ေသမလညး ယအါ ျမနမမ႐းပရငဖ ႕ၿဖးေရးဘကသ႔ ေျပမငးလြ႔အမ႐းစက ေငမငရ ကသည။ ႐းပရငလပငနးမ မးအတ က လငစငထတေပးျငး ာႏငငေါငးေငမငမ မး၏ မတတမး ႐းပရငမ မး႐းကကးေပးျငးာႏင ျပညသလထသ႔ ျပနလညျပသျငး တ႔ကလညး ေငမငရ ကသည။

အလပသမမး အလပအကငာႏင လမႈဖလေရးဝနႀက းဌမန

ကနးလမးသယယပ႔ေငမင ေရး ၾက းၾကပမႈေကမမတ

ကနစညာႏင လသးကနမ မး အငငေျပေ မေမ ႕စ မာႏင ပမန သယယပ႔ေငမငာႏငေရးအတ က ကနးလမးကနစည သယယ ပ႔ေငမငေရးလပငနးမ မးက က ပကြ႔သည။ လပအမးာႏငအည မ တၿပ း ပမနျဖစေသမ လပအမးမ မး ရရေစေရး အလပသမမးမ မးအတ က လမႈဖလေရးမ မးာႏင လပငနး ငအေျအေနမ မး ဖ ႕ၿဖးတးတကေရး ကလညး ေငမငရ ကေပးသည။

အမ းသမးစ မကနးာႏင စ းပ မးေရးဖ ႕ၿဖးတးတက ေရးဝနၾက းဌမန

စ မကနးေရးင ြ႔ေရးဌမန

မက႐းစ းပ မးေရးအေငမကအအ တညၿငမေရးာႏင စ းပ မးေရးဖ ႕ၿဖးမႈ တ႔အတ က အဓကတမဝနယသည။ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မး၏ ေရတာႏငေရရည စ းပ မးေရးစ မကနးမ မး ေရးင ြ႔ေပးျငး လမႈစ းပ မး အေျအေနစစတမးေကမကယျငး လမႈစ းပ မးဖ ႕ၿဖးေရး စ မကနးမ မးေရးင ြ႔ျငးာႏင သးသပျငးတ႔တ င သကငငရမ အဖ ြ႔႕အစညးမ မးအမး ပညမရပငငရမေထမကပကည မႈမ မး ေငမင ရ ကေပးျငးတ႔လညး ပါဝငသည။

ေမ းျမ ေရး ေရလပငနးာႏင ေက းလကေဒသဖ ႕ျဖး

ေရး ဝနၾက းဌမန

ငါးလပငနးဥ းစ းဌမန

ေရလပငနးဖ ႕ၿဖးတးတကေရးက အဓကေငမငရ ကရန တမဝန ရေသမဌမနျဖစသညအျပင အငးအင န ေရလပငနးာႏင ကမးန း ကမးေဝး ငါးဖမးလပငနးမ မးာႏင သကငငေသမ အ နအမ မးက ေကမကသည။

ေမ းျမ ေရးာႏငကသေရး

ဥ းစ းဌမန

ေမ းျမ ေရးလပငနးမ မး ဖ ႕ျဖးတးတကရနအတ က သေတသနမ မး ျပလပေငမငရ ကျငး ဓမတ ြ႔ နးငငရမလပငနးမ မး ေငမငရ က ျငးာႏင သငတနးမ မးေပးျငးတ႔က အဓကေငမငရ ကသည။

66

တရစမၦနာႏင တရစမၦနငငရမ ကနပစၥညးမ မး တငပ႔ျငး တငသ ငးျငးတ႔အတ က လကမတမ မး ထတေပး ငရသည။

ပ မးလပငနး ပ မးေမ းျမ ေရး ပ မးရညထတလပျငးာႏင ပ မးရညငကစပပစၥညးမ မး ဖ ၿဖးရန တမဝနယေငမငရ ကသည။

အမးကစမး အမးကစမးာႏင

ကမယပညမဥ းစ းဌမန ျမနမမာႏငငအတ ငး အမးကစမးာႏငကမယပညမမ မး ထ နးကမးေစရန ရညရ ယသည

ဗဟတရမးလႊတေတမ

ပ တရမး႐းးမ မး

တရမး႐းးမ မးသည ျပညနယာႏငတငးေဒသမ မး လကေအမကရ အပ ပေရးယနစအငငငငာႏင ယဥတ ြ႔တညရၿပ း တရမး႐းး ပ၏ စ မထနး ပမႈေအမကတ င ရၾကသည

ျပညနယာႏင တငးေဒသႀက း လႊတေတမ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက း အစးရအဖ ြ႔႕ဝငမ မးက ေရ း ယ တငေျမႇမကေပးသည သ းျမးလ တလပေသမ အစးရအဖ ြ႔႕အစညး တစျဖစသည။

ျပညနယာႏင တငးေဒသႀက း လႊတေတမ

အစးရအဖ ြ႔႕

ျပညနယာႏင တငးေဒသႀက းအစးရအဖ ြ႔႕သည သကငငရမ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မး၏ အျမငငးအမဏမပင အဖ ြ႔႕အစညး ျဖစသည။ နယေျမေအး မးသမယမေရးာႏင တညၿငမေရး ဥပေဒ ေရးင ြ႔ျပဌမနးေရးာႏင အေကမငအထညေဖမေငမငေရး ေဒသဖ ႕ၿဖး ေရးတ႔အတ က တမဝနရသည။

ရငးျမစ။ ဝနႀက းဌမနမ မး၏ တမဝနဝတရမးမ မးက သကငငရမဝနႀက းဌမနအငတမနကစမမ ကမမမ မး (ရပါက) မတစငင အဓက ရယပါသည။

67

ေနမကငကတ ြ႔ ၇ - ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မး၏ ရေင ာႏငအသးစရတေါငးစဥမ မး အဓပၸါယဖ ငင က

၂၀၁၃- ၁၄ ာႏစ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းရေင အမ းအစမးမ မး45

ေ းေင မရေင တ င ေ းငမးျငးျဖင ရရထမးေသမ ရေင မ မးပါဝငသည။ ေင လးေင ရငးရေင တ င ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအစးရမ မးမပငငငေသမ (အးအမအေငမမကအဥ ကြ႔သ႔)

ေရရညပငငငမႈမ မးက ေရမငး ျငး သ႔မဟတ ငမးရမးျငးျဖင ရရလမေသမရေင မ မးျဖစသည။ အျ မးရေင မ မးတ င က နေါငးစဥမ မးာႏငသကငငျငးမရေသမ ရေင မ မးအမးလးပါဝငသည။ ာႏငငပငလပငနးမ မးမရေင မမ ာႏငငပငလပငနးမ မးမ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက း ဘတဂ ကအတ ငးသ႔ ျပနလညစ းဝင

ေသမရေင ျဖစသည။ အ နရေင တ င ယစမ း န တမတမ န ဘ း နစေသမ အ နေကမကမႈမ မးမရရေသမ ရေင မ မးပါဝင သည ျပညေထမငစအစးရေထမကပေင တ င ျပညေထမငစမ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးသ႔ လႊြ႔ေျပမငးေပးေသမ ရေင မ မး

ပါဝငသည။

၂ဝ၁၃- ၁၄ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းအသးစရတအမ းအစမးမ မး46

ေင လးေင ရငးအသးစရတ တ င မေရႊ႕ေျပမငးာႏငေသမ ပငငငမႈမ မးာႏင ေရရညရငးာႏ းျမႇပာႏမႈမ မးအတ က သးစ ြ႔ေသမ ေင မ မးပါဝငသည။

အတးေပးေင တ င ေ းငမးထမးေသမ ေင မ မးအတ က အတးျပနလညေပးငပျငးမ မးျဖစသည။ ေထမကပေင မမ မ မးေသမအမးျဖင ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးမ ျပနလညေပးအပေသမ ေထမကပေင မ မးျဖစသည။ ေ းငမးေင မ မးမမ ေ းေင အျဖစ ထတေ းေသမ ကနက ေင ျဖစသည။ သမမနအသးစရတ မမ အျမးအသးစရတေါငးစဥမ မးတ င အက းမဝငေသမသးစ ြ႔ေင မ မးျဖစၿပ း လပငနးလညပတမႈ

ငငရမစရတမ မးာႏင ႐းးစရတမ မးပါဝငသည။ ေ းေင မအရငးျပနငပေင မ မး ငသညမမ အတးေပးေင မဟတေသမ ေ းငမးမႈာႏငသကငငသည ကနက စရတမ မး

ဥပမမ အရငးျပနငပေင ကငလသည။

45 ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက း ဘတဂ ကတ င ေါငးစဥရစပါဝငေသမလညး ‘အတးရေင မ မး’ ာႏင ‘ေ းေင မ ရေင မ မး’ ေါငးစဥေအမကတ င မညသညရေင မ မရပါ။ 46 သးေင စမရငးတ ငလညး ‘အဖ ြ႔႕အစညးငငရမရငးာႏ းျမႇပာႏမႈေါငးစဥ’ ေအမကတ င ရနကနၿမ႕ေတမစညပငသမယမေရးေကမမတ မအပ က နအဖ ြ႔႕အစညးမ မးအမးလး တ င သးစ ြ႔မႈလးဝမရပါ။

68

ေနမကငကတ ြ႔ ၈ - ျပညေထမငစလႊြ႔ေျပမငးေင မ မးက ေလလမျ ငး - လကေတ ႕ငနးစစေလလမမႈ

ျပညေထမငစမ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးသ႔ ရနပေင လႊြ႔ေျပမငးစ းငငးမႈက မညသညအ ကမ မးက အငးအျဖတေပးေန သညက ပမနမးလညရနအတ က လႊြ႔ေျပမငးေပးေင ပမမဏာႏင သကငငရမျပညနယာႏငတငးေဒသႀက း၏ အလ ယတကျမငသမ ေသမ ဝေသသမ မး (ေနမကငကတ ြ႔- ၉) အၾကမး လကေတ ႕ငကာႏ ယမႈက ေလလမသးသပ ြ႔သည။ ယသးသပမႈသည လ န ြ႔ေသမငါးာႏစတမကမလအတ ငး ျပညေထမငစရနပေင လႊြ႔ေျပမငးေပးမႈာႏင ငကစပဖ ယရေသမ အ ကအလကမ မးက ေဖမထတာႏငရန ႀကးပမးျငးသမျဖစသည။ ထသ႔ႀကးပမးရမတ င ျဖစာႏငဖ ယရေသမငကာႏႊယမႈမ မးက စနစတက တညေငမကျပျငးသမျဖစၿပ း ထအ ကမ မးေၾကမင ကေသသမျဖစရမညဟ သကေသျပျငးမဟတပါ။ ထသ႔ေသမ ငကာႏႊယမႈမ မးရေသမေနရမမ မးတ င ျပညေထမငစလႊြ႔ေျပမငးေပးေင ပမမဏသည မညသ႔ေသမကနးရငမ မးေပၚတ င မ တည ေနာႏငသညကလညး အၾကမးဖ ဥးရငးျပာႏင ရနႀကးပမးထမးပါသည။

ကနးဂဏနးမ မး

ယေလလမငနးစစမႈတ ငသးစ ြ႔ထမးေသမ ကနးဂဏနးမ မးက အရငးအျမစမ းစမရယထမးျငးျဖစၿပ း ေအမကပါဇယမးတ င အက ဥး ပေဖမျပထမးပါသည။ ေလလမမႈ၏အေျယနစမမ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက း ၁၄ ပငျဖစသည။ သကငငရမကမလ တစေလ မက တငကတညးေလလမငနးစစာႏငေသမ တစတညးေသမကနးရငမမ ျပညေထမငစအစးရမ လႊြ႔ေျပမငးေပးေသမ ေင ေၾကးပမမဏျဖစၿပ း ယငးက ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းဘတဂ ကမ မးတ င ‘ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးသ႔ ေထမကပေင လႊြ႔ေျပမငးေပးေင ’ ေါငးစဥေအမကတ င စမရငးသ ငးသည။ အျမးကနးရငးမ မးအမးလးမမ ေလလမငနးစစေသမကမလတစ ေလ မကလးတ င အေျပမငးအလြ႔မရေပ။

အ ႕ေသမအေျအေနတ င ာႏစတစာႏစအတ က ကနးဂဏနးမ မးကသမရရာႏငေသမလညး အ ႕ေသမအေျအေနမ မးတ ငမ အ နကမလတစေလ မကေျပမငးလြ႔ေနေသမ ဂဏနးစဥမ မးက အမနတကယကနးဂဏနးမ မးက ေကမကျငးျဖငမဟတပြ႔ (က ပနးဖ ႕ၿဖးမႈာႏႈနးကသးကမ) ပစငယတညေငမကျငးနညးျဖင ရာႏငသည။ ထ႔ေၾကမင ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးအတ က အ နကမလတစမ ကနးဂဏနးမ မးကသမရယရနငးျဖတ ြ႔သည။ ယငး ကသည ယေလလမငနးစစမႈ၏အကန႔အသတျဖစ လမာႏငသည။ အ ႕ေသမ ကနးရငမ မး (ဥပမမ ၿမ႕နယအေရအတ ကာႏင ေျမဧရယမ) စသညတ႔မမ အ နာႏငလကၿပ းေျပမငးလြ႔ ျငး မရေသမလညး (ငငးရြ႔မႈာႏႈနးကြ႔သ႔) အ ႕ေသမ ကနးရငမ မးမမမ အ နာႏငအမ ေျပမငးလြ႔ေနၾကသည။ ျပညနယာႏငတငး ေဒသႀက းမ မးအၾကမး ဟန ကမည မႈကရငးျပာႏငမည ကနးဂဏနးမ မးလညး မရသေလမကပငျဖစသည။ အငပါအမးနညး က မ မးေၾကမင ေလလမငနးစစမႈ၏ အက ယအဝနးကအကန႔အသတျဖစေစေသမလညး ေတ ႕ရ ကမ မးသည ျပညေထမငစ အငင ေအမကသ႔ရနပေင မ မး လႊြ႔ေျပမငးေပးျငးာႏငပတသကသည နမးလညမႈမ မးက အေထမကအကျပမညဟ ယငပါသည။

ကနးရင အၫႊနး ဖ ငင က ာႏစ အရငးအျမစ

ltransf ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက း အစးရမ မးသ႔ ျပညေထမငစေထမကပေင /လႊြ႔ေျပမငးေပးေင (natural logarithm)

၂၀၁၁-၁၂ မ ၂၀၁၅- ၁၆

ျပညေထမငစျမနမမာႏငင အစးရ ဘ႑မေရး ဥပေဒၾကမး(၂၀၁၁-၁၂ ၂၀၁၂-၁၃ ၂၀၁၃-၁၄ ၂၀၁၄-၁၅) ၁၃ ဧၿပ ၂၀၁၅ ေၾကးမသတငးစမ

townships ၿမ႕နယအေရအတ က ၂၀၁၂

ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက း အပ ပေရးစနစ ဖ ြ႔႕စညးပ ျပညထြ႔ေရးဝနႀက းဌမန အေထ ေထ အပ ပေရးဥ းစ းဌမန အမန႔ေၾကမျငမစမ ၂၀၁၂ ၾသဂတ

poverty ငငးရြ႔မႈာႏႈနး- လဥ းေရ၏အ းအစမး ၂၀၀၉ - ၁၀

ျမနမမသတငးအ ကအလက စ မန႔ ြ႔ေရး ယနစ မရငးအရငးအျမစ - Integrated Household Living Conditons Survey in Myanmar (2009- 10)

lgdp ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မး၏ ရညမနး ဂ ဒ ပ (natural logarithm)47

၂၀၁၃- ၁၄

ျပညေထမငစျမနမမာႏငငအစးရ ျပနတမး အမတ- ၈ အတ ြ႔- ၆၈ ၂ဝ ေဖေဖမဝါရ ၂၀၁၅ IMF’s WEO GDP (ေစ းာႏႈနး အေသ) မ ၂ဝ၁၃-၁၄ ာႏစမနးေ ာႏင နညႇထမးသည

47 ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးအတ က ရညမနးဂ ဒ ပ ကမညသ႔သတမတသညက အတအက မသရေသမလညး သကငငရမျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းလဥ းေရာႏင ငကစပပရသည။

69

lland ဧရယမအက ယအဝနး (natural logarithm) ၂၀၁၂ ျမနမမသတငးအ ကအလကစ မန႔ ြ႔မႈ ယနစ SHP Data ျပညနယာႏင တငးေဒသ ႀက းမ မး ဧၿပ ၂ဝ၁၄

pop လဥ းေရ ၂၀၁၄ ၂ဝ၁၄ ာႏစ လဥ းေရာႏင အမအေၾကမငး အရမစစတမး ကနဥ းေတ ႕ရ ကမ မး လဝင မႈၾကညၾကပေရးာႏင လဥ းေရဝနႀက းဌမန

health_p က နးမမေရးက အဓကျပနမအျဖစေဖမျပ ေသမ လဥ းေရ %

၂၀၁၄ UNDP ၏ ေဒသာႏရအပ ပေရးငနးစစ က အစ ရငစမ ျပညနယာႏငတငး ေဒသႀက း မ မး ၂၀၁၅

jobs_p အလပအကငရရေရးက အဓကျပနမ အျဖစေဖမျပေသမ လဥ းေရ %

၂၀၁၄ UNDP ၏ ေဒသာႏရအပ ပေရးငနးစစ က အစ ရငစမ ျပညနယာႏငတငး ေဒသႀက းမ မး ၂၀၁၅

roads_p လမးပနးငကသ ယေရးက အဓကျပနမ အျဖစေဖမျပေသမ လဥ းေရ %

၂၀၁၄ UNDP ၏ ေဒသာႏရအပ ပေရးငနးစစ က အစ ရငစမ ျပညနယာႏငတငး ေဒသႀက းမ မး ၂၀၁၅

times2- times5

ာႏစမ မး ၂၀၁၂- ၁၅ -

ရလမဒမ မး

ေအမကတ ငသးထမးေသမ မ ကနးရငမမ ျပညေထမငစမ ျပညနယတငေဒသႀက းမ မးသ႔လႊြ႔ေျပမငးေပးေသမ လႊြ႔ေျပမငးေင သ႔မဟတ ေထမကပေင မ မး၏ ေင ေၾကးတနဖးျဖစသည။ Ordinary Least Squares (OLS) Regression ၏ အေသးစတ ရလမဒ မ မးက STATA အျဖစေအမကတ ငေဖမျပထမးသည။

ပထမေတ ႕ရ ကမမ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးသ႔ လႊြ႔ေျပမငးေပးေင သည ာႏစအလကတးတကမ မးျပမးလမသညဟေသမ အ ကျဖစသည။ အဓကအေၾကမငးမမ လ န ြ႔ေသမငါးာႏစအတ ငး ျပညေထမငစအစးရမ ရရေသမရေင အရငးအျမစမ မးတးပ မး လမေသမေၾကမငလညးျဖစသည။ သ႔ရမတ င တးတကမႈာႏႈနးမမ ေနမကပငးတ ငက ငငးသ မးသည။

_cons 3.097935 1.33928 2.31 0.024 .416072 5.779798

time5 2.517331 .1327512 18.96 0.000 2.251501 2.783161

time4 2.245743 .1327512 16.92 0.000 1.979914 2.511573

time3 1.226215 .1327512 9.24 0.000 .9603854 1.492045

time2 .5638841 .1327512 4.25 0.000 .2980543 .8297138

roads_p 2.717597 1.216182 2.23 0.029 .2822353 5.152958

jobs_p 4.113566 2.282701 1.80 0.077 -.4574649 8.684596

health_p 3.745167 1.394374 2.69 0.009 .9529807 6.537353

pop -2.88e-07 1.27e-07 -2.26 0.028 -5.43e-07 -3.31e-08

lland .1152434 .100683 1.14 0.257 -.0863709 .3168577

lgdp .1866077 .1062111 1.76 0.084 -.0260763 .3992917

poverty .0181606 .0038742 4.69 0.000 .0104026 .0259186

townships .0456775 .0164423 2.78 0.007 .0127523 .0786027

ltransf Coef. Std. Err. t P>|t| [95% Conf. Interval]

Total 89.2607836 69 1.29363454 Root MSE = .35123

Adj R-squared = 0.9046

Residual 7.03153121 57 .123360197 R-squared = 0.9212

Model 82.2292524 12 6.8524377 Prob > F = 0.0000

F( 12, 57) = 55.55

Source SS df MS Number of obs = 70

70

ေလလမမႈတ င ထညသ ငးထမးေသမ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မး၏ ဝေသသမ မးအနက ျပညေထမငစလႊြ႔ေျပမငးေင ပမမဏာႏင ငကစပမႈအမ မးငးျဖစေသမ ဝေသသသးမမ ၿမ႕နယအေရအတ က စစေပါငးလဥ းေရတ င ငငးရြ႔သဥ းေရအ းအစမး (ငငးရြ႔မႈ အတငးအတမမဟတ) ာႏင ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက း ဘတဂ ကရညမနးကနးဂဏနးမ မးျဖစသည။

ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးရ ၿမ႕နယအေရအတ ကသည စစေပါငးအပ ပေရး႐းး မညမ ရမညကငးျဖတေပးၿပ း ႐းးအေငမကအဥ းာႏင ပငငငမႈမ မး ဝနထမးအေရအတ က ေရ း ယတငေျမႇမကရမည လႊတေတမကယစမးလယ အေရအတ ကစသညတ႔က အငးအျဖတေပးသည။ ထ႔ေၾကမင ၿမ႕နယအေရအတ ကသည သကငငရမျပညနယာႏင တငးေဒသႀက းကကနက ရမည ပေသကနက စရတမ မးက ေဖမျပာႏငေသမ အၫႊနးတစျဖစေနသည။ ထ႔အျပင ျပညနယာႏင တငးေဒသႀက းမ မးသ႔ လႊြ႔ေျပမငးေပးေသမ အ ႕ေသမရနပေင မ မးသည ၿမ႕နယ/မြ႔ငာႏၵနယအေရအတ ကေပၚမတည၍ တက႐းက လႊြ႔ေျပမငးေပးျငးျဖစသည။

ရနပေင မ မးလႊြ႔ေျပမငးေပးရမတ င ထညသ ငးစဥးစမးေသမအ ကတစမမ ငငးရြ႔မ ြ႔ေတမႈျဖစသည။ ငငးရြ႔ေသမ ျပညနယာႏငတငး ေဒသႀက းမ မးက ရနပေင လႊြ႔ေျပမငးေပးရမတ င ဥ းစမးေပးၾကရသည။ ငးျဖတ က ရမတ င ႐းးရငးေသမ ငငးရြ႔မႈအၫႊနးကနး မ မးအျပင ငငးရြ႔မႈာႏငအဓကငကစပေသမ အျမးအ ကမ မးျဖစသည အငစတ က းရငးမ မးမရျငး သ႔မဟတ အမးနညးျငး တ႔ေၾကမင အငငျမႇငျငး တး ြ႔႕ျငးတ႔လအပမႈမ မးကလညး ထညသ ငးစဥးစမးသည (ေအမကတ ငၾကည)။

ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မး၏ ဂ ဒ ပ ရညမနးကနးဂဏနးမ မးမမ ျပညေထမငစလႊြ႔ေျပမငးေင ပမမဏာႏငငကစပေသမလညး ထအ ကသည မးသမက ယဝေသမ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးက ြ႔ျမးငကငျငးဟ မတယ၍မရာႏငပါ။ စ းပ မးေရးဖ ႕ၿဖး တးတကလမသညာႏငအမ ေဒသအမ မးအျပမးတ င လ ပစစာႏင လမးတတမးကြ႔သ႔ေသမ ျပညသ႔ဝနေငမငမႈမ မးက တးတက ေတမငးငလမၾကမညျဖစရမ ျပညေထမငစလႊြ႔ေျပမငးေင ပမမဏ ပမလအပျငးျဖစေပၚေစမညမမ အမနပငျဖစသည။

လဥ းေရာႏင ျပညေထမငစလႊြ႔ေျပမငးေင သည ေျပမငးျပနငကစပသည။ သ႔ရမတ င ေျမအက ယအဝနးအပါအဝင အျမးေသမ အၫႊနးကနးမ မးအမးလး တည ေသမအေျအေနတ ငမ ျဖစသည။ ထ႔ေၾကမင လဥ းေရသပသညးမႈပမ မးေသမ (စစေပါငးလဥ းေရ ာႏငမသကငင) ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးသည ျပညေထမငစလႊြ႔ေျပမငးေင ပမနညးပါးစ မ ရရသညအေျအေနကေဖမျပေန သည။ အေၾကမငးမမ ထေဒသမ မးသည ကယပငအ နဘ႑မေင ေကမကရရာႏငစ မး ျမငမမးေသမေၾကမင ျဖစာႏငသည။ ထ႔အျပင လဥ းေရထထပေသမေဒသမ မးာႏင ၿမ႕ျပေဒသမ မးတ င အ နဘ႑မေကမကမႈကနက စရတမ မးလညး သကသမေလရရမ ၎တ႔အတ က ျပညေထမငစလႊြ႔ေျပမငးေင မ မးနညးပါးရျငးလညး ျဖစာႏငပါသည။

ကလသမဂ ဖ ႕ၿဖးမႈအစ အစဥမ မၾကမေသးမ ကေငမငရ က ြ႔ေသမ ‘ေဒသာႏရအပ ပေရးမ မးက ေလလမျငး’ တ င က နးမမေရး အလပအကငာႏင လမးပနးငကသ ယေရးတ႔အနကမ တစစ က အဓကျပနမအျဖစ ယငေသမလဥ းေရ၏အ းကလညး ယ ငနးစစမႈတ င ကနးရငမ မးအျဖစ ရယသးစ ြ႔ ြ႔သည။ ထအ ကမ မးအရ အေျအေငမကအဥ လအပ က ေစ းက က ဝနေငမငမႈာႏင အငစတ က းရငးမ မးက လကလမးမ မႈစသညတ႔က ေဒသအလကာႏႈငးယဥတငးတမာႏငေသမ ကနးရငမ မးအျဖစ သတမတသးစ ြ႔ာႏငသည။ အထကေဖမျပပါ အေျအေငမကအဥ လအပ ကမ မးာႏင လႊြ႔ေျပမငးေပးေင ပမမဏတ႔မမ ထြ႔ထြ႔ဝငဝင ငကစပေနသညကေတ ႕ရသျဖင ျပညေထမငစလႊြ႔ေျပမငးေင မ မးသည အေျအေငမကအဥ လအပ ကက ပမထငဟပျပာႏင ေသမ ေဒသမ မးသ႔ပမေရမကရေၾကမငးက ေကမက ကင ြ႔ာႏငသည။ သ႔ရမတ င လႊြ႔ေျပမငးေပးေင ပမမဏာႏင လအပ ကပမမဏ အနညးအမ မးတ႔ မညသ႔ငကစပေနသညက သရရျငးမရေပ။ သ႔ရမတ င တက႐းကအ းက မႈာႏင ကနးဂဏနးအရငကာႏႊယမႈ သေဘမအလ နထငရမးျငးတ႔ေၾကမင ရနပေင လႊြ႔ေျပမငးေပးရမတ င ေဒသတ ငးအေျအေငမကအဥ ာႏင အငစတ က းရငးလ အပ ကက ထညသ ငးစဥးစမးထမးေၾကမငး န႔မနးာႏငသည။

ရနပေင လႊြ႔ေျပမငးမႈမ မးသည သကငငရမျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မး၏ အသးစရတလအပ ကမ မးာႏင ငကစပေနေၾကမငး (လအပ ကမ မးက လႊြ႔ေျပမငးမႈပမမဏက တက႐းကငးျဖတျငးမဟတေသမလညး) ေတ ႕ရရသျဖင စတအမးတကဖ ယ ျဖစေစ သည။ သ႔ရမတ င အငပါကနးရငမ မးာႏငငကစပမႈမမ စစေပါငးလႊြ႔ေျပမငးမႈတစရပလးမဟတပြ႔ အစတအပငးမ မးသမျဖစေနသည က သတျပရမည။ လႊြ႔ေျပမငးမႈပမမဏ၏အမ မးစက ပေသပမမဏမ မးျဖင လႊြ႔ေျပမငးေနျငးျဖစၿပ း သကငငရမာႏစမ မးအတ က ပမမဏႀက းေသမ coefficient မ မးာႏင လႊြ႔ေျပမငးမႈကနးေသမ မး၏ ပမမဏကၾကည၍လညး သရာႏငပါသည။

71

ေနမကငကတ ြ႔ ၉ - ယေလလမမႈတ ငအသးျပြ႔ေသမ လဥ းေရဖ ြ႔႕စညးပာႏင စ းပ မးေရးငငရမ ကနးဂဏနး အ ကအလကမ မး

အၫႊနးကနးမ မး အရငးအျမစမ မး ပ မးမ အမေထမငစလဥ းေရ လကေတ ႕တ က ကမႈ (လဥ းေရ/အမေထမငစ)

လဥ းေရတစသနးတ င ေရ းေကမက ဥ းေရ လကေတ ႕တ က ကမႈ(ေရ းေကမကျပညနယာႏင တငးေဒသႀက းလႊတေတမ အမတဥ းေရ/ လဥ းေရ- သနး)

ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက း မ မး၏ ဂ ဒ ပ ျပညေထမငစျမနမမာႏငင အစးရျပနတမး အမတ-၈ အတ ြ႔-၆၈ ေဖေဖမဝါရ ၂ဝ ၂ဝ၁၅

ေက းရ မပ မးမ အမေထမငစ ျပညထြ႔ေရးဝနႀက းဌမန အေထ ေထ အပ ပေရးဥ းစ းဌမနျပနတမး ၂၀၁၂ ၾသဂတမ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မး၏ အပ ပေရးစနစဖ ြ႔႕စညးပက မတညၿပ း တ က ကသည

အမေထမငစအရ ယအစမး ျပညထြ႔ေရးဝနႀက းဌမန အေထ ေထ အပ ပေရးဥ းစ းဌမနျပနတမး ၂၀၁၂ ၾသဂတမ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မး၏ အပ ပေရးစနစဖ ြ႔႕စညးပက မတညၿပ းတ က ကသည

ေျမဧရယမ စတရနး က လမ တမ ျမနမမသတငးအ ကအလက စ မန႔ ြ႔မႈဌမန၏ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက း နယနမတမ မး GIS အ ကအလကမ မးက အေျသည

႐းငအေရအတ က ျပညထြ႔ေရးဝနႀက းဌမန အေထ ေထ အပ ပေရးဥ းစ းဌမနျပနတမး ၂၀၁၂ ၾသဂတမ ျပညနယာႏင တငးေဒသႀက းမ မး၏ အပ ပေရးစနစဖ ြ႔႕စညးပ

အမေထမငစအေရအတ က ျပညထြ႔ေရးဝနႀက းဌမန အေထ ေထ အပ ပေရးဥ းစ းဌမနျပနတမး ၂၀၁၂ ၾသဂတမ ျပညနယာႏင တငးေဒသႀက းမ မး၏ အပ ပေရးစနစဖ ြ႔႕စညးပ

အမအေငမကအဥ အေရအတ က ျပညထြ႔ေရးဝနႀက းဌမန အေထ ေထ အပ ပေရးဥ းစ းဌမနျပနတမး ၂၀၁၂ ၾသဂတမ ျပညနယာႏင တငးေဒသႀက းမ မး၏ အပ ပေရးစနစဖ ြ႔႕စညးပ

ၿမ႕နယအေရအတ က ျပညထြ႔ေရးဝနႀက းဌမန အေထ ေထ အပ ပေရးဥ းစ းဌမနျပနတမး ၂၀၁၂ ၾသဂတမ ျပညနယာႏင တငးေဒသႀက းမ မး၏ အပ ပေရးစနစဖ ြ႔႕စညးပ

ေက းရ မအပစအေရ အတ က ျပညထြ႔ေရးဝနႀက းဌမန အေထ ေထ အပ ပေရးဥ းစ းဌမနျပနတမး ၂၀၁၂ ၾသဂတမ ျပညနယာႏင တငးေဒသႀက းမ မး၏ အပ ပေရးစနစဖ ြ႔႕စညးပ

ေက းရ မအေရအတ က ျပညထြ႔ေရးဝနႀက းဌမန အေထ ေထ အပ ပေရးဥ းစ းဌမနျပနတမး ၂၀၁၂ ၾသဂတမ ျပညနယာႏင တငးေဒသႀက းမ မး၏ အပ ပေရးစနစဖ ြ႔႕စညးပ

ရပက ကအေရအတ က ျပညထြ႔ေရးဝနႀက းဌမန အေထ ေထ အပ ပေရးဥ းစ းဌမနျပနတမး ၂၀၁၂ ၾသဂတမ ျပညနယာႏင တငးေဒသႀက းမ မး၏ အပ ပေရးစနစဖ ြ႔႕စညးပ

လတစဥ းပ မးမ လႊတေတမ ကယစမးလယအေရအတ က လကေတ ႕တ က ကသည (ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက း လႊတေတမအမတ အေရအတ က - စစေပါငးလဥ းေရ- သနး)

လဥ းေရ ၂၀၁၄ာႏစလဥ းေရာႏင အမအေၾကမငးအရမ စစတမးကနဥ းေတ ႕ရ က မ မး လဝငမႈ ႀက းၾကပေရးာႏင လဥ းေရဝနႀက းဌမန

လဥ းေရသပသညးင လကေတ ႕တ က ကသည(လဥ းေရ/သကငငရမျပညနယ/တငးေဒသ ႀက း၏ ဧရယမအက ယအဝနး)

ငငးရြ႔မႈက မဟ က အ း ျမနမမသတငးအ ကအလက စ မန႔ ြ႔ေရးယနစ မရငးအရငးအျမစ - Integrated Household Living Conditons Survey in Myanmar (2009- 10)

ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းလႊတေတမ - တပမေတမ သမးကယစမးလယ

M. A. Hamish Nixon, Cindy Joelene, Kyi Pyar Chit Saw, Thet Aung Lynn, “State and Region Governments in Myanmar,” Myanmar Dev. Resour. Inst. - Cent. Econ. Soc. Dev., 2013

ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းလႊတေတမ- ေရ းေကမက ကယစမးလယ

M. A. Hamish Nixon, Cindy Joelene, Kyi Pyar Chit Saw, Thet Aung Lynn, “State and Region Governments in Myanmar,” Myanmar Dev. Resour. Inst. - Cent. Econ. Soc. Dev., 2013

ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းလႊတေတမ-စစေပါငး ကယစမးလယ

M. A. Hamish Nixon, Cindy Joelene, Kyi Pyar Chit Saw, Thet Aung Lynn, “State and Region Governments in Myanmar,” Myanmar Dev. Resour. Inst. - Cent. Econ. Soc. Dev., 2013

႐းငမ မးရ ၿမ႕နယအေရ အတ က ျပညထြ႔ေရးဝနႀက းဌမန အေထ ေထ အပ ပေရးဥ းစ းဌမနျပနတမး ၂၀၁၂ ၾသဂတမ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မး၏ အပ ပေရးစနစဖ ြ႔႕စညးပက မတညၿပ းတ က ကသည

72

လဥ းေရတစသနးတ င တက႐းက န႔အပေသမ ကယစမးလယအေရ အတ က

M. A. Hamish Nixon, Cindy Joelene, Kyi Pyar Chit Saw, Thet Aung Lynn, “State and Region Governments in Myanmar,” Myanmar Dev. Resour. Inst. - Cent. Econ. Soc. Dev., 2013

စစေပါငးလဥ းေရတ င ၿမ႕ျပ လဥ းေရအ းအစမး ၂၀၁၄ာႏစလဥ းေရာႏငအမအေၾကမငးအရမစစတမးကနဥ းေတ ႕ရ က မ မး လဝငမႈ ၾကညၾကပေရးာႏင လဥ းေရဝနႀက းဌမန

ၿမ႕နယအတ ငးရ ေက းရ မအပစာႏငရပက ကအေရ အတ က

လကေတ ႕တ က ကသည(ေက းရ မအပစအေရအတ က/ၿမ႕နယအေရအတ က)

ေက းရ မအပစ/ရပက က တစ အတ ငးရ ေက းရ မ အေရအတ က

လကေတ ႕တ က ကသည(ေက းရ မ+ရပက ကအေရအတ က/ေက းရ မအပစအေရအတ က)

ေရရရေရးက အဓကျပနမအျဖစ ေဖမျပေသမ လဥ းေရ %

UNDP ၏ ေဒသာႏရအပ ပေရး ငနးစစ ကအစ ရငစမ ျပညနယာႏင တငးေဒသႀက းမ မး

က နးမမေရးက အဓကျပနမအျဖစ ေဖမျပေသမ လဥ းေရ %

UNDP ၏ ေဒသာႏရအပ ပေရး ငနးစစ ကအစ ရငစမ ျပညနယာႏင တငးေဒသႀက းမ မး

လမးပနးငကသ ယေရးက အဓကျပနမအျဖစ ေဖမျပေသမ လဥ းေရ %

UNDP ၏ ေဒသာႏရအပ ပေရး ငနးစစ ကအစ ရငစမ ျပညနယာႏင တငးေဒသႀက းမ မး

ပညမေရးက အဓကျပနမအျဖစ ေဖမျပေသမ လဥ းေရ %

UNDP ၏ ေဒသာႏရအပ ပေရး ငနးစစ ကအစ ရငစမ ျပညနယာႏင တငးေဒသႀက းမ မး

အလပအကငရရေရးကအဓကျပနမအျဖစေဖမျပ ေသမ လဥ းေရ %

UNDP ၏ ေဒသာႏရအပ ပေရး ငနးစစ ကအစ ရငစမ ျပညနယာႏင တငးေဒသႀက းမ မး

လ ပစစမ းရရေရးကအဓကျပနမအျဖစေဖမျပေသမ လဥ းေရ %

UNDP ၏ ေဒသာႏရအပ ပေရး ငနးစစ ကအစ ရငစမ ျပညနယာႏင တငးေဒသႀက းမ မး

လၿေရးာႏငေဘးအာႏရမယကငးေရးကအဓကျပနမအျဖစ ေဖမျပေသမ လဥ းေရ %

UNDP၏ ေဒသာႏရအပ ပေရး ငနးစစ က အစ ရငစမ ျပညနယာႏင တငးေဒသႀက းမ မး

မညသညအဓကျပနမမ မရဟ ေဖမျပေသမ လဥ းေရ %

UNDP ၏ ေဒသာႏရအပ ပေရး ငနးစစ ကအစ ရငစမ ျပညနယာႏင တငးေဒသႀက းမ မး

ေရရေရးက အဓကတးတကမႈအျဖစ ေဖမျပေသမ လဥ းေရ %

UNDP ၏ ေဒသာႏရအပ ပေရး ငနးစစ ကအစ ရငစမ ျပညနယာႏင တငးေဒသႀက းမ မး

က နးမမေရးေစမငေရမကမႈက အဓကတးတကမႈအျဖစ ေဖမျပေသမ လဥ းေရ %

UNDP ၏ ေဒသာႏရအပ ပေရး ငနးစစ ကအစ ရငစမ ျပညနယာႏင တငးေဒသႀက းမ မး

ပညမေရးက အဓကတးတကမႈအျဖစ ေဖမျပေသမ လဥ းေရ %

UNDP ၏ ေဒသာႏရအပ ပေရး ငနးစစ ကအစ ရငစမ ျပညနယာႏင တငးေဒသႀက းမ မး

အလပအကငရရေရးက အဓကတးတကမႈအျဖစ ေဖမျပေသမလဥ းေရ %

UNDP ၏ ေဒသာႏရအပ ပေရး ငနးစစ ကအစ ရငစမ ျပညနယာႏင တငးေဒသႀက းမ မး

လမးပနးငကသ ယေရးက အဓက တးတကမႈအျဖစ ေဖမျပေသမ လဥ းေရ %

UNDP ၏ ေဒသာႏရအပ ပေရး ငနးစစ ကအစ ရငစမ ျပညနယာႏင တငးေဒသႀက းမ မး

လ ပစစမ းရရေရးက အဓကတးတကမႈအျဖစ ေဖမျပေသမ လဥ းေရ %

UNDP ၏ ေဒသာႏရအပ ပေရး ငနးစစ ကအစ ရငစမ ျပညနယာႏင တငးေဒသႀက းမ မး

ေဘးအာႏရမယကငးေရးာႏင လၿေရးက အဓက တးတကမႈအျဖစ ေဖမျပေသမ လဥ းေရ %

UNDP ၏ ေဒသာႏရအပ ပေရး ငနးစစ ကအစ ရငစမ ျပညနယာႏင တငးေဒသႀက းမ မး

ေျမယမပငငငမႈက အဓကတးတကမႈ အျဖစေဖမျပ ေသမ လဥ းေရ %

UNDP ၏ ေဒသာႏရအပ ပေရး ငနးစစ ကအစ ရငစမ ျပညနယာႏင တငးေဒသႀက းမ မး

မညသညအဓက တးတကမႈမ မရဟေဖမျပေသမ လဥ းေရ %

UNDP ၏ ေဒသာႏရအပ ပေရး ငနးစစ ကအစ ရငစမ ျပညနယာႏင တငးေဒသႀက းမ မး

73

ေနမကငကတ ြ႔ ၁၀ - ၂၀၁၃-၁၄ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက း ဘတဂ ကတ ငေဖမျပထမးေသမ အဖ ြ႔႕အစညးမ မး ဌမန ငငရမမ မးာႏင ာႏငငပငလပငနးမ မးအမး ၂၀၀၈ ဖ ြ႔႕စညးပအေျ ဥပေဒက သတမတေပးထမးေသမ အငငအတနးမ မး

ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းဘတဂ ကတ ငေဖမျပထမးေသမ အဖ ြ႔႕အစညးမ မး ဌမနငငရမမ မးာႏင ာႏငငပငလပငနးမ မး

ျပညေထမငစ ျပညနယ/တငး ေဒသႀက း

အတအက မသ

တရမး႐းး ပ ေရ႕ေန ပ ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းလႊတေတမ အစးရအဖ ြ႔႕ စမရငးစစ ပ

ာႏငငပငလပငနးမ မး

ျမနမမ႐းပရငလပငနး ျမနမမငမးာႏင အဏၰဝါဓမတေဗဒလပငနး ျပညသ႔ေငမကလပေရး

ဝနႀက းဌမနမ မး အပ ပေရးဌမနမ မးာႏင စညပငသမယမေရးအဖ ြ႔႕မ မး ေါငးစဥေအမကတ င စမရငးသ ငးေသမ ရေင အမ းအစမးမ မး

ျပညေထမငစ ျပညနယ/တငး ေဒသႀက း

အတအက မသ

တမတမ န ကနသ ယလပငနး န အငး/ေ မငး န ေျမ န ပစၥညး န/ပငငငမႈ န ျပညနယ/တငးေဒသႀက းမ မးလကေအမကရ ာႏငငပငလပငနးမ မးမ ရေင မ မး ေျမ နမ မးျပငငငေကမကျငးအတ က စ မေငမငရ က သစေတမထ ကပစၥညး န တ ငးထ ကပစၥညး န

ဘ း န

ဌမနငငရမမ မးာႏင စညပငသမယမေရးအဖ ြ႔႕မ မး ျပညေထမငစ ျပညနယ/တငး ေဒသႀက း

အတအက မသ

စကပ းေရးဌမန ပ မးလပငနး ေင စမရငးဌမန ကနးလမးပ႔ေငမငေရးစ မန႔ ြ႔မႈေကမမတ သမဝါယမဌမန အပပငးေဒသစမးလနးစျပညေရး ငါးလပငနးဌမန သစေတမဌမန အေထ ေထ အပ ပေရးဥ းစ းဌမန ျပနလညေနရမ ထမးေရးာႏင အးအမဖ ႕ၿဖးေရးဌမန စကမႈသ းာႏဖ ႕ၿဖးေရးဌမန တရစ မနေမ းျမ ေရးာႏင ကသေရးဌမန မာႏေလးၿမ႕ေတမစညပငသမယမေရးေကမမတ စညပငသမယမေရးအဖ ြ႔႕မ မး စ မကနးရင ြ႔ေရးဌမန ျပညသ႔ေငမကလပေရး အေသးစမးစကမႈလပငနးမ မး အထးစစမးစစေငးေရးဥ းစ းဌမန အမးကစမးာႏင ကမယပညမဥ းစ းဌမန ေရအရငးအျမစအသး ေရးဥ းစ းဌမန ရနကနၿမ႕ေတမစညပငသမယမေရးေကမမတ

ရငးျမစ။ M. A. Hamish Nixon, Cindy Joelene, Kyi Pyar Chit Saw, Thet Aung Lynn, “State and Region Governments in Myanmar,” Myanmar Dev. Resour. Inst. - Cent. Econ. Soc. Dev., 2013 မ စမမ ကာႏမ ၃၉

74

ေနမကငကတ ြ႔ ၁၁ - ျပညနယာႏင တငးေဒသႀက းအငငဌမနငငရမမ မးာႏင ာႏငငပငလပငနးမ မးက ဝနႀက းဌမနငငရမ လပငနးတမဝနဝတရမးမ မးအရ ြ႔ျ မးျ ငး

ေအမကပါဇယမးတ င ာႏငငပငလပငနးမ မးာႏင ဌမနငငရမမ မးက သကငငရမတမဝနရေသမ ေနျပညေတမအေျစကဝနႀက းဌမနမ မးာႏင ငကစပၿပ းေဖမျပထမးျငးျဖစသည။ ယငးဇယမးမမ အၫႊနးအေနျဖင ေဖမျပထမးျငးသမျဖစၿပ း ျပညနယာႏငတငးေဒသႀက းမ မးအလကက ြ႔ျပမးျမးနမးမႈမ မးရာႏငသညက သတျပရမည။

စကပ းေရးာႏင ေမ းျမ ေရးဝနႀက းဌမန

စညပငသမယမေရး ဝနႀက းဌမနမ မး

ဘ႑မေရး ဝနႀက းဌမန သစေတမာႏင

စ မးအငဝနႀက းဌမန

အမ းသမးစ မကနး ာႏငစ းပ မးေရး ဝနႀက းဌမန

လၿေရးာႏင နယစပ ေရးရမ

လမႈဖလေရး ပညမေရးာႏင

က နးမမေရးဝနႀက း ဌမန

သယယပ႔ေငမငေရး ဝနႀက းဌမန

လယယမစကပ းေရးာႏင ငညေျမမငး

စကပ းေရးဌမန

ပ မးလပငနး

အပပငးေဒသ စမးလနးစျပညေရး

ငါးလပငနး

စကမႈသ းာႏဖ ႕ၿဖးေရးဌမန

တရစ မနေမ းျမ ေရးာႏင ေရလပငနး

တရစ မနေမ းျမ ေရးာႏင

ကသေရးဌမန

ေရအရငးအျမစအသး ေရးဥ းစ းဌမန

စညပငသမယမေရး ေကမမတ ာႏင စညပငသမယမေရး အဖ ြ႔႕မ မး

မာႏေလးတငးေဒသ ႀက းဖ ႕ၿဖးေရးေကမမ တ

ရနကနဖ ႕ၿဖးေရး ေကမမတ

ရသးမနးေ ေင စမရငး (ဘတဂ က) ဌမန

ဘ႑မေရးာႏင အ န ဌမန

ေငမကလပေရး

သဘမဝပတဝနးက င ာႏငသစေတမ

သစေတမ

ျပနလညေနရမ ထမး ေရးာႏင အးအမဌမန

ျပညသ႔ေငမကလပ ေရး

သတ တ ငး

ငမးာႏင အဏၰဝါ ဓမတေဗဒ လပငနး

အမ းသမးစ မကနး ာႏင စ းပ မးေရးဖ ႕ၿဖး တးတကေရး

စ မကနးေရးင ြ႔ေရး

အမးကစမး

အမးကစမးာႏင ကမယပညမဌမန

ျပညထြ႔ေရးဌမန

အေထ ေထ အပ ပ ေရးဌမန

ျပနၾကမးေရး

ျမနမမ႐းပရငလပငနး

အထးစစမးစစေငး ေရးဥ းစ းဌမန

ဗဟကနးလမးသယ ယပ႔ေငမငေရး စ မ န႔ ြ႔မႈေကမမတ

အလပသမမး အလပအကငာႏင လမႈဖလေရး

သမဝါယမဌမန

အေသးစမးစကမႈ လပငနး

ေရအရငးအျမစဌမန