श्रीमती शुभ ांगी भोस्तेकर य ांनी जसलोक हॉस्स्िटल व ररसर्च सेंटर व इतर ५ य ांच्य रवरोध त केलले्य तक्र रीच्य अनुषांग ने मह र ष्ट्र र ज्य ब ल हक्क सांरक्षण आयोग च्य रशफरशींनुस र गभचसांगोिन स ठी (Surrogacy) क यचिण ली रनरृीत कराय ब बत

मह र ष्ट्र श सन स वचजरनक आरोग्य रवभ ग

श सन रनणचय क्रम ांकः सांकीणच-2018/298/ि. क्र.289/ कु.क. 10 व मजल , गो. ते. रूग्ण लय सांकूल इम रत,

नवीन मांत्र लय, मुांबई- 400 001 त रीख: 02 जुलै, 2018

व र् - 1. अवर सरर्व तथ िश सकीय अरधक री, मह र ष्ट्र र ज्य ब ल हक्क सांरक्षण आयोग य ांर् े

रदन ांक 06.04.2018 र् ेित्र.

िस्त वन - श्रीमती शुभ ांगी भोस्तेकर य ांनी मह र ष्ट्र र ज्य ब ल हक्क सांरक्षण आयोग मुांबई य ांर्ेकडे

द खल केलेल्य तक्र री सांदभातील िकरण क्र. 92/17-18 ब बत रदन ांक २२ म र्च, २०१८ रोजी आयोग ने ि रीत केलेल्य रशफ रशींनुस र य िकरण र् सखोल अभ्य स करुन श सन स गभचसांगोिन र्ी (surrogacy) क यचिण ली रनररृत कराय स ठी सरमती गरठत कराय र्ी ब ब श सन स्तर वर रवर् र धीन होती.

श सन रनणचय- श्रीमती शुभ ांगी भोस्तेकर य ांनी श्री.िक श भोस्तेकर व इतर ि र् य ांच्य रवरुध्द मह र ष्ट्र र ज्य

ब ल हक्क सांरक्षण आयोग मुांबई य ांर्ेकडे तक्र र द खल केली होती. ब लक ांर्े हक्क सरांरक्षत कराय च्य दृष्ट्टीकोण तून आयोग ने सदर िकरणी क्र. 92/2017-18 सांदभात रदन ांक 22 म र्च, 2018 रोजी ि ररत केलेल्य सवचसम वशेक आदेश तील रशफ रशींर् अभ्य स करुन र ज्य त गभचसांगोिन (surrogacy) ब बत अनुसर वय र्ी क यचिध्दती रनररृत कराय स ठी श सन ल रशफ रस कराय स ठी िुढील िम णे सरमती गरठत कराय त येत आहे.

शासन ननर्णय क्रमाांकः सांकीणच-2018/298/ि. क्र.289/ कु.क.

पषृ्ठ 3 िैकी 2

1) श्रीमती वांदन कृष्ट्ण , अप्िर मुख्य सरर्व, श लेय रशक्षण रवभ ग - अध्यक्ष 2) डॉ.रदि ली क ळे, एसीिी सोल िूर - सदस्य (वररष्ट्ठ मरहल अरधक री) 3) डॉ.रेख ड वर, सेव रनवृत्त अरधष्ट्ठ त -सदस्य 4) डॉ. सांजय गुप्ते, िुणे-रवषयतज्ञ सदस्य 5) डॉ.स धन िटवधचन न गिुर- रवषयतज्ञ सदस्य 6) डॉ.अनुज गुल टी,र ज्य समन्वयक, युएनएफिीए, मुांबई-सदस्य 7) अरतरीक्त सांर् लक आरोग्य सेव (कुटुांब कल्य ण)-सदस्य सरर्व

2. सरमतीर्ी क यचकक्ष :- 1) सरमतीने श्रीमती शुांभ गी भोस्तेकर य ांनी केलेल्य तक्र रीच्य अनुषांग ने सरवस्तर

म रहती घेऊन य िकरण ांर् अभ्य स कर व . 2) कें द्र श सन ने सांसदेत स दर केलले्य गभचसांगोिन रनयांत्रण रवधेयक र् (Regulation

of surrogacy bill 2016) अभ्य स करुन सदर रवधेयक अांरतम होऊन कें द्र श सन च्य अांमलबज वणीब बतच्य सुर्न ि प्त होईियंत र ज्य मध्ये त्य सांदभात अनुसर वय च्य क यचिध्दतीब बत रशफ रशी करणे.

3) भ रतीय वदै्यकीय सांशोधन िररषदेने (Indian Council of Medical Research) सह स्ययत िजनन तांत्रज्ञ न (Assisted Reproductive Technology) सांदभातील म गचदशचक सूर्न ांर् अभ्य स करुन त्य र्ी र ज्य मध्ये अांमलबज वणी कराय च्य दृष्ट्टीने म गचदशचक तत्व ेरनरृीत करणे.

4) र ज्य मध्ये Assisted Reproductive Technology कें द्र ांर्ी नोंदणी / िरव न तसेर् सरोगेट म त , ब लके य ांर्ी रनग व देखभ ल य स ठी म गचदशचक तत्व ेबनरवणे.

5) सरोगेट म त व त्य ांर्े जोडीद र (Spouse), बीज व शुक्र ण ु द ते (Donor) य ांर्ी Assisted Reproductive Technology कें द्र मध्ये/ दव ख न्य मध्ये नोंदणी कराय र्ी क यचिण ली ठररवणे.

6) रवभ गीय स्तर वर तक्र र रनव रण कक्ष (Grievance cell) तय र करणे.

सदर सरमती िस्तुत श सन रनणचय ि ररत झ ल्य ि सून तीन मरहन्य च्य क ल वधीत श सन ल अहव ल स दर करेल.

सरमतीच्य सदस्य ांन श सकीय रनयम नुस र िव स भत्त व दैरनक भत्त अनुज्ञये र हील. य स ठीच्य खर्ार्ी िरतिुती िीसीिीएनडीटी क यद्य ांतगचत नोंदणी शुल्क च्य र ज्य स्तर वरील उिलब्ध रनधीमधून अरतरीक्त सांर् लक आरोग्य सेव (कुटुांब कल्य ण) य ांच्य स्तर वरून कराय त येईल.

शासन ननर्णय क्रमाांकः सांकीणच-2018/298/ि. क्र.289/ कु.क.

पषृ्ठ 3 िैकी 3

सदर श सन रनणचय मह र ष्ट्र श सन च्य www.maharashtra.gov.in य सांकेतस्थळ वर

उिलब्ध कराय त आल असून त्य र् सांकेत क 201806221155249317 अस आहे. ह आदेश रडजीटल स्व क्षरीने स क्ष ांरकत करुन क ढाय त येत आहे.

मह र ष्ट्र र्े र ज्यि ल य ांच्य आदेश नुस र व न व ने.

(उज्वल अ.रणससग) अवर सरर्व, मह र ष्ट्र श सन ित,

1. म . मुख्यमांत्री य ांर्े ख जगी सरर्व, मांत्र लय, मुांबई. 2. म . मांत्री (आरोग्य व कु.क.) य ांर्े ख जगी सरर्व, मांत्र लय, मुांबई 3. म . र ज्यमांत्री (आरोग्य व कु.क.) य ांर्े ख जगी सरर्व, मांत्र लय, मुांबई 4. मुख्य सरर्व, मह र ष्ट्र र ज्य मांत्र लय, मुांबई. 5. अिर मुख्य सरर्व (रवत्त रवभ ग) मांत्र लय, मुांबई 6. िध न सरर्व, स .आ.रव.मांत्र लय, मुांबई 7. सरर्व (मरहल व ब ल रवक स रवभ ग), मांत्र लय, मुांबई. 8. सरर्व, मह र ष्ट्र र ज्य ब ल हक्क सांरक्षण आयोग, वरळी, मुांबई. 9. आयुक्त, आरोग्य सेव तथ अरभय न सांर् लक, र ष्ट्रीय आरोग्य अरभय न, मुांबई. 10. सांर् लक, आरोग्य सेव सांर् लन लय, मुांबई 11. सरमती सदस्य (सवच) 12. रनवडनस्ती