คู มือ การปฏิบัติงาน · ภาคผนวก ๕๘ ......
TRANSCRIPT
คมอการปฏบตงานเพ�อปองกนผลประโยชนทบซอน
เทศบาลนครขอนแกน
www.kkmuni.go.th
“ผลประโยชนทบซอน”หร�อในภาษาของกฎหมายใชคำวา
“การกระทำทเปนการขดกนระหวางประโยชนสวนบคคลและประโยชนสวนรวม”
คมอการปฏบตงานเพอปองกนผลประโยชนทบซอน
จดพมพโดย : เทศบาลนครขอนแกน
พมพครงท : ๑
จำานวนพมพ : ๑,๕๐๐ เลม
พมพท : โรงพมพคลงนานาวทยา โทร. ๐๔๓-๔๖๖๔๔๔
ISBN : ๙๗๘-๙๗๔-๔๕๘-๕๘๐-๖
1
การจดทำาคมอการปฏบตงานเพอปองกนผลประโยชนทบซอนเลมน ไดจดทำาขนโดย
มวตถประสงคเพอใหเจาหนาทของรฐในสงกดเทศบาลนครขอนแกน ไดมความรความเขาใจความหมาย
ของคำาวา “ผลประโยชนทบซอน” หรอในภาษาของกฎหมายใชคำาวา “การขดกนระหวางประโยชน
สวนบคคลและประโยชนสวนรวม”และใหไดทราบถงผลเสยผลกระทบรวมไปถงโทษของการปฏบตหนาท
ในลกษณะทเปนผลประโยชนทบซอน โดยเจาหนาทของรฐในสงกดเทศบาลนครขอนแกนสามารถนำาไปใช
เปนแนวทางในการปฏบตหนาท เพอปองกนมใหมการกระทำาในลกษณะดงกลาวอนอาจกอใหเกด
ผลกระทบเสยหายตอหนวยงาน และไดรวมมอกนในการสอดสองดแลปองกนมใหมการปฏบตหนาท
อนเปนผลประโยชนทบซอนในหนวยงานได
คมอเลมนจงไดนำาเสนอระเบยบกฎหมายทมการกำาหนดขอหามและขอปฏบตเกยวกบการกระทำา
ทถอวาเปนผลประโยชนทบซอน โดยจะมการเปรยบเทยบกฎหมายการหามเจาหนาทของรฐและคสมรส
มใหดำาเนนกจการทถอไดวาเปนผลประโยชนทบซอน รวมไปถงใหไดทราบถงบทกำาหนดโทษทเจาหนาท
ของรฐจะไดรบในกรณทไดกระทำาการนน ในคมอเลมนนอกจากจะกลาวถงกฎหมายทเกยวของแลว
กยงจะกลาวเกยวของเชอมโยงกบประมวลจรยธรรมของเจาหนาทของรฐในสงกดเทศบาลนครขอนแกนดวย
โดยจะนำาเสนอถงหลกการแนวคดกรณตวอยางพรอมขอเสนอแนวทางนำาไปปรบใชในการบรหารจดการ
ผลประโยชนทบซอนเพอลดปญหาการทจรตและประพฤตมชอบใหหมดไปในทสด
คณะผจดทำาหวงเปนอยางยงวาคมอเลมน จะเปนประโยชนตอพนกงานเทศบาลพนกงานคร
เทศบาล บคลากรทางการศกษา ลกจางประจำาพนกงานจาง และพนกงานสถานธนานบาล ในสงกด
เทศบาลนครขอนแกนทกระดบทกคน รวมไปถงขาราชการการเมองทองถนฝายบรหาร และขาราชการ
การเมองทองถนฝายสภา ในการนำาไปใชเปนแนวทางในการปฏบตงานเพอปองกนผลประโยชนทบซอน
ทงนเพอใหการปฏบตงานเปนไปอยางมประสทธภาพสงสดตอไป
ฝายนตการกองวชาการและแผนงาน
ปงบประมาณ๒๕๖๐
2
บทท ๑ บทนำา ๗บทท ๒ ผลประโยชนทบซอน ๑๐ ความหมายของผลประโยชนทบซอน ๑๐
ประเภทของผลประโยชนทบซอน ๑๑
ปจจยททำาใหเกดผลประโยชนทบซอน ๑๒
นยามศพทและแนวคดสำาคญ ๑๓
หลกการ๔ประการสำาหรบการจดการผลประโยชนทบซอน ๑๕
แนวทางการจดการผลประโยชนทบซอน ๑๖
บทท ๓ การใหและการรบของขวญและประโยชนอนใด ๒๗ อะไรคอของขวญและประโยชนอนใด ๒๗
เราจะจดการอยางไร ๒๗
เราควรรบหรอไม ๒๘
เราตองรายงานหรอไม ๒๙
แนวพจารณาในการปฏบต ๒๙
เราจะเกบรกษาไวเองไดหรอไม ๓๐
การฝาฝนกฎนมโทษอยางไร ๓๐
กญแจแหงความเสยง๒ประการทสำาคญ ๓๑
บทท ๔ กฎหมายทเกยวของกบการปองกนผลประโยชนทบซอน ๓๔ รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยพทธศกราช๒๕๖๐ ๓๔
กฎหมายประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกน ๓๕
และปราบปรามการทจรต
ระเบยบสำานกนายกรฐมนตรวาดวยการให ๓๙
หรอรบของขวญของเจาหนาทรฐพ.ศ.๒๕๔๔
พระราชบญญตเทศบาลพ.ศ.๒๔๙๖ ๔๐
และทแกไขเพมเตมถง(ฉบบท๑๓)พ.ศ.๒๕๕๒
ประมวลจรยธรรมของพนกงานเทศบาล ๔๐
ของเทศบาลนครขอนแกนจงหวดขอนแกนพ.ศ.๒๕๕๒
สารบญ
3
ประกาศเทศบาลนครขอนแกนวาดวยประมวลจรยธรรม ๔๑
ของขาราชการการเมองทองถนฝายบรหารเทศบาลนครขอนแกนพ.ศ.๒๕๕๕
ประกาศเทศบาลนครขอนแกนวาดวยประมวลจรยธรรม ๔๑
ของขาราชการการการเมองทองถนฝายสภาทองถน
เทศบาลนครขอนแกนพ.ศ.๒๕๕๕
บทท ๕ การขดกนระหวางประโยชนสวนบคคลและประโยชนสวนรวม ๔๔ และการรบทรพยสนหรอประโยชนอนใดของเจาหนาทของรฐ การขดกนระหวางประโยชนสวนบคคลและประโยชนสวนรวม ๔๔
ตามมาตรา๑๐๐แหงพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ
วาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรตพ.ศ.๒๕๔๒
การรบทรพยสนหรอประโยชนอนใดของเจาหนาทของรฐ ๔๗
ตามมาตรา๑๐๓แหงพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ
วาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรตพ.ศ.๒๕๔๒
บทท ๖ แนวทางปฏบตเพอปองกนผลประโยชนทบซอน ๕๓ และแนวทางปฏบตในการรบทรพยสน แนวทางปฏบตเพอปองกนผลประโยชนทบซอน ๕๓
๑.การเตรยมตวกอนเขาสตำาแหนง(กอนเปนเจาหนาทของรฐ) ๕๓
๒.การปฏบตหนาทหรอการดำารงตนในระหวางทเปนเจาหนาทของรฐ ๕๓
๒.๑เจาหนาทของรฐ ๕๓
๒.๒คสมรสของเจาหนาทของรฐ ๕๔
๓.การดำาเนนกจการภายหลงทไดพนจากตำาแหนง ๕๔
(พนจากการเปนเจาหนาทของรฐยงไมถงสองป)
แนวทางปฏบตในการรบทรพยสน ๕๔
๑.การรบทรพยสนหรอประโยชนอนใดในระหวางทเปนเจาหนาทของรฐ ๕๔
๒.การรบทรพยสนหรอประโยชนอนใดในภายหลงทไดพนจากการเปนเจาหนาท ๕๔
ของรฐ
4
แนวทางและขนตอนการปฏบตเมอพบเหนพฤตกรรม ๕๕
ทนำาไปสการมผลประโยชนทบซอน
๑.แนวทางการปฏบตเมอพบเหนพฤตกรรม ๕๕
ทนำาไปสการมผลประโยชนทบซอน
๑.๑เมอเกดขนกบตวเอง ๕๕
๑.๒เมอเกดขนกบผรวมงานหรอคนใกลตว ๕๕
๒.ขนตอนการดำาเนนการ ๕๕
บรรณานกรม ๕๗ภาคผนวก ๕๘
• พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปราม
การทจรตพ.ศ.๒๕๔๒และทแกไขเพมเตมถง(ฉบบท๔)พ.ศ.๒๕๕๙
• ประกาศคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต
เรองหลกเกณฑการรบทรพยสนหรอประโยชนอนใดโดยธรรมจรรยา
ของเจาหนาทของรฐพ.ศ.๒๕๔๓
• ประกาศคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต
เรอง กำาหนดตำาแหนงเจาหนาทของรฐทตองหามมใหดำาเนนกจการตามความ
ในมาตรา๑๐๐แหงพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกน
และปราบปรามการทจรตพ.ศ.๒๕๔๒พ.ศ.๒๕๔๔
สารบญ(ตอ)
5
• ประกาศคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต
เรองกำาหนดตำาแหนงเจาหนาทของรฐทตองหามมใหดำาเนนกจการตามความ
ในมาตรา๑๐๐แหงพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกน
และปราบปรามการทจรตพ.ศ.๒๕๔๒(ฉบบท๒)พ.ศ.๒๕๕๕
• ระเบยบสำานกนายกรฐมนตรวาดวยการใหหรอรบของขวญ
ของเจาหนาทของรฐพ.ศ.๒๕๔๔
• ประกาศคณะกรรมการพนกงานเทศบาลจงหวดขอนแกน
เรองหลกเกณฑและเงอนไขเกยวกบจรยธรรมของพนกงานเทศบาล
ลกจางประจำาและพนกงานจาง
• ประมวลจรยธรรมของพนกงานเทศบาลของเทศบาลนครขอนแกน
จงหวดขอนแกนพ.ศ.๒๕๕๒
• ประกาศเทศบาลนครขอนแกนวาดวยประมวลจรยธรรมของขาราชการ
การเมองทองถนฝายบรหารเทศบาลนครขอนแกนพ.ศ.๒๕๕๕
• ประกาศเทศบาลนครขอนแกนวาดวยประมวลจรยธรรมของขาราชการ
การเมองทองถนฝายสภาทองถนเทศบาลนครขอนแกนพ.ศ.๒๕๕๕
คำาถาม/คำาตอบ ๗๔คณะผจดทำา ๗๖
6
“...งานราชการนน คองานของแผนดน
ขาราชการจงตองสำาเหนยก ตระหนกอยตลอดเวลาถงฐานะและหนาทของตน
แลวตงใจปฏบตงานทกอยาง โดยเตมกำาลงสตปญญาความสามารถ
ดวยความสจรตเทยงตรง และดวยความมสตยงคดรวาสงใดถก สงใดผด สงใดควรกระทำา สงใดควรงดเวน
เพอใหงานททำา ปราศจากโทษเสยหาย และบงเกดผลประโยชนทแท
คอ ความเจรญมนคงของประเทศชาตและประชาชน...”
พระบรมราโชวาทในพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช
พระราชทานแกขาราชการพลเรอน
เนองในโอกาสวนขาราชการพลเรอน ปพทธศกราช ๒๕๕๑
เมอวนท ๓๑ มนาคม ๒๕๕๑
ณ พระตำาหนกจตรลดารโหฐาน
7
การทจรตคอรรปชน ปญหาการทจรตและประพฤตมชอบหรอการคอรรปชนในประเทศไทยเปนปญหาใหญทเกดขนมาชานาน
และสงผลกระทบตอการพฒนาประเทศเปนอยางยง แมทผานมาจะไดมการพยายามแกไขปญหาดงกลาว โดยได
กำาหนดใหการแกไขปญหาคอรรปชนอยในแนวนโยบายแหงรฐในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยหรอมการกำาหนด
แนวทางการแกไขปญหาคอรรปชนในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบตางๆ แตทงนการแกไขปญหา
คอรรปชนกยงไมเกดเปนรปธรรมอยางแทจรง อกทงยงไดทวความรนแรงและมความซบซอนยากตอการตรวจสอบ
มากขนเรอยๆ ประกอบกบแนวคดของคนไทยบางสวนมองวาการคอรรปชนเปนเรองปกตและยอมรบได ดงนน
จงทำาใหเกดการกระทำาทจรตในรปแบบวธการทแตกตางออกไปจากเดม เชน การทเจาหนาทของรฐไดใชตำาแหนง
หนาทหรออทธพลทางการเมองเพอนำาเอาประโยชนของสวนรวมมาเปนประโยชนของตนและพวกพอง หรอ
การทบคคลใดไดประโยชนหรอแสวงหาผลประโยชนเพอตนเองและพวกพองจากการดำารงตำาแหนงของตน เปนตน
จะเหนไดวากลมประเทศกำาลงพฒนาจะมแนวโนมการเกดคอรรปชนมากขนในแตละประเทศจงพยายามหาแนวทาง
แกไขปญหาดงกลาวทงนรวมถงประเทศไทยดวย
ตามทศนะของArnoldHeidenheimerผเชยวชาญดานการคอรรปชนไดแบงประเภทและระดบของการ
คอรรปชนเปน๓ประเภทไดแก
- ประเภททหนง : คอรรปชนสขาว ไดแก พฤตกรรมประเภททประชาชนและผนำาในสงคมยอมรบหรอ
ยอมทน และเหนวาไมควรลงโทษผกระทำาความผด เพราะถอเปนเรองทไมมความสำาคญมากนก เนองจากเปนการ
รบผลประโยชนโดยองอยกบขนบธรรมเนยมประเพณและวฒนธรรมอกทงมไดเกดจากการเรยกรองจากผรบเชน
“การให”ซงเปนการแสดงนำาใจของ“ผนอย”ตอผบงคบบญชาหรอผอยในตำาแหนงทใหคณใหโทษไดและการให
ซงเปนการตอบแทนการปฏบตหรองดเวนการปฏบตของผทอยในตำาแหนงและเปนคณประโยชนแกผให โดยผรบ
มไดเรยกรอง
-ประเภททสอง:คอรรปชนสเทาไดแกพฤตกรรมประเภททในหมผนำาเหนวาเปนความผดแตประชาชน
ทวไปไมแนใจวาจะเปนความผดหรอไม กรณนเปนการใชอำานาจหนาทแสวงหาประโยชนใหกบตนเองและพวกพอง
ในลกษณะทประชาชนสมยอมตอการใชอำานาจโดยมชอบนนเชนการใหคานายหนาหรอเงนหกสวนลดราคาสนคา
เปนตนซงพฤตกรรมประเภทนมการจำาแนกออกเปนการเรยกรองเอาประโยชนแทนการปฏบตหรอไมปฏบตหนาท
เพอเรงรดงานใหรวดเรวมากยงขน และการใชตำาแหนงหนาทเพอหาผลประโยชนอยางเตมท โดยมผลประโยชน
ไดเสยกบบรษทหางรานททำาธรกจกบสวนราชการทตนเองเปนผรบผดชอบอย
- ประเภททสาม : คอรรปชนสดำา ไดแก การคอรรปชนททงฝายประชาชนและผนำาเหนวาเปนความผด
ชดเจนและควรไดรบโทษตามกฎหมายไดแกการใชอำานาจหนาทหรอตำาแหนงเพอหาผลประโยชนสำาหรบตนเองหรอ
พวกพองโดยไมคำานงวาผดกฎหมายหรอไมพฤตกรรมนแยกไดเปนการใชอำานาจหนาทเรยกรองเอาผลประโยชนจาก
๑บทนำา
8
ผกระทำาผดกฎหมายหรอผตองการความสะดวกโดยไมคำานงวาผทตนเรยกรองเอาประโยชนนนจะกระทำาผดกฎหมาย
หรอไมและการกระทำาทจรตคดโกงโดยไมคำานงถงความผดตามกฎหมายจนเปนการทำาใหรฐเสยหายโดยมเจตนา
ฝาฝนกฎหมายหรอกฎระเบยบเพอแสวงหาผลประโยชนสำาหรบตนเองและพวกพอง
ทงนไมวาการทจรตคอรรปชนในภาครฐทเกดขนจะเปนประเภทใดหรอระดบใดกตามกถอวาเปนการกระทำา
อนเกดผลตอการทำาลายสงคมและกอใหเกดความเสยหายแกประเทศไทยเปนอยางมาก แมวาการคอรปชนจะเปน
เรองทเลวรายแตเรากยงสามารถพบเหนไดในสงคมทกระดบไมวาจะเปนขาราชการประจำาหรอนกการเมองระดบ
ทองถนหรอระดบประเทศ ซงปจจบนปญหาการทจรตคอรรปชนไดมการพฒนาและขยายตวไปในทกสวนของภาค
รฐและภาคเอกชนมการแสวงหาผลประโยชนจากอำานาจหนาทของเจาหนาทของรฐในทกระดบทผานมาแมวาไดม
ความพยายามทจะปองกนและแกไขอยางตอเนอง แตความกาวหนาทางเศรษฐกจ การเมองและเทคโนโลยขอมล
ขาวสารทรวดเรวและสลบซบซอนประกอบกบการพฒนาของภาคธรกจทมการแขงขนกนอยางรนแรงทำาใหรปแบบ
และเครอขายของการทจรตคอรรปชนปรบเปลยนอยางรวดเรวและซบซอนรดกมมากยงขนทำาใหเปนอปสรรคตอ
การพฒนาประเทศสรางความเสยหายใหแกสงคมการบรหารงานในหนวยงานของรฐเศรษฐกจและการเมอง
9
“...ขาราชการผปฏบตบรหารงานของแผนดน จะตองรตระหนกแนในการสละ
อนไดแก การสละสำาคญสองประการ
คอ สละเพอประโยชนสวนรวมทยงใหญและเหนอกวาประโยชนสวนตวประการหนงกบสละความคดจตใจทตำาทรามตางๆ อกประการหนง
จงจะเปนทเชอถอไววางใจของคนทงปวง
และสามารถดำารงตำาแหนงหนาทอยางมเกยรตมศกดศร
และความเจรญมนคงตลอดไป...”
พระบรมราโชวาทในพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช
เนองในโอกาสวนขาราชการพลเรอน ปพทธศกราช ๒๕๔๘
เมอวนท ๓๑ มนาคม ๒๕๔๘
ณ พระตำาหนกเปยมสข วงไกลกงวล
10
ผลประโยชนทบซอน ผลประโยชนทบซอนหรอความขดแยงกนระหวางผลประโยชนสวนตนและผลประโยชนสวนรวม
(ConflictofInterest:COI)ถอเปนการทจรตและประพฤตมชอบอนปญหาทางการบรหารงานภาครฐในปจจบน
ทเปนบอเกดของปญหาการทจรตประพฤตมชอบในระดบทรนแรงขนและยงสะทอนปญหาการขาดหลกธรรมาภบาล
และเปนอปสรรคตอการพฒนาประเทศ
ความหมายของผลประโยชนทบซอน คำาวาConflictofInterestsมการใชคำาภาษาไทยไวหลายคำาเชน“ผลประโยชนทบซอน”“ผลประโยชน
ขดกน”“ผลประโยชนขดแยง”หรอ“การขดกนแหงผลประโยชน”ถอยคำาเหลานถอเปนรปแบบหนงของการแสวงหา
ประโยชนโดยมชอบ อนเปนการกระทำาทขดตอหลกคณธรรม จรยธรรม และหลกการบรหารกจการบานเมองทด
(Governance)โดยทวไปเรองผลประโยชนทบซอนจงหมายถงความทบซอนระหวางผลประโยชนสวนตนและผล
ประโยชนสาธารณะทมผลตอการปฏบตหนาทของเจาหนาทของรฐกลาวทงเปนสถานการณทเจาหนาทของรฐมผล
ประโยชนสวนตนอยและไดใชอทธพลตามอำานาจหนาทและความรบผดชอบเพอใหเกดประโยชนสวนตว โดยกอให
เกดผลเสยตอผลประโยชนสวนรวมมหลากหลายรปแบบไมจำากดอยในรปแบบของตวเงนหรอทรพยสนเทานน
แตรวมถงผลประโยชนอนๆทไมใชในรปตวเงนหรอทรพยสนมลกษณะ๗ประการดงน
๑.หาผลประโยชนใหตนเองคอ การใชอำานาจหนาทเพอตนเอง เชน ขาราชการใชอำานาจหนาทใหบรษท
ตวเองไดงานรบเหมาจากรฐหรอฝากลกหลานเขาทำางานเปนตน
๒.รบผลประโยชน คอ การรบสนบนหรอรบของขวญ เชน เปนเจาพนกงานสรรพากรแลวรบเงนจาก
ผมาเสยภาษหรอเปนเจาหนาทจดซอแลวรบไมกอลฟเปนของกำานลจากรานคาเปนตน
๓.ใชอทธพล เปนการเรยกผลตอบแทนในการใชอทธพลในตำาแหนงหนาทสงผลทเปนคณแกฝายใด
ฝายหนงอยางไมเปนธรรม
๔.ใชทรพยสนของทางราชการเพอประโยชนสวนตนเชนการใชรถยนตหรอคอมพวเตอรราชการทำางาน
สวนตวเปนตน
๕.ใชขอมลลบของทางราชการ เชน รวาราชการจะตดถนน จงรบไปซอทดนในบรเวณดงกลาวดกหนาไว
กอนเปนตน
๖.รบงานนอก ไดแก การเปดบรษททำาธรกจซอนกบหนวยงานทตนเองทำางานอย เชน เปนนกบญช
แตรบงานสวนตวจนไมมเวลาทำางานบญชในหนาทใหกบหนวยงานเปนตน
๗.ทำางานหลงออกจากตำาแหนงคอการไปทำางานใหกบผอนหลงออกจากททำาทำางานเดมโดยใชความรหรอ
๒ ผลประโยชนทบซอน
11
อทธพลจากทเดมมาชงงาน หรอเอาประโยชนโดยไมเปนธรรม เชน เอาความรในนโยบายและแผนของธนาคาร
ประเทศไทยไปชวยธนาคารเอกชนอนๆหลงจากเกษยณเปนตน
ประเภทของผลประโยชนทบซอน รปแบบพฤตกรรมและการกระทำาทเขาขายผลประโยชนทบซอนเปนไปในลกษณะตางๆดงน
๑) การรบของขวญหรอผลประโยชน คอ การรบของขวญและความสะดวกสบายทเกนความเหมาะสม
ซงอาจสงผลตอบคคลในการปฏบตงานในหนาทการรบของขวญมไดในหลายรปแบบเชนการลดราคาของทซอให
การเลยงอาหารอยางฟมเฟอยตลอดจนการใหความบนเทงในในรปแบบตางๆซงมผลตอการตดสนใจของเจาหนาท
ใหเอนเอยงหรอเปนไปในลกษณะทเออประโยชนตอผใหของขวญนน
ตวอยางเชน การทเจาหนาทของรฐรบของขวญจากผบรหารของบรษทเอกชน เพอชวยใหบรษทตนไดรบ
ชนะการประมลรบงานโครงการขนาดใหญของรฐ หรอการทบรษทแหงหนงใหของขวญเปนทองคำามลคามากกวา
๑๐บาทแกเจาหนาทในปทผานมาและปนเจาหนาทเรงรดคนภาษใหกบบรษทนนเปนพเศษโดยลดควใหกอนบรษท
อนๆ เพราะคาดวาจะไดรบของขวญอก หรอการทเจาหนาทของรฐไปเปนคณะกรรมการของบรษทเอกชนหรอ
รฐวสาหกจและไดรบความบนเทงในรปแบบตางๆจากบรษทเหลานนซงมผลตอการใหคำาวนจฉยหรอขอเสนอแนะ
ทเปนธรรมหรอเปนไปในลกษณะทเออประโยชนตอบรษทผใหนนๆเปนตน
๒)การหาประโยชนใหตนเอง(Self-Dealing)คอการหาประโยชนใหกบตนเองครอบครวหรอพวกพอง
จากตำาแหนงหนาทเปนการใชตำาแหนงหนาทเพอตนเอง
ตวอยางเชนการทเจาหนาทของรฐใชอำานาจหนาททำาใหบรษทตนเองหรอบรษทครอบครวไดรบงานเหมา
จากรฐหรอฝากลกหลานเขาทำางานหรอการทเจาหนาทในกระบวนการจดซอจดจางทำาสญญาใหหนวยงานตนสงกด
ซอคอมพวเตอรสำานกงานจากบรษทของครอบครวตนเองหรอบรษททตนเองมหนสวนอย หรอผบรหารหนวยงาน
ทำาสญญาเชารถไปสมมนาและดงานกบบรษทซงเปนของเจาหนาทหรอบรษททผบรหารมหนสวนอยเปนตน
๓)การทำางานหลงเกษยณ(Post-Employment)คอการไปทำางานหลงออกจากงานเดมโดยใชความร
ประสบการณหรออทธพลจากทเคยดำารงตำาแหนงมารบงานหรอเอาประโยชนใหกบตนเองและพวกพอง
ตวอยางเชน การทผบรหารหรอเจาหนาทของหนวยงานทเกษยณแลว ใชอทธพลทเคยดำารงตำาแหนง
ในหนวยงานรฐรบเปนทปรกษาใหบรษทเอกชนทตนเคยตดตอประสานงานโดยอางวาจะไดตดตอกบหนวยงานรฐ
ไดอยางราบรน หรอการวาจางเจาหนาทผเกษยณมาทำางานในตำาแหนงเดมทหนวยงานโดยไมคมคากบภารกจ
ทไดรบมอบหมายหรอการทผบรหารหรอเจาหนาทขององคกรดานเวชภณฑและสขภาพออกจากราชการไปทำางาน
ในบรษทผลตหรอขายยาเปนตน
๔)การทำางานพเศษ(OutsideEmploymentofMoonlighting)คอการเปนทปรกษาและการจาง
งานใหแกตนเองรวมถงการใชตำาแหนงสถานภาพการทำางานสาธารณะในการเขาไปเปนนายจางของภาคเอกชนหรอ
เปนเจาของเองนอกจากนยงรวมถงการใชเวลาและเครองมอของรฐในการทำางานพเศษภายนอกทไมใชอำานาจทได
รบมอบหมายจากหนวยงานดวย
ตวอยางเชนการทเจาหนาทของรฐอาศยตำาแหนงหนาททางราชการรบจางเปนทปรกษาโครงการเพอให
บรษทเอกชนทวาจางนนเกดความนาเชอถอกวาบรษทคแขงหรอการทเจาหนาทของรฐไมทำางานทไดรบมอบหมาย
จากหนวยงานอยางเตมทแตเอาเวลาไปรบงานพเศษอนๆทอยนอกเหนออำานาจหนาททไดรบมอบหมายจากหนวย
12
งานตามกฎหมาย หรอการทผตรวจสอบบญชภาครฐรบงานพเศษทเปนทปรกษาหรอเปนผททำาบญชใหกบบรษท
ทตองถกตรวจสอบเปนตน
๕) การรบรขอมลภายใน (Inside Information)คอ การทเจาหนาทของรฐรเหนในขอมลลบของทาง
ราชการหรอนำาขอมลไปเปดเผยเพอรบสงตอบแทนทเปนประโยชนในรปของเงนหรอประโยชนอนๆหรอนำาขอมล
ไปเปดเผยใหแกญาตหรอพวกพองในการแสดวงหาผลประโยชนจากขอมลเหลานน
ตวอยางเชน การทเจาหนาทของรฐรบทราบขอมลโครงการตดถนนเขาหมบานจงบอกใหญาตพนอง
ไปซอทดนบรเวณโครงการดงกลาวเพอขายใหกบราชการในราคาทสงขนหรอการทเจาหนาทหนวยงานผรบผดชอบ
โครงขายโทรคมนาคมทราบมาตรฐาน(Spec)วสดอปกรณทจะใชในการวางโครงขายโทรคมนาคมแลวแจงขอมล
ใหกบบรษทเอกชนทตนรจกเพอใหไดเปรยบในการประมลเปนตน
๖) การนำาทรพยสนของหนวยงานไปใชชวคราวในกจการทเปนของสวนตน เพอประโยชนสวนตว
ของเจาหนาทของรฐและทำาใหหนวยงานของรฐเสยหายหรอเสยประโยชน
ตวอยางเชน การทเจาหนาทของรฐ ผมหนาทขบรถยนตของสวนราชการนำานำามนในรถไปขายและนำาเงน
มาไวใชจายสวนตนทำาใหสวนราชการตองเสยงบประมาณเพอซอนำามนรถมากกวาทควรจะเปนพฤตกรรมดงกลาว
ถอเปนการทจรตเบยดบงผลประโยชนของสวนรวมเพอประโยชนของตนเองและมความผดฐานลกทรพย
๗) การนำาโครงการสาธารณะลงในเขตเลอกตงเพอประโยชนทางการเมอง (Pork Barreling) คอ
การใชอทธพลทางการเมองเพอเรยกผลตอบแทนหรอประโยชนตอพนททตนรบผดชอบ
ตวอยางเชน การทนกการเมองในจงหวดขอเพมงบประมาณเพอนำาโครงการตดถนนสรางสะพาน
ลงในจงหวดโดยใชชอหรอนามสกลของตนเองเปนชอสะพาน หรอการใชงบสาธารณะในการหาเสยง หรอ
การทรฐมนตรอนมตโครงการไปลงในพนทหรอบานเกดของตนเองเปนตน
ปจจยททำาใหเกดผลประโยชนทบซอน ผลประโยชนทบซอนหรอการขดกนระหวางผลประโยชนสวนตวและประโยชนสวนรวม เปนผลมาจาก
การไมสามารถแยกแยะระหวางบทบาทหนาทในเรองสวนตวและเรองสวนรวมออกจากกนไดชดเจน และมสาเหต
มาจากพนฐานความคดแบบดงเดมของคนไทยและมปจจยทเออใหเกดพฤตกรรมทจรตดงน
๑)มฐานคดในลกษณะบรณาการ คอ คนไทยไมสามารถแยกแยะระหวางเรองสวนตวกบเรองสวนรวม
ออกจากกนไดอยางสนเชงดงน
(๑)คนไทยมฐานความเชอในอดตทเหนวาขนนางคาขายไดโดยไมเปนสงทนารงเกยจ
(๒)ตำาแหนงหนาทราชการสามารถนำามาซงผลประโยชนสวนตวจงไมมการแยกแยะระหวางประโยชน
สวนตวออกจากประโยชนสวนรวม
(๓)ทศนคตและแนวความคดของคนในสงคมไทยยงเปนระบบคดแบบฐานสบ(คอไมแยกแยะระหวาง
ผลประโยชนสวนตวของผมอำานาจกบผลประโยชนสวนรวม) จงพฒนาไมทนกบพนฐานแนวคดของระบบกฎหมาย
สากลทเปนระบบคดแบบฐานสอง(คอแยกแยะผลประโยชนสวนตวออกจากผลประโยชนสวนรวมอยางชดเจน)
๒) มฐานคดในเรองการตอบแทนบญคณ โดยเฉพาะบญคณทางการเมอง เชน การเออประโยชนใหผเคย
สนบสนนคะแนนเสยงหรอตอบแทนตำาแหนงใหโดยจะไมใชการตอบแทนดวยตวเงนเปนหลก แตเปนการตอบแทน
ในลกษณะผลประโยชนอยางอนเชนการใหผลประโยชนหรอตำาแหนงทางการเมองเปนตน
13
หลกสำาคญของการจดการผลประโยชนทบซอนมดงน • ชมชนคาดหวงใหเจาหนาทปฏบตงานอยางเปนธรรมโดยใหผลประโยชนสาธารณะมความสำาคญ
อนดบตน
• ความซอตรงตอหนาทของเจาหนาทยงเปนรากฐานของหลกนตธรรม (ประชาชนทกคนเสมอภาค
ภายใตกฎหมายและตองไดรบการปฏบตทเปนธรรม)
• ถาไมจดการผลประโยชนทบซอนอยางมประสทธภาพเจาหนาทกจะละเลยประโยชนสาธารณะและ
ใหความสำาคญกบประโยชนสวนตนหรอของคนบางกลมแทนซงจะมผลตอการปฏบตงานและอาจนำาไปสการประพฤต
มชอบในทสด
• ผลประโยชนทบซอนไมไดผดในตวมนเองเนองจากเจาหนาทกมชวตสวนตนมบางครงทผลประโยชน
สวนตนจะมาขดแยงกบการทำาหนาทแตประเดนคอตองเปดเผยผลประโยชนทบซอนทม
• หนวยงานภาครฐตองจดการผลประโยชนทบซอนอยางโปรงใสและพรอมรบผดชอบมฉะนนจะบนทอน
ความเชอมนของประชาชนตอการปฏบตหนาทของหนวยงาน
• ปจจบนขอบเขตของผลประโยชนทบซอนขยายมากกวาเดม เนองจากมการรวมมอระหวางภาครฐ
และเอกชนรวมถงระหวางหนวยงานภาครฐทำาใหมความสมพนธซบซอน/ซอนทบมากขน
• หนวยงานควรตระหนกวาผลประโยชนทบซอนจะเกดขนในการทำางานและตองพฒนาวฒนธรรมองคกร
ทสงเสรมการระบและเปดเผยผลประโยชนทบซอน
• หนวยงานตองขจดความเขาใจผดทวาผลประโยชนทบซอนเปนเรองผดในตวมนเอง มฉะนนคนกจะ
พยายามปกปด
• ผลประโยชนทบซอนจะเปนสงผดกตอเมอมอทธพลตอการทำางานหรอการตดสนใจกรณนเรยกวา
มการใชหนาทในทางมชอบหรอแมแตการฉอราษฎรบงหลวง
• การจดการผลประโยชนทบซอนสรางประโยชนมากมายแกหนวยงานเนองจาก
-ลดการทจรตประพฤตมชอบ
-สามารถแกขอกลาวหาเรองความลำาเอยงไดงาย
-แสดงความยดมนในหลกธรรมาภบาล
-ประชาชนเชอมนวาหนวยงานปฏบตหนาทอยางเปนธรรมและไมมผลประโยชนแอบแฝง
นยามศพทและแนวคดสำาคญ ผลประโยชนสวนตน (private interest) –“ผลประโยชน”คอสงใดๆทมผลตอบคคลหรอกลมบคคล
ไมวาในทางบวกหรอลบ “ผลประโยชนสวนตน” ไมไดครอบคลมเพยงผลประโยชนดานการงานหรอธรกจ
ของเจาหนาท แตรวมถงคนทตดตอสมพนธดวย เชน เพอน ญาต คแขง ศตร เมอใดเจาหนาทประสงคจะให
คนเหลานไดหรอเสยประโยชนเมอนนกถอวามเรองผลประโยชนสวนตนมาเกยวของ
ผลประโยชนสวนตนม๒ประเภทคอทเกยวกบเงน(pecuniary)และทไมเกยวกบเงน(non-pecuniary)
- ผลประโยชนสวนตนทเกยวกบเงน ไมไดเกยวกบการไดมาซงเงนทองเทานนแตยงเกยวกบการเพมพน
ประโยชนหรอปกปองการสญเสยของสงทมอยแลว เชนทดนหนตำาแหนงในบรษททรบงานจากหนวยงานรวมถง
14
การไดมาซงผลประโยชนอนๆทไมไดอยในรปตวเงน เชน สมปทานสวนลดของขวญหรอของทแสดงนำาใจไมตร
อนๆ
- ผลประโยชนทไมเกยวกบเงนเกดจากความสมพนธระหวางบคคลครอบครวหรอกจกรรมทางสงคมวฒน
ธรรมอนๆเชนสถาบนการศกษาสมาคมลทธแนวคดมกอยในรปความลำาเอยง/อคต/เลอกทรกมกทชงและมขอ
สงเกตวาแมแตความเชอ/ความคดเหนสวนตวกจดอยในประเภทน
หนาทสาธารณะ (public duty) –หนาทสาธารณะของผททำางานใหภาครฐคอการใหความสำาคญอนดบ
ตนแกประโยชนสาธารณะ(publicinterest)คนเหลานไมจำากดเฉพาะเจาหนาทของรฐทงระดบทองถนและระดบ
ประเทศเทานนแตยงรวมถงคนอนๆททำางานใหภาครฐเชนทปรกษาอาสาสมคร
ผลประโยชนสาธารณะ คอ ประโยชนของชมชนโดยรวม ไมใชผลรวมของผลประโยชนของปจเจกบคคล
และไมใชผลประโยชนของกลมคนการระบผลประโยชนสาธารณะไมใชเรองงายแตในเบองตนเจาหนาทภาครฐสามารถ
ใหความสำาคญอนดบตนแกสงนโดย
- ทำางานตามหนาทอยางเตมทและมประสทธภาพ
- ทำางานตามหนาทตามกรอบและมาตรฐานทางจรยธรรม
- ระบผลประโยชนทบซอนทตนเองมหรออาจจะมและจดการอยางมประสทธภาพ
- ใหความสำาคญอนดบตนแกผลประโยชนสาธารณะมความคาดหวงวาเจาหนาทตองจำากดขอบเขต
ทประโยชนสวนตนจะมามผลตอความเปนกลางในการทำาหนาท
- หลกเลยงการตดสนใจหรอการทำาหนาททมผลประโยชนทบซอน
- หลกเลยงการกระทำา/กจกรรมสวนตนทอาจทำาใหคนเหนวาไดประโยชนจากขอมลภายใน
- หลกเลยงการใชตำาแหนงหนาทหรอทรพยากรของหนวยงานเพอประโยชนสวนตน
- ปองกนขอครหาวาไดรบผลประโยชนทไมสมควรจากการใชอำานาจหนาท
- ไมใชประโยชนจากตำาแหนงหรอขอมลภายในทไดขณะอยในตำาแหนงขณะทไปหาตำาแหนงงานใหม
ผลประโยชนทบซอน (Conflict of Interests) องคกรสากลคอOrganizationforEconomicCoop-
erationandDevelopment (OECD)นยามวา เปนความทบซอนระหวางผลประโยชนสวนตนและผลประโยชน
สาธารณะทมผลตอการปฏบตหนาทของเจาหนาทภาครฐดงน
ผลประโยชนทบซอนม๓ประเภทคอ
- ผลประโยชนทบซอนทเกดขนจรง(actual)มความทบซอนระหวางผลประโยชนสวนตนและสาธารณะ
เกดขน
- ผลประโยชนทบซอนทเหน(perceived&apparent)เปนผลประโยชนทบซอนทคนเหนวามแตจรงๆ
อาจไมมกไดถาจดการผลประโยชนทบซอนประเภทนอยางขาดประสทธภาพ กอาจนำามาซงผลเสยไมนอยกวา
การจดการผลประโยชนทบซอนทเกดขนจรง ขอนแสดงวาเจาหนาทไมเพยงแตจะตองประพฤตตนอยางมจรยธรรม
เทานนแตตองทำาใหคนอนๆรบรและเหนดวยวาไมไดรบประโยชนเชนนนจรง
- ผลประโยชนทบซอนทเปนไปได (potential) ผลประโยชนสวนตนทมในปจจบนอาจจะทบซอน
กบผลประโยชนสาธารณะไดในอนาคต
หนาททบซอน (conflict of duty) หรอผลประโยชนเบยดซอนกน(competinginterests)ม๒ประเภท
- ประเภทแรกเกดจากการทเจาหนาทมบทบาทหนาทมากกวาหนงเชนเปนเจาหนาทในหนวยงานและ
15
เปนคณะกรรมการดานระเบยบวนยประจำาหนวยงานดวยปญหาจะเกดเมอไมสามารถแยกแยะบทบาทหนาททงสอง
ออกจากกนไดอาจทำาใหทำางานไมมประสทธภาพหรอแมกระทงเกดความผดพลาดหรอผดกฎหมายปกตหนวยงาน
มกมกลไกปองกนปญหานโดยแยกแยะบทบาทหนาทตางๆใหชดเจนแตกยงมปญหาไดโดยเฉพาะอยางยงในหนวย
งานทมกำาลงคนนอยหรอมเจาหนาทบางคนเทานนทสามารถทำางานบางอยางทคนอนๆทำาไมไดคนสวนใหญไมคอย
หวงปญหานกนเพราะดเหมอนไมมเรองผลประโยชนสวนตนมาเกยวของ
- ประเภททสอง เกดจากการทเจาหนาทมบทบาทหนาทมากกวาหนงบทบาทและการทำาบทบาทหนาทใ
นหนวยงานหนงนนทำาใหไดขอมลภายในบางอยางทอาจนำามาใชเปนประโยชนแกการทำาบทบาทหนาทใหแก
อกหนวยงานหนงไดผลเสยคอถานำาขอมลมาใชกอาจเกดการประพฤตมชอบหรอความลำาเอยงหรออคตตอคนบาง
กลมควรถอวาหนาททบซอนเปนปญหาผลประโยชนทบซอนดวยเพราะวามหลกการจดการแบบเดยวกนนนคอการ
ตดสนใจทำาหนาทตองเปนกลางและกลไกการจดการผลประโยชนทบซอนกสามารถนำามาจดการกบหนาททบซอนได
หลกการ ๔ ประการสำาหรบการจดการผลประโยชนทบซอน • ปกปองผลประโยชนสาธารณะ : การทำาเพอผลประโยชนของสาธารณะเปนหนาทหลกเจาหนาทตอง
ตดสนใจและใหคำาแนะนำาภายในกรอบกฎหมายและนโยบายจะตองทำางานในขอบเขตหนาทพจารณาความถกผด
ไปตามเนอผา ไมใหผลประโยชนสวนตนมาแทรกแซงรวมถงความเหนหรอทศนคตสวนบคคลปฏบตตอแตละบคคล
อยางเปนกลางไมมอคตลำาเอยงดวยเรองศาสนาอาชพจดยนทางการเมองเผาพนธวงศตระกลฯลฯทงนเจาหนาท
ไมเพยงปฏบตตามกฎหมายเทานนแตตองมจรยธรรมดวย
• สนบสนนความโปรงใสและพรอมรบผด:การจดการผลประโยชนทบซอนตองอาศยกระบวนการแสวงหา
เปดเผยและจดการทโปรงใสนนคอเปดโอกาสใหตรวจสอบและมความพรอมรบผดมวธการตางๆเชนจดทะเบยนผล
ประโยชนโยกยายเจาหนาทจากตำาแหนงทเกยวของกบผลประโยชนทบซอนการเปดเผยผลประโยชนสวนตนหรอ
ความสมพนธทอาจมผลตอการปฏบตหนาท ถอเปนขนตอนแรกของการจดการผลประโยชนทบซอนการใช
กระบวนการอยางเปดเผยทวหนาจะทำาใหเจาหนาทรวมมอและสรางความเชอมนแกประชาชนผรบบรการและ
ผมสวนไดเสย
• สงเสรมความรบผดชอบสวนบคคลและปฏบตตนเปนแบบอยาง:การแกปญหาหรอจดการผลประโยชน
ทบซอนจะสะทอนถงความยดหลกคณธรรมและความเปนมออาชพของเจาหนาทและองคกรการจดการตองอาศย
ขอมลนำาเขาจากทกระดบในองคกรฝายบรหารตองรบผดชอบเรองการสรางระบบและนโยบายและเจาหนาทกม
ความรบผดชอบตองระบผลประโยชนทบซอนทตนมเจาหนาทตองจดการกบเรองสวนตนเพอหลกเลยงผลประโยชน
ทบซอนมากทสดเทาททำาไดและผบรหารกตองเปนแบบอยางดวย
• สรางวฒนธรรมองคกร : ผบรหารตองสรางสภาพแวดลอมเชงนโยบายทชวยสนบสนนการตดสนใจ
ในเวลาทมประเดนผลประโยชนทบซอนเกดขน และการสรางวฒนธรรมแหงความซอตรงตอหนาท ซงตองอาศย
วธการดงน
- ใหขอแนะนำาและการฝกอบรมเจาหนาทเพอสงเสรมความเขาใจเกยวกบกฎเกณฑและการปฏบต
รวมถงการใชกฎเกณฑทมในสภาพแวดลอมการทำางาน
- สงเสรมใหมการสอสารอยางเปดเผยและมการเสวนาแลกเปลยน เพอใหเจาหนาทสบายใจในการ
เปดเผยและหารอเกยวกบผลประโยชนทบซอนในททำางาน
16
-ปองกนไมใหขอมลเกยวกบผลประโยชนทบซอนทเจาหนาทเปดเผยเพอมใหมผนำาไปใชในทางทผด
-ใหเจาหนาทมสวนรวมในการพฒนาและปรบปรงนโยบายและกระบวนการจดการผลประโยชนทบซอน
เพอใหรสกเปนเจาของและปฏบตตามในเวลาเดยวกนกตองสรางระบบโดยการพฒนาในเรองตอไปน
-มาตรฐานในการสงเสรมความซอตรงตอหนาทโดยรวมไวในขอกำาหนดทางจรยธรรม
-กระบวนการระบความเสยงและจดการผลประโยชนทบซอน
-กลไกความพรอมรบผดทงภายในและภายนอก
-วธการจดการ(รวมถงการลงโทษ)ททำาใหเจาหนาทถอวาเปนความรบผดชอบของตนเองทจะตองทำา
ตามกฎระเบยบและมาตรฐาน
แนวทางการจดการผลประโยชนทบซอน • กรอบการทำางาน เปนวธการกวางๆ ไมจำากดอยกบรายละเอยดขอกฎหมายทเกยวของสามารถนำาไป
พฒนาเปนรปแบบการจดการตามบรบทขององคกรและกฎหมายไดม ๖ ขนตอนสำาหรบการพฒนาและการปฏบต
ตามนโยบายการจดการผลประโยชนทบซอน
๑)ระบวามผลประโยชนทบซอนแบบใดบางทมกเกดขนในองคกร
๒)พฒนานโยบายทเหมาะสมรวมถงกลยทธการจดการและแกไขปญหา
๓) ใหการศกษาแกเจาหนาทและผบรหารระดบตางๆ รวมถงเผยแพรนโยบายการจดการผลประโยชน
ทบซอนใหทวถงในองคกร
๔)ดำาเนนการเปนแบบอยาง
๕)สอสารใหผมสวนไดเสยผรบบรการผสนบสนนองคกรและชมชนทราบถงความมงมนในการจดการ
ผลประโยชนทบซอน
๖)บงคบใชนโยบายและทบทวนนโยบายสมำาเสมอ
• รายละเอยดแตละขนตอน
๑)การระบผลประโยชนทบซอน
ขนตอนแรกนคอการระบวาในการทำางานของหนวยงานมจดใดบางทเสยงตอการเกดผลประโยชน
ทบซอนและผลประโยชนทบซอนทจะเกดขนไดนนมประเภทใดบาง เปาหมายสำาคญ คอ องคกรตองรวาอะไรคอ
ผลประโยชนทบซอนทเปนไปได เพอปองกนไมใหเกดผลประโยชนทบซอนทเกดขนจรงและทเหนการมสวนรวม
ของเจาหนาทมสวนสำาคญ เพราะจะทำาใหระบจดเสยงไดครอบคลมและทำาใหเจาหนาทรสกเปนเจาของและรวมมอ
กบนโยบาย
ตวอยางของผลประโยชนสวนตน เชนผลประโยชนทางการเงน/เศรษฐกจ (เชนหน) ธรกจสวนตว/
ครอบครวความสมพนธสวนตว(ครอบครวชมชนชาตพนธศาสนาฯลฯ)ความสมพนธกบองคกรอน(เอนจโอสหภาพ
การคาพรรคการเมองฯลฯ)การทำางานเสรมความเปนอร/การแขงขนกบคนอน/กลมอน
ตวอยางของจดเสยง เชน การปฏสมพนธกบภาคเอกชนการทำาสญญาจดซอจดจางการตรวจตรา
เพอควบคมคณภาพมาตรฐานของการทำางานหรออปกรณในภาคธรกจการออกใบอนญาตการใหบรการทอปสงค
มากกวาอปทาน การกระจายงบราชการ การปรบการลงโทษการใหเงน/สงของสนบสนนชวยเหลอผเดอดรอน
การตดสนขอพพาทฯลฯทงนรวมถงงานทสาธารณะหรอสอมวลชนใหความสนใจเปนพเศษ
17
ซงการระบผลประโยชนทบซอนนตองพจารณานยามและขอกำาหนดทางกฎหมายทเกยวของ
ประกอบดวย
๒)พฒนากลยทธและตอบสนองอยางเหมาะสม
องคประกอบประการหนงในการจดการผลประโยชนทบซอน กคอความตระหนกของผบรหารและ
เจาหนาทเกยวกบวธการจดการผลประโยชนทบซอนรวมถงความรบผดชอบของแตละคนดงนนกฎเกณฑเกยวกบ
การจดการตองแยกใหชดระหวางความรบผดชอบขององคกรและความรบผดชอบของสมาชกในองคกรและยงตอง
ทำาใหผบรหารและเจาหนาทสามารถรไดวาเมอใดมผลประโยชนทบซอนเกดขนและในแบบใด(แบบเกดขนจรงแบบ
ทเหนหรอแบบเปนไปได)
เปดเผยผลประโยชนทบซอนและบนทกกลยทธตางๆ ทใชเพอการจดการตดตามประสทธภาพของ
กลยทธทใช
๓)ใหความรแกเจาหนาทและหวหนางานระดบสง
เพอใหการจดการผลประโยชนทบซอนมประสทธภาพ ตองมการใหความรอยางตอเนองตงแต
เจาหนาทในองคกรเอกชนทมาทำาสญญา อาสาสมครหวหนางานระดบสง และกรรมการบรหาร การใหความร
จะเรมตงแตการปฐมนเทศ และมอยางตอเนองในระหวางทำางาน เจาหนาททกคนควรสามารถเขาถงนโยบาย
และขอมลทจะชวยใหพวกเขาสามารถระบและเปดเผยผลประโยชนทบซอน สวนตวผบรหารเองกตองรวธจดการ
ผลประโยชนทบซอน
ขนตอนแรกของการใหความร คอ สรางความเขาใจวาอะไรคอผลประโยชนทบซอนผลประโยชน
ทบซอนใดเกดขนบอยในองคกร อะไรคอจดเสยงทระบในนโยบาย รวมถงความแตกตางของความรบผดชอบ
ในการปฏบตตามนโยบายของผมตำาแหนงหนาทตางกน ควรใหเอกสารบรรยายพรอมตวอยางทชดเจนสำาหรบ
การระบและจดการผลประโยชนทบซอนโดยเนนตรงทเปนจดเสยงมากๆ เชน การตดตอ การรวมทำางานกบ
ภาคเอกชนการแลกเปลยนบคลากรกบภาคเอกชนการแปรรปการลดขนตอนและกระจายอำานาจความสมพนธกบ
เอนจโอและกจกรรมทางการเมองเปนตน
นอกจากการใหความรแลว ความตนตวและเอาใจใสของผบรหาร รวมถงกลยทธการจดการ
ทมประสทธภาพจะมสวนอยางสำาคญในการชวยใหเจาหนาทปฏบตตาม การสรางความตนตวและความเอาใจใส
จะชวยในการแสวงหาจดเสยงและพฒนาวธการปองกนปญหาทจะเกดขนตอไป
๔)ดำาเนนการเปนแบบอยาง
การจดการผลประโยชนทบซอนทมประสทธภาพจำาเปนตองอาศยความทมเทของผทอยในตำาแหนง
ระดบบรหารซงตองแสดงภาวะผนำาสนบสนนนโยบายและกระบวนการอยางแขงขนสนบสนนใหเจาหนาทเปดเผย
ผลประโยชนทบซอน และใหความชวยเหลอแกไข ผบรหารมความสำาคญเนองจากเจาหนาทมกจะคำานงถง
สงทผบรหารใหความสนใจ
ผบรหารตอง
(๑)พจารณาวามขอมลเพยงพอทจะชวาหนวยงานมปญหาผลประโยชนทบซอนหรอไม
(๒)ชงนำาหนกประโยชนขององคกรประโยชนสวนบคคลและประโยชนสาธารณะและพจารณาวา
อะไรคอวธทดทสดในการจดการหรอแกไขผลประโยชนทบซอนและ
(๓) พจารณาปจจยอนๆ รวมถงระดบและลกษณะของตำาแหนงหนาทของเจาหนาท ทเกยวของ
รวมถงลกษณะของผลประโยชนทบซอน
18
๕)สอสารกบผมสวนไดเสย
ประเดนสำาคญ คอ ภาพลกษณขององคกรในการรบรของผมสวนไดเสย เนองจากไมวาจะสามารถ
จดการกบผลประโยชนทบซอนไดดเพยงใดถาผมสวนไดเสยรบรเปนตรงกนขามผลเสยทเกดขนกเลวรายไมแพกน
การทำางานกบองคกรภายนอกไมวาเปนเอนจโอหรอภาคธรกจองคกรตองระบจดเสยงของผลประโยชน
ทบซอนกอนและพฒนาวธปองกนไมวาเปนเรองขอมลภายในหรอโอกาสการใชอำานาจหนาทเพอผลประโยชนและ
ตองแจงแกองคกรภายนอกใหทราบนโยบายการจดการผลประโยชนทบซอนและผลทตามมาหากไมปฏบตตาม
นโยบาย เชน ยกเลกสญญา หรอดำาเนนการตามกฎหมายบางองคกรภาครฐจะอาศยจรยธรรมธรกจเพอสอสาร
เกยวกบหนาทและความพรอมรบผดทผทำาธรกจมกบหนสวนและผทำาสญญาดวย
นอกจากนควรสอสารแบบสองทางกบองคกรภายนอกอาจใชวธตางๆเชนใหมสวนรวมในการระบ
จดเสยงและรวมกนพฒนากลไกปองกนแกไขปญหา ขอรบฟงความเหนตอรางนโยบายการจดการผลประโยชนทบ
ซอน รวมทบทวนและปรบปรงกลไกการแสวงหาและแกไขผลประโยชนทบซอนวธเหลานจะทำาใหไดนโยบายท
สอดคลองความคาดหวงสาธารณะและไดรบความรวมมอจากผมสวนไดเสยทงนในการรวมกนจดการผลประโยชน
ทบซอนกบผมสวนไดเสยนองคกรภาครฐตองทำาใหการตดสนใจทกขนตอนโปรงใสและตรวจสอบได
๖)การบงคบใชและทบทวนนโยบาย
ระบบจดการผลประโยชนทบซอนตองไดรบการทบทวนประสทธภาพสมำาเสมอ โดยสอบถามขอมล
จากผใชระบบและผมสวนไดเสยอนๆเพอใหระบบใชไดจรงและตอบสนองตอสภาพการทำางานรวมถงสภาพสงคม
เศรษฐกจทเปลยนแปลง อกทงยงสรางความรสกเปนเจาของและความรวมมอนอกจากนยงอาจเรยนรจากองคกร
อนๆการแสวงหาการเรยนรเชนนยงเปนการสอสารวาองคกรมความมงมนในการจดการผลประโยชนทบซอนอกดวย
การทบทวนควรครอบคลมจดเสยงและมาตรการและผลการทบทวนหรอมการเปลยนแปลงตองสอสารใหแก
เจาหนาทผปฏบตใหเขาใจและปรบเปลยนการทำางานใหสอดคลองกน โดยอาจพฒนาระบบสนบสนนเพอชวย
พฒนาทกษะและการใหคำาปรกษาแกเจาหนาท
การเปดเผยประโยชนสาธารณะ การยดมนในสงถกตองและเปนธรรมความเทยงตรงสวนบคคลเปนคานยมทเปนหลกคณธรรมในมาตรฐาน
ทางจรยธรรม (CodeofConduct)แตในทางตรงกนขามความจงรกภกดเปนสญญาทมตอกลมคนและสงคมทให
ความสำาคญวาบคคลจะผดสญญาหรอทรยศตอเพอนไมไดในยามจำาเปนปจจยสำาคญอกประการททำาใหบคคล
ไมกลารายงานการกระทำาผด คอ ขอมลทเปดเผยและผเปดเผยจะตองเปนขอมลทเปนความลบไดรบการปกปอง
แตในทางปฏบตผเปดเผยขอมลการกระทำาผดมกไดรบการปฏบตในทางตรงกนขามการตดสนใจทจะเปดเผย
ควรจะเปนเรองพนฐานงายๆ หลกคอ จะตองปฏบตอยางโปรงใส มการเปดเผยการกระทำาผดพรอมทงการ
ปกปองขอมลทรายงานใหเกดความเชอมนและไววางใจได
• ผเปดเผยผลประโยชน:
ผเปดเผยเปนผทรายงานขอมลทเปนจรงเกยวกบพฤตกรรมทมชอบทรายแรงของเจาหนาทภาครฐ
ทกระทำาโดยมใชเพอผลประโยชนสาธารณะ
หลายหนวยงานขาดการสนบสนนผเปดเผยการกระทำาผดของเจาหนาท โดยแทนทจะยกยองชมเชย
เจาหนาททเปดเผยการประพฤตมชอบ คดโกง ทจรต หรอพฤตกรรมอาชญากรรมกลบวพากษวจารณในทางลบ
19
ทำาใหสญเสยความกาวหนาในอาชพและแมแตสญเสยงาน
หลก (core) ของการปกปองคมครองพยาน (whistlblowing) ใชหลกแหงความรบผดชอบและ
การแสดงออกซงความพรอมรบผดใหแกสาธารณชน การเปดเผยทเหมาะสม คอ เมอเกดการทำาผดทรายแรงหรอ
เปนปญหาความเสยงสาธารณะ การรายงานการกระทำาผดภายในองคกรหรอภายนอกองคกรตอสาธารณชน
เปนทางเลอกทดทสดโดยเฉพาะเมอชองทางภายในและกระบวนการบรหารภายในใชการไมไดหรอขาดประสทธภาพ
• ทำาไมการเปดเผยจงทำาไดยาก:
การศกษาวจยพบวา แมจะมการสนบสนนมชองทางวธการผลกดนเจาหนาทของรฐในการสบเสาะ
การคดโกงและการกระทำาผดแตมหลายองคประกอบททำาใหการเปดเผยการกระทำาผดเปนเรองยากสำาหรบเจาหนาท
ปญหาสำาคญคอ การขดแยงกนระหวางความเทยงตรง (Integrity) ของบคคลกบพนธะสญญาทมตอสวนรวม
และกบความภกดตอเพอนหรอองคกรซงเปนวฒนธรรมขององคกรภาครฐ
• การสงสาสนขององคกร:
องคกรจะตองขบเคลอน/ผลกดนใหเจาหนาทของรฐเปดเผยพฤตกรรมทผดจรยธรรมและคดโกงวา
เปนสงทภาครฐตองการและขอมลของผเปดเผยจะตองไดรบความเชอมนวาถกปกปด ตองมคำาแนะนำาแกเจาหนาท
วาจะบรหารขาวสารขอมลอยางไร และจะจดการอยางไร เมอเผชญกบกรณเกยวกบจรยธรรมทมแนวโนมจะทำาให
เกดการกระทำาผด
• กฎหมายระเบยบและนโยบาย:
รากฐานของการเปดเผยการกระทำาผดมาจากกรอบกฎหมาย มาตรฐานทางจรยธรรมรวมทงนโยบาย
ขององคกร ในมาตรฐานทางจรยธรรมจะกำาหนดพฤตกรรมทเปนมาตรฐานและขอแนะนำาพฤตกรรมทยอมรบ
ใหปฏบตและไมยอมรบใหปฏบตรวมทงตองมการรายงานการกระทำาทเบยงเบนจากมาตรฐานดวย
การเปดเผยการกระทำาผดเพอปองกนการละเมดหลกคณธรรมตองมกลไกการรายงานและการตรวจสอบ
ทเปนอสระ การเปดเผยการกระทำาผดภายใตกฎหมายตางๆนนตองอธบายไดดวยวาจะมการดำาเนนการอยางไร
และองคกรตองแนใจวาการเปดเผยจะตองไดรบการคมครองพยานอยางเตมท
• องคกรควรจะทำาอยางไร:
วธทดทสด หนวยงานตองมนโยบายทชดเจนเกยวกบการเปดเผยการกระทำาผดจดชองทางอำานวย
ความสะดวกสนบสนนและคมครองผเปดเผยการกระทำาผดรวมทงคนอนๆทจะไดรบผลกระทบ
วตถประสงคของการปกปองผเปดเผยการกระทำาผดและการคมครองพยานคอ
-สนบสนนใหบคคลเปดเผยการกระทำาผด
-เพอใหแนใจวาการเปดเผยจะไดรบการจดการอยางเหมาะสม
-เพอใหแนใจวาจะตองมการปกปองคมครองพยานทเหมาะสมในทกกรณ
ปกตการรายงานหรอเปดเผยการประพฤตมชอบ จะใชการรายงานตามกระบวนการทางการบรหาร
ซงเปนชองทางปกต โดยสามารถรายงานใหกบกลมบคคลตางๆ เชน หวหนา ผอำานวยการเจาหนาทผรบผดชอบ
(เชน กลมงานคมครองจรยธรรม) ผบรหารระดบสง คณะกรรมการจรยธรรมหรอองคกรจรยธรรมภายนอก
การรายงานหรอเปดเผยการประพฤตมชอบนนขอมลทเปดเผยควรประกอบดวย
-การประพฤตมชอบในหนาทของเจาหนาท
-การบรหารทเปนอคตหรอ(ลมเหลว)
20
-การละเวนละเลยเพกเฉยเลนเลอหรอการบรการทไมเหมาะสมทำาใหสญเสยเงนของแผนดน
-การกระทำาทเปนเหตใหเปนอนตรายตออนามยสาธารณะความปลอดภยหรออนตรายตอสงแวดลอม
สวนกระบวนการจะแยกตางหากจากกระบวนการรองทกขหรอรองเรยน เชน ในกรณการขมขคกคาม
หรอการดหมนเหยยดหยามกนในททำางานองคกรควรกำาหนดกระบวนการเปดเผยผลประโยชนสาธารณะและประกาศ
ใชอยางชดเจน
ประโยชนของกระบวนการคอบคคลจะทราบวาเมอมความจำาเปนตองรายงาน/เปดเผยจะตองทำาอยางไร
เพอใหแนใจวาหนวยงานจะสนบสนนและปกปองกลไกจะตองเปนกลไกเชงรกตอบสนองตอการเปดเผยการกระทำา
ผดในกรอบของหนวยงานในทางปฏบตตวอยางเชนทกคนจะตองรบรโดยทนท(อยางเปนสญชาตญาณ)วาเมอเกด
ขอสงสยวาเกดการคดโกง ประพฤตผด ควรตองรายงานทนทตอหวหนาผบงคบบญชาหรอผไดรบมอบหมาย และ
ผบรหารระดบสงหรอคณะกรรมการจรยธรรมขององคกร
การเปดเผยการกระทำาผดเปนสงสำาคญ และผรบรายงานควรใหคำาแนะนำาผเปดเผยถงการตรวจสอบ
และสงทหนวยงานจะสนบสนนและคมครอง
เจาหนาทของรฐสามารถเปดเผยการกระทำาผดใน๔กลมคอ
๑)การประพฤตมชอบของเจาหนาทตามกฎหมายปปช.
๒)การบรการทผดพลาดโดยกระทบกบผลประโยชนของผอน
๓) การละเวนการปฏบตหนาทหรอบรหารโดยมชอบโดยเจาหนาทของรฐ องคกรของรฐ หรอผรบจาง
จากรฐเปนผลใหงบประมาณถกใชสญเปลา
๔) การกระทำาของบคคลเปนผลใหเกดอนตรายตอสขภาพ ความปลอดภยกบสาธารณะหรอกระทบ
ตอสงแวดลอม
การเปดเผยการกระทำาผดบางประเภทอาจจะไมไดรบการคมครอง เชน การเปดเผยตอสอมวลชน
การเปดเผยทกอใหเกดคำาถามตอความเปนธรรมของรฐบาล การเปดเผยนโยบายของหนวยงาน หรอการเปดเผย
เพอหลกเลยงการถกลงโทษทางวนย
นโยบายและกระบวนการในการเปดเผยจะตองครอบคลม
-เนอหาในการเปดเผย
-การเปดเผยจะทำาไดทไหนเมอไรและอยางไร
-ใครบางทจะเปนผเปดเผย
-เปดเผยตอใคร
-เครองมอทดสอบและการตรวจสอบการเปดเผย
-กลไกในการสนบสนนและปกปอง
-กระบวนการตรวจสอบ
-บทบาทในการบรหารและความรบผดชอบ
• การใหความสำาคญกบการรายงานและวธการรายงานทยดหยน
มาตรฐานทางจรยธรรมตองกำาหนดใหเจาหนาททกคนเปดเผยขอสงสยเกยวกบการคดโกงหรอ
การใหบรการทไมเปนธรรมการจดการเกยวกบการรายงานควรยดหยน เชน การรายงานตอผบงคบบญชาหรอ
เจาหนาทผรบผดชอบหรอคณะกรรมการจรยธรรมทสามารถไปพบปะหรอรายงานไดนอกสถานทหรอรายงานตอ
21
องคกรอสระเชนปปช.ปปท.ผตรวจการแผนดนฯลฯ
• การผลกดนใหเปนรปธรรมในทางปฏบต
หนวยงานตองรบผดชอบในทางปฏบตใหการเปดเผยผลประโยชนสาธารณะไดรบการคมครองอยาง
เชอมนไดและขอมลบคคลตองเกบเปนความลบปกตหนวยงานตองพฒนานโยบาย/กระบวนการในการใหคำาแนะนำา
ตอผบรหารใหตระหนกในความสำาคญสนบสนนและปกปองคมครองพยานและควรมการอบรมพเศษแกหวหนาและ
ผบงคบบญชา
• เบองหลงความสำาเรจ
ประสทธภาพในการเปดเผยการกระทำาผดทดทสด คอ วฒนธรรมการยดถอความถกตองขององคกร
องคกรทมพฤตกรรมจรยธรรมและความรบผดชอบ รวมทงใหความสำาคญกบการปองกนปราบปรามการประพฤต
มชอบทชดเจนจะทำาใหเกดบรรยากาศจรยธรรมเชงบวกวฒนธรรมเกดจากการเสรมสรางการเปดเผยผลประโยชน
สาธารณะ การปกปองพยานและภาวะผนำาตอความสำาคญในการเปดเผยการกระทำาผดของเจาหนาท และผลกดน
การเปดเผยอยางแขงแกรง
การปกปองสทธของบคคลใดๆ ทเกยวของกบการเปดเผยเปนเรองทสำาคญมากหนวยงานจะตองพสจน
ใหไดวาจะใหการดแลอยางเหมาะสมมการบรหารกระบวนการอยางเทาเทยมซงจะทำาใหเจาหนาทเกดความเชอมน
และพฒนาความรบผดชอบในการรายงาน
• ดชนวดความสำาเรจ
พจารณาไดจาก
-มเจาหนาทผรบผดชอบโดยตรงหรอมเครอขายสนบสนน
-มโปรแกรมเฉพาะสำาหรบการสนบสนนภายในองคกรและการปกปองคมครอง
-ใหการฝกอบรมการตรวจสอบสบสวนแกเจาหนาทผรบผดชอบ
-การใหคำาปรกษาแนะนำาหรอการสนบสนนทางจตใจ/อารมณแกผเปดเผยผลประโยชนสาธารณะ
- มเครอขายสนบสนนอยางไมเปนทางการผานการพบปะ สนทนากบผเปดเผยคนอนๆ และหวหนา
สายงาน
• บทบาทสำาคญของการบรหาร
ผบรหารระดบลางมบทบาทสำาคญตอกระบวนการเปดเผยขอมลสาธารณะ (Public Information
Disclose : PID) ชวยใหเกดความตระหนกรขององคกร และใหเหนวาไมเปนอปสรรคในการรายงานของผเปดเผย
ผอำานวยการจะเปนผไดรบขอมลและจดการกบการรองเรยนทเกยวของกบผลการตรวจสอบและรบผดชอบโดยตรง
ตอผลทจะเกดตอทมงาน บทบาทสำาคญทสดทไดจากการวจย คอการปรบเปลยนทศนคตของขาราชการตอ
การรายงาน
สมพนธภาพระหวางเจาหนาท หลงจากรายงานการกระทำาผดและภาวะผนำาเปนเรองสำาคญมาก
ในการสรางบรรยากาศในททำางานผบรหารจะตองสามารถคาดการณการตอบสนองของขาราชการและผลทเกดขน
จากการตรวจสอบตางๆ
ผอำานวยการและเจาหนาทตองไมคกคามหรอทำาใหผเปดเผยผลประโยชนสาธารณะกลายเปนเหยอ
เจาหนาทผรบผดชอบตองปกปองและรกษาความเชอมนใหแกบคคลทเปดเผย หรอผตองสงสยในการเปดเผย
ใหความเชอมนวาขอมลทไดจะเปนความลบซงเปนปจจยทสำาคญตอการลดแรงตอตานหากสงทเปดเผยบางสวนหรอ
22
ทงหมดรวไหลออกไปเปนสงสำาคญทตองเขาไปจดการโดยเรว เพอลดปฏกรยาทางลบและปองกนผตอตานเทาท
จะทำาได
บทบาทอนๆคอ
-ลดความเครยดของผเปดเผยและสนบสนนในทางทเหมาะสมแกผเปดเผย
-ปรบกลยทธการบรหารความเสยงเพอจดการกบสงทจะเกดจากการเปดเผย
-พฒนาโครงสรางผนำาแกลกนองททำางานขณะมการตรวจสอบ
- ทำางานอยางใกลชดรวมกบเจาหนาททรบผดชอบหรอกลมงานคมครองจรยธรรมเพอใหแนใจวาไดรบ
การสนบสนนและปองกนพยานทด
-ปกปองขอมลทเกยวของกบการเปดเผยทเปนหลกฐาน
-ใหเวลาและขอมลทยอนกลบตอทกฝายทเกยวของ
ผบรหารจะตองสามารถจดการกบบคคลทตอตานการเปดเผย และเจาหนาทโดยใหคำาปรกษาแนะนำา
ลกนองไมใหทำาผดและตนตวตอการรบรตอการกระทำาผด การคดโกงและทจรตทอาจเกดขน และตรวจสอบขอมล
อยางระมดระวง ตองแสดงบทบาทอยางยตธรรม เปนกลาง ไมเขาไปมสวนไดสวนเสยและตรงไปตรงมาไมวา
จะยากเพยงไร
ผบรหารตองทำาใหผเปดเผยมนใจตงแตแรกในขณะรายงานวาจะไดรบการปฏบตอยางเปนความลบ
เชอมนในกระบวนการเปดเผยและผลทเกดจากการเปดเผยขอมลทไดรบจากผเปดเผยจะตองเปนเอกสารทสมบรณ
หากมการรายงานดวยวาจาจะตองสรปรายละเอยดเปนเอกสารผบรหารจะตองระงบไมใหการกระทำาใดๆของตน
เขาไปกาวกายมอทธพลตอการตรวจสอบหรอทำาใหผอนรบรไดวาทำาเพอประโยชนสวนตนหรอทำาใหรบรไดวา
มอทธพลตอการตรวจสอบ
• การพฒนาการตระหนกรและทกษะการสนบสนน
จดโปรแกรมการพฒนาขาราชการ เพอใหตระหนกในความสำาคญและผลกดนใหเกดทศนคตทางบวก
ตอการเปดเผยขอมล โดยอธบายวา ทำาไมตองเปดเผย และ อะไร จะเกดขนเมอขาราชการเปดเผยการกระทำาผด
จดใหมการฝกอบรม/พฒนาการตดสนใจเชงจรยธรรม(ethicaldecisionmaking)แกขาราชการหรอเมอขาราชการ
ไดเลอนตำาแหนงเปนหวหนา/ผบรหารรวมทงตองไดรบการฝกอบรมทกษะเฉพาะในการรบขอรองเรยนการรายงาน
การเปดเผยและจดการกบการเปดเผยขอมลรวมทงทกษะในการสนบสนนและปกปองคมครองพยาน
• เปาหมายเพอการบรหารจดการทด(Best-practicetarget)
- หนวยงานควรสรางกลไกในการสนบสนนและปกปองคมครองผเปดเผยขอมลมนโยบายและ
กระบวนการเพอลดกฎเกณฑทมากเกนไป และสงเสรมใหคนกลาเปดเผยและรายงานขอสงสยเกยวกบการบรหาร
ทไมเปนธรรมหรอการคดโกงและการทจรต
- จดกลไกสนบสนน (robust support) เพอลดการรายงานและการรบรทผดพลาดใหคำาปรกษา
การเปดเผยพฤตกรรมการกระทำาผดทเหมาะสมและปกปองการตอตานทจะมตอผเปดเผย
- โครงสรางการรายงาน หรอเปดเผยผลประโยชนสาธารณะ ควรเหมาะสมกบโครงสรางธรรมชาต
และขนาดขององคกร
- นโยบายโครงสรางและกระบวนการเปดเผยขอมลสาธารณะตองไดรบทราบโดยทวกน
- มหลกสตรการฝกอบรมเพอใหแนใจวาการเปดเผยขอมลสาธารณะจะไดรบการปฏบตอยางเหมาะสม
กบผบรหารผบงคบบญชาขาราชการทวไปเพอใหปฏบตหนาทเปนไปอยางมประสทธภาพ
23
ตารางสรปตวอยางโอกาสทจะเกดความขดแยงระหวางผลประโยชนสวนตนและผลประโยชนสวนรวมของขาราชการและเจาหนาทของรฐกลมตางๆ
๑.นกการเมอง
• การรบเงนหรอผลประโยชนอนใดเพอแตงตงหรอเลอนตำาแหนงขาราชการขน เปนผบรหารระดบสง
• การใชอำานาจหนาทเพอใหบรษทของตนหรอของพรรคพวกไดรบงาน/การจางเหมาจากรฐ
• การใชขอมลของทางราชการเพอแสวงหาประโยชน• การแตงตงคนสนท/พวกพองของตนเปนกรรมการในหนวยงานของรฐโดยเฉพาะอยางยงองคกรอสระททำาหนาทในการกำากบดแล(Regulators)สญญาหรอสมปทานของรฐ
๒.ขาราชการการเมอง• การใชตำาแหนงหนาทเลอกผลกดนโครงการทกอใหเกดประโยชนตอตนเอง/ญาต/พวกพอง
๓.ขาราชการประจำา
ทวไป• การนำาขอมลลบ/ขอมลภายในมาใชหาประโยชนใหแกตนเองหรอพวกพอง• หวหนางานซงครอบครวประกอบธรกจรบเหมากอสรางแตงตงใหญาต/คนสนท/ คนทมความสมพนธฉนญาตขนเปนผอำานวยการกองพสด
• การชวยญาตมตรหรอคนสนทใหไดงานในหนวยงานทตนมอำานาจ• การรบประโยชนหรอการเรยกรองสงตอบแทนจากการปฏบตงานในหนาท ความรบผดชอบ
• การรบงานนอกหรอทำาธรกจทเบยดบงเวลาราชการ/งานโดยรวมของหนวยงาน• การทำางานหลงเกษยณใหกบหนวยงานทมผลประโยชนขดกบหนวยงานตนสงกดเดม• การนำารถราชการไปใชในกจธระสวนตวและในหลายกรณมการเบกคานำามนดวย• การนำาบคลากรของหนวยงานไปใชเพอการสวนตวกลมวชาชพเกยวกบการตรวจสอบประเมนราคาและการจดซอจดจาง• การหาผลประโยชนจากความรในระเบยบและขอมลของทางราชการของประชาชนโดยเรยกรบเงนและอางวาจะสามารถชวยใหสามารถเสยคาธรรมเนยมในการ โอนกรรมสทธซอขายทดนในราคาทถกกวาได
• ผบรหารสถาบนการเงนหวงกาวหนาในอาชพจงไดรวมมอและใหความชวยเหลอแกนกการเมองในการกเงนในวงเงนสงในรปแบบการประเมนราคาหลกทรพย คำาประกนใหสงเกนกวาความเปนจรง
• ผบรหารสถาบนการเงนใชอำานาจหนาทใหผใตบงคบบญชาเสนอขายทดนหรอ บานพรอมทดนในโครงการของตนใหแกลกคาของสถาบนการเงนเพอแลกกบ ความสะดวกในการทำาธรกจกบสถาบน
24
กลมอาชพกจกรรมทมความเสยงตอปญหาความขดแยงกนระหวางผลประโยชนสวนตนและผลประโยชนสวนรวม
การเงน• เจาหนาทตรวจสอบภาษอากรไดเปดสำานกงานบญชเพอทำาบญชและรบจดทะเบยนจดตงบรษทจำากดซงในเวลาปฏบตงานกจะเลอกใหบรการเฉพาะรายทตนเองไดรบประโยชนจากผเสยภาษเทานน
• การกำาหนดมาตรฐาน(Specification)ในสนคาทจะจดซอจดจางใหบรษทของตนหรอของพวกพองไดเปรยบหรอชนะในการประมล
• การใหขอมลการจดซอจดจางแกพรรคพวก/ญาตเพอแสวงหาผลประโยชนในการประมลหรอการจางเหมารวมถงการปกปดขอมลเชนการปดประกาศหรอเผยแพรขอมลขาวสารลาชาหรอพนกำาหนดการยนใบเสนอราคาเปนตน
กลมวชาชพอสระ• การรบงานจากภายนอกจนกระทบตอการปฏบตหนาทประจำา• การใชสทธในการเบกจายยาใหกบญาตแลวนำายาไปใชทคลนกสวนตว• การรบประโยชนจากระบบการลอกบตรควใหแกเจาหนาทหรอญาตเจาหนาทในหนวยงานโดยผมหนาทดแลบตรควจะลอกไวมากวาทหนวยงานกำาหนดและไปเรยกรบประโยชนจากบตรควทลอกไวเกนเหลานนจากผรบบรการทตองการคดคว
กลมวชาชพเกยวกบกระบวนการยตธรรม• การเรยกรบผลประโยชนจากการอนญาตใหคนของกลางกลมวชาชพวชาการ• คณะกรรมการตรวจรบผลงานทำาหนาทเสมอนเปนนายหนาใหแกบรษททปรกษาโดยรบรายงานผลการศกษามาพจารณากอนและแกไขในประเดนทคาดวาอาจถกคณะกรรมการคนอนทวงตงรวมถงการเขาไปแทรกแซงการพจารณาของกรรมการคนอน
๔.ขาราชการทองถน
๔.๑การเขามาดำาเนนธรกจและเปนคสญญากบองคกรปกครองสวนทองถน• สมาชกสภา/ผบรหารทองถนมาดำาเนนธรกจกบองคกรปกครองสวนทองถนทตนเปนสมาชก
• ญาต/คสมรส(อาจไมไดจดทะเบยน)ของผบรหารทองถนเปนคสญญาหรอรบเหมางานกบองคกรปกครองสวนทองถน
• สมาชกสภา/ผบรหารทองถนเขาไปมสวนไดสวนเสยในฐานะผรบมอบอำานาจจากบรษทหางรานในการยนซองประกวดราคา
• สมาชกสภา/ผบรหารทองถนเปนบคคลรวมเจรจาไกลเกลยในฐานะตวแทนบรษทหางรานในกรณงานจางเหมามปญหา
• ผบรหารสภา/ผบรหารทองถนหาประโยชนสวนตวจากการเกบกำาไรจากราคาทดนทงในรปของการใชขอมลภายในไปซอทดนไวกอนหรออาจเปนในรปแบบทกำาหนดทตงโครงการในพนททตนเองมทดนอยเพอขายทดนของตนเองในราคาทสง
• องคกรปกครองสวนทองถนทำาสญญาเชารถไปสมมนาและดงานกบบรษทซงเปนรถของสมาชกขององคกรปกครองสวนทองถนนนเอง
• นายกเทศมนตรและเทศมนตรขายสนคาหรอบรการของบรษทตนเองใหกบเทศบาล
25
กลมอาชพกจกรรมทมความเสยงตอปญหาความขดแยงกนระหวางผลประโยชนสวนตนและผลประโยชนสวนรวม
๔.๒การใชงบประมาณหลวงเพอประโยชนสวนตนและเพอหาเสยง• การจดสรรงบประมาณหรอโครงการเขาไปในพนทของตนเอง• การใชงบประมาณราชการทำาโครงการพรอมเขยนปายและชอของผของบประมาณประกาศใหชาวบานทราบเพอเปนการหาเสยง
• การทสมาชกสภาทองถนซงมบทบาทในการอนมตและตรวจสอบการใชงบประมาณของฝายบรหารกลบไปมสวนในการใชงบประมาณสงผลตอการทำาหนาทในการ ตรวจสอบและใชวจารณญาณในการตดสนใจอนมตเอนเอยงจากความถกตองและประโยชนสาธารณะเนองจากตองการงบทเหลอจากการแปรญตตไปดำาเนนการ ในเขตพนทของตน
๕.ประชาชน • การเสนอใหคานำารอนนำาชาใหแกเจาหนาทเพอแลกกบการลดควรบบรการ
26
“เกยรตและความสำาเรจเกดจากผลการปฏบตงานและการปฏบตตวของแตละคน
ทสามารถปฏบตงานในความรบผดชอบใหไดผลสมบรณตรงตามวตถประสงค
และปฏบตตวใหสจรต เทยงตรง พอควรพอดแกตำาแหนงหนาททดำารงอย”
พระบรมราโชวาทในพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช
พระราชทานแกขาราชการพลเรอน
เนองในโอกาสวนขาราชการพลเรอน ปพทธศกราช ๒๕๓๑
เมอวนท ๑ เมษายน ๒๕๓๑
ณ พระตำาหนกจตรลดารโหฐาน
27
๓การให และ การรบของขวญและประโยชนอนใด
เนองจากความเชอถอไววางใจของประชาชนตอการปฏบตงานของขาราชการและเจาหนาทภาครฐวาจะตองตดสนใจและกระทำาหนาทโดยยดผลประโยชนสาธารณะเปนหลกปราศจากผลประโยชนสวนบคคลหากขาราชการและเจาหนาทภาครฐคนใดรบของขวญและผลประโยชนททำาใหมอทธพลตอการตดสนใจและการกระทำาหนาทถอวาเปนการประพฤตมชอบยอมทำาลายความเชอถอไววางใจของประชาชนกระทบตอความถกตองชอบธรรมทองคกรภาครฐยดถอในการบรหารราชการรวมทงกระทบตอกระบวนการปกครองในระบอบประชาธปไตย หลกการและแนวคดนสามารถประยกตใชประกอบการดำาเนนการตามนโยบายการใหและรบของขวญและผลประโยชนของเจาหนาทของรฐในสงกดเทศบาลนครขอนแกนตามประกาศคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต เรอง หลกเกณฑการรบทรพยสนหรอประโยชนอนใดโดยธรรมจรรยาของเจาหนาทของรฐ
พ.ศ.๒๕๔๓และระเบยบสำานกนายกรฐมนตรวาดวยการใหหรอรบของขวญของเจาหนาทของรฐพ.ศ.๒๕๔๔
อะไรคอของขวญและประโยชนอนใดทใชในความหมายน ของขวญและประโยชนอนใดหมายถงสงใดๆหรอบรการใดๆ(เงนทรพยสนสงของบรการหรออนๆ
ทมมลคา)ทขาราชการและเจาหนาทภาครฐใหและหรอไดรบทนอกเหนอจากเงนเดอนรายไดและผลประโยชนจาก
การจางงานในราชการปกต
ของขวญและผลประโยชนอนใดสามารถตคาตราคาเปนเงนหรออาจไมสามารถตคาตราคาได
ของขวญทสามารถคดราคาได (Tangible gifts) หมายรวมถงสนคาบรโภคความบนเทงการตอนรบ
ใหทพกการเดนทางอปกรณเครองใชเชนตวอยางสนคาบตรของขวญเครองใชสวนตวบตรกำานลบตรลดราคาสนคา
หรอบรการและเงนเปนตน
ของขวญและประโยชนอนใดทคดเปนราคาไมได (Intangible gifts and benefits) หมายถงสงใดๆ
หรอบรการใดๆทไมสามารถคดเปนราคาทจะซอขายได อาทเชน การใหบรการสวนตวการปฏบตดวยความชอบ
สวนตนการเขาถงประโยชนหรอการสญญาวาจะใหหรอการสญญาวาจะไดรบประโยชนมากกวาคนอนๆ
รายละเอยดตอจากนเปนขอเสนอแนะในการพจารณาเกยวกบการให-รบของขวญและหรอผลประโยชน
อนใดในทางปฏบต
เราจะจดการอยางไร ? การจะรบของขวญและหรอผลประโยชนใดๆม๓คำาถามทใชในการตดสนใจวาจะรบหรอไมรบของขวญ
และหรอผลประโยชนคอ
๑)เราควรรบหรอไม
๒)เราควรรายงานการรบหรอไม
๓)เราสามารถเกบไวเปนของตนเองไดหรอไม
28
เราควรรบหรอไม ? ตามหลกการทางจรยธรรมแมวาเราจะไมควรรบแตมหลายโอกาสทเราไมสามารถปฏเสธไดหรอเปนการรบ
ในโอกาสทเหมาะสมตามขนบธรรมเนยมประเพณ วฒนธรรม หรอใหกนตามมารยาททปฏบตกนในสงคม อยางไร
กตามมหลายโอกาสทไมเปนการเหมาะสมอยางยงทจะรบ
๑)ถาเปนการใหเงนทานจะตองปฏเสธไมวาจะเปนโอกาสใดๆการรบเงนสดหรอสงใดๆทสามารถเปลยน
กลบมาเปนเงนเชนลอตเตอรหนพนธบตรเปนการฝาฝนประมวลจรยธรรมและอาจเขาขายการรบสนบน
การถกเสนอสงใดๆนอกเหนอจากเงนนนสงทควรนำามาเปนเหตผลในการตดสนใจคอ
- ทำาไมเขาจงเสนอให เชน ใหแทนคำาขอบคณการเสนอใหมผลตอการตดสนใจในการปฏบตตน
หรอไม
-ความประทบใจของทานตอของขวญและหรอผลประโยชนทจะสงผลตอการทำางานในอนาคต
ถาทานทำางานอยในกลมเสยง ออนไหว หรออยในขายทตองไดรบความไววางใจเปนพเศษ เชน
งานตรวจสอบภายในและงานตรวจคณภาพตางๆการจดซอจดจางการออกใบอนญาตหรอการอนมต/อนญาตตางๆ
ฯลฯทานจะตองปฏบตตามนโยบายและหลกจรยธรรมเรองนมากกวาบคคลกลมอน
๒)การรบกอใหเกดการขดแยงระหวางผลประโยชนสวนตนและสวนรวมหรอไม หากการรบกอใหเกด
ความขดแยงระหวางผลประโยชนสวนตนและผลประโยชนสาธารณะแลวผลประโยชนสวนตนทไดรบกลายเปน
มอทธพลตอการปฏบตหนาทราชการหรอกอใหเกดขอสงสยตอสาธารณชนวาเปนการประพฤตโดยมชอบ
การขดแยงระหวางผลประโยชนสวนตนและสวนรวม เปนตวกระตนใหเกดการประพฤตมชอบ และ
การทจรตคอรรปชน ในแตละสวนราชการควรกำาหนดนโยบายการรบของขวญและผลประโยชนของตนเอง
โดยสวนราชการทอยในกลมปฏบตหนาททเสยงตอการประพฤตมชอบ ควรกำาหนดนโยบายดานนอยางเครงครด
มากกวาหนวยงานอนๆ
หลกการการปฏบตงานในภาครฐอยบนพนฐานทวา“การกระทำาและการตดสนใจใดๆจะตองกระทำาดวย
ความเปนกลางปราศจากการมสวนไดสวนเสยในการใหบรการและปกปองผลประโยชนของสงคมไทยโดยรวม”
ดงนน องคกรหรอบคคลใดๆ ไมควรใชของขวญหรอผลประโยชนมาแสวงหาความชอบผลประโยชนใหกบ
องคกรของตนหรอตนเองเหนอองคกรหรอบคคลอนทำาใหเกดความสนคลอนความเชอถอไววางใจทประชาสงคมม
ตอภาครฐและทำาใหเกดความไมเปนธรรมในสงคมประการสำาคญสมาชกทงหมดในสงคมตองไดรบการปฏบตอยาง
เปนธรรมภายใตระบอบประชาธปไตย ขาราชการและเจาหนาทภาครฐมพนธะผกพนทจะตองปฏบตงานอยางเปน
ธรรมโดยกระทำาและแสดงออกโดยยดมาตรฐานความโปรงใสความพรอมรบผดชอบและแสดงพฤตกรรมทถกตอง
เทยงธรรมตลอดเวลาทมอาชพรบขาราชการ
ไมวาของขวญและหรอผลประโยชนนนจะมคาเพยงเลกนอยกไมควรรบ เพราะกอใหเกดความรสก
ผกพนหรอพนธะกบผ ให และอาจกอใหเกดความเสอมศรทธาตอประชาชน
29
เราตองรายงานหรอไม ? การรายงานการรบของขวญและหรอผลประโยชนตดสนจากหลกการตอไปน
๑)ธรรมชาตของผให:พจารณาตามกฎหมายกฎระเบยบทเกยวของเชนประกาศคณะกรรมการปองกน
และปราบปรามการทจรตแหงชาต รวมทงนโยบายของหนวยงาน เชน การหามรบของขวญหรอประโยชนจาก
คสญญา/องคกรหรอบคคลทกำาลงจะมาทำาการคาการสญญาวาจะให-รบกบองคกรหรอบคคลทจะขอทำาใบอนญาต
หรอรบการตรวจสอบดานตางๆฯลฯ
หนวยงานควรกำาหนดนโยบายดานนใหเครงครดและมกระบวนการทชวยใหขาราชการและเจาหนาท
ภาครฐสามารถจดการเรองนไดอยางเหมาะสม การรายงานการรบของขวญและหรอผลประโยชนใดๆ ตองม
การลงทะเบยนรบอยางเปนทางการ
๒)บทบาทหนาทของทานในองคกร : ถาขาราชการนนๆ ทำางานในขอบขายทออนไหวและตองการ
ความเชอถอไววางใจเปนพเศษและหรอกลมทเกยวกบการไดประโยชนหรอเสยประโยชนทงจากระดบองคกรและ
ระดบบคคลอาทเชน งานตรวจสอบ งานจดซอจดจางการใหใบอนญาต/ยดใบอนญาตฯลฯควรใหแนใจทสดวา
ตวทานและองคกรมความเทยงธรรมและจะไมถกตงขอสงสย แมวาหนวยงานของทานมไดกำาหนดนโยบายเกยวกบ
การหามรบของขวญหรอผลประโยชนใดๆ และมไดกำาหนดใหรายงานการรบของขวญและผลประโยชน ทานควร
ดำารงความถกตองดวยการรายงานหรอปฏเสธทจะรบของขวญและหรอผลประโยชนนนๆ
หลกการการกำาหนดวาของขวญและผลประโยชนอนใดควรตองรายงานหรอไม ควรจะตองใหองคกร
เกบรกษาไวหรอไมหรอควรตกเปนของขาราชการใหเทยบกบคาตามราคาตลาดโดยตองมคานอยกวา๓,๐๐๐บาท
ทงนใหปฏบตตามประกาศคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตเรองหลกเกณฑการรบทรพยสน
หรอประโยชนอนใดโดยธรรมจรรยาของเจาหนาทของรฐพ.ศ.๒๕๔๓
แนวพจารณาในการปฏบต ของขวญทงหมดทมคาทางวฒนธรรมหรอประวตศาสตรเชนงานศลปะพระพทธรปเครองประดบโบราณ
ฯลฯแมจะมขนาดเลกหรอเปนเรองเลกนอยของขวญนนๆยอมเปนทรพยสนขององคกรไมวาจะมคาราคาเทาใด
ของขวญหรอผลประโยชนทไดรบเมอเทยบกบราคาตลาดมคานอยกวา ๓,๐๐๐บาท ไมตองรายงาน
และอาจเกบเปนของตนเองได
ของขวญหรอผลประโยชนใดๆ เมอเทยบกบราคาตลาดมคาเกน ๓,๐๐๐บาท ตองรายงานหนวยงาน
และลงทะเบยนไว
ถาของขวญหรอผลประโยชนทมคาทางการตลาดระหวาง๓,๐๐๐ - ๑๕,๐๐๐บาท และเจาหนาทม
ความจำาเปนตองรบใหองคกรโดยหวหนาสวนราชการตดสนวาสมควรใหขาราชการหรอเจาหนาทของรฐคนนนๆ
รบทรพยสนดงกลาวหรอไม
ถาของขวญหรอผลประโยชนทมคาทางการตลาดมากกวา ๑๕,๐๐๐ บาท ใหสงมอบเปนทรพยสน
ขององคกร เพอใชประโยชนสาธารณะและหรอตามความเหมาะสม องคกรอาจพจารณาอนญาตใหขาราชการหรอ
เจาหนาทของรฐผนนเกบรกษาของไวเปนกรณไป เชน ของขวญในการยายหนวยงานในขณะดำารงตำาแหนงเดม
ของขวญในโอกาสเกษยณอายราชการหรอลาออกจากงานของขวญหรอผลประโยชนทเพอนรวมงานใหเมอเจบปวยฯลฯ
30
ถาในปงบประมาณใดๆคณคารวมของขวญและหรอผลประโยชนทไดรบจากผใหคนเดยวกนกลมเดยวกน
หรอผใหมความสมพนธกนหลายๆ ครง เมอรวมกนทงปมคามากกวา ๓,๐๐๐ บาท ตองรายงานของขวญ
หรอผลประโยชนแตละอยางทไดรบ
ถาในปงบประมาณใดๆ ไดของขวญและหรอผลประโยชนจากผรบบรการ แมจะตางคนตางกลม
เพอเปนการขอบคณในการใหบรการทด แตเมอรวมกนแลวมคามากกวา๓,๐๐๐บาท ตองรายงานของขวญหรอ
ผลประโยชนแตละอยางนน
ของขวญและหรอผลประโยชนใดๆทไดรบเพอเปนการขอบคณจากผรบบรการ(ประชาชนองคกรเอกชน)
ทไดอยางสมำาเสมอบอยครงอาจทำาใหเกดขอสงสยจากประชาชนวามอทธพลบดเบอนกอใหเกดอคตในการใหบรการ
ของขาราชการหรอเจาหนาทภาครฐ หรออาจกอใหเกดความรสกชอบและคาดหวงวาจะไดรบของขวญและหรอ
ผลประโยชนเมอมผมารบบรการควรปฏเสธการรบ
เงนสดหรอสงใดๆทสามารถเปลยนเปนเงนได(ตวอยางเชนหนพนธบตรลอตเตอร)ตองปฏเสธไมรบ
ไมวาจะอยในสถานการณใดๆ)
เราจะเกบรกษาไวเองไดหรอไม? ๑)ปกตสามารถเกบรกษาไวเองหากมคาไมเกน๓,๐๐๐บาท
๒)หากมราคาทางการตลาดระหวาง๓,๐๐๐-๑๕,๐๐๐บาทสวนราชการตองพจารณาตดสนวาขาราชการ
หรอเจาหนาทภาครฐนนๆจะเกบไวเองไดหรอไม
๓)หากราคามากกวา ๑๕,๐๐๐บาท จะตองใหเปนทรพยสนของสวนราชการและสวนราชการพจารณา
ตดสนวาจะใชประโยชนอยางไร
การฝาฝนกฎนมโทษอยางไร? การฝาฝนนโยบายวาดวยการรบของขวญหรอผลประโยชนนน และพรอมฝาฝนการปฏบตตามประมวล
จรยธรรมอาจถกลงโทษตกเตอนตดเงนเดอนจนกระทงถงไลออกขนกบความรายแรงของการฝาฝน
นอกจากนนหากการรบของขวญหรอผลประโยชนนนๆ เขาขายการรบสนบน ฉอฉล ทจรต และสามารถ
พสจนไดวาขาราชการและหรอเจาหนาทภาครฐนนๆรบของขวญหรอผลประโยชนซงมผลตอความเปนธรรม
กอใหเกดผลประโยชนแกผใหโดยมชอบหากถกตดสนวาผดจรงผมสวนเกยวของทกคนอาจมสวนรวมในการรบโทษ
ทางอาญาดวย
สถานการณตวอยาง เจาหนาทตรวจสอบนำาหนกรถยนตรบคาตอบแทน จำานวน ๒๗ ครง เปนเงนรวมหนงแสนหนงพนบาทถวน
เพอใหการอนญาตรถบรรทกทบรรทกสนคาทมนำาหนกเกนกวาทกฎหมายกำาหนดใหขนสงสนคาได กรณเชนนนอกจาก
จะเปนการฝาฝนประมวลจรยธรรม ผดวนยขนไลออกจากราชการแลวยงมโทษทางอาญาแผนดนดวย
ในทางพจารณาวนจฉยโทษทางอาญา ผพพากษาไดระบเหตผลวา การกระทำาของเจาหนาทของรฐ
ผนนไดกอใหเกดความไมปลอดภยตอสาธารณชน ทำาลายทรพยสนสาธารณะ (ถนน) เปนการสมยอมของเจาหนาท
ยอมใหผรบบรการกระทำาผดกฎหมาย และเปนการใหผลประโยชนในทางมชอบตอบรษททเปนเจาของกจการรถบรรทก
รวมทงเจาของสนคา โดยพพากษาลงโทษจำาคก ๑ ป โดยไมรอลงอาญา
31
การรบของขวญและผลประโยชนใดๆ เปนสาเหตใหสาธารณชนรบรวามการปฏบตอยางมอคตมอทธพล
ตอการตดสนใจในการปฏบตหนาทราชการ กอใหเกดการทำาลายความเชอถอศรทธาของประชาชนตอภาครฐ
และตอขาราชการ
กญแจแหงความเสยง ๒ ประการทสำาคญ คอ ๑.ความพยายามทจะหลบเลยงกฎเกณฑ
โดยตคาราคาของขวญและหรอผลประโยชนนอยกวาความเปนจรงการตคาราคาตำากวาความเปนจรงนน
บคคลอาจจงใจตนเองหรอจงใจผอนใหคดวาของขวญและหรอผลประโยชนนนๆมคาตำากวาทเปนจรงเพอหลกเลยง
การรายงานการกระทำาดงกลาวนบวาเปนการคดโกงและหลอกลวงซงเขาขายฝาฝนประมวลจรยธรรม
๒.การเพกเฉยมองขามความผดและละเลยตอผลทเกดขน
การรบของขวญและหรอผลประโยชนใดๆ อาจทำาใหตดเปนนสยอยางรวดเรวและกอใหเกดความ
คาดหวงเสมอวาจะไดรบของขวญและหรอผลประโยชนใดๆ ในการปฏบตหนาทราชการทำาใหเกดความรสกชอบ
หรออยากปฏบตตอผรบบรการ หรอผรบงาน-รบจาง-รบเหมา ฯลฯ ทเปนผใหของขวญและหรอผลประโยชน
โดยอทธพลของความชอบหรอประโยชนตอบแทนทไดรบทำาใหมการปฏบตตอบแทนเกนกวามาตรฐานทกำาหนด
ในสถานการณเชนน ผรบจาง ผรบเหมา และหรอผรบจดซออาจรบรผดพลาดและเขาใจวาการรบจางตางๆ
ไมตองทำาในระดบมาตรฐานหรอลดคณคาการบรการ
นอกจากนนหากเกดการปฏบตเปนวฒนธรรมการทำางานขององคกรขาราชการและหรอเจาหนาทของรฐ
จะมพฤตกรรมเคยชนกบ“การรบรางวล” จากการปฏบตหนาทและละเวนการปฏบตหนาทโดยความรบผดชอบ
ซงจดไดวาเปนการรบสนบน
การแสวงหาเหตผลเพอบดเบอนความจรง มแนวโนมทเปนไปไดมากทเราจะรบของขวญและ
ผลประโยชนโดยเฉพาะสงทถกใจเรา บคคลอาจสงสยวาการรบของขวญและหรอผลประโยชนใดๆ ถอไดวาเปน
ความผดแตผรบมกจะหาเหตผลเขาขางตนเองดงน
“ฉนรวาไมควรรบของดงกลาว แตดวยมารยาทจงไมกลาจะปฏเสธนาใจ หรอหากไมรบจะเปนการทาลาย
สมพนธภาพระหวางผใหกบองคกรหรอกบตนเอง”
“คนอนๆ กทาเชนน ทาไมฉนจะทาบางไมได”
“ดซ ฉนอทศเวลานอกเวลาราชการทางาน ดงนน มนเปนการยตธรรมทเราจะไดรางวลผลประโยชนพเศษ
บาง”
“เพราะฉนเปนคนพเศษจรงๆ ดงนนผบงคบบญชาจงชมฉน และเปนเรองธรรมดาทฉนมกเปนคนแรก
เสมอทไดรบโอกาสใหไปฝกอบรม/สมมนา”
“มนเปนแคตวอยางฟรใหทดลองใช และฉนกไมคดวาหนวยงานของฉนจะสงสนคาชนดนแมวาฉนจะให
คาแนะนากตาม”
“ฉนไมเหนมกฎ ระเบยบใดๆ เกยวกบการใหของขวญ ดงนนฉนกไมไดฝาฝนกฎเกณฑใดๆ”
ทานตองระลกอยเสมอวาเหตผลททานใชกลาวอางเชนนไมสามารถปกปองทานจากการถกดำาเนนการ
ทางวนยหากการกระทำาของทานเปนการกระทำาทมชอบ
32
สถานการณตวอยาง หนวยงานภาครฐหนง สงนกทรพยากรบคคลททำาหนาทจดซอจดจาง (HR procurement) ใหเขารวม
สมมนาดานทรพยากรบคคล เจาหนาทผนนไดรบรางวลมลคา ๗,๐๐๐ บาท จากการเปนผเขารวมสมมนา
ทมบคลกเปน personnel planner ซงบรจาคโดยโรงงานผลตสนคาทเปนคคากบหนวยงาน เจาหนาทไดเกบ
ของรางวลนนไวโดยไมไดรายงานหนวยงานเนองจากคดวาเปนรางวลทตนชนะจากการเขารวมกจกรรม
การสมมนา
ผบงคบบญชาตระหนกถงความหมายทอาจแอบแฝงมาจากการให และตดสนใจวาจะตองมการรายงาน
ของรางวลนน และลงทะเบยนเปนของหนวยงาน โดยใหเหตผลวาการปรากฏตวของเขาในการเขารวมสมมนา
เปนเพราะไดรบการสนบสนนจากหนวยงาน ดงนน เปนความชอบธรรมของหนวยงานทจะตดสนใจวา จะจดการ
อยางไรกบรางวลชนน
เนองจากราคาของรางวลและบทบาทในหนาทมความเสยงในเรองผลประโยชน ในทสดเจาหนาท
จงถกขอรองใหสละรางวลแกหนวยงานเพอประโยชนตามความเหมาะสม
33
“...งานของแผนดนนน เปนงานสวนรวม มผลเกยวเนองถงความเจรญขน
หรอเสอมลงของบานเมองและสขทกขของประชาชนทกคน
ขาราชการผปฏบตบรหารงานของแผนดน จงตองสำานกตระหนกในความรบผดชอบทมอย และตงใจพยายามปฏบตหนาทโดยเตมกำาลง
ความสามารถ ดวยความเขมแขงสจรต และความปญญารคดพจารณาวาสงใดเปนความเจรญ สงใดเปนความเสอม
อะไรเปนสงทตองทำา อะไรเปนสงทตองละเวนและกำาจด อยางชดเจน ถก ตรง...”
พระบรมราโชวาทในพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช
พระราชทานแกขาราชการพลเรอน
เนองในโอกาสวนขาราชการพลเรอน ปพทธศกราช ๒๕๕๐
เมอวนท ๓๑ มนาคม ๒๕๕๐
ณ พระตำาหนกจตรลดารโหฐาน
34
ในบทนจะกลาวถงกฎหมายฉบบตางๆทบญญตหามเจาหนาทของรฐดำาเนนกจการทมลกษณะเปนประโยชน
ทบซอนหรอกจการทมลกษณะเปนการขดกนระหวางประโยชนสวนบคคลและประโยชนสวนรวม โดยในบทนจะ
กลาวเฉพาะในสวนของเนอหาทเกยวของกบการดำาเนนกจการของเจาหนาทของรฐทตองหามมใหมการดำาเนนกจการ
ทมลกษณะเปนประโยชนทบซอนและไดทำาการเปรยบเทยบตำาแหนงเจาหนาทของรฐทตองหามและบทกำาหนดโทษ
เมอมการฝาฝนกฎหมายนนๆเชนรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยพทธศกราช๒๕๖๐พระราชบญญตประกอบ
รฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรตพ.ศ.๒๕๔๒พระราชบญญตเทศบาลพ.ศ.๒๔๙๖แกไขเพม
เตมถง(ฉบบท๑๓)พ.ศ.๒๕๕๒ซงไดบญญตหามการดำาเนนกจการของเจาหนาทของรฐรวมไปถงประมวลจรยธรรม
ทมขอกำาหนดเกยวของกบผลประโยชนทบซอนดงตอไปน
๑. รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๖๐ รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๖๐ ไดบญญตเกยวกบการเปนผมสวนไดเสย
หรอการกระทำาทเปนการขดกนแหงผลประโยชนในสวนทเกยวของกบเทศบาลไวดงน
มาตรา๒๕๐องคกรปกครองสวนทองถนมหนาทและอำานาจดแลและจดทำาบรการสาธารณะและกจกรรม
สาธารณะเพอประโยชนของประชาชนในทองถนตามหลกการพฒนาอยางยงยน รวมทงสงเสรมและสนบสนน
การจดการศกษาใหแกประชาชนในทองถนทงนตามทกฎหมายบญญต
การจดทำาบรการสาธารณะและกจกรรมสาธารณะใดทสมควรใหเปนหนาทและอำานาจโดยเฉพาะขององคกร
ปกครองสวนทองถนแตละรปแบบ หรอใหองคกรปกครองสวนทองถนเปนหนวยงานหลกในการดำาเนนการใด
ใหเปนไปตามทกฎหมายบญญตซงตองสอดคลองกบรายไดขององคกรปกครองสวนทองถนตามวรรคสและกฎหมาย
ดงกลาวอยางนอยตองมบทบญญตเกยวกบกลไกและขนตอนในการกระจายหนาทและอำานาจตลอดจนงบประมาณ
และบคลากรทเกยวกบหนาทและอำานาจดงกลาวของสวนราชการใหแกองคกรปกครองสวนทองถนดวย
ในการจดทำาบรการสาธารณะหรอกจกรรมสาธารณะใดทเปนหนาทและอำานาจขององคกรปกครอง
สวนทองถนถาการรวมดำาเนนการกบเอกชนหรอหนวยงานของรฐหรอการมอบหมายใหเอกชนหรอหนวยงานของรฐ
ดำาเนนการจะเปนประโยชนแกประชาชนในทองถนมากกวาการทองคกรปกครองสวนทองถนจะดำาเนนการเอง
องคกรปกครองสวนทองถนจะรวมหรอมอบหมายใหเอกชนหรอหนวยงานของรฐดำาเนนการนนกได
รฐตองดำาเนนการใหองคกรปกครองสวนทองถนมรายไดของตนเองโดยจดระบบภาษหรอการจดสรรภาษ
ทเหมาะสมรวมทงสงเสรมและพฒนาการหารายไดขององคกรปกครองสวนทองถนทงนเพอใหสามารถดำาเนนการ
ตามวรรคหนงไดอยางเพยงพอ ในระหวางทยงไมอาจดำาเนนการได ใหรฐจดสรรงบประมาณเพอสนบสนนองคกร
ปกครองสวนทองถนไปพลางกอน
๔กฎหมายทเกยวของกบการปองกนผลประโยชนทบซอน
35
กฎหมายตามวรรคหนงและกฎหมายทเกยวกบการบรหารราชการสวนทองถน ตองใหองคกรปกครอง
สวนทองถนมอสระในการบรหาร การจดทำาบรการสาธารณะ การสงเสรมและสนบสนนการจดการศกษา
การเงนและการคลง และการกำากบดแลองคกรปกครองสวนทองถนซงตองทำาเพยงเทาทจำาเปนเพอการคมครอง
ประโยชนของประชาชนในทองถนหรอประโยชนของประเทศเปนสวนรวมการปองกนการทจรตและการใชจายเงน
อยางมประสทธภาพ โดยคำานงถงความเหมาะสมและความแตกตางขององคกรปกครองสวนทองถนแตละรปแบบ
และตองมบทบญญตเกยวกบการปองกนการขดกนแหงผลประโยชนและการปองกนการกาวกายการปฏบตหนาท
ของขาราชการสวนทองถนดวย
กฎหมายรฐธรรมนญฉบบปจจบนทไดประกาศใชนบตงแตวนท๖เมษายนพทธศกราช๒๕๖๐เปนตนมา
ไดมบทบญญตเกยวกบองคกรปกครองสวนทองถนในสวนทเกยวของกบเรองการปองกนผลประโยชนทบซอนไวใน
วรรคทายของมาตรา๒๕๐วาตองมบทบญญตทเกยวกบการปองกนการขดกนแหงผลประโยชนไวในกฎหมายจดตง
องคกรปกครองสวนทองถนดวย
๒. กฎหมายประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรตพ.ศ.๒๕๔๒ไดมบทบญญต
ทเกยวของกบการหามเจาหนาทของรฐดำาเนนกจการทเปนการขดกนระหวางประโยชนสวนบคคลและประโยชน
สวนรวมไว ประกอบกบคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตไดอาศยอำานาจหนาทตาม
พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต ประกาศกำาหนดหลกเกณฑตางๆ
เกยวกบเรองดงกลาวขางตนไวดงน
๒.๑พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรตพ.ศ.๒๕๔๒
มาตรา๑๐๐หามมใหเจาหนาทของรฐผใดดำาเนนกจการดงตอไปน
(๑) เปนคสญญาหรอมสวนไดเสยในสญญาททำากบหนวยงานของรฐทเจาหนาทของรฐผนนปฏบตหนาท
ในฐานะทเปนเจาหนาทของรฐซงมอำานาจกำากบดแลควบคมตรวจสอบหรอดำาเนนคด
(๒) เปนหนสวนหรอผถอหนในหางหนสวนหรอบรษททเขาเปนคสญญากบหนวยงานของรฐทเจาหนาท
ของรฐผนนปฏบตหนาทในฐานะทเปนเจาหนาทของรฐซงมอำานาจกำากบดแลควบคมตรวจสอบหรอดำาเนนคด
(๓)รบสมปทานหรอคงถอไวซงสมปทานจากรฐหนวยราชการหนวยงานของรฐรฐวสาหกจหรอราชการ
สวนทองถน หรอเขาเปนคสญญากบรฐ หนวยราชการ หนวยงานของรฐ รฐวสาหกจ หรอราชการสวนทองถน
อนมลกษณะเปนการผกขาดตดตอน ทงน ไมวาโดยทางตรงหรอทางออม หรอเปนหนสวนหรอผถอหน
ในหางหนสวนหรอบรษททรบสมปทานหรอเขาเปนคสญญาในลกษณะดงกลาว
(๔) เขาไปมสวนไดเสยในฐานะเปนกรรมการทปรกษาตวแทนพนกงานหรอลกจางในธรกจของเอกชน
ซงอยภายใตการกำากบ ดแล ควบคม หรอตรวจสอบ ของหนวยงานของรฐทเจาหนาทของรฐผนนสงกดอยหรอ
ปฏบตหนาทในฐานะเปนเจาหนาทของรฐ ซงโดยสภาพของผลประโยชนของธรกจของเอกชนนนอาจขดหรอแยง
ตอประโยชนสวนรวม หรอประโยชนทางราชการ หรอกระทบตอความมอสระในการปฏบตหนาทของเจาหนาท
ของรฐผนน
เจาหนาทของรฐตำาแหนงใดทตองหามมใหดำาเนนกจการตามวรรคหนงใหเปนไปตามทคณะกรรมการป.ป.ช.
กำาหนดโดยประกาศในราชกจจานเบกษา
ใหนำาบทบญญตในวรรคหนงมาใชบงคบกบคสมรสของเจาหนาทของรฐตามวรรคสองโดยใหถอวาการ
36
ดำาเนนกจการของคสมรสดงกลาวเปนการดำาเนนกจการของเจาหนาทของรฐ
มาตรา ๑๐๑ ใหนำาบทบญญตมาตรา ๑๐๐ มาใชบงคบกบการดำาเนนกจการของผซงพนจากการเปน
เจาหนาทของรฐมาแลวยงไมถงสองปโดยอนโลม เวนแตการเปนผถอหนไมเกนรอยละหาของจำานวนหนทงหมด
ทจำาหนายไดในบรษทมหาชนจำากดซงมใชบรษททเปนคสญญากบหนวยงานของรฐตามมาตรา ๑๐๐ (๒)
ทไดรบอนญาตตามกฎหมายวาดวยหลกทรพยและตลาดหลกทรพย
มาตรา๑๐๓หามมใหเจาหนาทของรฐผใดรบทรพยสนหรอประโยชนอนใดจากบคคลนอกเหนอจากทรพยสน
หรอประโยชนอนควรไดตามกฎหมาย หรอกฎ ขอบงคบทออกโดยอาศยอำานาจตามบทบญญตแหงกฎหมาย
เวนแตการรบทรพยสนหรอประโยชนอนใดโดยธรรมจรรยา ตามหลกเกณฑและจำานวนทคณะกรรมการ ป.ป.ช.
กำาหนด
บทบญญตในวรรคหนงใหใชบงคบกบการรบทรพยสนหรอประโยชนอนใดของผซงพนจากการเปนเจาหนาท
ของรฐมาแลวยงไมถงสองปดวยโดยอนโลม
มาตรา ๑๐๓/๑ บรรดาความผดทบญญตไวในหมวดน ใหถอเปนความผดฐานทจรตตอหนาทหรอ
ความผดตอตำาแหนงหนาทราชการหรอความผดตอตำาแหนงหนาทในการยตธรรมตามประมวลกฎหมายอาญาดวย
บทกำาหนดโทษ
มาตรา๑๒๒เจาหนาทของรฐผใดฝาฝนบทบญญตมาตรา๑๐๐มาตรา๑๐๑หรอมาตรา๑๐๓ตองระวาง
โทษจำาคกไมเกนสามปหรอปรบไมเกนหกหมนบาทหรอทงจำาทงปรบ
๒.๒ประกาศคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตเรองหลกเกณฑการรบทรพยสน
หรอประโยชนอนใด โดยธรรมจรรยาของเจาหนาทของรฐ พ.ศ. ๒๕๔๓ประกาศณ วนท ๓๐พฤศจกายน
พ.ศ.๒๕๔๓
โดยคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต ไดอาศยอำานาจตามความในมาตรา ๑๐๓
แหงพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรตพ.ศ.๒๕๔๒ประกาศกำาหนด
หลกเกณฑและจำานวนทรพยสนหรอประโยชนอนใดทเจาหนาทของรฐจะรบจากบคคลไดโดยธรรมจรรยาไว โดยม
ขอทเปนสาระสำาคญหลกๆดงน
ขอ๓ ในประกาศน
“การรบทรพยสนหรอประโยชนอนใดโดยธรรมจรรยา” หมายความวา การรบทรพยสนหรอประโยชน
อนใดจากญาตหรอจากบคคลทใหกนในโอกาสตางๆ โดยปกตตามขนบธรรมเนยม ประเพณ หรอวฒนธรรม หรอ
ใหกนตามมารยาททปฏบตกนในสงคม
“ญาต” หมายความวา ผบพการ ผสบสนดาน พนองรวมบดามารดาหรอรวมบดาหรอมารดาเดยวกน
ลงปานาอาคสมรสผบพการหรอผสบสนดานของคสมรสบตรบญธรรมหรอผรบบตรบญธรรม
“ประโยชนอนใด” หมายความวา สงทมมลคา ไดแก การลดราคา การรบความบนเทง การรบบรการ
การรบการฝกอบรมหรอสงอนใดในลกษณะเดยวกน
ขอ ๔ หามมใหเจาหนาทของรฐผใดรบทรพยสนหรอประโยชนอนใดจากบคคลนอกเหนอจากทรพยสน
หรอประโยชนอนควรไดตามกฎหมาย หรอกฎ ขอบงคบ ทออกโดยอาศยอำานาจตามบทบญญตแหงกฎหมาย
เวนแตการรบทรพยสนหรอประโยชนอนใดโดยธรรมจรรยาตามทกำาหนดไวในประกาศน
37
ขอ๕ เจาหนาทของรฐจะรบทรพยสนหรอประโยชนอนใดโดยธรรมจรรยาไดดงตอไปน
(๑)รบทรพยสนหรอประโยชนอนใดจากญาตซงใหโดยเสนหาตามจำานวนทเหมาะสมตามฐานานรป
(๒)รบทรพยสนหรอประโยชนอนใดจากบคคลอนซงมใชญาตมราคาหรอมลคาในการรบจากแตละบคคล
แตละโอกาสไมเกนสามพนบาท
(๓)รบทรพยสนหรอประโยชนอนใดทการใหนนเปนการใหในลกษณะใหกบบคคลทวไป
ขอ๖ การรบทรพยสนหรอประโยชนอนใดจากตางประเทศซงผใหมไดระบใหเปนของสวนตวหรอมราคา
หรอมลคาเกนกวาสามพนบาทไมวาจะระบเปนของสวนตวหรอไมแตมเหตผลความจำาเปนทจะตองรบไวเพอรกษา
ไมตร มตรภาพ หรอความสมพนธอนดระหวางบคคล ใหเจาหนาทของรฐผนนรายงานรายละเอยดขอเทจจรง
เกยวกบการรบทรพยสนหรอประโยชนดงกลาวใหผบงคบบญชาทราบโดยเรว หากผบงคบบญชาเหนวาไมมเหต
ทจะอนญาตใหเจาหนาทผนนยดถอทรพยสนหรอประโยชนดงกลาวนนไวเปนประโยชนสวนบคคล ใหเจาหนาท
ของรฐผนนสงมอบทรพยสนใหหนวยงานของรฐทเจาหนาทของรฐผนนสงกดโดยทนท
ขอ ๗ การรบทรพยสนหรอประโยชนอนใดทไมเปนไปตามหลกเกณฑ หรอมราคาหรอมมลคามากกวาท
กำาหนดไวในขอ ๕ ซงเจาหนาทของรฐไดรบมาแลวโดยมความจำาเปนอยางยงทตองรบไวเพอรกษาไมตร มตรภาพ
หรอความสมพนธอนดระหวางบคคลเจาหนาทของรฐผนนตองแจงรายละเอยดขอเทจจรงเกยวกบการรบทรพยสน
หรอประโยชนนนตอผบงคบบญชาซงเปนหวหนาสวนราชการผบรหารสงสดของรฐวสาหกจหรอผบรหารสงสดของ
หนวยงานสถาบนหรอองคกรทเจาหนาทของรฐผนนสงกดโดยทนททสามารถกระทำาได เพอใหวนจฉยวามเหตผล
ความจำาเปนความเหมาะสมและสมควรทจะใหเจาหนาทของรฐผนนรบทรพยสนหรอประโยชนนนไวเปนสทธของ
ตนหรอไม
ในกรณทผบงคบบญชาหรอผบรหารสงสดของรฐวสาหกจหนวยงานหรอสถาบนหรอองคกรทเจาหนาทของ
รฐผนนสงกดมคำาสงวาไมสมควรรบทรพยสนหรอประโยชนดงกลาว กใหคนทรพยสนหรอประโยชนนนแกผใหโดย
ทนท ในกรณทไมสามารถคนใหไดใหเจาหนาทของรฐผนนสงมอบทรพยสนหรอประโยชนดงกลาวใหเปนสทธของ
หนวยงานทเจาหนาทของรฐผนนสงกดโดยเรว
เมอไดดำาเนนการตามความในวรรคสองแลวใหถอวาเจาหนาทของรฐผนนไมเคยไดรบทรพยสนหรอประโยชน
ดงกลาวเลย
ในกรณทเจาหนาทของรฐผไดรบทรพยสนไวตามวรรคหนงเปนผดำารงตำาแหนงผบงคบบญชาซงเปนหวหนา
สวนราชการระดบกระทรวงหรอเทยบเทาหรอเปนกรรมการหรอผบรหารสงสดของรฐวสาหกจหรอเปนกรรมการ
หรอผบรหารสงสดของหนวยงานของรฐ ใหแจงรายละเอยดขอเทจจรงเกยวกบการรบทรพยสนหรอประโยชนนน
ตอผมอำานาจแตงตงถอดถอนสวนผทดำารงตำาแหนงประธานกรรมการและกรรมการในองคกรอสระตามรฐธรรมนญ
หรอผดำารงตำาแหนงทไมมผบงคบบญชาทมอำานาจถอดถอนใหแจงตอคณะกรรมการป.ป.ช.ทงนเพอดำาเนนการตาม
ความในวรรคหนงและวรรคสอง
ในกรณทเจาหนาทของรฐผไดรบทรพยสนไวตามวรรคหนง เปนผดำารงตำาแหนงสมาชกสภาผแทนราษฎร
หรอสมาชกวฒสภาหรอสมาชกสภาทองถน ใหแจงรายละเอยดขอเทจจรงเกยวกบการรบทรพยสนหรอประโยชน
นน ตอประธานสภาผแทนราษฎร ประธานวฒสภา หรอประธานสภาทองถนทเจาหนาทของรฐผนนเปนสมาชก
แลวแตกรณเพอดำาเนนการตามวรรคหนงและวรรคสอง
ขอ๘ หลกเกณฑการรบทรพยสนหรอประโยชนอนใดของเจาหนาทของรฐตามประกาศฉบบนใหใชบงคบ
แกผซงพนจากการเปนเจาหนาทของรฐมาแลวไมถงสองปดวย
38
๒.๓ประกาศคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตเรองกำาหนดตำาแหนงเจาหนาท
ของรฐทตองหามมใหดำาเนนกจการตามความในมาตรา๑๐๐แหงพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวย
การปองกนและปราบปรามการทจรตพ.ศ.๒๕๔๒พ.ศ.๒๕๔๔ประกาศณวนท๑๕กมภาพนธพ.ศ.๒๕๔๔
โดยคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต ไดอาศยอำานาจตามความในมาตรา ๑๐๐
แหงพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรตพ.ศ. ๒๕๔๒ประกาศหาม
มใหเจาหนาทของรฐผใดดำาเนนกจการดงตอไปน
(๑) เปนคสญญาหรอมสวนไดเสยในสญญาททำากบหนวยงานของรฐทเจาหนาทของรฐผนนปฏบตหนาท
ในฐานะทเปนเจาหนาทของรฐซงมอำานาจกำากบดแลควบคมตรวจสอบหรอดำาเนนคด
(๒) เปนหนสวนหรอผถอหนในหางหนสวนหรอบรษททเขาเปนคสญญากบหนวยงานของรฐทเจาหนาท
ของรฐผนนปฏบตหนาทในฐานะทเปนเจาหนาทของรฐซงมอำานาจกำากบดแลควบคมตรวจสอบหรอดำาเนนคด
(๓) รบสมปทานหรอคงถอไวซงสมปทานจากรฐหนวยราชการหนวยงานของรฐรฐวสาหกจหรอราชการ
สวนทองถน หรอเขาเปนคสญญากบรฐ หนวยราชการ หนายงานของรฐรฐวสาหกจ หรอราชการสวนทองถน
อนมลกษณะเปนการผกขาดตดตอน ทงน ไมวาโดยทางตรง หรอทางออม หรอเปนหนสวนหรอผถอหนใน
หางหนสวนหรอบรษททรบสมปทานหรอเขาเปนคสญญาในลกษณะดงกลาว
(๔) เขาไปมสวนไดสวนเสยในฐานะเปนกรรมการทปรกษาตวแทนพนกงานหรอลกจางในธรกจของเอกชน
ซงอยภายใตการกำากบ ดแล ควบคม หรอตรวจสอบของหนวยงานของรฐทเจาหนาทของรฐผนนสงกดอยหรอปฏบต
หนาทในฐานะเปนเจาหนาทของรฐซงโดยสภาพของผลประโยชนของธรกจของเอกชนนนอาจขดหรอแยงตอประโยชน
สวนรวมหรอประโยชนทางราชการหรอกระทบตอความมอสระในการปฏบตหนาทของเจาหนาทของรฐผนน
ทงใหนำาบทบญญตดงกลาวมาใชบงคบกบคสมรสของเจาหนาทของรฐ โดยใหถอวาการดำาเนนกจการของ
คสมรสดงกลาวเปนการดำาเนนกจการของเจาหนาทของรฐ
และความในมาตรา๑๐๑ยงใหนำาบทบญญตมาตรา๑๐๐มาใชบงคบกบการดำาเนนกจการของผซงพนจาก
การเปนเจาหนาทของรฐมาแลวยงไมถงสองปโดยอนโลม เวนแตการเปนผถอหนไมเกนรอยละหาของจำานวนหน
ทงหมดทจำาหนายไดในบรษทมหาชนจำากด ซงมใชบรษททเปนคสญญากบหนวยงานของรฐตามมาตรา๑๐๐ (๒)
ทไดรบอนญาตตามกฎหมายวาดวยหลกทรพยและตลาดหลกทรพย
ซงคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตไดกำาหนดตำาแหนงเจาหนาทของรฐทตองหาม
มใหดำาเนนกจการตามความในประกาศฉบบนดงตอไปน
๑.นายกรฐมนตร
๒.รฐมนตร
๒.๔ประกาศคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตเรองกำาหนดตำาแหนงเจาหนาท
ของรฐทตองหามมใหดำาเนนกจการตามความในมาตรา๑๐๐แหงพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวย
การปองกนและปราบปรามการทจรตพ.ศ.๒๕๔๒(ฉบบท๒)พ.ศ.๒๕๕๕ประกาศณวนท๖มนาคมพ.ศ.๒๕๕๕
โดยคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตไดประกาศกำาหนดตำาแหนงเจาหนาท
ของรฐทตองหามมใหดำาเนนกจการตามมาตรา ๑๐๐ เพมเตมจากตำาแหนงนายกรฐมนตร และรฐมนตร ซงได
กำาหนดไวแลวตามประกาศฉบบลงวนท๑๕กมภาพนธ๒๕๔๔ดงตอไปน
๑.ผบรหารทองถน
๒.รองผบรหารทองถน
39
๓. ระเบยบสำานกนายกรฐมนตรวาดวยการใหหรอรบของขวญของเจาหนาทของรฐ พ.ศ. ๒๕๔๔ โดยสำานกนายกรฐมนตรไดออกระเบยบเกยวกบแนวทางปฏบตในการใหของขวญและรบของขวญ
ของเจาหนาทของรฐโดยอาศยอำานาจตามความในมาตรา๑๑(๘)แหงพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน
พ.ศ.๒๕๓๔โดยประกาศในราชกจจานเบกษาเมอวนท๒๒ตลาคม๒๕๔๔มขออนเปนสาระสำาคญดงน
ขอ๓ในระเบยบน
“ของขวญ” หมายความวาเงนทรพยสนหรอประโยชนอนใดทใหแกกนเพออธยาศยไมตรและใหหมายความ
รวมถงเงนทรพยสนหรอประโยชนอนใดทใหเปนรางวลใหโดยเสนหาหรอเพอการสงเคราะหหรอใหเปนสนนำาใจ
การใหสทธพเศษซงมใชเปนสทธทจดไวสำาหรบบคคลทวไปในการไดรบการลดราคาทรพยสน หรอการใหสทธพเศษ
ในการไดรบบรการหรอความบนเทงตลอดจนการออกคาใชจายในการเดนทางหรอทองเทยวคาทพกคาอาหารหรอ
สงอนใดในลกษณะเดยวกนและไมวาจะใหเปนบตรตวหรอหลกฐานอนใดการชำาระเงนใหลวงหนาหรอการคนเงน
ใหในภายหลง
“หนวยงานของรฐ” หมายความวา สวนราชการ หรอหนวยงานทอยในกำากบดแลของรฐทกระดบ
ทงในราชการสวนกลางราชการสวนภมภาคราชการสวนทองถนและรฐวสาหกจ
ขอ๗เจาหนาทของรฐจะยนยอมหรอรเหนเปนใจใหบคคลในครอบครวของตนรบของขวญจากผทเกยวของ
ในการปฏบตหนาทของเจาหนาทของรฐมไดถามใชเปนการรบของขวญตามกรณทกำาหนดไวในขอ๘
ผทเกยวของในการปฏบตหนาทของเจาหนาทของรฐตามวรรคหนง ไดแก ผมาตดตองานหรอ ผซงไดรบ
ประโยชนจากการปฏบตงานของเจาหนาทของรฐในลกษณะดงตอไปน
(๑)ผซงมคำาขอใหหนวยงานของรฐดำาเนนการอยางหนงอยางใดเชนการขอใบรบรองการขอใหออกคำาสง
ทางปกครองหรอการรองเรยนเปนตน
(๒) ผซงประกอบธรกจหรอมสวนไดเสยในธรกจททำากบหนวยงานของรฐ เชน การจดซอจดจาง หรอการ
ไดรบสมปทานเปนตน
(๓)ผซงกำาลงดำาเนนกจกรรมใดๆทมหนวยงานของรฐเปนผควบคมหรอกำากบดแลเชนการประกอบกจการ
โรงงานหรอธรกจหลกทรพยเปนตน
(๔)ผซงอาจไดรบประโยชนหรอผลกระทบจากการปฏบตหรอละเวนการปฏบตหนาทของเจาหนาทของรฐ
ขอ๘เจาหนาทของรฐจะยนยอมหรอรเหนเปนใจใหบคคลในครอบครวของตนรบของขวญจากผทเกยวของ
ในการปฏบตหนาทของเจาหนาทของรฐไดเฉพาะกรณการรบของขวญทใหตามปกตประเพณนยมและของขวญนน
มราคาหรอมลคาไมเกนจำานวนทคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตกำาหนดไวสำาหรบการ
รบทรพยสนหรอประโยชนอนใดโดยธรรมจรรยาของเจาหนาทของรฐตามกฎหมายประกอบรฐธรรมนญวาดวยการ
ปองกนและปราบปรามการทจรต
บทกำาหนดโทษ
ขอ๑๐ในกรณทเจาหนาทของรฐผใดจงใจปฏบตเกยวกบการใหของขวญหรอรบของขวญโดยฝาฝนระเบยบ
นใหดำาเนนการดงตอไปน
(๑)ในกรณทเจาหนาทของรฐเปนขาราชการการเมองใหถอวาเจาหนาทของรฐผนนประพฤตปฏบตไมเปน
ไปตามคณธรรมและจรยธรรม และใหดำาเนนการตามระเบยบทนายกรฐมนตรกำาหนดโดยความเหนชอบของ
คณะรฐมนตรวาดวยมาตรฐานทางคณธรรมและจรยธรรมของขาราชการการเมอง
40
(๒) ในกรณทเจาหนาทของรฐเปนขาราชการประเภทอนนอกจาก (๑) หรอพนกงานขององคกรปกครอง
สวนทองถนหรอพนกงานของรฐวสาหกจใหถอวาเจาหนาทของรฐผนนเปนผกระทำาความผดทางวนยและใหผบงคบ
บญชามหนาทดำาเนนการใหมการลงโทษทางวนยเจาหนาทของรฐผนน
๔. พระราชบญญตเทศบาล พ.ศ.๒๔๙๖ และทแก ไขเพมเตมถง (ฉบบท ๑๓) พ.ศ. ๒๕๕๒ โดยพระราชบญญตเทศบาลไดมบทบญญตหามมใหกระทำาการใดๆ อนถอวาเปนผลประโยชนทบซอน
และมการกำาหนดโทษสำาหรบผทฝาฝนไวดงน
มาตรา ๑๘ ทว ไดกำาหนดหามสมาชกสภาเทศบาลมใหกระทำาทเปนการขดกนระหวางประโยชนสวน
บคคลและประโยชนสวนรวมไดแกการตองไมเปนผมสวนไดเสยไมวาทางตรงหรอทางออมในสญญาทเทศบาลนน
เปนคสญญาหรอในกจการทกระทำาใหแกเทศบาลนนหรอทเทศบาลนนจะกระทำา ซงหากสมาชกสภาเทศบาล
ผใดกระทำาการฝาฝนจะตองไดรบโทษในทางปกครอง ไดแกการทำาใหสมาชกภาพของสมาชกสภาเทศบาลสนสดลง
ตามมาตรา๑๙(๖)
สำาหรบมาตรา๔๘จตทศ(๓)ไดบญญตหามนายกเทศมนตรรองนายกเทศมนตรตองไมกระทำาการทเปน
การขดกนระหวางประโยชนสวนบคคลและประโยชนสวนรวม กลาวคอ ตองไมเปนผมสวนไดเสยไมวาทางตรง
หรอทางออมในสญญาทเทศบาลนนเปนคสญญาหรอในกจการทกระทำาใหแกเทศบาลนนหรอทเทศบาลนนจะกระทำา
ซงหากมการฝาฝนจะเปนเหตให นายกเทศมนตร รองนายกเทศมนตร จะตองพนจากตำาแหนงตามมาตรา ๔๘
ปญจทศ(๕)และตามมาตรา๔๘โสฬส(๖)
๕. ประมวลจรยธรรมของพนกงานเทศบาลของเทศบาลนครขอนแกน จงหวดขอนแกน พ.ศ. ๒๕๕๒ โดยประมวลจรยธรรมของพนกงานเทศบาลนครขอนแกน ไดมขอกำาหนดเกยวกบขอหาม ขอปฏบต
เพอมใหพนกงานเทศบาลมการดำาเนนการอนมลกษณะเปนผลประโยชนทบซอนดงน
ขอ ๓ พนกงานเทศบาลของเทศบาลนครขอนแกนทกคน มหนาทดำาเนนการใหเปนไปตามกฎหมาย
เพอรกษาประโยชนสวนรวม เปนกลางทางการเมอง อำานวยความสะดวกและใหบรการแกประชาชนตามหลก
ธรรมาภบาลโดยจะตองยดมนในคานยมหลก๑๐ประการดงน
(๑)การยดมนในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข
(๒)การยดมนในคณธรรมและจรยธรรม
(๓)การมจตสำานกทดซอสตยและรบผดชอบ
(๔)การยดถอประโยชนของประเทศชาตเหนอกวาประโยชนสวนตนและไมมผลประโยชนทบซอน
(๕)การยนหยดทำาในสงทถกตองเปนธรรมและถกกฎหมาย
(๖)การใหบรการแกประชาชนดวยความรวดเรวมอธยาศยและไมเลอกปฏบต
(๗)การใหขอมลขาวสารแกประชาชนอยางครบถวนถกตองและไมบดเบอนขอเทจจรง
(๘)การมงผลสมฤทธของงานรกษามาตรฐานมคณภาพโปรงใสและตรวจสอบได
(๙)การยดมนในหลกจรรยาวชาชพขององคกร
(๑๐)การสรางจตสำานกใหประชาชนในทองถนประพฤตตนเปนพลเมองทดรวมกนพฒนาชมชนใหนาอย
คคณธรรมและดแลสภาพสงแวดลอมใหสอดคลองรฐธรรมนญฉบบปจจบน
ขอ ๑๓ พนกงานเทศบาลของเทศบาลนครขอนแกนตองไมใชสถานะหรอตำาแหนงไปแสวงหาประโยชน
41
ทมควรไดสำาหรบตนเองหรอผอน ไมวาจะเปนประโยชนในทางทรพยสนหรอไมกตาม ตลอดจนไมรบของขวญ
ของกำานลหรอประโยชนอนใดจากผรองเรยนหรอบคคลทเกยวของเพอประโยชนตางๆ อนอาจเกดจากการ
ปฏบตหนาทของตนเวนแตเปนการใหโดยธรรมจรรยาหรอการใหตามประเพณ
บทกำาหนดโทษ
ขอ ๒๔ การประพฤตปฏบตฝาฝนประมวลจรยธรรมน ในกรณอนมใชเปนความผดทางวนยหรอ
ความผดทางอาญา ใหดำาเนนการตามควรแกกรณเพอใหมการแกไขหรอดำาเนนการทถกตองหรอตกเตอนหรอ
นำาไปประกอบการพจารณาการแตงตงการเขาสตำาแหนงการพนจากตำาแหนงการเลอนขนเงนเดอนหรอการพจารณา
ความดความชอบหรอการสงใหผฝาฝนนนปรบปรงตนเองหรอไดรบการพฒนาแลวแตกรณ
๖. ประกาศเทศบาลนครขอนแกน วาดวยประมวลจรยธรรมของขาราชการการเมองทองถน
ฝายบรหาร เทศบาลนครขอนแกน พ.ศ. ๒๕๕๕ โดยนายกเทศมนตรนครขอนแกน ไดอาศยอำานาจตามมาตรา ๖๐ (๒) แหงพระราชบญญตเทศบาล
พ.ศ. ๒๔๙๖ และทแกไขเพมเตมถง (ฉบบท ๑๓) พ.ศ. ๒๕๕๒ ประกาศกำาหนดขอหามขอปฏบตเกยวกบ
การใชตำาแหนงหนาทของขาราชการการเมองทองถนฝายบรหารเพอมใหเกดผลประโยชนทบซอนดงน
ขอ๕ขาราชการการเมองทองถนมหนาทดำาเนนการใหเปนไปตามกฎหมาย เพอรกษาประโยชนสวนรวม
อำานวยความสะดวกและใหบรการแกประชาชนตามหลกธรรมาภบาล โดยจะตองยดมนในมาตรฐานทางจรยธรรม
อนเปนคานยมหลก๙ประการดงน
๑)การยดมนในคณธรรมและจรยธรรม
๒)การมจตสำานกทดซอสตยและรบผดชอบ
๓)การยดถอประโยชนของประเทศชาตเหนอกวาประโยชนสวนตนและไมมผลประโยชนทบซอน
๔)การยนหยดทำาในสงทถกตองเปนธรรมและถกกฎหมาย
๕)การใหบรการแกประชาชนดวยความรวดเรวมอธยาศยและไมเลอกปฏบต
๖)การใหขอมลขาวสารแกประชาชนอยางครบถวนถกตองและไมบดเบอนขอเทจจรง
๗)การมงผลสมฤทธของงานรกษามาตรฐานมคณภาพโปรงใสและตรวจสอบได
๘)การยดมนในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข
๙)การยดมนในหลกจรรยาวชาชพขององคกร
บทกำาหนดโทษ
ขอ๓๗การปฏบตฝาฝนประมวลจรยธรรมนใหดำาเนนการตามควรแกกรณเพอใหมการแกไขหรอดำาเนน
การทถกตองหรอตกเตอนหรอนำาไปประกอบการพจารณาในการเขาสตำาแหนงการพนจากตำาแหนงหรอการสงให
ผฝาฝนนนปรบปรงตนเองหรอไดรบการพฒนาแลวแตกรณ
๗. ประกาศเทศบาลนครขอนแกน วาดวยประมวลจรยธรรมของขาราชการการเมองทองถน
ฝายสภาทองถน เทศบาลนครขอนแกน พ.ศ. ๒๕๕๕ โดยประธานสภาเทศบาลนครขอนแกน ไดอาศยอำานาจตามมาตรา ๒๑ แหงพระราชบญญตเทศบาล
พ.ศ. ๒๔๙๖ และทแกไขเพมเตมถง (ฉบบท ๑๓) พ.ศ. ๒๕๕๒ประกาศกำาหนดขอหามขอปฏบตเกยวกบการใช
ตำาแหนงหนาทของขาราชการการเมองทองถนฝายสภาทองถนเพอมใหเกดผลประโยชนทบซอนดงน
42
ขอ๕ขาราชการการเมองทองถนมหนาทดำาเนนการใหเปนไปตามกฎหมายเพอรกษาประโยชนสวนรวม
อำานวยความสะดวกและใหบรการแกประชาชนตามหลกธรรมาภบาล โดยจะตองยดมนในมาตรฐานทางจรยธรรม
อนเปนคานยมหลก๙ประการดงน
๑)การยดมนในคณธรรมและจรยธรรม
๒)การมจตสำานกทดซอสตยและรบผดชอบ
๓)การยดถอประโยชนของประเทศชาตเหนอกวาประโยชนสวนตนและไมมผลประโยชนทบซอน
๔)การยนหยดทำาในสงทถกตองเปนธรรมและถกกฎหมาย
๕)การใหบรการแกประชาชนดวยความรวดเรวมอธยาศยและไมเลอกปฏบต
๖)การใหขอมลขาวสารแกประชาชนอยางครบถวนถกตองและไมบดเบอนขอเทจจรง
๗)การมงผลสมฤทธของงานรกษามาตรฐานมคณภาพโปรงใสและตรวจสอบได
๘)การยดมนในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข
๙)การยดมนในหลกจรรยาวชาชพขององคกร
บทกำาหนดโทษ
ขอ ๓๗ การปฏบตฝาฝนประมวลจรยธรรมน ใหดำาเนนการตามควรแกกรณ เพอใหมการแกไขหรอ
ดำาเนนการทถกตองหรอตกเตอนหรอนำาไปประกอบการพจารณาในการเขาสตำาแหนงการพนจากตำาแหนงหรอ
การสงใหผฝาฝนนนปรบปรงตนเองหรอไดรบการพฒนาแลวแตกรณ
43
“...บานเมองของเราตองการปรบปรงและการพฒนาทมประสทธภาพ
ทางทเราจะชวยกนไดกคอ การททำาความคดใหถกและแนวแน
ในอนทจะยดถอประโยชนของบานเมองเปนทหมายตองเพลาการคดถงประโยชนเฉพาะตว และความขดแยงในสงทมใชสาระลง...”
พระบรมราโชวาทในพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช
พระราชทานแกประชาชนชาวไทย
เนองในโอกาสวนขนปใหม พทธศกราช ๒๕๔๓
เมอวนท ๓๑ ธนวาคม ๒๕๔๓
44
ในบทนจะกลาวถงความหมายของประโยชนสวนบคคลกบประโยชนสวนรวมรวมไปถงการกระทำารปแบบและขอบเขตของการกระทำาทเปนการขดกนระหวางประโยชนสวนบคคลและประโยชนสวนรวมตางๆ ตามท กำาหนดไวในมาตรา๑๐๐และหลกเกณฑการรบทรพยสนหรอประโยชนอนใดของเจาหนาทของรฐตามทกำาหนดไวในมาตรา๑๐๓ของกฎหมายประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรตดงน
๑. การขดกนระหวางประโยชนสวนบคคลและประโยชนสวนรวม ตามมาตรา ๑๐๐ แหงพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต พ.ศ. ๒๕๔๒ ๑.๑ ประโยชนสวนบคคล ประโยชนสวนบคคล หมายถง การทบคคลทวไปในสถานะเอกชนหรอเจาหนาทของรฐในสถานะเอกชนไดทำากจกรรมหรอไดกระทำาการตางๆ เพอประโยชนสวนตน ครอบครว ญาต เพอนหรอของกลมในสงคม ทมความสมพนธกนในรปแบบตางๆ เชน การประกอบอาชพ การทำาธรกจ การคา การลงทน เพอหาประโยชน ในทางการเงนหรอในทางทรพยสนตางๆเปนตน
๑.๒ ประโยชนสวนรวม (ประโยชนสาธารณะ) ประโยชนสวนรวมหรอประโยชนสาธารณะ หมายถง การทบคคลใดๆ ในสถานะทเปนเจาหนาท ของรฐ (ผดำารงตำาแหนงทางการเมอง ขาราชการพนกงาน รฐวสาหกจ หรอเจาหนาทของรฐในหนวยงานของรฐ) ไดกระทำาการใดๆ ตามหนาทหรอไดปฏบตหนาทอนเปนการดำาเนนการในอกสวนหนงทแยกออกมาจากการ ดำาเนนการตามหนาทในสถานะของเอกชนการกระทำาการใดๆตามหนาทหรอการปฏบตหนาทของเจาหนาทของรฐจงมวตถประสงคหรอมเปาหมายเพอประโยชนของสวนรวมหรอการรกษาประโยชนสวนรวมทเปนประโยชนของรฐ การทำาหนาทของเจาหนาทของรฐจงมความเกยวเนองเชอมโยงกบอำานาจหนาทตามกฎหมายและ จะมรปแบบของความสมพนธหรอมการกระทำาในลกษณะตางๆ กนทเหมอนหรอคลายกบการกระทำาของบคคล ในสถานะเอกชน เพยงแตการกระทำาในสถานะทเปนเจาหนาทของรฐกบการกระทำาในสถานะเอกชนจะมความ แตกตางกนทวตถประสงคเปาหมายหรอประโยชนสดทายทแตกตางกน
๑.๓ การขดกนระหวางประโยชนสวนบคคลและประโยชนสวนรวม การขดกนระหวางประโยชนสวนบคคลและประโยชนสวนรวมของเจาหนาทของรฐหมายถงการทเจาหนาทของรฐไดตกอยในฐานะเปนผมสวนไดเสยในรปแบบตางๆตามทกฎหมายบญญตหามไวและเจาหนาทของรฐผนนยงไดเขาไปพจารณาดำาเนนการในกจการสาธารณะทเปนการดำาเนนการตามอำานาจหนาทในกจการของรฐ
๕การขดกนระหวางประโยชนสวนบคคลและประโยชนสวนรวม และการรบทรพยสนหรอ
ประโยชนอนใดของเจาหนาทของรฐ
45
เพอประโยชนของรฐแตเมอเจาหนาทของรฐผพจารณาไดมผลประโยชนสวนตนเขาไปแอบแฝงหรอไดนำาประโยชนสวนตนเขาไปมอทธพลตอการตดสนใจซงรวมถงการนำาเอาการมสวนไดเสยในรปแบบตางๆหรอการมผลประโยชนแอบแฝงหรอการนำาความสมพนธสวนตนเขาไปเกยวของในการตดสนใจในการดำาเนนการใดๆตามอำานาจหนาทของการดำาเนนงานทเปนกจการสวนรวมของรฐเชนการบรหารงานภาครฐหรอในการจดทำาบรการสาธารณะของรฐแลวการพจารณาดำาเนนการดงกลาวขางตนของเจาหนาทของรฐทไดนำาประโยชนสวนตนเขามาเกยวของกบการตดสนใจในการดำาเนนการใดๆ ทเปนงานในอำานาจหนาทของเจาหนาทของรฐ การดำาเนนการทกลาวมาขางตนจงเปน การกระทำาทเปนการขดกนระหวางประโยชนสวนบคคลกบประโยชนสวนรวม
๑.๔ รปแบบของการกระทำาทเปนการขดกนระหวางประโยชนสวนบคคลกบประโยชนสวนรวม การกระทำาทเปนการขดกนระหวางประโยชนสวนบคคลกบประโยชนสวนรวม สามารถจำาแนก การกระทำาออกเปนรปแบบตางๆไดดงตอไปน ๑) การนำาทรพยสนของหนวยงานไปใชชวคราวในกจการทเปนของสวนตนเพอประโยชนสวนตวของเจาหนาทของรฐและทำาใหหนวยงานของรฐเสยหายหรอเสยประโยชน ๒) การทเจาหนาทของรฐไดรบทรพยสนหรอประโยชนตางๆ เชน การรบของขวญหรอทรพยสนและผลจากการรบทรพยสนนนไดสงผลหรอมผลตอการตดสนใจในการดำาเนนการตามอำานาจหนาทของเจาหนาทของรฐในการปฏบตหนาท ๓) การทเจาหนาทของรฐไดใชขอมลภายในของรฐซงเปนขอมลทมความสำาคญตอการกำาหนดนโยบายหรอการสงการตามกฎหมายหรอตามอำานาจหนาทและไดใชขอมลนนเพอประโยชนสำาหรบตนเองครอบครวบรวารญาตหรอพวกพองและจะสงผลกระทบทำาใหการบงคบใชกฎหมายขาดประสทธภาพหรออาจจะสงผลใหการจดซอจดจางในภาครฐเกดการเออประโยชนหรอทำาใหเกดการแขงขนทไมเปนธรรม ๔) การทเจาหนาทของรฐไดทำางานพเศษตางๆโดยใชเวลาในระหวางทจะตองปฏบตงานตามอำานาจหนาทใหกบรฐหรอหนวยงานของรฐ ๕) การทเจาหนาทของรฐไดเขามาทำาธรกจกบหนวยงานภาครฐ ในลกษณะทเขามามสวนไดเสย ในสญญาตางๆทไดทำาไวกบหนวยงานของรฐ ๖) การทเจาหนาทของรฐไดทำางานในภาคเอกชนทมความเกยวของเชอมโยงกบอำานาจหนาท ของเจาหนาทรฐนนในภายหลงอนเปนเวลาตอเนองเมอไดพนจากการเปนเจาหนาทของรฐแลว ๗) การทเจาหนาทของรฐไดกำาหนดโครงการสาธารณะและไดนำาโครงการฯ นน ไปลงในพนท ของตนเพอเออประโยชนสวนตนหรอของพวกพอง การขดกนระหวางประโยชนสวนบคคลและประโยชนสวนรวม เปนเรองทเกยวกบการฝาฝนจรยธรรมของเจาหนาทของรฐ โดยในบทนจะกลาวเฉพาะถงการกระทำาตางๆ ของผทเปนเจาหนาทของรฐและ คสมรสทจะตองหามกระทำาหรอหามดำาเนนกจการตามทมาตรา๑๐๐ไดกำาหนดหามไวและหากมการฝาฝนจะตองไดรบโทษทางอาญาประกอบกบบรรดาความผดทเกยวกบเรองนกฎหมายใหถอวาเปนความผดฐานทจรตตอหนาทหรอความผดตอตำาแหนงหนาทราชการหรอความผดตอตำาแหนงหนาทในการยตธรรมตามประมวลกฎหมายอาญาอกดวย กฎหมายประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต มาตรา ๑๐๐ ไดบญญตหามเจาหนาทของรฐทำาธรกจกบหนวยงานของรฐ รวมถงการหามมสวนไดเสยในสญญาทไดทำาไวกบ
46
หนวยงานของรฐและการหามเปนหนสวนหรอเปนผถอหนในธรกจของเอกชน การหามรบสมปทานหรอคงถอไว ซงสมปทานหรอเขาเปนคสญญากบรฐทมลกษณะผกขาดตดตอนไมวาในทางตรงหรอทางออมรวมถงการเปนผถอหนหรอเปนหนสวนในหางหนสวนหรอบรษททรบสมปทานหรอไดทำาสญญาในลกษณะดงกลาว และยงไดบญญต หามการเขาไปมสวนไดเสยในฐานะตางๆ ในธรกจของเอกชน เชนการทำางานในฐานะพนกงานหรอลกจางในธรกจของเอกชนทมความเกยวของเชอมโยงกบอำานาจหนาทของเจาหนาทรฐนน และยงหามตลอดถงการดำาเนนกจการ ในภายหลงอนเปนเวลาทตอเนองกนเมอไดพนจากการเปนเจาหนาทของรฐมาแลวยงไมถงสองป และไดบญญต หามการดำาเนนกจการของคสมรสของเจาหนาทของรฐในลกษณะเดยวกนกบทไดบญญตหามเจาหนาทของรฐ มใหดำาเนนกจการไวดวย การประกาศกำาหนดตำาแหนงเจาหนาทของรฐทตองหามมใหดำาเนนกจการทเปนการขดกนระหวางประโยชนสวนบคคลและประโยชนสวนรวมตามประกาศคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตเรองกำาหนดตำาแหนงเจาหนาทของรฐทตองหามมใหดำาเนนกจการตามความในมาตรา๑๐๐แหงพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต พ.ศ.๒๕๔๒ ซงไดกำาหนดตำาแหนง นายกรฐมนตรและรฐมนตรและตามประกาศคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตเรองกำาหนดตำาแหนงเจาหนาทของรฐทตองหามมใหดำาเนนกจการตามความในมาตรา ๑๐๐ แหงพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต พ.ศ.๒๔๔๒ (ฉบบท ๒) พ.ศ.๒๕๕๕ มผลบงคบใชตงแต วนท ๑๓ กนยายน ๒๕๕๕ ซงไดประกาศกำาหนดตำาแหนงผบรหารทองถนและรองผบรหารทองถนเพมเตมให เปนตำาแหนงทตองหามมใหดำาเนนกจการทเปนการขดกนระหวางประโยชนสวนบคคลและประโยชนสวนรวม นบวามความจำาเปนและมความสำาคญอยางยง ประกอบกบการทกฎหมายจดตงองคกรปกครองสวนทองถนไดหามผบรหารทองถนและรองผบรหารทองถนดำาเนนกจการทเปนการขดกนระหวางประโยชนสวนบคคลและประโยชนสวนรวมไวเชนกนจงทำาใหผบรหารทองถนมความเขาใจและสามารถเปนผนำาขององคกรทมความพรอมในการปฏบตตามกฎหมายได ดงนน การเขาสประซาคมอาเซยนของประเทศไทยในฐานะสมาชกการบรหารราชการแผนดน จะตองมความโปรงใสและเปนสากลในการบรรลเปาหมาย ซงไดแก การเกดประชาคมการเมองและความมนคง ของอาเซยนทจะสงเสรมการตอตานการทจรตการสงเสรมหลกนตธรรมและหลกธรรมาภบาล
๑.๕ ความสมพนธระหวางประโยชนสวนบคคลและประโยชนสวนรวมกบการทจรตตอหนาท การเปนเจาหนาทของรฐเปนการเขามาใชอำานาจรฐตามทกฎหมายตางๆ ไดกำาหนดอำานาจหนาทไวดงนน เจาหนาทของรฐจะตองดำารงตนโดยการปฏบตตามประมวลจรยธรรมปฏบตตามกฎหมาย การทเจาหนาทของรฐมจรยธรรมจะทำาใหประชาชนมความเชอมน ศรทธา และเกดความไววางใจในการใชอำานาจ และทำาให เจาหนาทของรฐผนนเกดความชอบธรรมในการใชอำานาจในการปฏบตหนาทและจะทำาใหการใชอำานาจตามกฎหมายของเจาหนาทของรฐนนเกดประโยชนสงสดตอสวนรวม แตถาเจาหนาทของรฐขาดจรยธรรมในการดำารงตนและ ในการปฏบตหนาทแลว เชน การเขาไปมสวนไดเสยในรปแบบตางๆ ทเปนการดำาเนนกจการหรอการปฏบตงาน ในหนาทและเมอเปนการดำาเนนกจการทเปนการขดกนระหวางประโยชนสวนบคคลและประโยชนสวนรวม อนมสาเหตมาจากการขาดจรยธรรมของเจาหนาทของรฐแลวจะทำาใหเจาหนาทของรฐผนนขาดความชอบธรรม ในการใชอำานาจและจะเปนตนเหตของการทจรตตอไป การมประมวลจรยธรรมจงมความสำาคญตอเจาหนาทของรฐและตอหนวยงานของรฐการดำาเนนการของเจาหนาทของรฐจงตองดำาเนนการหรอปฏบตงานภายใตประมวลจรยธรรมอนเปนเครองมอในการกำากบทม
47
ความสำาคญ การละเมดจรยธรรมจะเปนตนเหตของการขดกนระหวางประโยชนสวนบคคลและประโยชนสวนรวมและหากเจาหนาทของรฐปฏบตหนาทโดยมความขดแยงกนระหวางประโยชนสวนตนและประโยชนสวนแลวจะกอใหเกดการทจรตหรอเปนตนเหตใหเกดการทจรตขนในหนวยงานนนๆและจะทำาใหเกดความสญเสยตอประเทศชาตและสวนรวม
๒. การรบทรพยสนหรอประโยชนอนใดของเจาหนาทของรฐตามมาตรา ๑๐๓ แหงพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต พ.ศ. ๒๕๔๒ การรบทรพยสนหรอประโยชนอนใดของเจาหนาทของรฐนน เปนเรองทเกยวกบการรบทรพยสนของ เจาหนาทของรฐทกตำาแหนงทจะตองปฏบตตามมาตรา๑๐๓ของกฎหมายประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต เจาหนาทของรฐอยภายใตบงคบของกฎหมายฉบบน จงไดแก บคคลผดำารงตำาแหนง ทางการเมอง ขาราชการ หรอพนกงานสวนทองถนซงมตำาแหนงหรอเงนเดอนประจำา พนกงานหรอบคคล ผปฏบตงานในรฐวสาหกจหรอหนวยงานของรฐ ผบรหารทองถนและสมาชกสภาทองถนซงมใชผดำารงตำาแหนง ทางการเมองเจาพนกงานตามกฎหมายวาดวยลกษณะปกครองทองทและใหหมายความรวมถงกรรมการอนกรรมการลกจางของสวนราชการ รฐวสาหกจ หรอหนวยงานของรฐ และบคคลหรอคณะบคคลซงใชอำานาจหรอไดรบมอบ ใหใชอำานาจทางการปกครองของรฐในการดำาเนนการอยางใดอยางหนงตามกฎหมาย ไมวาจะเปนการจดตงขน ในระบบราชการรฐวสาหกจหรอกจการอนของรฐ การรบทรพยสนหรอประโยชนอนใดของเจาหนาทของรฐจากบคคลในโอกาสตางๆ จะเปนสาเหตหนง ทเปนตนเหตของการขดกนระหวางประโยชนสวนบคคลและประโยชนสวนรวมในการปฏบตหนาทของเจาหนาท ของรฐทสบเนองมาจากการไดรบทรพยสนหรอประโยชนอนใดกฎหมายประกอบรฐธรรมนญจงไดกำาหนดหลกเกณฑในการรบทรพยสนหรอประโยชนอนใดไวเพอใหเจาหนาทของรฐทกตำาแหนงตองปฏบตตามกฎหมาย
๒.๑ การรบทรพยสนหรอประโยชนอนใดตามความในมาตรา ๑๐๓ กบการหามดำาเนนกจการของเจาหนาทของรฐ ตามความในมาตรา ๑๐๐ การรบทรพยสนหรอประโยชนอนใดของเจาหนาทของรฐเปนรปแบบหนงของการขดกนระหวางประโยชนสวนบคคลและประโยชนสวนรวมและเปนเรองทเกยวเนองเชอมโยงกบจรยธรรมของเจาหนาทของรฐประกอบกบการรบทรพยสนหรอประโยชนอนใดรฐสภาไดตรากฎหมายไวเปนการเฉพาะ ซงหากเจาหนาทของรฐ ไดมการรบทรพยสนหรอประโยชนอนใดทเปนการฝาฝนกฎหมายเจาหนาทของรฐทฝาฝนหรอไมปฏบตตามกฎหมายจะตองไดรบโทษทางอาญา หลกการรบทรพยสนหรอประโยชนอนใดของเจาหนาทของรฐ มาตรา ๑๐๓ จงเปนบทบญญตของกฎหมายทใชบงคบกบเจาหนาทของรฐในทกตำาแหนง โดยไมจำาเปนตองประกาศกำาหนดตำาแหนง อยางเชน การหามดำาเนนกจการตามความในมาตรา๑๐๐ ดงนน การรบทรพยสนหรอประโยชนอนใด เจาหนาท ของรฐจงตองปฏบตตามความในมาตรา๑๐๓กลาวคอเจาหนาทของรฐจะรบทรพยสนไดจะตองเปนกรณทมกฎหมายหรอกฎขอบงคบทออกโดยอาศยอำานาจตามบทบญญตแหงกฎหมายอนญาตใหรบไดซงรวมถงการรบทรพยสนหรอประโยชนอนใดโดยธรรมจรรยาตามหลกเกณฑในเรองการรบทรพยสนหรอประโยชนอนใดตามมาตรา๑๐๓และ
48
ตามหลกเกณฑทคณะกรรมการป.ป.ช.กำาหนดจงไดนำาไปใชบงคบกบเจาหนาทของรฐผซงพนจากการเปนเจาหนาทของรฐมาแลวยงไมถงสองปในการรบทรพยสนหรอประโยชนอนใดโดยอนโลมดวย ดงนน เจาหนาทของรฐผใด ไดปฏบตในการรบทรพยสนหรอประโยชนอนใดทเปนการฝาฝนกฎหมาย เจาหนาทของรฐผฝาฝนจะตองไดรบโทษตามมาตรา๑๒๒ไดแกการวางโทษจำาคกไมเกนสามปหรอปรบไมเกนหกหมนบาทหรอทงจำาทงปรบ การรบทรพยสนหรอประโยชนอนใดโดยธรรมจรรยาจงเปนเรองทเกยวเนองเชอมโยงกบการขดกนระหวางประโยชนสวนบคคลและประโยชนสวนรวมซงเปนหลกการเดยวกนกบการหามเจาหนาทของรฐดำาเนนกจการทเปนการขดกนระหวางประโยชนสวนบคคลและประโยชนสวนรวมตามความในมาตรา๑๐๐แตในกรณเจาหนาทของรฐทจะตองหามมใหดำาเนนกจการตามความในมาตรา๑๐๐นนคณะกรรมการป.ป.ช.จะตองกำาหนดตำาแหนงเจาหนาทของรฐทจะตองหามดำาเนนกจการและตองประกาศในราชกจจานเบกษาดงนนเจาหนาทของรฐในตำาแหนงทคณะกรรมการ ป.ป.ช. ยงไมไดประกาศกำาหนดตำาแหนงทตองหามมใหดำาเนนกจการตามความในมาตรา ๑๐๐ หากเจาหนาของรฐไดดำาเนนกจการทเปนการขดกนระหวางประโยชนสวนบคคลและประโยชนสวนรวมและมการดำาเนนกจการในลกษณะเดยวกนกบทตองหามตามความในมาตรา๑๐๐กตามเจาหนาทของรฐผฝาฝนกจะตองมความผดตามกฎหมายอนๆทเกยวของตามทไดมการบญญตหามไวเปนการเฉพาะแลวแตกรณ แตเจาหนาทของรฐทคณะกรรมการ ป.ป.ช. ยงไมไดประกาศกำาหนดตำาแหนงใหเปนเจาหนาทของรฐทตองหามมใหดำาเนนกจการตามความในมาตรา๑๐๐นนกจะไมตองรบโทษในทางอาญาตามมาตรา๑๒๒แหงกฎหมายประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรตซงไดบญญตลงโทษเจาหนาทของรฐทฝาฝนบทบญญต มาตรา ๑๐๐ มาตรา๑๐๑หรอมาตรา๑๐๓โดยการระวางโทษจำาคกไมเกนสามปหรอปรบไมเกนหกหมนบาทหรอทงจำาทงปรบซงรวมถงการหามดำาเนนกจการทเปนการดำาเนนกจการของคสมรสของเจาหนาทของรฐในตำาแหนงทคณะกรรมการป.ป.ช.ไดประกาศกำาหนดตำาแหนง มใหดำาเนนกจการทเปนการขดกนระหวางประโยชนสวนบคคลและประโยชนสวนรวมตามความในมาตรา ๑๐๐ ไวดวย โดยใหถอวาการดำาเนนกจการของคสมรสดงกลาว เปนการดำาเนนกจการของ เจาหนาทของรฐ ซงในกรณนหากเจาหนาทของรฐผใดพสจนไดวา ตนมไดรเหนยนยอมดวยในการทคสมรสของตนดำาเนนกจการตามมาตรา๑๐๐วรรคหนงใหถอวาผนนไมมความผด การดำาเนนกจการของเจาหนาทของรฐทเปนการตองหามมใหดำาเนนกจการทเปนการขดกนระหวางประโยชนสวนบคคลและประโยชนสวนรวม ตามความในมาตรา ๑๐๐ แหงกฎหมายประกอบรฐธรรมนญวาดวย การปองกนและปราบปรามการทจรตไดแกการดำาเนนกจการดงตอไปน (๑) เปนคสญญาหรอมสวนไดเสยในสญญาททำากบหนวยงานของรฐทเจาหนาทของรฐผนน ปฏบตหนาทในฐานะทเปนเจาหนาทของรฐซงมอำานาจกำากบดแลควบคมตรวจสอบหรอดำาเนนคด (๒) เปนหนสวนหรอผถอหนในหางหนสวนหรอบรษททเขาเปนคสญญากบหนวยงานของรฐ ทเจาหนาทของรฐผนนปฏบตหนาทในฐานะทเปนเจาหนาทของรฐซงมอำานาจกำากบดแลควบคมตรวจสอบหรอดำาเนนคด (๓) รบสมปทานหรอคงถอไวซงสมปทานจากรฐ หนวยราชการ หนวยงานของรฐ รฐวสาหกจ หรอราชการสวนทองถน หรอเขาเปนคสญญากบรฐ หนวยราชการ หนวยงานของรฐ รฐวสาหกจ หรอราชการ สวนทองถนอนมลกษณะเปนการผกขาดตดตอนทงน ไมวาโดยทางตรงหรอทางออมหรอเปนหนสวนหรอผถอหนในหางหนสวนหรอบรษททรบสมปทานหรอเขาเปนคสญญาในลกษณะดงกลาว (๔) เขาไปมสวนไดเสยในฐานะเปนกรรมการ ทปรกษา ตวแทนพนกงานหรอลกจางในธรกจของเอกชนซงอยภายใตการกำากบ ดแล ควบคม หรอตรวจสอบของหนวยงานของรฐทเจาหนาทของรฐผนนสงกดอย
49
หรอปฏบตหนาทในฐานะเปนเจาหนาทของรฐ ซงโดยสภาพของผลประโยชนของธรกจของเอกชนนนอาจขดหรอ แยงตอประโยชนสวนรวมหรอประโยชนทางราชการหรอกระทบตอความมอสระในการปฏบตหนาทของเจาหนาทของรฐผนน เจาหนาทของรฐทมกฎหมายบญญตหามมใหดำาเนนกจการหรอมการกระทำาทเปนการขดกนระหวางประโยชนสวนบคคลและประโยชนสวนรวมไวเปนการเฉพาะ เชน สมาชกสภาผแทนราษฎร สมาชกวฒสภา นายกรฐมนตรและรฐมนตรสมาชกสภาทองถนคณะผบรหารทองถนหรอผบรหารทองถนจงตองปฏบตตามกฎหมายทเกยวของตางๆอกดวยเชนรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยพทธศกราช๒๕๖๐พระราชบญญตองคการบรหารสวนจงหวดพ.ศ.๒๕๔๐แกไขเพมเตมถง (ฉบบท๔)พ.ศ.๒๕๕๒พระราชบญญตเทศบาลพ.ศ.๒๔๙๖แกไข เพมเตมถง (ฉบบท ๑๓) พ.ศ. ๒๕๕๒ พระราชบญญตสภาตำาบลและองคการบรหารสวนตำาบล พ.ศ. ๒๕๓๗ แกไขเพมเตมถง (ฉบบท ๖) พ.ศ. ๒๕๕๒พระราชบญญตระเบยบบรหารราชการกรงเทพมหานคร พ.ศ. ๒๕๒๘ พระราชบญญตระเบยบบรหารราชการเมองพทยาพ.ศ.๒๕๔๒แกไขเพมเตมถง(ฉบบท๒)พ.ศ.๒๕๕๒เปนตนแตสำาหรบตำาแหนงนายกรฐมนตรรฐมนตรผบรหารทองถนและรองผบรหารทองถนเปนตำาแหนงทคณะกรรมการป.ป.ช.ไดประกาศกำาหนดตำาแหนงมใหดำาเนนกจการตามความในมาตรา๑๐๐แลวดงนนหากมการฝาฝนกจะตองรบโทษตามมาตรา๑๒๒ของกฎหมายประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต
๒.๒ การรบทรพยสนหรอประโยชนอนใดตามความในมาตรา ๑๐๓ กบการใหหรอการรบ ของขวญของเจาหนาทของรฐ ตามระเบยบสำานกนายกรฐมนตรวาดวยการใหหรอ การรบของขวญของเจาหนาทของรฐ พ.ศ.๒๕๔๔ การรบทรพยสนหรอประโยชนอนใดของเจาหนาทของรฐ ในการรบทรพยสนของเจาหนาทของรฐ เจาหนาทของรฐผรบทรพยสนจะตองปฏบตตามหลกเกณฑในการรบทรพยสนโดยธรรมจรรยาและตามกฎหมายมาตรา๑๐๓แหงกฎหมายประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรตแลวกตามแตในการใหหรอรบทรพยสนนเจาหนาทของรฐทเปนขาราชการพนกงานและลกจางของหนวยงานของรฐทเปนสวนราชการหรอหนวยงานทอยในการกำากบดแลของรฐทกระดบทงในราชการสวนกลาง ราชการสวนภมภาค ราชการสวนทองถนและรฐวสาหกจในการใหหรอการรบของขวญของเจาหนาทของรฐขางตนเจาหนาทของรฐจะตองปฏบตตามระเบยบสำานกนายกรฐมนตรวาดวยการใหหรอรบของขวญของเจาหนาทของรฐพ.ศ.๒๕๔๔ซงมหลกการทจะใหเจาหนาทของรฐจะตองปฏบตเปนการเพมเตมในสวนทมไดกำาหนดไวในหลกเกณฑของการรบทรพยสนหรอประโยชนอนใดของเจาหนาทของรฐทจะตองปฏบตตามกฎหมายและตองปฏบตตามหลกเกณฑในการรบทรพยสนหรอประโยชน อนใดโดยธรรมจรรยาตามกฎหมายประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต ซงเจาหนาทของรฐกจะตองปฏบตตามระเบยบสำานกนายกรฐมนตรวาดวยการใหหรอรบของขวญของเจาหนาทของรฐพ.ศ.๒๕๔๔ดงตอไปนเพมเตมดวย ๑)เจาหนาทของรฐจะตองไมใหของขวญแกผบงคบบญชาหรอบคคลในครอบครวซงไดแกคสมรสบตรบดามารดาพนองรวมบดามารดาหรอรวมบดามารดาเดยวกนเวนแตเปนการใหทเปนปกตประเพณนยมทมการใหของขวญแกกนและของขวญทใหนนจะมราคาหรอมมลคาเกนจำานวนทคณะกรรมการ ป.ป.ช.กำาหนดไวมไดทงนตามกฎหมายประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรตตามมาตรา๑๐๓รวมถงการหามเจาหนาทของรฐจะทำาการเรยไรเงนหรอทรพยสนอนใดหรอใชเงนสวสดการใดๆ เพอมอบใหหรอจดหาของขวญให ผบงคบบญชาหรอบคคลในครอบครวของผบงคบบญชา ไมวากรณใดๆ เจาหนาทของรฐกไมสามารถดำาเนนการ
50
เรยไรในกรณขางตนได ๒)เจาหนาทของรฐทเปนผบงคบบญชาจะยนยอมหรอรเหนเปนใจใหบคคลในครอบครวของตนรบของขวญจากเจาหนาทของรฐซงเปนผอยในการบงคบบญชามได เวนแตเปนการรบทรพยสนโดยธรรมจรรยาของ เจาหนาทของรฐ(ตามปกตประเพณนยมทมการใหของขวญแกกน)ซงผบงคบบญชารวมถงผทปฏบตหนาทเปนหวหนาหนวยงานทแบงเปนการภายในของหนวยงานของรฐและผซงดำารงตำาแหนงในระดบทสงกวาและไดรบมอบหมาย ใหมอำานาจบงคบบญชาหรอกำากบดแล ๓) เจาหนาทของรฐจะยนยอมหรอรเหนเปนใจใหบคคลในครอบครวของตนรบของขวญจากผทเกยวของในการปฏบตหนาทของเจาหนาทของรฐมไดเวนแตเฉพาะกรณการรบของขวญทใหตามปกตตามประเพณนยมและของขวญมมลคาไมเกนจำานวนทคณะกรรมการป.ป.ช.กำาหนดไวสำาหรบการรบทรพยสนหรอประโยชนอนใดโดยธรรมจรรยาของเจาหนาทของรฐตามกฎหมายประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรตในกรณนไดแก การหามรบของขวญจากผซงมคำาขอใหหนวยงานของรฐดำาเนนการอยางหนงอยางใด เชน การขอใบรบรองการขอใหออกคำาสงทางปกครองการรองเรยนหรอการรบของขวญจากผประกอบธรกจหรอมสวนไดเสยในธรกจททำากบหนวยงานของรฐ เชน การจดซอจดจาง การไดรบสมปทาน หรอการรบของขวญจากผซงกำาลง ดำาเนนกจการใดๆ ทมหนวยงานของรฐเปนควบคมหรอกำากบดแล เชน การประกอบกจการโรงงาน หรอธรกจ หลกทรพยเปนตน ๔)การฝาฝนไมปฏบตตามระเบยบสำานกนายกรฐมนตรวาดวยการใหหรอรบของขวญของเจาหนาทของรฐพ.ศ.๒๕๔๔สำาหรบเจาหนาทของรฐทเปนขาราชการการเมองใหถอวาเจาหนาทของรฐผนนประพฤตปฏบตไมเปนไปตามคณธรรมและจรยธรรม และใหดำาเนนการตามระเบยบทนายกรฐมนตรกำาหนด โดยความเหนชอบ ของคณะรฐมนตรวาดวยมาตรฐานทางคณธรรมและจรยธรรมของขาราชการการเมอง สำาหรบเจาหนาทของรฐทเปนขาราชการประเภทอน หรอพนกงานขององคกรปกครองสวนทองถนหรอพนกงานของรฐวสาหกจ ใหถอวาเจาหนาทของรฐผนนเปนผกระทำาความผดทางวนย และใหผบงคบบญชา มหนาทดำาเนนการใหมการลงโทษทางวนยเจาหนาทของรฐผนน ๕) เพอเปนการเสรมสรางใหเกดทศนคตในการประหยดแกประชาชน ในการแสดงความยนด การแสดงความปารถนาด การแสดงการตอนรบหรอการแสดงความเสยใจในโอกาสตางๆ ตามปกตประเพณนยม ใหเจาหนาทของรฐพยายามใชวธการแสดงออกโดยใชบตรอวยพร การลงนามในสมดอวยพร หรอใชบตรแสดง ความเสยใจแทนการใหของขวญ
๒.๓ การรบทรพยสนหรอประโยชนอนใดตามความในมาตรา ๑๐๓ กบการเรยกรบสนบน ของเจาหนาทของรฐ ในการรบทรพยสนของเจาหนาทของรฐตามกฎหมายประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกน และปราบปรามการทจรตตามทบญญตไวในมาตรา ๑๐๓ เจาหนาทของรฐจะรบทรพยสนไดเมอการรบทรพยสน หรอประโยชนอนใดนนไดมกฎหมายหรอกฎขอบงคบทออกโดยอาศยอำานาจตามบทบญญตแหงกฎหมายอนญาตใหเจาหนาทของรฐรบได และการรบทรพยสนหรอประโยชนอนใดโดยธรรมจรรยาตามหลกเกณฑและจำานวน ทคณะกรรมการ ป.ป.ช. กำาหนด ซงการรบทรพยสนในกรณนอาจจะเรยกวา “สนนำาใจ” ดงนน การรบสนนำาใจ เจาหนาทของรฐจะตองปฏบตตามหลกเกณฑทคณะกรรมการป.ป.ช. กำาหนด หากเจาหนาทของรฐไมสามารถแยกแยะในการรบทรพยสนไดวาการรบทรพยสนนนเปนเรองสนนำาใจหรอสนบนแลวจะทำาใหเจาหนาทผรบทรพยสน
51
นนปฏบตผดกฎหมายและจะเปนโทษกบเจาหนาทของรฐผรบทรพยสนนนเองและในกรณทเจาหนาทของรฐสามารถแยกแยะหรอจำาแนกไดในเรองหลกเกณฑของการรบทรพยสนไดแลวกจะเปนการทสามารถปองกนเจาหนาทของรฐไมใหมการละเมดประมวลจรยธรรม รวมถงสามารถแกไขปญหาเจาหนาทของรฐในเรองผลประโยชนทบซอนหรอ การขดกนระหวางประโยชนสวนบคคลและประโยชนสวนรวม และการปองกนการทจรตของเจาหนาทของรฐ ในภาครฐได ๑)การรบทรพยสนโดยธรรมจรรยาไดแกการรบทรพยสนหรอประโยชนอนใดจากญาตซงใหโดยเสนหาตามจำานวนทเหมาะสมตามฐานานรป หรอการรบทรพยสนหรอประโยชนอนใดจากบคคลอนซงมใชญาต มราคาหรอมลคาในการรบจากแตละบคคลแตละโอกาสไมเกนสามพนบาทหรอการรบทรพยสนหรอประโยชน อนใดทการใหนนเปนการใหในลกษณะใหกบบคคลทวไปอนเปนการใหตามโอกาสหรอประเพณทมการใหทรพยสนแกกน ๒) การรบทรพยสนของเจาหนาทของรฐจากผใหทรพยสนทเกดจากการปฏบตหนาทของเจาหนาทของรฐในการปฏบตหนาทและไดเรยกรบทรพยสนจากการปฏบตหนาทนนๆ การรบทรพยสนในกรณน จงเปน การเรยกรบสนบนเจาหนาทของรฐและเจาหนาทของรฐผนนจะมความผดตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา๑๔๙ หรอตามกฎหมายวาดวยความผดของพนกงานในองคการหรอหนวยงานของรฐพ.ศ.๒๕๐๒แลวแตกรณ การรบทรพยสนของเจาหนาทของรฐไดมกฎหมายบญญตเพอใหเจาหนาทของรฐ ไดทราบวา กรณใดบางทเจาหนาทของรฐจะรบทรพยสนไดกรณใดบางทเปนการรบทรพยสนแลวเปนการเกดประโยชนทบซอนหรอเปนการขดกนระหวางประโยชนสวนบคคลและประโยชนสวนรวมหรอในบางกรณเปนการเรยกรบสนบน ดงนน หลกเกณฑตางๆ ทรฐไดกำาหนดขนมาขางตน เพอใชบงคบกบการรบทรพยสนของเจาหนาทของรฐ ทงน เพอใหการปฏบตราชการของเจาหนาทของรฐเกดความโปรงใสและยดถอประโยชนสวนรวมซงจะทำาใหการบรหารราชการแผนดนเกดความเจรญกาวหนาสรางความผาสกใหกบประชาชนสวนรวมและจะสงผลใหประเทศชาต เกดความเจรญรงเรองเปนตน
52
“...มคณธรรมขอหนงทสำาคญ ซงทานตองปฏบตอยางเครงครดอยเสมอ
คอ ความซอสตยสจรตประเทศบานเมองจะวฒนาถาวรอยได กยอมอาศยความสตยสจรตเปนพนฐาน
ทานทงหลายจะออกไปรบราชการกด หรอประกอบกจการงานสวนตวกด
ขอใหมนอยในคณธรรมทงสามประการ คอ
สจรตตอบานเมอง สจรตตอประชาชน และสจรตตอหนาททานจงเปนผทควรแกการสรรเสรญของมวลชนทวไป...”
พระบรมราโชวาทในพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช
ในพธพระราชทานปรญญาบตรแกนสตจฬาลงกรณมหาวทยาลย
เมอวนท ๑๒ มถนายน ๒๔๙๗
53
แนวทางปฏบตเพอปองกนผลประโยชนทบซอน ๑. การเตรยมตวกอนเขาสตำาแหนง(กอนเปนเจาหนาทของรฐ) บคคลยอมมสทธในการเขามาเปนเจาหนาทของรฐ ประกอบกบบคคลกอนทจะเปนเจาหนาทของรฐบคคลนนจะอยในสถานะของเอกชน จงมสทธในการทำามาหาเลยงชพโดยการประกอบอาชพหรอประกอบวชาชพใดๆกไดตามใจสมครเวนแตเปนกรณทมกฎหมายไดหามไวแตตราบใดกตามเมอบคคลนนมความประสงคจะเขามาเปนเจาหนาทของรฐและเมอมความประสงคทจะเขามาเปนเจาหนาทของรฐการเตรยมการกอนเขาสตำาแหนงจงมความสำาคญยงการไมเตรยมความพรอมจะทำาใหบคคลนนมสภาพปญหาสวนตนทจะตองรกษาผลประโยชนสวนตนไวเมอเขามาเปนเจาหนาทของรฐการประกอบอาชพบางอยางทไดกระทำาไวกบรฐหรอการอยในฐานะตางๆในธรกจการคาของเอกชนทไดทำากนไวกอนเปนเจาหนาทของรฐอาจจะเปนสงทกฎหมายหามกระทำาหรอหามดำาเนนกจการเมอบคคลนนไดเปนเจาหนาทของรฐดงนนเมอไมมการเตรยมตวในเรองนจงเปนตนเหตของการกระทำาผดกฎหมายและจะสงผลรายตอเจาหนาทของรฐผนนเชนการตองพนจากตำาแหนงหนาทราชการการไดรบโทษทางอาญาหรอไดรบโทษทางวนยเปนตน ในการเตรยมตวของบคคลกอนเขามารบตำาแหนงเจาหนาทของรฐบคคลนนๆจะตองตรวจสอบตนเองคสมรสบตรทยงไมบรรลนตภาวะวาไดมการดำาเนนกจการใดๆบางในขณะทตนเองไดอยในสถานะของเอกชนทไดทำาธรกจหรอทำาการคาไวกบรฐ โดยจะตองตรวจสอบการเปนคสญญากบรฐ การรบสมปทานจากรฐหรอ การเปนกรรมการผจดการ การถอหนหรอการเปนหนสวนผจดการหรอการเปนหนสวนใน หางหนสวนตางๆ วามหรอไมอยางไร และตองสำารวจกจการตางๆ ของคสมรส รวมถงการศกษากฎหมายทเกยวของ เพอใหทราบวากอนเขาสตำาแหนงเปนเจาหนาทของรฐตนเองคสมรสบตรทยงไมบรรลนตภาวะจะตองดำาเนนการตางๆทเกยวกบการทำาการคาการทำาธรกจนนๆอยางไรเมอไรภายในเวลากำาหนดอยางไร
๒. การปฏบตหนาทหรอการดำารงตนในระหวางทเปนเจาหนาทของรฐ ๒.๑ เจาหนาทของรฐ เจาหนาทของรฐในตำาแหนงนายกรฐมนตรรฐมนตรผบรหารทองถนรองผบรหารทองถนในขณะทไดดำารงตำาแหนงตามขางตนจะตองไมดำาเนนกจการใดๆทเปนการขดกนระหวางประโยชนสวนบคคลกบประโยชนสวนรวมตามทกำาหนดไวในมาตรา๑๐๐แหงกฎหมายประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต เชน การหามเจาหนาทของรฐทำาธรกจกบหนวยงานของรฐ รวมถงการหามมสวนไดเสยในสญญาทไดทำากบหนวยงานของรฐและการหามเปนหนสวนหรอผถอหนในธรกจของเอกชนทเจาหนาทของรฐนนมอำานาจควบคมกำากบดแลควบคมตรวจสอบหรอดำาเนนคดการหามรบสมปทานหรอคงถอไวซงสมปทานหรอเขาเปนคสญญากบรฐทมลกษณะผกขาดตดตอนไมวาในทางตรงหรอทางออมรวมถงการเปนผถอหนหรอเปนหนสวนในหางหนสวนหรอบรษททรบสมปทานหรอไดทำาสญญาในลกษณะดงกลาวและยงไดบญญตหามการเขาไปมสวนไดเสยในฐานะตางๆในธรกจ
๖แนวทางปฏบตเพอปองกนผลประโยชนทบซอนและแนวทางปฏบตในการรบทรพยสน
54
ของเอกชนซงรวมถงการทำางานในฐานะพนกงานหรอลกจางในธรกจของเอกชนทมความเกยวของเชอมโยงกบอำานาจหนาทของเจาหนาทรฐผนน ๒.๒ คสมรสของเจาหนาทของรฐ กฎหมายประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต ไดหามคสมรสมใหดำาเนนกจการใดๆทเปนการขดกนระหวางประโยชนสวนบคคลและประโยชนสวนรวมไวดวย การทำาความเขาใจกบคสมรสใหปฏบตตามกฎหมายจงมความสำาคญหากไมสามารถทำาความเขาใจกบคสมรสใหเขาใจในหลกการของกฎหมายไดแลวหรอเกดความเขาใจในขอกฎหมายทไมถกตอง หรอในกรณทคสมรสไดกระทำาโดยความพลงเผลอหรอโดยการรเทาไมถงการณและเปนการดำาเนนกจการทเปนการตองหามตามกฎหมายในมาตรา ๑๐๐ การดำาเนนกจการของคสมรสนนจะนำามาซงพษภยและเปนโทษกบเจาหนาทของรฐผนนกลาวคอแมตนเองจะมไดกระทำาการทกฎหมายบญญตเปนความผดไวแตไดปลอยปละละเลยไมใสใจกบการดำาเนนกจการของคสมรสทำาใหคสมรสดำาเนนกจการตางๆ ตามทกฎหมายหามไว เจาหนาทของรฐผนนกจะตองไดรบโทษทางอาญาทเกดจากการกระทำาของคสมรส โดยจะตองถกระวางโทษจำาคกหรอปรบหรอทงจำาทงปรบแลวแตกรณอยางเชนคดทดนรชดา ดงนนการทำาความเขาใจกฎหมายมาตรา๑๐๐เพอใหรถงขอหามกระทำาของเจาหนาทของรฐและขอหามมใหคสมรส(ภรยาหรอสาม)ของเจาหนาทของรฐในการดำาเนนกจการทเปนการขดกนระหวางประโยชนสวนบคคลและประโยชนสวนรวมจงมความสำาคญอยางยงตอเจาหนาทของรฐและคสมรสของเจาหนาทของรฐนนๆทงนเจาหนาทของรฐจะเพกเฉยหรอละเลยเสยมได
๓. การดำาเนนกจการในภายหลงทไดพนจากตำาแหนง (พนจากการเปนเจาหนาทของรฐ ยงไมถงสองป) กฎหมายประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรตตามมาตรา๑๐๐ไดบญญตหามเจาหนาทของรฐมใหดำาเนนกจการทเปนการขดกนระหวางประโยชนสวนบคคลและประโยชนสวนรวม โดยหามดำาเนนกจการนนตอไปอกเปนเวลาสองปนบแตเจาหนาทของรฐผนนไดพนจากตำาแหนงเจาหนาทของรฐ ในตำาแหนงนนๆแลวการหามในสวนนไดหามการดำาเนนกจการของคสมรสของเจาหนาทของรฐดวย
แนวทางปฏบตในการรบทรพยสน ๑. การรบทรพยสนหรอประโยชนอนใดในระหวางทเปนเจาหนาทของรฐ เจาหนาทของรฐในทกตำาแหนง จะตองไมรบทรพยสนหรอประโยชนอนใดจากบคคลทไมใชญาต หรอจากการใหทไมเปนการใหในลกษณะทเปนการทวไปสำาหรบการรบทรพยสนจากบคคลอนทไมใชญาตเจาหนาทของรฐจะตองหลกเลยงการรบแตถาหากวามความจำาเปนทจะตองรบไวเพอรกษาความสมพนธอนดรกษาไมตรและมตรภาพกนไว และเปนการใหทมมลคาหรอราคาเกนกวาสามพนบาทของการใหในแตละโอกาสตอคนตอครง เจาหนาทของรฐผรบจะตองรายงานการรบทรพยสนหรอประโยชนอนใดนนๆ ตอผบงคบบญชาสงสดของตน หรอตอผมอำานาจแตงตงถอดถอนหรอตอคณะกรรมการป.ป.ช.แลวแตกรณ
๒.การรบทรพยสนหรอประโยชนอนใดในภายหลงทไดพนจากการเปนเจาหนาทของรฐ ในการรบทรพยสนน กฎหมายประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต ในมาตรา ๑๐๓ ไดบญญตหามเจาหนาทของรฐมใหรบทรพยสนไวเปนการตอเนอง โดยหามมใหรบทรพยสน หรอประโยชนอนใดตอไปเปนเวลาอกสองปนบแตเจาหนาทของรฐในตำาแหนงใดๆ ไดพนจากตำาแหนงเจาหนาท ของรฐแลว แตในกรณทพนจากตำาแหนงประกาศคณะกรรมการ ป.ป.ช. ไมไดวางแนวทางปฏบตในการรายงาน
55
การรบทรพยสนหรอประโยชนอนใดไวสำาหรบกรณทการรบทรพยสนหรอประโยชนอนใดทมมลคาเกนสามพนบาทหรอในกรณทเปนการรบทรพยสนทไมเปนไปตามประกาศขางตน ดงนน การรบทรพยสนของเจาหนาทของรฐทไดพนจากตำาแหนงเจาหนาทของรฐไปแลวยงไมถงสองปจงรบไดเฉพาะกรณทมกฎหมายหรอกฎขอบงคบทออกโดยอาศยอำานาจแหงกฎหมาย หรอการรบจากญาต หรอการใหในลกษณะทเปนการใหกบบคคลทวไป สำาหรบการรบทรพยสนหรอประโยชนอนใด จากบคคลอนทไมใชญาต ทมราคาหรอมลคาในการรบจากแตละบคคลแตละโอกาส ไมเกนสามพนบาทนน เนองจากเจาหนาทของรฐผทพนจากตำาแหนงเจาหนาทของรฐไปแลว จะไมมผบงคบบญชาดงนนการรายงานขอรบเจาหนาทของรฐทไดพนจากตำาแหนงไปแลวแตยงไมถงสองปตองรายงานการขอรบตอคณะกรรมการ ป.ป.ช. ตามประกาศคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต เรอง หลกเกณฑการรบทรพยสนหรอประโยชนอนใดโดยธรรมจรรยาของเจาหนาทของรฐพ.ศ.๒๕๔๓ขอ๗เนองจากคณะกรรมการป.ป.ช.เปนหนวยงานกลางทมอำานาจในการตรวจสอบเจาหนาทของรฐทไดพนจากตำาแหนงเจาหนาทของรฐไปแลวยงไมถงสองปในการรบทรพยสนหรอประโยชนอนใดตามกฎหมายวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต
แนวทางและขนตอนการปฏบตเมอพบเหนพฤตกรรมทนำาไปสการมผลประโยชนทบซอน ๑. แนวทางการปฏบตเมอพบเหนพฤตกรรมทนำาไปสการมผลประโยชนทบซอน เมอพบเหนหรอประสบปญหาความขดแยงกนระหวางผลประโยชนสวนตนและผลประโยชนสวนรวมทเรยกวา“ผลประโยชนทบซอน”ควรดำาเนนการดงน ๑.๑ เมอเกดขนกบตวเอง ควรพจารณาผลลพธทเกดขนวาสวนรวมเสยผลประโยชนหรอไม หากสวนรวมเสยประโยชน ทานควรหลกเลยง เชนหากทานเปนคณะกรรมการพจารณาการจดจางหรอพจารณาความดความชอบของบคคลใกลชด ทานควรถอนตวจากการเปนคณะกรรมการฯ หรองดออกเสยง เนองจากการตดสนใจของทานอาจสงผลใหการพจารณาเกดความเบยงเบน แตหากเปนคนรจกกนธรรมดา ทานควรประกาศใหทราบวาทานรจกบคคลนน ตอคณะกรรมการฯทงนเพอแสดงความบรสทธใจของทานและเพอความโปรงใสดวย ๑.๒ เมอเกดขนกบผรวมงานหรอคนใกลตว ทานควรใหคำาแนะนำาดวยการอธบายใหเขาใจถงกรณตางๆและผลหรอโทษของความขดแยงกนระหวางผลประโยชนสวนตนและผลประโยชนสวนรวม รวมทงแนะนำาวธการปองกน เพอสรางความโปรงใสในการปฏบตงาน ทงน หากทานพบเหนและมหลกฐานททำาใหมนใจวา เจาหนาทของรฐทจรตและปฏบตหนาท เพอประโยชนของตนเอง ซงสงผลใหเกดความเสยหายแกประโยชนสวนรวม ทานสามารถประสานเพอใหขอมล กบหนวยงานตางๆ ทเกยวของ เชน หนวยงานตนสงกด ศนยดำารงธรรม สำานกงาน ป.ป.ช. สำานกงาน ป.ป.ท. หรอสำานกงานการตรวจเงนแผนดนเปนตน
๒. ขนตอนการดำาเนนการ กรณมขอสงสยหรอขอทกทวงวามการกระทำาทเออตอการมผลประโยชนทบซอนหรออาจฝาฝนระเบยบกฎหมาย หรอประมวลจรยธรรม เมอขาราชการและเจาหนาทของรฐมความสงสยวาขาราชการหรอเจาหนาท ของรฐกระทำาการใดหรอดำารงตำาแหนงหรอปฏบตการใดในฐานะสวนตวจะขดกบประโยชนสวนรวมทอยในความ รบผดชอบของหนาท ใหขาราชการหรอเจาหนาทของรฐนนยตการกระทำาดงกลาวไวกอนแลวแจงใหผบงคบบญชาหวหนาสวนราชการหรอคณะกรรมการจรยธรรมพจารณา เมอผานกระบวนการวนจฉยเปนประการใดแลว จงใหปฏบตตามนน
56
“เมอทำางาน ตองมงถงจดหมายทแทของงาน
งานจงจะสำาเรจไดรบประโยชนครบถวน
ทงประโยชนของงานและประโยชนของผทำา
ถาทำางานเพอจดมงหมายอยางอน เชน เพอประโยชนสวนตว แมจะไดผลมากมายเพยงใด งานกไมสำาเรจ แตทำาใหเสยทงงานเสยทงคน”
พระบรมราโชวาทในพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช
พระราชทานแกขาราชการพลเรอน
เนองในโอกาสวนขาราชการพลเรอน ปพทธศกราช ๒๕๓๒
เมอวนท ๙ มนาคม ๒๕๓๒
ณ พระตำาหนกภพงคราชนเวศน
57
บรรณานกรม
๑. คมอการปฏบตสำาหรบเจาหนาทของรฐ เพอมใหดำาเนนกจการทเปนการขดกนระหวางประโยชนสวนบคคล
และผลประโยชนสวนรวมตามมาตรา๑๐๐แหงกฎหมายประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปราม
การทจรตสำานกกฎหมายสำานกงานคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต
๒. คมอแนวทางการปฏบตสำาหรบเจาหนาทของรฐตามกฎหมายประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและ
ปราบปรามการทจรต เรอง การรบทรพยสนหรอประโยชนอนใดของเจาหนาทของรฐ ตามมาตรา ๑๐๓
สำานกกฎหมายสำานกงานคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต
๓. คมอสงเสรมการปฏบตงานเพอการปองกนผลประโยชนทบซอนของกรมสงเสรมสหกรณ กรมสงเสรมสหกรณ
ประจำาปงบประมาณพ.ศ.๒๕๕๙
๔.คมอการบรหารจดการเพอปองกนผลประโยชนทบซอนสำานกงานสาธารณสขจงหวดสกลนคร
58
ภาคผนวก
59
พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรตพ.ศ.๒๕๔๒
และทแกไขเพมเตมถง(ฉบบท๔)พ.ศ.๒๕๕๙
*********************
หมวด๙
การขดกนระหวางประโยชนสวนบคคลและประโยชนสวนรวม
มาตรา๑๐๐ หามมใหเจาหนาทของรฐผใดดำาเนนกจการดงตอไปน
(๑) เปนคสญญาหรอมสวนไดเสยในสญญาททำากบหนวยงานของรฐทเจาหนาท ของรฐผนนปฏบตหนาท
ในฐานะทเปนเจาหนาทของรฐซงมอำานาจกำากบดแลควบคมตรวจสอบหรอดำาเนนคด
(๒) เปนหนสวนหรอผถอหนในหางหนสวนหรอบรษททเขาเปนคสญญากบหนวยงานของรฐทเจาหนาท
ของรฐผนนปฏบตหนาทในฐานะทเปนเจาหนาทของรฐซงมอำานาจกำากบดแลควบคมตรวจสอบหรอดำาเนนคด
(๓)รบสมปทานหรอคงถอไวซงสมปทานจากรฐหนวยราชการหนวยงานของรฐรฐวสาหกจหรอราชการ
สวนทองถนหรอเขาเปนคสญญากบรฐหนวยราชการหนวยงานของรฐรฐวสาหกจหรอราชการสวนทองถนอนม
ลกษณะเปนการผกขาดตดตอนทงน ไมวาโดยทางตรงหรอทางออมหรอเปนหนสวนหรอผถอหน ในหางหนสวน
หรอบรษททรบสมปทานหรอเขาเปนคสญญาในลกษณะดงกลาว
(๔) เขาไปมสวนไดเสยในฐานะเปนกรรมการ ทปรกษา ตวแทนพนกงานหรอลกจางในธรกจของเอกชน
ซงอยภายใตการกำากบดแลควบคมหรอตรวจสอบของหนวยงานของรฐทเจาหนาทของรฐผนนสงกดอยหรอปฏบต
หนาทในฐานะเปนเจาหนาทของรฐซงโดยสภาพของผลประโยชนของธรกจของเอกชนนนอาจขดหรอแยงตอประโยชน
สวนรวมหรอประโยชนทางราชการหรอกระทบตอความมอสระในการปฏบตหนาทของเจาหนาทของรฐผนน
เจาหนาทของรฐตำาแหนงใดทตองหามมใหดำาเนนกจการตามวรรคหนงใหเปนไปตามทคณะกรรมการป.ป.ช.
กำาหนดโดยประกาศในราชกจจานเบกษา
ใหนำาบทบญญตในวรรคหนงมาใชบงคบกบคสมรสของเจาหนาทของรฐตามวรรคสอง โดยใหถอวา
การดำาเนนกจการของคสมรสดงกลาวเปนการดำาเนนกจการของเจาหนาทของรฐ
มาตรา ๑๐๑ ใหนำาบทบญญตมาตรา ๑๐๐ มาใชบงคบกบการดำาเนนกจการของผซงพนจากการเปน
เจาหนาทของรฐมาแลวยงไมถงสองปโดยอนโลม เวนแตการเปนผถอหนไมเกนรอยละหาของจำานวนหนทงหมด
ทจำาหนายไดในบรษทมหาชนจำากด ซงมใชบรษททเปนคสญญากบหนวยงานของรฐตามมาตรา ๑๐๐ (๒) ทไดรบ
อนญาตตามกฎหมายวาดวยหลกทรพยและตลาดหลกทรพย
มาตรา ๑๐๒ บทบญญตมาตรา ๑๐๐ มใหนำามาใชบงคบกบการดำาเนนกจการของเจาหนาทของรฐ
ซงหนวยงานของรฐทมอำานาจกำากบดแลควบคมหรอตรวจสอบการดำาเนนงานของบรษทจำากดหรอบรษทมหาชน
จำากดมอบหมายใหปฏบตหนาทในบรษทจำากดหรอบรษทมหาชนจำากดทหนวยงานของรฐถอหนหรอเขารวมทน
มาตรา๑๐๓หามมใหเจาหนาทของรฐผใดรบทรพยสนหรอประโยชนอนใดจากบคคลนอกเหนอจากทรพยสน
หรอประโยชนอนควรไดตามกฎหมายหรอกฎขอบงคบทออกโดยอาศยอำานาจตามบทบญญตแหงกฎหมายเวนแต
การรบทรพยสนหรอประโยชนอนใดโดยธรรมจรรยาตามหลกเกณฑและจำานวนทคณะกรรมการป.ป.ช.กำาหนด
60
บทบญญตในวรรคหนงใหใชบงคบกบการรบทรพยสนหรอประโยชนอนใดของผซงพนจากการเปนเจาหนาท
ของรฐมาแลวยงไมถงสองปดวยโดยอนโลม
มาตรา๑๐๓/๑บรรดาความผดทบญญตไวในหมวดนใหถอเปนความผดฐานทจรตตอหนาทหรอความผด
ตอตำาแหนงหนาทราชการหรอความผดตอตำาแหนงหนาทในการยตธรรมตามประมวลกฎหมายอาญาดวย
หมวด๑๑
บทกำาหนดโทษ
มาตรา ๑๒๒ เจาหนาทของรฐผใดฝาฝนบทบญญตมาตรา ๑๐๐ มาตรา ๑๐๑ หรอ มาตรา ๑๐๓
ตองระวางโทษจำาคกไมเกนสามปหรอปรบไมเกนหกหมนบาทหรอทงจำาทงปรบ กรณความผดตามมาตรา ๑๐๐
วรรคสาม หากเจาหนาทของรฐผใดพสจนไดวาตนมไดรเหนยนยอมดวยในการทคสมรสของตนดำาเนนกจการ
ตามมาตรา๑๐๐วรรคหนงใหถอวาผนนไมมความผด
61
ประกาศคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต
เรองหลกเกณฑการรบทรพยสนหรอประโยชนอนใดโดยธรรมจรรยา
ของเจาหนาทของรฐพ.ศ.๒๕๔๓
**********************
อาศยอำานาจตามความในมาตรา๑๐๓แหงพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบ
ปรามการทจรต พ.ศ. ๒๕๔๒ คณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต จงกำาหนดหลกเกณฑและ
จำานวนสนทรพยหรอประโยชนอนใดทเจาหนาทของรฐจะรบจากบคคลไดโดยธรรมจรรยาไวดงน
ขอ ๑ ประกาศนเรยกวา “ประกาศคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต เรอง หลก
เกณฑการรบทรพยสนหรอประโยชนอนใดโดยธรรมจรรยาของเจาหนาทของรฐพ.ศ.๒๕๔๓”
ขอ๒ ประกาศนใหใชบงคบตงแตวนถดจากวนประกาศในราชกจจานเบกษาเปนตนไป
ขอ๓ ในประกาศน
“การรบทรพยสนหรอประโยชนอนใดโดยธรรมจรรยา”หมายความวา การรบทรพยสนหรอประโยชนอน
ใดจากญาตหรอจากบคคลทใหกนในโอกาสตางๆโดยปกตตามขนบธรรมเนยมประเพณหรอวฒนธรรมหรอใหกน
ตามมารยาททปฏบตกนในสงคม
“ญาต” หมายความวา ผบพการ ผสบสนดาน พนองรวมบดามารดาหรอรวมบดาหรอมารดาเดยวกน
ลงปานาอาคสมรสผบพการหรอผสบสนดานของคสมรสบตรบญธรรมหรอผรบบตรบญธรรม
“ประโยชนอนใด” หมายความวา สงทมมลคา ไดแก การลดราคา การรบความบนเทง การรบบรการ
การรบการฝกอบรมหรอสงอนใดในลกษณะเดยวกน
ขอ๔หามมใหเจาหนาทของรฐผใดรบทรพยสนหรอประโยชนอนใดจากบคคลนอกเหนอจากทรพยสนหรอ
ประโยชนอนควรไดตามกฎหมายหรอกฎ ขอบงคบ ทออกโดยอาศยอำานาจตามบทบญญตแหงกฎหมาย เวนแต
การรบทรพยสนหรอประโยชนอนใดโดยธรรมจรรยาตามทกำาหนดไวในประกาศน
ขอ๕ เจาหนาทของรฐจะรบทรพยสนหรอประโยชนอนใดโดยธรรมจรรยาไดดงตอไปน
(๑)รบทรพยสนหรอประโยชนอนใดจากญาตซงใหโดยเสนหาตามจำานวนทเหมาะสมตามฐานานรป
(๒)รบทรพยสนหรอประโยชนอนใดจากบคคลอนซงมใชญาตมราคาหรอมลคาในการรบจากแตละบคคล
แตละโอกาสไมเกนสามพนบาท
(๓)รบทรพยสนหรอประโยชนอนใดทการใหนนเปนการใหในลกษณะใหกบบคคลทวไป
ขอ๖ การรบทรพยสนหรอประโยชนอนใดจากตางประเทศซงผใหมไดระบใหเปนของสวนตวหรอมราคา
หรอมลคาเกนกวาสามพนบาทไมวาจะระบเปนของสวนตวหรอไมแตมเหตผลความจำาเปนทจะตองรบไวเพอรกษา
ไมตรมตรภาพหรอความสมพนธอนดระหวางบคคล ใหเจาหนาทของรฐผนนรายงานรายละเอยดขอเทจจรงเกยว
กบการรบทรพยสนหรอประโยชนดงกลาวใหผบงคบบญชาทราบโดยเรวหากผบงคบบญชาเหนวาไมมเหตทจะอนญาต
ใหเจาหนาทผนนยดถอทรพยสนหรอประโยชนดงกลาวนนไวเปนประโยชนสวนบคคล ใหเจาหนาทของรฐผนน
สงมอบทรพยสนใหหนวยงานของรฐทเจาหนาทของรฐผนนสงกดโดยทนท
ขอ ๗ การรบทรพยสนหรอประโยชนอนใดทไมเปนไปตามหลกเกณฑ หรอมราคาหรอมมลคามากกวา
62
ทกำาหนดไวในขอ๕ซงเจาหนาทของรฐไดรบมาแลวโดยมความจำาเปนอยางยงทตองรบไวเพอรกษาไมตรมตรภาพ
หรอความสมพนธอนดระหวางบคคลเจาหนาทของรฐผนนตองแจงรายละเอยดขอเทจจรงเกยวกบการรบทรพยสน
หรอประโยชนนนตอผบงคบบญชาซงเปนหวหนาสวนราชการผบรหารสงสดของรฐวสาหกจหรอผบรหารสงสดของ
หนวยงานสถาบนหรอองคกรทเจาหนาทของรฐผนนสงกดโดยทนททสามารถกระทำาไดเพอใหวนจฉยวามเหตผล
ความจำาเปนความเหมาะสมและสมควรทจะใหเจาหนาทของรฐผนนรบทรพยสนหรอประโยชนนนไวเปนสทธของ
ตนหรอไม
ในกรณทผบงคบบญชาหรอผบรหารสงสดของรฐวสาหกจ หนวยงานหรอสถาบนหรอองคกร ทเจาหนาท
ของรฐผนนสงกดมคำาสงวาไมสมควรรบทรพยสนหรอประโยชนดงกลาวกใหคนทรพยสนหรอประโยชนนนแกผให
โดยทนท ในกรณทไมสามารถคนใหได ใหเจาหนาทของรฐผนนสงมอบทรพยสนหรอประโยชนดงกลาวใหเปนสทธ
ของหนวยงานทเจาหนาทของรฐผนนสงกดโดยเรว
เมอไดดำาเนนการตามความในวรรคสองแลวใหถอวาเจาหนาทของรฐผนนไมเคยไดรบทรพยสนหรอประโยชน
ดงกลาวเลย
ในกรณทเจาหนาทของรฐผไดรบทรพยสนไวตามวรรคหนงเปนผดำารงตำาแหนงผบงคบบญชาซงเปนหวหนา
สวนราชการระดบกระทรวงหรอเทยบเทาหรอเปนกรรมการหรอผบรหารสงสดของรฐวสาหกจหรอเปนกรรมการ
หรอผบรหารสงสดของหนวยงานของรฐใหแจงรายละเอยดขอเทจจรงเกยวกบการรบทรพยสนหรอประโยชนนนตอ
ผมอำานาจแตงตงถอดถอนสวนผทดำารงตำาแหนงประธานกรรมการและกรรมการในองคกรอสระตามรฐธรรมนญหรอ
ผดำารงตำาแหนงทไมมผบงคบบญชาทมอำานาจถอดถอนใหแจงตอคณะกรรมการ ป.ป.ช. ทงน เพอดำาเนนการตาม
ความในวรรคหนงและวรรคสอง
ในกรณทเจาหนาทของรฐผไดรบทรพยสนไวตามวรรคหนง เปนผดำารงตำาแหนงสมาชกสภาผแทนราษฎร
หรอสมาชกวฒสภา หรอสมาชกสภาทองถน ใหแจงรายละเอยดขอเทจจรงเกยวกบการรบทรพยสนหรอ
ประโยชนนน ตอประธานสภาผแทนราษฎร ประธานวฒสภาหรอประธานสภาทองถนทเจาหนาทของรฐผนน
เปนสมาชกแลวแตกรณเพอดำาเนนการตามวรรคหนงและวรรคสอง
ขอ๘ หลกเกณฑการรบทรพยสนหรอประโยชนอนใดของเจาหนาทของรฐตามประกาศฉบบนใหใชบงคบ
แกผซงพนจากการเปนเจาหนาทของรฐมาแลวไมถงสองปดวย
ประกาศณวนท๓๐พฤศจกายนพ.ศ.๒๕๔๓
โอภาสอรณนท
ประธานกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต
(ราชกจจานเบกษาเลม๑๑๗/ตอนท๑๑๘ก/หนา๑๘/๑๙ธนวาคม๒๕๔๓)
63
ประกาศคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต
เรอง กำาหนดตำาแหนงเจาหนาทของรฐทตองหามมใหดำาเนนกจการตามความในมาตรา๑๐๐
แหงพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต
พ.ศ.๒๕๔๒พ.ศ.๒๕๔๔
**************************
โดยทมาตรา ๑๐๐ แหงพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต
พ.ศ.๒๕๔๒บญญตหามมใหเจาหนาทของรฐผใดดำาเนนกจการดงตอไปน
(๑) เปนคสญญาหรอมสวนไดเสยในสญญาททำากบหนวยงานของรฐทเจาหนาทของรฐผนนปฏบตหนาท
ในฐานะทเปนเจาหนาทของรฐซงมอำานาจกำากบดแลควบคมตรวจสอบหรอดำาเนนคด
(๒) เปนหนสวนหรอผถอหนในหางหนสวนหรอบรษททเขาเปนคสญญากบหนวยงานของรฐ ทเจาหนาท
ของรฐผนนปฏบตหนาทในฐานะทเปนเจาหนาทของรฐซงมอำานาจกำากบดแลควบคมตรวจสอบหรอดำาเนนคด
(๓)รบสมปทานหรอคงถอไวซงสมปทานจากรฐหนวยราชการหนวยงานของรฐรฐวสาหกจหรอราชการ
สวนทองถน หรอเขาเปนคสญญากบรฐ หนวยราชการ หนายงานของรฐ รฐวสาหกจ หรอราชการสวนทองถน
อนมลกษณะเปนการผกขาดตดตอน ทงน ไมวาโดยทางตรง หรอทางออม หรอเปนหนสวนหรอผถอหน
ในหางหนสวนหรอบรษททรบสมปทานหรอเขาเปนคสญญาในลกษณะดงกลาว
(๔) เขาไปมสวนไดสวนเสยในฐานะเปนกรรมการ ทปรกษา ตวแทน พนกงานหรอลกจางในธรกจ
ของเอกชนซงอยภายใตการกำากบ ดแล ควบคม หรอตรวจสอบของหนวยงานของรฐทเจาหนาทของรฐผนน
สงกดอยหรอปฏบตหนาทในฐานะเปนเจาหนาทของรฐ ซงโดยสภาพของผลประโยชนของธรกจของเอกชนนน
อาจขดหรอแยงตอประโยชนสวนรวมหรอประโยชนทางราชการ หรอกระทบตอความมอสระในการปฏบตหนาท
ของเจาหนาทของรฐผนน
ทงใหนำาบทบญญตดงกลาวมาใชบงคบกบคสมรสของเจาหนาทของรฐ โดยใหถอวาการดำาเนนกจการ
ของคสมรสดงกลาวเปนการดำาเนนกจการของเจาหนาทของรฐ
และความในมาตรา๑๐๑ ยงใหนำาบทบญญตมาตรา๑๐๐มาใชบงคบกบการดำาเนนกจการของ ผซงพน
จากการเปนเจาหนาทของรฐมาแลวยงไมถงสองปโดยอนโลมเวนแตการเปนผถอหนไมเกนรอยละหาของจำานวนหน
ทงหมดทจำาหนายไดในบรษทมหาชนจำากด ซงมใชบรษททเปนคสญญากบหนวยงานของรฐตามมาตรา ๑๐๐ (๒)
ทไดรบอนญาตตามกฎหมายวาดวยหลกทรพยและตลาดหลกทรพย
ทงน เจาหนาทของรฐตำาแหนงใดทตองหามมใหไดดำาเนนกจการดงกลาว ใหเปนไปตามทคณะกรรมการ
ปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตกำาหนดโดยประกาศในราชกจจานเบกษา
ฉะนน อาศยอำานาจตามความในมาตรา ๑๐๐ แหงพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญดงกลาวขางตน
คณะกรรมการปองกนและปราบปรามทจรตแหงชาตจงกำาหนดตำาแหนงเจาหนาทของรฐทตองหามมใหดำาเนนกจการ
ตามความในบทบญญตดงกลาวดงตอไปน
64
๑.นายกรฐมนตร
๒.รฐมนตร
ทงนใหใชบงคบเมอพนกำาหนดหนงรอยแปดสบวนนบแตวนถดจากวนประกาศในราชกจจานเบกษาเปนตนไป
ประกาศณวนท๑๕กมภาพนธพ.ศ.๒๕๔๔
โอภาสอรณนท
ประธานกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต
(ราชกจจานเบกษาเลม๑๑๘/ตอนท๑๓กหนา๑-๒/๒๘กมภาพนธ๒๕๔๔)
65
ประกาศคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต
เรองกำาหนดตำาแหนงเจาหนาทของรฐทตองหามมใหดำาเนนกจการตามความในมาตรา๑๐๐
แหงพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรตพ.ศ.๒๕๔๒
(ฉบบท๒)พ.ศ.๒๕๕๕
**********************************
โดยทพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต พ.ศ. ๒๕๔๒
มาตรา๑๐๐ไดกำาหนดหามมใหเจาหนาทของรฐดำาเนนกจการบางอยางโดยเจาหนาทของรฐตำาแหนงใดทตองหาม
มใหดำาเนนกจการตามความในบทบญญตดงกลาวใหเปนไปตามทคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรต
แหงชาตกำาหนดโดยประกาศในราชกจจานเบกษา ซงคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตไดม
ประกาศเรองกำาหนดตำาแหนงเจาหนาทของรฐทตองหามมใหดำาเนนกจการตามความในมาตรา๑๐๐แหงพระราช
บญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต พ.ศ. ๒๕๔๒พ.ศ. ๒๕๔๔ ลงวนท ๑๕
กมภาพนธ๒๕๔๔กำาหนดตำาแหนงเจาหนาทของรฐใหตำาแหนงนายกรฐมนตรและรฐมนตรเปนตำาแหนงทตองหาม
มใหดำาเนนกจการตามความในมาตรา ๑๐๐ แหงพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและ
ปราบปรามการทจรตพ.ศ.๒๕๔๒และเพอใหการบงคบใชกฎหมายเปนไปอยางมประสทธภาพอนเปนการปองกน
และปราบปรามการทจรต ซงมทมาจากการกระทำาความผดอนเปนการขดกนระหวางประโยชนสวนบคคลและ
ประโยชนสวนรวม คณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตจงกำาหนดตำาแหนงเจาหนาทของรฐ
ทตองหามมใหดำาเนนกจการตามความในบทบญญตดงกลาวเพมเตม
อาศยอำานาจตามความในมาตรา๑๐๐แหงพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบ
ปรามการทจรต พ.ศ. ๒๕๔๒ อนเปนกฎหมายทมบทบญญตบางประการเกยวกบการจำากดสทธและเสรภาพของ
บคคลซงมาตรา๒๙ประกอบกบมาตรา๓๑มาตรา๓๒มาตรา๓๕มาตรา๔๑และมาตรา๔๓ของรฐธรรมนญ
แหงราชอาณาจกรไทยบญญตใหกระทำาไดโดยอาศยอำานาจตามบทบญญตแหงกฎหมายคณะกรรมการปองกนและ
ปราบปรามการทจรตแหงชาตจงกำาหนดตำาแหนงเจาหนาทของรฐทตองหามมใหดำาเนนกจการตามมาตรา ๑๐๐
เพมเตมจากตำาแหนงนายกรฐมนตร และรฐมนตร ซงไดกำาหนดไวแลวตามประกาศคณะกรรมการปองกนและ
ปราบปรามการทจรตแหงชาตลงวนท๑๕กมภาพนธ๒๕๔๔ดงตอไปน
๑.ผบรหารทองถน
๒.รองผบรหารทองถน
ทงน ใหใชบงคบเมอพนกำาหนดหนงรอยแปดสบวนนบแตวนถดจากวนประกาศในราชกจจานเบกษา
เปนตนไป
ประกาศณวนท๖มนาคมพ.ศ.๒๕๕๕
ปานเทพกลาณรงคราญ
ประธานกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต
(ราชกจจานเบกษาเลม๑๒๙/ตอนท๒๖กหนา๓๓/๑๖มนาคม๒๕๕๕)
66
ระเบยบสำานกนายกรฐมนตร
วาดวยการใหหรอรบของขวญของเจาหนาทของรฐพ.ศ.๒๕๔๔
*****************************
โดยททผานมาคณะรฐมนตรไดเคยมมตคณะรฐมนตรเกยวกบแนวทางปฏบตในการใหของขวญและรบ
ของขวญของเจาหนาทของรฐไวหลายครง เพอเปนการเสรมสรางคานยมใหเกดการประหยด มใหมการเบยดเบยน
ขาราชการโดยไมจำาเปนและสรางทศนคตทไมถกตอง เนองจากมการแขงขนกนใหของขวญในราคาแพง ทงยงเปน
ชองทางใหเกดการประพฤตมชอบอนๆ ในวงราชการอกดวย และในการกำาหนดจรรยาบรรณของเจาหนาทของรฐ
ประเภทตางๆกมการกำาหนดในเรองเดยวกนประกอบกบคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต
ไดประกาศกำาหนดหลกเกณฑและจำานวนทเจาหนาทของรฐจะรบทรพยสนหรอประโยชนอนใดโดยธรรมจรรยาได
ฉะนน จงสมควรรวบรวมมาตรการเหลานนและกำาหนดเปนหลกเกณฑการปฏบตของเจาหนาทของรฐในการให
ของขวญและรบของขวญไวเปนการถาวรมมาตรฐานอยางเดยวกน และมความชดเจนเพอเสรม มาตรการของ
คณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตใหเปนผลอยางจรงจงทงนเฉพาะในสวนทคณะกรรมการ
ปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตไมไดกำาหนดไว
อาศยอำานาจตามความในมาตรา๑๑(๘)แหงพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดนพ.ศ.๒๕๓๔
นายกรฐมนตรโดยความเหนชอบของคณะรฐมนตรจงวางระเบยบไวดงตอไปน
ขอ๑ระเบยบนเรยกวา“ระเบยบสำานกนายกรฐมนตรวาดวยการใหหรอรบของขวญของเจาหนาทของรฐ
พ.ศ.๒๕๔๔”
ขอ๒ระเบยบนใหใชบงคบตงแตวนถดจากวนประกาศในราชกจจานเบกษาเปนตนไป
ขอ๓ในระเบยบน
“ของขวญ”หมายความวาเงนทรพยสนหรอประโยชนอนใดทใหแกกนเพออธยาศยไมตรและใหหมายความ
รวมถงเงนทรพยสนหรอประโยชนอนใดทใหเปนรางวลใหโดยเสนหาหรอเพอการสงเคราะหหรอใหเปนสนนำาใจ
การใหสทธพเศษซงมใชเปนสทธทจดไวสำาหรบบคคลทวไปในการไดรบการลดราคาทรพยสน หรอการใหสทธพเศษ
ในการไดรบบรการหรอความบนเทงตลอดจนการออกคาใชจายในการเดนทางหรอทองเทยวคาทพกคาอาหารหรอ
สงอนใดในลกษณะเดยวกนและไมวาจะใหเปนบตรตวหรอหลกฐานอนใดการชำาระเงนใหลวงหนาหรอการคนเงน
ใหในภายหลง
“ปกตประเพณนยม”หมายความวาเทศกาลหรอวนสำาคญซงอาจมการใหของขวญกนและใหหมายความ
รวมถงโอกาสในการแสดงความยนดการแสดงความขอบคณการตอนรบการแสดงความเสยใจหรอการใหความชวย
เหลอตามมารยาททถอปฏบตกนในสงคมดวย
“หนวยงานของรฐ”หมายความวาสวนราชการหรอหนวยงานทอยในกำากบดแลของรฐทกระดบทงในราชการ
สวนกลางราชการสวนภมภาคราชการสวนทองถนและรฐวสาหกจ
“เจาหนาทของรฐ”หมายความวาขาราชการพนกงานและลกจางของหนวยงานของรฐ
“ผบงคบบญชา”ใหหมายความรวมถงผซงปฏบตหนาทหวหนาหนวยงานทแบงเปนการภายในของหนวย
งานของรฐและผซงดำารงตำาแหนงในระดบทสงกวาและไดรบมอบหมายใหมอำานาจบงคบบญชาหรอกำากบดแลดวย
67
“บคคลในครอบครว”หมายความวาคสมรสบตรบดามารดาพนองรวมบดามารดาหรอรวมบดาหรอ
มารดาเดยวกน
ขอ๔ระเบยบนไมใชบงคบกบกรณการรบทรพยสนหรอประโยชนอนใดของเจาหนาทของรฐซงอยภายใต
บงคบกฎหมายประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามทจรต
ขอ๕เจาหนาทของรฐจะใหของขวญแกผบงคบบญชาหรอบคคลในครอบครวของผบงคบบญชานอกเหนอ
จากกรณปกตประเพณนยมทมการใหของขวญแกกนมได
การใหของขวญตามปกตประเพณนยมตามวรรคหนง เจาหนาทของรฐจะใหของขวญทมราคาหรอมลคา
เกนจำานวนทคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตกำาหนดไวสำาหรบการรบทรพยสนหรอ
ประโยชนอนใดโดยธรรมจรรยาของเจาหนาทของรฐตามกฎหมายประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและ
ปราบปรามการทจรตมได
เจาหนาทของรฐจะทำาการเรยไรเงนหรอทรพยสนอนใดหรอใชเงนสวสดการใดๆเพอมอบใหหรอจดหาของ
ขวญใหผบงคบบญชาหรอบคคลในครอบครวของผบงคบบญชาไมวาในกรณใดๆมได
ขอ๖ผบงคบบญชาจะยนยอมหรอรเหนเปนใจใหบคคลในครอบครวของตนรบของขวญจากเจาหนาทของ
รฐซงเปนผอยในบงคบบญชามไดเวนแตเปนการรบของขวญตามขอ๕
ขอ๗เจาหนาทของรฐจะยนยอมหรอรเหนเปนใจใหบคคลในครอบครวของตนรบของขวญจากผทเกยวของ
ในการปฏบตหนาทของเจาหนาทของรฐมไดถามใชเปนการรบของขวญตามกรณทกำาหนดไวในขอ๘ผทเกยวของ
ในการปฏบตหนาทของเจาหนาทของรฐตามวรรคหนงไดแกผมาตดตองานหรอผซงไดรบประโยชนจากการปฏบต
งานของเจาหนาทของรฐในลกษณะดงตอไปน
(๑)ผซงมคำาขอใหหนวยงานของรฐดำาเนนการอยางหนงอยางใดเชนการขอใบรบรองการขอใหออกคำาสง
ทางปกครองหรอการรองเรยนเปนตน
(๒) ผซงประกอบธรกจหรอมสวนไดเสยในธรกจททำากบหนวยงานของรฐ เชน การจดซอจดจาง หรอ
การไดรบสมปทานเปนตน
(๓)ผซงกำาลงดำาเนนกจกรรมใดๆทมหนวยงานของรฐเปนผควบคมหรอกำากบดแลเชนการประกอบกจการ
โรงงานหรอธรกจหลกทรพยเปนตน
(๔)ผซงอาจไดรบประโยชนหรอผลกระทบจากการปฏบตหรอละเวนการปฏบตหนาทของเจาหนาทของรฐ
ขอ๘เจาหนาทของรฐจะยนยอมหรอรเหนเปนใจใหบคคลในครอบครวของตนรบของขวญจากผทเกยวของ
ในการปฏบตหนาทของเจาหนาทของรฐไดเฉพาะกรณการรบของขวญทใหตามปกตประเพณนยมและของขวญนน
มราคาหรอมลคาไมเกนจำานวนทคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตกำาหนดไวสำาหรบการรบ
ทรพยสนหรอประโยชนอนใดโดยธรรมจรรยาของเจาหนาทของรฐตามกฎหมายประกอบรฐธรรมนญวาดวยการ
ปองกนและปราบปรามการทจรต
ขอ๙ในกรณทบคคลในครอบครวของเจาหนาทของรฐรบของขวญแลวเจาหนาทของรฐทราบในภายหลง
วาเปนการรบของขวญโดยฝาฝนระเบยบน ใหเจาหนาทของรฐปฏบตตามหลกเกณฑทคณะกรรมการปองกนและ
ปราบปรามการทจรตแหงชาตกำาหนดไวสำาหรบการรบทรพยสนหรอประโยชนอนใดโดยธรรมจรรยาของเจาหนาท
ของรฐทมราคาหรอมลคาเกนกวาทกำาหนดไวตามกฎหมายประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปราม
การทจรต
68
ขอ๑๐ในกรณทเจาหนาทของรฐผใดจงใจปฏบตเกยวกบการใหของขวญหรอรบของขวญโดยฝาฝนระเบยบ
นใหดำาเนนการดงตอไปน
(๑) ในกรณทเจาหนาทของรฐเปนขาราชการการเมอง ใหถอวาเจาหนาทของรฐผนนประพฤตปฏบต
ไมเปนไปตามคณธรรมและจรยธรรม และใหดำาเนนการตามระเบยบทนายกรฐมนตรกำาหนดโดยความเหนชอบ
ของคณะรฐมนตรวาดวยมาตรฐานทางคณธรรมและจรยธรรมของขาราชการการเมอง
(๒) ในกรณทเจาหนาทของรฐเปนขาราชการประเภทอนนอกจาก (๑) หรอพนกงานขององคกรปกครอง
สวนทองถนหรอพนกงานของรฐวสาหกจใหถอวาเจาหนาทของรฐผนนเปนผกระทำาความผดทางวนยและใหผบงคบ
บญชามหนาทดำาเนนการใหมการลงโทษทางวนยเจาหนาทของรฐผนน
ขอ๑๑ใหสำานกงานปลดสำานกนายกรฐมนตรมหนาทสอดสองและใหคำาแนะนำาในการปฏบตตามระเบยบ
นแกหนวยงานของรฐในกรณทมผรองเรยนตอสำานกงานปลดสำานกนายกรฐมนตรวาเจาหนาทของรฐผใดปฏบต
ในการใหของขวญหรอรบของขวญฝาฝนระเบยบน ใหสำานกงานปลดสำานกนายกรฐมนตรแจงไปยงผบงคบบญชา
ของเจาหนาทของรฐผนนเพอดำาเนนการตามระเบยบน
ขอ ๑๒ เพอประโยชนในการเสรมสรางใหเกดทศนคตในการประหยดแกประชาชนทวไปในการแสดง
ความยนดการแสดงความปรารถนาดการแสดงการตอนรบ หรอการแสดงความเสยใจในโอกาสตางๆ ตามปกต
ประเพณนยม ใหเจาหนาทของรฐพยายามใชวธการแสดงออก โดยใชบตรอวยพรการลงนามในสมดอวยพรหรอ
ใชบตรแสดงความเสยใจแทนการใหของขวญ
ใหผบงคบบญชามหนาทเสรมสรางคานยมการแสดงความยนดการแสดงความปรารถนาดการแสดง
การตอนรบ หรอการแสดงความเสยใจ ดวยการปฏบตตนเปนแบบอยาง แนะนำาหรอกำาหนดมาตรการจงใจ
ทจะพฒนาทศนคตจตสำานกและพฤตกรรมของผอยในบงคบบญชาใหเปนไปในแนวทางประหยด
ขอ๑๓ใหปลดสำานกนายกรฐมนตรรกษาการตามระเบยบน
ประกาศณวนท๔ตลาคมพ.ศ.๒๕๔๔
พนตำารวจโททกษณชนวตร
นายกรฐมนตร
(ราชกจจานเบกษาเลม๑๑๘/ตอนพเศษ๑๐๔ง/หนา๖/๒๒ตลาคม๒๕๔๔)
69
ประกาศคณะกรรมการพนกงานเทศบาลจงหวดขอนแกน
เรองหลกเกณฑและเงอนไขเกยวกบจรยธรรมของพนกงานเทศบาลลกจางประจำาและพนกงานจาง
************************
โดยทคณะกรรมการมาตรฐานการบรหารงานบคคลสวนทองถนไดออกประกาศก.ถ.เรองกำาหนดมาตรฐาน
กลางทางจรยธรรมของขาราชการพนกงานและลกจางขององคกรปกครองสวนทองถนลงวนท๑๑มถนายนพ.ศ.
๒๕๕๖เพอใหขาราชการพนกงานและลกจางขององคกรปกครองสวนทองถนยดถอเปนหลกการแนวทางปฏบต
และเปนเครองกำากบความประพฤตของตน
อาศยอำานาจตามความในมาตรา๒๓ประกอบมาตรา๑๓แหงพระราชบญญตระเบยบบรหารงานบคคล
สวนทองถนพ.ศ.๒๕๔๒ประกอบกบประกาศคณะกรรมการกลางพนกงานเทศบาลเรองมาตรฐานทวไปเกยวกบ
จรยธรรมของพนกงานเทศบาลลกจางประจำาและพนกงานจางประกาศณวนท๓๑สงหาคมพ.ศ.๒๕๕๘มตคณะ
กรรมการกลางพนกงานเทศบาล(ก.ท.)ในการประชมครงท๖/๒๕๕๘เมอวนท๒๕มถนายน๒๕๕๘และก.ท.จ.
ขอนแกนในการประชมครงท๙/๒๕๕๘เมอวนท๑๘กนยายน๒๕๕๘ไดมมตเหนชอบใหกำาหนดหลกเกณฑและ
เงอนไขเกยวกบจรยธรรมของพนกงานเทศบาล ลกจางประจำาและพนกงานจาง เพอยดถอเปนเครองกำากบความ
ประพฤตพนกงานเทศบาลลกจางประจำาและพนกงานจางของเทศบาล
พนกงานเทศบาลลกจางประจำาและพนกงานจางของเทศบาลมหนาทดำาเนนการใหเปนไปตามกฎหมาย
เพอรกษาประโยชนสวนรวมและประเทศชาตอำานวยความสะดวกและใหบรการแกประชาชนตามหลกธรรมาภบาล
โดยจะตองยดมนในคานยมหลกของมาตรฐานจรยธรรมดงน
๑.การยดมนในคณธรรมและจรยธรรม
๒.การมจตสำานกทดซอสตยสจรตและรบผดชอบ
๓.การยดถอประโยชนของประเทศชาตเหนอกวาประโยชนสวนตนและไมมผลประโยชนทบซอน
๔.การยนหยดทำาในสงทถกตองเปนธรรมและถกกฎหมาย
๕.การใหบรการแกประชาชนดวยความรวดเรวมอธยาศยและไมเลอกปฏบต
๖.การใหขอมลขาวสารแกประชาชนอยางครบถวนถกตองและไมบดเบอนขอเทจจรง
๗.การมงผลสมฤทธของงานรกษามาตรฐานมคณภาพโปรงใสและตรวจสอบได
๘.การยดมนในระบบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข
๙.การยดมนในหลกจรรยาวชาชพขององคกร
ทงนการฝาฝนหรอไมปฏบตตามมาตรฐานทางจรยธรรมใหถอวาเปนการกระทำาผดทางวนย
ประกาศณวนท๓๐กนยายนพ.ศ.๒๕๕๘
กำาธรถาวรสถตย
ผวาราชการจงหวดขอนแกน
ประธานกรรมการพนกงานเทศบาลจงหวดขอนแกน
70
ประมวลจรยธรรมของพนกงานเทศบาลของเทศบาลนครขอนแกน
จงหวดขอนแกนพ.ศ.๒๕๕๒
*******************
หมวด๑
บททวไป ขอ๑ในประมวลจรยธรรมน
“พนกงานเทศบาล”หมายถงพนกงานเทศบาลพนกงานครเทศบาลและบคลากรทางการศกษาตามท
บญญตไวในพระราชบญญตระเบยบบรหารงานบคคลสวนทองถนพ.ศ.๒๕๔๒หรอกฎหมายอนๆรวมถงพนกงาน
จางและลกจางประจำาและพนกงานสถานธนานบาลของเทศบาลนครขอนแกน
หมวด๒
มาตรฐานจรยธรรม
สวนท๑
มาตรฐานจรยธรรมอนเปนคานยมหลก
สำาหรบพนกงานเทศบาลชองเทศบาลนครขอนแกน ขอ๓พนกงานเทศบาลของเทศบาลนครขอนแกนทกคนมหนาทดำาเนนการใหเปนไปตามกฎหมายเพอรกษา
ประโยชนสวนรวม เปนกลางทางการเมอง อำานวยความสะดวกและใหบรการแกประชาชน ตามหลกธรรมาภบาล
โดยจะตองยดมนในคานยมหลก๑๐ประการดงน
(๑)การยดมนในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข
(๒)การยดมนในคณธรรมและจรยธรรม
(๓)การมจตสำานกทดซอสตยและรบผดชอบ
(๔)การยดถอประโยชนของประเทศชาตเหนอกวาประโยชนสวนตนและไมมผลประโยชน
ทบซอน
(๕)การยนหยดทำาในสงทถกตองเปนธรรมและถกกฎหมาย
(๖)การใหบรการแกประชาชนดวยความรวดเรวมอธยาศยและไมเลอกปฏบต
(๗)การใหขอมลขาวสารแกประชาชนอยางครบถวนถกตองและไมบดเบอนขอเทจจรง
(๘)การมงผลสมฤทธของงานรกษามาตรฐานมคณภาพโปรงใสและตรวจสอบได
(๙)การยดมนในหลกจรรยาวชาชพขององคกร
(๑๐) การสรางจตสำานกใหประชาชนในทองถนประพฤตตนเปนพลเมองทด รวมกนพฒนาชมชนใหนาอย
คคณธรรมและดแลสภาพสงแวดลอมใหสอดคลองรฐธรรมนญฉบบปจจบน
ขอ ๑๓ พนกงานเทศบาลของเทศบาลนครขอนแกนตองไมใชสถานะหรอตำาแหนงไปแสวงหาประโยชน
ทมควรไดสำาหรบตนเองหรอผอน ไมวาจะเปนประโยชนในทางทรพยสนหรอไมกตาม ตลอดจนไมรบของขวญ
71
ของกำานล หรอประโยชนอนใดจากผรองเรยน หรอบคคลทเกยวของเพอประโยชนตางๆ อนอาจเกดจากการ
ปฏบตหนาทของตนเวนแตเปนการใหโดยธรรมจรรยาหรอการใหตามประเพณ
หมวด๔
ขนตอนการลงโทษ ขอ ๒๔ การประพฤตปฏบตฝาฝนประมวลจรยธรรมน ในกรณอนมใชเปนความผดทางวนยหรอความผด
ทางอาญา ใหดำาเนนการตามควรแกกรณเพอใหมการแกไขหรอดำาเนนการทถกตองหรอตกเตอนหรอนำาไป
ประกอบการพจารณาการแตงตงการเขาสตำาแหนงการพนจากตำาแหนงการเลอนขนเงนเดอนหรอการพจารณา
ความดความชอบหรอการสงใหผฝาฝนนนปรบปรงตนเองหรอไดรบการพฒนาแลวแตกรณ
72
ประกาศเทศบาลนครขอนแกน
วาดวยประมวลจรยธรรมของขาราชการการเมองทองถนฝายบรหาร
เทศบาลนครขอนแกนพ.ศ.๒๕๕๕
*****************
หมวด๑
บททวไป ขอ๓ในประกาศน
“ขาราชการการเมองทองถน” หมายถง ขาราชการการเมองทองถนฝายบรหารเทศบาลนครขอนแกน
(นายกเทศมนตร รองนายกเทศมนตร เลขานการนายกเทศมนตร ทปรกษานายกเทศมนตร) รวมทงบคคล
ทฝายบรหารแตงตงตามทบญญตไวในพระราชบญญตเทศบาล
หมวด๒
มาตรฐานจรยธรรม
สวนท๑
มาตรฐานจรยธรรมอนเปนคานยมหลก ขอ๕ขาราชการการเมองทองถนมหนาทดำาเนนการใหเปนไปตามกฎหมายเพอรกษาประโยชนสวนรวม
อำานวยความสะดวกและใหบรการแกประชาชนตามหลกธรรมาภบาล โดยจะตองยดมนในมาตรฐานทางจรยธรรม
อนเปนคานยมหลก๙ประการดงน
๑)การยดมนในคณธรรมและจรยธรรม
๒)การมจตสำานกทดซอสตยและรบผดชอบ
๓)การยดถอประโยชนของประเทศชาตเหนอกวาประโยชนสวนตนและไมมผลประโยชนทบซอน
๔)การยนหยดทำาในสงทถกตองเปนธรรมและถกกฎหมาย
๕)การใหบรการแกประชาชนดวยความรวดเรวมอธยาศยและไมเลอกปฏบต
๖)การใหขอมลขาวสารแกประชาชนอยางครบถวนถกตองและไมบดเบอนขอเทจจรง
๗)การมงผลสมฤทธของงานรกษามาตรฐานมคณภาพโปรงใสและตรวจสอบได
๘)การยดมนในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข
๙)การยดมนในหลกจรรยาวชาชพขององคกร
หมวด๔
ขนตอนการลงโทษ ขอ ๓๗ การปฏบตฝาฝนประมวลจรยธรรมน ใหดำาเนนการตามควรแกกรณ เพอใหมการแกไขหรอ
ดำาเนนการทถกตอง หรอตกเตอน หรอนำาไปประกอบการพจารณาในการเขาสตำาแหนง การพนจากตำาแหนง
หรอการสงใหผฝาฝนนนปรบปรงตนเองหรอไดรบการพฒนาแลวแตกรณ
ประกาศณวนท๓๐มนาคม๒๕๕๕
พระพลพฒนพระเดช
นายกเทศมนตรนครขอนแกน
73
ประกาศเทศบาลนครขอนแกน
วาดวยประมวลจรยธรรมของขาราชการการเมองทองถนฝายสภาทองถน
เทศบาลนครขอนแกนพ.ศ.๒๕๕๕*****************
หมวด๑
บททวไป ขอ๓ในประกาศน
“ขาราชการการเมองทองถน”หมายถงขาราชการการเมองทองถนฝายสภาทองถนเทศบาลนครขอนแกน
(ประธานสภาฯรองประธานสภาฯเลขานการสภาฯสมาชกสภาทองถน)
หมวด๒
มาตรฐานจรยธรรม
สวนท๑
มาตรฐานจรยธรรมอนเปนคานยมหลก ขอ ๕ ขาราชการการเมองทองถนมหนาทดำาเนนการใหเปนไปตามกฎหมาย เพอรกษาประโยชนสวนรวม
อำานวยความสะดวกและใหบรการแกประชาชนตามหลกธรรมาภบาล โดยจะตองยดมนในมาตรฐานทางจรยธรรม
อนเปนคานยมหลก๙ประการดงน
๑)การยดมนในคณธรรมและจรยธรรม
๒)การมจตสำานกทดซอสตยและรบผดชอบ
๓)การยดถอประโยชนของประเทศชาตเหนอกวาประโยชนสวนตนและไมมผลประโยชนทบซอน
๔)การยนหยดทำาในสงทถกตองเปนธรรมและถกกฎหมาย
๕)การใหบรการแกประชาชนดวยความรวดเรวมอธยาศยและไมเลอกปฏบต
๖)การใหขอมลขาวสารแกประชาชนอยางครบถวนถกตองและไมบดเบอนขอเทจจรง
๗)การมงผลสมฤทธของงานรกษามาตรฐานมคณภาพโปรงใสและตรวจสอบได
๘)การยดมนในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข
๙)การยดมนในหลกจรรยาวชาชพขององคกร
หมวด๔
ขนตอนการลงโทษ ขอ ๓๗ การปฏบตฝาฝนประมวลจรยธรรมน ใหดำาเนนการตามควรแกกรณ เพอใหมการแกไขหรอ
ดำาเนนการทถกตอง หรอตกเตอน หรอนำาไปประกอบการพจารณาในการเขาสตำาแหนง การพนจากตำาแหนง
หรอการสงใหผฝาฝนนนปรบปรงตนเองหรอไดรบการพฒนาแลวแตกรณ
ประกาศณวนท๓๐มนาคม๒๕๕๕
เรองชยตราช
ประธานสภาเทศบาลนครขอนแกน
74
คำาถาม/คำาตอบ
ขอ๑. ถามเปนคสญญามความหมายอยางไร?
ตอบการเปนคสญญาหมายถงเจาหนาทของรฐไดเขามาทำาสญญากบรฐและเจาหนาทของรฐจะตองเขาไป
เกยวของกบสญญานนจากการใชอำานาจหนาทตามกฎหมายของตำาแหนงนนๆโดยทสญญาทกลาวถงนไดแกสญญา
ทรฐไดทำาขนตามระเบยบฯทใชกบหนวยงานของรฐในการจดซอจดจางตางๆเปนตน
สำาหรบหนวยงานของรฐหมายถงเฉพาะหนวยงานของรฐทเจาหนาทของรฐผนนปฏบตหนาทเปนเจาหนาท
ของรฐซงมอำานาจกำากบดแลควบคมตรวจสอบหรอดำาเนนคด
เชนนายก เปนนายกเทศมนตรเทศบาลตำาบลขนายกและคสมรสของนายกจะเขามาทำาสญญากบ
เทศบาลตำาบลขมไดซงรวมถงกรณทนายกซงเปนนายกเทศมนตรเทศบาลตำาบลขโดยนายกไดมอำานาจกำากบ
ดแลควบคมหรอตรวจสอบหนวยงานคในกรณนนายกซงเปนนายกเทศมนตรเทศบาลตำาบลขและคสมรส
จะเขาเปนคสญญากบหนวยงานคมไดและถาหากวานายกซงเปนนายกเทศมนตรเทศบาลตำาบลขจะตองดำาเนน
คดกบบรษทงทเปนคสญญากบเทศบาลตำาบลขในกรณนนายกและคสมรสจะเขาเปนคสญญากบบรษทงมได
เชนกน
ขอ๒. ถามการมสวนไดเสยในสญญามความหมายอยางไร?
ตอบการมสวนไดเสยในสญญาหมายถงการทเจาหนาทของรฐไดเขาไปมสวนไดเสยในสญญาทรฐไดทำาไว
กบบคคลใดๆนอกเหนอจากกรณในขอ๑ซงไดแกการทเจาหนาทของรฐจะไดรบประโยชนหรอาจจะเสยประโยชน
จากการปฏบตตามสญญาจากการดำาเนนการตามสญญานนๆทอยในการดำาเนนการตามอำานาจหนาทของเจาหนาท
ของรฐผนน
เชนนายกนายกเทศมนตรเทศบาลตำาบลคไดวาจางบรษทงทมนายขซงเปนบตรของนายกทไดบรรล
นตภาวะแลวเปนกรรมการผจดการและนายกในฐานะนายกเทศมนตรเทศบาลตำาบลคไดเขาไปชวยเหลอตางๆ
ในการดำาเนนการตามสญญาเพอใหบรษท ง ไดรบประโยชนสงสดจากสญญาเกนกวาปกตทจะไดรบประโยชนตาม
สญญาททำาไวและไดมการปฏบตทแตกตางจากรณอนๆทมบรษทอนไดเปนคสญญากบเทศบาลตำาบลคทมลกษณะ
อยางเดยวกน
ขอ๓. ถามการเปนหนสวนหรอผถอหนในหางหนสวนหรอบรษทมความหมายอยางไร?
ตอบการเปนหนสวนหรอผถอหนหมายถงการทเจาหนาทของรฐไดเขาไปลงทนตางๆในธรกจของเอกชน
โดยการเปนหนสวนในหางหนสวนประเภทตางๆ หรอไดเปนผถอหนแลวแตกรณ และในเวลาตอมาภายหลง
หางหนสวนฯหรอบรษททเจาหนาทของรฐนนไดเขามาเปนคสญญาใดๆตามขอ๑
เชน นาย ก ไดเขาไปลงทนโดยไดเปนหนสวนในหางหนสวน ค และไดถอหนในบรษท ง ในเวลาตอมา
นาย ก ไดเปนนายกเทศมนตรเทศบาลตำาบล ข และหางหนสวนฯหรอบรษท ทมนาย ก ซงเปนนายกเทศมนตร
ไดเขามาเปนคสญญากบเทศบาลตำาบล ข ซงม นาย ก เปนเจาหนาทของรฐซงมอำานาจกำากบ ดแล ควบคม
ตรวจสอบหรอดำาเนนคด
75
ขอ๔. ถาม การหามรบสมปทานจากรฐ หนวยราชการ หนวยงานของรฐ ราชการสวนทองถน
มความหมายและขอบเขตอยางไร?
ตอบการหามตามกฎหมายในขอนเปนการหามเปนการทวไปในการรบสมปทานจากรฐไมวาเปนการรบ
สมปทานจากหนวยงานของรฐทไดจดตงในรปแบบใดๆกตาม โดยทสญญาสมปทานนนมความแตกตางจากสญญา
ทวๆไปหรอตางจากการเขาเปนคสญญาตามขอ๑
ขอ๕. ถาม สญญาทมลกษณะเปนการผกขาดตดตอนไมวาทางตรงหรอทางออมกบรฐ หรอ
หนวยราชการหนวยงานของรฐราชการสวนทองถนมความหมายและขอบเขตอยางไร?
ตอบหมายถงสญญาทอาจจะเรยกชออยางอนและเปนสญญาในลกษณะทำานองเดยวกบกบสญญาสมปทาน
ดงนน การทำาสญญาทมลกษณะเปนการผกขาดตดตอนแลวไมวาจะไดทำากบหนวยงานของรฐทไดจดตงในรปแบบ
ใดๆกตามกเปนการตองหามตามกฎหมายทงสน
การผกขาดตดตอน หมายถง เมอไดมการทำาสญญากนแลวในระยะเวลาทสญญามผลผกพนคสญญา
หนวยงานของรฐจะไมเปดโอกาสใหบคคลอนหรอนตบคคลอนเขามาทำาสญญาในลกษณะเดยวกนนนอกในเขตพนท
ขององคการปกครองสวนทองถนในจงหวดนน หรอทเกยวกบภารกจของสวนราชการทมฐานะเปนกรมนนๆ อก
หรอไมเปดใหมการแขงขนใดๆตามสญญาทไดทำากนไวแลว
คณะผจดทำ�ทปรกษา๑) ดร.กฤษณวรณ ไชยนจ ปลดเทศบาลนครขอนแกน
๒) นางกฤษณา แสนสอาด รองปลดเทศบาลนครขอนแกน
๓) นางวรพรรณ ธลจนทร ผอำานวยการกองวชาการและแผนงาน
๔) นางสาวฐตรตน ศรชานนท นตกรชำานาญการพเศษ รกษาราชการแทน
ในตำาแหนงหวหนาฝายนตการ
ผจดทำา๑) นายศภวตร สาขา นตกรชำานาญการ
ผชวยผจดทำา๑) นางพชญานน จนทรหอม เจาพนกงานธรการชำานาญงาน
๒) นางสาวพธตา เกษร ผชวยนกประชาสมพนธ