บทที่ 1 : บทนําe0%cd%a… · บทที่ 1 : บทนํา...
TRANSCRIPT
1
เอกสารคาสอน
วชา ศ. 362 เศรษฐกจประเทศในเอเชย
หนงสอ “เศรษฐกจจนและเศรษฐกจเพอนบานอาเซยน”
บทท 1 : บทนา
โดย
รองศาสตราจารย ดร.อกษรศร พานชสาสน
จดพมพโดย
คณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร
ตลาคม 2557
2
บทท 1 : บทนา
เศรษฐกจจนไดกาวขนเปนตวจกรสาคญในการขบเคลอนเศรษฐกจโลก ทงดานการผลต การ
บรโภค การลงทน และการคาระหวางประเทศ ในขณะน ขนาดเศรษฐกจ GDP ของจนใหญเปนอนดบ 2
ของโลก ดวยสดสวนรอยละ 14.7 ของ GDP โลก
สาหรบความสมพนธกบไทย ในป 2013 จนไดกลายเปนประเทศคคาอนดบ 1 ของไทย ตลอดจน
การเขามาลงทนของจนในประเทศไทยไดเพมมากขน ดงนน ดวยการขยายตวทางเศรษฐกจของจน และ
ความสาคญของจนตอเศรษฐกจไทยทมเพมขนอยางตอเนอง จงควรจะตองมความรความเขาใจกลไกและ
ระบบเศรษฐกจของจน เพอกาหนดและปรบยทธศาสตรของประเทศไทยในการแสวงหาประโยชนจาก
พลวตโลกทเกดจากเศรษฐกจจนใหมากขน
ตารางท 1-1 การเปรยบเทยบดชนเศรษฐกจสาคญ ป 2013
Unit Indonesia Malaysia Philippines Singapore Thailand Brunei
Darussalam Cambodia Lao P.D.R. Myanmar Vietnam
GDP (nominal) Millions
USD 870,275 312,433 272,018 295,744 387,156 16,214 15,659 10,002 53,140 170,565
GDP (nominal)
per capita USD 3,509 11,513 2,790 54,775 5,674 39,942 1,015 1,476 910 1,901
Population Millions 247.954 29.62 97.484 5.399 68.229 0.406 15.407 6.772 64.932 89.691
Unit China Japan Korea India Australia New Zealand United States EU
GDP (nominal) Millions
USD 9,181,377 4,901,532 1,221,801 1,870,651 1,505,277 181,330 16,799,700 17,371,618
GDP (nominal)
per capita USD 6,747 38,491 24,328 1,504 64,863 40,481 53,101 34,060
Population Millions 1,360.76 127.341 50.22 1,243.34 23.207 4.479 318.713 504.456
ทมา: World Economic Outlook Database, April 2014
3
ในการปฏรปเศรษฐกจ ผนาและรฐบาลจนไดปรบใชระบบเศรษฐกจทมลกษณะเฉพาะเปน
เอกลกษณของจนเอง ซงเรยกวา "Socialist Market Economy with Chinese Characteristics" หรอ
“เศรษฐกจกลไกตลาดแบบจน” และมทงความเหมอนและความแตกตางจากระบบเศรษฐกจของไทย และ
เศรษฐกจกลไกตลาดโดยทวไป จงจาเปนตองมการศกษาวเคราะหและทาความเขาใจอยางลกซง
นอกจากน หลายประเทศทวโลกตางใหความสาคญกบรปแบบการพฒนาเศรษฐกจจนทม
ลกษณะเฉพาะ จนมคาเรยกวา “โมเดลจน” (China Model) รวมทงมความพยายามทจะเสนอเปนแนว
ทางเลอกในการพฒนาเศรษฐกจของประเทศในลกษณะทแตกตางจากฉนทามตวอชงตน (Washington
Consensus) โดยมการบญญตคาวา ฉนทามตปกกง (Beijing Consensus) เพอใชเปนอกแนวทางเลอกในการ
พฒนาเศรษฐกจของประเทศตางๆ
ภาพท 1-1 แผนทประเทศสมาชกในอาเซยน
ในขณะเดยวกน ประเทศอนๆ ในภมภาคเอเชยกมความสาคญและโดดเดน โดยเฉพาะในบรบทของ
การรวมตวกนเพอมงสการเปน “ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน”(ASEAN Economic Community :AEC) ในป
2015 ภายใตความรวมมอของสมาคมกลมประเทศในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต (Association of South
4
East Asian Nations : ASEAN) หรอ อาเซยน ซงมสมาชกรวม 10 ประเทศ ไดแก บรไน กมพชา อนโดนเซย
ลาว เมยนมาร (พมา) มาเลเซย ฟลปปนส สงคโปร ไทย และเวยดนาม ในดานเศรษฐกจ ทง 10 ประเทศม
ขนาดเศรษฐกจ GDP รวมกนคดเปนสดสวนรอยละ 4.3 ของ GDP โลก
ตารางท 1-2 มลคาเศรษฐกจ GDP และ GDP per capita ของประเทศอาเซยน ป 2013
ประเทศ มลคา GDP
(Millions USD)
รายไดเฉลยตอหว
GDP per capita
(US$)
อนโดนเซย 878,043 3,509
ไทย 385,694 5,674
มาเลเซย 304,726 10,548
สงคโปร 276,520 54,775
ฟลปปนส 250,182 2,790
เวยดนาม 155,820 1,901
พมา 59,444 1,144
บรไน 16,954 39,942
กมพชา 14,038 1,015
ลาว 9,100 1,476
ทมา: World Economic Outlook Database, April 2014
5
ตารางท 1-3 การคาระหวางประเทศ (2013)
ประเทศ
Ratio of exports to
GDP
Ratio of imports to
GDP
Ratio of total trade
to GDP
% % %
Indonesia 20.8 21.3 42.0
Malaysia 74.8 67.5 142.3
Philippines 21.5 26.0 47.5
Singapore 144.3 131.2 275.4
Thailand 62.5 68.2 130.6
Brunei Darussalam
67.4 21.3 88.7
Cambodia 63.5 63.7 127.2
Lao P.D.R. 21.9 27.3 49.1
Myanmar 22.2 23.3 45.4
Vietnam 93.6 93.3 186.9
ทมา : รวบรวมจาก ASEAN Secretariat
ตารางท 1-4 การเขามาลงทนในอาเซยนจากตางประเทศ
ประเทศ Foreign direct investments inflow(US$ million)
2011 2012 2013
Brunei Darussalam 1,208.30 864.8 43.60
Cambodia 891.7 1,557.10 - 282.20
Indonesia 19,241.60 19,137.90 - 694.00
Lao P.D.R. 300.7 294.4 132.30
Malaysia 12,000.90 9,400.00 2,897.40
Myanmar 2,057.00 1,152.30 -
Philippines 1,815.90 2,797.00 1,062.80
6
ประเทศ Foreign direct investments inflow(US$ million)
2011 2012 2013
Singapore 48,474.50 59,811.50 833.40
Thailand 3,861.10 10,699.20 2,300.60
Vietnam 7,519.00 8,368.00 532.00
ASEAN 97,370.80 114,082.20 6,825.80
ทมา : รวบรวมจาก ASEAN Secretariat
ภาพท 1-2 กรอบภาพแสดงความรวมมอประชาคมอาเซยน
ทมา : กรมเจรจาการคาระหวางประเทศ
7
ดงนน นอกเหนอจากจนแลว ประเทศในกลมอาเซยนมศกยภาพทางเศรษฐกจและมตลาดผบรโภค
ขนาดใหญ มประชากรรวมกนเกอบ 600 ลานคน รวมทงการคาขายภายในภมภาคอาเซยนไดขยายตวและทว
ความสาคญขนมาก โดยเฉพาะการคาระหวางไทยกบอาเซยนไดเพมขนอยางรวดเรว จนทาใหกลมอาเซยน
กลายเปนตลาดสงออกอนดบ 1 ของไทย และในขณะเดยวกน การคาขายระหวางจนกบอาเซยนกไดขยายตว
ไปมาก จนทาใหอาเซยนกลายเปนคคาอนดบ 3 ของจน และจนเองกไดกลายเปนคคาอนดบ 1 ของอาเซยน
อยางไรกด แมวากลมอาเซยนจะประกอบดวยประเทศสมาชกทตงอยในภมภาคเดยวกน แตกยงคงม
ความแตกตางหลากหลายของรปแบบการพฒนาประเทศและระดบของการพฒนาเศรษฐกจ เชน ประเทศ
พฒนากาวหนาอยางเชนสงคโปร และประเทศคอนขางดอยพฒนาอยางเชนลาว รวมทงความหลากหลาย
ของสภาพภมประเทศ เชน ประเทศทเปนเกาะมทะเลลอมรอบอยางเชนสงคโปร หรอหมเกาะอยางเชน
ฟลปปนส ในขณะเดยวกน กมประเทศสมาชกทไมมทางออกสทะเลอยางลาว ตลอดจนความแตกตาง
หลากหลายของภาษาทใชในบรรดาประเทศสมาชก เชน ภาษาไทย ภาษาเวยดนาม ภาษาพมา ภาษาเขมร
ภาษามาเลย เปนตน รวมไปถงความหลากหลายของศาสนา ความเชอ วฒนธรรม และวถชวต เชน อทธพล
ของศาสนาพทธในไทย พมา ลาว และกมพชา ศาสนาอสลามในมาเลเซยและอนโดนเซย และศาสนาครสต
ในฟลปปนส เปนตน
นอกจากน ยงคงมความแตกตางในเรองของเวลาทใช (Time Zone) เชน ไทยและอนโดนเซยใชเวลา
เดยวกน ในขณะท มาเลเซยและสงคโปรใชเวลาเดยวกน แตเรวกวาไทยและอนโดนเซย 1 ชวโมง เปนตน
ความพยายามในการรวมตวเปนประชาคมเดยวกน หรอ AEC จงเปนสงททาทายและถกตงคาถามวา จะ
รวมตวกนไดจรงหรอไม
ดงนน เนอหาในเอกสารคาสอนน จงมวตถประสงค เพอทาความเขาใจระบบเศรษฐกจของ
ประเทศจน และประเทศเพอนบานไทยในกลมอาเซยน และสามารถนาไปเปนพนฐานความรในการ
วเคราะหพฒนาการทางเศรษฐกจของจนและแตละประเทศเพอนบานในอาเซยน และเพอเตรยมองคความร
และเตรยมความพรอมกอนทจะมการรวมตวกนเปน“ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน” (AEC) ในป 2015
วธการศกษา
เนอหาในเอกสารคาสอนน โดยการวเคราะหโดยการทบทวนวรรณกรรมและวเคราะหหนงสอและตาราทเกยวของกบเศรษฐกจจนและเศรษฐกจประเทศเพอนบานไทยในกลมอาเซยนทมอยในปจจบน ทงจากแหลงขอมลในประเทศไทยและในตางประเทศ
8
นอกจากน ยงไดมการเดนทางไปลงพนทเกบขอมลในประเทศจนและประเทศในอาเซยน ตลอดจนการวเคราะหตดตามสถานการณปจจบนของเศรษฐกจจนและเพอนบานไทยในกลมอาเซยนรวม 9 ประเทศ ไดแก บรไน กมพชา อนโดนเซย ลาว พมา (เมยนมาร) มาเลเซย ฟลปปนส สงคโปร และเวยดนาม โดยมทงแหลงขอมลปฐมภมและแหลงทตยภมจากรายงานของหนวยราชการทงจากแหลงในประเทศไทย และตางประเทศ ตลอดจนบทความวชาการและสอสงพมพ และสอออนไลน
การทบทวนวรรณกรรม
I ตวอยางการศกษาทบทวนวรรณกรรมและวเคราะหหนงสอและตาราทเกยวของกบเศรษฐกจจน
ในขณะน มการตพมพเผยแพรหนงสอและเอกสารภาษาองกฤษเกยวกบเศรษฐกจจนจานวนมาก
และมแนวโนมทจะเพมมากขน สอดคลองกบบทบาทของจนทเพมมากขนในเวทเศรษฐกจโลก
จากการศกษาสารวจพบวา หนงสอภาษาองกฤษเกยวกบเศรษฐกจจน สวนใหญเปนหนงสอท
เกยวกบการปฏรปทางเศรษฐกจหลงการเปดประเทศและปฏรปของจนในป ค.ศ. 1979 ซงมทงประเภททให
ขอมลในภาพกวาง ประเภททเนนการเปรยบเทยบกบประเทศอนหรอเขตเศรษฐกจอน และประเภทท
กลาวถงการปฏรปเฉพาะดาน รวมทงการวเคราะหปญหาทเกดขนจากการปฏรปเศรษฐกจจน
The World Bank, The East Asian Miracle, World Bank, 1993
เอกสารวชาการนเปนรายงานของธนาคารโลกทเขยนขนสาหรบบคคลทวไป เพออธบายแนวทางท
ประเทศเอเชยตะวนออกใชในการพฒนาเศรษฐกจในชวง ค.ศ. 1965 – 1990 โดยชถงนโยบายการพฒนาท
เปนรปธรรม ซงนาไปสการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจของจนอยางกาวกระโดด
นอกจากนน รายงานของธนาคารโลกชนนยงวเคราะหนโยบายของจนในดานการกระจายความ
เจรญและรายได เพอใหการจดสรรทรพยากรมความเทาเทยมและเปนธรรมมากขน
Barry Naughton, Growing out of the Plan: Chinese Economic Reform 1978-1993, Cambridge
University Press, 1995
หนงสอเลมนเปนงานทศกษาเกยวกบการปฏรปของจนอยางคอนขางครบถวน ตงแตป ค.ศ. 1978 ท
เรมตนมการปฏรปเศรษฐกจ จนกระทงเกดการเปลยนแปลงชวงแรกในป ค.ศ. 1993 Naughton เนนนโยบาย
9
พฒนาในภาคอตสาหกรรมและเศรษฐกจมหภาคของจน และไดมการวเคราะหนโยบายทงสองดานดงกลาว
เพอชวยในการทาความเขาใจแนวทางการปฏรปของจนในภาพรวม
ประเดนสาคญของหนงสอเลมน คอ รปแบบการปฏรปของจนทเปลยนผานอยางคอยเปนคอยไป
(gradualism) จากเศรษฐกจระบบวางแผนมาเปนเศรษฐกจกลไกตลาด และวเคราะหวา สามารถเปนรปแบบ
ตวอยางกรณศกษาสาหรบเศรษฐกจเปลยนผานในประเทศกาลงพฒนาอนๆ ตอไปได
Nicholas Lardy, China's Unfinished Economic Revolution, Institution Press, 1998
หนงสอเลมนพยายามอธบายการเปลยนผานและปฏรปเศรษฐกจจน สรปไดดงน
1) การปฏรปของจน เนนใน 2 ดาน คอ การปฏรปวสาหกจของรฐและการแปรรปรฐวสาหกจ และ
ระบบธนาคาร
2) โครงสรางและธรรมเนยมการปฏบตของระบบธนาคารในจน
3) วกฤตการเงนทอาจจะเกดขนในจน
จดเดนของหนงสอเลมน คอ ความพยายามใหผอานเขาใจถงความผดพลาดทางนโยบายในการ
ปฏรปของจนบางประการ และขอคดทไดจากความผดพลาดดงกลาว
Laurence J. Brahm, China’s Century: The Awakening of the Next Economic Powerhouse, John Wiley
& Sons, 2001
หนงสอเลมนรวมบทความหลายเรองจากนกวชาการชนนาทงชาวจนและชาวตะวนตก เชน Ezra
Vogel และ Brent Scowcroft รวมทง Zhou Nan ซงลวนอธบายแนวโนมทจนจะกาวขนมาแทนทสหรฐฯ ใน
ฐานะผนาทางเศรษฐกจโลกในศตวรรษน ผานการวเคราะหเหตการณรวมสมยทหลากหลาย
Barry J. Naughton, Holding China Together: Diversity and National Integration in the Post-Deng
Era, Cambridge University Press, 2004
หนงสอของ Naughton เนนวเคราะหหลงจากเกดเหตการณวกฤตการณเทยนอนเหมน ในจน ชวงป
ค.ศ. 1989 และผลกระทบทเกดขน โดยมองวา แมจะมการคาดการณเกยวกบการลมสลายทางเศรษฐกจของ
จน แตกลบปรากฏวาจนสามารถสรางความเปนปกแผนทางการเมอง และยกฐานะตวเองในระดบโลกได
10
หนงสอเลมนเปนการรวบรวมงานเขยนหลายๆ ชน ทชใหเหนแนวทางการตดสนใจดานนโยบาย
ของผนาจน ในการพฒนาโครงสรางสถาบนทางเศรษฐกจและการเมอง และการบงคบใชนโยบายทมความ
ซบซอน ในการแทรกแซงการดาเนนกจกรรมท งทางเศรษฐกจและสงคม เชน ดานการจางงานและ
เคลอนยายทอย การควบคมจานวนประชากร การปฏรปภาคอตสาหกรรม และการลดชองวางความเจรญใน
แตละพนท เปนตน ภายใตบรบทของเศรษฐกจและสงคมจนทมความหลากหลายมากขน
Peter Nolan, Transforming China: Globalization, Transition and Development, Anthem Press, 2004
หนงสอเลมนวเคราะหความทาทายตางๆทเกดขนกบเศรษฐกจจน นบตงแตปลายทศวรรษท 1970
ซงในชวงระยะเวลาดงกลาว เกดการเปลยนผานครงใหญในจน จากเดมในชวงปลายทศวรรษท 1970
เศรษฐกจจนยงขบเคลอนโดยการวางแผนโดยตรงจากสวนกลาง ซงมพรรคคอมมวนสตเปนศนยอานาขและ
เศรษฐกจจนทมลกษณะโดดเดยวจากนานาชาต Nolan แบงความทาทายตอเศรษฐกจจนเปน 3 ประเดน คอ
กระบวนการโลกาภวตน (Globalization) กระบวนการเปลยนผาน (Transition) และกระบวนการพฒนา
(Development)
สาหรบกระบวนการโลกาภวตนทาทายประเทศจนในแงของการเขามาเชอมประสานระบบ
เศรษฐกจของจนเขากบเศรษฐกจโลก และเปนชวงเวลาทเกดการเปลยนแปลงครงใหญของระบบธรกจโลก
ในขณะท ความทาทายในกระบวนการเปลยนผาน ม 2 ประเดน คอ ประเดนความสมพนธระหวาง
การเปลยนแปลงทางเศรษฐกจทเกดขนกบการเปลยนแปลงทางการเมอง และประเดนการคนหาแนวทาง
ปฏรปทถกตองเหมาะสม
สวนในดานกระบวนการพฒนานน เปนการทาทายรฐบาลจนในเชงนโยบายการแกปญหาความ
ยากจนและอดอยากของประเทศ ทงน ไดมการวเคราะหความทาทายในอนาคตของเศรษฐกจจนอกดวย
Yasheng Huang, William Kirby (Series Editor), Selling China, Cambridge University Press, 2005
หนงสอเลมนวพากษวจารณระบบเศรษฐกจของจน ผานมมมองการวเคราะหปรมาณการลงทน
โดยตรงจากตางประเทศ (FDI) โดยมความเหนวา แมวา จนจะไดรบประโยชนจากการลงทน FDI แตทาให
จนจาเปนตองพงพา FDI เนองจากพนฐานของระบบเศรษฐกจของจนยงไมมความแขงแกรงมากพอ และ
รปแบบการพฒนาในลกษณะดงกลาวจะกลบกลายเปนปญหาสาคญของจนในระยะยาว
11
Yasheng Huang, Capitalism With Chinese Characteristics: Entrepreneurship and the State,
Cambridge University Press, 2008
ผเขยนวพากษวจารณการพงพาการลงทนจากตางประเทศ (FDI) และการเนนโครงการกอสราง
สาธารณปโภคจานวนมากของจน โดยกลาววา จนควรจะหนมาพฒนาตลาดภายในประเทศจนเอง โดยการ
หนมาเนนการพฒนาชนบทและสงเสรมการประกอบการในประเทศ โดยยกตวอยางรปแบบการพฒนา
เศรษฐกจของอนเดย และวเคราะหวา ชวงเวลาทองของการปฏรปเศรษฐกจจนไดผานมาแลว นนคอ
ชวงแรกของการปฏรป ซงเนนการปฏรปภาคชนบทและสนบสนนใหชาวชนบทสรางกจการธรกจของตน
อยางจรงจง
Justin Yifu Lin, Economic Development and Transition: Thought, Strategy, and Viability, Cambridge
University Press, 2009
ผเขยนเหนวา การเจรญเตบโตทางเศรษฐกจของจนเปนผลมาจากลกษณะสถาบนการเมองทพเศษ
ของจน รวมถงแนวความคดดานเศรษฐศาสตรทมอทธพลตอผนาจน นอกจากนน ยงนาเสนอขอคดจาก
ประสบการณของจนทอาจมตอวงการเศรษฐศาสตรพฒนา กลาวคอ การทจนใหความสาคญกบการใช
ประโยชนจากเทคโนโลยการผลตกาวหนา และการสรางแรงจงใจทางตลาด ผ เ ขยนชใหเหนถง
ลกษณะเฉพาะและบรบทของจน ตลอดจนความทาทายเศรษฐกจจนในอนาคต
Ted C. Fishman, China, Inc., Scribner, 2005
หนงสอเลมนถายทอดความเปลยนแปลงในรอบสามสบปของจน จากยคหลงการปฏวตวฒนธรรม
มาถงการเปลยนแปลงประเทศจากหนามอเปนหลงมอ ภายในเลมนมสถตสาคญ และกรณศกษาตางๆ
ตลอดจนการเนนเรองราวเกยวกบการปฏรปและเปดประเทศของจน
Daniel Burstein, BIG DRAGON: The Future of China, Free Press, 1999
หนงสอเลมนมเนอหากวางๆ คลอบคลมหลากหลายดาน ท งการคาระหวางประเทศ การเงน
การเมอง รวมทงความสมพนธระหวางประเทศ
โดยคาดการณวา ภายในป ค.ศ. 2030 ประเทศจนไมเพยงแตจะเปนประเทศทมประชากรมากทสด
ในโลก หากยงจะเปนประเทศทมขนาดเศรษฐกจใหญทสดในโลกอกดวย ซงจะทาใหจนกลายเปน
12
มหาอานาจในทกมต ผเขยนไดอธบายทศทางความสาเรจของจนในอนาคตอนใกล และเสนอแผนการ
อนาคตสาหรบการสรางความสมพนธทดระหวางสหรฐอเมรกาและจน
ทงน มตวอยางการทบทวนวรรณกรรมและหนงสอเกยวกบการปฏรป ทเนนเปรยบเทยบการปฏรป
ของจนกบประเทศอนหรอเขตเศรษฐกจอน เชน
Masahiko Aoki, Hyung-Ki Kim, Masahiro Okuno Fujiwara, The Role of Government in East Asian
Economic Development, Oxford University Press, 1998
หนงสอเลมนรวบรวมบทความซงไดรบทนการวจยจากธนาคารโลก โดยมงวเคราะหนโยบายของ
ภาครฐวา มสวนสาคญในการสรางปรากฏการณ “ปาฏหารยเอเชย” (Asian Miracle) ของกลมประเทศเอเชย
ตะวนออกหรอไม
บทความตางๆ ในหนงสอนไดสรปขอคดเกยวกบการแทรกแซงเศรษฐกจของภาครฐ และอธบาย
ภาพรวมของการพฒนาเศรษฐกจของประเทศในเอเชยตะวนออกจากมมมองดงกลาว โดยเปรยบเทยบ
ลกษณะของการแทรกแซงทเหมอนและแตกตางกนในแตละประเทศ
Willem Van Kemenade , China, Hong Kong, Taiwan, Inc.: The Dynamics of a New Empire, Vintage
Books, 1998
หนงสอเลมนชใหเหนวา การปกครองทนาโดยพรรคคอมมวนสตของจนนบวาประสบความสาเรจ
ในการนาจนสยคแหงความเจรญรงเรอง ซงขดแยงกบความเชอของนกวชาการตะวนตกบางสานกทมองวา
ตลาดเสรยอมนาไปสสงคมเปดอยางหลกเลยงไมได
ผเขยนวเคราะหเบองหลงความสาเรจของจนในมมมองของการประสานพลงทางเศรษฐกจของเขต
เศรษฐกจสามแหงทเกยวของ ไดแก จนแผนดนใหญ ฮองกง และไตหวน
Peter Nolan, China at the Crossroads, Polity Press, 2003
หนงสอเลมน เสนอแนวคดวาจนกาลงอยบนทางเลอกแหงการพฒนา และกลาวถงความทาทาย
ตางๆในอนาคตทจะกระทบเศรษฐกจจน เชน ความยากจน ความเหลอมลา การเปลยนแปลงครงใหญของ
ระบบธรกจโลก ปญหาสงแวดลอม ความสามารถและบทบาทของรฐและพรรคคอมมวนสต เปนตน โดยช
วา ทางเลอกแหงการพฒนาของจนนนสงผลตอแนวทางการพฒนาของโลก
13
ผเขยนมขอสรปทนาสนใจวา แนวทางของจนจะเปนการผนกกนระหวางแนวคดของปราชญจน คอ
ขงจอและนกเศรษฐศาสตรตะวนตกอยางอดม สมธ
Oded Shenkar, The Chinese Century: The Rising Chinese Economy and its Impact on the Global
Economy, Balance of Power and Your Job, Wharton School Publishing, 2004
ผเขยนพยายามชใหเหนขอแตกตางระหวางการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจของจนกบการเตบโตของ
เศรษฐกจญปน อนเดย และเมกซโก และดวยลกษณะพเศษเฉพาะของเศรษฐกจจนจะนาไปสการปรบ
โครงสรางของระบบธรกจโลกใหม
ผเขยนวเคราะหวา เหตใดสหรฐฯ จงจะไดรบผลกระทบมากทสดจากการเตบโตของเศรษฐกจจน
และการเจรญเตบโตของจนมผลกระทบตอธรกจและผบรโภคของโลกอยางไร นอกจากนน ยงมคาแนะนา
เกยวกบการใชโอกาสแสวงหาประโยชนจาก “ศตวรรษจน”
II ตวอยางการศกษาทบทวนวรรณกรรมและวเคราะหหนงสอและตาราทเกยวของกบเศรษฐกจเพอน
บานอาเซยน
ไพโรจน วงศวฒวฒน.,เศรษฐกจอาเซยน, สวนวารสารเศรษฐกจ สานกวจย ธนาคารกรงเทพ จากด, 1986
จลสารธนาคารกรงเทพ กลาวถงเศรษฐกจในดานตางๆ เชน การเจรญเตบโตของเศรษฐกจ การคา
ระหวางประเทศ การเงนและธนาคาร เปนตน นอกจากนนยงมขอมลทวไปดานการเมอง นโยบายการ
ตางประเทศ เปนตน ของสมาคมประชาชาตตเศรษฐกจแหงเอเชยตะวนออกเฉยงใต ในชวงทมประเทศ
สมาชกรวมกนหกประเทศ ไดแก ประเทศไทย บรไน สาธารณรฐฟลปปนส มาเลเซย สาธารณรฐสงคโปร
สาธารณรฐอนโดนเซย ทงยงวเคราะห ดานการลงทน รวมทงปญหาและแนวทางแกไข ของแตละประเทศ
อกดวย
Narongchai Akrasanee ,Thailand and Asean economic cooperation, institute of southeast Asian
studies Singapore,1980
แนะนาขอมลเบองตนเกยวกบขอตกลง ความรวมมอ ทางเศรษฐกจของอาเซยน วเคราะหดาน
ความรวมมอทางเศรษฐกจทางภมภาคอาเซยนจากแงมมของเศรษฐกจไทย โดยใชสถานการณปจจบนทาง
เศรษฐกจไทยในขณะนน ( ป 1980) โดยเฉพาะอยางยงดานการคา การลงทน และนโยบายทางอตสาหกรรม
14
หลงจากทประเทศไทยไดเขารวมกบอาเซยน นอกจากนนยงมการประเมนขอตกลงทางเศรษฐกจในขณะนน
รวมทงแสดงความคดเหนในดานแงมมการรวมมอในอนาคต
ASEAN,10 Years ASEAN ,Association of Southeast Asian Nations,1978
หนงสอทจดพมพเพอฉลองในวาระการครบรอบสบปของการรวมตวกนของประเทศในกลม
เอเชยตะวนออกเฉยงใต ซงกลายมาเปนกลมสมาชกอาเซยน ในป1978 โดยกลาวถงขอมลเบองตนของกลม
อาเซยน โครงสราง ความสาเรจและการพฒนาดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยของกลมอาเซยน
ความสมพนธของกลมอาเซยนกบประเทศทสามหรอกลมประเทศทสามและองคกรระหวางประเทศ ในดาน
เศรษฐกจอาเซยนไดแบงออกเปนสองดาน ไดแก กจกรรมและผลสาเรจในดานเศรษฐกจของกลมอาเซยน
และขอตกลงในเรอง asean preferential trading arrangement ทงยงรวบรวมเอาเอกสารสาคญตางๆมาไว
ดวยกนรวมถงคาสนทรพจนทสาคญตางๆในการประชมของกลมอาเซยน ไมวาจะเปน the ASEAN
Declaration( Bangkok Declaration), the Bali summit of 1916, declaration of Asean, Concord treaty of
amity and cooperation in southeast Asia, Kuala Lumper summit of 1997, Asean swap arrangement เปนตน
Chia Siow Yue and Cheng , ASEAN-China economic relations developments in ASEAN and China,
Institute of southeast Asian studies,1989
รวมรวมงานวจยทศกษาเกยวกบความสมพนธและการพฒนาทางเศรษฐกจระหวางจนและ
อาเซยน โดยศกษาโครงการวจยแบบสามป แบงเปนสามระยะไดแก ระยะแรก:แนวโนมและรปแบบ
ความสมพนธทางเศรษฐกจของอาเซยนและจน ระยะทสอง:การพฒนาความสมพนธทางเศรษฐกจระหวาง
จนและกลมประเทศอาเซยน ระยะทสาม:ความสมพนธทางเศรษฐกจระหวางอาเซยนและจนในเนอหาการ
พฒนาเศรษฐกจและความรวมมอในแปซฟก
Razeen Sally, Southeast Asia in the WTO, Institute of southeast Asian studies, 2004
หนงในหนงสอชดsoutheast asia background นาเสนอขอมลเบองตนเกยวกบอาเซยนในWTO
และ Uruguay round Multilateral track นอกจากนนยงแบงออกเปนประเทศตางๆ โดยเนนท สงคโปร
มาเลเซย ประเทศไทย อนโดนเซย ฟลปปนส และประเทศอาเซยนอนๆ พมา บรไน กาพชา เวยดนาม
นโยบายการคา ตาแหนงและทาท ความสามารถและการเขารวม การพฒนาทางเศรษฐกจ
นอกจากนนยงวเคราะหถงอนาคตของประเทศกลมเอเชยตะวนออกเฉยงใตในWTO
15
Chia Siow Yue, ASEAN economic cooperation , Institute of southeast Asian studies, 1980
รวบรวมงานวจย ของนกวจย เชน Chia Siow Yue, Seah Chee Meow , Piboon Limprapat,
Francis K.Chan, Chia Lin Sien, Supachai Panitchpakdi สารวจเกยวกบความรวมมอทางเศรษฐกจอาเซยน
ในดานการพฒนาและปญหาทางการบงคบใชความรวมมอและการไมรวมมอทางเศรษฐกจในนโยบายทาง
การเมองของประเทศในภมภาคอาเซยน สารวจการพฒนาการคาและสนคาอปโภคบรโภคในภมภาค
อาเซยน การสารวจเกยวกบการวจยดานอาหารในอาเซยนและความสาคญของการวจยในอนาคต พลงงาน
ในภมภาคอาเซยน สถานะในปจจบน ปญหา และความตองการดานงานวจยทเกยวของ การลงทนและ
การเงนในประเทศในกลมอาเซยน ปญหาและหวขอทเกยวของ
เนรมต ปญจางคกล, อาเซยน:การรวมตวกนในดานการเงนและการลงทน, คณะเศรษฐศาสตร
มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 1983
การรวมมอกนทางเศรษฐกจของกลมประเทศอาเซยนไดเรมมาตงแตป 1976 หลงจากการประชม
สดยอดทบาหล ประเทศอนโดนเซย จดมงหมายกเพอทจะใหประเทศสมาชกไดรบผลประโยชนรวมกนมาก
ทสด แตการรวมมอกนทางดานการคาระหวางประเทศสมาชกเพอขยายการคาตอกนม ขอบเขตจากดมาก
เพราะทกประเทศยกเวนสงคโปรตางกผลตสนคาจาพวกเกษตรกรรมหรอสนคาขน ปฐมทคลายคลงกน และ
ตองพงพาตลาดในประเทศทพฒนาแลว สนคาจงมลกษณะทแขงขนกนมากกวาทจะใชประกอบกนหรอ
รวมมอกน จงทาใหไมไดรบผลประโยชนทางเศรษฐกจเทาทควร สาหรบการรวมมอกนดานอตสาหกรรม
นน นาจะมประโยชนกวาทางดานการคา เพราะจะเปนการทาใหประเทศสมาชกไดนาทรพยากรธรรมชาต
หรอ Factor Endowments ทแตละประเทศมอยแตกตางกนมาใชผลตสนคาอตสาหกรรมทใชประกอบกน
หรอใชรวมกนแทนทจะผลตขนมาแขงขนกน ซงจะทาใหไดรบประโยชนกวามาก เนองจากโครงการ
อตสาหกรรมของอาเซยนเปนโครงการอตสาหกรรมขนาดใหญ จาตองอาศยเงนลงทนภายนอกประเทศเปน
สวนใหญ โดนเฉพาะในสวนทเปนเงนกระยะยาว แตจากภาวการณปจจบน กลมประเทศอาเซยนตางกม
ภาระหนตางประเทศอยเปนจานวนมากทาใหเปนการ ยากทจะไปกยมโดยการศกษานมจดมงหมายเพอทจะ
ศกษาเกยวกบขอ กาหนด และการจดสรรโครงการอตสาหกรรมใหแกประเทศสมาชกอาเซยน ซงกจะ
พยายามพจารณาโดยใช Economic cost เปนหลก พรอมทงไดศกษาเพอใหเหนความสาคญของ Investment
cost โดยเฉพาะในดานเงนทนทจะมผลกระทบสาคญตอการลงทนในโครงการอตสาหกรรม ขนาดใหญ
จากนนกทาการศกษาเกยวกบวธการหารอแนวทางเพอทจะแสวงหาแหลงเงน ทนทพอทจะนามาใชลงทน
หรอใชประโยชนในโครงการอตสาหกรรมของอาเซยนตอ ไปในอนาคต
16
มาลนดา มนญชน, ความรวมมอทางดานเศรษฐกจภายใตอาเซยน:การคาระดบภมภาค , คณะรฐศาสตร
มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 1981
จากการศกษาคนควาความรวมมอทางดานการคาภายในภมภาคอาเซยนตงแตตนจน ถงปจจบน
จะเหนไดวาความรวมมอในดานนยงอยในระดบตามาก และตากวาการคากบประเทศสวนใหญภายนอก
ภมภาคดวย ทงนเนองจากปจจยหลายอยางทงภายในแตละประเทศสมาชกและปจจยของ ภมภาค ซงเปน
อปสรรคสาคญตอความรวมมอ ปจจยเหลานควรจะไดรบการพจารณาแกไขปรบปรงเพอใหความรวมมอ
กาว ไปในขนทสงยงขน ทงนไดมความพยายามทจะใหการตดตอทางดานนมประสทธภาพยงขน โดยมการ
ตงหนวยงานทรบผดชอบโดยตรง การใหเอกชนเขามามบทบาทมากยงขน ตลอดจนการใชมาตรการตางๆท
จะสงเสรมความรวมมอใหมากยงขน โดยเฉพาะอยางยงการใหสทธพเศษทางการคาระหวางกนทนบไดวา
เหนผล สาเรจพอสมควร และแสดงใหเหนถงแนวโนมทดในอนาคต แตทงนกยงจะตองอาศยเจตนารมณอน
แนวแนของประเทศสมาชกโดยเฉพาะ เหลาผนา ทจะตองคานงถงความเปนภมภาคมากกวาชาตนยม
เพอทจะบรรลถงจดมงหมายในการรวมตวทางเศรษฐกจ
จมพล มนสชวง,อาเซยน:ความรวมมอทางดานการเมองและเศรษฐกจ,สาขาการระหวางประเทศและการ
ทต คณะรฐศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 1985
ผเขยนไดตงสมมตฐานไวสองประการ คอ ปจจยทางการเมองเปนตวกาหนดระดบความรวมมอ
ทางเศรษฐกจของอาเซยน และความรวมมอทางการเมองของอาเซยนเปนฐานในการนาไปสความรวมมอ
ทาง เศรษฐกจของอาเซยน โดยทาการศกษาในชวงระยะเวลาตงแตป 1967-1975 โดยจากการศกษาคนควา
พบวาแมเจตนารมณหลกของสมาคมอาเซยนจะเปนความรวม มอทางเศรษฐกจ สงคม และวฒนธรรม ก
ตามแตความรวมมอทางทางการเมองกกลายเปนความรวมมอทสาคญมากอก ประการหนงของอาเซยน โดย
มเหตการณทกลมประเทศอนโดจนเปลยนแปลงระบอบการปกครองเปน คอมมวนสตโดยสมบรณเมอป
1975 เปนตวแปรสาคญทางการเมองทมผลกระทบตออาเซยนเปนอยางมาก กระตนใหอาเซยนมารวมมอ
อยางจรงจงกนมากยงขน ภายหลงยงมเหตการณทางการเมองทสาคญอนๆ เชน ความชดแยงระหวาง
เวยดนามและกมพชา ความขดแยงระหวางเวยดนามกบจน การขยายอทธพลของสหภาพโซเวยตเขามาใน
ภมภาคน เปนตน ซงมผลกระทบกระเทอนตอความมนคงของกลมประเทศอาเซยนทงทางตรงทางออม
อาเซยนจงไดรวมมอกนเพอทจะแกไขปญหาดงกลาวจนลลวงมาไดดวยด แตในขณะเดยวกนผลงาน
ทางดานความรวมมอทางดานเศรษฐกจ โครงการความรวมมอทางดานเศรษฐกจเปนไปอยางชามาก ทสาคญ
ความสาเรจของผลงานทางเศรษฐกจบางกรณสวนใหญจะเกดขนหลงการกอ ตงอาเซยนถงแปดป แต
17
บทบาทของอาเซยนในการทตทางเศรษฐกจกบภายนอกโดยทวไปแลวกลบประสบความ สาเรจมากกวา
ความรวมมอทางเศรษฐกจภายในกลมประเทศอาเซยนเอง จะเหนไดวาการคาในอาเซยนยงอยในระดบทตา
มากเมอเทยบกบการคาของ อาเซยนกบประเทศภายนอกภมภาค ดงนนเมอเปรยบเทยบผลงานทางดาน
การเมองและเศรษฐกจของอาเซยนในระยะ เวลาสบแปดป จะเหนไดวาอาเซยนไดพฒนาไปสการรวมมอ
ทางเศรษฐกจอนเปนเปาหมายหลก ชามาก ในขณะทความรวมมอทางดานการเมองกลบมมากขน จง
สามารถสรปไดวาปจจยทสาคญทสดซงจะนาไปสความสาเรจตางๆของอา เซยน โดยเฉพาะทางดาน
เศรษฐกจ กคอปจจยทางดานการเมอง ซงสอดคลองกบสมมตฐานของผเขยน
Lawrence B. Krause;Koh Ai Tee;Lee(Tsao) Yuan, Singapore economy reconsidered, Institute of
Southeast Asian Studies,1987
ศกษาในเชงลกปจจยทสงผลใหเศรษฐกจสงคโปรตกตาในป 1985. ซงเปนครงแรกในรอบยสบป
รวมทงปจจยททาใหเศรษฐกจฟนตว ในขณะเดยวกนกไดรบคาแนะนาของ Economic Committee ซงกอตง
ในป 1985 ภายใตการนาของBrigadier-General (Res) Lee Hsien Loong ทใหขอมลเพมเตมและวเคราะห
แนวโนมเกยวของกบเศรษฐกจของสงคโปรในอนาคต
Hiroyoshi Kano, Indonesian exports; peasant agriculture and the world economy;1850-2000,Ohio
university Press,2008
กลาวถงเศรษฐกจของประเทศอนโดนเชยในชวงการเปลยนผานไปสการสงออก เนนเรองการคา
ระหวางประเทศของอนโดนเซยในชวงเวลาตางๆทางประวตศาสตร บทบาททางเศรษฐกจของอนโดนเซย
ในหมประเทศเอเชยตะวนออกเฉยงใต ปญหาในภาคการเกษตรและชมชนชาวชวา ผสงออกรายใหญของอน
โดนเชย โดยแบงตามประเภทสนคาสาคญของประเทศทสงออก
สานกงานคณะกรรมการสงเสรมการลงทน. กองการตางประเทศ, เขตการลงทนอาเซยน,กองการ
ตางประเทศ, 2000
จดทาขนเพอทจะสนบสนนการลงทนระหวางประเทศ โดยเฉพาะอยางยงในภมภาคอาเซยน โดย
ใหขอมลนกลงทนในดานตางๆ เชน ขอมลพนฐานของอาเซยน ขอตกลงทางเศรษฐกจตางๆ แนวทางและ
ขอเสนอแนะในการลงทนในภมภาคอาเซยน กจการตางๆในอาเซยน มาตรการเขมขนของอาเซยนในเรอง
การลงทน องคกรตางๆทเกยวของ เปนตน
18
ฉตรทพย นาถสภา.สมภพ มานะรงสรรค, ประวตศาสตรเศรษฐกจไทยจนถง พ.ศ.2584, สานกพมพ
มหาวทยาลยธรรมศาสตร , 1984
ตาราเรยนวชาเศรษฐศาสตร ในหวขอเรองเศรษฐกจไทย จดทาโดยนกวชาการหลายทานจาก
มหาวทยาลยตางๆ เชน กตต ตนไทย จรรตน เกยรตมาพนธ ชสทธ ชชาต ซเกฮาร ทานาเบ เปนตน โดย
กลาวถงเศรษฐกจไทยในแงมมประวตศาสตร ตงแตสมยลานนาไทย อยธยา จนถงสมยรตนโกสนทร
Mya Than.Joseph L.H. Tan, Myanmar dilemmas and options: the challenge of economic transition in
the 1990s, Institute of southeast Asian studies, 1990
รวบรวมงานวจยของนกวจย เชน Mya Than, Joseph L.H. Tan, U Tun Wai, Myat Thein,
NNobuyoshi Nishizawa เปนตน เกยวกบเศรษฐกจประเทศพมาในปญหาหวขอตางๆเชน การเงนการคลง
ราคาขาว การพฒนาดานอตสาหกรรมและนโยบายดานอตสาหกรรม การเปลยนผานทางเศรษฐกจของพมา
การลงทนของตางประเทศในประเทศพมา โดยเฉพาะตวกฎหมายโดยเนนศกษาดานปจจยทกอใหเกดปญหา
ความทาทายตางๆทกาลงเผชญ และเสนอแนะคาแนะนาในการแกไขปญหา
James W Morley.Masashi Nishihara, Vietnam joins the world, M.E. Sharpe, 1997
รวบรวมงานวจยของนกวจย เชน Richard Betts, Tatsumi Okabe, John Bresnan, Yoshihide
Soeya, Seki Tomada เปนตน ศกษาเกยวกบเศรษฐกจเวยดนาม โดยสวนแรกกลาวถงการปฏรปเศรษฐกจ
ภายในประเทศเวยดนาม สวนทสองกลาวถงการเปดประเทศออกสเวทโลก โดยสวนแรกไดรวบรวม
งานวจยเชน การเปลยนแปลงทางการเมอ เศรษฐกจ กลยทธและแนวโนมในอนาคต สวนทสองไดรวบรวม
งานวจย เชน การรบมอกบประเทศจนของเวยดนาม การถอนตวออกจากกมพชา การเขารวมอาเซยน เปนตน
Muhamed Ariff, Malaysia and Asean economic cooperation, Institute of Southeast Asian Studies,
1980
กลาวถงเศรษฐกจของประเทศมาเลเซยในดานตางๆ เชน ขอมลพนฐานดานเศรษฐกจของ
มาเลเซย การคาระหวางประเทศ การรวมมอทางดานอตสาหกรรม ความรวมมอทางดานเศรษฐกจกบ
ภายนอกและแนวทางการเขารวมกบภายนอก เปนตน
สาหรบเนอหาและการวเคราะหพฒนาการและระบบเศรษฐกจของแตละประเทศจะอยในบทตอไป
19
เอกสารอางองทายบทท 1
หนงสอภาษาไทย
กองการตางประเทศ. (2000). เขตการลงทนอาเซยน. สานกงานคณะกรรมการสงเสรมการลงทน.
ฉตรทพย นาถสภา และสมภพ มานะรงสรรค (1984). ประวตศาสตรเศรษฐกจไทยจนถง พ.ศ. 2584.
มหาวทยาลยธรรมศาสตร
จลพล มนสชวง. (1985). อาเซยน: ความรวมมอทางดานการเมองและเศรษฐกจ. คณะรฐศาสตร
มหาวทยาลยธรรมศาสตร.
เนรมต ปญจางคกล. (1983). อาเซยน: การรวมตวกนในดานการเงนและการลงทน. คณะเศรษฐศาสตร
มหาวทยาลยธรรมศาสตร.
ไพโรจน วงศวฒวฒน. (1986). เศรษฐกจอาเซยน. สานกวจย ธนาคารกรงเทพ จากด.
มาลนดา มนญชน. (1981). ความรวมมอทางดานเศรษฐกจภายใตอาเซยน: การคาระดบภมภาค. คณะ
รฐศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร.
หนงสอภาษาองกฤษ
ASEAN. (1978). 10 Years ASEAN. Association of Southeast Asian Nations.
Barry J. Naughton. (2004). Holding China Together: Diversity and National Integration in the
Post-Deng Era. Cambridge University Press.
Barry Naughton. (1995). Growing out of the Plan: Chinese Economic Reform 1978-1993.
Cambridge University Press.
Justin Yifu Lin. (2009). Economic Developmen and Transition: Thought, Strategy, and Viability.
Cambridge University Press
Daniel Burstein. (1999). BIG DRAGON: The Future Of China. Free Press.
20
Hiroyoshi Kano. (2008). Indonesian export; peasant agriculture and the world economy; 1850-2000.
Ohio University Press.
James W Morley, Masashi Nishihara. (1997). Vietnam joins the world. M.E.Sharpe.
Laurence J. Brahm. (2001). China’s Century: The Awakening of the Next Economic Powerhouse.
John Wiley & Sons.
Lawrence B. Krause, Koh Ai Tee, Lee (Tsao) Yuan. (1987). Singapore economy reconsidered.
Institute of Southeast Asian studies.
Masahiko Aoki, Hyung-Ki Kim, Masahiro Okuno Fujiwara. (1998). The Role of Government in
East Asian Economic Development. Oxford University.
Muhamed Ariff. Malaysia and ASEAN economic cooperation. Institute of Southeast Asian Studies.
Mya Than, Joseph L.H. Tan. (1990). Myanmar dilemmas and options: the challenge of economic
transition in the 1990s. Institute of Southeast Asian studies.
Narongchai Akrasanee. (1998). Thailand and ASEAN economic cooperation. Institute of Southeast
Asian studies Singapore.
Nicholas Lardy. (1998). China’s Unfinished Economic Revolution. Institution Press.
Oded Shenkar. (2004). The Chinese Century: The Rising Chinese Economy and its Impact on the
Global Economy, Balance of Power and Your Job. Wharton School Publishing.
Peter Nolan. (2003). China at the Crossroads. Polity Press.
Peter Nolan. (2004). Transforming China: Globalization, Transition and Development. Anthem Press.
Razeen Sally. (2004). Southeast Asia in the WTO. Institute of Southeast Asian studies.
Ted C.Fishman. (2005). China,Inc. Scribner.
21
Willem Van Kemenade. (1998). China, Hong Kong, Taiwan, Inc.: The Dynamics of a New Empire.
Vintage Book.
Yasheng Huang. (2008). Capitalism With Chinese Characteristics: Entrepreneurship and the State.
Cambridge University Press.
Yasheng Huang, William Kirby (Series Editor). (2005). Selling China. Cambridge University Press.
เอกสารวชาการ
ภาษาองกฤษ
The World Bank. (1993). The East Asian Miracle. World Bank.
งานวจย
ภาษาองกฤษ
Chia Siow Yue and Cheng. (1998). ASEAN-China economic relations developments in ASEAN and
China. Institute of southeast Asian studies.
Chia Siow Yue. (1980). ASEAN economic cooperation. Institute of southeast Asian studies.