บทท 3 พฒนาการของทฤษฎองคการ

ทฤษฏองคการแบงออกเปน 3 กลมใหญ ๆ ไดแก

1. ทฤษฏองคการแบบประเพณนยม/ทฤษฏสมยดงเดม/ทฤษฏคลา

สค (Classical Organization Theory) 2. ทฤษฏองคการกงประเพณนยม/ทฤษฏสมยใหม/ทฤษฏทเนนหลก

มนษยสมพนธ (Neo-classical Organization Theory) 3. ทฤษฏองคการสมยใหม/ทฤษฏสมยปจจบน/ทฤษฏทเนนระบบ

สงคม (Modern Organization Theory)

Classical Organization Theory

ทฤษฏคลาสคเปนทฤษฏดงเดมเกยวกบการจดองคการ โดยเสนอแนวการจด

องคการในระบบของการแบงแยกสายการบงคบบญชาตามอานาจหนาทและ

การควบคมการทางานมการจดมอบอานาจหนาทใหแกบคลากรในองคการ

พรอมกบกาหนดความรบผดชอบและขอบเขตในการทางาน ดงนนลกษณะ

การจดองคการของกลมแนวความคดนจงเปนการทางานดวยหลกการ

ระเบยบ กฎเกณฑ ขอบงคบตางๆ ทองคการเปนผกาหนด นอกจากนนยงม

การจดแบงสายงานไปตามลาดบขนของการบงคบบญชา ซงผบรหารองคการ

จะไมคอยคานงถงความรสกของพนกงานภายในองคการ

ทฤษฏนเชอวาคนเปนเพยงเครองมอททาใหองคการสความสาเรจ

นกทฤษฏ ไดแก

Frederic Taylor บดาการจดการแหงวทยาศาสตร (The father of scientific management) การแบงงานกนทา (Division of labor) ซงเปนผลทาใหเกด

การทางานพเศษเฉพาะอยาง (Specialization) มการนาเอาเครองจกรกลและเครองมอทไดมาตรฐานมาใชในการ

ทางาน

วธการทางานเปนขนตอนโดยการใชสายพาน (Assemble line) มการจายคาจางเปนรายชน (Piece-rate) การจดระบบการตอบแทนพเศษ

มความเชอวามนษยตองการเงนและเงนคอพระเจาทบนดาลทกสง

ทกอยางใหพนกงานทตงใจทางาน

มการศกษาเกยวกบประสทธภาพในการทางานโดยเปรยบเทยบ

เวลาทใชไปกบผลผลตทได (Time and motion study) ตามแนวคดของเทเลอรจะเนนวเคราะหถงบคคลในฐานะเปนปจจย

โดยตรงของการผลตทกอใหเกดประสทธภาพ (Taylor, 1947)

Fayol (1949) ไดใหขอเสนอแนะเกยวกบการจดองคการวา

1. การจดหนวยงานควรแบงการจดออกตามลกษณะของความ

เชยวชาญของพนกงานในองคการ

2. มการมอบหมายอานาจหนาทความรบผดชอบ

3. มกฎ ระเบยบ และขอบงคบในการทางาน

4. มสายการบงคบบญชาทเดดขาด และมผบงคบบญชาสงสดเพยงคน

เดยว

5. มแผนการทางานเพยงแผนเดยว

6. ผลประโยชนขององคการจะตองอยเหนอสงอนใด

7. มการใหผลประโยชนทคมคาและเหมาะสมตอพนกงาน

8. มการรวมอานาจอยทศนยกลางขององคการ

9. มการจดสายการบงคบบญชาและควบคมการทางาน

10. มความเปนระเบยบเรยบรอยในการจดสรรตาแหนงหนาท

11. มความเสมอภาคกนโดยทวทงองคการตามระเบยบกฎเกณฑ

ขององคการ

12. มโอกาสนอยมากในการเลอนชนหรอเปลยนตาแหนง

Max Weber (1947) เสนอรปแบบของการจดองคการทเรยกวา

ระบบราชการ (Bureaucracy) ซงประกอบดวยลกษณะตางๆ ดงน

1. ยดถอกฎ ระเบยบ ขอบงคบเปนหลกในการทางาน

2. ฝกฝนความชานาญ โดยการทางานภายใตวตถประสงคทแนนอน

3. ใชกฎเกณฑของการทางานตามชนทลดหลนกนลงไปตามลาดบ

4. โครงสรางองคการไมมผบรหารคนใดสามารถทจะผกขาดตาแหนง

ตลอดไป

5. การปฏบตตามกฎ นโยบาย ถกเขยนขนเปนลายลกษณอกษร

ในระบบราชการน ถาสมาชกขององคการทางานไปตามกฎ

ตามระเบยบและไมสรางความปนปวนใหแกองคการกสามารถทจะ

ทางานอยตอไปไดอยางมนคง นอกจากนบางครงวธการทางานใน

ระบบราชการยงไดรบการกลาวหาวาเปนการดาเนนงานทไมม

ประสทธภาพ

Scott (1967) ไดกลาวถงองคประกอบสาคญ 4 ประการ ตาม

ทฤษฎการจดองคการแบบคลาสค คอ

1. การแบงสายการบงคบบญชา

2. โครงสรางขององคการ

3. การแบงสายบงคบบญชาและการควบคม

Neo-classical Organization Theory

ทฤษฏนวางรากฐานอยบนการคานงถงลกษณะของมนษยและสงคม

พรอมกบการศกษาเกยวกบกลมพนกงาน โดยดบทบาทของ

บคลากรในองคการ

ทฤษฏนยงสนใจโครงสรางตามแบบแผน แตมการศกษาเพมเตมวา

ทาอยางไรจงจะบรรลวตถประสงคหลกไดเรวขน ทฤษฏนจงใหความ

สนใจ “คน” มากขน โดยมแนวคดวาคนตองการสงอนอกหลาย

อยางเปนแรงจงใจมากกวาสงตอบแทนทางวตถ เชน ความตองการ

ไดพบปะพดคยกบบคคลอน การตดตอสอสารและการมสวนรวม

ของสมาชกในองคการ

ทฤษฏนยอมรบวาบคคลและหนวยงานตางๆในองคการมองความ

ขดแยงกนเปนเรองธรรมดา นอกจากนทฤษฏนยงเชอวาการแกไข

ความขดแยงนนควรใชการประชมปรกษาหารอ และใชการสอสารทด

เพราะบางครงการขดแยงกทาใหเกดผลดได

ลกษณะทวๆ ไปเกยวกบทฤษฎนคอการใหความสาคญกบมนษย

สมพนธกบการบรหารโดยมการเปดโอกาสใหบคลากรเขามามสวน

รวมในการตดสนใจเกยวกบการทางานมากขน การสรางบรรยากาศ

แบบเปนกนเอง มความคนเคยสนทสนม สรางทศนคตทดในการ

ทางาน การสรางขวญและกาลงใจและความพงพอใจในการทางาน

นกทฤษฏกงประเพณนยมแบงออกเปน 2 กลม คอ กลมแรกยด

หลกการตามแบบแผน สวนกลมหลงยดทฤษฏมนษยสมพนธทให

ความสาคญกบคน

จดเรมตนของทฤษฏบรหารแบบมนษยสมพนธ คอการศกษาฮอวธอรน

(Hawthorne Studies) โดยทมวจยของเอลตน เมโย (Elton Mayo) แหงมหาวทยาลยฮารวารด ทศกษาประสทธภาพการทางาน

ของพนกงานในโรงงานฮอวธอรน ของบรษท Western Electric ในอลนอยส ซงไดผลสรปวา ระดบแสงและสงตอบแทนทางวตถไมได

ทาใหผลผลตเพมขน แตสงททาใหผลผลตเพมขนคอ การสอสารอยาง

ไมเปนทางการระหวางหวหนาและพนกงานและปจจยทางสงคมซง

ไดแกลกษณะของกลมพนกงานทมการสอสารระหวางกนอยางไมเปน

ทางการ (Roethlisberger & Dickson, 1939)

นกวชาการหลายทานใหความสนใจศกษาเรองการนามนษยสมพนธ

มาใชในการบรหารและการจดการ เชน Mayo, Fleishman, Harris และ Burtt ซงสวนใหญยนยนวาฝายจดการหรอผบรหารท

ไดรบการฝกฝนอบรมมาในดานมนษยสมพนธจะทางานไดอยางม

ประสทธภาพมากกวาฝายจดการหรอฝายบรหารทไดรบการอบรมมา

เพอเรงการผลตและมงแตผลของงานเพยงอยางเดยว

สงทควรพจารณาเกยวกบทฤษฏนคอ ฝายบรหารระดบสงไมควรนง

นอนใจเกยวกบการสรางความรสกอบอนระหวางผใตบงคบบญชากบ

ผบงคบบญชาในระดบตาง ๆ เชน การจดเลยงสงสรรค การแขงขน

กฬาภายใน เปนตน รวมถงควรมการวจยเพอทราบทศนคตหรอ

ความคดเหนและความตองการของบคลากร

นกทฤษฎองคการทศกษาเกยวกบหลกมนษยสมพนธไดวางรากฐาน

การจดองคการแบบไมเปนทางการ ทมงเนนการสรางความสมพนธ

สวนบคคล ซงอาจเอออานวยใหเกดการประสานงานทด เปนการตอก

ยาความสมพนธระหวางบคคลในการตดตอสอสารมากกวาการ

ตดตอสอสารตามตาแหนงและการแบงสายงาน

อยางไรกตามมนกวชาการและนกทฤษฏดานการจดองคการหลายทาน

โดย Rush (1972) ไดเสนอแนวคดและวจารณทฤษฏเนนหลก

มนษยสมพนธวาเปนการบงคบใหบคลากรเกดขวญและกาลงใจในการ

ทางานสง เลกลมลกษณะทเปนทางการของระบบราชการแบบดงเดม

โดยการทผบรหารระดบสงมงเนนการสรางมนษยสมพนธ ความใกลชด

กบพนกงานนนเปนการไมจรงใจและเปนการละเลยทจะนกถงสภาวะ

เศรษฐกจอนเปนองคประกอบสาคญในการทางานใหมประสทธภาพ

และมความเปนไปไดยากทจะทาใหบคลากรมขวญและกาลงใจในการ

ทางานและการไดผลผลตทมประสทธผลควบคไปไปกบการทางานสง

ได การสรางบรรยากาศในองคการทมความสมพนธอนดทวหนาแต

องคการเตมไปดวยบคลากรทไมมคณภาพ และขาดประสทธภาพใน

การทางานกไมใชสงทดตอองคการ

Modern Organization Theory

ทฤษฏนไดรบการพฒนาในชวงประมาณ ค.ศ.1950 โดยเปนการ

ผสมผสานของทฤษฏคลาสคและทฤษฏนโอคลาสค โดยพยายามร

รมหลกการทางวทยาการหลายสาขาเขามาผสมผสานทเรยกวา สห

วทยาการ (Multidisciplinary Approach) เปนการรวมกน

ของหลกการทางเศรษฐศาสตร พฤตกรรมศาสตร และสงคมศาสตร

เขาดวยกน

นกทฤษฏนมองวาทฤษฏเกามององคการในลกษณะแคบไป เพราะ

อนทจรงแลงองคการอยทามกลางสงแวดลอมทหลากหลาย

การศกษาองคการทดทสดควรจะวเคราะหองคการในเชงระบบ

(System Analysis) ซงประกอบดวยตวแปรตาง ๆ มากมายทง

ภายในและภายนอกองคการซงลวนแตมผลกระทบตอโครงสราง

และการจดการองคการทงสน ดงนนองคการในแนวคดนจงตองม

การปรบตว (Adaptative) ตลอดเวลาเพราะตวแปรตาง ๆ ม

ลกษณะเปลยนแปลง (Dynamic) อยเสมอ

ทฤษฏทเนนระบบสงคมนมองวา องคการประกอบดวยระบบกลม

ยอยๆภายในองคการทมความสมพนธซงกนและกน นอกจากนยงม

ความสมพนธกบสภาวะแวดลอมภายนอกองคกรดวย โดยมองวา

เปนความสมพนธเหมอนลกโซทเกยวของสมพนธกน

(Bertalanffy, 1968)

Huse and Bowditch (1973) ไดกลาวถงองคการในรปแบบของระบบสงคม

วา

1. องคการไมวาจะเปนบรษทหรอหนวยงานใด ๆ กตาม ยอมประกอบไปดวย

ระบบยอยๆ จานวนหนงซงตางกมความสมพนธและเกยวของกน

2. ระบบองคการมลกษณะเปดและมการปรบปรงเปลยนแปลง มการทางานทม

ผลผลต มการปฏบตการ การตอบโต และมขอบเขตในการทางาน

3. ระบบองคการเปนการใชความพยายามทจะถวงดลระหวางหนวยยอยโดยใช

การสอสารตอบโต วเคราะหอยางมเหตผล ทงผลดและผลเสย มการใชระบบ

ประณประนอมระหวางองคการ ระหวางผบรหารกบหนวยงานตาง ๆ ภายใน

องคการ

4. องคการมจดประสงคหลกและวตถประสงคซงอาจมความขดแยงกนได

อยางไรกตามวตถประสงคทสาคญของนกบรหารในระบบนคอ พยายามทจะ

แสวงหาความสมดลทพอดระหวางระบบยอยภายในองคการ

เมอเราศกษาองคการในแงของระบบ เราจาเปนตองเขาใจการจดการ

องคการในระบบเปด โดยองคการจะไดรบพลงผลกดนจากภายในและ

ภายนอก ไดแกสงแวดลอมตาง ๆ เชน บคลากร สหภาพแรงงาน

สภาวะเศรษฐกจขณะเดยวกนองคการกสงผลผลตจากการทางานไปส

สงแวดลอมภายนอก โดยองคการเปนสวนหนงของสงคม

ลกษณะสาคญอกประการของการเปนองคการทตองเปนระบบเปดคอ

การสอสารตาง ๆ ทตองมการรบฟงเสยงสะทอนกลบ ทงจากระเบยบ

คาสง การสนทนา หรอการสอสารในรปแบบอน ๆ เพอใหไดขอมล

ขาวสารและขอเสนอแนะอนนาไปสการเคลอนไหว พฒนาและการ

ถวงดลตางๆ