4บทท

การถายทอดความรเรองการผลต

ปยอนทรยอดเมดในระดบชมชน

Transferring Knowledge for Producing a

Pellet Organic Fertilizer at Community Level

รมพฤกษ เพมเกยรตศกด สมถวล วลลสต พงศเทพ อนตะรกานนท และ รงสต สวรรณมรรคา

Rompruck Permgeattisak Somtavin Vallisut Pongtep Antarikanon and Rangsit Suwanmakka

64

บทท 4

วารสารรมพฤกษ มหาวทยาลยเกรก

ปท 32 ฉบบท 2 กมภาพนธ - พฤษภาคม 2557

บทคดยอ วตถประสงคของการวจย คอ 1) เพอการถายทอดความรเรองการผลตปยอนทรยอดเมดใหแกเกษตรกรอ�าเภอไทรนอย จงหวดนนทบร 2) เพอประเมน ความรความพงพอใจในเครองอดเมดปยอนทรย RM-1 ผลการด�าเนนการพบวา ผเขารบการฝกอบรมเชงปฏบตการจ�านวน 33 คน กอนรบการฝกอบรมเชงปฏบตการ โดยใชแบบการประเมนความรดานปยและ เครองอดเมดปยทวไป ปรากฏวาไมมผใดสอบผานเลย โดยมคะแนนเฉลยของ ทงหมดต�ามาก คอ รอยละ 21.82 เทานน ในขณะทผลการประเมนความรของเกษตรกรผเขารบการฝกอบรมภายหลงการฝกอบรมแลวประเมนโดยใชแบบการประเมนค�าถามเหมอนกนแตสลบขอกนเทานน ผลของการประเมนหลงไดรบการฝกอบรมแลวเกษตรกรมความรเพมขนอยางมาก โดยมคะแนนเฉลยรอยละ 76.67 ไมมผใดสอบไดต�ากวารอยละ 50 หรอสอบตกเลย พจารณาคาเฉลยของคะแนน กอนและหลงการฝกอบรมพบวาตางกนอยางชดเจน

4บทท

การถายทอดความรเรองการผลต

ปยอนทรยอดเมดในระดบชมชน

Transferring Knowledge for Producing a

Pellet Organic Fertilizer at Community Level

รมพฤกษ เพมเกยรตศกด1 สมถวล วลลสต2

พงศเทพ อนตะรกานนท3 และรงสต สวรรณมรรคา4

Rompruck Permgeattisak Somtavin VallisutPongtep Antarikanon and Rangsit Suwanmakka

1 นกศกษาปรญญาเอก สาขาวชาการจดการเทคโนโลย มหาวทยาลยราชภฎพระนคร2 อาจารย คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยราชภฏพระนคร อาจารยทปรกษาหลก3 อาจารย ผทรงคณวฒ บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยราชภฏพระนคร อาจารยทปรกษารวม4 อาจารย ผทรงคณวฒ บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยราชภฏพระนคร อาจารยทปรกษารวม

65การถายทอดความรเรองการผลตปยอนทรยอดเมดในระดบชมชน

บทท 4

ผลการประเมนความพงพอใจของผเขารบการฝกอบรมตอเครองอดเมดตนแบบ RM-1 โดยใชแบบประเมน พบวา ความพงพอใจในดานราคาของเครอง RM-1 ความสะดวกในการใชงาน ประสทธภาพในการผลต ความสะดวกในการ ขนยาย การลดการเกดมลภาวะ คณภาพทางกายภาพของปยทผลต ความสวยงาม และความทนสมยของเครอง (RM-1) พบวามความพงพอใจมากถงมากทสด

ค�าส�าคญ : การถายทอดความร ปยอนทรยอดเมด ระดบชมชน

Abstract

The objectives of this research are 1) to transfer the knowledge of producing the organic fertilizer pellets to the farmers, at Sai Noi District, Nonthaburi Province, 2) to evaluate the farmers’ knowledge, achievement at the farmer knowledge and satisfaction of the fertilizer pellets producing machine RM-1. The results of this research were that prior to the beginning of the operational training program, the thirty-three participants were assessed for the general knowledge on fertilizer and the bead fertilizer compressor machine, it was found that nobody passed the pre-test exam, whereas their average scores overall were very low at 21.82% only. In terms of the result of post-test assessment using the same questions as the pre-test assessment but only alternated the items. The result of the post- test assessment was that the participants had learned more and received average score of 76.67% which was higher than the average score of the pre-test and no one scored below 50% or failed. As for the satisfaction assessment of the participants on the bead fertilizer compressor machine model RM-1 using the assessment form, it was found that the satisfaction on the sale price of RM-1 machine; operation facility; production efficiency; handling conven-ience; pollution reduction; physical quality of the fertilizer produced;

66

บทท 4

วารสารรมพฤกษ มหาวทยาลยเกรก

ปท 32 ฉบบท 2 กมภาพนธ - พฤษภาคม 2557

attractiveness and modernity of the machine (RM-1) were satisfied from high to highest level.

Key words : Knowledge Transfer, Organic Bead Fertilizer, Community Level

ความส�าคญและทมาของปญหาการวจย ภาคการเกษตรมความส�าคญอยางยงตอระบบเศรษฐกจและสงคมของ ประเทศ เปนทนาเสยดายวาการเพมผลผลตรวมทางการเกษตรเกดจากการเพม เนอทการผลต มใชการเพมผลผลตตอไร ปจจบนการน�าเขาปยเคมเพมขนอยาง รวดเรวใชปละ 4-5 ลานตน แตประสทธภาพการผลตของพชเศรษฐกจมไดเพมขน ซงเปนเครองบงชถงการเสอมสภาพของดนทางการเกษตรของไทย เปนภยทจะสงผลรายตอเศรษฐกจและสงคมของชาตในอนาคต หากไมรบแกไขอยางเรงดวน ดงนนจงมความจ�าเปนทจะตองแกไขปญหาดนเสอมสภาพ และผลผลตตกต�าอยาง จรงจง แนวความคดในการปรบปรงบ�ารงดนทางการเกษตรของไทย แบบเกษตรยงยน (พงศเทพ อนตะรกานนท และคณะ, 2545 : 28) คอ การใชปยชวภาพ เพอเพมปรมาณจลนทรยในดน และปยอนทรยเพอปรบปรงโครงสรางดน ท�าใหดน อมน�าไดดขน การระบายน�าเปนไปไดอยางสะดวก และนอกจากนปยอนทรยยง ปลดปลอยธาตอาหารพช ทงธาตอาหารหลก ธาตอาหารรองและธาตอาหารเสรม รวมทงยงท�าใหดนมประจลบสงขน สามารถดดซบธาตอาหารพชไวไดด ไมถกชะลาง ไปโดยงาย แนวคดนมความเปนไปไดสง เพราะไทยเปนประเทศเกษตรกรรม มอนทรยวสดเหลอใชจากการเกษตรและอตสาหกรรมเกษตร รวมทงมลสตวจาก การปศสตวอกจ�านวนมาก นอกจากนนยงมอนทรยวสดจากขยะเทศบาล กากตะกอนจากระบบบ�าบดน�าเสย รวมกนแลวไมต�ากวา 128 ลานตนตอป (อานฐ ตนโชม, 2550 : 33) โครงการวจยนตระหนกถงความส�าคญของปยอนทรย ซงเหมาะส�าหรบการน�ามาใชในการปรบปรงบ�ารงดน และทส�าคญคอสามารถลดตนทนการผลต พชผลทางการเกษตร ทงนจงเปนทมาของการวจยเพอการถายทอดความรเรอง การผลตปยอนทรยอดเมดในระดบชมชน และสามารถชวยลดปญหาอนเนองมาจาก การใชปยเคมทมราคาแพงดวยการใชปยอนทรยทผลตขนมานทดแทนกน อ�าเภอไทรนอย จงหวดนนทบร นบไดวาเปนอกพนทหนงทมการประกอบอาชพทางดานการเกษตรกรรมมากกวารอยละ 80 ของพนท ในการประกอบ

67การถายทอดความรเรองการผลตปยอนทรยอดเมดในระดบชมชน

บทท 4

กจกรรมทางการเกษตรในเรองปจจยการใชปยเคมทมราคาแพง ขายผลไมไมได ราคา ภยธรรมชาต และเปนปญหาหลกยงขาดดานความรเรองปยอนทรย และจาก สถานการณปจจบนเกษตรกรในจงหวดนนทบร มการเปลยนแปลงระบบการผลตเพอการบรโภคมาสการผลตเพอการคา ท�าใหเกษตรกรมการใชและพงพาปยเคมและสารเคมมากขน ท�าใหเกษตรกรมตนทนการผลตทสง การใชปยเคมเพอเพมผลผลตเพยงอยางเดยวไมสามารถเพมผลผลตของพชผลในระยะยาวได เพราะปยเคมเมอใชตดตอกนนานๆ จะมผลท�าใหโครงสรางหรอสมบตทางกายภาพของดนเลวลง และการทผวจยเลอกท�าวจยในจงหวดนนทบรนน เปนเพราะการคมนาคม ไมวาจะเปนทางบกหรอทางน�ามความสะดวกคลองตว รวมทงการมระบบชลประทาน ทดสามารถท�าการเกษตรไดตลอดป (ราตร ใจสะอาด, 2554 : 5) ท�าใหพชไดธาตอาหารไมพอ ท�าใหผลผลตตกต�าเปนสาเหตหนงของการเปนหนของเกษตรกร เนองจากการกเงนเพอน�ามาซอปยเคมและท�าใหเกษตรกรประสบปญหาดนเสอมคณภาพ ทเกดจากการใชปยเคมตอเนองกนยาวนาน ดงนนจงควรพจารณาใชปยแบบผสมผสานหรอใชปยเคมรวมกบปยอนทรย เพอใหเกดความยงยนในระบบการเกษตร ปยอนทรยเมดนบเปนเทคโนโลยทถกตองและเหมาะสมคอมการน�า เอาวสดเหลอทงกลบมาใชประโยชนดวยการสรางคณคาการตลาดของปยใหสงขนโดยวธผลตปยอดเมดคณลกษณะและคณสมบตของปยนอยางมประสทธภาพ ปจจบนปยอนทรยเมดเปนทนยมแพรหลายในตางประเทศ เกษตรกรและบคคลทวไปสนใจหาซอมาใชมากขนเรอยๆ เนองจากปยอนทรยเมดสะดวกในการ น�าไปใช และการเกบรกษา จากการศกษาผลงานการวจยทผานมา (ชชาต พะยอม และคณะ, 2546 : 4) พบวา เครองอดเมดปยอนทรยทเกษตรกรจดหาซอจาก ทองตลาดมาใชยงม 1) ราคาแพง เครองละ 40,000-200,000 บาท 2) ปยเมดทไดมขนาดไมสม�าเสมอขนตอนการผลตม 2 ขนตอนคอผานเครองผสมและผานเครองรอน 3) มอตราการผลตต�า และ 4) ไมสะดวกกบการน�าไปใชงาน เพอชวยการแกปญหาดงกลาวจงจ�าเปนทจะตองมการวจยและพฒนาเทคโนโลยการผลต ปยอนทรยอดเมด ทงในดานการเพมปรมาณธาตอาหาร การปลดปลอยธาตอาหาร การยอยสลาย หรอสารเชอมประสานทชวยคงสภาพของเมดปยตลอดจนรปรางขนาดของเมดปยทจะสะดวกในการน�าไปใชหรอการเกบรกษา นอกจากนยงเปนการ ชวยรกษาสงแวดลอม จากการน�าของเหลอทงกลบมาใชใหเกดประโยชนไดอกดวย และเพอฟนฟความอดมสมบรณของดน ผวจยไดเลงเหนความส�าคญของปญหา

68

บทท 4

วารสารรมพฤกษ มหาวทยาลยเกรก

ปท 32 ฉบบท 2 กมภาพนธ - พฤษภาคม 2557

ดงกลาว จงคดคนการพฒนาเครองอดเมดปยอนทรยแบบลกกลงแนวตง ซงปย ทไดจากการอดเมดจะมขนาดเลกขนยายไดสะดวก เพราะการขนยายเครองอาจจะสะดวกกวาการขนยาย (วตถดบ) ในปรมาณทมากและมตนทนต�าใชมอเตอร 3 แรงมา ประสทธภาพสงคงทน ประหยดพลงงานไฟฟา การท�างานปราศจากมลภาวะทเหมาะ ส�าหรบการใชงานระดบชมชนโดยใชวสดเหลอใช/เหลอทงทางการเกษตรเปนวตถดบ ไดแก มลสตว ไดแก มลโค มลหม มลไก เปนตน ซงจะชวยลดมลภาวะ ใหกบทองถนและเกดวสาหกจชมชนทพงตนเองได

วตถประสงคของการวจย 1. เพอการถายทอดความรเรองการผลตปยอนทรยอดเมดใหแกเกษตรกรอ�าเภอไทรนอย จงหวดนนทบร 2. เพอประเมนความรความพงพอใจในเครองอดเมดปยอนทรย RM-1

ความรเรองปยอนทรย ปยอนทรย คอ การน�าเศษพชหรอวสดอนทรยเหลอทงตางๆ (organic wastes) ซงมาจากทงพชและมลสตว มาแปรสภาพใหกลายเปนปยดวยการ ยอยสลายโดยจลนทรย จนเปนปยอนทรยทเรยกวาปยหมกและการจ�าแนกชนด ของปยอนทรยสามารถแบงออกไดเปน 2 กลมใหญๆ ตามลกษณะภายนอกของปย คอ ปยอนทรยชนดน�า และปยอนทรยชนดผง นอกจากนยงมปยพชสด และปย ดนต�าจากมลคน (พงศเทพ อนตะรกานนท และคณะ, 2544)

พระราชบญญตปย พ.ศ.2550 มาตรา 3 ในพระราชบญญตน ปย หมายความวา สารอนทรย อนทรยสงเคราะห อนนทรย หรอจลนทรย ไมวาจะเกดขนโดยธรรมชาตหรอท�าขนกตาม ส�าหรบใชเปนธาตอาหารพชไดไมวา โดยวธใด หรอท�าใหเกดการเปลยนแปลงทางเคม กายภาพ หรอชวภาพในดน เพอบ�ารงความเตบโตแกพช ปยเคม หมายความวา ปยทไดจากสารอนนทรย หรออนทรยสงเคราะห รวมถง ปยเชงเดยว ปยเชงผสม ปยเชงประกอบ และปยอนทรยเคม แตไมรวมถง

69การถายทอดความรเรองการผลตปยอนทรยอดเมดในระดบชมชน

บทท 4

ปยชวภาพ หมายความวา ปยทไดจาการน�าจลนทรยทมชวตทสามารถสรางธาตอาหารหรอชวยใหธาตอาหารเปนประโยชนกบพช มาใชในการปรบปรงบ�ารงดนทางชวภาพ ทางกายภาพหรอทางชวเคม และใหหมายความรวมถงหวเชอจลนทรย ปยอนทรย หมายความวา ปยทไดหรอท�ามาจากวสดอนทรย ซงผลตดวยกรรมวธท�าใหชน สบ หมก บด รอน สกด หรอดวยวธการอน และวสดอนทรย ถกยอยสลายสมบรณดวยจลนทรย แตไมใชปยเคมและปยชวภาพ ธาตอาหารหลก หมายความวา ธาตอาหารไนโตรเจน ฟอสฟอรส หรอโพแทสเซยม ธาตอาหารรอง หมายความวา ธาตอาหารแมกนเซยม แคลเซยม หรอก�ามะถน ธาตอาหารเสรม หมายความวา ธาตอาหารเหลก แมงกานส ทองแดง สงกะส โบรอน โมลบดนม คลอรน หรอธาตอาหารอนทรฐมนตรก�าหนดโดยประกาศใน ราชกจนเบกษา คณสมบตของปยอนทรยทสามารถน�ามาขอขนทะเบยน ปยอนทรยตองมมาตรฐานตามประกาศกรมวชาการเกษตรในราชกจจานเบกษา เลมท 125 ตอนพเศษ 1085 ลงวนท 27 มถนายน 2551

ขนตอนท 1 การวางแนวทางในการออกแบบเครองอดเมดปย อนทรย RM-1 การวางแนวทางในการออกแบบเครองอดเมดปยอนทรย ซงตอไปจะใขชอ วา “RM-1” แนวทางในการออกแบบเครองอดเมดปย RM-1 ก�าหนดก�าลงผลต 1-2 ตนตอวน (8 ชวโมงท�างาน) ขนาดเมดปย 3-5 มลลเมตร จะใชมอเตอร ขนาดก�าลง 3 แรงมา ใชไฟฟา Single Phase (Mitsubishi) ซงเปนก�าลงผลตท เหมาะสมกบการผลตปยอนทรยอดเมดระดบชมชน เหตทออกแบบเปนมอเตอรไฟฟา 1 Phase เพราะมอยทวไปทกสถานท ถาเปนไฟฟา 3 Phase จะตองมการขอเปนพเศษ และมหมอแปลงเฉพาะซงมคาใชจายสง ซงเหมาะส�าหรบโรงงาน ขนาดกลางและใหญ เหตผลของการใชพลงงานไฟฟา คอการลดมลภาวะทางเสยง และทางอากาศจากทอไอเสยของเครองดเซล เครองตนแบบ RM-1 ควรจะมขนาดกะทดรด เบา เคลอนยายงาย ราคาไมเกน 30,000 บาท การใชงาน การดแลรกษาและหาอะไหลงาย

70

บทท 4

วารสารรมพฤกษ มหาวทยาลยเกรก

ปท 32 ฉบบท 2 กมภาพนธ - พฤษภาคม 2557

ขนตอนท 2 การออกแบบและสรางเครองอดเมดป ยอนทรย “RM-1” ศกษาขอมลทจ�าเปนกอนการออกแบบและสรางเครองอดเมดปยแบบลกกลง แนวตง ผวจยไดศกษาขอมลทมอยในปจจบนอยางละเอยดและรดกมทกขนตอน เพอปองกนการผดพลาดทอาจเกดขนภายหลง ซงผวจยท�าการออกแบบใหถกตองตามหลกวชาการ ดานวศวกรรมศาสตรเพอใหสามารถเพมประสทธภาพในการ ผลตปยอนทรยของเครองอดเมดปยแบบลกกลงแนวตง ใหไดคณภาพ ปรมาณ และความตองการ (จ�ารญ ตนตพศาลกล, 2550) ในการออกแบบผวจยค�านงถงเปนอนดบแรกคอความเหมาะสมในเรองราคาและการประหยดคาใชจายในการผลตปย เครองจกรตองคงทน ใชงานงายโดยม หลกการในการออกแบบดงน 1. หลกการท�างานของเครองตองไมซบซอน สะดวกและปลอดภย มลภาวะนอย 2. อะไหล อปกรณ สามารถปรบเปลยน ซอมแซมและหาซอไดงาย 3. ตวเครองมขนาดไมใหญจนเกนไป และสามารถเคลอนยายไดงาย และมความปลอดภยในการใชงานน�าหนกไมเกน 200 กโลกรม 4. ระบบสงก�าลงเปนระบบการใชเฟองทด ซงมตนก�าลงเปนมอเตอรขนาด 3 แรงมา 5. ตนทนไมเกน 30,000 บาท

ขนตอนท 3 ศกษาขอมลศกยภาพเชงปรมาณและคณสมบตทาง เคมของวตถดบทจะน�ามาใชในการผลตปยอนทรย อดเมด และปยอนทรยอดเมดทไดมาเปรยบเทยบกบ ขอก�าหนดมาตรฐานปยอนทรยตาม พ.ร.บ. ปย 2550 จากการศกษา ปรมาณวตถดบภายในประเทศแตละปสามารถใชเปนวตถดบในการผลตปยอนทรย พบวามถง 95 ลานตนในแตละป ซงเมอน�ามาผลตเปนปยอนทรยแลวจะไดน�าหนกปยอนทรย ประมาณรอยละ 40 ของวตถดบนนหมายถงจะไดปยอนทรยประมาณ 38 ลานตน ซงจะพอเพยงกบการใชภายในประเทศ ปจจบนเราน�าเขาปยเคมประมาณ 4-5 ลานตนในแตละป

71การถายทอดความรเรองการผลตปยอนทรยอดเมดในระดบชมชน

บทท 4

ส�าหรบปรมาณธาตอาหารหลก (N, P, K) ในปยหมกและปยคอกนนแสดง ไวในตารางท 3.2 พบวาคาเฉลยของปยคอกและปยหมกจากวตถดบภายในประเทศ โดยปยคอกจะมคาเฉลยไนโตรเจน (N) รอยละ2.50 ฟอสฟอรส (P2O5) รอยละ 3.76 และโปแตสเซยม รอยละ 1.22 สวนปยหมกมคาเฉลย ไนโตรเจน (N) รอยละ 0.93 ฟอสฟอรส (P2O5) รอยละ 0.40 และโปแตสเซยม (K2O) รอยละ 1.06 เมอเปรยบเทยบกบขอก�าหนดใน พ.ร.บ.ปย 2550 แลวอยในเกณฑดคอ ขอก�าหนด ตาม พ.ร.บ. N, P, K ไมต�ากวา 1.0 : 0.5 : 0.5 หรอ N, P และ K ในปยอนทรยรวมกนแลวตองไมต�ากวารอยละ 2.0 จะเหนวาโดยรวมแลวขอก�าหนดของกรมวชาการเกษตรอยในเกณฑเฉลยของวตถดบในประเทศ

ขนตอนท 4 การทดลองผลตปยอนทรยอดเมดโดยใชเครองแนวตง ทสรางขน (RM-1) การทดลองผลตปยอนทรยอดเมดดวยเครอง RM-1 เพอทดสอบประสทธภาพ ของเครองและการเตรยมวตถดบในกระบวนการอดเมด ปยอนทรยอดเมดทมขายกนมากในทองตลาดสวนใหญคอปยมลไกอดเมด เพราะมคณภาพทางธาตอาหารพชสงและมประมาณวตถดบมากถง 2.6 ลานตน/ป ขนตอนการทดลองม ดงน ขนตอนการเตรยมวตถดบ 1. เตรยมมลไกทหมกสมบรณแลว (มกลนไมมากนก) จ�านวน 2-3 ตน 2. น�าไปตากแดดใหแหงใชเวลา 2 วนกลบกองวนละครง โดยเกลยเปนชนบางราว 15 เซนตเมตร 3. น�ามลไกทแหงแลวไปบดดวยเครองตปน (Hammer mill) แลวรอนดวยตะแกรง 2 มลลเมตร น�าสวนทผานตะแกรงมาทดลอง ขนตอนตอไป การทดลองท 1 การหาความชนของมลไกตากแหง น�าตวอยางมลไกแหงทผานการรอนประมาณ 1 กโลกรมมาใชในการทดลอง กอนน�าไปอบแหง แบงตวอยางมลไกตากแหง มาชงน�าหนก ตวอยางละ 300 กรม จ�านวน 3 ตวอยาง (ซ�า) น�าตวอยางทงหมดไปอบแหงดวยตอบแหงทอณหภม 1050C นาน 24 ชวโมง น�าตวอยางทอบแหงแลวไปไวในโถดดความชน (Desiccators) รอจนเยน ลงแลว จงน�ามาชง และค�านวณ หาความชนในมลไกตากแหง

72

บทท 4

วารสารรมพฤกษ มหาวทยาลยเกรก

ปท 32 ฉบบท 2 กมภาพนธ - พฤษภาคม 2557

การทดลองท 2 การทดลองหาความชนทเหมาะสมในการอดเมดมลไก โดยใชเครอง RM-1 จดประสงคของการทดลอง คอ ตองการทราบความชนทเหมาะสมกบการ อดเมดปยทความชนไมเกนรอยละ 30 (ตามพระราชบญญตปย (ฉบบท 2) พ.ศ. 2550 มาตรฐานตองมความชนไมเกนรอยละ 30 ) การทดลองท 3 การทดลองเดนเครองตดตอกน 24 ชวโมง เพอหาก�าลงผลตตอเนอง ขนตอนท 5 ค�านวณตนทนการผลตปยอนทรยอดเมดทผลตจาก เครองอดเมดปย (R-1)

ขนตอนท 6 การสงเสรมใหชมชนใชเครองอดเมดปยอนทรยแบบ ลกกลงแนวตง (RM-1) โดยท�าการศกษากลมผผลตปยอนทรย อ�าเภอไทรนอย จงหวดนนทบร แบบเจาะจง จ�านวน 33 คน ขนตอนท 1 การเลอกกลมตวอยาง 1. การเลอกสมกลมตวอยางโดยเนนการเปนตวแทนเกษตรกรผผลตปยและเจาของกจการแบบเจาะจง (Purposive Random Sampling) ซงผวจยค�านวณขนาดของตวอยาง จากวธการค�านวณของ Taro Yamane จ�านวนกลมตวอยางทจะท�าการศกษาจ�านวน 33 คน 2. ก�าหนดขนาดของกลมตวอยาง เทากบ 33 โดยใชสมการในการค�านวณ สตรปย ฉะนนกลมตวอยาง ไดแก กลมเกษตรกร อ�าเภอไทรนอย จงหวดนนทบร จ�านวน 33 คน เปนผใหขอมลบรบทชมชน ปญหาและความตองการปยอนทรย อดเมดโดยใชเครองอดเมดปยอนทรยแบบลกกลงแนวตงในการเกบรวบรวมขอมลทางดานการท�ากจกรรมการพฒนาเครองอดเมดปยอนทรยแบบลกกลง แนวตงเปนการเกบรวบรวมขอมลเพอการวดความร ความเขาใจ ทกษะ เจตคต ความตระหนก ทใชครงนสรางขนจากเอกสารและงานวจยทเกยวของประกอบดวย

73การถายทอดความรเรองการผลตปยอนทรยอดเมดในระดบชมชน

บทท 4

2.1 แบบสมภาษณขอมลทวไปของเกษตรกรไทย เพอเปนขอมลในการพจารณาเลอกรปแบบการฝกอบรม ซงแบงออกเปน 3 ขนตอน แบบท 1 ขอมลทวไปของกลมเปาหมาย ไดแก เพศ อาย ระดบ การศกษา อาชพทางการเกษตร การปลกพช ขนาดของทดนท�ากน ความรทวไป เกยวกบเครองอดเมดปยอนทรยแบบลกกลงแนวตง แบบท 2 ขอมลเกยวกบการการใชปยอนทรยอดเมด แบบท 3 ขอมลดานความรดานปยและหลกการค�านวณสตรปยอนทรย 2.2 แบบวดและทดสอบความร ความเขาใจ ทกษะ เจตคต ความตระหนก เกยวกบการใชสารปรบปรงบ�ารงดน 10 ขอ โดยมค�าถามเกยวกบปยอดเมดปยอนทรย และการท�าเครองอดเมดปยอนทรยแบบลกกลงแนวตง ค�าถามเปนแบบเลอกตอบ (Multiple Choice) ม 4 ตวเลอก เกณฑการใหคะแนน คอ ตอบถก ให 1 คะแนน ตอบผดให 0 คะแนน 2.3 แบบประเมนเจตคตโดยมค�าถามเกยวกบการน�าปยอนทรยมาผลตเปนปยเมด ในการวดประกอบดวยตวเลอก 4 ตวเลอก เกณฑการใหคะแนน คอ ตอบถกให 1 คะแนน ตอบผดให 0 คะแนน 3. การด�าเนนการพฒนาคมอในการฝกอบรม ผวจยไดแบงขนตอนในการพฒนาคมอ ดงน 3.1 ทดสอบความร ความเขาใจ ทกษะ เจตคต ความตระหนก เกยวกบการผลต การใชปยอนทรยอดเมด และการค�านวณสตรปยอนทรย เพอเปนขอมลในการพฒนาคมอในการอบรม โดยการใชแบบทดสอบ 3.2 วเคราะหผลการทดสอบ (ความร ความเขาใจ ทกษะ เจตคต ความตระหนก) เพอใหทราบวากลมเปาหมาย มความร ความเขาใจ ทกษะ เจตคต ความตระหนกอยในระดบใด น�าผลทไดมาพฒนาคมอในการอบรมกบกลมเกษตรกรไทยตอไป 3.3 พฒนาคมอ และพฒนาโปรแกรมฝกอบรมตลอดจนการค�านวณสตรปยอนทรยและการใชเครองอดเมดแบบลกกลงแนวตง 3.4 พฒนาโปรแกรมในการฝกอบรมใหสอดคลองกบคมอทจะสรางขน

74

บทท 4

วารสารรมพฤกษ มหาวทยาลยเกรก

ปท 32 ฉบบท 2 กมภาพนธ - พฤษภาคม 2557

3.5 อบรมกล มเปาหมาย 33 คน เพอใหการฝกอบรมเปนไปตาม วตถประสงคทก�าหนด ไดก�าหนดกระบวนการในการจดอบรมในการจดอบรม มรายละเอยด ดงน 3.5.1 เทคนคการฝกอบรม น�าเทคโนโลยทางการศกษามาใชในการถายทอดความร วธการถายทอดความรการจดการเทคโนโลยทน�ามาใชถายทอด ครงนประกอบดวย การบรรยาย อภปราย การสาธต การทดลองปฏบต 3.5.2 สออปกรณในการฝกอบรม ประกอบดวย คมอ โปรแกรมน�าเสนอทางคอมพวเตอร (Power Point) วดทศน 3.5.3 วทยากรในการอบรม เลอกผทมคณสมบตเขาใจเนอหาสาระทบรรยาย และผมประสบการณในการทดลองเปนอยางด รวมทงมความสามารถ ในการถายทอดความรไดด 3.5.4 สถานทในการฝกอบรม พนท ทท�าการองคการสวนต�าบลไทรนอย จงหวดนนทบร 3.5.5 ระยะเวลาในการฝกอบรม 1 วน ขนตอนท 2 สถตทใชในการวเคราะหขอมลทางดานด�าเนนการฝกอบรม เปรยบเทยบคะแนนเฉลย จากการทดสอบกอนการฝกอบรม (Pre-test) และหลงการฝกอบรม (Post-test) ของเกษตรกรตวอยางเพอศกษาความแตกตาง ของคะแนนเฉลยและผลการทดลองใชคมอฝกอบรม โดยใช t-test ดงน การวเคราะหหาคาเฉลย ใชสตร

= เมอ = คะแนนเฉลย ∑x = ผลรวมของคะแนนทงหมด n = จ�านวนเกษตรกรกลมตวอยาง (คน)

การทดสอบสมมตฐาน (t-test) เปนความแตกตางของผลสมฤทธกอน และหลงการฝกอบรมของเกษตรกรกลมตวอยาง โดยใชสตร

75การถายทอดความรเรองการผลตปยอนทรยอดเมดในระดบชมชน

บทท 4

T =

เมอคาความผนอสระ (d.f.) = (n-1) D = ผลตางของคะแนนการทดสอบกอน และหลงการฝกอบรม n = จ�านวนเกษตรกรทท�าแบบทดสอบ t = ความแตกตางของผลสมฤทธ

เปรยบเทยบคะแนนเฉลย จากการทดสอบกอนการฝกอบรม (Pre-test) และหลงการฝกอบรม (Post–test) ของกลมเกษตรกรตวอยางเพอศกษาความแตกตาง ของคะแนนเฉลย ผลการทดลองใชคมอฝกอบรม และทดสอบสมมตฐาน โดยใช t–test ดงน การวเคราะหหาคาเฉลย ใชสตร

=

เมอ = คาเฉลย ∑x = ผลรวมคะแนนทงหมด n = จ�านวนคนในกลมตวอยาง

การทดสอบสมมตฐาน (t–test) เปนความแตกตางของผลสมฤทธกอนและหลงการฝกอบรมของเกษตรกรกลมตวอยาง โดยใชสตร

t =

เมอคาความผนอสระ (df) = (n-1) D = ผลตางของคะแนนการทดสอบกอนและหลงการฝกอบรม n = จ�านวนคนงานทท�าแบบทดสอบ t = คาความแตกตางของผลสมฤทธ

76

บทท 4

วารสารรมพฤกษ มหาวทยาลยเกรก

ปท 32 ฉบบท 2 กมภาพนธ - พฤษภาคม 2557

การแปลผลขอมล 1. ศกษาความแตกตางของการทดสอบซงเปรยบเทยบจากคะแนนกอน และหลงการฝกอบรมโดยถามคะแนนหลงการฝกอบรมสงกวากอนการฝกอบรม แสดงวาคมอฝกอบรมมประสทธภาพ 2. ศกษาความแตกตางของประชากรกลมเกษตรกร ผเขารบการอบรม เกยวกบความตระหนกและทกษะในการใชเศษน�าปยอนทรยมาผลตเปนปยอนทรยอดเมด โดยใชเครองอดเมด (RM-1)

การอบรมความรเรองการผลตปยอนทรยอดเมดในระดบชมชน การถายทอดความรเรองการผลตปยอนทรยอดเมดในระดบชมชนใหกบเกษตรกร อ�าเภอไทรนอย จงหวดนนทบร โดยท�าการประสานงานกบผใหญบาน และนดเกษตรกรมาประชมแลวท�าการถายทอดความรเรองการผลตปยอนทรย อดเมดในระดบชมชนใหแกเกษตรกร โดยมการประเมนผลกอนและหลงฝกอบรม พรอมท�าการสอนการใชเครองมอทงสองกบเกษตรกรอ�าเภอไทรนอย จงหวดนนทบร ดงน 1. การเตรยมหลกสตรและเครองมอในฝกอบรม เมอผวจยไดสรางเครองอดเมดปยอนทรย แบบลกกลงแนวตงตนแบบ ชอ RM-1 ซงมก�าลงผลตปยอนทรยอดเมดได 2 ตน / วน (8 ชวโมง) เปนเครองทสรางมาจากแนวคดดานการประหยดพลงงาน ลดมลภาวะ จนแทบจะไมมเลย ไมวาจะเปนมลภาวะทางอากาศ (ควนเสย ฝนละออง และเสยง) เปนเครองขนาด 3 แรงมา ใชไฟฟา 1 เฟส เครองนมราคาถกเมอเทยบกบเครองอดเมดปย ประสทธภาพเทากน โดยมราคาอยท 25,000 บาท เทานน นอกจากนยงงายตอ การใชงาน สะดวกในการเคลอนยาย เพราะมน�าหนกไมมากนก (120 กโลกรม) และมขนาดกะทดรด นอกจากการสรางเครอง RM-1 ส�าเรจแลว ผวจยไดท�าการคนควาหาวตถดบในการท�าปยอนทรยอดเมด ทมคณภาพทางปยสง วธการบรหารการจดการผลตปยอนทรยอดเมด

77การถายทอดความรเรองการผลตปยอนทรยอดเมดในระดบชมชน

บทท 4

โดยจดท�าตารางแสดงองคประกอบของวตถดบทมคณภาพสง และคดสตรการผสมวตถดบใหเหมาะสมกบการผลตปยอนทรยอดเมดคณภาพสงทม N, P2O5, K2O เหมาะส�าหรบพชทมอายแตกตางกน ผวจยใครน�าความรและเครอง RM-1 มาฝกอบรมเกษตรกรทท�านาใน อ�าเภอไทรนอย เพราะเกษตรกรในอ�าเภอน ประสบภยพบต น�าทวมอยเสมอ จงนา จะลดความเสยงในการใชปยเคมราคาแพงซงชาวนาตองจายเงนซอทกฤดการปลก ไรละ 300-350 บาท ซงนบวาเปนภาระทสงจงนาทจะผลตปยอนทรยคณภาพสง ไวใชเองโดยใชเครองอดเมดราคาถก คณภาพสงไวใชงาน การฝกอบรมครงนแบงออกเปน 2 ภาค คอ 1. ภาคบรรยาย ซงประกอบไปดวยความร ดานดนและปย และพระ- ราชบญญตปย ฉบบลาสดคอ 2550 ซงมความส�าคญ ผผลตปยทกคนตองเรยนรและเขาใจ เพราะการผลตปยอนทรยปลอมและไมไดคณภาพ ตามกฎหมายก�าหนด มโทษปรบหรอทงจ�าทงปรบ นอกจากนนยงอบรมใหเขาใจ สตรปย และการผลตปยสตรตางๆ ไดเอง ซงมกนยมใชค�าวาปยสงตด นอกจากนนยงสามารถค�านวณตนทนการผลตปยไดอกดวย 2. ภาคปฏบต เกษตรกรจะไดรบโอกาสฝกปฏบตดวยตนเองภายใตค�าแนะน�าของผฝกอยางเตมท และจะไดรบค�าตอบจากค�าถามของเกษตรกรอยาง กระจาง ตลอดระยะเวลาการฝกอบรม หลงการฝกอบรมถาเกษตรกรทานใดม ค�าถามกถามไดโดยตรงจากผวจยอยางเปนกนเอง กอนและหลงการอบรมจะมการ ทดสอบความรของเกษตรกร และมการกรอบแบบสอบถามความพงพอใจ ในการเขารบการอบรม และความพงพอใจของเกษตรกรตอเครองอดเมด RM-1 2.1 วตถประสงคของการฝกอบรม เพอถายทอดความรเรองปย และการจดการผลตปยอนทรย อดเมดโดยการบรรยายและฝกอบรมเกษตรกร อ�าเภอไทรนอย จาก 11 หมบาน จ�านวน 33 คน ใหรจกหลกการท�างานและการใชเครองอดเมดปย RM-1 ซงผวจยสรางขนเพอผลตปยอนทรยอดเมด และเพอประเมนความพงพอใจของเกษตรกรตอเครอง RM-1

78

บทท 4

วารสารรมพฤกษ มหาวทยาลยเกรก

ปท 32 ฉบบท 2 กมภาพนธ - พฤษภาคม 2557

2.2 กลมเปาหมาย เกษตรกรอ�าเภอไทรนอย จ�านวน 33 คน จากทกหมบาน 2.3 พนทด�าเนนการ หองประชม องคการบรหารสวนต�าบลไทรนอย 2.4 แผนการด�าเนนงาน 1) ใหองคการบรหารสวนต�าบลไทรนอย เสนอชอ เกษตรกร (ชาวนา) ทเหมาะสมและมศกยภาพเขารบการฝกอบรมจาก 11 หมบาน หมบานละ 3 คน รวม 33 คน เกษตรกรทกคนตองเปนผมอาชพหลกคอ ท�านาและมขดความสามารถเพยงพอตอการเขารบการฝกอบรม พรอมขอมลสวนบคคลของเกษตรกร 2) จดการฝกอบรม 3) ประเมนผลการฝกอบรม 4) ประเมนผล ความพงพอใจของเกษตรกรตอเครองอดเมดปย RM-1 5) วเคราะหผลและเขยนรายงานผลการฝกอบรม 1.5 วตถประสงคของหลกสตร 1) ภาคบรรยาย ใหเกษตรกรกลมเปาหมายจากทกหมบาน 11 หมบานจ�านวนหมบานละ 3 คน รวมเปน 33 คน หลกสตรภาคบรรยาย มงเนนใหเกษตรกรเขาใจดานทฤษฏของปยชนดของปยตางๆ ทใชกนอยทมทงขอดและขอเสย ท�าใหเกษตรกรเขาใจถงสตรปยตางๆ วาจะใชเมอใดในชวงการเจรญเตบโตของพช เกษตรกรจะเขาใจถงการผลตปยอนทรยอดเมดจากเครองอดเมดปยชนดตางๆ และทส�าคญรจกกลไกและการท�างานของเครองอดเมดปย RM-1 ทผวจยออกแบบ และสรางขนมาเพอเผยแพรใหเกษตรกรน�าไปใชในการผลตปยอนทรยอดเมดระดบชมชนทงนตองมคณสมบตของปยตามมาตรฐานของพระราชบญญตปย (ฉบบท 2) พ.ศ. 2550 เปนเกณฑส�าคญ 2) ภาคปฏบต มงเนนใหเกษตรกรรวธการเตรยมวตถดบ (ปยอนทรยผง) เพอเตรยมอดเมดโดยใชเครองอดเมด RM-1 และยงรวมถงการบ�ารงรกษาเครองอดเมด

79การถายทอดความรเรองการผลตปยอนทรยอดเมดในระดบชมชน

บทท 4

3) การประเมนผลการฝกอบรมเชงปฏบตการ - ขอมลเฉพาะของเกษตรกร - ความรกอนการเขารบการฝกอบรม - ความรหลงการเขารบการฝกอบรม - ความพงพอใจในการท�างาน รปลกษณและประสทธภาพ ของเครอง RM-1 - ความพงพอใจในการไดรบการฝกอบรม 1.6 ตารางกจกรรมการฝกอบรมเชงปฏบตการใหแกเกษตรกร อ�าเภอ ไทรนอย ในวนท 9 กมภาพนธ พ.ศ. 2556 กจกรรม 8.30–9.00 ลงทะเบยน 9.05–9.40 พธเปดการฝกอบรม - วาทรอยเอก รมพฤกษ กลาวรายงานวตถประสงคของการ ฝกอบรม - ประธาน อ.บ.ต. กลาวตอนรบและกลาวเปดการฝกอบรม 9.45–10.05 การทดสอบความรของเกษตรกรกอนการฝกอบรม (Pre–Test) 10.10–10.30 พกรบประทานน�าชา กาแฟ 10.35–11.45 ภาคบรรยาย “ความรเรองปย และเครองอดเมดปย RM-1” 11.50–12.10 การทดสอบความรของเกษตรกรหลงการฝกอบรม (Post –Test) 12.10–13.10 รบประทานอาหารกลางวน 13.15–15.15 ภาคปฏบต - กลมเกษตรกรออกเปน 6 กลม - อธบายการท�างานของเครอง RM-1 - การเตรยมวตถดบ และปรบความชน - ฝกการด�าเนนการผลตปยอนทรยอดเมดโดยใชเครอง RM-1 15.20–15.40 พกรบประทาน น�าชา กาแฟ 15.45–16.20 ประเมนผล

80

บทท 4

วารสารรมพฤกษ มหาวทยาลยเกรก

ปท 32 ฉบบท 2 กมภาพนธ - พฤษภาคม 2557

1) ตอบแบบสอบถามความพงพอใจของการฝกอบรม 2) ตอบแบบสอบถามความพงพอใจในเครองอดเมดปย RM-1 16.25– กลาวปดการฝกอบรม อ�าลาและอวยพรใหกลบ โดยสวสดภาพ

สรปผล ผลของการประเมนความรของเกษตรกรทเขารบการฝกอบรมจ�านวน 33 คน กอนรบการฝกอบรมเชงปฏบตการประเมนโดยใชแบบการประเมนความร ดานปย และเครองอดเมดปยทวไป ค�าถาม 10 ขอ ขอละ 10 คะแนน ผลการประเมนความร ของเกษตรกรกอนการฝกอบรม 33 คนโดยใชแบบประเมนความร พบวา ผลเฉลยของคะแนนโดยคดเปนรอยละ 21.82 มผสอบไดคะแนนอยระหวาง 0-20 มากถง 26 คน และผทไดคะแนน 21-40 % มอย 7 คน จะเหนไดวาไมมผใดสอบผาน 50 % นอกจากนนยงมคะแนะเฉลยของทงหมดต�ามาก คอ 21.82% เทานน แสดงใหเหนวาเกษตรกรไมใครใหความสนใจในความรดานปยเทาใดนก การเลอกใชปยเปน การใชตามการโฆษณาหรอการบอกตอๆ กนมา ผลการประเมนความรของเกษตรกรหลงการฝกอบรม ใชแบบการประเมนความรเดม แตค�าถามสลบขอเทานนผลของการประเมน พบวาหลงไดรบการฝกอบรมแลวเกษตรกรมความรเรองการใชปยเพมขนอยางมากคอมผสอบได 81-100 คะแนน มอยถง 31 คน คดเปนรอยละ 93.94 ไมมผใดสอบต�ากวา 50 %

81การถายทอดความรเรองการผลตปยอนทรยอดเมดในระดบชมชน

บทท 4

สามารถแสดงเปนแผนภมไดดงน

ความสนใจในความรดานป ยเทาใดนก การเลอกใชป ยเปนการใชตามการโฆษณาหรอการบอกตอๆ กนมา

ผลการประเมนความรของเกษตรกรหลงการฝกอบรม ใชแบบการประเมนความรเดม แตคาถามสลบขอเทาน นผลของการประเมน พบวาหลงไดรบการฝกอบรมแลวเกษตรกรมความรเรองการใชป ยเพมขนอยางมากคอมผสอบได คะแนน มอยถง คน คดเปนรอยละ . ไมมผใดสอบตากวา %

สามารถแสดงเปนแผนภมไดดงน

แผนภาพท เปรยบเทยบความรของเกษตรกรกอนหลงรบการฝกอบรมเชงปฏบตการ

จากภาพท โดยใชแบบประเมนความร พบวา ผลเฉลยของคะแนนโดยคดเปนเปอรเซนตอยท . มผสอบไดคะแนนอยระหวาง มากถง คน คดเปนรอยละ . และผทไดคะแนน % มอย คน คดเปนรอยละ . จะเหนไดวาไมมผใดสอบผานเลย (สอบผาน %) นอกจากน นยงมคะแนะเฉลยของท งหมดตามาก คอ .% เทาน น แสดงใหเหนวาเกษตรกรไมใครใหความสนใจในความรดานป ยเทาใดนก การเลอกใชป ยเปนการใชตามการโฆษณาหรอการบอกตอๆ กนมา คอใชตามผอน หลงไดรบการฝกอบรมแลวเกษตรมความรเพมขนอยางมากคอมผสอบไดคะแนนรอยละ มอยถง คน คดเปนรอยละ . สรปไดวา การถายทอดความรเรองการผลตป ยอนทรยอดเมดในระดบชมชนใหกบเกษตรกรอาเภอไทรนอย จงหวดนนทบร ประสบผลสาเรจทาใหเกษตรกรมความรเรองการผลตป ยอนทรยอดเมดมากขน

ผลการประเมนความพงพอใจของผเขารบการฝกอบรมตอเครองอดเมดตนแบบ RM1 พบวา ความพงพอใจในดานความสะดวกในการขนยายเครอง และความทนสมยของเครอง (RM1) ไดความพง

05

101520253035

020 2140 4160 6180 81100

กอนอบรม

หลงอบรม

จานวนคน

จานวนคะแนนทสอบได

เปรยบเทยบความรของเกษตรกรกอน และหลงรบการฝกอบรมเชงปฏบตการ78-79%

21.21%

93.94%

6.06%

แผนภมแสดงเปรยบเทยบความรของเกษตรกรกอน-หลงรบการฝกอบรมเชงปฏบตการ

จากแผนภม โดยใชแบบประเมนความร พบวา ผลเฉลยของคะแนนโดยคดเปนเปอรเซนตอยท 21.82 มผสอบไดคะแนนอยระหวาง 0-20 มากถง 26 คน คดเปนรอยละ 78.79 และผทไดคะแนน 21-40 % มอย 7 คน คดเปนรอยละ 21.21 จะเหนไดวาไมมผใดสอบผานเลย (สอบผาน 50%) นอกจากนนยงมคะแนะเฉลยของทงหมดต�ามาก คอ 21.82% เทานน แสดงใหเหนวาเกษตรกรไมใครใหความสนใจในความรดานปยเทาใดนก การเลอกใชปยเปนการใชตามการโฆษณาหรอการ บอกตอๆ กนมา คอใชตามผอน หลงไดรบการฝกอบรมแลวเกษตรมความรเพมขน อยางมากคอมผสอบไดคะแนนรอยละ 81-100 มอยถง 31 คน คดเปนรอยละ 93.94 สรปไดวา การถายทอดความรเรองการผลตปยอนทรยอดเมดในระดบชมชนใหกบ เกษตรกรอ�าเภอไทรนอย จงหวดนนทบร ประสบผลส�าเรจท�าใหเกษตรกรมความร เรองการผลตปยอนทรยอดเมดมากขน ผลการประเมนความพงพอใจของผเขารบการฝกอบรมตอเครองอดเมดตนแบบ RM-1 พบวา ความพงพอใจในดานความสะดวกในการขนยายเครอง และความทนสมยของเครอง (RM-1) ไดความพงพอใจมากทสด รองลงมามความ พงพอใจประสทธภาพในการผลต ความสะดวกในการขนยายเครอง และความสวยงามของเครอง (RM-1) และผเขารบการอบรมมความพงพอใจปานกลาง

82

บทท 4

วารสารรมพฤกษ มหาวทยาลยเกรก

ปท 32 ฉบบท 2 กมภาพนธ - พฤษภาคม 2557

เรองความสะดวกในการซอมบ�ารง แสดงใหเหนถงผลส�าเรจเปนอยางสงในการออกแบบและสรางเครองตนแบบ RM-1 ซงผวจยไดศกษาความตองการของเกษตรกรมาอยางดแลว

อภปรายผล ผลการถายทอดเทคโนโลยการจดการผลตปยอนทรย RM-1 พบวาเกษตรกร ทไดรบการอบรมมความรเพมขนเปนอยางมาก จากผลการประเมนความรของ เกษตรกร กอนและหลงการฝกอบรม จะเหนไดวาแตกตางกนมาก คอ กอนการ ฝกอบรมมคาความรเฉลยเพยงรอยละ 21.82 หลงการฝกอบรมแลวมคาความรเฉลยสงขนเปนรอยละ 93.94 สวนความพงพอใจของเกษตรทมตอการฝกอบรม อยในระดบมากถงมากทสด ความพงพอใจตอการใชเครองอดเมดตนแบบ RM-1 อยทระดบความพงพอใจอยในระดบมากทสดเชนเดยวกน แสดงใหเหนวาเกษตรกร มความตระหนกถงความส�าคญของปยอนทรย ซงเหมาะส�าหรบการน�ามาใชในการปรบปรงบ�ารงดนเพมประสทธภาพของปยเคม และทส�าคญคอสามารถลดตนทนการผลตพชผลทางการเกษตรได เครองอดเมดปยอนทรย RM-1 มความทนทานในการใชงาน เพราะการออกแบบเครองอดเมดปยอนทรย RM-1 ประกอบดวยตวสงก�าลงทเปนเฟองมอเตอรและเฟองเพลาทท�าใหเกดการสกหรอนอยทสดแตมประสทธภาพสง รวมไปถงพลงงานทใชในการผลตปยอนทรยตอหนวยนอยกวาแบบอนดวย จงท�าใหการผลตปยอนทรยมตนทนทต�าลงมาก และสามารถชวยลด ปญหาอนเนองมาจากการใชปยเคมทมราคาแพงดวยการใชปยอนทรยทผลตขน มานทดแทนกน เมอเกษตรกรผานการถายทอดความรเรองการผลตปยอนทรย อดเมดในระดบชมชน เกษตรกรมความรเรองปยอนทรยมากขน ท�าใหเกษตรกรมตนทนการผลตทต�า สามารถลดหนของเกษตรกรเนองจากการกเงนเพอน�ามาซอ ปยเคม เกษตรกรสามารถเพมผลผลตของพชผลในระยะยาวได นอกจากนยงเปน การชวยรกษาสงแวดลอม จากการน�าของเหลอทงกลบมาใชใหเกดประโยชนได อกดวย และเปนการฟนฟความอดมสมบรณของดน

83การถายทอดความรเรองการผลตปยอนทรยอดเมดในระดบชมชน

บทท 4

ขอเสนอแนะ ขอเสนอแนะส�าหรบการปฏบต 1. ควรมการประชาสมพนธใหมการผลตปยอนทรยอดเมดมลภาวะต�าและประหยดพลงงาน 2. ควรมการแสวงหาวตถดบ (วสดอนทรย) ทเหมาะสมมาผลตปยอนทรยกนอยางแพรหลายเพอเพมผลผลตทางการเกษตร และเพอลดมลพษจากการใชสารเคม 3. ควรมการประชาสมพนธใหเกษตรกรหนมาใชปยอนทรยและปยอนทรย อดเมด เพอลดตนทนการผลตทางการเกษตรโดยลดตนทนการใชปยเคม และ บ�ารงรกษาคณสมบตทางกายภาพและเคมของดนใหดขน เพอความยงยนของการ เกษตรไทย 4. ควรมการสงเสรมเกษตรอนทรยเพอผลตอาหารทปราศจากสารพษส ครวโลก และท�ารายไดเขาประเทศสงผลใหเกษตรมคณภาพชวตทดขนดวย

ขอเสนอแนะส�าหรบการวจยครงตอไป 1. ควรมการพฒนากรรมวธการถายถอดความรเกยวกบปยอนทรยและหลกสตรวชาชพเกษตรกรรมระยะสนตามหลกเกษตรอนทรยเพมเตม 2. ควรมการพฒนากรรมวธและหลกสตรการถายถอดความรเกยวกบปยชวภาพ 3. ควรมกรรมวธและหลกสตรสงเสรมเกษตรอนทรยเพอผลตอาหารทปราศจากสารพษสครวโลกและท�ารายไดเขาประเทศสงผลใหเกษตรมคณภาพชวตทดขนดวย

84

บทท 4

วารสารรมพฤกษ มหาวทยาลยเกรก

ปท 32 ฉบบท 2 กมภาพนธ - พฤษภาคม 2557

เอกสารอางอง

กรมพฒนาทดน. 2553. การจดการดนและพชเพอปรบปรงบ�ารงดนอนทรย วตถต�า. กรงเทพมหานคร : กองอนรกษดนและน�า กรมพฒนาทดน กระทรวงเกษตรและสหกรณ.

. 2539. คมอเจาหนาทรฐเรองการปรบปรงบ�ารงดนดวยอนทรยวตถ. กรงเทพมหานคร : กองอนรกษดนและน�า กรมพฒนาทดน กระทรวงเกษตรและสหกรณ.

กรมวชาการเกษตร. 2544. พระราชบญญตปย พ.ศ.2518 แกไขเพมเตมโดย พระราชบญญตปย (ฉบบท 2) พ.ศ.2550. ฝายปยเคม สวนใบอนญาตและขนทะเบยนส�านกควบคมพช และวสดการเกษตร กรมวชาการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ

จ�ารญ ตนตพศาลกล. 2550. เขยนแบบวศวกรรม 2 : (เขยนแบบเครองกล). พมพครงท 10. กรงเทพมหานคร : ภาควชาวศวกรรมเครองกล มหาวทยาลย เทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร.

ประทป วระพฒนนรนดร. “การเกษตรยงยน : ความหมาย แนวคดและการพฒนาระบบ.” กรมวชาการเกษตร 9,3 (2536) : 3-22.

พงศเทพ อนตะรกานนท และคณะ. 2544. เอกสารประกอบการฝกอบรมเชงปฏบตการเรองการผลตปยอนทรยและปยชวภาพในเชงเศรษฐกจชมชน. สถาบนวจยวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงประเทศไทย.

ส�านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต . ค มอยทธศาสตรการพฒนาทยงยนส�าหรบประเทศไทย. http://www.nesdb.go.th 4 กนยายน 2556.