สงหาคม 2562 ปท 10 I ฉบบท 11แจกฟร

The Creative ครทอม คำ�ไทย

Creative Solution UX Writer

Creative Businessวนแปลภ�ษ�

I DON’T NEEDAN INSPIRATION

QUOTE.I NEED

UNDERSTANDINGLANGUAGE.

aɪ dəʊnt niːd ən ˌɪnspəˈreɪʃən

kwəʊt. aɪ niːd

ˌʌndəˈstændɪŋ ˈlæŋgwɪʤ.

International Phonetic Alphabet (IPA)

Contents : สารบญ

Creative Update 6Pronouns Matter! ระหวางเธอ เขา และเรา / Kindle en Braille อานอบกได ดวยปลายนว / Coding สกล : ภาษาท 3 แหงยคดจทล Creative Resource 8Featured Film / Book / Film MDIC 10Pantone ภาษาของสทใชคยกนไดทวโลก

Cover Story 12ภาษา ‘ดน’ ได F act and Figure 18ถอดรหสภาษามนษย (ใหคอมพวเตอร)

Creative Business 20‘วนแปลภาษา’ ความหมายของภาษานอกพจนานกรม

How To 23เขยนดกขายได เลางายกขายออก Creative Place 24The Coordination Language of Switzerlandสวตเซอรแลนด ดนแดนทพดภาษาของความปรองดอง The Creative 28ใชภาษาหากนกบ ‘ครทอม คำาไทย’ผทเชอมนวาตราบใดทมนษยคดสรางสรรค เทคโนโลยกแทนกนไมได

Creative Solution 34UX Writer เชอม ‘คน’ กบ ‘เครอง’ ดวยเรองของภาษา

CREATIVE THAILAND I 4อนญาตใหใชไดตามสญญาอนญาตครเอทฟคอมมอนสแสดงทมา-ไมใชเพอการคา-อนญาตแบบเดยวกน 3.0 ประเทศไทย

อนญาตใหใชไดตามสญญาอนญาตครเอทฟคอมมอนสแสดงทมา-ไมใชเพอการคา-อนญาตแบบเดยวกน 3.0 ประเทศไทย

จดทำ�โดย l สำ�นกง�นสงเสรมเศรษฐกจสร�งสรรค (องคก�รมห�ชน) (CEA)1160 อ�ค�รไปรษณยกล�ง ถนนเจรญกรง แขวงบ�งรก เขตบ�งรก กรงเทพฯ 10500 โทร. 02 105 7400 แฟกซ. 02 105 7450พมพท l บรษท สหมตรพรนตงแอนดพบลสชง จำ�กด โทร. 02 903 8257-9จำ�นวน 15,000 เลม

ตดตอลงโฆษณ�: Commu.Dept@tcdc.or.th

นตยส�รฉบบนใชหมกพมพจ�กนำ�มนถวเหลองทไมเปนอนตร�ยตอสขภ�พ ทงยงเปนมตรตอสงแวดลอม และใชกระด�ษ รไซเคล ซงเปนผลผลตของผประกอบก�รไทย

จดทำ�ภ�ยใตโครงก�ร “Creative Thailand สร�งเศรษฐกจไทยดวยคว�มคดสร�งสรรค” โดยสำ�นกง�นสงเสรมเศรษฐกจ สร�งสรรค (องคก�รมห�ชน) (CEA) ซงมเป�หม�ยในก�รเผยแพรคว�มรเกยวกบเศรษฐกจสร�งสรรค (Creative Economy) และผลกดนก�รใชคว�มคดสร�งสรรคในก�รขบเคลอนเศรษฐกจไทย

บรรณ�ธก�รทปรกษ� l อภสทธ ไลสตรไกล บรรณ�ธก�รอำ�นวยก�ร l มนฑณ ยงวกล ทปรกษ� l เลอช�ต ธรรมธรเสถยร บรรณ�ธก�รบรห�ร l พชรนทร พฒน�บญไพบลย กองบรรณ�ธก�ร l อำ�ภ� นอยศร, ปยะวรรณ กลนศรสข, ปญญศ� เปลงรศม เลข�กองบรรณ�ธก�ร l ณฐช� ตะวนน�โชต ศลปกรรม l ชดชน นนน�ทนนท ประส�นง�นกองบรรณ�ธก�ร l วนบษป ยพเกษตร ช�งภ�พและมลตมเดย l ภรร� ดษฐ�กรณ เวบไซต l นพกร คนไว

CREATIVE THAILAND I 5

Editor’s Note : บทบรรณาธการ

ดวยร�ค�เพยง 3,100 บ�ท ลกค�ของว�เวอร แลบส (Waverly Labs) ททดลองสงซอ Ambassador หฟงแปลภ�ษ�จ�กอนดโกโก (เวบไซตระดมทนออนไลน) กส�ม�รถเข�ใจภ�ษ�อนได จ�กระบบแปลภ�ษ�แบบทนทในรปของเสยงหรอขอคว�มสำ�หรบบทสนทน�ระหว�งผฟงสองคน หรอก�รบรรย�ยในหองเรยน โดยก�รเลอกภ�ษ�ผ�นแอพพลเคชนทมใหเลอกถง 20 ภ�ษ� และ 42 ภ�ษ�ถน Ambassador เปนหนงในตวอย�งของคว�มก�วหน�ท�งเทคโนโลย ในก�รพฒน�ทกษะก�รแปล เขยนและตอบโตทไหลลนอย�งเปนธรรมช�ต ทงยงมแนวโนมดวนดคนทงด�นประสทธภ�พและร�ค� ทำ�ใหเกดก�รตงคำ�ถ�มว� “เร�จะเรยนภ�ษ�อะไรด ถ�ห�กภ�ษ�ในอน�คตจะเปนก�รรวมระหว�งภ�ษ�มนษยเข�กบเทคโนโลย และรวมคว�มเปนน�น�ช�ตไวในตวบคคล” เมอกอนเร�ตองโคดดง (coding) สงก�รคอมพวเตอรดวยภ�ษ�เครองแบบใหเครองเข�ใจ แตปจจบนเครองฉล�ดพอทจะเข�ใจภ�ษ�ของคน และกำ�ลงจะกล�ยเปนคว�มสำ�คญของภ�ษ�ศ�สตรยคใหมทใกลชดกบศ�สตรคอมพวเตอรม�กขน เพอใหมนษยส�ม�รถสอส�รและสร�งง�นจ�กเทคโนโลยไดอย�งมประสทธภ�พในยคดจทล แตในอกด�นหนงก�รเรยนภ�ษ�พด เขยน อ�น ยงคงมคว�มสำ�คญ เพร�ะถ�ห�กเร�แปลคำ�ว� ‘ภ�ษ�’ ต�มพจน�นกรมแลว กจะแปลไดว� ถอยคำ�ทใชพดหรอเขยนเพอสอคว�มของชนกลมใดกลมหนง เชน ภ�ษ�ไทย ภ�ษ�จน หรอเพอสอคว�มเฉพ�ะวงก�รดงเชน ภ�ษ�ร�ชก�ร ก�รเรยนภ�ษ�จงเหมอนก�รทำ�คว�มเข�ใจวธนกคดและสอส�รของ ชนกลมนน ซงมก�รปรบเปลยนไปต�มสภ�พแวดลอมต�งๆ ททำ�ใหภ�ษ�หรอ

คำ�ศพทบ�งคำ�ไมไดมคว�มหม�ยตรงตว หรอต�ยตวเสมอไป แตขนอยกบ ขอตกลงในก�รสออ�รมณ คว�มรสก และคว�มคดสร�งสรรคภ�ยในกลม ยงในปจจบนทมก�รสอส�รผ�นชองท�งออนไลนม�กขน ขอตกลงใหมๆ ส�ม�รถเกดขนและห�ยไปอย�งรวดเรว ขน�ดทคนทองถนดวยกนเองกอ�จจะไมเข�ใจ “ลำ�ไยม�กกกก อแตงโมมนมะน�วอยได” ขอตกลงของกลมคนในโลกออนไลนทใชผลไมในก�รสอส�รท�มกล�งผทใชภ�ษ�ไทยกว� 60 ล�นคน โดยทคว�มหม�ยแทจรงไมไดมอะไรเกยวกบผลไม แตเปนก�รแสดงคว�มรำ�ค�ญตอหญงรปร�งอวนคนหนงทมจนตน�ก�รแบบไมจบสนสกท คว�มลนไหล ของภ�ษ�เชนน ทำ�ใหแมว�เหล�นกเทคโนโลยจะฮดสทำ�ให AI ส�ม�รถ ลอกเลยนรปแบบประโยค และเรยนรทจะแปลซอนทบไปอกทม�กเท�ไร แตกว�ทจะเรยนรทม�ของก�รใชคำ�ว� ‘ลำ�ไย’ ‘แตงโม’ หรอ ‘มะน�ว’ ไดนน คำ�พวกนกอ�จจะล�สมยและมคำ�ใหมเข�ม�ใชทดแทนเสยแลว ปจจบนมผใชภ�ษ�จนกล�ง 1,000 กว�ล�นคน ภ�ษ�ฮนดและเบงก�ล รวมกน 700 ล�นคน ภ�ษ�ของประเทศจนและอนเดยกำ�ลงกล�ยเปนภ�ษ�หลกทใชท�งธรกจต�มก�รขย�ยตวของเศรษฐกจทงสองประเทศ ดวยเทคโนโลยอ�จจะทำ�ใหก�รสอส�รไมใชอปสรรคใหญ แตก�รจะทำ�คว�มเข�ใจคว�มนกคดของประเทศทมร�กฐ�นวฒนธรรมแขงแกรงนบพนปน กไมใชสงทจะเรยนร ไดง�ยโดยปร�ศจ�กก�รเข�ถงดวยประสบก�รณของตนเอง และยงถ�คนรนใหมทใชสอออนไลนในประเทศเหล�น มก�รสร�งสรรคคำ�ใหมทเปนขอตกลง เฉพ�ะกลมขน คนพฒน� AI กคง ‘มะน�ว’ ไมออกว�จะมสกกคำ�ทตองจำ�

มนฑณ ยงวกลบรรณ�ธก�รอำ�นวยก�ร

CREATIVE THAILAND I 6

Creative Update : คดทนโลก

Kindle en Braille อ�นอบกได ดวยปล�ยนว

เรอง : วนบษป ยพเกษตร

เร�ต�งเคยสงสยว�ในอดตคนต�บอดอ�นเขยนกนอย�งไร นบตงแตหลยส เบรลล (Louise Braille) ครต�บอดช�วฝรงเศสคดคนวธอ�นเขยนสำ�หรบคนต�บอดในชวงศตวรรษท 19 โดยใชจด 6 จดเปนตวแทนอกษรและใชนวมออ�นแทนทจะเปนดวงต�เหมอนคนอนๆ แตนนม�โลกกไดรจกกบ ‘อกษรเบรลล’ ก�รคดคนในครงนนทล�ยกำ�แพงภ�ษ�อ�นและภ�ษ�เขยนของคนต�บอดใหกลบม�มชวตชว�อกครง คนต�บอดส�ม�รถรหนงสอไดอย 2 วธ คอคนอนอ�นใหฟง กบอ�นดวยตวเองผ�นก�รสมผสอกษรเบรลล แนนอนว�อย�งหลงยอมดกว� ทงในด�นประสบก�รณและคว�มภมใจ เพร�ะโดยสถตแลว คนต�บอดทรอกษรเบรลลจรงๆ ยง นบว�มนอยนก และหนงสออกษรเบรลลโดยทวไปอ�จจะไมสะดวกสำ�หรบคนต�บอดเท�ใดในแงก�รพกพ�และก�รเข�ถง อย�งคมภรไบเบลฉบบอกษรเบรลลกกนพนทชนว�งหนงสอไปกว�เมตรครงแลว

Pronouns Matter! ระหว�งเธอ เข� และเร�

เรอง : วนบษป ยพเกษตร

“สวสด ฉนคอคต และฉนใชสรรพน�ม They/Them” เปนประโยคทคต วลสน (Kit Wilson) นกศกษ� มห�วทย�ลยวซคอนซน-มลวอค (University of Wiscons in-Mi lwaukee) ร ฐวสคอนซน สหรฐอเมรก� กล�วแนะนำ�ตวเมอเจอกบคนอนๆ หล�ยตอหล�ยครง เร�มกจะตดสนเพศบคคลจ�กภ�ยนอกและจ�กสงทเร�เหน แมแตในบทสนทน� เร�กถกสอนใหใช ‘คำ�สรรพน�ม’ เรยกแทนคนทเร�พดถง เชน เข� (He) แทนบคคลเพศช�ย หรอ เธอ (She) แทนบคคลเพศหญง คว�มคดทว� “ผช�ยสฟ� ผหญงสชมพ” ยงคงยดตดเกยวกบเรองก�รแบงแยกท�งเพศ แมแต LGBT หรอกลมผมคว�มหล�กหล�ยท�งเพศกยงระบเพศว� ฝ�ยนเปนหญงและอกฝ�ยเปนช�ย ตวอย�งเชน ห�กคนหนงรบบทบ�ทเปนเพศหนงไปแลว อกคนกรบบทเพศตรงข�มไปโดยปรย�ย แลวถ�เร�ไมอย�กใชแค He หรอ She ระบหรอกล�วถงฝ�ยตรงข�ม แลวเร�ควรใชอะไร ระบบ Non Binary คอคำ�ตอบ เพร�ะคำ�สรรพน�มทใชกนอยทกวนน เปนระบบแบบ แบงเพศชดเจน หรอทเรยกว� Binary คอแบงเปนฝงช�ยและหญง แตจรง ๆ แลวมนลกซงกว�นน ดวยคว�มหล�กหล�ยและคว�มเปนปจเจกท ชดขนทกวนของคนเร� ทไมเพยงแบงหญง ช�ย หรอ LGBT กลม Non Binary จงตอบโจทยเพศทเปนกล�งหรอคว�มไมตองก�รจะระบเพศ หรอจะเรยก อกอย�งว� ‘ไรเพศ’ กยงได “บ�งครงฉนกรสกถง คว�มเปนหญงและช�ยในเวล�เดยวกน แตบ�งครงฉนกไมไดรสกแบบนนทงค” คต วลสน ชให เหนถงคว�มเปนกล�งของตวเอง และส�เหตท

ใชสรรพน�ม They/Them/Their แทนตวเอง ม�กกว�ทจะเปน He/Him/His นอกเหนอจ�กสรรพน�ม He She และ They ทเร�คนชนกนแลว ตวภ�ษ�กยงไหลลนจนเกดสรรพน�มใหมๆ เพอม�รองรบคว�มหล�กหล�ยท�งเพศน อย�งเชน Ze/Zir/Zirs ทเพยนม�จ�กภ�ษ�เยอรมนว� Sie ทแปลว� She ในภ�ษ�องกฤษ ก�รทเร�ระบสรรพน�มของอกฝ�ยโดยตดสนจ�กภ�ยนอก ยงกล�ยเปนเรองทคอนไปท�ง ไรม�รย�ทและไมใหเกยรตบคคลทกล�วอ�งถง โรงเรยนในสหรฐอเมรก�ฝกใหเดกๆ สอบถ�มสรรพน�มของคนอน และเลอกใชสรรพน�มทตองก�รแทนชอตวเองหรอแมแตก�รแทนดวยชอไปเลย ซงเปรยบเสมอนเปนก�รปลกฝงคว�มคดผ�นตวภ�ษ�ทเปนกล�งและไมแบงแยกเพศ แมแตเฟซบกกยงเคลอนไหวดวยก�รเพมตวเลอกเพศอน ๆ นอกเหนอจ�กหญงหรอช�ย รวมถงคำ�สรรพน�มทเจ�ของเฟซบกนนอย�กจะใชดวย และในเรวๆ น (เดอนตล�คม 2562) ยงจะมก�รจดวนสรรพน�มส�กลครงท 2 (International Pronouns Day) หลงจ�กทจดขนเมอเดอนเดยวกนนในปทผ�นม�และไดรบก�รตอบรบทด เพอใหผคนหล�กหล�ยเพศไดเข�ม�พดคย แบงปนประสบก�รณ และใหคว�มรเกยวกบเรองสรรพน�มสวนบคคลทเร�ควรจะใหเกยรตและเค�รพ ขณะท ซ�ร� เบนโดเรทส (Sara Bendoraitis) ผอำ �นวยก�รด�นก�รจดโปรแกรมประจำ� ศนยคว�มหล�กหล�ยและก�รอยรวมกนอย�งเท�เทยมแหงมห�วทย�ลยอเมรกน (Centre of Diversity and Inclusion of American University) ไดอธบ�ยสรปคว�มในคำ�ถ�มทว� ทำ�ไมเร�ถงตองถ�มสรรพน�มของผอนกอนเสมอไวว� “เพร�ะนนหม�ยถงก�รเรยนรคนอนใหม�กขนม�กกว�ทเร�จะค�ดเด�ไปเอง”

ทม�: pronounsday.org / บทคว�ม “Beyond ‘he’ and ‘she’: The rise of non-binary pronouns” (ธนว�คม 2558) จ�ก bbc.com

จงถาม เพร�ะเร�ไมส�ม�รถบอก ชอหรอคำ�สรรพน�มทคนๆ หนงจะใช เพยงแคมองจ�กภ�ยนอก ใหเกยรต ห�กบ�งคนใชเวล�บอกชอกบคำ�สรรพน�ม เร�ควรใชต�มนนและใหเกยรตพวกเข� เพร�ะไมใชเรองของเร�ทจะไปตดสนลกษณะของคนอน ฝกฝน ถ�มนย�กทจะตองเอยคำ�สรรพน�มหรอชอของคนอน กลองฝกมนดเสยกอน ถ�มผรวมง�นหรอ เพอนๆ เวล�ใชคำ�เหล�นนผดไป

CREATIVE THAILAND I 7

Coding สกลภ�ษ�ท 3 แหงยคดจทล

เรอง : นพกร คนไว

ภ�ษ�คอมพวเตอรเปนทกษะสำ�คญทจำ�เปนในอน�คตซงจะสร�งโอก�สท�งอ�ชพทหล�กหล�ย ในโลกทเทคโนโลยกำ�ลงก�วหน� ทำ�ใหเกดแรงสนบสนนใหเดกรนใหมตองเรงสร�งเสรมทกษะท�งคอมพวเตอร โดยเฉพ�ะก�รรภ�ษ�คอมพและก�รเขยนโคด (Coding) ทตองเรยนรกนตงแตเดก ๆ ไมต�งจ�กทกษะด�นก�รอ�นออกเขยนไดทเปนคว�มรพนฐ�น ตวอย�งแอพพลเคชน ScratchJr ผลง�น ก�รวจยจ�ก Lifelong Kindergarten Group แหงสถ�บน MIT รวมกบ DevTech Research Group แหง Tufts University ไดรบก�รพฒน�ขนเพอชวยใหเดกๆ เรยนรก�รเขยนโปรแกรมเบองตน โดยม เนรสเซอรหล�ยแหงในองกฤษทใชแอพพลเคชนนสำ�หรบสอนเดกๆ เกยวกบพนฐ�นก�รเขยนโคด เชน ก�รสร�งก�รตนแอนเมชนดวยตนเองผ�นคำ�สงง�ยๆ อย�งก�รเดนหน� ถอยหลง กระโดด เตนรำ� รองเพลง ทงยงส�ม�รถเลอกฉ�กหลงใหตวละครไดเดนท�งไปในเรองร�วทสร�งขนไดต�มตองก�ร เพอใหเดกๆ ไดเรยนรก�รแกปญห�และทดลองออกแบบเรองร�วของตนเอง อนจะเปนพนฐ�นทตอยอดไปสก�รเขยนโปรแกรมท ซบซอนยงขน ซงนอกจ�กก�รเขยนโคดแลว เดกๆ ในสหร�ชอ�ณ�จกรยงจะไดเรยนรหลกสตรทกษะท�งคอมพวเตอรสำ�หรบเดกประถมอย�งเรองของ อลกอรทม และคว�มปลอดภยในก�รรกษ�ขอมลสวนตวบนโซเชยลเนตเวรกอกดวย

อกประเทศหนงทผลตบคล�กรท�งด�นคอมพวเตอรม�กเปนอนดบตนๆ ของโลกอย�งอนเดย ผปกครองหล�ยครอบครวเรมสงเสรมใหลกหล�นเรยนรทกษะก�รเขยนโคดตงแตอ�ย ไมถง 10 ขวบ คล�สเรยนออนไลนทไดรบคว�มนยมอย�ง WhiteHat Jr เปดทำ�ก�รสอนสำ�หรบเดกอ�ย 6-15 ป ประกอบดวยคว�มรพนฐ�นด�นก�รเขยนโคด เชน ทกษะด�นตรรกะ ก�รเข�ใจโครงสร�ง ก�รเขยนอลกอรทม ไปจนถงก�รสร�งเกมหรอแอพพลเคชนทมคว�มซบซอน โดยแตละหลกสตรจะถกออกแบบใหเหม�ะกบคว�มรและทกษะของเดกๆ ในแตละชวงวย และเนนก�รเรยนก�รสอนแบบหนงตอหนง “เดกทอ�ยนอยมกจะมคว�มคดสร�งสรรคสง ก�รทพวกเข�ไดฝกทกษะสร�งเกมหรอแอพพลเคชนจ�กจนตน�ก�รไดในชวงเวล�น จงถอเปนก�รเรมตนทดใหกบพวกเข�ในอน�คต” ค�ร�น บ�จ�จ (Karan Bajaj) ผกอตง WhiteHat Jr กล�ว แมก�รเข�ใจภ�ษ�คอมพวเตอรตงแตยงเลกจะไมไดก�รนตอน�คตว�เย�วชนเหล�นจะ กล�ยเปนโปรแกรมเมอรมอฉมงไดเท�นน แตในโลกทขบเคลอนและเชอมตอกนดวยระบบดจทล ทกษะคอมพวเตอรจะยงคงเปนสงจำ�เปนทจะ ทำ�ใหพวกเข�มแตมตอท�มกล�งก�รแขงขนตอ ไปได

ทม�: บทคว�ม “In India, Toddlers Are Starting To Write Computer Codes Before They Can Talk” โดย Lex Celera จ�ก vice.com / บทคว�ม “Karan Bajaj’s WhiteHat Jr Picks Up $1.3 Mn To Teach The Next Generation of Coders” โดย Bhumika Khatri จ�ก inc42.com / บทคว�ม “Toddler Coding Classes Are The New Must-Have Activity For Nurseries” โดย Elizabeth Rust จ�ก wired.co.uk / bbc.com / scratchjr.org / whitehatjr.com

ทม�: bristolbraille.co.uk / บทคว�ม “Braille technology firm builds ‘Kindle for the blind’ ” (มกร�คม 2562) จ�ก reuters.com

ไมทนไร เรวๆ นกมข�วดจ�กสต�รตอพส�ยเทคโนโลยสญช�ตองกฤษ Bristol Braille Technology ว�กำ�ลงพฒน�สนค� ‘Canute 360’ อปกรณสำ�หรบอ�นอบกเพอคนต�บอดทจะปลอยตวตนแบบในสนปน โดยนบเปนอปกรณอ�นอบกแบบหล�ยบรรทดเครองแรกของโลก โดยจะมทงหมด 9 บรรทดในคร�วเดยว หรอร�วๆ 1 ใน 3 ของหน�กระด�ษปกต “นหม�ยถงเร�แคตองกดเครองหม�ยถดไปในทกๆ 360 ตวอกษร แทนทจะเปนทกๆ 20 ตว” สเตฟ�น เซอรเจนต (Stephanie Sergeant) ผฝกอบรมคนต�บอดแหง Vision Through Sound และทำ�ง�นรวมกบ Bistrol Braille อธบ�ยถงคว�มเจงของอปกรณชนน แถมเจ� Canute 360 ยงรองรบขอคว�มหล�กหล�ยชนด ง�ยๆ เพยงเสยบยเอสบหรอ เอสดก�รด ไมว�จะเปนอกษรเบรลลสำ�หรบเพลง คณตศ�สตร ภ�ษ�ต�งประเทศ หรอแมแตภ�พทสมผสได เพยงแคไฟลนนตองแปลเปนภ�ษ�เบรลลเรยบรอยแลว และถงแมจะมนำ�หนกม�กกว�เครองอ�นอบกโดยทวไปสกหนอย (ประม�ณ 6 ปอนดหรอประม�ณ 2.7 กโลกรม) แตกคมค�ทจะแลกม�กบอปกรณอ�นอบกแบบ พกพ�ทส�ม�รถเคลอนทไปไหนม�ไหนกได ตองขอบคณหลยส เบรลลในวนนนทเปดโลกก�รอ�นและก�รเขยนใหกบคนต�บอดทวทกมมโลกผ�นภ�ษ�เบรลล และขอบคณเทคโนโลยอกษรเบรลลในวนนทพ�โลกใบเดมของคนต�บอดใหสดใสยงกว�เดม

bristolbraille

.co.uk

whiteha

tjr.com

scratchjr

.org

CREATIVE THAILAND I 8

Creative Resource : วตถดบทางความคด

เรอง : อำ�ภ� นอยศร และ ปญญศ� เปลงรศม

FEAT U RED FILM

Arrival - ผมาเยอน (2016) กำ�กบโดย Denis Villeneuve

คว�มตองก�รห�คำ�ตอบว�ผม�เยอนม�เพออะไร ทำ�ใหกระบวนก�รสอส�รระหว�งมนษยกบ ผม�เยอนเรมตนขน ดเหมอนว�ผม�เยอนนำ�ภ�ษ�ใหมม�ใหมนษยไดเรยนรและเข�ใจ แตภ�ษ�ใหมน มนยยะเพอเตอนสตมนษยใหตระหนกถงแกนของก�รสอส�รระหว�งกน ประเดนท�งภ�ษ�ทน�สนใจคอภ�ษ�ทพดจะกำ�หนดกระบวนก�รคด วฒนธรรม รปแบบชวต และอ�รยธรรมของมนษยได ‘อ�วธ’ จ�กผม�เยอนในภ�พยนตรเรองนคอ ‘ภ�ษ�’ ซงเปนอ�วธท ทรงประสทธภ�พทสด เพร�ะส�ม�รถสร�งสนตภ�พ (ผ�นก�รเจรจ�) สร�งคว�มอนหนงเปนอนเดยวกน (ผ�นภ�ษ�ประจำ�ช�ต) นำ�ไปสก�รตดตอสอส�รระหว�งประเทศ รวมทงเชอมคว�มสมพนธกบมตรใหมต�งภ�ษ�ดวยก�รเรยนรภ�ษ�ของอกฝ�ย ขณะเดยวกน ภ�ษ�ยงเปนอ�วธสำ�หรบทำ�ร�ยคว�มรสกและทำ�ล�ยคว�มสมพนธทดตอกนใหพงทล�ยลงไดอย�งง�ยด�ย อยทว�จะเลอกใชอ�วธอนทรงพลงนอย�งไร กบดกของภ�ษ�เปนประเดนทน�สนใจไมนอยทไดรบก�รนำ�เสนอในภ�พยนตร โดยธรรมช�ตแลว คนเร�ส�ม�รถฟง พด อ�น เขยน ผ�นก�รเรยนรทงจ�กผคนรอบตวและก�รเรยน แตก�รตคว�มหม�ยของภ�ษ�นนเปนประสบก�รณสวนบคคลทตองเรยนร เพร�ะคำ�หนงคำ�เมออยในบรบททแตกต�งกน ยอมตคว�มหม�ยไดแตกต�งกน จงเปนเรองทย�กยงในก�รตคว�มห�กข�ดซงประสบก�รณ พ�ลนโดรม (Palindrome) คอ คำ� วล จำ�นวน หรอลำ�ดบ ทส�ม�รถอ�นจ�กหลงไปหน� หรอหน�ไปหลง แลวมคว�มหม�ยเหมอนกน เทคนคด�นภ�ษ�ศ�สตรนถกนำ�ม�ประยกตเข�กบวธก�ร เล�เรองของตวละคร เพอบอกเปนนยถงลำ�ดบเหตก�รณทเกดขน ผม�เยอนใน Arrival ไมไดม�มอบภ�ษ�ใหมใหแกมนษย ห�กเพยงตองก�รกระตนเตอนใหมนษยลองตงคำ�ถ�มกบก�รสอส�รระหว�งมนษยดวยกน หรออ�จม�เพอเตอนสตมนษยใหตระหนกถงคณค�ของอ�วธอนทรงพล�นภ�พทอยในมอ ว�จะเลอกใชอ�วธนในรปแบบไหนและอย�งไร

CREATIVE THAILAND I 9

พบกบวตถดบท�งคว�มคดเหล�นไดท TCDC Resource Center

Girls Who Code: Learn to Code and Change the Worldโดย Reshma Saujani

โคดดง (Coding) คอก�รเขยนชดคำ�สงเพอใหคอมพวเตอรปฏบตง�นต�มทเร�ตองก�ร ดวยภ�ษ�ทคอมพวเตอรส�ม�รถเข�ใจได หนงสอเลมนจะพ�ผอ�นไปทำ�คว�มรจกก�รสอส�รระหว�งมนษยและคอมพวเตอรแบบ เข�ใจง�ย พรอมกบเร องร�วของบรรด�โปรแกรมเมอรหญงทมบทบ�ทสำ�คญในวงก�รเทคโนโลยต�งๆ ทงในองคก�ร NASA และ บรษท Pixar ซงจะสร�งแรงบนด�ลใจและปลกจตวญญ�ณโปรแกรมเมอรในตวคณ เพร�ะ โคดดงไมไดเข�ใจย�กอย�งทคด

Lost Languages: The Enigma of the World’s Undeciphered Scripts โดย Andrew Robinson

อกษรภ�พเฮยโรกลฟกจ�รกคำ�พดศกดสทธของเทพเจ�อยปตโบร�ณ ภ�ษ�ของช�วอทรสคน ซงปจจบนคอแควนทสค�นใชตวอกษรคล�ย ของกรก แตกลบไมใชภ�ษ�กรก อกษรโรโงโรโงใชทำ�บนทกปฏทนจนทรคตของช�วเก�ะอสเตอร ดนแดนทตงของรปปนโมอ�ย สงเหล�นคอเรองร�วของภ�ษ�ซงเคยมก�รใชในอดต แตปจจบนกลบแทบไมมใครอ�นออกหรอใชพดกนอกตอไป หนงสอเลมนจะพ�คณไปถอดรหสภ�ษ�ของผคนในดนแดนอ�รยธรรมอนรงเรองในอดต ทเปนปรศน�ทน�คนห�จวบจนถงทกวนน

BOOK

My Fair Lady - บษบารมทาง (1964)กำ�กบโดย George Cukor

ภ�พยนตรเพลงว�ดวยเรองร�วของศ�สตร�จ�รยหนมนกภ�ษ�ศ�สตร ผซงเชยวช�ญภ�ษ�ทวโลกจนส�ม�รถบอกไดว� ใครม�จ�กไหน และมฐ�นะท�งสงคมอย�งไร ดวยเพยงก�รฟงจ�กสำ�เนยงก�รพดของคนๆ นน เข�ไดพบหญงส�วข�ยดอกไมข�งถนน และตงใจปนใหเธอกล�ยเปนสภ�พสตรชนสง นอกเหนอจ�กรปลกษณภ�ยนอก ก�รพดและสำ�เนยงจะส�ม�รถเปลยนชวตของหญงส�วไดจรงหรอไม และอ�ชพนกภ�ษ�ศ�สตรเปนอย�งไร ส�ม�รถห�คำ�ตอบอย�งเพลดเพลนไดจ�กภ�พยนตรเรองน

FILM

CREATIVE THAILAND I 10

MDIC : นวตกรรมและวสด

เรอง : ปยวรรณ กลนศรสข

พบกบนวตกรรมและวสดสร�งสรรค ไดทชน 2 หอง Material & Design Innovation Center, CEA

ใครจะเชอว�จ�กคว�มตองก�รบรห�รคลงสนค�เกยวกบส จะส�ม�รถสร�ง ‘ภ�ษ�ส’ ใหเร�เข�ใจตรงกนได ภ�ษ�สทว�นเรมตนขนตงแตยค 1950 ในธรกจเกยวกบก�รพมพของบรษทโฆษณ� M&J Levine ในนวยอรก โดยในป 1956 ผกอตงบรษทสองพนอง เมอรวน เลวน (Mervin Levine) และเจสส เลวน (Jesse Levine) ไดว�จ�งใหบณฑตจ�กมห�วทย�ลย Hofstra University อย�งลอวเรนซ เฮอรเบรต (Lawrence Herbert) ใชคว�มรท�งด�นเคมเพอจดก�รระบบ ก�รจดเกบและลดคว�มซำ�ซอนของคลงสนค�สำ�หรบผงสและหมกส ซงระบบทเฮอรเบรตสร�งขนในวนน ปจจบนกคอ The Pantone Color Institute™ ทกล�ยม�เปนเครองมอสำ�คญทคนในแวดวงก�รพมพรจกกนเปนอย�งด ในฐ�นะบรษทผดำ�เนนธรกจเกยวกบอตส�หกรรมก�รพมพ ก�รผลตส ผสมส สผ� สพล�สตก และยงเปนผสร�งม�ตรฐ�นก�รเทยบส Pantone Matching System (PMS) ทชวยใหนกออกแบบส�ม�รถจบคสและเจ�ะจงก�รใชสไดอย�งถกตองเข�ใจตรงกนในกระบวนก�รออกแบบ ไปจนถงขนตอนก�รผลต โดยไมตองคำ�นงถงอปกรณทใชในก�รผลตสแตละชนด ซงในทกวนนมก�รนำ�ระบบดงกล�วไปใชอย�งแพรหล�ยทงในก�รสร�งตร�สนค� ไปจนถงง�นของรฐบ�ล หรอแมแตกองทพ ทใชระบบนระบสของธงตลอดจนตร�สญลกษณต�งๆ เชน ธงช�ตของประเทศแคน�ด�และเก�หลใต เปนตน เมอระบบ Pantone เดนท�งม�จนกระทงในป 2000 บรษทจงไดรเรมใหมก�รประก�ศ ‘สแหงป’ (Color of the Year) ม�จนปจจบน โดยล�สด

Pantone ประก�ศให PANTONE 16-1546 Living Coral เปนสแหงป 2019 ระยะเวล�กว� 19 ปท The Pantone Color Institute™ ทำ�ก�รคดเลอกและประก�ศสทมอทธพลประจำ�ปนนๆ นบเปนชวงเวล�ทภ�ษ�แหงสก�วเข�ไปมอทธพลตออตส�หกรรมสร�งสรรคหล�กหล�ยแขนง ไมว�จะเปน แฟชน เฟอรนเจอร ของตกแตงบ�น หรอแมแตบรษทยกษใหญผผลตเมดพล�สตกอย�งบรษท BASF Corporation - Effects Pigment Group ไดผลตส ม�สเตอรแบทช (masterbatch) หรอสทมลกษณะเปนเมดใชเพอลดก�ร ฟงกระจ�ยของผงสในขณะผสมกบเมดพล�สตกชนดต�งๆ ทไดแรงบนด�ลใจจ�กส ‘Living Coral’ สแหงป 2019 ขน โดยใชส�รใหสทมคณสมบตต�มขอกำ�หนดท�งเทคนคทซบซอน และทนท�นตอแรงตงในก�รใชง�นภ�ยใตสภ�พแวดลอมต�งๆ ทำ�ใหมคว�มคงทนเปนพเศษ และมก�รเสยรปนอยดวยกระบวนก�รผลตทไดม�ตรฐ�น เหม�ะกบโพลเมอรทมขอจำ�กดสงและตองก�รก�รกระจ�ยตวทสมำ�เสมอ โดยคอลเลกชนนม 2 รน ไดแก Tropical Sunset และ Everything Nice ซงรน ‘Tropical Sunset’ จะมสสนทสดใส เหม�ะกบก�รใชง�นอย�งสมบกสมบน ประกอบดวย HDPE ทเปนเรซนหลกผสมกบไทเทเนยมไดออกไซด (TiO2) 0.8% และมสทใกลเคยงกบส Living Coral ตนฉบบ โดยใชส�รใหทคณภ�พสงสดสำ�หรบก�รใชง�นภ�ยนอกอ�ค�ร ขณะทรน ‘Everything Nice’ ทำ�จ�ก PET โปรงใสและไมผสมไทเทเนยมไดออกไซด เปนสยอมทนตอคว�มรอนทใชกบเรซนอย�ง PET เหม�ะสำ�หรบทำ�บรรจภณฑ เชน จกและฝ�ปด เครองเลนกล�งแจง และแทนว�งสนค� ปจจบน Pantone จงไมไดเปนเพยงม�ตรฐ�นของสทอตส�หกรรมต�งๆ ใชกนม�กทสดทวโลก แตยงเปรยบเสมอน ‘ภ�ษ�’ ทมคนพดม�กทสดเพอสอส�รกนไดอย�งสมฤทธผลเมอตองทำ�ง�นเกยวของกบส ทสำ�คญก�ร มภ�ษ�สเชนน ยงสร�งคว�มแมนยำ�ทจะชวยตอกยำ�คว�มมนใจใหกบผใชง�นสทวโลก ไมว�คนผนนจะพดภ�ษ�อะไรอยกต�ม

ทม�: บทคว�ม “Pantone Color of the Year 2019 - Living Coral” จ�ก pantone.com และ pss-guide.com

panton

e.co

m

panton

e.co

m

หมดปญหาหยบนตยสารไมทนสมครสมาชกรายปคาใชจายในการจดสง 200 บาท (12 เลม)

หรอดาวนโหลดใบสมครออนไลนcreativethailand.org/contactus

สมาชกใหมชอนามสกลเพศ ชาย

คร/อาจารย ผประกอบการ

หญง อาย อเมลโทรศพท โทรศพทมอถอ

สมาชกเกา (ตออาย)

นกเรยน

ภาพยนตร

หมบาน/บรษท

เลขประจาตวผเสยภาษ เพอออกใบเสรจรบเงน

ศลปะการแสดงพพธภณฑ/หองแสดงงานวรรณกรรม/การพมพ/สอสงพมพ

โฆษณาแฟชน

การออกแบบโทรทศน/วทยการกระจายเสยง

สถาปตยกรรม ทองเทยว/โรงแรม/สายการบน หตถกรรม/งานฝมอ คาปลก/คาสง

ดนตร

อาหารการแพทย

ทศนศลป/การถายภาพโทรคมนาคมการเงน/ธนาคาร

ซอฟตแวร/แอนเมชน/วดโอเกม

นสต/นกศกษา นกออกแบบ/ครเอทฟ อาชพอสระ ขาราชการ/รฐวสาหกจพนกงานบรษท

อนๆ โปรดระบ

อนๆ โปรดระบ

จงหวดเลขท

หนวยงาน/แผนก

รหสไปรษณยซอย ถนน ตำบล/แขวง อำเภอ/เขต

หมบาน/บรษท

จงหวด

ตองการสมครสมาชกนตยสาร Creative Thailand ระยะเวลา 1 ป จำนวน 12 เลม

เชคสงจายสานกงานสงเสรมเศรษฐกจสรางสรรค (องคการมหาชน) (CEA) พรอมใบสมครสมาชกโอนเงนเขาบญช สำนกงานสงเสรมเศรษฐกจสรางสรรค (องคการมหาชน) ธนาคารกรงเทพ สาขาสำนกงานใหญสลม เลขทบญช 101-9-12219-9• แฟกซใบสมครพรอมหลกฐานการโอนเงนมาท 02-105-7450• หรอสงไปรษณยมาท สานกงานสงเสรมเศรษฐกจสรางสรรค (องคการมหาชน) (CEA) อาคารไปรษณยกลาง 1160 ถนนเจรญกรง แขวงบางรก เขตบางรก กรงเทพมหานคร 10500• หรอแนบไฟลใบสมครพรอมหลกฐานการโอนเงนมาทอเมล creativethailand@cea.or.th

สอบถามขอมลเพมเตมไดท 02-105-7400 ตอ 116

เรมตงแตฉบบเดอน โดยยนดเสยคาใชจายในการจดสงเปนจำนวนเงน 200 บาท

เลขทหนวยงาน/แผนก

รหสไปรษณยซอย ถนน ตำบล/แขวง อำเภอ/เขต

เหมอนทอยในการจดสง

ขอมลผสมครสมาชก

อาชพ

สาขา/อตสาหกรรมทเกยวของกบอาชพของทาน

ทอยในการจดสง

วธการชำระเงน

ทอยในการออกใบเสรจ

พบกบนตยส�ร “คด” Creative Thailand ไดทร�นหนงสอ หองสมด สม�คม อ�ค�รสำ�นกง�น และร�นก�แฟใกลบ�น ในกรงเทพฯ เชยงใหม หวหน และจงหวดอนๆ รวมถง miniTCDC ดสถานทจดวางทงหมดไดท:creativethailand.org/contactus

กรงเทพฯรานหนงสอ• Asia Books• Kinokuniya• B2S• แพรพทย� รานกาแฟ/รานอาหาร• Au Bon Pain• Starbucks• TOM N TOM’S COFFEE• True Coffee• Auntie Anne’s• Baskin Robbins• Coffee World• Mister Donut• Black Canyon• McCafe’• ดอยตง• Ninety four coffee• Puff & Pie• Red Mango• Iberry• Greyhound Cafe’• Amazon Cafe’• Chester’s Grill• Luv minibar พพธภณฑ/หอศลป• หอศลปวฒนธรรม แหงกรงเทพมห�นคร• มวเซยม สย�ม• อทย�นก�รเรยนร (TK park)• นำ�ทอง แกลเลอร สมาคม/หองสมด• ศนยศลปะน�น�ช�ต สม�คมฝรงเศส• หองสมดเนลสน เฮลส The Neilson Hays Library • หองสมด - นด�• สม�คมโฆษณ� แหงประเทศไทย• สม�คมธน�ค�รไทย• สม�คมสโมสรนกลงทน• หองสมด สสวท.• สม�คมหอก�รค�ไทย• สถ�บน• Wall Street Institute• Raffle Design Institute• Vision Swimming Academy เชยงใหม • woo cefe• Kagee• Ristresto lab• ท�แพอสต+ dibdee.binder • C.A.M.P ,MAYA• True Coffee ,หอสมด มช.• Punspace, นมม�นฯ• asama cafe• ม�ห�สมด (บ�นข�งวด)• see scape gallery• nimmanian club• 8 days a week• Bulbul book cafe’• Graph cafe’• Cefe de museum• local cafe Think park • Librarista• Artisan ววล�ย• paper spoon• ก�แฟรสนยม, หลง มช ท�งขนก�แล• The barn : Eatery Design• Book Republic• wake up หน�มอ• Fab cafe’• kum cafe คมเจ�บรรตน

• MAIIAM Contemporary Art Museum• ชวต ชว�• Minimeal Cafe• Impresso• Restr8to• Penguin Villa (Penguin Getto)• ก�แฟอ�ข� อ�ม� La Fattoria ส�ข�2 • Happy Hut ถ.นมม�นฯ • ร�ชดำ�เนน • Mai Bakery In Garden • Starbucks The Plaza• Yesterday Hotel • October • สรยนจนทร� นมม�นฯ ซอย 1 • ร�นมช�มชย (ก) • Cafe’de nimman • The Booksmith • ร�นช� (Drink Club) • Cotto Studio • Starbucks Nimmanhemin• Fern Forest Cafe’• 9th Street Cafe นมม�นฯ ซอย 9 • ดวงกมล (Duang Kamol) • Rustic & Blue - Handgrown • Produce & Artisan Food นมม�นฯ ซอย 9• หอนทรรศก�รศลปวฒนธรรม มช. หวหน • ร�นก�แฟ ชบชว� หวหน • อยเยน หวหน บลโคน • บ�นใกลวง • ภตต�ค�รมกรณ� • บ�นถวเยน @ แนบเคห�สน • ร�นอ�ห�รหวหน (โกท) • ก�แฟข�งบ�น • IL GELATO ITALIANO • Together Bakery & Cafe’• โรงแรม วรบระหวหน• Let’s Sea• โรมแรม ดน หวหน • เดอะรอค หวหน • บ�นจนทรฉ�ย • หวหน มนตร� รสอรท• ลน�ฮท รสอรท กระบ• Nakamanda Resort & Spa• Rawee Warin Resort & Spa• A little Handmade Shop ขอนแกน • Hug School of Creative Arts• ร�นสบส�น • ร�นก�แฟ คอฟฟ เดอ หล� (Coffee Der La) เชยงราย • ร�นหนงสอ herebookafe• ร�น Coffee Dad นครราชสมา • Hug station resort นครปฐม • ร�น Dipchoc Cafe นครสวรรค• ร�น Bitter Sweet นาน • ร�น Runway Coffee• ร�นคล�สสค โมเดล น�น

• ร�นก�แฟป�กซอย • ร�น Nan Coffee Bean ปาย/แมฮองสอน • ร�นคอฟฟอนเลฟ • ร�น all about coffee • ร�นป�ยหว�นบ�นนมสด • ร�นเลกเลก• ป�ยวม�นรสอรท พงงา• Niramaya Villa and Willness Resort• Ranyatavi Resort Phang Nga• The Sarojin เพชรบร• Grand Pacific Sovereign • Resort & Spa• DevaSom Hua Hin Resort ภเกต • ร�นหนง(สอ) ๒๕๒๑ ภเกต• The oddy Apartment & Hotel• At Panta Phuket• Banyan Tree Phuket• Le Meridien Phuket• Millienium Ressort Patong Phuket• Novotel Phuket Resort • Patong Paragon Resort & Spa Phuket • Sheraton grand Lagana Phuket• Sri wanwa Phuket Villa• Thanyapura ระยอง• Le Vimarn Cottage ลำาปาง • อ�ลมภ�งค เกสทเฮ�ส แอนด มอร ลำ�ป�ง• ร�นเอก�ลเต Egalite Bookshop • Lampang Art Center เลย • บ�นช�นเคยง• ม�เลยเด เกสตเฮ�ท ลพบร • ซนดคอฟฟ สมทรสงคราม/อมพวา• Baan Amphawa Resort and Spa สโขทย• Ananda Co.,Ltd. สราษฎรธาน• Muang Samui Spa Resort• Pavilion Samui Boutique Resort• The Sunset Beach Resort and Spa Taling ngam• Nora Beach Resort Samui อทยธาน• ร�นบคโทเปย Booktopia • Avatar Miracles

panton

e.co

m

CREATIVE THAILAND I 12

Cover Story : เรองจากปก

คงไมมใครปฏเสธวาภาษามความสำาคญในชวตของเราอยางมาก มนษยใชภาษาในการสอสารความรสกนกคด ความปรารถนา ไมวาจะเปนการสอสารกบผอนหรอการสอสารกบตนเอง กมภาษาเปนสวนสำาคญ ถายงนกไมถงวาภาษาสำาคญกบเราและมวลหมมนษยชาตอยางไร...อยากใหลองนกดวา เราสามารถ ‘คด’ เรองอะไรบางอยางโดยไมใช ‘ภาษา’ ไดหรอไม คงเปนคำาถามทตอบยากเพราะเราแทบจะจนตนาการไมออกเลยวาเราจะคดอยางไรโดยไมมภาษา

เรอง : ภ�วด ส�ยสวรรณ

ก�รทมนษยมภ�ษ�จงชวยใหก�รสอส�รของมนษยเปนไปอย�งมประสทธภ�พ ภ�ษ�กล�ยเปนเครองมอสำ�คญในก�รสร�งและสงตอคว�มรต�งๆ จ�กรนสรน นอกจ�กก�รสอส�รในเชงเนอห�แลว มนษยยงใชภ�ษ�ในเชงสร�งสรรค อย�งก�รใชภ�ษ�ในวรรณกรรม วรรณคด หรอโคลงกลอน ทประกอบดวยคว�มวจตรบรรจงของผประพนธในก�รเลอกสรรถอยคำ�หรอกลวธก�รประพนธต�งๆ ดงนนแลว อ�จกล�วไดว�ภ�ษ�เปนสวนสำ�คญของคว�มเปนมนษย เปนสงททำ�ใหมนษยเปนมนษย และมบทบ�ทสำ�คญตอชวตมนษยอย�งแยกไมออก

Photo

by Jas

on Le

ung

on U

nsplas

h

CREATIVE THAILAND I 13

ภาษาแปร...มนษยเปลยน ปจจบนนทเทคโนโลยต�งๆ ไดรบก�รพฒน� จนเตบโตและก�วหน�ไปอย�งม�กในเวล�อนรวดเรว และสงผลกระทบตอทกวงก�รบนโลกนชนดทหล�ยๆ คนแทบไมทนตงตว เทคโนโลยทลำ�หน�ขนและมประสทธภ�พม�กขนอย�งตอเนอง ทำ�ใหรปแบบของก�รดำ�เนนกจก�รต�งๆ เปลยนไป คว�มตองก�รของตล�ดเปลยนไป บทบ�ทขององคกรหรอหนวยง�นต�งๆ กเปลยนไป เรยกไดว�ไดรบผลกระทบกนไปถวนหน�และกอใหเกดก�รเปลยนแปลงครงใหญในแทบทกวงก�ร หรออ�จจะเปนคว�มวนว�ยปนปวนแบบท เรยกว� Disruptive Technology แนนอนว�ในด�นภ�ษ�กหนไมพน และ ไดรบผลกระทบจ�กคว�มเปลยนแปลงนเชนกน คว�มส�ม�รถในก�รใชภ�ษ�ของมนษยกำ�ลง ถกท�ท�ยดวยคว�มก�วหน�ของเทคโนโลย หล�ยอย�งทเคยเปน ‘ทกษะ’ ทตองพงพ�มนษยเท�นน เชน ก�รสอส�รระหว�งผทพดต�งภ�ษ�กน หรอก�รแปลขอมลจ�กภ�ษ�หนงไปสอกภ�ษ�หนง จ�กในอดตทตองใชล�ม นกแปล หรอผรหล�ยภ�ษ� และก�รทเร�จะรหล�ยภ�ษ�ได กตองอ�ศยก�รเรยนรกบครหรอผสอนทเปนผรหล�ยภ�ษ� แตทว�ทกษะเหล�นในปจจบน กำ�ลงถกเทคโนโลยทำ�แทนเร�ไดดขนเรอยๆ ตวอย�งทง�ยและใกลตวทสดททกคนคงเคยใชคอ Google

Translate ทเพยงแคเร�พมพขอมลภ�ษ�หนงลงไป ระบบกส�ม�รถแปลขอมลนนข�มไปเปนอกภ�ษ�หนงไดในเวล�อนรวดเรว โดยทไมตองอ�ศยคว�มรหรอทกษะของเร�เลย แมท กวน น เทคโนโล ยจะ ยงทำ � ไ ม ได สมบรณแบบ แตกกำ�ลงไดรบก�รพฒน�ใหดขนอย�งตอเนอง คว�มก�วหน�ของเทคโนโลยทำ�ใหขอจำ�กดด�นภ�ษ�ลดลงไปม�ก ก�รสงตอและแพรกระจ�ยของขอมลเกดขนไดง�ยและรวดเรวม�กขน โดยไมถกจำ�กดดวยเรองของภ�ษ�และก�รพงพ�มนษย คำ�ถ�มทเกดขนคอ มนษยยงจำ�เปนตองเรยนรและพฒน�ทกษะท�งภ�ษ�อยหรอไม ห�กเทคโนโลยส�ม�รถทำ�หน�ทแทนมนษยได ‘ภ�ษ�คน’ กำ�ลงจะถกแทนทดวย ‘ภ�ษ�คอมพ’ หรอไม และภ�ษ�จะ ‘ดน’ ไปท�งไหน มนษยตองรบมออย�งไรกบคว�มเปลยนแปลงทกำ�ลงเกดขนอย�งรวดเรวน รอะไรถงจะเรยกวา ‘รภาษา’เวล�เรยนภ�ษ� เร�มกไดยนคนพดว�ตองฝกฝน หมนใชง�น เพอใหเกดทกษะในก�รใชภ�ษ�นนๆ ก�รจะฝกฝนและพฒน�ทกษะท�งภ�ษ�ตองอ�ศยคว�มรเกยวกบภ�ษ�นนๆ ทประกอบดวยคว�มรหล�ยสวน ตงแตระดบเสยง ระดบคำ� ไปจนถงระดบประโยค คว�มรเกยวกบเสยงคอ

รว�ในภ�ษ�นนๆ มเสยงอะไรบ�ง นนคอรว�เสยงไหนทสำ�คญและถกนำ�ม�ใชในก�รแยกแยะคว�มหม�ยในภ�ษ�นนบ�ง เชน ผทรภ�ษ�ไทยจะรว�ระดบเสยงเปนหนวยทมคว�มสำ�คญหรอทเรยกว�วรรณยกต วรรณยกตทต�งกนจะทำ�ใหคว�มหม�ยของคำ�แตกต�งไป (เชน คำ�ว� ท กบ ท เปนคนละคำ�กน นะคะ กบ นะคะ มคว�มหม�ยแตกต�งกน) ผทรภ�ษ�องกฤษจะรว�เสยง /v/ กบเสยง /w/ เปนคนละเสยงกน (เชน คำ�ว� vow กบ wow เปนคนละคำ�กน มคว�มหม�ยแตกต�งกน) เมอผพดมคว�มรเกยวกบเสยงแลว กจะนำ�ไปสคว�มรในระดบคำ� ว�เสยงต�งๆ ในภ�ษ�ม�รวมกนในรปแบบใดบ�งเพอใหเกดเปนคำ�ทมคว�มหม�ยในภ�ษ� และคำ�ต�งๆ เหล�นนม�เรยงตวกนเปนประโยคทถกไวย�กรณและ สอคว�มหม�ยในภ�ษ�ไดอย�งไร นอกจ�กน ในภ�ษ�ทมตวเขยน ผเรยนกจะตองมคว�มรเกยวกบตวอกษรและก�รสะกดคำ�ดวย คว�มรต�งๆ เหล�นอ�จจะเปนสงทผพดไมรตว ว�ตวเองมหรอไมส�ม�รถอธบ�ยได แตจะเปนพนฐ�นใหผเรยนหรอผทใชภ�ษ�นนๆ ใชในก�รพฒน�ทกษะด�นต�งๆ ตอไป นนคอเร�ตองมคว�มรและฝกฝนเพอใหใชภ�ษ�นนๆ ไดถกตองและคลองแคลวม�กขน เพอใหก�รสอส�รเปนไปอย�งมประสทธภ�พ

เมอคอมพ ‘รภาษา’ คนปจจบนคอมพวเตอรเข�ม�มสวนอย�งม�กในก�รใชภ�ษ�ของคน กจกรรมต�งๆ ทเกยวของกบภ�ษ�มรปแบบทเปลยนแปลงไปจ�กเดม อย�งม�ก แตเดมก�รคนคว�ห�ขอมลจ�กแหลงต�งๆ ตองใชทงเวล�และแรงของมนษยมห�ศ�ล เร�อ�จตองเปดอ�นหนงสอหล�ยเลมหรอพดคยกบคนจำ�นวนม�กเพอใหไดขอมลทเร�ตองก�ร เมอไดม�แลวกยงอ�จจะไมรว�มขอมลอนๆ อกหรอไม ม�กนอยแคไหน แตตอนนเร�เพยงแคพมพขอคว�มลงไปในเสรชเอนจนอย�งเชน Google เร�กจะไดคำ�ตอบหรออย�งนอยกไดแหลงขอมลทจะพ�เร�ไปสคำ�ตอบภ�ยใน ระยะเวล�เพยงแคชวพรบต� แถมขอมลทไดกมม�กม�ยจนบ�งครงกไมส�ม�รถจะดมนไดทงหมด และห�กเร�ไมอย�กหรอไมสะดวกจะพมพ กยงมบรก�ร speech to text ทงท�งหน�เวบไซต ผ�นโทรศพทมอถอหรอแอพพลเคชน

CREATIVE THAILAND I 14

ต�งๆ ททำ�ใหเร�ไมจำ�เปนตองพมพขอคว�มเอง เพยงแคเปดไมโครโฟน พดขอคว�มทตองก�ร แลวโปรแกรมกจะแปลงเสยงของเร�เปนตวอกษรไดอตโนมต นนหม�ยคว�มห�กเร�พดภ�ษ� หนงๆ ได แตไมมคว�มรเกยวกบก�รเขยนหรอสะกดคำ�ในภ�ษ�นน เทคโนโลยนกส�ม�รถทำ�หน�ทเขยนแทนเร�ได ห�กเร�พมพขอคว�มเอง เทคโนโลยกจะคอยชวยใหเร�เขยนผดพล�ดนอยลง อ�จจะอยในรปแบบของสญลกษณเตอนว�ม ก�รสะกดคำ�ทผดพล�ด พรอมนำ�เสนอรปแบบก�รสะกดคำ�ทค�ดเด�ว�อ�จจะเปนคำ�ทเร�ตองก�ร หรออ�จจะเปนก�รแกไขใหเลยแบบอตโนมต (auto-correction) นอกจ�กน ห�กเร�ตองก�รสอส�รเปนภ�ษ�หนงทเร�ไมมคว�มรหรอทกษะเลย เร�กส�ม�รถพดหรอพมพขอคว�มเปนภ�ษ�ของเร� แลวใชบรก�ร Google Translate ใหพดหรอพมพขอคว�มเปนอกภ�ษ�หนงไดทนท แลวเรายงตองเรยนภาษากนอกหรอไมแนนอนว�เทคโนโลยเหล�นมประโยชนเพร�ะ มสวนชวยลดคว�มผดพล�ดในก�รใชภ�ษ� ของมนษย เพมคว�มถกตองและประสทธภ�พในก�รสอส�ร แทนทมนษยจะตองตรวจดคว�ม ถกตองทงในเชงเนอห�และเชงก�รใชภ�ษ�ของขอคว�ม กมบรรณ�ธก�รสมองกลทคอยแบงเบ�ทำ�หน�ทนทดแทน และชวยใหเร�ม�ใชเวล�ใสใจกบเนอห�ของขอคว�มต�งๆ ไดม�กขน นอกจ�กน เทคโนโลยยงชวยลดอปสรรคหรอขอจำ�กดท�งด�นภ�ษ�ไดอกดวย โดยเฉพ�ะเมอเร�ตองก�รสอส�รเปนภ�ษ�อนทไมมคว�มร ซงไมไดเปนเรองย�กหรอตองใชเวล�ม�กเท�สมยกอน ทงหมดนดเหมอนว�มนษยคงไมจำ�เปนตองพย�ย�มพฒน�ทกษะท�งภ�ษ�แลว และคงไมจำ�เปนตองเรยนภ�ษ�ใหมๆ แลวเชนกน เพร�ะมเทคโนโลยม�ทำ�ง�นแทนให คอมพวเตอรถกสอนให ‘รภ�ษ�’ เหมอนคนหรอใกลเคยงกบคน คว�มคดดงกล�วนมสวนทจรง แตกอ�จไมใชทงหมด คอมพวเตอรจะทำ�หน�ทของมนไดด ยอมตองมทม�จ�กขอมลตงตนทดดวย ก�รทโปรแกรมจะส�ม�รถพมพขอคว�มแทนสงทเร�พดไดถกตอง ยอมขนอยกบก�รออกเสยงของเร�ว�ชดเจนหรอถกตองเพยงใด หล�ยๆ คนอ�จจะ

เคยออกเสยงแลวพบว�โปรแกรมไมส�ม�รถพมพใหเร�ไดถกตอง ไมว�จะเปนภ�ษ�ไทย ภ�ษ�องกฤษ หรอภ�ษ�อนๆ สวนหนงอ�จจะเปนทประสทธภ�พของโปรแกรมเอง อกสวนหนงอ�จจะเกดจ�กก�รออกเสยงของเร�เองทไมได ‘ม�ตรฐ�น’ ต�มทโปรแกรมถกสอนม� ซงยอมจะทำ�ใหก�รทำ�ง�นคล�ดเคลอนไป ขณะทประเดนว�อะไรทจะจดว�เปน ‘ม�ตรฐ�น’ นน กเปนอกประเดนหนงทจะตองม�ตกลงกนเพอห�ขอสรป ดงนน ทกษะของมนษยในฐ�นะผใชภ�ษ�ยอมมคว�มสำ�คญอย นอกจ�กน ก�รสอส�รแบบซงหน� (face-to-face) กยงคงมคว�มสำ�คญและเปนก�รสอส�รทตองอ�ศยทกษะท�งภ�ษ�ของผพดอย�งม�ก ทกษะก�รสอส�รทดนนอกจ�กจะชวยใหก�รสอส�รเปนไปอย�งร�บรนแลว ยงมสวนชวยใหคว�มสมพนธระหว�งผรวมสนทน�เปนไปในทศท�งทดดวย

‘พด’ อยาง ‘ทำา’ อยาง ในก�รสอส�รแบบซงหน� ผพดอ�จไมไดตองก�รเพยงสงเนอห�ของขอคว�มไปยงผฟงเท�นน แตอ�จตองก�รใชภ�ษ�เพอกอใหเกดก�รกระทำ�บ�งอย�ง และบอยครงทคว�มตองก�รนนไมไดถกสอส�รผ�นภ�ษ�อย�งตรงไปตรงม� ทเปนเชนนสวนหนงเพร�ะผพดตองก�รรกษ�คว�มสมพนธทดกบผฟง จงไมใชรปภ�ษ�ทผฟงอ�จ

รสกว�ไมสภ�พหรอตรงไปตรงม�เกนไป ทำ�ให ผฟงจำ�เปนตองเรยนรทจะตคว�มวตถประสงคจรงๆ ในก�รสอส�รของผพด ยกตวอย�งเชน ห�กเร�ตองใหเพอนชวยยกของ แทนทจะใชก�รสงตรงๆ เร�อ�จเลยงไปใชประโยคคำ�ถ�ม “ชวยยกของใหหนอยไดไหม” สงทผพดตองก�รไมใชเพยงแคคำ�ตอบว� “ได” แตผฟงยงนงหรอยนอยทเดม ไมไปยกของ เพร�ะห�กเปนเชนนนกตองถอว�ก�รสอส�รไมประสบคว�มสำ�เรจ แตรปประโยคคำ�ถ�มของผพดตองก�รใหเกดก�รกระทำ�ของผฟง คอก�รม�ชวยยกของดวย ห�กเพอนเร�พดว� “วนนอ�ก�ศรอนจง” เร�อ�จตคว�มว�ผพดอ�จไมไดเพยงแคตองก�รสอส�รเกยวกบลกษณะอ�ก�ศเฉยๆ แตอ�จตองก�รใหเร�เปดหน�ต�ง เปดพดลมหรอเครองปรบอ�ก�ศ หรอเอ�นำ�เยนม�ใหดม เชนเดยวกน ห�กเร�ในฐ�นะผฟงไมตอบสนองตอคำ�พดของเพอนใน รปแบบก�รกระทำ�ทเพอนค�ดหวง ก�รสอส�รนกถอว�ลมเหลว ก�รตคว�มเชนนกเปนทกษะท ผใชภ�ษ�ตองเรยนรทงในฐ�นะผพดและผฟง เปนสงทผใชภ�ษ�ทำ�อยตลอดเวล�โดยทอ�จ จะไมรตว เพอใหก�รสอส�รประสบผลสำ�เรจ...และแนนอนว� ปจจบนก�รสอส�รแบบไมตรงไปตรงม�แตประสบผลสำ�เรจนน ยงคงเปนทกษะทคอมพวเตอรยงจำ�เปนตองพฒน�อกม�กเพอทจะเข�ใจก�รสอส�รของมนษยจรงๆ

CREATIVE THAILAND I 15

เหตผลเบองหลงทนางงามและผนำาพดภาษาประจำาชาตจรงอยว�ทกษะท�งภ�ษ�เปนเรองสำ�คญ แตก�รสอส�รผ�นภ�ษ�ไมไดจำ�กดอยเพยงแคทคว�มหม�ยของขอคว�มทเร�พดหรอเขยนออกม�เท�นน วธก�รทเร�เลอกใชในก�รนำ�เสนอขอมลกส�ม�รถสอส�รอะไรบ�งอย�งได ไมว�ผพดจะตงใจหรอไมตงใจ จะรตวหรอไมรตวกต�ม พดอกอย�งหนงกคอ ภ�ษ�แตละภ�ษ�มบทบ�ทหน�ททหล�กหล�ย แตกต�งกนไปในแตละกลมคนหรอสงคม บทบ�ทเหล�นเองจงทำ�ใหภ�ษ�ไมไดเปนเพยงแคเครองมอในก�รสงตอขอมลเชงเนอห�อย�ง ตรงไปตรงม�เท�นน แตยงส�ม�รถสอส�รหรอใหขอมลทซบซอนไปกว�นน ขอมลอย�งหนงทภ�ษ�ส�ม�รถสอส�รไดคอขอมลเชงสงคมทผกโยงกบภ�ษ�หรอลกษณะบ�งอย�งในภ�ษ� ขอมลเชงสงคมนนมไดหล�ยแงมม ในระดบใหญอย�งระดบประเทศ ภ�ษ�แตละภ�ษ�ยอมทำ�หน�ททแตกต�งกนในสงคมต�มแตทคนในสงคมจะตกลงกน หรอไดรบก�รกำ�หนดม�จ�กรฐบ�ลหรอผมอำ�น�จในสงคม บทบ�ทหรอหน�ทหลกๆ ประเภทหนงทมกเปนประเดนสำ�คญในสงคม หล�ยภ�ษ� คอก�รกำ�หนดภ�ษ�ประจำ�ช�ต ซงหม�ยถงภ�ษ�ททำ�หน�ทเชงสญลกษณเปนตวแทนของอตลกษณคว�มเปนช�ตนนๆ และสร�งคว�มเปนอนหนงอนเดยวกนของคนในช�ต ก�รทผพดเลอกใชภ�ษ�ประจำ�ช�ตของตนในแงหนงจงเปนก�รสอส�รอตลกษณของผพดว� ระบตวเองเปนคน ช�ตใด ในสถ�นก�รณทประกอบไปดวยผพดทม�จ�กหล�กหล�ยประเทศและพดภ�ษ�ทแตกต�งกน แนนอนว�ในเชงก�รสอส�รแลว ก�รใชภ�ษ�กล�ง (lingua franca) อย�งเชนภ�ษ�องกฤษ น�จะทำ�ใหก�รสอส�รเปนไปอย�งมประสทธภ�พเพร�ะเปนภ�ษ�ททกคนเข�ใจได อย�งไรกต�ม ผพดอ�จเลอกใชภ�ษ�ประจำ�ช�ตของตนเองแมจะรว�คนอนไมเข�ใจ ก�รเลอกภ�ษ�เชนนอ�จเกดจ�กทกษะหรอคว�มส�ม�รถท�งภ�ษ� ผพดอ�จรสกว�ตนเองใชภ�ษ�กล�งไมถนดและอ�จทำ�ให ก�รสอส�รผดพล�ดได จงเลอกใชภ�ษ�ประจำ�ช�ตของตนเอง เชน น�งง�มบ�งประเทศเลอกใชภ�ษ�ของตนเองในก�รตอบคำ�ถ�มบนเวทก�รประกวดระดบน�น�ช�ต อย�งไรกต�ม เหตผลของก�รเลอกภ�ษ�ประจำ�ช�ตอ�จไมใชเรองคว�มส�ม�รถท�งภ�ษ�เสมอไป แตอ�จเปนคว�มตงใจของผพดทจะแสดงอตลกษณคว�มเปนช�ตของตนเองและเหนว�ในสถ�นก�รณนนๆ ก�รแสดงอตลกษณเปนเรองสำ�คญและมนำ�หนกม�กกว�หน�ทเชงก�รสอส�รเนอห�ของขอคว�ม ผนำ�ของประเทศหล�ยประเทศกเลอกทจะแสดงอตลกษณคว�มเปนช�ตดวยก�รใชภ�ษ�ประจำ�ช�ตในเวทระดบโลก แมจะส�ม�รถพดภ�ษ�องกฤษหรอภ�ษ�กล�งอนๆ ไดกต�ม

ภาษาเฉพาะกลมภาษาถน...ใชแลวอนหนกในระดบเลกลงม�กว�ระดบประเทศ ก�รเลอกใชภ�ษ�ในลกษณะต�งกนกส�ม�รถสอส�รตวตนแบบต�งๆ ทงพนเพ ภมหลง หรอทศนคตของ ผพดได ยกตวอย�งเชน ก�รใชคำ�ศพทหรอสำ�เนยงภ�ษ�ไทยถนทำ�ใหเร�พอจะค�ดเด�พนเพด�นถนทอยของผพดได ก�รทคนถนใด ถนหนงรสกดหรอคนเคยกบคนทพดภ�ษ�ถนเดยวกนกเปนเรองทเกดขนไดเสมอ หรอแมแตในสอทมกมตวละครทอยในภ�คต�งๆ ของประเทศใชภ�ษ�ถนในก�รสอส�ร กจะยงทำ�ใหผชมรสกสนกสน�นเข�ถงกบบรบทเนอห�ของบทละครหรอภ�พยนตรนนๆ ไดม�กขน เชนเดยวกบเมอเร�ไดยนผพดหนงคนทพดภ�ษ�ไทยโดยสลบกบภ�ษ�องกฤษอยเปนระยะ เชน “เร�ตอง confirm กบ boss นะว�พรงนจะม meeting หรอเปล�” เร�กอ�จจะค�ดเด�ว�ผพดมมทศนคตเชงบวกตอภ�ษ�องกฤษ ห�กผพดใชคำ�ศพทสแลงใน หมวยรน อย�ง ‘เงบ’ ‘เพล’ หรอ ‘นง’ กอ�จเปนก�รแสดงตวตนคว�มเปนกลมวยรนหรอคว�มทนสมย ในทำ�นองเดยวกน ก�รใชคำ�ศพทเฉพ�ะกลมผพดเพศหนงๆ หรอลกษณะท�งภ�ษ�บ�งอย�งกส�ม�รถเปนก�รระบตวตนกบเพศดงกล�วไดเชนกน เชน เกยในอนโดนเซย มวธก�รใชภ�ษ�ทแตกต�งจ�กกลมอน คอเปนภ�ษ�บ�ฮ�ซ�อนโดนเซยซงเปนภ�ษ�ประจำ�ช�ตของอนโดนเซย ทเปนของกลมเกยโดยเฉพ�ะ เรยกว� บ�ฮ�ซ�เกย1 เกยช�วอเมรกนคนหนงใชเสยง falsetto2 ซงเปนเสยงทมคว�มเชอมโยงกบอตลกษณคว�มเปนเกย เปนตน ภ�ษ�และลกษณะท�งภ�ษ�ทผพดเลอกใชยอมเปนสวนหนงของก�รสอส�ร เนอคว�มเดยวกนแตถกส อส�รผ�นกลวธท ต �งกน กส�ม�รถสะทอนคว�มหม�ยท�งสงคมทแตกต�งกนได ในฐ�นะผใชภ�ษ� เร�จงควรตระหนกถงก�รสอส�รผ�นภ�ษ�ในแงมมดงกล�ว และตองไม ลมว�มนษยผใชภ�ษ�อยภ�ยใตบรบทท�งสงคมบรบทใดบรบทหนงเสมอ มคว�มรสก มทศนคต มอตลกษณ มตวตนทตองก�รสร�งและแสดงออกผ�นภ�ษ� ต�งจ�กคอมพวเตอร ภ�ษ�จงผกโยงกบขอมลเชงสงคม ทแมไมไดถกพดออกม�โดยตรง แตเปนสงทเร�ทกคนเรยนรในฐ�นะทเปนสม�ชกของสงคมนนเอง

1 Tom Boellstorff. 2005. The Gay Archipelago: Sexuality and Nation in Indonesia2 Robert J. Podesva. 2007. Phonation type as a stylistic variable: The use of falsetto in constructing a persona. Journal of Sociolinguistics 11(4): 478-504

CREATIVE THAILAND I 16

จดสนสญของภาษา และ กระแสตกลบเพอบญญตคำาใหมนอกจ�กภ�ษ�จะเปลยนแปลงไดแลว ภ�ษ�ยงอ�จลมห�ยต�ยจ�กไปไดดวย โดยหลกแลวภ�ษ�จะต�ยไปตอเมอไมมบรบททตองใชภ�ษ�นนๆ และไมม ผพดภ�ษ�นน โดยเฉพ�ะภ�ษ�ของกลมช�ตพนธต�งๆ ทอยในพนทห�งไกลหรอไมไดรบก�รยอมรบในระดบประเทศ กมคว�มเสยงสงทจะห�ยไป เทคโนโลยในปจจบนอ�จไมไดมผลโดยตรงตอก�รต�ยของภ�ษ� แตกสงผลกระทบบ�งอย�ง เพร�ะเทคโนโลยทำ�ใหคนมคว�มจำ�เปนตองรภ�ษ�นอยลง อย�งไรกต�ม ห�กมองอกมมหนง เร�กลบส�ม�รถนำ�เทคโนโลยม�ชวยอนรกษภ�ษ�ได เชน ก�รสร�งตวเขยนใหกบภ�ษ�ทยงไมมตวเขยน ก�รจดทำ�พจน�นกรมหรอคลงคำ�ศพท ก�รสร�งสอก�รเรยนก�รสอนภ�ษ� เทคโนโลยจะทำ�ใหกระบวนก�รต�งๆ เหล�นเกดขนไดง�ยและรวดเรวขน อกทงยงชวยใหภ�ษ�เหล�นใชไดในวงทกว�งขน เปนก�รสร�งคณค�และพนทท�งสงคมใหกบภ�ษ�เหล�น และปองกนไมใหเกดก�รต�ยของภ�ษ� ซงถอเปนก�รสญเสยองคคว�มรของมนษย หล�ยประเทศทวโลกมหนวยง�นทรบผดชอบดแลรกษ�คว�มเปนม�ตรฐ�นของภ�ษ�ประจำ�ช�ตหรอภ�ษ�ร�ชก�รของตนเอง เชน ฝรงเศสม L’Académie française เก�หลม The National Institute of Korean Language อสร�เอลม The Academy of the Hebrew Language หนวยง�นเหล�นจะคอย ออกกฎระเบยบก�รใชภ�ษ� เชน ก�รสะกดคำ� ก�รบญญตศพทใหม ไวย�กรณ เพอใหเปนม�ตรฐ�นสำ�หรบผใชภ�ษ�ในสงคม สำ�หรบในประเทศไทยนนมสำ�นกง�นร�ชบณฑตยสภ� ทคอยทำ�หน�ทดงกล�ว ทนอกจ�กจะจดทำ�พจน�นกรมออนไลนใหผใชสะดวกสบ�ยม�กขน หรอคนผ�นแอพพลเคชน Royal Society Mobile แลว กยงมก�รออก ‘พจน�นกรมคำ�ใหม’ ซงรวบรวมคำ�และสำ�นวนทยงไมไดบรรจอยในพจน�นกรมฉบบกอนหน� รวมถงคำ�สแลงและคำ�ภ�ษ�ป�กดวย เชน ชวชว นอย ชง เปนตน พจน�นกรมนนนอกจ�กจะชวยใหเร�สบคนไดว�ภ�ษ�ในอดตเปนอย�งไร เร�ยงส�ม�รถบนทกภ�ษ�ในปจจบนไวเพอใหคนรนตอไปไดศกษ�คนคว� เทคโนโลยทก�วหน�ทำ�ใหประช�ชนทวไปเข�ม�มสวนรวมในก�รรวบรวมคลงคำ�ศพทได เชน พจน�นเกรยน (pojnanukrian.com) ทนย�มตวเองว�เปน “คลงคำ�ศพทสแลงและภ�ษ�วบตทใครกแกไขได” หรออย�งในภ�ษ�องกฤษกม Urban Dictionary (urbandictionary.com) ทมลกษณะเดยวกน โดยเปดใหคนเข�ไปใหคะแนนคำ�นย�มของคำ�ใหมต�งๆ ทนยมหรอชอบใจไดดวย ก�รใชเทคโนโลยในลกษณะนแสดงใหเหนถงคว�มพย�ย�มของมนษยทจะบนทก คว�มเปนไปของภ�ษ� ซงน�จะทำ�ไดละเอยดและทนตอเวล�ม�กขน ไมว�ภ�ษ�จะ ‘ดน’ ไปท�งไหน กคงจะหลดรอดส�ยต�มนษยไปไดย�กเสยแลว

CREATIVE THAILAND I 17

ภาษาจะ ‘ดน’ ไปทางไหนในโลกใบนไมมอะไรทไมม วนเปลยนแปลง ภ�ษ�เองกเชนกน ภ�ษ�มก�รเปลยนแปลงอยตลอดเวล� ตร�บใดทยงมผพดใชภ�ษ�นนๆ อย ก�รเปลยนแปลงของภ�ษ�นนเปนเรองธรรมช�ตทเกดขนม�ตงแตเร�ยงไมมคอมพวเตอรหรอเทคโนโลยใดๆ มทงทเกดจ�กส�เหตภ�ยในตวภ�ษ�เอง อย�งเชนเสยงหรอไวย�กรณในภ�ษ� และทเกดจ�กปจจยภ�ยนอกอย�งปจจยท�งสงคมต�งๆ เชน ก�รทผพดหนไปใชลกษณะ ท�งภ�ษ�ต�มคนทอยในชนสงคมทสงกว�ตนเอง คอมพวเตอรและเทคโนโลยอ�จไมไดเปนส�เหตททำ�ใหภ�ษ�เกดก�รเปลยนแปลง แตกมสวนทำ�ใหก�รเปลยนแปลงทเกดขนมรปแบบทเปลยนไป เทคโนโลยก�รสอส�รสงผลใหลกษณะ ท�งภ�ษ�ใหมๆ แพรกระจ�ยไปยงผใชภ�ษ�หล�กหล�ยกลมม�กขน และก�รแพรกระจ�ยเปนไปอย�งรวดเรวม�กขน ยกตวอย�งเชนคำ�ศพททเกดขนใหมในภ�ษ�นน เดมจะตองใชเวล�กว�จะแพรกระจ�ยและเปนทรจกหรอยอมรบจ�ก ผพดจำ�นวนม�ก แตปจจบนไมไดเปนเชนนนแลว คำ�ว� ‘นก’ ซงเปนคำ�ศพทเฉพ�ะกลม กล�ยเปนคำ�ศพทใหมทผพดหล�กหล�ยกลมรจกและนำ�ไปใชภ�ยในเวล�ชวข�มคน มขอคว�มจำ�นวนม�กทไดรบคว�มนยมจนเกดเปน hashtag ทมคนใช

ต�มกนม�กม�ย ในขณะเดยวกน เทคโนโลยกเปนชองท�งททำ�ใหคว�มพย�ย�มทจะอนรกษหรอรกษ�คว�มถกตองของภ�ษ�นนเกดขนไดง�ยและกว�งขว�งขน หน�ทก�รรกษ�ม�ตรฐ�นคว�มถกตองของภ�ษ�เคยจำ�กดอยเพยงแตในตำ�ร�เรยนและพจน�นกรม แตตอนนใครๆ กส�ม�รถมสวนรวมในกระบวนก�รนได ตวอย�งเชนปร�กฏก�รณก�รสะกดคำ�ว� ‘คะ’ และ ‘คะ’ ซงไดรบคว�มสนใจและเปนทพดถงอย�งม�ก คนในหล�กหล�ยวงก�รชวยกนรณรงคใหสะกดคำ�ทงสองคำ�นใหถกตองในหล�กหล�ยรปแบบ เปนคว�มพย�ย�มในระดบปจเจกซงเกดขนไดเพร�ะคว�มก�วหน�ของเทคโนโลยก�รสอส�รในปจจบน แมจะมบ�งแงมมของ ‘ภ�ษ�คน’ ท ‘ภ�ษ�คอมพ’ ไมอ�จเข�ม�ทดแทนได กไมไดหม�ยคว�มว�มนษยไมตองปรบเปลยนรปแบบก�รใชภ�ษ�ของตนเองเลย เพร�ะไมว�อย�งไรคอมพวเตอรกสงผลกระทบตอวถก�รสอส�รของเร�ไมม�ก กนอย ในแงของก�รเรยนก�รสอนภ�ษ�นน ยงถอว�เปนส งจำ�เปนและสำ�คญในสงคม คอมพวเตอรทำ�ใหก�รสอส�รข�มภ�ษ�เกดขนไดรวดเรวขน ก�รเรยนภ�ษ�กทำ�ไดง�ยขน ในอน�คตเร�คงมเทคโนโลยทชวยสอนภ�ษ�มนษยใหกบมนษยไดอย�งมประสทธภ�พ ในฐ�นะเจ�ของ

ภ�ษ� คงถงเวล�ทผพดอย�งเร�ตองคดว�มอะไรทเร�ทำ�ไดและควรทำ�เสรมเพมเตมจ�กสงทคอมพวเตอรทำ� ห�กเร�ไมปรบเปลยนอะไร วนหนงคอมพวเตอรกคงก�วเข�ม�ถงหรอใกลเคยงกบจดทเร�อย ในฐ�นะผใชภ�ษ�และผเรยนภ�ษ� เร�ตองไมลมว�เทคโนโลยทำ�หน�ทสอส�รแทนเร�ไมไดทงหมด และเทคโนโลยกมคนเปนจดเรมตน ภ�ษ�ไมใชก�รพดใหถกไวย�กรณเท�นน แตภ�ษ�เปนสวนหนงของสงคมวฒนธรรม เปนทงเครองมอ ในก�รสร�งและสงตอองคคว�มรและคว�มคดสร�งสรรค และกเปนสงเหล�นนเองดวย เมอเร�มคอมพวเตอรม�ทำ�หล�ยอย�งแทนเร�ได ชวยใหก�รพฒน�ทกษะบ�งด�นเกดไดง�ยม�กขนแลว เร�กควรใชโอก�สนในก�รสงเสรมก�รเรยนรและทำ�คว�มเข�ใจสงทลกซงกว�ทกษะก�รใชภ�ษ�พนฐ�น นนคอก�รพจ�รณ�บรบทสงคมและวฒนธรรม ซงเปนสงทก�รเรยนก�รสอนภ�ษ�ในยคใหมควรใหคว�มสำ�คญ ก�รใชและเรยนรภ�ษ�มนษยดวยคว�มเปนมนษย จะชวยสร�งคว�มรคว�มเข�ใจกน นำ�ไปสก�รยอมรบคว�มแตกต�งท�งภ�ษ�และวฒนธรรม และก�รอยรวมกนอย�งสงบสข ทง ‘ภ�ษ�คน’ และ ‘ภ�ษ�คอมพ’ กจะไดทำ�หน�ทของมน สงเสรมและโอบอมกนและกนตอไป

CREATIVE THAILAND I 18

Fact & Figure : พนฐานความคด

ก�รใชภ�ษ�ของมนษยมคว�มซบซอน นอกเหนอจ�กจะสะทอนคว�มรสกนกคดของแตละคนแลว ภ�ษ�ยงเปนผลผลตท�งสงคมและวฒนธรรม มก�รปรบเปลยนไปต�มเวล� สถ�นท สถ�นก�รณ และกลมผรบส�ร ในปจจบนและอน�คต ภ�ษ�มนษยเปนกลไกสำ�คญในก�รกำ�กบก�รทำ�ง�นของเครอง ก�รสอนเครองใหเข�ใจภ�ษ�มนษยไมเพยงแตสอนใหรจกโครงสร�งหรอไวย�กรณของภ�ษ�เท�นน แตเป�หม�ยสำ�คญคอก�รสอนให เครองเข�ใจคว�มหม�ยของภ�ษ�ในมตต�งๆ และส�ม�รถสอส�รโตตอบกบมนษยไดอย�งมประสทธภ�พ กระบวนก�รทำ�ใหเครองส�ม�รถถอดรหสและเข�ใจภ�ษ�มนษยประกอบไปดวยทงก�รประมวลผลภ�ษ�ธรรมช�ต (Natural Language Processing) ก�รทำ�คว�มเข�ใจภ�ษ�ธรรมช�ต (Natural Language Understanding) และก�รสร�งภ�ษ�ธรรมช�ต (Natural Language Generation) เนองจ�กก�รสอนเครองคอมพวเตอรจำ�เปนตองลำ�ดบขนตอนทชดเจน เทคนคเหล�นเปนตวอย�งขนตอนในก�รถอดรหสเพอใหเครองคอมพวเตอรเข�ใจภ�ษ�มนษยในปจจบน

โตตอบเปนภ�ษ�ธรรมช�ตโตตอบเปนภ�ษ�ธรรมช�ต

แปลงคลนเสยงใหเปนตวอกษร

SpeechRecognition

แปลงล�ยมอหรอรปภ�พใหเปนตวอกษร

ทเครองอ�นไดOptical Character

Recognition

ก�รแสดงผลเปนตวอกษรและภ�พ

แปลงตวอกษรใหกล�ยเปนเสยง

แปลงคลนเสยงใหเปนตวอกษร

SpeechRecognition

แปลงลายมอหรอรปภาพใหเปนตวอกษร

ทเครองอานไดOptical Character

Recognition

การแสดงผลเปนตวอกษรและภาพ

แปลงตวอกษรใหกลายเปนเสยง

ถอดรหสลกษณะท�งก�ยภ�พของภ�ษ�มนษย

บรบท/สถ�นก�รณเชน ก�รเรยนก�รสอน ก�รประชมสมมน�ก�รซอข�ยของ

ก�รสงสรรคในกลมเพอน

บรบท/สถ�นก�รณเชน ก�รเรยนก�รสอน ก�รประชมสมมน�ก�รซอข�ยของ

ก�รสงสรรคในกลมเพอน

พด

เขยน

ภ�ษ�

ฟง

อ�น/ด

เรอง : ผศ. ดร. ทรงพนธ เจมประยงค

CREATIVE THAILAND I 19

ถอดรหสคว�มหม�ยและคว�มเข�ใจภ�ษ�ของมนษยถอดรหสคว�มหม�ยและคว�มเข�ใจภ�ษ�ของมนษย

ถอดรหสโครงสร�งและไวย�กรณภ�ษ�ถอดรหสโครงสร�งและไวย�กรณภ�ษ�

รจกรวบคำ�/กลมคำ�/วลทมรปแบบต�งกน เชน

ก�รสะกดต�งกน เข�ไวดวยกนStemming/Lemmatization

รจกคำ�ทเปนชอเฉพ�ะเชน ชอคน ชอสถ�นท

ชอเรยกสงของ Name Entity Recognition

เชอมโยงคำ�ต�งๆ ในเนอห� เชน เชอมโยงว�สรรพน�ม เข� เธอ หรอสงนน หม�ยถงใครหรอสงใด

Coreference Resolution

ตดแบงคำ�/กลมคำ�/วล/อนประโยค/

ประโยคText Segmentation

รจกประเภทของคำ� เชน คำ�น�มคำ�กรย� เพอใชเปนตวชวยในก�รเข�ใจคว�มหม�ย

Part-of-speech Tagging

รจกโครงสร�งประโยคโดยรว�คำ�ต�งๆ ในประโยคมหน�ทอะไร เชนประธ�น กรรม วเศษณขย�ยประธ�น

Syntactic Parsing

รจกรวบคำ�/กลมคำ�/วลทมรปแบบต�งกน เชน

ก�รสะกดต�งกน เข�ไวดวยกนStemming/Lemmatization

รจกคำ�ทเปนชอเฉพ�ะเชน ชอคน ชอสถ�นท

ชอเรยกสงของ Name Entity Recognition

เชอมโยงคำ�ต�งๆ ในเนอห� เชน เชอมโยงว�สรรพน�ม เข� เธอ หรอสงนน หม�ยถงใครหรอสงใด

Coreference Resolution

ตดแบงคำ�/กลมคำ�/วล/อนประโยค/

ประโยคText Segmentation

รจกประเภทของคำ� เชน คำ�น�มคำ�กรย� เพอใชเปนตวชวยในก�รเข�ใจคว�มหม�ย

Part-of-speech Tagging

รจกโครงสร�งประโยคโดยรว�คำ�ต�งๆ ในประโยคมหน�ทอะไร เชนประธ�น กรรม วเศษณขย�ยประธ�น

Syntactic Parsing

วเคร�ะหหวขอ/คำ�สำ�คญและทำ�คว�มเข�ใจบรบท/สถ�นก�รณจ�กเนอห�

Paraphrase/Summarisation

วเคร�ะหอ�รมณและคว�มรสก

ContextClassification

รบรคำ�ถ�มและใหคำ�ตอบหรอโตตอบได

Question & Answering

ถอดคว�ม/สรปคว�ม

จ�กเนอห�ทงหมดTopic Modeling

วเคร�ะหระดบภ�ษ� เชน ภ�ษ�ท�งก�ร

คว�มสภ�พSentiment Analysis

อนม�นเนอห�ทมนยยะสอดคลอง ตรงกนข�ม

หรอเปนกล�งได Natural Language Inference

วเคร�ะหหวขอ/คำ�สำ�คญและทำ�คว�มเข�ใจบรบท/สถ�นก�รณจ�กเนอห�

Paraphrase/Summarisation

วเคร�ะหอ�รมณและคว�มรสก

ContextClassification

รบรคำ�ถ�มและใหคำ�ตอบหรอโตตอบได

Question & Answering

ถอดคว�ม/สรปคว�ม

จ�กเนอห�ทงหมดTopic Modeling

วเคร�ะหระดบภ�ษ� เชน ภ�ษ�ท�งก�ร

คว�มสภ�พSentiment Analysis

อนม�นเนอห�ทมนยยะสอดคลอง ตรงกนข�ม

หรอเปนกล�งได Natural Language Inference

แปลภ�ษ�Machine Translation

คน/ไม/ม/ใคร/เทศกาล/อะไร/ก/ไม/สำาคญน�ม/วเศษณ/กรย�/สรรพน�ม/น�ม/สรรพน�ม/ สนธ�น/วเศษณ/วเศษณ

คน/ไม/ม/ใคร/เทศกาล/อะไร/ก/ไม/สำาคญน�ม/วเศษณ/กรย�/สรรพน�ม/น�ม/สรรพน�ม/ สนธ�น/วเศษณ/วเศษณ อะไร = อาราย = ราย = ไร = อลลย

เดกชายคนนนดหงอยเหงาในมอของเขามทนเนอร

เดกชาย/หงอยเหงา/ทนเนอร

อารมณเชงบวก = 0.023อารมณเชงลบ = 0.543อารมณเศรา = 0.867

อารมณเครยด = 0.654

สอดคลอง : เดกชายคนนนตดยาเสพตดตรงกนขาม : เดกชายเปนเดกไมมปญหา

[อนชย]ตดตองานให[กระทรวงดอ]คน หนวยง�นของรฐ

อะไร = อาราย = ราย = ไร = อลลย

เดกชายคนนนดหงอยเหงาในมอของเขามทนเนอร

เดกชาย/หงอยเหงา/ทนเนอร

อารมณเชงบวก = 0.023อารมณเชงลบ = 0.543อารมณเศรา = 0.867

อารมณเครยด = 0.654

สอดคลอง : เดกชายคนนนตดยาเสพตดตรงกนขาม : เดกชายเปนเดกไมมปญหา

[อนชย]ตดตองานให[กระทรวงดอ]คน หนวยง�นของรฐ

CREATIVE THAILAND I 20

Creative Business : ธรกจสรางสรรค

เรอง : ณฐช� ตะวนน�โชต

เมอภาษาเปลยนแปลงอยตลอดเวลา ความหมายของคำาตาง ๆ จงดนไดอยางไมรจบ บอยครงทคำา ๆ เดยวมความหมายไดมากมายจนถาหากไมรคำาแปล กคงจะคยกนไมรเรอง วนนเราจงไปเจาะเบองหลงของเพจยอดฮตทหยบภาษามาใชไดอยางสรางสรรคพรอมใหความหมายของคำาศพทตาง ๆ ไดอยางจใจ จนเปนทถกอกถกใจชาวเนต อยางเพจ ‘วนแปลภาษา’ กบแอดมนในตำานานทแมจะไมยอมเปดเผยตวตน แตกพกความขเลนมาอยางเตมเปยมไมแพทเราเหนกนในเพจ (และวากนวาตองหนาตาดแน ๆ...กเจาของเพจเขาบอกมาแบบนน)

กวาจะมาเปน ‘วนแปลภาษา’“จดเรมตนของเพจคอเร�เปนคนชอบอ�นหนงสอม�ก แลวเร�กเคยเปดพจน�นกรมอ�นอยบ�ง ทนในพจน�นกรมมกจะมคำ�ศพทต�งๆ น�น� ทเร� รสกว�มนแปลไมเหมอนกบคว�มหม�ยทเร�ใชในชวตประจำ�วน ยกตวอย�งเชน เวล�เร�เปดพจน�นกรมห�คำ�ว� ‘หม�’ กบเร�ถ�มตวเองว� ‘หม�’ แปลว�อะไร คว�มหม�ยมกจะไมเหมอนกน และธรรมช�ตของภ�ษ�เองกมก�รเปลยนแปลงอยตลอด อย�งก�รทเร�พดภ�ษ�ไทย บ�งครงเร�ยงตองแปลไทย ใหเปนไทยเลย ทคนคยกนไมรเรองกเพร�ะว�อ�จจะใชคำ�ว� ‘หม�’ กนคนละ

คว�มหม�ย มนกเลยตองมก�รแปลเกดขน เพร�ะว�ตอใหเปนภ�ษ�ไทยเหมอนกน แตพดกนคนละบรบท คนละสงคม มนกคนละคำ�คนละคว�มหม�ยกนแลว เร�เลยรสกว�มนคงจะดถ�มอะไรไวรวบรวมก�รดนของภ�ษ�ตรงน เอ�ไว ว�นอกเหนอจ�กทพจน�นกรมเขยนแลว มนจะมคว�มหม�ยว�อะไรไดอก ซงจรงๆ ไอเดยนคดม�น�นม�กแลว แตกเหมอนเปนแคก�รละเลนในหวของเร�เฉยๆ ว�สมมตถ�เจอคำ�น พจน�นกรมน�จะแปลว�อะไร แลวตวเร�เอง น�จะแปลว�อะไร จนกระทงวนหยดสงกร�นตทผ�นม� อยว�งๆ กเลยลองทำ�เพจในเฟซบกขนม� จนเกดม�เปนเพจ ‘วนแปลภ�ษ�’ อย�งทเหนกน”

CREATIVE THAILAND I 21

ทำาไมตอง ‘วนแปลภาษา’ “จรงๆ ไอเดยก�รตงชอเพจเกดจ�กก�รคดตอม�เรอยๆ จ�กทตอนแรก เร�อย�กทำ�หน�ทคล�ยๆ พจน�นกรมของคำ�ทใชกนในสงคม แตจะให ตงชอเพจว� ‘พจน�นกรมทเปนของสงคม’ กจะดวช�ก�รม�กไป เลยม� คดตอว�เร�จะใชพจน�นกรมตอนไหนบ�ง ซงคำ�ตอบกคอตอนทเรยนเปนสวนใหญ แลวเร�ใชพจน�นกรมเพออะไร เร�กใชเพอแปลภ�ษ� ทนเลย คดตอว�แลวก�รแปลมนเกยวของกบอะไรไดอก กคดไปถงวนแปลภ�ษ�ทเปนของวเศษของโดร�เอมอน ซงคำ�นมนคอนข�งเข�ถงคนไดม�กแลวกดเปนมตร มฟงกชนครบต�มทเร�ตองก�ร กเลยตดสนใจเลอกใชคำ�น”

เหนวาเปนเพจทขายของเกง แลวคดวาอะไรคอจดขาย ของเพจ ‘วนแปลภาษา’“คดว�ทคนชอบน�จะเปนเพร�ะคว�ม ‘ตรง’ ของเพจ คอเวล�จะทำ�โพสตขนม�สกอน เร�ไมไดเนนว�มนจะตองตลก แตเนนว�มนตอง ‘จรง’ แลวทเพจนม�ไดถงตอนนกเพร�ะว�เร�จบ insight (ขอมลเชงลก) ของคนม�เขยน สงทเร�เอ�ม�ใชคอ ‘คว�มเจบปวด’ ของผคน เปนสงทคนรสกจรงๆ ซงอ�จจะเปนคว�มเจบปวดจ�กเรองเดมๆ ทเจอจนชนช� จนอ�จจะไมรตวว�กำ�ลงเจบปวดอยกได เร�เลยเอ�ม�เขยนใหดว�จรงๆ แลว คณอ�จจะกำ�ลงเจบปวดกบเรองนอยนะ ทำ�ใหคนทไดม�อ�นจะรสกว�มน ‘โดน’ และถงแมบ�งโพสตอ�จจะไมโดนตวเข�ตรงๆ แตมนกจะไปโดนเพอนของเข� กจะเกดก�รแทกใหเพอนม�ด ทำ�ใหคนเหนม�กขน กเลยทำ�ใหเพจดงขนม�”

เลอกคำายงไงใหโดนใจ“อนดบแรกคอเลอกคำ�ทใชกนอยแลวโดยทวไป คอเปนเรองทคนทวไปส�ม�รถรสกได อนดบตอม�กคอก�รเอ�คำ�นนม�คอยๆ เรยง คอยๆ ตบๆ เขยนๆ ใหเข�ใจง�ยขน สวนเรองของคว�มตลกจะอยอนดบสดท�ยเลย กคอจะดแคว�คำ�นอ�นแลวยมหรอเปล� ถ�ยมกถอว�ใชได และเนองจ�กเร�ใหคว�มสำ�คญกบคว�มเจบปวดทคนรสกจรงๆ ดงนนคำ�ทเลอกอ�จจะไมตองตลกกได แตเลอกคำ�ทรสกว� ‘จรง’ ไวกอน พอมนจรงเดยวเรองตลกมนจะต�มม�เอง” คลงคำาศพททหาไมไดในพจนานกรม“ทม�ของคำ�กจะมทงทเร�คดเอง ทลกเพจสงม� แลวกจะมกลมในเฟซบก ชอ ‘ลงใสวนแปลภ�ษ�’ คอเรยกว� ‘ลง’ เพร�ะเพจเร�เปน ‘วน’ เวล�จะเอ�วนไปข�ยกน�จะตองใสลงเอ�ไว เหมอนเปนก�รเอ�คำ�ศพทต�งๆ ม�เกบใสคลง แลวกจะเลอกม�ใชอกท ซงพอเร�ทำ�เพจคนเดยว คำ�กจะมแคท ใชกนในสงคมทเร�อย แตพอมลงใสวนแปลภ�ษ� กจะมคนหล�กหล�ย มคำ�ศพททใชกนในสงคมของพวกเข�ม�กขน อย�งบ�งคำ�เร�อ�นแลว ไมเข�ใจ แตมคนกดไลกเยอะม�ก ทงๆ ทตงแตเกดม�เร�อ�จจะไมเคยไดยนคำ�นดวยซำ� เชนในหน�ฟดเร�ไมมใคร ‘ลท.’1 กนเลย แตพอเร� เข�ไปดในโปรไฟลของเข� เร�กจะเหนว�เข�ก ‘ลท.’ กนจรงๆ นะ ซงมนก จะแอบมคว�มเจบปวดตรงทว� คนทจะใช ‘ลท.’ แลวไดผล คอจะตองเปนคนหน�ต�ดเขยนดวย ถงจะมก�รทกไปจรงๆ อนนกจะเปนตวอย�งของคำ�ทใชกนในสงคมหนง ซงจรงๆ แลวยงมสงคมอกเยอะม�ก เชน สงคมของโปรแกรมเมอร วศวะ หรอสงคมของอ�ชพต�งๆ ซงแตละอ�ชพกจะมคว�มเจบปวดและคำ�ทใชในสงคมของพวกเข�อย ทำ�ใหเร�รจกคำ�ใหมๆ เยอะขน”

สรางภาษาใหซองายขายสะดวก“ตวเองเปนคนชอบทำ�ธรกจอยแลว กเลยรสกว�ก�รทำ�เพจแบบนกเหมอนกบก�รทำ�ธรกจ เร�เลยห�วธตงแตแรกเลยว�สงนจะข�ยของไดยงไง แลวกพดไปเลยว�จะข�ย เพร�ะมนดจรงใจกว� เวล�ทเร�ข�ยของ ลกเพจกจะไมคอยบนเท�ไหร เพร�ะว�ไดประก�ศไวแลวตงแตวนแรก (จรงๆ ทำ�ต�ร�ง ทบอกว�จะข�ยของเสรจกอนจะทำ�รปโปรไฟลอก) ว�เร�เปดเพจนม�เพอจะทำ�อ�ชพ แตถงแมว�เร�จะบอกว�เร�เปดเพจม�เพอห�ร�ยได แตกยง

ตวเองเปนคนชอบทำาธรกจอยแลว กเลยรสกวาการทำาเพจแบบน กเหมอนกบการทำาธรกจ เราเลยหาวธ ตงแตแรกเลยวาสงนจะ ขายของไดยงไง แลวกพดไปเลยวาจะขาย เพราะมนดจรงใจกวา เวลาทเราขายของ ลกเพจกจะ ไมคอยบนเทาไหร เพราะวาไดประกาศไวแลวตงแตวนแรก

1 คำ�ว� ลท. เปนคำ�ยอทสวนใหญเดกๆ จะใชกนเวล�ทอย�กไดยอดไลกในสเตตสของตวเอง ม�จ�กคำ�ว� ‘ไลกทก’ ทหม�ยถงว�ถ�ใครม�กด ‘ไลก’ เข�กจะ ‘ทก’ ไปในอนบอกซ เพอเปน จดเรมตนของก�รคยกน

CREATIVE THAILAND I 22

ไมมก�รสงคนออกไปเพอห�หรอตดตอสปอนเซอรอย�งจรงจง เพร�ะฉะนนกเลยเลอกสปอนเซอรจ�กหลกก�รง�ยๆ ว�มนตองไมใชสงผดกฎหม�ย แลวกไมรนแรง หรอ 18+ อะไรเกนไป ก�รรบสปอนเซอรกถอเปนคว�มท�ท�ยรปแบบหนง ในแงทว�ถ�เกดไดรบคำ�อะไรม� เร�กตองทำ�ใหได ซงถอว�เร�โชคดทสปอนเซอรสวนใหญเข�ใจธรรมช�ตของเพจ เลยไมคอยกำ�หนดคำ�ม�ใหแบบต�ยตวว�ตองเปนคำ�นหรอแปลแบบนเท�นน แตจะใหโอก�สเร�สร�งสรรคต�มโจทยไดอย�งเตมท”

เหนวนใส ๆ ขางในกมดรามานะ“ยอมรบว�กเคยมดร�ม�เหมอนกน ดวยคว�มทเร�ทำ�เพจคนเดยว และสงคมทเร�อยมนกมแคตรงน ทำ�ใหบ�งเรองทเร�ร กอ�จจะไมไดถกตองรอยเปอรเซนต ทำ�ใหมบ�งคำ�ทโพสตไปแลวเพงม�รทหลงว�เร�เข�ใจ เรองนผดอย เชนเคยมกรณของคำ�ว� ‘แยกขยะ’ เนองจ�กสงทเร�เหนม�ตลอดคอ เวล�เร�แยกขยะอะไรไปหรอแมกระทงเวล�เร�กมลงไปมองใน ถงขยะทแยกประเภทไว เร�กจะเหนว�ขยะในถงกไมไดถกแยก แลวกหน�ต�เหมอนกนทกถง แลวยงเหนว�เวล�รถขยะม�เข�กเทรวมกนแลวกขบ ออกไป คอเร�ไมไดไปสงเกตว�จรงๆ แลวคนเกบขยะเข�ทำ�ง�นยงไง แตเร� ‘เข�ใจไปเอง’ ว�ตอใหเร�แยกขยะ คนเกบขยะเข�กไมไดแยก จนสดท�ยลกเพจกม�บอกเร�ว�จรงๆ เข�แยกขยะนะ เร�กเลยลบโพสตออก แลวกขอโทษพรอมกบอธบ�ย ซงลกเพจกโอเคเข�ใจ อนนกเลยเปนดร�ม�ท เตอนใหเร�ตองตรวจสอบและระวงใหม�กๆ กอนจะลงคำ�อะไรไป” “อปสรรคอกอย�งคอคว�มย�กในก�รคดคำ�ทจะม�ลงใหมๆ ดวยคว�มท เร�กใชไปเยอะพอสมควรแลวดวย อย�งหนงคอเร�ไมไดทำ�คำ�ตลก แตเร�ทำ�คำ�ทเปน insight ของคน แลวเพจเร�ตองห� insight วนละ 10 อย�ง แตเร�ไมมทม ไมมก�รวจยอะไร มนกเลยคอนข�งย�ก ตอนนเลยคดว� ในอน�คตคงจะตองห�ทมง�นม�ชวยในสวนต�งๆ ม�กขน แตว�ในสวน

ของคนคดคำ�กยงอย�กใหเปนเร�คนเดยวไปกอน เพอใหเปนล�ยเซนของเร� เหมอนกบทมนกว�ดก�รตนเรอง One Piece ทมกนเปนสบๆ คน แตสดท�ยคนทจะว�ดทงหมดกคอ อ. เออจโร โอดะ อยด ซงโมเดลนตอนแรกเร�กยงไมคอยเข�ใจม�กนก แตพอไดม�ทำ�เพจจรงจง แลวมลกเพจสงคำ�ต�งๆ ม�ให ซงบ�งคำ�กมคนไลกเยอะม�ก แตเร�รสกว�มนยงไมใช ยงไมโดน และไมใชตวตนของเพจเร� เร�กเลอกทจะรกษ�คว�มเปนเพจของเร�ไวม�กกว�”

ความลบของวน“เนองจ�กเร�ทำ�เพจ ก�รบสตโพสตต�งๆ กจะมทำ�บ�ง ซงเทคนคของเร�คอเลอกกลมเป�หม�ยใหตรงกบคำ�ในโพสตของเร� อย�งอนทบสตแลวประสบคว�มสำ�เรจม�กๆ คอคำ�ว� ‘เดกเอแบค’ ซงตอนนนบสตไปแค 30 บ�ท (จรงๆ ทกโพสตเร�กบสตแค 30 บ�ทนะ) แลวเร�กยงไปใหคนทเคยเรยนเอแบคและยงเรยนเอแบคอยเหน กำ�หนดไวกลมเดยวเลย พอบสตเสรจ เดกเอแบคเกอบทงหมดกแชรกนกระหนำ� เพอนของเดกเอแบคกเหนดวย เมอคนเหนม�กขน คนกไหลกนเข�ม�ในเพจม�กขน กล�ยเปนจดเรมตนททำ�ใหเพจของเร�ก�วกระโดดขนม� ซงอนนเปนคว�มลบอกอย�งทจะบอก กคอจรงๆ แลวแอดมนกเปนเดกเอแบค (คว�มลบอย�งแรกทไดเปดเผยไปแลวคอแอดมนเปนผช�ย)” “ก�รทเร�ไมเปดเผยตวกเปนอ�รมณประม�ณ The Mask Singer เลยนะ ว�ทำ�ไมเวล�ถอดหน�ก�กแลวตองรองไหทกท เพร�ะว�จรงๆ ตวตนของเร�เอง เร�กเปนคนชอบเลนมกอะไรแบบนอยตลอดเวล�อยแลว ทนพอเร�เลนมกคนกจะสนใจตรงทว�มนเปนมกทออกม�จ�กเร� ไมไดสนใจเนอแทของมกนนเท�ไหร แตพอม�ทำ�เพจน เร�กเข�ใจว� คว�มคดทอ�จจะเคยตดสนเร�ว� ‘ถ�เปนเร�พดมนจะไมขำ�’ จรงๆ แลวมนไมใช เพร�ะนคอเนอแทของมก มแคคำ�กบคำ�แปล ไมเกยวกบตวบคคล แลวเพจนกเปนเครองพสจนดวยว�มนมคนทเหนดวยกบเร� แลวกมคนสองแสนกว�คนทเข�ชอบภ�ษ�ทเร�แปลมนจรงๆ”

CREATIVE THAILAND I 23

How To : ถอดวธคด

เรอง : พชรนทร พฒน�บญไพบลย

เขยนด ก ขายได...เล�ง�ย ก ขายออกใครจะไปคดวา ‘การขายไอเดย’ หรอ ‘สอสารความคด’ ในหว ออกไปใหคนอนๆ เหนภาพเดยวกนไดอยางมประสทธภาพนน จะไมตองใชพรเซนเตชนเลศหร หรอเครองมออะไรทวจตรพศดารมากไปกวาแค ‘งานเขยน’ และหากคณไมใช ‘นกเขยน’ กอยาเพงถอดใจวาจะไมมวนสอสารอะไรดๆ ออกไปได เพราะวธการงายๆ ทบรษทระดบโลกอยาง Amazon ใชเพอขายไอเดยสกอยางใหชนะใจทมงานไดกคอ ‘การเขยนขาวภายในองคกร’ (Internal Press Release) กอนทจะเรมตนพฒนาโปรดกตใหมๆ ไปดวยกน

Working Backwardsถอดบทเรยนการทำางานของ Amazonวธทว�นเรยกว� Working Backwards ซงถกใชกนอย�งกว�งขว�งท Amazon โดยเอยน แมกอลลสเตอร (Ian McAllister) ผจดก�รทวไปของ Amazon กล�วว� “เร�เรมตนคดจ�กลกค� ม�กกว�ทจะเรมตนดวยไอเดย ในก�รสร�งโปรดกตหรอพย�ย�มเสรมอะไรเข�ไปใหม” ดงนน ในก�รเรมตน คดโปรดกตใหม ผจดก�รผลตภณฑจะเรมตนดวยก�รลงมอเขยนข�วภ�ยใน เพอประก�ศว�โปรเจกตนนๆ ไดสำ�เรจลงแลว ซงเนอห�ในข�วนนจะตอง ประกอบดวย • ปญหาทกดานของลกคา • ทำาไมวธแกปญหาในปจจบนใชไมไดผล • มนจะชวยจดการปญหาไดดกวาเดมอยางไร โดยจะตองเขยนซำ�แลวซำ�อกจนกว�ทจะไดขอสรปทดทสด “ก�รเขยนร�ยง�นหรอข�วสนๆ ซำ�ๆ แบบน เปนวธททงเรวกว�และถกกว�ก�รทดลองทำ�โปรดกตหล�ยๆ ครงจนกว�จะสำ�เรจ” ซงท Amazon จะมก�รแจก เทมเพลตก�รเขยนข�วนใหกบพนกง�นเพอใหนำ�ไปใชไดต�มสะดวก

ตวอยางการเขยน Internal Press Release แบบ Amazonหวขอหลก (Heading) - ชอโปรดกตทคนอ�นเข�ใจไดง�ยหวขอยอย (Sub-Heading) - ใครคอกลมเป�หม�ยและพวกเข�จะไดประโยชนอะไรจ�กมน ขอแคประโยคเดยวใตชอโปรดกต

ทม�: บทคว�ม “Try an Internal Press Release before starting new Products” (21 มน�คม 2014) โดย andrefaria จ�ก medium.com

ใจความสำาคญ (Summary) - สรปคณสมบตและประโยชน พงระลกเสมอว�คนอ�นอ�จไมไดอ�นมนทงหมด ฉะนนตองเขยนใหชดเจนและ ตรงประเดน ปญหา (Problem) - ระบปญห�ทโปรดกตจะแกไขไดทางออก (Solution) - บอกว�มนจะแกปญห�ไดอย�งไร คำาพดโดนๆ (Quote from You) - คำ�ยนยนใชแลวดจรงจ�กคนในองคกรวธการเรมตน (How to Get Started) - อธบ�ยวธเรมตนโปรเจกตความเหนจากลกคา (Customer Quote) - คว�มเหนและประสบก�รณจ�กลกค�ทไดทดลองใชปดการขาย (Closing and Call to Action) - สรปปดเพอใหกลม เป�หม�ยเกดพฤตกรรมทตองก�ร

เขยนใหง�ย และกระชบเข�ไว

แตละยอหน�ไมควรมเกน 3-4 ประโยค

เขยนเล�เรอง อย�แคแจงคณสมบตเปนขอๆ

ควรแนบคำ�ถ�มพบบอย (FAQ) ไปดวย

อย�ใชศพทวช�ก�รเกนเหต คดถงคำ�ทคนทวไปใชกนกพอ

เคลดลบอกนดหนอยทจะทำาใหงานเขยนของคณสมบรณขน

ท�ยทสด จำ�ไวว�ถ�แคง�นเขยนสนๆ ของคณยงอธบ�ยออกม�ไดย�ก นนแปลว�ลกค�กอ�จจะไมเข�ใจมนเชนกน ดงนนจงเขยนมนซำ�แลว ซำ�อกดวยภ�ษ�ทง�ย จนกว�ทกคำ�และทกประโยคในนนจะ ‘สอส�ร’ และ ‘เข�ใจตรงกน’ ม�กทสด

Creative Place : พนทสรางสรรค

CREATIVE THAILAND I 24

“สวตเซอรแลนด ดนแดนทอยตรงกลางของทกสงแตกเปนชายขอบของทกอยาง” ลอเรนท ฟลตช (Laurent Flutsch) นกโบราณคดและผอำานวยการพพธภณฑ Lausanne-Vidy Roman ไดให คำาอธบายทเหนภาพชดวาเหตใดประเทศเลกๆ ใจกลางยโรปแหงนถงไดรวมเอาความหลากหลายดานภาษาเขาไวดวยกน นนเปนเพราะตำาแหนงทตงทางภมศาสตรทไมมทางออกทางทะเล มทศเหนอตดกบเยอรมน ทศใตตดกบอตาล ทศตะวนออกตดกบออสเตรย และทศตะวนตกตดกบฝรงเศส สวตเซอรแลนดเลอกทจะไมมภาษาเปนของตวเอง แตใชภาษาถง 4 ภาษาไดแก ภาษาเยอรมน ภาษาฝรงเศส ภาษาอตาเลยน และภาษาโรมานซ เปนทงภาษาราชการและใชในการสอสารระหวางกน

เรอง : วรรณเพญ บญเพญ

Photo

by M

artin

Sat

tler o

n Un

splash

CREATIVE THAILAND I 25

คำ�ถ�มคอ เหตใดคว�มแตกต�งด�นภ�ษ� (แนนอน ว�รวมถงวฒนธรรม) ของผคนในสวตเซอรแลนดถงไมนำ�พ�ม�ซงคว�มแตกแยก คำ�ตอบอ�จจะอยทระบบประช�ธปไตยอนเขมแขงททำ�ใหทกเสยงของประช�ชนมคว�มหม�ย จนเกดเปนนย�มของคำ�ว� “Willensnation” (Nation by Will) ซงมคว�มหม�ยพเศษในสวตเซอรแลนดทหม�ยถงก�รเปนช�ตทเกดขนจ�กคว�มปร�รถน�ทจะ อยรวมกน (A nation born with the desire to live together) และนนอ�จหม�ยถงก�ร มองข�มอปสรรคในก�รสอส�ร แตเลอกฟง คว�มตองก�รของประช�ชนในก�รขบเคลอนประเทศไปข�งหน� เรองร�วเรมตนทหบเข�เทอกเข�อ�จเปนเสมอนกำ�แพงใหญทกนผคนใหแยกออกจ�กกน แตสำ�หรบเทอกเข�ทสวตเซอรแลนดอ�จเปนดงแหลงรวมเรองร�วของประวตศ�สตร

ช�ตทเปนกล�ง ธรกจแบรนดชนนำ�ของโลก และคว�มสร�งสรรคของผคนทขย�ยขดจำ�กดของประเทศออกไปไดอย�งไมสนสด

ชยชนะของการไมเลอกขางคงตองขอบคณขนเข�ททำ�ใหก�รรกร�นของช�ตต�งๆ ย�มเกดสงคร�มโลกเปนไปไดย�กในประเทศทโอบลอมดวยเข�สงชนอย�งสวตเซอรแลนด ก�รเลอกทจะไมอยฝ�ยใดจงเปนไปไดกบประเทศแหงน และสงคร�มทยอนไปไดตงแตสมยยคกล�งยงเปนโอก�สของก�รเกดธรกจ ‘ทห�รรบจ�ง’ ในประเทศทซงก�รค�ข�ยกบดนแดนอนทำ�ไดย�กเพร�ะไมมท�งออกสทะเล “สวตเซอรแลนดในอดตเปนประเทศทย�กจนม�ก เพร�ะไมมพนททเหม�ะกบก�รทำ�ฟ�รมขน�ดใหญ ไมมทรพย�กรทเหม�ะสมในยคล�อ�ณ�นคม และยงไมมท�งออกสทะเล ดงนนก�รเกดธรกจทห�รรบจ�งจงเปนแหลงของร�ยได

ทดสำ�หรบสวตเซอรแลนดในยคนน” ลอวเรนต โกเอตเชล (Laurent Goetschel) ผอำ�นวยก�รประจำ�สถ�บน Swisspeace อธบ�ย โดยเข� ยงเสรมอกว� สำ�หรบธรกจทห�รรบจ�งในย�มศกสงคร�มทไมส�ม�รถเลอกข�งมตรหรอศตรได รวมทงเรองตำ�แหนงทตงของประเทศทเปนเสมอนก�รดปองกนใหเทอกเข�แอลปพนจ�กก�รรกร�นของประเทศอนๆ ทหวงจะยดครองดนแดนนเปนของตน ก�รรกษ�ไวซงคว�มเปนกล�งคอท�งเลอกททำ�ไดและเหม�ะสมทสด “คณส�ม�รถไปเมองไหนของสวสกได แลวคณจะพบว�สถ�นทนนๆ ถกพฒน�ขนอย�งเปนธรรมช�ตเพร�ะไมมทไหนเคยโดนบกรก อดตทงหมดอยทเดมอย�งสมบรณ และนคอประโยชนจ�กคว�มเปนกล�งทสวตเซอรแลนด ไดรบ” คเว เชรช (Clive Church) ศ�สตร�จ�รยผเชยวช�ญด�นยโรปกล�ว

เสนท�งทเปนจดหม�ยและจดข�ยแมสวตเซอรแลนดจะไมมทรพย�กรธรรมช�ตอะไรทสงออกได แตภมทศนท�งธรรมช�ตทสวยง�มตระก�รต�ไดทำ�หน�ทดดดดนกทองเทยวใหม�เยอนทสวตเซอรแลนดเสยเอง โดยม เสนท�งรถไฟทขนไปยงเทอกเข�แอลปทมระยะท�งประม�ณ 500 กโลเมตรเปนหมดหม�ยและจดข�ยสำ�คญของอตส�หกรรมก�รทองเทยวในสวส และนอกจ�กระบบก�รเดนท�งโดยรถไฟในเสนท�งก�รทองเทยวทดเยยมแลว ก�รสญจรโดยรถไฟในชวตประจำ�วนของผคนในสวสกลนไหลและทวถงไมแพกน เพร�ะแทบจะไมมหมบ�นไหนเลยทถกทงร�งใหห�งไกลจ�กเสนท�งรถไฟ ระบบรถไฟของสวสจงเปนอกททถกยกยองว�เปนระบบขนสงส�ธ�รณะทดและน�เอ�เปนแบบอย�ง

Photo

by Joh

anne

s Hofman

n on

Unsplas

hPh

oto

by Joh

anne

s Hofman

n on

Unsplas

h

CREATIVE THAILAND I 26

นมสด จดเรมตนของความสำาเรจ เพร�ะเทอกเข�แอลปและเทอกเข�จร� กนพนทสวนใหญของประเทศสวตเซอรแลนดจนไมส�ม�รถเพ�ะปลกและเกบเกยวพชผลเพอสงข�ยไดเหมอนกบประเทศอนๆ ก�รเลยงปศสตวจงเปนท�งออกของช�วสวสในอดต และผลผลตอย�ง ‘นม’ กถอเปนจดเรมตนของคว�มสำ�เรจด�นอตส�หกรรมอ�ห�รร�ยใหญของโลกในเวล�ตอม� ก�รแปลงนมใหเปนเนยและชสคอภมปญญ�แรกททำ�ใหเกดก�รค�ข�ยระดบทองถนภ�ยใน สวตเซอรแลนด เพร�ะเปนผลตภณฑทส�ม�รถเกบรกษ�ไดน�นกว�และเหม�ะกบสภ�พอ�ก�ศหน�วทย�วน�นและโหดร�ย นยงเปนสะพ�น ด�นแรกของก�รขย�ยธรกจใหเตบโตขนไปไดในระดบน�น�ช�ต และเมอเฮนร เนสทเล (Henri Nestlé) ช�วเยอรมนทอพยพม�อ�ศยอยใน สวตเซอรแลนดเรมทำ�ง�นเปนผชวยเภสชกรตงแตป 1839 เข�กไดเรมสร�งประวตศ�สตรใหวงก�รอ�ห�รในสวตเซอรแลนดตงแตนนม� โดยเรมแรกเนสทเลไดบกเบกก�รทำ�ธรกจประเภทเครองดม โดยใชคว�มรด�นเคมทดลองทำ�นำ�อดลมใหมรสช�ตและออกข�ยจนตดตล�ด กอนทเข�จะเรมกอตงบรษทผลตอ�ห�รประเภทนม จ�กก�รสงเกตเหนว� คนเปนแมบ�งคนททำ�ง�นในโรงง�นของเข�ไมส�ม�รถใหนมแกลกๆ ได เข�จงคดคนนมผงเดกและอ�ห�รสำ�หรบเดกซงเปนผลตภณฑทสร�งชอเสยงใหบรษทของเนสทเล ในเวล�ตอม� บรษทเนสทเลรงเรองถงขดสดเมอไดจบมอกบอดตคแขงท�งก�รตล�ดอย�ง Anglo-Swiss Milk บรษทผลตนมขนของพนองช�วอเมรกนทอพยพม�อยในสวตเซอรแลนดเชนกน โดยเมอ ทงสองบรษทจบมอกน ก�รขย�ยอ�ณ�จกรธรกจประเภทนมจงเตบโตขนแบบหยดไมอย โดยเฉพ�ะในชวงก�รเกดสงคร�มทข�ดแคลนอ�ห�ร นมขนจงถอเปนผลตภณฑทตอบโจทยคว�มย�กลำ�บ�กในเวล�นนไดด เนสทเลตดสนใจขย�ยธรกจและเข�ซอโรงง�นอกหล�ยแหงในสหรฐฯ เพอผลตนมขนในชวงสงคร�มโลกครงท 1 จนสร�งกำ�ไรไดเปนกอบเปนกำ� แตเมอถงชวงสงคร�มโลก ครงท 2 เนสทเลกลบตองพบกบคว�มถดถอย เพร�ะโรงง�นหล�ยแหงไดรบผลกระทบจ�กก�รเข�รวมสงคร�มจนทำ�ใหธรกจตกตำ�ลง เวล�นนเอง

ทเนสทเลเรมมองห�ผลตภณฑใหมอย�งเครองดมชนดผงและชอกโกแลต บรษทฟนตวไดอกครงเมอสหรฐฯ ใหเนสทเลเปนผผลตเสบยงสำ�หรบทห�รในชวงสงคร�ม และตอม�เนสทเลไดเปดตว Nescafé ซงกล�ยเปนก�แฟยอดฮตทไดรบคว�มนยมม�จนถงปจจบน สงทน�สนใจอยทว� เหตใดเนสทเล บรษทเลกๆ ทกอตงโดยผอพยพคนหนงถงรอดพนวกฤต ทงยงคดคนผลตภณฑใหมๆ ในชวงเวล�คบขนไดครงแลวครงเล� เคลดลบน�จะอยทก�รรบฟงพนกง�นทกระดบเพอฟงเสยงคนทอยใกลชดกบผบรโภคใหไดม�กทสด เหมอนกบทเฮลมท เม�เคอร (Helmut Maucher) ซอโอของเนสทเลทดำ�รงตำ�แหนงในชวงป 1990 - 1997 ไมเชอในระบบก�รรวมอำ�น�จใหอยแคทสำ�นกง�นใหญ แตเข�เชอในระบบก�รกระจ�ยอำ�น�จใหอยในมอของพนกง�นทกคนแทน โดยเข�เคยบอกเอ�ไวว� “ผมอย�กจะซอนวตกรรมทผ�นก�รพสจนแลวจ�กพนกง�นทใกลชดกบลกค� ม�กกว�ลงทนกบคว�มพย�ย�มของนกวจยทไมรจกลกค�เลย” ระบบคว�มคดนคล�ยกบระบบประช�ธปไตยท�งตรงของสวตเซอรแลนด (Direct Democracy) ทใหสทธพลเมองแสดงคว�มคดเหนตอนโยบ�ยทองถนไดโดยตรงว�ตองก�รสงใด และนเองอ�จเปนเคลดลบคว�มสำ�เรจทฝงร�กลกอยในระบบคว�มคดและคว�มเชอของธรกจยกษใหญสญช�ตสวส อย�งเนสทเลกเปนได

ก�รเมอง = คว�มสขระบบประช�ธปไตยท�งตรงผ�นก�รทำ�ประช�มตต�มแบบฉบบของสวตเซอรแลนด ส�ม�รถสร�งคว�มสขใหพลเมองไดม�กขน โดยสองนกวจยช�วสวส อโลวส สตตเซอร (Alois Stutzer) และบรโน เฟรย (Bruno Frey) พบว� เมอรฐบ�ลรบฟงและทำ�ต�มเสยงโหวตของประช�ชน ระดบคว�มสขของพลเมองกจะเพมขนต�มไปดวย โดยนอกจ�กก�รทำ�ประช�มตทคอยรบฟงคว�มคดเหนของประช�ชนอยเสมอแลว ก�รไมใหอำ�น�จกบน�ยกรฐมนตรเพยงคนเดยว แตเลอกแตงตงสม�ชกสภ�ทม�จ�กก�รเลอกของประช�ชน ใหสลบกนขนม�เปนตวแทนผนำ�ในเวทน�น�ช�ต ยงเปนก�รปองกนปญห�คอรรปชนไดเปนอย�งด อนทจรงแลวระบบก�รแตงตงผนำ�กไมไดมคว�มสำ�คญม�กเท�กบคว�มจรงทว�ระบบก�รเมองของสวตเซอรแลนดทำ�ง�นกนเปนทมเวรก ซงมเสยงของประช�ชนเปนกตก�ทสำ�คญทสด และก�รกระจ�ยอำ�น�จ กไมไดมใหเหนแคในระบบก�รเมองเท�นน เพร�ะก�รกำ�หนดใหมภ�ษ�ร�ชก�รใชถง 4 ภ�ษ� กเปนก�รสะทอนแนวคดของก�รกระจ�ยอำ�น�จใหทวถงพลเมองทอ�ศยอยในดนแดนแหงนทงหมดไดเปนอย�งดเชนกน

houseo

fswitz

erland

.org

nestle.co

m

CREATIVE THAILAND I 27

สวตเซอรแลนดดนแดนของกำ�แพงภ�ษ�ทไมมจรงนอกจ�กคว�มเปนกล�ง ก�รเปลยนคว�มเสยเปรยบท�งภมศ�สตรใหกล�ยเปนธรกจท�งด�นอ�ห�รชนนำ�ของโลกแลว ดเหมอนว�คว�มหล�กหล�ยของภ�ษ�ยงเปนขอไดเปรยบของช�ตสวตเซอรแลนดทย�กจะห�ประเทศไหนในโลกเปรยบไดดวย เชนกน และขอไดเปรยบทว�นกส�ม�รถตค�เปนเมดเงนไดมห�ศ�ลเสยดวย ฟรองซว กรน (François Grin) ศ�สตร�จ�รยด�นเศรษฐศ�สตรประจำ�มห�วทย�ลยเจนว� (University of Geneva) เผยว�คว�มหล�กหล�ยท�งภ�ษ�ซงถอเปนมรดกท�งวฒนธรรมของสวตเซอรแลนด ถอเปนขอไดเปรยบในก�รแขงขน กบน�น�ช�ตทส�ม�รถตค�ไดม�กถง 42 พนล�นเหรยญสหรฐฯ ซงนบเปน 1 ใน 10 ของจดพสำ�คญของประเทศ หรอพดอกอย�งไดว�ก�รสอส�ร ไดหล�ยภ�ษ�คอสนทรพยทมค�ประจำ�ช�ต สวตเซอรแลนด และแมสวตเซอรแลนดจะไมมภ�ษ�สวส แตภ�ษ�ประจำ�ช�ตจรงๆ ทคนสวสรกนดกคอภ�ษ�ของคว�มประนประนอม และระบบระเบยบท�งก�รเมองทมอบเสยงโหวตใหประช�ชนทกคนอย�งเท�เทยมกนกคอสะพ�นทเชอมใหพลเมองทใชภ�ษ�ต�งกนถง 4 ภ�ษ�หนม�ฟงเสยง กนและกนอย�งเข�ใจ มองข�มกำ�แพงแหงอปสรรคท�งภ�ษ�ทแตกต�ง และหนม�ใชเจตจำ�นงทตองก�รจะอยรวมกนอย�งเปนสขในดนแดนท ชอว�สวตเซอรแลนดนนเอง

ทม�: บทคว�ม “Why Switzerland never takes sides” (กรกฎ�คม 2017) จ�ก bbc.com / บทคว�ม “Switzerlands invisible linguistic borders” (มน�คม 2018) จ�ก bbc.com / บทคว�ม “25 ขอนจะทำ�ใหคณเชอว� “เนสทเล” คอสดยอด นกลงทนในอตส�หกรรมอ�ห�รของโลก” (สงห�คม 2016) จ�ก marketingoops.com / บทคว�ม “Switzerland เปนประเทศทไมมประธ�น�ธบด ไมมน�ยกรฐมนตร แตทำ�ไมมก�รปกครองทมนคง และรำ�รวยทสดในโลก” จ�ก pattanieconomy.com / บทคว�ม “ประช�ธปไตยเเละคว�มสขของประช�ชน: บทเรยนจ�กประเทศสวตเซอรเเลนด” โดย ณฐวฒ เผ�ทว (พฤษภ�คม 2016) จ�ก thaipublica.org / หนงสอ “Swiss Made: The Untold Story Behind Switzerland’s Success” โดย R. James Breiding

ความหลากหลายทางภาษาซงถอเปนมรดกทางวฒนธรรมของสวตเซอรแลนด ถอเปนขอไดเปรยบ ในการแขงขนกบนานาชาตทสามารถตคาไดมากถง 42 พนลานเหรยญสหรฐฯ ซงนบเปน 1 ใน 10 ของจดพสำาคญของประเทศ หรอพดอกอยาง ไดวาการสอสารไดหลายภาษาคอสนทรพยท มคาประจำาชาตสวตเซอรแลนด

เยอรมน 63%ฝรงเศส 23%อต�เลยน 8%โรม�นซ <1%

พลเมองสวสใชภาษา

นอกจ�ก 4 ภ�ษ�ทกล�วม�แลว

ช�วสวสมองว�ภ�ษ�องกฤษเปนภ�ษ�ต�งช�ตทมประโยชนทสด โดยก�รศกษ�จ�ก

University of Teacher Education พบว�ก�รสอนภ�ษ�องกฤษจะชวยใหนกเรยนทพดภ�ษ�เยอรมนเรยนภ�ษ�ฝรงเศสไดดขน ในขณะทนกกฎหม�ยในสวสกพย�ย�มผลกดนใหใชภ�ษ�องกฤษเปนภ�ษ�กงท�งก�ร เพอดงดดนกธรกจและผมคว�มส�ม�รถ

จ�กต�งประเทศใหเข�ม�ทำ�ธรกจและประกอบอ�ชพในสวตเซอรแลนด

ม�กขน

ว�กนว�แคม�สวตเซอรแลนดประเทศเดยว

กเหมอนไดม�เทยวถง 4 ประเทศห�กชอบเยอรมนควรลองไปทซรค

ชอบฝรงเศสใหไปทเจนว�ชอบอต�ลใหไปทชโน และห�กชอบ

ประวตศ�สตรสมยโรมนใหไปทรฐเกร�บนเดน

Photo

by vau

n081

5 on

Unsplas

h

CREATIVE THAILAND I 28

The Creative : มมมองของนกคด

เรอง : ปยพร อรณเกรยงไกร l ภาพ : ภรร� ดษฐ�กรณ

“ตอนนทำาหลายอยางเลยครบ เปนคร วทยากร นกเขยน นกแสดง พธกร นกพสจนอกษร อยากใหทำาอะไรเพมไหมครบ จางไดครบ รบทกงาน ไปทนทกท ไมมสงกด จดผมไดทกสไตล หารายไดทำาวทยานพนธ” ทอม-จกรกฤต โยมพยอม ตอบทนควน เมอเรา ถามไปวาตอนนทำาอะไรบาง โดยไมลมพวงวลเดดทเขาชอบตดแฮชแทกบอยๆ ในชวงน

กอนจะเปนทรจกในฐ�นะ ‘ครทอม คำ�ไทย’ เข�เลอกเรยนปรญญ�ตร คณะอกษรศ�สตร จฬ�ฯ เอกวช�ภ�ษ�ไทย ดวยคว�มชอบภ�ษ�ไทยลวนๆ ซงมกจะถกตงคำ�ถ�มว�จบม�แลวจะทำ�ง�นอะไร หลงแจงเกดในฐ�นะสดยอดแฟนพนธแทสนทรภ เข�ตระเวนไปตวหนงสอต�มโรงเรยนต�งจงหวด คอยตอบคำ�ถ�มก�รใชภ�ษ�ไทยบนโลกออนไลน และยงทำ�ส�รพดสงทกล�วไปข�งตน ควบคกบก�รเรยนปรญญ�โทด�น Speech Communication ทคณะนเทศศ�สตร จฬ�ฯ ไปดวย ห�กมองในบทบ�ทของ ‘คร’ เข�เปนอ�จ�รยพเศษทไมยดตดกบกรอบของระบบก�รศกษ�และหลกเกณฑก�รใชภ�ษ�ไทยทคอนข�งละเอยดยบยบ แตในอกมมหนง ครทอมกเปนคนช�งคด และขยนหยบตนทนท�งภ�ษ�ทตวเองม ม�ขย�ยเสนท�งอ�ชพออกไปไดเรอยๆ รวมไปถงก�รจดทอลกโชวของตวเองทไดรบ เสยงตอบรบดไมนอยไปเมอปทแลว

CREATIVE THAILAND I 29

‘ภาษาดนได’ หมายความวาอะไรในความคดของครทอมภ�ษ�ดนไดนมนกเปนธรรมช�ตอย�งหนงของทกภ�ษ�บนโลกนนะครบ ตอนเร�เรยนคณะอกษรฯ จะมสอนวช�ภ�ษ�ศ�สตร สมยมธยม วช�ภ�ษ�ไทยกไมไดมแคเรองภ�ษ�ไทยเท�นน แตจะมหวขอธรรมช�ตของภ�ษ�ดวย หนงในนนคอ ทกภ�ษ�ตองมก�รเปลยนแปลง ไมว�จะมคำ�แปลกๆ เกดขนม�ใหม มคำ�ทห�ยไป บ�งคำ�เปลยนก�รออกเสยง เปลยนตวสะกด เปลยนคว�มหม�ย มคว�มหม�ยใหมเพมม�หรอห�ยไป นคอธรรมช�ตของมน เพร�ะเร�ใชภ�ษ�กนเรอยๆ กตองเปลยนแปลงอยแลว ก�รเปลยนแปลงคอเรองปกต ทกภ�ษ�เปนแบบน ไมใชแคภ�ษ�ไทย

ขณะทคนอนมองวาการใชคำาแปลกๆ ทำาใหภาษาไทยวบต แตจรงๆ มนคอการเปลยนแปลงรปแบบหนงผมไมเคยมองว�ภ�ษ�มนวบตเลย เวล�เหนคำ�แปลกใหมทบ�งคนเรยกกนว�ภ�ษ�สกอย หรอเมอ 4-5 ปกอนทมเพจ “สม�คมนยมภ�ษ�สกอย” ทใชภ�ษ�แบบนเยอะ ผมกลบชอบนะ ตรงทเข�เลอกหยบตวอกษรทเร� ไมคอยใช ในคำ�ไทยไมคอยม เปนพวกพยญชนะหวหยกทตองกด shift ค�งไวตอนพมพ แลวเอ�ม�ผสมกน แตหล�ยคนจะบนว�อ�นไมออก เร�กสงสยว�มนย�กตรงไหน เชน ตวอกษร ศ ษ มนกออกเสยง /ส/ เหมอนกน หรอเวล�เอ�ตวอกษร ฑ ท ฒ ม�ใชในภ�ษ�สกอย กออกเสยง /ท/ เหมอนเดม แตเพร�ะคณ ไมคนเคยกบตวอกษรแบบน เลยตองตงสตเวล�จะอ�นแตละครงเท�นนเอง

CREATIVE THAILAND I 30

เหนไดชดวาคนไทยมความคดสรางสรรคสงในแงการคดคำา ทำาใหเกดภาษาใหมๆ เชน ‘พาสาทพย’ ของเพจนองงเร�ชอบคว�มสร�งสรรคของคนไทยในก�รคดสร�งคำ�ใหมๆ ทงเรองก�รเรยงประโยค ก�รคดคำ�ใหมขนม� ชอบเวล�ทไดเหนอะไรแปลกๆ ใหมๆ ในแวดวงภ�ษ� เพร�ะสงนทำ�ใหภ�ษ�ไทยไมมวนต�ย คนทบอกว�คำ�เหล�นคอภ�ษ�วบต มกจะมองว�ภ�ษ�ไทยนนสวยง�มอยแลว ควรคงรปแบบเดมไว แลวคำ�ว� ‘คงแบบเดม’ คออะไร ยอนกลบไปสบปหรอรอยปกอน ภ�ษ�ทใช มนกไมเหมอนเดม นนแปลว�ภ�ษ�เปลยนแปลงไปเรอยๆ คณยงไมคง ก�รใชภ�ษ�เมอรอยปกอนไวเลย แลวจะม�บนม�โวยว�ยอะไร ถ�คนรนใหมจะเลอกใชคำ�แปลกใหมแบบน แตเมอนำ�ไปสอนไปใช เร�รอยแลวว� ภ�ษ�ไทยมเรองระดบภ�ษ� มก�ลเทศะ เร�กตองเลอกใชใหเหม�ะสม เคยรม�จ�กเพอนทเปนอ�จ�รยมห�วทย�ลย ว�เดกหล�ยคนมปญห�ก�รเลอกใชคำ�ไมเหม�ะสมในก�รสอบ เชน ใชคำ�ว� “วนหนงเนยนะ” หรอ “เวอรวงอลงก�ร” หรออย�งขอสอบวช�รฐศ�สตรทใหวเคร�ะหประเดนเรองก�รป�หนกลม LGBT แลวเดก ใชคำ�ว� “แมงน�หงดหงด” แสดงว�เข�แยกไมออกว�เมอไหรควรใชภ�ษ�แบบไหน เมอไหรไมควรใช พวกคำ�แปลกใหมทเกดขนต�มยคสมย เร�กตองเลอกใชใหเหม�ะสม ถ�คยกบกลมเพอนแลวเข�ใจกน กไมมปญห�อะไร จำ�ไดว�ปทแลวมโพสตหนงในเฟซบกเปนเรองคนทะเล�ะกนดวยภ�ษ�สกอยทผสมกบภ�ษ�ย�วดวย เพร�ะเข�อยในส�มจงหวดช�ยแดนภ�คใต ปร�กฏว�มคนไทยจำ�นวนไมนอยทแชรไปด�ว� “ใชภ�ษ�อะไร ไมเหนรเรอง” แตเร�กลบมองว�เข�ไมไดคยกบคณ คณจะไปด�เข�ไมได เพร�ะเข�ไมไดอย�กใหคณเข�ใจ ถ�คณคอคนนอกและอย�กรว�เข�คยอะไรกน คณกตองไปศกษ�ภ�ษ�เข�ใหเข�ใจ ไมใชแชรไปด� มนจะมอะไรแบบนใหเหนในสงคมม�กขนเรอยๆ

เพราะเดกรนใหมโตมากบสงคมออนไลนดวยหรอเปลา เลยคนเคยกบการใชภาษาแบบนนแลวนำาไปตอบขอสอบ เผลอๆ อาจจะคนเคยมากกวาภาษาเขยนหรอภาษาทางการซงไมคอยไดใชในชวตประจำาวนสอออนไลนในปจจบนมผลม�กเหมอนกน แตเร�ตองเข�ใจกอนว� ก�รเรยนรภ�ษ�คอก�รเลยนแบบ เร�เกดม�ในสภ�พแวดลอมแบบไหน ในประเทศไหน คนเคยกบภ�ษ�แบบไหน เร�กจะใชภ�ษ�แบบนน เชน เร�เกดในประเทศไทย ไดยนพอแมพดภ�ษ�ไทยม�ตลอด เร�กพดไทยไดโดยไมตองไปเรยนทไหน หรอถ�มองภ�ษ�ในแตละทองถน เร�เกดม�ไดยนสำ�เนยงแบบไหน กจะคนเคยกบก�รพดสำ�เนยงแบบนน เร�อยในสงคม แบบไหน เหนภ�ษ�แบบไหนซำ�ๆ เร�กจะใชแบบนน เร�เคยเจอคนสงขอคว�มม�ถ�มหล�ยครง เชน “งอน” กบ “เขน” กอนหน�นเข�เชอมนว�ใช น สะกด ถกม�ตลอด แตพอเหนคนใช ล สะกดม�กขนในโลกออนไลน ซงเดมทใชเปนลกเลนท�งภ�ษ�ใหไดอรรถรสม�กขนแบบ “งอล” “เขล” (ออกเสยงมวนลน) มนกไปสนคลอนคว�มมนใจของเข� แปลว�ก�รเหนอะไรซำ�ๆ สงผลตอก�รบรของคนเหมอนกน แตทงนทงนน กอนทเร�จะมนใจว�คำ�ไหนเขยนอย�งไร เร�ส�ม�รถตรวจสอบกบท�ง ร�ชบณฑตยสภ�ทดแลเรองนได ทตองตรวจสอบ เพร�ะเข�กเปลยนเรอยๆ เหมอนกน เปลยนเกง (หวเร�ะ)

แมแตสำานกงานราชบณฑตยสภากยงปรบเปลยนแกไขคำา ในพจนานกรมบอยๆ คดอยางไรกบเรองนบ�งอย�งเปลยนกด แตบ�งอย�งจะเปลยนทำ�ไม เชน คำ�ว� “แซบ” ซงแปลว� อรอย พจน�นกรมตงแตฉบบป 2542 กบญญตใหสะกดว� “แซบ” ซงสวนตวมองว�เหม�ะสมแลว เพร�ะคนอส�นออกเสยงย�ว และในพจน�นกรมกวงเลบว�เปนภ�ษ�ถนอส�น แตพจน�นกรมฉบบใหม 2554 ร�ชบณฑตยฯ ใหเตมไมเอกเข�ไป จะต�มคว�มนยมหรออะไรกต�มซงเข�ไมไดใหเหตผลไว จรงๆ แลวอย�กบอกร�ชบณฑตยฯ ม�กว� เมอมพจน�นกรมฉบบใหม ออกม� ชวยทำ�เพมอกเลมหนงเปน ‘พจน�นกรมคำ�เปลยน’ ใหดวยไดไหม เปลยนคำ�ไหนชวยบอกกนดวย เพร�ะบ�งทเร�กไมร

แลวในฐานะคร หลกเกณฑทคณใชสอนนกเรยนคออะไรปกตเร�จะสอนใหเข�เหนคว�มสำ�คญของภ�ษ�กอน ว�เร�ใชภ�ษ�เพออะไร เร�ใชภ�ษ�เพอก�รสอส�ร ถ�เร�อย�กใหก�รสอส�รเกดประสทธภ�พ ประสทธผล เร�ตองใชภ�ษ�ใหถกตองเหม�ะสม ไมใชถกตองต�มหลก ร�ชบณฑตยสภ� แตถกตองเหม�ะสมต�มก�ลเทศะ ถ�เร�ใชภ�ษ�ไดอย�งเหม�ะสมกบบรบทตรงนน ก�รสอส�รกเกดประสทธภ�พแลว

มคำาไหนบางไหมทรสกวารบไมไดมากทสด เชน “นะคะ” ถอวาโอเคไหม(คด) อนทรสกว�รบไมไดทสดกจะเปนเรองก�รใชคำ�ผด แลวทำ�ใหคว�มหม�ยเปลยน และสงผลตอก�รสอส�ร ตองเข�ใจกอนว�เร�ใชภ�ษ�เพอก�รสอส�ร บ�งคำ�เขยนผดนดหนอย แตก�รสอส�รยงชดเจน กไมมปญห� แตบ�งครงก�รใชคำ�ผดมนสงผลตอก�รสอส�ร ทำ�ใหเข�ใจคว�มหม�ยเปลยนไป ยกตวอย�งเชน คะ-คะ สมมตว�เจ�น�ยสงขอคว�มใหเลข�ฯ เอ�เอกส�รเข�ไปในหอง แลวเลข�ฯ พมพตอบกลบม�ว� “คะ” แปลว� รบทร�บ เข�ใจ แตถ�พมพว� “คะ” คว�มหม�ยจะเปนอกอย�ง แปลว�เลข�ฯ ไมเข�ใจ เลยถ�มดวยคำ�ว� “คะ” ทำ�ใหก�รสอส�รไมสมฤทธผล

ปกตเราจะสอนใหเขาเหนความสำาคญของภาษากอน วาเราใชภาษาเพออะไร เราใชภาษาเพอการสอสาร ถาเราอยากใหการสอสารเกดประสทธภาพ ประสทธผล เราตองใชภาษาใหถกตองเหมาะสม ไมใช ถกตองตามหลก ราชบณฑตยสภา แตถกตองเหมาะสมตามกาลเทศะ

CREATIVE THAILAND I 31

หรอบ�งครงคว�มหม�ยอ�จจะไมเปลยน แตมนสงผลตอภ�พลกษณขององคกร เชน ถ�สอมวลชนสะกดคำ�ผด คว�มหม�ยอ�จไมเปลยน แต ผเสพข�วจะรสกว�สอนไมรอบคอบ ไมมคณภ�พ ไมใชแคหนงสอพมพหรอเวบไซตต�งๆ แตรวมไปถงซบไตเตลภ�พยนตร หรอง�นหล�ยๆ อย�งทใชภ�ษ� ถ�ใชผด กเหนชดว�สงนนไมมคณภ�พ หนงสอเรยนบ�งเลมของกระทรวงศกษ�ธก�ร นอกจ�กจะมคำ�ผดแลว ยงใชแหลงอ�งองว�ม�จ�กวกพเดย หรอกเกล ซงแบบเรยนของกระทรวงฯ จะอ�งองแบบนไมได (เสยงสง) เดกทตองทำ�ร�ยง�นและห�แหลงอ�งองต�งๆ กเหนแบบอย�งม�จ�กตรงน และทำ�ผดๆ ต�มกนไปอก

รสกอยางไรเวลาเหนคนเหยยดกนเรองการใชภาษาบน โซเชยลมเดย เชน คนทใชภาษาสกอย ใชไทยคำาองกฤษคำาหรอแมแตใชภาษาถนกรณก�รเหยยดภ�ษ�กเจอเยอะนะครบ ถ�มใครใชภ�ษ�สกอย กจะโดนแชรม�ด� หรอบ�งคนไปเหยยดภ�ษ�ถน ไปหวเร�ะขบขนภ�ษ�ถนบ�งคำ� บ�งสำ�เนยง บ�งคนกไมชอบก�รใชไทยคำ�องกฤษคำ�อก สงต�งๆ ทถกเหยยดเปนสงทแตกต�งจ�กสงทเร�ใชกนเปนปกต แตกต�งจ�กภ�ษ�ไทยม�ตรฐ�น เร�จงพย�ย�มผลกออกไป แตสวนตวเร�มองว�ภ�ษ�ถนเทม�ก พอเร�บญญตไปว�ภ�ษ�ไทยกล�งคอภ�ษ�ม�ตรฐ�น มนกเหมอนไปบงคบคนไทยทงประเทศ ว�คนทงประเทศตองใชภ�ษ�ม�ตรฐ�นนดวย ทงทภ�ษ�ไทยไมไดมแคภ�ษ�ไทยภ�คกล�ง หรอภ�ษ�ไทยกรงเทพฯ เท�นน แตยงแยกยอยลงไปอกว�ภ�คกล�ง แถบไหน คนกใชภ�ษ�ไมเหมอนกน ภ�ษ�ถนเหนอของเชยงใหม เชยงร�ย ลำ�พน แพร น�น พะเย� สำ�เนยงกไมเหมอนกน เลยรสกว�มนเปนเสนหอย�งหนง แตบ�งคนไมคนเคยกเลยไปลอเลยนสงเหล�นน หรอก�รใชไทยคำ�องกฤษคำ�เร�รสกว�ไมแปลกอะไร ถ�มนทำ�ใหก�รสอส�รลนไหลกว� อย�ลมว�เร�ใชภ�ษ�เพอก�รสอส�ร ถ�ใครใชแลวคนฟงไมเข�ใจกเปนปญห� แตถ�เข�ใจทงสองฝงกไมเปนปญห�

คดวาตวเองเปนอนฟลเอนเซอรดานภาษาไทยไหมก�รจะบอกว�เร�เปนอนฟลเอนเซอรหรอไมนน น�จะตองใหคนอนมอง เข�ม�ม�กกว� แตถ�ถ�มว�เร�ทำ�ร�ยไดจ�กตรงนไหม ใช เร�เอ�ภ�ษ� ม�ห�กน (หวเร�ะ) เพร�ะก�รทำ�ง�นต�งๆ เร�ใชภ�ษ�ม�โดยตลอด แตกไมใชแคเร� ทกคนบนโลกน ไมว�จะทำ�ง�นอะไรกตองใชทกษะท�งภ�ษ�กนหมด เพยงแตว�เร�นำ�ม�ใชในรปแบบทต�งกน

ทำาไมถงคดวาการสอนภาษาไทยจะสรางรายไดและทำาเปนอาชพไดในชวตจรงตอนแรกไมไดคดเลยว�จะใชภ�ษ�ไทยในก�รทำ�ง�น เร�เลอกเรยน คณะอกษรศ�สตร เอกภ�ษ�ไทย เพร�ะชอบภ�ษ�ไทยม�ตงแตเดก ทบ�นอย�กใหเรยนนตศ�สตรหรอรฐศ�สตร เพร�ะดมนคง แตเร�ไมชอบ ภ�ษ�ไทยคอสงทเร�ชอบและทำ�ไดด ไมเคยคดเลยว�เรยนไปแลวจะไปทำ�อะไรกน ตอนป 1-2 เร�ไดสอนเดกมธยมปล�ย ดวยวยทไมห�งกนม�ก เร�รว�เข�เข�ใจอะไร ไมเข�ใจอะไร ไมกล�ถ�มตรงไหน เพร�ะเร�เพงผ�น

ชวงนนม� แลวเร�รดวยว�เดกสนใจอะไร เร�หยบทกอย�งม�เปนสอก�รสอน ทสำ�คญก�รสอนในค�ย เร�ไมตองรกษ�ภ�พลกษณ เพร�ะเร�ไมใชคร เลยสนกกบก�รสอนหนงสอ พอป 3 เร�เปนตวแทนไปแขงอ�นออกเสยงภ�ษ�ไทยม�ตรฐ�นระดบประเทศ แลวไดรบร�งวลชนะเลศ ตอนนนนตยส�รสกลไทยม�สมภ�ษณ เข�ถ�มว� “คดว�เรยนภ�ษ�จะไปประกอบอ�ชพอะไร” จำ�ไดว�ตอนนนเปนครงแรกทบอกไปว�เร�สนใจง�นพธกร ง�นสอนภ�ษ� ถ�เปนไปไดอย�กทำ�ร�ยก�รเกยวกบก�รสอนภ�ษ�ไทย นนเปนครงแรกทรสกว�มอ�ชพทเร�อย�กทำ� ซงม�จ�กสงทเร�ชอบและก�รไดลองทำ�ในทต�งๆ ทำ�ใหเร�ไดรจกตวเองม�กขน

คณไดลองทำาหลายมากอยางทเลามา แสดงวาคนเรยนจบสายภาษากยงมหนทางไปตอในอนาคต แมวาผลสำารวจจากหลายสำานกจะชวาคนเรยนจบสาขานไมตอบโจทยความตองการของตลาดแรงงานในปจจบนมนเปนไปไมไดทก�รเรยนส�ยภ�ษ�จะไมมอน�คต เพร�ะไมว�คณจะไปทำ�ง�นอะไร คณกตองใชคว�มรท�งภ�ษ� ถ�คณไมม คณกสอส�รกบใครไมได แลวจะทำ�ง�นไดอย�งไร ไมใชแคภ�ษ�ไทย ภ�ษ�อนๆ กสำ�คญ เพร�ะในโลกนมบทคว�ม มองคคว�มรทเปนภ�ษ�อน ถ�เร�ไมรภ�ษ�อน ไมรจกบรบทอนในสงคม เร�จะไดคว�มรนนจ�กทไหน เร�เลยรสกว�ทกภ�ษ�สำ�คญหมดเลย

CREATIVE THAILAND I 32

คำ�ถ�มทแปลกทสดทเคยเจอในทวตเตอรมคนสงม�ถ�มคำ�ว� “เด�ลน” แปลว�อะไร เร�กขอบรบทไป เข�ยกตวอย�งม�ว� “หม�ล�ร�นนเด�ลนม�ก” ซงสมยเรยนมห�วทย�ลยเร�เคยไดยนรนพชมรมศลปวฒนธรรมล�นน�ใชคำ�นเวล�กนอะไรอรอยๆ บ�งทกเพมระดบเปน “เด�สลน” เลยเข�ใจว�ในบรบทนมนแปลว�อรอยม�ก ซงใชไดกบอ�ห�รทกประเภท แตสมยนคนเข�ใจว�ใชไดกบอ�ห�รเผดรอนเท�นน จรงๆ ทกอย�งเด�ลนไดหมดเลยนะ เชน ช�นมไขมกร�นนเด�ลนม�ก

ชอบอ�นพจน�นกรมฉบบไหนม�กทสดตอบย�ก สงหนงททำ�ใหชอบอ�นพจน�นกรมคอเร�ตองเอ�สองเลมม�อ�นเปรยบเทยบกน เชน คำ�ว� office ในพจน�นกรมฉบบ 2542 เขยนว� “ออฟฟศ (เลก)” แปลว�ใหเลกใชก�รสะกดแบบน เร�กไปตองดหลกเกณฑก�รทบศพทของร�ชบณฑตยฯ เข�บอกว�คำ�ทลงท�ยดวย “-ce” ใหใช ตว ซ แตฉบบปจจบน 2554 เข�เอ� (เลก) ออกไปแลว แปลว�ใหกลบม�ใชแบบ ศ สะกดเหมอนเดม นคอสงททำ�ใหชอบอ�นพจน�นกรม

ปจจบนเราม Google Translate ม AI ทแปลภาษาไดแมนยำา จนคนกงวลวานกแปลจะตกงานไหม แตอกดานหนงกม คนรนใหมทสนใจภาษาเยอะขน มการแขงขนเพลงแรปทสรางคำาแปลกๆ ขนมา แสดงวาภาษายงมททางไปตอ และจะไมถกแทนท ถาคนยงมความคดสรางสรรคใชไหมโดยสวนตวแลวเร�มองว�ย�กม�กทเทคโนโลยจะเข�ม�แทนทมนษยเรองภ�ษ� ก�รแปลหรอใชภ�ษ�ใดๆ ไดด เร�ตองเข�ใจมนษย เข�ใจบรบท ท�งวฒนธรรม ซงเทคโนโลยยงไปไมถงตรงนน เชน คำ�ว� “นก” Google Translate กแปลไดแคว� bird แตถ�เร�ใชในคว�มหม�ยอน มนกแปลไมได คำ�ว� “ยม” กจะแปลไดแค smile (หวเร�ะ) ทผ�นม�มนษยสร�งสรรคภ�ษ�ใหแปลกใหมขนเรอยๆ เอ�ไปดดแปลงนนน ทำ�เพลงแรป เพลงลกทง ประยกตใชไดหมด แปลว�ตร�บใดทมนษยยงมคว�มคดสร�งสรรค กเปนไปไมไดเลยทเทคโนโลยจะเข�ม�แทนท ซงเร�กเชอว�มนษยยงส�ม�รถพฒน�ก�รใชภ�ษ�ไดอก เพร�ะธรรมช�ตของภ�ษ�ตองมก�รเปลยนแปลง กอย�กใหทกคนตดต�มดว�ภ�ษ�จะเปลยนแปลงไปในรปแบบทศท�งไหนไดบ�ง เวล�เร�เหนภ�ษ�แปลกใหม อย�เพงตดสนว�มนเปนสงไมสมควร เพร�ะมนคอธรรมช�ตภ�ษ� ในแตละยคสมยกมคำ�ใหมเกดขนเรอย ๆ แตละคำ�กจะมอ�ยของมน เชน คำ�ว� “จ�บ” “เปดสะก�ด” กใชกนแคชวงหนง เดยวนกไมคอยมใครใชแลว

เคยคดวาจะเปนครภาษาไทยทสอนประจำาในโรงเรยนหรอมหาวทยาลยบางไหมไมครบ ไมสอนประจำ� ไมเปดโรงเรยนกวดวช�ใดๆ เพร�ะเดกทม�เรยนแบบนนตองมสต�งค พอเรยนกไดคว�มรต�งๆ เพม คะแนนสอบด ชวตกยงด แตคนไมมเงนยงอยทเดม หรอถ�จะขนม�เทยบเท�กบคนมเงน กตองใชพลงเยอะกว�ปกต โดยสวนตวผมเลยไมคอยเหนดวยกบก�รมอยของโรงเรยนกวดวช� เวล�ผมไปจดตวกวดวช� จะเปนโครงก�รฟรเท�นนทเดกม�เรยนฟร มสปอนเซอรม�จ�งใหผมไปต�มชนบทต�ง ๆ เพร�ะรสกว�ไมอย�กใหเดกเสยเงน มนทำ�ใหคว�มเหลอมลำ�เพมขน

จากประสบการณทงหมดทผานมา บทเรยนสำาคญในชวตของ ‘ครทอม คำาไทย’ คออะไรมชวงหนงทเร�เดกกว�นม�ก ๆ เร�รสกว�ทกคนตองใชภ�ษ�ไทยใหถกตอง แลวกจะชอบไปแกคำ�ผดใหผคนต�งๆ โดยสวนตวเร�ชอบม�กเวล�มคน ม�แกคำ�ทเร�ใชผดใหมนถกตอง ไมว�จะเร�ใชภ�ษ�องกฤษผด สะกดผด แกรมม�รผด เพร�ะมนทำ�ใหเร�มคว�มร และใชไดถกตองตอไป เร�กคดไปว�ทกคนคงชอบเหมอนกน ซงในคว�มจรงมนไมใชแบบนน บ�งคนไมชอบ บ�งคนไมไดเหนคว�มสำ�คญของก�รใชภ�ษ� เร�เลยเข�ใจม�กขนว� ไมใชทกคนทจะคดเหมอนเร� หลงจ�กนนเวล�จะแกคำ�ผดใหใคร เร�กตองดกอนว�เข�ยนดไหม เพอนบ�งคนกบอกว�เข�ยนดใหเร�ม�แก ดกว�เข�เอ�ไปใชผดในทอนทสำ�คญกว�น

CREATIVE THAILAND I 34

Creative Solution : คดทางออก

เรอง : นพกร คนไว

ทม�: บทคว�ม “The Rise of the UX Writer” โดย Emily Steven จ�ก uxplanet.org / บทคว�ม “UX Writer ผอยเบองหลงตวอกษรบนหน�จอ” โดย Creative Talk Team จ�ก creativetalklive.com / บทคว�ม “UX Writing. Let User Interface Speak” โดย Alina Arhipova จ�ก tubikstudio.com

“จงใชเวล�คดคำ�ทจะสอส�รใหม�กเท�กบทใชไปในก�รสร�งวชวลต�งๆ” คำ�กล�วของจอหน เซรตสก (John Zeratsky) Design Partner แหง Google Ventures กองทนขน�ดยกษทลงทนใหกบก�รสร�งสรรคนวตกรรมระดบโลกน ส�ม�รถตอบโจทยบรรด�ธรกจดจทลทตองก�รจะสอส�รกบผบรโภคในปจจบนไดเปนอย�งด และยงบอกทศท�งก�รทำ�ง�นใหกบเหล�นกพฒน�เวบไซตหรอแอพพลเคชน ทตองเลงเหนคว�มสำ�คญของก�รสร�งคว�มสะดวกสบ�ยใหใชแกผใชง�นผ�นก�รใช ‘ภ�ษ�’ และทกษะ ‘UX Writing’ ทกำ�ลงกล�ยเปนสวนประกอบหลกทหล�ยบรษทข�ดไมได UX Writer อาชพใหมแหงทศวรรษUser Experience (UX) Writer คอผทมหน�ทสร�งสรรคคำ�หรอขอคว�มระหว�งผใชง�นและผลตภณฑดจทลทกรปแบบ เชน เวบไซต แอพพลเคชน หรอซอฟตแวร โดยก�รสร�งสรรคขอคว�ม (Copy) ทมประโยชนและม คว�มหม�ยตอก�รใชง�นในตำ�แหนงต�งๆ ของ User Interface (UI) เชน ปมเมน ปอปอพแสดงคว�มผดพล�ด ก�รแจงเตอนซอของ หรอก�รชำ�ระเงน

นอกจ�กน หน�ทของ UX Writer ยงจำ�เปนตองเข�ใจกระบวนก�รทำ�ง�นและก�รออกแบบของผลตภณฑ โดยตองรวมง�นกบตำ�แหนงอน อย�งนกออกแบบอนเทอรเฟซสำ�หรบผใช (UI/UX Designer) นกวจยและ ผดแลโครงสร�งขอมลภ�ยในสอออนไลนต�งๆ (Information Architecture - IA) ทงในก�รออกแบบ ทดลอง และคนห�ถอยคำ�หรอนำ�เสยงทถกตองสำ�หรบผลตภณฑทส�ม�รถเข�ถงผใชไดทกเพศทกวย “หน�ทของ UX Writer ไมไดเพยงรบผดชอบในสวนของก�รสร�งขอคว�มเท�นน แตจำ�เปนตองเข�ใจถงคว�มรสกของผใชง�นและสงทพวกเข�ตองก�รเมอไดใชผลตภณฑของเร�ดวย” ครส ค�เมรอน (Chris Cameron) UX Writer อ�วโสจ�ก Booking.com กล�ว

ทำาไมเราถงตองการ UX Writerเพร�ะภ�ษ�คอหวใจของก�รสอส�ร หน�ต�ของ UI และขอคว�มทปร�กฏอยบนแพลตฟอรมของผลตภณฑนน จงบงบอกไดถงตวตนและบคลกของแบรนด หล�ยครงทก�รใชขอคว�มธรรมด�หรอขอคว�มทสอถงตวตนของแบรนดสอคว�มหม�ยไดอย�งมประสทธภ�พม�กกว�ก�รประดษฐถอยคำ�สวยหร อกทง UX Writer ยงตองใสใจเรองคว�มถกตองด�นคว�มหม�ยและก�รสะกดคำ�ของขอคว�มทปร�กฏ เพร�ะขอคว�มกำ�กวมหรอผดหลกไวย�กรณ อ�จสร�งคว�มสบสนและไมประทบใจตอผใชง�นได ก�รสร�งนำ�เสยงและเอกลกษณของตวผลตภณฑกเปนอกหนงคว�มสำ�คญ เวบไซตทใชภ�ษ�ท�งก�รจนเกนไปอ�จทำ�ใหรสกเหมอนคยอยกบหนยนต แตห�กใชภ�ษ�ทเปนกนเองกจะเพมคว�มใกลชดกบผใชง�นไดม�กขน เชน ประโยค “It’s free and always will be.” ของเฟซบกทเขยนกำ�กบไวบนหน�สมครบญชผใชเพอบอกกบผใชง�นว�จะไมเกบค�บรก�รอย�งแนนอนตลอดไป หรอปญห�หน�เวบทคนห�ไมเจอ (Error 404 - Page not found) ทขนขอคว�มปลอบใจหรอขำ�ขน กชวยใหผใชง�นรสกดขนไดเชนกน

ก�รสร�งผลตภณฑทดนนขนอยกบก�รสอส�ร เปนเหตผลท UX Writer กล�ยเปนอ�ชพใหมทจำ�เปนอย�งม�กสำ�หรบธรกจดจทล เพร�ะก�รใชภ�ษ�ทเปนมตรและมประสทธภ�พยอมเปนท�งออกในก�รสร�ง ‘มนษยสมพนธ’ อนดระหว�ง ‘คน’ กบ ‘เครอง’ ในโลกยคปจจบน

emailcen

teruk.c

om

netflix.co

m