หนวยท 1

การบรหารจดการในวชาชพคร

แนวคดการบรหารจดการองคการ

องคการ หมายถง การรวมตวของบคคล ตงแต 2 คนขนไป เพอ

ด าเนนงานหรอกจกรรมอยางตอเนองใหบรรลเปาหมายรวมกน โดยมการก าหนดรปแบบความสมพนธเชงอ านาจของสมาชกไว

การรวมตวกนจะตองมระเบยบ การตดตอ การแบงงานกนท า และมการประสานประโยชนของแตละบคคลในองคการ องคประกอบขององคการม 4 ประการ คอ วตถประสงค โครงสราง กระบวนการปฏบต และบคคล

สถานศกษา เปนองคการประเภทบรการ เปนองคการทางการศกษา และเปนองคการทมความซบซอน

ความร เกยวกบทฤษฎองคการ ชวยใหผบรหารและบคลากรทกฝายในสถานศกษา สามารถก าหนดโครงสรางการบรหาร หลกการ และกระบวนการบรหารงานในสถานศกษาไดอยางเหมาะสมและมประสทธภาพ

ทฤษฎองคการแบบดงเดม (เนนประสทธภาพโดยก าหนดมาตรฐานการปฏบตงาน โครงสรางงานตามอ านาจหนาท)

ทฤษฎการจดองคการเชงมนษยสมพนธ (เนนความส าคญของบคลากรวา เปนตวแปรส าคญของระบบการท างานในองคการ เนนการศกษาความสมพนธของบคคล แรงจงใจ และสงคม มผลตอประสทธภาพการท างานมากกวาปจจยทางเศรษฐกจและสภาพแวดลอมทางกายภาพ)

ทฤษฎในการบรหารจดการองคการ

ทฤษฎองคการเชงพฤตกรรมศาสตร (ใชวธการทางวทยาศาสตรมาศกษาเกยวกบพฤตกรรมของบคคลในองคการ)

ทฤษฎองคการสมยใหม (ยงมความแตกตางในแนวคดระหวางการศกษาองคการเชงระบบและมลกษณะหนงเดยว กบองคการทมลกษณะซบซอนคลมเครอ และการศกษาองคการโดยใชตวแบบเชงคณตศาสตร)

ทฤษฎในการบรหารจดการองคการ (ตอ)

บรบทดานเศรษฐกจ

บรบทดานสงคม

บรบทดานการเมอง

บรบทดานเทคโนโลย

บรบททมตอผลกระทบตอการจดการสถานศกษา

ระบบงานโดยทวไปสถานศกษาท าหนาทใหบรการทางการศกษาแกสงคม มโครงสรางหลก

เปนผรบบรการและบคลากรในสถานศกษา สวนใหญระบบบรหารมลกษณะเปนระบบราชการระบบงานดานการเรยนการสอน

ดานการเรยนการสอนงานหลกสตร การจดท าแผนการสอนและก าหนดการสอน การจดกจกรรมการเรยนการสอน การจดหาและบรการสอการสอน งานประเมนผลการเรยนการสอน งานนเทศการสอน

ดานสนบสนนการเรยนการสอนงานกจการนกเรยน ธรการ การเงน อาคารสถานท บรหารบคคล

สมพนธกบชมชน

การจดระบบงานในสถานศกษา

ภารกจหลกของคร คอการจดการเรยนการสอนเพอพฒนาผเรยน

ครตองใชกระบวนการบรหารจดการทมประสทธภาพ เพอใหบรรลภารกจตามวตถประสงค

บทบาทของครเกยวของกบกระบวนการจดการเรยนการสอน ใน 2 ประเดนคอ กระบวนการพฒนาหลกสตร และกระบวนการพฒนาการเรยนการสอน

ครกบการจดการในสถานศกษา

ครมบทบาทในกระบวนการพฒนาหลกสตรและกระบวนการพฒนาการเรยนการสอนอยางไรบาง จงอภปราย

ครตองบรหารจดการชนเรยน สรางภาวะผน าใหเกดในการจดการชนเรยนใหได จดการชนเรยนใหเกดบรรยากาศทเออตอการเรยนร อาจใชกรอบแนวคด 4R

RIGHT สทธในการเรยนร ไดรบความปลอดภย เคารพศกดศร นบถอซงกนและกน

RESPONSIBILITY สงเสรมใหนกเรยนแสดงออกซงความรบผดชอบ

RULES กฎระเบยบ ปฏบตตามค าแนะน าของคร เกบสงของใหเรยบรอย หามใชวาจาหยาบคาย หามแสดงกรยาวาจาดถกผอน

ROUTINES ภารกจประจ าทนกเรยนตองปฏบต

การบรหารจดการชนเรยน

เปนหลกการบรหารจดการ ดแลกจการตางๆ ใหเปนไปในทางทถกตองชอบธรรม เพอสงเสรมใหองคการมศกยภาพและประสทธภาพเปนทยอมรบ

หลกธรรมาภบาล ประกอบดวย การมสวนรวม นตธรรม ความโปรงใส การตอบสนอง การมงฉนทามต ความเสมอภาค หลกประสทธภาพและประสทธผล ความรบผดชอบ

ธรรมาภบาล

หลกธรรมาภบาลแตละขอ มความหมายอยางไร

จงอภปราย

หลกนตธรรม ก าหนดกตกาในการท างานและใชกตกาดวยความเปนธรรม ไมเลอกปฏบต

หลกการมสวนรวม ใหนกเรยนมสวนรวมรบร เรยนร ตดสนใจหลกการตอบสนอง ครตรวจงานทนกเรยนท าและใหขอมล

ปอนกลบโดยเรวไมลาชาหลกฉนทามต ครใหนกเรยนก าหนดเกณฑการใหคะแนนโดย

ใหนกเรยนสวนใหญเหนพองกน

ครกบการน าหลกธรรมาภบาลมาใชในการจดการเรยนการสอน

หนวยท 2การบรหารสถานศกษา

บทบาทของผบรหารสถานศกษา คอ - ผออกแบบการจดการภายในสถานศกษา (designer) - ผใหบรการหรอผอ านวยความสะดวก (facilitator)- ผสอนแนะ (instructor) - คร (teacher) - พเลยง (mentor) - วทยากร (resource person)- ผน าองคการ (organizational leader) ฯลฯ

ผบรหารสถานศกษา หมายความวา บคลากรวชาชพทรบผดชอบ

การบรหารสถานศกษาแตละแหงทงของรฐและเอกชน

อ านาจหนาทของสถานศกษาทเปนนตบคคลและผอ านวยการสถานศกษาตามกฎหมายการศกษา

1) พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542

2) พระราชบญญตการศกษาภาคบงคบ พ.ศ. 2545

3) พระราชบญญต ระเบยบบรหารราชการกระทรวงศกษาธการ พ.ศ. 2546

4) กฎหมายวาดวยระเบยบขาราชการครและบคลาการทางการศกษา พ.ศ.2547

(ก) มาตรฐานความร 1) การพฒนาวชาชพ 5) กจการและกจกรรมนกเรยน

2) ความเปนผน าทางวชาการ 6) การประกนคณภาพการศกษา

3) การบรหารสถานศกษา 7) คณธรรม จรยธรรมและจรรยาบรรณ

4) หลกสตร การสอน การวดและประเมนผลการเรยนร

(ข) มาตรฐานประสบการณวชาชพ 1) มประสบการณดานปฏบตการสอนมาแลวไมนอยกวาหาป หรอ

2) มประสบการณดานปฏบตการสอนและตองมประสบการณในต าแหนง หวหนาหมวด หรอหวหนาสาย หรอหวหนางาน หรอต าแหนงบรหารอนๆ ในสถานศกษามาแลว ไมนอยกวาสองป

มาตรฐานความรและประสบการณวชาชพของผประกอบวชาชพผบรหารสถานศกษา

1. ทศพธราชธรรม 2. หลกการปฏบตงานสวนตน ประกอบดวย

- หลกอทธบาท 4- การบรหารแบบประชาธปไตย - การบรหารกาย - การบรหารจต - การพฒนาตนเองดวยการสรางพลงภายใน (พละ 5) - จรรยาบรรณของผประกอบวชาชพผบรหารสถานศกษาตาม

ขอบงคบของครสภา

คณธรรม จรยธรรมส าหรบผบรหารสถานศกษา

1. แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 12 (พ.ศ. 2560-2564) กรอบวสยทศน

- นอมน าและประยกตใชหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

- ยดคนเปนศนยกลางของการพฒนาอยางมสวนรวม

- เนนการพฒนาทยดหลกสมดล ยงยน

- มงสการเปลยนผานประเทศไทยจากประเทศทมรายไดปานกลางไปสประเทศทมรายไดสง

- มความมนคง และยงยน สงคมอยรวมกนอยางมความสข

บรบทและแนวโนมทางการศกษาทสงผลตอการจดการศกษาในสถานศกษา

ยกระดบคณภาพการศกษาและการเรยนรโดย 1) พฒนาหลกสตรและการจดการเรยนการสอนใหสอดคลองกบทกษะ

การเรยนรในศตวรรษท 212) ปรบระบบการคลงดานการศกษา 3) พฒนาคณภาพคร 4) ประเมนคณภาพการศกษา 5) ปฏรประบบการเรยนร

บรบทและแนวโนมทางการศกษาทสงผลตอการจดการศกษาในสถานศกษา (ตอ)

บรบทและแนวโนมทางการศกษาทสงผลตอการจดการศกษาในสถานศกษา (ตอ)

2. พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542มงเนนเรอง การจดการศกษาอบรมใหเกดความรคคณธรรม ปรบปรง

การศกษาใหสอดคลองกบความเปลยนแปลงทางเศรษฐกจและสงคม ค านงถงการมส วนร วมขององคกรปกครองส วนทองถ นและ เอกชน สนบสนนการคนควาวจย เรงรดการศกษาวทยาศาสตรและเทคโนโลย ตลอดจนพฒนาวชาชพคร สงเสรมภมปญญาทองถน ศลปะ และวฒนธรรมของชาต

ทานมความคดเหนอยางไรตอการทมผกลาววา

“ความส าเรจของโรงเรยนใหดทผบรหารสถานศกษา”

ประเดนอภปราย

20

21

การพฒนาชมชน

การพฒนาชมชน หมายถง กระบวนการของรฐและเอกชนทจะพฒนาความเปนอยของประชาชนใหดขน โดยมเปาหมาย คอ จะตองพฒนาคนและสงแวดลอมไปพรอมๆ กน

การพฒนาชมชน จะชวยพฒนาคนและสงแวดลอมของชมชนใหมการเปลยนแปลงทดขน โดยใหประชาชนมสวนรวมในการพฒนาชมชนของตนเองและพงพาตนเองได

22

หลกการพฒนาชมชน มแนวทางในการปฏบต 3 ประการ คอ 1. หลกการแบบชวยใหเกดความคด (Non – Directive Approach)2. หลกการใหประชาชนมสวนรวม (People Participation) 3. หลกการชวยตนเอง (Self-help)

วธการพฒนาชมชน ม 2 วธ คอ 1. วธการใหการศกษาแกชมชน2. วธการจดระเบยบชมชน

ซงเรมจาก ส ารวจความตองการของชมชน -> หาคณะท างาน -> ท าความเขาใจสถานการณของปญหา -> วางแผนโครงการ -> หาผน าทองถน -> ปฏบตงานตามแผนโครงการ -> ตดตามและประเมนผล

23

การศกษาเพอการพฒนาชมชนการศกษาสงผลตอการพฒนาชมชนทส าคญ 3 ดาน คอ

1. ดานสงคม ใชระบบการศกษาเพอพฒนาบคคลใหมลกษณะเออตอการพฒนาสงคม เปนระบบการศกษาทจดใหทกคนในสงคมมโอกาสเทาเทยมกนในการเรยนร เกดการเรยนรสภาพสงคมและเสรมสรางชวตใหมคณภาพ

2. ดานเศรษฐกจ ใชการศกษาเปนเครองมอในการพฒนาเศรษฐกจ โดยจะตองท าโดยทกฝายท เกยวของ คอ ผ เรยน ผสอน ผจดระบบ นกวชาการศกษา เพอใหเกดความเจรญดานเศรษฐกจทงระดบบคคลหรอจลภาค และระดบสวนรวมหรอมหภาค

3. ดานการเมองการปกครอง การศกษาท าใหประชาชนเขาใจในการปกครองระบอบประชาธปไตย สามารถสรางผน าและบคลากรทางการเมอง

24

บทบาทของระบบการศกษาในการพฒนาชมชน

ผ

บทบาทผเรยน

บทบาทผสอน

บทบาทผจด ระบบ

บทบาทผสราง หลกวชา

ผลการเรยนทด

ผลการสอนทด

ระบบงานทด

หลกวชาทด

การศกษาเลาเรยน การพฒนา

การท าใหเจรญ ความเจรญ

บคคล ของบคคล

โดยสวนรวม

ของสวนรวม

25

การจดการศกษาทดนนขนอยกบความรวมมอระหวางสถานศกษากบชมชน หากสถานศกษาและชมชนรวมมอกนเปนอยางดแลวยอมเกดประโยชนกบทงสองฝาย

การสรางความรวมมอทดทสด คอ

“ท าใหชมชนรสกวา สถานศกษาเปนสมบตของชมชน”

การศกษาเพอการพฒนาชมชน

26

บทบาทของโรงเรยนทมตอชมชน- เปนแหลงพฒนาคน จดอบรมความรทชมชน

ตองการ- เปนแหลงทรพยากร- เปนแหลงถายทอดวฒนธรรม- เปนแหลงศนยรวมของชมชน- เปนแหลงถายทอดทกษะพนฐานและทกษะ

อาชพ- สงเสรมความเปนอนหนงอนเดยวของชมชน- สงเสรมการพฒนาของปจเจกชน- เปนผน าและสงเสรมการเปลยนแปลงทด

บทบาทของชมชนทมตอโรงเรยน- ชวยเหลอสนบสนนโรงเรยนใน

ดานตางๆ- เปนแหลงวทยาการของโรงเรยน- เปนทตงของหนวยงาน องคกร

และสถาบนตางๆรวมทงโรงเรยน- มสวนก าหนดปรชญาและ

จดมงหมายของโรงเรยน- มสวนก าหนดกจกรรมการเรยน

การสอนของโรงเรยน

ความสมพนธระหวางสถานศกษากบชมชน

27

ใหนกศกษาเสนอแนะกจกรรมในการสรางความสมพนธระหวางสถานศกษากบชมชนในเขตพนทของตนเอง พรอมบอกประโยชนทสถานศกษาและชมชนไดรบ

ประเดนอภปราย

หนวยท 4สถานศกษากบชมชน

เนอหาสาระในหนวยตอนท 4.1 แนวคดเกยวกบชมชนและการมสวนรวมในการจดการศกษา

ตอนท 4.2 การมสวนรวมของชมชนในการจดการสถานศกษา

ตอนท 4.3 การสรางความสมพนธระหวางสถานศกษากบชมชน

โดย รศ.ดร.ชชาต พวงสมจตร

ตอนท 4.1 แนวคดเกยวกบชมชนและการมสวนรวมในการจดการศกษา

ในตอนนประกอบดวยเนอหา 3 หวเรอง คอ 4.1.1 ความหมายของชมชนและการมสวนรวมในการจดการศกษา

4.1.2 ความส าคญของชมชนและการมสวนรวมในการจดการศกษา

4.1.3 ประเภทของการมสวนรวมของชมชนในการจดการศกษา

ดงสาระส าคญ ดงน

ชมชนมความหมายเปน 2 นย คอ ชมชนแบบดงเดม หมายถงกลมคนทอยรวมกนในอาณาบรเวณแหงหนง มลกษณะเปนสงคมขนาดเลก โดยบคคลในชมชนนนมวตถประสงครวมกน มปฏสมพนธตอกน มการท ากจกรรมรวมกน และมระเบยบสงคมของตน และ ชมชนรปแบบใหม เปนชมชนทสมาชกไมจ าเปนตองรวมตวอยในพนทเดยวกน เพยงแตสมาชกเหลานนมวตถประสงครวมกน มปฏสมพนธตอกน มการท ากจกรรมรวมกน และมระเบยบเปนทยอมรบยดถอรวมกน ส าหรบการมสวนรวมในการจดการศกษา หมายถงการเปดโอกาสใหประชาชนเขามามสวนรวมคด รวมตดสนใจและรบผดชอบการด าเนนการเพอพฒนาศกยภาพของบคคล

4.1.1 ความหมายของชมชนและการมสวนรวมในการจดการศกษา

4.1.2 ความส าคญของชมชนและการมสวนรวมในการจดการศกษา

ชมชนเปนสถาบนพนฐานในการสรางและอนรกษวฒนธรรม เปนแหลงสรางกระบวนการเรยนรและการจดระบบความสมพนธในชมชน เปนองคกรทางสงคมทชวยถวงดลไมใหเกดการเปลยนแปลงทรวดเรวเกนไป และเปนศนยรวมทยดเหนยวครอบครวและบคคลในชมชนไวดวยกน ดงนนชมชนจงมความส าคญตอการมสวนรวมในการจดการศกษา เพราะ ชวยใหระบบการศกษาทราบความตองการและปญหาของชมชน ชวยใหการศกษาไดรบการสนบสนนจากชมชน และ ชวยใหเกดความสมพนธอนดและรวมมอซงกนและกนระหวางชมชนกบหนวยงานทจดการศกษา

การจ าแนกประเภทการมสวนรวมทางการศกษา ใชหลกเกณฑเดยวกนกบการมสวนรวมในกจการสาธารณะอนๆ ในทนจ าแนกการมสวนรวมทางการศกษาไว 11 ประเภท คอ

1) การจ าแนกตามประเภทของกจกรรมทเขารวม 2) การจ าแนกตามขนตอนของการมสวนรวม 3) การจ าแนกตามระดบความสมครใจ 4) การจ าแนกตามวธของการมสวนรวม 5) การจ าแนกตามความเขมของการมสวนรวม 6) การจ าแนกตามความถของการมสวนรวม 7) การจ าแนกตามระดบของประสทธผลในการมสวนรวม 8) การจ าแนกตามพสยของกจกรรม 9) การจ าแนกตามระดบขององคการ 10) การจ าแนกตามผเขารวม และ 11) การจ าแนกตามลกษณะของการวางแผน

4.1.3 ประเภทของการมสวนรวมของชมชนในการจดการศกษา

ตอนท 4.2 การมสวนรวมในการจดการศกษา

สาระส าคญในตอนนประกอบดวย 4 เรอง ดวยกน คอ 4.2.1 นโยบายการใหชมชนมสวนรวมในการจดการศกษา

4.2.2 สภาพการมสวนรวมของชมชนในการจดการศกษา

4.2.3 ปจจยเสรมและปจจยอปสรรคในการมสวนรวมของชมชน

ประเทศไทยมนโยบายทสงเสรมใหชมชนเขามามสวนรวมในการจดการศกษามาเปนเวลานาน ทส าคญจะปรากฏอยใน. . .

1. รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย โดยเฉพาะรฐธรรมนญ ฉบบ พ.ศ. 2540 นบเปนฉบบทก าหนดไวอยางชดเจน และรฐธรรมนญฉบบตอๆ มาทกฉบบลวนสงเสรมใหชมชนเขามามสวนรวมในการจดการศกษาทงสน

ตวอยาง รธน. ฉบบป พ.ศ. 2550 มาตราท 80 (4) ทกลาววา “(4) สงเสรมและสนบสนนการกระจายอ านาจเพอใหองคกรปกครองสวนทองถน ชมชน องคการทางศาสนา และเอกชน จดและมสวนรวมในการจดการศกษาเพอพฒนามาตรฐานคณภาพการศกษาใหเทาเทยมและสอดคลองกบแนวนโยบายพนฐานแหงรฐ” เปนตน

4.2.1 นโยบายการใหชมชนมสวนรวมในการจดการศกษา

2. พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และทแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545

ตวอยางเชน มาตรา 8 ทระบวา . . . มาตรา 8 การจดการศกษาใหยดหลกการดงน(1)เปนการศกษาตลอดชวตส าหรบประชาชน(2) ใหสงคมมสวนรวมในการจดการศกษา(3) การพฒนาสาระและกระบวนการเรยนรใหเปนไปอยางตอเนอง

3. แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ระยะท 11(พ.ศ. 2555 – 2559) มกลาวไวในหลายท ตวอยางเชน ในหนาท 54 มขอความวา “ผลกดนองคกรตางๆ ในสงคม เชน องคกรชมชน สถานประกอบการ สถาบนการแพทย สถานสงเคราะห เปนตน ใหจดการศกษาในรปศนยการเรยนทมงจดการเรยนขนพนฐานและวชาการดานตางๆ เพอพฒนาศกยภาพคนไทย เกดการเรยนรอยางตอเนอง” (ส านกงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต, 2549, น. 54)”

4.2.1 นโยบายการใหชมชนมสวนรวมในการจดการศกษา (ตอ)

แนวนโยบายเพอการด าเนนการ 2 : การปฏรปการเรยนรเพอพฒนาผเรยนตามธรรมชาตและเตมตามศกยภาพ ในยทธศาสตรการด าเนนงานดานสถานศกษาขอ 3) ระบวา “สนบสนนพอแมผปกครอง คนในชมชน ปราชญชาวบาน พระภกษ นกบวช ผน าทางศาสนา และผประกอบอาชพตางๆ ใหมสวนรวมในกระบวนการเรยนรทมงประโยชนแกผเรยนเปนส าคญ เพอพฒนาใหผเรยนเปนคนด คนเกง และมความสข”

4. แผนการศกษา ศาสนา และวฒนธรรมแหงชาต(พ.ศ. 2545-2559) ตวอยางเชน แนวนโยบายเพอการด าเนนการ 2 ทระบวา

4.2.1 นโยบายการใหชมชนมสวนรวมในการจดการศกษา (ตอ)

หากจ าแนกสภาพการมสวนรวมของชมชนในการจดการศกษาออกเปน 2 ชวง คอ 1. ชวงกอนม พ.ร.บ.การศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 พบวาแมการศกษา

ไทยจะสงเสรมใหชมชนเขามามสวนรวมในการจดการศกษามาเปนเวลานานแลว แตการมสวนรวมทผานมากลบจ ากดอยทการรวมสงเสรมสนบสนนการด าเนนงานของฝายรฐเปนสวนใหญ ฝายประชาชนยงขาดอ านาจในการตดสนใจตางๆ เกยวกบการศกษา ทงน เพราะระบบการจดการศกษาในอดตเปนระบบทก าหนดใหฝายรฐเปนผรบผดชอบ

2. ชวงหลงจากม พ.ร.บ.การศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 พบวา ชมชนไดเขามามสวนรวมในการจดการศกษามากขนตามล าดบ เนองจากมการกระจายอ านาจลงไปใหทองถนรบผดชอบ

4.2.2 สภาพการมสวนรวมของชมชนในการจดการศกษา

2. สภาพและปญหาการมสวนรวมของชมชนในการจดการศกษาชวงหลงมพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พทธศกราช 2542 โดยสรป พบวา ชมชนไดเขามามสวนรวมในการจดการศกษามากขนตามล าดบ เนองจากมการกระจายอ านาจลงไปใหทองถนรบผดชอบ ทงดาน วชาการ การบรหารงานบคคล งบประมาณ และการบรหารทวไป

4.2.2 สภาพการมสวนรวมของชมชนในการจดการศกษา (ตอ)

ปจจยทสงเสรมและปจจยอปสรรคในการจดการศกษา จ าแนกไดเปน 3 กลมปจจย คอ

1. ปจจยเกยวกบสภาพแวดลอม ไดแก ปจจยดานเศรษฐกจ ปจจยดานการเมองการปกครอง และปจจยดานสงคมวฒนธรรม และเทคโนโลย

2. ปจจยเกยวกบชมชน เชน ลกษณะนสยและวฒนธรรมประเพณของคนในชมชน ความเกยวของผกพนระหวางชมชนกบสถานศกษา ความศรทธาตอสถานศกษา และสภาพของชมชน เปนตน

3. ปจจยเก ยวกบสถานศกษา เชน ปจจยเกยวกบบคลากรของสถานศกษา วธการปฏบตงานของสถานศกษา ผลการปฏบตงานของสถานศกษา และปจจยอนๆ

4.2.3 ปจจยเสรมและปจจยอปสรรคในการมสวนรวมของชมชน

สาระส าคญของตอนนประกอบดวย . . .4.3.1 ความส าคญของการสรางความสมพนธระหวางสถานศกษากบชมชน4.3.2 บทบาทหนาทของสถานศกษาตอชมชน4.3.3 บทบาทหนาทของชมชนตอสถานศกษา4.3.4 บทบาทของผบรหารในการบรหารความสมพนธระหวางสถานศกษา

กบชมชน4.3.5 แนวทางการการสรางความสมพนธระหวางสถานศกษากบชมชน4.3.6 กระบวนการพฒนาความสมพนธระหวางสถานศกษากบชมชน

ตอนท 4.3 การสรางความสมพนธระหวางสถานศกษากบชมชน

โดยสรปแลว การสรางความสมพนธกบชมชนมความส าคญใน 3 ประการ คอ

1. ชวยใหเกดความเขาใจอนดตอกน ซงรวมถงการทราบความเคลอนไหวหรอความเปลยนแปลงตางๆ ทเกดขนกบทงสองฝาย

2. ชวยแกปญหาความขดแยง

3. ชวยใหเกดการมสวนรวม โดยการมสวนรวมดงกลาวควรเปนไปเพอประโยชนแกทงสองฝาย คอ ประโยชนกบสถานศกษาและประโยชนตอชมชน

4.3.1 ความส าคญของการสรางความสมพนธระหวางสถานศกษากบชมชน

จ าแนกออกไดเปน 2 แนวคด คอ 1. บทบาทหนาทของสถานศกษาตาม พ.ร.บ.การศกษาแหงชาต

พ.ศ. 2542 ก าหนดบทบาทไว สรปได 7 ประการ คอ 1) บทบาทในการจดกระบวนการเรยนรและพฒนา

กระบวนการเรยนการสอนใหมประสทธภาพ 2) บทบาทในการประเมนผเรยน 3) บทบาทในการจดสรรโอกาสการเขาศกษาตอ 4) บทบาทในการพฒนาหลกสตร 5) บทบาทในการประสานความรวมมอกบครอบครว

ชมชน สงคมเพอการจดการศกษา 6) บทบาทในการประกนคณภาพการศกษา และ 7) บทบาทในการระดมทรพยากรและการบรหารจดการ

ทรพยากรเพอการจดการศกษา

4.3.2 บทบาทหนาทของสถานศกษาตอชมชน

2. บทบาทตามแนวคดของนกวชาการ สรปได 6 บทบาท คอ 1) บทบาทในการใหการศกษาอบรมแกบคลากรในชมชน 2) บทบาทในการบรณาการและสรางสมดลใหกบชมชนและสงคม 3) บทบาทในการบรณาการและสรางสมดลใหกบชมชนและสงคม 4) บทบาทในการเปนแหลงวทยาการและขมปญญาของชมชน 5) บทบาทในการเปนศนยประสานงานของชมชนกบหนวยงาน

อน และ 6) บทบาทในการพฒนาชมชนใหกาวหนาอยางตอเนอง

4.3.2 บทบาทหนาทของสถานศกษาตอชมชน (ตอ)

จ าแนกเปน 2 ลกษณะ คอ 1. บทบาทหนาทของชมชนตอสถานศกษาตามทกฎหมายก าหนด ไดแก

(1) บทบาทในการสงบตรหลานเขาเรยนในสถานศกษา (2) บทบาทในการจดการศกษา (3) บทบาทในการมสวนรวมจดการศกษา (4) บทบาทในการรวมจดกระบวนการเรยนร (5) บทบาทในการเปนคณะกรรมการสถานศกษา และ (6) บทบาทในการสนบสนนทรพยากรทางการศกษา

2. บทบาทหนาทของชมชนตอสถานศกษาตามทแนวคดของนกวชาการ ไดแก (1) บทบาทในการจดและก าหนดทศทางของการศกษา (2) บทบาทในการใหความรวมมอและสนบสนนการศกษา และ (3) บทบาทในการก ากบตดตามและประเมนผลการด าเนนงานของสถานศกษา

4.3.3 บทบาทหนาทของชมชนตอสถานศกษา

โดยสรปมบทบาทส าคญ 3 บทบาท คอ1. บทบาทในการก าหนดนโยบายและการวางแผนดาน

ความสมพนธชมชน2. บทบาทดานการสรางความสมพนธกบชมชน3. บทบาทในการประเมนผลและพฒนาความสมพนธกบชมชน

4.3.4 บทบาทของผบรหารสถานศกษาในการสรางความสมพนธระหวางสถานศกษากบชมชน

มแนวทางหลก 2 แนวทาง ดงน1. การสรางความสมพนธทางตรง ระหวางสถานศกษากบชมชน

ประกอบดวยแนวทาง 2 แนวทาง คอ 1.1 การน าสถานศกษาออกสชมชน ประกอบดวยกจกรรม

(1) การประชาสมพนธโรงเรยนดวยวธการตางๆ (2) การจดใหผบรหาร คร นกเรยน เขาไปมสวนรวมในกจกรรมของชมชน (3) การใหความรและบรการทางวชาการแกชมชน (4) การใชสถานทและภมปญญาในทองถนเปนแหลงเรยนรของโรงเรยน และ (5) การจดใหมกจกรรมวนเยยมผปกครองทบาน หรอ กจกรรมเยยมบานนกเรยน

4.3.5 แนวทางการสรางความสมพนธระหวางสถานศกษากบชมชน

1.2 การน าชมชนเขามาสโรงเรยน ประกอบดวยกจกรรม(1) การเชญ ผปกครอง ผเชยวชาญ ภมปญญาในทองถนมาเปนวทยากรใหกบทางโรงเรยน (2) โรงเรยนจดกจกรรมแลวเชญประชาชนเขามารวมงาน (3) การจดกจกรรมสานสมพนธระหวางสถานศกษากบชมชน (4) การเชญผทรงคณวฒ ผปกครอง ศษยเกา ผเทนทางศาสนา และผแทนองคกรปกครองสวนทองถน เขามาเปนกรรมการสถานศกษา (5) การตงสมาคมศษยเกา สมาคมผปกครอง และสมาคมครเกา

4.3.5 แนวทางการสรางความสมพนธระหวางสถานศกษากบชมชน (ตอ)

2. การสรางความสมพนธทางออมระหวางสถานศกษากบชมชน ประกอบดวยแนวทาง 2 แนวทาง คอ

2.1 การปรบปรงพฒนาบคลากร ของโรงเรยน ใหปฏบตหนาทไดอยางมคณภาพ แตงกายเรยบรอย กรยาวาจาสภาพ ฯ

2.2 การปรบปรงอาคารสถานทของโรงเรยน ใหรมรน สะอาด เรยบรอย พรอมใหบรการ

4.3.5 แนวทางการสรางความสมพนธระหวางสถานศกษากบชมชน (ตอ)

ประกอบดวยกระบวนการพฒนา 4 ขนตอน คอ 1. ขนวางแผน (Plan) ประกอบดวยขนตอนยอย 3 ขนตอน คอ (1) ศกษาสภาพปจจบน

ปญหา และความตองการเกยวกบความสมพนธระหวางสถานศกษากบชมขน (2) ก าหนดเปาหมายการพฒนา (3) ก าหนดยทธศาสตร/แนวทางในการพฒนาความสมพนธ

2. ขนด าเนนการ (Do) ประกอบดวยขนตอนยอย 4 ขนตอน ไดแก (1) การปรบเจตคตของฝายสถานศกษาและชมชนใหยอมรบซงกนและกน (2) การสรางความรความเขาใจในบทบาทหนาทของทงฝายสถานศกษาและชมชน (3) ปรบวธการด าเนนงานของทงสองฝายใหเออตอการท างานรวมกน (4) การสรางความเขาใจและแกปญหาความขดแยงระหวางสถานศกษากบชมชน

3. ขนตรวจสอบ (Check) ประกอบดวย 2 ขนตอน คอ (1) การตรวจสอบระหวางด าเนนการเพอน าผลการตรวจสอบมาปรบปรงการด าเนนงานในแตละขนตอน และ (2) การตรวจสอบหลงด าเนนการ

4. ขนปรบปรงแกไข (Act) ประกอบดวย 2 ขนตอน คอ (1) การปรบปรงแกไขระหวางด าเนนการของแตละขนตอน และ (2) การแกไขแผนในวงรอบตอไป

4.3.6 กระบวนการพฒนาความสมพนธระหวางสถานศกษากบชมชน

หนวยท 5

วฒนธรรมองคกร

วฒนธรรมองคกรความหมาย

- สงประดษฐ- แบบแผนพฤตกรรม- บรรทดฐาน- ความเชอ- คานยม- อดมการณ

ประเภท- จ าแนกโดยจดระดบชนของวฒนธรรมองคกร

- จ าแนกโดยการเปลยนแปลงยากกวาหรองายกวา

- จ าแนกโดยความยากงายในการมองเหน สบคน และเปลยนแปลง

วฒนธรรมกบความส าเรจขององคการ

- เปนคานยมรวมชวยสรางองคการสความเปนเลศ

- เปนความเชอทเหมอนกนของพนกงานและองคการชวยสรางความส าเรจในการท างาน

- เปนแบบแผนพฤตกรรมทดงามและชวยเสรมสรางภาพลกษณองคการ

- เปนเอกลกษณรวมกนและชวยสรางความเปนหนง

วฒนธรรมองคการในยคโลการภวฒน

วฒนธรรมมงเนนเวลา

- การเนนการผลตใหทนเวลา

- การท างานทเรวกวาเดม

- การบรหารเวลา- การจดตารางการ

ท างาน

วฒนธรรมมงเนนคณภาพ

- การเนนกลมคณภาพงาน

- การบรหารโดยมงวตถประสงค

- การใหความส าคญตอการบรหารคณภาพทงองคการ

วฒนธรรมมงเนนการบรหาร

- การสรางจตส านกการบรการโดยใชตวแบบ CQRS- การปรบกระบวนทศน

สบรการทเปนเลศ- การพฒนาพฤตกรรม

การบรการทพงประสงค

วฒนธรรมมงเนนทมงาน

- การรจกตนเองและผอน

- การพฒนาทมงาน- การสรางการม

สวนรวม- การสรางแรงจงใจ

ในการท างาน

การบรหารวฒนธรรมองคการ

การสรางวฒนธรรมองคการ

- เออประโยชนตอพนธกจขององคการ/สอดคลองกบวสยทศนทก าหนดไว

- ถายทอดความเชอรวมกนดวยการอบรมขดเกลาทางสงคม

- ตความใหสอดคลองกบความเชอหรอวฒนธรรมนนๆ

การพฒนาวฒนธรรมองคการ

กระบวนการเรยนรอบรมขดเกลา

- การอบรม- การศกษาเลาเรยน- การพฒนาตนเอง- การพฒนาองคการสองคการ

แหงการเรยนร- ใชเครองมอการบรหาร

ความร

การธ ารงรกษาวฒนธรรมองคการ

- คดเลอกบคคลทมแนวโนมยอมรบวฒนธรรมองคการมาเปนสมาชกใหม

- การหลอหลอมขดเกลา- การระมดระวงการกระท าท

ขดแยงกบวฒนธรรมองคการ- เนนย าวฒนธรรมองคการอย

ตลอดเวลา

หนวยท 6

มนษยสมพนธและ

การท างานเปนทม

ความหมายของมนษยสมพนธ

ความสมพนธอนดระหวางมนษยทตองอาศยทงศาสตรและศลปในการแสดงออกทงทางกายและจตใจ เพอใหด ารงชวตรวมกบผอนอยางมความสข และท างานรวมกนอยางราบรนและบรรลเปาหมายขององคกรอยางมประสทธภาพ

ความส าคญของมนษยสมพนธ

1. ความส าคญตอองคการ เพราะท าใหองคการมบรรยากาศทดในการท างานรวมกน ซงจะสงผลใหมความเจรญกาวหนา พฒนาไดตลอดเวลา และเปนองคการทมประสทธภาพ

2. ความส าคญตองาน เพราะท าใหงานบรรลวตถประสงคอยางมคณภาพ

3. ความส าคญตอบคลากรทท างานในองคการ เพราะจะท าใหทกคนมความรกและความเขาใจทดตอองคการและเพอนรวมงานทกระดบเกดความรวมมอรวมใจในการท างาน ท าใหทกคนมความสขและมคณภาพชวตทด

หลกการของมนษยสมพนธ

1. เกยวของกบตนเอง ไดแก รจกตนเองและเขาใจตนเองในทกดาน

2. เกยวของกบบคคลอน ไดแก รจกคนอน เขาใจความแตกตางของมนษย เพอก าหนดวธการปฏสมพนธกบแตละบคคลไดอยางถกตองเหมาะสม เพอใหเกดความเขาใจและยอมรบซงกนและกน

วธการสรางมนษยสมพนธ

1. รจกและเขาใจตนเองอยางแทจรง

2. รจกและเขาใจบคคลอน

3. ยดหลกการอยรวมกนอยางมความสข

4. ปรบตวใหเขากบบคคลทแวดลอม

5. มความสามารถในการสอสารกบบคคลอน

ความหมายของการท างานเปนทม

การท างานรวมกนระหวางบคคลตงแตสองคนขนไป โดยมเปาหมายทชดเจน มการวางแผนงานรวมกน การตดตอสอสารและประสานงานกน เพอชวยใหงานบรรลผลส าเรจและตางพอใจในการท างานนน รวมทงมการประเมนผลงานทงประเมนระหวางการท างานและหลงจากทงานส าเรจ

หลกการท างานเปนทม

1) การมสวนรวมของทกคน

2) การแบงงานและมอบหมายงานใหเหมาะสมกบความสามารถของสมาชก

3) การก าหนดจดมงหมายและวางแผนงานรวมกน

4) การเขาใจในบทบาทหนาท

5) การสรางบรรยากาศทจงใจและเสรมแรงในการท างาน

อภปราย

1.ครจ าตองสามารถสรางมนษยสมพนธกบใครบาง เพราะเหตใด

2.จงยกตวอยางการท างานเปนทมทเกยวของกบคร

หนวยท 7ภาวะผน าของคร

ภาวะผน าของคร มความหมายประการหนงคอ ผน าการเปลยนแปลง หมายถง ครทมความเปนเลศดานการเรยนการสอนซงเปนผน าในการเปลยนแปลงใหเพอนครในโรงเรยนไดพฒนาวชาชพ

คณลกษณะหลกของครผน า ประกอบดวย - การมทกษะการสอนทสามารถเปนแบบอยางได - มการพฒนาตนเองและเพอนคร- เปนผน าการเปลยนแปลง- เปนผน าการบรหารจดการและการพฒนา- มการปฏบตงานอยางไตรตรอง - ทมเทและมงมนในการเปนครผน า - มงเนนการพฒนาผเรยน

บทบาทของครผน า การประสานงานและการจดการ

งานเกยวกบหลกสตรสถานศกษาและหลกสตรทองถน

การพฒนาวชาชพครใหกบเพอนรวมงาน

การมสวนรวมในการเปลยนแปลงเพอเพมประสทธภาพและการพฒนาโรงเรยน

การมสวนรวมกบผปกครองและชมชน

การสงเสรมวชาชพคร

การมสวนรวมกบสถาบนผลตคร

ตวอยางกจกรรมการใชศกยภาพของครผน า- การนเทศแบบคลนก

- กจกรรมเพอนแนะเพอน

- กจกรรมเพอนวจารณเพอน

- ทมวจยเชงปฏบตการในชนเรยนหรอกลมศกษา

ภาวะผน าทางวชาการของคร เปนการปฏบตงานในบทบาทหนงของครทจะน าความร ความสามารถ ทกษะ เทคนคตลอดจนกลยทธการเปนผน ามาใชใหเกดประโยชนตอการด าเนนกจกรรมเกยวกบงานวชาการในโรงเรยนเพอใหบรรลเปาหมายหลกคอ การจดการเรยนการสอนทมประสทธภาพทจะสงผลตอการพฒนาการเรยนรของผเรยน

บทบาทภาวะผน าทางวชาการของครประยกตมาจากบทบาทผน าทางวชาการของผบรหารสถานศกษา ในประเดนตางๆ อาท

1. การก าหนดภารกจ 2. การจดการหลกสตร 3. การจดหาทรพยากร4. การสงเสรมบรรยากาศในการเรยน5. การตรวจสอบผลการปฏบตงานของคร6. การตรวจสอบผลการเรยนของนกเรยน7. การจงใจ8. การพฒนาบคคลากร

การพฒนาภาวะผน าทางวชาการของครสามารถกระท าได2 แนวทาง คอ

1. การพฒนาโดยใชโรงเรยนเปนฐาน โดยการก าหนดมอบหมายภาระงานปฏบตใหแกครหรอโรงเรยนจดกจกรรมเพอสรางภาวะความเปนผน าทางวชาการใหแกคร

2. การพฒนาตนเองของคร โดยครเกดแรงจงใจทจะพฒนาความร ความสามารถเกยวกบงานวชาการเพอเสรมสรางศกยภาพในการท างานของตนเอง

ประเดนอภปราย

ทานคดวามปจจยใดบางทจะเปนอปสรรคในการพฒนาภาวะผน า และภาวะผน าทางวชาการของคร

หนวยท 11

กฎหมายทเกยวของกบการศกษา

กฎหมายทเกยวของกบการศกษา

ความหมายของกฎหมาย : ขอบงคบของรฐออกโดยองคกร หรอ บคคลทม อ านาจสงสดในรฐ เพอใชบงคบแกประชาชนใหอยรวมกนโดยปกตสข หากผใดฝาฝนจะถกลงโทษ

ความส าคญของกฎหมาย : เปนเครองมอควบคมความประพฤตและพฤตกรรมของคนในสงคมทกคนตองรและปฏบตตาม เพอประโยชนและ การปกครองประเทศ

เกณฑการแบงประเภทของกฎหมาย- ลกษณะแหงการใช- ลกษณะความสมพนธของคกรณ- ทมาของกฎหมายลายลกษณอกษร

ล าดบขนของกฎหมาย : คาบงคบทไมเทากนของกฎหมายในแตละรปแบบ กฎหมายทมล าดบขนต ากวาจะมเนอหาขดหรอแยงกฎหมายทล าดบขนสงกวาไมได

ประเภทของกฎหมาย ล าดบขนของกฎหมาย

- รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยทเกยวกบการศกษา

- แผนการศกษาแหงชาต

- พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พทธศกราช 2542พระราชบญญตการศกษาแหงชาต (ฉบบท 2) พทธศกราช 2545และ (ฉบบท 3) พทธศกราช 2553

- สทธและหนาททางการศกษา

- ระบบการศกษา ม 3 ระบบ

- แนวการจดการศกษา

- คร คณาจารย และบคลากรทางการศกษา

นโยบายการศกษา

- พระราชบญญตระเบยบบรหารราชการกระทรวงศกษาธการ พ.ศ.2546

- การปรบปรงโครงสรางของกระทรวงศกษาธการ ป 2559

- คณะกรรมการขบเคลอนการปฏรปการศกษาของกระทรวงศกษาธการในสวนภมภาค / อ านาจหนาทของคณะกรรมการ

- คณะกรรมการศกษาธการจงหวด (กศจ.) / อ านาจหนาทของคณะกรรมการ

การจดองคการบรหารสถานศกษา

อ านาจหนาทของครสภา1. ก าหนดมาตรฐานวชาชพและจรรยาบรรณของวชาชพ

2. ควบคมความประพฤตและการด าเนนงานของผประกอบวชาชพทางการศกษาใหเปนไปตามมาตรฐานวชาชพและจรรยาบรรณของวชาชพ

3. ออกใบอนญาตใหแกผขอประกอบวชาชพ

4 พกใชหรอเพกถอนใบอนญาตประกอบวชาชพ

ฯลฯ

องคกรวชาชพและการบรหารงานบคคล

- วชาชพคร ผบรหารสถานศกษา ผบรหารการศกษา เปนวชาชพควบคม การก าหนดวชาชพควบคมอนใหก าหนดเปนกฎกระทรวง (ม.43)

- คณสมบตของผขอใบอนญาตประกอบวชาชพควบคม (ม.44)

- การพจารณาการประพฤตผดจรรยาบรรณของผประกอบวชาชพควบคม (ม.51 – ม.55)

- บทลงโทษผฝาฝนการประกอบวชาชพควบคม (ม.78 – ม.79)

การประกอบวชาชพควบคม

1. ด าเนนงานดานสวสดการ สวสดภาพ สทธประโยชนเกอกลอนและความมนคงของผประกอบวชาชพทางการศกษา และผปฏบตงานดานการศกษา

2. สงเสรม สนบสนน ยกยอง และ ผดงเกยรตผประกอบวชาชพทางการศกษา

3. สงเสรมใหผประกอบวชาชพทางการศกษาฯ รบสวสดการ

ฯลฯ

อ านาจหนาทของคณะกรรมการสงเสรมสวสดการ ฯ

1. เสนอแนะใหค าปรกษา ครม. เกยวกบนโยบายการผลตและบรหารงานบคคล

2. ก าหนดนโยบาย วางแผน ก าหนดอตราก าลง

3. ปรบปรงเงนเดอน เงนวทยฐานะ เงนประจ าต าแหนงฯ

4. ออกกฎ ก.ค.ศ. ระเบยบขอบงคบ

ฯลฯ

อ านาจหนาทของ ก.ค.ศ.

1. วเคราะห จดด จดดอย ของการทศกษาในหลกสตรทครสภาใหการรบรองปรญญา ฯ ผส าเรจการศกษาสามารถไดใบอนญาตประกอบวชาชพคร

2. การเขาสวชาชพครส าหรบผมคณวฒอน อก 3 วธ ทานมความคดเหนอยางไร โดยใชแนวคดเกยวกบวชาชพครเปนวชาชพชนสงสงทสงผลตอคณภาพคร คณภาพของผเรยน

การอภปรายโดยใชแผนภม การเขาสวชาชพคร

การเขาสวชาชพคร

การรบรองคณวฒ

การรบรองความร

การรบรองปรญญา / ประกาศนยบตร

การอนญาตสอนโดยไมมใบอนญาต

ใบอนญาตประกอบวชาชพคร

ใบอนญาตประกอบวชาชพคร

ใบอนญาตปฏบตการสอน

ใบอนญาตประกอบวชาชพคร

รบรองความร + ประสบการณ 1 ป

ศกษา ป.บณฑตวชาชพคร

การเขาสวชาชพคร

น ำเสนองำนชนท 3.1

กำรวเครำะหกรณศกษำ

ปญหำเกยวกบคณธรรมจรยธรรมคร

อภปรำยกรณศกษำ

ปญหำเกยวกบคณธรรม จรยธรรมคร

โดยแบงกลมนกศกษำ กลมละ 3-4 คน

1. ใหวเครำะหกรณศกษำท 3 และกรณศกษำท 4

2. ตอบค ำถำมตำมตำรำงวเครำะหกรณศกษำ ดงใน

แผนกจกรรมหนำ 11

3. น ำค ำตอบของกลมมำอภปรำยรวมกนตำมแนวตอบ