บทท 6บทท 6

บทบาทระบบสารสนเทศในองคการ

องคการและสงแวดลอม

องคกร หรอ องคการ (Organization)

องคการและสงแวดลอม

( g )

หมายถง บคคลกลมหนงทมารวมตวกน โดยมวตถประสงคหรอเปาหมายอยางหนงหรอหลายอยางรวมกน และดาเนนกจกรรมบางอยางเปาหมายอยางหนงหรอหลายอยางรวมกน และดาเนนกจกรรมบางอยางรวมกนอยางมข นตอนเพอใหบรรลวตถประสงคน น

ไ • องคกรทแสวงหาผลกาไร คอองคกรทดาเนนกจกรรมเพอก า รแ ข ง ข นท า ง เ ศ รษฐก จ เ ช น บร ษ ท หา ง ห น ส ว น หางสรรพสนคา รานคาตางๆ • องคกรทไมแสวงหาผลกาไร คอองคกรทดาเนนกจกรรมเพอสาธารณประโยชนเปนหลก เชน สมาคม สถาบน มลนธ

http://th.wikipedia.org/wiki

องคการและสงแวดลอม

โ ส ส ป

องคการและสงแวดลอม

ทางเทคนค หมายถง โครงสรางทางสงคมอยางเปนทางการทม

ความมนคง เนนองคประกอบทสาคญ 3 สวน คอ

ปจจยหลกการดานการผลต ไดแก เงนทน

ป ป กระบวนการผลต ซงจะเปลยนสงนาเขาเปน ผลตภณฑ

ผลผลต ไดแก สนคา/บรการ

3

Functions of an Information Systemy

l

Organization information system

ENVIRONMENTCustomers Suppliers

Organization information system

Data Information

OutputInput Processing

Feedback

Stockholders Competitors Regulatory Agencies

(Source: Laudon & Laudon, 1998, p. 8)4

ความสมพนธระหวาง องคการและเทคโนโลยสารสนเทศความสมพนธร หวาง องคการแล เทคโนโลยสารสนเทศ

ปจจยสอกลาง สงแวดลอม- สงแวดลอม- โครงสรางองคกร วฒนธรรม- วฒนธรรม- การเมอง- กระบวนการ- กระบวนการ- การตดสนใจ

โอกาส

องคการ เทคโนโลยสารสนเทศ

- โอกาส

5

ผลกระทบของระบบสารสนเทศตอองคการ

1. ลดละดบข นของการจดการ

ผลกระทบของระบบสารสนเทศตอองคการ

1. ลดล ดบขนของการจดการ

- IT ชวยใหการตดสนใจ การประสานงานทมประสทธภาพ ลดระดบช นของสายงานใหส นลง (Flat Organization)ชนของสายงานใหสนลง (Flat Organization)

2. มความคลองตวในการทางาน

- IT ชวยใหเกดความยดหยน/ตอบสนองความตองการผบรโภคได

- ผลตสนคา/บรการ ทลกคาแตละกลมตองการได

3. ลดข นตอนในการดาเนนงาน

ใ ( ) ใ - IT ถกนามาใช (EDI) ลดขนตอนการทางาน ลดเอกสาร ลดคาใชจาย และ

เวลาทตองใช

6

เปรยบเทยบ Organizational Structureเปรยบเทยบ Organizational Structure

ใหม‐Flatten Organizational Structureใหม Flatten Organizational Structure

เกา-Tall Organizational Structure

7

ผลกระทบของระบบสารสนเทศตอองคการผลกระทบของระบบสารสนเทศตอองคการ

4. เปลยนแปลงกระบวนการการจดการ

IT ชวยใหเกดกระบวนการการเปลยนแปลงทางการจดการ- IT ชวยใหเกดกระบวนการการเปลยนแปลงทางการจดการ

บรหาร โดยสามารถใชขอมลและรายระเอยดขององคกรได

5. กาหนดขอบเขตการดาเนนการใหม ใ- IT ทเชอมตอผานเครอขาย (Network) ชวยใหสามารถ

แลกเปลยนขอมล สรางความสมพนธ ระหวางองคกรและคคาได ป ย ข ม ม ม ธ

8

องคการดจทลและองคการแบบเครอขายองคการดจทลและองคการแบบเครอขาย

องคการเสมอนจรง (Virtual Organization) เปนเครอขายขององคการทองคการเสมอนจรง (Virtual Organization) เปนเครอขายขององคการท

เชอมโยงกนดวยเทคโนโลยสารสนเทศเพอแลกเปลยนทกษะ ลดตนทน สรางสนคา

กระจายสนคาและบรการ โดยไมมขอจากดเกยวกบสถานทต งขององคการ มลกษณะคอ

1 มขอบเขต (ตาแหนง พนท) ขององคการทไมชดเจน( )

2 ใชเทคโนโลยสอสารโทรคมนาคม

ป 3 มความเปนเลศ จากความสามารถทหลากหลาย

4 มความไววางใจ ในการทางานรวมกน

5 มโอกาสทางการตลาด

9

VIRTUAL ORGANIZATIONVIRTUAL ORGANIZATION

DESIGN MANUFACTURING DESIGN

COMPANYMANUFACTURING

COMPANY

SALES &MARKETING

COMPANY

LOGISTICS

COMPANY

CORE

COMPANY

FINANCE COMPANY

10

ระดบของผใชระบบสารสนเทศ

โดยท วไปนยมแบงประเภทของผใชระบบสารสนเทศตามระดบการปฏบตงานหรอ

ร ดบของผใชร บบสารสนเทศ

โดยทวไปนยมแบงประเภทของผใชระบบสารสนเทศตามระดบการปฏบตงานหรอ

การบรหารจดการ ม 4 ระดบ ดงน

ป ป 1. ผปฏบตงาน (Workers) เปนบคลากรทดาเนนงานดานสนบสนนและอานวยความสะดวกใหกบบคลากรฝายตางๆ ทากจกรรมประจาวน ตลอดจนการจดทาฐ ฐานขอมลและรายงานขององคการ

2. ผบรหารระดบปฏบตการ (Operational Managers) เปนหวหนางาน ททาหนาท ป ป ใ ป ไป ควบคมและดแลการดาเนนงานประจาวนของบคลากรระดบปฏบตงานใหเปนไปอยาง

มประสทธภาพ สารสนเทศทใช ไดแก รายงานการปฏบตงานของพนกงาน ขอมลการลงทะเบยนของนกศกษา ขอมลการฝาก ถอนเงน เปนตนลงทะเบยนของนกศกษา ขอมลการฝาก-ถอนเงน เปนตน

ระดบของผใชระบบสารสนเทศ3.ผบรหารระดบกลาง (Middle Managers) เปนผกากบดแลการทางานของผบรหารระดบ

ปฏบตการ รวมถงการวางแผนยทธวธเพอใหการดาเนนงานขององคการบรรลเปาหมาย แล

ร ดบของผใชร บบสารสนเทศ

ปฏบตการ รวมถงการวางแผนยทธวธเพอใหการดาเนนงานขององคการบรรลเปาหมาย และประสานงานกบผบรหารเพอรบนโยบายแลวนามาวางแผนปฏบตงาน สารสนเทศทใช ไดแก รายงานยอดขายประจาเดอน การปรบตวของตลาด เปนตนรายงานยอดขายประจาเดอน การปรบตวของตลาด เปนตน

4. ผบรหารระดบสง (Senior Managers/Executive Managers) เปนผบรหารระดบ

สงสดขององคการ รบผดชอบดานวางแผนกลยทธ เพอกาหนดเปาหมายแล วตถปร สงคของสงสดขององคการ รบผดชอบดานวางแผนกลยทธ เพอกาหนดเปาหมายและวตถประสงคขององคการ ตลอดจนดแลองคการในภาพรวม สารสนเทศทใชสวนใหญจะเกยวของกบภายนอกองคการ เชน คแขงท งในและตางประเทศ เศรษฐกจ การเมองและกฎหมาย นโยบายภาครฐ องคการ เชน คแขงทงในและตางประเทศ เศรษฐกจ การเมองและกฎหมาย นโยบายภาครฐ สงคม เปนตน

บทบาทแล ชนดของร บบสารสนเทศทนามาใชในองคกรจ แตกตางกนไปบทบาทและชนดของระบบสารสนเทศทนามาใชในองคกรจะแตกตางกนไป

ตามระดบโครงสรางองคกร

ระดบของผใชระบบสารสนเทศ

ระดบวางแผนกลยทธระดบวางแผนกลยทธ

ระดบบรหารจดการระดบบรหารจดการ

ระดบควบคมการระดบควบคมการปฏบตการปฏบตการ

ระดบระดบปฏบตงานปฏบตงานปฏบตงานปฏบตงาน

13

ประเภทของระบบสารสนเทศ

1. ระบบสารสนเทศจาแนกตามประเภทธรกจ

เชน โรงพยาบาล, โรงแรม, ธนาคาร, โรงภาพยนตร และ สถานศกษา

2 ระบบสารสนเทศจาแนกตามหนาทของงาน2. ระบบสารสนเทศจาแนกตามหนาทของงาน

เชน ระบบตามฝาย/แผนก ตาง ๆ ใน องคกร

3. ระบบสารสนเทศจาแนกตามลกษณะการดาเนนงาน

เชน TPS, MIS, EIS, OIS, DSS, AI และ ES

14

ระบบสารสนเทศจาแนกตามประเภทธรกจระบบสารสนเทศจาแนกตามประเภทธรกจ

สายการบน

15

ระบบสารสนเทศจาแนกตามหนาทของงาน

16

1) ระบบประมวลผลธรกรรม 1) ระบบประมวลผลธรกรรม 1) ร บบปร มวลผลธรกรรม (Transaction Processing System :TPS)

1) ร บบปร มวลผลธรกรรม (Transaction Processing System :TPS)

คอ ระบบสารสนเทศทเกยวของกบการรบขอมลธรกรรมท ไ ใ เกดขน เข ามาบนทกไว ในระบบคอมพวเตอร แลว

ประมวลผลขอมล ออกมาในรปแบบตางๆ เชน เอกสารปร มวลผลขอมล ออกมาในรปแบบตางๆ เชน เอกสารทางธรกจ รายงานทางธรกจ เ ปนต นประกอบด วย ระบบงานขายและการตลาด ระบบงานการผลต ระบบงานบญช การเงน ระบบงานทรพยากรมนษยและระบบเฉพาะบญช-การเงน ระบบงานทรพยากรมนษยและระบบเฉพาะอนๆ

Transaction Processing Systems:TPSTransaction Processing Systems:TPSg yg y

หนาทของระบบ TPS

การจดกลมของขอมล (Classification)การจดกลมของขอมล (Classification)

การคดคานวณ (Calculation)( )

การเรยงลาดบขอมล (Sorting)

การสรปขอมล (Summarizing)

การจดเกบขอมล (Storage)

18

Transaction Processing Systems:TPSg y

ป สรปลกษณะสาคญ

มการประมวลผลขอมลเปนจานวนมาก

แหลงขอมลสวนใหญมาจากภายในและผลทไดเพอตอบสนอง ใ ใ ป ตอผใชภายในองคกรเปนหลก

กระบวนการประมวลผลขอมลมการดาเนนการเปนประจา เชน ทกวน ทกสปดาห ทกเดอน

ใ มความสามารถในการเกบฐานขอมลจานวนมาก

19

Transaction Processing Systems:TPSTransaction Processing Systems:TPS

สรปลกษณะสาคญมการประมวลผลขอมลทรวดเรวมการประมวลผลขอมลทรวดเรวTPS จะคอยตดตามและรวบรวมขอมลภายหลงจากทผลตขอมล

ออกมาแลวขอมลทปอนเขาไปและทผลตออกมามลกษณะมโครงสรางทชดเจน(structured data)

ความซบซอนในการคดคานวณมนอยความซบซอนในการคดคานวณมนอย

มความแมนยาและความนาเชอถอคอนขางสง

20

Process of TPSProcess of TPS

1. Batch Processingg

การประมวลผลเปนชด โดยการรวบรวม

ขอมลทเกดจากธรกรรมทเกดขนและ

รวบรวมไวเปนชด เพอตรวจสอบความ

ถกตอง หรอจดลาดบใหเรยบรอยกอนทจะ

สงไปปร มวลผล โดยการปร มวลผลนจ ทาสงไปประมวลผล โดยการประมวลผลนจะทา

เปนระยะๆ

21

Process of TPS2. Real-time Processing

ขอมลจะไดรบการประมวลผลและทาใหเปนเอาทพททนททมการปอนใหเปนเอาทพททนททมการปอนขอมลของธรกรรมทเกดขน เชน การเบกเงนจากต ATM

ถาประมวลผล Online เรยกวาป ม O e ย

OLTP

http://www.hypergurl.com/blog/databases/22

Management Information System : MISg y

รายงานทจดทาตามระยะเวลาทกาหนด (Periodic)รายงานทจดทาตามร ย เวลาทกาหนด (Periodic)

รายงานสรป (Summarized)

ไรายงานทจดทาตามเงอนไขเฉพาะ (Exception)

รายงานจดทาตามความตองการ (Demand)

http://informationr.net/ir/9‐4/p191fig2.gif23

Management Information System : MISg y

หนาท

ชวยในการตดสนใจในงานประจาของผบรหารระดบกลางชวยในการตดสนใจในงานปร จาของผบรหารร ดบกลาง

ชวยในการทารายงาน

ชวยในการตดสนใจทเปนเหตการณทเกดขนบอยๆ และมโครงสรางแนนอน เชน การอนมตสนเชอใหกบลกคาโครงสรางแนนอน เชน การอนมตสนเชอใหกบลกคา

มขอมลในอดต ปจจบน และวเคราะหแนวโนมในอนาคต

24

Decision Support Systems: DSSpp y

ลกษณะ

ใชสาหรบประกอบการตดสนใจทเกยวของกบสถานการณทมลกษณะเปนแบบไมมโครงสราง (unstructured situations) โดยจะมการนาวจารณญาณของมนษยกบขอมลจากคอมพวเตอรมาใชประกอบในการ ตดสนใจ

ระบบ DSS ชวยตอบสนองความตองการทไมไดคาดการณมากอน ระบบ DSS ชวยตอบสนองความตองการทไมไดคาดการณมากอน

ชวยในการตดสนใจทตองการความรวดเรวสง

จดการเกบขอมลซงมาจากหลายแหลงได ทงภายในและภายนอกหนวยงาน

นาเสนอไดท งรายงานทเปนขอความและกราฟก

25

ความแตกตางระหวาง MIS และ DSS

MIS DSS

• มสารสนเทศอยแลว

• ปญหาเปนแบบมโครงสราง

• ออกแบบเพอสนบสนนการตดสนใจสาหรบงานเฉพาะญ

• ควบคมการปฏบตงานขององคกรท วไป

• สารสนเทศทไดเปนลกษณะรายงานสรป

• ปญหาเปนแบบกงโครงสรางและไมมโครงสรางสารสนเทศทไดเปนลกษณะรายงานสรป

• เปลยนแปลงรวดเรว,ไมแนนอน

• วเคราะหแนวโนมและเสนอสารสนเทศเปนทางเลอกใหผบรหาร

• กระบวนการวเคราะหซบซอนกวา

• ไดสารสนเทศทโตตอบกบผใชทนท

26

Decision Support Systemspp y

27

Executive Information Systems: EISy

Executive Information Systems-EIS

Executive Support Systems-ESS

ถกออกแบบมาเพอชวยในการตดสนใจของผบรหารระดบสง ซงใชในการวางแผนกลยทธหรอแปนการดาเนนงานระยะยาวขององคกร กลยทธหรอแปนการดาเนนงานระยะยาวขององคกร

ใชขอมลท งจากภายนอกองคกรและในองคกร (ขอมลทถายทอดมาจากระบบ MIS ล DSS) โดย วตถปร ส ค อกล กรอ อ ล ล า ส อ ฉ า สว และ DSS) โดยมวตถประสงคเพอกลนกรองขอมลและนาเสนอเฉพาะสวนทม

ความสาคญตอผบรหารระดบสง

เปนเครองมอชวยในการคานวณทวไปและการสอสาร

เนนการใชเทคโนโลยข นสง เชน โปรแกรมกราฟฟค เปนตน

28

Executive Information Systems: EIS

หนาทของ EISชวยในการวางแผนกลยทธ

ชวยในการควบคมเชงกลยทธ (Strategic control)

การสรางเครอขาย (Networks)การสรางเครอขาย (Networks)ชวยในการตดตามสถานการณอยางใกลชด

ชวยในการจดการกบวกฤต (Crisis management)

29

Executive Information Systems: EISExecutive Information Systems: EIS

คณสมบตของ EIS

สนบสนนการวางกลยทธ และการวางแผนกลยทธ

เชอมโยงกบสงแวดลอมภายนอกองคการ โดยเฉพาะขาวสารทเกดจากสงแวดลอมภายนอก

มความสามารถในการคานวณภาพกวาง เนองจากตองเกยวของกบปญหาทมโครงสรางไมแนนอนและขาดความชดเจน

งายตอการเรยนรและใชงาน เนองจากผบรหารมกจกรรมทหลาหลายหรออาจจะกลาวไดวาเวลาของผบรหารมคามาก

พฒนาเฉพาะสาหรบผบรหาร

30

31

ปญญาประดษฐ (Artificial Intelligence: AI)ปญญาปร ดษฐ (Artificial Intelligence: AI)

เปนความพยายามในการพฒนาระบบคอมพวเตอร ทงฮารดแวรและ

ซอฟทแวรใหสามารถปฏบตงานเหมอนกบมนษยหรอเลยนแบบการทางานซอฟทแวรใหสามารถปฏบตงานเหมอนกบมนษยหรอเลยนแบบการทางาน

ของมนษย มอยหลายสาขา เชน

ระบบการมองเหน(Vision Systems) ถกพฒนาเพอลอกเลยนการมองเหนของ

บคคล

ระบบเครอขายเสนประสาท(Neural Network) เปนระบบคอมพวเตอรทถกพฒนา

ใหจาลองการทางานของเสนประสาทสามารถสงเกต เรยนร การจดจา การทาซา

หนยนต(Robotics) ซงสามารถนามาใชในโรงงานอตสาหกรรมตองการความ

เทยงตรงในการผลตสนคาจานวนมากหรอใชในงานทเสยง

32

ระบบผเชยวชาญ (E t S t ES)ระบบผเชยวชาญ (Expert Systems: ES)

ป ผเชยวชาญ หมายถง พนกงานกลมทมความรสง เปนทยอมรบขององคกร เชน หมอ วศวกร นกกฎหมาย นกวทยาศาตร เปนตน เปนกลมผรบผดชอบในการสรางขาวสารทเปนประโยชนหรอ องคความรใหมความรใหม

เปนระบบททาหนาทรวบรวมและจดเกบความรและประสบการณของ ผเชยวชาญ เพอชวยในการหาขอสรปและคาแนะนาใหกบผใช เชน การ

รกษาโรคของแพทย และการทางานของบรษทบตรเครดต เปนตน

33

Expert Systems: ESExpert Systems: ES

ประโยชนของ ES

ใหคาแนะนาเกยวกบความรหรอความชานาญเฉพาะดานแกผใชโดยท วไป

ใหความชวยเหลอผเชยวชาญ

ทดแทนผเชยวชาญทดแทนผเชยวชาญ

กระจายความร โดยเฉพาะสาขาทตองอาศยบคลากรทมความชานาญ เชน แพทย นกการเงน นกธรณวทยานกธรณวทยา

ความแนนอน เปนการสรางความแนนอนและความเทยงตรงใหเกดขน เชน การวเคราะหหลกทรพย หรอการวเคราะหแหลงแร เปนตนหลกทรพย หรอการวเคราะหแหลงแร เปนตน

เตรยมการสาหรบอนาคต ลดความเสยงและปองกนการขาดแคลนความรและประสบการณในการตดสนใจเมอเกดความตองการขนการตดสนใจเมอเกดความตองการขน

34

Expert Systems: ESp y

ตวอยางของระบบผเชยวชาญ

• ดานการแพทย

• ดานการผลต

• ดานธรณวทยา

• ดานกระบวนการผลต

• ดานกระบวนการทางานของบรษทบตรเครดต• ดานกระบวนการทางานของบรษทบตรเครดต

• ดานกฎหมายระหวางประเทศ

ป• ดานการคาระหวางประเทศ

35

Expert Systems: ES

องคประกอบของระบบผเชยวชาญองคประกอบของระบบผเชยวชาญ

• ฐานความร (Knowledge base)

• เครองมอในการการอนมาน (Inference Engine)

• อปกรณชวยในการอธบาย (Explanation facility)

• อปกรณในการหาความร (Knowledge acquisition facility)

• การตดตอกบผใช (U I t f )• การตดตอกบผใช (User Interface)

36

องคประกอบของระบบผเชยวชาญองคประกอบของระบบผเชยวชาญ

Inference Engine

อปกรณชวย

ในการอธบาย

อปกรณในการเกบ

รวบรวมความรUser

interfaceฐานความร

ผเชยวชาญ ผใช

ทมา:ปรบจาก Stair&Reynolds.(1999:494).37

Expert Systems: ESExpert Systems: ES

ขอจากดของระบบผเชยวชาญ

การเกบความรจากผเชยวชาญทาไดยากการเกบความรจากผเชยวชาญทาไดยาก

การสรางกฎตางๆ ทาไดยากการสรางกฎตางๆ ทาไดยาก

ใชแกปญหาไดเฉพาะจดเทาน น

38

ระบบสารสนเทศสานกงาน (Office Information System: OIS)ระบบสารสนเทศสานกงาน (Office Information System: OIS)

เปนระบบชวยจดการงานเอกสารผานโปรแกรมประเภท d เปนระบบชวยจดการงานเอกสารผานโปรแกรมประเภท word

,excel ,outlook เปนตนและงานดานการตดตอสอสาร เชน e-

mail ,voice mail,video conference

เจาหนาททเกยวของกบขอมลโดยตรงและทางานตามข นตอนทถกกาหนดไว ไดแก เลขานการ พนกงานบญช พนกงานถกกาหนดไว ไดแก เลขานการ พนกงานบญช พนกงานเอกสารและผบรหารททาหนาทเกยวกบรวบรวมและแจกจายขอมล

Office Information Systems: OISOffice Information Systems: OIS

ระบบจดการเอกสาร

ระบบควบคมและสงผานขาวสารระบบสารสนเทศสาหรบสานกงาน

ระบบประชมทางไกล

ระบบสนบสนนการดาเนนงานในสานกงาน

40

Office Information Systems: OISy

การประมวลคา

ระบบจดการเอกสารระบบจดการเอกสาร การผลตเอกสารหลายชด

การออกแบบเอกสารการออกแบบเอกสาร

การประมวลรปภาพ

รปแบบ ระบบจดการเอกสารการเกบรกษา

ระบบควบคมและสงผานขาวสาร

โทรสาร ไปรษณยอเลกทรอนกส ไปรษณยเสยง

41

ความสมพนธระหวางระบบสารสนเทศแบบตางๆในองคกรความสมพนธระหวางระบบสารสนเทศแบบตางๆในองคกร

ประวตพนกงาน (ระบบทรพยากรบคคล)

รหสพนกงาน ชอพนกงาน ตาแหนง เรมงานเมอ สถานภาพสมรส

รายงานภาระงานของพนกงาน (ระบบบญชเงนเดอน)

รหสพนกงาน อตราเงนเดอน อตราจางลวงเวลา ช วโมงการทางาน

รายงานยอดขายประจาเดอนธนวาคม (ระบบขายสนคา)รายงานยอดขายประจาเดอนธนวาคม (ระบบขายสนคา)

ชอพนกงาน สนคาทขาย จานวนทขาย

42

DSS TPSKWS MISESSDSS TPSKWS MISESS

คลงขอมลขององคกร คลงขอมลขององคกร ((Organizational Data Warehouse)Organizational Data Warehouse)

ฐ ฐ ((O i i l D b )O i i l D b )ฐานขอมลองคกร ฐานขอมลองคกร ((Organizational Database)Organizational Database)

ระบบบญช ระบบการเงน ระบบการตลาด ระบบทรพยากรบคคล

43