บทบาทมหาอ านาจ กับ การเมืองไทย ·...
TRANSCRIPT
ภวน บณยะเวชชวน
บทบาทมหาอ านาจ กบ การเมองไทย
1
แนวทางการศกษาการเมองไทย (1)
การศกษาองคประกอบและพลวตของตวแสดงภายในรฐ ระบอบการเมอง (อ านาจอธปไตยเปนของใคร)
ระบบราชการ และโครงสรางการบรหารจดการ
พรรคการเมอง กลมผลประโยชน และการเลอกตง
สถาบนการเมองและรฐธรรมนญ
การเคลอนไหวทางสงคม การมสวนรวมทางการเมอง
2
แนวทางการศกษาการเมองไทย (2)
ปญหา ประเทศไทยไมไดอยประเทศเดยวในโลก
ประเทศ/รฐไทยเปน “หนวย” หนงในระบบระหวางประเทศ
การเมองภายใน กบ การเมองระหวางประเทศ มปฏสมพนธซงกนและกน
การศกษาการเมองไทยจงไมสามารถแยกขาดจากการศกษาความสมพนธระหวางประเทศ/การเมองระหวางประเทศ โดยเฉพาะนโยบายและบทบาทของประเทศมหาอ านาจ
3
แนวทางการศกษาการเมองระหวางประเทศ (1)
การเมองระหวางประเทศศกษาอะไร ความสมพนธระหวางรฐ (state) - สงครามและความขดแยง
การทต การทหาร และยทธศาสตร โดยเฉพาะรฐมหาอ านาจ
ปฏสมพนธขามพรมแดน
โลกาภวตน – การปฏวตเทคโนโลยสารสนเทศ
4
แนวทางการศกษาการเมองระหวางประเทศ (2)
สจนยม (การมองโลกตามความเปนจรง) ในฐานะหลกพนฐานในการศกษาการเมองระหวางประเทศ อาณาบรเวณทางการเมองถกก าหนดโดยกฎทเปนวตถวสยซงมรากฐานมาจากธรรมชาตของมนษย
ผลประโยชนถกนยามผานอ านาจ ผลประโยชนและอ านาจแตกตางกนไปตามพนทและเวลา ไมมศลธรรมสากลในการท าความเขาใจพฤตกรรมของรฐ ความพยายามทางศลธรรมของรฐไมสามารถเทากบศลธรรมสากล อาณาบรเวณทางการเมองมความเปนอสระจากอาณาบรเวณอน
5
แนวทางการศกษาการเมองระหวางประเทศ (3)
สจนยมใหม ระบบระหวางประเทศมลกษณะ “อนาธปไตย” เพราะ รฐบาลโลกไมสามารถเปนจรงไดในทางปฏบต
เปาหมายสงสดของรฐเหนอผลประโยชนอนใด คอ ความมนคง (security)
เพอเปาหมายดงกลาวรฐพยายามเพมอ านาจทางทหารและเศรษฐกจ
สภาวะกลนไมเขาคายไมออกทางความมนคง (security dilemma)
6
แนวทางการศกษาการเมองระหวางประเทศ (4)
รฐมหาอ านาจ (Great Powers) ทตงทางภมศาสตร ทรพยากร และประชากร
ความสามารถ (อ านาจ) ทางทหารและเศรษฐกจ
การพฒนาทางนวตกรรม วทยาศาสตร และเทคโนโลย
อ านาจทางวฒนธรรมและความคด
ขวอ านาจในระบบระหวางประเทศ = จ านวนรฐทครองความเปนเจา(ทางทหาร) โดยทไมมรฐอนใดสามารถทาทายได
7
สงครามเยน (1)
ระบบระหวางประเทศแบบสองขวอ านาจ สองมหาอ านาจหลก
สหรฐอเมรกา – โลกเสร
สหภาพโซเวยต – คายคอมมวนสต
ภายหลงจนแยกออกจากคอมมวนสต โลกกลายเปนสามขวอ านาจ
ไมมการปะทะกนโดยตรงระหวางมหาอ านาจ อาวธนวเคลยร ในฐานะเครองมอการปองปราม
8
สงครามเยน (2)
กลมพนธมตร และเขตอทธพลของมหาอ านาจ อาท ยโรปตะวนตกในฐานะเขตอทธพลของสหรฐฯ และยโรปตะวนออกในฐานะเขตอทธพลของสหภาพโซเวยต เปนตน
เอเชยตะวนออกเฉยงใตภาคพนทวป / อนโดจนในฐานะแนวรบระหวางตวแทนของมหาอ านาจ เวยดนามเหนอ / เวยดนามใต
ปญหาลาวและกมพชา
9
สงครามเยน (3)
10
สงครามเยน (4)
จดเรมตนของสงครามเยน จดเรมตนของสงครามเยน และ จดเรมตนของสงครามตอตานการกอการราย (รวมถงลกษณะของความสมพนธระหวางประเทศปจจบน) มรปแบบรวมกน ดงนนการจะเขาใจแนวโนมการเมองระหวางประเทศปจจบนจงตองกลบไปยอนพจารณารปแบบของอดต
11
สงครามเยน (5)
ลกษณะรวมของสงครามทงสองครง ความลมเหลวของสหรฐฯ ในงานขาวกรอง น าไปสการเปลยนกระบวนทศนในการด าเนนนโยบายตางประเทศและความมนคง รวมทงรปแบบของการเมองภายในสหรฐฯ และ การเมองระหวางประเทศ
การสรางความเชอมโยงระหวางองคประกอบเชงอดมการณและวตถของการเมองและความสมพนธระหวางประเทศ
การตอบสนองของสหรฐฯตอภยคกคามเชงอดมการณ ซงคกคามอ านาจเชงวตถ (การทหารและเศรษฐกจ) และคณคาความเปนอเมรกน
12
สงครามเยน (6)
สงครามเยนไมไดเกดจากการแขงขนกนระหวางสองขวอดมการณ หากแตเกดจากการรางภาพและจดวางต าแหนงแหงทของความขดแยงและนยของความขดแยงนน
สหรฐฯตงแตสมยของประธานาธบด Woodrow Wilson ไมไววางใจพรรคคอมมวนสตในรสเซยนบแตการปฏวต Bolshevik ไมใชเพยงเพราะไมเปนประชาธปไตย หากแตรวมถงหวนเกรงการสงเสรมแนวคดปฏวตไปยงรฐอน ๆ
13
สงครามเยน (7)
เปาหมายของสตาลน (สหภาพโซเวยต) ตองปราบปรามเยอรมนเปนการถาวร ขอตกลงหลงสงคราม (postwar settlement) ใด ๆ จ าเปนตองพงพาอ านาจทางทหารและเศรษฐกจของสหรฐฯ
การแสวงหาความรวมมอและไมเผชญหนากบสหรฐฯจงเปนสงทมความส าคญสงสดส าหรบโซเวยต แมจะมขอแตกตางทางอดมการณกตาม
14
สงครามเยน (8)
สญญาณภยคกคามจากโซเวยตและลทธคอมมวนสต ขนาดทางภมศาสตรของโซเวยตกนอาณาบรเวณตงแต ยโรปถงเอเชย + ความตองการครอบครองจดยทธศาสตร เชน ชองแคบตรก ซงเปนเสนทางเขาถงแหลงน ามนในตะวนออกกลาง
การแผขยายของลทธคอมมวนสตไปยงยโรปและเอเชย โดยเฉพาะสงครามกลางเมองในกรซ และสงครามกลางเมองในจน รวมทงเอเชยตะวนออกเฉยงใต
15
สงครามเยน (9)
การตอบสนองจากสหรฐฯ ระบบเศรษฐกจแบบ Bretton Woods (สงเสรมทนนยมเสร) ยทธศาสตรการปดลอมลทธคอมมวนสตทางทหารและทางเศรษฐกจ
เอกสารคณะมนตรความมนคงแหงชาต ฉบบท 64 (NSC-64) -ความส าคญของอนโดจนและเอเชยตะวนออกเฉยงใต
เอกสารคณะมนตรความมนคงแหงชาต ฉบบท 68 (NSC-68) ภยคกคามคอมมวนสตถกยนยนดวยการตกเปนคอมมวนสตของจนแผนดนใหญ และสงครามเกาหล
การใชปฏบตการลบ และบทบาทของ CIA16
สหรฐฯ กบ การเมองไทยสมยจอมพล ป. (1)
ไทยภายใตจอมพล ป. เลอกเขากบคายโลกเสร สวรรณภม หรอ จกรวรรดไทยอนยงใหญ ในฐานะภาพความเปนไทย
ในทศนะชนชนน าในเรองต าแหนงแหงทของชาตในภมภาค องคการสนธสญญาปองกนภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต
(SEATO) – ประเทศในเอเชยตะวนออกเฉยงใตมไทยและฟลปปนส เปนสมาชก
ลทธคอมมวนสตถกสรางในฐานะศตรแหงชาตและความไมเปนไทย แมวาในขณะนนภยคกคามคอมมวนสตจะอยในระดบต า
17
สหรฐฯ กบ การเมองไทยสมยจอมพล ป. (2)
ความชวยเหลอของสหรฐฯ ในการขยายบทบาทของกองก าลงต ารวจและกองก าลงกงทหาร
จอมพล ป. ขยายองคกรและศกยภาพของก าลงต ารวจ ความรวมมอเรองขาวกรอง ปฏบตการลบ และกองก าลงกงทหาร
18
สหรฐฯ กบ การเมองไทยสมยจอมพลสฤษด (1)
มความเปนไปไดวาสหรฐฯรเหนเปนใจกบการรฐประหารของจอมพลสถษด เพราะประธานาธบดและรฐมนตรตางประเทศสหรฐฯไดพบกบสฤษดขณะทเขารกษาตวในโรงพยาบาลทหารในสหรฐฯกอนการรฐประหาร
สหรฐฯ พอใจกบยดยนตอตานคอมมวนสตของระบอบสฤษด รวมถงเสถยรภาพของระบอบเพราะไดรบการสนบสนนจากชนชนน า
ดาวเทยมสปตนก 1 ของสหภาพโซเวยต การตงฐานทพของสหรฐฯในประเทศไทย R&R – ภาคบรการโดยเฉพาะการทองเทยวกลายมาเปนภาค
เศรษฐกจหลกทดงดดเงนจากภายนอก19
สหรฐฯ กบ การเมองไทยสมยจอมพลสฤษด (2)
เศรษฐกจแบบทนนยม แผนพฒนาเศรษฐกจแหงชาต Board of Investment of Thailand (BOI)
Thanat-Rusk communiqué
20
ผลกระทบของบทบาทสหรฐฯ ตอ การเมองไทยสมยจอมพล ป. และจอมพล สฤษด นโยบายของสหรฐฯใหความส าคญ ตอ การทหาร ความมนคง และ
เสถยรภาพเพยงอยางเดยว ละเลยการใหความส าคญตอเสรของปจเจกภายในประเทศ และความ
ยตธรรมทางสงคมทถกปดกนโดยระบอบอ านาจนยม ท าใหฐานการเมองไทยแคบลงอยแคชนชนน า โดยเฉพาะทหาร สรางความเขมแขงใหกบแนวโนมทไทยจะไปสระบอบสมบรณาญา
สทธ (absolutism) กระตนใหผน าทหารเกบกดปดทบเสรภาพของปจเจก และพหนยมซง
เปนหลกทไดรบการยอมรบนบถอในสงคมตะวนตก
21
การเมองระหวางประเทศในศตวรรษท 21 (1)
ระบบระหวางประเทศมลกษณะก าลงกลายเปนสองขวอ านาจ คอ สหรฐอเมรกา กบ จน
การกอการราย 11 กนยายน 2001
สงครามตอตานการกอการราย
สหรฐฯ กลบเขามามบทบาทในภมภาคอกครง โดยสรางพนธมตรตอตานการกอการราย และมสวนรวมในเวทระหวางประเทศตาง ๆ
เอเชยตะวนออกเฉยงใตภาคพนทวป อาจกลาวไดวาเปน เขตอทธพลของจน โดยเฉพาะเมอสหรฐฯถอนตวออกจากภมภาคหลงหลกการนกสน
22
การเมองระหวางประเทศในศตวรรษท 21 (2)
ยทธศาสตรของสหรฐฯ ปดลอมการขยายอทธพลของจน
ใชแนวนโยบายแทรกแซง (interventionist policy) การเมองภายในของรฐอน
สหรฐฯตองการเปนศนยกลางของเวทความรวมมอระหวางรฐในภมภาคตาง ๆ ทวโลก
ยทธศาสตรของจน แสวงหาสถานะมหาอ านาจทไดรบการยอมรบ
ใชแนวนโยบายไมแทรกแซงกจการภายใน การเมองภายในเปนเรองของแตละรฐททรงไวซงอ านาจอธปไตยเหนอดนแดน
23
บทบาทสหรฐฯ กบ การเมองไทยหลงป 2006 (1)
ความรวมมอทางทหารและปฏบตการลบ ในภารกจลบของหนวยขาวกรองสหรฐฯ อาท การอนญาตใหใชสนามบน การจบตวผกอการรายมสลมหวรนแรง เปนตน
สหรฐฯมโครงการความชวยเหลอและความรวมมอกบกองทพไทย ผานการซอมรบทจดขนเปนประจ า
การทต และงานขาวกรอง – ตามโทรเลขการทตทร วไหลออกมาแสดงใหเหนวา สหรฐฯรลวงหนาวาจะมการรฐประหารในป 2006
24
บทบาทสหรฐฯ กบ การเมองไทยหลงป 2006 (2)
บทบาททางการทตของเจาหนาทระดบสงสหรฐฯ ในการเขาพบแกนน าของกลมเคลอนไหวทางการเมอง
ทาทของสหรฐฯตอความขดแยงทางการเมองของไทยและผลลพธ มลกษณะคลมเครอ
นโยบายตางประเทศของไทย (สนลลม / ไผลลม) น าไปสความไมมนใจของสหรฐฯ ในฐานะพนธมตรทซอสตย และไทยมความส าคญทางยทธศาสตรลดลง โดยสหรฐฯ หนกลบมาใหความส าคญกบการพฒนาความสมพนธกบกลมประเทศอนโดจนและพมา
25