สทธมนษยชนกบกระบวนการยตธรรมทางอาญา

โดย

ผศ.ดร.อคคกร ไชยพงษ

คณะนตศาสตร มหาวทยาลยราชภฏสราษฎรธาน

สทธมนษยชน (HUMAN RIGHTS)สทธมนษยชน (Human Rights) หมายถง สทธความเปนมนษยหรอสทธ

ในความเปนคน อนเปนสทธตามธรรมชาตของมนษยทกคนทตดตวมาตงแตเกด สทธ

มนษยชนเปนสทธทไมสามารถโอนใหแกกนได และไมมบคคล องคกรหรอแมแตรฐจะ

ลวงละเมดสทธความเปนมนษยนไดสทธในความเปนมนษยนเปนของทกคน ไมเลอกวา

จะมเชอชาต ศาสนา แหลงก าเนด เพศ อาย สผว ทแตกตางกนหรอมความแตกตางกนใน

ดานสขภาพ ความคดเหนทางการเมองหรอความเชอทางศาสนาหรอฐานะทางเศรษฐกจ

สงคม สทธมนษยชนนนไมมพรมแดน

นยามตามพระราชบญญตสทธมนษยชนแหงชาต 2542 มาตรา 3

“ สทธมนษยชน หมายถง ศกดศรความเปนมนษย สทธ เสรภาพ และความ

เสมอภาค ของบคคลทได รบรองหรอคมครอง ตามรฐธรรมนญแหง

ราชอาณาจกรไทยหรอตามกฎหมายไทย หรอตามสนธสญญาทประเทศไทยม

พนธกรณทจะตองปฏบตตาม ”

สทธมนษยชน (HUMAN RIGHTS)

•Universality หลกสากล

•Indivisibility ไมแบงแยกระหวางสทธ (ทาง พลเมอง การเมอง เศรษฐกจ

สงคม/วฒนธรรม)

•Inalienability ขจดสทธ/เบกถอนไมได

•Interconnected/Intersection เชอมโยงกน

ความสมพนธ

• ปจเจกชน VS รฐ

• ชมชน VS รฐ

• ชมชน VS ปจเจกชน

• ชมชน VS ชมชน

• ปจเจก VS ปจเจก

สทธในตนตอของกฎหมายระหวางประเทศ1. ปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน ค.ศ.1948:born in dignity

2. มนษยเทาเทยมทงศกดศรและสทธ

3. บคคลมสทธโดยไมจ าแนกความแตกตางในเรองใดๆ เชน เชอชาต สผว เพศ ภาษา ศาสนา

ความคดเหนทางการเมอง หรอทางอนใด

4. บคคลมสทธในการด ารงชวต

5. บคคลมสทธไมเปนทาส

6. บคคลมสทธไมถกทรมาน หรอถกปฏบตโหดราย

สทธในตนตอของกฎหมายระหวางประเทศ (ตอ)7. บคคลมสทธทไดรบการรบรองวาเปนบคคลในกฎหมาย

8. บคคลมสทธทจะไดรบการคมครองตามกฎหมายเทาเทยมกน

9 บคคลมสทธทจะไดรบการเยยวยาอยางไดผลจากศาล

10. บคคลจะถกจบหรอกกขงโดยพลการมได

11. บคคลจะไดรยการพจารณาอยางเปนธรรมโดยศาลซงเปนอสระและไรคต

บคคลมสทธทจะไดรบการพจารณาอยางเปนธรรม บคคลมสทธทจะไดรบการสนนษฐานวาบรสทธจนกวาเปนอยางอน ไมใหมกฎหมายอาญายอนหลง

12. สทธในความเปนสวนตว

13. สทธในการเคลอนยาย

14. สทธทจะแสวงหาและพกพงในประเทศอน

15. สทธในการถอสญชาต

16. สทธทจะสมรส

17. สทธทจะเปนเจาของทรพยสนและจะถกยดทรพยโดยพลการมได

18. สทธในความคดมโนธรรมและศาสนา

19. สทธในความเหนและการแสดงออก

สทธในตนตอของกฎหมายระหวางประเทศ (ตอ)

20. สทธในการชมชนและสมาคมโดยสงบ

21. สทธทจะรวมในรฐบาลแหงประเทศของตน

22. สทธในความมนคงทางสงคม และทจะไดรบผลแหงสทธทางเศรษฐกจ สงคม

และวฒนธรรม

23. สทธทจะท างาน ทจะเลอกงานอยางเสร

24. สทธในการพกผอนและเวลาวาง

25. สทธในมาตรฐานการครองชพทเพยงพอส าหรบสขภาพ และความกนอยด

สทธในตนตอของกฎหมายระหวางประเทศ (ตอ)

26. สทธในการศกษาโดยไมคดมลคาอยางนอยทสดในชนประถม และชนพนฐาน

27. สทธในวฒนธรรม

28. สทธไดรบประโยชนจากระเบยบทางสงคม

29. หนาทในการใชสทธ และเสรภาพ บคคลตองอยภายใตเพยงเชนทจ ากดโดยและการ

เคารพโดยชอบในสทธ เสรภาพของผอน และเพอใหสอดคลองกบขอก าหนดอนยตธรรม

ของศลธรรม ความสงบเรยบรอยของประชาชาตและสวสดการโดยทว ๆไปในสงคม

ประชาธปไตย

30. ตองไมมงท าลายสทธเสรภาพ

สทธในตนตอของกฎหมายระหวางประเทศ (ตอ)

ไดกลาวเกยวกบการปฏบตงานของเจาหนาทรฐในกระบวนการยตธรรมทาง

อาญาและผลกระทบทประชาชนจะไดรบจากการปฏบตงานดงกลาวไววา

Charles de Montesquieu (1689-1755)

“ไมมความเลวรายใดทยงไปกวาความเลวราย ทไดกระท าโดยอาศยอ านาจตามกฎหมายและ ในนามของกระบวนการยตธรรมทางอาญา”

ทมา : ดร.อทย อาทเวช

ภาพแสดงความสมพนธของกระบวนการยตธรรม สงคม และอาชญากรรม

พนจากกระบวนการยตธรรมกลบสสงคม

ต ารวจ อยการ คมประพฤต

ศาล

ทนายความ ราชทณฑ

อาชญากร- ครงแรก- ท าผดซ า

เหยออาชญากรรม

สอบสวน/จบกม

วางตางแกตางคด

ฟองคด พพากษา คมขง

แกไขฟนฟเฉพาะราย

พนจากกระบวนการยตธรรม

สทธมนษยชนในกระบวนการยตธรรม

•มนษยชนในกระบวนการยตธรรม

• กฎหมายระหวางประเทศดานสทธมนษยชน

• สทธของผเสยหาย

• สทธของผถกจบ ผตองหา จ าเลย

•มาตรการบงคบในคดอาญา

• จบ คน ควบคม ขง • การรอฟนคดขนพจารณาใหม • การคมครองสทธเดก ฯลฯ

การคมครองสทธของผตองหาตามหลกนตธรรม

การคมครองสทธของผตองหาตามหลกนตธรรม • Cherif M. Bassiouni, “Human Rights

in the Context of Criminal Justice”, 1993 กลาวถงหลกประกนส าคญในการคมครองสทธ

ของผตองหาหรอจ าเลยในคดอาญาวาจะตองประกอบดวยหลกการอยางนอย 3 ประการคอ

1. สทธทจะไดรบการสนนษฐานไวกอนวาเปนผบรสทธ (Right to presumption of innocence) 2. สทธทจะไดรบการชวยเหลอทางคด (Right to assistance of counsel)3. สทธทจะไดรบการพจารณาโดยชอบธรรม (Right to a fair trial)

, ,

สาระส าคญของกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมอง (ICCPR)

•ลกษณะทวไปของกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง

• หลกการพนฐานของกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง

• สทธเสรภาพตามกตกา ICCPR

• กฎหมายภายในทเกยวของกบกตกา ICCPR

• กรณศกษาในประเทศไทยและตางประเทศ

กตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง

• ในปค.ศ.1948 สมชชาใหญแหงสหประชาชาตไดรบปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน (Universal

Declaration of Human Rights) ในฐานะทเปนมาตรฐานขนต าในการเคารพสทธมนษยชนพนฐานของทกชาต

ในโลก

• หลงจากนน มความพยายามในการท าใหการปฏบตตามมาตรฐานขนต าภายใตปฏญญาสากลนนชดเจนมากขน

ในป ค.ศ.1966 สมชชาใหญแหงสหประชาชาตไดรบรองกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธ

ทางการเมอง (ICCPR) •

• ประเทศไทยไดเขาเปนภาคกตกา ICCPR โดยการภาคยานวต เมอวนท 29 ตลาคม พ.ศ.2539 โดยมผลบงคบใช

กบประเทศไทยเมอวนท 29 มกราคม พ.ศ.2540

• โดยมการท าถอยแถลงตความไวใน 4 ประเดนคอ ขอ 1 วรรค 1, ขอ 6 วรรค 5, ขอ 9 วรรค 3, และขอ 20 วรรค 1

(International Covenant on Civil and Political Rights : ICCPR)

หลกพนฐานของกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง

1. สทธในการก าหนดเจตจ านงของตนเอง(ขอบท 1)

2. หลกการไมเลอกปฏบต (ขอบท 2 วรรค 1, ขอบท 3, ขอบท 4, ขอบท 20 วรรค 2)

3. หลกการความเสมอภาคกนตามกฎหมาย และสทธทจะไดรบ ความคมครองเทาเทยม

กนตามกฎหมาย (ขอบท 26, ขอบท 14 วรรค 1, วรรค 3, ขอบท 25)

4. หลกการความเสมอภาคระหวางบรษและสตร (ขอบท 3)

5. หลกการรอนสทธ (ขอบท 4)

สทธในการก าหนดเจตจ านงตนเอง เปนสทธทส าคญยงจงถกก าหนดไวกอนสทธอนๆ เพราะการบรรลสทธประการนเปนเงอนไขทจ าเปนตอการรบประกนและการใชสทธมนษยชนของปจเจกบคคลอยางมประสทธภาพ และจ าเปนตอการสงเสรมและการเสรมความแขงแกรงของสทธเหลานน .

หลกพนฐานของกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง (ตอ)

1. สทธในการก าหนดเจตจ านงของตนเอง (ขอบท 1)

• สทธทจะก าหนดสถานะทางการเมอง หมายถง สทธของประชาชนทจะเลอกระบอบการ

ปกครองของตนเองไดโดยปราศจากการการแทรกแซงหรอการควบคมของตางชาต

• สทธในการก าหนดการพฒนาเศรษฐกจ สงคม และวฒนธรรมของตนอยางเสร หมายถง

ประชาชนมสทธในการพฒนาตนเองและประเทศของตน ซงเปนสทธทมอยมาแตเดมของ

ประชาชน

หลกพนฐานของกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง (ตอ)

• สทธของประชาชนในการจดการโภคทรพยและทรพยากรธรรมชาตของตนเองอยางเสร

เปนการแสดงใหเหนวาทรพยากรภายในรฐใดยอมเปนของรฐนน ประชาชนภายในรฐนน

เปนเจาของทรพยากร ซงทกคนตองไดรบการคมครองอยางเทาเทยมกน เปนสทธในการ

จดการและการใชทรพยากรอยางอสระ และรฐจะตองจดการใหเกดประโยชนต อ

ประชาชนทกคน การจดการทรพยากรโดยรฐหรอประชาชนภายในรฐจะตองไมท าลาย

หรอกระท าการอนจะเปนการเสอมเสยตอพนธกรณใดๆทเกดจากความรวม มอทาง

เศรษฐกจระหวางประเทศโดยขนอยกบหลกการแหงผลประโยชนกน

หลกพนฐานของกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง (ตอ)

• การไมเลอกปฏบตเปนหลกการขนพนฐานทวไปในการคมครองสทธมนษยชน เพราะจะค าประกนวาจะไมม

บคคลใดถกปฏเสธทจะไดรบการคมครองสทธมนษยชนเนองจากปจจยภายนอกบางประการ

• “การเลอกปฏบต” ทใชในกตกาควรจะเปนทเขาใจวาหมายถง การแยกแยะ ความแตกตาง การกดกน การจ ากด

หรอการปฏบตเปนพเศษใดๆบนพนฐานแหงเชอชาต ผว เพศ ภาษา ศาสนา ความเหนทางการเมองหรอความ

คดเหนอนใด เผาพนธแหงชาตหรอสงคม ทรพยสน ก าเนด หรอสถานะอนๆ ซงมจดประสงคหรอกอใหเกดผล

ในการลมลาง หรอบนทอนการไดรบหรอการไดใชสทธและเสรภาพของคนทงปวงบนพนฐานแหงความเทา

เทยมกน

หลกพนฐานของกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง (ตอ)

2. หลกการไมเลอกปฏบต (ขอบท 2 วรรค 1, ขอบท 3, ขอบท 4, ขอบท 20 วรรค 2

• หลกการความเสมอภาคตามกฎหมาย และการไดรบความคมครองโดยกฎหมายอยางเสมอภาคโดย

ปราศจากการเลอกปฏบตไดก าหนดวา บคคลทกคนมความเสมอภาคตามกฎหมาย และมสทธไดรบ

การคมครองเทาเทยมกนทางกฎหมาย โดยปราศจากการการเลอกปฏบต และกฎหมายจะตองประกน

การคมครองบคคลทกคนอยางเสมอภาคและมประสทธภาพจากการเลอกปฏบตดวยเหตความ

แตกตางใด อท เชอชาต ผว เพศ ภาษา ศาสนา ความเหนทางการเมองหรอความคดเหนอนใด เผาพนธ

แหงชาตหรอสงคม ทรพยสน ก าเนด หรอสถานะอนๆ

หลกพนฐานของกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง (ตอ)

3. หลกการความเสมอภาคกนตามกฎหมาย และสทธทจะไดรบ ความคมครองเทาเทยมกนตามกฎหมาย (ขอบท 26, ขอบท 14 วรรค 1, วรรค 3, ขอบท 25)

สทธเสรภาพตามกตกาวาดวยสทธพลเมอง และสทธทางการเมอง

1. สทธในชวต (ขอบท 6)

2. หามการทรมาน การปฏบตหรอการลงโทษทโหดราย ไรมนษยธรรม (ขอบท 7)

3. หามการเอาตวบคคลลงเปนทาส และการบงคบใชแรงงาน (ขอบท 8)

4. สทธในเสรภาพและความปลอดภยของบคคล (ขอบท 9)

5. ๕ สทธของบคคลทถกลดรอนเสรภาพ (ขอบท 10)

6. สทธทจะไดรบการพจารณาคดทเปนธรรม (ขอบท 14)

7. เสรภาพในการเดนทางและเสรภาพในการเลอกถนทอย (ขอบท12)

8. สทธทจะไดรบการยอมรบวาเปนบคคลตามกฎหมาย(ขอบท 16)

9. สทธในความเปนสวนตว (ขอบท 17)

10. สทธในเสรภาพทางความคด มโนธรรม และศาสนา (ขอบท 18 วรรค 2 และวรรค 4 )

สทธเสรภาพตามกตกาวาดวยสทธพลเมอง และสทธทางการเมอง

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2560

มาตรา ๒๕ สทธและเสรภาพของปวงชนชาวไทย นอกจากทบญญตคมครองไวเปนการเฉพาะ

ในรฐธรรมนญแลว การใดทมไดหามหรอจ ากดไวในรฐธรรมนญหรอในกฎหมายอน บคคลยอมม

สทธ และเสรภาพทจะท าการนนไดและไดรบความคมครองตามรฐธรรมนญ ตราบเทาทการใช

สทธหรอเสรภาพ เชนวานนไมกระทบกระเทอนหรอเปนอนตรายตอความมนคงของรฐ ความ

สงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนด ของประชาชน และไมละเมดสทธหรอเสรภาพของบคคลอน

สทธหรอเสรภาพใดทรฐธรรมนญใหเปนไปตามทกฎหมายบญญต หรอใหเปนไปตามหลกเกณฑ

และวธการทกฎหมายบญญต แมยงไมมการตรากฎหมายนนขนใชบงคบ บคคลหรอชมชนยอมสามารถ ใช

สทธหรอเสรภาพนนไดตามเจตนารมณของรฐธรรมนญ

บคคลซงถกละเมดสทธหรอเสรภาพทไดรบความคมครองตามรฐธรรมนญ สามารถยก

บทบญญต แหงรฐธรรมนญเพอใชสทธทางศาลหรอยกขนเปนขอตอสคดในศาลได บคคลซงไดรบความ

เสยหายจากการถกละเมดสทธหรอเสรภาพหรอจากการกระท าความผดอาญา ของบคคลอน ยอมมสทธท

จะไดรบการเยยวยาหรอชวยเหลอจากรฐตามทกฎหมายบญญต

มาตรา ๒๕ (ตอ)

มาตรา ๒๖ การตรากฎหมายทมผลเปนการจ ากดสทธหรอเสรภาพของบคคลตองเปนไป ตามเงอนไขทบญญตไวในรฐธรรมนญ ในกรณทรฐธรรมนญมไดบญญตเงอนไขไว กฎหมายดงกลาว ตองไมขดตอหลกนตธรรม ไมเพมภาระหรอจ ากดสทธหรอเสรภาพของบคคลเกนสมควรแกเหต และจะกระทบตอศกดศรความเปนมนษยของบคคลมได รวมทงตองระบเหตผลความจ าเปนในการจ ากดสทธ และเสรภาพไวดวย

กฎหมายตามวรรคหนง ตองมผลใชบงคบเปนการทวไป ไมมงหมายใหใชบงคบแกกรณใด กรณหนงหรอแกบคคลใดบคคลหนงเปนการเจาะจง

มาตรา ๒๗ บคคลยอมเสมอกนในกฎหมาย มสทธและเสรภาพและไดรบความคมครอง ตามกฎหมายเทาเทยมกน

ชายและหญงมสทธเทาเทยมกนการเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรมตอบคคล ไมวาดวยเหตความแตกตางในเรองถน

ก าเนด เชอชาต ภาษา เพศ อาย ความพการ สภาพทางกายหรอสขภาพ สถานะของบคคล ฐานะทางเศรษฐกจหรอสงคม ความเชอทางศาสนา การศกษาอบรม หรอความคดเหนทางการเมองอนไมขดตอบทบญญตแหงรฐธรรมนญ หรอเหตอนใด จะกระท ามได

มาตรการทรฐก าหนดขนเพอขจดอปสรรคหรอสงเสรมใหบคคลสามารถใชสทธหรอเสรภาพ ไดเชนเดยวกบบคคลอน หรอเพอคมครองหรออ านวยความสะดวกใหแกเดก สตร ผสงอาย คนพการ หรอผดอยโอกาส ยอมไมถอวาเปนการเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรมตามวรรคสาม

บคคลผเปนทหาร ต ารวจ ขาราชการ เจาหนาทอนของรฐ และพนกงานหรอลกจางขององคกร ของรฐยอมมสทธและเสรภาพเชนเดยวกบบคคลทวไป เวนแตทจ ากดไวในกฎหมายเฉพาะในสวนท เกยวกบการเมอง สมรรถภาพ วนย หรอจรยธรรม

มาตรา ๒๘ บคคลยอมมสทธและเสรภาพในชวตและรางกายการจบและการคมขงบคคลจะกระท ามได เวนแตมค าสงหรอหมาย

ของศาลหรอมเหตอยางอน ตามทกฎหมายบญญต การคนตวบคคลหรอการกระท าใดอนกระทบกระเทอนตอสทธหรอ

เสรภาพในชวตหรอรางกาย จะกระท ามได เวนแตมเหตตามทกฎหมายบญญตการทรมาน ทารณกรรม หรอการลงโทษดวยวธการโหดรายหรอไร

มนษยธรรมจะกระท ามได

มาตรา ๒๙ บคคลไมตองรบโทษอาญา เวนแตไดกระท าการอนกฎหมายทใชอยในเวลา ทกระท านนบญญตเปนความผดและก าหนดโทษไว และโทษทจะลงแกบคคลนนจะหนกกวาโทษทบญญตไวใน กฎหมายทใชอยในเวลาทกระท าความผดมได

ในคดอาญา ใหสนนษฐานไวกอนวาผตองหาหรอจ าเลยไมมความผด และกอนมค าพพากษา อนถงทสดแสดงวาบคคลใดไดกระท าความผด จะปฏบตตอบคคลนนเสมอนเปนผกระท าความผดมได

การควบคมหรอคมขงผตองหาหรอจ าเลยใหกระท าไดเพยงเทาทจ าเปน เพอปองกนมใหมการหลบหน

ในคดอาญา จะบงคบใหบคคลใหการเปนปฏปกษตอตนเองมได ค าขอประกนผตองหาหรอจ าเลยในคดอาญาตองไดรบการพจารณาและจะ

เรยกหลกประกน จนเกนควรแกกรณมได การไมใหประกนตองเปนไปตามท กฎหมายบญญต

มาตรา ๓๒ บคคลยอมมสทธในความเปนอยสวนตว เกยรตยศ ชอเสยง และครอบครว

การกระท าอนเปนการละเมดหรอกระทบตอสทธของบคคลตามวรรคหนง หรอการน าขอมล สวนบคคลไปใชประโยชนไมวาในทางใดๆ จะกระท ามได เวนแตโดยอาศยอ านาจตามบทบญญตแหงกฎหมาย ทตราขนเพยงเทาทจ าเปนเพอประโยชนสาธารณะมาตรา ๓๓ บคคลยอมมเสรภาพในเคหสถาน

การเขาไปในเคหสถานโดยปราศจากความยนยอมของผครอบครอง หรอการคนเคหสถาน หรอทรโหฐานจะกระท ามได เวนแตมค าสงหรอหมายของศาลหรอมเหตอยางอนตามทกฎหมายบญญต

มาตรา ๓๔ บคคลยอมมเสรภาพในการแสดงความคดเหน การพด การเขยน การพมพ การโฆษณา และการสอความหมายโดยวธอน การจ ากดเสรภาพดงกลาวจะกระท ามได เวนแตโดยอาศยอ านาจ ตามบทบญญตแหงกฎหมายทตราขนเฉพาะเพอรกษาความมนคงของรฐ เพอคมครองสทธหรอเสรภาพของ บคคลอน เพอรกษาความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน

หรอเพอปองกนสขภาพของ ประชาชน เสรภาพทางวชาการยอมไดรบความคมครอง แตการใชเสรภาพนนตองไมขดตอหนาทของ ปวงชนชาวไทยหรอศลธรรมอนดของประชาชน และตองเคารพและไมปดกนความเหนตางของบคคลอน

มาตรา ๔๔ บคคลยอมมเสรภาพในการชมนมโดยสงบและปราศจากอาวธ การจ ากดเสรภาพตามวรรคหนงจะกระท ามได เวนแตโดยอาศย

อ านาจตามบทบญญตแหงกฎหมาย ทตราขนเพอรกษาความมนคงของรฐ ความปลอดภยสาธารณะ ความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนด ของประชาชน หรอเพอคมครองสทธหรอเสรภาพของบคคลอน

การพฒนาระบบการปลอยชวคราว

•สถตการปลอยชวคราว

• ความยากจนกบความเสมอภาคทางกฎหมาย

• การขาดโอกาสในการขอประกน

• ปญหาการใชดลพนจของเจาพนกงานและศาล

• ตวอยางคดระหวาง

พนกงานอยการ ส านกงานคดอาญา กรงเทพใต 5 โจทก

นายอนนต ยวนสนเทยะ จ าเลย

การขาดโอกาสและความสามารถในการประกนตว

คดของศาลอาญากรงเทพใต หมายเลขแดงท 5615/2545

พนกงานอยการ ส านกงานคดอาญากรงเทพใต 5 โจทก

ระหวาง

นายอนนต ยวนสนเทยะ จ าเลย

ขอหา มเครองกระสนปนไวในครอบครองโดยไมไดรบอนญาต (กระสนปนขนาด

9 ม.ม. จ านวน 1 นดจากการคนบานตามหมายของศาลอาญากรงเทพใต)

ค ารองตองไดรบการพจารณาอยางรวดเรว

ป.วอาญา ม. 107

ฎ. 2557/2534 พนกงานสอบสวนหนวงเหนยวการประกนตวผตองหาโดยบอกวา

ตนไมวางทจะใหประกน จะตองไปตงดานตรวจ และยงพดวาจะรบประกนไปท าไม จะดด

สนดานสก 2-3 วนกอน แลวกออกไปรบประทานอาหาร มไดไปตงดานตรวจแตอยางใด เมอ

กลบเขามา ญาตของผตองหาขอประกนตวผตองหาอก พงส.พดวา จะประกนไปท าไม ให

ถกขง 4-5 วนกอน แลวกออกไปตสนกเกอร นอกจากเปนการกระท าทขดตอ ป.วอาญา ม.

107 แลว ยงผดตาม ปอ. ม. 157

ขอตกลงระหวางส านกงานต ารวจแหงชาตกบสภาทนายความ

เรอง แนวทางปฏบตกรณผตองหาใชสทธใหทนายความเขาฟงการสอบสวนปากค าของตนตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช

2540 มาตรา 241พ.ศ. 2542

8. ทนายความทเขาฟงการสอบสวนปากค า ไมมหนาทตอบค าถามแทนผตองหา เวนแตค าถามนนไมชดเจน ทนายความอาจทกทวงขอใหพนกงานสอบสวนอธบายหรอแจงเพมเตมได และจะตองไมกระท าการใดอนเปนการรบกวนหรอขดขวางการปฏบตหนาทของพนกงานสอบสวนในการสอบปากค าผตองหา9. ถาทนายความทเขาฟงการสอบปากค าผตองหาเหนวา การสอบปากค าผตองหาของพนกงานสอบสวนไมชอบดวยกฎหมายใด อาจคดคานหรอขอทกทวงลงไวในบนทก สอบปากค าของพนกงานสอบสวนได และกอนทพนกงานสอบสวนจะสอบปากค าหรอตงค าถามผตองหาตอไป ใหพนกงานสอบสวนจดขอคดคาน หรอ ขอทกทวงลงไวในบนทกการสอบปากค า หรอจะ ใหทนายความยนค าคดคานหรอค าทกทวงเปนหนงสอ เพอรวมไวในส านวนการสอบสวนกได

นายชาญชย ลขตจตถะ อดตรฐมนตรวาการกระทรวงยตธรรม เคยกลาวไววา การพฒนากระบวนการยตธรรมใหสอดคลองกบสงคมโลกจะตองปฏบตใน 5 ดาน ดงน

1.ดแลใหมการปฏบตและบงคบการใหเปนไปตามกฎหมายอยางถกตอง รวดเรว เปนธรรมและทวถง สงเสรมการใหความชวยเหลอและใหความรทางกฎหมายแกประชาชน

2. คมครองสทธและเสรภาพของบคคลใหพนจากการลวงละเมด ทงโดยเจาหนาทของรฐและโดยบคคลอน

3.จดใหมกฎหมายเพอจดตงองคกรเพอการปฏรปกฎหมายทด าเนนการเปนอสระเพอปรบปรงและพฒนากฎหมายของประเทศ

4.จดใหมกฎหมายเพอจดตงองคกรเพอการปฏรปกระบวนการยตธรรมทด าเนนการเปนอสระ เพอปรบปรงและพฒนาการด าเนนงานของหนวยงานทเกยวของกบกระบวนการยตธรรม

5.สนบสนนการด าเนนการขององคกรภาคเอกชนทใหความชวยเหลอทางกฎหมาย โดยเฉพาะผไดรบผลกระทบจากความรนแรงในครอบครว

สทธมนษยชนและประเทศไทย (ชายแดนใต)

การขจดการทรมานและการกระท าททารณ อนสญญาป 1989Convention against Torture…

มผลบงคบใชกบไทยตงแตวนท 1 พฤศจกายน 2550 Accession 2007.ไทยไดมการท าค าแถลงตความเขาใจในการเขาเปนภาค และจดท าขอสงวนดงตอไปน

ขอบทท 1 เรองค านยามของค าวา “การทรมาน” เนองจากประมวลกฎหมายอาญาของไทยทใชบงคบในปจจบนไมมบทบญญตจ ากดความโดยเฉพาะ ประเทศไทยจงตความเขาใจของค าดงกลาวตามประมวลกฎหมายอาญาทใชบงคบในปจจบน

ขอบทท 4 เรองการก าหนดใหการทรมานทงปวงเปนความผดทลงโทษไดตามกฎหมายอาญา และน าหลกการนไปใชกบการพยายาม การสมรรวมคดและการมสวนรวมในการทรมานไทยตความเขาใจดงกลาวตามประมวลกฎหมายอาญาทบงคบใชในปจจบน

ขอบทท 5 เรองใหรฐภาคด าเนนมาตรการตางๆ ทอาจจ าเปนเพอใหตนมเขตอ านาจ

เหนอความผดทอางถงตามขอบทท 4 โดยประเทศไทยไดตความเขาใจวา เขตอ านาจ

เหนอความผดดงกลาวเปนไปตามประมวลกฎหมายอาญาของไทยทบงคบใชมรปจจบน

ขอสงวนตามขอบทท 30 วรรคหนง โดยประเทศไทยไมรบผกพนตามขอบทดงกลาว

(ซงระบใหน าขอพพาททเกยวกบการตความหรอการน าอนสญญาฯ ไปใช ขนสการ

วนจฉยชขาดของศาลยตธรรมระหวางประเทศไดหากคพพาทฝายใดฝายหนงรองขอ) ซง

การจดท าขอสงวนนมวตถประสงคเพอไมยอมรบอ านาจศาลยตธรรมระหวางประเทศ

เปนการลวงหนาเวนเสยแตวาจะพจารณาเหนสมควรเปนกรณๆไป

เนอหา1. เพอความมงประสงคของอนสญญาน ค าวา “การทรมาน” หมายถง การกระท าใดกตามโดยเจตนาทท าใหเกดความเจบปวดหรอความทกขทรมานอยางสาหส ไมวาทางกายหรอทางจตใจตอบคคลใดบคคลหนง เพอความมงประสงคทจะไดมาซงขอสนเทศหรอค าสารภาพของบคคลนนหรอบคคลทสาม การลงโทษบคคลนน ส าหรบการกระท าซงบคคลนนหรอบคคลทสามกระท าหรอถกสงสยไดวากระท า หรอเปนการขมขใหกลวหรอเปนการบงคบขเขญบคคลนนหรอบคคลทสาม หรอเพราะเหตผลใดๆ บนพนฐานของการเลอกปฏบตไมวาจะเปนรแบบใด เมอความเจบปวดหรอความทกขทรมานนนกระท าโดยการยยง หรอโดยความยนยอม หรอรเหนเปนใจของเจาพนกงานรฐ หรอบคคลอนซงปฏบตหนาทในต าแหนงทางการ ทงนไมรวมถงความเจบปวด หรอความทกขทรมานทเกดจาก หรออนเปนผลปกตจาก หรออนสบเนองมาจากการลงโทษทงปวงทชอบดวยกฎหมาย

1. ค านยาม “การทรมาน”

2. มาตรการปองกนการทรมานและไมมพฤตการณพเศษใดยกขนเปนขออางส าหรบการ

ทรมานได

3. หลกหามสงบคคลกลบ (NON - REFOULEMENT)

4. การก าหนดใหการทรมานเปนความผดทางอาญา และมบทลงโทษทเหมาะสม

5. เขตอ านาจรฐเหนอความผดทรมาน / เขตอ านาจสากลเหนอความผดการทรมาน

6. Need for immediate inquiry re allegation

7. Duty to prosecute, if not extradite

เนอหา articles

8. การสงผรายขามแดน 9. การใหความชวยเหลอซงกนและกนระหวางรฐภาค10. Education 11. Systematic review of interrogation rules12. Prompt and impartial investigation13. Protection from reprisal where complaint 14. Redress for victim15. Non admis of confession from torture16. Preventive measures

Individual communication : article 22Protocol : Preventive visits by SubCommittee

กฎหมายและการปฏบตททาทายถงแมวามการหามการทรมานในรฐธรรมนญและประมวลกฎหมายอาญา แตวาขาดนยาม ม.35

วรรคสอง (รธน), ม.289 วรรคหา (ป.อาญา)

ขาดการระบถงหลกการหามสงกลบในกฎหมายไทย รวมถง พรบ.การเนรเทศ 2499 และพรบ.

ตรวจคนเขาเมอง 2522

ในเรองเขตอ านาจสากลตาม ม.7 และ 8 ของ ป.อาญา ยงไมไดระบถงการทรมานในฐานะ

ความผดตามกฎหมาระหวางประเทศ

ถงแมวา ในป.วอาญา ม.84 ก าหนดหามรบฟงเปนพยานหลกฐานส าหรบถอยค ารบสารภาพวา

กระท าผดของผถกจบกม และม.135 หามพนกงานสอบสวนจดท าค าใหการทรมาน ม.226 เปดชองให

ศาลรบฟงพยานหลกฐานทเปนประโยชนตอการอ านวยความยตธรรม ทงน โดยพยานหลกฐานนนไดมา

โดยวธการทไมชอบ

การใชบรรดากฎหมายฉกเฉน คณภาพของผบงคบใชกฎหมายหมายเหต ; นอกเหนอจากอนสญญามพธสารเลอกรบซงไทยยงไมไดเปนภาคพธ

สารดงกลาวตงอรกรรมการของสหประชาชาตเพอเยยมเยยนสถานทในรฐกอน

เกดเหต โดยมความเขาใจวาสามารถเยยมไดแบบ RANDOM นอกจากนนใหรฐ

ภาคตงกลไกแหงรฐเพอปองกนไมใหเกดการทรมานขนมาดวย

สทธมนษยชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญา •สทธทจะปลอดจาการถกดกฟง หรอตรวจกก

• สทธปลอดจากการเขาคน แสวงหาพยานหลกฐานจากพาหนะ/เคหะสถาน/

เนอตวรางกาย โดยมชอบ

•สทธทจะปลอดจาการจบกม คมขงโดยมชอบ

• สทธทจะไดรบการแจงขอกลาวหา

•สทธทจะไมใหการปรกปร า

• สทธในการขอทนายทไววางใจ เขาฟงการใหปากค าในชนสอบสวน

• สทธทจะไดรบการปลอยตวชวคราว (ประกนตว)

• สทธทจะไดรบการสอบสวนอยางถกตอง รวดเรว และเปนธรรม

• สทธทจะไดถกฟองคดอาญาอยางไมเปนธรรม

• สทธในการขอความชวยเหลอทางกฎหมาย การสอสาร

• การพจารณาคดตอง เปดเผยถกตอง รวดเรว เปนธรรม

• สทธทจะปองกนไมใหน าพยานหลกฐานทไมชอบมาปรกปร า

สทธมนษยชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญา (ตอ)

• สทธทจะไมถกทารณกรรม ทรมาน กระท าการลดศกดศรความเปนมนษย

• การประหารชวตจะกระท าไดกตอเมอเปนค าพพากษาของศาลตามกฎหมาย

• หามกระท าวสามญฆาตกรรม

• ผตองขงมสทธรองเรยนตอผตรวจราชทณฑ

• สทธในการขอรอฟนการพจารณาคดใหม

• สทธเดกและผดอยโอกาสอนในการไดรบการด าเนนคดทเหมาะสม

สทธมนษยชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญา (ตอ)

กระบวนการยตธรรมในอนาคต

• การไกลเกลยโดยต ารวจ/อาสาสมคร/ประนประนอมโดยศาล

• การใชกระบวนการยตธรรมเชงฟนฟ

• การใชกระบวนยตธรรมเชงสมานฉนท – ยตธรรมชมชน

• การใชมาตรการทางเลอกในการปรบปรงแกไขผกระท าความผดโดยไมควบคมตว

• การระงบขอพพาทนอกศาล

การจบ

(1) นาจะไดกระท าความผดอาญา ซงมอตรา

เหตออกหมายจบ โทษจ าคกอยางสงเกน 3 ป หรอ

(มาตรา66) (2) เมอมหลกฐานตามสมควรวาบคคลใด

นาจะไดกระท าผดอาญา และมเหต

อนควรเชอวาจะหลบหน หรอจะไป

ยงเหยงกบพยานหลกฐาน หรอจะไป

ยงเหยงกบพยานหลกฐาน หรอกอเหต

อนตรายประการอน

เหตยกเวนไมตองหมายจบ (มาตรา 78)

(1) เมอบคคลนนท าความผดซงหนา ตามมาตรา 80

ฝายปกครองหรอต ารวจ (2) เมอพบบคคลมพฤตการณอนควร

จะจบโดยไมมหมายจบหรอ สงสยวานาจะกอเหตราย

ค าสงศาลไมไดเวนแต (3) เมอมเหตทจะออกหมายจบตาม มาตรา 66(2) แตมความ

จ าเปนเรงดวนทไมอาจขอใหศาลออกหมายจบได

(4) เปนการจบผตองหาหรอจ าเลยทหน หรอจะหลบหนใน

ระหวางถกปลอย ชวคราวตามมาตรา 117

(1) ความผดซงเหนก าลงกระท าหรอพบในอาการใดซงแทบจะไมมความสงสย

ความผดซงหนา เลยวาเขาไดกระท าผดมาแลวสดๆ(มาตรา 80)

(2) ความผดอาญาดงทระบไวในบญชทายป.อ. ใหถอวาเปนความผดซงหนาในกรณท

(1) เมอบคคลหนงถกไลจบดงผกระท า (2) เมอพบบคคลหนงแทบจะทนทโดยมเสยงรองเอะอะ ทนใดหลงจากกระท าผดใน

ถนใกลเคยงกบทเกดเหตนน

“หลกฐานตามสมควร”ในการออกหมายจบ หมายขง /มมลชนไตสวนมลฟอง / ลงโทษจ าเลย

ระดบแรก = มเหตสงสย แตยงไมมขอมลหรอพยานหลกฐานใดสนบสนนให

นาเชออยางเพยงพอวาบคคลนนไดกระท าความผด

ระดบทสอง = มขอมลหรอพยานหลกฐานสนบสนนเหตอนควรสงสยมาก

เพยงพอทจะท าใหนาเชอวาบคคลใดนาจะไดกระท าความผด

ระดบทสาม = มพยานหลกฐานมากถงขนาดทจะน าคดเขาสกระบวนการ

วนจฉยชขาดวาบคคลนนไดกระท าความผด

ระดบทส = มพยานหลกฐานมากเพยงพอทจะท าใหเชอโดยปราศจาก

ขอสงสยวาจ าเลยไดกระท าความผดจรง

เกณฑมาตรฐานในชนออกหมายจบมน าหนกนอยกวาในชนไตสวนมลฟองและชนพจารณา ซง

นาจะระดบสอง แตตองมความนาจะเปนวา มการกระท าความผดขนและบคคลนนนาจะเปนผกระท า

ความผดมากกวารอยละ 50 ขนไป

การคน(1) เพอพบและยดสงของซงจะเปนพยานหลกฐานประกอบการ

สอบสวน ไตสวนมลฟองหรอพจารณาเหตออกหมายคน (2) เพอพบและยดสงของซงมไวเปนความผดหรอไดมาโดยผด

(มาตรา 69) กฎหมาย หรอมเหตอนควรสงสยวาไดใชหรอตงใจจะใชในการกระท าความผด

(3) เพอพบและชวยบคคลซงไดถกหนวงเหนยวหรอกกขงโดยมชอบดวยกฎหมาย

(4) เพอพบบคคลซงมหมายใหจบ(5) เพอพบและยดสงของตามค าพพากษาหรอตามค าสงศาล

ในกรณทจะพบหรอจะยดโดยวธอนไมไดแลว

การคน

การคน1. การคนตวบคคล

2. การตรวจคนสถานท (การคนในทรโหฐานมาตรา 92)

การคนตวบคคล

(1) การคนตวบคคลในทสาธารณะสถาน (มาตรา 93)

(2) การคนตวบคคลซงในทรโหฐาน (มาตรา 100 วรรคสอง)

(3) การคนตวผตองหา (มาตรา 85 วรรคสอง)

การคนบคคลในทสาธารณสถาน (มาตรา 93)

หามมใหท าการคนบคคลใดในทสาธารณสถาน ไดแก

ฝายปกครองหรอต ารวจเปนผคนและ

เมอมเหตสงสยวาบคคลนนมสงของในความครอบครอง

เหตยกเวนไมตองมหมายคนในทรโหฐาน (มาตรา92) หามมใหคนในทรโหฐานโดยไมมหมายคนหรอค าสงของศาลเวนแต

(1) เมอมเสยงรองใหชวย/มเสยงหรอพฤตการณ แสดงวามเหตรายในทรโหฐาน

(2) เมอปรากฏความผดซงหนาในทรโหฐาน(3) บคคลทกระท าผดซงหนาขณะทถกไลจบหนเขา

ไปในนน(4) มหลกฐานวาสงของทมไวเปนความผด ฯลฯ

ไดซอนอยในนน(5) เมอทรโหฐานนน ผจะตองถกจบเปนเจาบาน

และการจบนนมหมายจบหรอจบตามมาตรา 78

ฝายปกครองหรอต ารวจเปนผคน

หลกฐานตามสมควรในการออกหมายคน- ขอบงคบฯ ขอ 18 การรบฟงพยานหลกฐาน ไมจ าเปนตองถอเครงครด เชนเดยวกบใช

พสจนความผดของจ าเลย

- ตองเสนอหลกฐานใหเพยงพอทท าใหนาเชอวาจะพบบคคลหรอสงของในสถานทนน

ไมใชเพยงแตสงสยกจะมาขอใหออกหมายคน

องคคณะในการพจารณาและท าค าสง- เปนอ านาจของผพพากษาคนเดยว- แตหากขอใหศาลอาญาออกหมายคนนอกเขตศาล/คนเพอจบ ผดรายหรอผราย

ส าคญในเวลากลางคน ตองมผพพากษา 2 คน เปนองคคณะ โดยเปนผพพากษาประจ าศาลไดไมเกน 1 คน (ขอบงคบ ฯ ขอ 27 ,37)

การควบคมและขง

การควบคมและขง

เหตออกหมายขง (มาตรา 71)

ก าหนดเวลาควบคม (มาตรา 87)

การขอใหปลอยผถกคมขง (มาตรา 90)

การจบการจบ คอการควบคมความเคลอนไหวของบคคลโดยเจาพนกงานเพอใหเขาใหการ

ตอบขอกลาวหาทางอาญา ซงจะตองมการยดตวบคคลไว ไมใชเพยงการจ ากดเสรภาพในการเคลอนไหวเทานน

การคมครองสทธเสรภาพของบคคลในสวนทเกยวกบการจบตามกฎหมายของประเทศสหรฐอเมรกา

รฐธรรมนญของประเทศสหรฐอเมรกา แกไขเพมเตม ท 4 (The Forth Amendment) มหลกการคมครองสทธเสรภาพของบคคลวา “สทธของบคคลทจะมความปลอดภยมนคงในรางกาย เคหสถาน เอกสารและวตถสงของตอการคน การยด และการจบ ทไมมเหตอนควรจะถกลวงละเมดมได และหามมใหมการออกหมาย เวนแตจะมพยานหลกฐานเพยงพอทจะเชอไดวาผนนนาจะไดกระท าความผด (probable cause)”

probable cause เปนเรองทเกยวกบความนาจะเปนหรอความนาจะเปนเชนนน

มากกกวาไมเปน (probability) และในการขอใหศาลออกหมายจบ เจาพนกงาน

ตองพสจนใหศาลเหนวาม probable cause อนประกอบดวย

(1) ตองมขอเทจจรงหรอเหตการณทเจาพนกงานรและท าใหเจาพนกงานเชอ

โดยสจรตเพยงพอวามการกระท าความผดเกดขน และบคคลทจะถกออกหมายจบ

เปนผกระท า

(2) ตองมขอเทจจรงหรอเหตการณทวญญชนทวๆ ไปพอทจะเหนไดวาเปนไป

ไดทมการกระท าความผดเกดขน และบคคลทจะถกออกหมายจบเปนผกระท า

ปญหาของกระบวนการยตธรรมของไทย• คนไทยชอบไมรกฎหมาย ไมกลายนยนสทธ

• การใหความชวยเหลอทางกฎหมายไมเพยงพอ

•ทศนะคตของเจาหนาทของรฐในกระบวนการยตธรรม

• การใชอ านาจโดยมชอบของเจาหนาทรฐ

• ระบบอปถมภ การคอรปชน

• การใชกฎหมายของคนในสงคม

• ปญหาในกระบวนการยตธรรมทแคบ

ไมมอะไรเลกเกนไปทจะเรยนร และไมมอะไรทยงใหญเกนความพยายาม

- End -