สาขาวิทยาศาสตร และเทคโนโลยีvol. 4...

Science and Technologyปท 4 ฉบบท 1 มกราคม - ธนวาคม 2554Vol. 4 No. 1 January - December 2011

สถาบนวจยและพฒนา มหาวทยาลยราชภฏสวนดสตโทรศพท : 0-2244-5280-2 โทรสาร : 0-2668-7460เวบไซต : http://research.dusit.ac.th

Vol. 4 No. 1 January - December 2011ปท 4 ฉบบท 1 มกราคม - ธนวาคม 2554ISSN 1906-3334

สาขาวทยาศาสตรและเทคโนโลย

Sciences and Technology

สาขาวทยาศาสตรและเทคโนโลย ปท 4 ฉบบท 1 มกราคม - ธนวาคม 2554

นพนธตนฉบบ

• การศกษาคณลกษณะ การใชประโยชน และการบำบดนำทงอยางยงยน 1

ในโรงงานอตสาหกรรมตนแบบ: กรณศกษาโรงงานบสไพพ ฟตตงอนดสตร จำกด

จงหวดสมทรสาคร

ประวรดา โภชนจนทร

• ผลผลตมนสำปะหลงโรงงานปการเพาะปลก 2551/2552 ของจงหวดนครราชสมา 17

สเมศ ทบเงน เอจ สโรบล และ อนสรณ กลวงษ

• การจดการมลพษทางเสยงเพอการจดการสงแวดลอมอยางยงยนดวยเทคโนโลยสะอาด 25

ในกระบวนการผลตขอตอทอประปาเหลก: กรณศกษาโรงงานบสไพพ ฟตตง อนดสตร จำกด

พนชย เมนฉาย

• การพฒนาแนวปฏบตการพยาบาลในการสงเสรมคณภาพชวตผดแลผปวยมะเรงระยะสดทาย 39

ในชมชน

พวงแกว พทธพทกษ พรศร พนธส และ กมลทพย ขลงธรรมเนยม

• การศกษาปรมาณ จำแนกประเภทและแนวทางการจดการมลฝอยอนตรายจากบานเรอน 53

ในพนทจงหวดนนทบร

สรวลภ เรองชวย ตประกาย และ เสรย ตประกาย

นพนธปรทศน

• พชสกลตว คณคาทมากกวาผกพนบาน 67

ยธยา อยเยน

แนะนำหนงสอ

• Nutrition by Paul Insel, Don Ross, Kimberley McMahon, Melissa Bernstein (2011) 73

อบล ชนสำราญ

วารสารวจย มสด สาขาวทยาศาสตรและเทคโนโลย

ปท 4 ฉบบท 1

มกราคม - ธนวาคม 2554

SDU Research Journal Sciences and Technology

Vol. 4 No. 1

January - December 2011

ISSN 1906-3334

วารสารวจย มสด สาขาวทยาศาสตรและเทคโนโลย เปนวารสารทางวชาการทมวตถประสงคเพอ

เผยแพรผลงานวจยในลกษณะนพนธตนฉบบ (Original Article) นพนธปรทศน (Review Article) และเพอ

เปนการแลกเปลยนความรแนวคดทเกยวของกบผลงานวจย จดพมพออกเผยแพรปละ 1 ฉบบ (ประจำเดอน

มกราคมถงเดอนธนวาคม) ดำเนนการเผยแพรโดยจดสงใหแกสถาบนการศกษาตางๆ สำนกงานคณะกรรมการ

วจยแหงชาต สำนกงานกองทนสนบสนนการวจย และหนวยงานวจยตางๆ บคคลทวไปสามารถตอบรบ

เปนสมาชกโดยสงใบสมครเปนสมาชกพรอมคาบำรงปละ 300 บาท ทางเชค ธนาณต หรอตวแลกเงนไปรษณย

สงจายกองบรรณาธการ วารสารวจย มสด สาขาวทยาศาสตรและเทคโนโลย หรอชำระดวยตนเองท

กองบรรณาธการ วารสารวจย มสด สาขาวทยาศาสตรและเทคโนโลย ตนฉบบทเสนอขอลงตพมพจะตอง

ไมเคยตพมพในวารสารใดวารสารหนงมากอนและไมอยระหวางเสนอขอลงตพมพในวารสารอนและจะตอง

ผานการพจารณาใหความเหนและตรวจแกไขทางวชาการจากผทรงคณวฒ (Peer Review) กอนลงตพมพ

ตนฉบบทไดรบการตพมพในวารสารนถอเปนสทธของมหาวทยาลยราชภฏสวนดสต การนำขอความ

ใดๆ ซงเปนสวนหนงหรอทงหมดของตนฉบบไปตพมพใหม จะตองไดรบอนญาตจากเจาของตนฉบบและ

วารสารนกอน ผลการวจยและความคดเหนทปรากฏในบทความตางๆ เปนความรบผดชอบของผเขยน ทงน

ไมรวมความผดพลาดอนเกดจากเทคนคการพมพ

สำนกงานกองบรรณาธการ สถาบนวจยและพฒนา มหาวทยาลยราชภฏสวนดสต 295 ถนนนครราชสมา เขตดสต กรงเทพฯ 10300 โทรศพท : 0-2244-5280-1 โทรสาร : 0-2668-7460 E-mail : [email protected]

ลขสทธ สถาบนวจยและพฒนา มหาวทยาลยราชภฏสวนดสต 295 ถนนนครราชสมา เขตดสต กรงเทพฯ 10330 โทรศพท : 0-2244-5280-1 โทรสาร : 0-2668-7460

พมพท บรษท ศรเมองการพมพ จำกด 5/37-41 ถนนรองเมอง ซอย 5 แขวงรองเมอง เขตปทมวน กรงเทพฯ 10330 โทรศพท : 0-2214-4660 โทรสาร : 0-2612-4509

กองบรรณาธการ

เจาของ สถาบนวจยและพฒนา มหาวทยาลยราชภฏสวนดสต

ทปรกษา รองศาสตราจารย ดร.ศโรจน ผลพนธน

กองบรรณาธการกตตมศกด

Professor Tony Moon, Ph.D. University of Technology Sydney, Aus.

Professor Anthony G. Phillips, Ph.D. University of British Columbia, CA.

ศาสตราจารย ดร.สพจน หารหนองบว จฬาลงกรณมหาวทยาลย

ศาสตาจารย ดร.ศรชย กาญจนวส จฬาลงกรณมหาวทยาลย

ศาสตราจารย ดร.ณรงคฤทธ สมบตสมภพ มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร

รองศาสตรจารย ภญ.ดร.สพตรา ศรไชยรตน จฬาลงกรณมหาวทยาลย

รองศาสตราจารย ดร.วนชย ดเอกนามกล จฬาลงกรณมหาวทยาลย

ผทรงคณวฒประจำฉบบ

ศาสตราจารย ดร.เกษม จนทรแกว

รองศาสตราจารย ดร.ดษฎ โยเหลา

รองศาสตราจารย ดร.จรยาวตร คมพยคฆ

รองศาสตราจารย ดร.กญญดา ประจศลป

รองศาสตราจารย ดร.จำลอง โพธบญ

รองศาสตราจารย ดร.อรพน เกดชชน

รองศาสตราจารย ดร.ยวพน ดานดสตาพนธ

รองศาสตราจารย ดร.ไพทพย ธรเวชญาณ

ดร.ณภทร โพธวน

วารสารวจย มสด SDU Research Journal

สาขาวทยาศาสตรและเทคโนโลย • Sciences and Technology

ISSN : 1906-3334 ปท 4 ฉบบท 1 มกราคม - ธนวาคม 2554

บรรณาธการอำนวยการ

รองศาสตราจารย ดร.ชวน ทองโรจน

หวหนากองบรรณาธการ

ดร.ชนะศก นชานนท

กองบรรณาธการ

ดร.ยธยา อยเยน ณปภร เจยวเหง

ดร.นศานาถ มงศร ชลากร อยคเชนทร

พงศรชตธวช ววงส วนสว ดนสสย

กาญจนศกด จารปาน ธดารตน ตนนรตร

อรทย โกกลกนษฐ

ผชวยกองบรรณาธการ

พรทพย รดดวง หฤทย พเศษ

กนกวรรณ ขนอม จกรพนธ คำแกว

ปาณสรา อยสกล จฑาทพย เพยรกศล

ศศธร ทองสถ

สำนกงาน สถาบนวจยและพฒนา

มหาวทยาลยราชภฏสวนดสต

295 ถนนนครราชสมา เขตดสต 10130

โทรศพท : 0-2244-5280-1 โทรสาร : 0-2668-7460

สารบญ


การศกษาคณลกษณะ การใชประโยชน และการบำบดนำทงอยางยงยน 1

ในโรงงานอตสาหกรรมตนแบบ: กรณศกษาโรงงานบสไพพ ฟตตงอนดสตร จำกด จงหวดสมทรสาคร


ผลผลตมนสำปะหลงโรงงานปการเพาะปลก 2551/2552 ของจงหวดนครราชสมา 17


การจดการมลพษทางเสยงเพอการจดการสงแวดลอมอยางยงยนดวยเทคโนโลยสะอาด 25



การพฒนาแนวปฏบตการพยาบาลในการสงเสรมคณภาพชวตผดแลผปวยมะเรงระยะสดทายในชมชน 39


การศกษาปรมาณ จำแนกประเภทและแนวทางการจดการมลฝอยอนตรายจากบานเรอน 53




พชสกลตว คณคาทมากกวาผกพนบาน 67



Nutrition by Paul Insel, Don Ross, Kimberley McMahon, Melissa Bernstein (2011) 73


การศกษาคณลกษณะ การใชประโยชน และการบำบดนำทงอยางยงยน ในโรงงานอตสาหกรรมตนแบบ: กรณศกษาโรงงานบสไพพ ฟตตงอนดสตร จำกด จงหวดสมทรสาคร Sustainable Management of Characteristic Utilization and Treatment of Wastewater in Factory

Case Study: Bis Pipe Fitting Company Co. Ltd., Samutsakorn Province

ประวรดา โภชนจนทร*


บทคดยอ

การศกษาครงนมวตถประสงคเพอศกษาวเคราะหคณสมบตบางประการทางกายภาพและทางเคมของนำเสย

จากกระบวนการชบโลหะ โดยเปรยบเทยบกบคามาตรฐานและศกษาแนวทางการจดการนำเสยทเหมาะสมจาก

กระบวนการชบโลหะของโรงงานผลตขอตอเหลกตนแบบ

ผลการศกษาคณลกษณะนำเสยทางกายภาพ โดยใชดชนปรมาณของแขงละลายนำทงหมด (TDS) และ

คณลกษณะนำเสยทางเคม โดยใชดชนคาความเปนกรดเปนดาง (pH) คานำมนและไขมน (O&G) คาไซยาไนด

(Cyanide) และคาโลหะหนก ไดแก เหลก (Fe) โครเมยมชนดเฮกซาวาเลนท (Cr6+) ตะกว (Pb) สงกะส (Zn) และ

แมงกานส (Mn) จากกระบวนการชบโลหะแบบจมรอน (Galvanizing process) ไดแก การกำจดคราบไขมนดวย

โซดาไฟ การกำจดคราบสนม และการกระตนผวชนงานโดยการจมในบอกรดไฮโดรคลอรก การจมฟลกซเพอกระตนผว

ใหเกดปฏกรยาระหวางเหลกและสงกะสโดยใชแอมโมเนยมคลอไรดกบซงคคลอไรดผสมกน และการชบสงกะสในบอ

สงกะสหลอมเหลวเปนตวชวด พบวา มคาเกนมาตรฐานตามประกาศกระทรวงวทยาศาสตรเทคโนโลยและสงแวดลอม

ฉบบท 3 (พ.ศ. 2539) ลงวนท 3 มกราคม 2539 เรองกำหนดมาตรฐานควบคมการระบายนำทงจากแหลงกำเนด

ประเภทโรงงานอตสาหกรรมและนคมอตสาหกรรม ซงสงผลกระทบตอคณภาพนำ จงควรจดการนำเสยอยางเหมาะสม

กอนปลอยสแหลงนำตามธรรมชาต การจดการนำเสยจากกระบวนการชบโลหะของบรษทบสไพพ ฟตตง อนดสทร

จำกด โดยการปรบปรงกระบวนการชบโลหะเพอเพมประสทธภาพของการผลตและลดมลพษจากกระบวนการผลต

ทงการตรวจสอบความสะอาดชนงานในขนตอนการขจดไขมนและการขจดสนมเหลก การกำหนดมาตรฐานระยะเวลา

ในการจมและทำการยกชนในการจมชนงานลงในบอสงกะสหลอมเหลว และเลอกวธการบำบดดวยโบโรไฮไดรดรดกชน

เปนการบำบด เพอแยกโลหะหนกออกจากนำเสยใหสามารถนำกลบมาใชไดใหม

คำสำคญ: นำเสยจากโรงงานอตสาหกรรม การชบโลหะ การบำบด

* ผประสานงานหลก (Corresponding Author)

Sustainable Management of Characteristic Utilization and Treatment of Wastewater in Factory Case Study: Bis Pipe Fitting Company Co. Ltd., Samutsakorn Province

SDU Res. J. 4 (1) : Jan - Dec 2011

2

SDU Res. J. 4 (1) : Jan - Dec 2011

Abstract

The objectives of this study are analysis physical and chemical characteristics of plating wastewater

and compare by the drainge of wastewater standard of ministry of industry and select suitable management of

wastewater from plating in Bis Pipe Fitting company Co.Ltd.

The experimental indicated that physical characteristics of wastewater were determined such as total

dissolved solids and chemical characteristics of wastewater such as pH, oil and grease, cyanide and heavy

metal as iron (Fe), hexavalent chromium (Cr6+), lead (Pb), Zinc (Zn) and Manganese (Mn) from hot dip

galvanizing process were degreasing by sodium hydroxy, acid dipping by hydrochloric acid, fluxing by

ammonium chloride and zinc chloride and galvanizing 67which whole of these parameters were higher than the

level of the drainge of wastewater standard of ministry of industry. This wastewater cause affect for natural

water quality. So that select suitable management to increase productivity and decreased wastewater pollution

such as develop processes by checking product in process of degreasing by sodium hydroxy, acid dipping by

hydrochloric acid and setting up for the standard for galvanizing and selected wastewater treatment such as

borohydride reduction for separated heavy metal for recycling.

Keywords: Industrial wastewater, Galvanizing process, Treatment

บทนำ

อตสาหกรรมเหลกเปนอตสาหกรรมพนฐานทมความสำคญ และมบทบาทในการพฒนาประเทศ เนองจาก

เหลกเปนวตถดบพนฐานสำหรบอตสาหกรรมตอเนอง เพราะมความเชอมโยงกบอตสาหกรรมประเภทอนๆ เชน

อตสาหกรรมยานยนต เครองใชไฟฟา อเลกทรอนกส เฟอรนเจอร อาหารกระปอง เครองจกรกล และอตสาหกรรม

กอสราง เปนตน อยางไรกตามอตสาหกรรมเหลกนน นบวาเปนแหลงกำเนดมลพษทสำคญในดานตางๆ อาทเชน

อากาศ กากของเสย และนำเสย ซงกอใหเกดผลกระทบตอมนษยหากมการจดการทไมเหมาะสม การจดการสงแวดลอม

ทดนน มสวนชวยโรงงานในดานสภาพแวดลอม ชวยลดตนทนการผลตจากการลดการเกดของเสย ชวยใหมการใช

ทรพยากรในการผลตอยางคมคา และทสำคญยงมสวนชวยเพมขดความสามารถในการแขงขน ทำใหอตสาหกรรมเหลก

มศกยภาพเพมขนและยงเปนการพฒนาธรกจอตสาหกรรมอยางยงยน

กระบวนการชบโลหะเปนกระบวนการหนงทมความสำคญในอตสาหกรรมเหลก ซงการชบผวชนงานจะทำให

มความสวยงาม แขงแรง ปองกนการกดกรอน และปองกนสนม โดยการชบผวโลหะดวยสงกะสเปนวธการทไดรบ

ความนยม เนองจากผวของโลหะทผานการชบจะทนการกดกรอนไดด ผวทชบคอนขางเรยบและสมำเสมอ ความหนา

ของชนสงกะสคอนขางจะเทากนทงชนงาน ซงการชบผวโลหะมการเกดนำเสยจากขนตอนตางๆทสำคญ เชน การกำจด

ไขมนและนำมน การจมเงาและกำจดสนม การลางชนงานหลงผานกระบวนการชบโลหะ เปนตน

เมอมโรงงานชบโลหะเพมมากขน กจะทำใหมการปนเปอนของโลหะหนกลงสแหลงนำได นำเสยทเกดจาก


3

SDU Res. J. 4 (1) : Jan - Dec 2011

กระบวนการตางๆในการชบโลหะ มสารอนนทรยเปนองคประกอบหลก มสารพษ จำพวกโลหะหนก อาทเชน โครเมยม

ตะกว แคดเมยม สงกะส หรอโลหะหนกอนๆ ขนอยกบชนดของการชบ ซงเปนสวนประกอบทอยในนำยาชบโลหะ

สารอนนทรยเหลาน เปนพษสงตอสงมชวตในนำและเปนอนตรายตอมนษย ดงนนจงตองมมาตรการควบคมสารพษ

เหลาน เพอไมใหปนเปอนลงสแหลงนำธรรมชาต นกวจยจงมความสนใจทจะศกษาวจยคณลกษณะจากกระบวนการ

ผลตของโรงงานผลตขอตอเหลก เพอใหเกดการใชประโยชนจากนำทงดงกลาวทมโลหะหนกปนเปอนซงมปรมาณมาก

ไปเปนวตถดบของโรงงานอกประเภทหนงกจะชวยลดภาระของการบำบดนำเสยและลดผลกระทบตอสงแวดลอม โดย

เฉพาะชมชนรอบขางของโรงงาน นอกจากนงานวจยยงมจดประสงคทจะลดการเกดนำเสยจากกระบวนการผลต

ใหเหลอของเสยทเปนนำทงนอยทสดกอนนำไปบำบดขนสดทายโดยใชระบบบำบดทเหมาะสมเพอใหคณภาพชวตของ

ประชาชนโดยรอบโรงงานดขนอกดวย

วตถประสงค

1. เพอศกษาวเคราะหคณสมบตทางกายภาพและทางเคมบางประการของนำเสยจากกระบวนการชบโลหะ

ของโรงงานผลตขอตอเหลกตนแบบเปรยบเทยบกบคามาตรฐาน

2. เพอศกษาแนวทางทเหมาะสมในการจดการนำเสยซงเกดจากกระบวนการชบโลหะของโรงงานผลตขอตอ

เหลกตนแบบ

อปกรณและวธการทดลอง

1. สำรวจขอมลเบองตน โดยศกษากระบวนการชบโลหะและแหลงกำเนดนำเสยของบรษทบสไพพ ฟตตง

อนดสตร จำกด

2. วางแผนและกำหนดจดเกบ วธการ ระยะเวลาเกบ และวธการเกบรกษาตวอยางนำ แลวทำการเกบ

ตวอยางนำทงจากกระบวนการชบโลหะของบรษทบสไพพ ฟตตง อนดสตร จำกด

2.1 จดเกบตวอยางจดเกบตวอยางนำ เลอกจากบรเวณทมการชบโลหะ โดยเกบจากบอลางนำใน

ขนตอนการขจดไขมน การขจดสนมเหลก และบอลางชบโลหะ ของบรษทบสไพพ ฟตตง อนดสตร จำกด

2.2 วธการเกบตวอยางนำ

เกบตวอยางแบบผสมรวม (Composite) โดยผสมรวมนำจากทง 3 บอ คอ บอลางนำในขนตอนการ

ขจดไขมน ขนตอนขจดสนมเหลก และบอลางชบโลหะ ตามอตราการไหลของนำ โดยวดอตราการไหลและเกบตวอยาง

ทกชวโมง บอละ 1 ขวด (ขนาด 1 ลตร) จำนวน 3 บอ (การเกบรกษาตวอยางนำโดยการแชเยนท 4 ± 2 องศาเซลเซยส)

เมอครบจำนวน 8 ขวดตอบอ จะทำการผสมรวมหลงเวลา 17.00 น. ของทกวน ใหไดนำตวอยาง 4 ลตร ตามอตรา

การไหล และนำทง 3 บอ มาผสมรวมกนอกครง หลงจากนนเกบตวอยางมาวเคราะหในหองปฏบตการ จำนวน 4 ลตร

2.3 ระยะเวลาในการเกบตวอยางนำ

เกบตวอยางสปดาหละ 6 วน เปนเวลา 3 สปดาห ตามเวลาการดำเนนงานของบรษทบสไพพ ฟตตง

อนดสตร จำกด (วนจนทร-เสาร) รวมทงสน 18 ครง ตงแตวนท 9 - 28 พฤศจกายน 2552 โดยเกบตวอยางเมอครบ


4

SDU Res. J. 4 (1) : Jan - Dec 2011

เวลาการทำงาน 1 กะ (8 ชวโมง) เวลาประมาณ 17.00 น. ของทกวน

2.4 วธการเกบรกษาตวอยางนำ

เกบรกษาตวอยางนำ โดยใสขวดพลาสตก ขนาด 1 ลตร ทกครงททำการเกบตวอยางจะกลว

ขวดเกบตวอยางดวยนำตวอยาง 2-3 ครง คอยๆ เตมนำลงไปในขวดเกบตวอยางชาๆ และเกบรกษาตามวธทกำหนด

ใน Standard Method for Water and Wastewater ของ APHA, AWWA และ WPCF (2005) (ตารางท 1) จากนน

นำตวอยางไปวเคราะหในหองปฏบตการศนยสงแวดลอม มหาวทยาลยราชภฏสวนดสต ตอไป

ตารางท 1 ดชนวเคราะหคณภาพนำและวธเกบรกษาตวอยางนำ

ดชน วธเกบรกษาตวอยางนำ

1. ของแขงละลายนำทงหมด (TDS) อณหภมไมเกน 4 องศาเซลเซยส

2. ความเปนกรดเปนดาง (pH) อณหภมไมเกน 4 องศาเซลเซยส

3. นำมนและไขมน (O&G) อณหภมไมเกน 4 องศาเซลเซยสและเตมกรดซลฟรก ให pH < 2

4. ไซยาไนด (Cyanide) อณหภมไมเกน 4 องศาเซลเซยสและเตมโซเดยมไฮดรอกไซดให pH > 12

5. เหลก (Fe) อณหภมไมเกน 4 องศาเซลเซยสและเตมกรดไนตรก ให pH < 2

6. โครเมยมชนดเฮกซาวาเลนท (Cr6+) อณหภมไมเกน 4 องศาเซลเซยสและเตมกรดไนตรก ให pH < 2

7. ตะกว (Pb) อณหภมไมเกน 4 องศาเซลเซยสและเตมกรดไนตรก ให pH < 2

8. สงกะส (Zn) อณหภมไมเกน 4 องศาเซลเซยสและเตมกรดไนตรก ให pH < 2

9. แมงกานส (Mn) อณหภมไมเกน 4 องศาเซลเซยสและเตมกรดไนตรก ให pH < 2

10. แคดเมยม (Cd) อณหภมไมเกน 4 องศาเซลเซยสและเตมกรดไนตรก ให pH < 2

3. วเคราะหคณลกษณะทางกายภาพบางประการของนำเสย ไดแก ของแขงละลายนำทงหมดและคณลกษณะ

ทางเคมบางประการของนำเสย ไดแก ความเปนกรดเปนดาง ไขมนและนำมน ไซยาไนดและโลหะหนก คอ เหลก

โครเมยมชนดเฮกซาวาเลนท ตะกว สงกะส แมงกานสและแคดเมยม โดยใชวธทดสอบของ APHA, AWWA and

WPCF (2005) ใน Standard Method for Examination of Water and Wastewater ดงตารางท 2


5

SDU Res. J. 4 (1) : Jan - Dec 2011

ดชน วธทดสอบ

1. ของแขงละลายนำทงหมด (TDS) ระเหยแหงทอณหภม 103-105 องศาเซลเซยส เปนเวลา 1 ชวโมง

2. ความเปนกรดเปนดาง (pH) pH meter

3. นำมนและไขมน (O&G) สกดดวย n-Hexane

4. ไซยาไนด (Cyanide) กลนและตามดวยวธ Pyridine barbituric acid

5. เหลก (Fe) Atomic absorption spectrophotometer (AAS) Shimadzu AA-6800

6. โครเมยมชนดเฮกซาวาเลนท (Cr6+) Atomic absorption spectrophotometer (AAS) Shimadzu AA-6800

7. ตะกว (Pb) Atomic absorption spectrophotometer (AAS) Shimadzu AA-6800

8. สงกะส (Zn) Atomic absorption spectrophotometer (AAS) Shimadzu AA-6800

9. แมงกานส (Mn) Atomic absorption spectrophotometer (AAS) Shimadzu AA-6800

10. แคดเมยม (Cd) Atomic absorption spectrophotometer (AAS) Shimadzu AA-6800

ตารางท 2 ดชนวเคราะหคณภาพนำและวธทดสอบ

4. วเคราะหขอมลคณลกษณะทางกายภาพและทางเคมบางประการของนำเสย เชน ความเปนกรดเปนดาง

ไขมนและนำมน ไซยาไนด และโลหะหนก คอ เหลก โครเมยมชนดเฮกซาวาเลนท ตะกว สงกะส แมงกานส และ

แคดเมยม จำนวน 1 จด ตวอยางนำซงเปนตวแทนจากการชบโลหะ 3 จด คอ จากบอลางนำในขนตอนการขจดไขมน

ขนตอนขจดสนมเหลก และบอลางชบโลหะของบรษทบสไพพ ฟตตง อนดสตร จำกด จำนวนทงสน 18 ครง ตงแตวนท

9 - 28 พฤศจกายน 2552 โดยเกบตวอยางเมอครบเวลาการทำงาน 1 กะ (8 ชวโมง) ทเวลาประมาณ 17.00 น. ของ

ทกวน หาคาเฉลยเลขคณต (Mean) และ คาสวนเบยงเบนมาตรฐาน (Standard deviation) แลวนำมาเปรยบเทยบกบ

คามาตรฐานของประกาศกระทรวงวทยาศาสตร เทคโนโลยและสงแวดลอม ฉบบท 3 (พ.ศ. 2539)

5. หาแนวทางการจดการนำเสยทเหมาะสมจากกระบวนการชบโลหะของโรงงานผลตขอตอเหลกตนแบบ

ผลและวจารณผลการทดลอง

1. การศกษากระบวนการชบโลหะของบรษท บสไพพ ฟตตง อนดสตร จำกด

การชบโลหะของบรษทบสไพพ ฟตตง อนดสตร จำกด เปนการชบสงกะสแบบจมรอน (Galvanizing

process) หมายถง กระบวนการทเหลกหรอเหลกกลาถกทำใหมความทนทานตอการกดกรอน โดยการจมชนงานทเปน

เหลกลงในบอโลหะหลอมเหลว ซงจะเรยกวาการชบสงกะสแบบจมรอนหรอแบบกลวาไนซ วธการชบสงกะสนจะสงผล

ตอความหนาผวเคลอบสงกะส โดยจมและแชชนงานไวในบอสงกะสหลอมเหลวเพอใหผวเคลอบสงกะสไดความหนา

ตามขอกำหนด ซงระยะเวลาในการแชจะใชคาดคะเนจากประสบการณของผเชยวชาญของบรษท ประกอบดวยขนตอน

ทสำคญดงน


6

SDU Res. J. 4 (1) : Jan - Dec 2011

1.1 การกำจดคราบไขมนโดยการลางดวยโซดาไฟ

1.2 การกำจดคราบสนมและการกระตนผวชนงานโดยการจมในบอกรดไฮโดคลอรก

1.3 จมฟลกซเพอกระตนผวใหเกดปฏกรยาระหวางเหลกและสงกะส โดยใชแอมโมเนยมคลอไรดกบ

ซงคคลอไรดผสมกน

1.4 ทำการชบสงกะสในบอสงกะสหลอมเหลว

1.5 จมนำเพอระบายความรอน

1.6 ตรวจสอบคณภาพ

1.7 ตกแตงและบรรจ

2. การศกษาคณลกษณะทางกายภาพของนำเสยจากกระบวนการชบโลหะ

จากการวเคราะห ปรมาณของแขงละลายนำทงหมดทตรวจพบอยในชวง 10,456 - 19,686 มลลกรม

ตอลตร มคาเฉลยเทากบ 15,948.00 มลลกรมตอลตร ผลการวเคราะหปรมาณของแขงละลายนำทงหมด พบวา มคา

เฉลยเกนคามาตรฐาน ตามประกาศกระทรวงวทยาศาสตร เทคโนโลยและสงแวดลอม ฉบบท 3 (พ.ศ. 2539) ลงวนท 3

มกราคม 2539 เรองกำหนดมาตรฐานควบคมการระบายนำทงจากแหลงกำเนดประเภทโรงงานอตสาหกรรมและ

นคมอตสาหกรรม ซงกำหนดใหมปรมาณของแขงละลายนำทงหมด ไมเกน 5,000 มลลกรมตอลตร

เนองจากขนตอนการชบโลหะตองทำการลางชนงานดวยโซดาไฟ (โซเดยมไฮดรอกไซด) และขจดสนมเหลก

ดวยกรดไฮโดรคลอรกเขมขนกอนการชบ จงมสงสกปรกหรอตะกอนจากสนมหลดจากชนงาน รวมถงเศษฝนละลองท

ตดอยกบชนงานหลดออกและเปนการกระตนชนงานใหสามารถชบโลหะไดดขน ทำใหนำเสยทปลอยออกจากกระบวนการชบ

โลหะมปรมาณของแขงละลายนำทงหมดมคาเกนมาตรฐานกำหนด

3. การศกษาคณลกษณะทางเคมของนำเสยจากกระบวนการชบโลหะ

3.1 การศกษาคาความเปนกรดเปนดาง

จากการวเคราะหคาความเปนกรดเปนดาง ตรวจพบอยในชวง 1.1 - 2.0 โดยมคาเฉลยเทากบ 1.3

ผลการวเคราะห พบวา มคาเฉลยตำกวาคามาตรฐาน ตามประกาศกระทรวงวทยาศาสตร เทคโนโลยและสงแวดลอม

ฉบบท 3 (พ.ศ. 2539) ซงกำหนดใหมคาความเปนกรดเปนดางอยในชวง 5.5 - 9.0

เนองจากกอนชบชนงานโลหะ จะตองลางสงสกปรกดวยโซดาไฟ (โซเดยมไฮดรอกไซด) และลาง

สนมออกจากชนงานดวยกรดไฮโดรคลอรกเขมขน และเปนการกระตนชนงานใหสามารถชบโลหะไดดขน จงทำให

นำเสยทปลอยออกจากกระบวนการชบโลหะมคาความเปนกรดเปนดางทตำกวามาตรฐานกำหนด

3.2 การศกษาปรมาณนำมนและไขมน (O&G)

จากการวเคราะหปรมาณนำมนและไขมนทตรวจพบอยในชวง 1,000 - 1,796 มลลกรมตอลตร

โดยมคาเฉลยเทากบ 1,445 มลลกรมตอลตร ผลการวเคราะห พบวา มคาเฉลยเกนคามาตรฐาน ตามประกาศกระทรวง

วทยาศาสตร เทคโนโลยและสงแวดลอม ฉบบท 3 (พ.ศ. 2539) ซงกำหนดใหปรมาณนำมนและไขมนไมเกน 15

มลลกรมตอลตร

เนองจากขนตอนการชบโลหะ ตองทำการขจดไขมนและคราบจาระบในชนงานดวยโซดาไฟ (โซเดยม


7

SDU Res. J. 4 (1) : Jan - Dec 2011

ไฮดรอกไซด) กอนการชบจงมไขมนหลดจากชนงาน ทำใหนำเสยทปลอยออกจากกระบวนการชบโลหะมปรมาณนำมน

และไขมนมคาเกนมาตรฐานกำหนด

3.3 การศกษาปรมาณไซยาไนด (Cyanide)

จากการวเคราะหปรมาณไซยาไนดทตรวจพบอยในชวง 6.00 - 17.00 มลลกรมตอลตร โดยมคาเฉลย

เทากบ 13.00 มลลกรมตอลตร ผลการวเคราะห พบวา มคาเฉลยเกนคามาตรฐาน ตามประกาศกระทรวงวทยาศาสตร

เทคโนโลยและสงแวดลอม ฉบบท 3 (พ.ศ. 2539) ซงกำหนดใหปรมาณไซยาไนด ไมเกน 0.2 มลลกรมตอลตร

เนองจากขนตอนการชบโลหะตองใชไซยาไนดเปนตวประสานชนงานและสงกะสจงมไซยาไนด

ปนเปอนมากบนำเสยทปลอยออกจากกระบวนการชบโลหะ จงทำใหมคาเกนมาตรฐานกำหนด

3.4 การศกษาปรมาณเหลก (Fe)

จากการวเคราะห ปรมาณเหลก (Fe) ทตรวจพบอยในชวง 1,218 - 3,924 มลลกรมตอลตร โดยม

คาเฉลยเทากบ 2,896 มลลกรมตอลตร ผลการวเคราะหปรมาณเหลก (Fe) พบวา มคาเฉลยเกนคามาตรฐานตาม

ประกาศกระทรวงอตสาหกรรม ฉบบท 2 (พ.ศ. 2539) และประกาศกระทรวงวทยาศาสตร เทคโนโลยและสงแวดลอม

ฉบบท 3 (พ.ศ. 2539) ซงกำหนดใหมปรมาณเหลก (Fe) ไมเกน 10 มลลกรมตอลตร

เนองจากเหลกเปนสวนประกอบหลกของชนงานโลหะ เมอลางชนงานทงเพอกำจดคราบไขมนและ

นำมน และการกำจดคราบสนมดวยโซดาไฟ (โซเดยมไฮดรอกไซด) และกรดไฮโดรคลอรก จงทำใหมการปนเปอนออก

มากบนำเสยได ซงหากมปรมาณมากเกนกวาคามาตรฐานกำหนดจะเปนอนตรายตอผทไดรบการสมผสและสะสมใน

สงแวดลอม

3.5 การศกษาปรมาณโครเมยมชนดเฮกซาวาเลนท (Cr6+)

จากการวเคราะห มปรมาณโครเมยมชนดเฮกซาวาเลนท (Cr6+) ทตรวจพบอยในชวง 4.00 - 18.00

มลลกรมตอลตร โดยมคาเฉลยเทากบ 12.00 มลลกรมตอลตร ผลการวเคราะหปรมาณโครเมยมชนดเฮกซาวาเลนท

พบวา มคาเฉลยเกนคามาตรฐานตามประกาศกระทรวงอตสาหกรรม ฉบบท 2 (พ.ศ. 2539) และประกาศกระทรวง

วทยาศาสตร เทคโนโลยและสงแวดลอม ฉบบท 3 (พ.ศ. 2539) ซงกำหนดใหมปรมาณโครเมยมชนด เฮกซาวาเลนท

(Hexavalent chromium) ไมเกน 0.25 มลลกรมตอลตร

เนองจากโครเมยมเปนโลหะหนกทนยมใชในการชบโลหะในกระบวนการจมนำยาปองกนออกไซดท

เกดกบสงกะส โดยใชสารละลายไดโครเมต เพอใหนำยายดเกาะผวเคลอบสงกะสทเคลอบผวชนงานอย กอนนำชนงาน

ไปบรรจตอไป จงมปรมาณโครเมยมทปนเปอนมากบนำเสยเปนจำนวนมาก ซงสวนใหญจะเปนโครเมยมชนดเฮกซาวาเลนท

(Cr6+) หากรางกายไดรบโครเมยมชนดนในปรมาณทสงเกนมาตรฐานกำหนด จะกอใหเกดความเปนพษทงแบบเฉยบพลนและ

เรอรง ทงทางผวหนง รางกาย และเปนสารกอมะเรงจนถงแกความตายได

3.6 การศกษาปรมาณตะกว (Pb)

จากการวเคราะห ปรมาณตะกว (Pb) ทตรวจพบอยในชวง 17.00 - 5.00 มลลกรมตอลตร โดยมคาเฉลย

เทากบ 12.72 มลลกรมตอลตร ผลการวเคราะหปรมาณตะกว (Pb) พบวา มคาเฉลยเกนคามาตรฐาน ตามประกาศกระทรวง

วทยาศาสตร เทคโนโลยและสงแวดลอม ฉบบท 3 (พ.ศ. 2539) ซงกำหนดใหมตะกว (Pb) ไมเกน 0.2 มลลกรมตอลตร


8

SDU Res. J. 4 (1) : Jan - Dec 2011

เนองจากตะกว (Pb) เปนโลหะหนกทใชในกระบวนการชบโลหะ ซงจะอยในรปของตะกวซลเฟต

และตะกวคารบอเนต จงทำใหมปรมาณตะกวปนมากบนำเสยเปนจำนวนมาก หากรางกายไดรบตะกวในปรมาณทสง

จะกอใหเกดความเปนพษทงแบบเฉยบพลน จะมอาการปวดทองอยางรนแรง ตบ ไต หวใจลมเหลว และพษแบบเรอรง

เสยงตอการเปนโรคประสาท เนองอกและมะเรง

3.7 การศกษาปรมาณสงกะส (Zn)

จากการวเคราะห ปรมาณสงกะส (Zn) ทตรวจพบอยในชวง 2,823 - 12,109 มลลกรมตอลตร

โดยมคาเฉลยเทากบ 7,641 มลลกรมตอลตร ผลการวเคราะหปรมาณสงกะส (Zn) พบวา มคาเฉลยเกนคามาตรฐาน

ตามประกาศกระทรวงวทยาศาสตร เทคโนโลยและสงแวดลอม ฉบบท 3 (พ.ศ. 2539) ซงกำหนดใหมสงกะส (Zn)

ไมเกน 5.0 มลลกรมตอลตร

เนองจากสงกะสเปนโลหะหนกทนยมใชในกระบวนการชบโลหะ ซงสงกะสทนยมใชชบเคลอบ คอ

แอมโมเนยมคลอไรดกบซงคคลอไรดผสมกนเปนซงคแอมโมเนยมคลอไรด จงมปรมาณสงกะสทปนมากบนำเสย

เปนจำนวนมาก หากรางกายไดรบสงกะสในปรมาณทสงจะไปสะสมทตบและไต และยงเปนอนตรายตอสงมชวตในนำ

โดยเฉพาะปลา

3.8 การศกษาปรมาณแมงกานส (Mn)

จากการวเคราะห ปรมาณแมงกานส (Mn) ทตรวจพบอยในชวง 14.16 - 49.97 มลลกรมตอลตร

โดยมคาเฉลยเทากบ 38.27 มลลกรมตอลตร ผลการวเคราะหปรมาณแมงกานส (Mn) พบวา มคาเฉลยเกนคามาตรฐาน

ตามประกาศกระทรวงวทยาศาสตร เทคโนโลยและสงแวดลอม ฉบบท 3 (พ.ศ. 2539) ซงกำหนดใหมแมงกานส (Mn)


เนองจากแมงกานสเปนสวนประกอบของโลหะผสมแทบทกชนด ซงจะอยในรปของออกไซดและ

คารบอเนต เมอมการลางชนงานดวยกรดไฮโดรคลอรก จงทำใหมปรมาณแมงกานสปนมากบนำเสยได หากรางกายได

รบแมงกานสในปรมาณทสงจะไปสะสมทปอด

3.9 การศกษาปรมาณแคดเมยม (Cd)

จากการวเคราะห ปรมาณแคดเมยม (Cd) ทตรวจพบอยในชวง 0.01 - 0.03 มลลกรมตอลตร โดยม

คาเฉลยเทากบ 0.02 มลลกรมตอลตร ผลการวเคราะหปรมาณแคดเมยม (Cd) พบวา มคาเฉลยไมเกนคามาตรฐาน

ตามประกาศกระทรวงวทยาศาสตร เทคโนโลยและสงแวดลอม ฉบบท 3 (พ.ศ. 2539) ซงกำหนดใหมแคดเมยม (Cd)


เนองจากแคดเมยมเปนโลหะหนกผสมอยกบสงกะส เมอทำการชบชนงานจงมการปนเปอนออกมา

กบนำเสย แมจะมในปรมาณไมมาก แตหากไดรบในปรมาณทมากเกนมาตรฐานกำหนด จะกอใหเกดความเปนพษตอ

ระบบทางเดนอาหาร ระบบหายใจ เปนพษตอปอดและไต

ปรมาณของแขงละลายนำทงหมด ปรมาณนำมนและไขมน ปรมาณไซยาไนด ปรมาณเหลก ปรมาณ

โครเมยม ปรมาณตะกว ปรมาณสงกะส ปรมาณแมงกานส และปรมาณแคดเมยมทตรวจพบในแตละครง มคาไมเทากน

เนองจากปรมาณการผลต ถากำลงการผลตมากจะพบสารมลพษทางนำทกลาวมาก ในวนท 4 ของทกสปดาห จะพบ


9

SDU Res. J. 4 (1) : Jan - Dec 2011

คานอย เพราะอตราการผลตนอย เนองจากเปนวนบำรงรกษาเครองจกร

4. การศกษาแนวทางการจดการนำเสยทเหมาะสมจากกระบวนการชบโลหะ ของบรษทบสไพพ ฟตตง


4.1 การปรบปรงกระบวนการชบโลหะเพอเพมประสทธภาพของการผลตและลดมลพษจากกระบวนการผลต

จากการศกษากระบวนการชบโลหะของบรษท บสไพพ ฟตตง อนดสตร จำกด พบวาเปนการชบ

สงกะสแบบจมรอน (Galvanizing process) เปนกระบวนการทเหลกหรอเหลกกลาถกทำใหมความทนทานตอการ

กดกรอน โดยการจมชนงานทเปนเหลกลงในบอโลหะหลอมเหลว ซงจะเรยกวาการชบสงกะสแบบจมรอนหรอแบบ

กลวาไนซ จากกระบวนการดงกลาว พบวา มคาดชนความสามารถของกระบวนการชบแบบจมรอน (Cp) 1.33-1.67

(หมายถง ความสามารถของกระบวนการด) ตองมโอกาสทมความหนาผวเคลอบสงกะสไมไดตามขอกำหนด รอยละ

40.24 ของชนงานทมความหนานอยกวา 6 มลลเมตร จงควรมการพฒนาปรบปรงโดยเพมขนตอนการตรวจสอบความ

สะอาดชนงานในขนตอนการขจดไขมนและการขจดสนมเหลก เพอเปนการเพมประสทธภาพของชบโลหะ ลดปรมาณ

มลพษจากการชบโลหะ และการเพมเตมขนตอนของการจมชนงานลงในบอสงกะสหลอมเหลว โดยกำหนดมาตรฐาน

ระยะเวลาในการจมและทำการยกชนงานตามอตราเรวทกำหนด เพอเปนการเพมประสทธภาพของการชบโลหะ โดยจะ

ทำใหคาดชนความสามารถของกระบวนการชบแบบจมรอน (Cp) มากกวา 2.00 (หมายถง ความสามารถของกระบวนการ

ดมาก) ตองมโอกาสทมความหนาผวเคลอบสงกะสไมไดตามขอกำหนด รอยละ 20.24 ของชนงานทมความหนา

นอยกวา 6 มลลเมตร (Bhirombhakdi, 2006) ดงตารางท 3


10

SDU Res. J. 4 (1) : Jan - Dec 2011

กระบวนการ

1. การกำจดคราบไขมน

2. การกำจดคราบสนม

และการกระตนผวชนงาน

3. จมฟลกซเพอกระตนผวใหเกด

ปฏกรยาระหวางเหลกและสงกะส

4. ทำการชบสงกะสในบอสงกะส

หลอมเหลว

5. การทงชนงานใหเยนตวลง

6. ตรวจสอบคณภาพ

กอนพฒนา

ลางดวยโซดาและลางนำ

โดยการจมในบอกรดไฮโดรคลอรก

ลางนำและตรวจสอบความสะอาด

ชนงาน

โดยใชแอมโมเนยมคลอไรด กบ


ไมมการกำหนดมาตรฐานระยะเวลา

ในการจมและยกชนงานตามอตราเรว

ทกำหนด

จมสารละลายไดโครเมตและผงชนงาน

ใหแหง

หากผานการตรวจสอบคณภาพ

นำมาตกแตงชนงานและบรรจตอไป

หลงพฒนา

ลางดวยโซดา ลางนำและตรวจสอบ

ความสะอาดชนงาน ถาไมสะอาดก

จะนำไปกำจดคราบไขมนใหม

โดยการจมในบอกรดไฮโดรคลอรก

ลางนำและตรวจสอบความสะอาด

ชนงาน ถาไมสะอาดกจะนำไปกำจด

คราบสนมและการกระตนผวชนงานใหม

โดยใชแอมโมเนยมคลอไรด กบ


โดยกำหนดมาตรฐานระยะเวลาในการ

จมและยกชนงานตามอตราเรวทกำหนด

จมสารละลายไดโครเมตและผงชนงาน

ใหแหง

หากผานการตรวจสอบคณภาพ

นำมาตกแตงชนงานและบรรจตอไป

ตารางท 3 เปรยบเทยบกระบวนการชบโลหะกอนและหลงการพฒนากระบวนการ

4.2 การเลอกวธการบำบดโลหะหนกทปนเปอนมากบนำเสยจากกระบวนการชบโลหะ

การเลอกวธการบำบดโลหะหนกทปนเปอนมากบนำเสยจากกระบวนการชบโลหะ เพอแยกโลหะ

หนกออกจากนำเสยใหสามารถนำกลบมาใชไดใหมในกระบวนการชบโลหะหรอนำไปขายตอเพอเพมมลคาการผลตได

เชน วธการตกตะกอนทางเคมดวยแคลเซยมไฮดรอกไซด โซเดยมไฮดรอกไซด และโบโรไฮไดรดรดกชน ซงจะสามารถ

ลดปรมาณมลพษไดถงรอยละ 99.2 - 99.8 และสามารถนำโลหะหนกจากกระบวนการชบโลหะกลบมาใชใหมได โดยม

คาใชจาย 221.8 - 342.5 บาทตอลกบาศกเมตร (ตารางท 4)


11

SDU Res. J. 4 (1) : Jan - Dec 2011

ตารางท 4 วธการบำบดนำเสยและคาใชจายในการบำบด

วธในการบำบด ประสทธภาพในการบำบด คาใชจายในการบำบด/หนวย

(รอยละ) (บาท/ลบ.ม.)

การตกตะกอนทางเคมดวยแคลเซยมไฮดรอกไซด 99.2 342.5

การตกตะกอนทางเคมดวยโซเดยม ไฮดรอกไซด 99.3 278.1

โบโรไฮไดรดรดกชน 99.8 221.8

ทมา: ดดแปลงมาจาก Ongwandee (1999)

วธการบำบดนำเสยดวยโบโรไฮไดรดรดกชน มขอดเมอใชในการบำบดนำเสยจากกระบวนการชบโลหะ ดงน

1. การใชโบโรไฮไดรดรดกชน สามารถกำจดโลหะหนกทงหมดใหเหลออยไมเกนคามาตรฐานนำทง คาความ

เปนกรดเปนดางสดทายของนำทงไมเกนคามาตรฐาน

2. สามารถลดปรมาณตะกอนทเกดขนไดถง 10 เทา เมอเปรยบเทยบกบการตกตะกอนดวยดาง ซงทำให

ตะกอนอดตวแนนและมปรมาณนอย สะดวกตอการรดนำออกจากตะกอน จงชวยประหยดพลงงานไฟฟา นอกจากน

คาใชจายในการบำบดตะกอนยงถกกวา 5 - 10 เทา จงมประโยชนกบโรงงานทระบบบำบดไมสามารถรองรบการขยาย

กำลงการผลต

3. การใชโบโรไฮไดรดรดกชน ยงเหมาะสำหรบการบำบดนำเสยทมโลหะหนกหลายชนดปนกนอย เนองจาก

สามารถกำจดโลหะหนกทกชนดไดตามมาตรฐานในขนตอนเดยว ทำใหประหยดพนทและเวลาทตองใช

สรปผลการทดลอง

1. การศกษาคณลกษณะทางกายภาพและทางเคมบางประการของนำเสยจากกระบวนการชบโลหะของ

บรษทบสไพพ ฟตตง อนดสตร จำกด เปรยบเทยบกบคามาตรฐาน

1.1 สรปผลการศกษาคณลกษณะทางกายภาพบางประการของนำเสย

ปรมาณของแขงละลายนำทงหมด (TDS) ของตวอยางนำเสย ตรวจพบอยในชวง 10,456 - 19,686

มลลกรมตอลตร โดยมคาเฉลยเทากบ 15,948 มลลกรมตอลตร มคาเฉลยเกนคามาตรฐาน ตามประกาศกระทรวง

วทยาศาสตร เทคโนโลยและสงแวดลอม ฉบบท 3 (พ.ศ. 2539) ซงกำหนดใหมปรมาณของแขงละลายนำทงหมด

ไมเกน 5,000 มลลกรมตอลตร เนองจากขนตอนการชบโลหะตองทำการลางชนงานดวยโซดาไฟ (โซเดยมไฮดรอกไซด)

และขจดสนมเหลกดวยกรดไฮโดรคลอรกเขมขนกอนการชบ จงมสงสกปรกหรอตะกอนจากสนมหลด จากชนงาน

รวมถงเศษฝนละลองทตดอยกบชนงานหลดออก และเปนการกระตนชนงานใหสามารถชบโลหะไดดขนอกดวย ทำให

นำเสยทปลอยออกจากกระบวนการชบโลหะมปรมาณของแขงละลายนำทงหมดมคาเกนมาตรฐานกำหนด


12

SDU Res. J. 4 (1) : Jan - Dec 2011

1.2 สรปผลการศกษาคณลกษณะทางเคมบางประการของนำเสย

1.2.1 การวเคราะหคาความเปนกรดเปนดาง (pH) ของตวอยางนำเสย ตรวจพบอยในชวง 1.1 - 2.0

โดยมคาเฉลยเทากบ 1.3 มคาเฉลยตำกวาคามาตรฐานตามประกาศกระทรวงวทยาศาสตร เทคโนโลยและสงแวดลอม

ฉบบท 3 (พ.ศ. 2539) ซงกำหนดใหมคาความเปนกรดเปนดางอยในชวง 5.5 - 9.0 เนองจากกอนการชบชนงานโลหะ

จะตองทำการลางสงสกปรกดวยโซดาไฟ (โซเดยมไฮดรอกไซด) และสนมออกจากชนดวยกรดไฮโดรคลอรกเขมขนกอน

และเปนการกระตนชนงานใหสามารถชบโลหะไดดขนอกดวย จงทำใหนำเสยทปลอยออกจากกระบวนการชบโลหะ

มคาความเปนกรดเปนดางทตำกวามาตรฐานกำหนด

1.2.2 การศกษาปรมาณนำมนและไขมน (O&G) ของตวอยางนำเสย ตรวจพบอยในชวง

1,000 - 1,796 มลลกรมตอลตร โดยมคาเฉลยเทากบ 1,445 มลลกรมตอลตร มคาเฉลยเกนคามาตรฐานตามประกาศ

กระทรวงวทยาศาสตร เทคโนโลยและสงแวดลอม ฉบบท 3 (พ.ศ. 2539) ซงกำหนดใหปรมาณนำมนและไขมน ไมเกน

15 มลลกรมตอลตร เนองจากขนตอนการชบโลหะตองทำการขจดไขมนและคราบจาระบในชนงานดวยโซดาไฟ (โซเดยม

ไฮดรอกไซด) กอนการชบ จงมไขมนหลดจากชนงานทำใหนำเสยทปลอยออกจากกระบวนการชบโลหะ มปรมาณนำมน

และไขมนมคาเกนมาตรฐานกำหนด

1.2.3 การวเคราะหหาปรมาณไซยาไนด (Cyanide) ของตวอยางนำเสย ตรวจพบอยในชวง

6.00 - 17.00 มลลกรมตอลตรโดยมคาเฉลยเทากบ 13.00 มลลกรมตอลตร มคาเฉลยเกนคามาตรฐานตามประกาศ

กระทรวงวทยาศาสตร เทคโนโลยและสงแวดลอม ฉบบท 3 (พ.ศ. 2539) ซงกำหนดใหปรมาณไซยาไนด ไมเกน 0.2

มลลกรมตอลตร เนองจากขนตอนการชบโลหะตองใชไซยาไนดในการเปนตวประสานชนงานและสงกะส จงมไซยาไนด

ปนเปอนมากบนำเสยทปลอยออกจากกระบวนการชบโลหะ จงทำใหมคาเกนมาตรฐานกำหนด

1.2.4 การวเคราะหหาปรมาณเหลก (Fe) ของตวอยางนำเสย ตรวจพบอยในชวง 1,218 - 3,924

มลลกรมตอลตร โดยมคาเฉลยเทากบ 2,896 มลลกรมตอลตร มคาเฉลยเกนคามาตรฐานตามประกาศกระทรวง

อตสาหกรรม ฉบบท 2 (พ.ศ. 2539) และประกาศกระทรวงวทยาศาสตร เทคโนโลยและสงแวดลอม ฉบบท 3 (พ.ศ.

2539) ซงกำหนดใหมปรมาณเหลก (Fe) ไมเกน 10 มลลกรมตอลตร เนองจากเปนสวนประกอบหลกของชนงานโลหะ

เมอลางชนงานทงเพอกำจดคราบไขมนและนำมนและการกำจดคราบสนมดวยโซดาไฟ (โซเดยมไฮดรอกไซด) และกรด

ไฮโดรคลอรก จงทำใหมการปนเปอนออกมากบนำเสยได ซงหากมปรมาณมากเกนกวาคามาตรฐานกำหนดจะเปน

อนตรายตอผทไดรบการสมผสและสะสมในสงแวดลอม

1.2.5 การวเคราะหหาปรมาณโครเมยมชนดเฮกซาวาเลนท (Cr6+) ของตวอยางนำเสย ตรวจพบ

อยในชวง 4.00 - 18.00 มลลกรมตอลตร โดยมคาเฉลยเทากบ 12.00 มลลกรมตอลตร มคาเฉลยเกนคามาตรฐานตาม

ประกาศกระทรวงอตสาหกรรม ฉบบท 2 (พ.ศ. 2539) และประกาศกระทรวงวทยาศาสตร เทคโนโลยและสงแวดลอม

ฉบบท 3 (พ.ศ. 2539) ซงกำหนดใหมปรมาณโครเมยมชนดเฮกซาวาเลนท (Hexavalent chromium) ไมเกน 0.25

มลลกรมตอลตร เนองจากโครเมยมเปนโลหะหนกทนยมใชในการชบโลหะในกระบวนการจมนำยาปองกนออกไซดท

เกดกบสงกะส โดยใชสารละลายไดโครเมต เพอใหนำยายดเกาะผวเคลอบสงกะสทเคลอบผวชนงานอยกอนนำชนงาน

ไปบรรจตอไป จงมปรมาณโครเมยมทปนเปอนมากบนำเสยเปนจำนวนมาก ซงสวนใหญจะเปนโครเมยมชนดเฮกซาวาเลนท


13

SDU Res. J. 4 (1) : Jan - Dec 2011

(Cr+6) หากรางกายไดรบโครเมยมชนดนในปรมาณทสงเกนมาตรฐานกำหนด จะกอใหเกดความเปนพษทงแบบเฉยบพลน

และเรอรง ทงทางผวหนง รางกาย และเปนสารกอมะเรงจนถงแกความตายได

1.2.6 การวเคราะหหาปรมาณตะกว (Pb) ของตวอยางนำเสย ตรวจพบอยในชวง 17.00 - 5.00

มลลกรมตอลตร โดยมคาเฉลยเทากบ 14.00 มลลกรมตอลตร มคาเฉลยเกนคามาตรฐานตามประกาศกระทรวง

วทยาศาสตร เทคโนโลยและสงแวดลอม ฉบบท 3 (พ.ศ. 2539) ซงกำหนดใหมตะกว (Pb) ไมเกน 0.2 มลลกรมตอลตร

เนองจากตะกว (Pb) เปนโลหะหนกทใชในกระบวนการชบโลหะ ซงจะอยในรปของตะกวซลเฟตและตะกวคารบอเนต

จงทำใหมปรมาณตะกวปนมากบนำเสยเปนจำนวนมาก หากรางกายไดรบตะกวในปรมาณทสง จะกอใหเกดความเปนพษ

ทงแบบเฉยบพลน จะมอาการปวดทองอยางรนแรง ตบ ไต หวใจลมเหลว และพษแบบเรอรง เสยงตอการเปนโรคประสาท

เนองอกและมะเรง

1.2.7 การวเคราะหหาปรมาณสงกะส (Zn) ของตวอยางนำเสย ตรวจพบอยในชวง 2,823 - 12,109

มลลกรมตอลตร โดยมคาเฉลยเทากบ 7,641 มลลกรมตอลตร มคาเฉลยเกนคามาตรฐานตามประกาศกระทรวง

วทยาศาสตร เทคโนโลยและสงแวดลอม ฉบบท 3 (พ.ศ. 2539) ซงกำหนดใหมสงกะส (Zn) ไมเกน 5.0 มลลกรม

ตอลตร เนองจากสงกะสเปนโลหะหนกทนยมใชในกระบวนการชบโลหะ ซงสงกะส ทนยมใชชบเคลอบ คอ โดยใช

แอมโมเนยมคลอไรดกบซงคคลอไรดผสมกนเปนซงคแอมโมเนยมคลอไรด จงมปรมาณสงกะสทปนมากบนำเสยเปน

จำนวนมาก หากรางกายไดรบสงกะสในปรมาณทสงจะไปสะสมทตบและไต และยงเปนอนตรายตอสงมชวตในนำ

โดยเฉพาะปลา

1.2.8 การวเคราะหหาปรมาณแมงกานส (Mn) ของตวอยางนำเสย ตรวจพบอยในชวง 14.16 - 49.97

มลลกรมตอลตร โดยมคาเฉลยเทากบ 38.27 มลลกรมตอลตร มคาเฉลยเกนคามาตรฐานตามประกาศกระทรวง

วทยาศาสตร เทคโนโลยและสงแวดลอม ฉบบท 3 (พ.ศ. 2539) ซงกำหนดใหมแมงกานส (Mn) ไมเกน 5.0 มลลกรม

ตอลตร เนองจากแมงกานสเปนสวนประกอบของโลหะผสมแทบทกชนดซงจะอยในรปของออกไซดและคารบอเนต

เมอมการลางชนงานดวยกรดไฮโดรคลอรก จงทำใหมปรมาณแมงกานสปนมากบนำเสยได หากรางกายไดรบแมงกานส

ในปรมาณทสงจะไปสะสมทปอด

1.2.9 การวเคราะหหาปรมาณแคดเมยม (Cd) ของตวอยางนำเสย ทตรวจพบอยในชวง 0.01 - 0.03

มลลกรมตอลตร โดยมคาเฉลยเทากบ 0.02 มลลกรมตอลตร มคาเฉลยไมเกนคามาตรฐานตามประกาศกระทรวง

วทยาศาสตร เทคโนโลยและสงแวดลอม ฉบบท 3 (พ.ศ. 2539) ซงกำหนดใหมแคดเมยม (Cd) ไมเกน 0.03 มลลกรม

ตอลตร เนองจากแคดเมยมเปนโลหะหนกผสมอยกบสงกะส เมอทำการชบชนงานจงมการปนเปอนออกมากบนำเสย

แตในปรมาณไมมาก แตหากไดรบในปรมาณทมากเกนมาตรฐานกำหนด จะกอใหเกดความเปนพษตอระบบทางเดนอาหาร

ระบบหายใจ เปนพษตอปอดและไต

2. การศกษาแนวทางการจดการนำเสยทเหมาะสมจากกระบวนการชบโลหะของบรษทบสไพพ ฟตตง


2.1 การปรบปรงกระบวนการชบโลหะเพอเพมประสทธภาพของการผลตและลดมลพษจากกระบวนการ

ผลต ควรมการพฒนาปรบปรงโดยเพมขนตอนการตรวจสอบความสะอาดชนงานในขนตอนการขจดไขมนและการขจด


14

SDU Res. J. 4 (1) : Jan - Dec 2011

สนมเหลก เพอเปนการเพมประสทธภาพของชบโลหะ และลดปรมาณของมลพษจากการชบโลหะและปรมาณนำเสยท

จะปลอยระบายออกสสงแวดลอม และการเพมเตมขนตอนของการจมชนงานลงในบอสงกะสหลอมเหลวโดยกำหนด

มาตรฐานระยะเวลาในการจมและยกชนงานตามอตราเรวทกำหนด เพอเปนการเพมประสทธภาพของการชบโลหะ โดย

จะทำใหคาดชนความสามารถของกระบวนการชบแบบจมรอน (Cp) มากกวา 2.00 (หมายถง ความสามารถของ

กระบวนการดมาก) ตองมโอกาสทมความหนาผวเคลอบสงกะสไมไดตามขอกำหนด รอยละ 20.24 ของชนงานทม

ความหนานอยกวา 6 มลลเมตร

2.2. การเลอกวธการบำบดโลหะหนกทปนเปอนมากบนำเสยจากกระบวนการชบโลหะ เพอแยกโลหะ

หนกออกจากนำเสยใหสามารถนำกลบมาใชไดใหมในกระบวนการชบโลหะหรอสามารถทจะนำไปขายตอเพอเพมมลคา

การผลต ไดแก วธการบำบดนำเสยดวยโบโรไฮไดรดรดกชน มขอดเมอใชในการบำบดนำเสยจากกระบวนการชบโลหะ

ดงน

2.2.1 การใชโบโรไฮไดรดรดกชน สามารถกำจดโลหะหนกทงหมดใหเหลออยไมเกนคามาตรฐาน

นำทง คาความเปนกรดเปนดางสดทายของนำทงไมเกนคามาตรฐาน

2.2.2 สามารถลดปรมาณตะกอนทเกดขนไดถง 10 เทา เมอเปรยบเทยบกบการตกตะกอนดวยดาง

ซงทำใหตะกอนอดตวแนนและมปรมาณนอยสะดวกตอการรดนำออกจากตะกอน จงชวยประหยดพลงงานไฟฟา

นอกจากนคาใชจายในการบำบดตะกอนยงถกกวา 5 - 10 เทา จงมประโยชนกบโรงงานทระบบบำบดไมสามารถรองรบ

การขยายกำลงการผลต

2.2.3 การใชโบโรไฮไดรดรดกชน ยงเหมาะสำหรบการบำบดนำเสยทมโลหะหนกหลายชนดปนกนอย

เนองจากสามารถกำจดโลหะหนกทกชนดไดตามมาตรฐานในขนตอนเดยว ทำใหประหยดพนทและเวลาทตองใช

ขอเสนอแนะ

1. ควรมการปรบปรงกระบวนการชบโลหะเพอเพมประสทธภาพของการผลตและลดมลพษจากกระบวนการ

ผลตและกระบวนการชบโลหะของบรษท โดยเพมขนตอนการตรวจสอบความสะอาดชนในขนตอนการขจดไขมนและ

การขจดสนมเหลก และการเพมเตมขนตอนของการจมชนงานลงในบอสงกะสหลอมเหลวโดยกำหนดมาตรฐานระยะ

เวลาในการจมและยกชนงานตามอตราเรวทกำหนด เพอเปนการเพมประสทธภาพของชบโลหะ

2. ควรศกษาวธในการบำบดโลหะหนกทปนเปอนมากบนำเสยจากกระบวนการชบโลหะ เพอแยกโลหะหนก

ออกจากนำ สามารถนำไปใชไดใหมในกระบวนการชบโลหะ หรอสามารถทจะนำไปขายตอได เชน โบโรไฮไดรดรดกชน

เนองจากมประสทธภาพในการบำบดโลหะหนกไดดมากถงรอยละ 99.80 มคาใชจายในการบำบดโลหะหนกตอหนวยนอย

ชวยประหยดพลงงานไฟฟา ประหยดพนทและเวลาทใชในการบำบด และยงสามารถกำจดโลหะหนกทกชนดไดตาม

มาตรฐานในขนตอนเดยวกน


15

SDU Res. J. 4 (1) : Jan - Dec 2011

References

APHA, AWWA and WPCF. (2005). Standard Method for Water and Wastewater. (21st ed.): United State:

American Public Health Association.

Bhirombhakdi, S. (2006). The Hot Dip Galvanizing Process Case Study of Auewittaya Equipment Limited.

Bangkok: Srinakharinwirot University. (in Thai).

Ongwandee, M. (1999). The Removal of Heavy Metal from Electroplating Wastewater by Using Sodium

Borohydride. Bangkok: Chulalongkorn University. (in Thai).

Ploypanichcharoen, K. (2002). Process Capability Analysis. Bangkok: Technology Promotion Association.

(in Thai).

Tuntoolavest, M. (1996.) Manual analysis of water quality. Bangkok: Department of Environmental

Engineering. Chulalongkorn University. (in Thai).

ผเขยน

ดร.ประวรดา โภชนจนทร

อาจารยประจำคณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยราชภฏสวนดสต

Email: [email protected]


ผลผลตมนสำปะหลงโรงงานปการเพาะปลก 2551/2552 ของจงหวดนครราชสมา Production of Cassava (Manihot esculenta Crantz.) in 2008/2009 Year

of Nakorn Ratchasima Province

สเมศ ทบเงน* เอจ สโรบล และ อนสรณ กลวงษ

มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

บทคดยอ

จากผลการสำรวจ พบวา เกษตรกรจงหวดนครราชสมา ปลกมนสำปะหลง พนธเกษตรศาสตร 50 มากทสด

รองลงมาคอ พนธระยอง 72 และนอยทสดคอ พนธระยอง 9 โดยคดเปนรอยละ เทากบ 67.60 22.40 และ 10.00

ตามลำดบ สำหรบตนทนการเพาะปลกมนสำปะหลง พบวา อำเภอเสงสาง มตนทนการเพาะปลกสงสด รองลงมา

อำเภอพมาย และตำสดคอ อำเภอหวยแถลง โดยมคาเฉลย เทากบ 5,197 5,188.14 และ 3,947 บาท/ไร จากคาเฉลย

ตนทนการเพาะปลกทงหมด เทากบ 4,767.28 บาท/ไร และผลผลตเฉลยมนสำปะหลงตอไร พบวา พนทเพาะปลกของ

อำเภอทใหผลผลตเฉลยสงสด คอ อำเภอครบร รองลงมา คอ อำเภอหวยแถลง และอำเภอพมาย สวนอำเภอสคว

ใหผลผลตมคาเฉลยตำสด เทากบ 4.30 4.10 4.10 และ 3.30 ตน/ไร จากคาเฉลยรวม เทากบ 3.79 ตน/ไร สำหรบ

ราคาขายผลผลต บาท/กก. และรวมรายรบจากการขายผลผลตมนสำปะหลง(บาท/ไร) ทกลมเกษตรกร ไดรบ พบวา

เกษตรกรอำเภอขามสะแกแสง ขายหวสดมนสำปะหลง ราคาบาท/กก. สงสด รองลงมาคอ ปกธงชย สคว พระทองคำ

และดานขนทด สวน อำเภอหวยแถลง ขายไดราคาตำสด โดยมคาเฉลย เทากบ 1.70 1.60 1.60 1.60 และ 1.40

บาท/กก. จากราคาขายมคาเฉลยรวม เทากบ 1.56 บาท/กก. และรวมรายไดจากการขายผลผลตมนสำปะหลง/ไร จาก

กลมตวอยาง พบวา อำเภอพมาย ขายผลผลต/ไร ในราคาสงสด รองลงมาคออำเภอเสงสาง และตำสดคออำเภอ

หวยแถลง โดยมคาเฉลยเทากบจำนวน 6,601 6,560 และ4,620 บาท/ไร ตามลำดบ จากคาเฉลยรวม เทากบจำนวน

5,915.27 บาท/ไร สำหรบผลตอบแทนจากการทำไรมนสำปะหลงทไดรบ/ไร พบวาอำเภอทไดรบผลตอบแทนเฉลย

สงสด คอ พมาย รองลงมาคอดานขนทด และตำสดคออำเภอชมพวง โดยมคาเฉลยเทากบจำนวน 1,912.80 1,700

และ 667.89 บาท/ไร ตามลำดบ จากคาเฉลยรวมเทากบ 1,200.02 บาท/ไร จากผลการศกษาและเกบรวบรวมขอมล

เพอเปนแนวทางการแกไขปญหาตนทนการเพาะปลก ราคาขายผลผลตมนสำปะหลงหวสด และเพอเพมศกยภาพใหกบ

เกษตรกรในพนทเพาะปลกของจงหวดนครราชสมาตอไป

คำสำคญ: ผลผลต มนสำปะหลง นครราชสมา


Production of Cassava (Manihot esculenta Crantz.) in 2008/2009 Year of Nakorn Ratchasima Province

SDU Res. J. 4 (1) : Jan - Dec 2011

18

SDU Res. J. 4 (1) : Jan - Dec 2011

Abstract

This study is a survey research that emphasized on the productive of cassava of Nakorn Ratchasima

province from 2008-2009. The objective of the study are (1) To find data of cultivation, productivity price, and

total income of cassava growing at Nakorn-Ratchasima province (2) To analyze cost of cassava cultivation at

Nakorn Ratchasima province, and (3) To find limitation of cassava caltivation at Nakorn-Ratchasima province.

Results of this study shows most of cultivations grown Kasetsart-50 cassava, an everage value is

67.60 %, followed by 22.40 % Rayong -72, and 10.00 % Rayong-9 is minimum. Cost of cassava cultivation

Soeng-Sang district is maximum, an everage value is 5,197 Baht/Rai, followed by 5,188.14 Baht/Rai of Phimai

district, and 3,947 Baht/Rai Huai-Tha-laeng district. The total everage cost is 4,767.28 Baht/Rai. Productivity

of cassava of Khon-Buri district is maximum, an everage value is 4.30 tons/Rai, followed by 4.10 tons/Rai of

Huai-Tha-laeng district, and 3.30 tons/Rai of Phimai district. The total everage productivity is 3.79 tons/Rai.

Price of cassava at Kham-Sakae-Saeng is maximum, an everage value is 1.70 Bath/kg., followed by 1.60

Bath/kg. of Pak-Thong-Chai district, the same as Si-Khio district, Phra-Thong-Kham district, and Dan-Khun-

Thot district. The maximum price of cassava is 1.40 Baht/kg. at Huai-Tha-laeng district. Total everage price is

1.56 Baht/kg. Total revenue of cassava cultivation at Phimai district is maximum, an everage value is 6,601

Baht/Rai, followed by 6,560 Baht/Rai of Soeng-Sang district, and 4,620 Baht/Rai of Huai-Tha-laeng district.

Total revenue is 5,915.27 Baht/Rai. Return per area of cassava cultivation at Phimai district is maximum, an

everage value is 1,912.80 Baht/Rai, followed by 1,700 Baht/Rai of Dan-Khun-Thot district, and 667.89

Baht/Rai of Chum-Phuang district. Total everage return is 1,200.02 Baht/Rai. These researches results will be

used to develop the solution for solving the problem of cultivation cost, product price, and to increase cassava

cultivate capacity of the cultivation at Nakorn-Ratchasima.

Keywords: Production, Cassava, Nakorn Ratchachima

บทนำ

สำรวจและเกบรวบรวมขอมลทเกยวของกบปญหาการผลตมนสำปะหลง เปนขนตอนหนงทนำไปสการไดมา

ซงขอมลสารสนเทศ เพอประโยชนในการตดสนใจ แกไขปญหาพนทการเพาะปลกมนสำปะหลง และสอดคลอง กบแนว

นโยบายของรฐบาล โดยในป 2552 กระทรวงศกษาธการ ไดประกาศ 9 มหาวทยาลยหลก เปนมหาวทยาลยวจยแหงชาต

และมหาวทยาลยเกษตรศาสตร เปนหนงในจำนวนดงกลาว ทจะตองสรางผลงานการวจยและสนบสนนการวจยทงใน

สวนการสรางองคความร ในการใชประโยชนไดจรง สำหรบภาครฐบาล และภาคเอกชน การพฒนาดานตางๆ เพอให

เกดประโยชนสงสดสำหรบประชาชน ดงนนสถาบนอนทรจนทรสถตยเพอการคนควาพฒนาพชศาสตร เปนหนวยงาน

ภายใตการบรหารงานของมหาวทยาลยเกษตรศาสตร ซงมนโยบายหลก คอ คนควาวจยพฒนาดาน พชศาสตร โดยใน


19

SDU Res. J. 4 (1) : Jan - Dec 2011

แผนงานวจยของสถาบนฯ ไดจดพชโดยมมนสำปะหลงเปนพชหลกทไดเรมดำเนนการวจย จากรายงาน Office of

Agricultural economics (2008) พบวาพนทปลกมนสำปะหลงแหลงใหญทสด คอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ โดย

เฉพาะจงหวดนครราชสมามจำนวนพนทเพาะปลกรวม 1,978,454 ไร ดานการตลาดสงออก พบวา ประเทศจนมความ

ตองการผลตภณฑมนสำปะหลง เพอใชภายในประเทศ และทดแทน ธญพชเพมขน (Krakang, 2007) รายงานวา

ประเทศกมพชา มตนทนการเพาะปลกมนสำปะหลง เฉลย ทประมาณ 3,088 บาท/ไร และผลผลตเฉลย จำนวน

5 ตน/ไร ในอนาคตกมพชาจะเปนประเทศผผลตทสำคญ และเปนคแขงการคาทสำคญของไทยอกประเทศหนง วธการ

ทจะทำใหผลผลตเพมของมนสำปะหลงสง จะตองประกอบไปดวยการใชพนธดมคณภาพ วางแผนการปลกใหเหมาะสม

กบฤดกาล การเตรยมแปลง และปรบปรงบำรงดน การกำจดวชพช การใชปยเคมและอนทรย การขดเกบเกยวในชวง

เวลาทเหมาะสม (Vichukut, 2007) เปนหลกการสำคญทจะทำใหเกษตรกรไดรบผลผลต ตอหนวยพนทเพมขน สนอง

ความตองการอาหาร และพลงงานทดแทน เพมศกยภาพการแขงขนในตลาดโลกตอไป

การวจยครงนเพอศกษา ปญหาอปสรรค ตนทนการผลต การปลกมนสำปะหลงของเกษตรกรในพนทจงหวด

นครราชสมา เพอเปนแนวทางการพฒนา การสงเสรมการปลกมนสำปะหลงในพนทดงกลาว


1. เพอศกษาการปลก ผลผลต ราคาขาย และรายไดรวมของการผลตมนสำปะหลงโรงงานของจงหวดนครราชสมา

2. เพอศกษาตนทนการเพาะปลกมนสำปะหลงโรงงานของจงหวดนครราชสมา

3. เพอศกษาขอจำกดการผลตมนสำปะหลงโรงงานของจงหวดนครราชสมา

ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

1. เปนขอสนเทศสำหรบนกวจย ทจะนำไปใชประโยชนสำหรบประกอบการวางแนวทาง การคนควาพฒนา

พนธพชรวมทงการใชเทคโนโลยการผลตมนสำปะหลง ใหมความเหมาะสมกบพนทการเพาะปลก และตรงตามความ

ตองการของเกษตรกร

2. เปนขอมลพนฐานสำหรบเกษตรกร ใชประกอบการกำหนดแนวทางการเพาะปลกมนสำปะหลง และ

สนบสนน ในการผลตมนสำปะหลง มระบบการบรหารการจดการทด สามารถเชอมโยงกบความตองการของตลาดทง

ภายในและตางประเทศ

อปกรณและวธการทดลอง

การศกษาครงน ไดศกษากลมเกษตรกรผประกอบอาชพการเกษตรการทำไรมนสำปะหลงในพนทจงหวด

นครราชสมา จำนวน 12 อำเภอ อำเภอละ 1 ตำบล จำนวน 250 ครวเรอน

วธการดำเนนการวจย

สำหรบแบบแผนการศกษาวจย (Research Design) เปนการเกบรวบรวมขอมลแบบสำรวจดวยการ


20

SDU Res. J. 4 (1) : Jan - Dec 2011

สมตวอยาง (Sample Survey) ขอมลทเกบรวบรวมประกอบดวย 2 ประเภท คอ

1. ขอมลปฐมภม (Primary Data) เปนขอมลแบบสอบถามจากไร-นาเกษตรกรทอยในกลมตวอยางของพนท

เพาะปลกมนสำปะหลงจงหวดนครราชสมาทสำคญ ไดแก ชอเกษตรกร หมบาน ตำบล อำเภอ ลกษณะดน จำนวน

พนทเพาะปลก การเตรยมพนทเพาะปลก พนธมนสำปะหลงทใชเพาะปลก ทำการเกษตรแบบอาศยธรรมชาตหรอ

ระบบชลประทาน แรงงานทำการเกษตรตอครวเรอน การใชปจจยการผลตตาง เชน ปยเคม สารปองกนกำจดวชพช

การปฏบตดแลรกษา การเกบเกยว การขนสง โรงงานรบซอ ตนทนการเพาะปลก และราคาจำหนายผลผลตหวสด

มนสำปะหลง ผลตอบแทนจากการทำไรมนสำปะหลง

2. ขอมลทตยภม (Secondary Data) เปนขอมลทไดจากแหลงรวบรวม คอ สำนกงานเกษตรอำเภอจงหวด

นครราชสมา จำนวน 12 อำเภอ และสำนกงานพาณชยจงหวดนคราชสมา ไดเกบรวบรวมขอมล บนทกการนเทศ เพอ

นำขอมลสำหรบใชอางอง

การวเคราะหขอมล ม 2 ลกษณะ คอ การวเคราะหเชงพรรณนา (Descriptive Analysis) โดยจดทำตาราง

ขอมล เพอบรรยายใหทราบถงประเดนปญหาตางๆ ทไดรบขอมลจากผลการสำรวจกลมตวอยางเกษตรกรในพนทการ

เพาะปลกมนสำปะหลงจงหวดนครราชสมา การวเคราะหเชงปรมาณ (Quantitative Analysis) โดยใชความรทางสถต

หลกการสงเคราะหขอมลตความ (Interpretive Analysis) ระดบการแปลผลจากการใชสถตเชงพรรณนา ไดแก รอยละ

คาเฉลย จากแบบสอบถาม

ระยะเวลาและสถานททดลอง

สำรวจผลผลตมนสำปะหลงโรงงานปการเพาะปลก 2551/2552 ของจงหวดนครราชสมา โดยสมตวอยาง

เกษตรกรในพนทเพาะปลก จำนวน 12 อำเภอ อำเภอละ 1 ตำบล ใชจำนวนแบบสอบถามทงหมด 250 ตวอยาง ดงน

คอ อำเภอครบร เสงสาง ปกธงชย พมาย ชมพวง จกราช หวยแถลง ขามสะแกแสง คง พระทองคำ ดานขนทด และ

อำเภอสคว เฉลยอำเภอละ 20 ตวอยาง เกบขอมลดานสภาพพนฐานทางการผลตมนสำปะหลง โดยวธการใชแบบ

สมภาษณ ดำเนนการระหวางวนท 31 สงหาคม - 6 กนยายน 2552

ผลการวจย

จากขอมลแบบสำรวจผลผลตมนสำปะหลงโรงงาน ปการเพาะปลก 2551/2552 ของจงหวดนครราชสมา

ขอมลปฐมภม (Primary Data) ทสำคญ ไดแก ชอเกษตรกร หมบาน ตำบล อำเภอ ลกษณะดน จำนวนพนทเพาะปลก

การเตรยมพนทเพาะปลก พนธมนสำปะหลงทใชเพาะปลก ทำการเกษตรแบบอาศยธรรมชาตหรอระบบชลประทาน

แรงงานทำการเกษตรตอครวเรอน การใชปจจยการผลตตางๆ เชน ปยเคม สารปองกนกำจดวชพช การปฏบตดแล

รกษา การเกบเกยว การขนสง โรงงานรบซอ ตนทนการเพาะปลก และราคาจำหนายผลผลตหวสดมนสำปะหลง

ผลตอบแทนจากการทำไรมนสำปะหลง จำนวน 12 อำเภอ กลมตวอยางจำนวน 250 ครวเรอน (ตารางท 1) พบวา


21

SDU Res. J. 4 (1) : Jan - Dec 2011

ตารา

งท 1

ผลก

ารสำ

รวจต

นทนก

ารผล

ตมนส

ำปะห

ลงโร

งงาน

ปกา

รเพา

ะปลก

255

1/25

52

ตน

ทนกา

รผลต

มนสำ

ปะหล

งจงห

วดนค

รราช

สมา

(บาท

/ไร)

/อำเ

ภอ

ลำด

บท

รายก

าร

ชมพว

ง เส

งสาง

จก

ราช

คง

หวย

ปกธง

ชย

สคว

พระ

ขาม

ดาน

ครบร

พม

าย

เฉลย

แถ

ลง

ทองค

ำ สะ

แกแส

ง ขน

ทด

1

การเ

ตรยม

พนท

493

394

423.

6 43

1 51

5 47

5 50

0 43

9 38

0 39

0 47

0 39

4.35

44

2.08

2

คาจา

งปลก

17

4.5

225.

61

152.

27

158

136

290

188

192

150

160

249

222.

61

191.

5

3

คาปย

เคม

793.

5 56

9 77

6.64

62

3 58

5 61

7 61

1 57

7 56

5 46

5 68

7 56

8.89

61

9.84

4

คาจา

งใสป

ยเคม

38

.12

57

65.6

8 68

55

45

40

49

60

50

46

51

.11

52.0

8

5

คาปย

อนทร

ย 54

7 77

1 27

9.67

52

5 -

340

420

220

546

317

637

771.

15

488.

53

6

คาหว

านปย

อนทร

ย 42

0 38

4 38

4.09

38

1 -

47

39

45

36

30

45

45.7

1 16

8.8

7

คากำ

จดวช

พช

30

46

56.6

7 30

39

1 51

9 34

4 40

8 38

2 36

5 34

4 38

3.6

274.

94

8

คาสา

รเคม

คมวช

พช

64.5

20

8 81

.82

81

83

187

78

83

80

253

105

207.

86

126.

02

9

คาแร

งงาน

พนสา

รเคม

61

.94

163

85.4

5 73

77

11

8 66

60

80

80

79

16

2.86

92

.19

10

คา

เกบเ

กยวผ

ลผลต

78

8.75

81

2 83

2.04

82

2 67

9 88

4 69

1 12

14

794

756

853

812.

39

828.

18

11

คา

ขนสง

53

3 56

8 55

6.14

41

8 42

6 54

6 45

9 46

8.1

777

499

642

567.

61

538.

32

12

คา

เสอม

ราคา

ทดน

1000

10

00

1000

10

00

1000

10

00

1000

10

00

1000

10

00

1000

10

00

1000

รวมต

นทนก

ารผล

ต 49

44.3

1 51

97.6

1 46

94.0

7 46

10

3947

50

68

4436

47

55.1

48

50

4365

51

57

5188

.14

4767

.69

13

ผล

ผลตเ

ฉลย

(ตน)

ไร

3.78

4.

1 4

3.7

3.3

3.8

3.3

3.7

3.7

3.7

4.3

4.1

3.79

14

รา

คาทเ

กษตร

กรได

รบ (บ

าท/ก

ก.)

1.49

1.

6 1.

52

1.5

1.4

1.6

1.6

1.6

1.7

1.6

1.5

1.61

1.

56

15

รว

มราย

รบ (บ

าท/ไร

) 56

32.2

65

60

6080

55

50

4620

60

80

5280

59

20

6290

59

20

6450

66

01

5915

.27

16

ผล

ตอบแ

ทน (บ

าท/ไร

) 68

7.89

13

62.3

9 13

85.9

3 94

0 67

3 10

12

844

1164

.9

1440

15

55

1293

14

12.8

6 11

47.5

8

17

ตน

ทนกา

รผลต

(บาท

/กก.

) 1.

31

1.27

1.

17

1.25

1.

2 1.

33

1.34

1.

29

1.07

1.

37

1.03

1.

16

1.23


22

SDU Res. J. 4 (1) : Jan - Dec 2011

พนธมนสำปะหลง จากผลการสำรวจกลมตวอยางเกษตรกร จำนวน 250 ครวเรอน จาก 12 อำเภอ ของ

จงหวดนครราชสมา โดยมพนทเพาะปลกมนสำปะหลง รวม 1,274,001 ไร พบวา เกษตรกรนยมปลกมนสำปะหลง

พนธเกษตรศาสตร 50 สงสด รองลงมาคอพนธระยอง 72 และมพนทเพาะปลกตำสด คอพนธระยอง 9 เมอเทยบเปน

รอยละ เทากบ 67.60 22.40 และ 10.00 ตามลำดบ

ตนทนการเพาะปลก (คาเตรยมพนท ปลก ปยเคม จางใสปยเคม ปยอนทรย กำจดวชพช สารเคมควบคม

วชพช พนสารเคม เกบเกยว ขนสง คาเสอมราคาทดน) กลมเกษตรกรตวอยางจำนวน 250 ครวเรอน พบวา อำเภอ

เสงสาง สงสด รองลงมา พมาย และตำสดคอ หวยแถลง โดยมคาเฉลย เทากบ 5,197 5,188.14 และ 3,947 บาท/ไร

ผลผลตเฉลยตอไร พบวา พนทเพาะปลกมนสำปะหลงของอำเภอครบร ใหผลผลตเฉลยสงสด รองลงมา คอ

อำเภอเสงสาง และพมาย สวนอำเภอสคว ใหผลผลตมคาเฉลยตำสด คอ 4.30 4.10 4.10 และ 3.30 ตน/ไร ตามลำดบ

ราคาขายผลผลตหวสดมนสำปะหลง โรงงานรบซอจากเกษตรกร บาท/กก. พบวา เกษตรกรอำเภอ

ขามสะแกแสง ขายผลผลตหวสดมนสำปะหลงไดในราคาสงสด รองลงมาคอ อำเภอปกธงชย สคว พระทองคำ และ

ดานขนทด สวนอำเภอหวยแถลง เกษตรกรขายผลผลตหวสดมนสำปะหลงไดราคาตำสด โดยมคาเฉลยเทากบ 1.70

1.60 1.60 1.60 และ 1.40 บาท/กก.

ตนทนการผลตหวสดมนสำปะหลงตอกโลกรม จากผลการสำรวจกลมตวอยางเกษตรกร พบวา การผลต

มนสำปะหลงในฤดกาลเพาะปลกป 2551/2552 นน ตนทนการผลตมนสำปะหลงจำนวน 1 กก. เกษตรกรอำเภอ

ดานขนทด ใชปจจยการผลตสงสด รองลงมาคอ สคว และตำสดคอ ครบร โดยมคาเฉลยในการใชปจจยการผลตเทากบ

1.37 1.34 และ 1.03 บาท/กก. ตามลำดบ

ผลตอบแทนจากการปลกมนสำปะหลงของกลมตวอยางเกษตรกร ผลจากการสำรวจกลมตวแทนตวอยาง

ทไดรบจากการขายผลผลตมนสำปะหลงตอไร พบวาอำเภอทไดรบผลตอบแทนโดยเฉลย คออำเภอ พมาย รองลงมาคอ

อำเภอดานขนทด และตำสดคอ อำเภอชมพวง โดยมคาเฉลยเทากบ 1,912.80 1,700 และ 687.89 บาท/ไร

ตามลำดบ

ผลและวจารณผลการทดลอง

จากผลการสำรวจเกษตรกรในจงหวดนครราชสมา จำนวน 12 อำเภอ จำนวนตวอยาง 250 ครวเรอน พบวา

ตนทนการผลผลตเฉลยมนสำปะหลงอยท 4,767.30 บาท/ไร สำหรบผลผลตมนสำปะหลงเฉลยเทากบ 3.79 ตน/ไร ซง

คอนขางตำ สวนราคาขายผลผลตมนสำปะหลงนนพบวา เกษตรกรขายผลผลตหวมนสำปะหลงสดไดในราคา 1.56

บาท/กก. และผลตอบแทนทเกษตรกรไดรบจากการผลตจำนวนพนทเพาะปลก 1 ไร โดยมคาเฉลยเทากบ 1,147.58

บาท/ไร ซงสำนกงานเกษตรจงหวดนครราชสมาตงเปาหมายการผลตเพอใหไดผลผลตมนสำปะหลงเฉลยท 5.0 ตน/ไร

ในฤดกาลเพาะปลกป 2551/2552 และวธการเพมผลผลตมนสำปะหลงเพมจาก 3.79 ตน/ไร เปน 5.0 ตน/ไร ม

แนวทางการพฒนาเพอเพมผลผลตนน จะตองไดรบความรวมมอระหวางภาครฐบาลและเอกชน โดยการสงเสรมและ

ถายทอดเทคโนโลยการผลต การจดทำแปลงสาธตตามหลกวชาการ และนำผลงานวจยในอดตถงปจจบนมาปรบใชให

เหมาะสม โดยการใชพนธมนสำปะหลงเหมาะสมกบสภาพพนทเพาะปลก การคดเลอกทอนพนธปลกทมคณภาพ


23

SDU Res. J. 4 (1) : Jan - Dec 2011

ความยาวทอนพนธ ใชระยะปลกทเหมาะสมกบชนดพนธ เลอกฤดกาลปลกทเหมาะสม การปรบปรงบำรงดน โดยการ

ใชปยอนทรยและปยเคมทเหมาะสมกบความตองการธาตอาหาร N-P-K ในสภาพดนชดตางๆ ตามคำแนะนำ

ทางราชการ การดแลกำจดวชพชตลอดฤดการเพาะปลก การใชระบบการชลประทานในเขตพนททมแหลงเกบกกนำรวม

และการเกบเกยวทอาย 10-12 เดอน (Vichukut, 2007)

วจารณผลการทดลอง

1. จากการสำรวจผลผลตมนสำปะหลงโรงงานปการเพาะปลก 2551/2552 ของจงหวดนครราชสมา โดยใช

ตวอยางเกษตรกรจำนวน 12 อำเภอ จำนวนตวอยาง 250 ครวเรอน พบวา เกษตรกรทประกอบอาชพทำไรมนสำปะหลง

มการใชตนทนการผลตโดยเฉลยเทากบ 4,767.30 บาท/ไร เมอเปรยบเทยบกบผลผลตเฉลยของหวสดตอไรเทากบ

3.79 ตน/ไร ขายไดในราคา 1.56 บาท/กก. สำหรบผลตอบแทนทเกษตรกรไดรบจากการขายผลผลตในจำนวนพนท

เพาะปลก 1 ไรโดย มคาเฉลย เทากบ 1,147.58 บาท/ไร นบวาเกษตรกรไดรบผลตอบแทนคอนขางตำมาก

2. ปญหาการผลตมนสำปะหลงในฤดกาลเพาะปลกป 2551/2552 โดยภาครฐบาล และหนวยงานท

เกยวของ มเปาหมายการเพมผลผลตจาก 3.79 ตน/ไร เปน 5.0 ตน/ไร นน เปนไปไดยาก ถาหากรฐบาลไมไดใหความร

ในดานการใชเทคโนโลยการผลตตามหลกวชาการ และการนำผลงานวจยมาปรบใชใหเหมาะสมกบสภาพพนทการผลต

ของจงหวดนครราชสมา และจะตองคำนงถงการการใชพนธมนสำปะหลงใหเหมาะสมกบสภาพพนทเพาะปลก พรอม

ดานการเขตกรรมตางๆ การปรบปรงบำรงดนใหมปรมาณธาตอาหารในดนเพยงพอตอการเจรญเตบโตและการให

ผลผลตของมนสำปะหลง

3. การจำหนายผลผลตมนสำปะหลง เกษตรกรตองจำหนายผลผลตผานพอคาคนกลาง อนเนองมาจาก

เกษตรกรขาดแหลงเงนทนสนบสนนจากหนวยงานของรฐบาล ทำใหเกษตรกรจำเปนตองหาแหลงเงนทนจากพอคา

คนกลาง สงผลใหราคาผลผลตทเกษตรกรไดรบไมเปนธรรม

สรปผลการทดลอง

ปญหาของเกษตรกรทประกอบอาชพทำไรมนสำปะหลงของจงหวดนครราชสมา ในปการเพาะปลก

2551/2552 ดงน

1. จากพนฐานขอมลของเกษตรกรผปลกมนสำปะหลง ปการเพาะปลก 2551/2552 พบวา เกษตรกรทใช

ตนทนการเพาะปลกมนสำปะหลง (บาท/ไร) สงสด คอ อำเภอเสงสาง อำเภอพมาย อำเภอครบร และอำเภอปกธงชย

เปนอกสาเหตหนงททำใหเกษตรกรผปลกมนสำปะหลงตองปรบเปลยนอาชพทำการเกษตร โดยเลอกไปเพาะปลกพชใหม

2. ปญหาดานการผลตมนสำปะหลงทสำคญ พบวา เกษตรกรใชพนธมนสำปะหลงไมเหมาะสมกบสภาพพนท

เพาะปลก วธการเตรยมพนทเพาะปลก ชวงอายการใสปยเคมและอนทรย อตราการใชปย (กก./ไร) ไมใชตามคำแนะนำ

ทางราชการ ทำใหผลผลตตกตำ เพอลดปญหาดงกลาว รฐบาลควรสนบสนนทนวจย โดยวธการจดทำแปลงสาธต

ในพนทเพาะปลกมนสำปะหลง

3. ปญหาดานการจำหนายผลผลต ผปลกมนสำปะหลงจำหนายผลผลตผานพอคาคนกลางเปนสวนใหญ อาจ


24

SDU Res. J. 4 (1) : Jan - Dec 2011

เนองมาจากเกษตรกรรายยอยบางรายตองอาศยเงนกมาลงทนกอน ขาดความรวมมอกนระหวางเกษตรกรดวยกนเอง

ไมมการรวมมอจดตงกลมเกษตรกรเพอตอรองราคาขายผลผลตกบพอคาคนกลาง


จากการสำรวจเกษตรกรในจงหวดนครราชสมา จำนวน 12 อำเภอ จำนวนตวอยาง 250 ครวเรอน พบปญหาหลก

ทเกยวของกบผลผลตมนสำปะหลงโรงงานปการเพาะปลก 2551/2552 ของจงหวดนครราชสมา และขอเสนอแนะดงน

1. เกษตรกรผทำไรมนสำปะหลงตองรวมมอกนจดตงกลมสหกรณผปลกและผลตมนสำปะหลง เพอตอรอง

ราคาจำหนายผลผลตกบพอคาคนกลาง

2. การเพมผลผลตและการพฒนาการระบบการผลตมนสำปะหลง ทงภาครฐบาล เอกชน จะตองรวมมอและ

วางแผนรวมกน โดยการถายทอดเทคโนโลยการผลต การจดทำแปลงสาธตตามหลกวชาการ และการใชระบบการ

ชลประทานในเขตพนททมแหลงเกบกกนำรวม

3. หนวยงานราชการตองรวมวางแผนการผลตมนสำปะหลงกบเกษตรกร และจดหาแหลงเงนทนใหกบ

เกษตรกรใหทนกบฤดกาลเพาะปลก

References

Krakang, K. (2007). Planting the Tapioca in Cambodia. A annual report of the Thai Tapioca Trade Association.

Bangkok. (in Thai).

Office of Agricultural economics. (2008). Survey report of Cassava. Office of Agricultural economics, Ministry of

Agriculture and Cooperatives. Agricultural Statistics No. 412, Documents for the Annual Meeting (in Thai).

Vichukut, V. (2007). Increase Productivity of Cassava. A annual report of the Thai Tapioca Trade Association.

Bangkok. (in Thai).

คณะผเขยน

นายสเมศ ทบเงน

นกวชาการเกษตร สถานวจยเขาหนซอน สถาบนอนทรจนทรสถตยเพอการคนควาและพฒนาพชศาสตร


ดร.เอจ สโรบล

อาจารยประจำคณะเกษตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร


นายอนสรณ กลวงษ

นกวชาการเกษตร สำนกงานวทยาเขตเฉลมพระเกยรตจงหวดสกลนคร วทยาเขตสกลนคร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร



การจดการมลพษทางเสยงเพอการจดการสงแวดลอมอยางยงยนดวยเทคโนโลยสะอาด ในกระบวนการผลตขอตอทอประปาเหลก: กรณศกษาโรงงานบสไพพ ฟตตง อนดสตร จำกด

Noise Pollution Management for Environmental Sustainability by Clean Technology in the

Process of Joint Fitting Production: A Case Study of Bis Pipe Fitting Industry Co. Ltd.

พนชย เมนฉาย*


บทคดยอ

การจดการมลพษทางเสยงเพอการจดการสงแวดลอมอยางยงยนดวยเทคโนโลยสะอาด ในกระบวนการผลต

ขอตอทอประปาเหลก กรณศกษาโรงงานบสไพพ ฟตตง อนดสตร จำกด จงหวดสมทรสาคร มวตถประสงคเพอศกษา

ระดบเสยงในเวลาปฏบตงานของโรงงานอตสาหกรรมผลตขอตอเหลก และสรางแผนทแนวเสนเสยงทเกดขน เพอจดทำ

แนวทางแกไขปญหามลพษทางเสยงภายในโรงงาน โดยไดเกบตวอยางระหวางเดอนมนาคม - เดอนกรกฎาคม

พ.ศ. 2552 ตามแผนกการทำงานและตามการผลตชนงานทกำหนดของโรงงาน โดยมทงหมด 12 แผนก 15 จดตวอยาง

พบวาระดบเสยงเฉลย (LAeq8) อยในชวง 81.0 - 98.1 เดซเบล (A) และระดบเสยงสงสด (Lmax) อยในชวง 96.2 - 120.1

เดซเบล (A) บรเวณจดตรวจวดทมระดบเสยงเฉลย (LAeq8) ตำสด คอ แผนกเตาอบ (จด 10) มระดบเสยงอยท 81.0

เดซเบล (A) สวนบรเวณทมระดบเสยงเฉลย (LAeq8) สงสด คอ แผนกเจยรนย (จด 7E) มระดบเสยง อยท 98.1 เดซเบล

(A) และยงเปนบรเวณทมคาระดบเสยง Lmax สงสดดวย ซงมระดบเสยงอยท 120.1 เดซเบล (A) เมอนำมาเปรยบเทยบ

กบมาตรฐานของประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรองมาตรการคมครองความปลอดภยในการประกอบกจการโรงงาน

เกยวกบสภาวะแวดลอมในการทำงาน หมวด 3 เสยง (พ.ศ. 2546) พบวา ระดบเสยงมคาเกนมาตรฐานจำนวน 11 จด

คดเปนรอยละ 73.33 ของจดเกบตวอยางทงหมด และไมเกนคามาตรฐานจำนวน 4 จด คดเปนรอยละ 26.67 ของจด

เกบตวอยางทงหมด การเกบตวอยางเสยงเพอสรางแผนทแนวเสนเสยง ทำไดโดยวธการตกรดขนาด 2×2 เมตร ภายใน

พนทปฏบตงานของโรงงาน โดยมจดตรวจวดทงหมด 610 จด แลวนำมาสรางแผนทแนวเสนเสยงดวยโปรแกรม

SURFER (version 8) พบวา ระดบเสยงสงสดมคา 104 เดซเบล (A) ซงเปนบรเวณแผนกเคาะเลอก และระดบเสยง

ตำสด คอ 75.7 เดซเบล (A) อยบรเวณแผนกเตาหลอมไฟฟา ดงนนเพอความปลอดภยและประสทธภาพในการทำงาน

จงควรทจะใหพนกงานสวมอปกรณปองกนเสยงในพนททมระดบเสยงสงและมการตรวจสอบและบำรงเครองจกรทกชน

ใหอยในสภาพด เพอทจะไดเปนการลดระดบเสยงทเกดขนภายในโรงงานผลตขอตอเหลกอยางยงยน

คำสำคญ: มลพษทางเสยง เทคโนโลยสะอาด


Noise Pollution Management for Environmental Sustainability by Clean Technology in the Process of Joint Fitting Production: A Case Study of Bis Pipe Fitting Industry Co. Ltd.

SDU Res. J. 4 (1) : Jan - Dec 2011

26

SDU Res. J. 4 (1) : Jan - Dec 2011

Abstract

This research aimed to study the noise level during the process of joint fittings production and to

provide the noise contour lines for the sustainable management of noise pollution of “Bis Pipe Fitting Industry”

company. The noise from totally 15 stations (12 divisions) was measured during March - June 2008. It was

found that the average noise level (LAeq8) was in the range of 81.0 - 98.1 dB (A) and the maximum noise level

(Lmax) was in the range of 96.2 - 120.1 dB (A). The lowest noise level was found at station 10, accounted for

81.0 dB (A) whereas the highest noise level was found at station 7E, accounted for 98.1 dB (A). The maximum

noise level accounted for 120.1 dB (A) was also found at this station. The noise level from 11 stations (73.33%)

of all 15 stations exceeded the standard stated in the Occupational Health and Safety Act issued by the Ministry

of Interior. In order to provide the noise contour lines of the working units, the noise level in 610 stations were

collected within 2 × 2 meter-gridline. Then, they were analyzed by SURFER software (version 8) in order to

draw contour line model. Based on the model, the maximum noise level was 104.0 dB (A) whereas the

minimum noise level was 75.7 dB (A) This can be concluded from the contour line model that the noise in some

divisions posed the risk to the working staff. Therefore, the workers in all divisions or in high risky areas should

wear the protecting devices for their safety and their work efficacy. In addition, all the machines should be kept

well maintained for the sustainable management of noise pollution in the factory.

Keywords: Noise pollution, Clean technology

บทนำ

ในชวงทผานมาประเทศไทยไดมการขยายตวทางดานเศรษฐกจ โดยเฉพาะการขยายตวทางอตสาหกรรมทม

คอนขางสงจากการพฒนาซงเปนสาเหตสำคญททำใหเกดปญหามลพษทางสงแวดลอมในหลายๆ ดาน ปญหามลพษทาง

เสยงกเปนปญหาทมความรนแรงเปนอยางมากในขณะน โดยเฉพาะพนกงานทปฏบตงานอยในสถานประกอบการทม

การใชเครองมอ เครองจกรทมเสยงดงเขามาชวยในการทำงาน หรออยในสภาวะแวดลอมการทำงานทมเสยงดงเปน

ประจำ อาจทำใหเกดผลกระทบตออาชวอนามยของผปฏบตงานตามมาได เสยงดงทอกทกครกโครม เสยงทมความถสง

เสยงดงทไมเปนจงหวะ หรอเสยงทมาจากหลายทศทาง ลวนกอใหเกดมลภาวะทเปนภย บนทอนสขภาพอนามยของ

พนกงานและยงกอใหเกดอนตราย และเปนสาเหตทำใหเกดโรคและการเปลยนแปลงตางๆ ภายในรางกาย ซงมผลกระทบ

ทางอารมณและจตใจ โดยเฉลยแลวเสยงทกอใหเกดความรำคาญนนจะอยในระดบตงแต 60 หรอ 80 เดซเบล (A)

เปนตนไป ซงอาจกอใหเกดความเครยดทางประสาท (Babisch et al, 2005)

ปญหาจากเสยงทเกดขนจากกระบวนการผลตของโรงงานอตสาหกรรมประเภทตางๆ นน นบวาเปนปญหาท

รนแรง จนเปนอนตรายตอผปฏบตงานในโรงงานอตสาหกรรมดงกลาว หากมการสมผสระดบเสยงทดงเกนมาตรฐาน

จากการศกษาในประเทศไทยระหวางป พ.ศ. 2526 - 2538 พบวา โรงงานอตสาหกรรมตางๆ รวม 175 แหง มระดบ


27

SDU Res. J. 4 (1) : Jan - Dec 2011

เสยงดงเกน 90 เดซเบล (A) มากถงรอยละ 53. 71 (Department of Health, 1995) เสยงดงจากโรงงานอตสาหกรรมนน

สามารถเกดขนไดในขนตอนตางๆ ในขบวนการผลต เชน การตด บด เคาะ เจาะ กลง ขด รวมถงเคลอนยายตางๆ

ผปฏบตงานสวนใหญจะมโอกาสสมผสกบอนตรายจากเสยงดงตลอดเวลาททำงาน และยงไปกวานน ผปฏบตงานใน

กลมทมความเสยงตออนตราย ทเกดจากเสยงมกจะไมสวมใสอปกรณปองกนอนตรายจากเสยง เนองจากรสกเกดความ

รำคาญ อดอดขณะสวมใสซงสงผลใหเกดผลกระทบตอผปฏบตงานไดทงทางตรงและทางออม (Lompong, 2000)

ดงนน การนำหลกเทคโนโลยสะอาดเขามาจดการในขบวนการผลตเพอลดระดบเสยงทจะเกดขน เชน การควบคมท

แหลงกำเนดการวางแผนเปลยนกระบวนการผลตโดยการเลอกใชอปกรณหรอเครองจกรทไมกอใหเกดเสยงดงเกนระดบ

มาตรฐานความปลอดภย การลดการกระทบกนระหวางโลหะในตวเครองจกร หรอในขณะทำงานโดยการใชพลาสตก

ไฟเบอรกลาส หรอไมเปนตวรองรบระหวางโลหะสองชน หรอตดตงอปกรณดดซบเสยงไวทเครองจกร เปนตน มาปรบ

ใชเพอลดระดบเสยงทจะเกดขนในขบวนการผลต นอกจากน การบรหารจดการกเปนสวนสำคญ เชน การกำหนด

นโยบายและมาตรการบำรงรกษาเครองจกรใหมประสทธภาพ การใชหลกการหมนเวยนผลดเปลยนพนกงานสลบกนไป

ทำงาน การจำกดเวลาการทำงาน หรอจดตารางการทำงาน เพอวาผปฏบตงานจะไดไมทำงานในททมเสยงดงนาน

เกนกวาเกณฑมาตรฐาน ทกำหนดไว เปนสงทโรงงานควรจะคำนงถงเปนอยางยง

โรงงานบสไพพ ฟตตง อนดสตร จำกด เปนโรงงานอตสาหกรรมผลตขอตอและจำหนายอปกรณขอตอทอ

ประปาประเภทเหลกหลอทมขนาดใหญ ซงในกระบวนการผลตของโรงงานกอใหเกดมลพษสงแวดลอมตางๆ มลพษ

ทางเสยงเปนปญหาหนงทกอใหเกดผลกระทบตอผทปฏบตงานและชมชนทอาศยอยใกลเคยง ผวจยจงสนใจทจะศกษา

ระดบเสยงในเวลาปฏบตงานของโรงงาน เพอใชเปนแนวทางในการแกไขปญหาดงกลาวโดยการนำเทคโนโลยสะอาด

มาชวยในการลดระดบเสยงทเกดขน


1. เพอศกษาระดบเสยงในเวลาปฏบตงานของโรงงานอตสาหกรรมผลตขอตอเหลก

2. เพอสรางแผนทแนวเสนเสยงทเกดขนภายในโรงงานอตสาหกรรมผลตขอตอเหลก

3. เพอจดทำแนวทางการแกไขปญหามลภาวะทางเสยงของพนกงานในโรงงาน

วธการศกษา

การศกษาครงนเปนการศกษาระดบเสยงในกระบวนการผลตของโรงงานผลตขอตอเหลกโดยทำการวดระดบ

เสยงในชวงเวลาปฏบตงาน 8 ชวโมงของพนกงานในโรงงานตงแตเวลา 9.00 - 17.00 น. การเกบตวอยางในการศกษา

ครงนใชการเลอกตวอยางแบบไมใชความนาจะเปน (Non-probability sampling) ชนดการเลอกตวอยางแบบเฉพาะ

เจาะจง (Purposive sampling) ดำเนนการเกบตวอยางของเสยงโดยใชเครองวดเสยง (Sound level meter) หางจาก

แหลงสะทอนเสยง 1.5 เมตร ตงทระดบความสง 1.2 เมตร จากจดเกบตวอยางทงหมด 15 จด คอ แผนกเชคนำ (จด

1A และ 2B) แผนกทำเกลยว (จด 3C และ 4D) แผนกควซ (จด 5) แผนกยงทราย (จด 6) แผนกเจยรนย (จด 7E และ

8F) แผนกสรางแบบ (จด 9) แผนกเตาอบ (จด 10) แผนกเตาหลอมไฟฟา (จด 11) แผนกเตาหลอมควโพลา (จด12)


28

SDU Res. J. 4 (1) : Jan - Dec 2011

แผนกโมทราย (จด 13) แผนกเคาะเลอก (จด 14) แผนกซอมบำรง (จด 15) ซงไดแสดงไวในภาพท 1 แลวนำมาเทยบ

กบประกาศกระทรวงอตสาหกรรมเรองมาตรการคมครองความปลอดภยในการประกอบกจการโรงงานเกยวกบสภาวะ

แวดลอมในการทำงาน (Notification of the Ministry of Industry, 2003) จากนนวดระดบเสยงตามแนวเสนเสยง

จดละ 10 นาท โดยการตเสนกรดในระยะ 2 × 2 เมตร เพอสรางแผนทแนวเสนเสยงภายในโรงงานอตสาหกรรมผลต

ขอตอเหลก

การวเคราะหขอมล

นำขอมลทไดจากการบนทกผลจากการตรวจวดระดบเสยงในเวลาปฏบตงานทกชวโมงในระยะเวลา 8 ชวโมง

มาคำนวณเปนระดบเสยงเฉลย 8 ชวโมง (LAeq8) โดยใชสมการท 1

สมการท 1

โดยท n = จำนวนครงของการวด

Li = ระดบเสยงทวดได

และนำขอมลทไดจากการบนทกผลการตรวจวดเสยงจากเสนกรดในระยะ 2 × 2 เมตร จดละ 10 นาท มาสรางแผนท

แนวเสนเสยง (Contour lines) โดยใชโปรแกรม SURFER (version 8)

�L�e�q� � �=� � �1�0� �l�o�g �1�n�—�[� �� 1�0�L�i�/�1�0� �]

�n

�i� �=� �1


29

SDU Res. J. 4 (1) : Jan - Dec 2011

�1

�1

�1�1

�1�1�1�9

�8

�7

�6�5

�3

�4�2

�1

แผนก

ซอม

แผนก

สราง

แบบ

แผนก

เจยร

นยแผ

นกยง

แผนก

ควซ แผ

นกเชคน

ำแผ

นกเค

าะแผ

นกทำ

แผนก

เตาอ

บแผ

นกเต

าหลอ

มแผ

นกโม

แผนก

เตา

หลอม

ควโพ

ภาพ

ท 1

แสดง

จดเก

บตวอ

ยางร

ะดบเ

สยงต

ามแผ

นกตา

งๆ ภ

ายใน

โรงง

านใน

เวลา

ปฏบต

งาน

8 ชว

โมง


30

SDU Res. J. 4 (1) : Jan - Dec 2011

ผลการศกษา

1. ผลการตรวจวดระดบเสยงในเวลาปฏบตงาน 8 ชวโมง

ผลการตรวจวดระดบเสยงเฉลย (LAeq) ในเวลาปฏบตงาน 8 ชวโมง ตามแผนกตางๆของโรงงานบสไพพ

ฟตตงอนดสตร จงหวดสมทรสาคร พบวาระดบเสยงเฉลย (LAeq8) อยในชวง 81.0 - 98.1 เดซเบล (A) และระดบเสยง

สงสด (Lmax) อยในชวง 96.2 - 120.1 เดซเบล (A) ดงตารางท 1 และภาพท 2 พบวา บรเวณจดตรวจวดทมระดบเสยง

เฉลย (LAeq8) ตำสด คอ แผนกเตาอบ (จด 10) ซงมระดบเสยงอยท 81.0 เดซเบล (A) สวนบรเวณทมระดบเสยงเฉลย

(LAeq8) สงสด คอ แผนกเจยรนย (จด 7E) ซงมระดบเสยงอยท 98.1 เดซเบล (A) และยงเปนบรเวณทมคาระดบเสยง

Lmax สงสดดวย ซงมระดบเสยงอยท 120.1 เดซเบล (A)

จดท แผนก

คาเฉลย LAeq คาระดบเสยง คา Lmax คาระดบเสยง

มาตรฐาน 8 ชม. LAeq 8 ชม. มาตรฐาน Lmax

1 แผนกเชคนำ (A) 90 88.9 140 102.2

2 แผนกเชคนำ (B) 90 90.2* 140 112.8

3 แผนกตาปเกลยว (C) 90 91.8* 140 118.4

4 แผนกตาปเกลยว (D) 90 90.2* 140 116.2

5 แผนกควซ 90 88.0 140 109.8

6 แผนกยงทราย 90 91.1* 140 115.1

7 แผนกเจยรนย (E) 90 98.1* 140 120.1

8 แผนกเจยรนย (F) 90 95.2* 140 118.2

9 แผนกปมแบบ 90 93.5* 140 115.1

10 แผนกเตาอบ 90 81.0 140 107.7

11 แผนกเตาหลอมไฟฟา 90 87.9 140 103.2

12 แผนกเตาหลอมควโพลา 90 91.5* 140 108.1

13 แผนกโมทราย 90 91.1* 140 107.1

14 แผนกเคาะเลอก 90 90.1* 140 112.4

15 แผนกซอมบำรง 90 90.2* 140 96.2

ตารางท 1 แสดงผลการวดระดบเสยงตามแผนกตางๆ เปรยบเทยบกบคามาตรฐาน

หมายเหต * ระดบเสยงทเกนมาตรฐานของประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรองมาตรการคมครองความปลอดภยในการประกอบกจการโรงงานเกยวกบสภาวะแวดลอมในการทำงาน หมวด 3 (Notification of Ministry of Education, 2003)


31

SDU Res. J. 4 (1) : Jan - Dec 2011

ภาพท 2 แสดงระดบเสยงทเกนมาตรฐานของประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรองมาตรการคมครองความปลอดภยในการ

ประกอบกจการโรงงานเกยวกบสภาวะแวดลอมในการทำงาน หมวด 3 (Notification of Ministry of Education, 2003)

2. ผลการวดระดบเสยงเมอเปรยบเทยบกบคามาตรฐาน

จากการวดระดบเสยงเฉลย (LAeq) ในเวลาปฏบตงาน 8 ชวโมงตามแผนกตางๆ ของโรงงานบสไพพ

ฟตตงอนดสตร จำนวน 12 แผนก 15 จดตวอยาง และกำหนดจดวดระดบเสยงโดยเลอกบรเวณทมพนกงานปฏบตงาน

อย เพอเปนตวแทนของแตละแผนก พบวาระดบเสยงเฉลย (LAeq8) มคาเกนมาตรฐานของประกาศกระทรวงมหาดไทย

เรอง ความปลอดภยในการทำงานเกยวกบสภาวะแวดลอมหมวด 3 เสยง (พ.ศ. 2546) จำนวน 9 แผนก 11 จด คดเปน

รอยละ 73.33 ของจดเกบตวอยางทงหมด ดงภาพท 3 แผนกทระดบเสยงดงเกนมาตรฐาน ไดแก แผนกเชคนำ (จด 2B)

เนองจากอยใกลเครองจกรทมเสยงดงและเกดจากการกระทบกนของเหลก แผนกตาปเกลยว (จด 3C และ จด 4D)

เนองจากแผนกนมเครองจกรหลายเครองและมการเสยดสระหวางขอตอเหลกกบเครองจกรขณะตาปเกลยว แผนกยงทราย

(จด 6) เกดจากการกระทบกนของเหลกและการกระจายของระดบเสยงบรเวณแผนกทอยใกลเคยง แผนกเจยรนย (จด

7E และ จด 8F) เกดจากการเสยดสของเหลกกบเครองเจยรนย แผนกปมแบบ (จด 9) เกดจากการกระแทกขณะ

อดแบบกบฝนทรายดำ แผนกเตาหลอมควโพลา (จด 12) เกดจากเสยงของเตาหลอมและการกระทบกนของเหลก

แผนกโมทราย (จด 13) เกดจากเสยงของเครองโมทราย แผนกเคาะเลอก (จด 14) เกดจากการเคาะและทบขอตอเหลก

ใหแยกออกจากกน และการกระทบกนของเหลกในระหวางการคดแยก แผนกซอมบำรง (จด 15) เนองจากการกระจาย

ของระดบเสยงของแผนกทอยใกลเคยง

ระดบเสยงเฉลย (LAeq8) มคาไมเกนมาตรฐานของประกาศกระทรวงมหาดไทย จำนวน 4 แผนก คดเปน

รอยละ 26.67 ของจดเกบตวอยางทงหมด ดงภาพท 3 แผนกทระดบเสยงดงไมเกนมาตรฐานไดแก แผนกเชคนำ

(จด 1A) แผนกควซ (จด 5) แผนกเตาอบ (จด 10) และแผนกเตาหลอมไฟฟา (จด 11) เนองจากกจกรรมในกระบวนการ

ทำงานของแผนกเหลานไมกอเกดเสยงดง

10

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

110

2 3 4 5 6 7 8

แผนกตางๆ ของโรงงาน

ระดบ

ความ

ดงเส

ยง

9 10 11 12 13 14 15


32

SDU Res. J. 4 (1) : Jan - Dec 2011

ระดบเสยงสงสด (Lmax) ไมมแผนกใดมคาเกนมาตรฐานของประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรองมาตรการ

คมครองความปลอดภยในการประกอบกจการโรงงานเกยวกบสภาวะแวดลอมในการทำงาน หมวด 3 เสยง (พ.ศ. 2546)

โดยคดเปนรอยละ 100 จากจดเกบตวอยางทงหมด ดงภาพท 3

เกนคามาตรฐาน

ไมเกนคามาตรฐาน

ระดบเสยงเฉลย (�L�A�e�q�8) ระดบเสยงสงสด (�L�m�a�x)

ไมเกนคามาตรฐาน26.67%

73.33%100%

ภาพท 3 แสดงรอยละระดบเสยงเฉลยเปรยบเทยบกบคามาตรฐาน

3. แผนทแนวเสนเสยง (Contour line)

ผลการตรวจวดระดบเสยงเพอสรางแผนทแนวเสนเสยง มจดตรวจวดทงหมด 610 จด พบวาคาระดบ

ความดงเสยงเฉลย (LAeq) อยในชวง 75.7 - 104.0 เดซเบล (A) แลวนำคาทไดจากการตรวจวดมาทำชนปรมาณ

ความเขมขน Contour line จากการศกษาดงกลาวสามารถแบงชนปรมาณความเขมขนเสยงได 16 ส บรเวณทมสเขมจะ

แสดงถงระดบความดงของเสยงสง ซงมคาสงสดเทากบ 104.0 เดซเบล (A) ซงอยบรเวณแผนกเคาะเลอก สวนบรเวณท

มสออน จะแสดงถงระดบความดงของเสยงตำ พบวาระดบเสยงตำสดมคาเทากบ 75.7 เดซเบล (A) ซงอยบรเวณแผนก

เตาหลอมไฟฟา ดงแสดงในภาพท 4

บรเวณทมสเขม (สสม) เปนบรเวณทระดบความเขมขนของเสยงสง อยในพนทแผนกเจยรนย แผนกเคาะเลอก

และบางสวนของแผนกเชคนำ สภาพแวดลอมในการทำงานบรเวณนเปนบรเวณทพนกงานปฏบตงานอย ซงมความเสยง

ตอสขภาพการไดยนของผทปฏบตงานมากทสด สวนบรเวณทมสออน (สครม) เปนบรเวณทมระดบความเขมขนของ

เสยงตำอยในพนทแผนกเตาหลอมไฟฟา แมวาจดนจะเปนบรเวณทระดบความเขมขนของเสยงตำทสด แตหากสมผส

ตดตอกนเปนเวลานานกจะทำใหเปนอนตรายกบสขภาพได


33

SDU Res. J. 4 (1) : Jan - Dec 2011

ภาพ

ท 4

แสดง

แผนท

แนวเ

สนเส

ยง (C

onto

ur li

ne) ข

องโร

งงาน

บสไพ

พ ฟต

ตงอน

ดสตร

จำก

ด

105

103

101

99 97 95 93 91 89 87 85 83 81 79 77 75


34

SDU Res. J. 4 (1) : Jan - Dec 2011

วจารณผลการศกษา

จากการตรวจวดระดบเสยงเฉลย (LAeq) ในเวลาปฏบตงาน 8 ชวโมง ณ จดปฏบตงานตามแผนกตางๆ ของ

โรงงานบสไพพ ฟตตงอนดสตร จงหวดสมทรสาคร พบวาระดบเสยงเฉลย (LAeq8) อยในชวง 81.0 - 98.1 เดซเบล (A)

โดยมพนททมสภาพแวดลอมในการปฏบตงานระดบเสยงเกนมาตรฐานถงรอยละ 73.33 เมอเทยบกบจดเกบตวอยาง

ทงหมด ผลการศกษาในครงนมความคลายคลงกบการศกษาของ (Thongchai et al, 1999) ททำการศกษาสภาพปญหา

ดานระดบเสยงในโรงงานอตสาหกรรมเครองเรอน โดยทำการวดระดบเสยงทจดปฏบตงาน ในชวงเวลา 8 ชวโมงของ

การทำงาน พบวามระดบเสยงอยในชวง 98.7 - 103.9 เดซเบล (A) เมอนำมาเทยบกบคามาตรฐานพบวาเกนมาตรฐาน

ทกจดเกบตวอยาง หากพจารณาในลกษณะงานททำพบวา บรเวณแผนกเจยรนยมระดบเสยงสงสด คอ 98.1 เดซเบล

(A) มความคลายคลงกบการศกษาของ (Promrat, 2004) ไดศกษาระดบเสยงในโรงงานผลตลำโพง พบวาแผนกเจาะ

และกลงมระดบเสยงทสง คอ 90.0 เดซเบล (A)

จะเหนวาระดบเสยงทดงเกนมาตรฐานภายในโรงงานอตสาหกรรมยงคงเปนปญหาอย การควบคมแกไขอาจ

ทำไดโดยการทโรงงานนำเทคโนโลยสะอาดเขามาใชในโรงงาน เพอทจะลดปญหามลพษทางเสยงทแหลงกำเนดใหกบ

คนปฏบตงานได การคำนงถงหลกทางวศวกรรมดานการออกแบบและปรบปรงแกไขทแหลงกำเนดเสยงควรกระทำ

เปนอนดบแรก ถาไมสามารถทำไดจงหนมาควบคมทเสนทางผานของเสยง แตในบางครงมาตรการทางวศวกรรมโดยใช

เทคโนโลยสะอาดเขามาเกยวของเปนสงททำสำเรจไดยากเพราะตองใชตนทนสง (Moolpruk, 2002) ซงสอดคลองกบ

การศกษาของ Suthamasa et al. (1999) พบวา การตดตงอปกรณดดซบเสยงมาปดกนแหลงกำเนดเสยงมโรงงานทใช

มาตรการนเพยงรอยละ 5.75 และมโรงงานทใชมาตรการการซอมบำรงเครองจกรอยางสมำเสมอเพยงรอยละ 2.30

เทานน ดวยเหตนจงทำใหโรงงานหนมาใชหลกการบรหารจดการเพอควบคมทตวผปฏบตงาน ซงจะเปนขนตอนสดทาย

ในการควบคมแกไข และการศกษาของ Kumpiban (2000) กยงพบวาการปองกนเสยงซงเนนทคนงานหรอผสมผสเสยง

โดยการสวมอปกรณปองกนเสยงในขณะทำงานจงเปนวธทมความเปนไปไดสง คงไวซงประสทธภาพในการปฏบตงาน

ความปลอดภยของผปฏบตงานและเปนการประหยดคาใชจายใหกบเจาของกจการอกดวย

นอกจากน ความร ความเขาใจของพนกงานปฏบตการกเปนสงสำคญในการสรางความตระหนกถงอนตรายท

จะเกดขนกบสขภาพการไดยนของตน จากการศกษา Yaktawong (1998) พบวาพนกงานปฏบตการทมอาย ลกษณะงาน

ตางกน มความรเรองเสยงและอปกรณปองกนเสยงดงไมแตกตางกน เนองจากพนกงานไดรบความรเรองเสยงและ

อปกรณปองกนเสยงเทากนในทกระดบ จงทำใหพนกงานปฏบตการมความรเรองเสยงและความรเรองการนำเทคโนโลย

สะอาดมาใชในจดการมลพษทางเสยงไมแตกตางกน ทงนบคคลในครอบครวกไมมผลททำใหพนกงานปฏบตการมความ

เรองเสยงและการนำเทคโนโลยสะอาดมาใชในจดการมลพษทางเสยงเพมขน แตความรจะเกดขนไดตองมาจากความ

สนใจทจะศกษาจากแหลงเรยนรของบคคลนนดวยตนเองหรอการสอบถามผร

สรปผลการศกษา

สามารถสรปไดวาระดบเสยงเฉลย (LAeq8) อยในชวง 81.0 - 98.1 เดซเบล (A) ซงมแผนกทมระดบเสยงเกน

มาตรฐานของประกาศกระทรวงมหาดไทยเรองความปลอดภยในการทำงานเกยวกบสภาวะแวดลอมหมวด 3 เสยง


35

SDU Res. J. 4 (1) : Jan - Dec 2011

(พ.ศ. 2546) จำนวน 9 แผนก 11 จด ไดแก แผนกเชคนำ (จด B) แผนกตาปเกลยว (จด C และ D) แผนกยงทราย

แผนกเจยรนย (จด E และ F) แผนกปมแบบ แผนกเตาหลอมควโพลา แผนกโมทราย แผนกเคาะเลอก แผนกซอมบำรง

และพบวา แผนกทมระดบเสยง Lmax สงสด คอ แผนกเจยรนย มระดบเสยงอยท 120.1 เดซเบล (A) แผนกทมระดบ

เสยงเฉลย (LAeq8) ตำสด คอ แผนกเตาอบ มระดบเสยงอยท 81.0 เดซเบล (A) และแผนกทมระดบเสยงเฉลย (LAeq8)

สงสด คอ แผนกเจยรนย มระดบเสยงอยท 98.1 เดซเบล (A) บรเวณทมความปลอดภยมากทสด คอ บรเวณแผนก

เตาหลอมไฟฟา รองลงมาคอ แผนกเตาอบ แผนกควซ ตามลำดบ และบรเวณทมความเสยงตอการไดยนสงสดคอ

แผนกเคาะเลอก แผนกเจยรนย และบางสวนของแผนกเชคนำ


จากการศกษาระดบเสยงในแผนกตาง ๆ ของโรงงาน พบวาจำนวน 9 แผนก มระดบเสยงทเกนมาตรฐาน และ

3 แผนก มระดบเสยงทไมเกนมาตรฐาน ผวจยจงไดเสนอไดแนวทางการแกไขปญหาและเฝาระวงอยางสมำเสมอ ดงน

1. โรงงานควรใหพนกงานสวมอปกรณปองกนเสยงขณะปฏบตงาน เชน ทอดห (ear plug) หรอ ทครอบห

(ear muff) ระหวางเวลาทำงานโดยเฉพาะในบรเวณทมความเขมของเสยงระดบสงซงเปนการปองกนอนตรายทเกดจาก

มลภาวะทางเสยงทเกดขนในกระบวนการผลต สวนบรเวณทมเสยงดงมากเกน 115 เดซเบล (A) การสวมใสทอดห

(ear plug) หรอ ทครอบห (ear muff) อยางใดอยางหนงอาจไมเพยงพอตอการปองกนการสญเสยการไดยน จำเปนตอง

สวมใสอปกรณทงสองพรอมกน

2. โรงงานควรจดเวลาการทำงานใหกบพนกงานโดยใหชวโมงการทำงานสนลงเพอลดระยะเวลาสมผสเสยง

ดงของผปฏบตงานทอยบรเวณทมระดบเสยงเกนมาตรฐาน หรออาจจะหมนเวยนผลดเปลยนพนกงานไปทำงานท

บรเวณทมระดบเสยงสงเปนระยะๆ

3. โรงงานควรนำเทคโนโลยสะอาด: Clean Technology (CT) มาปรบใชในโรงงานโดยสามารถทำไดดงน

3.1 วางแผนเปลยนกระบวนการผลต โดยการเลอกใชอปกรณหรอเครองจกรทไมกอใหเกดเสยงดงเกน

ระดบมาตรฐานความปลอดภย แตมประสทธภาพการทำงานเพมขนกวาเดม

3.2 ลดการกระทบกนระหวางโลหะ (Metal-to-metal contact) ในตวเครองจกรหรอในขณะทำงานโดย

การใชพลาสตก ไฟเบอรกลาส แผนยาง หรอไม เปนตวรองรบ (backup) หรอแทรกคนระหวางโลหะสองชนเพอลด

ความดงกงวานทจะเกดขน

3.3 ใชฐานรองเครองจกรเพอลดเสยงดง หรอบบรเวณระหวางตวเครองจกรกบผวพนทมการสนสะเทอน

ดวยวสดกนการสนสะเทอน หรอใชฉนวนกนเสยง

3.4 บำรงรกษา ซอมแซม อปกรณเครองจกรอยเสมอ เชน การเปลยนชนสวนอปกรณทชำรดทเปน

สาเหตของการเกดเสยงดงทผดปกต การขนนอตตางๆ ใหชนสวนอปกรณทเปนแหลงกำเนดเสยงยดตดแนน การลบ

เครองมอทใชตดเฉอน กด ไสใหมความคมอยเสมอ (Sharpen Tool) และการใชนำมนหลอลนเพอชวยลดการเสยดส

ระหวางชนสวนภายในของเครองจกร


36

SDU Res. J. 4 (1) : Jan - Dec 2011

3.5 ใชวสดเกบเสยงเพอดดซบ หรอกนเสยง (Acoustic Shield or Sound Barriers) เชน ไมอด โฟม

ยาง บตดทผนง หลงคา หรอพนของอาคาร โรงงาน

4. โรงงานควรจดอบรมพนกงานในหวขออนตรายทเกดจากเสยงในสถานประกอบการ การปฐมพยาบาล

และการปองกน เพอใหพนกงานไดตระหนกถงอนตรายทอาจจะเกดขนและเพมความใสใจในการดแลสขภาพตนเอง

5. โรงงานควรจดใหมการตรวจสขภาพของพนกงานเปนประจำอยางนอยปละ 1 ครง และควรมการประเมน

การสญเสยสมรรถภาพของการไดยนของพนกงานดวย

6. โรงงานควรมการตรวจวดระดบเสยงในบรเวณทมกระบวนการผลตอยางตอเนอง เพอใชเปนขอมลในการ

ปองกนผลกระทบทจะเกดขนกบพนกงาน

References

Babisch, W., Beule, B., Schust, M., Kersten, N., And Ising, H. (2005). Traffic Noise and Risk of Myocardial

Infraction. Epidemiology 16, 33–40.

Department of Health. (1995). The Control of Environmental Noise Level and Hearing Capabilities of Workers

in Factory Producing Metal Container in Samutprakarn. Ministry of Public Health. (In Thai).

Kumpiban, C. (2000). Habits to Protect Ears Dangers from Noise Pollution of Textiles Factory Workers.

Master’s Degree Thesis in Medical Social Science and Public Health. Graduate School, Mahidol

University. (in Thai).

Lompong, S. (2000). Factors in Relation to Using Noise Personel Protective Devices of the Factory Workers

in Sahaphat Industrial Site, Sriracha District, Chonburi. Bhurapa Unversity, Chonburi. (in Thai).

Moolpruk, P. (2002). Pollution Prevention and Control. Bangkok, Sigma Design Graphic. (in Thai).

Notification of the Ministry of Industry No. 2 B.E. 2535 Issued Under The Factory Act B.E. 2535 (1992),

Published in the Royal Government Gazette Vol. 138 (Special Issue) Dated December 3, B.E. 2546 (2003).

Promrat, A. (2004). Hearing Capability and Factors in Relation to Opering Workers in Production Units of

Speaker Companies in Nakornsawan Province. Master’s Degree Thesis of Public Health, Industrial

Environmental Management, Sukhothai Thammathirat University. (in Thai).

Suthamasa, S. et al., (1999). Research and Development of Surveillance System on Health and Environment in

Factories with Noise Pollution. Institute of Health System Research. Bangkok. (in Thai).

Thongchai, S. et al., (1999). Management on Environmental Control System of Houseware Industry. Faculty of

Environmental and Resources Study. Mahidol Unvierstiy. (in Thai).

Yaktawong, T. (1998). Attitudes, Knowledge and Behaviors in Using Personel Protective Devices of Operating

Worker in Thai Cement Co., Ltd. Master’s Degree Thesis in Psychology Industry. Department of

Psychology, Kasetsart University. (in Thai).


37

SDU Res. J. 4 (1) : Jan - Dec 2011

ผเขยน

ดร.พนชย เมนฉาย

อาจารยประจำมหาวทยาลยราชภฏสวนดสต




การพฒนาแนวปฏบตการพยาบาลในการสงเสรมคณภาพชวตผดแลผปวยมะเรงระยะสดทายในชมชน The Development of a Clinical Nursing Practice Guideline for Enhancing the Quality of Life

of Caregivers Who Cared for The Terminally Ill Cancer Patient in Community

พวงแกว พทธพทกษ* พรศร พนธส และ กมลทพย ขลงธรรมเนยม

มหาวทยาลยหวเฉยวเฉลมพระเกยรต

บทคดยอ

การศกษาครงน เพอพฒนาแนวปฏบตการพยาบาลในการสงเสรมคณภาพชวตผดแลผปวยมะเรงระยะสดทาย

ในชมชน โดยการประยกตรปแบบการปฏบตตามหลกฐานเชงประจกษของศนยปฏบตการพยาบาลขนสงประเทศสหรฐ

อเมรกา ดวยการวเคราะหปญหาจากประสบการณการทำงานในหนวยดแลผปวยโรคมะเรง การสบคนหลกฐาน

เชงประจกษโดยกำหนดคำสำคญ ไดงานวจยทตรงประเดนปญหาระหวางพ.ศ. 2542 - 2553 จำนวน 10 เรอง

ประกอบดวย การวเคราะหเมตา 1 เรอง งานวจยเชงทดลอง 3 เรอง งานวจยทเปนการศกษาตดตามไปขางหนา 2 เรอง

การทบทวนวรรณกรรมอยางเปนระบบของงานวจยเชงบรรยาย 1 เรอง งานวจยเชงบรรยาย 2 เรอง และบทความพเศษ

จากผเชยวชาญเฉพาะทาง 1 เรอง จากนนทำการวเคราะหและสงเคราะห จนไดแนวปฏบตการพยาบาล และใหผทรง

คณวฒทเชยวชาญการดแลผปวยมะเรงหนวย Palliative care ตรวจสอบความถกตองเหมาะสม รวมทงประเมนความ

เปนไปไดในการนำแนวปฏบตไปใช ซงแนวปฏบตการพยาบาลประกอบดวย 2 สวนคอ สวนท 1 การประเมนคณภาพ

ชวตผดแลผปวยมะเรงระยะสดทาย และสวนท 2 รปแบบและกจกรรมการพยาบาลเพอสงเสรมคณภาพชวตผดแล

ผปวยมะเรงระยะสดทาย หลงจากนนไดนำไปทดลองใชกบผดแลผปวยมะเรงระยะสดทายในชมชน 3 ราย เปนระยะ

เวลา 4 สปดาห ผลการใชแนวปฏบตการพยาบาลพบวา ผดแลมความพงพอใจตอการไดรบกจกรรมการพยาบาลท

สงเสรมใหมความรในการดแลผปวยและการดแลตนเอง รวมทงการรวมกจกรรมกลมทำใหมเครอขายทชวยเหลอกนใน

ชมชน ผดแลสามารถใหการดแลผปวยไดดขนสงผลดตอคณภาพชวตของผดแล

คำสำคญ: คณภาพชวตผดแล ผปวยมะเรงระยะสดทาย แนวปฏบตการพยาบาล

Abstract

The purpose of this study was to develop a clinical nursing practice guideline (CNPG) for promoting

the caregivers’ quality of life using evidence-based practice model of the Center for Advanced Nursing Practice

The Development of a Clinical Nursing Practice Guideline for Enhancing the Quality of Life of Caregivers Who Cared for The Terminally Ill Cancer Patient in Community

SDU Res. J. 4 (1) : Jan - Dec 2011

40

SDU Res. J. 4 (1) : Jan - Dec 2011

in America. The data were collected from caregivers who were responsible for taking care of the terminally ill

cancer patients in the community and ten related empirical evidence from 1999 - 2010. The evidence included

one meta-analysis, three randomized controlled trials, two longitudinal studies, one systematic review, two

descriptive research and one article from a specialist. All of the relevant evidence was measured in terms of the

strength of information before being analyzed and synthesized to develop a CNPG. The CNPG was validated

by the experts from Palliative Care Unit and also measured in terms of possibility. The CNPG consisted of two

parts; the first part was the assessment of caregivers’ quality of life and the second part was the nursing

interventions. The CNPG had been implemented at the primary care unit with three patients for four weeks. It

was found that the caregivers were satisfied with the programs of nursing interventions in the way that they

enhanced their knowledge of patient cares and self cares. In addition, activity participation created a support

group which improved both quality of care and their quality of life.

Keywords: caregiver’s quality of life, terminally ill cancer patients, clinical nursing practice guidelines

ความเปนมาและความสำคญของปญหา

ผปวยมะเรงระยะสดทาย เปนผปวยทไมสามารถรกษาอาการลกลามของโรคได เปนภาวะคกคามตอชวตของ

ผปวย ทำใหผปวยมความเจบปวดทกขทรมาน ซงสงผลใหผปวยตองการการพงพาจากบคคลผใกลชด ถาผดแล

ไมสามารถใหการดแลผปวยไดอยางถกตองเหมาะสมกบการเปลยนแปลงดานรางกายตามการดำเนนของโรคในระยะ

สดทาย ผลทตามมาคอผปวยตองกลบเขารบการดแลรกษาเพอบรรเทาอาการในโรงพยาบาลซำบอยครง ประกอบกบ

นโยบายดานการรกษาผปวยมะเรงในปจจบนทงในประเทศและตางประเทศพบวา การรบผปวยไวรกษาในโรงพยาบาล

ใชระยะเวลาสนลง เนองจากปญหาคารกษาพยาบาลทสงมากขน (Ungwattansirikul, 2007; Fleming et al, 2006)

ความตองการการดแลสขภาพทบานและในชมชนจงเพมสงขน สมาชกในครอบครวผปวยจงเปนแกนหลกของการดแล

สขภาพผปวยทบาน

การดแลผปวยมะเรงระยะสดทายเปนภาระหนกและซบซอน (Phillips and Reed, 2009) ทผดแลตอง

รบผดชอบ โดยตองอาศยความร ทกษะ ความพยายามอยางตอเนอง และตองปรบตวตอบทบาทหนาทของตนเอง

ซงหากไมสามารถปรบบทบาทไดจะกอใหเกดปญหาตอคณภาพชวตของผดแลในดานตางๆ ดงน (Lawang et al, 2005)

1) ปญหาสขภาพดานรางกาย (Physical health problem) จากกจกรรมตางๆ ในการชวยเหลอผปวยดานกจวตรประจำวน

ทำใหมปญหาสขภาพของหลง คอ ไหล โดยเฉพาะผดแลบางคนทมโรคประจำตว ทำใหสขภาพรางกายถดถอย

เกดความเหนอยลาและมโอกาสตดเชอไดงาย หรอมความรนแรงของโรคประจำตวเพมมากขน (Lawang et al, 2004)

2) ปญหาสขภาพดานจตใจ (Psychological health problem) ซงเกดจากการดแลมความยงยาก ลำบาก ทำใหเกด

ความเบอหนายการทำหนาท บางครงอาจจะโกรธหรอทะเลาะกบผปวย (Lawang et al, 2005) มองโลกในแงราย

มความรสกเหงา สญเสยและเศราโศก 3) ปญหาทางสงคม (Social health problem) ซงเกดจากการสญเสยความเปน


41

SDU Res. J. 4 (1) : Jan - Dec 2011

สวนตว ขาดเพอนฝง อาจสญเสยทงการศกษา ครอบครวและอาชพ ขณะเดยวกนตองรบผดชอบคาใชจายตางๆ

ภายในบาน รวมทงคาใชจายในการดแลรกษา 4) ปญหาดานจตวญญาณ (Spiritual health problem) ผดแลรสกผดจาก

การกระทำของตนเอง เกดความขดแยงในตนเอง รสกเปนคนไมด ทำอะไรไมสำเรจ โทษตนเอง เปนตน ในทางตรงกนขาม

ถาผดแลสามารถปรบบทบาทตนเองในการดแลผปวยไดจะมความสขกบการดแลตอบคคลทตนรก มโอกาสใกลชด

ผกพนกนมากขน รสกตนเองมคณคาและไดรบการชนชม ยอมรบนบถอจากบคคลรอบขาง

จากการดแลผปวยมะเรงระยะสดทายทสงผลกระทบตอคณภาพชวตของผดแล ผศกษาในฐานะพยาบาล

เวชปฏบตชมชนจงใชบทบาทการเปนผนำการเปลยนแปลง (Change agent) พฒนาและปรบปรงคณภาพการพยาบาล

การเปนผใชผลงานวจย (Research) สรางองคความรและพฒนาแนวปฏบตการพยาบาลในการสงเสรมคณภาพชวต

ผดแลผปวยมะเรงระยะสดทาย ใหสอดคลองกบบรบทชมชน ผสมผสานความร ประสบการณ ความเชยวชาญทาง

คลนก นำมาสการเปลยนแปลง โดยใหความชวยเหลอ สนบสนน และสงเสรมความสามารถของผดแลใหเหมาะสมตาม

สภาพสงคมและวฒนธรรมในชมชน ซงเปนการพฒนาคณภาพการดแลครอบครวแบบองครวม

ดงนนการพฒนาแนวปฏบตการพยาบาลในการสงเสรมคณภาพชวตผดแลผปวยมะเรงระยะสดทายในชมชน

จงมความสำคญทจะชวยใหผดแลมความผาสกในชวต สามารถปรบตวอยในสงแวดลอม มความพงพอใจในการดแลผปวย

และเปนการชวยเสรมสรางศกยภาพการดแลผปวย ทำใหผปวยไดรบการดแลทดมคณภาพจนถงวาระสดทายของชวต

โดยไมตองกลบเขาโรงพยาบาลซำอก


เพอพฒนาแนวปฏบตการพยาบาลในการสงเสรมคณภาพชวตผดแลผปวยมะเรงระยะสดทายในชมชน

กรอบแนวคดในการศกษา

ผปวยมะเรงระยะสดทายเปนผปวยทอยในภาวะของโรคลกลามเกดอาการความทกขทรมาน ซงสงผลใหผปวย

ตองการพงพาจากผดแลในครอบครว ภาระงานทผดแลตองกระทำใหกบผปวย เชน การดแลโดยตรง (Direct care)

ในกจวตรประจำวนการดแลอาการเฉพาะของโรคและการทำหนาทเปนบคคลกลางในการตดตอกบบคลากรสขภาพ

(Interpersonal care) เพอการดแลรกษารวมทงผดแลบางคนตองใหการชวยเหลอผปวยในเรองคาใชจาย (Instrumental

care) บทบาทและหนาททตองกระทำเพอตอบสนองตอความตองการของผปวยทงรางกายและจตใจ สงผลกระทบตอ

คณภาพชวตของผดแลในดานตางๆ ผดแลทสามารถปรบบทบาทตนเองในการดแลผปวย มความพรอมทจะดแลผปวย

ยอมสงผลใหเกดความผาสกและมคณภาพชวตทดได สำหรบผดแลทมภาระความรบผดชอบมาก และตองดแลผปวย

ตอเนองเปนระยะเวลานานๆ อาจสงผลกระทบดานลบตอคณภาพชวตผดแลทางดานรางกาย ทำใหสขภาพรางกาย

ถดถอย เกดความเหนอยลา ออนเพลยดานจตใจ กอใหเกดความเครยด เศราโศก ดานสงคม ถกแยกจากสงคม ขาดรายได

และดานจตวญญาณ ไมสามารถใหการชวยเหลอผปวย เพอบรรเทาอาการทกขทรมานได มองตนเองเปนคนไมมคณคา

จากผลกระทบตอคณภาพชวตของผดแลดงกลาว จงเปนแนวทางพฒนาแนวปฏบตการพยาบาลในการสงเสรมคณภาพ

ชวตผดแลผปวยมะเรงระยะสดทายในชมชน ตามกรอบแนวคดในการศกษาดงภาพท 1


42

SDU Res. J. 4 (1) : Jan - Dec 2011

ออนเพลย/เหนอยลา

ปวดตามรางกาย

เครยด

วตกกงวล

สญเสยรายได

ความนบถอตนเอง

คณคาในตนเอง

• ปญหาดานรางกาย

• ปญหาดานจตใจ

• ปญหาทางสงคม

• ปญหาดานจตวญญาณ

เบออาหาร

นอนไมหลบ

หดหใจ

ซมเศรา

แยกตว

อนๆ

อนๆ

อนๆ

อนๆ

�C�N�P�G ในการสงเสรมคณภาพชวตผดแลผปวยมะเรงระยะสดทายในชมชน

• การดแลโดยตรง

- ดานกจวตรประจำวนตางๆ เชน การเตรยมอาหาร,

การอาบนำทำความสะอาดรางกาย, การเขาหองนำ

ขบถาย, การแตงตว, การเคลอนยายผปวย เปนตน

- ดานการดแลกจกรรมตามแผนการรกษาอาการตางๆ

ของโรค เชน การใหยา, การทำแผล เปนตน

• การดแลระหวางบคคล

- การตดตอกบบคลากรสขภาพ เชน แพทย/ทมดแล

สขภาพ เปนผประสานงานและมสวนชวยในการ

ตดสนใจการดแลสขภาพของผปวย เปนตน

• การดแลกจกรรมทวไป เชน ดแลรบผดชอบการ

ทำงานทงภายในและภายนอกบาน จดการเกยวกบ

ภาระคารกษาพยาบาล และคาใชจายในครอบครว

เปนตน

บทบาทของผดแล

ความตองการดแล

ผดแลผปวยมะเรง

ระยะสดทาย

ผลกระทบ

ของการดแล คณภาพชวตของผดแล

• ความผาสกดานรางกาย

• ความผาสกดานจตใจ

• ความผาสกดานสงคม

• ความผาสกดานจตวญญาณ

คณภาพการดแลด

คณภาพการดแลไมด

คณภาพชวต

ของผดแลด

คณภาพชวต

ของผดแลไมด

ภาพท 1 กรอบแนวคดในการศกษา


43

SDU Res. J. 4 (1) : Jan - Dec 2011


การพฒนาแนวปฏบตการพยาบาลน ใชรปแบบการปฏบตการพยาบาลตามหลกฐานเชงประจกษของ

ศนยปฏบตการพยาบาลขนสงประเทศสหรฐอเมรกา ซงดำเนนการ 4 ขนตอนดงน

ขนตอนท 1 การวเคราะหปญหาจากการปฏบตงาน (Evidence-triggered phase) ซงพบวาเมอผปวยมะเรง

ระยะสดทายมอาการของโรคลกลามจนไมสามารถทจะรกษาใหหายได แนวทางการดแลผปวยเปนเพยงประคบประคอง

อาการ ลดความทกขทรมานจากโรคเทานน ผปวยและผดแลสวนหนงมความตองการกลบบานเพอใชชวตทเหลออยใน

สงแวดลอมทคนเคย แตเมอผปวยกลบบานแลว พบวาตองกลบเขาโรงพยาบาลซำหรอเสยชวตกอนเวลาอนควร

เนองจากผดแลบางรายไมสามารถจดการปญหาเมอผปวยมอาการเปลยนแปลงทบานได เพราะขาดความมนใจและ

ไมทราบวธการชวยเหลอ ผดแลบางรายเกดเจบปวยจากการดแลผปวย และภาระงานทเพมขนกอใหเกดความเครยด

สงผลใหคณภาพชวตของผดแลลดลง

ขนตอนท 2 การสบคนหลกฐานเชงประจกษ (Evidence-supported phase) โดยใชเกณฑ PICO

(P: Population, I: Intervention, C: Comparison intervention, O: Outcome) (Melnyk and Fineout-Overholt,

2002; Craig and Smyth, 2007) สบคนทงจากหนงสอ ตำรา วารสาร ในประเทศและตางประเทศระหวางป พ.ศ.

2542 - 2553 โดยการสบคนจากระบบฐานขอมล (Database) ไดแก Sciencedirect PubMed Cochrane ProQuest

Blackwell synergy ฐานขอมลจฬาลงกรณมหาวทยาลย การสบคนดวยมอ และการสบคนจากเอกสารอางอง แลวนำ

มาประเมนระดบความนาเชอถอของหลกฐานเชงประจกษโดยใชเกณฑของ เมลนค และไฟนเอาท-โอเวอรฮอลท

(Melnyk and Fineout-Overholt, 2005) ไดหลกฐานเชงประจกษทมคณภาพ 10 เรอง ประกอบดวย งานวจยท

เปนการวเคราะหเมตา 1 เรอง งานวจยเชงทดลอง 3 เรอง งานวจยทเปนการศกษาตดตามไปขางหนา 2 เรอง

การทบทวนวรรณกรรมอยางเปนระบบ 1 เรอง งานวจยเชงบรรยาย 2 เรอง และบทความพเศษจากผเชยวชาญเฉพาะทาง

1 เรอง หลงจากนนนำไปวเคราะหและสงเคราะหความรจากหลกฐานเชงประจกษทรวบรวมได จนไดแนวปฏบตการ

พยาบาล แลวจงนำไปใหผทรงคณวฒ 1 ทานซงเปนผเชยวชาญการดแลผปวยมะเรงหนวยการดแลประคบประคอง

ตรวจสอบความถกตองเหมาะสมของแนวปฏบตการพยาบาล รวมทงแบบประเมนคณภาพชวตผดแลไดนำไปทดลองใช

กบผดแลผปวยมะเรงระยะสดทาย 2 ราย และผดแลผปวยโรคไตวายเรอรงระยะสดทายอก 1 ราย แลวนำมาปรบแกให

เหมาะสมเพอนำลงสการปฏบต

ขนตอนท 3 การนำแนวปฏบตการพยาบาลลงสการปฏบต (Evidence-observed phase) มการดำเนนตาม

ขนตอนดงน

1. การประเมนความเปนไปไดของการนำแนวปฏบตการพยาบาลไปใช โดยใชเกณฑการประเมนความเปนไป

ไดในการปฏบตของโพลคและเบค (Polit and Beck, 2004) ซงประกอบดวย การถายทอด/การนำลงสการปฏบต

(Transferability) ความเปนไปได (Feasibility) และความคมทนคมคาในการนำไปปฏบต (Cost-benefit ratio)

2. การนำแนวปฏบตการพยาบาลลงสการปฏบต โดยใหพยาบาลวชาชพในหนวยปฐมภมทสำนกครอ อำเภอ

ทามะกา จงหวดกาญจนบร นำแนวปฏบตการพยาบาลไปทดลองใชกบผดแลผปวยมะเรงระยะสดทายจำนวน 3 ราย

เปนเวลา 4 สปดาห แลวมการประเมนผลหลงการนำไปใชในดานกระบวนการและผลลพธ


44

SDU Res. J. 4 (1) : Jan - Dec 2011

ขนตอนท 4 การวเคราะหผลการใชแนวปฏบตการพยาบาล (Evidence-based phase) โดยมการนำไปใชกบ

ผดแลผปวยมะเรงระยะสดทายจำนวนมากขนในระยะเวลานานขน และปรบแกไขแนวปฏบตการพยาบาลอยางตอเนอง

เพอใหเปนแนวปฏบตการพยาบาลทเปนเลศ

ผลการศกษา

จากผลการสงเคราะหความรทไดจากหลกฐานเชงประจกษ ไดแนวปฏบตการพยาบาลซงประกอบดวย 2 สวน

คอ สวนท 1 การประเมนคณภาพชวตผดแลผปวยมะเรงระยะสดทาย และสวนท 2 รปแบบและกจกรรมการพยาบาล

ในการสงเสรมคณภาพชวตผดแลผปวยมะเรงระยะสดทาย

สวนท 1 การประเมนคณภาพชวตผดแลผปวยมะเรงระยะสดทาย เพอคนหาปญหาและความตองการของ

ผดแล โดยใชแบบประเมนคณภาพชวตผดแลผปวยมะเรง Caregiver Quality of Life Index-Cancer (CQOLC)

(Weitzner and McMillan, 1999) ซงประกอบดวยการประเมนดานรางกาย ดานจตใจ ดานสงคม และดานจตวญญาณ

รวมกบเทคนคการสมภาษณ การสงเกตเพอใหไดขอมลทเปนปจจยเกยวของกบคณภาพชวตมาวนจฉยปญหา ไดแก

ขอมลเกยวกบความรสกและเจตคตทมตอประสบการณชวต การรบรตอสภาพความเปนอยในการดำรงชวต และสงตางๆ

ทเกยวของกบชวต ความพงพอใจในชวต ความรสกเปนสข ตลอดจนการตดสนใจ หรอการรบรตอคณคาและความหมายใน

ชวตของบคคล แลวนำคะแนนการประเมนคณภาพชวตมาแปลผลโดยดดแปลงเกณฑการประเมนมาจากการวด

คณภาพชวตขององคการอนามยโลกชดยอฉบบภาษาไทย (Mahantanirunkul, 2010) โดยคะแนน 0 - 52 แสดงถงการ

มคณภาพชวตทไมด คะแนน 53 - 80 แสดงถงการมคณภาพชวตทด

สวนท 2 รปแบบและกจกรรมการพยาบาลในการสงเสรมคณภาพชวตผดแลผปวยมะเรงระยะสดทาย

ใชรปแบบการใหความรและการประคบประคองจตใจ (Psycho-education) ซงประกอบดวย การเยยมบาน (Home

visit) การโทรศพท (Phone call) การใชกลมสนบสนนชวยเหลอผดแล (Caregiver support group) การใชคมอ

Guidebook และการใชเทปสวดมนตประกอบดนตร (Audiotape) ซงมดงน

1. การเยยมบาน เปนวธการหรอกจกรรมทสำคญของงานเวชปฏบตชมชน เปนการใหบรการกบผดแล

โดยตรง (One-to-one intervention) (Harding and Higginson, 2003) ในการสนบสนน/ชวยเหลอดานขอมลความร

การใหคำปรกษาแกผดแล (Hudson, Aranda and Hayman-White, 2005) และฝกทกษะการเผชญปญหาการแกไข

ปญหาใหกบผดแล เปนกจกรรมทตองใชระยะเวลาเพอใหเกดการดแลสขภาพตอเนอง (continuous) และครอบคลม

(comprehensive) แกบคคลในครอบครว ม 3 ขนตอน คอ 1) ขนตอนกอนออกเยยมบาน เปนขนตอนการศกษาขอมล

ครอบครวผปวยมะเรงระยะสดทาย การเตรยมอปกรณเยยมบาน แบบประเมนคณภาพชวตผดแลผปวยมะเรง และ

แบบบนทกรายงานผดแล 2) ขนตอนขณะเยยมบาน เปนขนตอนการปฏบตกจกรรมตามแผนทกำหนดไว 3) ขนตอน

หลงการเยยมบาน เปนการลงบนทกรายงานและวางแผนการเยยมบานครงตอไป

2. การโทรศพท เปนการเขาถงบรการทสะดวก รวดเรวและเขาถงไดตลอด 24 ชวโมงม 2 ลกษณะคอ

การโทรศพทตดตามผลการเยยมบานครงกอน และการโทรศพทตลอด 24 ชวโมง เพอใหคำปรกษา/คำแนะนำ

(Hudson, Aranda and Hayman-White, 2005) ซงเปนการชวยเหลอบคคลตามสภาพปญหา ใหสามารถเผชญปญหา


45

SDU Res. J. 4 (1) : Jan - Dec 2011

และคลายความวตกกงวล สามารถรบบรการไดทนทเมอตองการ จงเขาถงบรการไดงาย ทวถง และมความเทาเทยมกน

คาใชจายนอย ไมมขอจำกดเรองระยะทาง (Prechavittayakul 2009; Elfrink et al, 2002)

3. กลมสนบสนนชวยเหลอผดแล เปนการบรการโดยใชกระบวนการทำงานกลม (Group work) เพอให การ

สนบสนนกลม (Group support) ทมปญหาคลายคลงกน (Harding et al, 2004) การทำกจกรรมกลมมดงน

ขนตอนท 1 การเตรยมกอนทำกจกรรมกลม

1. สถานท หนวยปฐมภม (PCU)

2. อปกรณการสอน เครอง computer 1 เครอง (จดทำความรในรปแบบ power point), วดทศน

3. อาหารวาง เครองดม (เพอเปนการใหการดแลกบผดแล)

4. เอกสารความร เรองโรคมะเรง อาหารสำหรบผปวยมะเรง

ขนตอนท 2 กจกรรมกลม (ใชเวลา 1.30 - 2 ชวโมง)

1. พยาบาลเปนผนำกลม เรมกจกรรมโดยสรางสมพนธภาพระหวางผเขารวมกลม

2. เรมกจกรรมพดคยแลกเปลยนประสบการณ ความรระหวางผดแล

หวขอสนทนามดงน การดแลผปวยทวไป การจดการกบอาการของโรคมะเรงระยะสดทาย บทบาท

หนาทของผดแลและการจดการภายในครอบครว การดแลสขภาพของผดแล ปญหาการดแลผปวยและความตองการ

ความชวยเหลอของผดแล โดยพยาบาลสอดแทรกความรเกยวกบการเจบปวยของโรค การดแลผปวย ตอบปญหา และ

ขอซกถามของผดแลแตละราย

3. พยาบาลใหความร เรอง อาหารสำหรบผปวยมะเรง ความรเรองโรคมะเรง

4. สรปหวขอการสนทนา การใหความร และขอคดเหนจากการแลกเปลยนประสบการณของผดแล

5. คมอ เปนขอมลความรในการดแลผปวยและการดแลตนเองสำหรบผดแลมทงหมด 4 ชด หวขอ

และเนอหาในคมอแตละชดไดจดลำดบความสำคญไวดงน

คมอชดท 1 เรอง การดแลอาการเปลยนแปลงทางรางกายของผปวยมะเรงระยะสดทาย

คมอชดท 2 เรอง การเปลยนแปลงดานอารมณ และการดแลตอบสนองความตองการดานจตใจ

อารมณ และจตวญญาณของผปวยมะเรงระยะสดทาย

คมอชดท 3 เรอง การดแลตนเองของผดแล

คมอชดท 4 เรอง การเปลยนแปลงดานรางกายและการดแลผปวยทเขาสวาระสดทายของชวต

6. เทปสวดมนตประกอบดนตรใหกบผดแล (ทนบถอศาสนาพทธและชนชอบการสวดมนตทมเสยง

ดนตรในจงหวะชานมนวล) เปนการสงเสรมความผาสกดานหนงของจตวญญาณ โดยใชศาสนาเปนเครองยดเหนยว

จตใจ สงเสรมใหผดแลและผปวยไดปฏบตกจกรรมทางศาสนาอยางตอเนองทบาน ทำใหเกดความรสกสงบของจตใจลด

ความวตกกงวล (Suthiwanichasak, 2008)

ขนตอนและกจกรรมการพยาบาลของแนวปฏบตการพยาบาลมดงภาพท 2

พยาบาลลงทะเบยนบนทกขอมลผดแลผปวยมะเรงระยะสดทาย แจกและแนะนำคมอ/เทปสวดมนต

ประกอบดนตร เยยมบานตามวนเวลาทนดหมายไว และประเมนคณภาพชวตผดแลผปวย


46

SDU Res. J. 4 (1) : Jan - Dec 2011

สำหรบผดแลทมคณภาพชวตดกจกรรมการพยาบาลมดงน

ใหความรโดยสอนผานสอคมอ 4 ชด รวมทงประเมนทกษะผดแล ฝกทกษะการเผชญปญหาใหผดแล

ขณะพบปญหาการดแลผปวย หลงจากนนเยยมบานเดอนละ 1 ครง เยยมบานกรณฉกเฉน รวมทงการใหคำปรกษา

คำแนะนำทางโทรศพทตลอด 24 ชวโมง พรอมกบประเมนคณภาพชวตผดแลขณะเยยมบานทก 1 เดอน

ภาพท 2 แนวปฏบตการพยาบาลในการสงเสรมคณภาพชวตผดแลผปวยมะเรงระยะสดทายในชมชน

ผดแลผปวยมะเรงระยะสดทายทหนวยปฐมภม

- ลงทะเบยนบนทกใน �F�a�m�i�l�y� �F�o�l�d�e�r

- แจก/แนะนำคมอ �G�u�i�d�e�b�o�o�k และ �A�u�d�i�o�t�a�p�e

ประเมนคณภาพชวตผดแลทบาน

(�P�h�y�s�i�c�a�l� �w�e�l�l�-�b�e�i�n�g�,� �P�s�y�c�h�o�l�o�g�i�c�a�l� �w�e�l�l�-�b�e�i�n�g�,

�S�o�c�i�a�l� �w�e�l�l�-�b�e�i�n�g� �a�n�d� �S�p�i�r�i�t�u�a�l� �w�e�l�l�-�b�e�i�n�g)

�A�s�s�e�s�s�m�e�n�t� �C�a�r�e�g�i�v�e�r�’�s

�Q�u�a�l�i�t�y� �o�f� �L�i�f�e

�G�o�o�d� �Q�u�a�l�i�t�y� �o�f� �L�i�f�e

( คะแนน ≥ 53 )

โทรศพท

24 ชวโมง

(�P�C�U)

- ใหคำปรกษา

(�C�o�u�n�s�e�l�i�n�g)

คำแนะนำ

เยยมบาน

กรณฉกเฉน

(ใหการ

แกไขตาม

สถานการณ)


เดอนละ 1 ครง


• ใหความร/คำแนะนำ (�P�s�y�c�h�o�-�e�d�u�c�a�t�i�o�n) ตามคมอ

�G�u�i�d�e�b�o�o�k 4 ชด

• ประเมนทกษะผดแล/ฝกทกษะการเผชญปญหา (�C�o�p�i�n�g

� �S�k�i�l�l�s) ขณะพบปญหาการดแลชวยเหลอผปวยในดานตางๆ

�B�a�d� �Q�u�a�l�i�t�y� �o�f� �L�i�f�e

( คะแนน �< 53 )

สปดาหท 1 เยยมบาน

• ใหความร/คำแนะนำ (�P�s�y�c�h�o�-�e�d�u�c�a�t�i�o�n) ตามคมอ �G�u�i�d�e�b�o�o�k (เนน

ชดท 1 เรอง การดแลอาการเปลยนแปลงทางรางกายของผปวย และ

ชดท 2 เรอง การเปลยนแปลงดานอารมณ การดแลการตอบสนอง

ความตองการดานจตใจ อารมณ และจตวญญาณของผปวย

• ประเมนทกษะผดแล/ฝกทกษะการเผชญปญหา (�C�o�p�i�n�g� �S�k�i�l�l�s)

ขณะพบปญหาการดแลชวยเหลอผปวยในดานตางๆ

โทรศพท

24 ชวโมง

(�P�C�U)

- ใหคำปรกษา

(�C�o�u�n�s�e�l�i�n�g)

คำแนะนำ


กรณฉกเฉน

(ใหการ

แกไขตาม

สถานการณ)

สปดาหท 3 เยยมบาน

• ใหความร/คำแนะนำ (�P�s�y�c�h�o�-�e�d�u�c�a�t�i�o�n) ตาม

คมอ �G�u�i�d�e�b�o�o�k (เนนชดท 4 เรอง การเปลยนแปลง

ดานรางกาย และการดแลชวยเหลอผปวยทเขาส

วาระสดทายของชวต เพอเตรยมความพรอมในการ

เผชญปญหาเมอถงวาระสดทายของผปวย)

• ใหการดแลชวยเหลอผปวยตามสภาพปญหา

สปดาหท 2 โทรศพท

• ตดตามผลการเยยมบาน (�F�o�l�l�o�w� �u�p)

ใหคำปรกษา (�C�o�u�n�s�e�l�i�n�g) และคำแนะนำ

การดแลตนเองตามคมอชดท 3

สปดาหท 4 กลมสนบสนนชวยเหลอผดแล (�C�a�r�e�g�i�v�e�r� �S�u�p�p�o�r�t� �G�r�o�u�p) ท �P�C�U

• กจกรรมกลม (�G�r�o�u�p� �A�c�t�i�v�i�t�y)


47

SDU Res. J. 4 (1) : Jan - Dec 2011

สำหรบผดแลทมคณภาพชวตไมดใหกจกรรมการพยาบาลดงน

สปดาหท 1 เยยมบาน ใหความรโดยสอนผานสอคมอ เนนเนอหาชดท 1 เรอง การดแลอาการเปลยนแปลง

ทางรางกายของผปวย และชดท 2 เรอง การเปลยนแปลงดานอารมณ การดแลตอบสนองความตองการดานจตใจ

อารมณ และจตวญญาณของผปวย รวมทงประเมนทกษะผดแล ฝกทกษะการเผชญปญหาใหผดแลขณะพบปญหาการ

ดแลผปวยในดานตางๆ

สปดาหท 2 โทรศพท ตดตามผลการเยยมบาน ใหคำปรกษาและคำแนะนำการดแลตนเองตามคมอ

ชดท 3 เรอง การดแลตนเองของผดแล และวางแผนการเยยมบานสปดาหตอไป

สปดาหท 3 เยยมบาน ใหความรโดยเนนเนอหาคมอชดท 4 เรอง การเปลยนแปลงดานรางกายและ

การดแลผปวยทเขาสวาระสดทายของชวต และใหการดแลชวยเหลอผปวยตามสภาพปญหาทพบ

สปดาหท 4 กลมสนบสนนชวยเหลอผดแล ท PCU กจกรรมกลมชวยใหผดแลไดมโอกาสเขาสงคมในกลม

ทมปญหาคลายคลงกน แลกเปลยนเรยนรขอมล และทกษะการเผชญปญหา

หลงเสรจการทำกจกรรมกลม ใหผดแลประเมนคณภาพชวตตนเองตามแบบประเมนคณภาพชวตผดแล

ผปวยมะเรง ถาคะแนนมากกวาหรอเทากบ 53 ใหกจกรรมการพยาบาลสำหรบผดแลทมคณภาพชวตด แตถาคะแนน

นอยกวา 53 ใหกจกรรมการพยาบาลสำหรบผดแลทมคณภาพชวตไมดตามขนตอนในแตละสปดาหตอไป และลงบนทก

ขอมลทกครงหลงทำกจกรรมการพยาบาลในแบบบนทกรายงานผดแล

ระหวางกจกรรมในแตละสปดาห ผดแลสามารถขอคำปรกษา/คำแนะนำทางโทรศพทตลอด 24 ชวโมง

และเยยมบานกรณฉกเฉน

ผลการนำแนวปฏบตการพยาบาลไปทดลองใช

ประเมนผล 2 ดานคอ ดานกระบวนการและดานผลลพธ โดยเกบรวบรวมขอมลจากการสมภาษณพยาบาล

วชาชพ การประเมนคณภาพชวตกอนและหลงการใชแนวปฏบตของผดแลและแบบบนทกรายงานผดแล ดงน

1. ดานกระบวนการการใชแนวปฏบตการพยาบาล

พยาบาลวชาชพประเมนวา กระบวนการตามแนวปฏบตไมยงยาก ไมซบซอน เปนลำดบขนตอน มแนวทาง

การประเมนคณภาพชวตของผดแลทสามารถทำไดจรง กจกรรมการใหความรไมเสยเวลามากเพราะมคมอในการชวยสอน

คมอการดแลผปวยและการดแลตนเองของผดแลมเนอหาสาระครอบคลม รวมทงกจกรรมกลม เปนการสนบสนนผดแล

ดานความรซงเปนความตองการของผดแล และการไดรจกผดแลคนอนเปนการสรางเครอขายความชวยเหลอซงกนและ

กนในชมชน

ปญหาและอปสรรคในการใชแนวปฏบตการพยาบาล พยาบาลผใชแนวปฏบตหนวยปฐมภมเปนผทม

ทกษะในการสอนและการเยยมบาน การใชแนวปฏบตการพยาบาลจงไมมปญหาหรออปสรรคใดๆ เพยงแตผศกษาไดให

ขอมลความรเพมเตมเรองการดแลผปวยมะเรงระยะสดทาย และผลกระทบของการดแลผปวยมะเรงระยะสดทายตอ

คณภาพชวตผดแล สวนการทำกจกรรมกลมในสปดาหท 4 มปญหาเรองเวลาของผดแลทไมคอยตรงกนเลกนอย


48

SDU Res. J. 4 (1) : Jan - Dec 2011

2. ดานผลลพธการใชแนวปฏบตการพยาบาล

ผลลพธตอผใหบรการ พบวา พยาบาลมความพงพอใจตอแนวปฏบตการพยาบาล เนองจากมความสอดคลอง

กบปญหาทางคลนกทมผปวยมะเรงระยะสดทายและผดแลทบานในชมชนทยงไมทราบวธการดแลผปวยมะเรง การท

พยาบาลผปฏบตงานมคมอสอนผดแลผปวยมะเรงระยะสดทาย ทำใหพยาบาลเกดความมนใจ ในการปฏบตงานและ

การใหความรทถกตองเหมาะสมมากยงขน และเมอผดแลใหการดแลผปวยมะเรงทบานไดด มคณภาพ ทำใหภาระ

งานการดแลผปวยและครอบครวในชมชนของพยาบาลลดลง นอกจากนนพยาบาลยงมแนวคด ในการพฒนาแนว

ปฏบตการพยาบาลในการสงเสรมผดแลผปวยโรคเรอรงอนๆ รวมทงการสรางเครอขายชมรมผดแลผปวยโรคเรอรงใน

ชมชนเพอใหความชวยเหลอซงกนและกนเปนการสนบสนนทางสงคมอกรปแบบหนง

ผลลพธตอผรบบรการ พบวา คณภาพชวตของผดแลดขน และผดแลมความพงพอใจตอความรทไดรบ

ทงความรในการดแลผปวยและความรในการดแลตนเอง ผดแลมความรสกทางบวกเพมขนในการดแลผปวย และม

ความรสกวาการดแลผปวยไมไดเปนภาระทหนกมากเหมอนกอนไดรบความร

ผลลพธตอองคกร พบวา เปนการพฒนาคณภาพการบรการพยาบาลของหนวยงานใหมมาตรฐานเพอการ

ดแลผปวยและครอบครวแบบองครวมและตอเนอง และใชเปนแนวทางการพฒนาเครอขายผดแลในชมชน

การอภปรายผล

1. แนวปฏบตการพยาบาลในการสงเสรมคณภาพชวตผดแลผปวยมะเรงระยะสดทายในชมชน พฒนาขนโดย

ใชกจกรรม Psycho-education เปนกจกรรมการใหความรดานจต/อารมณ มการแจกคมอ 4 ชด และใหความรโดยสอน

ผานสอคมอ พบวา มความสอดคลองกบการศกษาของ Hudson, Aranda and Hayman-White (2005) คอกจกรรม

ตามแนวปฏบตทำใหเกดผลดานบวกทางจตใจของผดแลตอการดแลผปวย และสงเสรมใหผดแลสามารถจดการกบ

ปญหาหรอความทกขทรมานของผปวย พยาบาลจงควรใหความสำคญกบกลมผดแลผปวยมะเรงทบานมากขน และควร

ถอเปนกลมเปาหมายทสำคญอกกลมหนงทตองใหการดแล โดยคำนงถงคณภาพชวต เพอปองกนไมใหเกดความเสยงตอ

การเกดปญหาสขภาพจนกลายเปนผปวยทซอนเรน (Hidden patient) (Sirapongam, 1996)

นอกจากนยงสอดคลองกบการศกษาของ Harding et al (2004) ทศกษาเกยวกบการทำกจกรรมกลม

พบวาเปนกจกรรมทใหความชวยเหลอ/สนบสนน มการแลกเปลยนเรยนรประสบการณ ทกษะ การเผชญปญหาของ

ผดแล รวมทงการใหขอมลความรใหมๆ กบผดแลในการดแลผปวยและตนเอง การจดกจกรรมกลม สามารถจดกลมใน

สปดาหใดกได ขนกบความพรอมของกลมและผจดกจกรรม หรอความตองการขอมลความรของกลมในเวลานน

สวนการมเครอขายทางสงคม โดยการจดตงกลมผดแลในชมชนอยางเปนรปธรรม เปนการชวยเหลอสนบสนนทางสงคม

ชวยลดความเครยด และชวยสงเสรมคณภาพชวตของผดแล โดยการพบปะพดคยแลกเปลยนประสบการณและการ

ชวยเหลอซงกน โดยมพยาบาลเปนสอกลาง จดรวมกลมใหความร ใหคำปรกษา คำแนะนำ สงเสรมการดแลของผดแล

และเปนการเพมขดความสามารถในการแกไขปญหาของผดแล ทชวยใหผดแลสามารถดแลผปวยมะเรงระยะสดทายได

อยางมประสทธภาพมากขน


49

SDU Res. J. 4 (1) : Jan - Dec 2011

2. โครงสรางของแนวปฏบตการพยาบาลน ไดใชรปแบบการเยยมบานเปนหลกสำคญ ซงเปนหวใจของงาน

บรการดแลของพยาบาลเวชปฏบตชมชน เปนการใหบรการโดยตรงกบกลมเปาหมาย โดยใชกระบวนการพยาบาลตงแต

การประเมนคณภาพชวตผดแลผปวยมะเรง การวนจฉยปญหาทตองใชทกษะการสงเกต การสอบถาม การสมภาษณ

และการสอสารทด นำมาวางแผนกจกรรมเพอชวยสงเสรมคณภาพชวตผดแล และการปฏบตกจกรรมตามแผนเพอการ

สงเสรมคณภาพชวตไมเพยงดานใดดานหนง แตใหกจกรรมการดแลทครอบคลมการสงเสรมคณภาพชวตทง 4 ดาน

ใหกบผดแล กจกรรมในการเยยมบานทเปนกจกรรมหลกคอ การใหความรทจะชวยตอบสนองทางดานจตใจ เพราะ

ผดแลทอยในสถานการณของความเจบปวยระยะสดทาย ถอเปนการเผชญตอภาวะวกฤตของจตใจทมความตองการ

การประคบประคองจตใจ กจกรรมในการเยยมบาน นอกจากการใหความรแลวยงเปนการใหคำปรกษา คำแนะนำ และ

การฝกทกษะการเผชญปญหาในขณะทพบปญหาของผปวยดวย

3. รปแบบการใชโทรศพทเพอตดตามผลและใหคำปรกษา เปนบรการทรวดเรว สะดวก และเขาถงไดงาย

การใชรปแบบนเพอลดอปสรรคการเดนทางทไมสะดวกในชมชนทอยหางไกล หรอขอจำกดในการขาดแคลนบคลากร

ทใหบรการเยยมบาน

4. โครงสรางของคมอแตละชด เปนการจดทำตามความตองการของผดแลจากการทบทวนวรรณกรรม และ

จากผลงานวจย การนำคมอไปใชเพอใหความรโดยเฉพาะการใหความรในคมอชดท 4 เรอง การเปลยนแปลงดาน

รางกายและการดแลผปวยทเขาสวาระสดทายของชวต เปนสงทยากตอการนำเขาสเนอหาเพราะเปนเรองทบนทอน

ความผาสกดานจตใจของผดแล การสรางสมพนธภาพทดระหวางผดแลและพยาบาลโดยการสอสาร เชงบวกจงมความ

สำคญมาก เพอทำใหผดแลสามารถเปดใจรบฟงขอมลความร (Hebert et al, 2007)

5. การดแลบคคลในครอบครวและผปวยมะเรงระยะสดทายแบบองครวมจงเปนเรองซบซอนมาก บางครง

ไมสามารถใหการดแลครอบครวและผปวยครอบคลมตามความตองการไดตามแนวปฏบตการพยาบาลเพยงอยางเดยว

อาจมความจำเปนตองประสานงานและปฏบตงานรวมกบบคลากรทางการแพทยดานอนๆ เชน แพทย นกจตวทยา

นกสงคมสงเคราะห นกโภชนาการ นกกายภาพบำบด ในชวงเวลาใดเวลาหนงทมความวกฤตของการเจบปวย รวมถง

อาจตองอาศยความชวยเหลอสนบสนนจากสงคมภายนอก เชน ผนำทางศาสนา และอาสาสมคร

6. กจกรรมการฝกทกษะการเผชญปญหา (Cope Intervention) เปนกจกรรมหนงทสามารถพฒนา

คณภาพชวต ลดภาระงาน และเพมความชำนาญใหกบผดแลตามหลกฐานเชงประจกษ (McMillan et al, 2005)

แตตองมบคลากรเพยงพอทจะใหการชวยเหลอผดแลในการฝกทกษะการเผชญปญหาทบาน ซงตองใชระยะเวลามาก

แตดวยบรบทของหนวยปฐมภมในประเทศทยงขาดแคลนบคลากรในการใหบรการ จงไมสามารถนำมาพฒนาเปนแนว

ปฏบตการพยาบาลในขณะนได การศกษาในอนาคตนาจะไดนำกจกรรมนมาใชพฒนาแนวปฏบตการพยาบาลทม

ประสทธภาพตอไป

ขอเสนอแนะในการนำผลการศกษาไปใช

1. การนำแนวปฏบตการพยาบาลไปใช ควรมการอบรมความรเกยวกบการดแลผปวยมะเรงระยะสดทาย

ผลกระทบของการดแลผปวย การประเมนคณภาพชวตผดแลผปวยมะเรง และทสำคญคอ การตดตอสอสารทมคณภาพ


50

SDU Res. J. 4 (1) : Jan - Dec 2011

ใหกบบคลากรทเกยวของเพอเปนแนวทางเดยวกนในการปฏบตการพยาบาล

2. แนวปฏบตการพยาบาลทพฒนาขนน สามารถนำไปใชไดในชมชนอนๆ และนำไปใชในโรงพยาบาลทวไป

โดยปรบกจกรรมบางอยางหรอรปแบบใหสอดคลองกบหนวยงานบรบทของการใหบรการในสถานทนนๆ และมการ

ตดตามประเมนผลการปฏบตการพยาบาล โดยใชหลกฐานเชงประจกษและผลงานวจยใหมๆ ทเกดขนเปนฐานการ

พฒนาอยางตอเนอง

3. การประเมนคณภาพชวตและการใหกจกรรมการพยาบาลควรเรมทนททมผดแลผปวยมะเรงระยะสดทาย

ในชมชน เพราะการเรมกจกรรมการดแลทชาเกนไปอาจมผลทำใหผดแลไมสามารถปรบบทบาทหนาทของตนเองได

สงผลตอคณภาพชวตทตำลง ซงมผลเสยตอสขภาพของผดแล และทำใหผปวยไมไดรบการดแลทดจนอาจเสยชวตกอน

เวลาอนควร หรอตองกลบเขาอยโรงพยาบาลซำบอยครง

ขอเสนอแนะในการศกษาครงตอไป

1. ควรมการวจยเชงผลลพธ ตดตามทดสอบประสทธภาพของแนวปฏบตการพยาบาลในการสงเสรมคณภาพ

ชวตผดแลผปวยมะเรงระยะสดทายในชมชน และตดตามผลลพธทเกดขนกบผปวย สำหรบเปนมาตรฐานการปฏบตงาน

และเปนการพฒนาคณภาพของงานพยาบาล

2. เพมจำนวนการสบคนหลกฐานเชงประจกษ ซงอาจทำใหพบกจกรรมทจะชวยสงเสรมคณภาพชวตดาน

สงคมและจตวญญาณ รวมทงการสนบสนนทางสงคม เพอนำมาพฒนาแนวปฏบตในการสงเสรมคณภาพชวตผดแลใน

มตสงคมและจตวญญาณทจะชวยตอบสนองความตองการของผดแลไดมากขน

3. การประเมนคณภาพชวตผดแล ควรไดศกษาปจจยทเกยวของกบคณภาพชวตผดแล เชน สมพนธภาพใน

ครอบครว การสนบสนนทางสงคม ภาระการดแล รายไดของครอบครว ฯลฯ เพอนำมาวางแผนการดแลในการสงเสรม

คณภาพชวตใหตรงเปาหมายและตรงตามความตองการของผดแล และเปนการสงเสรมสนบสนนใหผดแลรบรภาวะ

สขภาพ คณภาพชวตของตนเองตามสภาพทเปนจรง ซงจะทำใหผดแลสามารถปฏบตตนไดถกตองในการดแลตนเอง

References

Craig, J. V., & Smyth, R. L. (2007). The Evidence-Based Practice Manual for Nurses. 2nd edition. London:

Churchill Livingstone.

Elfrink, E. J., Van Der Rijt, C. C. D., Van Boxtel, R. J. J., Elswijk-De Vries, P., Van Zuijlen, L., & Stoter, G.

(2002). Problem Solving by Telephone in Palliative Care : Use of A Predetermined Assessment Tool

within A Program of Home Care Technology. Journal of Palliative Care, 18 (2), 105-110.

Fleming, D. A., Sheppard, V. B., Mangan, P.A., Taylor, K.L., Tallarico,M., Adams, I., & Ingham, J. (2006).

Caregiving at The End of Life : Perceptions of Health Care Quality and Quality of Life Among Patients

and Caregivers. Journal of Pain and Symptom Management, 31 (5), 407- 420.


51

SDU Res. J. 4 (1) : Jan - Dec 2011

Harding, R., & Higginson, I. J. (2003). What is The Best Way to Help Caregivers in Cancer and Palliative

Care?: A Systematic Literature Review of Intervention and Their Effectiveness. Journal of Palliative

Medicine, 17, 63-74.

Harding, R., Higginson, I. J., Leam, C., Donaldson, N., Pearce, A., George, R., Robinson,V., Taylor, L. (2004).

Evaluation of A Short-Term Group Intervention for Informal Carers of Patients Attending A Home

Palliative Care Service. Journal of Pain and Symptom Management, 27 (5), 396-408.

Hebert, R. S., Arnold, R. M., & Schulz, R. (2007). Improving Well- Being in Caregivers of Terminally Ill

Patients. Making The Case for Patient Suffering as A Focus for Intervention Research. Journal of Pain

and Symptom Management, 34 (5), 539- 546.

Hudson, P. L., Aranda, S., & Hayman-White, K. (2005). A Psycho-Educational Intervention for Family

Caregivers of Patients Receiving Palliative Care : A Randomized Controlled Trial. Journal of Pain and

Symptom Management, 30 (4), 329-341.

Lawang, W., Sungserg, R., & Rodejakpai, Y. (2005). Factors Influencing Health Status of Family Caregivers

with Chronically Ill Adult in The Eastern Region. Journal of Public Health Nursing, 19 (1), 61-77.

(in Thai).

Lawang, W., Sungserg, R., Rodejakpai, Y., Samartkit, N.,Lorsuwankul,V., & Klinvichit W. (2004). Evidences,

Problems Needs and Empowerment of Family Caregivers with Chronically Ill Adults in The Eastern

Region. Chonburi : Faculty of nursing, Burapa University. (in Thai).

Mahantanirunkul, S., Tantipiwatanasakul, W., Pumpisanchai, W., Wongsuwan, K., & Pornmanarungkul, R.

WHO Quality of Life- Breif Thai Assessment Instrument. Retrieved April 1, 2010, From http://www.dmh.

moph.go.th/test/whoqol. (in Thai).

McMillan, S. C., Small, B. J., Weitzner, M., Schonwetter, R., Tittle, M., Moody, L., & Haley, W. E. (2005).

Impact of coping skill intervention with family caregivers of hospice patients with cancer : a randomized

controlled trial. Journal of Cancer, 106 (1), 214-222.

Melnyk, B. M., & Fineout-Overholt, E. (2002). Key Steps in Implementing Evidence-Based Practice: Asking

Compelling, Searchable Questions and Searching for The Best Evidence. Pediatric Nursing, 22 (3),

262-266.

Phillips, L.R., & Reed, P.G. (2009). Into The Abyss of Someone Else’s Dying: The Voice of The End of Life

Caregiver. Clinical Nursing Research, 18 (1), 80-97.

Polit, D. F., & Beck, C. T. (2004). Nursing Research : Principle and Methods. 7th edition. Philadelphia:

Lippincott Williams and Wilkins.


52

SDU Res. J. 4 (1) : Jan - Dec 2011

Prechavittayakul, P. (2009). Common Information and Support Needs of Callers to The Songklanagarind

Hospital Cancer Hotline Service. Songklanagarin Medical Journal, 27 (2), 139 -151. (in Thai).

Sirapongam, Y. (1996). Family Caregiver: Concepts and Problems in Researches. Ramathibodi Nursing

Journal, 2 (1), 84-93. (in Thai).

Suthiwanichasak, U. (2008). The Effects of Music Therapy with Position on The First Stage of Labor to Pain,

Anxiety, Duration and Perception of Labor of First Pregnancy. Thesis (Maternity and Newborn Nursing)

Mahidol University. (in Thai).

Tilokskulchai, F. (2006). Evidence-Based Nursing: Principle and Method. 2nd ed. Bangkok: Pre-One Co.

(in Thai).

Ungwattansirikul, W. (2007). Predicted Factors of Quality of Life in Family Caregivers of Person with Cancer

Receiving Chemotherapy. Thesis (Adult Health Nursing) Mahidol University. (in Thai).

Weitzner, M.A., & McMillan, S.C. (1999). The Caregiver Quality of Life Index-Cancer (CQOLC) Scale:

Revalidation in A Home Hospice Setting. Journal of Palliative Car, 15 (2), 13-20.


พวงแกว พทธพทกษ

มหาบณฑต มหาวทยาลยหวเฉยวเฉลมพระเกยรต


ผชวยศาสตราจารย พรศร พนธส

อาจารยประจำคณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยหวเฉยวเฉลมพระเกยรต


ดร.กมลทพย ขลงธรรมเนยม

อาจารยประจำคณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยหวเฉยวเฉลมพระเกยรต



Study of Quantity, Classification and Management of Household Hazardous Waste in Nonthaburi Province


การศกษาปรมาณ จำแนกประเภทและแนวทางการจดการมลฝอยอนตรายจากบานเรอน ในพนทจงหวดนนทบร

Study of Quantity, Classification and Management of Household Hazardous Waste

in Nonthaburi Province

สรวลภ เรองชวย ตประกาย*1 และ เสรย ตประกาย2

1มหาวทยาลยราชภฏสวนดสต 2มหาวทยาลยรามคำแหง

บทคดยอ

งานวจยครงน มวตถประสงคเพอสำรวจปรมาณ และประเภทของมลฝอยอนตรายจากบานเรอน รวมถง

พฤตกรรมการแยกมลฝอยอนตรายจากมลฝอยทวไปกอนทง โดยการสำรวจภาคสนามดวยแบบสอบถามจากกลม

ตวอยางจำนวน 400 ครวเรอน และศกษาการเกบรวบรวม การเกบขน การเกบกก การบำบดและกำจดมลฝอย

อนตรายจากบานเรอนในพนทจงหวดนนทบรของหนวยงานทรบผดชอบ เพอประเมนวธการจดการมลฝอยอนตราย

จากบานเรอน ผลการศกษาพบวา กลมตวอยางทงถานไฟฉายมากทสดประมาณ 1-2 ครงตอเดอน ครอบครวทมรายได

สงจะทงถานไฟฉาย แบตเตอรรโทรศพทมอถอ หลอดไฟฟลออเรสเซนต/หลอดไส นำยาเชดกระจก มากกวาครอบครว

ทมรายไดตำอยางมนยสำคญทางสถตทระดบ 0.05 ผทอยอาศยในทาวนเฮาสมการทง มลฝอยอนตรายหลายประเภท

ในปรมาณมากกวาผทอยอาศยแบบอน ลกษณะการเปนเจาของทอยอาศยไมมผลตอประเภทของมลฝอยอนตรายททง

มลฝอยอนตรายทมการแยกกอนทงมากทสดคอ ปยเคมหมดอาย แตถานไฟฉาย และนำยาทำความสะอาดพน/หองนำ/

ครว มการแยกกอนทงนอยทสด ครอบครวทมรายไดตำจะมพฤตกรรมการแยกมลฝอยอนตรายออกจากมลฝอยทวไป

กอนทงนอยกวาครอบครวทมรายไดสง ผทมระดบการศกษาไมสงนกมพฤตกรรมการแยกมลฝอยอนตรายออกจาก

มลฝอยทวไปกอนทงตำกวาผทมระดบการศกษาสงกวา ผเชามพฤตกรรมในการแยกมลฝอยอนตรายกอนทงนอยกวา

ลกษณะการเปนเจาของทอยอาศยแบบอน สวนสถานภาพสมรส และอาชพไมมผลตอพฤตกรรมการแยกมลฝอย

อนตรายจากมลฝอยทวไปกอนทงทระดบนยสำคญทางสถตท 0.05

การเกบรวบรวม การเกบขน การเกบกก และการบำบด/กำจดมลฝอยอนตรายในพนทอำเภอเมอง จงหวด

นนทบร ดำเนนการโดยหนวยงานบรหารสวนทองถน เทศบาลนครนนทบรรวมกบกรมควบคมมลพษจดทำโครงการ

บรการจดการมลฝอยแบบครบวงจร โดยมการจดตงภาชนะรวบรวมมลฝอยอนตรายจากบานเรอนทงสน 42 จด โดยใช

รถเกบขนมลฝอยอนตรายโดยเฉพาะ 2 คน และรถเกบขนมลฝอยทวไปทดดแปลงใหมชองใสหลอดฟลออเรสเซนต

45 คน ดำเนนการเกบขนมลฝอยอนตรายไปเกบกกทศนยบรการ และพฒนาคณภาพสงแวดลอม ซงสามารถเกบกก

SDU Res. J. 4 (1) : Jan - Dec 2011

54

SDU Res. J. 4 (1) : Jan - Dec 2011

มลฝอยอนตรายไดอยางนอย 10 ตน เพอรอการบำบด/กำจด โดยหนวยงานเอกชน โดยทหลอดฟลออเรสเซนตตรง

ทไมแตกหกจะถกนำไปรไซเคลโดยบรษท ไทยโตชบา ไลทตง จำกด สวนมลฝอยอนตรายอนๆ จะนำไปฝงกลบอยาง

ปลอดภยโดยบรษท เบตเตอร เวลดกรน จำกด ณ ศนยกำจดกากอตสาหกรรม จงหวดสระบร สวนอำเภอปากเกรด

อำเภอบางกรวยอำเภอบางใหญ อำเภอบางบวทอง และอำเภอไทรนอย ยงไมมการจดการมลฝอยอนตรายทชดเจน

มลฝอยอนตรายจะถกเกบรวบรวม เกบขน และเกบกกพรอมกบมลฝอยทวไป และนำไปฝงกลบอยางถกสขลกษณะท

หม 8 ตำบลคลองขวาง อำเภอไทรนอย จงหวดนนทบร ในความรบผดชอบขององคการบรหารสวนจงหวดนนทบร

คำสำคญ: มลฝอยอนตรายจากบานเรอน พฤตกรรมการแยกมลฝอย จงหวดนนทบร

Abstract

The research aims to investigate quantity and classification of household hazardous waste (HHW),

including the waste separation behaviors before dumping. The work was random sampling of field study form

400 samples with questionnaires. The methodology consisted of collection, transportation, storage, treatment

and disposal HHW in Nonthaburi from the responsible agency to evaluate HHW management. The result

demonstrated that household battery was the maximum waste provided by residents twice a month. There is a

significant difference (P<0.05) between the high income family in separation behavior. The high income

family discarded household battery, fluorescents/ incandescent and mirror wiping liquid more than low income

family. More variety and quantity of wastes is produced by the townhouse resident than the other type of

residents. The type of resident did not affect to HHW. The HHW which were separated before dumping are

expired chemical fertilizers, battery and mirror wiping liquid. The lowest HHW which separated before

dumping is kitchen cleaner liquid. The lower income family has separations behavior less than highly income

family. In addition to, lower education family showed separations behavior in the same way, lower than highly

education family. The rental residents were low in separations behavior than other owners. The marriage status

and career will not affected to separations behavior of HHW at the statistical level of 0.05.

The collection, transportation, storage, treatment and disposal HHW in Muang Nonthaburi are

operated by the local government agency, The municipality of Nonthaburi and Pollution Control Department

(PCD) by total waste management program. This program provides 42 dumping points and transported by 2

specific HHW trucks. Moreover, the 45 modify trucks which modified from municipal waste trucks by adding

the fluorescents lamp hole. These trucks use for transported HHW to service centers at the capacity of 10 ton.

The further process is operated by private companies. Unbroken fluorescents lamp will be recycled by Thai

Toshiba Lighting company. Others HHW will be bury by Better World Green company at the industry waste

management center in Saraburi province. The area of Pakkred, Bangkruy, Bangyai, Bangbuathong and Sai Noi


55

SDU Res. J. 4 (1) : Jan - Dec 2011

do not have recognized waste management clearly. HHW is collected with municipal waste and bury in Moo 8

Krong Kwang Sai Noi in Nonthaburi province under the responsibility of Nonthaburi local government agency.

Keywords: household hazardous waste, Separation behaviors, Nonthaburi province

บทนำ

บญชขอมลของเสยอนตรายป พ.ศ. 2538-2539 ระบวาถานไฟฉาย นำมนหลอลนใชแลวชนดทรไซเคลไดและ

ไมได ซากแบตเตอรรถยนต สารเคมเปนพษ ของเสยอนทรยตดไฟไดและตดเชอ มปรมาณมากกวา 10,000 ตน/ป

ซงกรมควบคมมลพษไดลำดบความจำเปนเรงดวน (Prioritization) ของของเสยอนตรายจากชมชนกลมนเปนกลมทตอง

จดการเปนลำดบท 1 (Pollution Control Department, 2004) และมปรมาณของเสยอนตรายจากชมชนหรอบานเรอน

ไมนอยกวา 3 แสนตนตอป ถกทงรวมไปกบมลฝอยทวไป และนำไปกำจดทสถานกำจดขยะมลฝอยของเทศบาลและ

สขาภบาล ซงเปนแหลงรองรบขยะมลฝอยทวไป ซงสถานทกำจดขยะมลฝอยเหลานไมไดออกแบบไวเพอรองรบของเสย

อนตราย ทำใหสารพษจากของเสยอนตรายปนเปอนสดนและนำใตดน กอใหเกดผลกระทบตอสขภาพอนามยของ

ประชาชนและสงแวดลอมทงทางตรงและทางออม การรองเรยนดานมลพษ ในป 2546 มจำนวนทงสน 754 ราย พบวา

มการทงของเสยอนตราย ประมาณ 58,000 ตน โดยเฉพาะโทรศพทมอถอและแบตเตอร (Pollution Control Department,

2004) ซงมลฝอยอนตรายจากบานเรอนสงผลกระทบตอสขภาพอนามยของมนษย ทำใหเกดผลเสยตอสขภาพ ถาไดรบ

ในปรมาณสง อาจทำใหเกดการเจบปวย และเสยชวตในเวลาอนสนโดยเฉยบพลน แตถาไดรบในปรมาณนอยๆ กจะ

สะสมในรางกาย สงผลตอสขภาพในระยะยาว นอกจากนยงมผลกระทบตอสงแวดลอม ตอคณภาพชวต โดยอยในรป

มลพษทางนำ ทางดน และทางอากาศ และจะสงผลกระทบตอเศรษฐกจและสงคม ทำใหบรเวณทมมลฝอยอนตราย

มทศนยภาพไมนาด เกดมลพษทางสายตา เกดอนตรายตอสขภาพ ทำใหตองเสยคาใชจายมากในการรกษาพยาบาล

ผปวยไมสามารถทำงานไมได และถามการตายกเปนการสญเสยทรพยากรมนษย (Pollution control department,

2004) จะเหนไดวาปญหามลฝอยอนตรายจากบานเรอนนอกจากจะเปนปญหาหนงทคกคามคณภาพชวตของมนษย

ตลอดจนสงมชวตมากขนทกวนแลวยงเปนปญหาทเกยวโยงถงกน กลาวคอ หากจงหวดหนงขาดการจดการกบมลฝอย

อนตรายทด นอกจากจะสงผลกระทบโดยตรงตอพนทในจงหวดนนแลว ยงอาจสงผลถงพนทในจงหวดขางเคยงดวย

เนองจากสารพษบางชนดในมลฝอยอนตรายสามารถถกชะละลายดวยนำและเคลอนทไปตามกระแสนำทงบนผวดน

และใตดน หรอสามารถระเหยสบรรยากาศและแพรกระจายไปตามลม หรอถกดดซบโดยอนภาคของดนและไปสพช

ชนนำใตดน และเขาสหวงโซอาหารในทสด ซงการแกปญหานคอ การทแตละจงหวดตองจดการกบมลฝอยอนตรายจาก

บานเรอนของตนใหถกตองตามหลกวชาการ

จงหวดนนทบรเปน 1 ใน 5 จงหวดปรมณฑล ตามกฎหมายผงเมองกำหนดใหจงหวดนนทบรเปนพนทสเขยว

ซงเหมาะแกการเปนทอยอาศยมากกวาจงหวดปรมณฑลอน ซงสวนใหญจะถกกำหนดใหเปนพนทอตสาหกรรม

(Municipality of Nonthaburi, 2006) จงทำใหจงหวดนนทบรมการขยายของชมชนเมอง ความเจรญแผขยายอยาง

รวดเรว รวมทงมการขยายตวของประชากรอยางรวดเรวดวย ดงนนการศกษาปรมาณ และจำแนกประเภทของมลฝอย


56

SDU Res. J. 4 (1) : Jan - Dec 2011

อนตรายจากบานเรอน รวมถงการหาแนวทางการจดการมลฝอยอนตรายจากบานเรอนอยางถกหลกวชาการ ในพนท

จงหวดนนทบรจงไมไดมความสำคญตอสขภาพอนามยของประชาชนและสงแวดลอมในพนทจงหวดนนทบรโดยตรง

เทานน แตยงมความสำคญตอสขภาพอนามยของประชาชนและสงแวดลอมในพนทใกลเคยงดวย ซงหมายถงการพฒนา

สงคมใหมคณภาพลดปญหาความยากจนจากความเจบปวย อนจะสงผลตอความมนคงของประเทศในภาพรวม


1. เพอสำรวจปรมาณ และประเภทของมลฝอยอนตรายจากบานเรอน ในพนทจงหวดนนทบร

2. เพอศกษาการเกบรวบรวม การขนยาย การเกบกก การบำบดและกำจดของเสยอนตรายจากบานเรอนใน

พนทจงหวดนนทบรของหนวยงานทรบผดชอบ


1. ขนตอนการดำเนนการวจย

1.1 สำรวจประเภท และปรมาณของมลฝอยอนตรายจากบานเรอนในพนทจงหวดนนทบร เรมจากการ

หากลมตวอยางในการเกบขอมล โดยใชกระบวนการทางสถต รวมกบการใชแผนท จากนนสำรวจชนด ปรมาณ และ

พฤตกรรมการทงมลฝอยอนตรายของกลมตวอยาง โดยใชแบบสอบถาม รวมกบการสำรวจภาคสนาม

1.2 สำรวจขอมลการเกบรวบรวมมลฝอยอนตรายจากบานเรอนของหนวยงานทรบผดชอบ โดยใชขอมล

ทตยภม และการสำรวจภาคสนาม

1.3 สำรวจขอมลการขนสงมลฝอยอนตรายจากบานเรอนของหนวยงานทรบผดชอบ โดยใชขอมล

ทตยภม และการสำรวจภาคสนาม

1.4 สำรวจขอมลการเกบกกมลฝอยอนตรายจากบานเรอนของหนวยงานทรบผดชอบ โดยใชขอมล

ทตยภม และการสำรวจภาคสนาม รวมถงการสำรวจปรมาณ และจำแนกประเภทของมลฝอยอนตรายจาก แหลงเกบกก

มลฝอย

1.5 สำรวจขอมลการบำบด และกำจดมลฝอยอนตรายจากบานเรอนของหนวยงานทรบผดชอบ โดยใช

ขอมลทตยภม และการสำรวจภาคสนาม

2. พนทศกษา

พนทททำการศกษาในการวจยน คอจงหวดนนทบร ซงแบงเขตการปกครองเปน 6 อำเภอ ไดแก

อำเภอเมอง อำเภอปากเกรด อำเภอบางกรวย อำเภอบางใหญ อำเภอบางบวทอง และอำเภอไทรนอย ดงแสดงใน

ภาพท 1


57

SDU Res. J. 4 (1) : Jan - Dec 2011

3. การหาขนาดของกลมตวอยาง และการคดเลอกกลมตวอยาง

ประชากรในการศกษาน คอประชาชนทอาศยอยในเขตพนทจงหวดนนทบร ซงมครวเรอนจำนวน

449,200 ครวเรอน มประชากรรวม 999,057 คน ซงในทางปฏบตไมสามารถดำเนนการสำรวจชนด และปรมาณ

มลฝอยจากบานเรอนไดทกครวเรอน จงจำเปนตองหาตวแทนของประชากร หรอกลมตวอยาง โดยมครวเรอนเปน

หนวยวเคราะห (unit of analysis)

3.1 การหาขนาดของกลมตวอยาง

ขนตอนท 1 การหาจำนวนกลมตวอยาง โดยใชสตรการหาจำนวนกลมตวอยางประชากรของ ทาโร

ยามาเน (Taro Yamané) คาความเชอมน 95% ดงสมการท 1 (Pongsukitwat, 2550)

(1)

โดยท n หมายถง จำนวนขนาดตวอยางทใชในการศกษา

N หมายถง จำนวนรวมของประชากรทงหมด

e หมายถง ความผดพลาดทยอมรบได (การศกษาครงนกำหนดคาความคาดเคลอน

เทากบ 0.05)

แทนคา

จำนวนตวอยางในการศกษาครงนเทากบ 399.64 ตวอยาง หรอ 400 ตวอยาง

n = N 1 + Ne2

n = 449,200 1 + (449,200 x (0.05)2

n = 399.64

ภาพท 1 เขตการปกครองของจงหวดนนทบร

ทมา: http://nonthaburi.doae.go.th/flower/nonthaburi/images/map.jpg


58

SDU Res. J. 4 (1) : Jan - Dec 2011

ขนตอนท 2 จำแนกกลมตวอยางตามเขตอำเภอ โดยการสมตวอยางแบบชนภมตามสดสวน

(Proportional Stratified Sampling) ซงคำนวณไดสมการท 2 รายละเอยดการคำนวณ และผลการคำนวณ แสดงใน

ตารางท 1

ตารางท 1 การคำนวณขนาดของกลมตวอยางทใชในการศกษา

เขต จำนวนประชากร การคำนวณกลมตวอยาง ขนาดตวอยาง

อำเภอเมอง 137,593 400 × 137,593 123

449,200

อำเภอบางกรวย 38,732 400 × 38,732 34

449,200

อำเภอปากเกรด 109,364 400 × 109,364 97

449,200

อำเภอบางใหญ 41,147 400 × 41,147 37

449,200

อำเภอบางบวทอง 102,132 400 × 102,132 91

449,200

อำเภอไทรนอย 20,232 400 × 20,232 18

449,200

(2)

3.2 การคดเลอกกลมประชากร

การเลอกครวเรอน ทำโดยการสมอยางเปนระบบ (Systematic random sampling) จากแผนผงของ

พนทแตละอำเภอ ใหครอบคลมครวเรอนตนซอย กลางซอย และทายซอย

4. เครองมอทใชในการศกษาชนด และปรมาณมลฝอยอนตรายจากบานเรอน

เครองมอทในการศกษา คอแบบสอบถามแบบมโครงสราง (Structured Questionnaires) และไมม

โครงสราง (Unstructured Questionnaires) โดยผตอบแบบสอบถามตองมอายตงแต 15 ปขนไป ซงแบบสอบถาม

แบงออกเปน 3 สวนดงน

จำนวนตวอยางใน = จำนวนประชากรตวอยางทงหมด × จำนวนประชากรในแตละกลม/ชน

แตละกลม/ชน จำนวนประชากรทงหมด


59

SDU Res. J. 4 (1) : Jan - Dec 2011

สวนท 1 ขอมลทวไปเกยวกบปจจยสวนบคคล ไดแก เพศ อาย สถานภาพทางสงคม อาชพ จำนวน

สมาชกในครวเรอน รายไดเฉลยตอเดอน ระดบการศกษา ลกษณะทอยอาศย สถานภาพทอยอาศย โดยกำหนดเปน

ลกษณะคำถามปลายเปด (Open-ended Questions) และปลายปด (Close-ended Questions) รวมจำนวน 9 ขอ

สวนท 2 ขอมลการสำรวจประเภทและปรมาณการทงมลฝอยอนตรายจากบานเรอน เปนลกษณะ

คำถามปลายปด จำนวน 14 ขอ โดยจำแนกมลฝอยอนตรายจากบานเรอนออกเปน 14 ประเภท คอ ถานไฟฉาย

แบตเตอรโทรศพทมอถอ เครองสำอางทหมดอาย หลอดไฟฟลออเรสเซนต/หลอดไส นำยาทำความสะอาดพน/หองนำ/

ครว นำยาขดเงาเครองหนง/รองเทา นำยาเชคกระจก สารกำจดวชพช/แมลงศตรพช ปยเคมหมดอาย นำยาลางเลบ/

ทาเลบ ยาหมดอายแลว/ไมใชแลว นำยาเปลยนสผม/ยด/ยอม/ดด กระปองนำมนหลอลน/นำมนเครอง และแชมพ

สำหรบกำจดเหบ-หมดของสนข

สวนท 3 พฤตกรรมการแยกกอนทงมลฝอยอนตราย เปนลกษณะคำถามปลายปด เลอกตอบจาก

รายการทเสนอให

5. การสราง และการตรวจสอบเครองมอ ในการสำรวจชนด และปรมาณมลฝอยอนตรายจากบานเรอน

เครองมอในการสำรวจประเภท และปรมาณมลฝอยอนตรายจากบานเรอน ในการศกษาน คอ แบบสอบถาม

ซงการสรางเครองมอ และการตรวจสอบเครองมอ เปนไปตามขนตอนดงน

5.1 ศกษาเอกสาร งานวจยทเกยวของ หลกการ วธการ และรปแบบในการสรางเครองมอจากเอกสาร

และงานวจยทเกยวของ

5.2 สรางแบบสอบถาม

5.3 ตรวจสอบคณภาพของแบบสอบถาม โดยเสนอผเชยวชาญพจารณาใหความเหนตอแบบสอบถาม

ทสรางขน เพอใหไดแบบสอบถามทสมบรณครอบคลมเนอหาสาระทตองการสำรวจ

5.4 การทดลองใช (Try out) เปนการตรวจสอบความเขาใจ ความถกตองของภาษา โดยนำแบบสอบถาม

ไปใชกบครวเรอนทมลกษณะใกลเคยงกบตวอยางทจะศกษาจรง จำนวน 30 ครวเรอน แลวนำผลการทดสอบมาปรบ

แกไขแบบสอบถามกอนนำไปใชในพนทศกษา

6. การวเคราะหขอมลประเภท และปรมาณมลฝอยอนตรายจากบานเรอน

การวเคราะหขอมล ใชโปรแกรมสำเรจรป SPSS (Statistical Package for the Social Sciences) ซง

ภายหลงจากการสำรวจขอมลภาคสนามโดยแบบสอบถามแลว จะลงคะแนน และรหส (Code) ตามคมอทสรางขน โดย

แยกวเคราะหตามวตถประสงค คาสถตทใชการศกษาครงนคอ F-test (ANOVA) วธการศกษาเปนดงน

6.1 ขอมลทวไปสวนบคคล ใชสถตพรรณนา ซงประกอบดวยการแจกแจงความถ (Frequency

distribution) และการกระจายแบบรอยละ (Percentage distribution)

6.2 ขอมลการสำรวจประเภทและปรมาณการทงของเสยอนตรายจากบานเรอนนำมาหาคาเฉลย

เลขคณต และคาเบยงเบนมาตรฐาน

6.3 พฤตกรรมการแยกและไมแยกกอนทงของเสยอนตรายนำมาหาคาเฉลยเลขคณต และคาเบยงเบน

มาตรฐาน


60

SDU Res. J. 4 (1) : Jan - Dec 2011

6.4 เกณฑในการใหคะแนนเรองประเภทและปรมาณของมลฝอยอนตราย เปนดงน

ไมเคยใช ใหคะแนน 0 คะแนน

ปรมาณการทง < 1 ครงตอเดอน ใหคะแนน 1 คะแนน

ปรมาณการทง 1-2 ครงตอเดอน ใหคะแนน 2 คะแนน



ปรมาณการทง > 6 ครงตอเดอน ใหคะแนน 5 คะแนน

6.5 เกณฑการจดกลมระดบปรมาณการทงมลฝอยอนตราย แบงออกเปน 5 ระดบ โดยพจารณาจาก

คะแนนสงสด - คะแนนตำสด หารดวยจำนวนชนคะแนน ดงน

0.00 - 1.00 คะแนน หมายถง มปรมาณการทงมลฝอยอนตรายในระดบนอยมาก

1.01 - 2.00 คะแนน หมายถง มปรมาณการทงมลฝอยอนตรายในระดบนอย

2.01 - 3.00 คะแนน หมายถง มปรมาณการทงมลฝอยอนตรายในระดบปานกลาง

3.01 - 4.00 คะแนน หมายถง มปรมาณการทงมลฝอยอนตรายในระดบมาก

4.01 - 5.00 คะแนน หมายถง มปรมาณการทงมลฝอยอนตรายในระดบมากทสด

6.6 เกณฑในการใหคะแนนเรองพฤตกรรมการแยกมลฝอยอนตรายกอนทง เปนดงน

แยกกอนทง ใหคะแนน 1 คะแนน

ไมแยกกอนทง ใหคะแนน 2 คะแนน

6.7 เกณฑการจดกลมระดบการแยกมลฝอยอนตรายกอนทง แบงออกเปน 3 ระดบ โดยพจารณาจาก

คะแนนสงสด - คะแนนตำสด หารดวยจำนวนชนคะแนน ดงน

1.00 - 1.33 คะแนน หมายถง กลมแยกมลฝอยอนตรายกอนทงไดถกตองในระดบสง

1.34 - 1.66 คะแนน หมายถง กลมแยกมลฝอยอนตรายกอนทงไดถกตองในระดบปานกลาง

1.67 - 2.00 คะแนน หมายถง กลมแยกมลฝอยอนตรายกอนทงไดถกตองในระดบตำ

7. การสำรวจขอมลการเกบรวบรวม การขนสง การบำบด และกำจดมลฝอยอนตรายจากบานเรอน

ขอมลทใชในการศกษาน จำแนกไดเปน 2 ประเภท คอขอมลปฐมภม และขอมลทตยภม ซงมรายละเอยด

ของขอมลทงสองดงน

7.1 ขอมลปฐมภม ไดจากการศกษาดงานทศนยบรการและพฒนาคณภาพสงแวดลอมเทศบาลนคร

นนทบร (ซงตงอยท ซอยตวานนท หม 9 ตำบลบางกระสอ อำเภอเมอง จงหวดนนทบร) องคการบรหารสวนจงหวด

นนทบร บรษทผรบบำบด และกำจดมลฝอยอนตรายใหแกเทศบาลนนทบร และองคการบรหารสวนจงหวดนนทบร

7.2 ขอมลทตยภม เปนขอมลทเกบรวบรวมไวแลว คอ เอกสาร หนงสอ วารสาร เอกสาร สงพมพ และ

งานวจยอนๆ ทเกยวของของเทศบาลนครนนทบร กรมควบคมมลพษ Web site และหนวยงานทเกยวของ

8. นยามศพทเฉพาะ

8.1 มลฝอยอนตรายจากบานเรอน หมายถงของเสยของเหลอใชทเสอมสภาพ และภาชนะบรรจจาก


61

SDU Res. J. 4 (1) : Jan - Dec 2011

ผลตภณฑในบานเรอน ทมหรอปนเปอนดวยสารอนตรายประเภทตางๆ สารพษ สารกดกรอน สารไวไฟ เปนตน

8.2 รายไดของครอบครว หมายถงรายไดเฉลยตอเดอนของครอบครว ซงแบงออกเปน 8 ชวง คอ

ตำกวา 5,000 บาท 5,001-10,000 บาท 10,001-15,000 บาท 15,001-20,000 บาท 20,001-30,000 บาท

30,001-40,000 บาท 40,001-50,000 บาท และ มากกวา 50,000 บาท

8.3 การศกษา หมายถงการศกษาสงสด ซงแบงออกเปน 7 ระดบ คอ ประถมศกษา มธยมศกษาตอนตน

มธยมศกษาตอนปลาย ปวช./ปวส. ปรญญาตร ปรญญาโท และ สงกวาปรญญาโท

ผลและสรปผลการศกษา

1. ประเภทและปรมาณการทงมลฝอยอนตรายจากบานเรอน

1.1 มลฝอยอนตรายจากบานเรอนในพนทจงหวดนนทบรทมปรมาณการทงมากทสดคอ ถานไฟฉาย

ประมาณ 1-2 ครงตอเดอน รองลงมาคอ นำยาทำความสะอาดพน/หองนำ/ครว ประมาณ 1 ครงตอเดอน และ

หลอดไฟฟลออเรสเซนต/หลอดไส ประมาณ 1 ครงตอเดอน สวนมลฝอยอนตรายทมปรมาณการทงนอยทสดคอ

ปยเคมหมดอาย ตำกวา 1 ครงตอเดอน

1.2 รายไดตอเดอนมอทธพลตอปรมาณการทงมลฝอยอนตรายบางประเภท ครอบครวทมรายไดสงจะ

ทงถานไฟฉาย แบตเตอรรโทรศพทมอถอ หลอดไฟฟลออเรสเซนต/หลอดไส นำยาเชดกระจก มากกวาครอบครวทม

รายไดตำอยางมนยสำคญทางสถตทระดบ 0.05 แตรายไดไมมผลตอการทงนำยาทำความสะอาดพน/หองนำ/ครว

สารกำจดวชพช/แมลงศตรพช ปยเคมหมดอาย เครองสำอางหมดอาย นำยาลางเลบ/ทาเลบ ยาหมดอายแลว/ไมใชแลว

นำยาเปลยนสผม/ยด/ยอม/ดด และกระปองนำมนหลอลน/นำมนเครอง

1.3 ลกษณะทอยอาศยทแตกตางสงผลตอประเภทของมลฝอยอนตรายททงแตกตางกน ผทอยอาศยใน

ทาวนเฮาสมการทงมลฝอยอนตรายหลายประเภทในปรมาณมากทสด ในขณะททอยอาศยแบบอาคารพาณชยมการทง

มลฝอยอนตรายหลายประเภทในปรมาณนอยทสด

1.4 ลกษณะการเปนเจาของทอยอาศยทแตกตางกนสงผลตอประเภทของมลฝอยอนตรายททง

ไมแตกตางกนมากนก

2. พฤตกรรมการแยกมลฝอยอนตรายกอนทง

2.1 ประชาชนสวนใหญมการแยกมลฝอยอนตรายกอนทงอยในระดบปานกลาง มลฝอยอนตรายทม

การแยกกอนทงมากทสดคอ ปยเคมหมดอาย รองลงมาคอ สารกำจดวชพช/แมลงศตรพช และแชมพสำหรบกำจด

เหบ-หมดของสนข สวนมลฝอยอนตรายทมการแยกกอนทงนอยทสดคอ ถานไฟฉาย และนำยาทำความสะอาดพน/

หองนำ/ครว

2.2 เพศหญง มพฤตกรรมการการแยกนำยาทำความสะอาดพน/หองนำ/ครว นำยาเชคกระจก

เครองสำอางทหมดอาย นำยาลางเลบ/ทาเลบ นำยาเปลยนสผม/ยด/ยอม/ดด และแชมพสำหรบกำจดเหบ-หมดของ

สนขออกจากมลฝอยทวไปกอนทง มากกวาเพศชาย สวนเพศชายมพฤตกรรมการการแยกกระปองนำมนหลอลน/

นำมนเครองออกจากมลฝอยทวไปกอนทง มากกวาเพศหญง


62

SDU Res. J. 4 (1) : Jan - Dec 2011

2.3 อายทแตกตางกนมพฤตกรรมการแยกมลฝอยอนตรายออกจากมลฝอยทวไปกอนทงไมแตกตางกน

อยางมนยสำคญทางสถตทระดบ 0.05 ยกเวน แบตเตอรโทรศพทมอถอ หลอดไฟฟลออเรสเซนต/หลอดไส และนำยา

ทำความสะอาดพน/หองนำ/ครว ชวงอาย 21-30 ป มการแยกแบตเตอรโทรศพทมอถอกอนทงมากทสด วยมากกวา

50 ป มการแยกแบตเตอรโทรศพทมอถอกอนทงนอยทสด

2.4 สถานภาพสมรสไมมผลตอพฤตกรรมการแยกมลฝอยอนตรายจากมลฝอยทวไปกอนทงทระดบ

นยสำคญทางสถตท 0.05

2.5 อาชพทแตกตางกนมพฤตกรรมการแยกมลฝอยอนตรายออกจากมลฝอยทวไปกอนทงไมแตกตางกน

อยางมนยสำคญทางสถตทระดบ 0.05

2.6 รายไดเฉลยตอเดอนของครอบครวทแตกตางกนมพฤตกรรมการแยกมลฝอยอนตรายออกจาก

มลฝอยทวไปกอนทงไมแตกตางกนอยางมนยสำคญทางสถตทระดบ 0.05 โดยภาพรวมครอบครวทมรายไดนอยจะม

พฤตกรรมการแยกมลฝอยอนตรายออกจากมลฝอยทวไปกอนทงนอยกวาครอบครวทมรายไดมากกวา

2.7 ระดบการศกษาสงสดทแตกตางกนมพฤตกรรมการแยกมลฝอยอนตรายออกจากมลฝอยทวไปกอน

ทงไมแตกตางกนอยางมนยสำคญทางสถตทระดบ 0.05 แตโดยภาพรวมผทมระดบการศกษาไมสงนกมพฤตกรรมการ

แยกมลฝอยอนตรายออกจากมลฝอยทวไปกอนทงตำกวาผทมระดบการศกษาสงกวา

2.8 ผทมลกษณะทพกอาศยแบบบานเดยวมพฤตกรรมการแยกหลอดไฟฟลออเรสเซนต/หลอดไส นำยา

ขดเงาเครองหนง/รองเทาและแชมพสำหรบกำจดเหบ-หมดของสนขมากทสด ผทมลกษณะทพกอาศยแบบทาวนเฮาส

มพฤตกรรมการแยกนำยาเชดกระจกและเครองสำอางทหมดอายมากทสด ผทมลกษณะทพกอาศยแบบอนๆ ม

พฤตกรรมการแยกหลอดไฟฟลออเรสเซนต/หลอดไส นำยาขดเงาเครองหนง/รองเทาและนำยาเชดกระจกนอยทสด ผท

มลกษณะทพกอาศยแบบอาคารพาณชย มพฤตกรรมการแยกเครองสำอางทหมดอายและแชมพสำหรบกำจดเหบ-หมด

ของสนขนอยทสด สวนมลฝอยอนตรายทเหลอ ลกษณะทอยอาศยตางกนมผลตอพฤตกรรมการแยกกอนทงไมแตกตาง

กนอยางมนยสำคญทางสถตทระดบ 0.05

2.9 ลกษณะการเปนเจาของทอยอาศยทแตกตางกนมผลตอพฤตกรรมการแยกมลฝอยอนตรายออกจาก

มลฝอยทวไปกอนทงไมแตกตางกนอยางมนยสำคญทางสถตทระดบ 0.05 แตโดยภาพรวมผทมลกษณะการเปนเจาของ

ทอยอาศยแบบผเชามพฤตกรรมในการแยกมลฝอยอนตรายกอนทงนอยกวาลกษณะการเปนเจาของทอยอาศยแบบอน

3. การเกบรวบรวมมลฝอยอนตราย

การเกบรวบรวมมลฝอยอนตรายจากบานเรอนในพนทจงหวดนนทบร ดำเนนการโดยหนวยงานบรหาร

สวนทองถน พบวามเพยงเทศบาลนครนนทบรเพยงแหงเดยวทมการเกบรวบรวมมลฝอยอนตรายจากบานเรอนอยาง

เปนระบบ เดอนมนาคมป 2549 เทศบาลนครนนทบร จดทำโครงการบรการจดการมลฝอยแบบครบวงจร โดยรวมกบ

กรมควบคมมลพษซงครอบคลมมลฝอยอนทรย มลฝอยรไซเคล และมลฝอยอนตรายประเภทหลอดไฟ รวมทงของเสย

อนตรายตาง ๆ วธการเกบรวบรวมมลฝอยอนตราย เทศบาลนครนนทบรจะดำเนนการเกบรวบรวมมลฝอยอนตรายโดย

เทศบาลเองทงหมด โดยกำหนดสถานทตงภาชนะเกบรวบรวมมลฝอยทงหมด 42 จด โดยแบงออกเปน 2 ประเภท คอ

ภาชนะเกบรวบรวมมลฝอยอนตรายทกประเภท 8 จด ในบรเวณสถานศกษา 6 จด และชมชน 2 จด และภาชนะเกบ


63

SDU Res. J. 4 (1) : Jan - Dec 2011

เฉพาะหลอดฟลออเรสเซนต/หลอดไส 34 จด สวนอำเภอปากเกรด อำเภอบางกรวย อำเภอบางใหญ อำเภอ

บางบวทอง และอำเภอไทรนอยไมไดมการเกบรวบรวมมลฝอยอนตรายแยกตางหาก แตจะเกบรวมไปกบมลฝอยทวไป

4. การเกบขนมลฝอยอนตราย

การเกบขนมลฝอยอนตรายจากบานเรอนของเทศบาลนนทบร ดำเนนการโดยใชยานพาหนะสำหรบ

เกบขนมลฝอยอนตรายโดยเฉพาะจำนวน 2 คน ซงมการตดเครองหมายแสดงสญลกษณอยางชดเจน โดยมขนาดความจ

6 และ 4 ลกบาศกเมตรตามลำดบ นอกจากนยงดดแปลงรถเกบขนมลฝอยทวไปจำนวน 45 คน สำหรบเกบหลอด

ฟลออเรสเซนต โดยมชองสำหรบเกบหลอดฟลออเรสเซนตแยกออกจากมลฝอยทวไป ความถในการเกบขนมลฝอย

อนตรายคอ 1 ครง/เดอน เสนทางในการเกบขนมลฝอยอนตราย ม 7 เสนทาง คอบคลมทกพนทของเทศบาลนคร

นนทบร

5. การเกบกกมลฝอยอนตราย

มลฝอยอนตรายจากบานเรอนในเขตเทศบาลนครนนทบร หลงจากเกบขนจากบานเรอนแลวจะถกเกบกก

ทศนยบรการ และพฒนาคณภาพสงแวดลอม ในพนท 5 ไร โดยเทศบาลนครนนทบรไดทำการปรบปรงอาคารเกบพสด

ของศนยบรการและพฒนาสงแวดลอม ขนาดพนท 60 ตารางเมตร เปนอาคารเกบกกมลฝอยอนตราย ซงมการจดสราง

ประต หลงคา และมการแบงสดสวนพนทตามขอกำหนดของกรมควบคมมลพษ รวมถงการจดหาอปกรณเพอการ

ปฏบตงานโดยกรมควบคมมลพษ สามารถเกบมลฝอยอนตรายไดอยางนอย 10 ตน มลฝอยอนตรายทเกบกกในสถานท

เกบกก ไดแก หลอดฟลออเรสเซนต กระปองสเปรย บรรจภณฑทำความสะอาด แบตเตอร ถานไฟฉาย กระปองส และ

อนๆ

6. การบำบด/กำจดมลฝอยอนตราย

เทศบาลนครนนทบร จะสงหลอดหลอดฟลออเรสเซนตทเกบรวมรวมได ไปรไซเคลทบรษท ไทยโตชบา

ไลทตง จำกด เลขท 144 หม 5 สวนอตสาหกรรมบางกะด ต.บางกะด อ.เมอง จ.ปทมธาน แตดำเนนการไดเฉพาะ

หลอดตรง และไมแตกหกเทานน สวนหลอดอน ๆ ทไมใชหลอดตรง หรอมการแตกหก จะถกสงไปกำจดโดยการฝงกลบ

พรอมกบมลฝอยอนตรายอน ๆ โดยบรษท เบตเตอร เวลดกรน จำกด ณ ศนยกำจดกากอตสาหกรรมจงหวดสระบร

อำเภอปากเกรด อำเภอบางกรวย อำเภอบางใหญ อำเภอบางบวทอง อำเภอไทรนอย ไมมการจดการมลฝอยอนตรายท

ชดเจนเหมอน เทศบาลนครนนทบร มลฝอยอนตรายยงมการคดแยกนอย หรอไมมการคดแยกเลยในระดบครวเรอน

มลฝอยอนตรายจะมการปะปนไปกบมลฝอยทวไป ซงจะนำไปฝงกลบทสถานทกำจดขยะมลฝอยขององคการบรหาร

สวนจงหวดนนทร ตงอยทหมท 8 ตำบลคลองขวาง อำเภอไทรนอย จงหวดนนทบร


1. หนวยงานภาครฐควรมมาตรการและแผนการดำเนนงานทเปนรปธรรม และมความ เปนไปไดในการสราง

เครอขายชมชน การมสวนรวมของประชาชนในการแยกมลฝอยอนตรายในพนทอนๆ นอกเหนอจากอำเภอเมอง

จงหวดนนทบร


64

SDU Res. J. 4 (1) : Jan - Dec 2011

2. ควรมการรณรงคสรางจตสำนกดวยการ จดฝกอบรม ประชม สมมนา เผยแพรความร ความเขาใจเกยวกบ

ภยอนตรายจากขยะมลฝอยอนตรายตางๆ ใหแก ประชาชน สถานประกอบการ และผปฏบตงานทงภาครฐ และเอกชน

เพอใหเกดความเขาใจตรงกนซงจะเปนผลใหเกดความรวมมอในการจดการมลฝอยอนตราย พรอมทงกระตนใหเกดการ

รวมปฏบตจรง ซงตองกระทำอยางตอเนองและสมำเสมอ

3. ควรมการแบงแยกภาชนะในการจดเกบขยะประเภทตางๆ ใหมากกวาทเปนอยในปจจบน การท

ประชาชนทวไปในจงหวดนนทบรไมมการแยกขยะ เนองจากพนทบางแหงมปรมาณถงแยกประเภทขยะไมเพยงพอ

หรอบางพนทไมมถงแยกประเภทขยะ จงมการทงรวมปะปนกนทำใหยงยากในการคดแยกในกระบวนการจดการในขน

ตอนสดทายตอการเกบขน

4. ควรศกษาชนด ปรมาณ และพฤตกรรมการทงมลฝอยอนตรายจากบานเรอน รวมทงมลฝอยอนตรายจาก

แหลงกำเนดตางๆ เชน ชมชน โรงงานอตสาหกรรม ในเขตพนทอนๆ ทมลกษณะคลายคลงกน เชน กรงเทพมหานคร

และปรมณฑล และครอบคลมทกฤดกาลของป เพอจะไดขอมลมลฝอยอนตรายใกลเคยงกบความเปนจรง และสามารถ

นำขอมลทไดไปใชเปนแนวทางในการกำหนดการดำเนนงานไดอยางมประสทธภาพตอไป

References

Collection of Municipal Waste. Retrieved October 25, 2006, from http://www.pcd.go.th/mgt/pollution 2549.

pdf. (in Thai).

Household Hazardous Waste Which Need Manage. Retrieved October 25, 2006, from http://www.pcd.go.th/

info_serv/community.html. (in Thai).

Municipality of Nonthaburi. Retrieved October 25, 2006, from http://nonthaburi.doae.go.th/flower/ nonthaburi/

images/map.jpg (in Thai).

Pollution Control Department. (2004). Project of Municipal Chemical Waste Management Center. The office

of Waste and Hazardous Material Management. Bangkok. (in Thai).

Pongsukitwat, S. (2005). Satisfaction of Population to Waste Collection Service of Pakkred, Nontabuir

Province. Kasetsart University, Thailand. (in Thai).

Regulation of Bin for Waste Storage. Retrieved October 25, 2006, from http://www.pcd.go.th/info_serv/ waste_

wastethai47_48.html. (in Thai).

Regulation of Waste Separation. Retrieved October 25, 2006, from http://www.pcd.go.th/mgt/DraftPolplan_

Chapter2.pdf/ mgt/DraftPolplan_Chapter2.pdf (in Thai).

Separation Place and Recycle Hazardous Waste. Retrieved October 25, 2006, from http://www.pcd.go.th/ mgt/

DraftPolplan _Chapter2.pdf (in Thai).

Situation of Household Hazardous Waste. Retrieved October 25, 2006, from http://www.pcd.go.th/ info_serv/

haz_community.html (in Thai).


65

SDU Res. J. 4 (1) : Jan - Dec 2011

Transportation of Household Hazardous Waste. Retrieved October 25, 2006, from http://www.pcd.go.th /info_

serv/waste_wastethai47_48.html. (in Thai).


ดร.สรวลภ เรองชวย ตประกาย



ผชวยศาสตราจารย ดร.เสรย ตประกาย

อาจารยประจำคณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยรามคำแหง



พชสกลตว คณคาทมากกวาผกพนบาน



ชาวไทยในอดตมวถชวตทเรยบงาย เนนการพงพาธรรมชาตและพรรณพชตางๆ ทมในทองถน จนกอเกดเปน

ภมปญญาในดานการนำพรรณพชมาใชประโยชนเปนแหลงปจจยสเพอการดำรงชวตทสงสมและสบทอดตอกนมาถง

ปจจบน ไดแก ภมปญญาดานการนำมาใชเปนอาหาร ทอยอาศย เครองนงหมและยารกษาโรค โดยเฉพาะภมปญญา

ดานการนำมาใชเปนอาหารนน นบไดวาเปนหนงในภมปญญาอนทรงคณคาทยงคงไดรบการสบทอดและอยในความ

นยมของชาวไทยเรอยมาจนถงปจจบน ซงพรรณพชทคนในทองถนเกบหาจากแหลงธรรมชาตเพอนำมาใชบรโภคนน

นยมเรยกกนวา ผกพนบาน (Traditional plants) หมายถง พรรณพชทเจรญงอกงามตามธรรมชาต เชน ปา สวน ไร นา

และแหลงนำลำคลองตางๆ หรอในบางทองท ชาวบานอาจนำมาปลกไวใกลบานเพอใหสะดวกตอการเกบมาบรโภคมาก

ยงขน ผกพนบานแตละชนดอาจถกนำมารบประทานสวนตางๆ แตกตางกนออกไปตามแตภมปญญาและความนยมของ

คนในทองถนนนๆ เชน ใบ ยอดออน ดอก ผล เมลด หนอ หรอราก เปนตน โดยอาจมชอเรยกเฉพาะในทองถนและม

กรรมวธเฉพาะในการนำมาประกอบอาหาร ทำใหกลายเปนเอกลกษณทางวฒนธรรมในการบรโภคผกพนบานของคน

แตทองถนทแตกตางกนออกไป

นอกจากจะใชประกอบในตำรบอาหารตางๆ แลว ชาวบานในบางทองถนยงนยมนำผกพนบานมาใชเปน

พชสมนไพรเพอรกษาโรคไดอกดวย จงนบไดวาผกพนบานสวนใหญมทงคณประโยชนในดานการนำมาใชเปนอาหาร

และมคณประโยชนในดานการนำมาใชเปนยารกษาโรคหรอบำรงสขภาพไปในตวอกดวย ดงนนอาหารจากผกพนบานจง

ไมไดมความเกยวของกบคนในทองถนเพยงแคการนำมาใชเพอการบรโภคเพยงอยางเดยวเทานน หากแตมความ

เกยวของไปถงดานสขภาพและการรกษาโรคอยางแยกกนไมออก ทำใหอาหารจากผกพนบานกลายเปนปจจยหลกทม

ผลโดยตรงตอสขภาพของผบรโภคอยางหลกเลยงไมได ดงคำทวา “You are what you eat” หมายถงการทสขภาพ

ของเราจะเปนอยางไร ขนอยกบสงทเรารบประทานเขาไปนนเอง

เมอกลาวถงชนดของผกพนบานทเปนทรจกและไดรบความนยมในการบรโภคทงในระดบภมภาคไปจนถง

ระดบประเทศนน พบวามจำนวนไมมากนกเมอเทยบกบจำนวนผกพนบานทงหมดทมอยในประเทศไทย เนองจาก

ผกพนบานสวนใหญมขอจำกดหลายประการในดานการนำมาบรโภคสำหรบคนในภมภาคอน เชน กรรมวธในการปรง

มความยงยากซบซอนและเปนเอกลกษณเฉพาะถนสง บางชนดสามรถเจรญเตบโตไดในบางภมภาคเทานน ซงทำใหเกด

ความยงยากในการเสาะแสวงหาเพอนำมาบรโภค บางชนดใหผลผลตทสามารถเกบมาบรโภคไดในบางฤดกาล และ

บางชนดมรสชาตไมเปนทยอมรบสำหรบคนในภมภาคอน เปนตน อยางไรกตาม ยงมผกพนบานจำนวนมากทม

ศกยภาพสงและสามารถกาวขามขอจำกดหลายประการดงกลาว จนกลายเปนพชเศรษฐกจในวงการเกษตรกรรม อกทง

ไดรบความนยมนำมาเพาะปลกเพอบรโภคในครวเรอนดวย เชน ขเหลก แค ผกเซยงดา ผกหวานบาน ผกหวานปา

พชสกลตว คณคาทมากกวาผกพนบาน SDU Res. J. 4 (1) : Jan - Dec 2011

68

SDU Res. J. 4 (1) : Jan - Dec 2011

ผกกระโดน ผกตว ผกชลาว มะระขนก สะเดา ชะพล หนอไม ผกปลง ชะอม มะรม ผกเมกและกระถน เปนตน

แมวาผกพนบานสวนใหญจะมขอจำกดหลายประการทเปนอปสรรคตอการนำมาสงเสรมเพอการบรโภคหรอ

เพาะปลกในภมภาคอน แตอยางไรกตามหากศกษาถงคณคาของผกพนบานทมอยกลบพบวา ผกพนบานสวนใหญม

คณคาสงและเหมาะสมทจะไดรบการสนบสนนและสงเสรมใหชาวไทยไดปลกไดบรโภคกนอยางแพรหลาย เนองจากผก

พนบานสวนใหญอดมไปดวยคณคาทางดานโภชนาการและประกอบดวยสรรพคณตางๆ มากมายเมอเทยบกบผกทม

ทวไปในทองตลาด โดยเฉพาะผกในสกลตว (Cratoxylum Blume) ซงถอไดวาเปนผกพนบานทคอนขางเปนทรจกกนด

ในหมชาวไทย โดยนยมนำดอกหรอยอดออนมาใชปรงรสอาหารเพอใหเกดรสเปรยวอกทงยงมกลนหอมเฉพาะตว

อกดวย จากการศกษาเอกสารการวจยพบวา ผกตวนอกจากจะมรสชาตทดแลว ยงมฤทธตานอนมลอสระและสรรพคณ

ดานอนๆ อกมากมาย จงจดเปนผกพนบานของไทยอกชนดหนงทมศกยภาพสงและสมควรไดรบการสงเสรมใหมการ

บรโภคกนอยางแพรหลายตอไป

พชสกลตวเปนสมาชกของพรรณไมวงศพะวา (Guttiferae) มเขตการกระจายพนธอยในแถบภมภาคเอเชย

ตะวนออกเฉยงใต (Robson, 1974) พบไดทงบรเวณปาผลดใบ ปาดบแลงหรอปาทตยภมทความสงตงแตจากระดบ

นำทะเลไปจนถงระดบความสงมากกวา 1,000 เมตร ลกษณะทวไปเปนไมพมหรอไมยนตน เมอเกดบาดแผลบรเวณ

ลำตนจะมนำยางสเหลองอมนำตาลหรอสแดงออนซมออกมา ใบเปนใบเดยว ออกตรงกนขาม ดอกออกเปนชอสนๆ

ตามซอกใบและปลายกง กลบเลยงและกลบดอกจำนวน 5 กลบ กลบดอกสขาวไปจนถงสชมพ เกสรเพศผจำนวนมาก

ผลแหงแตกได รปกระสวยปลายแหลม มหมวกทพฒนามาจากกลบรองดอกปดขวผล เมลดจำนวนมาก มปก

ภาพ ดอกตวขาว ทงใบและออกดอกสขาวสวยงามบานสะพรงในชวงเดอนมกราคมถงมนาคม


69

SDU Res. J. 4 (1) : Jan - Dec 2011

จากรายงานการสำรวจรายชอพรรณไมสกลตวของประเทศไทยพบวา มพรรณไมสกลตวจำนวนประมาณ

6 ชนด (Smitinand, 2001) ไดแก

1. โงงงง หรอ C. arborescens (Vahl) Blume ลกษณะเดนคอไมไมผลดใบ เสนแขนงใบตงตรง มเสนขอบใน

เหนเสนใบและเสนขอบในไมชดเจน เมลดมปกลอมรอบรปขอบขนาน

2. ตวเกลยง หรอ C. cochinchinense (Lour.) Blume ลกษณะคลายตวดำยกเวนลกษณะดอกคอ ดอกเปน

เดยวหรอออกเปนชอกระจะ เสนแขนงใบนน

3. แตว หรอ C. maingayi Dyer ลกษณะเดนคอเปนไมตนผลด ดอกออกเปน กระจกเลกๆ หรอเปนชอสนๆ

5-7 ดอกตามกง ตรงโคนใบ ทรวงหลนไปแลว กลบรองดอกสเขยว 5 กลบ กลบดอกส- ชมพออน 5 กลบ ปลายกลบม

ครยเปนฝอยยาว ๆ ผลรปไข ยาว 1.5 เซนตเมตร ผลแกจะแตก 3 แฉก เมลดเลก

4. ตวดำ หรอ C. sumatranum (Jack) Blume ssp. neriifolium (Kurz) Gog. ลกษณะเดนคอ กลบดอก

ไมม petal scale ทโคนกลบ hypogynous scale รปคม ดอกสสมเขม สชมพอมมวงถงสแดง ออกดอกหลงแตกใบ

มกลบเลยงเจรญหม 2 ใน 3 ของผลหรอเกอบมดผล ดอกชอแบบชอแยกแขนง เสนแขนงใบคอนขางเรยบ

5. ตวขาว หรอ C. formosum (Jack) Dyer ssp. Formosum ลกษณะเดนคอ ไมผลดใบ เสนแขนงใบโคงคนศร

ไมมเสนขอบใน (intramarginal vein) เมลดมปกดานเดยว รปไขกลบ กลบดอกม petal scale รปลมทโคนกลบ

hypogynous scale รปสามเหลยม ดอกสขาวหรอสชมพออน ออกดอกพรอมแตกใบ มกลบเลยงเจรญหมผล 1 ใน 2

ถง 1 ใน 3 ของผลทกสวนเกลยง กลบดอกไมมตอมโปรงแสง

6. ตวขน หรอ C. formosum (Jack) Dyer ssp. pruniflorum (Kurz) Gog. ลกษณะคลายตวขาว ยกเวน

กงออน ใบ กานดอก และกลบเลยงมขน กลบดอกมตอมโปรงแสง

นอกจากจะใชรบประทานเปนผกพนบานแลว ยงพบรายงานวาพรรณไมสกลตวไดถกนำมาใชเปนพชสมนไพร

เพอรกษาโรคตางๆ ตามภมปญญาพนบานในประเทศไทย รวมทงประเทศในแถบภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต

มาอยางยาวนานอกดวย เชน ใชขบปสสาวะ แกไอ แกโรคกระเพาะ รกษาอาการทองรวง และรกษาอาการเลอดออก

ภายในระบบทางเดนอาหาร เปนตน (Aderson, 1986; Kitanov & Assenov, 1988; Grosvenor et al, 1995)

จากรายงานการศกษาคณสมบตและฤทธของสารสกดจากตวขาว หรอ C. formosum (Jack) Dyer ssp.

formosum พบวา สารสกดดงกลาวมฤทธตานอนมลอสระสงมากเมอเทยบกบผกพนบานของไทยชนดอนๆ จำนวนกวา

108 ชนด นอกจากนสารสกดดงกลาวยงมฤทธในการตานเชอแบคทเรย ยบยงการเหมนหนของอาหาร ตานการกอ

กลายพนธ ตานโรคหวใจและหลอดเลอด รวมทงแกไขสภาวะเครยดออกซเดชนในหนเลอดจางไดอกดวย (Trakoontivakorn

et al, 2001; Nakahara et at, 2002; Bui et al, 2004; Supol, 2004; Maisuthisakul et al, 2006; Boonsri et al,

2006; Maisuthisakul et al, 2007; Upa et al, 2007)

สำหรบพชสกลตวชนดอนๆ นน พบวามฤทธตอตานอนมลอสระรวมทงฤทธทางชววทยาดวยเชนกน อาท

ตวขน หรอ C. formosum (Jack) Dyer ssp. pruniflorum (Kurz) Gog. มฤทธในการตานเชอแบคทเรยและมฤทธทเปน

พษตอเซลลมะเรง (Boonak et al, 2006) ตวเกลยง หรอ C. cochinchinense (Lour.) Blume มฤทธตานอนมลอสระ

และตานมาลาเรยดวยเปนตน (Tang et al, 2004; Laphookhieo et al, 2006; Mahabusarakam et al, 2006)


70

SDU Res. J. 4 (1) : Jan - Dec 2011

ภาพ ซาย: ตวขน หรอ C. formosum (Jack) Dyer ssp. pruniflorum (Kurz) Gog.

ขวา: ตวเกลยง หรอ C. cochinchinense (Lour.) Blume

พชสกลตวชนดทรจกกนอยางแพรหลายสำหรบคนไทยกคอ C. formosum ssp. formosum (Jack) Dyer

หรอ ตวขาว เนองจากเปนผกพนบานทคนสวนใหญนยมนำมาใชบรโภค โดยมกนำเอาสวนของใบออน ยอดออน และ

ดอกออนมาปรงอาหารใหมรสเปรยวใชแทนใบมะขามหรอมะนาวได เชน แกงเหด หรอตมยำตางๆ เชน ตมยำปลา

ตมยำกบ ตมยำไกบาน ดอกออนของผกตวนยมนำมาทำซบหรอยำ หรออาจนำยอดออนมารบประทานเปนผกสดจมกบ

นำพรกและปนกได นอกจากนยงอาจนำมารบประทานเปนผกเคยงกบอาหารประเภทสมตำ หมกะท ลาบ และนำตก

เปนตน สวนผกตวชนดอนๆ พบวามรายงานการนำมาใชรบประทานบางในบางพนท แตยงไมเปนทแพรหลายมากนก

เนองจากมรสคอนขางฝาด จงไมเปนทนยม

ภาพ ตวขาว หรอ C. formosum (Jack) Dyer ssp. Formosum ทนยมการนำยอดและดอกออนของตวขาวมาบรโภค


71

SDU Res. J. 4 (1) : Jan - Dec 2011

จากการศกษาคณคาทางโภชนาการของตวขาวพบวา ยอดและดอกออนของผกตวมรสเปรยว ผกตว 100 กรม

ใหพลงงานแกรางกาย 118 กโลแคลอร ประกอบดวยเสนใย 1.4 กรม แคลเซยม 67 มลลกรม ฟอสฟอรส 19 มลลกรม

เหลก 15 มลลกรม เบตา-แคโรทน 4,500 ไมโครกรม วตามน เอ 750 ไมโครกรมของเรตนอล วตามนบหนง 0.04

มลลกรม วตามนบสอง 0.67 มลลกรม ไนอาซน 3.1 มลลกรม วตามนซ 58 มลลกรม

หากตองการบรโภคผกตวขาว สามารถเสาะไดทวไปในแหลงธรรมชาตตามปาเบญจพรรณ ปาดบแลง ทความสง

ตงแตระดบนำทะเลถง 800 เมตร สามารถเกบยอดออนเพอนำมาบรโภคไดในฤดฝนและฤดหนาว แตหากไดรบนำ

เพยงพอกสามารถแตกยอดออนไดตลอดทงป สวนดอกสามารถเกบไดในชวงเดอนมกราคมถงมนาคม ตดผลตงแตเดอน

กมภาพนธถงเดอนตลาคม หากตองการนำมาปลกทบานเอง กสามารถเกบเมลดตวทแกจดซงมสดำ แลวนำมาตากแดด

ใหแหงจนแตกหรอใชคอนทบเบาๆ ใหเปลอกแตก จากนนนำเมลดไปหวานลงในแปลงเพาะ แลวโรยดนกลบบางๆ

รดนำใหชมอยเสมอ เมลดตวจะทยอยงอกภายในระยะเวลา ประมาณ 2 เดอน เมอตนกลามใบจรง 2-3 ใบกสามารถ

ยายกลาลงถงเพาะชำไดเลย หรออาจเลอกใชวธการขยายพนธดวยการตอนกงและขดเหงามาปลกเองทบานกได โดยม

เทคนคในการดแลงายๆ คอ เมอนำผกตวไปปลกตองหมนเดดยอดและใหนำเปนประจำ จะทำใหแตกยอดออนให

บรโภคไดตลอดทงป เพยงเทานกสามารถเพมแหลงผกสดอนอดมไปดวยคณคาทางโภชนาการและฤทธตานอนมลอสระ

ไวสำหรบบรโภคในครวเรอน เพอสขภาพทดของตวทานเองและสมาชกในครอบครวใหสมดงคำทวา “You are what

you eat” นนเอง

References

Aderson, E. F. (1986). Econ. Bot. 40, p 442-450.

Boonnak, N., Karalai, C., Chantrapromma, S., Ponglimanont, C, Fun, H.-K., Akkharawit K.-O. and

Laphookhieo. S. (2006). Bioactive prenylated xanthones and anthraquinones from Cratoxylum formosum

ssp. pruniflorum. Tetrahedron 62. p. 8850-8859.

Boonsri, S., Karalai, C., Ponglimanont, C., Akkharawit K.-O. and Chantrapromma, K. (2006). Antibacterial

and cytotoxic xanthones from the roots of Cratoxylum formosum. Phytochemistry 67. p. 723-727.

Bui M.-L., Grayer R. J., Veitch N. C., Kite G. C., Tran H. and Nguyen Q.-C. K. (2004). Biochem. Syst. Ecol.

32. p. 943-947.

Grosvenor, P.W., Gothard, P. K., William, M. C., Supriono, A. and Gray, D. O. J. (1995). Ethnopharmacol. 45.

p. 75-95.

Kitanov, G. M and Assenov, I. 1988. Pharmazie 43. p12-13.

Laphookhieo, S., Syers, J. K., Kiattansakul, R. and Chantrapromma, K. (2006). Cytotoxic and Antimalarial

Prenylated Xanthones from Cratoxylum cochinchinense. Chem. Pharm. Bull. 54(5). p. 745-747.

Mahabusarakam, W., Nuangnaowarat, W. and Taylor, W.C. (2006). Xanthone derivatives from Cratoxylum

cochinchinense roots. Phytochemistry 67. p. 470-474.


72

SDU Res. J. 4 (1) : Jan - Dec 2011

Maisuthisakul P., Pongsawatmanit R. and Gordon M. H. (2006). J. Agric. Food Chem. 54. p. 2719-2725.

Maisuthisakul P., Pongsawatmanit R. and Gordon M. H. (2007). Food Chem.100. p 1620-1629.

Nakahara, K., Trakoontivakorn, G., Alzoreky, N. S., Ono, H., Onishi-Kameyama, M., and Yoshida, M. (2002).

Antimutagenicity of some edible Thai plants, and a bioactive carbazole alkaloid, mahanine, isolated from

Micromelum minutum. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 50. p. 4796-4802.

Robson, N. K. B. (1974). Flora Malesiana Ser. I. p 8.

Smitinand, T. (2001). Thai Plant Names. Prachachon: Bangkok; p 152.

Supol Boonsaner. (2004). Antioxidant effect of Cratoxylum formosum Dyer, Eugenia grata Wight and Morus

alba L. on phynylhydrazine – induce anemic rats. Master of Science Thesis in Pharmacology. Graduated

School, Khon Kaen University.

Tang, S. Y., Whiteman, M., Peng, Z. F., Jenner, A., Yong, E. L. and Halliwell, B. (2004). Characterization of

antioxidant and antiglycation properties and isolation of active ingredients from traditional Chinese

medicines. Free Radical Biology & Medicine, Vol. 36, No. 12. p. 1575 - 1587.

Trakoontivakorn, G., Nakahara, K., Shimoto, H., Takenaka, M., Onishi-Kameyama, M., Ono, H., et al. (2001).

Structural analysis of a novel antimutagenic compound, 4-hydroxypanduratin A, and the antimutagenic

activity of flavonoids in a Thai spice, finger root (Boesenbergia pandurata Schult.) against mutagenic

heterocyclic amines. Journal of Agricultural and Food Chemistr, 49. p. 3046-3050.

ผเขยน

ดร. ยธยา อยเยน




แนะนำหนงสอ อบล ชนสำราญ*

ชอหนงสอ: Nutrition

ผเขยน: Paul Insel

Don Ross

Kimberley McMahon

Melissa Bernstei

จำนวนหนา: 805 หนา

จดพมพโดย: Jones & Bartlett Publishers

ปทพมพ: 2011

ราคา: 80 $

หนงสอ “โภชนาการ (Nutrition)” เขยนโดย Paul Insel, Don Ross, Kimberley McMahon, Melissa

Bernstein เปนหนงสอทนำเสนอเรองราวเกยวกบปรมาณสารอาหารอางองทควรไดรบประจำวน (the USDA Mypyramid

และ 2005 Dietary Guidelines) ซงเปนขอมลททนสมย ความรพนฐานดานโภชนาการ ขอมลทางวทยาศาสตรดาน

โภชนาการทนำมาใชไดจรงในชวตประจำวน ครอบคลมเนอหาทางชววทยาและสรระวทยา ไดแก การทำใหเปนอมลชน

การควบคมกลโคส การยอยและการดดซมอาหาร พฒนาการทารกในครรภ รวมถงเนอหาทเปนทนาสนใจของบคคล

ทวไป เชน อาหารเสรม การควบคมนำหนกตว และอาหารกบการออกกำลงกาย เปนตน

เนอหาภายในเลมแบงออกเปน 18 บทดวยกน โดยในบทตนๆ จะนำเสนอในลกษณะของการเกรนนำเรองราว

ตางๆ เกยวกบโภชนาการ การประเมนภาวะโภชนาการ การยอยและการดดซมคารโบไฮเดรต ไขมน โปรตน และ

เมแทบอลซม นอกจากน ยงมเนอหาเกยวกบอาหารเพอสขภาพ (functional foods)

สวนของบทกลางถงตอนทายจะอธบายถงสมดลพลงงาน สวนประกอบของรางกาย การจดการนำหนกตว

วตามน เกลอแร อาหารสำหรบนกกฬา นอกจากน ยงมเนอหาเกยวกบการดมแอลกอฮอล

* โรงเรยนการเรอน มหาวทยาลยราชภฏสวนดสต

แนะนำหนงสอ Nutrition SDU Res. J. 4 (1) : Jan - Dec 2011

74

SDU Res. J. 4 (1) : Jan - Dec 2011

สวนของบททายๆ จะกลาวถงอาหารและสขภาพ อาหารในแตละชวงวย (แม-ทารก-เดก-วยรน) ความ

ปลอดภยและเทคโนโลยอาหาร มมมองดานโภชนาการในภาพรวม ดวยการสรปและอธบายถงทฤษฎโภชนาการ ทม

ขอมลทางวทยาศาสตรมาสนบสนนไดอยางนาสนใจ นอกจากน ภายในเลมยงมภาพประกอบสสสวยงามตลอดทงเลม

เชน ภาพอาหาร โครงสรางเคมแบบงายๆ และมเนอหาทไมยากจนเกนไป จงเหมาะสำหรบนกศกษาและผทสนใจทวไป

ทตองการศกษาเกยวกบโภชนาการไดเปนอยางด

แนะนำหนงสอ Nutrition

Preparation Process of SDU Research Journal

กระบวนการจดทำวารสารวจย มสด

วารสารวจย มสด เปนวารสารทางวชาการทมวตถประสงคเพอเผยแพรผลงานวจยในลกษณะนพนธตนฉบบ

(Original Article) นพนธปรทศน (Review Article) และเพอเปนการแลกเปลยนความรแนวคดทเกยวของกบผลงาน

วจย จดพมพออกเผยแพรปละ 1 ฉบบ (ประจำเดอนมกราคมถงเดอนธนวาคม) โดยมขนตอนการดำเนนงานจดทำ

วารสารวจย มสด ดงตอไปน

1. ประกาศรบตนฉบบจากนกวจย

2. กองบรรณาธการวารสารฯ ตรวจสอบความสมบรณและถกตองของตนฉบบ

3. กองบรรณาธการวารสารฯ จดสงตนฉบบใหผทรงคณวฒ (Peer Review) ในสาขาวชานนๆ อานประเมน

ตนฉบบ จำนวน 3 ทานตอเรอง

หลกเกณฑในการลงตพมพตนฉบบของวารสารวจย มสด

1. ตนฉบบทผเขยนสงมาเพอการพจารณาจะตองไมเคยตพมพในวารสารใดวารสารหนงมากอน

2. ตนฉบบทผเขยนสงมาเพอการพจารณาตองไมอยระหวางเสนอขอตพมพในวารสารอน

3. เนอหาในตนฉบบควรเกดจากการสงเคราะหความคดขนโดยผเขยนเองไมไดลอกเลยนหรอตดทอนมาจาก

ผลงานวจยของผอน หรอจากบทความอนโดยไมไดรบอนญาต หรอปราศจากการอางองทเหมาะสม

4. ผเขยนตองเขยนตนฉบบตามรปแบบของตนฉบบตามขอกำหนดในระเบยบการสงตนฉบบ

5. ผเขยนไดแกไขความถกตองของเรองทสงมาตพมพ ตามขอเสนอแนะของ คณะผทรงคณวฒ (Peer

Review) แลว

6. หลงจากผเขยนไดแกไขเรองแลว กองบรรณาธการไดทำการตรวจสอบความถกตองอกครงหนง

ระเบยบการสงตนฉบบ

กองบรรณาธการไดกำหนดระเบยบการสงตนฉบบไวใหผเขยนยดเปนแนวทางในการสงตนฉบบสำหรบ

การตพมพลงวารสารวจย มสด และกองบรรณาธการสามารถตรวจสอบตนฉบบกอนการตพมพ เพอใหวารสาร

มคณภาพสามารถนำไปใชอางองได

1. การเตรยมตนฉบบ มรายละเอยดดงน

1.1 ขนาดของตนฉบบ พมพหนาเดยวบนกระดาษขนาดเอ 4 โดยกำหมดคาความกวาง 19 เซนตเมตร

ความสง 26.5 เซนตเมตร และเวนระยะหางระหวางขอบกระดาษดานบนและซายมอ 3.5 เซนตเมตร

ดานลางและขวามอ 2.5 เซนตเมตร

1.2 รปแบบอกษรและการจดวางตำแหนง ภาษาไทยใชรปแบบอกษร TH SarabunPSK ภาษา

องกฤษใชรปแบบอกษร Times New Roman พมพดวยโปรแกรมไมโครซอฟทเวรด โดยใชขนาด

ชนดของตวอกษร รวมทงการจดวางตำแหนงดงน

SDU Res. J. 4 (1) : Jan - Dec 2011

76

SDU Res. J. 4 (1) : Jan - Dec 2011

1.2.1 หวกระดาษ ประกอบดวย เลขหนา ขนาด 12 ชนดตวธรรมดา ตำแหนงชดขอบกระดาษ

ดานขวา

1.2.2 ชอเรองภาษาไทย ขนาด 16 ชนดตวหนา ตำแหนงกงกลางหนากระดาษ

1.2.3 ชอเรองภาษาองกฤษ ขนาด 10.5 ชนดตวหนา ตำแหนงกงกลางหนากระดาษ

1.2.4 ชอผเขยน ขนาด 14.5 ชนดตวหนา ตำแหนงกงกลางหนากระดาษใตชอเรอง

1.2.5 หนวยงานหรอสงกดของผเขยน ขนาด 14.5 ชนดตวบาง ตำแหนง กงกลางหนากระดาษ

ใตชอผเขยน

1.2.6 หวขอของบทคดยอไทย 14.5 ชนดตวหนา องกฤษขนาด 10 ชนดตวหนา ตำแหนงชดขอบ

กระดาษดานซายใตทอย/หนวยงานสงกดของผเขยน

1.2.7 เนอหาบทคดยอไทย 14.5 ชนดตวบาง องกฤษขนาด 10 ชนดตวธรรมดา จดพมพเปน

1 คอลมน บรรทดแรกเวน 1 Tab จากขอบกระดาษดานซาย และพมพใหชดขอบทงสองดาน

1.2.8 หวขอเรอง ไทย 14.5 ชนดตวหนา องกฤษขนาด 10 ชนดตวหนา ตำแหนงชดขอบ

กระดาษดานซาย

1.2.9 หวขอยอยไทย 14.5 ชนดตวบาง องกฤษขนาด 10 ชนดตวธรรมดา ระบหมายเลขหนา

หวขอยอยโดยเรยงตามลำดบหมายเลขตำแหนง เวน 1 Tab จากขอบกระดาษดานซาย

1.2.10 เนอหาไทย 14.5 ชนดตวบาง องกฤษขนาด 10 ชนดตวธรรมดา จดพมพเปน 1 คอลมน

และพมพใหชดขอบทงสองดาน

1.2.11 อางอง ภาษาองกฤษขนาด 10 ชนดตวธรรมดา ตำแหนงชอผเขยนชดขอบซายหากยาวเกน

1 บรรทดให Tab 0.75 เซนตเมตร

1.3 จำนวนหนา ตนฉบบควรมความยาวไมเกน 13 หนา

2. การเรยงลำดบเนอหาตนฉบบ

เนอหา ภาษาไทยทมคำศพทภาษาองกฤษ ควรแปลเปนภาษาไทยใหมากทสด (ในกรณทคำศพทภาษา

องกฤษเปนคำเฉพาะทแปลไมไดหรอแปลแลวไมไดความหมายชดเจนใหทบศพทได) และควรใชภาษาทผอานเขาใจงาย

ชดเจน หากใชคำยอตองเขยนคำเตมไวครงแรกกอนเนอหาตองเรยงลำดบดงน

2.1 ชอเรอง ควรสน และกะทดรด ความยาวไมควรเกน 100 ตวอกษร ชอเรองตองมทงภาษาไทยและ

ภาษาองกฤษ โดยใหนำชอเรองภาษาไทยขนกอน

2.2 ชอผเขยน เปนภาษาไทย หากเกน 3 คนใหเขยนเฉพาะคนแรกแลวตอทายดวย และคณะ

2.3 ระบชอหนวยงานหรอสถาบน ของผเขยน

2.4 บทคดยอ เขยนทงภาษาไทย และภาษาองกฤษ เขยนสรปสาระสำคญของเรองอานแลวเขาใจงาย

ความยาวไมควรเกน 250 คำ หรอ 15 บรรทดโดยใหนำบทคดยอภาษาองกฤษ (Abstract) ขนกอน

บทคดยอภาษาไทย ซงแปลจากบทคดยอภาษาไทยเปนภาษาองกฤษตองมเนอหาตรงกน ใชอกษร

ตวตรง จะใชตวเอนเฉพาะศพทวทยาศาสตร


77

SDU Res. J. 4 (1) : Jan - Dec 2011

2.5 คำสำคญ (Keywords) ทมความสำคญตอชอเรองหรอเนอหาของเรองททำการวจยทงภาษาไทย

และภาษาตางประเทศใหครบถวน ตอทายบทคดยอ และ Abstract ทงนเพอประโยชนในการนำไป

ใชในการเลอกหรอคนหาเอกสารทมชอเรองประเภทเดยวกนกบเรองททำการวจยได

2.6 บทนำ เปนสวนของเนอหาทบอกความเปนมา และเหตผลนำไปสการศกษาวจย และควรอางอง

งานวจยอนทเกยวของประกอบดวย

2.7 วตถประสงค ใหชแจงถงจดมงหมายของการศกษา

2.8 วธการศกษา ควรอธบายเกยวกบเครองมอ อปกรณ สารเคม และวธการทใชในการวจย

2.9 ผลการศกษา เปนการเสนอสงทไดจากการวจยเปนลำดบอาจแสดงดวยตารางกราฟแผนภาพ

ประกอบการอธบาย ทงนถาแสดงดวยตาราง ควรเปนตารางแบบไมมเสนขอบตารางดานซายและ

ขวา หวตารางแบบธรรมดาไมมส ตารางควรมเฉพาะทจำเปนไมควรมเกน 5 ตาราง สำหรบรปภาพ

ประกอบควรเปนรปภาพขาว-ดำ ทชดเจนและมคำบรรยายใตรป กรณทจำเปนอาจใชภาพสได

2.10 สรปผลการศกษาและขอเสนอแนะ เปนการสรปผลทไดจากการวจย ควรมการอภปรายผลการวจย

วาเปนไปตามสมมตฐานทตงไวหรอไมเพยงใด และควรอางทฤษฎหรอเปรยบเทยบการทดลองของ

ผอนทเกยวของประกอบ เพอใหผอานเหนดวยตามหลกการหรอคดคานทฤษฎทมอยเดม รวมทง

แสดงใหเหนถงการนำผลไปใชประโยชน และการใหขอเสนอแนะสำหรบการวจยในอนาคต

2.11 ผเขยนหรอคณะผเขยน เปนภาษาไทย และระบตำแหนงทางวชาการทอย ระบชอหนวยงานหรอ

สถาบน และ Email ของผเขยน

3. การสงตนฉบบ ผเขยนสงตนฉบบทพมพตามขอกำหนดของรปแบบวารสาร จำนวน 3 ชด พรอมแผนดสก

สงดวยตนเองหรอทางไปรษณยลงทะเบยนมาท

กองบรรณาธการวารสารวจย มสด

สถาบนวจยและพฒนา มหาวทยาลยราชภฏสวนดสต

เลขท 295 ถนนนครราชสมา เขตดสต

กรงเทพมหานคร 10300

4. การอานประเมนตนฉบบ ตนฉบบจะไดรบการอานประเมน โดยผทรงคณวฒ (Peer Review) จากภายนอก

มหาวทยาลยในสาขาวชานนๆ จำนวน 3 ทานตอเรองและสงผลการอานประเมนคนผเขยนใหเพมเตม แกไข หรอพมพ

ตนฉบบใหมแลวแตกรณ

5. ลขสทธ ตนฉบบทไดรบการตพมพในวารสารวจย มสด ถอเปนกรรมสทธของมหาวทยาลยราชภฏสวนดสต

หามนำขอความทงหมดหรอบางสวนไปพมพซำเวนเสยแตวาจะไดรบอนญาตจากมหาวทยาลยเปนลายลกษณอกษร

6. ความรบผดชอบ เนอหาตนฉบบทปรากฏในวารสารเปนความรบผดชอบของผเขยน ทงนไมรวมความ

ผดพลาดอนเกดจากเทคนคการพมพ


78

SDU Res. J. 4 (1) : Jan - Dec 2011

การอางองแทรกในเนอหา และวธการแปลงเปนภาษาองกฤษ (American Psychological Association)

1. การอางองจะมชอผแตง และป ทพมพ อยในวงเลบ แตถามชออยแลว ใหใสเฉพาะป ทพมพในวงเลบ

โดยใหปรบอางองภาษาไทยใหเปนภาษาองกฤษ และปรบ พ.ศ. ใหเปน ค.ศ. เชน

เจตนา นาควชระ (2553) กลาววา การเปลยนแปลงของเปลอกโลก มกเกยวของกบแผนดนไหวทเกดขน

อยางรนแรง

Nagavajara (2010) กลาววา การเปลยนแปลงของเปลอกโลก มกเกยวของกบแผนดนไหวทเกดขนอยางรนแรง

เปลอกโลก ประกอบดวยแผนขนาดใหญ 6 - 10 แผน (เจตนา นาควชระ, 2553)

เปลอกโลก ประกอบดวยแผนขนาดใหญ 6 - 10 แผน (Nagavajara, 2010)

2. หลกเกณฑการลงรายชอผแตง

2.1 คานาหนาชอตามปกตใหตดออก ไดแก นาย นาง นางสาวและตำแหนงทางวชาการ ยกเวนผแตงท

มฐานนดรศกด บรรดาศกดยศทางตารวจ ยศทางทหาร และตาแหนงนกบวช นาหนาชอ ใหคงไวตามปกต โดยไมตดทง

หรอยายท

2.2 ผแตงชาวตางประเทศใหเขยนเฉพาะนามสกล เชน

- Smith R Solvey ลงวา Solvey

- Petit M Bretty ลงวา Bretty

2.3 ถาผแตงม 2 คน ใหลงชอทงหมด ระหวางชอใหคนดวย “ & ” แลว Comma ( , ) ตามดวยป ค.ศ.

เชน (Kosslyn & Barrett, 1996)

การแปลรายการอางองภาษาไทยเปนภาษาองกฤษ

1. รายการทเปนบทความ

เจตนา นาควชระ. (2553). สนทรยภาพแหงการวจย: ประสบการณของนกมนษยศาสตร. วารสารสงขลานครนทรฉบบ

สงคมศาสตรและมนษยศาสตร, 16 (2), 1-37.

Nagavajara C. (2010) An Aesthetics of Research: Experience of a Humanities Scholar. Songklanakarin Journal

of Social Sciences and Humanities, 16 (2), 1-37. (in Thai).

2. รายการทเปนหนงสอ

ชาญวทย เกษตรศร. (2538). ประวตการเมองไทย. กรงเทพฯ: ดอกหญา, 2538.

Kasetsiri, C. (1995). Thai Political History. Bangkok: Dokya Publishing House. (in Thai).

3. รายการทเปนรายงานการวจย

สวทย รงวสย. (2541). ปจจยประกอบการตดสนใจของผใชสทธเลอกตงในการลงคะแนนเสยงเลอกตงสมาชกสภา

ผแทนราษฎร. รายงานการวจยสำนกงานเลขาธการสภาผแทนราษฎร.

Roongvisai, S. (1998). Factors Contributing to Voting Decision for Members of the House of Representatives.

A Research Report submitted to the Office of the House of Representatives. (in Thai).


79

SDU Res. J. 4 (1) : Jan - Dec 2011

4. รายการจากเวปไซต

งานทะเบยนและสถตนกศกษา. (2549). สรปภาพรวมจำนวนนกศกษาของทกระดบการศกษาจำแนกตามสาขาวชา.

สบคนเมอ 7 มถนายน 2549, สบคนจาก http://mis-pattani.pn.psu.ac.th/registra/studentsum/stdsum.home.

php.AcademicServiceDivision.

The Summary of Student Number in Every Educational Level, Based on TheirMajors. Retrieved June 7, 2006,

From http://mis-pattani.pn.psu.ac.th /registra/studentsum/stdsum.home.php. (in Thai).


Science and Technologyปท 4 ฉบบท 1 มกราคม - ธนวาคม 2554Vol. 4 No. 1 January - December 2011

สถาบนวจยและพฒนา มหาวทยาลยราชภฏสวนดสตโทรศพท : 0-2244-5280-2 โทรสาร : 0-2668-7460เวบไซต : http://research.dusit.ac.th

Vol. 4 No. 1 January - December 2011ปท 4 ฉบบท 1 มกราคม - ธนวาคม 2554ISSN 1906-3334

สาขาวทยาศาสตรและเทคโนโลย

Sciences and Technology

สาขาวทยาศาสตรและเทคโนโลย ปท 4 ฉบบท 1 มกราคม - ธนวาคม 2554


• การศกษาคณลกษณะ การใชประโยชน และการบำบดนำทงอยางยงยน 1

ในโรงงานอตสาหกรรมตนแบบ: กรณศกษาโรงงานบสไพพ ฟตตงอนดสตร จำกด

จงหวดสมทรสาคร


• ผลผลตมนสำปะหลงโรงงานปการเพาะปลก 2551/2552 ของจงหวดนครราชสมา 17


• การจดการมลพษทางเสยงเพอการจดการสงแวดลอมอยางยงยนดวยเทคโนโลยสะอาด 25



• การพฒนาแนวปฏบตการพยาบาลในการสงเสรมคณภาพชวตผดแลผปวยมะเรงระยะสดทาย 39

ในชมชน


• การศกษาปรมาณ จำแนกประเภทและแนวทางการจดการมลฝอยอนตรายจากบานเรอน 53




• พชสกลตว คณคาทมากกวาผกพนบาน 67



• Nutrition by Paul Insel, Don Ross, Kimberley McMahon, Melissa Bernstein (2011) 73
