รายงานความก้าวหน้าฉบับที่...

รายงานความกาวหนาฉบบท 1 โครงการศกษาศกยภาพและแนวทางการพฒนาพลงงาน

ทดแทนและอนรกษพลงงานเพอสนบสนนกจกรรม ศนยศกษาการพฒนาอนเนองมาจากพระราชด าร

โดย มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร

เสนอ กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน

กระทรวงพลงงาน

มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร 111 ต าบลสรนาร อ าเภอเมอง จงหวดนครราชสมา 30000

โทรศพท: 0-4422-5007 0-4422-5045 โทรสาร: 044-225046

รายงานความกาวหนาฉบบท 1 : โครงการศกษาศกยภาพและแนวทางการพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงานเพอสนบสนนกจกรรมศนยศกษาการพฒนาอนเนองมาจากพระราชด าร

i

ศนยความเปนเลศทางดานชวมวล มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร

สารบญ

หนา

สารบญ ......................................................................................................................................... i

สารบญตาราง ............................................................................................................................. iii

สารบญรปภาพ ............................................................................................................................ v

บทท 1 บทน า 1-1 1.1 หลกการและเหตผล 1-1 1.2 วตถประสงค 1-2 1.3 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 1-2 2 ขอบเขตการด าเนนงาน 2-1 2.1 ขอบเขตการด าเนนงาน 2-1 2.2 ประเดนการศกษา 2-1 3 แนวคด กลยทธ และวธการศกษา 3-1 4 ขอมลพนฐานศนยศกษาการพฒนาอนเนองมาจากพระราชด าร 4-1

4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6

ศนยศกษาการพฒนาเขาหนซอนอนเนองมาจากพระราชด าร ศนยศกษาการพฒนาคงกระเบนอนเนองมาจากพระราชด าร ศนยศกษาการพฒนาพกลทองอนเนองมาจากพระราชด าร ศนยศกษาการพฒนาภพานอนเนองมาจากพระราชด าร ศนยศกษาการพฒนาหวยทรายอนเนองมาจากพระราชด าร ศนยศกษาการพฒนาหวยฮองไครอนเนองมาจากพระราชด าร

4-1 4-7

4-12 4-17 4-21 4-26

5 เทคโนโลยพลงงานทดแทนทง 5 ดาน 5-1

5.1 5.2 5.3 5.4 5.5

พลงงานลม พลงงานแสงอาทตย พลงงานน าขนาดเลก พลงงานแกสชวภาพ พลงงานชวมวล

5-1 5-4

5-14 5-25 5-41


ii


สารบญ (ตอ)

บทท 6 ขอมลการส ารวจศกยภาพพลงงานทดแทนทง 5 ดาน 6-1 6.1 ศกยภาพพลงงานลม 6-1 6.2 ศกยภาพพลงงานแสงอาทตย 6-4

6.3 6.4 6.5

ศกยภาพพลงงานน าขนาดเลก ศกยภาพพลงงานแกสชวภาพ ศกยภาพพลงงานชวมวล

6-6 6-13 6-16

7 ขอมลส ารวจการใชพลงงานของศนยศกษาฯ 7-1 7.1 ขอมลการใชพลงงานไฟฟา 7-1

7.2 7.3

ขอมลการใชพลงงานเชอเพลง ขอมลระบบผลตพลงงานทดแทน

7-6 7-10

8 แผนการด าเนนงานในระยะตอไป 8-1 8.1 การประเมนเทคโนโลยพลงงานทดแทน 8-1 8.2 แนวทางการพฒนาพลงงานทดแทน 8-1 8.3 แนวทางการอนรกษพลงงาน 8-2


iii


สารบญตาราง

ตารางท 5-1 สรปโครงการผลตไฟฟาจากพลงงานน าทมความคมคาทางเศรษฐศาสตร 5-15 ตารางท 5-2 ขอดและขอดอยของกงหนน าแบบแรงกระตน 5-19 ตารางท 5-3 กงหนน าแบบแรงกระตนชนดตางๆ 5-19 ตารางท 5-4 ขอดและขอดอยของกงหนน าแบบแรงปฏกรยา 5-21 ตารางท 5-5 กงหนน าแบบแรงปฏกรยาชนดตางๆ 5-22 ตารางท 5-5 แสดงสรปขอเดน-ขอจ ากดของระบบบ าบดน าเสยและผลตแกสชวภาฟ

รปแบบตางๆ 5-38

ตารางท 5-7 ศกยภาพชวมวลของประเทศไทยป พ.ศ. 2554 5-42 ตารางท 5-8 คณสมบตทางกายภาพของเชอเพลงชวมวล 5-43 ตารางท 5-9 องคประกอบแบบประมาณ (Proximate Value) ของเชอเพลงชวมวล 5-43 ตารางท 5-10 องคประกอบแบบแยกธาต (Ultimate Value) ของเชอเพลงชวมวล 5-43 ตารางท 6-1 ศกยภาพพลงงานลมศนยศกษาการพฒนาเขาหนซอนอนเนองมาจาก

พระราชด าร 6-2

ตารางท 6-2 ศกยภาพพลงงานลมศนยศกษาการพฒนาอาวคงกระเบนอนเนองมาจากพระราชด าร

6-2

ตารางท 6-3 ศกยภาพพลงงานลมศนยศกษาการพฒนาหวยฮองไครอนเนองมาจากพระราชด าร

6-3

ตารางท 6-4 ศกยภาพพลงงานลมศนยศกษาการพฒนาพกลทองอนเนองมาจากพระราชด าร

6-3

ตารางท 6-5 ศกยภาพพลงงานลมศนยศกษาการพฒนาภพานอนเนองมาจากพระราชด าร 6-3 ตารางท 6-6 ศกยภาพพลงงานลมศนยศกษาการพฒนาหวยทรายอนเนองมาจาก


ตารางท 6-7 ศกยภาพพลงงานแสงอาทตยศนยศกษาการพฒนาเขาหนซอนอนเนองมาจากพระราชด าร

6-4

ตารางท 6-8 ศกยภาพพลงงานแสงอาทตยศนยศกษาการพฒนาอาวคงกระเบนอนเนองมาจากพระราชด าร

6-5

ตารางท 6-9 ศกยภาพพลงงานแสงอาทตยศนยศกษาการพฒนาหวยฮองไครอนเนองมาจากพระราชด าร

6-5

ตารางท 6-10 ศกยภาพพลงงานแสงอาทตยศนยศกษาการพฒนาพกลทองอนเนองมาจากพระราชด าร

6-5

ตารางท 6-11 ศกยภาพพลงงานแสงอาทตยศนยศกษาการภพานอนเนองมาจากพระราชด าร 6-5 ตารางท 6-12 ศกยภาพพลงงานแสงอาทตยศนยศกษาการหวยทรายอนเนองมาจาก


ตารางท 6-13 โครงการชลประทานในพนทศนยศกษาฯเขาหนซอน 6-7


iv


สารบญตาราง (ตอ)

ตารางท 6-14 โครงการชลประทานในพนทศนยศกษาฯอาวคงกระเบน 6-8 ตารางท 6-15 โครงการชลประทานในพนทศนยศกษาฯหวยฮองไคร 6-8 ตารางท 6-16 ตารางท 6-17 ตารางท 6-18 ตารางท 6-19 ตารางท 6-20 ตารางท 6-21 ตารางท 6-22 ตารางท 6-23 ตารางท 6-24 ตารางท 6-25 ตารางท 6-26 ตารางท 6-27 ตารางท 6-28 ตารางท 6-29 ตารางท 6-30

โครงการชลประทานในพนทศนยศกษาฯพกลทอง โครงการชลประทานในพนทศนยศกษาฯภพาน โครงการชลประทานในพนทศนยศกษาฯหวยทราย ขอมลลมน าหลกของประเทศไทย 25 แหง การวเคราะหความเหมาะสมและศกยภาพเบองตนของศนยศกษา 6 แหง พารามเตอรการประเมนศกยภาพพลงงานแกสชวภาพ ศกยภาพพลงงานแกสชวภาพศนยศกษาฯเขาหนซอน ศกยภาพพลงงานแกสชวภาพศนยศกษาฯอาวคงกระเบน ศกยภาพพลงงานแกสชวภาพศนยศกษาฯหวยฮองไคร ศกยภาพพลงงานแกสชวภาพศนยศกษาฯพกลทอง ศกยภาพพลงงานแกสชวภาพศนยศกษาฯภพาน ศกยภาพพลงงานแกสชวภาพศนยศกษาฯหวยทราย พารามเตอรการประเมนศกยภาพพลงงานชวมวล ผลผลตเฉลยของพชแตละชนดแยกตามพนทศนยศกษาฯ ศกยภาพพลงงานชวมวลศนยศกษาฯเขาหนซอน

6-8 6-8 6-9

6-11 6-12 6-13 6-14 6-15 6-15 6-15 6-16 6-16 6-17 6-18 6-18

ตารางท 6-31 ศกยภาพพลงงานชวมวลศนยศกษาฯอาวคงกระเบน 6-19 ตารางท 6-32 ศกยภาพพลงงานชวมวลศนยศกษาฯหวยฮองไคร 6-19 ตารางท 6-33 ศกยภาพพลงงานชวมวลศนยศกษาฯพกลทอง 6-19 ตารางท 6-34 ศกยภาพพลงงานชวมวลศนยศกษาฯภพาน 6-19 ตารางท 6-35 ศกยภาพพลงงานชวมวลศนยศกษาฯหวยทราย 6-20 ตารางท 7-1

ปรมาณการใชพลงงานไฟฟาของศนยศกษาอนเนองมาจากพระราชด าร 6 แหง

7-4

ตารางท 7-2 ปรมาณการใชพลงงานเชอเพลงของศนยศกษาอนเนองมาจากพระราชด าร 6 แหง

7-9


v


สารบญรปภาพ

รปท 3-1 การใชประโยชนจากองคความรและงานวจยทผานมา 3-1 รปท 3-2 ขนตอนการด าเนนโครงการ 3-2 รปท 3-3 ขนตอนการด าเนนงานโครงการศกษาศกยภาพและแนวทางการพฒนาพลงงาน

ทดแทนและอนรกษพลงงานเพอสนบสนนกจกรรมศนยศกษาการพฒนาอนเนองมาจากพระราชด าร

3-3

รปท 4-1 ศนยศกษาการพฒนาเขาหนซอนอนเนองมาจากพระราชด าร 4-1 รปท 4-2 ศนยศกษาการพฒนาคงกระเบนอนเนองมาจากพระราชด าร 4-7 รปท 4-3 ศนยศกษาการพฒนาพกลทองอนเนองมาจากพระราชด าร 4-12 รปท 4-4 ศนยศกษาการพฒนาภพานอนเนองมาจากพระราชด าร 4-17 รปท 4-5 ศนยศกษาการพฒนาหวยทรายอนเนองมาจากพระราชด าร 4-21 รปท 4-6 ศนยศกษาการพฒนาหวยฮองไครอนเนองมาจากพระราชด าร 4-26 รปท 5-1 กงหนลมแกนตงแบบตางๆ 5-2 รปท 5-2 กงหนลมแกนนอนแบบตางๆ 5-3 รปท 5-3 แผนทศกยภาพพลงงานแสงอาทตยส าหรบประเทศไทยจดท าในป พ.ศ. 2542

(หนวย: กโลวตตชวโมงตอตารางเมตร-วน) 5-5

รปท 5-4 แสดงเปอรเซนตของพนททไดรบรงสดวงอาทตยทระดบตาง ๆ 5-6 รปท 5-5 แสดงการเปรยบเทยบความเขมรงสดวงอาทตยรายวนเฉลยตอปทประเทศ ตาง ๆ

ไดรบ 5-7

รปท 5-6 แสดงการแปรคาความเขมรงสดวงอาทตยรายวนเฉลยรายเดอนโดยเฉลย ทกพนททวประเทศ

5-7

รปท 5-7 ศกยภาพพลงงานความเขมรงสตรงของประเทศไทย 5-8 รปท 5-8 การแจกแจงของรงสตรงตามพนท 5-9 รปท 5-9 สวนประกอบของเซลลแสงอาทตย 5-13 รปท 5-10 หลกการท างานของเซลลแสงอาทตย 5-13 รปท 5-11 การผลตก าลงไฟฟาขนาดเลกแบบ Run-off-the-river 5-16 รปท 5-12 โรงไฟฟาพลงงานน าชนดมอางเกบน า 5-17 รปท 5-13 โรงไฟฟาพลงงานน าแบบสบกลบ 5-17 รปท 5-14 การเลอกกงหนน าใหเหมาะสมกบการใชงาน 5-18 รปท 5-15 เครองกงหนน าแบบแรงกระตน 5-19 รปท 5-16 เครองกงหนน าแบบแรงปฏกรยา 5-21 รปท 5-17 แผนภาพกงหนน าและเครองก าเนดไฟฟา 5-24


vi


สารบญรปภาพ (ตอ)

รปท 5-18 รปท 5-19 รปท 5-20 รปท 5-21 รปท 5-22 รปท 5-23 รปท 5-24 รปท 5-25 รปท 5-26 รปท 5-27 รปท 5-28 รปท 5-29 รปท 5-30 รปท 5-31 รปท 6-1 รปท 6-2 รปท 6-3

ลกษณะโครงสรางของเครองก าเนดไฟฟาแบบซงโครนส โรเตอรของเครองก าเนดไฟฟาแบบเหนยวน า ระบบบอโดมคงท (Fixed Dome) แผนภาพแสดงการท างานของระบบ UASB แผนภาพการท างานของระบบ Cover Lagoon แผนภาพการท างานของระบบ Anaerobic Filter แผนภาพการท างานของระบบ Completely Stirred Tank Reactor (CSTR) แผนภาพการท างานของระบบ Anaerobic Buffled Reactor (ABR) ระบบการเผาไหมโดยตรงแบบตะกรบเลอน ระบบการเผาไหมแบบฟลอดไดซเบด การผลตพลงงานไฟฟาและความรอนรวม ปฏกรยาทางเคม-ความรอนในเตาผลตแกสชวมวล แผนผงกระบวนการของโรงไฟฟาชวมวลขนาดเลก มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร สวนประกอบของตนแบบโรงไฟฟาชวมวลขนาดเลก มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร ลกษณะการตดตงกงหนในพนท ศกยภาพพลงงานลมศนยศกษาฯ 6 แหง ศกยภาพพลงงานแสงอาทตยศนยศกษาฯ 6 แหง

5-25 5-25 5-33 5-34 5-35 5-35 5-36 5-37 5-46 5-46 5-47 5-48 5-49 5-49 6-2 6-4 6-6

รปท 6-4 แผนทลมน าหลกในประเทศไทย 6-10 รปท 6-5 ศกยภาพพลงงานแกสชวภาพศนยศกษาฯ 6 แหง 6-16 รปท 6-6 ศกยภาพพลงงานชวมวลศนยศกษาฯ 6 แหง 6-20 รปท 7-1 เปรยบเทยบปรมาณการใชพลงงานไฟฟาของศนยศกษาการพฒนาฯ 6 แหง 7-5 รปท 7-2 เปรยบเทยบปรมาณการใชพลงงานเชอเพลงของศนยศกษาการพฒนาฯ 6 แหง 7-9


1-1


บทท 1 บทน า

1.1 หลกการและเหตผล ดวยรฐบาลไดมอบหมายใหกระทรวงพลงงานจดท าแผนการพฒนาพลงงานทดแทนและพลงงานทางเลอก หรอ Alternative Energy Development Plan (AEDP) เพอเปนการก าหนดกรอบและทศทางการพฒนาพลงงานทดแทนของประเทศ โดยมเปาหมายส าคญ คอ เพมสดสวนการใชพลงงานทดแทนใหไดอยางนอย รอยละ 25 ของการใชพลงงานขนสดทายของทงประเทศใน 10 ป (พ.ศ.2555 – 2564) โดยมวตถประสงคในการลดคาใชจายการน าเขาน ามนจากตางประเทศ ลดความเสยงจากการพงพากาซธรรมชาตในการผลตไฟฟาทมากเกนไป และลดปรมาณการปลอยกาซเรอนกระจก การสงเสรมใหมการพฒนาพลงงานทดแทนในระดบชมชนหรอทองถนตางๆ ถอเปนการสนบสนนแนวทางการสงเสรมใหมการใชพลงงานทดแทนตามเปาหมายทไดกลาวมาขางตน กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน (พพ.) เปนหนวยงานหลก ภายใตกระทรวงพลงงาน ทเขามาก ากบดแล และพฒนาโครงการดานพลงงานทดแทนและพลงงานทางเลอก เพอสนบสนนใหแผน AEDP บรรลตามเปาหมายทไววางไว โดย กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน ไดพฒนาแผนงานหลกดานพลงงานทดแทนและพลงงานทางเลอก คอ โครงการสนบสนนเพอการศกษาความเปนไปไดของโครงการสถานผลตพลงงานสเขยว Distributed-Green-Generation: DGG ซงหนงในแผนงานหลกน คอ โครงการศกษาความเปนไปไดและความเหมาะสมของการสรางสถานผลตพลงงานทดแทนในพนทศนยศกษาการพฒนาตนเองเนองมาจากพระราชด าร 6 แหง ดวย กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน พจาณาเหนแลววา โครงการดงกลาวน จะเปนกลไกหนงในการสนบสนนแผนยทธศาสตรดานพลงงานทดแทนได พระบาทสมเดจพระเจาอยหว ทรงมพระราชหฤทยมงมนทจะแกไขปญหาความเดอดรอนของราษฎรเสมอนหนงเปนความทกขของพระองค พระองคทรงใหความส าคญอยางยงตอการสงเสรมความรในเรองการท าการเกษตรอยางมหลกวชาการ ใชเทคโนโลยการเกษตรสมยใหม การพฒนาเทคโนโลยพลงงานทดแทนในชมชน โดยเนนใหเกษตรสามารถน าไปปฏบตทเปนจรงได พระองคทรงใชพระอจฉรยภาพในดานตางๆ พระราชทานโครงการ อนเนองมาจากพระราชด าร เพอประโยชนสข แกทกชวตในประเทศไทยตลอดมา พระองคทรงวางแผนพฒนา ทรงเสนอแนะใหรฐบาลรวมด าเนนการตามพระราชด าร ศนยศกษาการพฒนาตนเองเนองมาจากพระราชด าร ใน 6 แหง กระจายอยทวทกภมภาคของประเทศไทย เปนอกหนงของโครงการในพระราชด าร ดงกลาว การสงเสรมใหเกดความเขมแขงส าหรบประชาชน เกษตรกรในพนท ของศนยศกษาการพฒนาตนเองเนองมาจากพระราชด าร ใน 6 แหง ในดานพลงงานทดแทนและพลงงานทางเลอก จะเปนการสนบสนนใหชมชนมความเขมแขง สามารถพงพาตนเองไดในดานพลงงานทดแทนในชมชน ซงจะเชอมโยงไปถงความมนคงดานเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม ภายในชมชนอยางยงยนตอไป


1-2


1.2 วตถประสงค 1) เพอท าการศกษาขอมลประสทธภาพการใชพลงงาน และศกษาขอมลศกยภาพดานพลงงานทดแทน ของศนยศกษาการพฒนาอนเนองมาจากพระราชด าร 6 แหง 2) เพอวเคราะหและประเมนประสทธภาพการใชพลงงาน และศกยภาพดานพลงงานทดแทนของศนยศกษาการพฒนาอนเนองมาจากพระราชด าร 6 แหง 3) เพอท าการศกษาแนวทางการพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงานของศนยศกษาการพฒนาอนเนองมาจากพระราชด าร 6 แหง ในดานตางๆประกอบดวย ดานเทคนคทางวศวกรรม ดานปรมาณพลงงานทคาดวาจะผลต/ประหยด ได ดานเศรษฐศาสตร และดานผลกระทบสงแวดลอมเบองตน

1.3 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 1) ไดผลการศกษาศกยภาพและแนวทางการพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงานของศนยศกษาการพฒนาอนเนองมาจากพระราชด าร 6 แหง 2) ไดขอเสนอแนะ กรอบ และรปแบบการด าเนนงาน ตวชวดทเหมาะสมของโครงการในระยะตอไป ทงเชงปรมาณ และ คณภาพ รวมถงงบประมาณทเหมาะสม จากการประเมนผลกระทบ


2-1


บทท 2 ขอบเขตการด าเนนงาน

2.1 ขอบเขตการด าเนนงาน ท าการศกษาศกยภาพและแนวทางการพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน เพอสนบสนนกจกรรมศนยการศกษาการพฒนาอนเนองมาจากพระราชด าร ทง 6 แหง 1) ศนยศกษาการพฒนาเขาหนซอนอนเนองมาจากพระราชด าร จงหวดฉะเชงเทรา 2) ศนยศกษาการพฒนาหวยทรายอนเนองมาจากพระราชด าร จงหวดเพชรบร 3) ศนยศกษาการพฒนาอาวคงกระเบนอนเนองมาจากพระราชด าร จงหวดจนทบร 4) ศนยศกษาการพฒนาภพานอนเนองมาจากพระราชด าร จงหวดสกลนคร 5) ศนยศกษาการพฒนาหวยฮองไครอนเนองมาจากพระราชด าร จงหวดเชยงใหม 6) ศนยศกษาการพฒนาพกลทองอนเนองมาจากพระราชด าร จงหวดนราธวาส 2.2 ประเดนการศกษา 2.2.1 การศกษาศกยภาพและแนวทางการพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน 1) ศกษาขอมลเบองตนของศนยศกษาการพฒนาอนเนองมาจากพระราชด ารทง 6 แหง ประกอบดวยขอมลดานความเปนมา วสยทศน พนธกจ พนทด าเนนการ หนวยงานรบผดชอบ การด าเนนงานของศนยฯ และแผนยทธศาสตร 2) ศกษาและส ารวจขอมลการใชพลงงานของศนยศกษาการพฒนาอนเนองมาจากพระราชด ารทง 6 แหง เพอใชเปนแนวทางในการพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน ดงน

- ขอมลการใชพลงงานไฟฟาภายในศนยศกษาฯ เชน พลงงานไฟฟาส าหรบไฟสองสวาง อปกรณไฟฟาส านกงาน และอปกรณไฟฟาอนๆ เปนตน

- ขอมลการใชพลงงานในรปแบบอนๆ ทเปนการสนบสนนกจกรรมของศนยศกษาฯ เชน การใชพลงงานความรอน การใชแกสเชอเพลง และการใชน ามนเชอเพลง เปนตน

- ขอมลเกยวกบระบบผลตพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงานทศนยศกษาฯ เคยด าเนนการหรอก าลงด าเนนการอย

3) ศกษา รวบรวมขอมล ส ารวจพนท เพอวเคราะหศกยภาพพลงงานทดแทนของศนยศกษาการพฒนาอนเนองมาจากพระราชด าร ทง 6 แหง ซงประกอบดวย

- พลงงานแสงอาทตย - พลงงานลม - พลงงานน าขนาดเลก - พลงงานชวมวล - พลงงานแกสชวภาพ


2-2


4) ศกษาแนวทางการพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน อนประกอบดวย ดานเทคนคทางวศวกรรม ดานปรมาณพลงงานทคาดวาจะผลต/ประหยด ได ดานเศรษฐศาสตร และดานผลกระทบสงแวดลอมเบองตน - ศกษาความเหมาะสมทางดานวศวกรรม และเทคโนโลยการผลตพลงงาน/อนรกษพลงงาน - ศกษาวเคราะหความคมคาทางเศรษฐศาสตร ปรมาณพลงงานทคาดวาจะผลต/ประหยด ได วเคราะหตนทน (Capital Cost) วเคราะหความเปนไปไดทางการเงนของโครงการ ตนทนการผลต และระยะเวลาคมทน - ศกษาความเปนไปไดดานสงแวดลอมและชมชน - งานส ารวจออกแบบระบบผลตพลงงาน/อนรกษพลงงานเบองตน


3-1


บทท 3 แนวคด กลยทธ และวธการศกษา

ทปรกษาฯ จะด าเนนงานใหเปนไปตามขอบเขตและกรอบ ตามท กรมพฒนาพลงงานทดแทนและ

อนรกษพลงงาน กระทรวงพลงงาน ไดก าหนดไดอยางครบถวน โดยการด าเนนโครงการน จะใชองคความรจากการพฒนางานวจยดานชวมวลและพลงงานทดแทน ของศนยความเปนเลศทางดานชวมวล ทไดด าเนนงานมามากกวา 10 ป มาใชใหเกดประโยชนสงสดกบโครงการฯ ดงแสดงในรปท 3-1

รปท 3-1 การใชประโยชนจากองคความรและงานวจยทผานมา

โครงการทสนบสนนโดย ส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต(วช.) - ป 2549 โครงการการศกษาตนแบบโรงไฟฟาชวมวลขนาดเลกส าหรบ

ชมชน - ป 2550 โครงการการศกษาตนแบบโรงไฟฟาชวมวลขนาดเลกส าหรบ

ชมชน ระยะท 2 - ป 2550 โครงการการศกษาตนทนทางเศรษฐศาสตรของโรงไฟฟาชวมวล

ขนาดเลกส าหรบชมชน - ป 2554 โครงการศกษาแนวทางบรหารจดการซงขาวโพดบนพนทสงเพอ

ใชเปนเชอเพลงและลดการเกดหมอกควน: กรณศกษา จงหวดเชยงใหม และจงหวดเชยงราย

การตอยอดงานวจย และถายทอดเทคโนโลยสชมชนและภาคอตสาหกรรม

โครงการทสนบสนนจากภาคเอกชน บรษทอ าพลฟดส โปรเซสซง จ ากด - ป 2554 โครงการกอสรางโรงไฟฟาชวมวลขนาด

250 กโลวตต (ภายใตการสนบสนนจาก ส านกงานนโยบายและแผนพลงงาน )

- ป 2554 โครงการการพฒนาผลตภณฑถานกมมนตจากขเถาโรงไฟฟาชวมวล (เชงพาณชย)

โครงการสนบสนนการพฒนาเทคโนโลยของอตสาหกรรมไทยส านกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต ( ITAP) และ บรษทอ าพลฟดส โปรเซสซง จ ากด - ป 2552 โครงการศกษาวจยและใชประโยชนจากเศษวสด

เหลอใชในกระบวนการผลต เพอน ามาผลตพลงงานและถานกมมนต

- ป 2552 โครงการศกษาแนวทางพฒนาถานกมมนตคณภาพสงโดยวธการกระตนดวยไอน าดวยกระบวนการแกสซฟเคชน

โครงการทสนบสนนโดย ส านกงานนโยบายและแผนพลงงาน กระทรวงพลงงาน - ป 2550 โครงการศกษาความเปนไปไดในการปลกไมโตเรวเพอเปน

พลงงานชวมวล ในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ - ป 2552 โครงการศกษาแนวทางบรหารจดการเชอเพลงชวมวล เพอใช

เปนพลงงานทดแทน (ระดบชมชน) - ป 2552 โครงการพฒนาการใชประโยชนชวมวลในพนทสวนปาของ

องคการอตสาหกรรมปาไม - ป 2554 การเพมศกยภาพการใชประโยชนเชอเพลงเปลอกไมยคาลปตส

ส าหรบใชเปนพลงงานทดแทนในโรงงานอตสาหกรรม

- ตนแบบโรงไฟฟาชวมวลขนาดเลกส าหรบ ชมชนขนาด 100 กโลวตต แบบครบวงจร - กระบวนการเตรยมวตถดบเพอเปนเชอเพลงชวมวลแบบครบวงจร (การ

รวบรวม/ขนสง/แปรรป) - การใชประโยชนจากขเถาโรงไฟฟาชวมวลเพอผลตถานกมมนต - การปลกไมโตเรวเพอน ามาผลตเปนพลงงานทดแทน - ตนทนทางเศรษฐศาสตรของโรงไฟฟาชวมวลขนาดเลกส าหรบชมชน

และตนทนโรงงานเตรยม/แปรรปวตถดบ - การประเมนผลกระทบทางสงแวดลอม ทางสงคม และสขภาพของ

โรงไฟฟาชวมวลขนาดเลกส าหรบชมชน

การพฒนางานวจยดานชวมวล

ผลผลต

โครงการทสนบสนนจากภาคเอกชน - ป 2553, 2554 ตนแบบโรงงานผลตเชอเพลงชวมวลส าหรบ

ชมชน (ดานชางไบโอ-เอนเนอรย จ ากด จ. สพรรณบร ,บรษท สหโคเจนจ ากด จ. ปราจนบร บรษทสราษฎรธานกรนเอน เนอย จ ากด จ. สราษฎรธาน และ บรษท อ าพลฟดส โพเซสซง จ ากด จ. นครปฐม)

โครงการทสนบสนนโดย กระทรวงวทยาศาสตร ฯ - ป 2552 โครงการรไซเคลล าไยคางสตอค ในป 2546/2547

โดยใชเปนพลงงานชวมวล - ป 2552 โครงการหมบานวทยาศาสตรและเทคโนโลย :

ตนแบบโรงไฟฟาชวมวลขนาดเลกส าหรบชมชน ขนาด 100 กโลวตต

โครงการศกษาศกยภาพและแนวทางการพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงานเพอสนบสนนกจกรรมศนย

ศกษาการพฒนาอนเนองมาจากพระราชด าร

โครงการทสนบสนนโดย กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน กระทรวงพลงงาน ป 2555 โครงการสนบสนนเพอการศกษาความเปนไปไดของโครงการสถานผลตพลงงานส เขยว Distributed-Green-Generation: DGG) ไดผลการศกษาวเคราะหและประเมนความเปนไปไดและแนวทางในการด าเนนโครงการสรางโรงไฟฟาพลงงานทดแทนทเหมาะสม

งานวจยดานศกษาความเปนไปไดดานพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน


3-2


ทงนการด าเนนโครงการศกษาศกยภาพและแนวทางการพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษ พลงงานเพอสนบสนนกจกรรมศนยศกษาการพฒนาอนเนองมาจากพระราชด าร ทง 6 แหง มขนตอนการด าเนนการ ดงแสดงในรปท 3-2

โครงการศกษาศกยภาพและแนวทางการพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงานเพอสนบสนนกจกรรมศนยศกษาการพฒนาอนเนองมาจากพระราชด าร

ศกษา ส ารวจขอมลของศนยศกษาการพฒนาอนเนองมาจากพระราชด าร 6 แหง

ศกษาแนวทางการพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน

ศกษา รวบรวมขอมล เพอน าไปใชวเคราะหศกยภาพพลงงานทดแทน

แสงอาทตย ลม น าขนาดเลก ชวมวล แกสชวภาพ

รปท 3-2 ขนตอนการด าเนนโครงการ

การศกษาความเหมาะสมทางดานวศวกรรมและเทคโนโลย การศกษาวเคราะหความคมคาทางเศรษฐศาสตร

งานส ารวจออกแบบระบบผลตพลงงาน/อนรกษพลงงานเบองตน

ศกษาความเปนไปไดดานสงแวดลอมและชมชน


3-3


เดอนท 1

เดอนท 2

วางกรอบการส ารวจพนทของทง 6 ศนย

โครงการศกษาศกยภาพและแนวทางการพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงานเพอสนบสนนกจกรรมศนยศกษาการพฒนาอนเนองมาจากพระราชด าร

ศกษา รวบรวมขอมลทเกยวของดานพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน เพอน าไปใชวเคราะห

ศกยภาพพลงงานทดแทน

ลงพนทประสานงาน ชแจงโครงการ

1) ศนยศกษาการพฒนาเขาหนซอนอนเนองมาจากพระราชด าร จงหวดฉะเชงเทรา

2) ศนยศกษาการพฒนาหวยทรายอนเนองมาจากพระราชด าร จงหวดเพชรบร 3) ศนยศกษาการพฒนาอาวคงกระเบนอนเนองมาจากพระราชด าร จงหวดจนทบร 4) ศนยศกษาการพฒนาภพานอนเนองมาจากพระราชด าร จงหวดสกลนคร 5) ศนยศกษาการพฒนาหวยฮองไครอนเนองมาจากพระราชด าร จงหวดเชยงใหม 6) ศนยศกษาการพฒนาพกลทองอนเนองมาจากพระราชด าร จงหวดนราธวาส

เดอนท 6

ศกษา ส ารวจขอมลของศนยศกษาการพฒนาอนเนองมาจากพระราชด าร 6 แหง

ขอมลพนฐานของพนท ศกยภาพ ขอมลการใชพลงงาน ประสทธภาพการใชพลงงาน และความคดเหนตอประเภทของพลงงานทดแทน และความตองการการใชพลงงานทดแทน

ส ารวจศกยภาพพลงงานทดแทนของพนท (พลงงานแสงอาทตย พลงงานลม พลงงานน าขนาดเลก พลงงานชวมวล พลงงานแกสชวภาพ)

การศกษาแนวทางการพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน

การศกษาความเหมาะสมทางดานวศวกรรมและเทคโนโลย

การศกษาวเคราะหความคมคาทางเศรษฐศาสตร ศกษาความเปนไปไดดานสงแวดลอมและชมชน งานส ารวจออกแบบระบบผลตพลงงาน/อนรกษพลงงานเบองตน

เดอนท 7

จดประชมชแจงผลการ ศกษาใหกบหนวยงานทง 6 ศนย

เดอนท 8

เดอนท 9 สรปผลการด าเนนโครงการ

รปท 3-3 ขนตอนการด าเนนงานโครงการศกษาศกยภาพและแนวทางการพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงานเพอสนบสนนกจกรรมศนยศกษาการพฒนาอนเนองมาจากพระราชด าร


4-1


บทท 4 ขอมลพนฐานศนยศกษาการพฒนาอนเนองมาจากพระราชด าร

4.1 ศนยศกษาการพฒนาเขาหนซอนอนเนองมาจากพระราชด าร

รปท 4-1 ศนยศกษาการพฒนาเขาหนซอนอนเนองมาจากพระราชด าร

4.1.1 ชอและทอยส านกงาน ศนยศกษาการพฒนาเขาหนซอนอนเนองมาจากพระราชด าร เลขท 7 หม 2 ต าบลเขาหนซอน อ าเภอพนมสารคาม จงหวดฉะเชงเทรา 24120 โทรศพท 081-4104040 โทรสาร 038-554982-3 Email : [email protected] / [email protected] Website : www.khaohinsorn.com 4.1.2 ประวตความเปนมา เมอวนท 8 สงหาคม พทธศกราช 2522 พระบาทสมเดจพระเจาอยหว ไดเสดจพระราชด าเนน ไปทรงเปดศาลบวรราชานสาวรยพระบาทสมเดจพระปนเกลาเจาอยหว ณ ต าบลเขาหนซอน อ าเภอพนมสารคาม จงหวดฉะเชงเทรา ราษฎรไดนอมเกลาฯ ถวายทดนหมท 2 ต าบลเขาหนซอน อ าเภอพนมสารคาม จงหวดฉะเชงเทรา จ านวน 264 ไร พระองคไดเสดจฯ ทอดพระเนตรทดนดงกลาว และทรงมพระราชด ารกบอ าเภอ จงหวด และหนวยราชการตาง ๆ ไดแก กรมชลประทาน กรมพฒนาทดน กรมปาไม กรมปศสตว ใหรวมกนพฒนาพนทแหงนจดท าเปนศนยศกษาตวอยาง สาธตการพฒนาดานการเกษตรกรรมและงานศลปาชพ เพอเปนแหลงใหเกษตรกรตลอดจนผสนใจไดเขาชมศกษา คนควา หาความรเพมเตมได จากพระราชด ารขางตน หนวยงานทเกยวของรวมทงภาคเอกชนไดประชมปรกษาหารอกนมอบหมายให กรมพฒนาทดนเปนเจาของเรอง กระทรวงเกษตรและสหกรณไดแตงตงคณะกรรมการบรหารงานขนคณะหนง เรยกวา "คณะกรรมการบรหารและกรรมการทปรกษาศนยศกษาการพฒนาเขาหนซอน อ าเภอพนมสารคาม จงหวดฉะเชงเทรา" คณะกรรมการบรหารฯ ไดท าหนงสอในนามของ กรมพฒนาทดน กส. 0801/1094 ลงวนท 19 กมภาพนธ 2523 ถงส านกราชเลขาธการ เพอน าความกราบบงคมทลพระกรณาขอรบพระราชทานชอของศนยเพอเปนสรมงคลแกการด าเนนโครงการสนอง

mailto:[email protected]

http://www.khaohinsorn.com/


4-2


พระราชด ารสบไป และทางส านกราชเลขาธการไดแจงใหทราบตามหนงสอ ท รล.0002/3041 ลงวนท 29 มนาคม 2523 ทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหชอวา "ศนยศกษาการพฒนาเขาหนซอน อ าเภอพนมสารคาม จงหวดฉะเชงเทรา" เมอวนท 30 เมษายน 2524 คณะรฐมนตรไดอนมตใหแตงตงเปลยนแปลงและปรบปรงคณะกรรมการบรหารของโครงการศนยศกษาการพฒนาเขาหนซอนใหมเรยกวา "คณะกรรมการบรหารโครงการศนยศกษาการพฒนาเขาหนซอน" ประกอบดวยหมอมเจาจกรพนธเพญศร จกรพนธ องคมนตรเปนองคประธาน และหนวยงานตาง ๆ หลายกระทรวง ทบวง กรม รวมทงภาคเอกชนเปนกรรมการและเลขานการ และท าหนาทเปนแกนกลางประสานงานระหวางหนวยงานตาง ๆ จงหวดฉะเชงเทรารบผดชอบตอพนทศนยศกษาฯ ดแลใหความปลอดภยแกบคคลและสนบสนนการด าเนนงานทรวมด าเนนการอย โดยคณะกรรมการบรหารฯ ไดพจารณาจ าแนกพนทภายในศนยศกษาฯ ตามความเหมาะสม พรอมทงมอบหมายใหหนวยงานทเกยวของด าเนนการตามหนาทรบผดชอบและเหมาะสมกบสภาพทองถน นอกจากน ผวาราชการจงหวดปราจนบรมหนงสอกราบบงคมทลพระกรณาพระราชทานพระบรมราชวนจฉยเกยวกบทดนทราษฎรอ าเภอบานสราง จงหวดปราจนบร นอมเกลาฯ ถวายใหเปนทดนสวนพระองค เนอท 86 ไร และกรมพฒนาทดนไดรบแจงจากส านกราชเลขาธการ ตามหนงสอ ท รล.0007/9937 ลงวนท 11 กนยายน 2524 วา พระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหใชสถานทดงกลาวจดตงเปนสาขาของศนยศกษาการพฒนาเขาหนซอน และโปรดเกลาฯ ใหกรมพฒนาทดน กรมสงเสรมการเกษตร กรมชลประทาน กรมประมงฯ รวมกนพจารณาด าเนนการ ดงนน นบแตเรมตงศนยศกษาการพฒนาเขาหนซอน ไดมราษฎรทมจตศรทธานอมเกลาฯ ถวายทดนเพมเตมอก 497 ไร ผนวกกบทดนบรเวณสวนรกขชาตและสวนพฤกษศาสตร รวมเปนเนอททงหมดของศนยศกษาการพฒนาเขาหนซอน 1,227 ไรเศษ นอกจากนราษฎรต าบลบางแตน อ าเภอบานสราง จงหวดปราจนบร ไดนอมเกลาฯ ถวายทดนรวม 3 แปลง จ านวน 145 ไร ด าเนนการจดท าในลกษณะ "ศนยบรการพฒนาฯ" คอ ท าทงการสาธตเพอเปนตวอยาง และใหบรการพฒนาแกราษฎรดวย โดยใชชอวา "ศนยบรการพฒนาบานสราง จงหวดปราจนบร" ซงอยในขายความรบผดชอบของศนยศกษาการพฒนาเขาหนซอน อกประการหนงนบวาเปนพระมหากรณาธคณอยางใหญหลวง คอ พระบาทสมเดจพระเจาอยหวไดพระราชทานพนทสวนทตดกบศนยศกษาการพฒนาเขาหนซอนประมาณ 642 ไร ใหเปนพนทท าการศกษาวจยและทดสอบการพฒนาทางดานเกษตรกรรมเพอใหไดขอมลทถกตองแนนอนขน เปนการสนบสนนศนยศกษาฯ อกดานหนงดวย คณะกรรมการบรหารโครงการศนยศกษาการพฒนาเขาหนซอน ไดก าหนดนโยบายเพอใหสอดคลองกบพระราชด ารทไดรบพระราชทานแนวทางการพฒนาไว และไดแบงพนทหลกเปนจ านวน 4 พนท กลาวคอ 1) พนทแหงแรก คอพนทภายในศนยศกษาการพฒนาเขาหนซอน อ าเภอพนมสารคาม จงหวดฉะเชงเทรา ประมาณ 1,227 ไรเศษ ผนวกกบพนททพระบาทสมเดจพระเจาอยหวไดพระราชทานซงเปนพนทตดกบศนยศกษาการพฒนาเขาหนซอน ประมาณ 642 ไร ใหเปนพนททท าการศกษาวจย และทดสอบการพฒนาดานการเกษตรกรรม รวมเปนพนททงหมดประมาณ 1,869 ไร 2) พนทแหงทสอง คอ ทต าบลบานซองและต าบลเขาหนซอน อ าเภอพนมสารคาม จงหวดฉะเชงเทรา เนอทประมาณ 84 ไร


4-3


3) พนทแหงทสาม คอ พนทราษฎรรอบนอกศนยศกษาการพฒนาเขาหนซอน ซงเปนพนทลมน าโจนเปนพนทตอเนองกบศนยโครงการฯ จ านวน 14 หมบาน ในเขตต าบลเขาหนซอนและต าบลเกาะขนน อ าเภอพนมสารคาม จงหวดฉะเชงเทรา พนทประมาณ 56,000 ไร ซงเปนหมบานบรวาร 4) พนทแหงทส คอ ทอ าเภอบานสราง จงหวดปราจนบร เนอทประมาณ 145 ไร ท าหนาทเปนศนยบรการพฒนาในเขตจงหวดปราจนบร เปนศนยบรวารของศนยศกษาการพฒนาเขาหนซอน นอกจากน พนทหลกดงกลาวแลว ศนยศกษาการพฒนาเขาหนซอนยงท าหนาทในการถายทอดวชาการแผนใหมทงดานการเพาะปลกพช การปศสตว การประมง การพฒนาทดน รวมทงดานศลปาชพ ใหแกเกษตรกร หรอประชาชนทสนใจ ทงในจงหวดปราจนบร รวมทงจงหวดตาง ๆ ในภาคตะวนออกและภาคกลางดวย

4.1.3 วสยทศนและพนธกจ วสยทศน : เปนพพธภณฑธรรมชาตทมช วต ผลผลตเกษตรกรยงยน ฟนฟทรพยากรธรรมชาต น าชวตสวถทพอเพยง พนธกจ : 1) ศกษา วจย ทดสอบ เพอการพฒนาอาชพและฟนฟทรพยากรธรรมชาต (ดน น า ปา และสงแวดลอม)

2) ขยายผลความส าเรจไปสประชาชน 3) สงเสรมการมสวนรวมในการพฒนาสงคมและคณภาพชวต 4) การบรหารจดการอยางมประสทธภาพ

4.1.4 พนทด าเนนการ 1) พนทศนยศกษาการพฒนาเขาหนซอน อ าเภอพนมสารคาม จงหวดฉะเชงเทรา มเนอทประมาณ 1,280 ไร 2) โครงการสวนพระองคเขาหนซอน อ าเภอพนมสารคาม จงหวดฉะเชงเทรา มเนอท 655 ไร 3) หมบานขยายผลรอบศนยศกษาการพฒนาเขาหนซอน จ านวน 33 หมบาน ในเขตต าบลเขาหนซอน ต าบลบานซอง และต าบลเกาะขนน มเนอทประมาณ 178,897 ไร 4) พนทราษฎรนอมเกลาฯ ถวาย บานธารพด ต าบลบานซอง อ าเภอพนมสารคาม มเนอท 33 ไร 5) โครงการพฒนาสวนพระองคบางคลา ต าบลเสมดเหนอ อ าเภอบางคลา จงหวดฉะเชงเทรา มเนอทประมาณ 114 ไร 4.1.5 หนวยงานทรบผดชอบ แบงตามกลมงาน ดงน

1) งานพฒนาทดน (หนวยงานหลก) 2) งานวชาการเกษตร 3) งานสงเสรมและพฒนาอาชพการเกษตร 4) งานสงเสรมสหกรณ 5) งานปศสตว 6) งานประมง


4-4


7) งานชลประทาน 8) งานสวนพฤกษศาสตร 9) งานเพาะช ากลาไม 10) งานสวนรกขชาต 11) งานพฒนาชมชน

4.1.6 การด าเนนงานของศนยฯ 1) เกษตรทฤษฎใหมตามปรชญาเศรษฐกจพอเพยง 2) ศนยขยายพนธหญาแฝกเพอการอนรกษน าและดน และการปรบปรงดน 3) สงเสรมการปลกและการใชประโยชนพนสมนไพร 4) เปนศนยฝกวชาชพ

4.1.7 แผนยทธศาสตร 1) ศกษา วจย ทดสอบ ดานการพฒนาตามแนวพระราชด าร 1.1) ศกษา วจย ดานดน น า พช และประมงในลกษณะบรณาการ 1.2) พฒนาฐานขอมลวชาการ 2) งานขยาย 2.1) สาธตพฒนาอาชพการเกษตร อนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม 2.2) เสรมสรางความร ความเขาใจในการอนรกษปาไมและสงแวดลอมตามแนวพระราชด าร 2.3) สงเสรมและพฒนากลมอาชพ 2.4) สงเสรมการมสวนรวมในการพฒนาสงคมและคณภาพชวต 3) การบรหารจดการ 3.1) การบรหารจดการ การด าเนนงานของศนยฯ ใหมประสทธภาพ 3.2) สงเสรมการมสวนรวม 3.3) พฒนาแหลงทองเทยวเชงเกษตร 3.4) การประชาสมพนธสกลมเปาหมาย


4-5


4.1.8 พกดต าแหนงศนยศกษาฯ (13.747803, 101.505063)

4.1.9 ผใหขอมล/ผประสานงาน ล าดบ ชอ-สกล ต าแหนง/หนวยงาน โทรศพท/โทรสาร

1 นายอนวชร โพธนาม ผอ านวยการศนยศกษาฯ 038-554982-3, 081-6860639 2 นายรฐ เกาวนนทน นกวชาการเกษตรช านาญการ 081-9253518 3 น.ส.นาตยา สมเทยง นกวเทศนสมพนธ 085-0828319

4.1.10 จ านวนบคลากร ขาราชการ จ านวน 16 คน ลกจางประจ า จ านวน 20 คน พนกงานราชการ จ านวน 41 คน ลกจางชวคราว(รายเดอน) จ านวน 38 คน ลกจางชวคราว(รายวน) จ านวน 29 คน พนกงานจางเหมา จ านวน 33 คน


4-6


4.1.11 แผนผงอาคาร


4-7


4.2 ศนยศกษาการพฒนาคงกระเบนอนเนองมาจากพระราชด าร

รปท 4-2 ศนยศกษาการพฒนาอาวคงกระเบนอนเนองมาจากพระราชด าร

4.2.1 ชอและทอยส านกงาน ศนยศกษาการพฒนาอาวคงกระเบน อนเนองมาจากพระราชด าร ต าบลคลองขด อ าเภอทาใหม จงหวดจนทบร 22120 โทรศพท 039-433216-8 โทรสาร 039-433209 Email : [email protected], [email protected] Website : www.fisheries.go.th/cf-kung_krabaen/

4.2.2 ประวตความเปนมา ศนยศกษาการพฒนาอาวคงกระเบน อนเนองมาจากพระราชด าร ไดเร มกอตงตามพระราชด าร ของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ในคราวทพระบาทสมเดจพระเจาอยหว เสดจพระราชด าเนนประกอบพธเปดพระบรมราชานเสาวรยสมเดจพระเจาตากสนมหาราชทจงหวดจนทบร เมอวนท 28 ธนวาคม 2524 โดยมพระราชด ารแกผวาราชการจงหวดจนทบร มสาระส าคญดงน "ใหพจารณาพนททเหมาะสมจดท าโครงการพฒนาอาชพการประมงและการเกษตรในเขตทดนชายฝงทะเล จงหวดจนทบร" และไดพระราชทานเงนทราษฎรจงหวดจนทบรรวมทลเกลาทลกระหมอมถวายโดยเสดจพระราชกศลในโอกาสดงกลาวเปนทนรเรมด าเนนการ ตอมาเมอวนท 30 ธนวาคม พ.ศ.2524 พระบาทสมเดจพระเจาอยหว ไดมพระราชด ารเพมเตม ณ พระต าหนกจตรลดารโหฐาน สาระโดยสรปวา " ใหพจารณาจดหาพนทปาสงวนเสอมโทรมหรอพนทสาธารณประโยชนเพอจดตงศนยศกษาการพฒนา เชนเดยวกบศนยศกษาการพฒนาเขาหนซอน ใหเปนศนยศกษาเกยวกบการพฒนาในเขตทดนชายทะเล " ตอมาเมอวนท 26 สงหาคม 2531 พระบาทสมเดจพระเจาอยหว ไดมพระราชด ารสเกยวกบศนยศกษาการพฒนาอาวคงกระเบนฯ ในโอกาสทประธานกรรมการพเศษเพอประสานงานโคร งการ อน เน อ งมาจากพระรา ชด า ร น า ผ เ ข า ร ว มส มมนาและบ คคลต า งๆ ท เ ก ย ว ข อ งเฝาทลละอองธลพระบาทเพอรบพระราชทานพระบรมราโชบายเกยวกบการด าเนนงานในชวงตอไป ณ ศาลาดสดาลย สรปความวา "คงกระเบนเปนการศกษาเกยวกบชายทะเล ตนไมตางๆ ชายทะเลและปลา การประมง"



http://www.fisheries.go.th/cf-kung_krabaen/


4-8


4.2.3 วสยทศนและพนธกจ วสยทศน : ศนยศกษาการพฒนาอาวคงกระเบนฯ เปนพพธภณฑธรรมชาตทมฃวตฃนน า ดานการอนรกษ พฒนาทรพยากรธรรมชาต และสงแวดลอมทหลากหลายบรเวณชายฝง โดยบรณาการกบการพฒนาอาชพและคณภาพชวต ใหสมดลและยงยนตามแนวพระราชด าร พนธกจ : 1) ศกษา วจย และพฒนาการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมทหลากหลายบรเวณชายฝง ควบคกบการพฒนาอาชพและคณภาพชวต

2 ) ข ย ายผลคว ามส า เ ร จ ใ นกา รด า เ น น ง านศ น ย ฯ ด านก าร จ ดก า รทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม การพฒนาอาชพและคณภาพชวตสสาธารณชน ตามแนวปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

3) บรหารจดการทรพยากรธรรมชาต และสงแวดลอม รวมทงการพฒนาอาชพและยกระดบคณภาพชวตในพนทเปาหมายอยางสมดล และยงยนตามแนวพระราชด าร 4) พฒนาพพธภณฑธรรมชาตทมชวต เพอเปนแหลงเรยนรและสงเสรมการทองเทยวเชงอนรกษ และการพฒนาตามแนวพระราชด าร 5) พฒนาองคการ บคลากร และเครอขาย สความเปนศนยศกษาฯ ชนน า 4.2.4 พนทด าเนนการ พนทด าเนนการศกษาและพฒนาของศนยฯ คงกระเบน ครอบคลม 33 หมบาน ในต าบลกระแจะ, ต าบลสนามไชย อ าเภอนายายอาม และต าบลร าพน, ต าบลคลองขด อ าเภอทาใหม จงหวดจนทบร มพนทด าเนนการประมาณ 85,235 ไร 1) พนทศนยกลาง ไดแก อาวคงกระเบนและพนทรอบอาวคงกระเบน ตงอยในพนทหมท 3, 4, 7, 9 และ 10 ต าบลคลองขด อ าเภอทาใหม และหมท 7 ต าบลสนามชย อ าเภอนายายอาม จงหวดจนทบร มพนทประมาณ 4,000 ไร 2) พนทหมบานรอบศนยฯ ไดแก พนทในเขตต าบลคลองขด ต าบลสนามชย ต าบลร าพน ต าบลกระแจะ และพนทใกลเคยง ซงเปนเขตเกษตรกรรมและเขตหมบานประมงตามแนวชายฝงทะเล มขอบเขตพนทประมาณ 57,025 ไร รวม 23 หมบาน 3) พนทขยายผลการด าเนนงาน พนทด าเนนงานทอยรอบศนย จ านวน 13 หมบาน อยในต าบลร าพน ต าบลโขมง และต าบลทงเบญจา อ าเภอทาใหม และต าบลสนามชย อ าเภอนายายอาม จงหวดจนทบร มพนทประมาณ 35,740 ไร รวมทงจงหวดขางเคยง ไดแก จงหวดตราด จงหวดระยอง จงหวดชลบร และจงหวดสมทรปราการ 4.2.5 หนวยงานทรบผดชอบ ศนยศกษาการพฒนาอาวคงกระเบนฯ โดยกรมประมงไดด าเนนงานสนองพระราชด าร ดวยการด าเนนการแบบบรณาการ จากหนวยงาน 7 กระทรวง/ส านก ดงน 1) กระทรวงเกษตรและสหกรณ 2) กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม 3) กระทรวงศกษาธการ 4) กระทรวงสาธารณสข 5) กระทรวงมหาดไทย 6) กระทรวงการคลง


4-9


7) ส านกนายกรฐมนตร โดยแบงเปนกลมงาน ดงน

กลมวชาการ กลมขยายผล 1) กลมงานประมง (หนวยงานหลก) 1) กลมงานสงเสรมพฒนาอาชพประมง 2) กลมงานวชาการเกษตร 2) กลมงานสงเสรมพฒนาอาชพการเกษตร 3) กลมงานปศสตว 3) กลมงานสงเสรมพฒนาปศสตว 4) กลมงานพฒนาทดน 4) กลมงานสงเสรมพฒนาอาชพปาไม 5) กลมงานปาไมและสตวปา 5) กลมงานสงเสรมพฒนาสหกรณ 6) กลมงานการศกษา 6) กลมงานสงเสรมพฒนาคณภาพชวต 7) กลมงานตรวจสอบบญช 8) กลมงานชลประทาน 9) กลมงานสหกรณ 4.2.6 การด าเนนงานของศนยฯ การด าเนนงานของศนยศกษาการพฒนาอาวคงกระเบนฯ เปนการด าเนนงานแบบผสมผสานจากหนวยงานในดานการอนรกษ การจดการทรพยากรธรรมชาต และการพฒนาอาชพของราษฎร ซงด าเนนงานพฒนาจากยอดเขาสทองทะเลเพอรกษาสมดลของระบบนเวศใหยงยนตลอดไป 1) การอนรกษปาไม ดนและน าบรเวณพนทสง 2) การสงเสรมอาชพการเกษตร ในพนทรอยตอปาชายเลนและเชงเขา 3) สงเสรมการเพาะเลยงสตวน าชายฝง 4) อนรกษปาชายเลนทสมบรณ จ านวน 610 ไร รอบอาวคงกระเบน 5) อนรกษและจดการหญาทะเลในอาวคงกระเบน จ านวน 617 ไร 6) สรางแปลงพอแมพนธหอยนางรมในอาวคงกระเบน 7) เพมทรพยากรสตวน าชายฝง 8) สรางทอยอาศยของสตวทะเล ตลอดจนอนรกษปะการงธรรมชาตและหอยมอเสอ 9) การท าปยหมกดนเลนนากง

10) การทองเทยวเชงพฒนา

4.2.7 แผนยทธศาสตร 1) ศกษา วจย และพฒนาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมทหลากหลายบรเวณชายฝง 2) ขยายผลการด าเนนงานของศนยศกษาการพฒนาอาวคงกระเบนฯ ดานการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม การพฒนาอาชพและคณภาพชวต สสาธารณชนตามแนวปรชญาเศรษฐกจพอเพยง 3) บรหารจดการองคการ ทรพยากรธรรมชาตสงแวดลอม รวมทงการพฒนาอาชพและยกระดบคณภาพชวตในพนทเปาหมายตามแนวพระราชด าร


4-10




1 นายประจวบ ลรกษาเกยรต ผอ านวยการศนยศกษาฯ 039-433-216-8/039-433209 2 นายมศกด จนทรชม เจาพนกงานธรการช านาญงาน 093-9615459 3 คณววรรธน สงหทวศกด นกวชาการประมงช านาญการ

พเศษ 083-7826543

4 คณอนนยา แกวเจรญ จนท.ธ รการ / ชลประทานน าเคม

4.2.10 จ านวนบคลากร อตราก าลงศนยศกษาการพฒนาอาวคงกระเบนฯ จ านวนทงสน 244 อตรา 1) ขาราชการ 14 อตรา (5.74%) 2) ลกจางประจ า 1 อตรา (0.41%) 3) พนกงานราชการ 79 อตรา (32.38%) 4) ลกจางชวคราว 140 อตรา (57.38%) 5) จางเหมา 10 อตรา (4.09%)


4-11




4-12


4.3 ศนยศกษาการพฒนาพกลทองอนเนองมาจากพระราชด าร

รปท 4-3 ศนยศกษาการพฒนาพกลทองอนเนองมาจากพระราชด าร

4.3.1 ชอและทอยส านกงาน ศนยศกษาการพฒนาพกลทองอนเนองมาจากพระราชด าร ตงอยระหวางบานพกลทอง และบานโคกสยา เลขท 95 หมท 6 เทศบาลต าบลกะลวอเหนอ อ าเภอเมอง จงหวดนราธวาส ถนนสายนราธวาส-ตากใบ หางจากเมองนราธวาส 7 กโลเมตร และหางจากพระราชต าหนกทกษณราชนเวศน 2 กโลเมตร 4.3.2 ประวตความเปนมา การเสดจพระราชด าเนนแปรพระราชฐานมาประทบแรม ณ พระต าหนกทกษณราชนเวศนจงหวดนราธวาส พระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงศกษาสภาพพนท ปญหาตางๆ ของราษฎร สภาพภมประเทศ ภมศาสตร เพอใหเขาใจปญหาความตองการของราษฎร สาเหตของปญหา และทรงคดหาแนวทางในการแกไขเพอชวยเหลอหรอบรรเทาความเดอดรอนของราษฎร ปญหาทส าคญยงของราษฎรในจงหวดนราธวาสคอ ทดนท ากนของราษฎรสวนใหญเปนทลมขงเกอบตลอดทงป อกทงดนมสภาพเปนดนเปรยวจดราษฎรปลกหรอไดผลผลตต ามาก พระบาทสมเดจพระเจาอยหว ทรงเขาพระทยในปญหานเปนอยางด และทรงเลงเหนถงแนวทางในการแกไขปญหานวา จ าเปนอยางยงทตองมการด าเนนการแกไขปญหาโดยใชวชาการในหลายๆดานประกอบกน เปนการด าเนนการแกไขในลกษณะผสมผสานของหลายๆหนวยงานหรอใชวธการด าเนนงานแบบบรณาการ จงมพระราชด ารใหหนวยงานจากกรมกองตางๆ มารวมกนศกษาวธการเปนตนแบบในการพฒนาพนทพร แลวน าผลส าเรจการศกษานไปขยายผลการพฒนาในพนทของราษฎรประโยชนทจะเกดขนนจะไดเปน 2 ทาง คอ ตนทาง คอ เจาหนาทของรฐไดฝกหดท างานรวมกนไดความรในการพฒนา และปลายทาง คอ ราษฎรไดรบความชวยเหลอในการพฒนาพนทใหน ามาใชประโยชนในการท ามาหากนได อนเปนจดมงหมายส าคญในการจดตงศนยศกษาอนเนองมาจากพระราชด าร ส านกงานคณะกรรมการพเศษเพอประสานงานโครงการอนเนองมาจากพระราชด าร (ส านกงาน กปร.) จงมมตใหจดตง “ศนยศกษาการพฒนาพกลทองอนเนองมาจากพระราชด าร” ขนเมอวนท 6 มกราคม 2525


4-13


4.3.3 วสยทศนและพนธกจ วสยทศน : เปนศนยกลางการด าเนนงานเพอสนองพระราชด ารในการพฒนาพนทดนเปรยวจดอยางยงยนของประเทศ พนธกจ : 1) สนองพระราชด าร ทพระราชทานในโอกาสตางๆ ทงในคราวเสดจพระราชด าเนนทรงตดตามงานในพนท และในโอกาสทมพระราชด ารทเกยวของในวโรกาสอนๆ 2) ด าเนนงานศกษา ทดลอง วจย การพฒนาพนททมปญหาตามแนวพระราชด าร พรอมทงด าเนนการหาวธการทเหมาะสมในการอนรกษทรพยากรธรรมชาต และสงแวดลอมในพนทด าเนนการ 3) ประสานงานการด าเนนงานสนองแนวพระราชด ารระหวางหนวยงานในพนท เพอใหการด าเนนงานเปนไปอยางบรณาการ และครบถวน 4) ถายทอดกระบวนการองคความรท ไดรบจากการศกษา วจย ตามแนวพระราชด ารไปสงานขยายผลในพนทอยางเปนรปธรรม มงใหเกดผลสมฤทธในการพฒนาพนท และประชาชนอยางยงยน 5) เผยแพรประชาสมพนธกจกรรมโครงการในรปแบบตางๆ แกบคคลทวไป พรอมทงจดการเผยแพรในรปแบบพพธภณฑธรรมชาตทมชวต 4.3.4 พนทด าเนนการ จากพระราชด ารของพระบาทสมเดจ พระเจาอยหว “...ใหมหนวยงานตางๆ ทเกยวของเขามาด าเนนการศกษาและพฒนาพนทพรรวมกนแบบผสมผสาน...” การด าเนนงานของศนยศกษาการพฒนาพกลทองฯ จงมหนวยงานทรวมบรณาการงานดวยกนถง 39 หนวยงาน ดงนน เพอใหการด าเนนงานของศนยศกษาการพฒนาพกลทอง ไมซ าซอนกบการด าเนนงานของหนวยงานปกต จ งไดมการก าหนดพนทด าเนนงานของศนยฯ ดงน พนทโครงการศนยศกษาการพฒนาพกลทองฯ มเนอท 1,740 ไร แบงออกเปน 1) พนทดอน เนอท 202 ไร เปนทตงอาคารส านกงานเลขานการโครงการฯ โรงงานสกดและแปรรปปาลมน ามน งานปาไม งานปศสตว งานวชาการเกษตร การควบคมโรคเทาชางและการสาธารณสข งานสงเสรมอตสาหกรรม งานสงเสรมการเกษตร หองประชม อาคารฝกอบรม และทพก รวมถงสวนสาธตการเกษตรฯ อาท แปลงพชสวนครวประดบ สวนเฉลมพระเกยรต 80 พรรษา และสวนเฉลมพระเกยรต 84 พรรษา 2) พนทลม เนอท 308 ไร เปนแปลงศกษา ทดลอง วจย เพอหาแนวทางการปรบปรงดนเปรยวจดและดนพร อาท โครงการแกลงดน โครงการเกษตรทฤษฎใหม การปลกพชอาหารสตว การปลกปาลมน ามนในดนอนทรย การเลยงปลาในพนทดนเปรยวจด แปลงสาธตการปลกขาวพนเมองพนธตางๆ และแปลงทดสอบอนๆ ในพนทดนเปรยวจด รวมถงสวน 50 ปครองราชย สวน 72 พรรษา และสวนไมมงคล 3) พนทอางเกบน าใกลบาน เนอท 1,030 ไร ตงอยตอนใตของศนยฯ สามารถจน าได 2 ลานลกบาศกเมตร เปนแหลงน าเพอการเกษตรของศนยฯ และพนทการเกษตรใกลเคยง ไดรวบรวมอนรกษพนธกรรมบวตางๆ อาท บวผน บวจงกลน บวหลวงปทม และจดเปนสถานทพกผอนหยอนใจ 4) พนทสวนยางเขาส านก เนอท 200 ไร เปนทดอนเชงเขา มการสาธตการปลกยางพารา และการผลตยางแบบครบวงจร การปลกพชแซมในสวนยางพารา และสวนทเปนพนทลมตดกบอางเกบน าไดปลกปาลมน ามนประมาณ 15 ไร


4-14


4.3.5 หนวยงานทรบผดชอบ แบงตามกลมงาน ดงน 1) กรมพฒนาทดน 2) กรมวชาการเกษตร 3) กรมปศสตว 4) กรมปาไม 5) กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพชพนธ 6) กรมประมง 7) กรมสงเสรมการเกษตร 8) ส านกงานกองทนสงเคราะหการท าสวนยาง จงหวดนราธวาส 9) กรมชลประทาน 10) กรมสงเสรมสหกรณ 11) ส านกงานเกษตรและสหกรณ จงหวดนราธวาส 12) ส านกงานพนทการศกษานราธวาสเขต 1 13) ส านกงานพนทการศกษานราธวาสเขต 2 14) ส านกงานพนทการศกษานราธวาสเขต 3 15) ส านกบรหารงานการศกษานอกโรงเรยน 16) กรมสงเสรมอตสาหกรรม 17) กรมควบคมโรค 18) ส านกงานคณะกรรมการพเศษเพอประสานงานโครงการอนเนองมาจากพระราชด าร 19) จงหวดนราธวาส 20) การทองเทยวแหงประเทศไทย 21) สถาบนวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงประเทศไทย 22) กรมการขาว 23) วทยาลยชมชนนราธวาส 24) องคกรปกครองสวนทองถน 25) กรมหมอนไหมฯ 26) การไฟฟาสวนภมภาค 27) ส านกงานพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย จงหวดนราธวาส 28) กรมพฒนาฝมอแรงงาน 29) ส านกงานพาณชย จงหวดนราธวาส 30) มหาวทยาลยสงขลานครนทร 31) กองทพภาคท 4 32) หนวยบญชาการทหารพฒนา 33) กรมแผนททหาร 34) ต ารวจภธรจงหวดนราธวาส 35) มหาวทยาลยนราธวาสราชนครนทร


4-15


4.3.6 การด าเนนงานของศนยฯ ในปงบประมาณ 2557 ศนยศกษาการพฒนาพกลทองฯ ไดรบสนบสนนงบประมาณในการด าเนนงานจาก 2 สวน คอ งบปกตของหนวยงานและงบสนบสนนจากส านกงานคณะกรรมการพเศษเพอประสานงานโครงการอนเนองมาจากพระราชด าร ใน 4 แผนงานหลกดวยกน คอ แผนงานพฒนาคณภาพการบรหารจดการ แผนงานศกษาทดลองวจยตามแนวพระราชด าร แผนงานขยายผลและถายทอดองคความรในการพฒนา และแผนงานฟนฟอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม 1) แผนงานพฒนาคณภาพการบรหารจดการ 1.1) การดแลรกษาพพธภณฑธรรมชาตทมชวต 1.2) การบรหารจดการดานการอนรกษพนธกรรมพชอนเนองมาจากพระราชด าร 1.3) การบรหารจดการดานสงเสรมการเกษตร 1.4) การบรหารจดการศนยดานศนยหมอนไหมเฉลมพระเกยรต 1.5) การบรหารจดการดานวชาการเกษตร 1.6) การบรหารจดการดานปศสตว 1.7) การบรหารจดการดานการควบคมโรคเทาชางและการสาธารณสข 1.8) การประชาสมพนธโครงการ 2) แผนงานขยายผลและถายทอดองคความรในการพฒนา 2.1) การจดท าแปลงสาธตในพนท 2.2) การพฒนาพนท 2.3) งานฝกอบรมและถายทอดเทคโนโลย 3) แผนงานฟนฟอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม 4.3.7 แผนยทธศาสตร 1) ยทธศาสตรการศกษา ทดลอง วจย ตามแนวพระราชด าร 2) การขยายผลและถายทอดองคความรในการพฒนา 3) การฟนฟอนรกษทรพยากรธรรมชาต และสงแวดลอม 4) การพฒนาคณภาพการบรหารจดการ


4-16




1 นางสายหยด เพชรสข ผอ านวยการศนยศกษาฯ 073-631033/073-631034

4.3.10 จ านวนบคลากร ชนสญญาบตร 30 คน ชนประทวน 17 คน พนกงานราชการ 27 คน พนกงานรายเดอน 25 คน พนกงานรายวน 233 คน


4-17


4.4 ศนยศกษาการพฒนาภพานอนเนองมาจากพระราชด าร

รปท 4-4 ศนยศกษาการพฒนาภพานอนเนองมาจากพระราชด าร

4.4.1 ชอและทอยส านกงาน ศนยศกษาการพฒนาภพานอนเนองมาจากพระราชด าร ต ปณ.21 บานนกเคา ต าบล หวยยาง อ าเภอเมอง จงหวดสกลนคร 47000 โทรศพท 042-747458-9 โทรสาร 042-747460 Email : [email protected] website: royal.rid.go.th/phuphan 4.4.2 ประวตความเปนมา จารกประวตศาสตรเกยวกบตนเหตปญหาของศนยศกษาการพฒนาภพานอนเนองมาจากพะราชด าร จากเอกสารขอมลสวนพระองค ททรงพระกรณาโปรดเกลาฯ พระราชทานแกส านกงาน กปร. (ส านกงานคณะกรรมการพเศษเพอประสานงานโครงการอนเนองมาจากพระราชด าร) มความตอนหนงวา “...ศนยศกษาการพฒนาภพาน อ าเภอเมอง จงหวดสกลนคร เดมเปนปาโปรง คนไปตดไมส าหรบ จงไมมน าในหนาแลง น าไหลแรงในหนาฝน ท าใหมการชะลาง (Erosion) หนาดน (Top Soil) บางลงและเกลอทอยขางใตจะขนเปนหยอมๆ...” เปนฟนและใชพนทส าหรบท าการการเกษตรกรรม ปาไมทอยเหนอพนทถกท าลายไปมาก พรอมกนน ไดพระราชทานขอมล เกยวกบปญหาของดนบรเวณศนยศกษาการพฒนาภพานฯ วา "...เปนดนทราย ดนเคม ขาดน า..." เมอวนท 25 พฤศจกายน 2525 พระบาทสมเดจพระเจาอยหวไดพระราชทาน พระบรมราชวโรกาสให ม.จ.จกรพนธเพญศร จกรพนธ องคมนตร และนายสนทร เรยวเลก อธบดกรม-ชลประทาน พรอมดวยนายเลก จนดาสวนเขาเฝาละอองธลพระบาท ณ กรมราชองครกษ สวนจตลดา ในการนไดพระราชทานพระราชด าร ใหกรมชลประทานพจารณา วางโครงการ ศนยศกษาการพฒนาภพาน ซงมวตถประสงค เพอการศกษาและทดลองงานพฒนาการเกษตรตางๆ ตามความเหมาะสมส าหรบเปนตวอยางใหราษฎรน าไป ใชปฏบตตอไป ในเดอนพฤศจกายน พ.ศ. 2526 พระบาทสมเดจพระเจาอยหวไดเสดจทอดพระเนตรตรวจสภาพพนทบรเวณ บานนานกเคา และเสดจพระราชด าเนนเขาไปถงพนทบรเวณทจะกอสรางอางเกบน าตาดไฮใหญ พระบาทสมเดจพระเจาอยหวจงพระราชทานพระราชด าร ใหพจารณาน าน าจากอางเกบน าตาดไฮใหญมาสนบสนนพนทเกษตรกร บรเวณบานนานกเคา และทรงคดเลอกพนทจดตงศนย ณ บรเวณ



4-18


บานนานกเคา ต าบลหวยยาง อ าเภอเมอง จงหวดสกลนคร ดวยพระองคเอง เพอเปนพนท ตวแทนของภมภาคทงหมด ดวยพนทนมลกษณะสภาพธรรมชาตแวดลอม และวงจรชวภาพทคลายคลงกบภมภาคโดยทวไปของภาคอสาน ดงนน ศนยศกษาการพฒนาภพานอนเนองมาจากพระราชด าร จงถอก าเนดขน เพอเปนแบบจ าลองของภาคตะวนออกเฉยงเหนอและเปนพนทสวนยอทสอดคลองกบการแกปญหา และศกษาวธการพฒนาของภมภาคนไดอยางเหมาะสม

4.4.3 วสยทศนและพนธกจ วสยทศน : อนดบหนงของพพธภณฑธรรมชาตทมชวตในวถพอเพยงของเอเชย พนธกจ : 1) ศกษาคนควา ทดลองวจย เพอหาแนวทางและวธการพฒนาดานตางๆ ทเหมาะสมสอดคลองกบภมสงคม

2) มงเนนน าองคความรและแนวทางพฒนาทเหมาะสมไปสองคกรและชมชนอยางเปนระบบ เพอความมนคงและยงยนตามแนวพระราชด าร 3) มงเนนการท างานแบบบรณาการ

4) มงเนนพฒนาระบบบรการ เพอเปนแหลงความร และแหลงทองเทยวใหประชาชนผสนใจไดเขามามาใชประโยชนในพพธภณฑธรรมชาตทมชวตไดอยางกวางขวาง และทวถง

4.4.4 พนทด าเนนการ พนททงหมด 13,300 ไร แบงออกเปน 2 สวน 1) พนทสาธตเพอพฒนาเกษตรกรรม จ านวน 2,300 ไร 2) พนทพฒนาปาไม จ านวน 11,000 ไร

4.4.5 หนวยงานทรบผดชอบ แบงตามกลมงาน ดงน กรมชลประทาน (หนวยงานหลก)

กลมวชาการ กลมขยายผล 1) กลมงานศกษาและพฒนาแหลงน า 1) กลมงานสงเสรมและพฒนาทรพยากรธรรมชาต

และสงแวดลอม 2) กลมงานศกษาและพฒนาปาไม 2) กลมงานสงเสรมและสนบสนนเศรษฐกจพอเพยง

ตามแนวพระราชด าร 3) กลมงานศกษาและพฒนาเกษตรกรรม 3) กลมงานสงเสรมและพฒนาการใชน า 4) กลมงานศกษาและพฒนาปศสตว 4) กลมงานฝกอบรมและถายทอดเทคโนโลย 5) กลมงานศกษาและพฒนาประมง 5) กลมงานสงเสรมและพฒนาคณภาพชวต 6) กลมงานศกษาและพฒนาสาธารณสข 7) กลมงานสงเสรมอาชพอตสาหกรรมในครวเรอน 8) กลมงานสงเสรมการเกษตร 9) กลมงานพฒนาชมชน


4-19


4.4.6 การด าเนนงานของศนยฯ 1) งานศกษาและพฒนาปรบปรงดน 2) งานศกษาและพฒนาปาไม 3) งานศกษาและพฒนาประมง 4) งานศกษาและพฒนาเกษตรกรรม 5) งานศกษาและพฒนาขาว 6) งานศกษาและพฒนาปศสตว 7) งานสงเสรมและพฒนาสาธารณสข 8) งานศกษาและพฒนาหมอนไหม

4.4.7 แผนยทธศาสตร 1) ดานการศกษา ทดลอง วจย 2) ดานการขยายผลพฒนา 3) ดานการบรหารจดการ 4) ดานการทองเทยวเชงอนรกษ



4-20



1 นายสรชาต มาลศร ผอ านวยการศนยศกษาฯภพาน 042-747458-9 2 นายหาญโชค บตรเวยงพนธ คร/วทยาลยเทคนคสกลนคร 086-6466626 3 นายเจษฎากร วงคเตชะ ชางไฟฟาสอสาร 089-8418027 4 นายณรงค มดทองหลาง หวหนางานขยายผล 081-999-1963

4.4.10 จ านวนบคลากร ขาราชการ 12 คน พนกงานราชการ 153 คน ลกจาประจ า 5 คน ลกจางชวคราว 300 คน



4-21


4.5 ศนยศกษาการพฒนาหวยทรายอนเนองมาจากพระราชด าร

รปท 4-5 ศนยศกษาการพฒนาหวยทรายอนเนองมาจากพระราชด าร

4.5.1 ชอและทอยส านกงาน ศนยศกษาการพฒนาหวยทรายอนเนองมาจากพระราชด าร ต าบลสามพระยา อ าเภอชะอ า จงหวดเพชรบร 76120 โทรศพท 032-593252-3 โทรสาร 032-59352 Website : www.huaysaicenter.org

4.5.2 ประวตความเปนมา ในอดตพนทแหงนมทรพยากรธรรมชาตทอดมสมบรณ มสตวปามากมายโดยเฉพาะเนอทรายอาศยอยเปนจ านวนมาก จงไดชอวา “หวยทราย” อกทงยงเปนแหลงตนน า ล าธาร เปนแหลงอาหารของราษฎร พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหวจงมพระบรมราชโองการใหประกาศเปนเขตพระราชนเวศนมฤคทายวนและหามมใหท าอนตรายสตวในพนทหวยทราย เมอวนท 7 พฤษภาคม 2467 ตอมาราษฎรไดเขามาอาศยท ากน บกรกแผวถางปา ประกอบอาชพทางการเกษตรโดยเฉพาะอยางยงการท าไรสบปะรดและใชสารเคมอยางผดวธ สงผลใหระบบนเวศนเสอมโทรมลงอยางรวดเรว ภายในระยะเวลาไมถง 40 ป ปาไมไดถกท าลายลงอยางสนเชง ท าใหฝนไมตกตองตามฤดกาล ปรมาณน าฝนลดนอยลงจนมลกษณะเปนพนทอบฝน ดนขาดการบ ารงรกษาจนเกดความไมสมดลทางธรรมชาต เกดการชะลางพงทลายของหนาดนคอนขางสง สภาพดนเกดความเสอมโทรม พชพนธไมทปลกไมสามารถเจรญเตบโตไดจากการทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวไดเสดจพระราชด าเนนทรงเยยมราษฎรในพนท เมอวนท 5 เมษายน 2526 ทรงพบเหนสภาพปญหาตางๆทเกดขนทรงมรบสงความตอนหนงวา “หากปลอยทงไวจะกลายเปนทะเลทรายในทสด” จงมพระราชด ารใหจดตงศนยศกษาศกษาการพฒนาหวยทรายอนเนองมาจากพระราชด ารขนนบแตบดนนเปนตนมา 4.5.3 วสยทศนและพนธกจ วสยทศน : ศนยศกษาการพฒนาหวยทรายอนเนองมาจากพระราชด าร เปนแหลงเรยนร ทงทางตรงและทางออม ในเรองการอนรกษฟนฟ ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม รวมทงถายทอด

http://www.huaysaicenter.org/


4-22


วชาการและเทคโนโลย ใหกบประชาชน เพอยกระดบคณภาพชวตของประชาชนหมบานรอบศนยฯ ใหมอาชพ รายได และมความสขอยางยงยน โดยด าเนนชวตตามปรชญาเศรษฐกจพอเพยง พนธกจ : 1) ด าเนนงานสนองพระราชด าร ศกษาวจยทดลองตามแนวพระราชด ารของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวและ สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯสยามบรมราชกมาร 2) รวบรวมผลการด าเนนงาน การศกษา วจย ทดลอง ตามแนวพระราชด าร น าแนวพระราชด าร และผลทไดจากการด าเนนงาน ผลจากการศกษา วจย ทดลอง ตามแนวพระราชด าร ขยายผลไปส สาธารณะชน 3) พฒนาบคลากร และการปฏบตงานของศนย ใหสามารถท างานไดอยางมประสทธภาพมากยงขน มการท างานอยางประสานสอดคลองและมการบรณาการท างานรวมกน

4.5.4 พนทด าเนนการ พนทอยทางตะวนตกของประเทศ มพนททงสน 22,627 ไร

ทศเหนอ มอาณาเขตบานบางไทรยอยจดเขาเสวยกะป ทศตะวนออก บานบางไทรยอยจดบานบอเคยะ ทศตะวนตก เขาสามพระยาจดเขาเสวยกะป ทศใต เขาสามพระยาจดบานบอเคยะ

ซงด าเนนการในพนท 4 ต าบล ไดแก ต าบลไรใหมพฒนา ต าบลหวยทรายเหนอ ต าบลชะอ า และต าบลสามพระยา โดยมหมบานเปาหมายจ านวน 18 หมบาน จ านวนครวเรอนทเขารวมในโครงการแลวจ านวน 5,108 ครวเรอน จากจ านวนครวเรอนในพนท 12,580 ครวเรอน

4.5.5 หนวยงานทรบผดชอบ เดมส านกงานต ารวจแหงชาตโดยกองบญชาการต ารวจตระเวนชานแดนมอบหมายให กองก ากบการ 1 กองบงคบการฝกพเศษ เปนหนวยรบผดชอบ ตอมาเมอมการแบงสวนราชการใหมในส านกงานต ารวจแหงชาตกองบญชาการต ารวจตระเวนชายแดน ไดเลงเหนถงความจ าเปนทจะตองมหนวยงานสนองพระราชด ารโดยตรง เพอใหการปฏบตงานมประสทธภาพยงข นและส านกงานต ารวจแหงชาตไดอนมตใหจดตง ศนยอ านวยการโครงการพฒนาตามแนวพระราชด าร กองบญชาการต ารวจตระเวนชายแดน เมอวนท 30 มถนายน 2548 เปนตนมา แบงเปนกลมงาน ดงน 1) ส านกงานศนยอ านวยการโครงการพฒนา กองบงคบการฝกพเศษ กองบญชาการต ารวจตระเวนชายแดน 2) งานชลประทาน 3) แปลงสาธตปลกผกปลอดภยจากสารพษ 4) งานพฒนาทดน 5) งานศกษาพฒนาปาไม 6) งานปศสตว 7) สาขาสถานกาชาดท 10 หวหน 8) สหกรณโคนม ชะอ า-หวยทราย 9) งานสงเสรมอาชพการเจยระไนพลอย 10) งานสงเสรมการเกษตร


4-23


11) งานประมง 12) งานปาไม 13) งานเพาะเลยงและขยายพนธสตวปา 14) งานศกษาพฒนาการขยายพนธและเพาะเลยงกบ

15) โครงการศกษาทดลองดานพชเพอสงเสรมอาชพงานวชาการเกษตร

4.5.6 การด าเนนงานของศนยฯ 1) งานบรหารศนยศกษาการพฒนาหวยทรายฯ และงานอ านวยการศนยอ านวยการโครงการพฒนา 2) งานวชาการศนยศกษาการพฒนาหวยทรายฯ รวมกบงานศกษาทดลองและขยายผล ศนยอ านวยการโครงการพฒนาฯ 3) งานขยายผลศนยศกษาการพฒนาหวยทรายฯ รวมกบงานศกษาทดลองและขยายผล ศนยอ านวยการโครงการพฒนาฯ 4) งานประชาสมพนธศนยศกษาการพฒนาหวยทรายฯ รวมกบงานศกษาทดลองและขยายผลศนยอ านวยการโครงการพฒนาฯ 5) งานพฒนาพนทและโครงสรางพนฐานตามแนวพระราชดารและงานสนบสนน ศนยอ านวยการโครงการพฒนาฯ 6) งานศกษาพฒนาปาไม ศนยศกษาการพฒนาหวยทรายฯ

4.5.7 แผนยทธศาสตร 1) ดานการศกษา ทดลอง วจย 2) ดานการขยายผลและการพฒนา 3) ดานการอนรกษและพฒนาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม 4) ดานการประชาสมพนธ

5) ดานการบรหารจดการ


4-24



4.5.9 ผใหขอมล/ผประสานงาน ล าดบ ชอ-สกล ต าแหนง/หนวยงาน โทรศพท/โทรสาร 1 พ.ต.อ.นพพล ชาตวงศ ผอ านวยการศนยศกษาฯ 032-593252-5 2 นายณฐวฒ ประสาทแกว จนท.ประสานงานหลก 081-7369158 4.5.10 จ านวนบคลากร ขาราชการชนสญญาบตร 30 คน ขาราชการชนประทวน 17 คน พนกงานราชการ 27 คน พนกงานรายเดอน 25 คน พนกงานรายวน 233 คน


4-25




4-26


4.6 ศนยศกษาการพฒนาหวยฮองไครอนเนองมาจากพระราชด าร

รปท 4-6 ศนยศกษาการพฒนาหวยฮองไครอนเนองมาจากพระราชด าร

4.6.1 ชอและทอยส านกงาน ศนยศกษาการพฒนาหวยฮองไครอนเนองมาจากพระราชด าร ต าบลปาเมยง อ าเภอดอยสะเกด จงหวดเชยงใหม 50220 โทรศพท 053-389228 - 9 ตอ 102 (ประชาสมพนธ) โทรสาร 053-389228 - 9 ตอ 101 Website : www.hongkhrai.com

4.6.2 ประวตความเปนมา ศนยศกษาการพฒนาหวยฮองไคร อนเนองมาจากพระราชด าร กอก าเนดจากการทไดรบพระราชด าร เมอวน 11 ธนวาคม พ.ศ. 2525 ทพระราชประสงคทจะใหเปนศนยกลางในการศกษา ทดลอง ทเหมาะสมกบพนทภาคเหนอ และเผยแพรแกราษฎรใหสามารถน าไปปฏบตไดดวยตวเองตอไป โดยท าการศกษาพฒนาปาไม 3 อยาง ประโยชน 4 อยาง คอ ใชสอย ไมผล ไมเชอเพลง ซงจะอ านวยประโยชนในการอนรกษดนและน า ตลอดจนคงความชมชนเอาไวเปนประโยชนอยางท 4 และ พนทตนน าล าธารใหไดผลอยางสมบรณเปนหลก โดยตนทางเปนการศกษาสภาพพนทปาไมตนน าล าธารและ ปลายทางเปนการศกษาดานการประมงตามอางเกบน าตางๆ ผสมกบการศกษาดานการเกษตรกรรม ดานปศสตวและโคนม และดานเกษตรอตสาหกรรม เพอใหเปนศนยทสมบรณแบบ กอใหเกดประโยชนตอราษฎรทจะเขามาศกษากจกรรมตางๆในศนยฯ แลวน าไปใชปฏบตอยางไดผลตอไป ดงมพระราชด ารวา "ใหศนยศกษาการพฒนาฯ ท าหนาทเสมอน "พพธภณฑธรรมชาตทมชวต" หรออกนย หนงเปน "สรปผลการพฒนา" ทประชาชนจะเขาไปเรยนรและน าไปปฏบตได"

http://www.hongkhrai.com/


4-27


4.6.3 วสยทศนและพนธกจ วสยทศ : เปนพพธภณฑธรรมชาตทมชวต ตนทางเปนปาไม ปลายทางเปนประมง ระหวางทางเปนเกษตรกรรม เพอน าไปขยายผลสประชาชนอยางยงยน ตามแนวปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง พนธกจ : 1) ศกษา ทดลอง วจย ตามแนวทางพระราชด าร

2) ขยายผลองคความรสประชาชนเพอความยงยนของชมชน 3) พฒนาแหลงน าและบรหารจดการน า 4) บรหารจดการองคกรดวยหลกธรรมาภบาล

4.6.4 พนทด าเนนการ พนทศนยศกษาการพฒนาหวยฮองไคร อนเนองมาจากพระราชด าร อ าเภอดอยสะเกด จงหวดเชยงใหม เนอท 8,500 ไร

4.6.5 หนวยงานทรบผดชอบ 1) กรมชลประทาน (หนวยงานหลก) 2) กรมวชาการเกษตร 3) จงหวดเชยงใหม 4) กรมปาไม 5) กรมสงเสรมการเกษตร 6) กรมสงเสรมอตสาหกรรม 7) กรมประมง 8) กรมการพฒนาชมชน 9) กรมอตนยมวทยา 10) กรมปศสตว จฬาลงกรณมหาวทยาลย 11) กรมการศกษานอกโรงเรยน 12) กรมพฒนาทดน 13) มหาวทยาลยเชยงใหม 14) สถาบนวจยวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงประเทศไทย

15) องคการสงเสรมกจกรรมโคนมแหงประเทศไทย แบงเปนกลมงาน ดงน

กลมวชาการ กลมขยายผล 1) กลมงานศกษาและพฒนาแหลงน า 1) กลมงานสงเสรมและพฒนาการฟนฟพนทตนน า

ล าธาร 2) กลมงานศกษาและพฒนาปาไม 2) กลมงานสงเสรมและพฒนาการใชน า 3) กลมงานศกษาและพฒนาทดน 3) กลมงานฝกอบรมและถายทอดเทคโนโลย 4) กลมงานศกษาและพฒนาปศสตว 4) กลมงานสงเสรมและพฒนาคณภาพชวต 5) กลมงานศกษาและพฒนาประมง 5) กลมงานสงเสรมและพฒนาอาชพดานเกษตร

ประมงและปศสตว 6) กลมงานศกษาและพฒนาการปลกพช


4-28


7) กลมงานศกษาและพฒนาเกษตรกรรมแบบประณต

8) กลมงานศกษาและพฒนาการเพาะเลยงกบ 9) กลมงานศกษาพฒนาและอนรกษขาว

4.6.6 การด าเนนงานของศนยฯ 1) งานศกษาและพฒนาแหลงน า 2) งานศกษาและพฒนาปาไม 3) งานศกษาและพฒนาทดน 4) งานศกษาและพฒนาการปลกพช 5) งานศกษาพฒนาและอนรกษขาว 6) งานศกษาและพฒนาเกษตรกรรมแบบประณต 7) งานศกษาและพฒนาปศสตว 8) งานศกษาและพฒนาประมง 9) งานศกษาและพฒนาการเพาะเลยงกบ 10) งานขยายผล ฝกอบรมและถายทอดเทคโนโลย 11) งานสงเสรมและพฒนาอาชพดานการเกษตร ประมงและปศสตว 12) งานควบคมและปองกนไฟปา 13) งานประชาสมพนธและเผยแพร 4.6.7 แผนยทธศาสตร 1) ดานการศกษา ทดลอง วจย 2) ดานการขยายผลสประชาชน 3) การบรหารจดการองคกรดวยหลกธรรมาภบาล


4-29




1 นายสรช ธนศลป ผอ านวยการศนยศกษาฯหวยฮองไคร

053-389230

2 นายอธยา อรรณพเพชร หวหนากลมงานศกษาและพฒนาแหลงน า

053-389228-9 ตอ 108

3 นายพเศษ อนแสง เจาหนาทฝายปฏบตการเครองกล 4 น.ส.จราภรณ มวาสนา หวหนางานศกษาและพฒนาปาไม 053-389228-9 ตอ 115 5 คณเกศสดา ปนไชย ผประสานงานขอมลศนยศกษาฯ 053-389228 ตอ 108

085-7069076 4.6.10 จ านวนบคลากร ขาราชการ 12 คน พนกงานราชการ 194 คน ลกจางประจ า 4 คน ลกจางชวคราว 180 คน


4-30




5-1


บทท 5 เทคโนโลยพลงงานทดแทนทง 5 ดาน

ในหวขอน เปนการศกษาเทคโนโลยพลงงานทดแทนในพนทศนยการศกษาการพฒนาอน

เนองมาจากพระราชดารทง 6 แหง โดยทาการศกษาและรวบรวมขอมลทางเทคโนโลยพลงงานทดแทน 5 ดาน อนประกอบดวย พลงงานลม พลงงานแสงอาทตย พลงงานนาขนาดเลก พลงงานแกสชวภาพ และพลงงานชวมวล จากแหลงขอมล ตางๆอนประกอบดวย Research Report, การวจยเชงปฏบตการ (Action Research), บทความทางวชาการ, วทยานพนธ, ปญหาพเศษ (Special Problem), IS report, ทเกยวของกบพลงงานทางเลอกดงกลาว ซงถกดาเนนการในประเทศไทยยอนหลง 5 ป โดยใหครอบคลมประเดนตางๆ เพอเปนขอมลพจารณาถงความเหมาะสม ความเปนไปไดในการพฒนาโครงการดานพลงงานทดแทน สาหรบประเทศไทยและพนทศนยศกษาการพฒนาอนเนองมาจากพระราชดาร 5.1 พลงงานลม ลม เกดจากความแตกตางของอณหภมและความกดอากาศในแตละตาแหนง ซงเปนผลมาจากการแผรงสความรอนของดวงอาทตยมายงโลก ทาใหแตละตาแหนงบนพนโลกไดรบปรมาณความรอนไมเทากน โดยบรเวณใดทมอณหภมสงหรอความกดอากาศตา อากาศในบรเวณนนกจะลอยตวขนสง อากาศจากบรเวณทเยนกวาหรอมความกดอากาศสงกวาจะเคลอนทเขามาแทนท ซงการเคลอนทของมวลอากาศน คอ ลมนนเอง และจากการเคลอนทของมวลอากาศดงกลาวทาใหเกดเปนพลงงานจลนทสามารถนามาประยกตใชประโยชนได ซงลมสามารถจาแนกตามธรรมชาตการเกดไดเปน 2 ประเภท คอ 1) ลมบก-ลมทะเล เกดจากความแตกตางของอณหภมบรเวณทะเลกบชายฝง โดยลมทะเลจะเกดขนในเวลากลางวน เพราะบนฝงมอณหภมสงกวาบรเวณทะเล จงทาใหเกดลมจากทะเลพดเขาสชายฝง สวนลมบกเกดในเวลากลางคน เพราะบรเวณทะเลจะมอณหภมสงกวาบนฝง ทาใหเกดลมจากฝงพดออกสทะเล 2) ลมภเขา-ลมหบเขา เกดจากความแตกตางของอณหภมระหวางสนเขาและหบเขา โดยลมภเขาจะพดจากสนเขาลงไปสหบเขาในเวลากลางคน เนองจากบรเวณสนเขาอยในทสงกวาจงเยนเรวกวาหบเขา ดงนนจงมลมพดลงจากยอดเขาสหบเขา สวนลมหบเขาจะพดจากหบเขาขนไปสสนเขาโดยเกดขนในเวลากลางวน เนองจากบรเวณหบเขาเบองลางจะมอณหภมตากวายอดเขาจงมลมพดขนไปตามความสงของสนเขา 5.1.1 หลกการท างานของกงหนลม ลมทจะนามาใชประโยชนในการหมนกงหนลมเพอเปนตนกาลงใหกบเครองจกรตางๆ หรอเพอการผลตไฟฟานนเปนลมทเกดขนบรเวณใกลพนผวโลก เรยกวา ลมผวพน ซงหมายถงลมทพดอยภายใตความสงประมาณ 1 กโลเมตรเหนอพนดน การใชประโยชนจากลมควรจะเรมตนทระดบความสงมากกวา 10 เมตรขนไป เนองจากแรงเสยดทานจะลดลง ทาใหความเรวลมจะเพมขนตามระดบความสง ซงความเรวลมมการเปลยนแปลงขนอยกบระดบความสงและสภาพภมประเทศ เชนเดยวกนกบทศทางของลม ซงกงหนลมจะทางานไดดหรอไมนนจะขนอยกบทศทางลมและความเรวลม โดยทความเรวลมตาในชวง 1–3 เมตรตอวนาท กงหนลมจะยงไมทางานจงยงไมสามารถผลตไฟฟาออกมาได ทความเรวลมระหวาง 2.5–5 เมตรตอวนาท กงหนลมจะเรมทางานเรยกชวงนวาชวงเรมความเรวลม (cut in wind speed) และทความเรวลมชวงประมาณ 12–15 เมตรตอวนาท เปนชวงทเรยกวาชวงความเรวลม (nominal หรอ rate


5-2


wind speed) ซงเปนชวงทกงหนลมทางานอยบนพกดกาลงสงสดของตวมนเอง และในชวงทความเรวลมสงกวา 25 เมตรตอวนาท กงหนลมจะหยดทางานเนองจากความเรวลมสงเกนไปซงอาจทาใหเกดความเสยหายตอกลไกของกงหนลมได ในการนาพลงงานลมมาใชสามารถทาไดโดยใชกงหนลม โดยเมอมลมพดมาปะทะกบใบพดของกงหนลม กงหนลมจะทาหนาทเปลยนพลงงานจลนไปเปนพลงงานกลโดยการหมนของใบพด กาลงจากการหมนของใบพดนจะถกสงผานตามแกนหมน และสามารถนาพลงงานกลทไดจากการหมนของแกนหมนมาประยกตใชประโยชนตามความตองการ เชน การใชเปนตนกาลงในการขบเครองจกร (โรงส,เครองสบนา) หรอ ในสวนของการผลตไฟฟากสามารถทาไดโดยนากาลงจากการหมนของแกนหมนมาขบเครองกาเนดไฟฟาเพอผลตเปนกระแสไฟฟาออกมาใชประโยชน

5.1.2 ชนดของกงหนลม กงหนลมแบบตางๆทใชกนอยตงแตสมยโบราณมหลายแบบซงสามารถจาแนกตามลกษณะการวางตวของแกนหมนเปน 2 ประเภทใหญ ๆ ไดแก 1) กงหนลมแกนตง (Vertical axis wind turbine) คอ กงหนลมทมแกนหมนอยในแนวตงฉากกบพน กงหนลมแบบนสามารถรบลมไดทกทศทางโดยไมตองปรบมมของแกนหมนเม อทศทางของลมเปลยน กงหนลมชนดนมความสะดวกในการตดตง เนองจากอปกรณรวมตางๆทตดตง เชน เครองกาเนดไฟฟา และปมนา สามารถวางไวไดบนพน กงหนลมแกนตง สามารถแบงไดเปน 2 แบบ ตามลกษณะของแรงทกระทากบใบพด ไดแก กงหนลมทขบดวยแรงฉด และกงหนลมทขบดวยแรงยก มรายละเอยดดงตอไปน

รปท 5-1 กงหนลมแกนตงแบบตางๆ

2) กงหนลมแกนนอน (Horizontal axis wind turbine) คอ กงหนลมทมแกนหมนอยในแนวขนานกบพน แรงทกระทาบนใบพดเกดจากแรงยก กงหนลมแกนนอนมจานวนใบพดตงแต 1 ถง 50 ใบ มทงกงหนแบบหนหนาหาลม และกงหนแบบหนหลงหาลม กงหนลมทงสองแบบมทงขอเดนและขอดอย คอ


5-3


กงหนแบบหนหนาหาลมตองการใบพดทมความแขงแรงเพอลดความเสยงทใบพดโกง (deflection) ไปชนหรอเสยดสกบเสา กระแสลมถกรบกวนนอยกวา แตตองการระบบบงคบทศทางเพอควบคมใหกงหนลมหนหนาเขารบลมอยางตรง ๆ ตลอดเวลาแมวากระแสลมจะเปลยนทศทางกตาม สาหรบกงหนแบบหนหลงหาลม สามารถใชใบพดทมความยดหยนมากกวา ในทางทฤษฎแลวกงหนจะปรบทศทางตามการเปลยนทศทางของกระแสลมอยางอตโนมต แตกระแสลมถกรบกวนมากกวาจากการไหลผานเสาและเนเซลกอนเขาใบพด ดงนนจงนยมใชกงหนแบบหนหนาหาลม นอกจากนกงหนลมแกนนอนบางชนดมหางเสอเพอควบคมทศทาง และความเรวรอบของกงหนลมใหหมนดวยความเรวคงท โดยมการออกแบบรปรางและใบกงหนแตกตางกนออกไป เพอใหกงหนลมสามารถทางานไดมประสทธภาพสงสดและเหมาะสมกบพนทใชงาน กงหนลมแกนนอน มลกษณะดงแสดงใน รปท 5-2

รปท 5-2 กงหนลมแกนนอนแบบตางๆ

5.1.3 สวนประกอบทส าคญของกงหนลม กงหนลมโดยทว ๆ ไปมสวนประกอบสาคญ ดงตอไป

ใบกงหน เปนสวนประกอบทสาคญทสดของกงหนลม เนองจากเปนสวนทปะทะกบแรงลมโดยตรงทาใหเกดพลงงานกล กงหนลมอาจมใบกงหนตงแตหนงใบจนถงหลายสบใบ ซงจานวนใบจะมผลกบแรงบดในลกษณะแปรผนตรง กงหนทมจานวนใบมากแรงบดสงความเรวรอบจะตาเหมาะสาหรบการสบนา สวนกงหนทจานวนใบนอยแรงบดตาความเรวรอบจะสงเหมาะสาหรบการผลตไฟฟา วสดทนามาใชทาใบกงหนจะตองมนาหนกเบาและมความแขงแรง

ระบบควบคม ในชดของกงหนลมโดยทวไปม 2 ระบบ ไดแก ระบบควบคมทศทางกงหนลมในการรบลม สวนใหญใชเปนหางเสอ และระบบควบคมความเรวของใบพดเพอใชควบคมความเรวของใบพดและเพลาแกนหมนของกงหน ขณะผลตกระแสไฟฟา หรอหยดเครองซอมบารง และเปนชดปองกนความเสยหายจากการหมนดวยความเรวรอบเกนขณะเกดลมกรรโชกแรง


5-4


ระบบสงกาลง การสงกาลงจากใบกงหนตองผานระบบสงกาลง เชน เฟองหรอระบบไฮดรอลก ททาหนาทปรบเปลยนและควบคมความเรวในการหมน ระหวางเพลาแกนหมนกบเพลาของเครองจกรตาง ๆ

หอคอยหรอเสา ทาหนาทยดกงหนลมใหอยในระดบทตองการเพอรบกระแสลมไดแรงและทกทศทาง หอคอยตองเปนโครงสรางทแขงแรงทสามารถรบนาหนกและแรงสนสะเทอนจากตวกงหนทปะทะกบแรงลมได

5.2 พลงงานแสงอาทตย พลงงานแสงอาทตยพลงงานทยงใหญทรงพลงและสาคญตอการดาเนนชวตของสงมชวตบนโลก ทาความรจกกบพลงงานทยงใหญและเรยนรเพอจดประกายใหใชประโยชนจากพลงงานอนทรงคณคา เพออนาคตแหงพลงงานทางเลอกใหม ทสะอาด ปลอดภย และเปนมตรกบสงแวดลอม ดวงอาทตยเปนแหลงกาเนดพลงงานทมความสาคญทสดตอสงมชวตทงหลายบนโลกน ดวงอาทตยมลกษณะเปนกลมแกสทรงกลม มขนาดเสนผานศนยกลาง 1.39x106 km อยหางจากโลกคดเปนระยะทางเฉลย 1.496x108 km และดวงอาทตยหมนรอบตวเองหนงรอบใชเวลาเทากบ 28 วน พลงงานทเกดขนบนดวงอาทตย เปนผลทเกดจากปฏกรยาเทอรโมนวเคลยรฟวสชน (Thermonuclear Fusion) และทาใหมวลของดวงอาทตยลดลงประมาณ 4x109 kg/s ในขณะเดยวกนกจะปลดปลอยพลงงานออกมาในอตรา 3.85x1023 kW และจากปรมาณดงกลาวจะมพลงงานตกกระทบลงสโลกในอตรา 1.79x1014 kW ซงสามารถเทยบเปนพลงงานทไดรบในหนงป คอ 1.51x1018 kW–h การปลดปลอยพลงงานจากดวงอาทตย เปนไปอยางสมาเสมอในชวง 500 ลานปทผานมา และคาดวาจะเปนไปในอตราดงกลาวอยางนอยอก 50 ลานปตอไป การเปลยนแปลงของอตราการปลดปลอยพลงงานจากดวงอาทตยจะแตกตางกนไมเกนหนงเทาตลอดชวอายขยของดวงอาทตย นอกจากนนวงโคจรรอบดวงอาทตยเกอบจะเปนวงกลม ความแตกตางระหวางระยะทใกลทสดไมถง 3% เปนผลใหพลงงานจากดวงอาทตยซงตกกระทบเหนอชนบรรยากาศของโลกมคาแตกตางกนไมมากนกในรอบป (อนตร, 2552) 5.2.1 ศกยภาพพลงงานแสงอาทตยของประเทศไทย ประเทศไทย ศกยภาพพลงงานแสงอาทตย ในบรเวณตาง ๆ โดยเฉลยทงปสามารถจาแนกเปอรเซนต ของพนทตามความเขมรงสดวงอาทตยทไดรบ พบวา 14.3% ของพนททงหมดของประเทศมศกยภาพพลงงานแสงอาทตยสง คอไดรบรงสดวงอาทตยรายวนเฉลยตอป ในชวง 19-20 MJ/m2-day และ 50.0% ของพนททงหมดไดรบรงสดวงอาทตยในชวง 18-19 MJ/m2-day ซงถอวามศกยภาพแสงอาทตยคอนขางสง สวนบรเวณทมศกยภาพภาพคอนขางตามเพยง 0.5% ของพนททงหมด เมอทาการเฉลยความ เขมของดวงอาทตยทวประเทศจากทกพนทเปนคารายวนเฉลยตอปจะไดเทากบ 18.2 MJ/m2-day และจดไดวาประเทศไทยมศกยภาพสงเมอเทยบกบประเทศอนๆ เชน อนเดย ออสเตรย อเมรกา และอนๆ (สานกพฒนาพลงงานแสงอาทตย, มปป) การใชประโยชนจากพลงงานแสงอาทตยนาเสนอในรปแผนทศกยภาพพลงงานแสงอาทตย สาหรบ ประเทศไทยมแผนทศกยภาพพลงงานแสงอาทตยของกรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน (กรมพฒนาและสงเสรมพลงงาน) จดทาขนในป พ.ศ. 2542 โดย มหาวทยาลยศลปากร รปท 5-4 แสดง ศกยภาพพลงงานแสงอาทตยเฉลยรายป ในแตละเดอนนนการกระจายของความเขมรงสอาทตยตาม บรเวณตางๆของประเทศไดรบอทธพลสาคญจากลมมรสมตะวนออกเฉยงเหนอและลมมรสม


5-5


ตะวนตก เฉยงใต และพนทสวนใหญของประเทศไดรบรงสอาทตยสงสดระหวางเดอนเมษายน และพฤษภาคม โดยมคาอยในชวง 5.54 ถง 6.65 กโลวตต-ชวโมงตอตารางเมตร-วน

รปท 5-3 แผนทศกยภาพพลงงานแสงอาทตยสาหรบประเทศไทย จดทาในป พ.ศ. 2542 (หนวย: กโลวตต

ชวโมงตอตารางเมตร-วน)

ในกรณของประเทศไทย ศกยภาพพลงงานแสงอาทตยในบรเวณตาง ๆ โดยเฉลยทงปสามารถแสดงไดดวย แผนทศกยภาพพลงงานแสงอาทตยเฉลยทงปดงรปท 5-3 จากรปจะเหนวาบรเวณทมศกยภาพพลงงานแสงอาทตยสงแผ เปนบรเวณกวางทางตอนลางของภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และตอนบนของภาคตะวนออกเฉยงเหนอทจงหวดอดรธาน รวมทงบางสวนของภาคกลาง สาหรบสวนทเหลอจะมศกยภาพลดหลนกนตามทแสดงในแผนท เมอทาการจาแนก เปอรเซนตของพนทตามความเขมรงสดวงอาทตยทไดรบ จะไดผลดงรปท 5-4


5-6


รปท 5-4 แสดงเปอรเซนตของพนททไดรบรงสดวงอาทตยทระดบตาง ๆ

จากรปจะเหนวา 14.3% ของพนททงหมดของประเทศมศกยภาพพลงงานแสงอาทตยสง คอไดรบรงส ดวงอาทตยรายวนเฉลยตอปในชวง 19-20 MJ/m2-day และ 50.0% ของพนททงหมดไดรบรงสดวงอาทตยในชวง 18-19 MJ/m2-day ซงถอวามศกยภาพแสงอาทตยคอนขางสง สวนบรเวณทมศกยภาพคอนขางตามเพยง 0.5% ของพนท ทงหมด เมอทาการเฉลยความเขมรงสดวงอาทตยทวประเทศจากทกพนทเปนคารายวนเฉลยตอปจะไดเทากบ 18.2 MJ/m2-day จากการนาคาดงกลาวมาเปรยบเทยบกบขอมลจากประเทศอน ๆ ดงรปท 5-5 จะเหนวาประเทศไทยม ศกยภาพพลงงานแสงอาทตยคอนขางสง


5-7


รปท 5-5 แสดงการเปรยบเทยบความเขมรงสดวงอาทตยรายวนเฉลยตอปทประเทศตาง ๆ ไดรบ

การนาพลงงานแสงอาทตยมาใชประโยชนจาเปนตองทราบการแปรคาในรอบปของความเขมรงสดวงอาทตยดวย จากรปท 5-6 แสดงใหเหนถงการแปรคาความเขมรงสดวงอาทตยในรอบป

รปท 5-6 แสดงการแปรคาความเขมรงสดวงอาทตยรายวนเฉลยรายเดอน โดยเฉลยทกพนททวประเทศ


5-8


จากรปท 5-6 จะเหนวาคารงสดวงอาทตยแปรคาในรอบปอยในระหวาง 16-22 MJ/m2-day โดยมคาคอย ๆ เพมขนตงแตเดอนมกราคมและสงสดในเดอนเมษายน แลวคอยลดลงตาสดในเดอนธนวาคม การเปลยนแปลงนถอวามไมมากนกซงเปนผลดตอการนาพลงงานแสงอาทตยมาใช เนองจากอปกรณพลงงานแสงอาทตยบางชนด เชน การผลตไฟฟาดวยพลงงานแสงอาทตยระบบ concentrator จะใชประโยชนจากรงสตรงดวงอาทตยเทานน โดยไมสามารถใชประโยชนจากรงสกระจายได ดงนน นอกจากทราบขอมลปรมาณรงสรวมแลวเราจาเปนตองทราบศกยภาพรงสตรงดวงอาทตยดวย จากการวเคราะหโดยใช ขอมลภาพถายดาวเทยม พบวาในชวงเดอนมกราคมถงเมษายน พนทสวนใหญของประเทศไดรบรงสตรงคอนขางสง (14-17 MJ/m2-day) ทงนเพราะชวงเวลาดงกลาวเปนชวงฤดแลง (dry season) ทองฟาสวนใหญแจมใสปราศจากเมฆ รงสดวงอาทตยสวนใหญจงเปนรงสตรง ตงแตเดอนพฤษภาคมเปนตนไป รงสตรงจะคอยๆ ลดลงจนถงเดอนกนยายน ทงนเพราะชวงเวลาดงกลาวประเทศไทยไดรบอทธพลจากลมมรสมตะวนตกเฉยงใต ทองฟามกมเมฆปกคลมทาใหรงส ตรงมคาลดลง หลงจากนนรงสตรงในตอนกลางภาคเหนอ และภาคตะวนออกเฉยงเหนอจะคอยๆ เพมขนจากเดอน ตลาคมจนถงเดอนธนวาคม เพราะชวงเวลาดงกลาวประเทศไทยไดรบอทธพลจากลมมรสมตะวนออกเฉยงเหนอ ทองฟา สวนใหญในภาคกลาง ภาคเหนอ และภาคตะวนออกเฉยงเหนอคอนขางแจมใส รงสตรงทรบจงมคาสง สาหรบชวงเวลา เดยวกน ภาคใตยงคงมคารงสตรงตา เนองจากลมมรสมตะวนออกเฉยงเหนอทพดผานอาวไทยจะนาความชนมายง ภาคใตทาใหมเมฆมากและมฝนตกรงสตรงจงมคาตา เมอพจารณาพลงงานรงสตรงทไดรบรวมทงป (รปท 5-7) จะเหนวาบรเวณทไดรบรงสตรงสงสด จะอยใน ภาคกลางและภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนลางในพนทบางสวน โดยพนทดงกลาวไดรบรงสตรงตอไปในชวง 1,350-1,400 KWh/m2-yr

รปท 5-7 ศกยภาพพลงงานความเขมรงสตรงของประเทศไทย


5-9


การแจกแจงระดบของรงสตรงในชวงตางๆ โดยหาวารงสตรงในระดบนนๆ ครอบคลมพนทกเปอรเซนตของ พนททงหมด รปท 5-8 พบวาการแจกแจงดงกลาวมลกษณะไมสมมาตร โดยเอยงเอนไปทางคารงสตรงทมคามาก และบรเวณทมความเขมรงสตรงสงสด (1,350-1,400 KWh/m2-yr) ครอบคลมพนท4.3% ของพนททงหมดของประเทศ ซงสวนใหญ อยทบางสวนของภาคกลางและภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนลาง

รปท 5-8 การแจกแจงของรงสตรงตามพนท

5.2.2 การแผรงสของพระอาทตย (Solar radiation) อนตร (2552) การแผรงสจากดวงอาทตยนอกชนบรรยากาศโลกจะมคาเฉลยเทากบ 1,353 W/m2 โดยจะมคาการแผรงสเฉลยอยระหวาง 1,350-1,440 W/m2 คาการแผรงสดงกลาวเราเรยกวา คาคงทสรยะ (Solar Constant) ซงกคอ คาอตราการตกกระทบของพลงงานแสงอาทตยตอหนวยพนทในทศทางตงฉากกบดวงอาทตยนอกชนบรรยากาศโลกและจะมคาแตกตางกนออกไปในแตละเดอน โดยมคาแปรผนไปตามชวงความยาวคลนของรงสซงอยในรปของคลนแมเหลกไฟฟา ประกอบไปดวย รงสชวงคลนยาว ไดแก รงสอนฟราเรด (Infrared) จนถงรงสชวงคลนสน ไดแก รงสอลตราไวโอเลต (Ultraviolet) รงสดวงอาทตยในชวงคลนตางๆ ทแผมายงโลก โดยผานชนบรรยากาศตางๆ ของโลก จะถกดดซบ (Absorbed) และทาใหกระจดกระจาย (Scattered) อยในชนบรรยากาศของโลก การดดกลนพลงงานการแผรงสโดยชนบรรยากาศของโลกจะเกดขนอยตลอดเวลา และมลกษณะทสาคญ ดงตอไปน 1) รงสชวงคลนสน สวนใหญจะเปนรงสอลตราไวโอเลต (Ultraviolet) โดยมชวงความยาวคลนตากวา 300 nm พลงงานรงสของดวงอาทตยจะถกดดกลนและถกทาใหลดลงในเขตบรรยากาศชน Ionosphere โดยแกสไนโตรเจน ออกซเจน และแกสโอโซน ซงทาใหเกดการเปลยนแปลงคาระดบ


5-10


พลงงานของอเลกตรอน (Electron Transition) ในอะตอมหรอในโมเลกลของแกสดงกลาว จงทาใหรงสดวงอาทตยทตกกระทบลงบนผวโลก เกอบจะไมมพลงงานของรงสในชวงคลนนเหลออยเลย 2) รงสชวงคลนทมองเหนได (Visible) จะถกดดกลนดวยโมเลกลของแกสคารบอนไดออกไซด แกสโอโซน แกสออกซเจน และไอนา 3) รงสชวงคลนยาว รงสในชวงคลนนสวนใหญจะเปนรงสอนฟราเรด (Infrared) มการดดกลนรงสอนเนองมาจากการหมนและการสนสะเทอนของ Polyatomic Molecule ซงไดแก นา ทความยาวคลนประมาณ 700, 800, 900, 1,400, 1,900, 2,700, 3,200 nm และแกสคารบอนไดออกไซด ทความยาวคลนประมาณ 1,600, 2,000, 2,700, 4,300 nm การดดกลนรงสดงกลาวจะเกดขนในชนบรรยากาศดานลางซงมความหนาประมาณ 50 กโลเมตร และพลงงานทถกดดกลนจะทาใหเกดความรอนขนในชนของบรรยากาศ ทระยะความยาวคล นระหวาง 8,000–12,000 nm บรรยากาศจะโปรงใส รงสในชวงคลนนเรยกวา Atmosphere Window ทความยาวคลนสงกวาน รงสดวงอาทตยจะถกดดกลนเกอบหมดดวยนาในรปของไอนาและแกสคารบอนไดออกไซด 5.2.3 การแผรงสนอกชนบรรยากาศโลก (Extraterrestrial Radiation, IO) ในการศกษาถงผลของชนบรรยากาศทมตอการแผรงสของดวงอาทตยนน จะตองพจารณาถงความหนาของบรรยากาศทขวางกนทางเดนของรงสดวย ซงเราเรยกวา Air Mass (AM) คอ ทางเดนของรงสอาทตยผานชนบรรยากาศ โดยพจารณาวาถาแสงมาในแนวดงทระดบนาทะเลจะมคาเปน 1 เมอดวงอาทตยอยตรงศรษะเราพอด นนคอ มทศตงฉากกบแนวระดบหรอมมซนทซ (Zenith Angle, Z) เทากบศนย และ AM มคาเทากบ 2 เมอ Z = 60o และ AM มากกวา 3 เมอดวงอาทตยอยในระดบขอบฟา และเทากบศนยเมออยนอกเขตบรรยากาศโลก ดวงอาทตยจะมอตราการแผรงสคอนขางจะคงทตลอดเวลาแตรงสดวงอาทตยนอกชนบรรยากาศโลกจะมการเปลยนแปลงเปนคาบในรอบป เนองดวยปจจยดงน 1) ผลกระทบจากระยะหางระหวางโลกกบดวงอาทตย โลกโคจรรอบดวงอาทตยเปนวงรในทศทางทวนเขมนาฬกา ขณะเดยวกนกจะหมนรอบตวเองในทศทางทวนเขมนาฬกาดวย ในวนท 3 มกราคมของทกป โลกจะอยหางจากดวงอาทตยเปนระยะทางทนอยทสดประมาณ 147.1x106 km และในวนท 4 กรกฎาคมของทกป โลกจะอยหางจากดวงอาทตยเปนระยะทางทมากทสดประมาณ 152x106 km ดงนนความเขมของรงสดวงอาทตยนอกชนบรรยากาศโลกจงมคา เปลยนแปลงตลอดเวลา ขนอยกบระยะหางระหวางโลกกบดวงอาทตย ทเปนเชนนเนองจากโลกโคจรรอบดวงอาทตยจะมระยะทางเปลยนแปลงอยตลอดเวลา 2) การกระจดกระจายของแสง รงสดวงอาทตย จะถกทาใหเกดการกระจดกระจายเนองจากโมเลกลของอากาศ ไอนา ฝนและละออง 3) การดดกลนรงส การดดกลนรงสเนองจากแกสออกซเจน โอโซน คารบอนไดออกไซด และความชนในบรรยากาศ 4) ผลกระทบจากมมเดคลเนชน หรอมมบายเบน เปนมมทเกดจากแกนหมนของโลก โดยเทยบกบแกนตงฉากของระนาบสรยะวถ (Ecliptic Plane) จะมคาเปลยนแปลงอยระหวาง +23.45 ถง 23.45 ในชวงระยะเวลาหนงรอบป ระนาบสรยะวถ กคอ ระนาบซงดวงอาทตยปรากฏเคลอนทไปรอบโลกนนเอง หรอกลาวอกนยหนงกคอ ระนาบทางโคจรของโลกรอบดวงอาทตย ระนาบเสนศนยสตร (Equatorial Plane) ของโลกจะเอยงทามม 23.45 กบระนาบสรยะวถในวนท 21 มนาคม และวนท 23


5-11


กนยายนของทกป แกนของโลกจะอยในระนาบซงตงฉากกบเสนตรงทลากจากดวงอาทตย เมอโลกหมนรอบตวเองดวงอาทตยจะปรากฏอยเหนอขอบฟา 12 ชวโมง และใตขอบฟา 12 ชวโมง นนคอเวลากลางวนจะเทากบเวลากลางคน เราเรยกตาแหนงทงสองวา Equinoxes หลงจากวนท 21 มถนายน โลกจะหนขวเหนอเขาหาดวงอาทตยมากทสด ทาใหซกโลกดานเหนอไดรบแสงอาทตยมากและยาวนาน เปนผลทาใหเวลากลางวนยาวกวาเวลากลางคน เฉพาะตงแตเสนรงท 66.5 องศาเหนอ ถงขวโลกเหนอเปนเวลากลางวน 24 ชวโมง ขณะเดยวกนตงแตเสนรงท 66.5 องศาใต ถงขวโลกใตจะเปนเวลากลางคน 24 ชวโมง และในวนท 21 ธนวาคม โลกจะหนขวเหนอออกจากดวงอาทตยมากทสด ดงนนซกโลกเหนอจงมเวลากลางวนสนกวาเวลากลางคน 5.2.4 การแผรงสในชนบรรยากาศโลก (Terrestrial Radiation, IN) รงสดวงอาทตยเมอเดนทางเขาสชนบรรยากาศโลก ประกอบดวยรงสตางๆ ดงตอไปน 1) รงสตรง (Beam หรอ Direct Radiation) คอรงสทไดรบจากดวงอาทตยโดยไมมการกระจาย (Scattering) โดยชนของบรรยากาศ มทศทางแนนอนทเวลาใดเวลาหนง นนคออยในแนวของลาแสงของดวงอาทตย 2) รงสกระจาย (Diffuse Radiation) คอรงสของดวงอาทตยสวนทถกสะทอนและกระจดกระจายเมอรงสอาทตยกระทบกบบรรยากาศโลก โดยแกส ฝนละออง และสงตางๆ ทอยในทางเดนของลาแสงกอนตกกระทบบนพนผวรบแสง รงสกระจายจะมาจากทกทศทกทางในทองฟา 3) รงสรวม (Total หรอ Global Radiation) เปนผลรวมของรงสตรงและรงสกระจาย ซงจากดเฉพาะคลนแมเหลกไฟฟาชนดคลนสน (ไมเกน 3 µm) ไมรวมพลงงานคลนยาวทไดจากการแผรงสของโลกและบรรยากาศ ในกรณทผวรบแสงเปนพนระนาบในแนวนอน รงสรวมจะประกอบดวย รงสตรงจากทองฟาและรงสกระจายจากทองฟาเทานน คอ ครงวงกลมของทองฟานนเอง รงสรวมในกรณนเราเรยกวา Global Radiationเมอผวรบแสงเปนพนระนาบเอยง รงสรวมจะประกอบดวย รงสตรงจากทองฟา รงสกระจายจากทองฟา และรงสกระจาย (สวนใหญเปนการสะทอน) จากผวโลก รงสรวมนเรยกวา Total Radiation 5.2.5 แฟกเตอรความขนมว (Turbidity Factor) การแผรงสดวงอาทตยมายงโลกจะตองผานบรรยากาศชนตางๆ ซงประกอบไปดวยแกสตางๆ ไอนา โอโซน เปนตน ทาใหรงสดวงอาทตยมายงโลกมคาแตกตางกนออกไป และระยะทางการแผรงสจากดวงอาทตยมายงโลก มคาเปลยนแปลงอยตลอดเวลาตามวนและเวลาทเปลยนไป จงทาใหการแผรงสดวงอาทตยในชนบรรยากาศโลกเปลยนแปลงตามไปดวย เราจงกาหนดคาแฟกเตอรทมผลตอการแผรงสดวงอาทตยในชนบรรยากาศโลกวาแฟกเตอรความขนมว 5.2.6 เทคโนโลยการผลตพลงงานจากแสงอาทตย 1) เซลลแสงอาทตย เซลลแสงอาทตยถกสรางขนมาครงแรกในป ค.ศ. 1954 (พ.ศ. 2497) โดย แชปปน (Chapin) ฟลเลอร (Fuller) และเพยสน (Pearson) แหงเบลลเทลเลโฟน (Bell Telephone) โดยทง 3 ทานนไดคนพบเทคโนโลยการสรางรอยตอ พ-เอน (P-N) แบบใหม โดยวธการแพรสารเขาไปในผลกของซลกอน จนไดเซลลแสงอาทตยอนแรกของโลก ซงมประสทธภาพเพยง 6% ซงปจจบนนเซลลแสงอาทตยไดถกพฒนาขนจนมประสทธภาพสงกวา 15% แลว ในระยะแรกเซลลแสงอาทตยสวนใหญจะใชสาหรบโครงการดานอวกาศ ดาวเทยมหรอยานอวกาศทสงจากพนโลกไปโคจรในอวกาศ กใชแผงเซลลแสงอาทตย


5-12


เปนแหลงกาเนดพลงไฟฟา ตอมาจงไดมการนาเอาแผงเซลลแสงอาทตยมาใชบนพนโลกเชนในปจจบนน เซลลแสงอาทตยในยคแรกๆ สวนใหญจะมสเทาดา แตในปจจบนนไดมการพฒนาใหเซลลแสงอาทตยมสตางๆ กนไป เชน แดง นาเงน เขยว ทอง เปนตน เพอความสวยงาม (การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย, มปป) 2) ชนดของเซลลแสงอาทตย เซลลแสงอาทตยจะแบงออกเปน 2 กลมใหญๆ คอ - กลมเซลลแสงอาทตยททาจากสารกงตวนาประเภทซลคอน จะแบงตามลกษณะของผลกทเกดขน คอ แบบทเปน รปผลก (Crystal) และแบบทไมเปนรปผลก (Amorphous) แบบทเปนรปผลก จะแบงออกเปน2 ชนด คอ ชนดผลกเดยวซลคอน (Single Crystalline Silicon Solar Cell) และ ชนดผลกรวมซลคอน (Poly Crystalline Silicon Solar Cell) แบบทไมเปนรปผลก คอ ชนดฟลมบางอะมอรฟสซลคอน (Amorphous Silicon Solar Cell) - กลมเซลลแสงอาทตยททาจากสารประกอบทไมใชซลคอน ซงประเภทน จะเปนเซลลแสงอาทตยทมประสทธภาพสงถง 25% ขนไป แตมราคาสงมาก ไมนยมนามาใชบนพนโลก จงใชงานสาหรบดาวเทยมและระบบรวมแสงเปนสวนใหญ แตการพฒนาขบวนการผลตสมยใหมจะทาใหมราคาถกลง และนามาใชมากขนในอนาคต 3) สวนประกอบของเซลลแสงอาทตย แรงเคลอนไฟฟาทผลตขนจากเซลลแสงอาทตยเพยงเซลลเดยวจะมคาตามาก การนามาใชงานจะตองนาเซลลหลาย ๆ เซลล มาตอกนแบบอนกรมเพอเพมคาแรงเคลอนไฟฟาใหสงขน เซลลทนามาตอกนในจานวนและขนาดทเหมาะสมเรยกวา แผงเซลลแสง อาทตย (Solar Module หรอ Solar Panel) การทาเซลลแสงอาทตยใหเปนแผงกเพอความสะดวกในการนาไปใชงาน ดานหนาของแผงเซลล ประกอบดวย แผนกระจกท มสวนผสมของเหลกตา ซงมคณสมบตในการยอมใหแสงผานไดด และยงเปนเกราะปองกนแผนเซลลอกดวย แผงเซลลจะตองมการ ปองกนความชนทดมาก เพราะจะตองอยกลางแดดกลางฝนเปนเวลายาวนาน ในการประกอบจะตองใชวสดทมความคงทนและปอง กนความชนทด เชน ซลโคนและ อวเอ (Ethylene Vinyl Acetate) เปนตน เพอเปนการปองกนแผนกระจกดานบนของแผงเซลล จงตองมการทากรอบดวยวสดทมความแขงแรง แตบางครงกไมมความจาเปน ถามการเสรมความแขงแรงของแผนกระจกใหเพยงพอ ซงกสามารถทดแทนการทากรอบไดเชนกน ดงนนแผงเซลลจงมลกษณะเปนแผนเรยบ (laminate) ซงสะดวกในการตดตง


5-13


รปท 5-9 สวนประกอบของเซลลแสงอาทตย

4) หลกการทางานของเซลลแสงอาทตย การทางานของเซลลแสงอาทตย เปนขบวนการเปลยนพลงงานแสงเปนกระแสไฟฟาไดโดยตรง โดยเมอแสงซงเปนคลนแมเหลกไฟฟาและมพลงงานกระทบกบสารกงตวนา จะเกดการถายทอดพลงงานระหวางกน พลงงานจากแสงจะทาใหเกดการเคลอนทของกระแสไฟฟา (อเลคตรอน) ขนในสารกงตวนา จงสามารถตอกระแสไฟฟาดงกลาวไปใชงานได

รปท 5-10 หลกการทางานของเซลลแสงอาทตย

- n - type ซลคอน ซงอยดานหนาของเซลล คอ สารกงตวนาทไดการโดปปงดวยสารฟอสฟอรส มคณสมบตเปนตวใหอเลกตรอนเมอรบพลงงานจากแสงอาทตย p - type ซลคอน คอสารกงตวนาทไดการโดปปงดวยสารโบรอน ทาใหโครงสรางของอะตอมสญเสยอเลกตรอน (โฮล) เมอรบพลงงาน จากแสงอาทตยจะทาหนาทเปนตวรบอเลกตรอน เมอนาซลคอนทง 2 ชนด มาประกบตอกนดวย p - n junction จงทาใหเกดเปน " เซลลแสงอาทตย " ในสภาวะทยงไมมแสงแดด n - type ซลคอนซงอยดานหนาของเซลล สวนประกอบสวนใหญพรอมจะใหอเลกตรอน แตกยงมโฮลปะปนอยบางเลกนอย ดานหนาของ n - type จะมแถบโลหะเรยกวา Front Electrode ทาหนาทเปนตวรบอเลกตรอน สวน p - type ซลคอนซงอยดานหลงของเซลล โครงสรางสวนใหญเปนโฮล แตยงคงมอเลกตรอนปะปนบาง


5-14


เลกนอย ดานหลงของ p - type ซลคอนจะมแถบโลหะเรยกวา Back Electrode ทาหนาทเปนตวรวบรวมโฮล - เมอมแสงอาทตยตกกระทบ แสงอาทตยจะถายเทพลงงานใหกบอเลกตรอนและโฮล ทาใหเกดการเคลอนไหว เมอพลงสงพอทงอเลกตรอนและโฮลจะวงเขาหาเพอจบคกน อเลกตรอนจะวงไปยงชน n - type และโฮลจะวงไปยงชน p type - อเลกตรอนวงไปรวมกนท Front Electrode และโฮลวงไปรวมกนท Back Electrode เมอมการตอวงจรไฟฟาจาก Front Electrode และ Back Elec trode ใหครบวงจร กจะเกดกระแสไฟฟาขน เนองจากทงอเลกตรอนและโฮลจะวงเพอจบคกน 5.3 พลงงานน าขนาดเลก พลงงานนาจะสามารถนามาใชประโยชนไดกตอเมอทาการเกบกกนา ไว เพอเปนการสะสมกาลง โดยการกอสรางเขอนหรอฝายปดลานาทมระดบความสงเปนพลงงานศกย และผนนาเขาทอไปยงเครองกงหนนาขบเครองกาเนดไฟฟาพลงนา ซงพลงงานนาจากเขอนกเปนอกทางเลอกหนงของพลงงานทดแทนประเภทหนง ทมความนาสนใจในการศกษาและนามาใชเพอทดแทนพลงงานประเภทอน ๆ ไดมการศกษาวาพลงงานนาทวโลกมศกยภาพในการผลตทสงมาก โดยเฉพาะในเอเชยซงมการผลตไดถง 32.64 GW หรอคดเปน 68 เปอรเซนต โดยมการผลตมากทประเทศจน และสวนใหญยงมอกมากในประเทศกาลงพฒนา ทมกาลงการผลตอยในระดบคอนขางสง สาหรบในเอเชยตะวนออกเฉยงใตไดมการศกษาศกยภาพพลงงานนา พบวา ประเทศทมลกษณะเปนเกาะแกงไมมแมนาสายใหญกสามารถผลตไฟฟาจากพลงนาได อยางเชน ประเทศฟลปปนสมศกยภาพ 1,286.776 MW เปนตน สาหรบในประเทศไทยมพลงงานนาขนาดเลกจานวนมากทมศกยภาพในการผลตไฟฟาเพยงพอสามารถนามาใชในการผลตเปนพลงงานหมนเวยนและลดการใชพลงงานสนเปลองได ในสวนนจะทาการศกษาเกยวกบสถานภาพการผลตไฟฟาจากพลงงานนาขนาดเลกในประเทศไทย หลกการทางานและองคประกอบหลกของโรงไฟฟาพลงนาขนาดเลก ประเภทของโรงไฟฟาพลงงานนา เทคโนโลยกงหนนาประเภทตาง ๆ และผลกระทบตอสงแวดลอม 5.3.1 สถานภาพการผลตไฟฟาจากพลงงานนาในประเทศไทย ปจจบนประเทศไทยมกาลงการผลตไฟฟาตดตงรวมทงสนประมาณ 25,719 MW โดยแบงออกเปนกาลงผลตจากเขอนขนาดใหญและขนาดกลางซงอยในความดแลของการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทยประมาณ 2,886 MW คดเปนพลงงานไฟฟาทผลตไดเฉลยปละ 4,184 ลาน kWh รวมทงสน 16 โครงการ สวนกาลงการผลตไฟฟาตดตงของเขอนขนาดเลกซงอยในความดแลของการไฟฟาฝายผลตประมาณ 37 MW และอยความดแลของกรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงานอกประมาณ 45.1 MW สวนทเหลออก 8.1 MW อยในความดแลของการไฟฟาสวนภมภาค ในสวนของการศกษาเชงเศรษฐศาสตรของโครงการผลตไฟฟาพลงงานนาขนาดเลกโดย (สานกงานกองทนสนบสนนการวจย, 2550) โดยไดประเมนศกยภาพของโรงไฟฟาพลงงานนาขนาดเลกโดยจาแนกตามขนาดกาลงการผลตไฟฟาพลงงานนาของโครงการตางๆ ซงเปนไปตามคานยามของสหภาพยโรป ดงนคอ โรงไฟฟาขนาดจว : < 0.1 MW โรงไฟฟาขนาดเลกมาก : 0.1 – 1 MW โรงไฟฟาขนาดเลก : 1 – 15 MW


5-15


โดยในการประเมนศกยภาพเชงเศรษฐศาสตรในแตละโครงการจะใชขอกาหนดและสมมตฐานทเกยวของในการประเมนดงน 1) อายโครงการทางเศรษฐกจอยในชวง 27-33 ป รวมระยะเวลาการกอสราง 2) อตราคาเสยโอกาสของเงนทนหรออตราสวนลดใชอตรารอยละ 10 3) อายการใชงานทใชในการวเคราะหดานเศรษฐกจ โดยงานโยธาทวไป 30 ป งานอปกณไฟฟา เครองกล 25 ป งานระบบไฟฟาแรงสง 40 ป 4) คาดาเนนการและบารงรกษา ไดแก งานโรงไฟฟา (2%) งานโยธา (1%) งานอปกรณชลศาสตร ไฟฟา เครองกล (2.5%) และงานสายสงไฟฟาแรงสง (1%) ตารางท 5-1 สรปโครงการผลตไฟฟาจากพลงงานนาทมความคมคาทางเศรษฐศาสตร

ขนาดโรงไฟฟา จ านวน

โครงการ

ศกยภาพ

ก าลงผลต

(MW)

พลงงาน

ไฟฟา

(GWh/ป)

มลคาปจจบนสทธ (ลานบาท) B/C

(av)

ตนทน/

หนวยเฉลย

(บาท) คากอสราง ผลประโยชน ผลประโยชนสทธ

ขนาดจว

(< 0.1MW)

6 4.02 2.12 38.50 47.85 9.4 1.25 3.79

ขนาดเลกมาก

(0.1 – 1 MW)

42 20.1 99.69 1,609.65 2,722.91 1,206.1 1.58 2.78

ขนาดเลก

(1 – 15 MW)

67 226.83 853.49 12,470.66 24,494.58 12,111.2 1.85 2.41

ขนาดกลาง

(15 –100 MW)

1 38 148.80 1,646.10 4,346.41 2,700.3 2.64 1.49

รวม 116 285 1104.10 15,764.91 31,611.75 16,027

5.3.2 หลกการท างานและองคประกอบหลกของโรงไฟฟาพลงน าขนาดเลก หลกการผลตไฟฟาพลงนาคอ เปลยนพลงงานศกยของนาใหเปนพลงไฟฟา ทาไดโดยอาศยวธการสรางเขอนปดกนแมนาไวเปนอางเกบนา ใหมระดบสงจนมปรมาณและแรงดนพอเพยงทจะสงผานทอนาไปหมนกงหนนาและเครองกาเนดไฟฟาซงอยในโรงไฟฟาทายนาทระดบตากวาเพอผลตไฟฟา องคประกอบหลกของโรงไฟฟาพลงนาม 5 องคประกอบหลก คอ

เขอนเกบกกนา (storage dam) เขอนเกบกกนาถกสรางเพอปดกนแมนา เพอเกบนาไวในอางเกบนาเหนอเขอน เขอนเกบกกนาจะตองมปรมาณนาและระดบนาสงเพยงพอเพอใชในการผลตไฟฟา ทอสงนาเขาโรงไฟฟา (penstock) มหนาทรบนาจากอาคารรบนาและ สงตอไปยงเครองกงหนนาทตดตงอยในโรงไฟฟา ทอสงนาสวนใหญเปนทอเหลกเหนยวซงอาจฝงอยใตดนหรออาจตดตงอยในตวเขอน เชน ทเขอนภมพล หรอวางกลางแจง ซงจะตองมแทนรบและฐานรองรบ กงหนนา (water turbine) เปนใบพดทรบแรงดนจากนา ทาใหใบพดหมนรอบแกนเปลยนพลงงานจลนของนาใหเปนพลงงานกล


5-16


เครองกาเนดไฟฟา (generator) มหนาทผลตพลงงานไฟฟา โดยมเพลาตอจากกงหนนา เมอกงหนหมนเพลาเครองกาเนดไฟฟากจะหมน ทาใหเกดการเหนยวนาภายในเครองกาเนดไฟฟา เปลยนพลงงานกลใหเปนพลงงานไฟฟา เครองกาเนดไฟฟาทใชสาหรบโรงไฟฟาพลงนา สวนใหญจะเปนเครองกาเนดไฟฟากระแสสลบแบบแกนตง หมอแปลงไฟฟา (transformer) มหนาทปรบแรงดนไฟฟาจากโรงไฟฟาพลงนาใหสงขนเทากบแรงดนไฟฟาในสายสงรวม เพอสงจายไปยงผใชไฟฟา

5.3.3 ประเภทของโรงไฟฟาพลงน า การแบงประเภทโรงไฟฟาพลงนาในประเทศไทยสามารถจาแนกตามลกษณะดาเนนการ สามารถแบงออกไดเปน 3 ประเภท คอ 1) โรงไฟฟาพลงนาแบบใชการผนนา (Run-off–the-river scheme ) เปนโรงไฟฟาพลงนาทอาศยการไหลของนาตามธรรมชาตโดยการผนนาแยกออกจากแมนาลาคลองไปตามระบบทอเพอไปขบกงหนนาโดยตรง ขอดของโรงไฟฟารปแบบน คอ มราคาถก ตดตงใกลชดเพอใชงานในหมบานชนบท และเกดผลกระทบดานสงแวดลอมนอยกวาแบบใชการกกเกบนา (Reservoir scheme) ขอเสย คอ การไมใชระบบกกเกบนาทาใหโรงไฟฟาไมสามารถผลตไฟฟาไดตลอดทงป

รปท 5-11 การผลตกาลงไฟฟาขนาดเลกแบบ Run-off-the-river

2) โรงไฟฟาพลงนาแบบใชการกกเกบนา (Reservoir scheme) โรงไฟฟาแบบนจะสรางเขอนขวางกนลานา ทาใหเกดทะเลสาบขนาดใหญ เพอเกบกกนาในฤดฝนไปใชในฤดแลง ขอดของโรงไฟฟารปแบบน คอ ชวยกกเกบนาไวเพอการชลประทานในฤดแลงได ขอเสยคอ พนทเหนออางเกบนาจะถกนาทวมเปนบรเวณกวาง กระทบตอชมชนทอาศยอยในพนทโครงการ และทาใหเกดตะไครนาผนงเขอนสกปรก ตองเสยคาใชจายสงในการทาความสะอาด


5-17


รปท 5-12 โรงไฟฟาพลงงานนาชนดมอางเกบนา

3) โรงไฟฟาพลงนาแบบสบกลบ (Pumped storage scheme) เปนโรงไฟฟาทมเครองสบนา ซงสามารถสบนาทปลอยจากอางเกบนาลงมาแลวสบกลบขนไปเกบไวในอางเกบนาในชวงเวลาทมความตองการใชไฟฟาตา(ชวงเทยงคน) แลวปลอยนาจากอางเกบนาเพอใชผลตกระแสไฟฟาในชวงเวลาทมความตองการใชไฟฟาสง(ชวงหวคา)

รปท 5-13 โรงไฟฟาพลงงานนาแบบสบกลบ


5-18


5.3.4 เทคโนโลยกงหนน าผลตไฟฟา กงหนนาเปนสวนประกอบทสาคญอนดบตน ๆ ทใชเปนตนกาลง (prime mover) ทเปลยนพลงงานจลนของนาภายใตแรงดนใหเปนพลงงานกล สวนของกงหนทหมนภายใตแรงทกระทาเรยกวาตวหมน (runner) จะตอเขากบแกนโรเตอร ของเครองกาเนดไฟฟา ถาพจารณาจากลกษณะของแรงทกระทาตอกงหนนาจะแบงกงหนนาออกเปน 2 ประเภทใหญๆ ค อ กงหนนาแบบแรงกระตน (impulse turbine) และกงหนนาแบบแรงปฏกรยา (reaction turbine) เราสามารถเลอกใชกงหนนาไดตามความเหมาะสมตอการใชงาน ดงแสดงในรปท 5-14

รปท 5-14 การเลอกกงหนนาใหเหมาะสมกบการใชงาน

1) กงหนนาแบบแรงกระตน (Impulse Turbine) กงหนนาแบบแรงกระตน โดยใชหลกการทาใหเกดแรงกระแทกของนากระทาตอใบ (runner) โดยนาจะไหลผานเขาไปในหวฉด (nozzle) เพอใหมความเรวสงขนกอนไหลมากระทบกบตวหมน ขณะทนาพงเขาสตวหมนจะเกดแรงกระแทกผลกดนใหตวหมนเคลอนท ลกษณะตวหมนของกงหนนาแบบแรงกระแทกมลกษณะคลายชามอาง (buket) กงหนนาแบบแรงกระแทกออกแบบมาเพอใชกบเขอนทมหวนาสง แตมอตราการไหลตา กงหนนาแบบนมขอดและขอดอย ดงแสดงในตารางท 5-2 กงหนนาแบบแรงกระตน ทมการสรางขนมาใชงานอยางแพรหลายมอย 3 ชนด ดงตารางท 5-3


5-19


ตารางท 5-2 ขอดและขอดอยของกงหนนาแบบแรงกระตน ขอด ขอดอย

- อปกรณกอสรางไมซบซอน - ตองการแหลงนาทมเฮดสง - มวสดปนเปอนในนาได (เมดทราย หรอ สารแขวนลอย)

- หวฉดผลตยาก

- ซอมบารงไดงาย - ประสทธภาพการใชงานด

รปท 5-15 เครองกงหนนาแบบแรงกระตน

ตารางท 5-3 กงหนนาแบบแรงกระตนชนดตางๆ ชนดกงหน 1) กงหนแบบเพลตน (Pelton Turbine)

หลกการท างาน เปนกงหนทขบเคลอนดวยแรงแบบกระตน ใบพด(runner) ของกงหนนาชนดนม

ลกษณะคลายชามอาง (bucket) เมอนาไหลผานทอสงนา (penstock) ไหลผานหวฉด (nozzle) เพอใหมความเรวสงขนแลวฉดไปยงใบพด ทาใหเกดการหมนของใบพดหมน หวฉดอาจมมากกวา 1 ตว กงหนแบบนมทงแบบแกนตงและแกนนอน เหมาะกบโรงไฟฟาทมหวนาสงตงแต 100 เมตรขนไป แตมปรมาณนานอย


5-20


ตารางท 5-3 กงหนนาแบบแรงกระตนชนดตางๆ (ตอ) ชนดกงหน 2) กงหนแบบเทอรโก (Turgo Turbine)

หลกการท างาน กงหนแบบน มหลกการทางานโดยรวมเหมอนกบแบบเพลตน แตถกออกแบบใหม

ความเรวจาเพาะ (specific speed) สงกวา ความแตกตางหลกอยทรปรางของ Buckets ทถกออกแบบใหมมมปะทะของนาอยประมาณ 20 องศา นาจะไหลเขาทางดานขางของใบพด (runner) ดานหนง แลวไหลออกอกดานหนง ซงจะทาใหใบพด มความเรวรอบสงขนสามารถทจะตอตรงกบชดกาเนดไฟฟาโดยไมตองเพมรอบดวยเกยรทดได และมประสทธภาพทสงกวา สามารถทางานอยในชวงเฮดนาตงแต 30-300 เมตร

ชนดกงหน 3) กงหนแบบครอสโฟลว (Crossflow Turbine)

หลกการท างาน กงหนนมชอเรยกอกหนงวา Mitchell-Banki Turbine ตวลอกงหนมรปทรงกระบอก

ใบกงหนมลกษณะเปนเสนโคง (curved blades) จานวนใบมมาก แกนเพลาตองตงในแนวราบขนานกบพนเสมอ เจตนาถกฉดใสใบกงหนทางดานบน แลวตกลงลาง ไหลผานใบกงหนดานลางเปนครงทสอง การดลโมเมนตมสวนใหญเกดขนทใบกงหนดานบน

2) กงหนนาแบบแรงปฏกรยา (Reaction Turbine) กงหนนาแบบแรงปฏกรยา กงหนชนดนจะไมมหวฉดเปนองคประกอบ ใชหลกการขบเคลอนแบบแรงดนของนาทกระทาโดยตรงตอใบพดอยางตอเนอง ใบของกงหนจะจมอยในนาทงหมด ทาใหนาทเขาสตวหมนมความดนสง โดยนาทดนเขาไปจะผลกกงหนและแทรกไปในชองวางระหวางใบพดทกชองพรอมกน ทาใหเกดปฏกรยาดนใหกงหนหมน กงหนนาแบบนมขอดและขอดอยดงแสดงในตารางท 5-4 และแสดงในรปท 5-16 กงหนนาแบบแรงปฏกรยาสามารถแบงออกไดเปน 3 ชนด ดงตารางท 5-5


5-21


ตารางท 5-4 ขอดและขอดอยของกงหนนาแบบแรงปฏกรยา ขอด ขอดอย

- ตองการแหลงนาทมเฮดตา-ปานกลาง - ตองการอตราการไหลนาสง - ประสทธภาพสงกวาแบบ cross-flow - ยากตอการบารงรกษา

- ผลตยากโดยเฉพาะ runner

รปท 5-16 เครองกงหนนาแบบแรงปฏกรยา


5-22


ตารางท 5-5 กงหนนาแบบแรงปฏกรยาชนดตางๆ ชนดกงหน 1) กงหนแบบฟรานซส (Francis Turbine)

หลกการท างาน ตวกงหนมลกษณะคลายใบพดของเครองสบนาแบบหอยโขง เมอนาสงมาจากทอนา

จะไหลเขาสกนหอยทอยรอบๆ ลอกงหนเพอเพมความเรวของนากอนเขาสตวกงหน ตวใบสามารถปรบไดตามความสงของหวนา เพลาทตอระหวางตวกงหนและเครองกาเนดไฟฟา อาจเปนเพลาตงหรอเพลานอนกได หลงจากทนาไหลผานกงหนแลวกจะลงสทอรบนา (draft tube) ทมพนทหนาตดทอคอย ๆ เพมขน เพอลดความเรวกระแสนาลงและปองกนการไหลแยกตวของกระแสนา โดยททอปลอยนาออกมาสามารถแบงไดเปน 2 ประเภทใหญ ๆ คอ ทอปลอยนาออกแบบแนวดง มกใชทอเหลก และทอปลอยนาแบบงอ มกเปนทอคอนกรต กงหนนาชนดนใชไดกบโรงไฟฟาทมเฮดนาตงแต 10 เมตร ถง 500 เมตร สาหรบกรณทมเฮดนานอยกวา 12 เมตร มกออกแบบทางนาไหลลงกงหนนาเปนรางเปด

ชนดกงหน 2) กงหนแบบทมการไหลทแยง (Diagonal-flow Turbine)

หลกการท างาน บางครงกเรยกวากงหนแบบไหลผสม เพราะมลกษณะการไหลแบบผสมระหวาง

กงหนใบพดและกงหนฟรานซส โดยมกระแสนาไหลเขากระทบใบพดเปนมมทแยงเฉยงระหวาง 30 องศา ถง 60 องศา ซงมมของใบพดจะมคาลดลงเมอมเฮดนาสงขน ซงถาเปนใบพดกปรบไดเรยกวา กงหนแบบ Deriaz


5-23


ตารางท 5-5 กงหนนาแบบแรงปฏกรยาชนดตางๆ (ตอ) ชนดกงหน 3) กงหนแบบใบพด (Proller Turbine): (ซาย)กงหนคาปลาน (ขวา)กงหนกระเปาะ

หลกการท างาน กงหนแบบนมรปรางคลายใบพดเรอ ตวใบปรบเปลยนไดตามปรมาณนาทเปลยนไป

โดยมมอเตอรควบคมการทางานซงสมพนธกบการปรบลนนานาเขา สามารถแบงไดเปนสองประเภท คอ กงหนใบพดทสามารถปรบใบพดได เรยกวา กงหนคาปลาน (Kaplan Turbine) โดยกระแสนาทไหลชองนานา (Guide vane) จะไหล เขารอบ ๆ กงหน แลวไหลลงในแนวดงขนานกบแกนของใบพดไปหมนกงหน ในประเทศไทยไดมการใชกงหนคาปลานหลายแหง เชน เขอนอบลรตน เขอนสรนธร เขอนแกงกระจาน เขอนทาทงนา เขอนแมงด เปนตน กงหนคาปลาน มสวนประกอบทวไปทมกลไกควบคมการปรบมมใบพด โดยอาศยลกสบทใชนามนควบคม ทเรยกวา Servomotor piston ซงตอกบแกนกลางไปยงแผนขาแยกทตอกบลกเบยว ทตอโยงกบแกนใบพด เมอลกสบเคลอนทขนลงกจะสามารถปรบมมของใบพดไดตามตองการ ในกรณทเฮดนาตาๆ สามารถใชกงหนใบพดทตดตงเปนกงหนแบบทอ (Tube turbine) ซงจะมประตควบคมทางดานเหนอนาปลอยนาใหไหลผานทอนานาเขา ไปหมนใบพดกงหนทตอกบเครองกาเนดไฟฟา หรออยางในกรณของโรงไฟฟาพลงนาทเขอนปากมล จงหวดอบลราชธาน มการใชกงหนใบพดทวางอย ในแนวแกนนอน เรยกวากงหนแบบกระเปาะ (Bulb Turbine) ประสทธภาพของกงหนแบบใบพดนจะสงกวา แบบเพลตนและแบบฟรานซส กงหนชนดนเหมาะสาหรบโรงไฟฟาทมหวนาตากวา 30 เมตร แตมปรมาณนาไหลผานมาก ดงแสดงไวในรปท 8


5-24


5.3.5 เทคโนโลยเครองก าเนดไฟฟา องคประกอบทสาคญอกอยางหนงของโรงไฟฟาพลงงานนาขนาดเลก คอ เครองกาเนดไฟฟา เนองจากโรงไฟฟาพลงงานนาทกประเภทเปนการเปลยนพลงงานศกยในรปความสงของนาใหเปนพลงงานจลนในรปการหมนของกงหน แลวนากาลงการหมนดงกลาวไปขบเครองกาเนดไฟฟา เพอผลตเปนกระแสไฟฟาออกมา รปแบบการตดตงเครองกาเนดไฟฟากบกงหนนา ดงรปท 5-17

รปท 5-17 แผนภาพกงหนนาและเครองกาเนดไฟฟา

เครองกาเนดไฟฟาทใชอาจจะเปนแบบกระแสตรงหรอกระแสสลบอยางใดอยางหนง ซงโดยสวนใหญเครองกาเนดไฟฟาสาหรบการผลตไฟฟาจากพลงงานนาจะเปนแบบกระแสสลบ เนองจากมความสะดวกตอการนาไปใชหรอขนานกบระบบสายสงของการไฟฟาสวนภมภาค โดยเครองกาเนดไฟฟากระแสสลบมได 2 รปแบบ ซงทงสองแบบมลกษณะโครงสรางเหมอนกน ไดแก เครองกาเนดไฟฟาซงโครนส (synchronous generator) และเครองกาเนดเหนยวนา (induction generator) 1) เครองกาเนดไฟฟาแบบซงโครนส (synchronous generator) การผลตแรงดนไฟฟากระแสสลบโดยเครองกาเนดไฟฟาซงโครนส จะตองใชไฟฟากระแสตรงปอนผานแปรงถานและสลป-รงเขาไปในขดลวดเพอกระตนสนามแมเหลก ใหเกดเสนแรงแมเหลกตดกบขดลวดอาเมเจอร (Armature Coils) ซงอาจจะออกแบบใหอยกบท (stator) หรอเปนสวนหมน (Rotor) กได เครองกาเนดไฟฟาขนาดใหญจะออกแบบใหขดลวดสนามแมเหลกหมน (Rotating field) เนองจากสามารถนาไฟฟากระแสสสลบออกจากขดลวดอาเมเจอรไดโดยตรง โดยไมตองผานสลป-รงและแปรงถาน จงสามารถแกปญหาการอารก (Arc) ทผานสลป-รงและแปรงถานได สวนเครองกาเนดไฟฟาขนาดเลกทผลตแรงดนไฟฟาตาๆ อาจเปนแบบขวแมเหลกหมนหรอแบบอาเมเจอรหมน (Rotating armature) กได


5-25


รปท 5-18 ลกษณะโครงสรางของเครองกาเนดไฟฟาแบบซงโครนส

2) เครองกาเนดไฟฟาแบบเหนยวนา (induction generator) เปนเครองกาเนดไฟฟาทนยมนามาใชกบระบบกงหนนาผลตไฟฟาขนาดเลกในปจจบน เนองจากมสวนประกอบนอย เนองจากมการใชแทงโลหะลดวงจรหวทายหลอเปนองคประกอบโรเตอรเพอใหเกดภาวะการเหนยวนาสนามแมเหลกดวยตนเองโดยไมตองมการเพมแหลงจายไฟฟากระแสตรงเหมอนกบแบบซงโครนส ทงยงมหลายขนาดใหเลอก สามารถหาซออะไหลไดงาย ราคาถก แขงแรงทนทาน และบารงรกษางาย แตการนาเครองกาเนดไฟฟาเหนยวนามาใชงานในลกษณะระบบอสระ (Off-grid) จาเปนตองมการนาตวเกบประจคาทถกตองมาตอทขวไฟฟาเพอสรางกระแสสนามแมเหลก (Magnetizing current) ทสวนอยกบท ทจะทาใหเกดสนามแมเหลกหมนตดกบขวแมเหลกทตวหมนททาใหจะเกดแรงดนไฟฟา การตอตวเกบประจเขากบขดลวดสเตเตอรสามารถตอไดทงแบบสตารและแบบเดลตา

รปท 5-19 โรเตอรของเครองกาเนดไฟฟาแบบเหนยวนา


5-26


5.3.6 ผลกระทบตอสงแวดลอมจากโรงไฟฟาพลงงานน า การนาพลงงานนามาผลตไฟฟานอกจากจะมขอด เชน ไมมกระบวนการปลอยแกสเรอนกระจกสบรรยากาศ ไมกอใหเกดมลพษทางเสยง แตยงมผลกระทบตอสงแวดลอมและทางดานสงคม เราสามารถจาแนกผลกระทบดานตางๆ ไดดงตอไปน

เกดการสะสมตะกอน เนองจากเมอนาถกขงไวจะมผลทาใหความเรวของนาลดลง เกดตะกอนทบถมทายกนดานทายเขอน ทาใหระบบนเวศเสยสมดล เพราะจะทาใหแหลงอาหารและแรธาตทบถมเปนตะกอนอยในเขอน

เกดอทกภย บรเวณทมการสรางเขอนจะทาใหเกดนาทวมในบรเวณนนทาใหประชาชนตองยายทพกอาศย

เกดแผนดนเลอนและแผนดนไหว เนองจากนาหนกของนากดทบบรเวณทเปนรอยเลอนของผวโลก

ผลกระทบตอนาใตดน เนองจากหากนาทกดทบทาใหเกดการซมของนาบนผวดนเพมมากขน และมผลทาใหระดบนาใตดนเพมขน

ผลกระทบตอปาไมและสตวปา การสรางเขอนจะตองใชพนทปาเพอเปนอางเกบนาและตวเขอน

5.4 พลงงานแกสชวภาพ 5.4.1 ทฤษฎแกสชวภาพ แกสชวภาพ คอ แกสทเกดขนตามธรรมชาต จากการยอยสลายสารอนทรยภายใตสภาวะทปราศจากออกซเจน แกสชวภาพประกอบดวยแกสหลายชนด สวนใหญเปนแกสมเทน (CH4) ประมาณ 50- 70 % และแกสคารบอนไดออกไซค (CO2) ประมาณ 30-50 % สวนทเหลอเปนแกสชนดอนๆ เชน ไฮโดรเจน (H2) ไฮโดรเจนซลไฟด (H2S) ออกซเจน (O2) ไนโตรเจน (N2) และเปนไอนา โดยทแกสมเทนบรสทธ นาหนกโมเลกล 16.04 ละลายไดเลกนอย ไมมรส ไมมส ไมมกลน แกสมเทน 1 ลกบาศกเมตร ทอณหภม 35 องศาเซลเซยส มความหนาแนน 0.6346 กโลกรมตอลกบาศกเมตร ใหคาความรอน 31.79 เมกกะจล (50.1 กโลจลตอกรม) และแกสชวภาพปรมาตร 1 ลกบาศกเมตร ทสภาวะมาตรฐาน (อณหภมศนยองศาเซลเซยส ความดน 1 บรรยากาศ ) ใหคาพลงงานความรอน 23.4 เมกกะจล ( มเทนรอยละ 65) สามารถทดแทนแกสหงตม (LPG) 0.46 กโลกรม นามนเบนซน 0.67 ลตร นามนดเซล 0.60 ลตร นามนเตา 0.55 ลตร หรอพลงงานไฟฟา 1.2-1.4 กโลวตตตอชวโมง (ขนอยกบประสทธภาพของเครองกาเนดไฟฟา) 1) หลกการและกลไกในการบาบดนาสยแบบไมใชออกซเจน กระบวนบาบดแบบไมใชออกซเจนน เปนกระบวนการบาบดแบบชวภาพ ในสภาพทไมมออกซเจน โดยจลนทรยทมความสามารถใชคารบอนไดออกไซดเปนตวรบอเลกตรอนจะยอยสลายสารอนทรยจงทาใหผลผลตสดทายของกระบวนการประกอบดวย มเทน คารบอนไดออกไซด ฯลฯ (Polpasert, 1989 ) ซงรวมเรยกวา แกสชวภาพ ซงมปฏกรยาในการยอยสลายสารอนทรย bacteria

Organic Matter CH4 + H2 + NH3 +H2S (5-1)


5-27


กระบวนการนจลนทรยทเกยวของกบการยอยสลายมการเจรญเตบโตคอนขางชาทาใหระบบเรมตนไดชาอกทงประสทธภาพของระบบในการบาบดตา จาเปนตองใชระยะในการกกเกบของเหลว ( Hydraulic Retention time , HRT ) นานขน ระบบจงอาจจะมขนาดใหญขนนอกจากนระบบยงมการปรบตวไมดนกตอการเปลยนแปลงสภาพแวดลอม และในระหวางการกาจดบางครง อาจม แกสไฮโดรเจนซลไฟดเกดขนอกดวย ทาใหมกลนเหมน ระบบนจงไมเปนทนยมนกในอดต แตมขอไดเปรยบเมอเทยบกบระบบบาบดแบบใขออกซเจนดงน ในปฏกรยายอยสลายแบบไมใชออกซเจน สารอนทรยทยอยสลายไดประมาณ 80 – 90 % จะถกเปลยนรปเปนแกสมเทนและคารบอนไดออกไซด ซงแกสมเทน นสามารถนาไปใชเปนพลงงานในการหงตม ใหแสงสวาง เปนเชอเพลงแทนนามนเตาในการผลตไอนา หรอใชกบเครองยนตดเซลเพอทดแทนนามนบางสวน ตลอดจนการใชผลตกระแสไฟฟา กระบวนการบาบดนาเสยแบบไมใชออกซเจน สารอนทรยทถกยอยสลายนาไปใชในการสรางเซลลจลนทรยนอยมาก เมอเทยบกบระบบแบบใชออกซเจนทสารอนทรยประมาณรอยละ 50 ถกนาไปใชในการสรางเซลจลนทรย ดงนนการบาบดนาเสยดวยวธแบบไมใชออกซเจนจงลดปญหาในการกาจดกากตะกอนจลนทรยสวนเกนได การบาบดนาเสยโดยวธแบบไมใชออกซเจน มความตองการปรมาณสารอาหารเสรมในรปของ TCOD : N : P จงเปน 100 : 1.1 : 0.2 ซงนอยกวาระบบแบบใชออกซเจนทตองการคา BOD : N : P เปน 100 : 5 : 1 ทงนเนองจากอตราการเจรญเตบโตของแบคทเรยมคาตา กระบวนการบาบดนาเสยแบบไมใชออกซเจนไมตองการออกซเจน เนองจากระบบนใชคารบอนไดออกไซคเปนตวรบอเลกตรอนดงนนจงไมจาเปนตองเตมอากาศใหกบระบบชวยลดคาใชจายในการเตมอากาศใหกบระบบ ชวยลดคาใชจายในการเตมอากาศทจาเปนสาหรบกระบวนการบาบดแบบใชออกซเจนนอยลงไดมาก กระบวนการนสามารถยอยสลาย Xenobiotic Compounds เชน Chorinated aliphalic hydrocarbon ประเภท Trichloroethylene Trihalomethanes และ Recalcitrant compounds ประเภท Lignin สามารถรบนาเสยทมความเขมขนของสารอนทรยสงๆ ได อยางไรกตามกระบวนการแบบไมใชออกซเจนมขอสงสยบางประการคอ - เปนกระบวนการทใชเวลาในการยอยสลายนานกวาระบบแบบใชออกซเจน - เปนกระบวนการทลมเหลวไดงายโดยสารพษตางๆ - การStart up ตองใชเวลานาน - ในการยอยสลาย Xenobiotic Compounds แบบไมใชออกซเจน โดยกระบวนการ co – metabolism ตองการ Primary substrates ความเขมขนสงๆ - การยอยสลายสารอนทรยแบบไมใชออกซเจน เปนกระบวนการทคอนขางซบซอน แตมผสนใจในการนามาใชจานวนมาก เนองจากแกสมเทนทไดในผลผลตสดทายสามารถทจะนามาใชเปนพลงงานไดเปนอยางด 2) ขนตอนการยอยสลายสารอนทรยแบบไมใชออกซเจน กระบวนการยอยสลายสารอนทรยแบบไมใชออกซเจน เกดจากการเปลยนแปลงสารอนทรยใหเปน คารบอนไดออกไซค และมเทน ซงเปนผลตภณฑหลกดงแสดงในสมการ (Buswell และ Mueler, 1952)

CnHaOb +(n-a/4-b/2)H2O (n/2+a/-b/4)CH4 +(n/2-a/8+b/4)CO2 (5-2)


5-28


ปฏกรยาชวเคมการยอยสลายสารอนทรยโดยจลนทรยแบบไมใชออกซเจน ขนตอนการหมกแบบไมใชออกซเจนนเราสามารถจดแบงประเภทของระบบในเชงวศวกรรมไดเปน 2 ระบบคอ 2.1) Dry Digestion Process ซงประกอบดวย Dry Continuous Digestion Process, Dry Batch Digestion Process, Leach-Bed Digestion Process 2.2) Wet Digestion Process ซงไดแก Wet Continuous Digestion Process (Single-stage Digestion Process) และ Multi stage Wet Digestion Process การทางานของจลนทรยในกระบวนการโดยภาพรวมการยอยสลายแบบไมใชออกซเจนเปนกระบวนการทางชวเคมทสลบซบซอน แตสามารถสรปไดเปน 3 ขนตอนดงน ขนตอนท 1 กระบวนการไฮโดรไลซส (Hydrolysis) เปนขนตอนแรกซงสารประกอบเชงซอน(Complex Organic Compound ) ทมโมเลกลขนาดใหญ เชน โปรตน คารโบไฮเดรต และไขมน จะถกยอยสลายทาใหเปนสารประกอบอนทรยอยางงายๆ ทมโมเลกลขนาดเลกทละลายนาได เชน นาตาล กรดอะมโน กรดไขมน โดยอาศยปฏกรยาไฮโดรไลซส ซงจะถกยอยสลายโดยเอนไซมทปลอยจากแบคทเรยพวก Hydrolylic Organisms ทาใหแตกตวมโมเลกลขนาดเลกลง ปฏกรยาน เกดขนไดชาโดยเฉพาะถามไขมนหรอสารโมเลกลทมขนาดใหญอยมาก และในขนตอนนยงไมมการลดปรมาณของคาซโอดของนาสยลง ขนตอนท 2 กระบวนการสรางกรด( Acetogenic Bacteria) เปนขนตอนทสารประกอบอนทรยอยางงายทถกสรางขนมาในตอนแรก จะถกใช เปนแหลงคารบอนและพลงงานแบคทเรยพวก Facultative และ Obiligate Anaerophs โดยกระบวนการหมก (Fermentation) ผลของปฏกรยาของกระบวนการหมก มทงอยในรปของออกไซค และรดวส ในรปออกไซคสวนใหญจะเปนกรดทระเหยงาย(Volatile acid) เชน กรดอะซตก (Acetic acid) กรโพไพโอนค (Propionic acid) แบคทเรยกลมนเตบโตไดรวดเรวม Minimum Doubing Time ประมาณ 30 นาท สวนผลของปฏกรยาทอยในรปของรดวสมอยหลายอยางขนอยกบชนดของแบคทเรยจาพวก Acetogenic bacteria ยงสามารถสรางกรดอะซตก กรดฟอรมก คารบอไดออกไซค และแกสไฮโดรเจนไดจากกรดระเหยงายทมขนาดใหญกวากรดอะซตกหรอผลปฏกรยาทอยในรปรดวซตวอนๆ ทเกดขนในปฏกรยาตอนแรก การยอยสลายสารอนทรยในขนตอนนสามารถเกดได 2 ทคอ 1) การยอยสลายภายนอกเซลล การยอยสลายภายนอกเซลลนจะเกยวของกบแบคทเรยพวก (Fermentive Bacteria) ซงจะปลอยเอนไซมออกจากเซลลเพอทาปฏกรยาไฮโดรไลซสและลควทแฟรกชน กบสารอนทรยโมเลกลใหญ ใหอยในรปทเซลลของแบคทเรยสามารถนาไปใชได ตวอยางเชน โปรตน คารโบไฮเดรต และไขมนจะถกยอยสลายเปนกรดอะมโน กลโคส และกรดไขมน ตามลาดบ และ 2) การยอยสลายภายในเซลล สารอนทรยโมเลกลเลกทผานการยอยภายนอกเซลลมาแลว จะถกดดซมเขาสเซลล ซงผลสดทายจะไดกรดระเหยงายโมเลกลตา เชน พวกกรดอะซตก กรดโพไพโอนกเปนตน ปฏกรยาททาใหเกดกรดเรยกวา แอซโดจนซส (Acidogenesis) การยอยสลายในขนตอนททาใหเกดกรดน จะไมมการลดภาระของสารอนทรยนอกจากมการสรางไฮโดรเจน เนองจากอเลกตรอนในสารอนทรยจะถกสงใหกบไฮโรเจนไอออนเปลยนเปนแกสออกจากระบบทาใหสภาวะออกซเจนลดลง เปนการลดภาระสารอนทรยดงสมการตอไปน

2e- +2H+ H2 (5-3) ขนตอนท 3 จลนทรยทสรางมเทน (Methanoginic Bacteria) ขนตอนนแบคทเรยสรางมเทน(Methane Producing Bacteria ) จะทาหนาทยอยสลายผลผลตจากการยอยสลายสารอนทรยใน


5-29


ขนตอนการยอยสลายภายในเซลล ซงไดแกกรดอนทรย คารบอนไดออกไซด และอนๆการยอยสลายในขนตอนนจะเปนการลดภาระสารอนทรยและไดแกสมเทนขน กลไกการยอยสลายในขนตอนน สวนใหญจะมาจากการยอยสลายกรดอะซตกดงสมการตอไปน CH3COOH CH4 +CO2 (5-4) นอกจากนยงมยงมแกสมเทนเกดมาจากปฏกรยาชวเคมระหวางแกสไฮโดรเจนกบแกสคารบอนไดออกไซค ดงสมการตอไปน CO2 + 4H2 CH4 +2H2O (5-5) ในการยอยสลายแบบไมใชออกซเจนน พลงงานทอยในรปสารอนทรยประมาณ 90 % จะเปลยนไปอยในรปของแกสมเทน หรอประมาณไดวา1 กโลกรมของซโอดทถกกาจดจะใหแกสมเทน 0.31-0.44 ลกบาศกเมตร โดยมสดสวนมเทนในรปแกสชวภาพประมาณ 60 -75 % 5.4.2 จลนทรยทเกยวของในการบาบดแบบไมใชออกซเจน การยอยสลายสารอนทรยโมเลกลใหญไปเปนสารทมขนาดโมเลกลเลกลง เชน มเทน และแกสคารบอนไดออกไซค อาศยการทางานสมพนธกนของแบคทเรย 4 กลม ดงน 1) Hydrolytic Bacteria แบคทเรยไมใชออกซเจนกลมน ยอยสลายสารอนทรยทมขนาดโมเลกลใหญ เชน โปรตน เซลลโลส ลกนน และไขมน เปนสารโมเลกลเดยวทละลายนาได เชน กรดอะมโน กรดไขมน กลโคส และกลเซอรอล การยอยสลายสารอนทรยเหลานถก Catayzed โดย Extracellular Enzyme เชน ไลเปส โปรตเอส และเซลลเลส การยอยสลายขนตอนนเปนไปไดชาและมขอจากดในในการยอยสลายของเสยบางประเภท เชน ของเสยจาพวกเซลลโลส (Cellulolytic waste ) ทมลกนนเปนองคประกอบ 2) Fermentative Acidogenic Bacteria Acidogenic หรอ acid forming bacteria ยอยสลายนาตาล กรดอะมโน และกรดไขมนไปเปนกรดอนทรย อะซเตท แกสคารบอนไดออกไซค และแกสไฮโดรเจน อะซเตทเปนผลตภนฑหลกของการยอยสลายคารโบไฮเดรต รปแบบของผลตภนฑเปลยนแปลงตามชนดของแบคทเรยและสภาะทเชอเจรญ เชน อณหภม พเอช และRedox potential 3) Acidogenic Becteria หรอ Acetate – H2 Producing Bacteria แบคทเรยกลมนยอยสลายกรดอนทรยระเหยงายและแอลกอฮอล ไดผลตภณฑเปนอะซเตท แกสคารบอนไดออกไซค แบคทเรยกลมนตองการสภาวะทมความดนยอยของไฮโดรเจน (H2 partial pressure ) ตาในการยอยสลายกรดอนทรยระเหยงาย แตทภายใตสภาวะทมความดนยอยของไฮโดรเจนสงทาใหเกดอะซเตทลดลง และสารตงตนจะถกเปลยนไปเปนกรด โพรไพโอนก บวทรก และเอทานอลมากกวามเทน ทาใหระบบมการสะสมของกรดอนทรยมากขนคาพเอชของระบบลดลง เกดสภาวะไมเหมาะสมตอการทางานของ Methanogens แตในทางกลบกน Acetogenic Bacteria และMethanogens มความสมพนธแบบพงพาอาศยกน (Symbiosis Relationship) Methanogens ทาหนาทดงไฮโดรเจนทเกดขนไปใชทาใหมคาความดนยอยของไฮโดรเจนตาเหมาะสมตอการทางานของ Acidogenic Becteria


5-30


การยอยสลายเอทานอล โพรไพโอนก และบวทรก ไดเปนกรดอะซตกโดย Acetogenic Bacteria เปนดงสมการ CH3CH2OH + CO2 CH3COOH + 2H2 (5-6) CH3CH2COOH + 2H2O +CO2 +3H2 CH3COOH (5-7) CH3CH2CH2COOH + 2H2O + 2H2 2CH3COOH (5-8) Acidogenic Becteria เจรญเตบโตไดเรวกวา Methanogenic Bacteria มาก โดย Acidogenic Becteria มµ max ประมาณ 1 ตอชวโมงขณะท Methanogenic Bacteria ม µ max ประมาณ 0.04 ตอชวโมง 4) Methanogenic Bacteria การยอยสารอนทรยแบบไมใชออกซเจนทเกดขนตามธรรมาชาตทาใหเกดมเทนเกดขน 500-800 ลานตนตอปทถกปลอยสบรรยากาศ Methanogenic Bacteria ทเกดขนในธรรมชาตพบในชนตะกอนของแมนาลาคลอง หรอในกระเพาะของสตวเคยวเออง แบคทเรยกลมนมทงทเปนแกรมบวกและแกรมลบ ขนกบชดของCell Envelop ของแบคทเรย ในแบคทเรยชนดแกรมบวกม Psudomurein , Methanochondroitin และHeteropolysaccharide สวนเซลลแบคทเรยชนดแกรมลบมชนผวเปนชนไกลโคโปรตน มรปรางหลายรปแบบเชน Spherical Lobed Sprial Plate หรอ rod เจรญเตบโตไดชา ระยะเวลาทใชนการเพมจานวนเปน 2 เทา อยในชวงตงแต 3 วน (ท 35 องศา เซลเซยส) ถง 50 วน (ท 10 องศาเซลเซยส) Methanogenic Bacteria แบงเปน 2 กลม คอ 1) HydrogenotrophicMethanogens หรอHydrogernUtilizing Chemolithotrophs เปลยนไฮโดรเจนและคารบอนไดออกไซคไปเปนมเทนดงสมการ CO2 + 4H2 CH4 + 2H2O (5-9) 2) Methanogen กลมนมบทบาทสาคญ โดยชวยคงสภาวะของระบบใหมระดบความดนยอยของไฮโดรเจนตา ซงจาเปน สาหรบการเปลยนกรดอนทรยและแอลกอฮอลไปเปนมเทน และคารบอนไดออกไซค ดงสมการ CH3COOH CH4 + CO2 (5-10) Methanogen กลมนแบงเปน 2 พวกใหญ ๆ คอ Methanothrix sp การยอยสลาย Lignocellulosic waste ในชวง Thermophillic (58 องศาเซลเซยส) พบวาใน 4 เดอนแรก Methanosarcina sp เปน Acetotrophic Bacteria หลกทพบมากในถงปฏกรณตอมาMethanosarcina sp (µ max 0.3 ตอวน ; KS = 200 มก./ล. ) ถกแทนทโดย Methanosarcina sp (µ max 0.1 ตอวน ; KS = 300 มก./ล. ) ซงสมมตฐานไดวาเปนผลเนองจาก Methanosarcina sp. ทคา KS ของอะซเตทตากวา ประมาณ 2 ใน3 ของมเทนทเกดขนในถงปฏกรณ เกดจากการเปลยนอะซเตทโดย Acetotrophic Methanogens และ1 ใน 3 เปนผลของปฏกรยาระหวางคารบอนไดออกไซคและไฮโดรเจน โดย Hydrogenotrophic Methanogens 5.4.3 ปจจยทมอทธพลตอการท างานของระบบไรอากาศ การเดนระบบหมกไรอากาศคอนขางจะมความละเอยดออน เนองจากระบบจะตองมความสมดล มลนธพลงงานเพอสงแวดลอม (2550) ไดอธบายถงองคประกอบทมสวนสาคญในการเดนระบบ ดงตอไปน


5-31


1) อตราสวนคารบอนตอไนโตรเจน (C/N Ratio) เปนคาความสมพนธระหวางปรมาณคารบอนตอไนโตรเจนในสารอนทรยและมความสาคญมากตอการยอยสลายทางชวภาพ เพราะคารบอนและไนโตรเจนจะถกจลนทรยนาไปสรางโปรโตพลาสซมของเซลลใหมและสรางกาลงบฟเฟอรใหกบระบบ คาอตราสวน C/N ทเหมาะสมจะอยในชวง 20-30 หากอตราสวน C/N สงเกนไป ไนโตรเจนจะถกใชหมดอยางรวดเรว มไนโตรเจนไมเพยงพอ อตราการเกดเซลลจลนทรยจะลดลงโครงการ จดทาระบบฐานขอมลพลงงานเพอการวเคราะหและวางแผนยทธศาสตรพลงงานของประเทศกลาววาอตราสวน C : N และ C : P ทเหมาะสมอยท 25 : 1 และ 20 : 1 2) อณหภม (temperature) เปนตวแปรทสาคญในกระบวนการยอยสลายทมผลทางเศรษฐศาสตร แบคทเรยแตละกลมในระบบบาบดนาเสยแบบไรอากาศมความตองการสภาวะอณหภมและระดบอณหภมทแตกตางกนในการดารงชวต อณหภมทเหมาะสมตอการดารงชวตแบงเปน 3 ชวงคอ ชวงอณหภมบรรยากาศ 20-25 องศาเซลเซยส (Psychrophilic temperature) ชวงอณหภมปานกลาง (mesophilic temperature) 35-40 องศาเซลเซยส และชวงอณหภมสง (thermophilic temperature) 50-60 องศาเซลเซยส ซงจลนทรยสามารถทางานไดดในชวงอณหภมตางกน ขนกบชนดของจลนทรย จากการศกษาของ Ferrer et al. (2008) พบวาอณหภมบรรยากาศ (Psychrophilic temperature) สามารถบาบดมลสตว กากตะกอน และของเสยอนทรยตางๆ ได 3) พเอช (pH) เปนสงทใชบงชสภาวะภายในถงหมกไรอากาศเปนคาทเปลยนแปลงชา ในขณะทกรดอนทรยระเหยเพมขนแตคาพเอชกลบเปลยนแปลงเพยงเลกนอย ดงนนการใชคาพเอชสาหรบการแกไขสภาวะในถง อาจไมทนการเมอเปรยบเทยบกบความเขมขนของสารอนทรยระเหย แตอยางไรกตามคาพเอชเปนสงสาคญในการควบคมระบบการหมกแบบไรอากาศ พเอชทสามารถผลตแกสมเทนไดอยในชวง 6.0–8.5 ซงในกระบวนการผลตแกสชวภาพจะประกอบดวยจลนทรยหลายชนด แตละชนดมชวงพเอชทเหมาะสมตอการเจรญเตบโตตางกน พเอชทเหมาะสมกบแบคทเรยทผลตมเทนอยระหวาง 6.5–7.5 ถาตากวาหรอสงกวาน ประสทธภาพในการผลตแกสชวภาพจะลดลงอยางรวดเรว 4) กรดอนทรยระเหยงาย (Volatile fatty acid) กรดอนทรยระเหยงายมความสาคญมากในการเกดมเทน ในการผลตแกสมเทนทถกสรางหรอสงเคราะหขนจากกรดอนทรยทไดจากกจกรรมของแบคทเรยกลมสรางกรดดงนน อตราการเจรญเตบโตของแบคทเรยทงกลมสรางกรด และแบคทเรยกลมสรางแกสมเทนจะตองมความสมพนธกน ทงนเนองจากปรมาณกรดอนทรยสรางขนโดยแบคทเรยในกลมสรางกรดและมการสะสมในนาเสยมากขน ซงจะมผลทาใหความเปนกรด -ดางของนาเสยลดลงสงผลกระทบตอการเจรญเตบโตของแบคทเรยในกลมสรางแกสมเทน 5) สารพษ (Toxic substances) เนองจากนาเสยทจะนามาบาบดดวยระบบบาบดนาเสยทางชววทยาไมวาจะเปนระบบบาบดนาเสยทางชววทยาแบบใหอากาศหรอแบบไรอากาศ อาจจะมสารประกอบบางชนดปนเปอนอยในนาเสยทจะเปนอนตรายตอการเจรญเตบโตของจลนทรยหรอแบคทเรยทสาคญในระบบบาบดนาเสย โดยสารพษตางๆ จะสงผลตอจลนทรยหรอแบคทเรยเชนสารประกอบของโลหะ เชน โพแทสเซยม แมกนเซยม แคลเซยม เปนตน 6) การกวนผสม (mixing) จะชวยในการกระจายความรอนใหเทากนตลอดทงถงปฏกรณชวยในการกระจายจลนทรยและสารอาหารเพอใหเกดการสมผสและยอยสลายไดอยางทวถง ชวยทาใหกากสกปรกทลอยบนนาเสย (scum layer) แตกตว และปองกนการตกตะกอน ซงการเพมการกวนผสมจะชวยใหอตราการผลตแกสชวภาพ


5-32


7) อตราภาระบรรทกสารอนทรย (Organic Loading Rate) มผลตอการกาจดสารอนทรย การตกตะกอนและการเกดแกสชวภาพ หากมการปอนสารอนทรยเขาระบบมากเกนกวาทออกแบบไว จะทาใหเกดการลมเหลวในการเดนระบบ ระบบมกรดระเหยงายสงสงผลให พเอชตา จลนทรยสรางมเทนตายในทสด และหากมการปอนสารอนทรยเขาระบบนอยเกนไป ทาใหความสามารถของถงหมกทออกแบบไวใชงานอยางไมเตมประสทธภาพ 8) ระยะเวลาเกบกก (Retention Time) เปนระยะเวลาทงหมดทสารอนทรยอยในระบบ ระยะเวลาการเกบกกทเหมาะสมจะทาใหจลนทรยสรางมเทนโตทนและมปรมาณมากพอ ถาม ระยะเวลาเกบกกนานเกนไป ทาใหสนเปลองคาใชจายในการกอสรางถงหมก เนองจากตองใชถงหมกทมขนาดใหญ และสนเปลองคาใชจายในการดแลระบบ ทงนขนกบเทคโนโลย องคประกอบของสารอนทรย และอณหภมทใชในการยอยสลายสารอนทรยดวย 5.4.4 เทคโนโลยหมกแบบไรอากาศ การหมกไรอากาศเปนเทคโนโลยทนามาใชในการบาบดและผลตพลงงานจากสารอนทรย โดยอาศยหลกการตามธรรมชาตจากกระบวนการยอยสลายสารอนทรยของจลนทรยในสภาวะไรอากาศมาประยกตใชทาใหไดแกสชวภาพ เชน แกสมเทน (CH4) 50-70% แกสคารบอนไดออกไซด (CO2) 30-50% แกสแอมโมเนย (NH3) แกสไนโตรเจน (N2) และ แกสไฮโดรเจนซลไฟด (H2S) เลกนอย แกสชวภาพดงกลาวใหคาความรอนประมาณ 21 mJ/m3 ทสดสวนของแกสมเทน 60% ซงในแกสชวภาพมสดสวนของแกสมเทนสงสด และเปนแกสทกอใหเกดภาวะเรอนกระจกซงมความรนแรงกวาแกสคารบอนไดออกไซด หากปลอยแกสชวภาพสบรรยากาศจะเปนการเพมอตราการเกดภาวะเรอนกระจกทาใหโลกมอณหภมสงขน เทคโนโลยการหมกไรอากาศถกนามาประยกตใชกบฟารมเลยงสตวทวโลกมานาน ไมวาจะในทวปยโรป เชน ประเทศเยอรมนและเดนมารคมการพฒนาและปรบปรงเทคโนโลยนมากทสด จนเปนทนยมและใชกนอยางแพรหลายในชวงประมาณ 5-10 ปทผานมา สาหรบในทวปเอเชย ประเทศจนมประสบการณยาวนานพอสมควรในการสรางระบบบาบดนาเสยแบบไรอากาศ มการนาระบบนมาใชในครวเรอนกวา 6 ลานแหง ในอตสาหกรรมประมาณ 500 แหง ประเทศอนเดย มการนาระบบนมาใชจานวนมากกวา 2 แสนบอ แตวสดหลกเปนมลโค และเปนระบบทไมใหญมากนก สาหรบประเทศไทยมการพฒนาเทคโนโลยการหมกไรอากาศในชวงป พ.ศ. 2515 ตงแตเกดภาวะวกฤตดานพลงงานจากการจากดการผลตนามนของกลมประเทศโอเปค และมการนามาใชในฟารมสกรมากกวา 16 ป เพอบาบดกลนในฟารมสกร ภายใตความรวมมอของโครงการแกสชวภาพไทย-เยอรมนทฟารมทดลองของมหาวทยาลยเชยงใหม ปจจบนภาครฐมการสนบสนน และวางแผนในการบาบดนาเสยจากฟารมสกรใหไดถง 2.9 ลานตวในป พ.ศ. 2552 ซงจะทาใหสามารถอยในระดบแนวหนาของโลกในการใชเทคโนโลยน (สถานเทคโนโลยแกสชวภาพ มหาวทยาลยชยงใหม, 2551) และจากการศกษาความเปนไปไดทางเศรษฐศาสตรของการลงทนในระบบแกสชวภาพของฟารมสกร โดยการสอบถามความคดเหนของผประกอบการฟารมสกร พบวาฟารมขนาดกลางมความเปนไปไดและคมคาตอการลงทนมากทสด สถาบนเทคโนโลยแกสชวภาพ มหาวทยาลยเชยงใหมไดระบรปแบบบอหมกแกสชวภาพทสงเสรมใหใชในการจดการนาเสยจากฟารมเลยงสตว ดงน 1) บอโดมคงท (Fixed Dome) เปนบอหมกแกสชวภาพทมการสงเสรมใหใชในฟารมเลยงสกรขนาดเลก (ฟารมทเลยงสกรเทยบเทาสกรขนไมเกน 500 ตว) โดยทวไปจะมลกษณะเปนทรงกลมฝงอยใตดนสวนทเกบแกสมลกษณะเปน ซงขอดของระบบนคอประหยดพนทบรเวณฟารมเนองจากถงหมกถกฝง


5-33


อยใตผวดนงายตอการระบายนามลสกรจากโรงเรอนไปสบอหมกโดยอาศยแรงโนมถวง อณหภมในบอหมกคอนขางคงททาใหการหมกของมลสตวเปนไปอยางตอเนอง สาหรบขอเสยของระบบนคอในบรเวณทระดบนาใตดนสงการทางานและการสรางบอหมกจะคอนขางลาบาก และในบรเวณสวนโคงของถงหมกจะตองใชเทคนคและความชานาญสงบอหมกจะชวยปองกนการแตกราวของบออนเนองจากแรงดนของแกสทเกดขน สวนประกอบของบอโดมคงทมดงน - บอเตมมลสตว (Mixing Chamber) เปนพนทสาหรบการผสมมลสตวกบนากอนเตมลงในบอหมก - บอหมก (Digester Chamber) เปนพนทสาหรบรบมลสตวและนาจากบอเตมมลสตวมาหมกใหเกดแกสมเทนและแกสอนๆซง แกสทเกดขนจะผลกดนใหมลสตวและนาทอยดานลางของบอหมกไหลไปอยกนบอ - บอลน (Expansion Chamber) เปนพนทสาหรบรบมลสตวและนาทถกแกสผลกดนจากบอหมก โดยการทางานจะเปนระบบไดนามก คอเมอแกสเกดขนภายในบอหมกแกสจะมแรงผลกดนมลสตวและนาทอยสวนดานลางใหทะลกขนไปเกบไวในบอลน เมอนาแกสไปใชนาในบอลนจะไหลยอนกลบเขาไปในบอหมกเพอผลกดนแกสใหมความดนเพยงพอทจะนาไปใชงานได

รปท 5-20 ระบบบอโดมคงท (Fixed Dome) ทมา : http://www2.dede.go.th/km_ber/e-learn/lesson3.pdf

2) บอหมกเรวนาใส (UASB) ระบบยเอเอสบ เปนระบบบาบดนาเสยทมการปอนนาเสยเขาระบบจากดานลางของถงปฏกรณขนสดานบน (Up-flow Feeding) อาศยการทางานของจลนทรยเเขวนลอย ซงมการพฒนาใหเกาะตวกนในลกษณะเปนเมดตะกอน (Granule) ระบบนอาศยการกวนผสมทเกดจากการไหลของนาเสยทปอนเขาถงปฏกรณจากดานลางไหลขนสดานบน เเละการกวนผสมทเกดจากการเคลอนทของฟองแกสทเกดขนจรงจากกจกรรมการยอยสลายเปนสาคญ โดยตะกอนจลนทรยเหลานจะถกเเยกออกจากนาเสยดวยอปกรณเเยกของเเขง-ของเหลว-แกส (Gas-Liquid-Solid Separator หรอ 3


5-34


Phase Separator) ทาใหสามารถรกษาจลนทรยประสทธภาพสงไวในระบบไดจากคณสมบตและลกษณะการทางาน สามารถแบงสวนประกอบภายในถง UASB ไดเปน 2 สวนคอ สวนทเปนถงปฏกรยาอยทางดานลางของถงซงเปนสวนทเกดการยอยสลายสารอนทรย การไหลของนาเสยในถงจะเปนการไหลจากดานลางขนดานบน มการปอนนาเสยจะปอนเขาทางดานลางของถงนาเสยทตองการบาบดจะไหลผานชนตะกอน แบคทเรยในชนตะกอนซงอยกนอยางหนาแนนจะเกดการรวมกนเปนเมด (Granule) โดยเมดตะกอนทมความหนาแนนสงจะจมตวอยดานลาง มการจดเรยงตวจากขนาดใหญขนไปหาเลกเหมอนชนทรายกรอง สวนกลมทมความหนาแนนตา ซงมความเรวในการจมตวตากวาฟงกระจายขนมาเปนชนตะกอนแขวนลอย โดยฟองแกสทเกดขนและการไหลของนาทเขามาจากดานลางของถงจะชวยทาใหเกดการผสมขน สวนตกตะกอนและแยกแกสเปนสวนทควบคมและลดปรมาณเซลลแบคทเรยทหลดออกไปกบนาทง และทาหนาทรวบรวมแกสมเทนทเกดขนเพอนาไปใชประโยชนตอไป

รปท 5-21 แผนภาพแสดงการทางานของระบบ UASB

ทมา : http://www. scielo.br 3) บอ Covered Lagoon ระบบบาบดแบบ Anaerobic Covered Lagoon เหมาะกบนาเสยทมปรมาณของแขงทงหมด 0.5 – 3.0 % ในการทางานของระบบจะออกแบบใหนาเสยไหลเขาสระบบทางดานลางของบอแลวผสมเขากบตะกอนแบคทเรยทตกตะกอนอยบรเวณกนบอจากนนใหไหลไปตามแนวยาวของบอโดยระบบรวบรวมนาออกจะอยดานบนของบอในอกฝงหนง อยางไรกตามนาเสยทผานระบบ Anaerobic Covered Lagoon ยงมาสามารถปลอยสแหลงนาธรรมชาตไดจงจาเปนตองมการบาบดตอในระบบบาบดขนหลงตอไปแบคทเรยในระบบ Anaerobic Covered Lagoon จะประกอบดวยแบคทเรยทอยในสภาวะไมใชอากาศทงสองแบบคอแบคทเรยสรางกรดและแบคทเรยสรางมเทนแมในบางครงจะมการสรางกรดในปรมาณทมากเกนไปแตผลกระทบเนองจากการทางานของแบคทเรยทงสองชนดจะไมรนแรงเหมอนในระบบบาบดแบบทมอตราการยอยสลายสารอนทรยสงเนองจากบอทมขนาดใหญและเวลาเกบกกนาทยาวนานจงทาใหแบคทเรยในระบบมเวลาปรบตวอยางไรกตามไมควรปลอยใหระบบอยในสภาวะรบอตราภาระบรรทกสารอนทรยทสงเกนไปเปนเวลานานเพราะอาจทาใหระบบอยในสภาวะทเกนความสามรถในการปรบตวของแบคทเรย


5-35


รปท 5-22 แผนภาพการทางานของระบบ Cover Lagoon

ทมา : http://www2.dede.go.th/km_ber/e-learn/lesson3.pdf 4) Anaerobic Filter/Fixed Film ถงปฏกรณแบบตรงเซลบนผววสดตวกลางหลกการของระบบนคอการจดวางวสดตวกลางไวในถงปฏกรณเพอใหเปนทอาศยของจลนทรยเกดเปนฟลมชวะ (Biofilm) ขนมา วสดตวกลางนอาจมลกษณะเปนทอ หรอตาขาย ทมความพรนเมอนาเสยถกปอนเขาสระบบ สารอนทรยจะเคลอนตวไหลผานฟลมชวะแตละชน ทาใหจลนทรยทาการยอยสลายไปทละนอย แกสชวภาพทไดจากการยอยสลายจะลอยสดานบน ระบบนเหมาะกบนาเสยทมสารแขวนลอยตาหากวสดตวกลางถกบรรจไวในถงแบบสมจะเรยกวา Anaerobic Filter แตถาจดวางวสดเปนไปอยางเปนระเบยบจะเรยกวา Anaerobic Fixed Film Zinatizaoleh et al. (2009) ไดทาการศกษาการบาบดแบบไรอากาศของนาเสยจากอตสาหกรรมผลตนามนปาลมทมคา COD ประมาณ 3,000-10,000 mg/L โดยใชระบบ up-flow anaerobic sludge fixed film (UASFF) พบวาสามารถกาจด COD ไดสงสดท 94.7% ถานาเสยมคา COD อยระหวาง 4,250-5,250 mg/L พบวาจะมประสทธภาพในการกาจดคา COD ไดสงทสด

รปท 5-23 แผนภาพการทางานของระบบ Anaerobic Filter

ทมา : http://www.epa.gov


5-36


5) Completely Stirred Tank Reactor (CSTR) เปนถงปฏกรณ (Closed Anaerobic Tank System) ประเภทหนง ซงเปนระบบบาบดไรอากาศทใชจลนทรยเปนตวยอยสลายสารอนทรยในนาเสยภายในถงกลมทปดมดชด ไรอากาศ และตดตงวสดขดตะกอน (Scraper) ตรงดานลางของถงเพอเพมประสทธภาพในการบาบด ถงกวนสมบรณนถกพฒนาขนมาจากถงยอยสลดจซงเปน Conventional Anaerobic Digester ทมประสทธภาพตาเนองจากการกวนผสมไมดทาใหระยะเวลายอยสลายยาวนาน จงไดมการพฒนาเพอเพมประสทธภาพการสมผสกนของสารอาหารในนาเสยเเละจากถงยอยสลดจ (Septic Tank) โดยมการตดตงใบกวน เชน เเบบ Paddle แบบสกร (Screw) หรอใช Gas Diffuser ในการกวนผสมเพอใหจลนทรยเเละสารอาหารในถงปฏกรณมการสมผสกนมากขนซงจะทาใหประสทธภาพในการยอยสลายสารอนทรยในนาเสยดขน ถงปฏกรณเเบบนระยะเวลากกเกบของเเขง (Solid Retention Time) เทากบระยะเวลากกเกบนาเสย (Hydraulic Retention Time ) ทาใหถงปฏกรณจะมขนาดใหญหากของเสยหรอนาเสยทเปนวตถดบยอยสลายไดยาก ใชเวลานาน ถง CSTR นจงเหมาะกบนาเสยทมความเขมขนสง (High Concentration) มสารเเขวนลอยสง หรอเเมกระทงมสารพษปนอย (Toxic Wastewater) ทงนเนองจากถงปฏกรณมการกวนอยตลอดเวลา ทาใหเมอสารพษถกปอนเขาระบบจะถกเจอจางทนท จงไมกอใหเกดผลเสยตอจลนทรยเหมอนระบบอน

รปท 5-24 แผนภาพการทางานของระบบ Completely Stirred Tank Reactor (CSTR) ทมา : http://www. chem.siu.edu 6) Anaerobic Buffled Reactor (ABR) ถงไรอากาศแบบแผนกน ระบบบาบดนาเสยแบบนมลกษณะเปนถงทมแผนกนขวางหลายแผนตดตงไวในถงยาว การไหลของนาเสยเขาสระบบจะเปนในลกษณะไหลขนไหลลง (หรอซายขวา) สลบกนไปหลายครงเมอนาเสยไหลไปตามชองทางทออกแบบไวภายในบอ สารอนทรยในนาเสยจะสมผสกบจลนทรยระหวางการเดนทางภายในบอจนความสกปรกลดลงตามลาดบกอนจะออกจากระบบ


5-37


รปท 5-25 แผนภาพการทางานของระบบ Anaerobic Buffled Reactor (ABR) เทคโนโลยการบาบดนาเสยแบบไมใชอากาศและผลตแกสชวภาพ แตละประเภทกมขอมลจดเดน และขอจากดของเทคโนโลยทสามารถระบไดและเปนทยอมรบโดยทวไป ดงตารางท 5-6


5-38


ตารางท 5-6 แสดงสรปขอเดน-ขอจากดของระบบบาบดนาเสยและผลตแกสชวภาฟรปแบบตางๆ ลาดบ ชนดระบบ ขอด ขอเสย 1. ถงปฏกรณแบบกวน

สมบรณ (Continuously Stirred Tank Reactor; CSTR)

-การกวนผสมของสารอนทรยและจลนทรยภายในถงเปนไปอยางสมาเสมอสามารถรบนาเสยทมความเขมขนสงได -รบนาเสยหรอของเสยทมความเขมขนของของแขงสงได -รบของเสยทมสงเปนพษเจอปนไดด เนองจากการกวนผสมชวยเจอจางสารพษนน -การตรวจวดและควบคมระบบไมยงยาก

-ความเขมขนของของแขงไมควรเกน10 %TS มฉะนนการกวนผสมจะเกดขนไดไมด -ถงปฏกรณตองมขนาดใหญเพอแกปญหาจลนทรยในระบบลดลงเนองจากเกดการหลดออกนอกระบบไกงาย -มคาใชจายเพมในการใชพลงงานในการกวนผสม -นา เสยทออกจากระบบมความสกปรกสง มกมปญหาเรองเรองอปกรณใบกวน

2. ถ ง ป ฏ ก ร ณ แ บ บตะกอนลอยหรอถงยเอเอสบ (Upflow Anaerobic Sludge Blanket, UASB)

-สามารถรบภาระสรอนทรยไดสงและระยะเวลาเกบกกนาเสยสน ดงนนถงปฏกรณผลตมเทนจงมขนาดเลก -เหมาะกบน า เสยทมของแข งแ ข ว น ล อ ย ต า น า เ ส ย ทสารอนทรยยอยสลายงาย

-ใชระยะเวลานานในการเดนระบบ(Start up) เนองจากตองสรางเมดตะกอนและขนสลดกอน -การควบคมดแลระบบยงยาก ตองใชผดแลทมความเชยวชาญ เพอควบคมใหจลนทรยเกาะตวเปนเมดตะกอน -ไมเหมาะกบของแขงทมของแขงแขวนลอยสง หรอตองมขนตอนเพมเพอปรบสภาพนาเสยกอน -ห า ก อ อ ก แ บ บ ส ว น แ ย ก แ ก สชวภาพ/นา เสยและเมดตะกอนจ ล นทร ย ไ ด ไ ม ด จ ะ เ ก ดป ญห าจลนทรยหลดออกนอกระบบได


5-39


ตารางท 5-6 แสดงสรปขอเดน-ขอจากดของระบบบาบดนาเสยและผลตแกสชวภาฟรปแบบตางๆ (ตอ) ลาดบ ชนดระบบ ขอด ขอเสย 3. ระบบบอปดแบบไม

ใชอากาศ (Anaerobic Covered Lagoon)

-การกอสรางไดรวดเรว -เงนลงทนตา -บอมผลกระทบตา ถงแมนาเสยทปอนเขามการเปลยนแปลงสมบตอยางรวดเรว -เหมาะกบนาเสยหรอของเสยทมความเขมขนของแขงสง

-อตราภาระการรบสารอนทรยตา -ตองการพนทระบบมาก -ประสทธภาพต า การกวนผสมเกดขนไมด -มปญหาการไหลลดวงจรของนาเสยสงเกดบรเวณ Dead zone ไดมาก -การจดการตะกอนทสะสมในบอทาไดมาก

4. ระบบบอปดแบบไมใชอากาศดดแปลง (Modified Anaerobic Covered Lagoon)

-การกอสรางทาไดงาย -บอมผลกระทบตา ถงแมวานาเสยทปอนเขามการเปลยนแปลงสมบตอยางรวดเรว -เหมาะกบนาเสยหรอของเสยทมความเขมขนของแขงสง

-อตราภาระการรบสารอนทรยตา -ตองการพนทระบบมาก -ประสทธภาพต าการกวนผสมเกดขนไดไมด -อาจเกดปญหาเรองการฉกขาดหรอการขวางการดดแกสออกจากบอ กรณทแกสไมมากพอ ควรมการดแลแผนพลาสตกทคลมบอใหตงอยตลอดเวลา

5. ระบบแผนกนแบบไมใชอากาศ (Anaerobic Baffle Reactor; ABR)

-ม ป ญ ห า ก า ร ห ล ด อ อ ก ข อ งเชอจลนทรยแมเชอจลนทรยจะเ จ ร ญ เ ต บ โ ต แ บ บ ต ะ ก อ นแขวนลอยและแบบไมเปนเมดตะกอน (Granule) -สามารถลด HRT นอยเทาทตองการโดยทSRT ยงสงอย -ไ ม จ า เ ป น ต อ ง ม ร ะบ บ แ ย กSludge และ GAS

-ไมเหมาะกบนาเสยทมความเขมขนสารแขวนลอยสง เนองจากอาจจะเกดการสะสมของตะกอนในแตละหองทาใหกดขวางการไหลของนาเสยและแกสชวภาพ -กรณท น า เส ยท ป อน เข าม การเปลยนแปลงสมบตอยางรวดเรวอาจจะเกดผลกระทบตอจลนทรยในบร เวณหองแรกๆของบอ ทาใหระบบลมเหลวได


5-40


ตารางท 5-6 แสดงสรปขอเดน-ขอจากดของระบบบาบดนาเสยและผลตแกสชวภาฟรปแบบตางๆ (ตอ) ลาดบ ชนดระบบ ขอด ขอเสย 6. บอแบบราง (Plug

Flow Anaerobic Digester) หรอ Channel Digester

-กอสรางงายไมตองม อปกรณตดตงภายในบอ -ไมเกดปญหาการหลดออกของจลนทรยออกนอกระบบ -การดแลรกษาไมยงยาก -สามรถบาบดนาเสยทมความเขมขนสงหรอไขมนสงไดด

-อาจมปญหาการกวนผสมและการกระจายนาเสยไดเนองจากการกวนผสมขนอยกบการไหลของนาและแกสทเกดขนในบอเทานน -กรณท น า เส ยท ป อน เข าม การเปลยนแปลงสมบตอยางรวดเรว อาจจะเกดผลกระทบตอจลนทรยในบร เวณแรกๆของบอเปนเหตใหระบบลมเหลวได -ตองมการเพมพนทสวนลานตากตะกอนเพอดงตะกอนออกอยางสมาเสมอ

7. ระบบถงกรองแบบไมใชอากาศ (Anaerobic Filter; AF)/ ถงแบบตงฟลมจลนทรย (Anaerobic Fixed Film; AFF)

-มอตราภาระการรบสารอนทรย (Organic loading rate) ไดสง -จ ล น ท ร ย ห ล ด อ อ ก น อ ก ถ งปฏกรณไดยาก -สามารถรองรบชนดนาเสยทมการเปลยนแปลงกะทนหน

-มเงนลงทนในสวนของตวกลาง -เกดปญหาอดตนไดงายและปญหาการไหลลดวงจร ในกรณทมการจดเรยงตวกลางแบบไมเปนระเบยบ -การเรมตนเดนระบบอาจทาไดชาเนองจากตองมการเลยงใหจลนทรยไปตดทตวกลาง

8. บอโดมคงทหรอฟกซโดม (Fixed Dome)

-ประหยดพนทบรเวณฟารมงาย -อณหภมในบอหมกคอนขางคงททาใหกระบวนการหมกเปนไปไดอยางตอเนอง -ใชเวลาการกอสรางระบบนอย มประสทธภาพสงในการกาจดกลนและแมลงวน -ตนทนตา และดแลระบบงาย

-ระบบน พ นท ก ก เก บ แก สน อย เพราะมระยะเวลาหมกสนเพยงประมาณ 7 วน -การกอสรางนนตองอาศยผชานาญในการควบคมการกอสรางเนองจากตองใหบอหมกทนทานตอแรงดนแกสได และระบบนมประสทธภาพในการผลตแกสปานกลาง


5-41


5.5 พลงงานชวมวล ทผานมาไดมการนาเสนอตวเลขผลการประเมนศกยภาพเชอเพลงชวมวลของประเทศไทย จากหลายหนวยงาน เชน กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน (พพ.) สานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต (วช.) สานกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.) และ มลนธพลงงานเพอสงแวดลอม (มพส.) สวนใหญ จะใชหลกเกณฑ และขนตอนการประเมนทคลายคลงกน ดงน 1) ทาการศกษาขอมลสถตทางการเกษตร เพอจะทาใหทราบถง พนทเพาะปลก พนทเกบเกยว ผลผลตเฉลยตอไร ของพชเศรษฐกจทสาคญ จากแหลงขอมลตางๆ เชน ศนยสารสนเทศการเกษตร สานกงานเศรษฐกจการเกษตร กรมสงเสรมการเกษตร สานกงานคณะกรรมการออยและนาตาลทราย สานกงานกองทนสงเคราะหการทาสวนยาง ฯลฯ 2) ทาการศกษาสดสวนเศษวสดเหลอใชทางการเกษตรตอผลผลตเฉลยในแตละพช (Crop Residue Ration; CRR) โดยการสารวจ เกบตวอยาง และวเคราะห รวมถง 3) ทาการวเคราะหสดสวนการนาไปใชประโยชน เพอนาไปส 4) การวเคราะหหาปรมาณวสดเหลอใชทางการเกษตรคงเหลอทสามารถนามาใชเปนเชอเพลงในการความรอนและ/หรอ ผลตกระแสไฟฟาได ผลทไดจากการประเมนศกยภาพ ของแตละหนวยงานมความแตกตางกนบาง ขนอยกบ ขอกาหนด (Assumption) และความละเอยดของขอมลทไดจากการสารวจ อยางไรกด ผลการประเมนศกยภาพทไดนน สามารถนามาใชในการบรหารหรอกาหนดนโยบายดานพลงงานชวมวลในระดบมหภาคของประเทศได อยางไรกด ขอกาหนดตางๆ ทใชในการประเมนวสดเหลอใชทางการเกษตรแตละพนท มความซบซอนและมความแปรปรวนคอนขางสง เชน มการเปลยนแปลงปรมาณพนทเพาะปลก ชนดและสายพนธทใชปลก ซงการนาผลการประเมนปรมาณวสดเหลอใชทางการเกษตร มาใชในทางปฏบตงานจะตองทาการปรบปรงขอกาหนด ตางๆใหสอดคลองกบพนทศกษามากทสด ในการศกษาน จะทาการประเมนศกยภาพการผลตพลงงานจากเศษวสดเหลอใชทางการเกษตรของประเทศไทย ทงนเนองจากเศษวสดเหลอใชดงกลาวยงไมมการนามาใชประโยชนในการผลตพลงงานความรอนและไฟฟาในเชงพาณชยอยางกวางขวาง 5.5.1 แหลงเชอเพลงชวมวล ประเทศไทยมแหลงชวมวลทเปนเศษวสดเหลอใชทางการเกษตรมาก แตในทางปฏบตแหลงเชอเพลงชวมวลทมอยจะกระจดกระจายไปในภมภาคตางๆ ทวประเทศ ทงทเปนเศษวสดเหลอใชทางการเกษตรทอยในโรงงานอตสาหกรรมแปรรปผลผลตเกษตร และ ไร นา สวนเกษตร นอกจากนยงมเศษวสดเหลอใชทางการเกษตรอนๆ ทยงไมสามารถนามาใชประโยชนไดอนเนองมาจากเศษวสดดงกลาวยงอยในสภาพทไมพรอมใช ตองมการจดการแปรรปเขามาเกยวของ ดงนนเราจงทาการจาแนกเชอเพลงชวมวล ตามคณสมบตความเปนเชอเพลง ออกเปน 2 ประเภท คอ 1) เชอเพลงชวมวลเชงพาณชย (Commercialized Biomass) คอเศษวสดเหลอใชทไดจากอตสาหกรรมการแปรรปผลผลตทางการเกษตร และสามารถนามาใชไดโดยไมจาเปนตองผานขนตอนการแปรรป ซอ-ขาย ในทน เชน แกลบ ชานออย เสนใยปาลม กะลาปาลม กะลามะพราว ซงสวนใหญถกนาไปใชประโยชนอยางแพรหลายในเชงพาณชย ในภาคอตสาหกรรม 2) เชอเพลงชวมวลไมเชงพาณชย (Non-Commercialized Biomass) คอเศษวสดเหลอใชทกระจดกระจายในไร นา สวนเกษตร ในทน เชน ฟางขาว ยอดและใบออย เหงามนสาปะหลง ทางปาลม เศษไม/เปลอกไมจากการทาสวนปาและอตสาหกรรมปาไม วชพชตางๆ เชน ผกตบชวา ไมยราพยกษ ซงยงเปนชวมวลทคงเหลอ ยงไมถกนามาใชงานในเชงพาณชย อยางไรกดเชอเพลงดงกลาวน


5-42


สามารถนามาพฒนาไปเปนเชอเพลงชวมวลเชงพาณชยได โดยผานกระบวนการจดการ คอ การรวบรวม และแปรรปใหพรอมใช ทงนจาเปนตองทาการศกษาสมบตของเชอเพลงดงกลาวอยางละเอยดตอไป ทงนเมอพจารณาจากขอมลการประเมนศกยภาพในการผลตไฟฟาจากชวมวลในป 2554 (กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน, 2554) พบวาสามารถผลตพลงงานไดกวา 37,688.77 ktoe หากนาเชอเพลงดงกลาวมาผลตไฟฟาทงหมด จะมศกยภาพในการผลตไฟฟา 14,434.80 MW โดยเปนเชอเพลงชวมวลเชงพาณชย เชน แกลบ,ซงขาวโพด,เศษไม,เปลอกไม,ไมฟน รวม 9295.96 ktoe คดเปนรอยละ 25 ของเชอเพลงชวมวลทมศกยภาพทงหมด และเชอเพลงชวมวลไมเชงพาณชย เชน ยอดและใบออย ฟางขาว ตนขาวโพด ทะลายปาลม ลาตนและเหงามน รวม 28,392.81 ktoe คดเปนรอยละ 75 ของเชอเพลงชวมวลทมศกยภาพทงหมด ตามลาดบ ตารางท 5-7 ศกยภาพชวมวลของประเทศไทยป พ.ศ. 2554

ลาดบ ชนดพช ชนดชวมวล พลงงาน เทยบเทานามนดบ กาลงไฟฟา

(TJ) (ktoe) (MW) 1 ออยโรงงาน ยอดและใบ 324,929.59 7,760.81 2,972.39

กากออย 225,021.66 5,374.55 2,058.45

2 ขาว แกลบ 104,059.56 2,485.42 951.92

ฟางขาว 525,095.06 12,541.68 4,803.46

3 ขาวโพดเลยงสตว ลาตน/ยอด/ใบ 65,265.51 1,558.84 597.04

ซงขาวโพด 14,493.86 346.18 132.59

4 มนสาปะหลง ลาตน 40,964.07 978.41 374.73

เหงา 31,835.17 760.37 291.22

5 ปาลมนามน ทางใบ 35,074.50 837.74 320.85

ใยปาลม 37,687.90 900.16 344.76

กะลา 40,481.75 966.89 370.32

ทะลาย 35,654.37 851.59 326.16

6 มะพราว กะลา 4,695.08 112.14 42.95

เปลอกและกาบ 9,696.63 231.60 88.70

กาน/ใบ/จน/ทะลาย 9,084.10 216.97 83.10

7 ถวลสง เปลอก 193.43 4.62 1.77 8 ฝาย ลาตน 95.46 2.28 0.87 9 ถวเหลอง ลาตน/ยอด/ใบ/เปลอก 2,864.19 68.41 26.20 10 ขาวฟาง ใบและตน 1,318.42 31.49 12.06 11 ยางพารา ถานไม 27,573.85 658.59 252.24

ไมฟน 12,747.97 304.48 116.62

เศษไม 4,116.88 98.33 37.66

ขเลอย 1,189.47 28.41 10.88

12 สบปะรด ตอซง 23,814.94 568.81 217.85 รวม 1,577,953.42 37,688.77 14,434.80

หมายเหต : 1 ktoe เทากบ 41.868 TJ และเทากบ 0.383 MW

5.5.2 คณสมบตของเชอเพลงชวมวลไมเชงพาณชย ในหวขอนจะแสดงถงสมบตของเชอเพลงชวมวลทจาเปน ในการพจารณานามาใชเปนเชอเพลงผลตความรอนและกระแสไฟฟา สมบตทางกายภาพ องคประกอบแบบประมาณ องคประกอบแบบแยกธาต และคาความรอน ซงสมบตตางๆแสดงไวในตารางท 5-10 ถง 5-12


5-43


1) คณสมบตทางกายภาพ (ขนาด ความหนาแนน และความชน) เชอเพลงชวมวลไมเชงพาณชยสวนใหญมขนาดไมแนนอน ขนอยกบ ชนด สายพนธ วธการเกบเกยว เชน เกบเกยวดวยเครองจกร หรอ เกบเกยวดวยแรงงานคน ซงการทเชอเพลงชวมวลมขนาดทไมแนนอนดงกลาว ทาใหความหนาแนนตา (Bulk Density) นอกจากนเชอเพลงชวมวลไมเชงพาณชยทกชนด หลงจากทาการเกบเกยวแลวจะมความชนสง (40-70%) ทาใหไมคมคาในการขนสง ตารางท 5-8 คณสมบตทางกายภาพของเชอเพลงชวมวล

ประเภทชวมวล ความชน (%wb)

ความหนาแนน (kg /m3)

ลกษณะทวไป

ฟางขาว 41.34 114 เปนเสนขนาด ½ ซม. ความยาว 15-20 ซม. ยอด/ใบออย 60.97 43 เปนกาบบางๆ ยาวประมาณ 40-60 ซม. เหงามนสาปะหลง 53.40 193 เปนทอนขนาด 1-2 นว มแงง ตรงปลาย ทะลายปาลม 67.50 331 เปนพม มแกนกลาง ความยาว 20-30 ซม. ทางปาลม 65.50 570 เปนทางยาวโคนใหญปลายเลก ยาว 2-3ม. ทมา : วรชย และคณะ (2553) ตารางท 5-9 องคประกอบแบบประมาณ (Proximate Value) ของเชอเพลงชวมวล

ชนดชวมวล Moisture

Content (%)

Proximate Value High Heating Value, HHV

(kJ/kg) Volatile

Matter (%) Ash Content

(%) Fixed

Carbon (%) ฟางขาว 5.91 77.09 4.76 12.24 17,844

ยอด/ใบออย 5.67 81.38 4.38 8.57 19,881 เหงามนสาปะหลง 4.66 80.00 2.73 13.00 14,591

ทะลายปาลม 13.06 79.66 3.21 4.07 20,938 ทางปาลม 1.62 76.00 4.72 18.00 17,839

ทมา : วรชย และคณะ (2553) ตารางท 5-10 องคประกอบแบบแยกธาต (Ultimate Value) ของเชอเพลงชวมวล

ชนดชวมวล สดสวนของธาต (รอยละ)

C H N S O

ฟางขาว 49.46 6.24 0.50 0.17 43.63 ยอด/ใบออย 42.29 5.24 0.73 0.06 51.9

เหงามนสาปะหลง 46.12 7.55 1.13 0.03 54.83 ทะลายปาลม 46.91 6.50 1.70 0.007 44.88 ทางปาลม 47.94 7.63 0.63 0.03 56.23

ทมา : วรชยและคณะ (2553)


5-44


2) องคประกอบแบบประมาณ (Proximate Value) เปนคณสมบตเฉพาะตวของเชอเพลงชวมวล ทแสดงถงสดสวนของ ปรมาณความชน (Moisture Content) ปรมาณสารทระเหยได (Volatile Matter) ปรมาณคารบอนคงตว (Fixed Carbon) และ ปรมาณเถา (Ash Content) ใชวธการวเคราะหตามมาตรฐาน ASTM D1762-84 เปนคณสมบตทนยมใชประกอบการพจารณาในการเลอกใชเชอเพลงของโรงงานอตสาหกรรม ในสวนของปรมาณเถา ซงเปนของเสยทเกดขนจากการนาไปใชเปนเชอเพลง 3) องคประกอบแบบแยกธาต (Ultimate Value) เปนคณสมบตทแสดงถงธาตองคประกอบของเชอเพลงชวมวล อนประกอบไปดวย คารบอน ไฮโดรเจน ออกซเจน ไนโตรเจน และซลเฟอร สามารถทาการวเคราะหไดโดยใชเครอง Carbon, Hydrogen, Nitrogen and Sulfur Analyzer; CHNS-932) ซงองคประกอบของธาตตางๆ จะมความแตกตางกนโดยขนอยกบสายพนธของชวมวลแตละชนด ทงนธาตองคประกอบทสาคญ และมผลตอคาความรอน คอ คารบอนและไฮโดรเจน เนองจากคารบอนและไฮโดรเจนเปนตวทาปฏกรยากบออกซ เจนแลวเกดเปน คารบอนไดออกไซค นา และพลงงานในกระบวนการเผาไหมแบบสมบรณ อยางไรกตาม หากมปรมาณไฮโดรเจนมาก ในปฏกรยาการเผาไหมแบบสมบรณ จะเกดนามากเชนกน ซงเปนผลทาใหนาสวนนดดซบพลงงานไวบางสวน พลงงานทระบบปลดปลอยออกมาจงลดลง 4) คาความรอน (Heating Value) คาความรอนของเชอเพลง แสดงถงปรมาณพลงงานทถกปลดปลอยออกมาขณะเผาไหมเชอเพลงตอหนวยนาหนกในรปของความรอน ซงคาความรอนของเชอเพลงชวมวลแตละชนดจะมคาแตกตางกนขนอยกบสมบตและองคประกอบของเชอเพลง จากการทบทวนเอกสารงานวจยพบวา คาความรอนของเชอเพลงชวมวลขนอยกบประสทธภาพการเปลยนคารบอนและไฮโดรเจนในเชอเพลงชวมวลไปเปนแกสคารบอนไดออกไซด และนา ซงจะเหนไดวา คาความรอนของเชอเพลงชวมวลขนอยกบคณสมบตแบบแยกธาต (Ultimate analysis) ซงคาตางๆเหลานมความแตกตางกนโดยขนอยกบสายพนธของชวมวลแตละชนด (Senelwa และ Sims, 1999) สอดคลองกบผลการวจยของ Demirbas (2007) ซงไดทาการศกษากบวสดชวมวลถง 16 ชนด นอกจากน Demirbas (2007) ยงไดทาการวเคราะหหาความสมพนธระหวาง คาความชน กบคาความรอน โดยพบวาคาความชนในวสดชวมวลเปนผลทาใหคาความรอนลดลง เพราะความชนในเชอเพลงชวมวลจะอยระหวางชองวางในเซลลทตาย และผนงเซลล เมอเชอเพลงชวมวลถกเผาไหมความชนจะเปนตวดดซบความรอนบางสวน ทาใหพลงงานทปลดปลอยออกมาลดลง 5) คาความรอนสงและคาความรอนตา (High and Low Heating Value; HHV and LHV) นยามของคาความรอนสง (High Heating Value; HHV) หมายถงพลงงานความรอนทปลดปลอยออกมาจากการเผาไหมเชอเพลงแบบสมบรณ (Gross Calorific Value) โดยเรมจากเชอเพลงมอณหภม 25°C และผลตภณฑสดทายมอณหภม 25°C ซงเปนพลงงานความรอนทรวมถงพลงงานความรอนแฝงของการกลายเปนไอของนา (Latent Heat of Vaporization) สวนคาความรอนตา (Low Heating Value; LHV) หมายถงพลงงานความรอนสทธทปลดปลอยออกมาจากการเผาไหมแบบสมบรณของเชอเพลง (Net Calorific Value) โดยเรมจากเชอเพลงมอณหภม 25°C และผลตภณฑสดทายมอณหภม 150°C ซงไมรวมถงพลงงานทไดจากการควบแนน (Condensate) ไอนามาใชงาน โดยปกตคาความรอนใช


5-45


งานของเชอเพลง จะไมรวมถงพลงงานทไดจากการควบแนนดงกลาวนดวย โดยความสมพนธระหวาง LHV และ HHV แสดงไวเปนสมการท (5-11) LHV = HHV – 2395 (9H + W) (5-11)

เมอ H และ W เปน สดสวนของไฮโดรเจน และ ความชน ตามลาดบ จากนยามของคาความรอนสงและคาความรอนตาขางตน เราสามารถหาคาดงกลาวได โดยใช เครอง Bomb Calorimeter ซงเปนเครองมอวดมาตราฐานทใชสาหรบการหาคาความรอน ภายใตสภาวะทเกดการเผาไหมแบบสมบรณ ตามมาตรฐาน ASTM D2015 โดยคาความรอนของเชอเพลงแหง (ความชน 0%) ถอไดวาเปนคาความรอนสง (HHV) สวนคาความรอนทวดไดเมอเชอเพลงมคาความชนตางๆ จากเครอง Bomb Calorimeter จะเปนคาความรอนตา (LHV) 5.5.3 เทคโนโลยการผลตพลงงานจากเชอเพลงชวมวล พลงงานชวมวล (Bio-energy) หมายถง พลงงานทไดจากชวมวลชนดตางๆ โดยกระบวนการแปรรปชวมวลไปเปนพลงงานรปแบบตางๆ ในทนจะหมายถงกระบวนการแปรรปทางเคม-ความรอน ประกอบดวย การเผาไหมโดยตรง (Direct Combustion) และการผลตแกสชวมวล (Gasification) 1) การเผาไหมโดยตรง (Direct Combustion) ระบบการเผาไหมโดยตรงไดรบการพฒนามาเปนเวลานานกวา 100 ป และในปจจบนระบบการเผาไหมโดยตรงเพอทางานรวมกบเทคโนโลยกงหนไอนาในการผลตพลงงานจากชวมวลเปนระบบทมการใชมากทสดในโลก ซงสามารถจาแนกได 3 รปแบบ คอ การเผาไหมในเตาเผาแบบตะกรบ (Stoker Firing) การเผาไหมในเตาเผาฟลอไดซเบด (Fluidised Bed Combustion) และการเผาไหมในแบบลอยตว (Suspension Firing) - ระบบการเผาไหมแบบตะกรบ เปนระบบทใชเครองจกรปอนเชอเพลงแทนแรงงานคนโดยมกลไกทไมซบซอนมากนก มราคาถก และสามารถออกแบบใหใชไดกบเชอเพลงแขงหลายๆชนด หลายขนาด แตมขอเสยคอระบบแบบตะกรบ มขดความสามารถในการผลตไอนาตา


5-46


รปท 5-26 ระบบการเผาไหมโดยตรงแบบตะกรบเลอน

- ระบบการเผาไหมแบบฟลอไดซเบด คอเปนระบบทอากาศจะเขาสระบบทางดานลางและไหลผานชนของเชอเพลง เมอเพมอตราความเรวของอากาศถงจดหนงเชอเพลงจะลอยตวขนมลกษณะคลายของไหล ซงเรยกวา สภาวะของ Fluidization โดยจะมสารเฉอย (Inert Material) เชนทราย หรอสารทาปฏกรยา (Reaction Material) เชน หนปน เปนเบด เมอเรมตดเตาเบดจะไดรบความรอนจากภายนอกจนอณหภมถงจดตดไฟของเชอเพลง ซงเชอเพลงจะถกปอนเขาสเตาอยางสมาเสมอ โดยมเบดชวยในการถายเทความรอน โดยปกตเชอเพลงจะถกปอนเขาสระบบในตาแหนงเหนอชนของทราย

รปท 5-27 ระบบการเผาไหมแบบฟลอดไดซเบด

- ระบบการเผาไหมในแบบลอยตว การเผาไหมเชอเพลงของระบบนใชหลกการเดยวกบการเผาไหมในเตาเผาเชอเพลงบดละเอยด (Pulverized Fuel Combustor) ซงเปนเทคโนโลยทใชกบถานหนและเปนวธทใชกนมากทสดในโรงไฟฟา การเผาไหมจะเกดขนในลกษณะทเชอเพลงถกแขวนลอย ดงนนขนาดของเชอเพลงทถกปอนเขาสเตาจะตองมขนาดเลกสามารถแขวนลอยอยไดในอากาศ อากาศสวนแรก


5-47


ทถกปอนเขาสเตาจะถกอนกอนเพอชวยในการอบแหงเชอเพลง อากาศสวนทสองจะถกสงเขาสเตาโดยตรงเพอชวยทาใหเกดการเผาไหมทสมบรณ ขเถาทเกดขนจะถกปลอยออกมากบไอเสย แกสรอนหรอความรอนทไดจากระบบเผาไหมจะถกนาไปใชในระบบผลตพลงงาน (Power Generation System) ซงโดยทวไปแกสรอนทไดจากระบบการเผาไหมโดยตรงจะผานไปยงหมอไอนา (Waste Heat Boiler) เพอผลตไอนาทใชในการเดนกงหนไอนาและผลตเปนพลงงานไฟฟาตอไป นอกจากนการผลตพลงงานไฟฟาและความรอนรวมกยงสามารถทาได ซงแนวทางนนอกจากจะเปนการตอบสนองตอความตองการในการใชไฟฟา และความรอนเพอการผลตนารอนหรอการใชไอนาความดนสงแลว ยงเปนการเพมประสทธภาพโดยรวมของระบบอกดวย โดยมการใชประโยชนจากความรอนทเหลอ (Waste Heat) จากการใชผลตไฟฟา ในปจจบนเทคโนโลยหมอไอนาทใชเตาเผาแตละแบบขางตนจะมประสทธภาพ (Boiler Efficiency) มากกวา 80% ขนไป ในระบบทตดตงกงหนไอนาแบบ Back Pressure ไอนาความดนตาทออกจากสวนทายของกงหนไอนา ดงแสดงในรปท 5-30 (ก) โดยทวไปมความดนประมาณ 2 Bars และอณหภมประมาณ 200C สามารถนาไปใชประโยชนตอได เชน การทานารอน และระบบทาความรอนความเยน เปนตน สาหรบระบบทตดตงกงหนไอนาแบบ Extraction Condensing ดงแสดงในรปท 5-30 (ข) ไอนาทความดนสงสามารถดงออกมาใชไดทสวนกลางของกงหนไอนา ตวอยางการใชเชน ในอตสาหกรรมซงตองการใชไอนาทความดนสงเพอใชในกระบวนการผลตนาตาล

(ก) Back Pressure Steam Turbine (ข) Extraction Condensing Steam Turbine รปท 5-28 การผลตพลงงานไฟฟาและความรอนรวม

2) การผลตแกสชวมวล (Gasification) การผลตไฟฟาจากเชอเพลงชวมวลขนาดเลก นยมใชเทคโนโลยแกสแกสซฟเคชน (Gasification Technology) อาศยกระบวนการทาง Thermo-chemical ผลตแกสเชอเพลงคอ แกสคารบอนมอนนอกไซด (CO) แกสไฮโดรเจน (H2) และ แกสมเทน (CH4) ในปรมาณรอยละ 18-22, 18- 22 และ 1-2 ตามลาดบ มคาความรอนเฉลย 4.5- 5.5 MJ/Nm3 สามารถใชเปนเชอเพลงใหกบเครองยนตสนดาปภายในผลตกระแสไฟฟา เหมาะกบโรงไฟฟาขนาดเลก เทคโนโลยแกสซฟเคชน เปนเทคโนโลยทงาย ไมซบซอน มเสถยรภาพ และไดรบการยอมรบกนทวโลกวาเปนเทคโนโลยทมความปลอดภย เพราะเปนระบบความดนตา (Low Pressure) เหมาะสมสาหรบชมชน


5-48


รปท 5-29 ปฏกรยาทางเคม-ความรอนในเตาผลตแกสชวมวล

ในหวขอนจะแสดงรายละเอยดของโรงไฟฟาชวมวลขนาดเลก มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร ซงมสวนประกอบหลก 3 สวนคอ 1) ชดเตาผลตแกสชวมวล 2) ระบบทาความสะอาดแกสและ 3) อปกรณผลตกระแสไฟฟา โดยแผนผง ภาพรวม และสวนประกอบของโรงไฟฟาชวมวลฯ แสดงไวในรปท 5-30 และ 5-31 ซงจากการทดสอบ พบวาเชอเพลงชวมวลทกชนดสามารถผลตแกสเชอเพลงได โดยมประสทธภาพการผลตไฟฟาของระบบ อยในชวง 12-16 % เมอระบบทางานท 70% ของกาลงการผลต ในกรณดงกลาวปรมาณเชอเพลงทใช อยในชวง 1.3-1.7 kg/kW


5-49


รปท 5-30 แผนผงกระบวนการของโรงไฟฟาชวมวลขนาดเลก มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร

Downdraft Gasifier เตาผลตแกสชวมวล ทาหนาทในการเผาไหม ชวมวล ตามกระบวนการ Gasification วตถดบจะถกปอนเขาเตาทางดานบนขณะทอากาศจะถกจากดโดยการปรบวาลวโดยรอบ ใหอยในสภาวะอบอากาศทเหมาะสม

Cyclone Collector ทาหนาทในการดกฝนละอองทออกมากบแกส ซงไดจากการเผาไหมเชอเพลงชวมวลทสงมาจากเตาผลตแกสชวมวล

รปท 5-31 สวนประกอบของตนแบบโรงไฟฟาชวมวลขนาดเลก มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร


5-50


Water Scrubber and Chiller Scrubber ทาหนาทเปนตวดกจบนามนดน (Tar) และเศษฝนละออง (Dust) โดยใชนาเปนตวดกจบ ซงใชระบบการฉดนาใหเปนละอองฝอย โดยนาทใชจะถกควบคมอณหภมท 32

oC และ 10 oC สาหรบ Water Scrubber และ Chiller Scrubber ตามลาดบ

Flocculation Tank ทาหนาทเปนหนวยบาบดนาเสย โดยใชวธทางเคม (Chemical Treatment) โดยการเตมสาร Polymer Coagulants

ถงพกน าเสย (Buffer Tank) เปนถงรบนาเสยจาก Water Scrubber และ Chiller Scrubber ทกตว เพอนาไปบาบดท Flocculation Tank และลดอณหภม พรอมกบเปนถงพกนาเสยเพอใหนาสวนใส Overflow และหมนเวยนนาไปใชซา ทางานแบบระบบปด (Close System)

Bag Filter Unit ทาหนาทดกฝนละอองทมอนภาคขนาดเลก เพอใหไดแกสทสะอาดเพอนาเขาเครองยนต

รปท 5-31 สวนประกอบของตนแบบโรงไฟฟาชวมวลขนาดเลก มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร (ตอ)


5-51


Start Up Flare ทาหนาททดสอบการลกไหมของแกสเชอเพลงทผลตได (Producer Gas) และ Blow แกสทงกรณฉกเฉน

Engine-generator Set ชดผลตกระแสไฟฟา Engine-Generator Set ขนาด 115 KVA

รปท 5-31 สวนประกอบของตนแบบโรงไฟฟาชวมวลขนาดเลก มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร (ตอ)


6-1


บทท 6 ขอมลการส ารวจศกยภาพพลงงานทดแทนทง 5 ดาน

ส าหรบขอมลศกยภาพพลงงานทดแทนทง 5 ดาน ไดท าการประเมนจากขอมลทตยภมออกมาเปนคาพลงงานตอหนวยพนท (MJ/m2) โดยใชพนทต าบลซงเปนพนทด าเนนงานของศนยศกษาฯดงน คอ 1. ศนยศกษาการพฒนาเขาหนซอนอนเนองมาจากพระราชด าร ประกอบดวย ต.เกาะขนน, ต.บานซอง และ ต.เขาหนซอน รวมพนท 345,635,200 m2

2. ศนยศกษาการพฒนาอาวคงกระเบนอนเนองมาจากพระราชด าร ประกอบดวย ต.ร าพน, ต.คลองขด, ต.กระแจะ และต าบลสนามไชย รวมพนท 151,712,000 m2 3. ศนยศกษาการพฒนาหวยฮองไครอนเนองมาจากพระราชด าร ประกอบดวย ต.เชงดอย, ต.ปาปอง, ต.แมฮอยเงน, ต.แมโปง และ ต.ปาเมยง รวมพนท 465,137,600 m2 4. ศนยศกษาการพฒนาพกลทองอนเนองมาจากพระราชด าร ประกอบดวย ต.กะลวอ และ ต.กะลวอเหนอ รวมพนท 120,080,000 m2 5. ศนยศกษาการพฒนาภพานอนเนองมาจากพระราชด าร ประกอบดวย ต.หวยยาง รวมพนท 182,161,600 m2 6. ศนยศกษาการพฒนาหวยทรายอนเนองมาจากพระราชด าร ประกอบดวย ต.ชะอ า, ต.หวยทรายเหนอ, ต.ไรใหมพฒนา และ ต.สามพระยา รวมพนท 323,830,400 m2 6.1 ศกยภาพพลงงานลม ในการประเมนศกยภาพพลงงานลม ไดใชขอมลของบณฑตวทยาลยรวมดานพลงงานและสงแวดลอม มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร ภายใตโครงการ “การประเมนศกยภาพแหลงพลงงานลมดวยแบบจ าลองทางคณตศาสตรและการวเคราะหดานภมศาสตรสารสนเทศ” ซงประกอบไปดวยขอมลเฉลยรายปของความเรวลม (m/s) ทระดบความสง 20 m, 50 m และ 100 m และก าลงลม (W/m2ของพนทกวาด) ทระดบความสง 20 m โดยพลงงานทไดรบจากกงหนลมจะขนอยกบความเรวลมยกก าลง 3 จะเหนไดวาความเรวลมเปนปจจยทส าคญในการประเมนศกยภาพพลงงานลม ดงสมการ Pw = ½ Av3 จากนนท าการค านวณคาพลงงานตอพนท (MJ/m2) เพอแสดงศกยภาพพลงงานเชงพนท ดงน คอ (ก าลงลม x พ.ท.หนาตดกงหนลม x จ านวนกงหนตอพนท x เวลาในการผลตพลงงาน) โดยท 1) ก าลงลม ใชขอมลก าลงลมของบณฑตวทยาลยรวมดานพลงงานและสงแวดลอม มจธ. โดยเลอกใชทระดบความสง 20 m ซงเปนคาก าลงลมทระดบความสงต าสด 2) พ.ท.หนาตดกงหนลม ขนาดหนาตดของกงหนลมผลตกระแสไฟฟามหลายขนาด ขนอยกบก าลงการผลตทตองการและความเหมาะสม ซงในทนจะเลอกใชกงหนลมผลตไฟฟา ซงมขนาดก าลงผลต 5 kW ความสงกงหน (Hub Height) 18 m และขนาดเสนผานศนยกลางกงหน (Rotor Diameter) 6.4 m 3) จ านวนกงหนตอพนท ค านวณไดจากขอก าหนดทวากงหนลมจ าเปนตองตดตงหางกนเปนระยะ 5-10 เทาของความสงกงหน เพอเปนการลดผลกระทบจากกระแสลมอลวนทเกดจากกงหนทอยในบรเวณใกลกน (นพนธและอชตพล, 2547) ซงจากขอก าหนดดงกลาวท าใหสามารถค านวณคาจ านวนกงหนตอพนทไดโดยใช รปท 5-3 โดยหาไดจากจ านวนกงหนหารดวยพนททงหมด ซงมคา 0.0000195 ตว/m2 4) เวลาในการผลตพลงงานค านวณไดจากเวลาการผลตพลงงานเปนวนาทของ 365 วน (1 ป)


6-2


รปท 6-1 ลกษณะการตดตงกงหนในพนท

ตวอยางการค านวณศกยภาพพลงงานลมในหนวย MJ/m2 ของศนยศกษาการพฒนาอนเนองมาจากพระราชด ารคงกระเบน ต.คลองขด อ.ทาใหม จงหวดจนทบร ซงมคาก าลงลมทระดบความสง 20 m เทากบ 438.04 W/m2พนทหนาตดกงหนลม โดยท พนทหนาตดกงหนลม 32.1536 m2 จ านวนกงหนตอพนท 0.000225 ตว/m2 เวลาในการผลตพลงงาน (365 วน) 31,536,000 sec/ตว ดงนน ศกยภาพพลงงานลมเชงพนท 438.04 x 32.1536 x 0.000225 x 31,536,000 99.94 MJ/m2 ตารางท 6-1 ศกยภาพพลงงานลมศนยศกษาการพฒนาเขาหนซอนอนเนองมาจากพระราชด าร

อ าเภอ ต าบล ความเรวลม/±ความสม าเสมอ ก าลงลม

(W/m2) พลงงานลม (MJ/m2)

20 m 50 m 100 m พนมสารคาม เกาะขนน 5.30±2.92 5.85±3.08 6.45±3.42 178.14 40.64 พนมสารคาม บานซอง 5.38±3.08 5.92±3.17 6.50±3.33 179.71 41.00 พนมสารคาม เขาหนซอน 5.25±2.92 5.79±3.17 6.36±3.33 172.26 39.30

คาเฉลย 5.31±2.97 5.85±3.14 6.44±3.36 176.70 40.31 ตารางท 6-2 ศกยภาพพลงงานลมศนยศกษาการพฒนาอาวคงกระเบนอนเนองมาจากพระราชด าร



20 m 50 m 100 m ทาใหม ร าพน 5.10±2.75 5.73±3.00 6.42±3.00 195.13 44.52 ทาใหม คลองขด 7.04±3.25 7.33±3.42 7.71±3.58 438.04 99.94 นายายอาม กระแจะ 5.74±3.08 6.22±3.17 6.75±3.25 293.02 66.85 นายายอาม สนามไชย 5.55±3.00 6.11±3.08 6.71±3.25 255.23 58.23

คาเฉลย 5.86±3.02 6.35±3.17 6.90±3.27 295.36 67.38


6-3


ตารางท 6-3 ศกยภาพพลงงานลมศนยศกษาการพฒนาหวยฮองไครอนเนองมาจากพระราชด าร



20 m 50 m 100 m ดอยสะเกด เชงดอย 3.14±2.25 3.34±2.33 3.46±2.50 41.99 9.58 ดอยสะเกด ปาปอง 3.15±2.25 3.31±2.42 3.43±2.42 43.81 10.00 ดอยสะเกด แมฮอยเงน 2.93±2.25 3.24±2.33 3.41±2.42 38.16 8.71 ดอยสะเกด แมโปง 3.16±2.17 3.31±2.33 3.49±2.42 39.90 9.10 ดอยสะเกด ปาเมยง 3.43±2.42 3.60±2.58 3.94±2.58 46.92 10.70

คาเฉลย 3.16±2.27 3.36±2.40 3.55±2.47 42.16 9.62 ตารางท 6-4 ศกยภาพพลงงานลมศนยศกษาการพฒนาพกลทองอนเนองมาจากพระราชด าร



20 m 50 m 100 m เมอง กะลวอ 4.27±2.08 4.85±2.08 5.55±2.08 76.06 17.35 เมอง กะลวอเหนอ 4.73±2.08 5.28±2.25 5.95±2.42 104.16 23.76

คาเฉลย 4.50±2.08 5.07±2.17 5.75±2.25 90.11 20.56 ตารางท 6-5 ศกยภาพพลงงานลมศนยศกษาการพฒนาภพานอนเนองมาจากพระราชด าร



20 m 50 m 100 m เมอง หวยยาง 4.19±2.33 4.68±2.50 5.20±2.67 87.67 20.00

คาเฉลย 4.19±2.33 4.68±2.50 5.20±2.67 87.67 20.00 ตารางท 6-6 ศกยภาพพลงงานลมศนยศกษาการพฒนาหวยทรายอนเนองมาจากพระราชด าร



20 m 50 m 100 m ชะอ า ชะอ า 5.87±2.92 6.22±3.08 6.62±3.25 214.74 48.99 ชะอ า หวยทรายเหนอ 4.90±3.00 5.37±3.08 5.91±3.08 140.17 31.98 ชะอ า ไรใหมพฒนา 5.01±2.83 5.52±2.92 6.04±3.08 148.25 33.82 ชะอ า สามพระยา 5.52±2.92 5.98±2.92 6.51±3.08 184.21 42.03

คาเฉลย 5.33±2.92 5.77±3.00 6.27±3.13 171.84 39.21


6-4


รปท 6-2 ศกยภาพพลงงานลมศนยศกษาฯ 6 แหง

6.2 ศกยภาพพลงงานแสงอาทตย ขอมลศกยภาพพลงงานแสงอาทตย ไดใชขอมลทตยภมทไดจดท าไวโดยกรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน และภาควชาฟสกส มหาวทยาลยศลปากร ซงเปนขอมลความเขมรงสตรงเฉลยในระดบอ าเภอ ซงถกจดเกบไวในหนวยพลงงานตอพนท (MJ/m2-day) ตวอยางการค านวณของศนยศกษาฯหวยทราย อ.ชะอ า จ.เพชรบร คาความเขมรงสตรงเฉลยตอวน 13.4223 MJ/m2-day 1 ป คดเปน 365 วน ดงนน คาความเขมรงสตรงเฉลยตอป 13.4223 x 365 4899.1395 MJ/m2-year ตารางท 6-7 ศกยภาพพลงงานแสงอาทตยศนยศกษาการพฒนาเขาหนซอนอนเนองมาจากพระราชด าร

อ าเภอ ต าบล average of daily direct normal solar

radiation (MJ/m2-day) คาความเขมรงสตรงเฉลยตอป

(MJ/m2-Y) พนมสารคาม เกาะขนน 12.25 4,469.53 พนมสารคาม บานซอง 12.25 4,469.53 พนมสารคาม เขาหนซอน 12.25 4,469.53

เฉลย 12.25 4,469.53


6-5


ตารางท 6-8 ศกยภาพพลงงานแสงอาทตยศนยศกษาการพฒนาอาวคงกระเบนอนเนองมาจากพระราชด าร



(MJ/m2-Y) ทาใหม ร าพน 11.55 4,216.99 ทาใหม คลองขด 11.55 4,216.99 นายายอาม กระแจะ 11.42 4,168.23 นายายอาม สนามไชย 11.42 4,168.23

เฉลย 11.49 4,192.61 ตารางท 6-9 ศกยภาพพลงงานแสงอาทตยศนยศกษาการพฒนาหวยฮองไครอนเนองมาจากพระราชด าร



(MJ/m2-Y) ดอยสะเกด เชงดอย 11.96 4,364.74 ดอยสะเกด ปาปอง 11.96 4,364.74 ดอยสะเกด แมฮอยเงน 11.96 4,364.74 ดอยสะเกด แมโปง 11.96 4,364.74 ดอยสะเกด ปาเมยง 11.96 4,364.74

เฉลย 11.96 4,364.74 ตารางท 6-10 ศกยภาพพลงงานแสงอาทตยศนยศกษาการพฒนาพกลทองอนเนองมาจากพระราชด าร



(MJ/m2-Y) เมอง กะลวอ 13.41 4,893.99 เมอง กะลวอเหนอ 13.41 4,893.99

เฉลย 13.41 4,893.99 ตารางท 6-11 ศกยภาพพลงงานแสงอาทตยศนยศกษาการภพานอนเนองมาจากพระราชด าร


radiation (MJ/m2-day) คาความเขมรงสตรงเฉยตอป

(MJ/m2-Y) เมอง หวยยาง 12.22 4,459.86

เฉลย 12.22 4,459.86 ตารางท 6-12 ศกยภาพพลงงานแสงอาทตยศนยศกษาการหวยทรายอนเนองมาจากพระราชด าร



(MJ/m2-Y) ชะอ า ชะอ า 13.42 4,899.14 ชะอ า หวยทรายเหนอ 13.42 4,899.14 ชะอ า ไรใหมพฒนา 13.42 4,899.14 ชะอ า สามพระยา 13.42 4,899.14

เฉลย 13.42 4,899.14


6-6


รปท 6-3 ศกยภาพพลงงานแสงอาทตยศนยศกษาฯ 6 แหง

6.3 ศกยภาพพลงงานน าขนาดเลก ในการประเมนศกยภาพพลงงานน าขนาดเลกพจารณาขอมลโครงการชลประทานในพนทศนยศกษาและขอมลลมน าหลกของประเทศไทย พรอมทงพจารณาจากศกยภาพเชงก าลง ประกอบดวย อตราการไหลของน า(Flow rate) และความสงของน า(Head) ซงนอกจากศกยภาพในเชงของก าลงการผลตกระแสไฟฟาแลว ยงมปจจยดานอนๆทมความส าคญ และจ าเปนอยางยงในการน ามาพจารณาประกอบกบการประเมนศกยภาพพลงงานน า โดยประกอบดวยประเดนส าคญๆ ดงน 1) ปรมาณความตองการใชในทงในปจจบน และในอนาคตของผใชน าบรเวณลมน านนๆ สทธการใชน าทก าลงด าเนนการอย และปรมาณน าไหลต าสดทตองคงไวเพอการเพาะพนธปลา หรอการไลน าเสย 2) ความตองการทองถน ปรมาณไฟฟาทตองการ และปรมาณไฟฟาทไดรบอยเดม เพอน ามาประเมนความตองการโครงการสรางโรงไฟฟาพลงงานน าในทองท และเปนทางเลอกในการพจารณา 3) พจารณาศกยภาพของน าในพนทรบน าฝน ทสามารถน ามาใชพฒนาโครงการ 4) สถตขอมลดานอตนยมวทยาและอทกวทยา ของพนทรบน าฝน เชน ลกษณะฝน ปรมาณน าฝนรายเดอน รายป และปรมาณน าทาในล าน า 5) ขอมลดานอทกธรณวทยาและลกษณะพนท อทธพลของระดบน าใตดน ปรมาณการไหลของแมน าล าธารโดยเฉพาะชวงฤดแลง 6) ขอมลดานธรณวทยาของสถานททจะท าโครงการ การซมหนของน า ความมนคงของตลงล าน า ลาดภเขาและปญหาดนถลม ทงนเพอความมนคงปลอดภยของอาคาร 7) การวเคราะหผลกระทบของโครงการตอสภาพแวดลอม โดยเฉพาะทตนน า และผลกระทบตอการเพาะพนธปลาโดยธรรมชาต


6-7


6.3.1 ขอมลโครงการชลประทานในพนทศนยศกษาฯ 6 แหง จากการสบคนขอมลโครงการชลประทานซงอยในบรเวณขอบเขตพนทของศนยศกษาฯ ทง 6 แหง โดยท าการสบคนจากฐานขอมลของกรมชลประทานทไดจดเกบไว ประกอบไปดวย ชอโครงการชลประทาน ประเภทโครงการ ขนาดโครงการ และความจของน าชลประทาน เปนตน ซงน าเขาขอมลโครงการเฉพาะสวนทอยบรเวณใกลเคยงพนทระดบต าบลทศนยศกษาฯดแลรบผดชอบ เพอประกอบการพจารณาในเบองตน ดงน ตารางท 6-13 โครงการชลประทานในพนทศนยศกษาฯเขาหนซอน

โครงการ จงหวด อ าเภอ ต าบล ประเภท ความจ (ลาน m3)

ทาลาด** ฉะเชงเทรา พนมสารคาม เกาะขนน - - ฝายบานหวยพลและการขดลอก* ฉะเชงเทรา พนมสารคาม เกาะขนน I - อางสงยายใจ* ฉะเชงเทรา พนมสารคาม เกาะขนน SI 0.56

อางหวยเจก* ฉะเชงเทรา พนมสารคาม เขาหนซอน SI 0.1 ท านบหนองแสง - หนองปรอ* ฉะเชงเทรา พนมสารคาม เขาหนซอน C -

อางหวยเจก (หวยแยก 2)* ฉะเชงเทรา พนมสารคาม เขาหนซอน SI 0.11 อางส ารองลมน าโจน 10* ฉะเชงเทรา พนมสารคาม เขาหนซอน SI 0.05 จดหาแหลงน าส ารอง ลมน าโจน 9* ฉะเชงเทรา พนมสารคาม เขาหนซอน C -

อางลมน าโจน 5* ฉะเชงเทรา พนมสารคาม เขาหนซอน SI 0.6 อางส ารองลมน าโจน 8* ฉะเชงเทรา พนมสารคาม เขาหนซอน SI 0.6

อางลมน าโจน 6* ฉะเชงเทรา พนมสารคาม เขาหนซอน SI 0.25 ฝายบานหนองแสง* ฉะเชงเทรา พนมสารคาม เขาหนซอน I -

อางบานหนองเตยน* ฉะเชงเทรา พนมสารคาม เขาหนซอน SI 0.3 อางคลองปรอวาย* ฉะเชงเทรา พนมสารคาม เขาหนซอน SI 0.12 อางหนองเหยง* ฉะเชงเทรา พนมสารคาม เขาหนซอน SI 0.4 ทมา : กรมชลประทาน (2555) ***โครงการชลประทานขนาดใหญ **โครงการชลประทานขนาดกลาง *โครงการชลประทานขนาดเลก S = การเกบน าโดยเขอนหรออางเกบน า C = การเกบน าในล าคลองและทง I = การทดน าและสงน า (เหมองฝาย) P = การสบน า D = การระบายน า H = การไฟฟาพลงน า F = การบรรเทาอทกภยและคนกนน า


6-8


ตารางท 6-14 โครงการชลประทานในพนทศนยศกษาฯอาวคงกระเบน


ไมพบโครงการชลประทานในพนท ตารางท 6-15 โครงการชลประทานในพนทศนยศกษาฯหวยฮองไคร


อางหวยขมน* เชยงใหม ดอยสะเกด ปาเมยง SI 0.34 ทมา : กรมชลประทาน (2555) ***โครงการชลประทานขนาดใหญ **โครงการชลประทานขนาดกลาง *โครงการชลประทานขนาดเลก S = การเกบน าโดยเขอนหรออางเกบน า C = การเกบน าในล าคลองและทง I = การทดน าและสงน า (เหมองฝาย) P = การสบน า D = การระบายน า H = การไฟฟาพลงน า F = การบรรเทาอทกภยและคนกนน า

ตารางท 6-16 โครงการชลประทานในพนทศนยศกษาฯพกลทอง


พฒนาลมน าบางนรา*** นราธวาส เมอง กะลวอเหนอ ID - อางเกบน าใกลบาน** นราธวาส เมอง กะลวอ SI 2

ขดลอกคลองตนพกล* นราธวาส เมอง กะลวอ CD - อาคารบงคบน าปลายคลองยาป* นราธวาส เมอง กะลวอ CD - ระบายน ากแบยาแฮ* นราธวาส เมอง กะลวอ C -

เขาตนหยง* นราธวาส เมอง กะลวอเหนอ - - อาคารบงคบน าปลายคลองสะปยอ* นราธวาส เมอง กะลวอเหนอ CD - ทมา : กรมชลประทาน (2555) ***โครงการชลประทานขนาดใหญ **โครงการชลประทานขนาดกลาง *โครงการชลประทานขนาดเลก S = การเกบน าโดยเขอนหรออางเกบน า C = การเกบน าในล าคลองและทง I = การทดน าและสงน า (เหมองฝาย) P = การสบน า D = การระบายน า H = การไฟฟาพลงน า F = การบรรเทาอทกภยและคนกนน า

ตารางท 6-17 โครงการชลประทานในพนทศนยศกษาฯภพาน


อางเกบน าตาดโตน** สกลนคร เมอง หวยยาง S 0.06

อางเกบน าหวยเดยก** สกลนคร เมอง หวยยาง SI 4 อางเกบน าหวยอาง** สกลนคร เมอง หวยยาง SI 1.5

ระบบหวยเคลม** สกลนคร เมอง หวยยาง I - อางค าหอม* สกลนคร เมอง หวยยาง S 0.05


6-9



ฝายหวยเดยก* สกลนคร เมอง หวยยาง I -

อางบานลาดกระเฌอ* สกลนคร เมอง หวยยาง SI 1.27 อางหวยเวยงไพร* สกลนคร เมอง หวยยาง SI 0.33 อางภไมรวก (หวยมวง)* สกลนคร เมอง หวยยาง SI 0.72

อางหวยตาดไฮใหญ* สกลนคร เมอง หวยยาง SI 0.9 จดหาน าใหบรเวณพระต าหนก* สกลนคร เมอง หวยยาง SI -

อางหวยหอย* สกลนคร เมอง หวยยาง SI 0.35 ทมา : กรมชลประทาน (2555) ***โครงการชลประทานขนาดใหญ **โครงการชลประทานขนาดกลาง *โครงการชลประทานขนาดเลก S = การเกบน าโดยเขอนหรออางเกบน า C = การเกบน าในล าคลองและทง I = การทดน าและสงน า (เหมองฝาย) P = การสบน า D = การระบายน า H = การไฟฟาพลงน า F = การบรรเทาอทกภยและคนกนน า

ตารางท 6-18 โครงการชลประทานในพนทศนยศกษาฯหวยทราย


อางเกบน าหวยทราย** เพชรบร ชะอ า สามพระยา SI 1.95 อางเกบน าหวยตะแปด** เพชรบร ชะอ า สามพระยา SI 4 อางเกบน าบานทงขาม** เพชรบร ชะอ า ไรใหมพฒนา SI 8 โครงการอทยานสงแวดลอมนานาชาตสรนธร เพชรบร ชะอ า ชะอ า - - ฝายทดน าคลองบงตราใหญ เพชรบร ชะอ า ชะอ า I - ฝายทดน าคลองบงตรานอย เพชรบร ชะอ า ชะอ า I - ฝายหวยทราย (ตอนลาง) เพชรบร ชะอ า ชะอ า I - ฝายหวยตาแปด 4 เพชรบร ชะอ า หวยทรายเหนอ I - อางบานอางหน* เพชรบร ชะอ า หวยทรายเหนอ SI 0.01 อางหบใหญ เพชรบร ชะอ า หวยทรายเหนอ SI 0.03 จดหาน าบานหนองตาฉาว เพชรบร ชะอ า หวยทรายเหนอ - - อางบานหนองขาม เพชรบร ชะอ า หวยทรายเหนอ SI 0.05 อางหวยไมตาย เพชรบร ชะอ า ไรใหมพฒนา S 3.66 อางฯ บานหนองหงษ เพชรบร ชะอ า ไรใหมพฒนา SI 0.54 ทมา : กรมชลประทาน (2555) ***โครงการชลประทานขนาดใหญ **โครงการชลประทานขนาดกลาง *โครงการชลประทานขนาดเลก S = การเกบน าโดยเขอนหรออางเกบน า C = การเกบน าในล าคลองและทง I = การทดน าและสงน า (เหมองฝาย) P = การสบน า D = การระบายน า H = การไฟฟาพลงน า F = การบรรเทาอทกภยและคนกนน า


6-10


6.3.2 ขอมลพนทลมน าหลกของประเทศไทย

นอกจากขอมลโครงการชลประทานแลว ยงไดศกษาขอมลพนทลมน าหลกของประเทศไทย 25 ลมน า ซงเปนขอมลพนทรบน า ประกอบดวย ขอมลปรมาณพนท ปรมาณน าทาเฉลย ความจ ความหนาแนนประชากร และพนทชลประทาน โดยท าการพกดพนทศนยศกษาทง 6 แหง ลงบนแผนทลมน าของประเทศไทย

รปท 6-4 แผนทลมน าหลกในประเทศไทย


6-11


ตารางท 6-19 ขอมลลมน าหลกของประเทศไทย 25 แหง

รหส

ชอลมน า

พ.ท.ลมน า (ตร.กม.)

ปรมาณ น าทาเฉลย

(ลาน ลบ.ม.)

ความจอาง (ลาน ลบ.

ม.)

ความหนาแนนประชากร

(คน/ตร.กม.)

พท.ชลประทาน

(ไร)

1 ลมน าสาละวน 17,920 8,570.70 24 25.16 188,948

2 ลมน าโขง 57,422 20,532.00 1,551 103.48 1,692,333

3 ลมน ากก 7,895 5,279.30 30 63 520,767

4 ลมน าช 49,477 11,187.50 4,245 112 1,863,173

5 ลมน ามล 69,700 21,092.10 4,255 120 1,819,785

6 ลมน าแมปง 33,898 8,577.90 14,107 74.8 1,942,927

7 ลมน าวง 10,791 1,513.40 197 54.93 472,350

8 ลมน ายม 23,616 3,650.80 98 72.92 994,205

9 ลมน านาน 34,330 11,017.40 9,619 67.78 1,780,637

10 ลมน าเจาพระยา 20,125 4,925.00 33 211.06 5,731,375

11 ลมน าสะแกกรง 5,191 1,297.00 162 77.04 436,410

12 ลมน าปาสก 16,292 2,820.20 124 126.61 661,120

13 ลมน าทาจน 13,682 2,815.00 416 143 2,385,259

14 ลมน าแมกลอง 30,837 7,973.00 26,690 48.51 3,400,000

15 ลมน าปราจนบร 10,481 5,267.50 57 89.5 733,862 16 ลมน าบางประกง 7,978 3,712.70 74 154.21 1,353,263 17 ลมน าโตนเลสาป 4,150 6,266.20 96 45.54 123,720

18 ลมน าชายฝงทะเลตะวนออก 13,830 11,113.90 565 117.3 427,000

19 ลมน าเพชรบร 5,603 1,379.00 760 69.8 562,688

20 ลมน าชายฝงทะเลประจวบครขนธ 6,745 629.3 537 74 327,015

21 ลมน าภาคใตฝงตะวนออก 26,353 23,270.00 5 118.07 1,780,481 22 ลมน าตาป 12,225 12,977.80 5,665 74 245,970

23 ลมน าทะเลสาปสงขลา 8,495 4,896.00 28 157.47 905,550

24 ลมน าปตตาน 3,858 5,808.00 1,420 184.17 337,878

25 ลมน าภาคใตฝงตะวนตก 21,172 24,894.40 20 77.05 339,273

จากการพจารณาขอมลโครงการชลประทานขางตน พบวาในแตละพนทศนยศกษาฯ มโครงการชลประทานทกอสรางแลวเสรจและด าเนนการอยแลว มเพยงศนยศกษาการพฒนาอาวคงกระเบนอนเนองมาจากพระราชด าร ซงไมพบขอมลโครงการชลประทาน (มเพยงโครงการชลประทานน าเคมส าหรบพนทท านากงทด าเนนการโดยศนยศกษาฯเอง) ซงโครงการชลประทานสวนใหญเปนโครงการประเภทการเกบน าโดยเขอนหรออางเกบน า การทดน าและสงน าในระบบเปดไปยงพนทชลประทาน และมโครงการชลประทานสวนนอยเปนโครงการประเภทการเกบน าในล าคลองและทง และการระบายน า ซงโครงการชลประทานดงกลาวมการด าเนนงานและดแลโดยกรมชลประทาน


6-12


นอกจากนนยงตองวเคราะหและพจารณาถงขอมลของแตละศนยศกษาฯทง 6 แหง ประกอบกบขอมลพนทลมน าหลกในประเทศไทย ซงสามารถน ามาใชในการพจารณาความเหมาะสมและศกยภาพเบองตนในดานตางๆ ประกอบดวย 1) ความตองการใชน า (ขอมลลมน า : พนทชลประทาน) 2) ความตองการใชไฟฟา (ขอมลศนยศกษาฯอนเนองมาจากพระราชด าร) 3) พนทรบน าฝน (ขอมลลมน า : พนทลมน า) 4) ปรมาณน า (ขอมลลมน า : ปรมาณน าทาเฉลย) 5) ขอมลศนยศกษาฯ (ขอมลจากการลงส ารวจพนท) ตารางท 6-20 การวเคราะหความเหมาะสมและศกยภาพเบองตนของศนยศกษา 6 แหง

ศนยศกษาฯ วเคราะห ศกยภาพ 1.เขาหนซอน จ.ฉะเชงเทรา

พนทศนยศกษาการพฒนาเขาหนซอนฯ ตงอยภายในพนทลมน าบางประกงซงมพนทลมน ารวม 7,978 ตร.กม. ปรมาณน าทาเฉลย 3,712.70 ลาน ลบ.ม. ความจอาง 74 ลาน ลบ.ม. และมพนทชลประทานรวม 1,353,263 ไร ซงถอวามความตองการใชน าชลประทานมากพอควร และบรเวณพนทศนยศกษาจะมอางเกบน าลมน าโจนซงมอยหลายแหง และอางหวยเจก กระจายอยตามพนทโดยรอบซงมปรมาณความจอางเกบน าไมมาก ดงนน น าทาสวนใหญจ าเปนตองส ารองไวใชอปโภคและท าเกษตรในพนทศนยศกษา

ไมม

2.อาวคงกระเบน จ.จนทบร

พนทศนยศกษาการพฒนาอาวคงกระเบนฯ ตงอยภายในพนทลมน าชายฝงทะเลตะวนออกซงมพนทลมน ารวม 13,830 ตร.กม. ปรมาณน าทาเฉลย 11,113.90 ลาน ลบ.ม. ความจอาง 565 ลาน ลบ.ม. และมพนทชลประทานรวมา 427,000 ไร ซ งเมอพจารณาสภาพลมน าในพนทจะมลกษณะเปนคลองสายสนเพอการระบายน าสทะเล อกทงมพนทอางเกบกกส ารองน าไมมาก อกทงพนทสวนใหญบรเวณศนยศกษาฯเปนการท าประมงน าเคมเปนหลก ซงมเพยงระบบชลประทานน าเคมแบบเปด เพอสงน าไปยงพนทเลยงกง

ไมม

3.หวยฮองไคร จ.เชยงใหม

พนทศนยศกษาการพฒนาหวยฮองไครฯ ตงอยภายในพนทลมน าแมปงซงมพนทลมน ารวม 33,898 ตร.กม. ปรมาณน าทาเฉลย 8,577.90 ลาน ลบ.ม. ความจอาง 14,107 ลาน ลบ.ม. และมพนทชลประทานรวม 1,942,927 ไร โดยสภาพลมน าปงเปนเทอกเขาสงชบสลบซบซอนปกคลมดวยปาไม และถอเปนลมน าทมปรมาณน าทา ความจอาง และพนทชลประทานมากพอควร จากการส ารวจพนทศนยศกษาฯพบวา บรเวณพนทมอางเกบน าซงอยบนทสงและท าหนาทเกบกกและส ารองน าไวใชภายในศนยฯ โดยใชระบบการสงแบบทอปดไหลลงมาจากทสง ซงสามารถตดตงระบบผลตพลงงานจากน าได

ม

4.พกลทอง จ.นราธวาส

ศนยศกษาการพฒนาพกลทองฯ ตงอยภายในพนทลมน าภาคใตฝงตะวนออกซงมพนทรบน า 26,353 ตร.กม. ปรมาณน าทาเฉลย 23,270 ลาน ลบ.ม. ความจอาง 5 ลาน ลบ.ม. และมพนทชลประทาน 1,780,481 ไร สภาพลมน าโดยรวมเปนแมน าสายสน ไหลลงสทะเลอาวไทย และหากพจารณาโครงการชลประทานบรเวณพนทจะเปนโครงการประเภทการระบายน า การเกบน าในล าคลองและทง และมความจในการเกบกกส ารองไมมาก

ไมม


6-13


ศนยศกษาฯ วเคราะห ศกยภาพ 5.ภพาน จ.สกลนคร

ศนยศกษาการพฒนาภพานฯ ตงอยบรเวณพนทลมน าโขงซงมพนทรบน ารวม 57,422 ตร.กม. ปรมาณน าทาเฉลย 20,532 ลาน ลบ.ม. ความจอาง 1,551 ลาน ลบ.ม. และมพนทชลประทาน 1,692,333 ไร จากขอมลดงกลาวเหนวาพนทบรเวณศนยฯแหงนคอนขางมพนทรบน า ปรมาณน า และความจอางมากพอควร อกทงมโครงการชลประทานประเภทอางเกบกกและสงน าอยหลายแหง อกทงจากการส ารวจพนทศนยศกษาพบวาอางเกบน าบนทสงและสงน าผานระบบทอปดขนาดใหญลงมาใชภายในศนยศกษา จงนาจะตดตงระบบผลตพลงงานจากน าได

ม

6.หวยราย จ.เพชรบร

ศนยศกษาการพฒนาหวยทรายฯ ตงอยบรเวณพนทลมน าเพชรบรซงมมพนทลมน ารวม 5,603 ตร.กม. ปรมาณน าทาเฉลย 1,379 ลาน ลบ.ม. ความจอางรวม 760 ลาน ลบ.ม. และมพนทชลประทาน 562,688 ไร สภาพภมประเทศของลมน าโดยรวมมแมน าสายหลกคอแมน าเพชรบรไหลลาดลงมาทางใตและมล าน าสายสนระบายน าลงสทะเล ซงหากพจารณาขอมลจากการลงส ารวจพนทศนยศกษาฯพบวามสภาพคอนขางแหงแลงขาดน า อางเกบน าไมสามารถเกบกกน าได

ไมม

6.4 ศกยภาพพลงงานแกสชวภาพ ในการประเมนศกยภาพพลงงานแกสชวภาพจะใชขอมลจ านวนสตวซงไดจากการเขาส ารวจขอมล โดยไดความอนเคราะหจากปศสตวอ าเภอในพนทศนยศกษา ซงความสามารถในการผลตพลงงานแกสชวภาพประเมนไดจากสดสวนของมลสตวแตละประเภท อาท สกร โค กระบอ ไกและเปด เมอน ามาหมกในระบบแบบไรออกซเจน สามารถค านวณไดจากกระบวนการเปลยนสภาพจากปรมาณของแขงในรปของมลสตวไปเปนสารอนทรยระเหยงายและเปลยนไปเปนแกสชวภาพในขนสดทาย จากนนค านวณศกยภาพพลงงานจากปรมาณแกสชวภาพรวมทงหมดของสตวแตละประเภท ซงสดสวนมลสตวในหนวยน าหนกและการแปรสภาพไปเปนสารในขนตอนตางๆ ตารางท 6-21 พารามเตอรการประเมนศกยภาพพลงงานแกสชวภาพ

ชนด ปรมาณมลสด1) (กก./ตว/วน)

สดสวนมลสตวทเกบได

สดสวนของ ของแขงระเหยงาย (%)

อตราการผลตแกสชวภาพ (ลบ.ม./กก.ของแขงระเหยงาย)

โค 5.00 0.5 13.37 0.307 กระบอ 8.00 0.5 13.64 0.286 สกร 1.20 0.8 24.84 0.217 ไก 0.03 0.8 22.34 0.242 เปด 0.03 0.4 17.44 0.310

1. กรมสงเสรมการเกษตร, คมอการค านวณขนาดของบอกาซชวภาพทจะกอสราง 2. ประเมนโดยกรมพฒนาและสงเสรมพลงงาน 3. ผลการทดลองจากหองทดลองกรมพฒนาและสงเสรมพลงงาน


6-14


ปรมาณสกรในศนยศกษาฯเขาหนซอน จ.ฉะเชงเทรา 147,936 ตว สดสวนปรมาณมลสดทเกดขน 1.20 กก./ตว/วน ดงนน มปรมาณมลสดของสกรเกดขน 177.52 ตน/วน

สดสวนมลสตวทเกบได 0.8 ดงนน มปรมาณมลสดของสกรทผลตแกสชวภาพได 177.52 x 0.8 ตน/วน 142.02 ตน/วน

สดสวนของของแขงระเหยงาย 24.84 % ดงนน มปรมาณของแขงระเหยงาย 142.02 x 24.84% ตน/วน 35.28 ตน/วน

อตราการเกดแกสชวภาพ 0.217 ลบ.ม./กก. ดงนน มปรมาณแกสชวภาพ 0.217 x 35.28 x 1,000 ลบ.ม./วน 7,655.76 ลบ.ม./วน 2.79 ลานลบ.ม./ป

พลงงานตอหนวยลกบาศกเมตรของแกสชวภาพ 21 MJ/ลบ.ม. พลงงานทไดจากแกสชวภาพ 2.79 x 106 x 21 TJ/ป 58.68 TJ/ป

และสามารถประเมนศกยภาพพลงงานแกสชวภาพในหนวยพลงงานตอพนท (MJ/m2) ดงตวอยางตอไปน

ศนยฯเขาหนซอนมศกยภาพพลงงานแกสชวภาพจากสกร 58.68 TJ/ป พนทรวม 345,635,200 m2 ดงนน ศกยภาพพลงงานแกสชวภาพ 58.68/345,635,200 0.17 MJ/m2/ป ตารางท 6-22 ศกยภาพพลงงานแกสชวภาพศนยศกษาฯเขาหนซอน

ชนดสตว จ านวน (Unit) ปรมาณมลสด (kg/unit-day)

ปรมาณของแขงทระเหยได

(ton/year)

อตราสวนแกสชวภาพ

(m3/kg-VS)

ปรมาณแกสชวภาพทผลตได (million m3/year)

ศกยภาพพลงงานแกส

ชวภาพ (MJ/m2)

โค 2,329.00 5.00 284.14 0.31 0.0872 0.0530 กระบอ 515.00 8.00 102.56 0.29 0.0293 0.0178 สกร 147,936.00 1.20 12,876.25 0.22 2.7941 1.6977 ไก 5,391,622.00 0.03 10,551.32 0.24 2.5534 1.5514 เปด - 0.03 - 0.31 - -

รวม 3.3199


6-15


ตารางท 6-23 ศกยภาพพลงงานแกสชวภาพศนยศกษาฯอาวคงกระเบน



(ton/year)


(m3/kg-VS)




โค 388.00 5.00 47.34 0.31 0.0145 0.0201 กระบอ 3.00 8.00 0.60 0.29 0.0002 0.0002 สกร 74.00 1.20 6.44 0.22 0.0014 0.0019 ไก 110,623.00 0.03 216.49 0.24 0.0524 0.0725 เปด 335.00 0.03 0.26 0.31 0.0001 0.0001

รวม 0.0949

ตารางท 6-24 ศกยภาพพลงงานแกสชวภาพศนยศกษาฯหวยฮองไคร



(ton/year)


(m3/kg-VS)




โค 2,403.00 5.00 293.17 0.31 0.0900 0.0406 กระบอ 160.00 8.00 31.86 0.29 0.0091 0.0041 สกร 5,315.00 1.20 462.61 0.22 0.1004 0.0453 ไก 318,576.00 0.03 623.45 0.24 0.1509 0.0681 เปด 3,175.00 0.03 2.43 0.31 0.0008 0.0003

รวม 0.1585 ตารางท 6-25 ศกยภาพพลงงานแกสชวภาพศนยศกษาฯพกลทอง



(ton/year)


(m3/kg-VS)




โค 1,305.00 5.00 159.21 0.31 0.0489 0.0855 กระบอ 19.00 8.00 3.78 0.29 0.0011 0.0019 สกร - 1.20 - 0.22 - - ไก 6,695.00 0.03 13.10 0.24 0.0032 0.0055 เปด 3,036.00 0.03 2.32 0.31 0.0007 0.0013

รวม 0.0942


6-16


ตารางท 6-26 ศกยภาพพลงงานแกสชวภาพศนยศกษาฯภพาน



(ton/year)


(m3/kg-VS)




โค 2,562.00 5.00 312.57 0.31 0.0960 0.1106 กระบอ 950.00 8.00 189.19 0.29 0.0541 0.0624 สกร 1,675.00 1.20 145.79 0.22 0.0316 0.0365 ไก 29,040.00 0.03 56.83 0.24 0.0138 0.0159 เปด 3,762.00 0.03 2.87 0.31 0.0009 0.0010

รวม 0.2264 ตารางท 6-27 ศกยภาพพลงงานแกสชวภาพศนยศกษาฯหวยทราย



(ton/year)


(m3/kg-VS)




โค 13,110.00 5.00 1,599.44 0.31 0.4910 0.3184 กระบอ 12.00 8.00 2.39 0.29 0.0007 0.0004 สกร 30,129.00 1.20 2,622.41 0.22 0.5691 0.3690 ไก 276,430.00 0.03 540.97 0.24 0.1309 0.0849 เปด 978.00 0.03 0.75 0.31 0.0002 0.0002

รวม 0.7729

รปท 6-5 ศกยภาพพลงงานแกสชวภาพศนยศกษาฯ 6 แหง


6-17


6.5 ศกยภาพพลงงานชวมวล ปรมาณชวมวลทใชในการประเมนศกยภาพพลงงานนน ไดใชขอมลการเพาะปลกทไดมาจากการส ารวจในพนทโดยไดรบความอนเคราะหขอมลจากเกษตรอ าเภอในพนท พรอมทงใชขอมลการใชประโยชนทดนจากกรมพฒนาทดน ซงศกยภาพพลงงานชวมวลสามารถค านวณไดจากปรมาณพนทปลกของพชแตละชนด ซงจะมชวมวลทหลงเหลออยหลงจากท าการเกบเกยวแลวเสรจ (การประเมนไดยกเวนชวมวลเชงพาณชยทเกดขนในโรงงานอตสาหกรรม เนองจากถกใชประโยชนทงหมด เชน ชานออย และแกลบ เปนตน) โดยประเภทของชวมวลทเกดขนในแปลงปลกนนจะมความหลากหลายตามแตละภมภาค อาท ภาคเหนอ จะมปรมาณชวมวลในรปของฟางขาวและตอ/ซงขาวโพด ในสวนของภาคตะวนออกเฉยงเหนอและภาคกลาง จะมปรมาณชวมวลทหลากหลายเพมขน อาท ออย มนส าปะหลง และขาวฟาง เปนตน ส าหรบในภาคใตทมปรมาณน าฝนสงกวาภาคอน ๆ จะมชวมวลประเภททะลายปาลมและทางปาลมสง รวมทงปกไมยางพาราและล าตนปาลม แตอยางไรกด ชวมวลท เกดขนจากพชเหลานจะมรอบการเกดทสงมากตอรอบการปลก คอ 20-30 ป ในสวนของปรมาณชวมวลทเกดขนคดจากสดสวนปรมาณชวมวล Crop residual ratio, CRR ตอพนทการปลก และผลผลตเฉลยของแตละพนทศนยศกษาฯ ตารางท 6-28 พารามเตอรการประเมนศกยภาพพลงงานชวมวล

พช ชวมวล Crop residual ratio

(CRR) LHV

(MJ/kg) ขาว ฟางขาว 0.75 10.09

ขาวโพด ตน/ใบ 1.1 19.61

ซง/เปลอก 0.37 16.32 มนส าปะหลง เหงามนส าปะหลง 0.12 8.19

ออย ยอด/ใบ 0.23 11.09

ปาลมน ามน ทะลายปาลม 0.2 7.08 ทางปาลม 0.38 6.55

ยคาลปตส เนอไม 0.5 8.02 ถวลสง เปลอก 0.323 12.66

ถวเหลอง ตน/ใบ/เปลอก 2.663 19.44 ขาวฟาง ตน/ใบ 1.252 19.23

มะพราว ทะลายมะพราว 0.049 15.4 ทางมะพราว 0.225 16

สบปะรด ตนสบปะรด 0.48 10

ยางพารา

ขเลอย 0.15 (ton/rai) 6.57 ปกไม 0.60 (ton/rai) 6.57

ปลายไม 0.60 (ton/rai) 6.57 รากไม 0.25 (ton/rai) 6.57

มะมวงหมพานต เปลอก 0.62 18.9


6-18


ตารางท 6-29 ผลผลตเฉลยของพชแตละชนดแยกตามพนทศนยศกษาการพฒนาอนเนองมาจากพระราชด าร

ชนดพช ผลผลตเฉลย (ตน/ไร)

เขาหนซอน คงกระเบน หวยฮองไคร พกลทอง ภพาน หวยทราย ขาว 0.68 0.42 0.83 0.35 0.37 0.71

มนส าปะหลง 3.73 3.50 3.09 3.09 3.00 2.95 ยางพารา 0.39 0.22 0.28 0.27 0.17 0.16 ยคาลปตส 9.44 9.44 9.44 9.44 9.44 9.44 ปาลมน ามน 1.73 2.01 0.41 1.80 0.74 1.86

มะพราว 0.59 0.47 0.78 0.60 1.00 0.78 ขาวโพด 0.64 0.65 0.78 0.65 0.65 0.65

ออย 9.28 9.36 9.09 12.28 9.26 10.02 สบปะรด 5.07 4.52 4.00 4.00 4.00 3.40

การประเมนศกยภาพพลงงานชวมวลท าไดโดยการน าพนทปลกพชในแตละศนยศกษาฯ มาค านวณตามสดสวนดงตารางขางตน สามารถแสดงตวอยางวธการประเมนดงตวอยางดงน

ปรมาณพนทปลกขาวใน ต.กะลวอ อ.เมอง จ.นราธวาส 651 ไร ปรมาณผลผลตทเกดขน 0.35 ตน/ไร ดงนน มปรมาณผลผลต 227.85 ตน/ป

สดสวนชวมวลทเกดขน (CRR) 0.75 ตน/ตน ดงนน มปรมาณชวมวล (ฟางขาว) 170.89 ตน/ป

คาความรอนของฟางขาว 10.09 MJ/kg ดงนน ศกยภาพพลงงานจากฟางขาว 1.72 TJ/ป

และสามารถประเมนศกยภาพพลงงานชวมวลของแตละศนยศกษาฯในหนวยพลงงานตอพนท (MJ/m2) ดงตวอยางตอไปน

ศนยศกษาฯพกลทองมศกยภาพพลงงานชวมวลฟางขาว 1.72 TJ/ป พนทรวม 120,080,000 m2 ดงนน ศกยภาพพลงงานชวมวล 0.0144 MJ/m2/ป

ตารางท 6-30 ศกยภาพพลงงานชวมวลศนยศกษาฯเขาหนซอน ชนดพช พนทเพาะปลก

(rai) ผลผลต

(ton/rai) ชวมวล สดสวน

ชวมวล คาความรอน

(MJ/kg) ปรมาณ

ชวมวล (ton) ศกยภาพพลงงาน

(MJ/m2)

ขาว 65,047.00 0.68 ฟางขาว 0.75 10.09 32,978.83 0.9627 มนส าปะหลง 66,188.00 3.73 เหงามนส าปะหลง 0.12 8.19 29,649.58 0.7026

ยางพารา 4,866.00 0.39 ขเลอย 0.15 6.57 729.90 0.0139 4,866.00 0.39 ปกไม 0.60 6.57 2,919.60 0.0555 4,866.00 0.39 ปลายไม 0.60 6.57 2,919.60 0.0555 4,866.00 0.39 รากไม 0.25 6.57 1,216.50 0.0231

ปาลมน ามน 280.00 1.73 ทะลายปาลม 0.20 7.08 96.88 0.0020 280.00 1.73 ทางปาลม 0.38 6.55 184.07 0.0035

รวม 1.8188


6-19


ตารางท 6-31 ศกยภาพพลงงานชวมวลศนยศกษาฯอาวคงกระเบน ชนดพช พนทเพาะปลก(rai) ผลผลต

(ton/rai) ชวมวล สดสวน

ชวมวล คาความรอน

(MJ/kg) ปรมาณชวมวล (ton)

ศกยภาพพลงงานแกสมวล (MJ/m2)

ขาว 2,060.00 0.42 ฟางขาว 0.75 10.09 648.90 0.0432 มนส าปะหลง 318.00 3.50 เหงามนส าปะหลง 0.12 8.19 133.56 0.0072

ยางพารา 21,985.00 0.22 ขเลอย 0.15 6.57 3,297.75 0.1428 17,080.00 0.22 ปกไม 0.60 6.57 10,248.00 0.4438 21,985.00 0.22 ปลายไม 0.60 6.57 13,191.00 0.5712 21,985.00 0.22 รากไม 0.25 6.57 5,496.25 0.2380

รวม 1.4462

ตารางท 6-32 ศกยภาพพลงงานชวมวลศนยศกษาฯหวยฮองไคร

ชนดพช พนทเพาะปลก (rai)

ผลผลต (ton/rai)

ชวมวล สดสวน ชวมวล

คาความรอน (MJ/kg)

ปรมาณ ชวมวล (ton)

ศกยภาพพลงงาน (MJ/m2)

ขาว 13,449.00 0.83 ฟางขาว 0.75 10.09 8,321.57 0.1805 ยางพารา 288.00 0.28 ขเลอย 0.15 6.57 43.20 0.0006

288.00 0.28 ปกไม 0.60 6.57 172.80 0.0024 288.00 0.28 ปลายไม 0.60 6.57 172.80 0.0024 288.00 0.28 รากไม 0.25 6.57 72.00 0.0010

รวม 0.1870

ตารางท 6-33 ศกยภาพพลงงานชวมวลศนยศกษาฯพกลทอง





ปรมาณ ชวมวล(ton)


ขาว 651.00 0.35 ฟางขาว 0.75 10.09 170.89 0.0144 ยางพารา 12,525.00 0.27 ขเลอย 0.15 6.57 1,878.75 0.1028

12,525.00 0.27 ปกไม 0.60 6.57 7,515.00 0.4112 12,525.00 0.27 ปลายไม 0.60 6.57 7,515.00 0.4112 12,525.00 0.27 รากไม 0.25 6.57 3,131.25 0.1713

ปาลมน ามน 514.00 1.80 ทะลายปาลม 0.20 7.08 185.04 0.0109 514.00 1.80 ทางปาลม 0.38 6.55 351.58 0.0192

มะพราว 2,789.00 0.60 ทะลายมะพราว 0.05 15.40 82.00 0.0105 2,789.00 0.60 ทาง มะพราว 0.23 16.00 376.52 0.0502

รวม 1.2016

ตารางท 6-34 ศกยภาพพลงงานชวมวลศนยศกษาฯภพาน







ขาว 11,738.00 0.37 ฟางขาว 0.75 10.09 3,257.30 0.1804 มนส าปะหลง 5,000.00 3.00 เหงามนส าปะหลง 0.12 8.19 1,800.00 0.0809

ยางพารา 4,267.00 0.17 ขเลอย 0.15 6.57 640.05 0.0231 4,267.00 0.17 ปกไม 0.60 6.57 2,560.20 0.0923 4,267.00 0.17 ปลายไม 0.60 6.57 2,560.20 0.0923 4,267.00 0.17 รากไม 0.25 6.57 1,066.75 0.0385

มะพราว 150.00 1.00 ทะลายมะพราว 0.05 15.40 7.35 0.0006


6-20








150.00 1.00 ทาง มะพราว 0.23 16.00 33.75 0.0030 รวม 0.5112

ตารางท 6-35 ศกยภาพพลงงานชวมวลศนยศกษาฯหวยทราย

ชนดพช พนทเพาะปลก

(rai) ผลผลต

(ton/rai) ชวมวล

สดสวน ชวมวล




ขาว 28,809.00 0.71 ฟางขาว 0.75 10.09 15275.97 0.4760

มะพราว 1,612.00 0.78 ทะลายมะพราว 0.05 15.40 61.77 0.0029 1,612.00 0.78 ทาง มะพราว 0.23 16.00 283.63 0.0140

ออย 18,609.00 10.02 ยอด/ใบ 0.23 11.09 42886.30 1.4687 สบปะรด 40,130.00 3.40 ตน 0.48 10.00 65492.16 2.0224

รวม 3.9840

รปท 6-6 ศกยภาพพลงงานชวมวลศนยศกษาฯ 6 แหง


7-1


บทท 7 ขอมลส ารวจการใชพลงงานของศนยศกษาฯ

การส ารวจขอมลการใชพลงงานของศนยศกษาการพฒนาอนเนองมาจากพระราชด ารทง 6 แหง ซงประกอบไปดวยการส ารวจขอมลดานการใชพลงงานไฟฟาและเชอเพลงในกจกรรมตางๆของศนยศกษาฯเพอเปนขอมลเบองตนในการศกษา โดยขอความอนเคราะหขอมลทศนยศกษาฯรวบรวมและจดเกบไว ประกอบดวยขอมลคาไฟฟายอนหลง และขอมลการใชพลงงานเชอเพลงยอนหลง พรอมทงไดท าการส ารวจระบบผลตพลงงานทดแทนภายในศนยศกษาการพฒนาอนเนองมาจากพระราชด าร 6 แหง ดงน 1) ศนยศกษาการพฒนาเขาหนซอนอนเนองมาจากพระราชด าร จ.ฉะเชงเทรา 2) ศนยศกษาการพฒนาอาวคงกระเบนอนเนองมาจากพระราชด าร จ.จนทบร 3) ศนยศกษาการพฒนาพกลทองอนเนองมาจากพระราชด าร จ.นราธวาส 4) ศนยศกษาการพฒนาภพานอนเนองมาจากพระราชด าร จ.สกลนคร 5) ศนยศกษาการพฒนาหวยทรายอนเนองมาจากพระราชด าร จ.เพชรบร 6) ศนยศกษาการพฒนาหวยฮองไครอนเนองมาจากพระราชด าร จ.เชยงใหม 7.1 ขอมลการใชพลงงานไฟฟา 7.1.1 ศนยศกษาการพฒนาเขาหนซอนอนเนองมาจากพระราชด าร จ.ฉะเชงเทรา

เดอน/ป ปรมาณการใชไฟฟา

หนวย(kWh) จ านวน (บาท) มกราคม 2557 38,471.32 176,458.72

กมภาพนธ 2557 40,299.32 185,925.64 มนาคม 2557 52,147.51 235,469.71 เมษายน 2557 41,250.25 191,915.95

พฤษภาคม 2557 44,511.71 214,869.48 มถนายน 2557 48,971.41 226,567.28 กรกฎาคม 2557 46,108.00 219,777.90 สงหาคม 2557 41,841.61 195,285.76 กนยายน 2557 44,151.74 206,260.79 ตลาคม 2557 43,149.19 204,969.77

พฤศจกายน 2557 40,625.68 191,755.38 ธนวาคม 2557 40,036.34 188,864.35

รวม 521,564.07 2,438,120.73


7-2


7.1.2 ศนยศกษาการพฒนาอาวคงกระเบนอนเนองมาจากพระราชด าร จ.จนทบร



กมภาพนธ 2557 132,389.95 526,087.30

มนาคม 2557 161,190.66 630,794.61 เมษายน 2557 142,930.64 564,598.17

พฤษภาคม 2557 161,857.49 672,999.33 มถนายน 2557 149,774.79 628,232.73

กรกฎาคม 2557 161,396.94 665,025.29 สงหาคม 2557 157,420.44 653,577.92 กนยายน 2557 155,814.91 646,780.84

ตลาคม 2557 144,101.16 595,156.64 พฤศจกายน 2557 148,685.10 610,034.79

ธนวาคม 2557 135,493.81 557,840.48 รวม 1,777,521.59 7,246,435.79

7.1.3 ศนยศกษาการพฒนาพกลทองอนเนองมาจากพระราชด าร จ.นราธวาส



กมภาพนธ 2557 11,807.35 8,591.24

มนาคม 2557 15,472.40 113,478.08

เมษายน 2557 13,930.25 103,983.37

พฤษภาคม 2557 19,102.51 124,778.29

มถนายน 2557 17,009.95 115,091.68

กรกฎาคม 2557 12,673.66 116,350.88

สงหาคม 2557 16,882.64 108,771.30

กนยายน 2557 23,272.32 154,360.84

ตลาคม 2557 18,086.75 146,896.20

พฤศจกายน 2557 14,670.45 119,728.50

ธนวาคม 2557 18,126.94 139,280.04

รวม 200,176.06 1,391,096.85


7-3


7.1.4 ศนยศกษาการพฒนาภพานอนเนองมาจากพระราชด าร จ.สกลนคร



กมภาพนธ 2557 25,780.00 116,959.53

มนาคม 2557 37,216.00 170,895.88 เมษายน 2557 32,740.00 149,472.01

พฤษภาคม 2557 37,284.00 175,357.73 มถนายน 2557 36,634.00 172,873.49


ตลาคม 2557 28,444.00 133,614.13 พฤศจกายน 2557 30,956.00 143,153.20

ธนวาคม 2557 26,912.00 118,760.04 รวม 383,664.00 1,766,745.01

7.1.5 ศนยศกษาการพฒนาหวยทรายอนเนองมาจากพระราชด าร จ.เพชรบร

เดอน/ป ปรมาณการใชไฟฟา*

หนวย(kWh) จ านวน (บาท) มกราคม 2557 827.00 3,598.72

กมภาพนธ 2557 872.00 3,792.95

มนาคม 2557 1,169.00 5,096.35 เมษายน 2557 1,236.00 5,438.90

พฤษภาคม 2557 1,408.00 6,709.30 มถนายน 2557 1,257.00 5,493.77 กรกฎาคม 2557 1,420.00 6,737.93

สงหาคม 2557 1,277.00 5,670.34 กนยายน 2557 1,265.00 5,636.40

ตลาคม 2557 1,060.00 4,892.85 พฤศจกายน 2557 1,085.00 4,897.10

ธนวาคม 2557 1,018.00 4,444.21 รวม 13,894.00 62,408.84

*ปรมาณการใชไฟฟาเฉพาะสวนงานอ านวยการ ก าลงรอการรวมรวมและสงขอมลการใชไฟฟาโดยรวมจากศนยศกษาฯหวยทราย


7-4


7.1.6 ศนยศกษาการพฒนาหวยฮองไครอนเนองมาจากพระราชด าร จ.เชยงใหม



กมภาพนธ 2557 26,316.00 104,964.05

มนาคม 2557 33,540.00 133,685.99 เมษายน 2557 32,532.00 129,678.28

พฤษภาคม 2557 32,496.00 133,012.21 มถนายน 2557 33,648.00 137,715.72


ตลาคม 2557 29,064.00 114,334.91 พฤศจกายน 2557 29,628.00 116,547.14

ธนวาคม 2557 29,592.00 116,405.93 รวม 373,752.00 1,502,896.28

7.1.7 สรปภาพรวมการใชพลงงานไฟฟาศนยศกษาฯ 6 แหง จากขอมลส ารวจการใชไฟฟาในหนวยงาน ศนยศกษาการพฒนาอนเนองมาจากพระราชด ารทง 6 แหง ซงถอวาใน 1 ป แตละศนยศกษาฯมปรมาณการใชพลงงานไฟฟาคอนขางสง แตหากเปรยบเทยบปรมาณพลงงานไฟฟาของศนยศกษาฯทง 6 แหง จะเหนไดวามคาการใชพลงงานทแตกตางกนอยางเหนไดชด ซงเกดจากการด าเนนกจกรรมทแตกตางกนตามภารกจงาน ขนาดของศนยศกษาฯ จ านวนบคลากร หรอความจ าเปนเฉพาะหนา เปนตน ตารางท 7-1 ปรมาณการใชพลงงานไฟฟาของศนยศกษาอนเนองมาจากพระราชด าร 6 แหง

หนวยงาน หนวย (kWh) คาไฟฟา (บาท) ศนยศกษาการพฒนาเขาหนซอนฯ 521,564.07 2,438,120.73

ศนยศกษาการพฒนาอาวคงกระเบนฯ 1,777,521.59 7,246,435.79

ศนยศกษาการพฒนาพกลทองฯ 200,176.06 1,391,096.85 ศนยศกษาการพฒนาภพานฯ 383,664.00 1,766,745.01

ศนยศกษาการพฒนาหวยทรายฯ 13,894.00 62,408.84 ศนยศกษาการพฒนาหวยฮองไครฯ 373,752.00 1,502,896.28


7-5


รปท 7-1 เปรยบเทยบปรมาณการใชพลงงานไฟฟาของศนยศกษาการพฒนาฯ 6 แหง

จากรปจะเหนไดวาคาปรมาณการใชพลงงานไฟฟาของแตละศนยศนยศกษาฯมคาแตกตางกน ซงปรมาณการใชไฟฟาของศนยศกษาการพฒนาอาวคงกระเบนฯ มคาสงทสดอยางเหนไดชด คอมปรมาณการใชไฟฟามากถง 1,777,524.59 หนวย(kWh) ซงจากการส ารวจพบวาศนยศกษาการพฒนาอาวคงกระเบนฯมภารกจในการสบน าทะเลเพอการชลประทานน าเคมส าหรบเกษตรกรนากงในพนทด าเนนการ ซงพนทท านากงมปรมาณมากถง 4,000 ไร จงจ าเปนตองมการสบน าดวยปมขนาดใหญเพอสงน าเคมใหกบเกษตรกร อกทงมสถานแสดงพนธสตวน าเฉลมพระเกยรตฯ ซงมการใชไฟฟาในปรมาณมากเพอการบ าบดและรกษาคณภาพน าส าหรบการเลยงสตวน า


7-6


7.2 ขอมลการใชพลงงานเชอเพลง 7.2.1 ศนยศกษาการพฒนาเขาหนซอนอนเนองมาจากพระราชด าร จ.ฉะเชงเทรา

เดอน/ป ปรมาณการใชเชอเพลง

ดเซล เบนซน LPG/NGV จ านวนเงน คาพลงงาน (MJ)

มกราคม 2557 5,095.52 - - 38,360.00 185,552.14

กมภาพนธ 2557 5,596.03 300.00 - 61,058.00 214,135.59

มนาคม 2557 6,558.13 500.00 - 64,124.00 256,075.23

เมษายน 2557 5,429.17 335.53 - 48,021.00 209,286.10

พฤษภาคม 2557 6,449.07 500.00 - 73,394.00 252,103.84

มถนายน 2557 5,644.87 200.00 - 41,600.00 212,461.59

กรกฎาคม 2557 5,485.68 400.00 - 44,338.00 213,569.72

สงหาคม 2557 4,346.89 200.00 - 25,480.00 165,195.96

กนยายน 2557 5,778.40 800.00 - 72,076.00 238,039.05

ตลาคม 2557 4,891.94 2,044.21 - 85,702.19 248,715.17

พฤศจกายน 2557 3,873.82 1,565.41 - 62,569.00 195,110.01

ธนวาคม 2557 4,488.66 1,450.97 - 64,661.50 213,548.22

รวม 2,603,792.59

7.2.2 ศนยศกษาการพฒนาอาวคงกระเบนอนเนองมาจากพระราชด าร จ.จนทบร



มกราคม 2557 2,902.08 876.80 - 107,065.00 135,950.07

กมภาพนธ 2557 3,862.20 988.48 - 132,292.00 174,768.36

มนาคม 2557 1,423.92 522.37 - 56,799.00 69,886.53

เมษายน 2557 2,180.92 400.00 - 70,745.00 93,227.68

พฤษภาคม 2557 901.66 386.60 - 44,438.00 46,181.10

มถนายน 2557 4,396.73 1,301.41 - 194,357.00 205,037.05

กรกฎาคม 2557 2,807.74 663.46 - 115,185.10 125,149.13

สงหาคม 2557 167.50 200.00 - 14,038.00 13,004.47

กนยายน 2557 5,802.78 2,139.32 - 270,433.10 285,166.86

ตลาคม 2557 42.65 - - 1,286.00 1,553.09

พฤศจกายน 2557 2,916.14 1,244.65 - 137,756.00 149,162.08

ธนวาคม 2557 2,932.10 1,239.25 - 144,053.00 149,556.82

รวม 1,448,643.24


7-7


7.2.3 ศนยศกษาการพฒนาพกลทองอนเนองมาจากพระราชด าร จ.นราธวาส



มกราคม 2557 2,655.00 2,000.00 - 158,311.65 165,731.19 กมภาพนธ 2557 1,700.00 850.00 - 84,595.50 91,251.34

มนาคม 2557 2,030.00 1,000.00 - 100,492.90 108,446.96 เมษายน 2557 1,660.00 670.00 - 77,974.20 83,580.25

พฤษภาคม 2557 1,050.00 300.00 - 43,153.74 48,593.00

มถนายน 2557 3,530.00 1,400.00 - 115,091.68 176,879.10 กรกฎาคม 2557 2,350.00 1,600.00 - 132,933.50 140,814.69

สงหาคม 2557 2,200.00 2,000.00 - 142,718.00 149,162.47 กนยายน 2557 5,650.00 2,800.00 - 273,345.50 302,413.39 ตลาคม 2557 -* -* - - -

พฤศจกายน 2557 -* -* - - - ธนวาคม 2557 1,500.00 1,300.00 - 94,491.00 99,504.64

รวม 1,366,377.04 หมายเหต : * หมายถง ไมมการเบกใช-จายในเดอนนน

7.2.4 ศนยศกษาการพฒนาภพานอนเนองมาจากพระราชด าร จ.สกลนคร



มกราคม 2557 9,556.00 1,180.00 - 294,381.92 388,718.95

กมภาพนธ 2557 12,344.00 1,155.00 - 368,947.18 489,380.17 มนาคม 2557 11,693.00 1,190.00 - 348,071.25 466,882.54

เมษายน 2557 7,365.00 1,010.00 - 226,960.25 303,064.96 พฤษภาคม 2557 14,129.00 780.00 - 464,928.89 541,433.64

มถนายน 2557 6,723.00 880.00 - 241,532.77 275,198.43 กรกฎาคม 2557 12,836.00 1,621.00 - 458,719.55 523,384.88 สงหาคม 2557 6,518.00 740.00 - 227,650.48 262,899.91

กนยายน 2557 11,965.00 910.00 - 400,649.00 467,120.35 ตลาคม 2557 3,592.00 650.00 - 135,093.80 153,243.07

พฤศจกายน 2557 5,152.00 713.00 - 179,957.98 212,225.17 ธนวาคม 2557 11,346.00 1,280.00 - 345,813.72 457,353.87

รวม 4,540,905.94


7-8


7.2.5 ศนยศกษาการพฒนาหวยทรายอนเนองมาจากพระราชด าร จ.เพชรบร



มกราคม 2557 16,950.00 - - 508,500.00 601,214.47

กมภาพนธ 2557 8,550.00 - - 256,500.00 303,267.47

มนาคม 2557 11,250.00 - - 337,500.00 399,036.15

เมษายน 2557 17,250.00 - - 517,500.00 611,855.43

พฤษภาคม 2557 -* - - - -

มถนายน 2557 8,700.00 - - 261,000.00 308,587.96

กรกฎาคม 2557 17,250.00 - - 517,500.00 611,855.43

สงหาคม 2557 -* - - - -

กนยายน 2557 -* - - - -

ตลาคม 2557 -* - - - -

พฤศจกายน 2557 16,950.00 - - 508,500.00 601,214.47

ธนวาคม 2557 16,950.00 - - 508,500.00 601,214.47

รวม 4,038,245.84 หมายเหต : * หมายถง ไมมการเบกใช-จายในเดอนนน

7.2.6 ศนยศกษาการพฒนาหวยฮองไครอนเนองมาจากพระราชด าร จ.เชยงใหม



มกราคม 2557 4,010.00 1,600.00 - 189,955.40 201,263.19

กมภาพนธ 2557 3,355.00 1,248.00 - 155,149.34 165,258.72 มนาคม 2557 3,450.00 1,303.00 - 159,840.84 170,617.00

เมษายน 2557 2,995.00 1,054.00 - 135,997.02 145,451.56 พฤษภาคม 2557 2,815.00 764.00 - 118,376.62 128,884.65

มถนายน 2557 3,210.00 1,173.00 - 147,566.04 157,389.20 กรกฎาคม 2557 3,665.00 1,120.00 - 158,606.60 172,128.10 สงหาคม 2557 3,970.00 1,241.00 - 171,965.88 187,412.12

กนยายน 2557 3,845.00 1,244.00 - 168,262.92 182,963.85 ตลาคม 2557 3,180.00 1,236.00 - 147,292.08 158,471.84

พฤศจกายน 2557 2,865.00 1,447.00 - 145,487.06 154,285.96 ธนวาคม 2557 3,280.00 1,416.00 - 157,014.08 168,327.81

รวม 1,992,454.00


7-9


7.2.7 สรปภาพรวมการใชพลงงานเชอเพลงของศนยศกษาฯ 6 แหง จากขอมลส ารวจการพลงงานเชอเพลงในหนวยงาน ศนยศกษาการพฒนาอนเนองมาจากพระราชด ารทง 6 แหง พบวามการใชพลงงานเชอเพลงทงดเซลและเบนซนในปรมาณมากและแตกตางกน ซงปรมาณการใชนประกอบไปดวยการใชเชอเพลงในสวนของยานพาหนะส าหรบเดนทางไปราชการ และการใชเครองจกรกลและเครองมอตางๆ รถบรรทก รถตกหนาขดหลง(back-hole) เครองจกรกลเกษตร เครองตดหญา และเครองจกรกลแปรรปผลผลต ฯลฯ ซงปรมาณการใชพลงงานเชอเพลงในแตล ะศนยศกษาฯอาจขนกบภารกจและกจกรรมในแตละปซงแตกตางกน อกทงจากขอมลเฉพาะของยานพาหนะและเครองจกรกลตางๆทใชในแตละศนยศกษาฯทง 6 แหง พบวาสวนใหญมอายการใชงานนานมากกวา 10 ป ท าใหประสทธภาพเครองยนตลดลง สงผลตออตราการใชน ามนเชอเพลงทมากเกนจ าเปน ตารางท 7-2 ปรมาณการใชพลงงานเชอเพลงของศนยศกษาอนเนองมาจากพระราชด าร 6 แหง

ศนยศกษาฯ พลงงาน (MJ/ป) ศนยศกษาการพฒนาเขาหนซอนฯ 2,603,792.59 ศนยศกษาการพฒนาอาวคงกระเบนฯ 1,448,643.24 ศนยศกษาการพฒนาพกลทองฯ 1,366,377.04 ศนยศกษาการพฒนาภพานฯ 4,540,905.94 ศนยศกษาการพฒนาหวยทรายฯ 4,038,245.84 ศนยศกษาการพฒนาหวยฮองไครฯ 1,992,454.00

รปท 7-2 เปรยบเทยบปรมาณการใชพลงงานเชอเพลงของศนยศกษาการพฒนาฯ 6 แหง


7-10


7.3 ขอมลระบบผลตพลงงานทดแทน ในการด าเนนงานศนยศกษาการพฒนาอนเนองมาจากพระราชด ารทง 6 แหงนน ยดถอหลกการทวา การพฒนาตองเปนไปตามขนตอน โดยทจะตองท าใหชมชนมความเขมแขงกอน แลวมการพฒนาตอไปใหประชาชนสามารถพงตนเองได ขณะเดยวกนจะตองอนรกษและพฒนาทรพยากรสงแวดลอม สงเสรมความรเทคนควชาการสมยใหมพรอมๆกนไปดวย อยางไรกตามในการด าเนนงานโครงการอนเนองมาจากพระราชด ารนน จะตองค านงถงสภาพแวดลอมทางภมศาสตรและสงคมวทยาของแตละทองถนทมความแตกตางกนดวยเสมอ ซงในสวนของงานดานพลงงานทดแทน ศนยศกษาฯแตละแหงจะมระบบผลตพลงงานทดแทนเพอการใชประโยชนและสนบสนนกจกรรมดานตางๆของศนยศกษาฯ โดยจากการลงส ารวจพนทศนยศกษาฯทง 6 แหงในสวนของระบบผลตพลงงานทดแทนรปแบบตางๆจากการสนบสนนของหนวยงานตางๆ มดงน 7.3.1 ศนยศกษาการพฒนาเขาหนซอนอนเนองมาจากพระราชด าร (1)

ระบบ : กงหนลมสบน าเพอการเกษตร จ านวน 3 ตว คณลกษณะ : กงหนเสนผานศนยกลาง 4.5 m , 12 ใบพด,

ความสง 12 m อาย : - สถานภาพ : ใชงานได 1 ตว หนวยงานทตดตง/สนบสนน

: กรมพฒนาและสงเสรมพลงงาน

(2)

ระบบ : Solar Cell สบน า จ านวน 2 ระบบ คณลกษณะ : 75 Watt x 20 แผง, 55 Watt x 19 แผง อาย : 16 ป (ตดตงป พ.ศ. 2542) สถานภาพ : ช ารด ใชการไมได หนวยงานทตดตง/สนบสนน

: กรมพฒนาและสงเสรมพลงงานกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย


7-11


(3)

ระบบ : ชดผลตน ามนไบโอดเซล คณลกษณะ : 80 liter / 2 วน อาย : - สถานภาพ : เลกผลต เนองจากไมมวตถดบและไมคมทน หนวยงานทตดตง/สนบสนน

: กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน

(4)

ระบบ : กงหนลมผลตไฟฟา จ านวน 3 ระบบ คณลกษณะ : 5 kW/ระบบ อาย : - สถานภาพ : ช ารด ใชการไมได ปจจบนรอถอนออกแลว หนวยงานทตดตง/สนบสนน


(5)

ระบบ : เครองสกดสารก าจดศตรพชพลงงานแสงอาทตย คณลกษณะ : Size : 1.2 x 1.8 x 0.08 m, Collector Area :

2.0 m2 อาย : - สถานภาพ : ช ารด ไมไดใชงาน หนวยงานทตดตง/สนบสนน


7.3.2 ศนยศกษาการพฒนาอาวคงกระเบนอนเนองมาจากพระราชด าร (1)

ระบบ : โซลารเซลลผลตไฟฟา จ านวน 2 ระบบ คณลกษณะ : 200 kWh/เดอน อาย : >10 ป สถานภาพ : ช ารด ใชงานไมได หนวยงานทตดตง/สนบสนน

: กรมพฒนาพล ง งานทดแทนและอน ร กษพลงงาน


7-12


(2)

ระบบ : กงหนลมผลตไฟฟา จ านวน 3 ระบบ คณลกษณะ : ขนาด 5 kW/ระบบ (บจก.พระพาย 1 ระบบ,

บจก.เอนเวอรรอนเทคท 2 ระบบ) อาย : 5 ป สถานภาพ : ช ารด ใชงานไมได หนวยงานทตดตง/สนบสนน


(3)

ระบบ : เครองท าน ารอนพลงงานแสงอาทตย จ านวน 8-10 ชด

คณลกษณะ : - อาย : 5 ป สถานภาพ : ช ารด หนวยงานทตดตง/สนบสนน


(4)

ระบบ : ชดผลตน ามนไบโอดเซล คณลกษณะ : 80 liter/ครง/2วน (ใชวตถดบน ามนพชใชแลว) อาย : 6 ป (ปพ.ศ. 2552) สถานภาพ : ช ารด หนวยงานทตดตง/สนบสนน



7-13


(5) ไมมรปถาย ( ร ะบบถ กถอนถอน/ย า ยท ต ง /เสยหาย100%)

ระบบ : ระบบผลตแกสชวภาพจากมลสตว คณลกษณะ : 2 m3 / วน อาย : 3 ป สถานภาพ : ใชงานอย หนวยงานทตดตง/สนบสนน

: กลมงานปศสตวพฒนาขนเพอการเผยแพรสมาชก

(6)

ระบบ : เครองอบแหงแบบผสมผสาน คณลกษณะ : ใชไดทงพลงงานแสงอาทตย และ ชวมวล อาย : - สถานภาพ : ช ารด หนวยงานทตดตง/สนบสนน


(7)

ระบบ : เสาไฟสองสวางพลงงานแสงอาทตย คณลกษณะ : - อาย : - สถานภาพ : ใชงานได หนวยงานทตดตง/สนบสนน


(8)

ระบบ : เตาผลตน าสมควนไม คณลกษณะ : - อาย : - สถานภาพ : ใชงานได หนวยงานทตดตง/สนบสนน

: ศนยศกษาฯพฒนาขนเอง


7-14


7.3.3 ศนยศกษาการพฒนาพกลทองอนเนองมาจากพระราชด าร (1)

ระบบ : กงหนลมผลตไฟฟา จ านวน 1 ระบบ คณลกษณะ : 5 kW, cut-in wind speed 2.5 m/s, rated

wind speed 9.5 m/s Diameter 6.5 m, Hub height 18 m

อาย : - สถานภาพ : ช ารด ใชงานไมได หนวยงานทตดตง/สนบสนน


(2)

ระบบ : ระบบผลตไฟฟาจากเซลลแสงอาทตยบนหลงคา คณลกษณะ : - อาย : - สถานภาพ : ใชงานไมได หนวยงานทตดตง/สนบสนน

: -

(3)

ระบบ : ระบบผลตน ามนไบโอดเซล คณลกษณะ : ใชวตถดบจากน ามนพชใชแลว และน ามนปาลม

ดบ อาย : - สถานภาพ : ใชงานอย หนวยงานทตดตง/สนบสนน



7-15


7.3.4 ศนยศกษาการพฒนาภพานอนเนองมาจากพระราชด าร (1)

ระบบ : เครองสกดสารก าจดศตรพชดวยพลงงานแสงอาทตย

คณลกษณะ : Size : 1.2 x 1.8 x 0.08 m, Collector Area : 2.0 m2

อาย : (15 ป) ปพ.ศ. 2543 สถานภาพ : ไมไดใชงาน หนวยงานทตดตง/สนบสนน


(2)

ระบบ : เตาเผาถาน/น าสมควนไม คณลกษณะ : ขนาดเตา 200 liter อาย : - สถานภาพ : ใชงานอย หนวยงานทตดตง/สนบสนน

: ศนยศกษาฯพฒนาขนมาเอง

(3)

ระบบ : กงหนลมผลตไฟฟา 1 ระบบ คณลกษณะ : 5 kW/ระบบ, ความสง 20 m อาย : 5 ป (ป พ.ศ. 2553) สถานภาพ : ใชงานอย หนวยงานทตดตง/สนบสนน


(4)

ระบบ : กงหนลมสบน า จ านวน 2 ระบบ คณลกษณะ : กงหนเสนผานศนยกลาง 4.5 m , 12 ใบพด,

ความสง 12 m อาย : - สถานภาพ : ใชงานได 1 ตว หนวยงานทตดตง/สนบสนน



7-16


(5)

ระบบ : เครองอบแหงแบบผสมผสาน คณลกษณะ : ใชพลงงานแสงอาทตย และ พลงงานชวมวล อาย : - สถานภาพ : ช ารด หนวยงานทตดตง/สนบสนน


(6)

ระบบ : เครองอบแหงพลงงานแสงอาทตยแบบเรอนกระจก (Green House)

คณลกษณะ : 200 kg/ครง อาย : 8 ป (ป พ.ศ. 2550) สถานภาพ : ใชงานอย หนวยงานทตดตง/สนบสนน


(7)

ระบบ : ระบบผลตไบโอแกสจากมลสตว คณลกษณะ : Fixed Dome อาย : - สถานภาพ : ช ารด (แกสรว) หนวยงานทตดตง/สนบสนน

: -


7-17


(8)

ระบบ : ชดผลตน ามนไบโอดเซล คณลกษณะ : 150 liter/3วน อาย : 5-6 ป สถานภาพ : ช ารด (Heater เสย) หนวยงานทตดตง/สนบสนน


7.3.5 ศนยศกษาการพฒนาหวยทรายอนเนองมาจากพระราชด าร (1)

ระบบ : ระบบผลตแกสชวภาพจากขยะอนทรย คณลกษณะ : - อาย : 6 ป (ป พ.ศ. 2552) สถานภาพ : ไมไดใชงาน (ใชงานยาก) หนวยงานทตดตง/สนบสนน


(2)

ระบบ : กงหนลมผลตไฟฟา จ านวน 3 ระบบ คณลกษณะ : 5 kW/ระบบ อาย : 5 ป (ป พ.ศ. 2553) สถานภาพ : ช ารด (inverter, Generator เสย) หนวยงานทตดตง/สนบสนน


(3)

ระบบ : เครองอบแหงแบบผสมผสาน คณลกษณะ : ใชพลงงานแสงอาทตย และ พลงงานชวมวล อาย : 6 ป (ป พ.ศ. 2552) สถานภาพ : ช ารด หนวยงานทตดตง/สนบสนน



7-18


(4)

ระบบ : กงหนลมสบน า จ านวน 4 ระบบ คณลกษณะ : กงหนเสนผานศนยกลาง 4.5 m , 12 ใบพด,

ความสง 12-13 m, ความสงหวปม >7 m อาย : 16 ป (ป พ.ศ. 2542) สถานภาพ : ใชงานอย หนวยงานทตดตง/สนบสนน

: กรมพฒนาและสงเสรมพลงงาน

(5)

ระบบ : ระบบผลตแกสชวภาพจากมลสตว คณลกษณะ : - อาย : - สถานภาพ : ช ารด หนวยงานทตดตง/สนบสนน

: ศนยศกษาฯพฒนาขนมาเอง

(6)

ระบบ : โซลาเซลลสบน า อางเขากระปก จ านวน 2 ระบบ

คณลกษณะ : 1,200 Watt, 900 Watt อาย : 12 ป (ป พ.ศ. 2546) สถานภาพ : เลกใชงาน เนองจากไมมน า(แหงแลง) หนวยงานทตดตง/สนบสนน


(7)

ระบบ : ระบบสบน าดวยเซลลแสงอาทตยเพอพฒนาปาไมเอนกประสงค

คณลกษณะ : - อาย : ตงแต ป พ.ศ. 2529 สถานภาพ : ช ารด (หมดอาย) หนวยงานทตดตง/สนบสนน

: รฐบาลญปน ผานบรษท Kyocera Corporation


7-19


(8)

ระบบ : ชดผลตน ามนไบโอดเซล คณลกษณะ : 150 liter/3วน อาย : 5-6 ป สถานภาพ : ใชงานอย (ผลตเมอมวตถดบ) หนวยงานทตดตง/สนบสนน


(9)

ระบบ : Solar Roof Top ผลตไฟฟา คณลกษณะ : 2,100 Watt อาย : 16 ป สถานภาพ : ใชงานอย หนวยงานทตดตง/สนบสนน


(10)

ระบบ : เครองอบแหงพลงงานแสงอาทตยแบบเรอนกระจก (Green House)

คณลกษณะ : - อาย : 6 ป (ป พ.ศ. 2552) สถานภาพ : ใชงานอย หนวยงานทตดตง/สนบสนน


(11)

ระบบ : ระบบโซลาเซลลสบน า อางหวยทราย จ านวน 2 ระบบ

คณลกษณะ : 2,160 Watt อาย : 6 ป (ป พ.ศ. 2552) สถานภาพ : เลกใชงาน (เนองจากน าไมม แหงแลง) หนวยงานทตดตง/สนบสนน



7-20


(12)

ระบบ : ระบบโซลาเซลลสบน าเพอการประปาหมบานไทย-มสลม

คณลกษณะ : 1,113 Watt อาย : 16 ป (ป พ.ศ. 2542) สถานภาพ : ใชงานไดอย หนวยงานทตดตง/สนบสนน

: กรมโยธาธการ

7.3.6 ศนยศกษาการพฒนาหวยฮองไครอนเนองมาจากพระราชด าร (1) ไมมรปถาย ( ร ะบบถ กถอนถอน/ย า ยท ต ง /เสยหาย100%)

ระบบ : โคมไฟสองสวางพลงงานแสงอาทตย จ านวน 2 ระบบ

คณลกษณะ : - อาย : 5 ป สถานภาพ : ใชการไมได แบตเตอรหาย หนวยงานทตดตง/สนบสนน

: -


ระบบ : โคมไฟจราจรพลงงานแสงอาทตย คณลกษณะ : - อาย : 5 สถานภาพ : ใชงานได หนวยงานทตดตง/สนบสนน

: -

(3)

ระบบ : เครองกลนน าพลงงานแสงอาทตย คณลกษณะ : เครองกลนแบบแนวราบ อาย : 5 สถานภาพ : ใชงานได หนวยงานทตดตง/สนบสนน



7-21


(4)

ระบบ : เครองกลนน าพลงงานแสงอาทตย คณลกษณะ : เครองกลนแบบขนบนได อาย : 5 สถานภาพ : ใชงานได หนวยงานทตดตง/สนบสนน


(5)

ระบบ : เครองท าน ารอนพลงงานแสงอาทตย จ านวน 5 ระบบ

คณลกษณะ : Collector แบบหลอดแกวสญญากาศ อาย : 5 สถานภาพ : ใชได 3 ระบบ ช ารด 2 ระบบ หนวยงานทตดตง/สนบสนน


(6)

ระบบ : ตอบพลงงานแสงอาทตย จ านวน 5 เครอง คณลกษณะ : - อาย : 5 ป สถานภาพ : ใชงานได 4 เครอง หนวยงานทตดตง/สนบสนน


(7)

ระบบ : เครองอบแหงแบบผสมผสาน คณลกษณะ : ใชพลงงานแสงอาทตย และพลงงานจากชวมวล อาย : 5 สถานภาพ : ไมไดใชงาน (ระบบไฟฟาถกตดออก) หนวยงานทตดตง/สนบสนน



7-22


(8)

ระบบ : กงหนสบน าเพอการเกษตร จ านวน 2 ระบบ คณลกษณะ : - อาย : 5 สถานภาพ : ใชงานได หนวยงานทตดตง/สนบสนน

: -

(9)

ระบบ : กงหนลมผลตไฟฟา จ านวน 1 ระบบ คณลกษณะ : 5 kW / ระบบ อาย : 5 สถานภาพ : ใชงานได หนวยงานทตดตง/สนบสนน


(10)

ระบบ : เครองตะบนน า คณลกษณะ : - อาย : 7 สถานภาพ : ใชงานได เมอมน า หนวยงานทตดตง/สนบสนน

: -


ระบบ : เตาหงตมประสทธภาพสง คณลกษณะ : - อาย : 5 สถานภาพ : ใชงานได หนวยงานทตดตง/สนบสนน

: -


7-23


(12)

ระบบ : เตาเศรษฐกจ (กลาง) คณลกษณะ : - อาย : 5 สถานภาพ : ใชงานได (แตรงผงเตาแตกราว) หนวยงานทตดตง/สนบสนน

: -

(13)

ระบบ : เตาเผาขยะ จ านวน 6 ชด คณลกษณะ : เผาขยะได 30 kg/ครง อาย : 5 สถานภาพ : ใชได 5 ชด หนวยงานทตดตง/สนบสนน

: -


ระบบ : เตาเผาถานแบบแนวนอน คณลกษณะ : 200 liter อาย : 5 สถานภาพ : ใชงานไมได หนวยงานทตดตง/สนบสนน

: -


ระบบ : เตาเผาถานแบบแนวตง คณลกษณะ : 200 liter อาย : 5 สถานภาพ : ใชงานไมได หนวยงานทตดตง/สนบสนน

: -


7-24


(16)

ระบบ : เตายางไก จ านวน 2 ระบบ คณลกษณะ : - อาย : 5 สถานภาพ : ใชงานได หนวยงานทตดตง/สนบสนน

: -

(17)

ระบบ : จกรยานสบน าเพอการเกษตร จ านวน 2 ระบบ คณลกษณะ : ปมแบบลกสบ อาย : 5 ป สถานภาพ : ใชงานไมได หนวยงานทตดตง/สนบสนน

: ศนยศกษาฯ

7.3.7 ปญหา-อปสรรค และความตองการของศนยศกษาฯ จากการส ารวจขอมลดานระบบผลตพลงงานทดแทนทศนยด าเนนการอย พบวาแตละศนยศกษาฯมระบบผลตพลงงานทดแทนในรปแบบคลายกน เนองมาจากการไดรบการสนบสนนจากหนวยงานภายนอกผานโครงการตางๆ และระบบผลตพลงงานทดแทนอกสวนหนงเกดจากการพฒนาของศนยศกษาเอง ซงระบบผลตพลงงานทดแทนสวนใหญจะมขนาดเลกและอยในสภาพทใชการไมได ซงจากการสอบถามขอมลจากเจาหนาทศนยศกษาฯ ท าใหทราบถงปญหา-อปสรรคตางๆเกยวกบระบบผลตพลงงานทดแทน รวมทงความตองการในดานพลงงานทดแทน ดงน 1) ปญหา-อปสรรค

การสนบสนนระบบผลตพลงงานทดแทนไมตรงกบศกยภาพทมอยจรง ระบบผลตพลงงานทดแทนบางอยางมความยงยาก ซบซอนในดานเทคโนโลย ไมมบคลากรประจ าทมความรดานเทคโนโลยพลงงานทดแทนเพยงพอ ขาดการจดเกบและรวบรวมขอมลทางดานเทคนคของระบบผลตพลงงานทดแทนท

ไดรบการสนบสนน ขาดงบประมาณในการซอมบ ารง ขาดการวางแผนการผลต การใชงาน และการดแลรกษา ขาดการตดตามและดแลจากหนวยงานสนบสนนอยางตอเนองและจรงจง

2) ความตองการของศนยศกษาฯ ตองการระบบผลตพลงงานทดแทนขนาดเลก ไมยงยาก ซบซอน ราคาถก ระบบผลตพลงงานทดแทนทมควรมรปแบบชดเจน ชาวบานสามารถท าตามได การสนบสนนระบบผลตพลงงานทดแทนตองมการวางแผนการด าเนนงานระยะยาว


7-25


ตองการหนวยงานกลางในการประสานงาน เพอการตดตาม ดแล ใหค าปรกษา และแกไขปญหาเบองตนของระบบผลตพลงงานทดแทน

ตองการการดแล ตดตาม ซอมแซมและบ ารงรกษาระบบทช ารดอย ศนยศกษาฯสวนใหญตองการระบบโซลารเซลลสบน าและผลตไฟฟา

3) แนวทางการแกไขปญหา ควรมการศกษาศกยภาพพลงงานทดแทนของพนทนนๆเพอสนบสนนดานพลงงาน

ทดแทนอยางเหมาะสม ควรสนบสนนระบบผลตพลงงานทดแทนทไมยงยากและซบซอน หรอมการอบรมและ

ใหความรเรองระบบผลตพลงงานทดแทนอยางจรงจงแกบคลากร ควรมการจดท าฐานขอมลระบบผลตพลงงานทดแทนทสนบสนนใหกบหนวยงานตางๆ

อยางละเอยด เพอความสะดวกในการตดตาม จดท าแผนการด าเนนงานระบบผลตพลงงานทดแทน การใชงาน บงประมาณ และการ

บ ารงรกษา ในระยะยาว จดใหมหนวยงานกลางในพนท เชน ส านกงานพลงงานจงหวด เพอประโยชนในการ

ตดตาม ดแล แกไขปญหาเบองตน และประสานงานไปยงหนวยงานเจาของโครงการ


8-1


บทท 8 แผนการด าเนนงานในระยะตอไป

จากการด าเนนงานทผานมา ท าใหไดผลการส ารวจขอมลดานตางๆทเปนประโยชนตอการด าเนนโครงการในระยะตอไป อนประกอบไปดวย

1) ขอมลดานเทคโนโลยพลงงานทดแทน 2) ขอมลส ารวจศกยภาพพลงงานทดแทนทง 5 ดาน 3) ขอมลส ารวจการใชพลงงานของศนยศกษาฯ 6 แหง เพอใหการด าเนนงาน “โครงการศกษาศกยภาพและแนวทางการพฒนาพลงงานทดแทนและ

อนรกษพลงงานเพอสนบสนนกจกรรมศนยศกษาการพฒนาอนเนองมาจากพระราชด าร ” เปนไปอยางสมบรณยงขน คณะทปรกษาไดจดท าแผนการด าเนนงานในระยะตอไป เพอใหไดผลการศกษาศกยภาพและแนวทางการพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงานของศนยศกษาฯทง 6 แหง ดงตอไปน 8.1 การประเมนเทคโนโลยพลงงานทดแทน หลงจากการส ารวจและท าการประเมนศกยภาพพลงงานทดแทนในแตละดานของศนยศกษาฯทง 6 แหง เพอท าการวเคราะหและประเมนความเหมาะสมในดานเทคโนโลยของการผลตพลงงานทดแทนตามความเหมาะสมและตรงกบศกยภาพของศนยศกษาฯทง 6 แหง ดงน 8.1.1 การวเคราะหทางเลอกเทคโนโลยพลงงานทดแทน 1) ท าการศกษาและเปรยบเทยบเทคโนโลยการผลตพลงงานทดแทน 2) ศกษาสถานการณของเทคโนโลยและแนวทางการผลตพลงงานทดแทน 3) สรางทางเลอกเทคโนโลยการผลตพลงงานทดแทนทงหมด 5 ทางเลอก 8.1.2 การประเมนเทคโนโลยการผลตพลงงานของพนทศนยศกษาฯ 6 แหง 1) ก าหนดเกณฑการประเมนเทคโนโลยการผลตพลงงานทดแทน 2) สรปการประเมนเทคโนโลยการผลตพลงงานทดแทน 3) สรปผลการคดเลอกเทคโนโลยการผลตพลงงานทดแทน 8.2 แนวทางการพฒนาพลงงานทดแทน แนวทางในการพฒนาพลงงานทดแทนส าหรบสนบสนนกจกรรมตางๆของศนยศกษาฯทง 6 แหง จะใชขอมลทไดท าการประเมนดานศกยภาพและการประเมนคดเลอกเทคโนโลยตามความเหมาะสมกบศกยภาพทมอยจรง และน ามาวเคราะหในดานตางๆเพอน าเสนอเปนแนวทาง ดงน 8.2.1 ศกษาความเหมาะสมดานวศวกรรมและเทคโนโลย ท าการศกษาเทคโนโลยการผลตพลงงานทดแทน ประกอบกบขอมลดานศกยภาพพลงงานทดแทนในแตละพนทโครงการ ทงในเชงวศวกรรมและประเมนความเปนไปไดในดานเทคโนโลยการผลตและแหลงวตถดบ โดยศกษาการออกแบบดานเทคโนโลยการผลตพลงงานและการจดการวตถดบ เทคโนโลยการเชอมตอระบบ การจดตงและการวางผงระบบผลต และการบรหารการผลต 8.2.2 การประเมนความเปนไปไดดานเศรษฐศาสตร ความเหมาะสมดานเศรษฐศาสตรการเงน เปนการตรวจสอบและประเมนผลดานการบญชและการเงน จากการพจารณาความพรอมของผด าเนนโครงการ ความเสยงจากการลงทน ความมนคงทางการ


8-2


เงน และประสทธภาพการบรหารงาน พจารณาจากขอมลแผนธรกจของผยนเสนอโครงการ และขอมลประกอบอนทเกยวของ - การวเคราะหแนวดงโดยการเปรยบเทยบรอยละ (Percentage common size) ประกอบดวยงบก าไรขาดทนเปรยบเทยบ และงบดลเปรยบเทยบ เพอพจารณาโครงสรางพนฐานทางการเงน ความสามารถในการบรหารงาน และความมนคงทางการเงนระยะยาว - การวเคราะหอตราสวนทางการเงน (Financial Ratio analysis) ประกอบดวยอตราสวนสภาพคลอง (Current ratios) อตราสวนเงนทนหมนเวยนเรว (Acid test ratios) อตราสวนการบรหารสนทรพย (Assets management ratios) อตราสวนการบรหารหน (Debt management ratios) และ อตราสวนความสามารถในการท าก าไร (Profitability ratios) เพอพจารณารายละเอยดการบรหาร และความกาวหนาโครงการในภาพรวม - การวเคราะหผลตอบแทนทางดานการเงน หรอการวเคราะหความคมคาจากการลงทน (Cost and Benefit analysis) โดยใชอตราผลตอบแทนถวเฉลย (Average rate of return) ระยะเวลาคนทน (Payback period) เพอวดความคมคาพนฐานจากการลงทน - การวเคราะหมลคาปจจบนของเงนสทธ (Net present value analysis) และอตราผลตอบแทนภายใน (Internal rate of return: IRR) โดยก าหนดอตราคดลด (Discount rate) เทากบรอยละ 7.00 ตอป และใชระยะเวลาโครงการไมเกน 30 ป เพอวดความคมคาจากการลงทนเชงมลคาเงนในระยะยาว 8.2.3 การประเมนความเปนไปไดดานสงแวดลอม จดท ารายการขอมลดานสงแวดลอม (Environmental Checklist) พรอมมาตรการปองกนและแกไขผลกระทบสงแวดลอม และมาตรการตดตามตรวจสอบผลกระทบสงแวดลอม ตามแนวทาง ของส านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม (สผ.) ใชเปนแนวทางในการด าเนนงานโครงการตอไป 8.2.4 การประเมนความเปนไปไดดานสงคม จดเวทการประชมกลมเปาหมายเพอขอขอคดเหนและการมสวนรวมตอโครงการ 1) ประเมนทศนคต แนวคด ตอพลงงานทดแทนทง 5 ดาน 2) ประเมนความพงพอใจในรปแบบ/การใชพลงงานทดแทนแบบตางๆ 3) ประเมนความพงพอใจของรปแบบ/วธการอนรกษพลงงาน 4) ประเมนความพงพอใจในการเขารวมโครงการ และมสวนรวมหากมโครงการในอนาคต เพอน ามาใชเปนปจจยในการพจารณาศกษาแนวทางการพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงานทเหมาะสมกบพนทมากทสด 8.3 แนวทางการอนรกษพลงงาน เพอใหการอนรกษพลงงานภายในศนยศกษาการพฒนาอนเนองมาจากพระราชด ารทง 6 แหง เปนไปไดอยางสมบรณและยงยน คณะทปรกษาเหนควรวาควรมการจดการอบรมและสมมนาระดมความคดเหนใหกบบคลากร เจาหนาท และผทเกยวของของศนยศกษาฯทง 6 แหง ผานหลกสตรทเกยวของในประเดนการพฒนาพลงงานทดแทนและการอนรกษพลงงาน ดงน


8-3


8.3.1 หลกสตรการพฒนาพลงงานทดแทนในศนยศกษาฯ หลกสตร “การสนบสนนความรและค าแนะน าการใชและบ ารงรกษาระบบผลตพลงงานทดแทน”

วตถประสงค 1. เพอสรางจตส านกและความส าคญของระบบผลตพลงงานทดแทน 2. เพอใหเจาหนาทศนยศกษาฯมความรความเขาใจในเทคโนโลยและระบบผลตพลงงานทดแทน 3. เพอใหเจาหนาทศนยสามารถใชงานและบ ารงรกษาอปกรณในระบบผลตพลงงานทดแทนอยางถกตองและเหมาะสม

กลมเปาหมาย 1. ผบรหารศนยศกษาการพฒนาอนเนองมาจากพระราชด าร 2. เจาหนาทผรบผดชอบดานพลงงานทดแทนของศนยศกษาฯ 3. บคลากรหรอผมสวนเกยวของในกจกรรมของศนยศกษาฯ

รายละเอยดหวขอวชา หวขอท 1 นโยบายและแผนการสนบสนนดานพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน หวขอท 2 หลกการพนฐานเทคโนโลยพลงงานทดแทน หวขอท 3 ระบบผลตพลงงานทดแทนและการใชงาน หวขอท 4 การตรวจวด วเคราะห และบ ารงรกษาระบบผลตพลงงานทดแทน

ผลทคาดวาจะไดรบ ผผานการฝกอบรมสามารถน าความรทไดรบจากการสนบสนนความรและค าแนะน าการใชและบ ารงรกษาระบบผลตพลงงานทดแทนในหนวยงานของตน อนน าไปสการพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน ซงสอดคลองกบนโยบายของรฐบาล

8.3.2 หลกสตรการอนรกษพลงงานในศนยศกษาฯ

หลกสตร “การอนรกษพลงงานในศนยศกษาการพฒนาอนเนองมาจากพระราชด าร” วตถประสงค 1. เพอสรางจตส านกในการอนรกษพลงงานภายในหนวยงานของตนเอง

2. เพอใหเจาหนาทศนยศกษาฯมความรความเขาใจในเรองการอนรกษพลงงาน และน าไปใชในหนวยงาน 3. เพอใหเจาหนาทศนยทผานการอบรมสามารถน าไปตอยอดหรอถายทอดใหกบกลมเปาหมายตอไปได

กลมเปาหมาย 1. ผบรหารศนยศกษาการพฒนาอนเนองมาจากพระราชด าร 2. เจาหนาทผรบผดชอบดานพลงงานทดแทนของศนยศกษาฯ 3. บคลากรหรอผมสวนเกยวของในกจกรรมของศนยศกษาฯ

รายละเอยดหวขอวชา หวขอท 1 มาตรฐาน ขอก าหนด ขอบงคบ และกฎหมายทเกยวกบอาคารส านกงาน หวขอท 2 การบรหารและการจดการดานการใชพลงงานเทคนคการอนรกษพลงงานของระบบวศวกรรมและการบ ารงรกษา หวขอท 3 การตรวจสอบและวเคราะหการใชพลงงานในหนวยงาน หวขอท 4 กรณตวอยางการวเคราะหการใชพลงงานในหนวยงาน

ผลทคาดวาจะไดรบ ผผานการฝกอบรม สามารถในการจดท าแผนอนรกษพลงงานและน าแผนไปปฏบต กอใหเกดการอนรกษพลงงาน ควบคมไดตามนโยบายของรฐบาล

รายงานความก้าวหน้าฉบับที่...

Documents