1

ปยหมกสตรพระราชทานฯ

สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ไดพระราชทานวธการท าปยหมก เปนองคความรใหกบปวงชนชาวไทย โดยเฉพาะพนองเกษตรกรชาวไทยทงประเทศ ดงพระราชด าร วา "ตนไมทกชนดตองการอาหาร เพอการเจรญเตบโต พดงาย ๆ เราตองใสปย ไรนา สวน ของเรา พชผล จงจะงามด เดยวนปย ทซอตามทองตลาดแพงเหลอเกน เรามาท าปยหมกใชเองดกวา" กรมพฒนาทดน ไดนอมน าวธการท าปยหมกทพระองคฯ ทรงพระราชทาน มาเผยแพรและสงเสรมใหเกษตรกร มการผลตและใชในพนทการเกษตร ใหกวางขวางมากยงขน

ปยหมก คอ ปยทไดจากการน าเศษพชและหรอมลสตวมาหมกรวมกน ใหความชน ผสมคลกเคลาหรอกลบกองเปนระยะๆ โดยน าเศษพชและวสดดงกลาว มากองบนพนดน พนคอนกรต ในหลม หรอในคอก

วธท า อาจคลกเคลาหรอแบงเปนชนๆ รดน า ย าใหแนนขนาดคนเหยยบแลวไมยบอก ชนหนงๆ สงราว 1 คบ รดน าใหชมแลวโรยปยเคม (สตร 16-20-0 หรอ 14-14-14, 21–0-0 หรอ 46–0-0) ประมาณ 2 กโลกรม (ตอเศษพช 1 ตน) จากนนโรยดวยปยคอกหรอดนใหทวหนา 2 องคล สลบดวยซากพชแลวรดน าท าเปนชนๆ อยางน 3-4 ชน จนปยเตมคอก (กองเศษพช 2 x 5 x 0.9 เมตร น าหนกประมาณ 1 ตน) ชนบนใชดนโรยใหทวหนา 2 องคล เพอชวยรกษาความชมชนและปองกนแสงแดด

กรณไมตองการใชปยเคม เพอใชในระบบการเกษตรอนทรย เศษพชแหง 1,000 กโลกรม ใหใชมลสตว 200 กโลกรม น าหมกชวภาพ ทผลตจากปลาหรอหอยเชอร 9 ลตร และสารเรง พด .1 จ านวน 1 ซอง หรอ เศษพชแหง 1,000 กโลกรม ใชมลสตว 350 กโลกรม น าหมกชวภาพ ทผลตจากผกหรอผลไม 9 ลตร และสารเรง พด .1 จ านวน 1 ซอง โดยผสมน าหมกชวภาพ 9 ลตร สารเรง พด .1 จ านวน 1 ซอง ในถง 100 ลตร คนใหเขากน อยางนอย 5 นาท จากนนน ามาราดบนกองวสด/เศษพช มลสตว แลวคลกเคลาใหเขากน โดยราดน าทละลายสารเรง พด .1 และน าหมกชวภาพ บนกองวสดใหชม ถาไมชมใหใชน าราดลงไปใหชม (ความชนประมาณ 60-70 เปอรเซนต) หากเปนฟางขาวหรอเศษพชทมชนสวนยาวๆ อาจกองเปนชนๆ โดยแบงวสดดงกลาวออกเปน 2 - 3 สวนหรอชน ขณะราดสารเรง พด .1 และน าหมกชวภาพ ตองย ากองวสดดงกลาวใหแนน (มฉะนน วสดดงกลาวจะดดซบน าไดนอย กองหลวมเกนไป ท าใหแหงเรว เชอจลนทรยไมสามารถเจรญเตบโตและท าหนาทไดด) ควรมการรดน า กลบกอง/คลกเคลา ทก 10 - 15 วน ประมาณ 1 - 1.5 เดอน วสดดงกลาวจะสลายตวเปนปยหมก ทใชส าหรบการปรบปรงคณภาพดน ทงทางดานกายภาพ เคม และชวภาพ คอท าใหดนรวนซย ชวยดดซบธาตอาหารในดนหรอจากปยเคมทใสเพมเตมไมใหสญเสยไดงาย เปนแหลงธาตอาหารพช ทงธาตอาหารหลก ธาตอาหารรอง และธาตอาหารเสรม ชวยตานทานความเปลยนแปลงความเปนกรดเปนดางของดน ชวยเพมปรมาณและกจกรรมของจลนทรยทมประโยชนในดน จงชวยใหพชเจรญเตบโต มความแขงแรงตามธรรมชาต เพมประสทธภาพของปยเคม(เมอมการใชรวมกน) จงใชทดแทนหรอลดการใชปยเคม ได

อตราการใช ในนาขาว พชไร ไมดอก อตรา 2 ตน/ไร ( แตแนะน าใหใชวธไถกลบตอซงหลงเกบเกยว หรอใชพชปยสด จะเปนวธทสะดวก และท าไดอยางกวางขวางกวา ) สวนในแปลงพชผก ควรปรบปรงดนดวยพชปยสดแลวเพมเตมดวยปยหมก 2 - 4 ตน/ไร ไมผลยนตน 5-20 กโลกรม /หลม (คลกเคลากบดนรองกนหลมกอนปลก) และโรย/หวานรอบทรงพม แลวพรวนดนกลบ 20-50 กโลกรม/ตน ปละ 1- 2 ครง -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- สนองพระราชด าร โดย สถานพฒนาทดนสพรรณบร 74 หม 4 ต.ทบตเหลก อ.เมอง จ.สพรรณบร โทร 035-454081

2

การผลต ปยหมก สตร พด.1 คอ ปยหมก ทไดจากการน าเศษพชและหรอมลสตวมาหมกรวมกน โดยใชสารเรงจลนทรย พด.1 เปนตวเรง ท าให

ไดปยหมกคณภาพด และใชเวลาไมนาน(ประมาณ 1-1.5 เดอน) เพอใชส าหรบการปรบปรงคณภาพดน ทงทางดานกายภาพ เคมและชวภาพ คอท าใหดนรวนซย ชวยดดซบธาตอาหารในดนหรอจากปยเคมทใสเพมเตมไมใหสญเสยไดงาย เปนแหลงธาตอาหารพช ทงธาตอาหารหลก ธาตอาหารรอง และธาตอาหารเสรม ชวยตานทานความเปลยนแปลงความเปนกรดเปนดางของดน ชวยเพมปรมาณและกจกรรมของจลนทรยทมประโยชนในดน จงชวยใหพชเจรญเตบโต มความแขงแรงตามธรรมชาต เพมประสทธภาพของปยเคมเมอมการใชรวมกน จงชวยลดปรมาณปยเคมลงได วสดส าหรบผลตปยหมก (ประมาณ 1 ตน) คอ เศษพช เชน ฟางขาว เศษพช เศษหญา ใบไม ขเลอย แกลบ 1 ตน มลสตว 200 กโลกรม(หากไมมใหใชหนาดนดๆแทน) ปยยเรย 2 กโลกรม สารเรง พด .1 1 ซอง โดยละลายสารเรง พด 1 ในน า 1 ปบ(หรอมากกวากได ใหเพยงพอทจะราดใหทวบนกองเศษพช 1 ตน) หากมน าหมกชวภาพ พด.2 .ใหผสมลงไปดวย 1-2 ลตร คนใหเขากนนานอยางนอย 10 นาท จากนนน ามาราดบนกองวสด/เศษพช มลสตว และปยยเรย แลวคลกเคลาใหเขากน โดยราดน าทละลายสารเรง พด .1 และหรอน าหมกชวภาพ พด .2 บนกองวสดใหชม ถาไมชมใหใชน าราดลงไปใหชม(ความชนประมาณ 60-70 เปอรเซนต) หากเปนฟางขาวหรอเศษพชทมชนสวนยาวๆ อาจกองเปนชนๆ โดยแบงวสดดงกลาวออกเปน 2-3 สวนหรอชน ขณะราดสารเรง พด .1 หรอน า ตองย ากองวสดดงกลาวใหแนน (มฉะนน วสดดงกลาวจะดดซบน าไดนอย กองหลวมเกนไป ท าใหแหงเรว เชอจลนทรยไมสามารถเจรญเตบโตและท าหนาทไดด) ควรมการรดน า กลบกอง/คลกเคลา ทก 7-15 วน ประมาณ 1-1.5 เดอน วสดดงกลาวจะสลายตวเปนปยหมก อตราการใช ในนาขาว พชไร ไมดอก อตรา 1-3 ตน/ไร พชผก 3-4 ตน/ไร ไมผลยนตน 5-20 กโลกรม /หลม (คลกเคลากบดนรองกนหลมกอนปลก) และ โรย / หวานรอบทรงพม แลวพรวนดนกลบ 20-50 กโลกรม / ตน ปละ 1- 2 ครง

น าหมกชวภาพ(ปยอนทรยน า) สตร พด.2 คอ น าหมกชวภาพทไดจากสกดน าเลยงของเซลลพชและหรอเซลลสตวโดยใชน าตาล ดวยจลนทรยทงทตองการ

และไมตองการอากาศในการยอยสลาย ท าใหไดน าสกดชวภาพสน าตาลใสถงด า มองคประกอบของคารโบไฮเดรต โปรตน กรดอะมโน ฮวมกแอซด ฮอรโมน วตามน และจลนทรยทมประโยชนมากมาย จงเปนแหลงธาตอาหารพช และฮอรโมน ท าใหพชแขงแรง ชวยเรงการเจรญเตบโต การตดดอกออกผล โดยใชรวมกบปยทใหทางดน ขนตอนและวธการท า (ในถงขนาด 120 ลตร) ละลายกากน าตาล 30 กก. ร าขาว 1 กก. น าหรอน ามะพราว 40 ลตร พรอมสารเรง พด .2 2 ซอง น าวสดหมก คอ ปลา และ หรอ หอยเชอร ผก ผลไม ทหนหรอบดแลว รวม 70-80 กก.ในน าทละลายกากน าตาลและสารเรงไวแลว เตมน าใหทวม (เพอคนไดสะดวก ) แตตองต ากวาขอบปากถงลงมาอยางนอย 20 ซม. คลกเคลา/คนสวนผสมดงกลาวใหเขากน คนบอยๆ เพอใหวสดหมกยอยสลายเรวขน 1 เดอนขนไปจงกรองน าไปใช .................................................................................................................................................................... สถานพฒนาทดนสพรรณบร (สพข.1 ) ทอย 74 หมท 4 บานโพธเขยว ต.ทบตเหลก อ.เมอง จ.สพรรณบร 72000

การผลตและใชปยอนทรย/สารชวภาพชนดตางๆ เพอพฒนาการเกษตรอยางยงยน

3

อตราและวธการใช หมกดน ตอซง โดยผสมน าฉดพน สาดหรอหยดททางน าเขานา อตรา 5 ลตร/ไร ขลบหมกทงไว 10-15 วน เพอชวยสลายฟางขาวใหเปอยยย ไถพรวนไดงาย ( **หลงเกบเกยวขาวแลวจะเหลอตอซงฟางขาวในนาประมาณ 1.0 -1.3 ตน/ไร **) อาจหยดททางน าเขานา 5 ลตร / ไร / ครง ระยะขาวแตกกอ(35-40วน) และเมอขาวเรมออกรวง( 60-75 วน) หรอผสมน าฉดพนใหทางใบอตรา 50-80 ซซ /น า 20 ลตร เมอขาวอายประมาณ 35-40 และ 60-75 วน ในแปลงพชไร เมออาย 20, 40 และ 60 วน ในแปลงไมผล ทก 15-30 วน * ในแปลงพชผก ทก 3-7 วน โดยผสมใหเจอจางกวาการใชในนา ขาวพชไร หรอไมผล คอใชอตรา 30-50 ซซ/น า 20 ลตร *** มเกษตรกรหลายราย น าน าหมกชวภาพ พด.2 อตรา 2-5 ลตร/น า 200 ลตร ไปผสมกบยาฆาหญา คมหญา อตราปกต ฉดพนในแปลงพชไร ชวยใหการคมหรอฆาหญามประสทธภาพมากขน ดนรวนซย พชทปลกมรากมาก พชดดซมปยไดดขน

น าหมกชวภาพสตรฮอรโมนไข/เรงดอก คอ น าหมกชวภาพ เพอใชกระตนการออกดอก ท าใหการตดดอกสม าเสมอ ขวเหนยว ดอกและผลไมหลดรวงงาย

วสดทใชท า (ในถงขนาด 10 ลตร) ไขหอยเชอร 5 กโลกรม หรอ ไขไกทงเปลอก หรอใชเฉพาะเนอไข 5 กโลกรม + กากน าตาล 5 กโลกรม + น าหมกชวภาพสตรซปเปอรพด.2 =250 ซซ + แปงขาวหมาก 1 ลก + ยารคล 1 ขวด วธท า น าไขหอยเชอรมาโขลกหรอปนใหละเอยด หากใชไขไกตองแยกเปลอกออกมาต าใหละเอยดกอน ใสกากน าตาล น าหมกชวภาพ น ามะพราว คลกเคลา/ตใหเขากนแลว ในถงพลาสตก ปดฝา แตควรคนบอยๆ หมกไวอยางนอย 15 วน อตราและวธใช ใชอตรา 10-15 ซซ. / น า 20 ลตร ฉดพนทกๆ 5-7 วน ชวงพชใกลออกดอก ขณะทแดดออน (ชวงทขาวตากเกสร ใหเลยงไปฉดชวงเยนแทน) ควรบ ารงใหตนพชมความสมบรณกอน ขาว เมออาย 60-75 วน โดยฉดประมาณ 1-2 ครง พชผก หรอไมผล เมอใกลออกดอกจะท าใหการตดดอกสม าเสมอ ขวเหนยว ดอกและผลไมหลดรวงงาย

ปยหมกชวภาพจานดวน (สตร พด.1, 2, 3 และ พด.12) คอ ปยอนทรย ทไดจากการน าวสดอนทรยชนดตางๆ มาหมกใชอยางเรงดวน โดยใชสารเรงจลนทรย รวมดวย

ประโยชน ท าใหดนรวนซย เพมความอดมสมบรณของดน เชอบาซลลสและไตรโครเดอรมาใน พด .3 ชวยปองกนโรครากเนา โคนเนาในพชผก ไมผล รากแขงแรง มปรมาณมาก ชวยใหดนปลดปลอยธาตอาหารเปนประโยชนใหพชดขน วสดทใช แกลบดบและแกลบด ารวม 6 กระสอบปย +มลสตว 10 กระสอบปย + ร าละเอยด 6 กก.+ กากน าตาล 1 กก. + สารเรง พด.1 + พด.3 อยางละ 1 ซอง + น าหมกชวภาพ 3 ลตร + น า หรอน ามะพราว 200-250 ลตร วธท า คลกเคลา แกลบดบ แกลบด า ร าขาว มลสตวใหเขากน ราดน าทผสมสารเรง ซปเปอร พด.1 ซปเปอรพด ..3 กากน าตาล และน าหมกชวภาพทผสมทงไวนาน 10 นาท โดยราดบนกองวสดคลกเคลาเขากนใหชม ใหไดความชนประมาณ 70 % (ก าแลวมน าไหลงามมอ เมอคลายออกวสดยงคงรป ) ตงกองวสดใหสง 50 ซม. คลมดวยกระสอบปาน ผากระสอบปย หรอกรอกใสกระสอบปย ตงไวในรมเปนเวลา 7-15 วน กอนน าไปใช จากนน อาจใชเปนวสดเรมตนในการท าปยชวภาพ พด.12 โดยละลาย พด.12 จ านวน 1 ซอง และน า แลวคลกเคลาใหทว/ใหชม แลวกองหรอกรอกใสกระสอบปย วางไวในทรม กอนน าไปใชอยางนอย 4 วน กอนน าไปใช อตราและวธการใช พชไร นาขาว พชผก หรอไมดอกไมประดบ 200–300 กก./ไร โดยหวานใหทวแปลงกอนไถพรวน /ท าเทอก หรอใสระหวางแถวหลงปลกพช ไมผลหรอไมยนตน 1-3 กก./ตน โดยรองกนหลมหรอรอบทรงพมทกป ใน แปลงเพาะกลา 1-2 กก./พนท 10 ตร.เมตร โรยแลวคลกเคลาใหทวแปลงเพาะกลา ชวยเพมประสทธภาพการใชปยเคม

น าหมกชวภาพจากเศษอาหาร สตร พด.6 คอ น าหมก เพอใชดบกลนเหมน ใชท าความสะอาดหองน า หองครว คอกสตว บอปลา ชวยบ าบดน าเสย และลด

กลนเหมนตามทอระบายน าและกองขยะ ใชหมกดน เศษพช ตอซง หรอผสมน าฉดพนใหทางใบพช ชวยลดขยะในครวเรอน วสดและวธท า.

4

วสดและวธท า (ในถงพลาสตกขนาด 120 ลตร) เศษอาหาร ขยะสด 60-80 กก. + กากน าตาล 20-30 กก. น าหรอน ามะพราว 20 - 40 ลตร(แลวแตประเภทเศษอาหารวามน า สดหรอแหง ) + สารเรง พด .6 จ านวน 2 ซอง ** กรณทตองการใชดบกลนในหองน าหรอในครวเรอนเทานน ใชน ามะพราว(แทนน าและเศษอาหาร) 80 ลตร/กากน าตาล 20 กก.** คนและหมกไว 15 วน สตรเรงดวน ใหใชน า 100 ลตร + สบปะรด(หรอเปลอก) 5 กก.+กากน าตาล 10 กก.หมก 3-5 วนกอนน าไปใช กอนน าไปใช อตราและวธการใช ใชน าหมกชวภาพฯ 15 ลตร/พนทน าเสย 1 ไร หรอใชน าหมกชวภาพ อตรา 1 ลตร/ปรมาตรน าเนาเสย 10 ลบ.เมตร บรเวณกองขยะ/คอกปศสตว น าหมกอตรา 2-5 ลตร/น า 20 ลตร ราด ฉดพนทก 3 วน บอปลา ใชน าหมกฯ สาดหรอฉดพนใหทวบอ 15 ลตร/ไร/ครง หมกดน ใชอตรา 5-8 ลตร/ไร สาด ราด หยดพรอมน าทปลอยลงนา หรอฉดพนใหทวในนาขาว แลวหมกตอซงทงไว 10-15 วนกอนไถพรวน แลวปลอยพรอมน าเขานาเมอขาวอาย 30-35 วน และ 60-65 วน หรอผสมน าฉดพนใหทางใบ อตรา 50-80 ซซ/น า 20 ลตร เพอเรงการเจรญเตบโต ระบบราก การแตกกอ และการตดดอกออกผล

สารสกดสมนไพรปองกนโรคแมลงศตรพช สตร พด.7 เปนสารสกดจากพชทมกลนฉน รสเผด ขม สารเบอเมา เพอปองกน ,ไล,ก าจดแมลงศตรพช เชน เปลอกซาก ใบ

หรอเมลดนอยหนา เสอมอบ โลตน สะเดา หวกลอย ตะไครหอม สบด า ขา ขง พรก มะกรดกระเพรา ใบ /ดอกล าโพง หนอนตายหยาก เมลดมนแกว จากพชมยางหรอรสฟาดเพอผลตสารปองกนก าจดเชอรา เชน วานน า กระเทยม เปลอกมงคด กลวยดบ ลกตาลสก ใบยคา ใบ/ผลมะกรด ใบมะรม ลกมะเกลอ หมากสด หวไพล ขมนชน ขาแก ฝกคน วธท า (ในถงขนาด 120 ลตร) ละลายกากน าตาล 5-10 กก. กบน าหรอน ามะพราว 40 ลตร พรอมสารเรง พด .7 จ านวน 2 ซอง น าสมนไพรอยางนอย 3-4 ชนดขนไป บดหรอหนเปนชนเลกๆ รวม 50-60 กก. ใสลงในน าทละลายกากน าตาลและสารเรงฯไวแลว เตมน าใหทวมวสดหมก แตตองต ากวาขอบปากถงลงมาอยางนอย 20 เซนตเมตร คลกเคลาและคนสวนผสมดงกลาวใหเขากน ควรคนบอยๆ หมก 21 วนขนไป จงกรองหรอคนน าน าไปใช วธและอตราการใช ผสมน าฉดพนปองกนโรค แมลงศตรพช อตรา 80-150 ซซ/น า 20 ลตร หรอ 0.8-1.5 ลตร/น า 200 ลตร ทก 3-5 วน เมอแมลงเรมระบาด กากน าไปท าปยหมกหรอน าไปหวานในแปลงพชผกเพอปองกนโรค แมลงศตรพช

การปรบปรงบ ารงดนดวยปยพชสด ปยพชสด คอ ปยทไดจากการไถกลบเศษหรอตนพชขณะทยงสดลงไปในดน ปลอยใหยอยสลายระยะหนง แลวจง

ปลกพชหลกตาม ปกตนยมใชพชตระกลถวเปนพชปยสด เชน ปอเทอง ถวพม ถวพรา ถวมะแฮะ โสนตางๆ ฯลฯ เนองจากปลกงาย สามารถตรงธาตอาหารไนโตรเจนจากอากาศไดด ไมระบาดเปนวชพชในภายหลง โดยไถกลบในชวงทพชก าลงออกดอกประมาณ 50% เพราะจะไดปยพชสดคณภาพด น าหนกสดตอไรสงและยอยสลายงาย จงปลกพชหลกตามไดไวขน สามารถด าเนนการไดอยางกวางขวางในพนทขนาดใหญ พชตระกลถวทแนะน าไดแก ปอเทอง – นยมปลก/หวานในแปลงพชไร ,นาขาว หรอโรยระหวางแถวปลกออยใชเมลดพนธ 3-5 กก./ไร ไถกลบอาย 50-70วน จะไดปยสด 2-6 ตน/ไร จะใหธาตไนโตรเจน/ฟอสฟอรส/โพแทสเซยมประมาณ 1.98/0.30/2.41 % ของ นน.แหง ถวพม - นยมปลกทงในแปลงพชไร นาขาว(ทน าไมแฉะ)หรอในแปลงไมผลยนตน ใชเมลดหวานอตรา 5-8 กก./ไร ไถกลบอาย 45-60 วน จะไดปยสด 2-3 ตน/ไร จะใหธาตไนโตรเจน /ฟอสฟอรส/โพแทสเซยมประมาณ 2.05 /0.22 /3.20 % ของ นน.แหง*(น าหนกแหง=น าหนกสด ÷ 5) การไถกลบพชปยสด คอ การฝงฟองน าและปยจ านวนมหาศาลไปไวในดน ถวพรา - นยมปลกในแปลงพชไร ,นาขาว ทนแลงไดด โดยใชเมลดพนธ 8-10 กก./ไร ไถกลบเมออาย 60-80 วน ไดปยพชสดประมาณ 3 ตน/ไร ซงจะใหธาตไนโตรเจน/ฟอสฟอรส /โพแทสเซยม ประมาณ 3.03 / 0.37 / 3.12 % ของ นน.แหง โดยไถกลบขณะทพชปยสดออกดอกประมาณ 50 % เพราะจะไดปรมาณธาตอาหารและน าหนกสดตอไรสง ล าตนยงไมแขงมาก สามารถปลกพชหลกตามไดภายใน 7-10 วน หากพชปยสดอายมากกวาน กตองไถกลบทงไวนานกวาน .................................................................................................................................................................... สถานพฒนาทดนสพรรณบร (สพข.1 ) ทอย 74 หมท 4 บานโพธเขยว ต.ทบตเหลก อ.เมอง จ.สพรรณบร 72000 โทร.แฟกซ.035-454081 เขาถงความร/การบรการทเวปไซต http://r01.ldd.go.th/spb/

5

พชปยสด “การสรางโรงงานปยไวในไรนา” การปรบปรงบ ารงดนดวยปยพชสด

ปยพชสด คอ ปยอนทรยชนดหนงทไดจากการไถกลบหรอตด สบ ตน ใบและสวนตางๆ ของพชในขณะทยงสด ปกตนยมใชพชตระกลถว เพอเจรญเตบโตเรว ขนไดในดนหลายชนด ทส าคญคอ พชตระกลถวสามารถจบหรอตรงธาตไนโตรเจน (ทเปนธาตอาหารหลกของพช จากอากาศได) โดยไถกลบในชวงออกดอกซงเปนชวงทม ธาตอาหารและน าหนกสงสด ทงไวใหยอยสลายผพง แลวปลดปลอยธาตอาหารใหแกพชทจะปลกตามมา พชทใชปลกเปนปยพชสด ไดแก ปอเทอง ถวพรา ถวพม โสนอฟรกน ถวมะแฮะ พชตระกลถวตางๆ เปนตน

ประโยชนของปยพชสด มดงน 1. เพมปรมาณอนทรยวตถในดน (น าหนกสด 2-7 ตน/ไร = การใสปยหมก 800 - 2,800 กก./ไร ) 2. บ ารงและรกษาความอดมสมบรณของดน เพมธาตไนโตรเจนซงเปนธาตอาหารหลกใหแกพช 3. กรดทเกดจากผผงของพชปยสดชวยละลายธาตอาหารในดนใหแกพชไดดมากยงขน 4. ชวยรกษาความชมชนในดนและท าใหดนอมน าไดดขน เสมอนคลกเคลา/ฝงฟองน าจ านวนมากไวในดน 5. ท าใหดนรวนซย สะดวกในการเตรยมดนและไถพรวน เพราะมอนทรยวตถเขาไปแทรกระหวางเมดดน 6. ชวยในการควบคม ปราบหรอตดวงจรวชพชบางชนดไดเปนอยางด พชปยสดทแนะน าเจรญเตบโตเรว 7. ลดการปรมาณการใชปยเคมลงไดมาก ใชในการเพมธาตอาหารเพอท าเกษตรอนทรยไดอยางมประสทธภาพ 8. ลดอตราการสญเสยอนเกดจากการชะลาง รากชวยเกาะยดดน ขณะทตนชวยคลมดน ลดการกระแทกเมด ของ เมดฝน 9. เพมผลผลตของพชใหสงขน เพราะกระบวนการใชพชปยสดชวยเพมเตมความเหมาะสมหลายอยางใหแกดน

ลกษณะทวไปของปยพชสด 1. ปลกงาย เจรญเตบโตเรว ระบบรากแขงแรง ออกดอกในระยะเวลาอนสน คอ ประมาณ 30-60 วน 2. สามารถใหน าหนกพชสดสง ตงแต 2,000-7,000 กโลกรมตอไร 3. ทนแลงและทนตอสภาพแวดลอมตางๆ ไดด สามารถปลกไดทฤดกาล 4. มความตานทานตอโรคและแมลง 5. สามารถผลตเมลดพนธไดมาก และขยายพนธไดเรวเพอใหทนและเพยงพอตอ ความตองการ เมลดงอกงายและม

เปอรเซนตความงอกสง 6. ล าตนออน ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- สนใจตดตอ สถานพฒนาทดนสพรรณบร 74 หม 4 ต.ทบตเหลก อ.เมอง จ.สพรรณบร 72000 (ศนยราชการแหงท 2) โทร.แฟกซ. 035-454081 เวปไซต http://r01.ldd.go.th/spb/

6

6. ล าตนออน ตดสบหรอไถกลบไดงาย เมอไถกลบแลวเนาเปอยผผงไดเรว ปลกพชหลกตามไดใน 7-15วน 7. มธาตอาหารหลกคอนขางสง ไนโตรเจนไดจากการตรงจากอากาศ สวนฟอสฟอรส โพแทสเซยม และธาต

อาหารตวอนๆ ไดจากการดดใชหรอหมนเวยนภายในดน โดยเฉพาะกรณทมปยเคมตกคางในดนมากๆ แตพชปกตใชไมได พชตระกลถวจะชวยหมนเวยนและปลดปลอยออกมาใชพชหลกใชไดเมอมการไถกลบพชปยสดแลว

วธการใชพชปยสด สามารถแบงการใชได 3 วธ คอ

1. ปลกพชสดในพนทแปลงใหญ แลวท าการตดสบและไถกลบลงไปในพนทนนเลย 2. ปลกพชสดแซมในระหวางแถวหรอรองพชหลก อาจปลกพชสดพรอมพชหลก หรอปลกหลงจากพชหลก

เจรญเตบโตเตมระยะหนงแลว 3. ปลกพชสดในพนทรกรางวางเปลา แลวตดสบเอาสวนของพชสดน ามาใสในแปลงทจะปลกพชหลก และไถกลบลง

ไปในดน

การปลกพชปยสด ในการปลกพชปยสดใหไดผลดควรปฏบตดงน

1. ลกษณะของดน กอนปลกควรปรบปรงสภาพของดนใหเหมาะสม เชน ถาเปนดนกรด หรอดนเปรยวควรใสปนลงไปกอน จะชวยใหพชสดเจรญเตบโตและใหน าหนกพชสดสงดวย 2. เวลาและฤดกาลทปลก เวลาทเหมาะสมทสดคอ ปลกชวงตนฤดฝน หรอปลกหลงจากเกบเกยวพช ซงความชนในดนยงคงมอย หรอปลกกอนการปลกพชหลก ประมาณ 3 เดอน 3. เมลดพนธพชปยสด ทใชปลกเพอไถกลบในพนท 1 ไร ควรใชอตราเมลดดงน ปอเทอง 5 กก./ไร โสนอนเดย 3-5 กก./ไร โสนคางคก 3-5 กก./ไร ถวพรา 10 กก./ไร ถวเขยว 5 กก./ไร ถวเหลอง 8 กก./ไร ถวพม 8 กก./ไร ถวนา 8 กก./ไร ถวลาย 2 กก./ไร ถวเสยนปา 2 กก./ไร ไมยราพไรหนาม 2-3 กก./ไร ฯลฯ

ตาราง ปรมาณธาตอาหารของพชปยสดบางชนด จากน าหนกแหง (น าหนกแหง = น าหนกสด ÷ 5 โดยประมาณ)

ชนดพชปยสด/พชตระกลถว ไนโตรเจน (% N )

ฟอสฟอรส (%P2O5)

โพแทสเซยม (%K2O)

1. ปอเทอง 2.76 0.22 2.40 2. ถวพรา 2.72 0.51 2.14 3. ถวพม 2.68 0.39 2.46 4. ถวมะแฮะ 2.34 0.25 1.11 5. โสนอฟรกน 2.87 0.42 2.06 6. แหนแดง 3.30 0.57 1.23 7. ใบฉ าฉา 2.10 0.09 0.40 8. เปลอกสบปะรด. 1.79 0.85 5.46 9. ตนยาสบ. 3.70 0.60 4.50

การไถกลบ หรอตดสบพชปยสด การไถกลบหรอการตดสบพชปยสดนน จ าเปนตองพจารณาถงอายของพชสดเปนส าคญ ระยะเวลาทเหมาะสมในการตดสบและไถกลบ ควรท าขณะทตนถวเรมออกดอกไปจนถงระยะดอกบานเตมท เนองจาก ในระยะน ตนถวเจรญงอกงามสงสด เมอไถกลบจะท าใหปรมาณอนทรยวตถ ธาตไนโตรเจนสะสม และธาตอนๆ อยในดนสงดวย ไถกลบไดงาย ยอยสลายเรว จงปลกพชหลกตามหลงไดไว (หลงไถกลบ 7 - 15 วน )

7

การไถกลบตอซง เศษพชหลงเกบเกยว

“อนทรยวตถ สมบตล าคา ใกลตวเกษตรกร”

ปจจบนพนทการเกษตรกรรมของประเทศไทยมระดบปรมาณอนทรยวตถในดนคอนขางต ามาก คอ ดนทมอนทรยวตถประมาณ 1 เปอรเซนตหรอนอยกวา มพนทมากถง 191 ลานไร หรอคดเปน 60 เปอรเซนตของพนททงหมด เนองจากธาตอาหารในดน จะสญเสยไปในรปผลผลตทเกบเกยวออกไปจ าหนายหรอบรโภค ซงสญเสยไปอยาถาวร(ไปประเทศไหนไมร) และสญเสยไปในรปตอซง/เศษพชทเกษตรกรเผาทงหลงเกบเกยว จากการส ารวจวสดเหลอใชทางการเกษตรของประเทศไทย พบวา ในแตละปมปรมาณมากกวา 39.1 ลานตน แบงเปนตอซงฟางขาว 26.9 ลานตน ซงขาวโพด 7.8 ลานตน เศษใบออย 2 ลานตน วสดพชไรชนดอนๆ ประมาณ 2.4 ลานตนตอป จากปรมาณวสดดงกลาว เมอค านวณเปนปรมาณปยไนโตรเจน ฟอสฟอรส และโพแทสเซยม 2.8, 0.7 และ 5.9 แสนตน คดเปนมลคา 1,930.2, 741.4 และ 4,731.4 ลานบาท ตามล าดบ รวมเปนมลคาของปยทงสน 7,043 ลานบาท ดงนนการน าสวนของพชออกไปจากพนทการเกษตรแตละครง จงเทากบเปนการสญเสยอนทรยวตถและธาตอาหารในดนเปนจ านวนมาก การไถกลบตอซง เปนการปฏบตอกวธหนงเพอเพมอนทรยวตถใหกบดนโดยตรง สะดวกและงายทสดทเกษตรกรท าได เพาระไมตองผานกระบวนการแปรรป ไมตองซอหา ไมตองขนสงหรอเคลอนยายมาจากทอน ตามนโยบายของกระทรวงเกษตรและสหกรณ ในการพฒนาระบบการเกษตรแบบยงยน

ความหมายของการไถกลบตอซง

การไถกลบตอซง หมายถง การไถกลบ วสดเศษซากพชทมอยในไรนาหลงจากการเกบเกยว ผลผลต โดยท าการไถกลบวสดเศษพชในระหวางการเตรยมพนทเพาะปลกแลวทงไวระยะเวลาหนงเพอใหเกดกระบวนการยอยสลายในดนกอนทจะท าการปลกพชตอไป ปกตแนะน าใหฉดพนน าหมกชวภาพ สตร พด.2 อตรา 5 ลตร/ไร เพอชวยสลายตอซงหรอเศษพช เปนการเพมชนดและปรมาณจลนทรยทมประโยชนในดน ชวยเพมประสทธภาพในการดดใชธาตอาหารพช และชวยรกษาระบบนเวศวทยาทดในดน

วธการไถกลบตอซง 1. การไถกลบตอซงในพนทปลกขาว 1.1) กรณการปลกขาวเปนพชหลกชนดเดยว หากยงไมรบท านาอาจทงฟางขาวและตอซงขาวไวในแปลงนาเพอ

รกษา ผวหนาดน เมอเขาสฤดฝน ใหฉดพนน าหมกชวภาพ สตร พด .2 อตรา 5 ลตร/ไร ไถกลบตอซงและฟางขาว ทงไว 7-15วน เพอใหตอซงยอยสลาย แลวจงไถพรวนและท าเทอกเพอเตรยมปลกขาวตอไป

1.2) การปลกพชไรหลงนาหรอปลกพชหมนเวยน ใหฉดพนน าหมกชวภาพ สตร พด .2 อตรา 5 ลตร/ไร ไถกลบตอซงและฟางขาว ทงไว 7-15 วน เพอใหตอซงยอยสลาย จงไถพรวนแลวปลกพชไรตามปกต และเมอเกบเกยวผลผลตพชไร

8

แลวใหทงตอซงไวเมอถงฤดท านาจงไถกลบวสดเหลาน ทงไวประมาณ 15 วน กอนจะท าการปลกขาวตอไป การฉดพนน าหมกชวภาพ จะชวยตอซงยอยสลายตวเรวขน ลดปญหาขาวเมาหวซง และแกสไขเนา ทเปนอนตรายตอการปลกขาว ได

2. การไถกลบตอซงในพนทปลกพชไรและพชผก ในสภาพพนทดอน ซงมการปลกพชไรและพชผกหลายชนดใหฉดพนน าหมกชวภาพ สตร พด.2 อตรา 5 ลตร/ไร กอนไถกลบตอซงทงไว 7-15 วน เพอใหตอซงยอยสลาย แลวจงไถพรวนและปลกตามปกต

ปจจยทเกยวของกบการยอยสลายวสดตอซง 1. ชนดของวสด วสดทยอยสลายยากไดแก ตอซงขาว หรอ ฟางขาวจะใชระยะเวลาการยอยสลาย ประมาณ 20 วน ส าหรบวสดตอซงขาวโพด และพชตระกล ถว จะใชเวลาประมาณ 7 - 15 วน 2. อณหภม อณหภมในดนทมระดบสงขน จะมผลท าใหวสดตอซงมการยอยสลาย ไดเรวขน 3. ความชน ดนทมปรมาณความชนพอเหมาะ จะท าใหเกดการยอยสลายวสดไดดขน ประโยชนของการไถกลบตอซง

1. ปรบปรงโครงสรางของดนใหเหมาะสมตอการเจรญเตบโตของพช ดนมความโปรงรวนซย อมน าไดด และความหนาแนนของดนลดลง 2. เพมปรมาณอนทรยวตถ และหมนเวยนธาตอาหารพชคนสดน อนทรยวตถ จะดดซบธาตอาหารในดน และปลดปลอยออกมาอยในรปทเปนประโยชนตอพชและลดความเปนพษของเหลกและแมงกานสในดน 3. เพมปรมาณของจลนทรยทเปนประโยชนในดน

4. ชวยลดระดบความเคม ชวยรกษาระดบความเปนกรดและดางของดนใหเหมาะสมตอการเจรญเตบโตของพช 5. เพมผลผลตใหกบพช การไถกลบตอซงในพนทเกษตรกรรมอยางสม าเสมอ จะท าใหผลผลตพชเพมขน เมอเปรยบเทยบกบพนทเผาตอซง รวมทงลดปญหามลภาวะสภาพแวดลอม และการเกดอบตเหต ผลของการเผาวสดตอซงตอสมบตของดน และสภาพแวดลอม 1. โครงสรางของดนจบกนแนนแขง กระดาง และการแพรกระจายของรากพชลดลง 2. เกดการสญเสยอนทรยวตถ ธาตอาหาร และน าในดน จ านวนมากและรวดเรว 3. แมลง สตวเลกๆ และจลนทรยทเปนประโยชนในดนถกท าลาย

4.ท าใหเกดผลกระทบตอสภาพแวดลอม มลภาวะเปนพษ และเกดอบตเหต เปนสาเหตหนงขอภาวะโลกรอน

การลดตนทนการผลต และการปลกพชปลอดสารพษจะท าไมไดเลย ถาเรายงไมลดการใชปยเคมลง เราตองหนมาสรางพลงใหกบดน ดวยการใชปยอนทรย ทงในรปปยหมก ปยคอก ปยพชสด และทงายทสดคอการไถกลบตอซงหลงเกบเกยว(ทนท) เมอดนมพลงพชจงแขงแรงตามธรรมชาต ตานทานโรค การใชยาฆาแมลงจงไมจ าเปน ตองการค าปรกษาหรอการบรการเพมเตม ตดตอทสถานพฒนาทดน หรอ หมอดนอาสาทอยใกลบานทาน

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

สถานพฒนาทดนสพรรณบร ทอย 74 หมท 4 บานโพธเขยว ต.ทบตเหลก อ.เมอง จ.สพรรณบร 72000 โทร.แฟกซ.035-454081 mail: spb01@ldd.go.th เขาถงความร/การบรการทเวปไซต http://r01.ldd.go.th/spb/

9

หลมพอเพยงหลมพอเพยง เปนการเปนการบรหารเวลาและบรหารเวลาและใชประโยชนทดนเกน ใชประโยชนทดนเกน 110000 %% ตองการขอมลเพมเตมตดตอ ผอ.วนชย วงษา สถานพฒนาทดนสพรรณบร 081-9899475

คอ การปลกพชหลายอยางในหลมเดยว (ขนาด 80 - 100 เซนตเมตร) ระยะหางระหวางหลม 4 x 4 เมตร พนท 1 ไร จะได 100 หลม อาจปลกตามหวไรปลายนา มมบาน รอบบอน า ทางเดน แมแตพนทเพยง 4-5 ตารางเมตรกปลกได ซงพอทเกษตรกรจะมพนท มเวลา หรอมก าลงพอท าได ตามทางแนวทางเศรษฐกจพอเพยง กอนขยายผลสโครงการทฤษฎใหม ไดอยางมนคงและยงยน (จาก 1 หลมเปน 1 ไร เปน 10 ไร 100 ไร ในโอกาสตอไป) โดยปลกไม 4-5 ประเภทในหลมเดยว ( 5-10 กวาชนดพช) เพอลดภาระการปลก/รดน า/ก าจดศตรพช/ดแลรกษา ใหทกอยางเกอกลกนเอง ไดแก

1. ไมพเลยง คอ ทใหรมเงา เกบน า ความชน โดยเฉพาะชวงรอน/ชวงแลง เชน หญาแฝก กลวยน าวา ถาเปนกลวย ควรปลกทศเหนอหรอใต จะไดไมบงแสงพชทปลกรวมมากเกนไป ชวยรกษาความชมชนของหลม ไดกลวยเครอแรกเมอปลก 1 ป 2. ไมฉลาด / ไมขามป คอ ไมทเอาตวรอดไดด เกบผลนานพอสมควร เชน ชะอม ผกหวาน มะเขอพวง มะละกอ ผกตว ผกเมก มะตมแขก เรมเกบกนไดตงแต 1 เดอน และเรอยๆไป 3. ไมปญญาออน/ไมรายวน คอ ไมลมลก ปลกงาย ตายเรว ตองคอยปลกและดแลใกลชด แตเกบผลไดไว เชน พรก มะเขอ กระเพรา โหระพา ตะไคร ขา ฟกทอง แตงไทย แตงกวา ผกบงจน คะนา ฯลฯ เรมเกบกนไดตงแต 15 วน 4. ไมบ านาญ คอ ไมผลยนตนอายยน ทใชเวลาปลกนานหนอย (2-4 ป) แตเมอใหผลผลตแลว สามารถเกบกน เกบขาย ไดเรอยๆ เชน ขนน มะมวง มะนาว มะขาม กระทอน เงาะ ทเรยน มงคด ยางพารา มะนาว (ปลกไดอยางใดอยางหนง) 5. ไมมรดก คอ ไมใชสอย ไมยนตนอายยน ทใชเวลาปลกนาน เกบไวใชในบนปลายชวต หรอเปนมรดกใหลกหลาน ถาขายจะได เงนกอนใหญ เชน ประด สกทอง ยางนา สะเดา พยง ชงชน ซงจะเปนไมขนาดใหญ ปลกตรงขามกบกลวย

โดยใชแนวคดทวา หากปลกไมยนตน/ไมผลยนตนอยางเดยว ตองรออก 3 – 10 ป หรอมากกวานนกวาจะไดผลผลต (ระหวางนนจะกนอะไร ?) พนทใตรมเงาหรอบรเวณหลมทมการเตรยมดน/ใสปย/ปรบปรงดน/รดน า/ดแล ยงสามารถใชประโยชนไดอกมาก แทนทจะปลอยใหวชพชขนเปนภาระทตองคอยก าจด การปลกพชบางอยาง(หลายอยาง)มกลนเฉพาะทชวยไลแมลงศตรพชไมใหเขาท าลายหรอไมท าความเสยหาย นอกจากนนยงเปนกศลบายทท าใหพชหลกทตองการปลก เชน ไมผลยนตน/ไมปายนตน เจรญเตบโตและมโอกาสรอดสง เพราะผปลกจะคอยหวงใย มนดแล/รดน า/ใสปย/พรวนดน ท าใหพชหลกดงกลาวเจรญเตบโตดกวาปกตอกดวย และหากพชชนดใดชนดหนงจะเบยดเบยนพชอนมากเกนไป ใหคอยควบคมใหเหมาะสม มการตดแตงทรงพม จดพช/เถาเลอยใหเหมาะสม และใหมกลวยเพยง 1-2 ตน เทานน

หมายเหต ใชตนแบบเรมตนของพระอาจารยมหาสภาพ พทธวรโย เจาอาวาสวดปานาค า เจาคณะต าบลจมจง เลขท 106 หม 6 บานโคกกลาง ต.จมจง อ.กฉนารายณ จ.กาฬสนธ มาตงแตป 2553

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- สนใจตดตอ สถานพฒนาทดนสพรรณบร 74 หม 4 ต.ทบตเหลก อ.เมอง จ.สพรรณบร 72000 (ศนยราชการแหงท 2 ) ทเวปไซต http://r01.ldd.go.th/spb/ หรอ หมอดนอาสาใกลบาน

10

การเลยงหมครงน ตองการใหมการเรยนร วธการเลยงหมปาในหลมประยกต ทมการยกหลมมาตงบนพนดนหรอซเมนต เพอการระบายอากาศทด สะดวก ในการเลยง การจดการ เพอสขภาพสตวทด เหมาะส าหรบเมองรอนอยางบานเรา

คอ ตองการใหเหนชองทางอาชพ(เสรม) โดยใชการเลยงหมหลม 4 ตว ใหเปน (1) เครองก าจดขยะสด และเศษอาหารในครวเรอน เศษพช วชพช เชน จอก แหน ผกตบชวา หญาขน ใบกระถน หยวกกลวย (2) เปนโรงงานผลตปยหมกชนด ไวใชในไรนา ในการปลกผก ไมผล หรอท านา หรอขายขหมเปนรายไดเสรม (3) เปนกระปกออมสน ประจ าครวเรอน จากรายไดการขายหมปา (ใหรานอาหารปา) เปนเงนกอน ซงเกษตรกรและประชาชนสามารถเลยงไดในชมชนโดยไมมมลภาวะ ทงทางเสยง ทางกลน และของเสยในชมชน (4) ใหลกหลานมสวนรวมในการบรหารจดการขยะ (ชวยเลยงหม) ดวยการเลยงลกหมปา 4 ตว ในโรงเรอน ขนาด 4x3 เมตร =12 ตารางเมตร พนดนหรอคอนกรต หลงคามง หญาแฝกหรอกระเบอง กนคอกดวยอฐบลอกสง 4 กอน แลวท าเปนลกกรงเหลกหรอไม ขนมาอกประมาณ 30 เซนตเมตร ประตคอกท าเปนลกกรงเหลก กวาง 60 เซนตเมตร สง 90 เซนตเมตร รายจาย ในการเลยงหมหลมประยกต โดยประมาณ ขนอยกบวสดทใชวามราคาแพง หาไดเองหรอไม

รวมคาใชจาย สงกอสรางและวสดถาวร เปนเงน 10,500 บาท รวม คาใชจาย วสดสนเปลอง วสดในการเลยง เปนเงน 11,220 บาท รวมคาใชจาย วสดถาวร และคาใชจายในการเลยง ทงสนเปนเงน 21,720 บาท

รายรบ-จากการขายหมปาและขหม (ทก 5 – 6 เดอน) โดยประมาณ ขนอยกบความรบเรงหรอไม หม 4 ตว ตวละ 60 กโลกรม ๆ ละ 65 บาท เปนเงน 15,600 บาท ขายขหม (จากวสดรองพนทใชหมก ปบละ 30 บาท) เปนเงน 7,200 บาท รวมรายได เปนเงน 22,800 บาท

ก าไรสทธ โดยประมาณ ขนอยกบตนทน คาใชจาย และราคาทขาย 5-6 เดอนแรก = 22,800 – 21,720 เปนเงน 1,080 บาท (เพราะมตนทนสงกอสรางและวสดถาวร) 5-6 เดอนหลง และรนตอๆไป = 22,800 – 11,220 เปนเงน 11,580 บาท ปแรก ก าไรสทธ 12,660 บาท ปตอๆไป ก าไรสทธ 23,160 บาท

ดานการเรยนร แบบอยางทด เปนแหลงเรยนรใหแกประชาชนทวไปและลกหลานในครอบครว ทสามารถมสวนรวมในการบรหารจดการขยะ ของเสย วสดเหลอใชในบาน ในไรนา และการพงพาตนเอง แบบครบวงจร อยางคมคาและยงยน ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- สนใจตดตอ สถานพฒนาทดนสพรรณบร 74 หม 4 ต.ทบตเหลก อ.เมอง จ.สพรรณบร 72000 (ศนยราชการแหงท 2 ) ทเวปไซต http://r01.ldd.go.th/spb/ หรอ หมอดนอาสาใกลบาน

11

หญาแฝกเพอปองกนการชะลางพงทลายของดน ฟนฟดน และรกษาสภาพแวดลอม

...................................................

การประยกตใชเทคโนโลยหญาแฝก ทดแทนหรอรวมกบสงกอสรางทางวศวกรรม

เพอการอนรกษดนและน า ปองกนการชะลางพงทลายของดน ฟนฟดน รวมทงรกษาสภาพ แวดลอม หญาแฝกแบงออกเปน 2 ชนด คอ หญาแฝกลม(หญาแฝกหอม) และหญาแฝกดอน

ลกษณะการใชประโยชนจากหญาแฝก มดงน 1. ปลกเปนก าแพงหญาแฝกตามแนวระดบ ใชระยะหางระหวางตน 5-10 ซม. ระยะ หางระหวางแถว(แนวดง) 50 – 100 ซม. (ในพนททมการขดถม – พนทมความลาดชนตาม ธรรมชาต) อาจปลกเปนแถบ แถวเดยว หรอหลายแถวกได เมอหญาแฝกเจรญเตบโตและ ตงตวดแลว แถวหญาแฝกทเบยดชดกนแนน(สวนของตนทอยเหนอดน) จะเปรยบเสมอน “ก าแพงทมชวต” ชวยชะลอความเรวของน าทไหลบา น าจงมโอกาสซมซาบลงไปเกบไวในดนไดมากขน เพมความชมชนในพนทสง เหลอน าไหลบา(ขณะทฝนตก)นอยลง จงชวยลดความรนแรงและอ านาจการกดเซาะของน า รากของหญาแฝกทมปรมาณมาก ลก และมลกษณะสานกนแนน จะชวยเกาะยดดนไมใหพงทลายไดเปนอยางด 2. ปลกเปนแนวควบคมการไถพรวนตามแนวระดบ ใชระยะระหวางตน 5-10 ซม. ระหวางแถว 20-60 เมตร แลวปลกพชไรหรอพชลมลก ระหวางแถวหญาแฝก แถวหญาแฝกถอเปนแนวพชถาวร การไถพรวนหรอปลกพชตามแนวระดบครงตอๆไป กสามารถท าไดโดยงาย(แคเพยงปลกพชตามแนวระดบอยางเดยวในพนทความลาดเทไมเกน 8 % กสามารถลดการชะลางพงทลายไดถง 50%) รวรอยของไถพรวน และแถวพชทปลกตามแนวระดบจ านวนมากในพนท จะชวยกระจาย และเฉลยน าใหซมซาบลงไปเกบในดนไดมากและสม าเสมอทวทงแปลง พชจงเจรญเตบโตสม าเสมอและทนแลงไดนานกวาการปลกพชตามแนวขนลง แถบหญาแฝกจะ ชวยกรอง(ดก)ตะกอนดน อนทรยวตถ และความอดมสมบรณของดนทไหล ปะปนมากบน า เปนการรกษาความอดมสมบรณของดนไมใหสญเสยไปจากพนท

3. ปลกเปนรปตวว ( V )คว าขวางในรองน า เพอชะลอความเรวของน าในรองน า ลดการกดเซาะและดกตะกอนดน เมอตะกอนดนตกทบถมมากขนกอหญาแฝกกจะเจรญเตบโตและยดกอสงตาม เปนฝายน าลนทมชวต ตอไป

4. ปลกเปนรปวงกลมหรอครงวงกลมรอบทรงพม ในแปลงไมผลหรอไมยนตน ระยะหางระหวางตนหญาแฝก 10 ซม. ใหแนวหญาแฝกรปวงกลมหรอครงวงกลมหางจากโคนตนอยางนอย 1.5 เมตร หรอหางจากรอบทรงพมเลกนอย หากพนทมความลาดชนใหปลกเปนรปครงวงกลม ใหครงวงกลมหงายรบน าไหลบาจากพนทดานบน ราก ใบและกอหญาแฝกชวยรกษาความชมชน และปรบปรงโครงสรางของดน(ความรวนซย) รอบทรงพมพชทปลกใหดยงขน

5. ปลกหญาแฝกเปนผนเพอฟนฟดน โดยเฉพาะในพนททเปนดาน ดนทรายจด ดนลกรง และดนเสอมโทรมตางๆ ใชปลกระยะหลม 50 x 50 ซม. เตมพนท รากหญาแฝกทมปรมาณมาก เมอหมดอายหรอตายไปกจะเปนการเพมเตมอนทรยวตถ กลายเปนฮวมสและปยใหแกดน เปนการปรบปรงบ ารงดนทงหนาตดดน (เทาทรากหญาแฝกหยงลกลงไปถง ) ท าใหดนมความพรน รวนซย มความสามารถในการอมน า ความชนและมความอดมสมบรณมากขน “ไมมวธไหนทสามารถปรบปรงบ ารงดนไดลกมากเทากบการปลกหญาแฝก”

นอกจากนบรเวณรากหญาแฝกจะมจลนทรชนดดมาอาศยเปนจ านวนมาก ท าใหระบบนเวศวทยาบรเวณดงกลาวดขน รากจ านวนมากของหญาแฝกยงชวยดดซบสารเคมโดยเฉพาะปยไนโตรเจนหรอสารพษทปนเปอนมากบน าไหลบา ไมใหไหลลงไปสะสมในพนทดานลาง แหลงน า แมน าล าคลองหรอแมแตในแหลงน าใตดน โดยรากหญาแฝกจะท าหนาทดดซบสารเคม สารพษตางๆไปพรอมกบน าและธาตอาหารเพอใชในการเจรญเตบโต สารเคม สารพษเมอผานกระบวนการทางชวะเคมขางตน กจะสลายตว ลดความเขมขนและความเปนพษลง

ตองการค าแนะน าเพมเตม ตดตอท สถานพฒนาทดนสพรรณบร ทอยศนยราชการจงหวดสพรรณบรแหงท 2 74 หมท 4 บานโพธเขยว ต.ทบตเหลก อ.เมอง จ.สพรรณบร 72000 โทร.แฟกซ. 035-454081 เขาถงความร/การบรการทเวปไซต http://r01.ldd.go.th/spb/

การเกบตวอยางดนเพอวเคราะห

วตถประสงค เพอชวยใหเกษตรกรไดทราบถงความอดมสมบรณของดน ปรมาณธาตอาหารพชทจ าเปน ลกษณะของดน ความ

เหมาะสมของดนส าหรบพชแตละชนด ความเปนกรด-เปนดางของดน พรอมทงค าแนะน าชนดและปรมาณของปย ปน หรอวธปรบปรงแกไขตางๆ ใหถกตองเหมาะสม เพอใหการปลกพชมประสทธภาพ ผลผลตและรายไดของ

เกษตรกรเพมขน ชวงเวลาเกบตวอยางดน ชวงเวลาทเหมาะสม คอหลงจากเกบเกยวพชผลแลว ไมควรเกบตวอยางดนในขณะทดนยงเปยกมาก ไมควรเกบตวอยางดนใน

บรเวณทเปน บานเกา คอกสตวเกา บรเวณทมปยตกคาง หรอสงเกตไดวาไมใชดนทเปนตวแทนของพนทสวนใหญ

วธเกบตวอยางดน ตองถากหญา หรอกวาดเศษพช และใบไมท

คลมดนอยออกทงเสยกอน แลวใชจอบ เสยมหรอพลว ขดหลมเปนรปตว V (ดรปดานลาง) ลกตามแนวดง 0 - 15 ซม. หรอ 6 นวฟต

จากผวดน ส าหรบการปลกขาว พชผก หรอ พชไรทวๆไป หากเปนไมยนตน ขดลกตามแนวดง 0 - 30 ซม. จากนนใชเสยมแซะดนขนานลงไปจากปากหลมถงกนหลมใหหนาประมาณ 2-3 ซม. แลวงดขน ดนทตองการกจะตดตามมาบนพลว จอบ หรอ เสยม เปนแนวขนานตงแตผวดนถงกนหลม เอาดนนไปใสถงหรอกระปองพลาสตกทสะอาด ท าอยางนจนครบทกหลม ปกต 1 แปลงจะขดไมนอยกวา 5 หลม หากพนท 10-20 ไร ควรขดประมาณ 10-20 หลม ทเปนตวแทนของดนในแปลงนน เปนการเกบตวอยางดน 1 ตวอยาง หรอ 1 แปลง

โดยยดหลกทวา พนททมความลาดเทแตกตางกน สดน, เนอดน ปลกพชตางชนดกน เคยใสปย หรอปนตางกน ตองเกบแยกกนเปนคน

ละตวอยาง ตวอยางทเทาไร? อยบรเวณใด? ผสงตวอยางดน ตองจดบนทกไวเอง เพอปองกนการน าค าแนะน าทไดไปใชผดแปลง ซงอาจ

เกดความเสยหายตอการปลกพชได หลงขดดนครบทกหลม ตามทตองการ แลวน าดนเหลานมาทบใหเปนกอนเลกๆ (หากดนเปยกใหผงไวในทรมจนแหง)คลกเคลาใหทวสม าเสมอ แลวแบงดนประมาณ 1 กโลกรม ใสถงพลาสตกทสะอาด พรอมเขยนรายละเอยดตางๆ (ตามแบบฟอรมดานขางน) หรอ น าไปถายอกสารกอน เขยนแลวพบใสถงพลาสตก ใสไวขางในถงพลาสตกทใสตวอยางดนอกท เพอปองกนรายละเอยดของขอมลทกรอกเลอะเลอน (ใหชอ/ทอยมองเหนจากดานนอกถง) สงตวอยางดน ผานหมอดนอาสา หรอน ามาสงเองท สถาน

พฒนาทดนสพรรณบร ( สพข.1 ) ทอย 74 หมท 4 บานโพธเขยว ต.ทบตเหลก อ.เมอง จ.สพรรณบร โทร .แฟกซ.035-454081

ขอมลประกอบการเกบตวอยางดนเพอวเคราะห

สถานพฒนาทดนสพรรณบร (สพข.1 ) ทอย 74 หมท 4 บานโพธเขยว ต.ทบตเหลก อ.เมอง จ.สพรรณบร -

ชอผสง .................................................... ทอย ..................................................... ................................................................. ......

.......................................................... ....... ใหสงผลวเคราะหดนมาท .................... .............. .......................................................................

............................................................... แปลงท ... ......./...... ..

สภาพพ นท ........ ลม .........ดอน ..........ลาดเท

พนทประมาณ ....................... ............... ไร

เคยปลก/ปจจบนปลก ................... ..................... ................................. ................. .......... ….........

เคยใชปย สตร ………...................................... และปยสตร... .................................................. เคยใชปน(โดโลไมท ปนขาว ปนมารล). ... ............. ....

อตรา ........................... ..................... .............. .................. ...................... ................. .............. ปญหาเฉพาะทตองการทราบ - %OM P2O5 K2O pH หากสงสยวาเปนดนเคมใหระบดวย

- สตรและอตราปยทใชในการปลก........................ - และ.................................. ................. .................... .......................................................................

.

หมอดน สพรรณบร 2558 13