การเลี้ยงปศุสัตว์ในชุมชน ตาม ... ·...

การเลยงปศสตวในชมชน

ตามแนวพระราชดำรทฤษฎใหม

1

การเลยงปศสตวในชมชนตามแนวพระราชด ารทฤษฏใหม Livestock community following the new theory of His Majesty King Bhumibol Adulyadej

รายงานความกาวหนากจกรรมสงเสรมและสนบสนนการวจย

เรอง การเลยงปศสตวในชมชนตามแนวพระราชด ารทฤษฏใหม

Livestock community following the new theory of His Majesty King Bhumibol Adulyadej

โดย ดร. อจฉรตน สวรรณภกด

ผศ. ดร. อษา อนทอง ผศ. ดร. ชลธษา สขเกษม

ดร. นรมล จนทรชาต มหาวทยาลยทกษณ

ไดรบทนอดหนนการท ากจกรรมสงเสรมและสนนสนนการวจย ประเภทโครงการการจดการองคความรการวจยเพอการใชประโยชน "ตามแนวพระราชด าร"

ภายใตโครงการจดการความรและถายทอดเทคโนโลยจากผลงานวจยและนวตกรรม จาก ส านกคณะกรรมการวจยแหงชาต (วช.) ประจ าปงบประมาณ 2558

2


กตตกรรมประกาศ

โครงการวจยถายทอดเทคโนโลยชนนสาเรจลลวงไปไดดวยด คณะผวจย ขอขอบพระคณ โครงการการจดการความรและถายทอดเทคโนโลยจากผลงานวจยและนวตกรรม สานก คณะกรรมการวจยแหงชาต (วช.) ประจาปงบประมาณ 2558 ผใหการสนบสนนทนวจย และให แนะนาทดเสมอมา คณะผวจย ขอขอบพระคณ คณะผบรหาร อธการบด มหาวทยาลยทกษณ รอง ศาสตราจารย ดร. วชย ชาน คณะบดคณะเทคโนโลยและการพฒนาชมชน ผชวยศาสตราจารย ดร. สรศกด คชภกด และ คณะบดคณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยทกษณ ผชวยศาสตราจารย ดร. สารภ ไชยรตน ทอานวยความสะดวกแกการทางานของ คณะผวจยตลอดมา

ขอขอบพระคณ สาขาสตวศาสตร หนวยงานตนสงกด และนกวชาการเจาหนาท และนสตของสาขา

สตวศาสตรทกทานทมสวนชวยรวมแรงรวมใจในการทางานใหสาเรจลลวงไดดวยด ขอบคณเจาหนาทสวนทองถน เจาหนาทปศสตวอาเภอควนขนน และปศสตวจงหวดพทลง สถาน

พฒนาอาหารสตวพทลง ทมสวนในการถายทอดเทคโนโลย และสนบสนนการทาโครงการและการเลยงปศสตวในพนท การทางานในครงนจงสงผลสาเรจจากความรวมแรงรวมใจของทกฝายอยางแทจรง

คณะผวจย

3


บทคดยอ

โครงการวจยชนนเปนการถายทอดและบรณาการองคความรหลายดานเพอนามาใชเกยวกบการเลยงปศสตวตามแนวพระราชดารทฤษฏใหม โดยมเปาหมายเพอสรางความรความเขาใจใหกบเกษตรกรในชมชนเรองการผลตปศสตวอนทรย และแนวทางในการลดตนทนการผลต การอนรกษสายพนธสตวพนเมอง ตามแนวทางปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ถายทอดเทคโนโลยเพอใหเกษตรกรและคนในชมชนกาหนดกจกรรมผลตสตวในครวเรอนของตนเองไดอยางเหมาะสม โดยสามารถมอาหารโปรตนบรโภคในครวเรอน และชมชน ทสามารถพงตนเองได มการจดทา บญชครวเรอนเปนการสรางอาชพและรายไดอยางยงยนใหกบเกษตรกรทผลตปศสตวอนทรย หากเกษตรกรสามารถผลตไดอยางเพยงพอ มแนวทางวางแผนการผลต แปรรป จาหนาย การตลาด สรางมลคาเพมใหกบสนคาปศสตวเปนการลดรายจาย สรางรายไดและเปนชมชนตนแบบดาน เกษตรกรรมทเปนมตรกบสงแวดลอมตามวถพอเพยง กจกรรมทดาเนนการประกอบดวย 1.อบรมเชงปฏบตการผลต ปศสตวปลอดภยตามหลกการผลตปศสตวอนทรย 2. การใชมลปศสตวอนทรยชวยใหครวเรอนลดรายจายจากการซอกาซหงตม 3. ตลาดนด/ชองทางผลผลตปศสตว 4. การจดทาบญชครวเรอน 5. กจกรรมการวเคราะหประเมนผล เมอเสรจสนโครงการพบวา

การเลยงไกพนเมองเปนปศสตวทสามารถพฒนาแนวทางการเลยงใหกาวหนาสทฤษฏใหมขนกลางได หากเกษตรกรมการเพมการผลต และมการรวมกลมใหเขมแขง มากขน ครวเรอนทจะพฒนาเขาสการผลตทสรางรายได ในการจาหนายลกไก ไกรน และพอแมพนธ ในการเลยงไกพนเมองสามารถเลอกรปแบบการผลต โดยเลยงไกพอแมพนธเพอผลตลกขาย หรอเลยงไกรนเพอขนขาย จะทาใหสามารถเรมตนไดด หรอสามารถดาเนนการทงระบบการผลตลกและขนเอง

สวนการเลยงโคพนเมองมรปแบบทสามารถจดอยใน ทฤษฏใหมขนตน การพฒนาการเลยงโคพนเมองเปนการเลยงเพาะขยายสายพนธโคชน การลงทนในปจจยการผลตนอย แตอาจตองมการศกษาเรองการใชแรงงานในการเลยงเพอใหมความเหมาะสม อยางไรกตามการเลยงโคพนเมองมจดเดนทการบรโภคในทองถนทมการใชในงานศพ และงานมงคล ดงนนการพฒนารปแบบการเลยงจงเปนปศสตวอกชนดทสามารถใชระบบการผลตแบบอนทรยได และหากมการคดรปแบบการผลต 3 ระดบตามแนวพระราชดารทฤษฏใหมใหถงระดบกลาง และระดบกาวหนาจะเปนการสงเสรมการผลตทดได

4


สารบญเรอง กตตกรรมประกาศ 2 บทคดยอ 3 สารบญเรอง 4 สารบญตาราง 6 สารบญภาพ 7 บทท 1 บทน า 9 ทมาและความสาคญ . 9วตถประสงค 11กรอบในการดาเนนโครงการ. 11ประโยชนทไดรบจากโครงการ . 11บทท 2 ทฤษฎและงานวจยทเกยวของ 12 ความหมายของเศรษฐกจพอเพยง 13 การดาเนนชวตตามแนวเศรษฐกจพอเพยง 15 รปแบบของการผลตสตว 16 หลกการผลตปศสตวอนทรย 17 ประเภทของปศสตวทมโอกาสสงในการพฒนาเปนสนคาปศสตวอนทรย 19 แนวทางการพฒนาการใชสมนไพรในการเลยงปศสตวอนทรย 19 การกาจดของเสยในฟารม 22 การเพมศกยภาพชมชนโดยการแปรรปในครวเรอน 25 การศกษาทเกยวของกบการเลยงไกพนเมอง 27 การศกษาทเกยวกบโคพนเมองไทย 27 บทท 3 วธการด าเนนงานวจย 29 วธการดาเนนงาน 31 การรวบรวมขอมล 32 ประชมชแจงแนวทางการจดโครงการ 32

กจกรรมท 1 อบรมเชงปฏบตการ ปศสตวปลอดภยตามหลกการผลตปศสตวอนทรย สรางแนวความคดระบบเศรษฐกจพอเพยงสาหรบเกษตรกร 34 กจกรรมท 2 การใชมลปศสตวอนทรยชวยใหครวเรอนลดรายจายจากการซอกาชหงตม 36 กจกรรมท 3 ตลาดนด/ชองทางผลผลตปศสตว 37

5


กจกรรมท 4 การจดทาบญชครวเรอน 39 กจกรรมท 5 การวเคราะหและประเมนผล 40

บทท 4 ผลการด าเนนงานวจย 41

ทฤษฏใหมขนตน 4

ทฤษฏใหมขนทสอง 41

การถายทอดองคความรและเทคโนโลย 42

เศรษฐกจพอเพยงใหความสาคญกบการรวมกลมของชาวบาน 52

กจกรรมการผสมอาหารไกพนเมอง 53

กจกรรมการทาแรธาตกอนในโคพนเมอง 60

กจกรรมการเพมมลคาของเสยโดยใชผลตกาชชวภาพ 61

กจกรรมการแปรรปไกพนเมอง 64

การสรางตลาดของผลผลตปศสตวในหมบาน 70

รปแบบการเลยงปศสตวในชมชนตามแนวพระราชดารทฤษฏใหม 73

แนวทางการปรบเปลยนการเลยงไกพนเมองเพอเปนรายได 74

บทท 5 สรปผลการด าเนนงาน 77

เอกสารอางอง 78

6


สารบญตาราง

ตาราง 1 ตวอยางของสมนไพรทใชในการเลยงไกเนอ 21

ตาราง 2 ปรมาณมลทสตวขบถาย และสวนประกอบของแรธาตอาหารในมลสตว 22

ตาราง 3 สวนประกอบทางโภชนะทมอยในมลสตว 23

ตาราง 4 การใชมลสตวในการเลยงสตว 24

ตาราง 5 ตวอยางบญชรายรบรายจายในครวเรอน 39

ตาราง 6 นาหนกและการใชอาหารลกไกพนเมอง 0-6 สปดาห 56

ตาราง 7 ตวอยางสตรอาหารผสมไก 0-6 สปดาห 57

ตาราง 8 ตวอยางสตรอาหารผสมไก 7-16 สปดาห 57

ตาราง 9 ตวอยางสตรอาหารผสมไกพอแมพนธ 58

ตาราง 10 ตวอยางสตรอาหารไกพนเมอง เสรมกบวธเลยงแบบปลอย 59

7


สารบญภาพ

รปท 1 จดเสวนา ชแจงทาความเขาใจในหมบานระบองคความรเดม 33

รปท 2 รปแบบการเลยงไกในทองถน 33

รปท 3 อบรมเสวนากลม ศกษาดงานปศสตวปลอดภยตามหลกการผลตปศสตวอนทรย 35

รปท 4 การถายทอดเทคโนโลยการกาจดของเสย การทาแกสชวภาพ 37

รปท 5 ชองทางการตลาดปศสตวในการจาหนายผลตจากชมชน 38

รปท 6 การแลกเปลยนเรยนรการทาบญชครวเรอน 40

รปท 7 นายวศรท ศรนอย และแนวคดในการรวมกลม 43

รปท 8 นายอาภรณ สวรรณฤทธ ชางไมประจาหมบาน และกจกรรมผลตปศสตวผสมผสาน 44

รปท 9 นางสาอาง สทธชย และนสตมหาวทยาลยทกษณทรวมสรางและปรบปรงโรงเรอนเลยงไก 44

รปท 10 นางสาวประนอม จนทรขาว การเลยงสกร และการเลยงไก 45

รปท 11 ครอบครว นางสาวประนอม อาจารยและนสต พดคยสอบถามแนวทางการใชเศรษฐกจพอเพยง 45

รปท 12 นางสาววรศรา ภกดจตร การเลยงไกพนเมองเปนรายไดเสรมในสวนยางพารา 46

รปท 13 นายสมพศ สงคง รปแบบการเลยงไกตนทนตาในสวนมงคด 47

รปท 14 นายนพศกด ขวญศร การเลยงไกไข และการใชตฟกไข 47

รปท 15 ครอบครวนางจฑามาศ โสภน และการเลยงไกประดหางดา 48

รปท 16 นางหนรม ชหน และโรงเรอนเลยงไก 48

รปท 17 นางสาวเครอพศ รตนพงค และการพฒนาการฟกไข 49

รปท 18 นายวศวกร ทองสง และการพฒนาการเลยงตลาดไกพนเมอง 50

รปท 19 นางประทม สทธชย การเลยงไกพนเมองในครวเรอน 51

รปท 20 ลกษณะการเลยงโคพนเมองในหมบาน 52

รปท 21 วตถดบอาหารสตว 53

รปท 22 อาหารไกพนบานทมขายในทองตลาด 54

รปท 23 เกษตรกรใชอาหารหมในการเลยงไก 54

รปท 24 การถายทอดความรเรองการใชอาหารและสตรอาหาร ไกพนเมอง 55

8


รปท 25 วตถดบอาหารสตวทหาซอไดจากรานคาในชมชน 56

รปท 26 การถายทอดการทาแรธาตกอนสาหรบเกษตรกรทเลยงโค 61

รปท 27 แกสชวภาพทใชในครวเรอนในระบบเกา 62

รปท 28 แกสชวภาพทใชในครวเรอนตดตงระบบใหม 62

รปท 29 การแปลรปไกปลด อาย 3 ปขนไป 65

รปท 30 การถายทอดเทคโนโลยการแปรรปไกฝอย 66

รปท 31 การถายทอดเทคโนโลยการแปรรปกนเชยงไก 68

รปท 32 สนคาปศสตวในชมชน 71

รปท 33 สนคาปศสตวแปรรปในชมชน 72

รปท 34 การสงเสรมการตลาด และกลยทธการสงเสรมการขาย 73

รปท 35 แนวทางการดาเนนการเลยงปศสตวในชมชนตามแนวพะราชด าหรทฤษฏใหม 75

9


บทท 1 บทน า

1.1 ทมาและความส าคญ การสงเสรมใหเกษตรกรรายยอยสามารถผลตสนคาปศสตวทมคณภาพขนในทองถนจะทาใหผผลตและผบรโภคปลอดภย เกดความมนคงทางอาหาร (food security) นบวาเปนสงสาคญอยางยง และหากมการพฒนาการผลตสนคาปศสตวในลกษณะสนคาอนทรยซงเปนสนคาคณภาพสงจะชวยเพมศกยภาพในดานผลผลต พรอมรบการแขงขนในการ เขาสประชาคมอาเซยน (AEC) การสรางอาชพอยางยงยนและสรางความมนคงทางเศรษฐกจใหกบชมชนถอเปนการมวถชวตทนาปรชญา เศรษฐกจพอเพยงมาประยกตใช เพราะมความพอประมาณและสามารถพงพาตนเองได

หลกการของการเลยงสตวในปจจบนมการพฒนาการเลยงโดยการนาเขาสายพนธสตวใหม ๆ จากตางประเทศเขามาทาใหสายพนธสตวทองถนเรมลดจานวนลง การเพมขนของรายไดและตนทนในการเลยงเมอพจารณาในระยะยาวอาจไมมความสมดลแตดวยกระแสของสงคมและเศรษฐกจทาใหเกดการเปลยนแปลงดานการประกอบอาชพปศสตว รปแบบของการเลยงสตวโดยใชรปแบบของสตวพนเมองจงเรมลดลง และสายพนธสตวเรมอยในจานวนทตองมการหาวถทางในการอนรกษและสรางความยงยนในเกดขน การผลตปศสตวอนทรยเปนลกษณะทสามารถอนรกษสายพนธสตวพนเมองได พรอมกบการสรางความมนคงในการประกอบอาชพโดยการพฒนาการตลาดสนคาอนทรยโดยยดรปแบบของการเกษตรทฤษฏใหม การประกอบสตรอาหารสตวตนทนตา และสามารถใชวตถดบในทองถนมาเปนอาหารสตวได

โครงการ “การเลยงปศสตวในชมชนตามแนวพระราชดารทฤษฏใหม” จงเปนการมงใชองคความรของนกวชาการและทรพยากรทองในชมชนตามแนวพระราชดารทฤษฏใหม ทาใหชมชนสามารถพฒนาตอไปสการผลตปศสตวอนทรยเพอสรางความมนคงในดานราไดไดตอไป โครงการในครงนประกอบไปดวยกจกรรมยอย 5 กจกรรม ไดแก กจกรรมท 1 อบรมเชงปฏบตการผลต ปศสตวปลอดภยตามหลกการผลตปศสตวอนทรย เปนการวเคราะหสภาพครวเรอนของตวเองเหมาะสมในการเลยงปศสตวในลกษณะใด ปรบรปแบบการผลตปศสตวในครวเรอนใหมอาหารปลอดภยไวบรโภค และสามารถประกอบสตรอาหารปศสตวอนทรยตนทนตาได สามารถนาปรชญาเศรษฐกจ พอเพยงมาประยกตใชในการประกอบอาชพ กจกรรมท 2 การใชมลปศสตวอนทรยชวยใหครวเรอนลดรายจายจากการซอกาซหงตมไดและเปนการแกไขปญหาของเสยจากการผลตปศสตว กจกรรมท 3 ตลาดนดปศสตวอนทรยมการนาแผนกลยทธ4P ไดแก Product, Price, Place, Promotion มาใชวางแผนเพอใหทางกลมมแนวทางในการจาหนายสนคาไดและพอมกาไร กจกรรมท 4 การจดทาบญชครวเรอน เพอใหชมชนจดทาบญช ครวเรอนเปน สามารถมองเหนรายจายทไมจาเปน มเงนเกบออม และกจกรรมท 5 การวเคราะหและ ประเมนผล เปนการตดตามผลการดาเนนงาน เพอนามาแกไขปรบปรงตลอดจนใหขอเสนอแนะเพอใหชมชน สามารถดาเนนกจกรรมตอไปได

ทง 5 กจกรรมยอยเปนสงเสรมการผลตแบบครบวงจรเรมตงแตตนนา กลางนา และปลาย นา มงเนนการมสวนรวมของชมชนในการดาเนนงาน ทงรวมคด รวมแรง และรวมทน โดยใชกลยทธภมปญญา ทองถนบวกกบเทคโนโลยองคความรของนกวชาเพอนาไปสการปฏบตและพอมกาไร เมอดาเนนการแลวเสรจจะชวยให

10


กลม เกษตรกรสามารถผลตสนคาไดคณภาพปลอดภยไวบรโภค ในครวเรอน/ชมชน ลดตนทนคาอาหารสตวลงไดและมชองทางจาหนายสนคาไดเองเพมขน นาไปสการพฒนาการศกษาวจยในระดบการผลตปศสตวอนทรยใหเกดขนไดอยางมนคงตอไป

กลม เกษตรกรสามารถผลตสนคาไดคณภาพปลอดภยไวบรโภค ในครวเรอน/ชมชน ลดตนทนคาอาหารสตวลงไดและมชองทางจาหนายสนคาไดเองเพมขน นาไปสการพฒนาการศกษาวจยในระดบการผลตปศสตวอนทรยใหเกดขนไดอยางมนคงตอไป

1.2 วตถประสงคของโครงการ 3.1 เพอสรางความรความเขาใจใหกบเกษตรกรในชมชนเรองการผลตปศสตวอนทรย และแนวทางใน

การลดตนทนการผลต การอนรกษสายพนธสตวพนเมอง ตามแนวทางปรชญาเศรษฐกจพอเพยง 3.2 เพอใหเกษตรกรและคนในชมชนกาหนดกจกรรมผลตสตวในครวเรอนของตนเองไดอยางเหมาะสม

โดยสามารถมอาหารโปรตนบรโภคในครวเรอน และชมชน ทสามารถพงตนเองได 3.3 เพอใหเกษตรกรไดมแนวทางวางแผนการผลต แปรรป จาหนาย การตลาด 3.4 เพอใหเกษตรกรมการจดทา บญชครวเรอนเปนการสรางอาชพและรายไดอยางยงยนใหกบ

เกษตรกรทผลตปศสตวอนทรย 3.4 เพอสรางมลคาเพมใหกบสนคาปศสตวเปนการลดรายจาย สรางรายไดและเปนชมชนตนแบบดาน

เกษตรกรรมทเปนมตรกบสงแวดลอมตามวถพอเพยง

1.3 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

1.มแนวทางการผลตปศสตวปลอดภยทยงยนในชมชน โดยใชหลกการตามแนวพระราชดารทฤษฏใหม

2. เพมรายไดจากอาชพหลกของผเขารวมโครงการ 3. ลดรายจายในครวเรอนสามารถผลตแกสชวภาพใชทดแทนแกส LPG 4. เกดแนวทางการสรางตลาดสนคาเกษตรอนทรย 5. มอาชพเสรมลดปญหาการวางงานแฝงในชมชน 6. ปรบปรงการจดการฟารมและสามารถมแนวทางการเกษตรแบบอนทรยเกดขนในชมชน

เพอสรางมลคาเพมของผลตภณฑไดตอไปในอนาคต 7.ใชวตถดบอาหารสตวในทองถนในเกดประโยชนดานทรพยากร 8. อนรกษทรพยากรธรรมชาตสตวพนเมองในทองถนใหเกดความยงยน 9. มแนวทางในการแกปญหาอน ๆ ในชมชนโดยการตงโจทยวจยทเหมาะสมและสมารถ

นาไปใชประโยชนไดจรงในพนท

11


1.4 กรอบในการด าเนนโครงการ จากหลกการผลตปศสตวตามพระราชดารทฤษฏใหม ทาการถายทอดเทคโนโลยทเกษตรกรสามารถ

นาไปใชประกอบในการพฒนาอาชพดานการเลยงปศสตวได การทาบญชครวเรอน และการหาแนวทางการจาหนายผลผลตปศสตวในครวเรอน เพอเปนการเพมมลคา หลงจากนนศกษากจกรรมการผลตปศสตวโดยใชทฤษฏของเศรษฐกจพอเพยงเพอสรปเปนรปแบบของการสงเสรมการเลยงปศสตวทสามารถสงเสรมเศรษฐกจในครวเรอนทสอดคลองกบแนวพระราชดาร ของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวรชกาลท 9 จากการดาเนนกจกรรมปศสตว 2 ชนดทดาเนนการในโครงการไดในแนวคดเศรษฐกจพอเพยง คอ การเลยงไกพนเมอง และการเลยงโคพนเมอง ขนตอนและกรอบการดาเนนงานดงแสดงในแผนผง

ตดตามผล และสรปผล การผลตปศสตว ทสามารถใชหลกเศรษฐกจพอเพยงในหมบานได สรปรปแบบการเลยงไกพนเมอง สรปขอมลการเลยงโคพนเมอง

อบรมและถายทอดเทคโนโลยทสามารถนาไปใชในการประกอบอาชพการลยงปศสตว (กลมใหญ)

1. การผสมอาหารไกพนเมองในครวเรอน 2. การทาแรธาตกอนในโคเนอ 3. การแปรรปไกพนเมอง 4. การทาบญชครวเรอน

ส ารวจพนทและครวเรอนทรวมกจกรรม

กจกรรมการผลตปศสตวในชมชน

ทาความเขาใจจดเวทการเลยงปศสตวในชมชนตามแนวพระราชด ารทฤษฏใหม

ถายทอดเทคโนโลยทสามารถนาไปใชในการประกอบอาชพการลยงปศสตว (รายครวเรอ) ตามความตองการเกษตรกรและสภาพความเปนจรง มเกษตรกรใหความสนใจในเรองตอไปน

1. การเลอกสายพนธไก 2. การฟกไข

สนบสนนและสรางกลไกการตลาดแกเกษตรกรทเขารวมโครงการ

12


บทท 2 ทฤษฎและงานวจยทเกยวของ

พระบาทสมเดจพระเจาอยหว รชกาลท 9 ทรงพระราชทาน ปรชญาเศรษฐกจพอเพยง เพอเปน

แนวทางในการด าเนนชวตอยดวยความมนคงและยงยน ทรงคดคนเกษตรทฤษฎใหม เพอแกไขปญหาเกษตรกรรมทไมไดผลในเขตแหงแลง ขาดแคลนน าในการเกษตร โดยเฉพาะการประกอบอาชพทางการเกษตร โดยอาศยน าฝนเปนหลก ซงมความเสยงสงในการขาดแคลนน า กรณฝนท งชวงและปรมาณน าฝนไมเพยงพอในการเพาะปลก เกษตรทฤษฎใหม คอ ทฤษฎแหงการใชน าและการบรหารงานพฒนาการเกษตรแผนใหม เนนถงเกษตรกรรายยอยทมทดนจ านวนนอย สามารถเล ยงตวเองได สามารถผลตขาวใหเพยงพอตอการบรโภคตลอดท งป มพชผกและอาหารโปรตนจากการเล ยงสตว เชน ไก หม ปลา เปนตน ไวบรโภคไดตลอดท งป แนวพระราชด าร “ ทฤษฎใหม” ไดก าหนดการจดแบงพ นทเปน 30-30-30-10 ดงน คอ ขดสระ รอยละ 30 ปลกขาว รอยละ 30 ปลกพชไร/พชสวน รอยละ 30 และทอยอาศย รอยละ 10 ของพ นทท งหมด

และในการเลยงปศสตวในปจจบนซงตองเผชญกบวกฤตตาง ๆ มากมายไมวาจะเปนทางดานเศรษฐกจ สงคม หรอแมกระทงชวตความเปนอยทไมอาจจะปฏเสธความวนวายของสงคมโลกไดทกประเทศตางตองการทจะพฒนาประเทศใหเปนประเทศทพฒนาแลวซงการพฒนาประเทศมทงผลดและผลเสย ประเทศไทยกเปนอกประเทศหนงทกาลงกาวไปสประเทศพฒนาทาใหคนในประเทศเรมทจะละ ทงความเปนอยทเปนไทยของเราไป หนไปเนนภาคอตสาหกรรม ตดวตถนยมชอบความฟงเฟอ กอใหเกดการเปลยนแปลงในแทบจะทกดานไมวาจะเปนดานเศรษฐกจ การเมอง วฒนธรรม สงคม และสงแวดลอม การเปลยนแปลงดงกลาวมทงทางบวกและทางลบ การเปลยนแปลงในเชงบวกทาใหมการพฒนาในดานตางๆ เชน การศกษา สาธารณสข สาธารณปโภค เปนตน แตกระบวนการเปลยนแปลงนนยงไดสงผลทางดานลบตามมาดวย เชน การขยายตวของรฐเขาไปในชนบท สงผลใหชนบทเกดความออนแอในหลายดานทงการตองพงพงตลาด ความเสอมโทรมของทรพยากรธรรมชาต ภมปญญาความรทเคยใชแกปญหาและสงสมสมกนมาถกปรบเปลยน ถกลมเลอนหายไป ซงสงทสาคญทสดคอ ความพอเพยงในการดาเนนชวต (ทฤษฎใหมชวตพอเพยง, 2550)

การเลยงปศสตวในหมบานในชนบทนนเปนการเลยงทมการปรบเปลยนรปแบบไปจากพนฐานดงเดมบาง มการเลยงในเชงเศรษฐกจเพมมากขน และเกษตรกรหลายรายไดมการยดเปนอาชพหลก แตอยางไรกตามในหมบานในชนบทมการเลยงสตวเปนอาชพเสรม กจกรรมการดาเนนการผลตปศสตวเปนกจกรรมทมความเชอมโยงกบอาชพหลกอน ๆ ของเกษตรกรในชมชน ซงเปนรปแบบดงเดมทสอดคลองกบแนวทางเศรษฐกจพอเพยง ดงนนการศกษาทสารวจการเลยงปศสตวในหมบานมการยดเปนอาชพหลกกครวเรอน และมการเลยงเปนอาชพเสรมกครวเรอน มการนาแนวทางของเศรษฐกจพอเพยงมาใชในการประกอบอาชพหรอไมอยางไร เพอทจะใหเกดแนวทางและความเปนอยทดขนในครวเรอน การสงเสรมกจกรรมอยางหลากหลายโดยการถายทอดเทคโนโลยทางดานการเกษตรสชมชน เชนการใชแกสชวภาพในครวเรอน การสงเสรมใหมการคดเลอกและใชพนธไกพนเมองทมอตราการเจรญเตบโตด เปนการสรางภมคมก นในการ

13


ประกอบอาชพใหแกเกษตรกร การปรบรปแบบการใหอาหารไกพนเมอง แบบหลงบาน และการถายทอดเทคโนโลยการเลยงโค การทาแรธาตกอน เปนการลดรายจายครวเรอน และการถายทอดเทคโนโลยการแปรรป การหาตลาดจาหนายลกไก เปนการเพมรายได กจกรรมเหลานจงเปนกจกรรมททาใหเกดเกดความยงยนตอเนองจากรปแบบการเลยงปศสตวในชมชนตามแนวพระราชดาหรทฤษฏใหมอยางยงยนตอเนอง

2.1. ความหมายของเศรษฐกจพอเพยง “เศรษฐกจพอเพยง” เปนปรชญาทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวพระราชทาพระราชดารชแนะแนวทางการดาเนนชวตแกพสกนกรชาวไทยมาโดยตลอดนบตงแตปพ.ศ. 2517 เปนตนมา ตงแตกอนเกดวกฤตการณทางเศรษฐกจ ถกพดถงอยางชดเจนในวนท 4 ธนวาคม พ.ศ. 2540 เพอเปนแนวทางการแกไขปญหาเศรษฐกจของประเทศไทยใหสามารถดารงอยไดอยางมนคงและยงยนภายใตกระแสโลกาภ วฒนและความเปลยนแปลงตางๆ (วกพเดย สารานกรมเสร, 2554)

แนวคดของเศรษฐกจพอเพยง การพฒนาตามหลกเศรษฐกจพอเพยง เปนการพฒนาทตงอยบนพนฐานของทางสายกลางและความไม

ประมาท โดยคานงถง ความพอประมาณ ความมเหตผล การสรางภมคมกนทดในตวตลอดจนใชความรความอดทน และคณธรรม ประกอบการวางแผนการตดสนใจและการกระทา ซงมคานยามและสรปเปนภาพรวมดงน (ทฤษฎใหมชวตพอเพยง,2550)

ความพอประมาณ หมายถง ความพอดทไมมากและไมนอยเกนไป โดยไมเบยดเบยนตนเองและผอน เชน การผลตและการบรโภคทอยในระดบพอประมาณ

ความมเหตผล หมายถง การตดสนใจเกยวกบระดบของความพอเพยงนนจะตองเปนไปอยางมเหตผล โดยพจารณาจากเหตปจจยทเกยวของตลอดจนคานงถงผลทคาดวาจะเกดขนจากการกระทานนๆ อยางรอบคอบ

การมภมคมกนทดในตว หมายถง การเตรยมตวใหพรอมรบผลกระทบและการเปลยนแปลงดานตางๆ ทจะเกดขนโดยคานงถงความเปนไปไดของสถานการณตางๆ ทคาดวาจะเกดขนในอนาคตทงใกลและไกล

เงอนไขความรประกอบดวย ความรอบรเกยวกบวชาการตางๆ ทเกยวของอยางรอบดดานมาพจารณาใหเชอมโยงกนเพอประกอบการวางแผนและความระมดระวงในขนปฏบต

เงอนไขคณธรรม หมายถง ความตระหนกในคณธรรม ความซอสตย อดทน และมความเพยรในการใชสตปญญาในการดาเนนชวต

หลกของความพอเพยง เศรษฐกจพอเพยง หมายถง ความพอเพยง ดงน(ปรชญาชถงแนวทางการดารงชวต, 2550) 1. พอเพยงสาหรบทกคน ทกครอบครว ไมใชเศรษฐกจแบบทอดทงกน 2. จตใจพอเพยง ทาใหรกและเอออาทรคนอนได คนทไมรจกพอจะรกคนอนไมเปน

14


3. สงแวดลอมพอเพยง การอนรกษและเพมพนสงแวดลอมทาใหยงชพและทามาหากนไดเชน ทาเกษตรผสมผสาน ไดทงอาหารและสงแวดลอม 4. ชมชนเขมแขงพอเพยง การรวมตวกนเปนชมชนทเขมแขงจะทาใหสามารถแกปญหาตางๆได เชน

ปญหาสงคม ความยากจน สงแวดลอม 5. ปญญาพอเพยง มการเรยนรรวมกนในการปฏบตและปรบตวไดอยางตอเนอง 6. อยบนพนฐานวฒนธรรมพอเพยง เพราะวฒนธรรม คอ วถชวตของกลมชนทสมพนธอย

กบสงแวดลอมทหลากหลาย เศรษฐกจควรสมพนธและเตบโตขนจากรากฐานทางวฒนธรรม จงจะมนคง 7. มความมนคงพอเพยง ทาใหเกดความสขอบอน มกาลงใจในการดาเนนชวต

(ปรชญาชถงแนวทางการดารงชวต, 2550)

วธการพฒนาชวตโดยเศรษฐกจพอเพยง วถชวตของแตละคนยอมแตกตางกนไปตามปจจยพนฐาน แบบแผนของสงคมและสงรอบขางทงในอดต ปจจบน และอนาคต แตทกคนยงมความตองการทประสบความสาเรจในชวต โดยเฉพาะดานเศรษฐกจ ซงเปนความจาเปนพนฐานทแตละคนมความตองการไมเทากน ตามแตโอกาสของการพฒนาการทแตกตางกนออกไป เชน ความรความสามารถ ประสบการณ การสรางรายได การใชประโยชนจากทรพยากร หากคนไหนไมรจกทจะพจารณายอมจะเกดปญหาในระดบครอบครวจนถงประเทศชาตได พระบาทสมเดจพระเจาอยหวไดทรงชแนะและพระราชทานแนวทางในการดารงชวตในทางสายกลางทสมดล คอ มความพอประมาณ มเหตผล มภมคมกน ภายใตเงอนไขของความรและคณธรรมทเรยกวาเศรษฐกจพอเพยง เพอเปนการแกปญหาดงกลาว โดยสรปเปนแนวทางการพฒนาชวตตามลาดบคอ (ปรชญาชถงแนวทางการดารงชวต, 2550)

1. คนหาความตองการของตนเองใหพบวา มความตองการอะไร มเปาหมายในการดาเนนชวตอยางไร เชน ตองการมชวตทมนคง กาวหนา มความอสระ มเวลาสาหรบครอบครวและสงคม มทรพยสนเพยงพอ มความสขหลดพนจากความทกขทงปวง

2. วเคราะหขอมลตนเองและครอบครว จะทาใหรสถานภาพภายในของตนเอง รถงปจจยตางๆทเกยวของ ผลกระทบตางๆ ทเกดขน ทงดานเศรษฐกจ สงคม ธรรมชาต เชน ความรความสามารถชอเสยง ความมนคง รายได รายจาย การออม และคณธรรมของตนเอง วถการดารงชวต สภาวะเศรษฐกจ ทศนคต วฒนธรรม ฐานะทางสงคม ฐานะทางการเงน และคณภาพชวตของคนในครอบครว

3. วางแผนในการดาเนนชวต โดย 3.1 พฒนาตนเองใหมการเรยนรอยางตอเนอง 3.2 สรางนสยทมความคดกาวหนา มงมนในเปาหมายชวต หมนพจารณาความคดตดสน

แกปญหาเปนระบบโดยใชความร สรางวนยทางการเงน มความรบผดชอบตอตนเอง สงคมและครอบครว 3.3 หมนบรหารจตใจใหมความซอสตย สจรต รกชาต เสยสละ สามคค มศลธรรม 3.4 ควบคมจตใจใหตนเองประพฤตปฏบตในสงทดงาม สรางสรรค 3.5 พฒนาจตใจใหลดละเลก อบายมข กเลส ตณหา

15


3.6 เสรมสรางและฟนฟความรและคณธรรมของตนเองและครอบครว 3.7 ปรบทศนคตในเชงบวก และมความเปนไปได

4. จดบนทกและทาบญชรบ - จาย 5. สรปผลการพฒนาตนเองและครอบครว โดยพจารณา

5.1 รางกายมสขภาพสมบรณ แขงแรง 5.2 อารมณไมเครยด มเหตผล มความเชอมน มระบบคดเปนขนเปนตอน มแรงจงใจกลาคด

กลาทา ไมทอถอยหรอขาดกาลงใจ เมอประสบปญหาในชวต 5.3 ไดลดละเลก สงฟมเฟอย

2.2. การด าเนนชวตตามแนวทางเศรษฐกจพอเพยงภาคการเกษตร

จากการเปลยนแปลงทางดานเศรษฐกจ สงคม และสภาพแวดลอมทางธรรมชาตไดสงผลกระทบตอวถชวตเกษตรกรไทยอยางเลยงไมได ทกวนนกจกรรมการเกษตรจงประสบปญหา ตนทนการผลตสง ตลาดไมแนนอน ผลผลตตกตา เสยงตอภยธรรมชาต ทาใหมรายไดไมเพยงพอและเปนหนสนจงมความจาเปนตองปรบระบบการเกษตรของครอบครวใหสอดคลองกบสภาวะการผลตและการตลาดในปจจบน ตามความเหมาะสมของระบบนเวศเกษตร โดยใชแนวทางเศรษฐกจพอเพยง จะทาใหครวเรอนเกษตรกรมความมนคงในอาชพ และมคณภาพชวตทดขนอยางยงยนตลอดไป โดยยดหลกการประกอบอาชพดงน (เศรษฐกจพอเพยงภาคการเกษตร, 2550)

1. ลดรายจาย เพอเปนการประหยด ลดรายจายในครวเรอน และเปนผลดตอสขภาพโดยการปลกผกสวนครวรวกนได เลยงปลาอยางงาย สาหรบบรโภคในครวเรอนทาใหลดรายจายในครอบครวใชเวลาวางใหเกดประโยชน สมาชกในครอบครวมสวนรวมในกจกรรม สรางความรกความอบอนในครอบครว เปนเกราะปองกนโรคภยใหกบสถาบนครอบครว

2. เพมรายได เพอเพมภมคมกนในชวตโดยการใชทรพยากรทมอยในครวเรอน ใหเกดประโยชนสงสดในการสรางรายได เชนการถนอมและแปรรปอาหาร การหตถกรรม รวมไปถงการปลกพช เลยงสตวอยางงาย ใชทนตาหรอวตถดบทมอยแลว จาหนายใหกบชมชนใกลบาน

3. ขยายโอกาส เกดจากการพฒนาศกยภาพของตนเอง ครอบครวและชมชน โดยการรวมมอสรางอาชพไดอยางเหมาะสมกบทรพยากรทมอยอยางคมคา บตรหลานไดรบการศกษาสงขนตามอตภาพชมชนมความเขมแขง สามารถรวมกลมกนเพอหาตลาด แหลงเงนทน และเครอขายมาใชในการประกอบอาชพอยางยงยน

4. เศรษฐกจพอเพยงดานการเกษตร เกษตรกรสามารถดาเนนชวตตามแนวทางเศรษฐกจพอเพยงได ดวยการทาการเกษตรทผลตเพอการบรโภคในครอบครวกอน ถามเหลอจงจาหนายเปนรายได เชน การเกษตรผสมผสาน วนเกษตร หรอ เกษตรทฤษฎใหม ทมการแบงพนทออกเปนสวนๆมพนทนาขาว พชไร ไมผล สระนา คอกสตว และบรเวณบาน เพอใหมกจกรรมการผลตทหลากหลายทเกอหนนและผสมผสานกนดวยความเหมาะสม มผลผลตออกทกฤดกาล มรายไดประจาวน รายสปดาห รายเดอน และรายป

16


2.3. รปแบบการผลตสตว แบงได 3 ระดบ ไดแก 1. การเลยงสตวหลงบาน ปลกพช- เลยงสตวผสมผสาน เชน ไกพนเมอง โค กระบอ และเลยงปลา

ในนาขาว ตามศกยภาพของทรพยากรทมอยในพนทและแรงงานในครอบครว หมนเวยนใชทรพยากรทเกดจากการผลตในฟารม มการเลยงสตวเปนออมทรพยของครอบครวใชมลเปนปย และเปนแหลงอาหารของครอบครวไมตองใชเงนสดซอหา ไมองตลาด ลงทนตา สามารถปรบเขาสระบบเกษตรอนทรยไดเนองจากเกษตรกรคนเคยวธการผลต อาจกลาวไดวาเปนเกษตรอนทรยแบบเศรษฐกจพอเพยง พงพาตนเองในปจจยการผลต ผลผลตทเหลอจงขายภายในชมชนเดยวกน (กรมปศสตว, 2549)

2. ระดบธรกจชมชน เลยงสตวขนาดเลก ขนาดกลางรวมกบการปลกพช อาจทานาเปนหลก เชน การเลยงไก เปด สกร โคเนอ โคนมแพะ เปนการเลยงสตวเพอเปนรายไดหลก มระดบการจดการเลยงสตว ไดแก พนธสตว คอกสตว ใชอาหารสตวจากภายนอกฟารม ยาปองกนและรกษาโรค การเลยงสตวเหลานสามารถปรบเขาสระบบเกษตรอนทรยได โดยการรณรงคการจดการฟารมเลยงสตวทด ลดความเครยดสตวใหเกดนอยทสด การเลยงแบบปลอยไมหนาแนน การใชเรยนรการใชสมนไพร สารทไดจากการหมกบมดวยจลนทรยตามธรรมชาต ผสมอาหารหรอนาดมทาใหลดการใชยาเคมเทาทจาเปน หรองดใชในทสด จดสาคญคออาหารสตวทใชจะตองมาจากการผลตแบบเกษตรอนทรย ดงนนจะตองสรางเครอขาย ผผลตอาหารสตวอนทรย เชน ขาวเปลอก รา ปลายขาว ขาวโพด ถวตางๆ หรอผลตอาหารสตวใชเองในฟารมหรอในกลมสมาชก (กรมปศสตว, 2549)

3. ระดบการเลยงสตวอตสาหกรรม เปนการเลยงสตวทตองการผลผลตจากสตวสงสด เพอการคา มการเลยงตอพนทหนาแนน ใชเทคโนโลย และปจจยการผลตพนธสตว อาหารสตว ยาปองกนรกษาโรคตามโปรแกรมของบรษท ปรบระบบการผลตเปนโรงเรอนปด ปองกนการสมผสเชอโรค ฟารมในรปแบบนสามารถลดการใชสารเรงการเจรญเตบโตในอาหาร และยาปฏชวนะได โดยการพฒนาผลตภณฑทมคณภาพ ประสทธผล และมเพยงพอตออตสาหกรรม จากสมนไพร และโปรไบโอตก หรอสารอนทรย เชนเอนไซม จากกระบวนการหมกบมดวยจลนทรย เปนสารเสรมในอาหารสตวจากสารธรรมชาต จะเปนโอกาสหนงในการผลตสนคาทสามารถแขงขนไดในอนาคต (กรมปศสตว, 2549) 2.4. หลกการผลตปศสตวอนทรย

เกษตรอนทรยในประเทศไทยในระยะแรกผคนจะรจกแตการผลตพช เชน ขาวหอมมะลอนทรย เนองจากเปนการกระตนใหเกดจากตลาดสงออก มบรษทเอกชน และองคกรอสระสงเสรมการผลตเพอสงออก ขาวอนทรย และพชผกอนทรยบางชนด เชน ขาวโพดฝกออน หนอไมฝรง กระเจยบเขยว รปแบบการผลตปศสตวอนทรยเปนรปแบบทเหมาะสาหรบเกษตรกรในประเทศไทย และการเกษตรผสมผสาน ใชทรพยากรพช สตวทเหมาะกบทองถน แตวธการปฏบตในแตละทองถนอาจแตกตางกนไปและไมสามารถเปรยบเทยบไดกบการทาปศสตวอนทรยแบบเขมขน intensive organic livestock system เพอขาย เนอ นม ไข เชน แถบอเมรกา ยโรป และออสเตรเลย เนองจากเกษตรกรตางประเทศมขนาดฟารมใหญ มพนทมากจงสามารถทาครบวงจรโดยการผลตอาหารสตวในฟารมได ปศสตวอนทรยในประเทศไทยจงเหมาะกบระบบการเลยงสตว

17


แบบหลงบาน และระบบการผลตในชมชนขนาดเลก แตการผลต เนอ นมไข อนทรยเพอการคานนกสามารถทาได หากมการจดการระบบเครอขาย (กรมปศสตว, 2549)

ผผลตอาหารสตวในระบบเกษตรอนทรย ความหมายของเกษตรอนทรยสาหรบประเทศไทย ตามมาตรฐานของสานกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาตมดงน เกษตรอนทรย (organic agriculture) หมายถง ระบบการจดการการผลตดานการเกษตรแบบ องครวม ทเกอหนนตอระบบนเวศ รวมถงความหลากหลายทางชวภาพ วงจรชวภาพ โดยเนนการใชวสด ธรรมชาต หลกเลยงการใชวตถดบจากการสงเคราะห และไมใช พช สตว หรอ จลนทรย ทไดมาจากเทคนคการดดแปลงพนธกรรม (genetic modification) หรอพนธวศวกรรม (genetic engineering) มการจดการกบผลตภณฑ โดยเนนการแปรรปดวยความระมดระวง เพอรกษาสภาพการเปนเกษตรอนทรย และคณภาพทสาคญของผลตภณฑในทกขนตอน ( มกอช.9000 เลม 1-2546)

ปศสตวอนทรย (Organic livestock) หมายถง ระบบการจดการผลตปศสตวทมความสมพนธกลมกลนระหวางผนดน พช สตวทเหมาะสม เปนไปตามความตองการทางสรระวทยาและพฤตกรรมสตว ททาใหเกดความเครยดตอสตวนอยทสด สงเสรมใหสตวมสขภาพด เนนการปองกนโรคโดยการจดการฟารมทด หลกเลยงการใชยาและสารเคม ( มกอช.9000 เลม 2-2548)

หลกการจดการเลยงสตวอนทรย มกอช.9000 (2548) กลาวถงรายละเอยดการจดการปศสตวอนทรยเปนการจดการเลยงสตวทปฏบตตามหลกการเกษตรอนทรยสากล ไมแยกกจกรรมการปลกพชอาหารสตวและการเลยงสตวออกจากกน สตวเปนสวนหนงของระบบนเวศนเกษตรในฟารม เปนระบบการจดการฟารมทเกอกลกน เรมจาก ดนทอดมสมบรณ ปราศจากการใชสารเคมใดๆททาลายดนและสงมชวตในดน ปลกพชโดยไมใชสารเคมกาจดศตรพช ดงนนการผลตปศสตวอนทรยมหลกการจดการและเทคนคทสาคญ ดงน

1. เปนระบบการผลตปศสตวทคานงถงความสมดลของ ดน พช สตว ใชหลกการของความหลากหลายทางชวภาพ พช สตว จลนทรย และระบบนเวศน สงแวดลอมทเกอกลกน เชนการปลกพช เลยงสตว พชและเศษเหลอเปนอาหารสตว มลสตวเปนอาหารของพช และจลนทรย เปนตน มการจดการระบบของเสยจากฟารม เชน ปลกพชทใชเปนอาหารสตวโดยใชมลสตวในฟารมปรบปรงดน หรอจดการหมนเวยนบาบดนาเสยจากฟารมนามาใชกบพช

2. หลกเลยงการใชสารเคมและสารสงเคราะหใดๆและอาหารสตวทมาจากการตดตอพนธกรรม ทมผลกระทบตอสงแวดลอม

3. การจดการฟารมทสมดลระหวางการปลกพชและการเลยงสตว ใหเกดความสมดลระหวางจานวนสตวและอาหารสตวในฟารม

4. เนนการเลอกใชพนธสตว พนธพชอาหารสตวทเหมาะสม กบทรพยากร อากาศ สงแวดลอมในทองถน เชน ไก เปด โค กระบอ แพะพนเมอง และพนธสตวทพฒนาคดเลอกสายพนธในประเทศ เนองจากทนทานตอโรค และกนอาหารสตวในทองถนไดด

5.เนนการจดการเลยงสตวใหอยสขสบายตามธรรมชาตและพฤตกรรมของสตว เพอสงเสรมสขภาพ ใหแขงแรงมภมตานทานโรคโดยธรรมชาต โดยการ

18


การจดระบบสวสดภาพสตว จดสภาพแวดลอมทเหมาะสม ความหนาแนน การระบายอากาศ เชน เลยงสตวแบบปลอย ใหสตวไดสมผส ดน แสงแดด มคอก โรงเรอนใหคมแดด ฝน และความรอนได และมพนทใหสตวออกกาลง ลกษณะการจดการคอกโรงเรอนเปนไปตามความเหมาะสม โดยการใชภมปญญาทองถน สอดคลองกบวฒนธรรมการปฏบตทดตอสตว ทาใหสตวไมเครยด มภมคมกนโรคตามธรรมชาต

การจดการอาหารสตว โดยการจดสดสวนอาหารทเหมาะสม พจารณาปลกพชอาหารสตวทางเลอกทปลกงายในทองถน มคณคาทางอาหารสง เชน ธญพช พชสกดนามนทไมใชสารเคม ถวตางๆ ใบมนสาปะหลง ใบกระถน สาหราย การเบยร สาเหลา การหมกชวภาพดวยจลนทรย การปลกตนกลวย มประโยชนทกสวนเปนทงอาหารและยา การเลยงสกรและไกในแปลงหญา หาพชทดแทนการใชอาหารสาเรจรปจากโรงงานเนองจากขาวโพด กากถวเหลองนาเขามาจากการตดตอพนธกรรม

6. มการจดการปองกนโรค เพอลดความเสยงตอการตดโรค ไดแก ความสะอาด สขอนามยของอปกรณและบรเวณเลยงสตว การควบคมยานพาหนะและคนเขาออกฟารม การกกสตวใหมเขาฟารม หรอเลยงสตวในทหางไกลจากชมชน เปนตน

7. การใชสมนไพร นาหมกชวภาพทมาจากสารธรรมชาต เปนการปองกนโรคและเสรมสขภาพ เชน การใช สวนผสมของสมนไพรผง ฟาทะลายโจร ไพล ขมนชน ในอตรา 0.1-0.2 % ในอาหารไก หรอ สกร สามารถทดแทนการใชสารปฏชวนะเรงการเจรญเตบโต และปองกนโรคทางเดนหายใจและทางเดนอาหารในสตวได นอกจากนมภมปญญาทองถนการใชสมนไพรปองกนและรกษาโรคสตวมากมายหลายตารบ เชน การถายพยาธดวยมะเกลอ หญายาง เปนตน

8. เนนการพงพาตนเองใชปจจยการผลตภายในใหมากทสด เชน พนธสตว อาหารสตว ทผลตไดเอง หรอเครอขายทอยใกล การใชภมปญญาทองถนเพอลดตนทนการผลต เรยนรการทานาหมกชวภาพ เพอใชผสมนาใหสตวกน และทาความสะอาดคอก กาจดกลนในมลสตว

9. เนนสงเสรมเศรษฐกจทองถนของผลต และกระตนจตสานกของผบรโภค การผลตเพอการบรโภคตลาดในชมชนและเครอขายชมชนใกลเคยง เปนการผลตในขนาดเลกทพอเหมาะ สนบสนนโรงฆาขนาดเลกในชมชนทถกสขอนามยทาให ลดการขนสง การตลาดและการกระจายสนคาทตองใชพลงงานสง เมอผลตไดมากกสามารถผลตขายเปนรายได เปนการลดปญหาความยากจนในชนบท

10. มมาตรฐานปศสตวอนทรยเปนกรอบนาในการปฏบต โดยผลตตามความตองการของผบรโภคแตละตลาด ไดแกตลาดระดบชมชน ระดบประเทศ และระดบประเทศคคา

11. มการบนทกรายละเอยดการปฏบตงานในฟารมทละเอยด รวมทงแผนผงฟารมโรงเรอน แหลงนา เพอรอการตรวจรบรอง

12. ปองกนการปนเปอนสนคา เนอ นม ไข อนทรยทออกสตลาด ทกขนตอนตลอดสายพานการผลตจนถงผบรโภค จะตองปองกนการปนเปอนกบสนคาทผลตในระบบปกต เชน แยกการผลตอาหารสตว การวางวตถดบ การผลต การแปรรป การขนสง และการจดวางจาหนาย

19


2.5. ประเภทปศสตวทมโอกาสสงในการพฒนาเปนสนคาปศสตวอนทรย 1. เนอ นม ไข ทเลยงแบบฟารมเปนการคา ไดแก ไกเนอ ไกไข สกร โคขน และโคนม (เนอ นม

ไข) เปนสนคาทมกตรวจพบสารเคมตกคางในผลตภณฑเปนอนตรายตอผบรโภค การผลตในระบบเกษตรอนทรยจงเปนแนวทางการเพมมลคา ฉะนนในระยะเรมตนควรลดการใชสารเคม โดยใชสมนไพรและชวภาพทดแทนการใชปฏชวนะสารเรงการเจรญเตบโต ( antibiotic growth promoter) และ สารเคมเสรมในอาหาร(feed additives) ซงมรายงานการวจยสนบสนนวาไดผลด ตอมาพฒนาการผลตใหเขากบหลกการผลตปศสตวอนทรยจนสามารถตรวจรบรองได (วทธวช และ ปภาพนท, 2553)

2. ปศสตวอนทรยเพอการพงพาตนเองในชมชน ไดแก ไกพนเมอง สกร โดยการรวมกลมผลตและพฒนาไปสการผลตตามมาตรฐานปศสตวอนทรย และเชอมโยงหาชองทางตลาดขายในชมชน ในจงหวดทงนจาเปนตองมการจดหาชองทางตลาดทแยกจากผลผลตปกตเพอกลมเปาหมายโดยเฉพาะ (บญญต และมนตชย, 2555)

3. โคกระบอ ทเลยงโดยเกษตรรายยอย เปนสวนหนงทสนบสนนใหเกดการผลตเกษตรอนทรยครบวงจร โดยใชมลโคกระบอทาเปนปยอนทรยสาหรบพช เชน ขาว ผก ผลไม สวนเนอโคกระบอทเลยงในแหลงทไมไดใชสารเคม ปลอยใหกนตามธรรมชาตจะมความเปนอนทรยโดยอตโนมต แตหากตองการแปรรปขายเปนเนอโคกระบออนทรยจะตองขอรบการตรวจรบรองจากหนวยรบรอง โดยเฉพาะ (บญญต และมนตชย, 2555) การเลยงไกใหเปนไปตาม มาตรฐานปศสตวอนทรย(มกอช.9000เลม2-2548) นนยงทาไดยาก เนองจากมขอจากดหลายประการ ไดแก การทจะตองหาลกไกทเกดจากพอแมพนธทม การจดการตามระบบอนทรยตองใชวตถดบอาหาร จากพชทผลตในระบบอนทรยและหามใชวตถดบอาหารทไดจากสงมชวตดดแปรพนธกรรม (Genetically Modified Organisms, GMOs) การหามใช วตถดบทไดจากสตวเลยงลกดวยนม การหามใชยา ปฏชวนะ ยากนบดสารเรงการเจรญเตบโต หรอสาร อนใดในอาหารสตวเพอวตถประสงคในการเรงการ เจรญเตบโตหรอเพมผลผลตเปนตน ขอจากดดงกลาว ขางตนจาเปนทจะตองไดรบการแกไขและปรบปรง โดยเฉพาะในเรองของการผลตวตถดบอาหารทจะ ตองเปนระบบอนทรยและการใหการรบรองวาวตถ ดบทใชไมเปนพชทเปน GMOs ดงนนกอนทจะไปถง ขนตอนของการเลยงไกระบบอนทรยจงควรจะเรม ตนจากระบบการเลยงไกแบบปลอย (Free-range chicken) ซงเปนระบบทสามารถทาไดทนทและม ความใกลเคยงกบระบบอนทรย(Organic chicken) แมวามาตรฐานการเลยงไกแบบปลอยจะไมเขมงวด เทากบการเลยงไกแบบอนทรยแตกมนใจไดวาเนอไก ทไดจะมคณภาพดมความปลอดภยสาหรบผบรโภค คานงถงหลกสวสดภาพของสตวและการเลยงใน ระบบนจะเปนพนฐานในการกาวไปสการเลยงไกใน ระบบอนทรยตอไป(วทธวช และ ปภาพนท, 2553) 2.6. แนวการใชสมนไพรในการเลยงสตว เพอเปนทางเลอกการเกษตรแบบปลอดภย และสรางความเขมแขงสการพฒนาการผลตปศสตวอนทรย การใชสมนไพรในอาหารสตวปกมวตถประสงคเพอใชแทนสารปฏชวนะ ซงเตมลงในอาหารมบทบาทสาคญหลายประการ คอ ตานจลนทรย กระตนการกนอาหาร กระตนการยอยอาหาร และการดดซมอาหาร บทบาทอนๆ เชน กระตนภมคมกน ปรบปรงคณภาพ (สาโรช และเยาวมาลย, 2545) (ตารางท 1)

20


1. การใชขมนและพรกปนไกเนอ ขมนชน ชอวทยาศาสตร Curcuma Longa Linn ชอสามญ Turmeric, Curcuma จดอยในวงศ Zingiberaceae เปนพรรณไมลมลก มเหงาอยใตดนมากเปนพรรณไมเดยวกนกบวานหรอขง มลาตนสงประมาณ 50-70 ซม. เนอในจะมสเหลองอมสม และมกลนหอม สวนของเหงาขมนมสารประกอบทสาคญ เปนนามนหอมระเหย "เอสเซนเซยล" และมสารสเหลองสมชอวา Curcumin สามารถฆาเชอแบคทเรย เชอรา ลดอาการอกเสบ มฤทธในการขบนาไดด (วนเพญ, ม.ป.ป.) พรก ชอทางวทยาศาสตรวา Capsicum frutescens L. ชอสามญ Chilli peppers, chili, chile หรอ chilli จดอยในวงศ Solanaceae (สถาบนวจยและพฒนาทสง, 2553) เปนไมทรงพมขนาดเลกสงประมาณ 45-75 ซม. ลกษณะลาตนเปนสเหลยม ใบเดยวออกเรยงสลบกนและตรงขาม ลกษณะใบคลายรปไข ปลายใบแหลม ดอกขนาดเลกสขาวออกตามขอของลาตน ประมาณ 1-3 ดอก ผลออน มสเขยว เมอโตเตมทจะเปลยนเปนสสม แดง หรอ แดงปนนาตาล ผวเปนมน ขนาดและรปรางของผลแตกตางกนตามพนธ ขนาดเลกยาวประมาณ 1-1.5 นว เสนผานศนยกลาง 0.25-0.6 นว มรสเผดมากนอยตามชนดพนธ นวลจนทร และคณะ(2548) กลาววาในพรกมสารแคปไซซนสามารถกระตนการกนอาหารในและเพมรสชาตของอาหารในสตวปกทาใหกนอาหารมากขน

2. การใชกานพลในการเลยงไก กานพล ชอวทยาศาสตร Syzygium aromaticum L., Merr.& L.M.Perry ชอสามญ Clove Tree จดอยในวงศ Myrtaceae เปนไมยนตน สง 9-12 เมตร แผนใบดานบนเปนมน มตอมนามนมาก ชอดอกแบบชอเชงหลน ออกทปลายยอด ผลขยายออกเปนรปกรวยยาวประมาณ 1 ซม. ปลายแยกเปนแฉกรปไข มตอมนามนมาก มสนาตาลแดงถงนาตาลดา สวนลางของดอกมลกษณะแขงทรงกระบอก เปนยารอนมรสเผดรอน ฝาด ทาใหลนชา มฤทธตอหวใจและหลอดเลอด สารพอลแซกคาไรด มฤทธตานการเกดลมเลอดทาใหเสนเลอดอดตน สารยเจนนอล (eugenol) มฤทธปองกนการเกาะกลมของเกลดเลอด มฤทธตานเชอแบคทเรยทงแกรมบวกและลบ และเชอราหลายชนด สารสกดเมทานอลมฤทธยบยงเชอกอเกดแผลในกระเพาะอาหาร สาร eugenol มฤทธยบยงเชอแบคทเรย และฤทธตานการอกเสบในสตวทดลอง (นรนาม, 2553)

3. การใชสะระแหนในการเลยงไกเนอ สะระแหน ชอวทยาศาสตร Mentha cordifolia Opiz., Mentha piperita L., Mentha spicata L., Mentha pulegium L., Mentha citrata L.ชอสามญ Menthe kitchen mint จดอยในวงศ Labiatae

(นรนาม, 2012) เปนพชลมลก ลาตนสเหลยม สเขยวแกมมวงนาตาล มกงกานแตกแขนงออกมากมาย เลอยคลานไปตามพนดน ทกสวนของลาตนมกลนหอม มองคประกอบทางเคม ทประกอบไปดวยสาร eugenol ทสามารถทาลายแบคทเรย นอกจากนยงประกอบไปดวยแทนนนและเทอรเพนททใชในการเปนยาเยน (นรนาม, 2558)

21


ตารางท 1: ตวอยางของสมนไพรทใชในการเลยงไกเนอ สมนไพร วตถประสงค

ขา มผลตอสมรรถนะการผลต คณภาพซาก และการควบคมโรคบด (นวฒน, 2546) ขมนชน สารเสรมทสงผลทางประสาทสมผสของเนอไก (ไชยวรรณ และคณะ, 2554)

มผลตอสมรรถนะการเจรญเตบโต คณภาพซากและการตอบสนองของภมคมกนโรค (นพอร และคณะ, 2550)

ขมนชน พโหม และบอระเพด

มผลตอภาวะความเครยด และระดบภมคมกนโรค (กตมา, 2557)

กระเทยม และออรกาโน

มผลตอสมรรถนะการเจรญเตบโต ซาก อวยวะและลกษณะเลอด และจลทรยในลาไส (Figen และคณะ, 2011)

สะเดา มผลตอนาหนกตวสงขน ประสทธภาพการเปลยนเปนนาหนก (นกร และทว, 2549)

พรกขหน มผลตอการเจรญเตบโต การยอยไดบรเวณลาไสเลกสวนปลาย และการเกดลปดเปอรออกซเดชน ภายใตสภาวะการเลยงทหนาแนน (กฤตยา, 2554)

กลวยดบ มผลตอสมรรถนะการผลต คณภาพซาก และการควบคมโรคในไก (ประจวบ,2547) บอระเพด มผลตอสมรรถนะการผลต ลดอตราการตาย มภมคมกนตอโรคนวคาสเซล และกมโบ

โร (นนทยา และศรสกล, 2547) ไพล มผลตอนาหนกตวสงขน ประสทธภาพการเปลยนเปนนาหนก (สทธชย และนรนดร ,

2547) ฟาทะลายโจร มผลตอนาหนกตวสงขน ประสทธภาพการเปลยนเปนนาหนก (คมสอน และคณะ ,

2536) ใบบวบก มผลตอคณลกษณะการเจรญเตบโต ปรมาณเอนไซมจากเซลลเยอบผนงลาไสเลก และ

การยอยไดของโภชนะ (ขนพล และคณะ, 2547) ใบฝรง และเปลอกมงคด

มผลตอระบบภมคมกนโรค สณฐานวทยาทางลาไส และปรมาณเชอ E.coil ในไกเนอ (เกศรนทร, 2550) มผลตอสมรรถนะการผลต คณภาพซากและการควบคมโรคบด (กญญาภค, 2553)

ผลจากการใชสมนไพร ในการเลยงสตวเพอทดแทนการใชสารเสรมและยาปฏชวนะในกระบวนการ

ผลตไกเนอ พบวา 1. การเสรมพรกในอาหารมแนวโนมตอปรมาณอาหารทกน และประสทธภาพการใชอาหาร การเสรม

กานพลมผลตอการเปลยนอาหารเปนนาหนกตวในชวงอาย 0-35 วน Lactobacillus เพมขน จานวนเซลลเมดเลอดขาวในเยอบผวและความหนาแนนของเซลลเนอเยอบผวของผนงลาไสมความหนาแนนขน

2. การเสรมสะระแหนสามารถลดปรมาณการกนไดเพมอตราการเปลยนอาหารเปนนาหนก และมการปรบสมดลในลาไสโดยลงจานวน E. coli แตเพมจานวนแบคทเรยกรดแลคตกในลาไสเลกสวนเจจนม สามารถชวยในการปรบปรงคณภาพการเจรญเตบโตในไกเนอ

22


การเสรมสมนไพรในอาหารจงเปนอกทางเลอกหนงทสามารถชวยในการเพมสมรรถนะการผลตในดานการเจรญเตบโต เพมผลผลต และรกษาสขภาพของสตวโดยไมทาใหเกดการตกคางเกยวกบสารปฎชวนะและสารเสรมทอาจตกคางในตวสตวจากการเลยง

2.7. การก าจดของเสยในฟารม

ของเสยทเกดจากการผลตสตว ของเสย (waste) คอ สงทเกดขนในกระบวนการผลตใดๆ กตาม อนเปนผลมาจากความไมสามารถ เปลยนปจจยการผลตเปนผลผลตทตองการได สาหรบกระบวนการผลตสตวนน ของเสยทเกดจากกระบวนการ ผลตทสาคญ ไดแก มลและปสสาวะสตว นาเสย ซากสตว กาซ และขยะ เนองจากของเสยเหลานมหลากหลาย ชนดทงในรปของแขง ของเหลวและกาซทสตวขบถายออกมาและทเกดจากการหมกเนาของของเสยอนทมการ จดการกาจดทไมถกตอง ดงนนการมความรและเขาใจถงชนดของของเสยทเกดขนจากการผลตสตว จะชวยให ฟารมมการจดการกาจดไดอยางถกตองและเหมาะสม ปรมาณมลทสตวขบถายและสวนประกอบของธาตอาหารในมลสตว ดงแสดงใน ตารางท 2

ตารางท 2 : ปรมาณมลทสตวขบถายและสวนประกอบของธาตอาหารในมลสตว ไก สกร โคเนอ โคนม นาหนกตวสตวเฉลย กก 2 90 520 640 มลสดสตว 1 ตว กก 0.1 7 29 50 เปอรเซนตมล/นาหนกตว % 4.5 2 5 5 ปสสาวะ/นาหนกตว % - 3 4-5 4-5 วตถแหง/มลสด % 26 9 12 14 โปรตน (CP)/นาหนกแหง % 31.3 23.5 20.3 * นาหนก 100 กก. ให 1. มลสด กก/วน 5.6 7.0 6.4 * ตน/ป 3.22 2.24 2.06 * 2. ไนโตรเจนในมล กก/ป 33.3 18.5 13.8 * 3. ฟอสเฟตในมล กก/ป 25.5 11.0 4.1 * 4. โปแตสเซยมในมล กก/ป 11.8 17.2 11.2 *

*ไมมขอมล ทมา: ศรลกษณ (มปป)

มลไกมลกษณะคอนขางเหลวเมอเทยบกบสตวอน เนองจากไกไมมกระเพาะ ปสสาวะจงขบของเสยทเปนนาออกมาพรอมกบมล หรอโคและกระบอเปนสตวกระเพาะรวม จะกนอาหารทมเยอใยสง มลทขบออกมากจะมกากหรอเยอใยสงกวามลสกรและสตวปกซง เปนสตวกระเพาะเดยวทกนอาหารขนทมเยอใยตา สวนประกอบทางโภชนะทมอยในมลสตวดงแสดงใน ตารางท 3

การเพมมลคาของเสยโดยการนาของเสยไปใชใหเกดประโยชน การนาของเสยจากการผลตสตวมาใชประโยชนนน นอกจากจะทาใหมการใชทรพยากรอยางคมคา เปนการลดปรมาณของเสยจากการผลต ลดปญหามลภาวะของฟารมและ สงแวดลอมทเปนปญหากระทบตอชวตความเปนอยของสงคมแลว ยงเปนการสรางรายไดและลดคาใชจายของเกษตรผทาฟารม สรางอาชพและธรกจตางๆ ทเกยวของ ซงนบไดวาให

23


ประโยชนทงดานเศรษฐกจ สงคมและสงแวดลอม ในอดต ขนไก เศษเนอและกระดกปน จดเปนของเสยจากโรงงานแปรรปไก เมอมการคดคนและ พฒนาโดยนาหลกการดาเนนงานดาน 3R’s มาใชทาใหทงขนไก เศษเนอและกระดกปน ถกนามาใชเปน วตถดบสาหรบผลตสนคาในรปอนๆ ทสามารถสรางรายไดเชนเดยวกบผลผลตหลก เชน เนอ นมและไข หากจะเปรยบเทยบกบการผลตสนคาแลว การเพมมลคาของเสยของฟารม อาจกลาวไดวา เปนการ นาวตถดบ “ของเสยจากการผลตสตว” มาใชในการสรางผลผลตสาหรบใชประโยชน

การเพม มลคาของเสยจากการผลตสตวทนาสนใจ 1. การผลตปย 2. การผลตกาซชวภาพ 3. การผลตอาหารเลยงสตว

ตารางท 3 : สวนประกอบทางโภชนะทมอยในมลสตว หนวย: รอยละ ชนดของสวนประกอบ ไก ไกเนอ สกร ยอดโภชนะยอยได 73 52 48 โปรตนหยาบ 31 28 24 เยอใย 17 13 15 แคลเซยม 2.4 8.8 0.7 ฟอสฟอรส 1.8 2.5 2.1 แมกนเชยม 0.4 0.7 0.9 โปแตสเซยม 1.8 2.3 1.3

ศรลกษณ (มปป) การเพมมลคาของเสยฟารมโดยใชผลตปย การเพมมลคาของเสยฟารมโดยใชผลตปย มลสตวและนาเสยของฟารมสามารถใชทาปยคอก ปยหมก

นาสกดจากปยหมก และกากมลหมก ซง จะชวยลดปญหามลภาวะสงแวดลอม ลดกลนเหมนและแมลงวน ลดปรมาณของเสยทาใหลดคาใชจายในการ ขนสง ขนยายและเกบรกษา ทงนกระบวนการยอยสลายของจลนทรย จะเปลยนรปอนทรยสารทเปน องคประกอบของของเสยเปนอนนทรยสารทพชสามารถดดซมไปใชประโยชนได แมวาปยมลสตวจะใหธาตอาหารหลกไมเขมขนเชนปยเคม แตจะใหธาตอาหารรองและธาตอาหาร ปลกยอยทปยเคมไมม ประกอบกบปยจากมลสตว ทาใหดนมการระบายนาและอากาศดขน จะชวยให จลนทรยดาเนนไปอยางมประสทธภาพและยงชวยเพมปรมาณของจลนทรยในดนอกดวย ปยอนทรยจากมล สตวมคณสมบตชวยปรบปรงโครงสรางของดนใหเหมาะสมตอการเจรญเตบโตของพช ชวยเพมความคงทน ใหแกเมดดนเปนการลดการชะลางพงทลายของดนและชวยรกษาหนาดนไว ศรลกษณ (มปป)

การเพมมลคาของเสยฟารมโดยใชเปนอาหารสตว ของเสยจากสตว เชน ซากสตว เศษอาหารตกหลนจากคอกและมลสตว โดยเฉพาะมลสตวปกและมล

สกร สามารถใชเปนอาหารเลยงสตวในรปมลสดและมลตากแหงหรอมลอดเมด สวนมลโคนนไมนยมนามาใช เปนอาหารเลยงสตว เนองจากมเยอใยในปรมาณสง ประกอบกบเกษตรกรจะใชประโยชนเปนปยบารงดนและ

24


ใหธาตอาหารพชอาหารสตวสาหรบเปนอาหารเลยงโค อนง จะไมใชมลสตวนนเปนอาหารเลยงสตวชนดนน เชน ไมใชมลไกไขผลตอาหารไกไข หรอมลสกรผลตอาหารสกร เปนตน เพอปองกนวงจรการเจรญและ แพรกระจายของเชอโรคทเปนสาเหตของการเกดโรคเชอ และอาจสงผลตอความปลอดภยของผลผลตท ผบรโภคจะนามาใชบรโภคอกดวย ของเสยบางชนด การเลยงปลานยมใชของเสย มลไกมาเปนอาหารได โดยเพมอาหารสมทบ (ตารางท 4) ศรลกษณ (มปป)

ตารางท 4 : การใชมลสตวในการเลยงสตว ขนาดบอ (ไร)

พนธปลา (ตว) ขนาดเลา

ชนดจานวนสตว อาหารหลก

อาหารเสรม

15 นล 60,000 - 67,500 สวาย 30,000 - 67,500 จน 15,000

400 ไกเนอ 10,000 สกร 220

มลไก รา ปลายขาว เศษอาหาร

10 นล 50,000 400 ไกเนอ 10,000 (เลยง 2 รน)

มลไก รา ปลายขาว เศษอาหาร

5 ดกบกอย 200,000 200 ไกเนอ 5,000 (เลยง 2 รน)

มลไก เศษอาหาร

เศษอาหารจากราน อาหารเมด

5-10 ดกบกอย 300,000 400 ไกเนอ 10,000 เลยง 2 รน

มลไก เศษอาหาร

เศษอาหารจากราน อาหารเมด

1 นล 500 สวาย 500 จน 200

40 ไกไข 200 สกร 3-5 มลไก มลสกร

รา ปลายขาว เศษอาหาร

ศรลกษณ (มปป)

การเพมมลคาของเสยฟารมโดยใชผลตกาซชวภาพ ในธรรมชาตจะเกดการยอยสลายของเสยจากการทางานของจลนทรยทงทใชออกซเจน และไมใช

ออกซเจนอยแลว แตกระบวนการยอยสลายแบบไมใชออกซเจนหรอการหมกนน จะมกาซมเทน ซง สามารถนามาใชประโยชนเปนแหลงใหพลงงาน เพราะมคณสมบตตดไฟและใหความรอนไดด ดงนนหากอาศย การกาจดมลสตวและบาบดนาเสยของฟารมเพอการผลตกาซชวภาพสาหรบใชเปนแหลงใหพลงงานสาหรบผลตความรอน ไฟฟา การทางานของเครองกล ฯลฯ กจะเปนการเพมมลคาของเสยของฟารมและสามารถให ผลประโยชนทคมคาตอการจดการบาบดนาเสยของฟารม การผลตกาซชวภาพจากของเสยมหลายระบบหรอแบบ การเลอกใชเทคโนโลยแบบใด กตองพจารณา ใหเหมาะสมกบสภาพพนทของฟารม ปรมาณของเสยทเกดจากการผลตสตว และความสามารถในการลงทน และบางระบบกสามารถใชไดกบฟารมทกขนาด โดยอาจมการปรบอปกรณบางอยางเพมเตม ศรลกษณ (มปป)

25


บอทใชผลตกาซชวภาพ ตามลกษณะการทางานและลกษณะของของเสยทใชเปนวตถดบ ไดเปน 2 แบบ ดงน

1 บอหมกชาหรอบอหมกของแขง สาหรบใชยอยสลายมลสตว หรอนาเสยทมสารแขวนลอยสงหรอม มลสตวปนเปอนอยในนาเสยสง โดยทวไป ม3 แบบ ไดแก

1) แบบยอดโดมหรอแบบฟกซโดม (Fixed Dome Digester) ลกษณะเปนทรงกลมฝงอยใตดน สวนท กกเกบกาซมลกษณะเปนโดม แบบนเหมาะสาหรบฟารมเลยงสตวขนาดเลก

2) แบบฝาครอบลอย (Floating Drum Digester) มทเกบกาซทาดวยเหลกครอบบอหมก ฝาเหลก ครอบจะลอยขนลงตามปรมาณกาซทสะสม มอายการใชงานสน เพราะมกเกดการรวของกาซ จงไมพบเหนการ นามาใชในปจจบน

3) แบบปลกโฟลว(Plug Flow Digester) หรอแบบพลาสตกคลมราง มลกษณะเปนบอยาว นาเสย จะไหลตามแนวยาวของบอ ระยะเวลาในการหมกมลใชเวลามากขน ระบบทมลกษณะการทางานแบบนไดแก บอ Cover Lagoon และ บอหมกราง (Channel Digester)

2 บอหมกเรว ส าหรบใชยอยสลายสารอนทรยทละลายปนเปอนในน าเสย หรอนาเสยทมสาร แขวนลอยตาง แบงไดเปน 2 แบบ ไดแก

1) แบบบรรจตวกลางในสภาพไรออกซเจน (Anaerobic Filter) หรอแบบเอเอฟ (AF) ลกษณะของ บอหมกเรวแบบนจลนทรยจะเจรญเตบโตและเพมจานวนบนตวกลางทถกตรงอยกบท โดยตวกลางทใชเชน พลาสตก เสนใยสงเคราะหไมไผตดเปนทอน เปนตน

2) แบบยเอเอสบ(UASB หรอ Upflow Anaerobic Sludge Blanket) ลกษณะการทางานของบอ หมกเรว โดยการควบคมความเรวของนาเสยใหไหลเขาบอหมกจากดานลางขนสดานบน ตะกอนสวนทเบาจะ ลอยตวไปพรอมกบนาเสยทไหลลนออกนอกบอ ตะกอนสวนทหนกจะจมลงกนบอ ทงนตะกอนของสารอนทรย (Sludge) ทเคลอนไหวภายในบอหมกเปนตวกลางใหจลนทรยเกาะและผลตกาซมเทน

2.8 การเพมศกยะภาพชมชนโดยการแปรรปผลผลตในครวเรอน

แนวทางการแปรรปไกเนอไทย (Thai broiler) เปนไกทม รสชาตอรอยกวาไกเนอตางประเทศ ซงในอนาคตอาจจะขาดแคลนไกเนอจากตางประเทศได จงนาจะเปนโอกาสของไกเนอไทยไดทดแทนไกเนอตางประเทศในทกเมนอาหารโดยเฉพาะอยางยงสามารถเลยงเปน Roaster เพอใชเปนเมนขาวมนไกรสชาตอรอยและเปนเมนพเศษตางๆ ในอนาคตอนใกลน เชน ตมยาไกพนเมอง แกงออมไกพนเมอง ไกนงไกพนเมอง และลาบ จะเปนอาหารไทยทนกทองเทยวอยากจะลองชม เมอมาทองเทยวประเทศไทย (เปนอาหารเยน) ไกยางเลศรส สมตา ขาวผด ขาวกระเพราไก จากไกบานไทยตลอดจนไกทอด ขาวมนไกเนอไทย จะเปนเมนชวนชมสาหรบนกทองเทยวทงไทยและตางประเทศตอไป (อาหารเทยง) สาหรบชดอาหารเชาอาจเปนไขดาว สขภาพ ขาวเหนยวดา และไกทอดไกพนเมองไทย งานวจยประเภทงานวจยและพฒนา จะมการวจยบางชนมความลกขน เพอกาหนดอตลกษณของไกพนเมองไทย ไกบานไทย และไกเนอไทย (บญญต และมนตชย, 2555) การพฒนาผลตภณฑจากสตว เนอสตว สามารถนามาแปรรปเปนผลตภณฑไดมากมายหลากหลาย

26


ชนด การแปรรปไกพนเมองสามารถสงเสรมการผลตอาหารฮาลาล และเพมการพฒนาการแปรรปไก ดงนนแนวทางในการแปรรปไกพนเมองจงมแนวทางการศกษาทเทยบกบการแปรรปเนอสตวชนด อน ๆ ทเคยมการศกษาไวแลว และสามารถนามาใชเปนอาชพระดบครวเรอนได

กนเชยง เปนผลตภณฑพนบานซงมตนกาเนดมาจากประเทศสาธารณรฐประชาชนจน กรมปศสตวไดพฒนา

สตรมาตรฐานและเผยแพรแกผสนใจทวไป เปนผลตภณฑประเภทกงแหง มลกษณะเนอหยาบ สวนผสมประกอบดวย เนอหม 14 กโลกรม มนหม 6 กโลกรม เกลอไนไตรท (เกลอแกงผสมโซเดยมไน

ไตรท) 440 กรม นาตาล 2.4 กโลกรม โซเดยมอรทธอเบท 40 กรม และนาสะอาด 1 กโลกรม นาเนอหมและมนหมมาบดหยาบ แลวคลกผสมกบสวนผสมอนๆ จนเขากนด นามาบรรจไสหมสดหรอ

แหงขนาดเสนผาศนยกลาง 28 - 30 มลลเมตร มดเปนทอนๆ ความยาว 6 นว แลวนาไปแขวนในเตาอบอณหภม 60 ๐C จนกระทงแหง ใชเวลาในการอบนานประมาณ 30 ชวโมง มความชนประมาณ 25%

การเกบรกษากนเชยงอาจแขวนไวในททมอากาศถายเท เพอไมใหราขนได หรอเกบไวในถงสญญากาศทอณหภมหองไดนานเปนเดอน เวลารบประทานใหนาไปนง ทอด หรอยางตามความตองการ คณคาทางโภชนาการมดงน โปรตน 20.71 % ไขมน 28.68 % ความชน 25.26 % และเถา 3.75 %

หมหยอง เปนผลตภณฑพนบานมตนกาเนดมาจากประเทศสาธารณรฐประชาชนจน กรมปศสตวไดพฒนาสตร

มาตรฐานและเผยแพรแกผสนใจทวไป ลกษณะเปนของแหง ฟ กรอบ สวนผสมประกอบดวย เนอหม 10 กโลกรม ซอวขาว 800 กรม นาตาลทราย 1.4 กโลกรม โดยนาเนอ

หมมาตมจนเปอย ฉกเปนเสนๆ ใสเครองปรงในเนอหมทเตรยมไว เคยวจนเหลอนาเลกนอย หลงจากนนนาไปผดดวยไฟออนๆ จนกระทงแหงเมอจบจะมลกษณะฟและไมตดมอ (ความชนประมาณ 5 %) จะไดหมหยองทมสเหลองทอง มกลนหอม ฟ และกรอบ รบประทานไดทนท

การเกบรกษาหมหยอง ใหเกบในทแหงอณหภมหอง ถาเกบไวนานหมหยองอาจไมกรอบ และกลนเปลยนไป คณคาทางโภชนาการมดงน โปรตน 46.69 % ไขมน 4.79 % ความชน 5.43 % และเถา 6.02 %

หมทบ เปนผลตภณฑพนบานซงเปนทนยมของผบรโภคทวไป กรมปศสตวไดพฒนาสตรมาตรฐานสาหรบ

เผยแพรแกผสนใจ สตรนมสวนผสมประกอบดวย เนอหมทเปนเนอแดงลวน 5 กโลกรม นาตาลทราย 1.4กโลกรม เกลอ 75 กรม ซอวขาว 250 กรม โซเดยมอรทธอเบท 25 กรม

โดยนาเนอหมมาหนเปนชนบางๆ มความหนา 5 มลลเมตร หมกในสวนผสมดงกลาวเกบไวในตเยน 1 คน แลวผงแดดใหแหงพอหมาด นาไปอบจนสกทอณหภม 150 ๐C นาน 5 นาท และทบขณะทยงรอนอยเพอใหเสนใยขยายออกและขนฟ

อบอกครงใหแหงกรอบ ท อณหภม 150 ๐C นาน 1 นาท จงบรรจถงพลาสตกชนด PP (polypropylene) และใสซองบรรจสารดดความชนและสารดด oxygenทเรยกวา moisture absorbent และ oxygen absorbent เพอปองกนความชนและการขนรา

สามารถเกบรกษาทอณหภมหองปกตไดนาน ไมควรบรรจในถงสญญากาศเพราะจะเกดการแตกหกเนองจากการดดอากาศของเครองบรรจสญญากาศ คณคาทางโภชนาการมดงน โปรตน 36.69 % ไขมน 5.95 % ความชน 3.32 % เถา 3.81 % (กองสงเสรมและพฒนากรมปศสตว, 2559)

27


2.9. การศกษาทเกยวของกบการเลยงไกพนเมองไทย สรตนชย และคณะ (2549) ศกษาสภาพการเลยงไกพนเมองของเกษตรกรหมบานบรวาร ศนยศกษาการพฒนาเขาหนซอนอนเนองมาจากพระราชดารพบวา เกษตรกรสวนใหญเปนเพศชาย รอยละ 68.4 มอายเฉลย 52.9 ปการศกษาสงสดระดบประถมศกษา มอาชพหลกทานา อาชพเสรม คอการเลยงสตวโดยมวตถประสงคในการเลยงเพอบรโภค ใชวธการเลยงแบบปลอยตามธรรมชาต ขงคอกในเวลากลางคน ในขณะทสภาพการเลยงไกพนเมองโดยทวไปของเกษตรกรในเขตจงหวด พระนครศรอยธยาเลยงไกพอแมพนธ ไกรนและลกไก จานวน 25.56 ตวตอครวเรอน (ประภสสร, 2543)

ประภสสร (2543) พบวา ปญหาในการเลยงไกพนเมองสวนใหญจะมปญหาอาหารสตว มราคาแพง เกษตรกรขาดความรดานยาและวคซนปองกนโรค ราคาจาหนายไมแนนอน เลยงแลว ไมคมทน ซงสอดคลองกบสวสดและคณะ (2541) พบวา ไกพนเมองสวนใหญทเกษตรกรรายยอย เลยงจะตายดวยโรคระบาดและการจดการทไมเหมาะสมโดยขาดการทาวคซนและขาดเงนทนในการ ซออาหารและยา สรตนชย และคณะ (2549) ศกษาความตองการชวยเหลอในการเลยงไกพนเมองของ เกษตรกรหมบานบรเวณศนยศกษาการพฒนาเขาหนซอนอนเนองมาจากพระราชดาร จงหวด ฉะเชงเทรา พบวาเกษตรกรสวนใหญตองการใหสวนราชการออกใบรบรองไกพอพนธดรองลงมาคอ ตองการใหภาครฐสนบสนนอปกรณสาหรบใหนาและอาหาร และสนบสนนไกพอพนธดสอดคลองกบ ประภสสร (2543) พบวาเกษตรกรสวนใหญตองการใหหนวยงานราชการสงเสรมไกพนธพนเมอง ดงเดมไมใชลกผสมพนเมอง ในขณะท สวช และคณะ (2556) พบวา ความตองการวธการ สงเสรมการเลยงไกพนเมองของเกษตรกรจงหวดชยนาท คอเกษตรกรมความตองการสงเสรมจาก สอบคคลจากทางราชการมากทสด ทงในดนการปรบปรงพนธการใหอาหาร และการปองกนโรค ตางๆ รวมทงมความตองการใหมกระบวนการสรางเครอขายและการรวมกลมใหเกดความเขมแขง อยางตอเนอง 2.10. การศกษาเกยวกบการเลยงโคพนเมอง ปรมาณโคพนเมองมแนวโนมลดลง เนองจากรฐบาลในอดตทผานมา ไดเนน การผลตโคเพอบรโภคและทดแทนการน าเขาเนอโคจากตางประเทศ ทาใหเกษตรกรหนมาเลยงโค พนธตางประเทศทงพนธแทและลกผสมมากขน จนทาใหโคพนเมองไมไดรบการเอาใจใสในดาน การเลยงด การปรบปรงพนธและขาดการอนรกษพนธอยางจรงจง ขณะทกรมปศสตวไดเหนถง ความสาคญของการเลยงโคพนเมอง เพอเปนแหลงทรพยากรทางพนธกรรมและการใชประโยชน อยางยงยน เนองจากโคพนเมองมความสาคญตอชวตและความเปนอยของเกษตรกรรายยอย ทงดาน การเปนเงนออมของครอบครวและในดานกฬาในทองถน (กองบารงพนธสตว, มปป.) ปยศกดและคณะ (2546) รายงานวาการเลยงโคพนเมองของเกษตรกรสวนใหญไมมการ ดแลเอาใจใสมากนกจะเลยงโคแบบธรรมชาตและในฤดฝนอาหารสวนใหญจะอาศยหญาสดตาม ทาเลเลยงสตวสาธารณะทวางเปลา บรเวณรมถนน สวนในฤดแลง คอ ฟางขาว หญา และเศษพช ตามทเกษตรกรจะหาได นนทนาและคณะ (2552) รายงานวาสภาพการเลยงโคพนเมองในภาคใต ใชวธการเลยงแบบ ดงเดม โดยใชเชอกรอยจมกและผกลามตามทงนาทวางเปลา พนทรองสวน บางพนทมการเลยงโดย ปลอยรวมกนเปนฝงในทงโลง หรอในทงนาหลงฤดเกบเกยว เมอถงฤดนาหลากจะนามาเลยงบรเวณ ทดอนหรอผกลามในคอกหรอบรเวณบานและเกยวหญามาใหกน ในชวงขาดแคลนหญาสดจะใช ฟางขาวทรวบรวมไวในฤดเกบเกยวมาเลยงโคแทนหญาสด

28


คอกหรอโรงเรอนของโคพนเมอง เกษตรกรสวนใหญจะนาโคขงคอกในตอนกลางคน คอก ขงจะสรางบรเวณใตถนหรอขางบาน ในตอนกลางคนอาจมการสมไฟเพอไลยงบาง ลกษณะคอก สวนใหญใชวสดทหาไดในทองถน สาหรบคอกหรอโรงเรอนทสรางแบบถาวรหรอกงถาวรมนอย ลกษณะคอกทใชเลยง คอ เปนคอกหรอโรงเรอนแบบชวคราว คอกหรอโรงเรอนแบบกงถาวร และ คอกหรอโรงเรอนแบบถาวร

รปแบบการเลยงโคพนเมอง กลมวจยและพฒนาโคเนอ (2546) ไดแบงออกเปน 3 แบบ ดวยกนคอ 1. ผลตลกโคขาย เปนการเลยงพอ-แมพนธ เพอผลตลกขาย ตองการคดเลอกพอแมพนธ กาหนดวธการผสมพนธ กาหนดอายลกโคทจะขาย 2. เลยงขน เปนการเลยงขนโคอายนอย เพอผลต เนอคณภาพ หรอขนโคอายมากทปลดจากการใชงาน 3. ผลตลกและเลยงขน ทาทงสองอยางควบค กนไป ขณะทขนาดของการเลยงโคพนเมอง แบงไดเปน 2 ขนาด คอ 1. เลยงแบบหลงบาน ผสมผสานในระบบไรนา 2. เลยงในระบบฟารมขนาดเลก

2.11. การผลตทฤษฎใหมสามารถน ามาใชในการพฒนาเปนตนแบบแนวคดทดไดดงน

1. การผลตนนมงใชเปนอาหารประจาวนของครอบครว เพอใหมพอเพยงในการบรโภคตลอดป เพอใชเปนอาหารประจาวนและเพอจาหนาย

2. การผลตตองอาศยปจจยในการผลต ซงจะตองเตรยมใหพรอม เชน การเกษตรตองมนา การจดใหมและดแหลงนา จะกอใหเกดประโยชนทงการผลต และประโยชนใชสอยอน ๆ.

3. ปจจยประกอบอน ๆ ทจะอานวยใหการผลตดาเนนไปดวยด และเกดประโยชนเชอมโยง (Linkage) ทจะไปเสรมใหเกดความยงยนในการผลต จะตองรวมมอกนทกฝายทง เกษตรกร ธรกจ ภาครฐ ภาคเอกชน เพอเชอมโยงเศรษฐกจพอเพยงเขากบเศรษฐกจการคา และใหดาเนนกจการควบคไปดวยกนได

4. การผลตจะตองตระหนกถงความสมพนธระหวาง บคคล กบ ระบบ การผลตนนตองยดมนในเรองของ คณคา ใหมากกวา มลคา ดงพระราชดารส ซงไดนาเสนอมากอนหนานทวา

ประการทสาคญของการผลตทฤษฏใหมคอการนาหลกของเศรษฐกจพอเพยง มาใชในการผลต (มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, มปป.)

29


บทท 3 วธการด าเนนงานวจย

โครงการการถายทอดความรเรอง การเลยงปศสตวในชมชนตามแนวพระราชดารทฤษฏใหม เปนโครงการทดาเนนการใน บานสวนโหนด ต. ตะแพน อ. ศรบรรพต มรปแบบกจกรรม 3.1 กจกรรมยอย 5 กจกรรม

กจกรรมท 1 1.อบรมเชงปฏบตการผลต ปศสตวปลอดภยตามหลกการผลตปศสตวอนทรย

สรางพนฐานความรปรชญาเศรษฐกจพอเพยงใหกบชาวบาน ไดแก ความพอประมาณ ความมเหตมผล การมภมคมกนทด ภายใตเงอนไขความรคคณธรรม โดยทาการอบรมเชงปฏบตการใหกบชาวบาน เพอใหชาวบานเขาใจและนามาประยกตใชในการประกอบอาชพทางดานการผลตปศสตวตามแนวพระราชดาหรทฤษฏใหมตอไป

1.1.การดาเนนงานตามหลกทฤษฏใหมม 3 ขนตอน ไดแก ทฤษฏใหมขนตน คอ การผลต ใหพงตนเองดวยวธงาย คอยเปนคอยไปตามกาลง ใหพอมพอกน ทฤษฏใหมขนกลาง คอ การรวมพลงกนเปนกลม หรอสหกรณ รวมแรงรวมใจกนในดานการผลต การตลาด ความเปนอย สวสดการ การศกษา สงคมและศาสนา ทฤษฏใหมขนกาวหนา คอ การดาเนนธรกจโดยตดตอ ประสานงาน จดหาทนหรอแหลงเงน

ในการดาเนนกจกรรมอบรมเชงปฏบตการผลตปศสตวอนทรย จะมงเนนขนตนและขนกลางเปนหลก คอ ผลตเพอใหมอาหารคณภาพไวบรโภคในครวเรอนกอน และเหลอจากการบรโภคกนาไปจาหนายในชมชนในรปแบบรวมกลมเปนตลาดนด 1.2 สารวจความสมครใจของเกษตรกรในชมชนทมการผลตปศสตว ใชองคความรทางสมนไพร

และวธปองกนโรคสตวเพอ มงเนนกระบวนการผลตทลด ละ เลก การใชยา / สารเคม ไดแก การนาสมนไพรและนาหมกชวภาพทผลตจากภมปญญาทองถน มาใชทดแทนสารเคมและยาปฏชวนะ

1.3 การประกอบสตรอาหารสตวตนทนตา แนะนาการใชวตถดบอาหารสตวจากวตถดบในทองถนใชเองไมตองใชสารเรงการเจรญเตบโต การจดการสภาพโรงเรอนใหสตวอยสบาย ไมเครยด มการเลยงแบบปลอยอสระบาง สตวทเลยงอารมณด ไดแสดงออกพฤตกรรมตามธรรมชาต ตามขอกาหนดหลกสวสดภาพสตว (animal welfare)

1.4 ผลตผลจากปศสตวอนทรย เปนการผลตแบบคอยเปนคอยไป ใชวธการ ลด ละ เลก การใชยาปฏชวนะและสารเคม มงเนนใหเกษตรกรผลตเพอการบรโภคในครวเรอนกอนเปนการลดรายจาย จากนนจงทาการขยายการผลตเพอจาหนายเพมรายไดตอไป

30


กจกรรมท 2 2 การใชมลปศสตวอนทรยชวยใหครวเรอนลดรายจายจากการซอกาซหงตม วตถประสงคเพอเพอลดคาใชจายจากการซอกาซหงตม เนองจากราคากาซหงตมมแนวโนมทสงขน

อยางตอเนอง และเปนทรพยากรทมอยอยางจากด การผลตกาซมเทนจากมลสตวทเลยงไวทดแทนการซอกาซ LPG จะชวยลดรายจายลงได ยงสงผลดตอสงแวดลอมเนองจากเปนการนาของเสยทเกดจากการผลตสตวมาบาบดกอน สามารถทาลายไขพยาธและเชอโรคจากมลสตวถอเปนการทาเกษตรกรรมทมคณธรรมรบผดชอบตอสงคม

2.1สารวจขอมลกลมเปาหมาย ประชมวางแผนกาหนดแนวทางในการดาเนนงาน ประชาสมพนธเกษตรกรเขารวมโครงการ

2.2 จดอบรมเชงปฏบตการแบบมสวนรวมสรางบอกาซชวภาพจากมลสตว ขอควรระวง กาตรวจสอบและการแกไขปญหาเบองตนในการใชงาน

2.3 คดเลอกเกษตรกรตนแบบเขารวมการทาบอกาซชวภาพ โดยใหเกษตรกรรวมทน 40-50 เปอรเซนต เปนการรวมคด รวมแรง และรวมทน เพอใหชาวบานเกดสานกหวงแหนเนองจากมสวนรวมทน นามาซงความยงยนในการใชงานและบารงรกษาบอ bio-gas ตอไป

2.4 สรางบอกาซสาธตตนแบบ จากนนสงเสรมใหมการใชในครวเรอนทมความพรอม กจกรรมท 3 3 ตลาดนด/ชองทางผลผลตปศสตวทมการนาแผนกลยทธ4P ไดแก Product, Price, Place,

Promotion มาใชวางแผนเพอใหทางกลมมแนวทางในการจาหนายสนคาไดและพอมกาไร ใชหลกการ Product (ผลตสนคาและบรการตอบความตองการของลกคา) สนคาทเปนทตองการ

ของลกคาคอ พฒนาการเลยงไกเนอปลอดภยขนตามความตองการบรโภคในพนท การผลตสกรพนเมอง ไขไกสมนไพร

Price (กาหนดราคาขายทเหมาะสมเพอไมเอาเปรยบลกคา) มการนาหลก demand และ supply มาใชในการวางแผนกาหนดปรมาณสนคาทจะผลตออกมาจาหนายตามวถพอเพยง ปองกนปญหาสนคาราคาตกตา

Place (นาสนคาและบรการสตลาดถงมอลกคาเพอความสะดวกของลกคา) จดเตรยมสถานทจาหนายผลตภณฑ ไวรองรบโดยระยะแรกจะจาหนายใหกบชมชน และชมชนใกลเคยง จดใหมตลาดนดเศรษฐกจพอเพยง เพมความหลากหลายของสนคาตอบสนองความตองการของกลมลกคาทกระดบ แผนงานในระยะยาวตอไป คอ มการบรรจหบหอ (packaging) สรางแบรนดใหกบสนคา

Promotion (การสงเสรมการขายเพอใหการตดตอสอสารถงลกคา) ทาการประชาสมพนธทางสอวทยทองถน ปายโฆษนา ปายประชาสมพนธตามหนวยงานราชการ รถประชาสมพนธ จดทา website ในระยะตอมาสราง Brand ของตวเองขนมาใหโดดเดนเปนทยอมรบ กลยทธการตลาดทเตรยมไวคอ ไมรบรอน ขยายอยางมนคง มความพอประมาณ ผลตเพอบรโภคกอน เหลอบรโภคนามาจาหนายในชมชน เหลอจากชมชนคอย

31


นาไปจาหนายภายนอก เนนเจาะกลมลกคาทรกสขภาพกอนแลวขยายผลไปยงกลมอน มผลตภณฑทหลากหลาย

กจกรรมนใชวธการ SWOT และสรางกลยทธทางการตลาดรวมกน กจกรรมท 4 4 การจดทาบญชครวเรอน เพอใหชมชนจดทาบญช ครวเรอนเปน สามารถมองเหนรายจายทไม

จาเปน มเงนเกบออม การจดทาบญชครวเรอนเปน เพอแสดงใหเหนรายจายฟมเฟอยทไมจาเปนซงสามารถลดลงเพอปรบตว

เองใหมเศรษฐกจในครวเรอนทพออย พอกน และสรางรายไดและเงนออม 4.1 . ถายทอดความรเกยวกบหลกการเศรษฐกจพอเพยง การคานวณตนทน คาใชจาย ความคมทน

ในการผลตปศสตว และวเคราะหกจกรรมการผลตของแตละครวเรอน 4.2. รวมประชมทมดาเนนงานโครงการและประสานงานเครอขาย ประชาสมพนธผเขารวมโครงการ

ออกแบบบญชครวเรอน ทมความสะดวกในการจดบนทก บญชฟารมเกษตกร 4.3 อบรมเชงปฏบตการ เขาใจระบบบญชตนทนการผลตเพอใชในการวางแผนการผลตสนคาปศสตว

สามารถมองเหนตนทนทควรจะลดลง เชน กาไร(ขาดทน) = รายได – รายจาย และปรบใชสการปฏบต 4.4 ตรวจสอบขอมลความถกตอง แนะนาขอแกไข กระตนใหมการปฏบตอยางตอเนอง กจกรรมท 5- 6 5 การวเคราะหและ ประเมนผล เปนการตดตามผลการดาเนนงาน เพอนามาแกไขปรบปรงตลอดจน

ใหขอเสนอแนะเพอใหชมชน สามารถดาเนนกจกรรมตอไปไดเอง 6. รบฟงสภาพปญหาตอเนองของชมชนและสรางโจทยเพอการทางานรวมกนตอไปของนกวจยทลง

พนทในครงน หลงจากการดาเนนกจกรรมโครงการครบทง 4 กจกรรมยอย การตดตามวเคราะหและประเมนผล

โครงการทง 4 ยอย เพอประเมนผลความสาเรจของโครงการ และทราบถงขอเสนอแนะ ปญหา อปสรรค ขอบกพรอง และแนวทางในการปรบปรงแกไข ของแตละกจกรรม เพอใชในการพฒนาการดาเนนงานโครงการใหมคณภาพและประสทธภาพ ตลอดจนการใหคาปรกษาอยางตอเนองอนจะสงผลใหชมชนพงพาตนเองไดเกดความยงยนตอไป 3.2 วธการด าเนนงาน

1. จดประชมวางแผนการดาเนนงานกจกรรมการวเคราะหและประเมนผล ปญหา อปสรรคในการดาเนนโครงการ และจดทาเครองมอในการประเมนผลโครงการ ไดแก แบบทดสอบความร แบบประเมนผล แบบสมภาษณ และการจดทาแบประเมนการปฏบตงานจรงในพนท

2. จดกจกรรมตดตามประเมนผล แจกแบบทดสอบความร แบบประเมน ตรวจการปฏบตงานจรง

32


3. จดประชม เสวนา ระหวางกลมเกษตรกร ชาวบานในชมชน ภาคเครอขาย และทมจดทาโครงการถงผลสมฤทธ ปญหา อปสรรคในการดาเนนโครงการ

4. ใชกระบวนการ Focus group เพอพฒนาโจทยวจยในพนทในการดาเนนการตอเนอง 3.3 การรวบรวมขอมล

1. ขอมลปฐมภม (Primary Data) ไดจากการรวบรวมขอมลทศกษา โดยสมภาษณเกษตรกร กลมตวอยาง

2. ขอมลทตยภม (Secondary Data)ไดจากการคนควาจากเอกสารวชาการและงานวจยตางๆ เพอประกอบการวเคราะหและวจารณผล การวเคราะหขอมล หลงจากตรวจสอบความสมบรณของแบบสมภาษณแลว กรอกขอมลลงเครองคอมพวเตอร ใชโปรแกรมสาเรจรปเพอการวจยทางสงคมศาสตร (Statistical Packages for the Social Science; SPSS) วเคราะหขอมล โดยใชสถตคารอยละ (percentage) คาเฉลย (mean) และสวนเบยงเบน มาตรฐาน (standard deviation)

อธบายผลทไดจากการวเคราะหเกยวกบขอมลพนฐานทวไป ปญหาและอปสรรค และกาหนดคะแนน สาหรบความพงพอใจประยกตตามแบบ ของลเครท (Likert Scale) โดยกาหนดคะแนนแบบ Rating Scale แบงเปน 5 ระดบ พงพอใจนอยทสด ใหคะแนนเทากบ 1 พงพอใจนอย ใหคะแนนเทากบ 2 พงพอใจปานกลาง ใหคะแนนเทากบ 3 พงพอใจมาก ใหคะแนนเทากบ 4 พงพอใจมากทสด ใหคะแนนเทากบ 5 3.4. ประชมชแจงแนวทางการจดโครงการ

กจกรรมการสรางความเขาใจ การประชมและชแจงในระหวางสมาชก คดเลอกหมบานเพอการดาเนนโครงการ และสารวจสภาพ

ชมชน เพอประมวลรปแบบวถการเลยงสตวโดยการใชหลกการเศรษฐกจพอเพยงตามแนวพระราชดาหรเปนตนแบบ และได เลอกรปแบบ การเลยงไก เนองจากเปนสตวเลยงในครวเรอนจานวนมาก และมรปแบบการเลยงทสามารถพฒนาและเรมตนใหเหนการเกดการเพมขนของรายไดในครวเรอนขนได

การประชมชแจงในพนทและการปรบปรงสภาพโรงเรอนของสมาชกในกลม เนองจากสภาพของการเลกเลยง และไมมการปรบปรงโรงเรอนมมากในชวงทราคาไกตกตาเกษตรกรบางรายเหลอการเลยงไกพนเมองไวเพยงการเลยงไกแบบหลงบาน ไมสามรถสรางรายไดสครวเรอนได กจกรรมท ไดดาเนนการในลาดบตอมา คอการปรบปรงพนธไก เนองจากจานวนไขฟกในหมบานกบการพฒนาเทคโนโลยการฟกไข ยงสามารถฟกโดยระบบธรรมชาตได จงทาการคดสายพนธและสงเสรมสายพนธไกคอลอน เพมจานวน และแนะนาวธการเลยงวธการทาวคซน ซงเปนการปรบรปแบบการผลต

33


ลงพนท จดเสวนา ชแจง ทาความเขาใจ ประชาสมพนธโครงการ ก าหนดแผนพฒนา ระบองคความรเดม องคความรและเทคโนโลยเพมเตม และจดท าแผนการด าเนนงานของกลมกจกรรมตาง ๆ

รปท 1 จดเสวนา ชแจง ทาความเขาใจในหมบาน ระบองคความรเดม

รปท 2 รปแบบการเลยงไกในทองถน

34


การศกษาขอมลพนฐานทวไปของเกษตรกรและจากการสารวจและพดคยสภาพการเลยงไกโดยทวไปในพนท มการเลยงไกในลกษณะไกชน ไกพนเมองแบบครวเรอน ไกไขจานวนเลกนอย นอกจากนมการเลยงเปด ซงเปนการเลยงแบบหลงบานเชนเดยวกบการเลยงไก การเลยงสกร เลยงแบบรายยอยเชนกน เกษตรกรในกลมทเลยงไกเปนกลมทไดคดเลอกเพอดาเนนการตอในลกษณะของการฝกอบรมและเกบขอมล

กจกรรมการสรางความเขาใจ การประชมและชแจงในระหวางสมาชก มความตองการการถายทอดในเรองตอไปน 1. การพฒนาสตรอาหารไกขน ไกพอแมพนธ 2. การดานการตลาด การแปรรป 3. การฟกไข และการกกลกไกเลก และเพมเตมหวขอของแนวทางพฒนาการเลยงไกอนทรย ผเลยงโคพนเมองในพนทมการรวมกลมกนมากกวาการเลยงสตวชนดอน เนองจากการสนบสนนการ

รวมกลมจากกรมปศสตว และความนยมในทองถน ลกษณะการเลยงแตกตางจากการเลยงไกและสกรทพบวามกจะเปนอาชพของแมบาน แตพบวาเกษตรกรผเลยงโคพนเมองสวนใหญเปน เพศชาย คดเปนรอยละ 90 เพศหญง คดเปนรอยละ 10

กจกรรมการสรางความเขาใจ การประชมและชแจงในระหวางสมาชก มความตองการการถายทอดในเรองตอไปน 1. การเสรมอาหารโคในฤดแลง 2. การเสรมแรธาตในโคพนเมอง และเพมเตมหวขอของแนวทางพฒนาการเลยงโคแบบอนทรย

3.5 กจกรรมท 1. อบรมเชงปฏบตการผลต ปศสตวปลอดภยตามหลกการผลตปศสตวอนทรย สรางแนวคดระบบเศรษฐกจแบบพอเพยงส าหรบเกษตรกร

ขนทหนง มความพอเพยง เลยงตวเองไดบนพนฐานของความประหยด ขจดการใชจาย ขนทสอง รวมพลงกนในรปกลม เพอทาการผลต การตลาด การจดการ รวมทงดาน สวสดการ การศกษา การพฒนาสงคม ฯลฯ

ขนทสาม สรางเครอขายกลมอาชพและขยายกจกรรมทางเศรษฐกจใหหลากหลาย โดยประสานความรวมมอกบภาคธรกจ ภาคองคกรพฒนาเอกชน และภาคราชการ ในดานเงนทน การตลาด การผลต การจดการ และขาวสารขอมล

ในการดาเนนงานมงสรางความสาเรจในขนท 1 และ 2 เปนหลก และเมอกลมเกษตรกรมความเขมแขงมงใหมการขยายกลมอาชพ โดยการปรบตวเปนวสาหกจชมชนตอไป

และเมอวเคราะหองคประกอบหลกของแนวคดระบบเศรษฐกจแบบพอเพยง 3 ประการ ไดแก ประการแรก เปนระบบเศรษฐกจทยดถอหลกการทวา "ตนเปนทพงแหงตน” โดยมงเนนการผลตปศ

สตวและพชผลใหเพยงพอกบความตองการบรโภคในครวเรอนเปนอนดบแรกเมอเหลอพอจากการบรโภคแลวจงคานงถงการผลตเพอการคาเปนอนดบรองลงมา ผลผลตสวนเกนทออกสตลาดกจะเปนกาไรของเกษตรกร ในสภาพการณเชนนเกษตรกรจะกลายสถานะเปนผกาหนดหรอเปนผกระทาตอตลาด แทนทวาตลาดจะเปนตว

35


กระทาหรอเปนตวกาหนดเกษตรกรดงเชนทเปนอยในขณะน และหลกใหญสาคญยง คอ การลดคาใชจาย โดยการสรางสงอปโภคบรโภคทดนของตนเอง

มครวเรอนทนาหลกการมาใชในครวเรอนอยางไดผล ครวเรอนเหลานเปนแกนนาในหมบานเพอเปนตนแบบและขยายผลรปแบบกจกรรมสครวเรอนอน ๆ ทสนใจ หลกการของการถายทอดทนามาใช คอการถายทอดทเรยกวาสาธตผล (Result demonstration ) เนองจากสามารถสงผลในชมชนไดอยางเปนรปธรรมและทาใหเกดการเปลยนแปลงของครวเรอนอน ๆ เนองจากการปรบเปลยนกรอบความคดตามหลกการผลตปศสตวตามแนวเศรษฐกจพอเพยงเนนการปฏบตโดยการปรบเปลยนตามสภาพครวเรอนและสงผลทเกษตรกรสามารถมองเหนไดจรง

รป 3 อบรมเสวนากลม ปศสตวปลอดภยตามหลกการผลตปศสตวอนทรย

รปท 3 อบรมเสวนากลม ศกษาดงานปศสตวปลอดภยตามหลกการผลตปศสตวอนทรย

36


3.6 กจกรรมท 2. การใชมลปศสตวอนทรยชวยใหครวเรอนลดรายจายจากการซอกาซหงตม ครวเรอนสาธต การคดเลอกครวเรอนททาการสาธตแกสมาชกและผสนใจอน ๆ โดยใชการสาธตวธ (method demonstration)ในระหวางการการปฏบตการตดตง และการสาธตผล (result demonstration) ซงสามารถใหขอมลแกผสนใจไดตลอดเวลา หลกในการเลอกครวเรอนสาธตจะตองยอมรบขอตกลงรวมระหวางผดาเนนโครงการและชมชนไดโดยไมมขอยกเวนใด และ ครวเรอนจะตองมความรความเขาใจเกยวกบระบบหมกแกสชวภาพเปนอยางด ตงแตการ ตดตงระบบ การใชงานระบบ การดแลรกษาระบบ การแกไขปญหาทอาจจะเกดขนไดระหวางการใชงาน ระบบ ขอมลดงกลาว จะไดมาจากการพดคย การแลกเปลยนความคดเหน

วสดอปกรณ 1. ถงพลาสตก 200 ลตร ปดฝา 1 ใบ 2. ถงพลาสตก 200 ลตร เปดฝา 1 ใบ 3. ถงพลาสตก 150 ลตร เปดฝา 1 ใบ 4. หวแกสพรอมขาตง 1 ชด 5. ขอตอ 6. ทอระบายนา 7. ทอเตมวตถดบ 1 ชด ขนตอนและวธท า ถงหมกใหเจาะชองสาหรบเตมวตถดบ โดยทอเตมมขนาด 3 นว ยาว 40 เซนตเมตร สาหรบชองนาลน

ใหเจาะบรเวณกนถงตอทอขนมาประมาณ 70 เซนตเมตร สวนถงเกบแกสใหใชถง 2 ใบ โดยใบหนงเลกกวาควาลง สวนถงอกใบใหญหงายใสนาไวเตม จากนนตอทอระหวางถงหมกกบถงเกบและตอทอจากถงเกบไปใชงาน

การเตมวสด วนท 1 - ใชมลสตวผสมนาใหเหลวพอประมาณ จานวน 50 ลตร เทใสในถงหมกทงไวประมาณ 10 - 15 วน วนท 16 - เตมนาพรอมเศษอาหาร 1 กโลกรม ใหอยในระดบทอนาลน (หรอสวนท 3 ของถงหมก) ประมาณ 24 ชวโมงจะเรมมแกสใหใชไดแลว วนท 17 และวนตอไป - เตมเศษอาหารหรอผกผลไมสบใหเปนชนเลกทสด 1 กโลกรม สมนาครงละ 1 - 2 ลตร การใชประโยชน เพอใชเปนเชอเพลงในครวเรอน - มะละกอ ผกตบชวา หนอไม กากถวเหลองจะชวยใหเกดแกสไดด (โดยทาใหมขนาดชนเลกทสด) - การเตมวสดมากหรอนอยสามารถกาหนดไดโดยสงเกตจาการเกดแกส - เมอเตมวสดแลวควรใชไมกวนเศษวสดใหผสมกบนา

37


การถายทอดเทคโนโลยและทาความเขาใจเรองแกสชวภาพ

ตดตงอปกรณการใชงาน

การเตรยมถงรบแกส หวแกสและขาตง

รปท 4 การถายทอดเทคโนโลยการกาจดของเสย การทาแกสชวภาพ

38


3.7. กจกรรมท 3 ตลาดนด/ชองทางผลผลตปศสตว ด าเนนการหารายไดจากการเลยงปศสตวในหมบาน โดย

1. ประชาสมพนธและกาหนดราคาขายลกไก แกรน และไกพอแมพนธ จาหนายผลผลตจากการแปรรปในงานเกษตรแฟร มหาวทยาลยทกษณครงท 11

2. อบรมการแปรรป ไกฝอย และกนเชยงไก ในหมบาน เพอพฒนาแนวทางการตลาด และเผยแพรความร จาหนายผลผลตจากการแปรรปในงานเกษตรแฟร มหาวทยาลยทกษณครงท 11 และสงเสรมการใชไกคอลอนในหมบานเปนเมนไกกอและ เพอจาหนายและสรางมลคาเพม ในเบองตนไดทดสอบกลมผบรโภคระหวางไกกระทงและไกคอลอน และมราคาจาหนายแตกตางกน 25 และ 30 บาท พบวาเมนไกกอและคอลอนเปนทนยมของผเทยวชมงานเกษตรแฟรครงท 11 และเปนแนวทางในการพฒนาตอไป

การประชาสมพนธชองทางการตลาดของปศสตวในหมบาน

การจาหนายไกรน

การจาหนายลกไก

รปท 5 ชองทางการตลาดในการจาหนายผลผลตจากชมชน

39


3.8. กจกรรมท 4 การจดท าบญชครวเรอน การทาบญชครวเรอน คอการรวบรวมรายการคาใชจายเพอบนทกบญช โดยอาจจดเปนกระดาษ

หรอสมดเลม (ตารางท 5) ปากกา หรอดนสอ ชาวบานหรอเกษตรกรอาจตองมการชวยบนทก ซงเปนขอจากดของเกษตรกรในการทาบญชครวเรอน การทาบญชครวเรอนสามารถทาใหรสถานการเงนของครอบครวและนาไปแกปญหาภาวะหนสนได

การจดทาบญชครวเรอน มขนตอนดงตอไปน 1. แยกประเภทของรายได และคาใชจาย แตละประเภท 2. กาหนดรหสประเภทของรายได และคาใชจาย เพอสรปประเภทของคาใชจาย 3. เรมจากยอดเงนสดยกมา หรอเงนทนตงตว แลวบวกดวยรายไดหกดวยคาใชจาย และแสดงยอด

คงเหลอไว 4. นารายการทเปนบญชประเภทเดยวกน รวมยอดเขาดวยกน แลวแยกไปสรปไวตางหาก โดย

สรปยอดตามตองการ เชน รายวน รายสปดาห รายปกษ หรอรายเดอน

ตารางท 5 ตวอยางบญชรายรบ รายจายในครวเรอน เดอน พ.ค. 2558 วนเดอนป รายการ รายรบ รายจาย คงเหลอ 30/4/58 ยอดยกมา 8,000 30/5/58 ไดรบเงนเดอน 20,000 รบเงนทาอาหารขาย 5,000 คาอาหาร 700 จายเงนลกไปโรงเรยน (80*22วน) 1,760 คานามนรถและทางดวน(100*22วน) 2,200 คาอาหาร 2,500 จายคานา 200 จายคาไฟฟา 1,300 ซอของใชในบาน 600 25,000 9,260 15,740 หมายเหต ในการบนทกบญช รายรบรายจายบางรายการทมเอกสารประกอบควรเกบเอกสารไวเปนหลกฐาน เพอการตรวจสอบในภายหลง

40


รปท 6 การแลกเปลยนเรยนรการทาบญชครวเรอน

3.8. กจกรรมท 5 การวเคราะหและ ประเมนผล

ขนตอนสดทาย เปนขนตอนการวเคราะหและประเมนผล โดยการนาขอมลของการเลยงปศสตว ตนทนการเลยงและรปแบบของการเลยงทเกษตรกรเกดการเรยนรและประยกตใชไดจรง ๆ มาทาการพดคย และแลกเปลยนสรปผลการถายทอดทนาไปใชได และประเดนของการใชแนวพระราชดารทฤษฏใหม ในการเลยงปศสตวเกดผลดตอชมชนอยางไร มประเดนการพฒนาอยางไรทเกษตรกรในพนทตองการนาเสนอ

41


บทท 4 ผลการด าเนนงานวจย

เศรษฐกจพอเพยงเปนกรอบแนวคดทชบอกหลกการ และแนวทางปฏบตของทฤษฎใหม ในขณะท แนวพระราชดารเกยวกบทฤษฎใหม หรอเกษตรทฤษฎใหม ซงเปนแนวทางการพฒนาการเกษตรอยางเปนขนตอนนน เปนตวอยางการใชหลกเศรษฐกจพอเพยงในทางปฏบต ทเปนรปธรรม เฉพาะในพนททเหมาะสม ทฤษฎใหมตามแนวพระราชดาร อาจเปรยบเทยบกบหลกเศรษฐกจพอเพยง ซงมอย 2 แบบ คอ แบบพนฐาน กบ แบบกาวหนา ไดดงนความพอเพยงในระดบบคคล และครอบครว โดยเฉพาะเกษตรกรเปนเศรษฐกจพอเพยงแบบพนฐาน ทเอามาพจารณาในกรอบของทฤษฎใหมขนตน ขนท 2 และ ขนท 3

4.1 ทฤษฎใหมขนตน ใหแบงพนทออกเปน 4 สวน ตามอตราสวน 30:30:30:10 ซงหมายถง พนทสวนทหนง ประมาณ 30% ใหขดสระเกบกกนาเพอใชเกบกกนาฝนในฤดฝน และใชเสรมการปลกพชในฤดแลง ตลอดจนการเลยงสตวและพชนาตางๆ พนทสวนทสอง ประมาณ 30% ใหปลกขาวในฤดฝนเพอใชเปนอาหารประจาวนสาหรบครอบครวใหเพยงพอตลอดป เพอตดคาใชจายและสามารถพงตนเองได พนทสวนทสาม ประมาณ 30% ใหปลกไมผล ไมยนตน พชผก พชไร พชสมนไพร ฯลฯ เพอใชเปนอาหารประจาวน หากเหลอบรโภคกนาไปจาหนาย พนทสวนทส ประมาณ 10% เปนทอยอาศย เลยงสตว ถนนหนทาง และโรงเรอนอนๆ ทฤษฎใหมขนทสอง เมอเกษตรกรเขาใจในหลกการและไดปฏบตในทดนของตนจนไดผลแลว กตองเรมขนทสอง คอใหเกษตรกรรวมพลงกนในรป กลม หรอ สหกรณ รวมแรงรวมใจกนดาเนนการในดาน

1. การผลต (พนธสตว อาหาร สขภาพสตว ฯลฯ) 2. การตลาด (การจาหนายพนธ การจาหนายเนอสตว การแปรรปผลผลต) 3. การเปนอย (การพฒนาการเปนอย ฯลฯ) 4. สวสดการ (การรวมกลมและตงกองทน หรอเงนก ) 5. การศกษา 6. สงคมและศาสนา

ทฤษฎใหมขนทสาม เมอดาเนนการผานพนขนทสองแลว เกษตรกร หรอกลมเกษตรกรกควรพฒนากาวหนาไปสขนทสามตอไป คอตดตอประสานงาน เพอจดหาทน หรอแหลงเงน เชน ธนาคาร หรอบรษท หางรานเอกชน มาชวยในการลงทนและพฒนาคณภาพชวต ทงน ทงฝายเกษตรกรและฝายธนาคาร หรอบรษทเอกชนจะไดรบประโยชนรวมกน กลาวคอ - เกษตรกรขายผลผลตไดราคาสง (ไมถกกดราคา) - ธนาคารหรอบรษทเอกชนสามารถซอผลผลตบรโภค (ซอผลผลตโดยตรงจากเกษตรกรโดยผานพอคาคนกลางนอย)

http://pirun.kps.ku.ac.th/wiki/index.php/%E0%B9%80%E0%B8%81%E0%B8%A9%E0%B8%95%E0%B8%A3%E0%B8%97%E0%B8%A4%E0%B8%A9%E0%B8%8E%E0%B8%B5%E0%B9%83%E0%B8%AB%E0%B8%A1%E0%B9%88

42


- เกษตรกรซอเครองอปโภคบรโภคไดในราคาตา เพราะรวมกนซอเปนจานวนมาก (เปนรานสหกรณราคาขายสง)

- ธนาคารหรอบรษทเอกชน จะสามารถกระจายบคลากร เพอไปดาเนนการในกจกรรมตางๆ ใหเกดผลดยงขน

การถายทอดในโครงการนจงพจารณาแนวทางของการเลยงปศสตวในชมชนตามแนวพระราชดารทฤษฏใหมในขนท 2 เนองจากการเลยงปศสตวของเกษตรกรรายยอยในชมชน เกษตรกรมกจะใชพนทในครวเรอนในระหวาง 10% ของพนทในครวเรอน และเรมตนโดยการเสรมสรางแนวคดของเศรษฐกจพอเพยง พรอมกบการสรางความเขมแขงของกจกรรมการผลตปศสตว และการตลาด การวางแผนการขบเคลอนการดาเนนงานดงแสดงใน 4.2 ทฤษฎใหมขนทสอง ใหความส าคญกบการรวมกลมของชาวบาน ดาเนนการถายทอดความรและเทคโนโลย ดาเนนการศกษาและเพมศกยภาพแกการเลยงไกในระดบครวครวเรอน โดยมการสารวจการใชแนวทางพระราชดารทฤษฏใหม การใชหลกการเศรษฐกจพอเพยงในการเลยง อบรมเชงปฏบตการการปรบปรงสภาพโรงเรอนและการวางแผนการผลตระดบครวเรอน

และการเลยงโค มการสารวจการเลยงโคและการการใชหลกการเศรษฐกจพอเพยงในการเลยง การประกอบสตรอาหารเลยงไกพนเมอง การทาแรธาตกอนสาหรบใชในโคพนเมอง

4.3 การถายทอดองคความรและเทคโนโลย เศรษฐกจเพยงพอทใหความส าคญระดบครวเรอน ดาเนนการศกษาและเพมศกยภาพแกการเลยงไกในระดบครวครวเรอน มครวเรอนททาการสารวจรายชอการเลยงไกจากจานวนผทเลยงไกหลงบานจานวน 40 ครวเรอน และตดตามผลการดาเนนการเลยงไกพนเมอง ใน 12 ครวเรอน

ผลผลต/นวกรรมในชมชน

• การเลยงสตวปลอดภย • ระบบหมกแบบไรอากาศ • ผลตภณฑปศสตวปลอดภย • การใชระบบบญชฟารม/ บญชครวเรอน

Road Map การวางแผนการใชแนวพระราชด ารทฤษฏใหมในการเลยงปศสตวในชมชน

เปาหมาย กจกรรมการผลตปศสตว การเลยงไกพนเมอง

การสงเสรมการเลยงโคพนเมอง

1. เกดการรวมกลมเพอการเรยนรเทคโนโลยการผลตทเหมาะสมโดยการรวมกลม มภมคมกนในการพงตวเองได

2. ลดรายจายในครวเรอน

3. เพมรายได

ตดตามประเมนผล

43


ครวเรอนทน าหลกการมาใชในครวเรอนอยางไดผลในระดบครวเรอน 1.นายวศรท ศรนอย สมาชกในบานจานวน 7 คน อาชพหลก เลยงสกร เลยงไก อาชพเสรม เปดรานอนเตอรเนต รบจาง

รปท 7 นายวศรท ศรนอย และแนวคดในการรวมกลม

มหลกการผลตปศสตว และตองการขยายการเลยงไกพนบานเปนไกทเลยงโดยวธอนทรยปลอดภยส

ผบรโภค และเปนการเลยงรวมกบการทาสวนครว ปลกผกพนบาน และมแนวความคดในการรวมกนจดตงสวสดการกลมใหเกดขนแกคนในชมชน

2. นายอาภรณ สวรรณฤทธ สมาชกในบานจานวน 7 คน อาชพหลก ทาสวนยาง ทานา อาชพเสรม เลยงสตว สกร ปลาดก สายพนธไกทเลยง ไกคอลอน จดเดน มกจกรรม ผสมผสานดานการเกษตร มความรความสามารถในทางชางไมในหมบาน นายอาภรณ สวรรณฤทธ มการผลตปศสตวในครวเรอนหลายรปแบบ การเลยงปลาดกเพอบรโภค

ในครวเรอน และจาหนายเมอเหลอจากการบรโภค การผลตสกรเพมรายไดในครวเรอน การผลตสกรเปนการเลยงสกร แมพนธใชการผสมเทยมเพอจาหนายลกสกร และการเลยงไกคอลอน ปลกผกเพอบรโภคเอง

44


. 3. นางสาว ส าอาง สทธชย สมาชกในบานจานวน 5 คน อาชพหลก ทาสวนยาง รบจางซกผานวม อาชพเสรม เลยงสตว สายพนธไกทเลยง ไกบาน ไกคอลอน จดเดน สามารถรบเทคโนโลยและถายทอดได เปนผทสมาชกในหมบานใหความเชอถอ และสามารถ

อทศเวลาเพอกจกรรมการรวมกลมของชมชนไดอยางเตมท

นางสาวสาอาง สทธชย มการเรมตนในการผลตปศสตวคอไกพนเมอง แตไมมระบบการจดการ จงม

การพฒนาและอบรมเพมเตมในสวนของการสรางโรงเรอนเลยงลกไก ซอมแซมรวคอกไก เพอปองกนสนขจบ

รปท 8 นายอาภรณ สวรรณฤทธ ชางไมประจาหมบาน และมกจกรรมการผลตปศสตวในครวเรอน

รปท 9 นางสาวสาอาง สทธชย และนสตมหาวทยาลยทกษณ ทรวมสรางคอกและปรบปรงโรงเรอนเลยงไก

45


กน หลกจากการพดคย ดงานแลกเปลยนเรยนร นางสาวสาอาง สทธชย ไดรบเลอกจากสมาชกใหเปนเลขานการในการจดรปแบบของกลมเลยงสตวตามแนวเศรษฐกจพอเพยง

4.นางสาวประนอม จนทรขาว สมาชกในบานจานวน 4 คน อาชพหลก ทาสวนยางและเลยงสกร อาชพเสรม ทานา เลยงไกพนเมอง เลยงปลาดก

รปท 10 นางสาวประนอม จนทรขาว การเลยงสกร และเลยงไก

รปท 11 ครอบครว นางสาวประนอมอาจารยและนสตมหาวทยาลยทกษณ พดคยแนวทางการใชเศรษฐกจพอเพยง

46


นายเคลอน จนทรขาว มการผลตปศสตวในครวเรอนหลายรปแบบ การเลยงปลาดกเพอบรโภคในครวเรอน และจาหนายเมอเหลอจากการบรโภค การผลตสกรเพมรายไดในครวเรอน การผลตสกรเปนการเลยงสกรขน การเลยงไกพนเมอง ไกพนเมองทเลยงเปนรปแบบการเลยงไกพนเมองแบบหลงบานใชบรโภคในครวเรอนเปนหลก เนองจากเปนผท ไมนยมในการซอเนอหมจากตลาดมาบรโภค จะใชการหาปลาตามธรรมชาต ปลาทเลยง และไกบานเปนอาหารในครวเรอน

5. นางสาว วรศรา ภกดจตร สมาชกในบานจานวน 4 คน อาชพหลก ทาสวนยาง อาชพเสรม ทาสวนสละ เลยงไก และ ขายเครองสาอาง สายพนธไกทเลยง ไกเถอน จดเดน เกษตรกรไมมภาวะหนสน มการใชพนทสวนยางในการผสมผสานสรางรายไดโดยการทาสวน

สละอนโด และเลยงไกเถอน และไกบาน นางสาว วรศรา ภกดจตร มการมการประกอบอาชพเสรมจากอาชพหลกในการทาสวนยางพารา

การทาสวนสละอนโดระหวางรองยาง สรางรายไดใหแกครวเรอนเปนรายไดเสรม ปละประมาณ 1 แสนบาทได และมการประกอบอาชพเสรมในการเลยงไกพนเมอง และไกเถอน ความนยมในการบรโภคไกเถอนในทองทมการตดตอขอซอโดยตรงทครวเรอน โดยนาไปบรโภคเปนอาหารของคนในชมชน ราคา 70-80 บาท/กโลกรม

รปท 12 นางสาว วรศรา ภกดจตร การเลยงไกเถอนเปนรายไดเสรมในสวนยางพารา

47


6. นายสมพศ สงคง สมาชกในบานจานวน 3 คน อาชพหลก ทาสวนยาง อาชพเสรม เลยงสตว รบจางลบมดกรดยาง จดเดน มพนทและมโรงเรอน สามารถเลยงโดยวธกงปลอยแปลงได

นายสมพศ สงคง มพนทและโรงเรอนสาหรบเลยงไก เคยไดรบไกแจกจากโครงการหมบานและเลยงไกเมอครบอายจาหนายหมด จงไมมสายพนธไกเลยงตอ ในโครงการครงนจงพดคยและสนบสนนการเลยงโดยสงเสรมในกลมการผลตไก อาย 1 เดอน ถงระยะ 1.2 กโลกรม ในสวนมงคดหลงบาน เพอศกษาตนทนและผลตอบแทน

รปท 13 นายสมพศ สงคง รปแบบการเลยงไกตนทนตาในสวนมงคด

7. นายนพศกด ขวญศร สมาชกในบานจานวน 5 คน อาชพหลก ทาสวนยาง อาชพเสรม เลยงสตว สกร ไกเนอไกไข โคเนอ จดเดน มพนทและมโรงเรอน สามารถเลยงโดยวธกงปลอยแปลงได

รปท 14 นายนพศกด ขวญศร การเลยงไกไข และการใชตฟกไข

48


นายนพศกด ขวญศร มพนทและโรงเรอนสาหรบเลยงไก มการเลยงสกร และโคพนเมอง ไกทเลยงมประเภทของไกพนเมอง ไกคอลอน ไกสามสาย และไกไข อยางไรกตามจานวนทเลยงยงเปนการเรยนในครวเรอน และใชวสดเหลอใชในครวเรอนเปนอาหารรวมกบอาหารสาเรจรปบาง

8.นางจฑามาส โสภณ สมาชกในบานจานวน 5 คน อาชพหลก ทาสวนยาง ทานา เกบคาเชาทดน อาชพเสรม เลยงสตว สายพนธไกทเลยง ไกคอลอน ไกประดหางดา ลกผสมสายเลอดไกชน จดเดน มพนทและมโรงเรอน สามารถเลยงโดยวธกงปลอยแปลงได เปนผประสานงานและถายทอด

เทคโนโลยได

รปท 15 ครอบครว นางจฑามาส โสภณ และการเลยงไกประดหางดา

19. นางหนรม ชหน สมาชกในบานจานวน 6 คน อาชพหลก ทาสวนยาง อาชพเสรม สายพนธไกทเลยง ไกคอลอน ไกพนเมองลกผสม

รปท 16 นางหนรม ชหน และโรงเรอนเลยงไก

49


จดเดน มพนทและมโรงเรอน สามารถเลยงในสวนยางได และมประสบการณการเลยงไกเปนรายไดจากสามซงเปนอาสาสมครปศสตว

10. นางสาวเครอพศ รตนพงษ สมาชกในบานจานวน 5 คน อาชพหลก ทาสวนยาง อาชพเสรม ปลกผกแบบผสมผสานและการเลยงสตว สายพนธไกทเลยง ไกไข ไกคอลอน ไกบาน จดเดน เกษตรกรมความพรอมและสามารถรบเทคโนโลยและนาไปปฏบตไดอยางมประสทธภาพ

รปท 17 นางสาวเครอพศ รตนพงค และการพฒนาการฟกไข

การเลยงไกเดมเปนการเลยงไกแบบหลงบาน เกษตรกรมความพรอมในการประกอบอาชพและนาการ

ใหความรเกยวกบการเพมผลตโดยการฟกไขดวยตฟกไขไปใชเพมในการประกอบอาชะ และสามารถสรางการผลตจาหนายลกไกแรกเกดแกสมาชกในหมบานในราคา 20 บาท/ตว และ25 บาท/ตวแกบคคลทวไป จานวนทมการเลยงไก ตอนเรมตน 10 ตว ปจจบนมแมไกและไกรนจานวน 70 ตว และสามารถเปนจดถายทอดเทคโนโลยการฟกไข การผลตไกพนเมองพนธดได

50


11. นายวทวกร ทองสง สมาชกในบานจานวน 6 คน อาชพหลก รบจางทาอาหาร คาขาย อาชพเสรม ปลกผกแบบผสมผสานและการเลยงสตว สายพนธไกทเลยง ไกไข ไกคอลอน ไกบาน จดเดน เกษตรกรมความพรอมและสามารถรบเทคโนโลยและน าไปปฏบตไดอยางมประสทธภาพ

รปท 18 นายวศวกร ทองสง และการพฒนาการเลยง การตลาดไกพนเมอง 12.นางประทม สทธชย สมาชกในบานจานวน 7 คน อาชพหลก ทาสวนยาง ทานา อาชพเสรม เลยงสตว ไก โคพนเมอง สายพนธไกทเลยง ไกคอลอน จดเดน มแนวคดในการจดการกลม เปนผเลยงสตวแบบผสมผลาน

51


รปท 19 นางประทม สทธชย การเลยงไกพนเมองในครวเรอน

การเลยงโคพนเมองในระดบครวเรอน การเลยงโคพนเมองเปนการเลยงโคทเกษตรกรมกลมเลยงโคพนเมอง ซงไดรบการสนบสนนการรวมกลมจากปศสตวอาเภอ แตรปแบบในการเลยงเปนแบบครวเรอน

ขอมลพนฐานทวไปของเกษตรกรผเลยงโคพนเมองในพนท เกษตรกรผเลยงโคพนเมองสวนใหญเปน เพศชาย คดเปนรอยละ 95 เพศหญง คดเปนรอยละ 5 อายของผเลยงโค พบวา รอยละ 34.61 มอายระหวาง 41-50 ปและระหวาง 51-60 ป รองลงมารอยละ23.07 มอายระหวาง 61-70 ปและรอยละ 26.92 มอายมากกวา 70 ป รอยละ 11 มอายนอยกวา 41 ป รอยละ 3.84 เกษตรกรผเลยงโคพนเมองสวนใหญรอยละ 89.09 ไมมสถานะภาพทางสงคม รองลงมารอยละ 7.27 เปนผใหญบานและรอยละ3.64 เปนผชวย ผใหญบาน

สมาชกในครอบครวเฉลย 3-4 คน พนทครอบครอง เฉลย 12-13 ไร สงสด 42 ไร และนอยสด 1 ไร เกษตรกรทกรายมทดนเปนของตนเอง และรอยละ 95 เลยงโคแบบผลาม รอยละ 5 เลยงโคแบบปลอยแปลงหญา จานวนโคทเลยงสงสด15 ตว และนอยทสด 1 ตว การเลยงโคพนเมองในทองถนนยมผสมดวยสายเลอดววชน มากกวาววเนอ เนองจากความนยมในทองท เพราะลกทไดหากเปนลกววชนทมลกษณะดสามารถขายไดในราคาสงกวา ทกครวเรอนมโรงเรอนสาหรบโคทเลยง โดยใชพนทในบรเวณบานสาหรบเปนทนอน และในรอบปการเกบฟางเพอใชเปนอาหารหยาบ โดยหญาสดตามธรรมชาตจะไมเพยงพออย 2 ชวง คอหนาแลง (เมษายน -พฤษภาคม) และหนาฝน (ธนวาคม)

52


รปท 20 ลกษณะการเลยงโคพนเมองในหมบาน 4.4 เศรษฐกจแบบพอเพยงใหความส าคญกบการรวมกลมของชาวบาน

กลมชาวบานหรอองคกรชาวบานจะทาหนาทเปนผดาเนนกจกรรมทางเศรษฐกจตาง ๆ ใหหลากหลาย การเกษตรแบบผสมผสาน เมอองคกรชาวบานเหลานไดรบการพฒนาใหเขมแขง และมเครอขายทกวางขวางมากขนแลว เกษตรกรทงหมดในชมชนกจะไดรบการดแลใหมรายไดเพมขน รวมทงไดรบการแกไขปญหาในทก ๆ ดาน เมอเปนเชนน เศรษฐกจโดยรวมของประเทศกจะสามารถเตบโตไปไดอยางมเสถยรภาพ ซงหมายความวาเศรษฐกจสามารถขยายตวไปพรอม ๆ กบสภาวการณดานการกระจายรายไดทดขน

จดกจกรรมการใหความรเรองการผสมอาหารสตว ถายทอดการทาแรธาตกอน สาหรบววควายแกกลมเกษตรกรทตองการพฒนาการเลยงโค การผสมอาหารไกใชในการเลยงไกพนเมอง แกกลมเกษตรกรเลยงไก และแบงการจดกจกรรมออกเปนดงน

กจกรรมททาการถายทอดในระบบกลม 1. การผสมอาหารไกพนเมอง และอาหารทางเลอกในการลดตนทน 2. การทาแรธาตกอนในโคเนอ 3. การแปรรปไกพนเมอง

53


4. การทาแกสชวภาพ 5. การทาบญชครวเรอน

การผสมอาหารไกพนเมอง ปญหาของเกษตรกรทเลยงไกทพบเจอบอย และหลกเลยงไมได นนกคอ ตนทนคาใชจายในดานของ

อาหารไก ซงเปนอกหนงปจจยหลกทตองนามาพจารณาเพอลดตนทน เนองจากอาหารเปนสวนจาเปนตอการเจรญเตบโตของสตว แตหากเราสามารถทจะลดตนทนในสวนนลงได จะชวยใหผเลยงมกาไรจากการเลยงมากยงขน อกทงงายตอการจดหาอกดวย เนองจากอาหารเหลานสามารถหาไดในทองถน และการใชอาหารแบบลดตนทน เปนแนวทางทดในการเลยงไกแบบอนทรยตอไปได วตถดบอาหารสตวทสามารถซอมาประกอบสตรอาหารสตว เบองตน (รปท 20-21) และรปแบบอาหารทใช รปท 22 อาหารทมขายในทองตลาดไกบานสามสปดาหขนไป. อกถงระบวาไกไข สปดาหท 20 ขนไป ทงสองถงขายปลกในราคา กก. ละ 20 บาท ถงแรกมโปรตน 14 % ถงท 2 มโปรตน 13 % หากตองการใชเลยงลกไกโปรตน 19 % เกษตรกรจงตองมเทคโนโลยการผสมอาหารเพอใหเกดประสทธภาพในการเลยง อยางไรกตามเกษตรกรนยมใชอาหารหมเลกเลยงลกไก (รปท 23)

วตถดบอาหารสตว ก=กากเมลดถวเหลอง ข= กากถวเหลอง ค=ขาวโพดบด

รปท 21วตถดบอาหารสตว ก=ใบกระถนปน 9.2 บาท/กก ข=ปลาปน 31 บาท/ กก ค=ตนสาค ไดจากการทาแปงสาค เปนวสดผลพลอยไดทางการเกษตร

ก ข ค

ก ข ค

54


รปท 22 ลกษณะอาหารไกพนบาน โปรตน 14 % ไกไข โปรตน 16 % ทมขายในทองตลาด

รปท 23 เกษตรกรใชอาหารหม โปรตน 20 % ในการเลยงไก

โปรตน 14 % โปรตน 16 %

55


วธการด าเนนการ 1. ถายทอดความรเรองการใชอาหาร และสตรอาหาร การกาหนดสตรอาหารใหเหมาะสมกบชวง

อายของไก 2. สารวจวตถดบทมอยในทองถน 3. สอบถามความตองการของเกษตรกร ในการใชสตรอาหาร 4. ผสมอาหารและแนะนาใหเกษตรกรไปใชเลยง

อาหารไกพนเมอง การเลยงไกพนเมองควรมการใหอาหารและการจดการดานอาหารทแตกตางกนในแตละชวงอาย

เพอใหการใชโภชนะเกดความสมดล และสงผลตอประสทธภาพการผลตทด ในไกพนเมองอาจใชวธการใหอาหารตามตารางท 6 แนะนาสตรอาหารสาหรบไกพนเมองตามชวงอาย อาย 0-6 สปดาหสตรอาหาร ตารางท 7 ไกพนเมองอาย 7-16 สปดาห ตารางท 8 สตรอาหารทใชเลยงไกพนเมองแมไกผสมพนธ ตารางท 9 กระบวนการถายทอดความรเรองการใชอาหารไกพนเมองดงแสดงในรปท 23 วตถดบอาหารสตวรปท 24

รปท 24 ถายทอดความรเรองการใชอาหาร และสตรอาหาร ไกพนเมอง ก=รานขายวสดอาหารสตว ข=กระบวนการพดสอบถามความตองการ ค=ผสมอาหาร ง=ใหความรการเลยง

ก ข

ค ง

56


ปลาปน เปลอกหอยปน ไดแคลเชยม ฟรมกซไกไข

ขาวโฟดปน กระถนปน รา อาหารทผสม

รปท 25 วตถดบอาหารสตวทหาซอไดจากรานคาในชมชน

ตารางท 6 นาหนกและการใหอาหารลกไกพนเมอง อาย 0-6 สปดาห

ทมา: กรมปศสตว, (2546)

ไกอาย นาหนกตว (กรม/ตว) อาหารทให (กรม/ตว) หมายเหต 1 สปดาห 49 7 2 สปดาห 76 11 3 สปดาห 115 21 4 สปดาห 185 30 5 สปดาห 250 32 6 สปดาห 370 33

57


ตารางท 7 ตวอยางสตรอาหารผสม (กก)ทใชเลยงไกพนเมองในระยะ0-6 สปดาห โปรตน 18 % พลงงานทใชประโยชนได 2900 Kcal/กก

ตารางท 8 ตวอยางสตรอาหารผสม (กก) ทใชเลยงไกพนเมองอาย 7-16 สปดาห โปรตน 14.7 % พลงงานทใชประโยชนได 2900-3000 Kcal/กก

สตร 1 (กก) สตร 2 (กก) ราคา/กก ขาวโพด 73 63.75 11.6 ราละเอยด 5 18 12.5 กากถวเหลอง 4 - 18 ใบกระถนปน 12.5 11 9.2 ปลาปน 55% 3 5 31 เปลอกหอย 1 0.5 2 ไดแคลเชยม 1 1 - เกลอ 0.5 0.5 4.5 พรมกซลกไก 0.25 0.25 88 สมนไพร (กรม) 180 180 รวม 100 100

สตร 1 (กก) สตร 2 (กก) ราคา/กก ขาวโพด 63.37 55.75 11.6 ราละเอยด 10.00 15 12.5 กากถวเหลอง 10.88 21 18 ใบกระถนปน 4.00 - 9.2 ปลาปน 55% 10.00 5 31 เปลอกหอย 1 0.5 2 ไดแคลเชยม - 1 - เกลอ 0.5 0.5 4.5 พรมกซลกไก 0.25 0.25 88 สมนไพร (กรม) 180 180 รวม 100 100

58


ตารางท 9 ตวอยางสตรอาหารผสม (กก) สตรอาหารทใชเลยงไกพนเมองแมไกผสมพนธ ในระยะน โปรตน 15-16. % พลงงานทใชประโยชนได 2900- Kcal/กก

สตร 1 (กก) สตร 2 (กก) สตร 3 (กก) ขาวโพด 60.5 63.5 66.06 ราละเอยด กากถวเหลอง 24 21 14.63 ถวเหลองเมด ใบกระถนปน 4 4 4 ปลาปน 55% 5 เปลอกหอย 8.5 8.5 8.5 ไดแคลเชยม 2.1 2.1 1 เกลอ 0.5 0.5 0.5 DL –เมทไธโอนน 0.1 0.1 0.06 พรมกซไกไข 0.3 0.3 0.25 สมนไพร (กรม) 180 180 180 รวม 100 100 100

เทคโนโลยการประกอบสตรอาหารสตว

ผลการตดตามผลหลงการถายทอดเทคโนโลยพบวา อาหารทใชเลยงไก สาหรบผเลยงไกพนเมอง ในทองถนชนบทจะเลยงแบบปลอย ใหไกหากนตาม

ธรรมชาต หรอใหอาหาร คอ ขาวเปลอก ปลายขาว และรา เปนหลก ขาวนอกจาก เกษตรกรสวนใหญยงนยมใชอาหารหมเลยงไก และมการแนะนาปรบแกหาเกษตรกรจะทาการผสมอาหารเองสตรอาหารทเหมาะสมใชทกระยะดงแสดงในตารางท 10 มการถายทอดสตรอาหารและวธการเลยงทเนนการเจรญเตบโต และการซอวตถดบมาผสมอาหาร และมการแนะนาใหความรจกวตถดบอาหารสตว สตรอาหารทผสมในทองถน รวมกบการเลยงไกแบบปลอยหากน ราคาในทองถนรวม 100 กก 1,805.55 บาท เฉลย 18.05 บาท อาหารไกพนเมองในทองตลาด 30 กก. ราคา 340 เฉลย 11.33 บาท ทาใหเกษตรกรยงใชอาหารไกพนเมองทซอในทองตลาดมากกวาการผสมใชเอง

59


ตารางท 10 : สตรอาหารไกพนเมอง เสรมกบวธเลยงแบบปลอย

วตถดบอาหารสตว กโลกรม ราคา (บาท/กก) ราคา (บาท) ขาวโฟดปน 60 11.6 696 ราขาว 10 12.5 125 กากถวเหลอง 10 18 180 ปลายขาว 4.2 12 50.4 ใบกระถน 4 9.2 396.8 ปลาปน 10 31 310 เปลอกหอย 1 2 2 ฟรมกซไกไข 0.5 88 44 เกลอ 0.3 4.5 1.35 รวม 100 1,805.55

อยางไรกตาม อาหารทมขายในทองตลาดไกบานอาย 3 สปดาหขนไป. ขายปลกในราคา กก. ละ 20

บาท โปรตน 13 % - 14 % หากตองการใชเลยงลกไกโปรตน 19 % เกษตรกรจงตองมเทคโนโลยการผสมอาหารเพอใหเกดประสทธภาพในการเลยง การใชวธการ สรางสตรอาหารเสรมทางเลอก

1. การเลยงหนอนเสรมโปรตน 2. การใชหยวกหมกเลยงไก ใชหยวกกลวย 3 กก กากนาตาล 1กก. เครองดม M100 1 ขวด นม

เปรยว 1 ขวด ใสถงหมก ปดไว 1 อาทตย สามารถใหไกกนไดเลย หรอวาจะผสมอาหารอยางอนรวมกได (เปนสตรอาหารทสมาชกในกลมมการทดลองใช จากการบอกตอกนมา และพบวาเกษตรสามารถใชผสมกบราเลยงไกเปนทางเลอกได )

แนวทางอน ๆ การเลยงไกพนเมองแบบลดตนทน การใหอาหาร ควรใหนอยๆ แตบอยครง เพอกระตนการอยากกนอาหาร เพราะใหเยอะไปไกจะถาย

มลใส อาหารสกปรกไมนากน การใชสตรอาหาร 1. อาหารไกแรกเกดจนถง อาย 21 วน ใชอาหารไกเลก โปรตน 19 % 2. อาหารไกรนอาย 21 วนขนไปใชอาหารไกรน โปรตน 17 % ผสมแกลบ 1:1 อาหารธรรมชาต ไดแก

- ปลวก - ฝกขาวโพด - กลวยสก - แมลงทกชนด - ขาวเปลอก - หญาออนสด - หนอนแมลงวนจากขหม - มนสาปะหลง - หยวกหมก - กากมะพราว - กากถวเหลอง - ตนกลวย - เศษอาหารจากในครว -ตนสาค

60


การถายทอดความรอาหารเสรมและการท าแรธาตกอนในโคพนเมอง เกษตรกรทเลยงโคพนเมองมปญหาการขาดอาหารคณภาพดสาหรบเลยงโค ในชวงหนาแลงบางคนไมไดสารองฟางไวอยางเพยงพอ และในชวงหนาฝนทาใหมความตองการทจะหาแหลงอาหารเสรมใหโคพนเมอง จงไดมการระดมความคดและหาทางเลอกเพอแกไขปญหาดงตอไปน

1. โมลาสหรอกากนาตาล 2. ยเรย สารผสมโมลาส-ยเรยจะสามารถนามาปอนใหไดถง 2 กก.ตอวน เพอชวยรกษาระดบโปรตนและ

พลงงาน เกษตรกรบางรายไดนาไปใชแกปญหาสขภาพโคในชวงปน ซงโคบางตวพบปยหาการเกดโรคปากเทาเปอยในพนท การเสรมจงชวยสภาพรางกายสตวได การท าอาหารกอนและเสรมแรธาต

คอการนาโมลาส-ยเรยมาผลตเปนกอนอาหารเสรม สามารถนามาใชไดงาย เหมาะสมสาหรบเกษตรกรรายยอยจะนามาใชในชวงทอาหารขาดแคลน การถายทอดเทคโนโลยดงแสดงในรปท 25

สวนผสม ใน 100 สวนประกอบดวย โมลาส 36 ยเรย 10 ซเมนต 8 ราขาว 38 เกลอแกง 1.9 แรธาต 0.1 ไดแคลเชยม 2 นา 4

วธทา 1) เตรยมอปกรณ และชงสวนผสม 2) ใสยเรย เกลอ ลงในถงกวน เตมนาเลกนอย กวนใหละลาย 3) เตมกากนาตาล กวนใหเปนเนอเดยวกน 4) โรย ผงแรธาตรวม, ผงไตรแคลเซยมฟอสเฟต กวนใหเปนเนอเดยวกน อยาใหจบตวเปนกอน ขนตอนตอไปนใหท าดวยความรวดเรวหามหยด 5.โรยผงซเมนต โรยไปกวนไป อยาใหจบเปนกอน 6.โรยผงราละเอยด โรยไป กวนไป จนเขากนด 7.เมอสวนผสมเหนยวจนใชจอบกวนไมได ใหชวยกนใชมอปน นวด จนไมมลกษณะเปนผงราสขาว

สวนผสมทดจะตองเปนเนอเดยวกนสมาเสมอ 8.รองแบบพมพตาง ๆ ดวยแผนพลาสตก 9. อดสวนผสมลงไปในแบบ ใหกดอดใหแนนจนเตม

61


10.แกะออกจากแบบ แลวแกะพลาสตกออก 11.ผงลมทงไวสก 2-3 วน

รปท 26 การถายทอดการทาแรธาตกอนสาหรบเกษตรกรทเลยงโค

การถายทอดความรอาหารเสรมและการท าแรธาตกอนในโคพนเมอง ผลการตดตามผลหลงการถายทอดเทคโนโลยพบวา การทาอาหารเสรมแรธาตกอนเกษตรกรตองมการรวมกลมเนองจากหากกลบไปทาเฉพาะครวเรอน

ตองจดเตรยมอปกรณและมขนตอนทตองออกแรงในการกวน ในขณะทซเมนตเรมแขงตวผเลยงโคพนเมองทมอายมากจงใชเทคโนโลยไดยาก

การเพมมลคาของเสยฟารมโดยใชผลตกาซชวภาพ ในธรรมชาตจะเกดการยอยสลายของเสยจากการทางานของจลนทรยทงทใชออกซเจน และไมใช

ออกซเจนอยแลว แตกระบวนการยอยสลายแบบไมใชออกซเจนหรอการหมกนน จะมกาซมเทน ซง สามารถนามาใชประโยชนเปนแหลงใหพลงงาน เพราะมคณสมบตตดไฟและใหความรอนไดด ดงนนหากอาศย การกาจดมลสตวและบาบดนาเสยของฟารมเพอการผลตกาซชวภาพสาหรบใชเปนแหลงใหพลงงานสาหรบผลตความรอน ไฟฟา การทางานของเครองกล ฯลฯ กจะเปนการเพมมลคาของเสยของฟารมและสามารถให ผลประโยชนทคมคาตอการจดการบาบดนาเสยของฟารม การผลตกาซชวภาพจากของเสยมหลายระบบหรอแบบ การเลอกใชเทคโนโลยแบบใด กตองพจารณา ใหเหมาะสมกบสภาพพนทของฟารม ปรมาณของเสยทเกดจากการผลตสตว และความสามารถในการลงทน และบางระบบกสามารถใชไดกบฟารมทกขนาด โดยอาจมการปรบอปกรณบางอยางเพมเตม

62


คดเลอกครวเรอน การอบรมเชงปฏบตการ และตดตงระบบหมกแกสชวภาพในครวเรอน ในชมชนมครวเรอนเดมทยงคงมระบบหมกแกสชวภาพในครวเรอนเปนระบบการหมกแบบถงเหลกขนาดใหญ และสามารถใชไดอยางตอเนอง โดยระบบนเรมใชประมาณในป พ.ศ. 2535 มการตดตงใน 3 ครวเรอน และมทใชไดจนถงปจจบน 1 ครวเรอน ใชการเตมขวว และกากมะพราวเพอใหเกดแกส และมการคดเลอกครวเรอนเพมเตมสาหรบการใชระบบใหม ใชการเรมตนระบบ (การเตมมลววหรอสารตงตนระบบ)

รปท 27 แกสชวภาพทใชในครวเรอนระบบเกา

รปท 28 แกสชวภาพทใชในครวเรอนตดตงระบบใหม ในครวเรอนจดสาธต การกาจดของเสยในการผลตปศสตว

ถงเกบแกส

ทอใสเศษอาหาร

สายสงแกส

63


ขนตอนการตดตงระบบไดดาเนนการในครวเรอนทคดเลอกและถายทอดใหสามารถใหคาแนะนาแกบคคลอนไดดงน

การตดตงระบบถงพลาสตก 1. การตดถงระบบ เรมจากการเลอกพนททเหมาะสม ไมไกลจากครวหรอทปรง อาหารมากเกนไป 2. เมอเลอกพนทวางระบบไดเหมาะสมแลว จงทาการประกอบถงหมกและถงเกบเขาดวยกน โดยเรม

จาก สวนของถงหมก ตดตง ทอทงกากตะกอน ทอนาลน และทอนาแกสบน สวนของ ถงเกบ ม 2 ขนาด คอ ขนาด 150 ลตร ซงประกอบดวยถงบนขนาด 150 ลตร และถงเกบลาง ขนาด 200 ลตร และขนาด 500 ลตร ซงประกอบดวยถงบนขนาด 500 ลตร และทอปน ขนาดเสนผานศนยกลางมากกวา 80 เซนตเมตร

3. ตอถงเกบและถงหมกเขาดวยกนโดยใชสายยาง ความยาวขนอยกบระยะหางระหวาง 2 ถง ละตอสายแกสจากถงเกบเขาสเตาแกส โดยใชสายแกส ตดวาลวเปดปด 1 วาลว บนถงเกบ และ 1 วาลว ทเตาแกส

4. ทาการเตมมลววสดในถงเกบ ปรมาณมลววตองอยสงกวาทอนาลน เพอใหภายในระบบ กลายเปนระบบหมกแบบไรอากาศ มลววทใชจะตองเปนมลววสด ละลายกบนาในอตราสวน 1 ตอ 1 สาหรบพนททไมมมลวว อาจจะใชมลหม หรอมลแพะเปนตวเรมระบบกได

5. เมอเตมมลววเสรจแลว วางทงไวเปนระยะเวลา 1 อาทตย ถงเกบจะลอยขน ซงแกสชวภาพท เกดขนน

การดแลรกษาระบบ 1. ควรตรวจสอบสายยางของระบบอยางสมาเสมอ ไมใหมนาตกคางอยตามสายยาง โดยเฉพาะ อยาง

ยงสายยางทเชอมตอระหวางถงหมกและถงเกบ เพราะนาทควบแนนในสายยางจะทาใหแกสไหลผานไมได ซงเมอแกสทเกดขนในถงหมก ไหลออกไมได จะเกดแรงดนขน และแรงดน ทมากเกนไป อาจทาใหถงหมกเกดการชารดได

2. ควรเทนาทงออกจากระบบเปนประจา หากระดบนาทงสงเกนไป จะทาใหเศษอาหารทเตมใน ถงหมกเขาไปอดตนทอปลอยแกสของถงหมกได และเมอมเศษอาหารเขาไปอดตน แกสจะไม สามารถไหลผานจากถงหมกไปสถงเกบได ความดนในถงหมกสงเกนไป อาจจะทาใหถงหมก เกดการชารดได

3. ควรตรวจสอบความหนดของระบบอยางสมาเสมอ โดยการใชไมกวน หากภายในระบบม ความหนดสง ใหเตมนาปลอยลงในระบบ แตถาภายในระบบ มความหนดตา ใหลดปรมาณ ของเหลว ในขณะเตมเศษอาหารในแตละวน

4. ควรตรวจสอบขอตอตางๆ อยางสมาเสมอ หากขอตอหลวม แกสชวภาพอาจรวออกได

64


การเพมมลคาของเสยฟารมโดยใชผลตกาซชวภาพ ผลการตดตามผลหลงการถายทอดเทคโนโลยพบวา 1. การใชงานแกสชวภาพสามารถใชแกสไดประมาณ 45 นาท/วน • 2. ลดคาใชจายในการซอแกส LPG 3. เขาใจวธการใชระบบหมกแกสชวภาพเปนอยางด เพราะมลกษณะคลายกบระบบแกสชวภาพ

แบบเดมทมอยในชมชน 4. เกษตรกรเรมใหความสนใจมากขน ครวเรอนทเปนตนแบบสามารถอธบายและเปนผถายทอด

เทคโนโลยดงกลาวไดด ความเหมาะสมของระบบแกสชวภาพในครวเรอนพบวา - ครวเรอนทมสมาชก 2 - 3 คน มปรมาณเศษอาหาร และความตองการใชแกสในแตละวน เหมาะสม

กบระบบหมกแบบไรอากาศ ขนาด 400 ลตร - ครวเรอนทมสมาชกมากวา 6 คน มปรมาณเศษอาหาร และความตองการใชแกสในแตละวน

เหมาะสมกบระบบหมกแบบไรอากาศ ขนาด 1,000 ลตร

การเพมมลคาของปศสตวโดยการแปรรป แนวทางการแปรรปไกพนเมอง

1. ถายทอดเทคโนโลยการแปรรปไกปลด เพมรายไดในครวเรอนแกเกษตรกร 2. ถายทอดเทคโนโลยการแปรรปไกพนเมองใหเปนเมนทสามารถจาหนายไดงาย

ทาการแปรรปไกปลด อาย 3 ปขนไปเปนเมนตาง ๆ คอ เนอไกแดดเดยว ไกฝอย ผดเผดไกบาน ไกสวรรค (รปท 27) โดยลกษณะของไกบานทนามาแปรรป เนอไกจะเหนยว และเปนเสน การสบ ฉก ทบ หรอหนฝอย สามารถชวยการเคยวไดดขน

เนอไกแดดเดยว ไกฝอย ผดเผดไกบาน

65


ไกสวรรค

รปท 29 การแปรรปไกปลด อาย 3 ปขนไป

การถายทอดเทคโนโลยการแปรรปไกพนเมองใหเปนเมนทสามารถจาหนายไดงาย ใชไกพนเมองอาย 4-6 เดอน มาทาการแปรรป ไกฝอย กนเชยงไก และไกกอและ ในหมบาน เพอพฒนาแนวทางการตลาด และเผยแพรความร จาหนายผลผลตจากการแปรรป

ไกฝอย การแปรรปไกทเลยงในครวเรอนใหเปนอาหารสขภาพ วธทาขนตอนไมยงยากสามารถทาไดโดยไมใชเครองมอมากสามารถทาไดในครวเรอนทาใหครวเรอนมอาหาร โปรตนทปลอดภยในการบรโภคไก ฝอยสามารถรบประทานกบขาวตมทเหมาะสาหรบเดก เลกผสงอายจงสมควรทจะไดรบการพฒนาเปนอาหาร สขภาพอยางตอเนอง และสามารถใชรบประทานกบขาวแช หรอขาวคลกกะป แทนหมหวาน นอกจากนนการทาไกฝอยสามารถพฒนาตอเนองเปน อาชพเสรมได การทาไกฝอย ใชเนอไกสวนอกจะดทสดไดเสนใยทสวย นม อรอย เครองปรง หลก ๆ ประกอบดวย พรกไท นาตาล เกลอ สามารถทจะดดแปลง ในหลายรปแบบเชนไกฝอยสมนไพร การถายทอดการทาไกฝอย รปท 28

สวนผสม ไกฝอย อกไกชนใหญ 6 ชน ฉกฝอย นาตาลทราย 2 ถวยตวง เกลอ 3 ชอนชาซอวขาว 2 ชอนโตะ วธทา ตมไก ใหสก แลวฉดเปนฝอย ใสเครองปรง เกลอ นาตาลทราย ซอวขาว ทอดไฟปานกลางจนเหลองกรอบ

66


การถายทอดเทคโนโลยการแปรรปไกฝอย

ลกษณะของซากไกพนเมอง

ชาแหละเนอไก

ตมและทบ ผดใหสกทวมนามน

ไกฝอย บรรจ

รปท 30 การถายทอดเทคโนโลยการแปรรปไกฝอย

67


กนเชยงไกหรอทเรยกวา"ไกเชยง" หมายถง ไสกรอกชนดหนงทาจากเนอไกและมนสตว เชน มนหมมนไก นามาบดหยาบแลวผสมเครองปรงเชน นาตาล เกลอ และสวนประกอบอนทเหมาะสมเชนเครองเทศและสมนไพร ซอว นาไปบรรจไสโดยอาจหมกกอนบรรจหรอไมกได แลวทาใหแหง (dehydration) กนเชยงไกพนเมอง เปนกนเชยงไกทเกดจากการใชไกพนเมองมาแปรรปเปนอาหารทปลอดภย สะอาด และเหมาะสาหรบครวเรอน และผทรกสขภาพตองการบรโภค รปท 29

สวนผสม กนเชยงไก ไกบด 2.25 กโลกรม ไสเทยม 2 หลอด นาตาลทรายแดง 500 กรม ผงพะโล 2 ชอนโตะ คะนอรไก 1 ชอนโตะ พรกไทยปน 2 ชอนโตะ เกลอ 5 ชอนตวง ซอวดา 1 ชอนตวง แปงขาวโพด 2 ชอนตวง นามนพช 2-3 ชอนตวง วธการท า 1. บดเนอไก 2. นาเนอเนอไกผสมกบเครองปรง นวดใหเหนยว 3. นวดใหเขากน 4. นาไปบรรจลงในใสเทยม 5. ใชเขมแทงไลอากาศออกใหหมด 6. ใชเชอกมดเปนทอนยาว 6-7 นวนาไปผงแดดจนแหงประมาณ 2-3 วน 7. นาไปทอดหรอยางใหสกกอนรบประทาน

68


การถายทอดเทคโนโลยการแปรรปกนเชยงไก

เครองปรง

เนอบดและใสเครองปรง

อดไส อบแหง

รปท 31 การถายทอดเทคโนโลยการแปรรปกนเชยงไก

69


ไกกอและ

“ไกกอและ” หรอ “ไกฆอและ” เปนอาหารมลายปกษใตและมาเลเซย เมนนเปนอาหารทชาวมสลม

แถบชายแดนใตของไทยทารบประทานกน โดยเฉพาะทปตตานจะมชอเสยงมาก บางแหงจะทาไกกอและขายค

กบขาวหลามดวย ไกกอและในภาษามลายปาตานจะอานวา "อาแยฆอและ" (Ayam Golek) คาวา “อาแย”

(Ayam) แปลวา ไก “ฆอและ” (Golek) แปลวา กลง “อาแยฆอและ” จงแปลวา ไกกลง กนาจะหมายถงการ

ยางเพราะตองคอยพลกกลบไปมา นอกจากจะใชไกทาแลว ยงสามารถใชเนอสตวอนๆ ทาได ถาใชหอยแครง

สดทา เรยกวา "กอเปาะหฆอและ" ใชปลาทา เรยกวา "อแกฆอและ" ถาใชเนอทา เรยกวา "ดาฆงฆอและ"

ไกกอและ จากไกพนเมอง เปนเมนอาหารทสงเสรมเพมรายไดแกหมบานได

สวนผสม 1. ไก 1 ตว 2. พรกแหง 6 ดอก 3. หอมแดง 13 กลบ 4. กระเทยม 4-5 กลบ 5. กะป นดหนอย 6. มะขามเปยก 7. เกลอ 8. นาตาลแวน 9. กะท 1 ถวย วธท า 1. ไกผา 4 ชน ลางนาใหสะอาด หอม, กระเทยมปอกเปลอกอยางละ 2-3 กลบ เกลอเลกนอยโขลก

ใหเขากน ทาเนอไกพกสกคร ประมาณ สก 15 นาท ผดใหเขากนกบเนอไก 2. หวกะทตงไฟพรกแหงแชนาหอมกระเทยมปอกเปลอกรวมทงขงโขลกกนใหละเอยดคลกลงใน

นากะทนาตาล ชมรสตามชอบ เคยวไปพอสมควร แลวยกลง 3. เอาไกทผดสกแลว มาราดนาแกงใหทวตวไกแลวตงบนเตาไฟ

ออนๆอกครง เมอเนอหมาด กราดนาแกงซาอก 2 ครง จนเหนวาเครองแกงจบเนอไกหนาพอสมควรแลวกเปนอนเสรจ

70


4.5 การสรางตลาดของผลผลตปศสตวในหมบาน ผลผลตปศสตวในหมบานจากการดาเนนโครงการทสามารถนาไปสรางรายไดแกเกษตรกร ไกพนเมอง สามารถจาหนายสายพนธ จาหนายลกไก และจาหนายไขไกบาน (รปท 30) และผลผลตทเกษตรกรสามารถรบการถายทอดและนาไปจาหนายไดดคอการแปรรปไกฝอย (รปท 31) โดยผลตภณฑแปรรปชนดอน มขอด และขอจากดดงแสดงในรป การสรางตลาดใหเกดขน แนวคดทางดาน “4P” อนประกอบไปดวย Price, Place, Promotion, และ Product มาจาแนกวเคราะหสาหรบการนามาใชกบผลผลตปศสตวในชมชน โดยใชผลผลตจากไกพนเมองเปนตวตงตน โดยนากรอบภาพใหญมาพจารณาใชในดงตอไปน

Price: ทฤษฎทางดานการตลาดใหความสาคญของการตงราคาสนคาทเหมาะสม ซงจะดงดดผบรโภคใหมาซอสนคาของตน และสรางกาไรใหกบผขาย ผบรโภคจะเลอกซอสนคาทตนเหนวามคณภาพสมกบราคาทตงไว

ปญหา/การสามารถ น าไปใชปฏบต ใชในการกาหนดราคาลกไกทผลตได ในชมชน โดยกาหนดเปนสองราคา ราคาสมาชกในชมชน และราคาทขายแกคนทวไป การตงราคาอยางเหมาะสมเมอเปรยบเทยบกบราคาทมอยแลวในทองตลาด ผผลตขนตนในชมชนไดนามาใชไดดในระยะตน เพราะยงไมไดเกบขอมลตนทนผลตอบแทนรวมถงคาแรง อยางไรกตามการเลยงสตวในหมบานหลายชนดเกษตรกรใชเวลาเยอะในการเลยง ซงแตกตางจากมาตรฐานฟารม อาจทาใหเมอกาหนดราคาจรงตามหลกการกาหนดราคาสนคาจะมราคาสงมาก โคพนเมอง และโคชน มการกาหนดราคา ตามความตองการของผซอและผขาย โดยปจจยทเขามาเกยวของแตกตางจากปศสตวชนดอน

Place: สถานทในการจาหนายสนคาเปนปจจยสาคญสาหรบกลยทธการตลาด ควรทจะมการนาเสนอใน

ทกๆสถานท และทกระดบเขตชนบท เขตเมอง ภายในครอบครว ภายในบรษท หรอในระดบการวางนโยบายของชาต

ปญหา/การสามารถ น าไปใชปฏบต ใชวธการสอสารการขาย ในกจกรรมของมหาวทยาลยทกษณ เพอเปนการเปดโอกาสสนคาชมชนใหเปนทรจก และเผยแพรแนวความคดสนคาตามแนวเศรษฐกจพอเพยงไดแตกตางจากสนคาแบบเดยวกน และมกจกรรมการออกรานโดยทวไป ปญหาทเกดขนคอเนอไกพนเมองเกษตรกรผลตไดนอยและไมเพยงพอในการกาหนดแผนการจาหนาย ในทกสถานททมกจกรรม จงสามารถสรางสถานทจาหนายไดในปฏทนรายป งานเกษตรประจาปมหาวทยาลยทกษณ ลกไก ใชการประชาสมพนธผานสอออนไลน และมการจาหนายในชมชน

Product: การสรางความแตกตางของตวสนคา (Differentiate Product) เปนการสรางคณคาของตว

สนคาในสายตาของผบรโภค ปญหา/การสามารถ น าไปใชปฏบต ผลผลตทไดจากชมชน มความแตกตางจากสนคาทวไปเนอจาก

ไกพนเมองยงเปนทตองการในตลาดระดบผบรโภคทตองการรสชาต คานงถงความปลอดภย และมความสามารถในการจายเพอสนคาลกษณะนไดด

71


Promotion: กลยทธการสงเสรมการขาย (Promotion Strategy) เปนกลยทธทสาคญอกกลยทธหนงในภาคการตลาด การสงเสรมการขายเปนไดทงการใหขอมลขาวสาร (Informative) และการเชอเชญ ใหลกคามาใชสนคาของตนมากขน ใชการโฆษณา การตดปายเชญชวน ในงานเกษตรประจาป มหาวทยาลยทกษณ ผลทออกมานอาจจะใหผทมาในงานเขาใจ และสอสารตอเนองไปได การสงเสรมชองทางทางการตลาดอน ๆ เชนการสนบสนนการใหความรในงานนทรรศการตาง ๆ (รปท 32)

ปญหา/การสามารถ น าไปใชปฏบต การสงเสรมการขาย สาหรบสนคาในชมชนยงไมเกด เนองจากปรมาณสนคายงนอย และจาหนายไดหมด

สนคาปศสตวในชมชน

การจาหนายสายพนธไก ไกรน จาหนายตามอาย

การจาหนายพอพนธไก จาหนายตามลกษณะ

การจาหนายสายพนธไกรน จาหนายตามอาย พอพนธไกคอลอน พทลง

ไขไกไมมเชอ ฟองละ 5-7 บาท ไขไกมเชอ 10-12 บาท

ลกไกคอลอน ราคาจาหนาย 25 บาท/สปดาหแรก

รปท 32 สนคาปศสตวในชมชน

72


สนคาปศสตวในชมชน

กนเชยงไกพนเมอง

ขอด 1. เปนสนคาทมเอกลกษณของชมชน 2. เปนสนคาคณภาพปลอดภย 3. รสชาตด

ขอจากดทตองปรบปรง 1. ตนทนสง ราคาขายทตงได 550 บาท/กก 2. เกษตรกรยงไมสามารถไปปรบใชในทางปฏบตได

ขอด 1. รสชาตด ผบรโภคชนชอบไดรบการยอมรบสง 2. เปนสนคาคณภาพปลอดภย 3. สามารถใชกระดก และเนอจากหลายสวนมาประกอบ

อาหารได ขอจากดทตองปรบปรง

1. การสนบสนนใชเกษตรกรในชมชนนาไปประกอบอาชพตองขนกบความถนดของเกษตรกรในการประกอบอาหาร รสชาต

2. พฒนาสการแปรรปทสามารถเกบรกษาได และหาเกษตรกรทมแนวคดปรบปรง

ไกกอและ

ขอด 1. วธการงาย อปกรณในครวเรอน 2. รสชาตสามารถดดแปลงไดหลากหลาย 3. ชองทางการจาหนาย ผบรโภคในพนทมความตองการ

สง ขอจากดทตองปรบปรง

1. การศกษาอายและการเกบรกษา

ไกฝอยจากไกพนเมอง

รปท 33 สนคาปศสตวแปรรปในชมชน

73


ชองทางการประชาสมพนธกจกรรมการเลยงปศสตวในชมชนตามแนวพระราชดารทฤษฏใหม

การจาหนายสายพนธไก ระยะแรกในงานเกษตรประจาป มหาวทยาลยทกษณ

รวมกจกรรมประกวดไก ในงานเกษตรประจาป

มหาวทยาลยทกษณ

ใหความรผบรโภคเรองไกพนเมองลกษณะซากทด จดประกวดประกอบอาหารไกกอและ

รปท 34 การสงเสรมการตลาด กลยทธการสงเสรมการขาย (Promotion Strategy)

4.5 รปแบบการเลยงปศสตวในชมชนตามแนวพระราชด ารทฤษฏใหม รปแบบการพฒนาการเลยงปศสตวในชมชน

เมอศกษาถงรปแบบและเทคโนโลยทเหมาะสมการเลยงปศสตวในชมชนตามแนวพระราชดารทฤษฏใหม อาจสรปไดวาการเลยงปศสตวตามแนวทฤษฏใหม ซงประกอบดวย 3 ทฤษฏใหมขนตน ขนกลางและขนกาวหนา เกษตรกรทมการเลยงปศสตวอยแลวในครวเรอนอาจไมสามารถนามาประกอบเปนอาชพเพอสรางรายได แตทกคนมองคความรและการจดการทสอดคลองกบทฤษฏใหมขนตน และเมอเกดการรวมกลมขนเปนการพฒนาสทฤษฏใหมขนกลาง หากกลมทดาเนนการเกดการพฒนาสระดบขนกาวหนา จะสามารถสงเสรมเปนรายได และเกดความยงยนขนไดอยางตอเนอง และตองมการใชหลกการของเศรษฐกจพอเพยงกากบเปนแนวทาง รปท 33 แนวทางของชมชนทดาเนนการถายทอดในการเลยงไกพนเมองของเกษตรกรนบวาอยในทฤษฏใหมขนตน และบางรายพฒนาสทฤษฏใหมกลางขน สวนการเลยงโคพนเมอง แมวาจะมการรวมกลมยงเปนการดาเนนงานอยในหลกการของทฤษฏใหมขนตน

74


รปท 35 แนวทางการดาเนนการเลยงปศสตวในชมชนตามแนวพะราชด าหรทฤษฏใหม 4.6 แนวทางการปรบเปลยนการเลยงไกพนเมองเพอเปนรายได

การพฒนาการเลยงไกพนเมองพนธ เพอการบรโภค เนองจากมรปรางปราดเปรยว กลามเนอแขงแรง ไขมนแทรกนอย มความทนทานตอโรคด หากนเกง เนอไกมรสชาตอรอย เกษตรกรควรปรบวธรการเลยงสามารถเลยงแบบขง ในโรงเรอนหรอเลยงปลอยตามธรรมชาต ควรใหวคซนปองกนโรค และถายพยาธอยางสมาเสมอ เพอใหผลผลตมากขน โดยการอนบาลลกไกควรมทกกมดชด โดยเฉพาะฤดหนาว เพราะลกไกยงเลกตองไดรบความอบอนทเพยงพอ การสงเกต หากลกไกหนาวลกไกจะนอนสมกนอาจเยอะถงทบกนตาย แตถาหากรอนลกไกจะนอนแยกกระจายกน และไมควรกกลกไกใหหนาแนนจนเกนไป

การเรมตนในการเลยง คาใชจายในการลงทนในการเลยงไก ตนทน บาท คาพอแมพนธไก จานวน 12 ตว (ตวผ 2 ตว ตวเมย 10 ตว)

3,000 บาท

คาอาหารสาเรจรป จานวน 300 ก.ก.ๆละ 15 บาท 5,400 บาท คาเวชภณฑ วคซนปองกนโรค ยาถายพยาธ ยารกษา 400 บาท

การผลตเพอใหพงพาตวเองได

-รปแบบการเลยงสตวในครวเรอน

การเลยงไกหลงบาน

การเลยงโคกระบอใชแรงงาน

การเลยงปลา

ฯลฯ

-การผลตในลกษณะนเปนการใชภม

ปญญาทองถนเปนหลก

-ไมมการลงทนดานปจจยการผลตท

สง ไมมภาวะหนสนจากการผลต

-ผลผลตทได ไมแนนอน และมกจะ

สนสดการเลยงไมมการสบทอดใน

ปจจบน

การผลตเพอพงพาตวเองได ม

แนวความคดเรองการรวมกลม

และมการจ าหนาย มกจกรรมทาง

การตลาด

-การใชเทคโนโลยทเหมาะสม

พฒนาการเลยงปศสตวตาก

กจกรรมขนท1

-รปแบบของเกษตรอนทรย ทมการ

ใชความรในการพฒนาการผลตปศ

สตว

การผลตปศสตวทมการสรางตลาด

อยางยงยน

-มการประสานงานกบหนวยงาน

ตาง ๆ และสรางเครอขายผผลต

ปศสตว เพอใหมตลาดอยาง

มนคง

-กจกรรมด าเนนการผลตและ

การตลาดอยางตอเนอง มรปแบบ

ทสามารถน าไปด าเนนการซ าได

ทฤษฏใหมขนตน

ทฤษฏใหมขนกลาง

ทฤษฏใหมขนกาวหนา

75


คาใชจายอนๆ นา ไฟฟา อปกรณตางๆ 500 บาท รวมคาใชจาย 9,300 บาท ผลตอบแทน คาไกรน จานวน 300 ตวๆละ 120 บาท 36,000 บาท คามลไก จานวน 10 กระสอบๆละ 35 บาท 350 บาท รวมรายได 36,350 บาท ตนทนในการสรางโรงเรอนขาด 4 x 8 เมตร 1. สงกะส 4,000 บาท 2. ตะป 200บาท 3. ตาขาย 1,500บาท 4. ระบบนา,ไฟ 2,000 บาท คาโรงเรอน ไมรวมแรงงาน 7,700 บาท

พนทโรงเรอนส าหรบเลยงไก ควรมการสรางโรงเรอนทเพยงพอในการเลยงกบจานวนของไก

ขนาดพนทสาหรบเลยงไกทเหมาะสม โดยพนท 1 ตารางเมตร สามรถเลยงไกได 15 ตว โรงเรอนขนาด 4 X 8 เมตร สามารถเลยงไกได 500 ตว

อปกรณทตองใชใหเพยงพอ

1. ใชกลองกระดาษหยอนหลอดไฟ ขนาด 60 W 2. นา 1 ถงตอไก 50 ตว 3. อาหาร 1 ถง ตอไก 25 ตว

76


บทท 5 สรปผลการด าเนนงาน โครงการวจยชนนเปนการถายทอดและบรณาการองคความรหลายดานเพอนามาใชเกยวกบการเลยง

ปศสตวตามแนวพระราชดารทฤษฏใหม โดยมเปาหมายเพอสรางความรความเขาใจใหกบเกษตรกรในชมชนเรองการผลตปศสตวอนทรย และแนวทางในการลดตนทนการผลต การอนรกษสายพนธสตวพนเมอง ตามแนวทางปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ถายทอดเทคโนโลยเพอใหเกษตรกรและคนในชมชนกาหนดกจกรรมผลตสตวในครวเรอนของตนเองไดอยางเหมาะสม โดยสามารถมอาหารโปรตนบรโภคในครวเรอน และชมชน ทสามารถพงตนเองได มการจดทา บญชครวเรอนเปนการสรางอาชพและรายไดอยางยงยนใหกบเกษตรกรทผลตปศสตวอนทรย หากเกษตรกรสามารถผลตไดอยางเพยงพอ มแนวทางวางแผนการผลต แปรรป จาหนาย การตลาด สรางมลคาเพมใหกบสนคาปศสตวเปนการลดรายจาย สรางรายไดและเปนชมชนตนแบบดาน เกษตรกรรมทเปนมตรกบสงแวดลอมตามวถพอเพยง ในการเรมตนการดาเนนโครงการเกษตรกรมการเลยงปศสตวอยในพนทแลว และสามารถเขาสรปแบบการการเลยงปศสตวตามแนวพระราชดาร ทฤษฏใหมขนตน และเมอมการถายทอดความร เทคโนโลยตาง ๆ การเลยงปศสตวเพอใหเขาสมาตรฐานการเลยงสตวแบบอนทรย การจดการของเสย การทาบญชครวเรอน และการรวมกลม ตลอดจนการเรมตนสรางการตลาด

การผลตปศสตวคอการเลยงไกพนเมองเปนปศสตวทสามารถพฒนาแนวทางการเลยงใหกาวหนาสทฤษฏใหมขนกลางได หากเกษตรกรมการเพมการผลต และมการรวมกลมใหเขมแขง มากขน ครวเรอนทจะพฒนาเขาสการผลตทสรางรายได ในการเลยงไกพนเมองสามารถเลอกรปแบบการผลต โดยเลยงไกพอแมพนธเพอผลตลกขาย หรอเลยงไกรนเพอขนขาย จะทาใหสามารถเรมตนไดด หรอสามารถดาเนนการทงรระบบการผลตลกและขนเองกได

สวนการเลยงโคพนเมองมรปแบบทสามารถจดอยใน ทฤษฏใหมขนตน การพฒนาการเลยงโคพนเมองเปนการเลยงเพาะขยายสายพนธโคชน การลงทนในปจจยการผลตนอย แตอาจตองมการศกษาเรองการใชแรงงานในการเลยงเพอใหมความเหมาะสม

ปญหาและอปสรรคในการดาเนนงาน ตองสรางความรความเขาใจแกชมชนทดาเนนการอยางเปนระบบและใชระยะเวลาพอสมควร การใชการบนทกและการคดบญชครวเรอนสาหรบเกษตรกรตองหาวธรการทดขน เชนการมสวนชวยในการบนทกแบบกลม หรอสมาชกในครอบครวมสวนชวยในการจดบณทก เพอทจะพฒนากระบวนการใหดยงขน

77


เอกสารอางอง กรมสงเสรมการเกษตร: เศรษฐกจพอเพยงภาคการเกษตร. 2550. กรมสงเสรมการเกษตร. กรมประมง: การเลยงปลาแบบผสมผสาน. 2545. โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทยจากด. กระทรวงเกษตรและสหกรณ: คมอประกอบการเรยนรของเกษตรกรโครงการศนยเรยนรเศรษฐกจพอเพยง.

ชมชน ป 2551. 2551. โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย. กรมสงเสรมการเกษตร. 2537. ทางเลอกการผลตทางการเกษตรโครงการปรบโครงสรางและระบบการผลต.

การเกษตร. โรงพมพสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย. สานกสงเสรมและพฒนาการเกษตร. 2546. เขตท 6. เชยงใหม. คมอวชาการเกษตร. 2546. โรงพมพนนท

พนธ ปรชญาชถงแนวทางการดารงชวต. 2550 (พมพครงท 2). สานกงาน กปร. ทฤษฎใหมชวตพอเพยง. 2550 (พมพครงท 2). สานกงาน กปร. กรมปศสตว, 2546. พนธไกพนเมอง. (ระบบออนไลน). แหลงขอมล: http://www.dld.go.th/ biodiversity/

(25 สงหาคม 2555) กรมปศสตว สานกพฒนาพนธสตว กลมวจยและพฒนาสตวปก. (2547). เทคนคการเลยงไกไขให ประสบผลสา

เรจ. สบคนเมอ 8 มนาคม (2558). จากhttp://www.dld.go.th/breeding/poultry/index.php?limitstart=32

กรมปศสตว. ม.ป.ป. ไกคอลอน. สบคนเมอวนท 11 พฤศจกายน 2558, จาก http://www.dld.go.th/region8/Web/Other/kroi.html.

กรมปศสตว สานกพฒนาพนธสตว กลมวจยและพฒนาสตวปก. (2554). เทคนคการเลยงไกไขให ประสบผลสาเรจ. สบคนเมอ 8 มนาคม (2558). จาก http://www.dld.go.th/breeding/poultry/index.php?limitstart=32

จนทรา กญชร ณ อยธยา และ อาคม สงขวรานนท (2536). พยาธภายในของทาทางเดนอาหารทพบ ในไก พนเมองโตเตมวย ในเขตภาคตะวนออกเฉยงเหนอของประเทศไทย วทยาสารเกษตรศาสตร ปท 27 ฉบบท 3 หนา 324-329

จานง วสทธแพทย (2527). คมอปฏบตการสตวทวไป. ภาควชาชววทยาคณะวทยาศาสตรและ เทคโนโลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ วทยาเขตมหาสารคาม กรงเทพมหานคร

เชดชย รตนเศรษฐกล, มาณวกา กรโกวท และ พรทพย ศรวรรณ (2524). โรคของไกพนเมองในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ การประชมวชาการสตวแพทย ครงท 8 สตวแพทยสมาคมแหงประเทศไทย (1-2 ต.ค.2534)

ไชยา อยสงเนน (2544). การเลยงไกไข. พมพครงท 5. สานกพมพฐานเกษตรกรรม จงหวดนนทบร นรนาม. 2538. ไกพนเมอง. สตวเศรษฐกจ. 13 (272) : 53-55. ปฐม เลาหะเกษตร (2540). การเลยงสตวปก. พมพครงท 3. ภาควชาเทคโนโลยการผลตสตว คณะ

เทคโนโลยการเกษตร สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง. สานกพมพรวเขยว. มาโนช ชทบทม (2553). สมาคมผลยงไกไข. สบคนเมอ 25 พฤษภาคม 2558, จาก

http://archive.voicetv.co.th/ content/16240

78


มหาวทยาลยเกษตรศาสตร มปป. สบคนเมอ 25 พฤษภาคม 2558, จาก ทมา : http://pirun.kps.ku.ac.th/~b5026126/Untitled-3.html

บวรศกด หสดน ณ อยธยา. 2545. คมอการเลยงไกพนเมอง. หางหนสวนจากด เพชรกะรต สตวดโอ. กรงเทพมหานคร.

ประภากร ธาราฉาย. 2537. การเลยงและการจดการไกกระทง. เอกสารประกอบการสอนวชาการผลตสตวปก คณะ สตวศาสตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยแมโจ เชยงใหม.

สจนต สมารกษ. 2532. สรรวทยาการสบพนธของสตวปก ภาควชาสตว คณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน จ.ขอนแกน.

ไสว นามคณ, ทว อบอน และ อานวย เลยวธารากล. 2544. การทานายผลผลตไขทงหมดจากการใหไขแตละเดอนของ ไก โรดไอแลนดแดง. วารสารวชาการปศสตวเขต 5. 3 (3):11–19.

แสงธฌา แสงดาวเรอง; สชน ตงทววพฒน; บญลอม ชวะอสระกล; เบญจวรรณ ศรศรสวสด; สมควร ปญญาวร; ผานฟา ณ เชยงใหม 2546. ใน เรองเตมการประชมทางวชาการของมหาวทยาลยเกษตรศาสตร ครงท 43 : สาขาสตว สาขาอตสาหกรรมเกษตร. กรงเทพฯ, หนา 314-322 (684 หนา

อภชย รตนวราหะ. 2544 ตนเปนทพงแหงตนเทานน ทจะทาใหทานเลยงไกชนสาเรจ. เทคโนโลยชาวบาน. 15 พ.ค. 2544, 13(263) หนา 61

อนชา แสงโสภณ. 2544. การฟกไขและการจดการโรงฟก. ภาควชาเทคโนโลยการผลตสตว คณะ เทคโนโลยการเกษตร สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง ,กรงเทพมหา- นคร. 177 น

อจฉรตน สวรรณภกด. 2544. การเลยงไกพนเมองพนธคอลอนพทลง. วารสารสตวบก. ปท 9 ฉ. 103 : 96-97. อาวธ ตนโช. 2539. การฟกไขและการจดการโรงฟก. ภาควชาเทคโนโลยการผลตสตว คณะ

เทคโนโลยการเกษตร สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง , กรงเทพมหานคร. 204 น

Meijerhof, R. 2006a. Seeing through the hatch window. [Online] Available : http:www.poultry site.com/articles/730/seeing-though-the-hatch-window. 28/02/2014.

Meijerhof, R. 2006b. A Balance Act : managing heat loss to maximize incubation performance. [Online] Available : http:www.thepoultrysite.com/articles/579/abalancing-act-managing- Heat-loss-to-maximize-incubator-performance. 28/02/2014

North, M.O. 1984. Commercial chicken production manual. 3rd ed. AVI Publishing Company, Inc. Westport, Connecticut. USA.

Smith, J.R., 2009. Hatching Quality Chicks. [Online] Available : http://www.thepoultrysite.com /articles/1515hatching-quality-chick. 28/02/2011 Tullet, S.G., 1991. Avian Incubator, Poultry Science Symposium 22nd ., Butterworth Heinemann. Ltd., London. 349 p.

Blesbois E and M. Reviers. 1992. Effect of different fraction of seminal plasma on the fertilizing ability on flow spermatozoa . Asian. J. Androl . 7(1): 86-92.

Christensen, V.L. 1995. Diluent, dilution and storage of poultry semen for six hours. Pages 90-106 in:Proceedings: First International Symposium on the Artificial Insemination of Poultry Science. M. R. Bakst and G. J. Wishart, (eds.) Poultry Science Association, Savoy, IL

http://pirun.kps.ku.ac.th/~b5026126/Untitled-3.html

http://www.thepoultrysite.com/

79


Donoghue, A.M., and Wishart, G.J., 2000. Storae of Poultry semen. Animal Reproduction. (62),: 213-232. www.dld.go.th/service/layer/manage.html

http://www.dld.go.th/service/layer/manage.html

การเลี้ยงปศุสัตว์ในชุมชน ตาม ... ·...

Documents