นางสาวศศิมุกด์ โชคชัย...1.2...

การแปลความหมายขอมลธรณฟสกสทางอากาศในพนท

ทางดานตะวนออกของจงหวดเลย เพอใชในการศกษาทางดานธรณวทยา

นางสาวศศมกด โชคชย

รายงานนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรวทยาศาสตรบณฑต

ภาควชาธรณวทยา จฬาลงกรณมหาวทยาลย

ปการศกษา 2555

AIRBORNE GEOPHYSICAL INTERPRETATION OF EASTERN PART OF

CHANGWAT LOEI FOR GEOLOGICAL INVESTIGATION

MISS SASIMOOK CHOKCHAI

A REPORT IN PARTIAL FULFILLMENT OF THE REQUIREMENTS

FOR THE DEGREE OF THE BACHERLOR OF SCIENCE

DEPARTMENT OF GEOLOGY, CHULALONGKORN UNIVERSITY

ACADEMIC YEAR 2012

วนทสง ......./...../.....

วนทอนมต ......./...../.....

...................................................

(รศ.ดร.ปญญา จารศร)

อาจารยทปรกษา

ง

การแปลความหมายขอมลธรณฟสกสทางอากาศในพนททางดานตะวนออกของจงหวด

เลยเพอใชในการศกษาทางดานธรณวทยา

นางสาวศศมกด โชคชย * และ อาจารยทปรกษา รศ. ดร.ปญญา จารศร

ทปรกษารวม คณวระ กาหลง

ภาควชาธรณวทยา คณะวทยาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

โทรศพท: 089 - 4056261, อเมลล: [email protected]

บทคดยอ

พนททางตะวนออกของจงหวดเลยไดถกเลอกเพอแปลความหมายขอมลความเขม

สนามแมเหลกอยางละเอยด โดยมวตถประสงคเพอศกษาลกษณะธรณวทยา และประยกตผล

ขอมลในการสารวจหาแหลงแร ในการศกษานไดใชวธเพมประสทธภาพขอมล 4 ชนด ไดแก

Reduction to the pole, Derivatives, Analytical signal และ Upward continuation

ผลการศกษาสามารถจาแนกคาสนามแมเหลกในพนทวจย ออกเปน 9 หนวยแมเหลก

จากการเพมประสทธภาพขอมลแบบตางๆ ไดแก หนวยแมเหลก A-1 , หนวยแมเหลก A-2 , หนวย

แมเหลก B-1 , หนวยแมเหลก B-2 , หนวยแมเหลก B-3 , หนวยแมเหลก C-1 , หนวยแมเหลก C-2

, หนวยแมเหลก D-1 และ หนวยแมเหลก D-2 ตามลกษณะความเขมทปรากฏ โดยคาผดปกตของ

สนามแมเหลกปรากฏชดเจนในหนวย B-1 และขอมลความเขมสนามแมเหลกแบบ Second

Vertical Derivative แสดงลกษณะความผดปกตอยางชดเจน กวาการเพมประสทธภาพขอมลทก

ชนด นอกจากน ในการแปลความหมายขอมลธรณฟสกสเพอใหไดมาซงแนวเสนโครงสราง

(Lineament) พบแนวเสนโครงสรางหลกจานวน 4 แนว ไดแก แนวเสนโครงสรางทวางตวในทศ E -

W , NNW – SSE , NE – SW , NW – SE โดยมความยาวตงแน 6 กโลเมตร ไปจนถง 66 กโลเมตร

ซงขอมลความเขมสนามแมเหลกแบบ Analytical signal สามารถแสดงลกษณะแนวเสนโครงสราง

ทชดเจนกวาการเพมประสทธภาพขอมลทกชนด

เมอนาผลการศกษามาเปรยบเทยบกบขอมลธรณวทยาของพนท รวมทงขอมลแหลงแรท

พบ สามารถตความไดวา intrusive rock ทถกปดทบ และใหคาความเขมสนามแมเหลกเปนคา

บวก-ลบ นนเปนหนอคนระดบลก (deep-seated igneous rock)

คาสาคญ : หนวยแมเหลก , การเพม ประสทธภาพขอมล , หนอคนระดบลก

จ

AIRBORNE GEOPHYSICAL INTERPRETATION OF EASTERN PART OF CHANGWAT

LOEI FOR GEOLOGICAL INVESTIGATION

Sasimook Chokchai * and Assoc. Prof. Dr. Punya Charusiri

Co-advisor Weera Galong

Department of Geology, Faulty of Science, Chulalongkorn University;

Tel: 089-405-6261, E-mail: [email protected]

Abstract

Airborne geophysical interpretation were used on the eastern region of

Changwat Leoi. By using this method, the understandings in both (1) the geology of the

study area and (2) the application for mineral exploration from the interpreted data are

the main purposes of this project. In this study, we used 4 different ways of

enhancement which are (1) Reduction to the pole, (2) Derivatives, (3) Analytical signal,

and (4) Upward continuation.

From the results, the patterns of magnetic intensity of the study area were classified

into 9 magnetic units: A-1 , A-2, B-1, B-2, B-3, C-1, C-2, D-1 and D-2. The unit which has

the highest magnetic intensity is B-1. The method which gives the most obvious

magnetic anomaly is Second Vertical Derivation. Moreover, from the geophysical data, 4

lineaments were interpreted which are E-W, NNW-SSE, NE-SW, and NW-SE trending.

The length of lineaments is from 6 kilometers up to 66 kilometers. The method

which gives the most obvious lineaments is Analytical signal.

By comparing the results to the geology and the mineral deposits of the study area,

the covered intrusive rock which gives positive – negative of magnetic intensity that is a

deep-seated igneous rock.

Keywords : Magnetic unit , Enhancement , Deep-seated igneous rock

ฉ

กตตกรรมประกาศ

ขอขอบพระคณอาจารยทปรกษา รศ .ดร .ปญญา จารศร และอาจารยทปรกษารวม

อาจารยวระ กาหลง ทกรณาสละเวลาอนมคาเพอใหความร คาแนะนา คาตชม รวมทงใหโอกาสใน

การทางานวจยน

ขอขอบพระคณคณาจารยภาควชาธรณวทยา คณะวทยาศาสตร จฬาลงกรณ

มหาวทยาลยทกทานทไดสงสอนอบรมความร ตลอดจนคาแนะนา คาปรกษา

ขอขอบคณเพอนๆGEO’53 ทกคน ทใหกาลงใจทาใหมผลตอการทาวจยครงน โดยเฉพาะ

นางสาวกนกวรรณ ศรวงษา นางสาวนานนท ทอง ปญจา นายชานวทย ชยจนทร นายมนวรรธณ

กมลศลป และนายรณกฤษฎ รตนศรอาไพพนธ ทใหและคอยชวยเหลอในการทารายงานการวจย

ครงน

ขอขอบคณพนว และพหนย ทสละเวลาชวยสอน และแนะนาในการใชโปรแกรม Arc GIS

เปนยางด

ทายทสดขอขอบคณเพอนรวมสายปญญา นดดา เกง และไมค สาหรบทกความชวยเหลอ

และปรารถนาดทมใหกนเสมอมา

สารบญ

หนา

บทคดยอภาษาไทย ง

บทคดยอภาษาองกฤษ จ

กตตกรรมประกาศ ฉ

สารบญ 1

สารบญรปภาพ 3

บทท 1 บทนา 7

1.1 ทมาและความสาคญ 7

1.2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ 8

1.3 พนทวจย 10

1.4 วตถประสงค 10

1.5 ขอบเขตของงานวจย 10

1.6 ผลทคาดวาจะไดรบ 11

บทท 2 วธการดาเนนงานวจย 12

2.1 รวบรวมขอมลและศกษางานวจยทเกยวของ 12

2.2 วธการไดมาซงขอมลทใชในการแปลผลขอมล 12

2.3 รวบรวมและวเคราะหขอมลทไดจากการแปลผล 24

2.4 อภปรายและสรปงานวจย 24

บทท 3 ผลการทดลอง 25

3.1 ผลจากการแบงหนวยแมเหลก (Magnetic domain) 25

3.2 ผลจากการแปลความหมายแนวเสนโครงสราง (Lineament) 39

3.3 ผลจากการแปลความหมายขอมลความเขม 48

สนามแมเหลกแบบ Residual magnetic

บทท 4 อภปรายผล 51

4.1 เปรยบเทยบการแบงหนวยแมเหลก (Magnetic domain) 51

กบแผนทธรณวทยา (Geologic map)

2

หนา

4.2 เปรยบเทยบการแบงหนวยแมเหลก (Magnetic domain) แนวเสนโครงสราง 54

(Lineament) และแผนทธรณวทยา (Geologic map) กบแหลงแรทพบ

4.3 เปรยบเทยบแนวเสนโครงสรางทไดจากขอมลความเขมสนามแมเหลกแบบ 61

Residual magnetic ขอมลบรเวณทแสดงลกษณะของ anomalous

zone ขอมลธรณวทยา และขอมลแหลงแรทพบ

บทท 5 สรปผลการวจย 63

เอกสารอางอง 64

3

สารบญรปภาพ

หนา

รปท 1.1 แนวรอยเลอนยอนมมตา (thrust fault) 9

รปท 1.2 แหลงแรทองคาและทองแดงทางดานตะวนออกของจงหวดเลย 9

รปท 1.3 แผนทขอบเขตพนทวจย บรเวณทางดานตะวนออกของจงหวดเลย 10

รป 2.1 แผนทพนทตะวนออกของจงหวดเลยหลงการเพมประสทธภาพขอมล 13

โดยวธ Residuals

รปท 2.2 ตวอยางการแปลงขอมลสนามแมเหลกไปทเสนศนยสตรแมเหลกโลก 14

(A) จากขอมลความเขมสนามแมเหลกรวม

(B) บรเวณแนวรอยเลอนประเทศออสเตรย


โดยวธ Reduction to the pole

รปท 2.4 การรบกวนกนของคาผดปกตทเกดจากวตถแมเหลก ทอยบรเวณใกลเคยงกน 16

(Paterson et al., 1988)

รปท 2.5 เปรยบเทยบคาความผดปกตทเกดจากวตถแมเหลก ไดแก คาความเขม 17

สนามแมเหลก first order derivative และ second order derivative


รป 2.6 แผนทพนทตะวนออกของจงหวดเลยหลงการเพมประสทธภาพขอมลโดยวธ 18

First Vertical Derivative

รปท 2.7 แผนทพนทตะวนออกของจงหวดเลยหลงการเพมประสทธภาพ 19

ขอมลโดยวธ Second Vertical Derivative

รป 2.8 ภาพตดขวางแสดงลกษณะคาความผดปกตทเกดจากการ 20

เพมประสทธภาพขอมลแบบ upward continuation (Paterson et al., 1988)


โดยวธ Upward continuation

รปท 2.10 แผนทพนทตะวนออกของจงหวดเลยหลงการเพมประสทธภาพขอมล 23

โดยวธ Analytical signal

4

หนา

รปท 3.1 แผนทพนทตะวนออกของจงหวดเลยแสดงหนวยแมเหลก (Magnetic domain) 32

ทงหมด 4 มณฑลทไดจากการแปลความหมายขอมลธรณฟสกสทางอากาศ

หลงการเพมประสทธภาพขอมลโดยวธ Residuals



หลงการเพมประสทธภาพขอมลโดยวธ Reduction to the pole



หลงการเพมประสทธภาพขอมลโดยวธ First Vertical Derivative



หลงการเพมประสทธภาพขอมลโดยวธ Second Vertical Derivative



หลงการเพมประสทธภาพขอมลโดยวธ Analytical signal



หลงการเพมประสทธภาพขอมลโดยวธ Upward continuation


ทงหมด 4 มณฑล ทไดจากการแปลความหมายขอมลธรณฟสกสทางอากาศ

หลงการเพม ประสทธภาพขอมลโดยวธตางๆ

รปท 3.8 แผนทพนทตะวนออกของจงหวดเลยแสดงแนวเสนโครงสราง (Lineament) 41

ทงหมดทไดจากการแปลความหมายขอมลธรณฟสกสทางอากาศ หลงการ

เพมประสทธภาพขอมลโดยวธ Residuals



เพมประสทธภาพขอมลโดยวธ Reduction to the pole

5

หนา



เพมประสทธภาพขอมลโดยวธ First Vertical Derivative



เพมประสทธภาพขอมลโดยวธ Second Vertical Derivative



เพมประสทธภาพขอมลโดยวธ Analytical signal



เพมประสทธภาพขอมลโดยวธ Upward continuation



เพมประสทธภาพขอมลโดยวธตางๆ

รปท 3.15 แผนทพนทตะวนออกของจงหวดเลยแสดง anomalous zone ทไดจากการแปล 49

ความหมายขอมลธรณฟสกสทางอากาศหลงการเพมประสทธภาพขอมลดวยวธ

Residuals พบวามความสมพนธกบ หนวยแมเหลก


ความหมายขอมลธรณฟสกสทางอากาศ หลงการเพมประสทธภาพขอมลดวยวธ

Residuals พบวามความสมพนธกบแนวเสนโครงสราง


ทซอนทบกบแผนทธรณวทยา (Geologic map) ทาใหไดความสมพนธระหวาง

การแบงหนวยแมเหลกกบชดหนตางๆ (ดคาอธบายในเนอหา)

6

หนา


ทซอนทบกบแผนทธรณวทยา (Geologic map) ทาใหไดความสมพนธ

ระหวางการเกดแรทองคา (Au) ทอยบรเวณ Boundary C1 มากกวา B1


ทซอนทบกบแผนทธรณวทยา (Geologic map) ทาใหไดความสมพนธระหวาง

การเกดแรแมงกานส (Mn) กบหนตะกอนทะเลนาลก (Deep sea sediment)

รปท 4.4 แผนทพนทตะวนออกของจงหวดเลยแสดงแรแบรไรต (Ba) ทซอนทบกบแนวเสน 58

โครงสราง (Lineament) ทงหมดทไดจากการแปลความหมายขอมลธรณฟสกสทาง

อากาศ แสดงถง ความสมพนธของการเกดแรบรเวณแนวรอยเลอน และบรเวณ

จดตดรอยเลอน (Cross-cut mineral)

รปท 4.5 แผนทพนทตะวนออกของจงหวดเลยแสดงแรตะกว (Pb) ทซอนทบกบแนวเสน 59


อากาศ แสดงถงความสมพนธของการเกดแรบรเวณแนวรอยเลอน

และบรเวณจดตดรอยเลอน (Cross-cut mineral)



Residuals ซงสมพนธกบการเกดแหลงแรเหลก (Fe)



Residuals ซอนทบกบแผนทธรณวทยา พบวามความสมพนธตามแนวเสน

โครงสรางและหนวยแมเหลก

7

บทท 1

บทนา (Introduction)

1.1 ทมาและความสาคญ

จากการสารวจธรณฟสกสทางอากาศทวประเทศ ทไดดาเนนการภายใตโครงการพฒนา

ทรพยากรธรณวทยา กรมทรพยากรธรณ ในระหวางป พ .ศ. 2527- 2532 โดยไดทาการวาจางให

บรษท Kenting Earth Sciences International Limited จากประเทศแคนาดา ทาการบนสารวจ

ธรณฟสกสทวประเทศ ทาใหไดมาซงขอมลธรณฟสกสทางอากาศครอบคลมพนททวประเทศ

(ยกเวนบรเวณใกลชายแดนระหวางประเทศ ซงประกอบดวยขอมลความเขมสนามแมเหลกโลก

ชอมลความเขมกมมนตรงส (รงสแกมมา) ซงการสารวจธรณฟสกส เปนการประยกตใชทฤษฏทาง

ฟสกสเพอทใชในการศกษามวลวตถซงอยภายใตสงทถกปกคลมใตผวดน ซงสามารถทาการ

สารวจโดยใชเครองมอวดชนดความไวสงไดทงบนบก ในทะเล และบนอากาศ โดยอาศยคณสมบต

ทางฟสกสทตางกนจากสภาพแวดลอม และเปนอกวธหนงทจะใชในการการศกษาโครงสรางของ

โลกไปจนถงการสารวจเปนพนทเฉพาะ บรเวณเปลอกโลกสวนบน เพอนาขอมลทไดมาประยกตใช

ในดานอนๆ เชน การศกษาธรณวทยา การศกษาธรณวทยาโครงสราง ตลอดจนใชเปนแนวทางใน

การสารวจหาแหลงแร เปนตน พนทเลยตงอยบรเวณทางดานตะวนออกเฉยงเหนอของประเทศไทย ซงจากขอมล

ทรพยากรแหลงแรของประเทศไทย พบวาเปนบรเวณทมศกยาภาพแหลงแรสง และเปนพนทใช

ขอมลการสารวจธรณฟสกสทางอากาศดานการสารวจสนามแมเหลกและการสารวจ

สนามแมเหลกไฟฟา ในการสารวจหาแหลงแร (Galong et al., 1999) ซงจากขอมลแหลงแรทพบ

ในพนท แลยพบวามการสะสมตวของแหลงแรบรเวณทางดานตะวนตกของพนทเปนสวนใหญ

ไดแก ทองคา เหลก แมงกานส ตะกว ทองแดง และแบไรท นอกจากนจาก ขอมลธรณฟสกส

สามารถแบงพนทออกไดเปน 3 พนท ไดแก พนทตะวนออก พนทตอนกลางและพนทตะวนตก โดย

อาศยความแตกตางของคาความเขมสนามแมเหลก ซงพนททงสามถกแบงโดยรอยเลอนยอนกลบ

มมตา (thrust fault) (Neawsuparp, 2005) พนทนจงเปนบรเวณทมควา มนาสนใจในการนา

ขอมลการสารวจธรณฟสกสทางอากาศดานการสารวจสนามแมเหลกมาใชในการแปลความหมาย

โดยเลอกทจะทาการวจยในพนททางดานตะวนออกของจงหวดเลย เพอใชในการศกษาธรณวทยา

และเปนแนวทางในการสารวจหาแหลงแรตอไป

8

1.2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ

คเชนทร เหนยวสภาพ (2547) ศกษาการแปลความหมายขอมลดานการสารวจธรณฟสกส

ทางอากาศโดย ขอมลแมเหลกทางอากาศกระทารวมกนกบ ขอมลแมเหลกไฟฟา ขอมล

กมมนตรงส ขอมลดาวเทยม และขอมลธรณวทยาโดยใชวธสารสนเทศทางภมศาสตร (GIS) พบวา

ขอมลธรณฟสกสใหมนมความสอดคลองกบแผนทธรณวทยาทมอย และมความตอเนองของ

ลกษณะทางธรณวทยา รวมทงการพบหนอคนแทรกซอน (intrusive rock) ทางดานตะวนออกของ

พนท

เพยงตา สาตรกษ (2550) กลาวถง การสารวจวดสนามแมเหลก (magnetic survey) วา

เปนการวดสนามแมเหลกโลกรวม (earth’s total magnetic field) หรอสนามแมเหลกโลกแนวดง

(vertical earth’s magnetic field) หรอ สนามแมเหลกโลกแนวนอน (horizontal Earth’s

magnetic field) อนเปนสวนประกอบของสนามแมเหลกโลกในพนททสนใจ เพอแปลความหมาย

หาสภาพธรณวทยาใตผวดน โดยการวเคราะหจากความผดปกตของคาความเขมสนามแมเหลกท

วดไดในพนทททาการสารวจ ซงความผดปกตของสนามแมเหลก เกดเนองจากการมวตถทม

คณสมบตทางกายภาพดาน “คาของสภาพรบไวไดเชงแมเหลก (magnetic susceptibility) ของ

วตถสง”ทาใหพนทบรเวณนน มสนามแมเหลกโลกรวมแตกตางไปจากสนามแมเหลกโลกรวมปกต

M.J. Crow and Khin Zaw (2009) กลาวถงแนวรอยเลอนยอนมมตา (thrust fault)

วางตวในแนว NNW – SSE ทางดานตะวนออกของจงหวดเลย ซงเปนแนว boundary ของหน

ตะกอนไซลเรยน – ดโวเนยน รวมทงยงกลาวถงแหลงแรทองคาและทองแดงทเกดจากสการน

บรเวณแนวสมผส ใกลกบหนตะกอนภเขาไฟ

9

รปท 1.1 แนวรอยเลอนยอนมมตา (thrust fault) (M.J. Crow and Khin Zaw, 2009)

รปท 1.2 แหลงแรทองคาและทองแดงทางดานตะวนออกของจงหวดเลย

(M.J. Crow and Khin Zaw, 2009)

10

1.3 พนทวจย

ขอบเขตของพนทวจยอยทางดานตะวนออกของจงหวดเลยเลย บรเวณอาเภอนาดวง

อาเภอปากชม อาเภอนายง อาเภอนาโสม อาเภอสวรรณคหา อาเภอนาวง อาภอนากลาง

ครอบคลมพนทประมาณ 2,500 ตารางกโลเมตร

พกดภมศาสตร

ละตจดท 17° 15’ 00’’ ถง 18° 00’ 00’’ N

ลองตจด 102° 00’ 00’’ ถง 102° 15’ 00’’ E

รปท 1.3 แผนทขอบเขตพนทวจย บรเวณทางดานตะวนออกของจงหวดเลย

1.4 วตถประสงค

เพอแปลความหมายขอมลธรณฟสกสทางอากาศดานการสารวจสนามแมเหลก โดยผาน

กระบวนการเพมประสทธผลของขอมล เพอใชในการศกษาธรณวทยา และแนวทางในการสารวจ

หาแหลงแร 1.5 ขอบเขตของงานวจย

แปลความหมายขอมลธรณฟสกสทางอากาศ ซงใชขอมลการสารวจสนามแมเหลก ทผาน

การปรบปรงประสทธภาพขอมล 4 ชนด ไดแก Reduction to the pole, Derivatives, Analytical

LOEI

N

11

signal และ Upward continuation โดยไมใชขอมลความเขมกมมนตรงสและขอมลความเขม

สนามแมเหลกไฟฟา จากนนนามาเปรยบเทยบกบขอมลธรณวทยา และขอมลแหลงแร ทพบของ

กรมทรพยากรธรณ

1.6 ผลทคาดวาจะไดรบ

1. แผนทความเขมสนามแมเหลกทผานกระบวนการเพมประสทธภาพขอมล (Enhancement)

2. สามารถแบงหนวยแมเหลกได (Magnetic domain)

3. สามารถเปรยบเทยบการแบงหนวยแมเหลกกบขอมลธรณวทยา (Geologic map) เพอหา

ความสอดคลองกนได

4. สามารถเปนแนวทางในการสารวจหาแหลงแรได (Mineral occurrence)

บทท 2

วธการดาเนนงานวจย (Methodology)

2.1 รวบรวมขอมลและศกษางานวจยทเกยวของ

2.1.1 รวบรวมและประมวลผลงานทเกยวของทมการศกษาวจยในจงหวดเลย

2.1.2 ศกษาการวธการใชโปรแกรม ทใชในการ การเพมประสทธผล ขอมลความเขม

สนามแมเหลกทางอากาศ (Geosoft oasis montaj)

2.2 วธการไดมาซงขอมลทใชในการแปลผลขอมล (Enhancement)

การเพมประสทธภาพขอมล คอ กระบวนการปรบปรงเปลยนแปลงขอมลดวยคอมพวเตอร

เพอใหไดมาซงเฉพาะขอมลทผแปลความหมายขอมลสนใจ

2.2.1 False color composite

เปนการผสมสใหกบขอมลดบ (Raw data) โดยอาศยสเปคตรมในธรรมชาตไดแก แดง

เขยว นาเงน มาผสมกนทาใหไดขอมลส (Color raster)

13

Residuals

รป 2.1 แผนทพนทตะวนออกของจงหวดเลยหลงการเพมประสทธภาพขอมลโดยวธ Residuals

Magnetic

Intensity

(nT)

District

Legend

14

2.2.2 Reduction to the pole (RTP)

คอ การแปลงขอมลสนามแมเหลกไปทเสนศนยสตรแมเหลกโลก (RTP) เปนกระบวนการ

ทคานวณปรบคาความเขมสนามแมเหลก ณ ทละตจดตางๆ ททศทางของสนามแมเหลกเอยงตว

ทามมกบระนาบราบไปสคาสนามแมเหลกทขวแมเหลกโลก ซงทศทางสนามแมเหลกอยในแนวดง

ณ ท ตาแหนงอนๆ ทไมใชขวนน สนามแมเหลกทามมกบระนาบ ดงนนจงใหคาผดปกตทไม

สมมาตร ทาใหยากตอการหาตาแหนงตววตถททาใหเกดสนามแมเหลก

- ณ ตาแหนงขวแมเหลกโลกเหนอและใต มมมเอยงเทสนามแมเหลกโลกเทากบ 90 องศา

คาผดปกตสนามแมเหลกจะเปนคาบวกและวางตว อยเหนอตววตถแมเหลก ( รป A)

- ณ ตาแหนงทมมมเอยงเทสนามแมเหลกโลกเทากบ 45 องศา คาผดปกตสนามแมเหลก

พาดผานตรงกงกลางตววตถแมเหลก (รป B)

รปท 2.2 ตวอยางการแปลงขอมลสนามแมเหลกไปทเสนศนยสตรแมเหลกโลก (A) จากขอมล

ความเขมสนามแมเหลกรวม (B) บรเวณแนวรอยเลอนประเทศออสเตรย

http://gravmag.ou.edu

A

B

15

Reduction to the pole

รปท 2.3 แผนทพนทตะวนออกของจงหวดเลยหลงการเพมประสทธภาพขอมลโดย วธ Reduction

to the pole

District

Legend

Magnetic

Intensity

(nT)

16

2.2.3 Derivatives

คาผดปกตความเขมสนามแมเหลกรวม มกจะมลกษณะทกวางขวางกวาตววตถแมเหลกท

ใหคาผดปกต ทาใหเกดปญหารบกวนกนระหวางคาผดปกตทอยใกลเคยง ยากตอการแบงขอบเขต

ของวตถแมเหลก เชน คาผดปกตความเขมสนามแมเหลกของวตถทวางตวอยลกแตแรง ยอม

สามารถลบคาผดปกตทเกดจากวตถทอยตนแตใหการตอบสนองนอยกวา

Derivatives ทใชในการเพมประสทธผลขอมลไดแก horizontal derivative และ vertical

derivative ซงผวจยไดเลอกใชวธ vertical derivative แบงออกเปน 2 แบบ คอ

1. First vertical derivative

2. Second vertical derivative

ซงหมายถงการ หาผลตางของคาสนามแมเหลกทวดได ณ สองจดตาแหนงทหางกนใน

แนวดงแลวหารดวยระยะหางของจดททาการวด โดยจะทาการเนนผลตางของคาท order ตอๆไป

รปท 2.4 การรบกวนกนของคาผดปกตทเกดจากวตถแมเหลก ทอยบรเวณใกลเคยงกน


17

รปท 2.5 เปรยบเทยบคาความผดปกตทเกดจากวตถแมเหลก ไดแก คาความเขมสนามแมเหลก

first order derivative และ second order derivative (Paterson et al., 1988)

18


รปท 2.6 แผนทพนทตะวนออกของจงหวดเลยหลงการเพมประสทธภาพขอมลโดย วธ First

Vertical Derivative

District

Legend

Magnetic

Intensity

(nT)

19

Second Vertical Derivative

รปท 2.7 แผนทพนทตะวนออกของจงหวดเลยหลงการเพมประสทธภาพขอมลโดย วธ Second

Vertical Derivative

District

Magnetic

Intensity

(nT)

Legend

20

2.2.4 Upward continuation

คอ การคานวณหาคาผดปกต ณ ทระดบความสงเหนอกวาระดบทใชในการวดคา ทาให

คาผดปกตความเขมสนามแมเหลกในระดบตนดเรยบและกวางขน เนองจากการชวยลดผลจาก

การรบกวนคาผดปกตจากวตถแมเหลกระดบตน เพอเนนคาผดปกตจากวตถแมเหลกทอยใน

ระดบลก และคาความเขมสนามแมเหลกทตอบสนองจากวตถแมเหลกในระดบไพศาล

รปท 2.8 ภาพตดขวางแสดงลกษณะคาความผดปกตทเกดจากการ เพมประสทธภาพขอมลแบบ

upward continuation (Paterson et al., 1988)

21

Upward continuation

รปท 2.9 แผนทพนทตะวนออกของจงหวดเลยหลงการเพมประสทธภาพขอมลโดยวธ Upward

continuation

Legend District

Magnetic

Intensity

(nT)

22

2.2.5 Analytical signal

หรอเรยกอกอยางวา “energy envelope” คอ การเพมประสทธผลขอมลสนามแมเหลก

โดยมลกษณะเดนอยทผลทไดไมขนอยกบทศทางและการเหนยวนาของสนามแมเหลก ขนาด

ความสง (amplitude) ของ analytic signal เปนสดสวนโดยตรงกบขนาดความเปนแมเหลก

23

Analytical signal

รปท 2.10 แผนทพนทตะวนออกของจงหวดเลยหลงการเพมประสทธภาพขอมลโดยวธ Analytical

signal

Legend District

Magnetic

Intensity

(nT)

24

2.3 รวบรวมและวเคราะหขอมลทไดจากการแปลผล

2.3.1 แบงหนวยแมเหลก (Magnetic domain) โดยการจดกลมความเขมสนามแมเหลกท

มลกษณะคลายคลงกนไวดวยกน จากการเพมประสทธภาพขอมลประเภทตางๆ ทเพอหา

ความสมพนธในการแปลผลและวเคราะหผลตอไป

2.3.2 เปรยบเทยบหนวยแมเหลกกบขอมลธรณวทยาและขอมลแหลงแรทมอย เพอหา

ความสอดคลองในการแบง boundary และเพอเปนแนวทางในการสารวจหาแหลงแรตอไป

2.4 อภปรายและสรปงานวจย

สรปแผนผงขนตอนการดาเนนงาน

ศกษางานวจยและทฤษฎทเกยวของรวมทงขอมลธรณวทยาบรเวณ

เพมประสทธภาพขอมลความเขมสนามแมเหลก

Geosoft Oasis montaj

ศกษาการใชโปรแกรมทใชในการเพมประสทธภาพ

เปรยบเทยบขอมลธรณวทยาและขอมลแหลงแรในพนทวจย

รวบรวมและประมวลผล

อภปรายผล

สรปผลการวจยและจดทารายงานเพอนาเสนอผลงานวจย

บทท 3

ผลลพธและการแปลความหมาย

3.1 ผลจากการแบงหนวยแมเหลก (Magnetic domain)

หลงจาก การเพมประสทธภาพขอมลความเขมสนามแมเหลก ดวยวธการตางๆ ไดแก

Reduction to the pole, Derivatives, Upward continuation, Analytical signal สามารถสราง

แผนทความเขมสนามแมเหลกไดทงหมด 5 แบบ เพอนาแผนทความเขมสนามแมเหลกทไดมาทา

การแบงหนวยแมเหลก (magnetic domain) ซงไดผลดงน

3.1.1 การแบงหนวยแมเหลกจากแผนทความเขมสนามแมเหลกแบบ Residual

magnetic สามารถแบงหนวยแมเหลกไดทงหมด 6 หนวย ดงน

- หนวยแมเหลก A ความเขมปาน กลางถงความเขมตา มความเขมสงปะปนอย ม

ลกษณะคลายทรงกลมบรเวณ อ.นายง มเสนผานศนยกลางยาวประมาณ 9 กม.

- หนวยแมเหลก B ความเขมสงและความเขมตาปะปนกน วางตวในแนวยาวในทศ NNW

– SSE ทางตอนกลางของพนท พาดผาน อ.ปากชม อ.นาโสม อ.สวรรณคหา คดเปนพนทประมาณ

กวาง 19 กม. ยาว 58 กม.

- หนวยแมเหลก C-1 ความเขมปานกลาง มความเขมสงถงสงมากปะปน วางตวเปนแนว

ยาวในทศ NNW-SSE พาดผานบรเวณทางตอนใตของ อ .ปากชม และอ .นาดวง คดเปนพนท

ประมาณกวาง 16 กม. ยาว 70 กม.

- หนวยแมเหลก C-2 ความเขมตา แทรกตวเปนกระจกวงรจานวน 4 อน วางตวในแนว

NW – SE ขนาดประมาณ 4 -6 กม. ทางตอนเหนอของอ.นาดวง

- หนวยแมเหลก D-1 ความเขมสงและความเขมตาปะปนกน พบลกษณะคลายวงแหวน

อยในบรเวณ อ.นาวง และอ.นากลาง ขนาดความยาวประมาณ 25 กม.

- หนวยแมเหลก D-2 ความเขมสงและความเขมตาปะปนกน พบลกษณะคลายครง

วงกลม อยทางตอนเหนอของอ.นาวง ขนาดเสนผาศนยกลางประมาณ 16 กม.

26

3.1.2 การแบงหนวยแมเหลกจากแผนทความเขมสนามแมเหลกแบบ Reduction to the

pole

- หนวยแมเหลก A ความเขมสงถงความเขมสงมาก มความเขมตาปะปนอย มลกษณะ

คลายทรงกลมบรเวณ อ.นายง มเสนผานศนยกลางยาวประมาณ 8.5 กม.




- หนวยแมเหลก C-1 ความเขมปานกลาง มความเขมสงถงสงมากปะปน วางตวเปนแนว

ยาวในทศ NNW-SSE พาดผานบรเวณทางตอนใตของ อ .ปากชม และอ .นาดวง คดเปนพนท








3.1.3 การแบงหนวยแมเหลกจากแผนทความเขมสนามแมเหลกแบบ First Vertical

Derivative

- หนวยแมเหลก A ความเขมสงถงความเขมตา พบเปนลกษณะเปนแนวยาววางตวใน

แนวเกอบ N – S พาดผานบรเวณ อ.นายง คดเปนพนทประมาณกวางประมาณ 3 กม. ยาว 19.5

กม.




27

- หนวยแมเหลก C-1 ความเขมปานกลาง มความเขมสงปะปน วางตวเปนแนวยาวในทศ

NNW-SSE พาดผานบรเวณทางตอนใตของ อ .ปากชม และอ.นาดวง คดเปนพนทประมาณกวาง

16 กม. ยาว 70 กม.







3.1.4 การแบงหนวยแมเหลกจากแผนทความเขมสนามแมเหลกแบบ Second Vertical

Derivative

- หนวยแมเหลก A-1 ความเขมปานกลาง อยทางดานตะวนตกตอนบนของพนทวจย พบ

เปนลกษณะเปนแนวยาวโคงปลายคลายตว S วางตวในแนวเกอบ N – S พาดผานบรเวณ อ.นายง

ขนาดประมาณ 19 กม.

- หนวยแมเหลก A-2 ความเขมตาถงความเขมสงปะปนกนเปนแนวยาวโคงปลาย วางตว

ในทศ NNW – SSE พาดผานบรเวณ อ.นายง ขนาดประมาณ 21 กม.

- หนวยแมเหลก B-1 ความเขมสงและ ความเขมตาปะปนกน วางตวในแนวยาวในทศ

NNW – SSE ทางตอนกลางของพนท โดยมความตอเนองลกษณะคลายวงร คดเปนพนทประมาณ



NNW – SSE ทางตอนกลางของพนท คลายวงรทมความไมตอเนอง 2 สวน โดยสวนแรกมขนาด

ใหญ กวาวางตวทางดานบนของสวนทเลกกวา คดเปนขนาด กวาง 6 กม. ยาว 40 กม. และ กวาง

กม.3 ยาว 6.5 กม. ตามลาดบ

28


NNW – SSE ทางตอนกลางของพนท โดยมลกษณะเปนกระจกๆ แสดงความไมตอเนองจานวน 2

กระจก กระจกแรกดานบนคลายวงรทมความยาวสนกวากระจกดานลางทคลายวงรแตมความยาว

มากกวา คดเปนขนาด กวาง 5.5 กม. ยาว 13 กม. และ กวาง กม.4 ยาว 17.5 กม. ตามลาดบ

- หนวยแมเหลก C-1 ความเขมปานกลางถงความเขมตา มความเขมสงถงสงมากปะปน

วางตวเปนแนวยาวในทศ NNW-SSE พาดผานบรเวณทางตอนใตของ อ.ปากชม และอ.นาดวง คด

เปนพนทประมาณกวาง 16 กม. ยาว 70 กม.

- หนวยแมเหลก C-2 ความเขมตาปะปนกบความเขมสง แทรกตวเปนกระจกวงรจานวน 4

อน วางตวในแนว NW – SE ขนาดประมาณ 4 -6 กม. ทางตอนเหนอของอ.นาดวง


อยในบรเวณ อ.นาวง และอ.นากลาง ขนาดความยาวประมาณ 25.5 กม.



3.1.5 การแบงหนวยแมเหลกจากแผนทความเขมสนามแมเหลกแบบ Analytical signal



ขนาดประมาณ 17.7 กม.

- หนวยแมเหลก A-2 ความเขมสงมากเปนแนวยาวโคงปลาย วางตวในทศ NNW – SSE

พาดผานบรเวณ อ.นายง ขนาดประมาณ 23 กม.

- หนวยแมเหลก B-1 ความเขมสงมากและความเขมปานกลางปะปนกน วางตวในแนว

ยาวในทศ NNW – SSE ทางตอนกลางของพนท โดยมความตอเนองลกษณะคลายวงร คดเปน

พนทประมาณกวาง 5.5 กม. ยาว 45 กม.


ยาวในทศ NNW – SSE ทางตอนกลางของพนท คลายวงรทมความไมตอเนอง 3 สวน โดยสวน

แรกมขนาดใหญทสด วางตวทางดานบน พาดผาน อ .ปากชม ยาวจนถง อ .นาโสม ขนาด กวาง 6

29

กม. ยาว 43 กม. สวนทสองวางตวทางตอนเหนอของ อ .สวรรณคหา ขนาด กวาง กม.2.5 ยาว 6

กม. และสวนท 3 วางตวทางตอนใตของ อ.สวรรณคหา ขนาด กวาง กม.2 ยาว 5.5 กม.


ยาวในทศ NNW – SSE ทางตอนกลางของพนท โดยมลกษณะเปนกระจกๆ แสดงความไมตอเนอง

จานวน 2 กระจก กระจกแรกดานบนคลายวงรทมความยาวสนกวากระจกดานลางทคลายวงรแตม

ความยาวมากกวา คดเปนขนาด กวาง 5.5 กม. ยาว 13 กม. และ กวาง กม.4 ยาว 17.5 กม.

ตามลาดบ





อน วางตวในแนว NW – SE ขนาดประมาณ 4 - 13 กม. ทางตอนเหนอของอ.นาดวง

- หนวยแมเหลก D-1 ความเขมสงมากและความเขมตาปะปนกน พบลกษณะคลายวง

แหวนอยในบรเวณ อ.นาวง และอ.นากลาง ขนาดความยาวประมาณ 25.5 กม.

- หนวยแมเหลก D-2 ความเขมสงและความเขมตาปะป นกน พบลกษณะคลายครง


3.1.6 การแบงหนวยแมเหลกจากแผนทความเขมสนามแมเหลกแบบ Upward

continuation

- หนวยแมเหลก A ความเขมสงปานกลางถงความเขมสงมาก มลกษณะคลานดอกไม

ครอบคลมอ.นายง มขนาดเสนผานศนยกลางประมาณ 17 กม.


– SSE ทางตอนกลางของพนท ครอบคลม อ.ปากชม อ .นาโสม อ .สวรรณคหา คดเปนพนท


30

- หนวยแมเหลก C ความเขมปาน กลางถงความเขมสง มาก วางตวเปนแนวยาวในทศ

NNW-SSE ครอบคลมบรเวณทางตอนใตของ อ.ปากชม และอ.นาดวง คดเปนพนทประมาณกวาง

17 กม. ยาว 48 กม.

- หนวยแมเหลก D ความเขมสงและตาปะปนกน พบลกษณะคลายดอกไม อยในบรเวณ

อ.นาวง และอ.นากลาง คดเปนเสนผานศนยกลางประมาณ 18 กม.

จากการนาผลการศกษาทไดจากการเพมประสทธภาพขอมลในแตละแบบมาเปรยบเทยบ

เพอหาหนวยแมเหลกรวมพบวา สามารถจาแนกหนวยแมเหลกหลกๆไดดงน



ขนาดประมาณ 19 กม.

- หนวยแมเหลก A-2 ความเขมตาถงความเขมสงปะปนกนเปนแนวยาวโคงปลาย วางตว

ในทศ NNW – SSE พาดผานบรเวณ อ.นายง ขนาดประมาณ 21 กม.


NNW – SSE ทางตอนกลางของพนท โดยมความตอเนองลกษณะคลายวงร คดเปนพนทประมาณ



NNW – SSE ทางตอนกลางของพนท คลายวงรทมความไมตอเนอง 2 สวน โดยสวนแรกมขนาด

ใหญ กวาวางตวทางดานบนของสวนทเลกกวา คดเปนขนาด กวาง 6 กม. ยาว 40 กม. และ กวาง

กม.3 ยาว 6.5 กม. ตามลาดบ


NNW – SSE ทางตอนกลางของพนท โดยมลกษณะเปนกระจกๆ แสดงความไมตอเนองจานวน 2

กระจก กระจกแรกดานบนคลายวงรทมความยาวสนกวากระจกดานลางทคลายวงรแตมความยาว

มากกวา คดเปนขนาด กวาง 5.5 กม. ยาว 13 กม. และ กวาง กม.4 ยาว 17.5 กม. ตามลาดบ




31


อน วางตวในแนว NW – SE ขนาดประมาณ 4 -6 กม. ทางตอนเหนอของอ.นาดวง


อยในบรเวณ อ.นาวง และอ.นากลาง ขนาดความยาวประมาณ 25.5 กม.



32

Residuals

รปท 3.1 แผนทพนทตะวนออกของจงหวดเลยแสดงหนวยแมเหลก (Magnetic domain) ทงหมด

4 มณฑล ทไดจากการแปลความหมายขอมลธรณฟสกสทางอากาศ หลงการเพม

ประสทธภาพขอมลโดยวธ Residuals

Magnetic

Intensity

(nT)

District

Magnetic domain

Legend

33




ประสทธภาพขอมลโดยวธ Reduction to the pole

District

Legend

Magnetic

Intensity

(nT)

Magnetic domain

34




ประสทธภาพขอมลโดยวธ First Vertical Derivative

District

Legend

Magnetic domain

Magnetic

Intensity

(nT)

35



4 มณฑล ทไดจากการแปลความหมายขอมลธรณฟสกสทางอากาศ หลงการ เพม

ประสทธภาพขอมลโดยวธ Second Vertical Derivative

District

Magnetic domain

Magnetic

Intensity

(nT)

Legend

36

Analytical signal


4 มณฑลทได จากการแปลความหมายขอมลธรณฟสกสทางอากาศ หลงการเพม

ประสทธภาพขอมลโดยวธ Analytical signal

Legend

District

Magnetic domain

Magnetic

Intensity

(nT)

37

Upward continuation



ประสทธภาพขอมลโดยวธ Upward continuation

Legend District

Magnetic domain

Magnetic

Intensity

(nT)

38



ประสทธภาพขอมลโดยวธตางๆ

Legend

Magnetic domain

District

39

3.2 ผลจากการแปลความหมายแนวเสนโครงสราง (Lineament)

หลงจาก การเพมประสทธภาพขอมลความเขมสนามแมเหลก ดวยวธการตางๆ ไดแก

Reduction to the pole, Derivatives, Upward continuation, Analytical signal สามารถลาก

แนวเสนโครงสรางจากแผนทความเขมสนามแมเหลกไดผลดงน

3.2.1 จากขอมลความเขมสนามแมเหลกแบบ Residual magnetic

จะพบแนวเสนโครงสรางหลก จานวน 4 แนว ไดแก 1.แนว NNW – SSE บรเวณตอนใต

ของ อ.ปากชม ไปจนถงทางตอนเหนอของ อ .นากลาง โดยมความยาวประมาณ 64 กม.2. แนว

เสนโครงสรางทวางตวในทศ N – E กระจายอยในพนทหลายแหลง มความยาวประมาณ 27 – 48

กม. 3.แนว E – W วางตวทางตอนกลางของพนท โดยมขนาดประมาณ 22 – 25 กม. 4.แนว NE –

SW วางตวทางตอนใตของอ.สวรรณคหา จนถงอ.นาวง โดยมความยาว 33 กม.

3.2.2 จากขอมลความเขมสนามแมเหลกแบบ Reduction to the pole

จะพบแนวเสนโครงสราง หลกอยในแนว 2 แนว แนวแรกวางตวในทศ NNW – SSE

บรเวณตอนใตของ อ.ปากชม ไปจนถงทางตอนเหนอของ อ .นากลาง โดยมความยาวประมาณ 70

กม. สวนแนวขนาดไมใหญมากทวางตวในทศ NNW – SSE เชนกน บรเวณ อ.นากลาง มความ

ยาวตงแต 9 - 21 กม. และยงพบแนวโครงสรางอนๆทวางตวอยในทศ NW – SE ตงแตขนาด 15 –

36 กม. กระจายอยตามพนท

3.2.3 จากขอมลความเขมสนามแมเหลกแบบ First Vertical Derivative

จะพบแนวเสนโครงสราง หลกอยในแนว 2 แนว แนวแรกวางตวในทศ NNW – SSE



ยาวตงแต 20 กม. และยงพบแนวโครงสรางอนๆทวางตวอยในทศ NW – SE ตงแตขนาด 28 – 37

กม. กระจายอยตามพนท

3.2.4 จากขอมลความเขมสนามแมเหลกแบบ Second Vertical Derivative

จะพบแนวเสนโครงสรางหลกอยในแนว 2 แนว แนวแรกวางตวในทศ NNW – SSE


40


ยาวตงแต 12 -26 กม. และ บรเวณ อ. นายง มความยาวประมาณ 16 กม. ยงพบแนวโครงสราง

อนๆทวางตวอยในทศ NW – SE ตงแตขนาด 6 – 40 กม. กระจายอยตามพนท

3.2.5 จากขอมลความเขมสนามแมเหลกแบบ Upward continuation


บรเวณตอนใตของ อ .ปากชม ไปจนถงทางตอนเหนอของ อ .นากลาง โดยมความยาวประมาณ

ตงแต 48-50 กม. จานวน 2 แนว และขนาด 29 กม.จานวน 1 และยงพบแนวโครงสรางอนๆท

วางตวอยในทศ NW – SE ตงแตขนาด 14 - 16 กม. วางตวทางตอนลางของพนท จานวน 2 แนว

3.2.6 จากขอมลความเขมสนามแมเหลกแบบ Analytical signal



กม.ทางตอนกลางของพนท สวนแนวขนาดไมใหญมากทวางตวในทศ NNW – SSE เชนกน บรเวณ

อ.นากลาง มความยาวตงแต 12 -26 กม. และ บรเวณ อ. นายง มความยาวประมาณ 9 - 17 กม.

ยงพบแนวโครงสรางอนๆทวางตวอยในทศ NW – SE ตงแตขนาด 6 – 40 กม. กระจายอยตาม

พนท

จากการนาผลการศกษาทไดจากการเพมประสทธภาพขอมลในแตละแบบมาเปรยบเทยบ

เพอหาแนวเสนโครงสรางแม รวมพบวา สามารถจาแนกหน วยแนวเสนโครงสรางหลกๆไดดงน พบ

แนวเสนโครงสรางหลกอยในแนว 4 แนว (1.) แนวแรกวางตวในทศ NNW – SSE บรเวณ

ตอนใตของ อ .ปากชม ไปจนถงทางตอนเหนอของ อ .นากลาง โดยมความยาวประมา ณ 70 กม.

ทางตอนกลางของพนท สวนแนวขนาดไมใหญมากทวางตวในทศ NNW – SSE เชนกน บรเวณ อ.

นากลาง มความยาวตงแต 18 -27 กม. และ บรเวณ อ. นายง มความยาวประมาณ 10 - 16 กม.

2 แนว (2.) แนวเสนโครงสรางทวางตวในทศ N W - SE อยบรเวณอ.นาโสม และอ.นาดวง ตงแต

ขนาด 6 – 40 กม. (3.) E – W วางตวทางตอนกลางของพนท โดยมขนาดประมาณ 22 – 25 กม

จานวน 3 แนว ( 4.) แนว NE –SW วางตวทางตอนใตของอ.สวรรณคหา จนถงอ.นาวง โดยมความ

ยาว 33 กม.

41

Residuals

รปท 3.8 แผนทพนทตะวนออกของจงหวดเลยแสดงแนวเสนโครงสราง (Lineament) ทงหมดทได

จากการแปลความหมายขอมลธรณฟสกสทางอากาศ หลงการเพมประสทธภาพ

ขอมลโดยวธ Residuals

Magnetic

Intensity

(nT)

District

Lineament

Legend Legend

42



จากการแปล ความหมายขอมลธรณฟสกสทางอากาศ หลงการเพมประสทธภาพ

ขอมลโดยวธ Reduction to the pole

District

Legend

Magnetic

Intensity

(nT)

Lineament

43


รปท 3.10 แผนทพนทตะวนออกของจงหวดเลยแสดงแนวเสนโครงสราง (Lineament) ทงหมดท

ไดจากการแปล ความหมายขอมลธรณฟสกสทางอากาศ หลงการเพมประสทธภาพ

ขอมลโดยวธ First Vertical Derivative

District

Legend

Lineament

Magnetic

Intensity

(nT)

44



จากการ แปล ความหมายขอมลธรณฟสกสทางอากาศ หลงการเพมประสทธภาพ

ขอมลโดยวธ Second Vertical Derivative

District

Lineament

Magnetic

Intensity

(nT)

Legend

45

Analytical signal

รปท 3.12 แผนทพนทตะวนออกของจงหวดเลยแสดงแนวเสนโครงสราง (Lineament)

ทงหมดทไดจากการแปลความหมายขอมลธรณฟสกสทางอากาศ หลง

การเพม ประสทธภาพขอมลโดยวธ Analytical signal

Legend District

Lineament

Magnetic

Intensity

(nT)

46

Upward continuation

รปท 3.13 แผนทพนทตะวนออกของจงหวดเลยแสดงแนวเสนโครงสราง (Lineament) ทงหมดท

ไดจากกา ร แป ล ความหมายขอมลธรณฟสกสทางอากาศ หลงการเพม

ประสทธภาพขอมลโดยวธ Upward continuation

Legend District

Lineament

Magnetic

Intensity

(nT)

47


จากการแปล ความหมายขอมลธรณฟสกสทางอากาศ หลงการเพมประสทธภาพ

ขอมลโดยวธตางๆ

Legend

District

Lineament

48

3.3 ผลจากการแปลความหมายขอมลความเขมสนามแมเหลกแบบ Residuals

จากขอมลความเขมสนามแมเหลกแบบ Residuals สามารถแปลความหมายเพอหา

บรเวณทพบลกษณะ anomalous zone ซงแสดงคาความเขมของสนามแมเหลกเปนคาบวกและ

คาลบอยดวยกนโดยมขนาดประมาณ 1-2 กม. ดงน

- หนวยแมเหลก A-1 และ หนวยแมเหลก A-2 จะไมพบลกษณะของ anomalous zone

- หนวยแมเหลก B-1 จะพบลกษณะของ anomalous zone จานวน 8 จด วางตว

สมพนธกบแนวขอบหนวยแมเหลก

- หนวยแมเหลก B-2 จะพบลกษณะ anomalous zone จานวน 2 จด วางตวสมพนธ

กบแนวขอบหนวยแมเหลก

- หนวยแมเหลก B-3 จะพบลกษณะ anomalous zone จานวน 2 จดทางดาน

ตะวนออกของ อ.นายง และอก 1 จด ตรงบรเวณ อ.นาโสม

- หนวยแมเหลก C-1 จะไมพบลกษณะของ anomalous zone แตจะพบตามแนวขอบ

ของหนวยแมเหลกระหวาง B-1กบ C-1

- หนวยแมเหลก C-2 จะไมพบลกษณะของ anomalous zone

- หนวยแมเหลก D-1 จะพบลกษณะของ anomalous zone จานวน 3 จด ซงอยใน

แนวขอบรอยแบงหนวยแมเหลกระหวาง D-1 กบ C-1

- หนวยแมเหลก D-2 จะพบลกษณะของ anomalous zone จานวน 2 จด โดยอย

ทางดานตะวนตกฉยงเหนอของ อ.นากลาง 2 บรเวณ ทางดานตะวนตกของ อ. นาวง

นอกจากนพบวาตาแหนงของ anomalous zone จะมความสมพนธกบแนวเสนโครงสราง

โดยจะวางตวขนานไปกบแนวเสนโครงสราง ทวางตวในทศ NNW – SSE ทอยบรเวณตอนกลาง

ของพนทเปนสวนใหญ สวน anomalous zone บรเวณอนๆกจะวางตวขนานไปกบแนวเสน

โครงสรางๆอนๆบางเลกนอย

49

รปท 3.15 แผนทพนทตะวนออกของจงหวดเลยแสดง anomalous zone ทไดจากการแปล

ความหมายขอมลธรณ ฟสกสทางอากาศ หลงการเพมประสทธภาพขอมลดวยวธ

Residuals พบวามความสมพนธกบ หนวยแมเหลก

Legend

District

anomalous zone

Magnetic domain

Magnetic

Intensity

(nT)

50



Residuals พบวามความสมพนธกบแนวเสนโครงสราง

Magnetic

Intensity

(nT)

Legend

District

Lineament

anomalous zone

51

บทท 4

อภปรายผล (Discussion)

4.1 เปรยบเทยบการแบงหนวยแมเหลก (Magnetic domain) กบแผนทธรณวทยา

( Geologic map)

เมอนาผลลพธทไดจากการแบงหนวยแมเหลกดวยขอมลความเขมสนามแมเหลกทผาน

การเพมประสทธภาพขอมลประเภทตางๆ พบวาสามารถแบงหนวยแมเหลกไดทงหมด 9 หนวย

แมเหลกไดแก หนวยแมเหลก A-1 , หนวยแมเหลก A-2 , หนวยแมเหลก B-1 , หนวยแมเหลก B-2

, หนวยแมเหลก B-3 , หนวยแมเหลก C-1 , หนวยแมเหลก C-2 , หนวยแมเหลก D-1 และ หนวย

แมเหลก D-2 ตามลกษณะความเขมทปรากฏ ทมลกษณะคลายคลงกน แตจะแตตางกนบาง

เลกนอย ซงขอมลจากความเขมสนามแมเหลก ทผานการเพมประสทธภาพขอมล แบบ Analytical

signal และ Second vertical derivative จะทาใหเหนแนวการแบงหนวยแมเหลกทชดเจนทสด

และเมอนาหนวยแมเหลกทไดมาซอนทบกบแผนทธรณวทยา (Geological map) พบวา

การแบงหนวยแมเหลกมความสอดคลองกบชดหนบางชนด ซง สามารถแยกกนอยางเหนไดชดเจน

ในการเพมประสทธภาพขอมลในแตละแบบ ซงกคอ บรเวณแนวขอบเขตระหวางหนวยแมเหลก B-

1 และ C-1 โดยในแผนทธรณวทยาระบวา เปนแนวรอยตอของหนภเขาไฟยคเพอรโมไท รแอสซก

กบหนยคไซลเรยน – ดโวเนยน และจากขอมลความเขมสนามแมหลกพบวาเปนแนวรอยตอ

ระหวางความเขมแมเหลกสง (B-1)กบแนวความเขมแมเหลกตา (C-1)

นอกจากน ยงม อกบรเวณหนงทสอดคลองกบหนวยแมเหลก แตพบเพยงการเพม

ประสทธภาพของขอมลทชดเจน 2 แบบ ไดแก แบบ Analytical signal และ Second vertical

derivative ไดกคอ บรเวณแนวรอยตอระหวาง A-1 และ A-2 ซงจากขอมลแผนทธรณวทยาไดระบ

ไววาเปนหนทราย ยคไทแอสซก (A-1) กบหนแกรนต ยคเพอรโม – ไทรแอสซก (A-2)

52

สญลกษณแผนทธรณวทยา

53

รปท 4.1 แผนทพนทตะวนออกของจงหวดเลยแสดงหนวยแมเหลก (Magnetic domain) ทซอนทบ

กบแผนท ธรณวทยา (Geologic map) ทาใหไดความสมพนธระหวางการแบงหนวย

แมเหลกกบชดหนตางๆ (ดคาอธบายในเนอหา)

Legend

Magnetic domain

District

54

4.2 เปรยบเทยบการแบงหนวยแมเหลก (Magnetic domain) แนวเสนโครงสราง

(Lineament) และแผนทธรณวทยา (Geologic map) กบแหลงแรทพบ

เมอนาผลลพธทไดจากการแบงหนวยแมเหลกดวยขอมลความเขมสนามแมเหลกทผาน

การเพมประสทธภาพขอมลประเภทตางๆ มาเปรยบเทยบกบแผนทแหลงแรทพบ เพอเปนแนวทาง

ในการสารวจครงตอไปไดผลดงน

4.2.1 ทองคา

จากการเปรยบเทยบแหลงแรทองคา (Au) กบหนวยแมเหลกพบวาแหลงแรทองคา สวน

ใหญจะกระจายตวตามแนวขอบเขตระหวาง B-1 และ C-1 แตจะอยในบรเวณ C-1 มากกวา ซง

จากขอมลแผนทธรณวทยาแสดงวาบรเวณ C-1 เปนหนยค ไซลเรยน – ดโวเนยน สวน B-1 เปนหน

ยคเพอรโม – ไทรแอสซก

4.2.2 แมงกานส

จากการเปรยบเทยบแหลงแรแมงกานส (Mn) กบหนวยแมเหลกพบวา แหลงแรแมงกานส

จะในพนทวจยมการกระจายตวนอย อยในบรเวณ C-1 และจากขอมลแผนทธรณวทยาพบวา ม

ความสมพนธกบหนทะเลนาลก (Deep sea sediment) ยค ดโวเนยน – คารบอนเฟอรรส จาพวก

เชรต

4.2.3 แบรไรต

จากการเปรยบเทยบแหลงแรแบรไรต (Ba) กบแนวเสนโครงสรางพบวาแหลงแรแบรไรตม

ความสมพนธกบ แนวเสนโครงสรางเ หรอแนวรอยเลอนเ ปนสวนใหญ และเปนบรเวณจดตดรอย

เลอน (Cross – cut mineral) ซงเปนจดทแนวรอยเลอนตดผานกน 2 เสน ไดแก แนวรอยเลอนท

วางตวในทศ E – W กบ แนว NNW – SSE และ แนว NE – SW กบแนว NW – SE สวนแหลงแร

แบรไรตทพบในบรเวณอนๆ กมความสมพนธกบแนวเสนโครงสรางเชนดยวกนแตไมใชบรเวณท

เปนจดตดรอยเลอน ไดแกแนว E – W และ แนว NNW – SSE

55

4.2.4 ตะกว

จากการเปรยบเทยบแหลงแรตะกว (Pb) กบแนวเสนโครงสรางพบวาแหลงแรตะกวม

ความสมพนธกบแนวเสนโครงสรางเหรอแนวรอยเลอนเปนสวนใหญ และเปนบรเวณจดตดรอย

เลอน (Cross – cut mineral) ซงเปนจดทแนวรอยเลอนตดผานกน 2 เสน ไดแก แนวรอยเลอนท

วางตวในทศ NW –SE กบแนว NE - SW

4.2.5 เหลก

จากการเปรยบเทยบแหลงแรเหลก (Fe) กบ anomalous zone พบวาการเกดแหลงแร

เหลกมความสมพนธ กน โดยแหลงแรเหลกทพบจะอยในบรเวณ อ.สวรรณคหา และเมอ

เปรยบเทยบกบแผนทธรณวทยาพบวาเปนบรเวณทพบหนปน จงมความเปนไปไดวาบรเวณกลาว

56

รปท 4.2 แผนทพนทตะวนออกของจงหวดเลยแสดงหนวยแมเหลก (Magnetic domain)

ทซอนทบกบแผนทธรณวทยา (Geologic map) ทาใหไดความสมพนธระหวางการเกดแร

ทองคา (Au) ทอยบรเวณ Boundary C1 มากกวา B1

Legend

District

Magnetic domain

Au

57

รปท 4.3 แผนทพนทตะวนออกของจงหวดเลยแสดงหนวยแมเหลก (Magnetic domain) ท

ซอนทบ กบแผนทธรณวทยา (Geologic map) ทาใหไดความสมพนธระหวางการเกดแรแมงกานส

(Mn) กบหนตะกอนทะเลนาลก (Deep sea sediment)

Legend

District

Magnetic domain

Mn

58

รปท 4.4 แผนทพนทตะวนออกของจงหวดเลยแสดงแรแบรไรต (Ba) ทซอนทบกบแนวเสน


อากาศ แสดงถงความสมพนธของการเกดแรบรเวณแนวรอยเลอน และบรเวณจดตดรอย

เลอน (Cross-cut mineral)

Legend

District

Ba

Lineament

59

รปท 4.5 แผนทพนทตะวนออกของจงหวดเลยแสดงแร ตะกว (Pb) ทซอนทบกบแนวเสน


อากาศ แสดงถงความสมพนธของการเกดแรบรเวณแนวรอยเลอน และบรเวณจดตดรอย

เลอน (Cross-cut mineral)

Legend District

Lineament

Pb

60



Residuals ซงสมพนธกบการเกดแหลงแรเหลก (Fe)

Legend

District

anomalous zone

Fe

61

4.3 เปรยบเทยบแนวเสนโครงสรางทไดจากขอมลความเขมสนามแมเหลกแบบ Residual

magnetic ขอมลบรเวณทแสดงลกษณะของ anomalous zone ขอมลธรณวทยา และขอมล

แหลงแรทพบ

จากผลลพธทไดจาการเปรยบเทยบพบวา ในแนวทเปนบรเวณ anomalous zone จะม

ความสอดคลองกบแนวเสนโครงสราง จงมความเปนไปไดวานาจะมการสะสมตวของหนอคน

แทรกซอน (intrusive rock) หรอเรยกวาเปนบรเวณ stock

จากการนาขอมลความเขมสนามแมเหลกแบบ Residuals มาแบงหนวยแมเหลก รวมทง

แบงบรเวณทเปน anomalous zone มาเปรยบเทยบกบขอมลธรณวทยาของพนท พบวา ขอบเขต

ของแนว boundary ธรณวทยาสอดคลองกบแนวการแบงหนวยแมเหลก อยางชดเจน 1 แนว ไดแก

แนวรอยตอระหวางหนวย B-1 และ C-1 ซงเปนบรเวณของแนวหนตะกอนยคไซลเรยน- ดโวเนยน

และหนภเขาไฟ ยคเพอรโมไทรแอสซก หนวยแมเหลก A-1 และ A-2 พบวาเปนบรเวณทมการ

สะสมตวของหนตะกอนจาพวก หนทราย และหนแกรนต ตามลาดบ ซงมความเขมสนามแมเหลก

ตา แตจากแผนทความเขมสนามแมเหลกพบวามสวนใหญมคาความเขมตา แตกมบางบรเวณทม

คาความเขมสนามแมเหลกสง สวนในหนวยแมเหลก D-2 พบวาเปนบรเวณเปนหนปน ซงมคา

ความเขมสนามแมเหลกตา แตจากแผนทความเขมสนามแมเหลกทไดพบวาเปนบรเวณทมคา

ความเขมสนามแมเหลกสงและตาปะปนกน รวมทงพบ anomalous zone กระจดกระจายอย ซง

ลกษณะนมความเปนไปไดวาจะพบ intrusive rock ทใหคาความเขมสนามแมเหลกสง

สวนหนวยแมเหลก อนๆ นนถงแมวาจะเหนความแตกตางของหนวยแมเหลกอยางชดเจน

แตเมอนามาเปรยบเทยบกบแผนทธรณวทยาแลวพบวาไมสอดคลองกน

ดงนนจากการทไดกลาวมาทงหมดจะพบวาในแนวทเปน anomalous zone นนพบแรบาง

ชนดสะสมตวอย แตกยงมอกหลายบรเวณทไมพบแหลงแร โดยเฉพาะในหนวยแมเหลก D-2 ซง

พบ anomalous zone กระจดกระจายอย ซงลกษณะนมความเปนไปไดวาจะพบ intrusive rock

จงนาจะเกดสการนขน ซงเปนแหลงสะสมตวของแรเหลกและแรทองแดง

62



Residuals ซอนทบกบแผนทธรณวทยา พบวามความสมพนธตามแนวเสนโครงสราง และ

หนวยแมเหลก

Legend

District

Magnetic domain

Lineament

anomalous zone

63

บทท 5

สรปผลการวจย (Conclusion)

จากการแบงหนวยแมเหลกไดทงหมด 6 หนวยจะมลกษณะทสาคญ คอ บรเวณทมคา

ความเขมสนามแมเหลก +/- อยดวยกน เรยกวา “ Anomalous zone” ซงวางตวอยในแนว NNW –

SSE จากนนเมอนาขอมลธรณวทยา และธรณวทยาแหลงแรมาเปรยบเทยบกบขอมลความเขม

สนามแมเหลก พบวามความสอดคลองกน โดยเปนเปนแนวรอยเลอนยอนมกตาวางตวเปน

เดยวกบรอยตอระหวางหนวยแมเหลก B-1 และ C-1 ทงยงพบวาคาความผดปกตทางแมเหลก

สมพนธกบหนตะกอนยคไซลเรยน – ดโวเนยน มากกวาหนภเขาไฟยคเพอรโมไทรแอสซก

นอกจากนยงพบแนวรอยแตก 4 แนว แตจะวางตวในทศ NW – SE อยางชดเจนตามแนว

Small anomalous bodies จงสรปวา เปนสาเหตททาใหนารอนใตผวโลกแทรกตามรอยแตก จงทา

ใหเกดการสะสมตวของแหลงแรทองคา และเมอนาขอมลธรณวทยาและธรณวทยาแหลงแรของ

กรมทรพยากรธรณมาวางซอนทบขอมลผลการแปลความหมายทางธรณวทยาฟสกสในครงน

พบวาคาความผดปกตทางแมเหลกสมพนธกบหนตะกอนยคไซลเรยน - ดโวเนยน และหนภเขาไฟ

ยคเพอรโมไทรแอสซก และพบการสะสมตวของแรทองคาในหนยคไซลเรยน - ดโวเนยน มากกวา

หนยคเพอรโมไทรแอสซก จงเปนแนวทางในการสารวจหาทองคาบรเวณกวางกบหนยคไซลเรยน-ด

โวเนยน อยางไรกตาม จากการศกษางานวจยนยง พบวา รอยเลอนยอน มมตาทวางตว ในแนว

เหน อใต มความสอดคลองกบ การแปลขอมลความเขมสนามแมเหลกไมวาจะเปนการหนวย

แมเหลก (Magnetic domain) และแนวสนโครงสราง (Lineament) หรอแนวรอยเลอน (Fault) อก

ดวย

64

เอกสารอางอง

กองพฒนาทรพยากรธรณ , 2540. แหลงแรและแหลงเชอเพลงธรรมชาตของประเทศไทย , กรม

ทรพยากรธรณ, หนา 199 – 210

จรนทร ตลยาทตย , 2544, ใน รายงานวชาการ เรอง การบนสารวจและแปลความหมายขอมล

ความเขมสนามแมเหลก, กองเศรษธรณวทยา กรมทรพยากรธรณ, หนา 1 - 55

เพยงตา สาตรกษ, 2550. ธรณฟสกสเพอการสารวจใตผวดน, โรงพมพมหาวทยาลยขอนแกน,

หนา 117 - 214.

Paterson, Grant and Watson Limited, 1988. Lecture Series 1 : Geologists : Airbone

Geophysical Methods and Applications, Couse notes and examples, 126p.

Telford W. M., Geldart L. P., Sheriff R. E., 1990. Magnetic Methods In Applied

geophysics.2nded., Cambridge University Press, 62 - 134p.

M. F. Ridd, Andrew J. Barber, Michael J. Crow, 2011. The Geology of Thailand,

Geological Society, 626p.

นางสาวศศิมุกด์ โชคชัย...1.2...

Documents