ARAŞTIRMA-İNCELEME

Ahmet Zeki İzgöer

Bir Hilâl Uğruna Tarih, Kültür, Medeniyet Yazlar

Bu PDF dokümanı, kitabın bir kısmını içermektedir. DBY okurları için özel olarak oluşturulmuştur.

ARAŞTIRMA-İNCELEME

İçindekiler

» Ksaltmalar ................................................................................................. 8 » Önsöz........................................................................................................... 9

Toplum ve Adalet » İslâm Toplumunda Ruhbanlk Var m? ............................................ 13 » Adalet Ancak İslâm’la Gerçekleşir ................................................... 19 » Sultan IV. Mehmed Döneminde Osmanl Adliyesi’nde İslâm Hukukunu Uygulama Çabas .................................................. 25

» Yaşanabilir Bir Dünya İçin Osmanl Adaleti ve Hoşgörüsü ...... 31 » Osmanl, İnsanlğn Son Adas myd? ............................................. 43 » Erdemli Bir Toplum için Özel Teşebbüs Gerekli midir? ............ 51 » Her Kitap Bir Anahtardr .................................................................... 59

Osmanlda Kadn » Bir Başka Yönüyle Hürrem Sultan ................................................... 65 » Bezmiâlem Valide Sultan’n Hayat, Eserleri ve Vakf Gureba Hastanesi .................................................................................. 77

» Milli Mücadelede Müslüman Bir Kadnn Kahramanlk Hikâyesi .................................................................................................... 85

» Hâlâ m Çarşaf? ..................................................................................... 93 » Bir Osmanl Hanmefendisiyle Ksa Bir Kültür ve Tarih Söyleşisi ..................................................................................................... 97

© DÜN BUGÜN YARIN YAYINLARI, 2016

DBY: 31 Araştrma-İnceleme: 10

ISBN: 978-605-4635-30-6 Sertifika No: 18188

Birinci Bask: İstanbul, 2016

Yazar: Ahmet Zeki İzgöer

Yayn Yönetmeni: İrfan Güngörür

Editör: Fatih Kahya

Sayfa Düzeni: DBY Ajans

Kapak Uygulama: Emre Güngör

Bask/Cilt: Şenyldz Yay. Matbaaclk Ltd. Şti. Gümüşsuyu Cad. Işk Sanayi Sitesi No: 19/102 Topkap / İstanbul Tel: +90 212 483 47 91 Sertifika No: 11964

KÜTÜPHANE BİLGİ KARTI / Library Cataloging-in-Publication Data (CIP) Ahmet Zeki İzgöer, Bir Hilâl UğrunaISBN: 978-605-4635-30-6 Ebat: 15,0 x 21,0 cm 406 s. 1- Tarih 2- Osmanlı Tarihi 3- Makaleler 4- Kültür, Medeniyet Yazıları

Bir

Hilâ

l Uğr

una

Tarih

, Kül

tür,

Med

eniy

et Y

azla

r

DÜN BUGÜN YARIN YAYINLARI Ankara Caddesi, Ünal Han No: 21/4 Cağaloğlu, Eminönü - Fatih / İstanbul Tel. - Faks: +90 212 526 98 06 www.dby.com.tr • dby@dby.com.tr

» Hindistanl Bir Yazarn Kaleminden Ermeni Meselesi .............267 » Arşiv Belgeleri Işğnda Ermenilerin Müslüman Kadnlara Yaptklar Zulümlere Dair .............................................275

I. Dünya Savaş ve İstiklâl Harbi » I. Dünya Savaş Srasnda Yaynlanan Cihad Fetvalar ..............285 » Osmanl Hilâfeti’nin Son Günlerinde Eşsiz Bir Savunma Örneği: Çanakkale ...............................................................................291

» Samsun’a Çkş Bir Tesadüf mü? .....................................................299 » Hilâl’in Haç’a Üstünlüğü Bir Gün Yine Gerçekleşecek ...........307 » Mehmet Akif Ersoy ve İstiklâl Harbi Yllarndaki Çalşmalar .............................................................................................317

» Doktorlarmz İçin Bir An, Bir Uyar ............................................323

Sevenlerin Dilinden Atatürk » Atatürk’ü, Sevenlerinin Dilinden Okumak I ................................329 » Atatürk’ü, Sevenlerinin Dilinden Okumak II ..............................337

Kültürümüz Kimliğimiz » Osmanl’y Paylaşma Çkarlan Davetiye: Petrol ........................349 » Zamana Hâkim Olmak ......................................................................353 » Sğr Bacağ Gibi Güçlü Bacaklar Çok mu Gerekli? .................357 » Hatrlamak, Ama Unutmamak Üzere ...........................................365 » Bir Yaz Tatili ..........................................................................................371 » Zaman Akp Giderken .......................................................................377 » İslâm Ekonomik Düzeninin İnsana Bakş Açs ..........................383 » Bir Hocaefendiden Dinlediklerim ...................................................389 » Ramazan- Şerif Hatralar: Şinasi Bey’in Pidesi .........................395 » İnancn Yazlarna Aksettiren Aksiyoner Bir Şair: Cahit Zarifoğlu .................................................................................................397

» Babama Mektup ...................................................................................403

Mimari » İslâm Mimarisinin Yetiştirdiği İman ve İnanç Adamlarndan Biri: Mimar Sinan ....................................................103

» Cumhuriyet Dönemi Türk Heykelciliğinden Bir Kesit .............109 » Mihrişah Valide Sultan Mescidi .......................................................115

Osmanl Devleti ve İslâm Dünyas » Rahmet Ayrlkta Değil Yardmlaşma, Dayanşma ve Birlikteliktedir .......................................................................................121

» İslâm Ümmetinin Sahip Olduğu En Büyük Güç: Birlik ve Beraberlik ...............................................................................................127

» Somali’de Osmanl Himayesi ............................................................135 » Kardeşliğin En Güzeli ve Yardmlaşmann En Anlamls: Pakistanl Kardeşlerimiz İçin ............................................................149

» Arakan Müslümanlarnn Osmanl’ya Yardm ............................163 » Bir Hac Mevsiminde Daha “Resulullah Mescidi”nde O’nunla Beraber Olmak ....................................................................171

Hilafet Yazlar » Sarslmaz Bir İman ve Ylmaz Bir Çalşmann Ürünü: İstanbul’un Fethi ..................................................................................181

» Yavuz Sultan Selim ve Hilafet’in Osmanllara Geçişi ................191 » Halifelik Nasl Ykld? .......................................................................203

Filistin Meselesi » Osmanl Devleti, Yahudiler ve Filistin ...........................................225 » Filistin’de Yahudi Bölgesi Kurulmas Karşlğnda Theodore Herzl’in Sultan II. Abdülhamid’e Teklifi ...................245

» Filistin Tarihine Dair Önemli Bir Derleme: Osmanl Belgelerinde Filistin .............................................................................253

Ermeni Meselesi » Bat Medeniyeti’nin Yüzü Hiç Değişmedi ki! ..............................257

9

Önsöz

Elinizdeki eser, İslâm tarihi, kültürü ve medeniyeti ile ilgili birbirin-den farkl konularda yazlardan meydana gelmektedir. Bu yazlarda yer alan ana fikir, yeni yetişen genç kuşaklarmz tarihleriyle buluş-turmak, onlara dinamizm kazandrmak, çalşma aşk ve gayreti ver-mek amacn taşmaktadr.

Referanslarn geçmişlerinden almayan hiçbir kültür ve medeni-yet, yaşama ve hayatta kalma mücadelesinde başarya ulaşamamştr. Yaşadğmz topraklar üzerinde bizi birbirimize bağlayan değerler ve hepimizi buluşturacak ortak nokta, inançlarmz, tarihî kimliğimiz, kültür ve medeniyet sahasndaki beraberliğimizdir.

Millet olarak mazimiz temizdir. Tarih boyunca karşlaştğmz birçok olay, şahit olduğumuz birçok gelişme bizi köklü geçmişimiz-den koparamamştr. Bilinçli bir şekilde, bizi ve inandğmz değer-leri yok etmek isteyen yabanc kültür ve medeniyetler, arzu ettik-leri başarya ulaşamamşlardr. Özellikle günümüzde dünyaya yön veren ve insanlğ çepeçevre kuşatan Bat medeniyetinin tabiata, çevreye ve insanlara verdiği zarar ve dünya egemenliğini ele geçir-mek için harcadğ efor göz önünde bulundurulursa, bize düşen gö-revin ne denli büyük, yüce ve erdemli bir vazife olduğu kendiliğin-den ortaya çkmaktadr.

KısaltmalarA. DVN. NMH Bâb- Âsafî Divan- Hümâyûn Nâme-i Hümâyûn Kalemia.g.e. ad geçen esera.g.m. ad geçen makalea.g.md. ad geçen maddeA. MKT. UM Sadaret Mektubî Kalemi Umum Vilâyât EvrakA. MTZ. TG. HR Sadaret Eyalet-i Mümtaze Trablusgarb Evrak HariciyeA. MTZ. TG. ML Sadaret Eyalet-i Mümtaze Trablusgarb Evrak Maliye(a.s.) aleyhisselâmBEO Bâbâli Evrak Odasbkz. BaknzBOA Başbakanlk Osmanl Arşivic. ciltC. EV Cevdet EvkafCHP Cumhuriyet Halk PartisiDH-EUM. AYŞ Dahiliye Nezareti Emniyet-i Umumiye Asayiş Kalemi EvrakDH-KMS Dahiliye Nezareti Kalem-i Mahsus EvrakDH-ŞFR Dahiliye Nezareti Şifre Kalemi EvrakDİA Türkiye Diyanet Vakf İslâm AnsiklopedisiDr. DoktorDUİT Dosya Usulü İradeler TasnifiEV. d Evkaf DefterleriHaz: HazrlayanHR-MTV Hariciye Nezareti Mütenevvi EvrakHR-SYS Hariciye Nezareti Siyasi EvrakHR-TO Hariciye Nezareti Terceme OdasHz. Hazret-iİMŞSA İstanbul Müftülüğü Şer‘iyye Sicilleri Arşiviİ. TAL İrade TaltifatMV Meclis-i Vükelâno: numara(r.a.) radyallahu anhs. sayfa(s.a.v.) sallallahu aleyhi ve sellemŞİA Şamil İslâm AnsiklopedisiTSMA Topkap Saray Müzesi Arşivivb. ve benzeri/benzerleriVGMA Vakflar Genel Müdürlüğü Arşivivr. varakY. A. HUS Yldz Arşivi Hususi EvrakY. EE Yldz Esas EvrakY. MTV Yldz Mütenevvi Maruzat EvrakY. PRK. A Yldz Perakende Evrak Sadaret MaruzâtY. PRK. EŞA Yldz Perakende Evrak Elçilik Şehbenderlik ve AtaşemiliterlikY. PRK. TKM Yldz Perakende Evrak Tahrirat- Ecnebiye ve Mâbeyn Mü-

tercimliğiY. PRK. TNF Yldz Perakende Evrak Ticaret ve Nafia Nezareti MaruzâtY. PRK. HR Yldz Perakende Evrak Hariciye Nezareti MaruzâtYrd. Doç. Dr. Yardmc Doçent Doktor

| Bir Hilâl Uğruna |

11

Güzeler müstear adyla Türk Dünyas Araştrmalar, Tohum, Genç Birikim, Değişim, Medeniyet Bülteni, Hayatsağlk gibi baz dergilerde yaynladğmz makalelerden meydana gelmektedir. Söz konusu ya-zlar, tarafmzdan yeniden gözden geçirilmiş, aktüalize edilmiş, ek-lemeler ve düzeltmeler yaplarak daha yaln bir hale getirilmiştir.

Bu vesileyle eseri yaynlama lütfunda bulunan DBY Yaynlar’na gönül dolusu şükranlarm sunuyorum. Ayrca katklarndan dolay burada isimlerini sayamadğm dost ve arkadaşlarma teşekkür edi-yorum. Tabii ki en son anmam gerekenler de ailem ve çocuklarm-dr. Onlara da sabr ve anlayşlarndan ötürü müteşekkirim.

Çalşmak bizden, yardm Allah’tandr.

Ahmet Zeki İZGÖER Başakşehir, 2016

azeki.izgoer@sbu.edu.tr

| Ahmet Zeki İzgöer |

10

Bir tarihlerde İslâm kültür ve medeniyetinin dünyaya yaydğ parltlardan bugün artk eser görünmemektedir. Geçmişte bizi biz yapan değerlerin ve bizi diğer kültür ve medeniyetlerden farkl k-lan niteliklerin neler olduğunun, insanlğa hizmeti niçin inancm-zn bir gereği olarak gördüğümüzün, neden mazlumun elinden tu-tup zalimle hesaplaşmak istediğimizin hikmetini bilmek, anlamak ve kavramak mecburiyetindeyiz.

Tarih, insanlğn ortaya çkşndan bugüne kadar iyiler ile kötü-lerin mücadelesine sahne olmuştur. Hilâl ile Haç arasndaki bu mü-cadelede yerimizi, safmz, kimliğimizi ortaya koymak, eğilip bükül-meden dik bir duruş sergilemek, güçlünün değil haklnn yannda olmak, adaleti tesis etmek, özetle dünyaya kutlu bir mesaj sundu-ğumuzu ifade etmek zorundayz.

Bugün dünya üzerinde aç, kimsesiz, yardma muhtaç insanlar varsa, üzerimize düşen sorumluluklar var demektir. İnsanlar mut-suz, ask çehreli ve sknt içindeler ise bizi ilgilendiren meseleler var demektir. İnançszlğn, basitliğin, kalitesizliğin arttğ bir zaman ve zeminde bizi alâkadar eden hususlar var demektir.

Bunlara kaytsz kalmamz, aldğmz eğitim ve terbiyeye, inan-dğmz değerlere ve sahip olduğumuz kymetlere zttr.

Amacmz iyiye, güzele, doğruya ulaşmaktr. Hareket ve çkş noktamz inandğmz gibi yaşamaktr. Ayrlğa, çevrenin kötü tesir-lerine, çoğunluğa değil, gerçeğe yönelmektir. Her türlü çkar endi-şesinden uzak iyiliklere kucak açmaktr. Her zamankinden daha çok çalşmak, gayret etmek, çaba harcamaktr.

Osmanl ölçeğine baktğmzda yukarda bahsettiğimiz husus-lara büyük ölçüde titizlikle uyulduğu görülmektedir. Alt yüzyldan fazla bir süreyle üç kta üzerinde egemenlik kuran Osmanl’nn dil-leri, dinleri, renkleri, etnik kökenleri farkl halklara uyguladğ ada-let ve uzun ömürlü yaşam, günümüzde hâlâ bilim çevrelerince tar-tşlmaktadr.

İşte bu tartşmalara mümkün olduğu ölçülerde yeni bir bakş açs getirmek amacyla kaleme aldğmz bu yazlar, daha önce Ahmet

13

Toplum ve Adalet

İslâm Toplumunda Ruhbanlık Var mı?

Osmanl Devleti, uzun imparatorluk dönemi içinde Hristiyanlğn bitmek tükenmek bilmeyen saldrla-rna uğrad. Devletin kuruluşundan itibaren başla-yan bu mücadeleler, yine devletin yklş tarihi olan 20. yüzyln ilk çeyreğine kadar aralksz bir şekilde devam etti.

Osmanllar, yüzyllarca süre her türden topluluk ve milletlerin yaşadklar bölge ve topraklara adalet, hak, özgürlük ve insanlğn en güzel örneklerini götür-müşlerdir. 6 asrlk bir zaman zarfnda ayakta kalabilme, hayatn her alannda söz sahibi olabilme ve idare altnda bulundurulan toplumlar adil ve mutlu bir şekilde yöne-tebilmenin zorluklar herkesçe malumdur. Bunun için de bilgi, birikim, donanm, organizasyon gibi maddî unsurlara karşlk, belki de her şeyden önemlisi manevî yönden İslâmiyet’in getirdiği kural ve prensiplere bağllğn ön planda yer alyor olmas göz ard edilemez.

Osmanllarn Batl devletlerin hücum ve saldrlarna maruz kal-malarnn en başta gelen sebeplerinden bir tanesi Batl çevrelerce “lâykyla bilinip değerlendirilmemeleri” gerçeğidir. Aşağda Osmanl

Ahmet Cevdet Paşa (1823-1895)

397

İnancını Yazılarına Aksettiren Aksiyoner Bir Şair:

Cahit Zarifoğlu

Cahit Zarifoğlu ağabeyimizi kaybedeli yaklaşk otuz yl oluyor. O, şiirleri, hikâyeleri, günlük yazlar, çocuklar için masallar, roman ve anlaryla tandğmz, davas için çalşp çabalayan ve zamannn bü-yük bir bölümünü bu alana ayran aksiyon sahibi birisi idi.

Bizim çevrelerde genellikle vefat edenlerin ardndan “hatr-lanma” geleneği pek yerleşmemiştir gibidir. Zaman zaman nispe-ten hatra geliyorsa da bu konuda ciddi anlamda tantmlar yapl-dğ, ilmî eserler hazrlandğ ve yeni yetişen gençlerimizin hakkyla bu tür şahsiyetlerin fikir ve düşüncelerinden istifade etmelerinin te-mini yolunda önemli çaba ve gayretlerin içinde olduğumuzu söyle-mek gerçekten güçtür. Belki çoğumuz, birçok önemli şahsiyetin me-zarlarnn nerede olduğunu bilmez ve bu yüzden de ziyaret etmeyiz.

Cahit Zarifoğlu gibi söylediklerini yaşayan insanlar toplumu-muzla maalesef pek az. O, herkesin entel davranşlar sergilediği bir zamanda çevresindeki merakl insanlara, dostlarna ve okuyucula-rna “ilmihal” okumay tavsiye ediyor, namazlarn “tadil-i erkân” üzere klmalarn, gece namazlarna kalkmalarn, hanmlara iyi dav-ranmalarn, çocuklara önem vermelerini, yolda yürürken bile zikirle gitmelerini söylüyordu. Böylece o, iç dünyamz manevi bakmdan daha da zenginleştirmeyi ve onu çağn kötü akmlarna karş dona-nml bir hale getirmeyi amaçlyordu.

| Ahmet Zeki İzgöer |

14

tarihçisi ve hukukçusu Ahmet Cevdet Paşa’nn Fransa’nn İstanbul Büyükelçisi Marquis de Moustier’le yaptğ ikili sohbet görüşmesin-den meydana gelen bir metin bulunmaktadr. “İslâm’da ruhbanlk var m?” sorusu çerçevesinde yoğunlaşan bu yaz, Batllarn günü-müzde olduğu gibi geçmişte de İslâm’ bilmediklerini açkça belge-lemesi bakmndan önem taşyor.

İki devlet adam arasndaki bu konuşmay Ahmet Cevdet Paşa’nn Ma‘ruzât adl eserinden iktibas ederek sunuyoruz:

***

Marquis de Moustier:

“-Napolyon Bonapart: ‘Eğer bir dine inanp dindar birisi olsay-dm, müslüman olurdum. Çünkü İslâm dininde ruhbanlk (clérgé) yoktur’ dermiş. Oysa ben bir süre İstanbul’da bulundum ve ulema snfnn ruhbanlk tarzndaki silsilelerini öğrendim. İşte siz de bu yo-lun en ileri mertebesinde bulunuyorsunuz. Hatta bu ruhanî resmî sfatnz sayesinde bunca seneden beri asker vermekten kaçnan Bosna eyaletinde askerî slahatta bulunmay başarmşsnz1. Napol-yon buralara gelmediği için, gerçeklerle karşlaşp durumu lâykyla öğrenememiş”.

Ahmet Cevdet Paşa:

“-Napolyon Bonapart, bu meseleyi mükemmel bir şekilde in-celemiş ve çok güzel söylemiş. Gerçekten de İslâmiyet’te ruhbanlk

1 Ahmet Cevdet Paşa 1863 ylnda müfettiş olarak Bosna-Hersek’te slahat çalşmalarnda bulunmuştur. Bu tarihte Cevdet Paşa ve ekibi, masraflar bölge halknca karşlanmak üzere iki alay asker düzenlemişlerdir. Bosna’da asker düzenlenmesinden memnun olmayan Batllar, Boşnaklarn zihinle-rini bozmak istemişler, ancak bunda başarl olamamşlardr. Avusturya görevlilerinden bazlarnn: “-Siz, asker yazlmaya rza göstermişsiniz. Hal-buki Osmanl Devleti’nin ekonomik sknts var, size aylk veremez” diye-rek Boşnaklar bu kararlarndan vazgeçirmeye çalştklarnda, onlara: “Para için askerlik yapmak bizim dinimize yakşmaz. Biz askerlik görevini ancak Müslümanlk ve devletimiz için yaparz” diye cevap vermişlerdir. Marquis de Moustier işte bu gelişmeleri ima etmektedir (BOA, Y. EE, 36/43).

| Bir Hilâl Uğruna |

399

durmamştr. Yazmş, anlatmş, tartşmş; düşünce ve fikirlerini her frsatta ortaya koymaktan çekinmemiştir. Kendi yazdklar yetmi-yormuş gibi okuyucularna da sürekli olarak:

“-Siz de yazn” demiştir.

Merhum Zarifoğlu ağabeyimiz inanç, dava ve dünya görüşünü ortaya koyduğu sanat ürünleri ve eserlerine yanstan bir şairdir de ayn zamanda. O, “sanat sanat içindir” anlayşnn egemen olduğu bir toplumda sanatn inançlar hayata hâkim klmakta ancak bir vasta olduğunu anlayan, idrak eden ve bu gerçeği savunan birisiydi. Eserle-rinin tamamnda bu hakikatleri yakndan gözlemlemek mümkündür.

Kendisini rahmetle anarken, sizleri onun “babalarn evlerine ve çocuklarna gereken önemi vermeleri” gerektiğini vurgulayan güzel bir makalesiyle baş başa brakyoruz.

“Babalar Erkenden Eve

Çocuklarn yakndan inceleyen, onlardaki kişilik oluşumunu günü gününe takip eden bir anne, gördüğü bozukluklarn babadan ileri geldiğini anlad. Baba iyi bir adam. Hz. Peygamber Efendimizin:

“Müminlerin iman yönünden en olgunlar ahlâken en güzel olanlardr. Sizin en hayrlnz kadnlarna karş en iyi, en nezaketli olannzdr” mealindeki hadisine uymaya çalşanlardandr. Ancak ço-cuklarna karş görünüşte iyi ve anlayşl olmasna rağmen, bu ilgi az gelmektedir. Zira çocuklar bu iyi babay az görmektedirler. Anne, işte bunu fark etmiştir.

Anne belki de, kendisi için bir talebin söz konusu sanlacağndan korktuğu için kocasna eve erken gelmesi gerektiğini anlatmamş-tr. Onun yerine biz söyleyelim. Hem ona, hem de bütün babalara:

“Eve erken gelin ve çocuklarnzla ilgilenin. Çocuk babasn gör-mek ister. Bununla babann hâkimiyetini, koruyucu sevgisini göre-cek, yaşayacak, kişiliğini bununla pekiştirecektir.”

Bir dostumuz vard. Allah selâmet versin. Kendini güzel uğraş-lara öylesine kaptrmşt ki, eve gitme zaman gecenin yarlarndan

| Ahmet Zeki İzgöer |

398

Çevrenin kötü gidişatndan Müslümanla-rn kendilerini korumalar gerektiği üzerinde önemle duruyor, özellikle televizyon ve si-garadan uzak durulmasna işaret ediyordu. Genç kardeşlerine hacca gitmelerini öğütlü-yor, doğru ve dürüst olunmas gerektiği üze-rinde duruyor, zamannda, yerinde ve disiplinli hareket etmenin öneminden bahsediyordu.

Gazete ve dergilerde bu tür konularla il-gili yüzlerce yazs bulunmaktadr. Yeni Devir,

Mavera, Milli Gazete ve dönemin diğer süreli yaynlarnda kaleme aldğ yazlarnda biz, ayn

zamanda onun kişiliğini, düşünce, edebiyat ve sa-nat anlayşn buluruz. O, sadece Türkiye ile değil,

dş dünya ile, özellikle de İslâm dünyas ile ilgili birçok siyasî ve güncel yazlar kaleme almştr.

Kendisi soyad gibi hakikaten zarif bir mümin ve ci-hat özlemiyle yanp tutuşan bir mücahitti. Hayatnn son dokuz-on ylnda meydana gelen Afganistan’n işgali hadi-sesi, İran İslâm Cumhuriyeti’nin kurulmas, Suriye’nin Hama

şehrinde bir gecede binlerce Müslümann yok edilmesi, 12 Eylül 1980 sonras Müslümanlarn içinde bulunduklar kötü durum ve di-ğer önemli hadiseler onun Müslüman bir şair olarak duyarllğnn önemli göstergeleridir. Müslümanlarla ilgili meseleler karşsnda ka-ytsz kalmamş, yazlarnda bunlara özellikle yer vermiş, hatta Müs-lüman bir fert olarak bu hadiseler konusunda çevresindeki insanlar da beraberce düşünme ve hareket etmeye davet etmiş, kendisi gibi onlarn da hissiz, duygusuz ve kaytsz kalmamalarn arzulamştr. Bu çerçevede o, kuru bir edebiyatç, şair ve yazar olmaktan öte, ak-siyon yönü ön plana çkan ender bir şahsiyetti.

Yakalanmş olduğu amansz hastalğa rağmen ümit ve diren-cinden hiçbir şey kaybetmemiş, içinde bulunduğu skntl durumda bile İslâm ümmetinin derdiyle dertlenmek ve ilgilenmekten uzak

Cahit Zarifoğlu

403

Babama Mektup

Sevgili babacğm!

Aramzdan ayrlal neredeyse iki sene oluyor. Yokluğuna doğrusu al-şamadm. İnsan, bir şeyin değerini kaybedince anlyor. Annemin ve-fatyla zaten sarslmş, kendini toparlayamamştn. Hayata tutunacak bir daln kalmamş, dayanak noktalarndan en önemlisini kaybetmiş-tin. Ben ise çocuğun olarak sana lâykyla destek olamamştm. Sözüm ona, dünya meşgaleleri, çocuk çocuğumuzla ilgilenmemiz, iş güç ve benzerleri. Gerek annemi ve gerek seni kaybettikten sonra içimde olu-şan boşluğu doldurmam imkânsz. İçimi actan, bir tarafmdan kopan bambaşka bir duygu var. Bu duyguyu ancak yaşayanlar bilir sanyorum.

Hani, bazen annem kzard da kzgnlğnn geçmesi için bize ba-ğrr ve “Allah hayrnz versin” derdi. Kzarken bile çocuklar için ha-yr okuyan bir kadnd benim annem. Kötü bir söz söylemezdi. Hiç işitmedim ben onun ağzndan kötü bir kelime. Bize de tembih ederdi, “güzel konuşun” diye. Sen de hiç kzmazdn bize. Bir kere olsun da-yak ya da tokat yediğimi hatrlamyorum senden. Senin büyüklüğün-den mi, yoksa bizim uslu çocuk oluşumuzdan myd diye bir an düşü-nüyorum da, sonuçta senden, senin âlicenaplğndan kaynaklandğn anlyorum. Bazen annemiz yaramazlk yapnca bize kzard. Sen hiç ses çkarmazdn. Bir de sen bizi paylamazdn. Ortalğ yatştrmaya ça-lşrdn hep. Şimdi diyorum, ikiniz de olsanz, bize her gün kzsanz,

| Bir Hilâl Uğruna |

401

belki sadece bu sebeple evlâtlarn biraz da saylar çok olduğu için az tanyan bu baba, elbette eleştirilerimizin dşndadr. Ama işlerinden sonra hiçbir makul sebep yokken evlerinden uzak kalan, evlerine git-tikten sonra da televizyon gibi sebeplerle çocuklarna, onlarn yüzle-rine dikkatle bir kere bile bakmayan babalar eleştirilerimizin içindedir.

Eğer bir baba iseniz bu akşam özel olarak evinize çocuklar-nzla ilgilenmek üzere gitmenizi rica ediyorum. Onlarn yüzlerine dikkatle bakn: Neler biliyorlar, sorular sorarak bir deneyin. Sizden neler bekliyorlar, öğrenmeye çalşn. Onlarla biraz konuşursanz, is-teklerinin sakz, çikolata gibi şeylerden ibaret olmadğn, sizden ki-şiliklerinin tekâmülü için sevgi, dikkat ve istikrarl bir otorite iste-diklerini göreceksiniz158”.

EserleriŞiir: İşaret Çocuklar, Yedi Güzel Adam, Menziller, Korku ve YakarşHikâye: İnsÇocuk Hikâyeleri: Serçekuş, Katraslan, Ağaçkakanlar, Yürek-

dede ile Padişah, Gülücük, Çocuklara Afganistan Şiirleri, Küçük Şeh-zade, Motorlu Kuş, Kuşlarn Dili

Roman: Savaş RitimleriGünlük: YaşamakDeneme: Bir Değirmendir Bu DünyaTiyatro: Sütçü İmam

Hakknda Çkan Eserler1) Mavera, Cahit Zarifoğlu Özel Says, Say: 129, Eylül 1987.2) Yedi İklim, Say 5-6, Temmuz-Ağustos 1987.

158 Cahit Zarifoğlu, Bir Değirmendir Bu Dünya, Yayna Haz: Hüseyin Duru-kan, İstanbul 1999, s. 94-96.

| Bir Hilâl Uğruna |

405

yani basnda Allah kelimesini kullanmann bile suç sayldğn, müs-lüman hocaefendi ve âlimlerin birçok sknt ve zorluklara uğradk-larn, ama bunlara direnip göğüs gerdiklerini, hatta rahmetli dede-min memleketi Trabzon’dan jandarmalarn basksna dayanamayarak İstanbul’a göç ettiğini sen anlatmştn. Şu anda bunlar yazarken bile göz pnarlarmn dolduğunu ve hatta akan gözyaşlarmn yanaklarm slattğn fark ediyorum.

İşte bir bayram daha geçiyor. Sen:

“-Bir sonraki Kurban bayramna çkar mym, bilmiyorum. Her-kes hakkn helâl etsin. Ben size haklarm helâl ettim” demiştin. Varsa şayet hakkmz, sana yüz binlerce, milyonlarca kez helâl olsun baba-cğm. Asl sen bize hakkn helâl et. Bizi yetiştirdin, yedirdin, içirdin, büyüttün, bugünlere getirdin. Terbiyemizi verdin, dinimizi bize öğret-tin. Bize doğru yolu gösterdin. Hak ile batl mücadelesinde safmz belirledin. Sen bize hakkn helâl et. Şu davranşn bile bize ne kadar değer verdiğinin bir işaretiydi: Bir babann çocuklarndan helâllik is-temesi... Dünyadaki hangi din ve inanşlarda bunun örneği var? Be-nim bildiğim, aslnda küçükler büyüklerinden helâllik ister. Ama sen bizden istemiştin. Sağ ol babacğm, var ol! (Ağz alşkanlğ işte) Al-lah mekânn cennet eylesin! Ben inanyorum ki, bir gün yine bulu-şup görüşeceğiz. Mahşer günü müminlerin sevgilisi, kâinatn efendisi, âlemlere rahmet olarak gönderilen biricik Peygamberimiz bizi “hamd” sancağnn altnda toplayacak. İnşallah orada buluşuruz!

Bu Kurban bayram buruk geçti. Yokluğunuza nasl alşacağz bi-lemiyorum. Yllarca beraber olduğumuz, yiyip içtiğimiz, konuşup gö-rüştüğümüz, aclar ve sevinçleriyle beraber olduğumuz insanlardan ayrlmak... Bu öyle kolay kolay alşlacak bir şey mi? Rabbimizin ilâhi ferman olan “bir gün mutlaka bize döndürüleceksiniz” ifadesiyle baş-layan ve “onlar altlarndan rmaklar akan cennetlere dâhil olacaklar” müjdesiyle biten âyetlerini hatrlaynca, içimin ferahladğn, sükûnete erdiğini hissediyorum.

Torunlarn da seni aryorlar. “Dedemiz bu bayramda aramzda yok” diyorlar. Onlarla yaptğn sohbetleri, onlara anlattğn dinî ve ahlâkî hikâyeleri hatrlyorlar. Bilgisayara kaydettikleri görüntülü konuşman,

| Ahmet Zeki İzgöer |

404

her gün paylasanz, yeter ki yanmzda olsanz! Söz, hiç yaramazlk yapmayacağz, sizi hiç üzmeyeceğiz...

Aklma her ne zaman annem ve sen geldiğinde gözümün önünde annemi baş örtülü Müslüman bir hanmefendi, seni de aksakall, nu-rani yüzlü bir ihtiyar olarak hatrlyorum. Annemi ve babam bir Müs-lüman olarak hatrlamamdan dolay Rabbime hamdediyor, şükredi-yorum. Nice anneler ve babalar var, çocuklar onlar kim bilir nasl hatrlyor? Nice çocuklar var, anne ve babalar onlar nasl hatrlyor? Bunlar düşünüyorum bir an. Ben onlardan razydm, Rabbim de on-lardan hoşnut olur inşallah!

Sizi her ne zaman hatrlarsam, kendi kendime söz verdim. Ruh-larnza “üç ihlâs, bir fatiha” okuyacağm dedim. Bunu kendime âdet edindim. İşte şimdi de okuyorum. Hatrladğm, aklma geldiği her an ve zamanda da okuyacağm. Ben ölene kadar bu okuyuş inşallah ke-sintisiz devam edecek. Unutarak, yanlarak okuyamazsam, beni affe-din, kusuruma bakmayn. Çünkü biliyorum, siz orada bizden okuna-cak bir şeyler bekliyorsunuz. Okuyacağz ki, bizlere de çocuklarmz okusunlar. Bu geleneği, bu alşkanlğ, dinimizin bize öğrettiği bu gü-zel davranşlar hepimiz yapalm ki, bize de ölünce arkamzdan yav-rularmz yapsnlar.

Mezarnn başna gelip konuşmak istiyorum seninle. Fakat ağzm düğümleniyor, sesimi çkaramyorum, içime bir şeyler doluyor. Ne di-yeceğimi, ne söyleyeceğimi bilemiyorum. Ne yapyorsunuz orada? An-nemi görüyor musun? Konuşuyor musunuz? Birlikte misiniz? Diğer akrabalarmzla buluşuyor musunuz? Sizden hiçbir haber alamyoruz. Rüyalarmda annem de sen de benimle hiç konuşmuyorsunuz. Niçin konuşmuyorsunuz? Acaba bir suç mu işledim diyorum kendi kendime?

Hayatta iken ne güzel sohbetler ederdik. Bize tarihten, tecrübele-rinden, yaşadklarndan bahsederdin. Hocalarn anlatrdn. Ali Yekta Efendi’den, Ahmet Hamdi Akseki’den, Mehmet Rüştü Efendi’den, Ömer Nasuhi Bilmen’den bahsederdin. Ben ilk defa onlar senin ağzn-dan dinleyip tanmştm. Ne muhterem insanlarmş onlar! Yine müs-lümanlara İsmet İnönü ve Tek Parti uygulamalarn, ezann Türkçe okutulduğunu, Kur’ân- Kerim’i okumann yasaklandğn, matbuatta,