ali muhammed nakavi - İslam ve milliyetçilik

7/25/2019 Ali Muhammed Nakavi - slam Ve Milliyetilik

1/122

S L A M

V E

M L L Y E T L K

A L M U H A M M E D N A K A V

K I R *


2/122

o

OO

>

*x

\


3/122


4/122

S L A M V E M L L Y E T L K

A L I M U H A M M E D N A K A V I


5/122

IRA YAYINLARI: 27ARATIRMA DZS

Kitabn Ad:

slam ve Mil l iyeti l ik

ra Yaynla r, Eyll 2005Yazan:

Ali Muhammed Nakavi

Dzen:

Bahadr Karahan

Kapak Tasarm:Bahadr Karahan

Bask-Cilt:

Step Ajans

Gztepe Mah. Bosna Cad. No: 11 M ah m utb ey -Ba clar / STTel: (0212) 44 6 88 46 Fax: (0212) 446 88 24

e-mail: [email protected] - web: www.stepajans.com

1. B as m : 1991 Eyll (Ben gisu Ya ynlar)

2 . Ba sm : 1995 Ekim (Bengisu Yayn lar )

3 . Basm : 199 6 M ays (Bengisu Yayn lar )

4 . B asm : 2 0 0 5 Eyll (ra Ya ynlar )

IRA

Merkez: Kirmasti Mahallesi, Kzta Caddesi

Nalbant Demir Sokak No: 2-4 Kat: 2 Fatih / stanbul

Tel: (0212) 635 99 19

Faks: (0212) 631 02 69

e-mail: [email protected]
mailto:[email protected]://www.stepajans.com/mailto:[email protected]:[email protected]://www.stepajans.com/mailto:[email protected]


6/122

SLAMVE

MLLYETLKA L M U H A M M E D N A K A V

M t e r c i m

K a s m S e y y i d o l u

IRA


7/122


8/122

NDEKLER

nsz 7

B R N C B L M 12

M illiye t iliin Ortaya k Ve Yayl 13

K N C B L M 2 6

M illiye t iliin slam Dnyasna Girii 27

N C B L M 4 8

M ill iye t i lik Akm nn Tarifi , Tem elleri ve z e llikle ri 49

D R D N C B L M 5 6

M ill iye ti l ii Niin Reddediyoruz? 57

B E N C B L M 6 4

M ill iye ti l i in Ye tersizl ii 65

A L T IN C I B L M 7 6

M illiye t il i in Zararlar 77

Y E D N C B L M 8 4

slam ve M ill iye t i lik 85

S E K Z N C B L M 9 2

Kur'an ve Hadis Asndan M illiye til iin Esaslar 93


9/122


10/122

ONSOZ

"Nasyonal izm" veya "Mi l l iyet i l ik" , top lumda sz konusu

olan mesele lerden b i r i o lduu i in , onun ne o lduunu, hangi

te m e lle r ze r ine k u ru ld u un u , s lm ile M ill iye t i lik a ras n

da he r hang i b ir e lik in i n b u lunu p b u lun m ad n , s lm 'a

g re M ill iy e t i lik i lke le r i n in ne kada r do ru o ldu u nu , he r

hang i b i r ahs n hem s lm 'a hem de M il l iye t il ie ina nm a

s n n m m k n o l up o lm ad n , M il l iy e t i li in ku vve t li ve

zay f no k ta la r n n ne le r o l du un u , M s lm an lke le rde M il

l i ye t i l i in doup yay lmas n n , ta r ih i ak n n nas l o lduu

nu ilm i b ir ek ilde a ra t rm ak zo run lu o lm u tu r .

P ropaga nday a yn e lik o lm aya n iy i b ir a ra t rma y la , s -

lmi b i r devr im in gerek le ip i s lmi dzen ve deer le r in uy

g u l a n m a s n a y n e l e n b i r t o p l u m d a , N a s y o n a l i z m i n y e r i n i n

o lup o lmad o r taya kacak t r .

"Komnizm" ve "Mi l l iyet i l ik" , ada batnn ik i d in i ekol d r ! A r t k s lm ; "Pu ta tapm a" , " H r is t iya n l k " ve " M e c u s i

lik " ile ka r ka r ya d e il d i r . s l m 'n ka r s nda bu lu

n a n , K o m n i z m v e N a s y o n a l i z m d i r . s t a t i s t i k l e r d e h r i s t i -

y a n l a r n s a y s m ily a r la r b u la b il ir , a m a a r t k H r is t iy a n -

lk , b ir d in " ve e t k in b ir id e o lo ji s a y la m a z . H r is t iy a n l k

7


11/122

A l i M u h a m m e t! N a k a v i

"K ilis e b u z d o la b n a k o n a n b ir c e n a z ey e d n m t r .

O n a in a n a n l a r h e r p a z a r g n z i y a r e t v e "d u a o k u m a k i i n o raya bavu ru r l a r . Y l da b i r i k i de fa da bu " m er -

hunY 'un an s n yad ed er ve b a yra m la r n k u t la r la r . B a t l la -

rn y a a m n d a e t k i li o la n fa k t r ve o n la r n s i y s i-s o s y a l

ha reke t le r ine y n ve ren "d in ", H r is t iya n l k de i l, M il liy e t i

l i k , L i be ra l i zm veya Kom n i zm d i r .

Bundan do lay M ill iy e t i li i an l am ak ve m ah iye tin i

k a v ra m a k b ir m e c b u r iy e t t ir .

Bu gn s lm b ir d nya g r o la rak , M il l iye t i lik ve

K o m n i z m i l e k a r k a r y a b u l u n m a k t a d r . D o u v e b a

t e m p e r y a l iz m i; bu ik i id e o lo j iy i y a y m a k la , s l m ' da

b a td a k i H r is t iy a n l k g ib i h a y a t s a h a s n d a n d a r a t a ra k ,

s a d e c e i n s a n l a r n i b d i v e a i l e v i y n l e r i n e a i t l v e e t

k is iz b ir d in h a l in e g e t ir m e k , b u v e s ile y le s l m ' r

te r e k ta m a m y le y o k e t m e k is t e m e k t e d ir . M i l l iy e t i l ik ,

H a l E m p e r y a l iz m in i n , s l m 'a d a r b e v u r m a k ve h a l

s e fe r le r iy le g e r e k l e t ir e m e d i i r y a s n g e r e k l e t ir e

b ilm e k a m a c y la h a z rla d y e n i b ir tu z a k t r . M s t e r ik

le r in y a z d k la r k ita p l a r a g z a t t m z z a m a n M il l i y e t i

l i in , e m p e r y a l iz m in k a r la r n a v e u lu s la r a r a s p o l i t ik as n a te h d it s a y la n s l m m m e t in in v a h d e t in i k r m a k

ve s lm d n ya s n n b ir l ik o lm as n n lem ek i in haz rla

nan b ir k o m p lo o ld u u n u a k a g r r z . E m p e r y a l iz m ,

s l m dnyas n kk kk dev le t i k l e r ha l i ne ge t i r eb i l

mek (ve by lece on la r ko layca smreb i lmek) i in , r k l k

mese les in i gndeme ge t i rd i . I r k l n , s lm dnyas nda

g e m i t e y a r a t t v e g e l e c e k t e y a r a t a b i l e c e i t e h l i k e l e

r i a n la y a b i lm e k i in , M il l iy e t i l i in y z n d e k i p e rd e n in

k a ld r lm a s v e k a ra y z n n t e h ir e d i lm e s i b ir z o r u n

l u l u k t u r .

8


12/122

s la m v e M i ll iy e t i l i k

s l m in k la b , T e v h i d e s a s n a d a y a l d r v e s

l m 'd a n k a y n a k la n m t r . T a b i id ir ki b y le b ir d e v r im ,m ah i yye te M ill iye t i o lam az . Bu de v r im in da yana i s -

l m d r , M i l l iy e t i l ik d e i l. M i l l iy e t i le r , d im a d e v r im in

o lg u n la m a s n ve g e l i m e s in i n le m e y e a l m la rd r .

s l m in k la b a s l h e d e fi i t ib a r iy le d e M i ll i y e t i d e i l,

T e v h id id ir . Y a n i b ir c o r a f y a i le s n r la n m a m t r . E v

r e n s e l b i r r i s l e t l e y k l v e d n y a n n u f k u n d a y e n i b i r

s a b a h n b a la n g c d r . B u n k la b , M s l m a n la r n ,

m s ta z a f la r n y a a d h e r y e r d e g e r e k l e m e lid ir , g e r

ek leecek t i r de .

Bu y n d e de in a n b ir l i i 'n in t e m e lle r in i ve s

lm 'n c i ha n u m u l lu un u ve s lm ile M ill iy e t i li in nas l

b i r r a b t a s n n o l d u u n u d i k k a t l e i n c e l e m e k g e r e k i y o r .

M i l l i ye t i l i k , L ibe ra l i zm ve Komn izm g ib i i deo lo j i l e r i n

yay lmas , s lam ink lab n n s lmi muhtevasn yokedeb i l i r .

Bu nedenle, ad lar geen zehi r l i ideolo j i lere kar , ideolo j ik

v e s iy a s i m c a d e le v e r m e k b t n M s l m a n la r m n e m li b i r

vaz i fes id i r . Bu mcade len in k rkrne de i l , sa lam b i r

inan ve f i k i r i l e destek lenmesi , rk l a n i in kar o lduu

m uzun , do s t ve dm ana a k lanm as a r ttr .s l m i b ir y n e t im v e T e v h id i b i r to p l u m d a , m i l l i

y e t i l ik v e K o m n i z m a y a k b a s m a a b ile y e r b u la m a z . B y

le b i r d z e n v e t o p lu m d a s iy s i v e i t im i a d a n da k a

b u l e d ile n e g e m e n a n la y , s a d e c e s l m 'd r , b a ka s

d e i l "A llah ka tnda ha kk d in s l m 'd r . " l A l i I m r a n : 1 9 )

Ancak ahs i i nan la rda he rhang i b i r zo r lama yok tu r ,

he rkes d n ce ve g r n a k lam a z g r l n e sah ip t ir :

"Dinde zorlam a yoktur. ( B a k a r a : 2 5 6 )

Ama b tn bun la r la b i r l i k te , man t k l ve i nsa f l b i r ba

k i le yaayan ideolo j i ler in kuvvet l i ve zay f nokta lar n ince

9


13/122

A li M u h a m m e d N a k a v i

l eyerek top lumun, on la r n doru luk veya yan l l n greb i l

me s i n i sa l a ma k g e r e k l i d i r ."Ey M u ha m m ed i D in ley ip de en iy i sze uyan kullar m

mjdele. ( Z m e r . 1 7 - 1 8 )

Bu yn de de; he r t r l a r tla nm a ve ny a rg la r b ir

kenra koyarak geni bir bak as i le, dier ideoloj i ve ekol

le r i inc e lem ek ve s l m 'n on la ra kar tak nd tavr a k

l a m a k b i r m e c b u r i y e t o l a r a k n m z d e d u r m a k t a d r .

Umar z k i , bu k i tab bu konunun e i t l i yn le r i n i ayd n

l a kavu tu ru r , s l m i ve i deo lo j i k bah is le r i daha da zen

g in le t i rmede b i r ad m say l r .

A l i M u h a m m e d N a k a v i

2 2 R a m a z a n 1 4 0 1

1 0


14/122


15/122

b ir in c ib o l um

Milliyetiliin Ortaya k ve Yayl


16/122

Milliyetiliin Bir deoloji Olarak Ortaya k

M il liye t i l ik baz zel lik ler iy le b in lerce yl nc e Y un a nl la

r n "kab ile " ve "s ite " s is tem ind e a ran ab i lir , am a bu dnce

nin b ir ideo lo j i ve b i r s iysi -sos ya l ekol o larak o r tay a km a

s, ba t da k i Fransz de v r im ind e n so nra o ldu.*1*

Na syo n a l i s t d n ce n in b a ta g e l e n p r o p a g a n d a c l a

r nda n b i ri s i Ro ussea u id i . 0 ; "k i tle le r in g rup sa l va hd et ve

banaz l a sah ip o lma la r , doup byd ye re ba l o l

m a la r , sevg i ve ba l l n ek se n in i va tan n o lu tu rm a s ge

rek t i i zer inde s ra r la duruyordu . Bunun, "d in i vaz i fe " ka

da r ku tsa l o ldu u nu s y le rken , insa n la r n b tn i nsa n l k

ad na ha reke t e tm es in i veya "d in i top lu m " d n ce s ine

ba l o lmasn idde t le redded iyordu . "

M il liye ti lik ek oln n f ii len gerek lem esi i lk defa Fransa

devr iminden sonra o lduu gib i , i lke ler in in de ou bu devr im

le ortaya kt . B ayrak ve vatana kar olan du yg ularn k rk len

m esi, m il li kahram anlarn y ce lti lm e si ve putlatr lm as , m i ll i

mar yazlmas, Fransz di l in in ve soyunun kutsal l nn savu-

( 1 ) B a z a r a t r m a c l a r m i l l i y e t i l i i n b a l a n g c n n r e f o s m a s y o n v e b a z

s n d a 1 9 4 8 y l n d a W e s tp h a l ia o la y o l d u u n u s y l y o r l a r . A m a g r

s a h ip l e r in i n o u , m i l l i y e t i l i i n o r ta y a k m a s n d a F r a n s z d e v r i m i n i b i r

d n m n o k t a s s a y a r la r .

1 3


17/122


18/122


r ikan M il li ye t i li in in tem e lin i bu as rda a t t la r . ng i lte re 'de

Je rem y B en tham , M ill iy e t i li i yen i boy u t la ra u l a tr d . W il-l iam Gladstone ng i l i z Nasyona l izmin i a r b i r m i l l i ye t i l ie

ev i rd i. By lece M ill iy e t i li k ; b t n O r ta ve Bat A vru p a 'd a

b ir id e o lo j i o la rak kabu l ed ild i . M il liy e t i li k ak m n n on d u-

kuz un cu as rdak i en b y k teo r isy en le r i a ras nda ta lya 'da

Mazz in i ve Gu iseppo Gar iba ld i , F ransa 'da V ic to r Hugo , A l

m anya 'da O t to B i sm arck say l ab i l i r l e r .

Ondokuzuncu as rda o lup b i ten le r in ve or taya kan b

y k o lay la r n o u nu or taya karan e tken, M il li ye t i li k id i.

Bu asrda: Belika ist ik l le kavutu. Portekiz i le spanya nn

Gney ve Or ta Amer i ka 'dak i smrge le r i S imon Bo l i va r ve

Jose Mar t in nder l i inde bamsz l k lar n i lan et t i le r . Y ine

bu dnemde ba t l dev le t l e r ; Osman l I mpara to r luunun Av

rupa 'da h km et t i i b lge le rde , daha o k M illiye t i duygu la r

krk led i le r . Sonunda Yunan is tan , Bu lgar is tan , Macar is tan ,

Fin land, ekoslovakya bamsz l a doru i t i ld i ler .

Ne var k i btn bu gel imeler , Emperyal izmin nc

d ny ad a giz li b ir a ekl ind e yay lm asna, batl de vlet ler in sa

va ve s iyas i at malar na oranla ok az b i r nme sahipt i .

Bu ise N asyo na lizm in o lum su z so nu larn n, ne kadar faz lao lduunu or taya koyuyordu. ng i l tere ve Fransa 'n n yabanc

lke lere sa ld r p , on lar smrgelet i rmeler i , lk Napolyon ve

B ism arc k 'm yay lm ac lk ey lem ler i; batl M il liye t i lik ve L ibe

ra l iz m in a ldatc s loga nlar n n ne derece asls z o ldu u nu ve

bunun gerekte, mstaz 'a f mi l le t ler i esaret a l t na a lmak i in

b ir ara o larak ku llan ldn iy ice o r taya kard.

Batdaki deoloji Boluu ve Milliyetilik

M illiye t il ik , ba tk la rn i deo lo j i bo luu nu do ldu rm a k

i in kard k la r b i r "eko l " ve "uydurma b i r d in 'd i r .

1 5


19/122

A l i M u h a m m e d N a k av i

nsan , he rhang i b i r d in , l k ve idea le ba lanmadan

yaayamaz. Or ta a bat s nda bu d in ve ideo lo j i H r i s t i yanl k ve k i l ise d in i id i . Fakat Hr is t iyanl k b i r boyut lu , gerei

grmeyen, naks, i l im ve ak l i le el iki l i prensiplere dayal ,

t ah r ife u ram b ir d in o ldu u i in uzun b ir zam ana kada r

ideo lo j i o la rak devam edemezd i .

R nesans ve son rak i de i m e le r k iliseye ok a r d a r

be le r i nd i rd i . A r t k Avrupa 'da , H r i s t i yan l k yaayan inan

o la rak o r tadan ka lkm ve l b i r d in ha l i ne ge lm i t i . De

in d i im iz g ib i , H r is t iya n l k nced en de ha lk ie r i s ind e

banaz l k , dayan ma ve heyecan meydana ge t i recek ye te r

l i d inan izme sah ip de i ld i , faka t tamamy la da hayat d

ed i lmemi t i . Rnesans 'dan sonra ha lk n s i yas i , i t ima i , f i k

r i ve duygusa l hayat ndan tamamy la d ar k t . Net icede,

bat da byk b i r ideo lo j i k bo luk or taya k t . Bat k la r , i z le

yecek le r i b i r eko ln ve ha lk ha reke te ge i recek b i r d ina

mizm in o lmad n h i sse t t i l e r . H r i s t i yan l a l b i r d in o l

du u i in ba lanam az la rd . B ir yand an da insan ide o lo j ik

bo luk ta yaayamazd . Bat dnces in in "Putu Azer le r i " ,

Nasyona l i zm pu tunu yaparak ba t ya b i r d in ve i l h o la rak

a rm aa n e t tile r . Sus am ins an la r da hem en o nun ka r s nda boyun ed i l e r ! Ondan son ra da M arks i zm bu bo luu

do ldurmaya a l t . Demek k i hem Mi l l i ye t i l i k ve hem de

Marksizm; Hr is t iyan l n , bat daki ideolo j ik susam l g i

de rm ek te ye te r s iz k a lm as ndan o r taya km t r .

s lm i Douya gelince, byle b ir bo luk h i m i h i yo k tu.

Bu co ra fya da c i han m u l ve ye te r li d in am izm i o lan s lm

egem en i d i . s l m y le b i r d i nam izm e sah ip t i r k i daha do

uunun i l k yz y l nda , A f r i ka ' n n kuzey inden Asya 'n n en

uzak nok ta l a r na ve spanya 'dan M oo l i s tan 'a kada r b tn

lke le r i b i r le t i re rek , d i l le r i , k l t r le r i de i ik o lan e i t l i

1 6


20/122


u lus la r , kav im ler i ve soy la r b i r tek "mmet" ha l ine ge t i rd i .

s l m d n y a s n d a , d u y g u l a r c o t u r m a k , d a y a n m a k u r

mak , taassub ve ink l b i heyecan la r ya ra tmak ta s lm d in i

d i e r b tn yabanc i deo lo j i l e rden gg ld r . s l m , kend i

ne inan an la r , h e r t r l fedak ar la s rk le ye b ilm e k ted ir .

s lm d nya s nda k i m ill iy e t i le r ve b tn ba t l la m

ayd n la r , kend i k l t r ve l ke le r ine has ge rek le r i b i r kena

ra a tarak , ba t da baar l o lan her tecrben in douda da

tek ra r lanab i lece im ' san yo r la r . Ama ok byk b i r yan lg

ie r is ind e d ir le r . Bu t ip a yd n la r ba ty k rk r n e tak l id i in

a hs iye t le r in i y it irm i le rd i r. B un la r, ba t y la s lm d ny as

n n ne kada r de i i k kou l l a r i e r i s i nde o l duunu an laya

myor la r . Bun la r , Ba t da hak im o lan Hr i s t i yan l k i l e s lm ' n

tamamen fa rk l ey le r o lduk la r n i d rak edemiyo r la r . H r i s t i

yan l k , kh in le r in b i r avu d in i ge lene inden iba re t o lmas

na ka r lk ; s lm , k i i ve top lu m u n her i k is in i kapsayan b iryaam ta rz d r , i nan ve p ra t i k te kmi l b i r d ind i r .

Emperyalizmin Kayna Milliyetilik;

Smr Ve Nasyonalizmin Birleim Noktas

M ill iy e t i li in y ay lm as nd a n em li ro l o lan d ie r ik i

e tken i se , s m rg e c ilik ve kap i ta l izm id i.

Ondokuzuncu as rda ba t k l a r , nc dnya l ke l e r i n i

kend i le r ine smrge a lan yaparak ta lan ve apu l e tmek

i in ko r kun b ir ya r m aya g irm i ve a k u r tla r g ib i Asya ve

A f rika u lus l a r n n pe ine d m le rd i. B unun i in b ir yan

dan yap t k la r c inaye t le r i ve apu lcu luk la r yo rum layab i len

ve b i r yandan da daha ok lke le r i sm rge ede b ilm ee ve

on la r apu l e tmee zemin haz r l ayab i l en g l b i r i deo lo

j ik de s te e ih tiy a la r vard. Bu ideo lo jik destek, M illiy e t i-

lik 'den baka h i b i r eko l o lam azd . Bu yzde n e np e rya lis t -

1 7


21/122

A l i M u h a m m e t ! N a k a v i

le r, b a tda M il liy e t i li i ya yg n la t r p b ir d in ve ide o lo j i o la

rak ba t k la ra kabu l lend i rd i l e r .

M illiye t ilik eko l , s m rge c i lik leh inde nem li ro l oy

namtr :

a- M illiyet i lik , s m rge ci l i in kayna o ldu. M i ll iy e t i

l i k t e n k a y n a k l a n a n v a t a n p e r e s t l i k d u y g u l a r , r k s t n l

ve m ill i ba naz l k i nan la r , ta r i h ve k lt r le i f ti ha r e tm ek ;

em pe rya lizm e iy i b ir zem in sa lad .

b - M il l iy e t il ik , s m r g e c i li in y o ru m la y c s id i. M il li

ye t ilik , s m rge c i ba t k la r n , " m illi m en faa t le r ve " lken in

gem i tek i azam e t i n i yen iden i hya e tm ek" ad y l a yap t k l a r

v a h ic e i le r i y o r u m lu y o r d u .

- M illiye t ilik , s m rge c i lik i in k uv vet li b ir hareket n o k

ta s v e s m r g e c i le r i n m o r a lin i k o r u y a n b ir f a k t r id i. M il

l iye t i l ik , rk d uy gu la r idd e t le nd irm ek le , d i e r lke l e r i

s m r g e le t ir m e k t e n e m li ro l o y n u y o r d u . n g il iz le r e ,F rans z la ra , A lm an la ra ve d i e r le r ine , Asy a ve A f r ika y sa

h ip l e n m e k i in a r a la r n d a b a la y a n id d e t li y a r m a d a m o

ra l ve r i yo rdu .

G a rb n n l d n r F r a n c is C o o k e r bu k o n u d a y

le yazyor:

"O n d o k u z u n c u a s rd a , N a s y o n a l is t le r d e n b ir o u a

k n t a a s s u b l a r s o n u c u y l e s y l y o r l a r d : " s t n t a r i h v e

k lt r s a h i b i, s t n s o y d a n o la n i le r le m i m il le t le r , k e n d i

ye tenek le r i n i ya l n zca l ke l e r i n i n s n r l a r i e r i s i nde sa r f e t

m e m e lid ir le r . O n la r n , m il l i g r e v l e r i y a l n z k e n d i l k e le r i

n in i s tik l l v e to p r a k b t n l n s a v u n m a y g e r e k t ir m i

y o r . O n l a rn e v r e n s e l b ir s o r u m lu lu k la r v a r d r . O d a , k e n d i

s iy s i o t o r it e le r in i, m il l i k lt r le r in i b t n d n y a y a y a y m a

la r v e b y le c e g e r i k a lm lk e le r i m e d e n ile t ir m e le r id ir ,

zor la o lsa bi le" .

18


22/122


O ndo kuzu ncu as rdak i m ill iye t i d n r le r i n yaz la r

na gz a t t m z zam an g ry o ruz ki on la r; "B iz im m ill i va

z i fem iz sadece l kemiz in s n r l a r n savunmay de i l , s n r

d la r nd a , h a tta b in le rce k i lo m et re uzak la rda b i le va tan n

azam e t i n i i sba t e tm ek i i n , aske r i ve s i ys i ey l em le rde bu

lu n m a y g e r e k t ir iy o r d e m e k t e le r . O n d o k u z u n c u a s rn M il li

y e t i ide o log lar n d a n b ir i o lan Dr. B idge het yle yazyor;

" Y a l n z l k e n i n b t n l n k o r u m a k l a k a l m a k y e t e r l i

de i l d i r . nk u l us l a ra ras s i ys i - aske r i ya r m ada ge r i

ka l rsak , va tan m z n t a r ih tek i az am e t in i ko rum aya m uva ffak

o lam ay z . Vak a , gen i lem e ey lem ine g i r im e zs ek , m il li g u ru

rum uz renc ide o laca k ve lke le r in lm ka lm a t m a la r nda

yok olaca z . M ill i gu ru ru m u zu ko ruya b ilen tek ey sava

ve macera peinde o lmakt r . " *1)

M ill iy e t i lik ; D a rvv in 'in , daha g ln n ha ya t ta ka lab il

m e v e y a a m a h a kk n a s a h i p o l d u u g r n n s iy a s i ve

to p l u m s a l a la n d a y a y lm a s n a y a rd m d a b u lu n d u . A lm a n

y a 'd a E rn e s t H a e c k e l, "S a d e ce g l m il le t le r y a a y a b i lir

le r . Bu m ill e t l e r , ge r i ka lm za y f m ill e t l e r i ezm e hakk na

s a h ip t ir le r ." g r n h a lk n a ra s n d a y a y m a a a l t . M il

l iy e t i li in b a k a b ir n d e r i K a r i P e a rs a n , l m - k a l m s a v a

n ve ne t i cede g lnn ka lm as n , " u l us l a ra ras i l i k i l e r i n

d o a l k a n u n u " o l a r a k n i t e l e n d i r i y o r .

M il l iy e t i le r in b u t e z l e r in i n s o n u c u , o n d o k u z u n c u a s

r n s o n l a r n d a , t e c v z m a h i y y e t i n d e g e n i l e m e e y l e m l e

r in d e y e n i b i r d a lg a b a ly o rd u . G la d is to n n d e r li in d e , n

g il iz s m r g e c i l i i , H in d is t a n v e d i e r e i t li y e r le r i, n g i l

te r e 'n in s m r g e le r i h a lin e g e t ir d i . M il l iy e t i li in b y k n

d e r l e r i n d e n B i s m a r c k , A l m a n y a ' y t o p r a n g e n i l e t m e e

(1) Francis W. Cooker: Recent Polit ical Thought, Newyork, s. 443-48, 1934.

1 9


23/122

A li M u h a m m e t ! N a k a v i

tev ik e t t i . Fransa, A f r i ka 'n n e i t l i yer le r in i smrge a lan

yapt . ng i l te re Su iz mn t kas n i ga l e t t i . A lmanya Berlin ' d e n B a d a t 'a k a d a r "B y k A ry a m p a r a t o r lu u 'n u k u r

maya ka lk t . Daha yen i ayak ta du rab i l en Amer i ka b i l e s

mrge ed inme ya r mas na ka t l a rak F i l i p in ve Uzak As

ya 'n n d i er baz m n t ka la r n iga l e t t i. M i ll iy e t i li k te n d o

an s m rge c i lik tam ah la r so nu cu , A lm an ya 'y l a F ransa,

Fas 'a ; ng i l te re 'y le Rusya ise ran 'a hak im o lab i lmek i in

b i rb i r le r iy le a t t la r .

te b tn b un la r M il liy e t i li in g ze llik le r in de nd ir !

Sosyal- tar ih yazar Joseph Lighten yle sylyor:

"Ondokuzuncu as r n ta r ih i , sava ve smrgec i l i e yo l

aan s iya s i - ik t i sd i m il li ye t i li k ten iba re t t ir . Bu as r da e it

l i lke le r in gen i leme ey lemine bavurmalar ve kar la r n n

b irb i r in e te rs d m es i M i ll iy e t i li k te n ile r i ge l iyo rdu . "

Ondokuzuncu as r n n l nasyona l i s t l e r i nden baz s ,

sa l d r gan sm rgec i l i i n yay lm as nda ba ro l oynayan

c in ye tk r k im se le rd ir . ng iliz m ill iy e t i li in in ba ta gelen

bayrak ta r G lad is tan , nc dnya l ke le r ine tecavz ede

re k m u s ta z a f m ille t le r i s m r g e c i lik b o y u n d u r u u a ltn a a l

d . S m rge c i li i H in d is tan 'a sokan , H ind is tan ha lk n "Be-las i savaf 'nda h i ac madan ldren Rober t C l i ve i le ng i

liz s m rg e c i li in i b aka ye r le re yayan e l il Jo hn Rhadez,

kend i yz k za rtc tec av z le r in i N asyo na l izm ad y la yo ru m

luyor la rd .

Bylece, ondokuzuncu asrda smrgeci ler Mi l l iyet i l i i ,

yap t k la r c inaye t le r in yo rumlay c s o la rak ku l l anm la rd r .

D em ek ki M ill iy e t i lik , s m rge c i lie ka r o lan la rn de il,

e m p ery a l is t le r i n b ir ya y lm a a rac ym ! K ap ita lis t dzen in

( 1 ) J o s e p h L i g h e n : S o c i a l P h i lo s o p h i e s , N e v v y o r k , 1 9 3 7 , s . 4 3 9 . 1 8

2 0


24/122

s la m v e M i ll iy e t i li k

is t ik ra r da , M ill iy e t i li k ve s m rge c i li in yay lm as nda n

za ra r g rm e m i t ir . B un la r n (Ka p ita lizm , M ill iye t il ik , Sm rge c i lik ) a ras nda sebep ve so nu i li k is i va rd r . Kap i ta

l i zm, dnyan n en uzak nok ta la r nda b i l e apu lcu luk yapa

b ilm ek ve m a l la r na pazar bu lab ilm ek i in M ill iy e t i lik eko

ln n ya rd m y la , l ke le r in m il li po lit ika s n , ge n i le tm e po

lit ika s na ev irme e a l yorm u!

"M ill i s tn l bu lm ak " ad yla , M ill iy e t i s log an la r a l

t nda ng i l i z sm rgec i l i i n i H ind i s tan 'da yaym aa a l an

"Dou H ind is tan T ica re t i rke t i" ; "M illiye t i lik , Em perya lizm

ve K a p ita l iz m in b ir le im in in en a k rnek le r ind en b i r id i r .

Bu konu lara i le rdek i b lmlerde daha ok de inece iz .

Milliyetilik ile Kapitalizmin Birleimi

Milliyetilik, Kapitalizmin Elinde Bir Ara

Deind i im iz g ib i M i l l i ye t i l i in ondokuzuncu yzy lda

yayg n lamasnda e tk i l i o lan fak t r le rden b i r i , ba t da kap i

ta lizm d ze n in in ye r le m e si id i . M il li ye t i l ik , b y k fab

r ika t r le r in , se rm ay ed ar la r n e l inde , b ir yand an ha lk sade-

ce ye r li m a lla r tk e tm ey e te v ik eden m il li du yg u la r uyan

d rmak la re t t i k le r i ma l la r n i pazarda ye r le r in i ko rumaki in ; b ir yan da n da m i ll i m en faa t le r ad y la d ev le t ve m ille t i,

d i e r l ke l e r i sm rge le t i rm eye s rk leye rek re t t i k l e r i

ma l la ra yen i pazar yer le r i bu lmak i in b i r ves i le id i . Bu ne

denle, Mi l l iyet i l ik eko l, ondokuzuncu yzy lda kapi ta l izmin

g e l i m e s i n d e n s o n r a o z a m a n a k a d a r g r lm e m i b ir e k il

de i ler ledi .

D nyay yu tucu Kap i ta l i zm tekn i k tek i ge l i m eden son

ra is t i k ra r bu ldu .

( 1 ) H a n s K o h n : T h e Id e a o t N a t io n a l is m : A S t u d y in i t s O r ig in a n d

B a c k g r o u n d , s . 7 9 .

21


25/122


1932 y lnda Jo hn Ke y 'in bu lgu ve ih t ir as yo lun da ba

la t t a l mlar i le b i r inc i sanay i devr im i ba lad .Thom as Save ry , Thom as N evvcom en , Jam es W a t ,

R i c h a r d A r k w r i g h t , S a m u e l C r o m p t o n , A b r a h a m D e r b y s ,

Hery Co r t ve Henry Be ssem er 'in kei f ve icatlar , b y k fa b r i

ka la rn ku ru lm as na , m ilya rde r ve m en faa t i bu r juv az in in

o r taya k ma ve dnyay yu tucu Kap i ta l i s t dzen in ye r le

mes ine sebeb o ldu .

Bu ka p i ta lis t m en faa t i kes im M il liy e t i li i, kend i ga y

r i nsan he de fle r i u run da b ir a ra o la rak ku llan d . F abr ika

la r lken in ih t i yac ndan daha faz la re t im yapan menfaat i

ke s im in as l so run u , m a lla r n sa tm ak i in pazar ye r le r i b u l

m a k v e o n u k o r u m a k i d i .

Se rm ayeda r f ab r i ka t r l e r i n b tn gaye le r i , d i e r u l us

la r n kap i ta l i s t sanay i sah ip le r inden ne gemek ve on la r

dan s tn o lmak t .Bu sermayedar lar ve sanayi sahipler in in ik i hedef i vard :

a - lke le r in in pazar n n kend i le r ine inh isar ve d ier

lke le r in mal la r n n i th l in i n lemek.

b - Dnyan n d ie r b lge le r inde yen i pazar la r bu lmak .

S m rge c i Ka p i ta l izm , he r ik i he de f in i , nas yo na lis tdu ygu la rdan ya ra r lana rak g e rek le t ir d i. M ill i duyg u la rn

k rk lenmes i ha lk n , kend i l ke le r in in ma l la r n , yabanc la

r n daha iy i ma l la r na b i le te rc ih e tmes ine sebeb o ldu . Ka

p i ta l i zm, M i l l i ye t i taassub la rdan fayda lanarak l ke le r in s i

yase t in i , yen i pazar ye r le r i bu lmak i in za ru r i g r len s

m rgec i l i e do ru yne l t t i .

Kapi ta l ist ler , Mi l l iyet i l i in yardmyla d Kapi ta l izmin

a leyh inde tehd id mah iyye t inde b i r tak m ey lemlere ba vuru

yor lard . Mcadele, kt isdi ereveden siyasi ereveye e

ki lmit i . Yolculuk ve yabanc mal lar n i thal i serbest l i in i ks t

2 2


26/122


lam ak ve dilde t i tiz lik ; yabanc m al lar n ken di m i ll i pazar ye r

ler ine g i rm e sin i n lem ekte b i r s i lah o larak ku l lan lyord u.*1)

Sermayedar la r d ie r l ke le r in ma l la r n n kend i l ke le

r ine g irm e s in i n ley e b i lm ek i in "vatan teh like d ed ir " d iye

fe ryad e d iyo r ve kend i m en faa tle r in i m il li m en faa tle r " o la

rak gs te r i yo r la rd ve va tanda la rdan "va tan menfaa t le r i "

y o lun da b ir o rdu d z en lem i le rd i. By lec e m ill iy e t i lik , Ka

p i ta l iz m in y k s e l i dn em ind e , e it li m illiy e t le r in s e rm a

yed ar la r a ras nda kan sava ta b ir s ilah o lm u tu . D nya

nn pazar ye r le r in i ke nd i e l le r ine ge i rm e h rs , M i ll iy e t i l i

i tam am y la Ka p ita l iz m in h iz m e t ine g e i rd i .

apu lcu k ap ita lis t le r , m us taza f ke s im le r in a ras nda

te f r ika ka rm ak i in de, M ill iy e t i li i ya y yo r la rd .

K a p ita liz m , o n d o k u z u n c u y zy ld a , to p l u m u n m u s ta

z a f k e s im le r in i en k t ek ilde s m ry o rdu . Sanayi dev r i

m i ve m ak ine n in km as , t ica r i ka p i ta lizm i san ay i Ka p i ta l iz

m ine ev i r e rek s e rm ay ede v e i ' de t ek e l c i l i k m ey dana ge

t ird i . B y le o lu nc a da i g c ih t iyac yz ka t a r t ta , to p lu

ma o lan zu lm daha ko rkun boyu t la ra u la t ve i i l e r i n

kan em i lmee ba land .

M a lu m d u r k i ins an l k d o lan K ap ita lis t dzen , m us

taza f ke s im le r i ca h i l b rak m ak, on lar n isyann n lem ek,

on la r , i ind e b u lun du k la r he r t r l k t a r tla rd a ge-

ce g nd z b ir m ak ine g ib i a l trab ilm ek i in e tk in b ir ha

reket kayna na m uh ta t . M il li ye t i l ik ise bu y nd e iy i b ir

kaynak t . Kap i ta l i zm, yukar dak i hedef in i , "va tan teh l i kede

d i r " fe ryadn yce l te rek gerek le t i r i leb i l i rd i .

M ill iy e t i du y gu la r n u y and r lm as , top lu m d ak i m us -

taz a f la r 'm d ikk a t le r in i u lusa l so run la ra ekerek , t op lum sa l

( 1 ) C o r i t o n H a y s : T h e H i s t o r ic a l E v a lu a t io n o f M o d e m N a t io n a l is m , s .

1 2 9 .

2 3


27/122


a da le ts iz l ik le r i un u t tu rd u . "M ill i b i r lik " tez i, on la r kend i

m e n fa a t le r iy le to p lu m d a k i m s te kb ir le r i n ka rla r n n a yn

ey o lmad n an lamak tan a l koydu .

Y u ka r d a k i n o k ta l a rd a n b a ka ; va h ice s m r n n

d o a l te p k is i o la r a k , A v r u p a d e v le t le r in d e i ile r in m ca d e

le le r i yava yava yen i boyu t l a r kazanmaya ba lad nda ,

Na syo n a l i zm me se le s i n i g n d e me g e t i r me k , e i t l i l ke l e

rin m u s ta za f la r n n , m s te kb ir le r ka r s n d a b ir ce p h e d e

b i rle m e s i n i n l y o r d u . S m r g e c ile r , lk e l e rin in m u s t a -

za f la r n , ken d i le r iy l e b ir le m ey e ve d i e r u lus la r n m us ta -

za f la r na ka r m evz i a lm aya s rk le ye b ilm e k i in M il liy e t

ili i yaym aya ko yu ldu la r . By le yap m asa la rd , e i tli u lu s

la rn m u s ta za fla r b ir le e r e k , m s te k b i r le r in e y ta n i ko m p

lo la r n e tk is iz ha le g e t ir ir le rd i , i te bu , ta r ih b oy un ca za lim

lerin izledii "bl-ynet" pol i t ikas idi.

G rd m z g ib i N a s y o n a liz m , to p lu m u n u n m a h

rum la r n apu l ve ta lan e tm ek te , Ka p i ta l izm in sa m im i b i r

y a r d m c s o l m u t u r .

2 4


28/122


29/122


30/122

Yirminci Yzylda Milliyetilik

Y irm in c i yz y lda M il li ye t i lik ta r ih in i ik i dev reye ay rabi l i r iz :

a ) - Y i rm inc i yzy ln i lk yans nda M il li ye t i li k

b ) - Y i rm inc i yzy ln ik inc i yar s nd a M il li ye t i li k

Bu yzy l n i lk yar s nda, k inc i dnya savana kadar

M ill iye t i li in en ak rne i, Av rupa ve Jap on ya 'da g r l

d . M il li ye t i li k , ba tl de v le t le r in ve Ja po ny a 'n n b tn d n

yay smrge yapmay tasa r lama la r na sebeb o ldu ve ne t i

cede dnya, B i r inc i ve ik inc i Dnya Sava fac ias ier is inde

mahvo ldu . A ra t rmac la r n ou b i r i nc i ve i k inc i dnya sa

va na sebeb o lan ey in , m ill iye t du yg u la r n n ku vve t len d i

r ilm es i o ldu u g r n d e b ir le iyo r la r . Bu dev i rde M ill iye t

i l i i iddet le savunan ve bu f ikr i ik t idara gei ren ahs lar

un la rd r : ta l ya 'da Musso l in i , A lmanya 'da H i t l e r , A r jan

t in 'de Juan Don ingo, Por tek iz 'de Sa lazar .

i te b ud u r , M il l iye t i li in insan l a sun du u m ahsu l .

Ve bu ak m hl devam e tm ek ted ir . Za m anm zda b ile M il

l i ye t i l i k Amer i ka g ib i u lus la ra ras sa ld rgan la r n d in id i r .

Yirminci yzyl n ikinci yarsnda Mil l iyeti l ik, kar l kl

o l a rak nc dnyada bags te rd i . l k bak ta sm rge -

2 7


31/122


c i l i in o r ta l k tan ka lkmas na sebeb o lan b i r e tken o la rak

gzken M ill iye t il ik , d i kka t ed ilir se ge rek te s m rge c i li in haya tn s rd rm e s ine ya rd m c o lm u tu r . Z ira ba tk la

rn k lt r ve su ltas ile , d o u lu la r n d in i , g e lene k ler i, yaa

y ve dnce ta r z l a r a ras nda uyum az l k o l duundan

M il li ye t i li k p ren s ib i bu lke le re g irm e se yd i de is te r is te

m ez sm rgec i l i i n a l eyh inde i syan o l unacak t . nk bu

ayak lanma ve" i syann sebeb i , ha lk k i t le le r i a ras ndak i d in

ve d in i du yg u lar id i , m il li ye t du yg u lar de ild i. Fakat, bu

arada batya bal b ir avu aydn, s m rge ci li in do laysz yo l

l a r la hak im iye t in i s rdremiyece in i an lay nca , ba t deer

le r in i ve s i s tem le r in i uy gu layarak , d a r a t lan s m rge c i

l i in hak im iye t in i b i r daha do lay l yo l la r la koruyab i lmek i in

rk l k ann alp mcadelenin nderl iini el ler ine geirdi ler.

im d i, s m rgec ile r , M il l iye t i l i i yaym ak la , eski s

m rge le r in b ir le m es in i n lem ek ve by lece on la r zay f ve

gsz b raka rak sper g le re ba m l k lmak i s t i yo r la r .

E m p e r y a l i s t l e r , M s l m a n h a l k l a r d o r u d a n d o r u y a k e n

d i boyunduruk la r a l t nda tu tamyacak la r n ve te yandan

on la r n b i r l emes in in kend i ka r la r na za ra r ge t i rece in i

grnce, daha yeni bamsz l a kavuan Asya ve Afr ika l

ke le rin i gsz b rak m ak, b ir in i b i r ine d m an e tm ek ve

bunlar n b i r lemesin i n lemek i in Vatan-sever l i i " s lam

top rak la r na ih rc e t tile r . B undan do lay s m rge c i li in ka l

d r ld her yerde, y n e t im in ba t hayran az n l n e line ver ild i in i ve s lm i g le r in ka r s nda s m rg ec ile r i n m il l i

ye t i g le r i destek led ik le r in i gryoruz. M i l l i ye t i l i k ve s

mrgec i l i in a ras nda o lan bu ba lan t , ncek i g ib i srp

g itm e k ted ir . M ill iy e t i lik , ye r le t i i he r ye rde u lus la ra ras

em perya l i zm e yo l am t r .

2 8


32/122

s l a m v e M i l l i y e t i li k

1- Smrgecilerin hra Ettii Fikir, Milliyetilik

Mi l l i ye t i l i k ; smrgec i l i in , s lm dnyasn n b i r l i in ida tm ak i in is lm i b lge le re so ktuu b i r ak m d r. M illi ye t

i l i in , s lm dnyasna g i rmes ine , s iyas i ve k l t re l smr

geci l i in sa ld r s na da ima or tam hazr lamakla grevl i o lan

baz batl d n r le r ve m ste r ik le r ze m in hazr lad . Batya

baml ayd n la r da onun bayrak tar ve ncs o ldu la r .

Smrgec i dev le t l e r , s lm dnyas n n vahde t in i ( ve

batk lar n deyimiyle "Pan-s lamizm' i " ) kendi s iyasi ve ekono

m ik ka r la r i in b y k b ir teh l ike s ay yo r la rd . O ndo ku-

zuncu yzy l n son la r nda Seyy id Cema ledd in A fgan i , Su l

t an Abd lham id ve d i e r baz l a r dnya M s lm an la r n n

v a h d e t i k o n u s u n u y e n i d e n g n d e m e g e t i r d i l e r .

O s m a n l I i m p a r a t o r l u u n d a T r k l e r i n v e A r a p l a r n d a

yan m as , hassas ve s t ra te jik O r tado u b lge s ine Ba t'n n

n fuz e tm es in i n led i . Em perya l i s t g le r , bu dayan m a

dan ge len teh like y i h isse d ince , m aa lese f baa rl o lab i

len yen i b ir ko m p lo haz r lad la r . O da T rk l e r in ve A rap

la r n i e r i s ind e M il liy e t i li k ( rk l k ) du yg u la r n ku vve t len

d irm e k, s lm d ny as na M illiye t ilik ak mn so km ak id i. On

la r; bu yo l ile m m et ide l in i yok e tm ek , b y k O sm an lI im

p a r a t o r l u u n u p a r a l a m a k v e O r t a d o u ' d a g e r i l e m e d n e

m in i yaayan O smanl g cn n yer ine , s m rge c i bat g c

n ye r le t i rmek i s t i yo r la rd .

M i ll iy e t i li in , nce n g i lte re 'n in ve Fran sa 'n n su ltas a l tnda bu lunan s lm i b lge le rde de i l de O sm an l im p a

ra to r l uunda o l an b lge le rde km as na d i kka t ekm ek i s

t iy o ru m . ng ilte re s m rge s i o lan H ind is tan 'da , Seyy id Ah -

m ed Hn g ib i ba tc ay d n la r , M il liy e t i li in ve m ill iye t d u y

gu la r n n ze r i nde du rm aa h i m i h i l zum g rm ed i l e r .

2 9


33/122

A l i M u h a m m e t) N a k a v i

O nun i in M s l m a n la r , M illiye t i lik le de il, ekon om ik ve

re t im du rum la r n i y i l e t i rm e a l da tm acas y l e avu tuyo r l a r

d . Ha t ta H indu la r ' n Kongre Par t i s in in r k dnce le r i

ka r s nda cephe a l yo r la rd . ng ilte re 'n in ve F ransa 'n n s u l

tas a l t nda olan Uzakdoudaki Endonezya ve Malezya gib i

halk M s lm an b lgelerde de batc ayd nlar , M i ll iye t i lik d uy

gular n krk lemee h i lzum grmedi ler .

Evet , bu emperya l i zme baml ayd n la r , ya ln z Os

m an l I im p a ra to r lu un a a it lke le rde , yan i T rk i ye , M s r ve

die r Arap b lge ler ind e u tan ver ic i M i ll iy e t i l ik ann ,

M s l m a n O s m a n lI h k m e t in i yk p o ra la r d a s m r g e c i l i

in n fuzunu sa lamak i in iddet le a ld la r .

Bu ta r ih i ge rek , M s lm an l ke le rdek i M il l iye t i l ik

bayrak ta r la r n n by le can a tma la r n n , ba msz l k i s te in

den d e il, baka b ir ye rden kayn ak land n a ka g s te r

d i . Bu g ib i ayd n la r , smrgec i ba t dev le t le r in in e l inde, slm dny as n n vahd e t in i pa r a lam ak ve O sm an l im p a ra

to r l uunu zay f l a tm ak veya dev i rm ek i i n b i r a ra i d i l e r

gerekte .

Bu nok tay gznnde tu ta rak ran 'dak i ba t c ayd n la

rn , M il liy e t i li i, n i in T rk iye , M s r, Su r iye ve L b n a n 'da

k i a r kada la r kada r i dde t l e gndem e ge t i rm ed i k l e r i n i an

lyo ruz . nk ran , O sm an l m p a ra to r lu u n u n b ir pa ras

de ild i. ia -S n n i ih t ila f la r yz nd en ran , O sm an l im p a

ra to r lu u n a dah il de i ld i . S m rge c i le r de, ran 'n by le b ir

b i r l i e dah i l o lmad n n fa rk ndayd la r .

On lar n b tn aba lar ran 'da ba t dzen in i ve k l t

rn ye r l e t i rm eye ve i s l am i b i r hkm e t i n i ba na ge

m es in i n lem eye yne l i k t i . Bu yzden r an 'da en ok M e

ru t i ye t , Demokras i ve L ibe ra l i zm zer inde duruyor la rd .

3 0


34/122

s la m v e M i ll iy e t i li k

Ta lbu f un ve M i r za Aa H an - i K i rm an i ' n i n ese r l e r i ne y le

b i r gz a t t m z zam an , T rk ve A rap ayd n l a rdan ok da

ha az, "m i ll iy e t ve m i ll i b i r lik " k on u lar ze r ind e d u rd u k la r

n grrz . Bu eser le rde hep d in i f i k i r le r i ve kanun lar b i r

kenara a t p meru t iye t , ba t l i bera l i zmi ve ba t k l t rn

tu tm a k ge rek lili i k onu la r i l en m i t ir .

N i in ha lk Ms lman b lge le r in i e r i s inden s tanbu l ,K ah i re ve B eyru t , M i ll iy e t i li k d nc e s in in as l tece lli e t ti i

ye r o ldu ? N i in bu M illiye t i lie m ey le tme zam an , s m rg e

c i l i i n y k s e l i d n e m i o l a n o n d o k u z u n c u y z y l o l d u ? N i

i n T rk ve A rap ka vm iye t il i i b ir b i r in in a leyh ine a l yo r

la rd , ng i l te re ve Fransa smrgec i l i ine h i ka r madan?

N i in M ill iy e t i l ik d uy gu la r , ba t E m pe rya l izm in in su ltas

a l tnda b u lunan lke le rde de il de, O sm an l m p a ra to r lu

un da o r taya k t? N i in M ill iye t i duy gu la r n kuv ve tlen d i -

r ilm e s i y le O s m a n l i m p a r a t o r lu u y k ld k ta n s o n r a s m r

gec i l i k , Or tadouyu hemen kend i su l tas a l t na a l ve rd i?

B tn b un la r, M ill iye t i li in s lm dn yas na g i rm es ine ba

t s m rge c i le r in in ne kad ar ge n i boy u t la rd a ka tk la r

o l duunu a ka se rg i l i yo r .2

2- Msr Milliyetiliinin Kurucular,

Napoleon ve Franszlar

M s l m a n lk e le r d e M ill iy e t i lik , o n d o k u z u n c u y z y l

dan i t ibaren or taya k t .

M illi ye t i li k d n ce s in in g ird i i ilk lke le r , M s r veTrk i ye id i . Napo leon 'un Ms r ' a sa ld r s , s lm dnyas n n

ta r ih in de b ir d n m nok tas ve ba tc l n b a lang c o la rak

kabu l ed i l i yor . Fransz la r n Ms r 'da ka ld k sa srede ba

tl d nc e le r g irm i t i M s r f ik i r ada m la r n n a ras na . A b-

dur rahman Caber t i , eyh F lasan At ta r ve d ier le r i g ib i baz

31


35/122

A l i M u h a m m e t ! N a k a v i

Ms r l dnr le r , Napo leon 'un kend is i y le b i r l i k te ge t i rd i i

b ilim ad am la r y la tem asd a bu lun du la r . te yandan F rans zlar n tev ik i zer ine, baz kendin i satm Ms r l lar , bat y la

b ir lik te ad m a tm aya h eve s len d i le r . Bu n em li nok ta , M i ll i

ye t i li in he r ye rden nce M s r 'd a km as n n ve by lece

bu l ken in Osm an l I im pa ra to r l uundan ay r lm as n n nede

n in i a a vu ruyo r . Byk b i r i h t im a l l e , T rk M s lm an la r

la a ka savata bu lunan, Ha l la r n ve Shar lman ' n s lam

kar t taassup lar n n var is i o lan Fransz la r , i s lmi vahdet i

p a r a l a m a k t a v e O s m a n l I m p a r a t o r l u u n u y k m a k t a n a

yak o ldu la r , i ng i l i z l e r in d ie r A rap b lge le r inde yap t k la r

i in ayns n Ms r 'da yapt la r .

N apo leon ahsen; M s r M il li ye t i li in i ge li t irm ek , M

s r l la r , kend i esk i ta r ih le r iy le vnmee srk lemek ama

cy la Ms r ' n Kuru luu" ad l b i r messese kurdurdu. Gr

nte esk i Ms r ' n ta r ih i ve k l t r hakknda ara t rma ya

pan bu kuru lu, gerekte is lmi Vahdet kars nda "Ms rc l -

" kuvvet lendi rmek ve s lama bal l k lar n zay f la tarak M

s r ' , Osman l impara to r luundan ay rmak i in ku ru lmu tu .

Ayn kuru lu arac l y la C lot , Cr isy, L inant ve Rousset g ib i

Fransa 'n n baz n l dnr ler i Ms r 'a gnder i ld i . Bunlar ngrev le r in in ne o lduunu tahmin e tmek h i de zo r b i r ey

dei l . Grevler i , Msr l lar kendi eski kl tr ler i o lan Firavun

lar k l try le ve Fransa k l try le in etmekten ibaret t i r !

Sylvestre de Socy ve dier baz Fransz aratrmaclar,

" F ir avun la r uy g a r l n n azam e ti ve b y k l hakk nda k i

tap la r yazd la r. Tah tav i g ib i M s r M ill iy e t i li in in ba yrak ta r

la r , Sy lvest re de Socy 'n in k i tab yo luy la kend i rk , k l t r ve

va tanlar n n g e m ite k i u yg ar l n k e fe t ti le r .

( 1 ) M . S a b r i , L 'E m p i r e E g y p t ia n s o u r M o h a m m a d A l i , s . 5 7 9 P a r is ,

1 9 3 0 .

3 2


36/122

s l a m v e M i l li y e t i l i k

Muhtemelen Franszlar n etk is iy le Mehmet Al i Paa, Os

man l I impara to r luuna ka r ba msz l n i l n ederek i l kde fa "A rap la r n vahde t i ' n i gndeme ge t i rd i . te yandan da

ba tl m isy o n e r le r c idd i b ir faa l iye te ba lam la rd . 1863 y

l ndan 1879 'a kadar lkede, Fransa, Amer ika , ta lya ve A l

m an ya ta ra f nd an yak la k 77 oku l ald .

Smrgeci l i in bu kadar a l mas sonucu, "Ms r Mi l l i -

yeti l i i "n in bayraktar lar o lan bi r grup batc aydn or taya k

t . Bunlar, "Msr, bat uygarl nn izleyicisi olmaldr deyip

durdular . Di faa et-Tahtavi (1801-1873) Msr l i lk batc lardan

idi . Bu zat Paris' te kald be y l ier isinde Fransa'daki ortam

dan e tk i l enerek Ms r ' a dnd zaman Montesqu ieu 'nun

mi l le t ve vatan hakkndaki gr ler in i yaymaa a l t .

Tah tav i kend i mehur k i tab "Menh ic " de ve d ie r ya

z la r nda "Vatan" ve 'Vatansever l i k " ke l ime ler in i a rdarda ku l

land . O, m s r l la r n , d i e r M s lm a n la rda n ay r b ir m

m et o ld uk la r ve on la r n sevg i ve ve fak r lk la r n n ek

sen in in va tan o lmas ge rek t i i ze r inde s ra r la du rdu . E l

be t te Tah tav i, M il liy e t i li in s lm ile h i b ir e lik is i o lm a

d n ka n tlam aa a l yo rdu ki bu bo , m n a f ka s na ve

a ld a tm a ca do lu b ir a l m a yd /1) Ad geen M sr M il liyet i li i ncs , M s r ' n k ve ge r i l emes in in sebeb i o la rak ,

M em l ik g ib i Ms rl o lm ayan M s lm an lar n hak im iye t in i

gster iyordu. Fakat te yandan u tanmadan, Fransz la r ve

gene lde ba t ldan , s m rge c i lik m azhar de i l, b il im , m ede

niyet ve k l tr s imgesi b i l ip "Ms r , Bat n n iz ley ic is i o lmal

dr" diyorlard.

( 1 ) T a h t a v i 'n i n k a v m iy e t i d n c e l e r i h a k k n d a d a h a o k b i l g i i s t e y e n

le r , H a m id i n a y e t i n y a z d " S e y r i d e r E n d i e - i S i y a s i y i A r a b " k i t a b n a

b a k s n l a r ; s . 3 4 - 3 5 . ( B u k i t a p , a d a A r a p S iy a s i D n c e s i a d y la . Y

n e l i Y a y n la r a r a s n d a k m t r . ( Y a y . )

3 3


37/122


Msr kavmiyet i l i in in nc ler inden b i r i de Yakup Dav '

id i . Dav 'm babas yahud i , annes iyse i ta lya l id i . Par is ' te

uzun b ir m d de t ya yan D av ', F rans z ua k la r nda n b i r iy

d i . D av P a r is 'te , "M s r va tan -pe res t li in in " reva bu lm a s

n sa la m a k la y k m l "E l- V a ta n - l M s r i" d e r g is i n i ya y m

lad . M s r M ill i ye t i li i n in k u ru cu la rn da n o lan bu za tn , n

g i lte re 'n in M s r 'd a k i tem s i lc i s i K rom er ile sa m im i ve yak ndost luu vard .

M s r ka vm iye t il i in in b a y r a k ta r la r n d a n b ir b a ka s

Taha Hsey in de , kend in i kaybeden ba t c la rdan id i . 0 , "e l -

Ms takbe l es -Saka fe t " k i tab nda Ms r ' n s l am dnyas y la

de i l , Av rupay la ba lan t s o lduunu i spa t l amaa a l t .

Taha Hsey in zaman nda m i l l i ye t i g le r "Ve fd Pa r t i

s i " n c l n d e M s r ' n s i y s i sa h n e s i n d e n fu z sa h i b i o l

du la r . n g i l te re 'n in ua k la r o lan Ve fd P a r t is in in nder i ve

d i er m il liyet i p ol it ika c lar , s iyasi bams zl sadece A vru pa

l laabi lmek iin ist iyor lard.

te bylece M sr 'd a M i ll iye t i lik d o up yay ld.

3- Milliyetilik Akmnn Girdii

lk slm lkelerden Biri Trkiye:

n l m s te r ik B e r n a rd L e w is , T r k M ill iye t i li in in

Av rupa l I Yahud i ' den kaynak land na i a re t ed i yo r .

T r k - m ill iye t d u yg u l a rn k r k l e m e ye a la n i lk a

hs, A r t h u r L u m l e y D a v i d id i . n g i lte re li b i r ya hu di o lan Da-

v id , T rk i ye ' ye g i t t i ve o rada " l ke l A ra t rma la r " ad nda b i r

k i tap yazd . Dav id bu k i tap ta Trk le r in ba msz , Arap la r -

dan ve d ie r Do u m ile t le r in d e n s tn o ldu k la r n isb a t la -

maya al t . Levvis bu konuda yle d iyor :1

( 1 ) B e r n a r d L e v v is : s l a m i n H is t o r y , s. 1 3 2 . L o n d o n 1 9 7 3 .

3 4


38/122


"Bu ng i l i z Yahud i 'n in yazd k i tap , T rk le r in d i kka t le

r in i ba m sz b ir m ille t o ldu k la r n a ek t i."

Ba tl d nce le r in yay lm as nd an nce , Osm an l im

p a r a t o r lu u n d a M ill iy e t il ik a k m n d a n h i b ir e s e r g r n

m y ord u . Ha ta son y zy ln b a lang c na ka da r T rk le r ,

A rap la r , A rap la r da Trk le r i kend i le r inden ay r ( yabanc )

saymyor la rd . Arap lar ayn d ine inandk la r i in Osmanl m pa ra to r l uundan b i r pa r a o lm aa raz yd l a r . T rk l e r de

gene lde on lar a r l yor la rd : ze l l i k le Arap k l t r ve d i l i

faz ile t say l yo rdu on la rca . Ha tta A b d lh a m it g ib i b i r su lta

n n , E bu lhu da ve izze t Paa g ib i Arap m a v ir le r i vard .

1908 y l nda Abd lhamid ' i n a leyh inde yap lan ih t i l a lde de

en azndan ik i Arap subay (Aziz A l i Msr i ve Muhammed ev

ket Paa) ih t i la l l ider ler inden id i ler . Ne var k i bu g ib i k i tap

lar n yayn lanmas , g i t t ike, baml aydn lar ve "Yeni Os

manl I" l ider ler i g ib i pol i t ikac lar Mi l l iyet i l ie ynel i t t i .

1851 y l nda Fuad ve Cevdet Paa, David ' in yaz lar n n

b ir o u nu Trkeye e v i rd i le r . 1869 y lnda A l i Suav i , Da

v id ' i n ese r l e r i nden i k t i bas ed i l en ve T rk soyunun gem i

tek i azamet ve byk lnden sz eden Trke b i r r i sa le

yayn lad . Bu; Osmanl mpara tor luunda tamamen yen i ve

g r lm em i b ir e ilim o lan M ill iy e t i lik e il im in i aa vu

ran i l k yaz la rdand r . Levv is ' in dey i iy le : "By lece Trk le r

ken d i m i ll iy e t le r in i , ba t k la r n yazla r n ko py a ederek ba t k

lardan a lm o ldu lar . " !1)

Fransz yahu di yazar David Leon C ohun, T rk M i ll iy e t il i in i yaymakta neml i ka tk s o lan ah s la rdan b i r i d i r . O ,

1899 y l nda " In roduc t ion genera le a l a h i s to i re de Asea"

adnda b i r k i tap yayn lad . Bu eser inde, Trk le r in rk s tn-1

( 1 ) B e r n a r d L e m is , s l a m i n H i s t o r y , s . 1 3 2 .

3 5


39/122

A li M u h a m m e d N a k a vi

lk le r ind en ve ta r ih boyu ya p t k la r kah ram an lk la r nd an

sz et ti. Ad geen k i tap , y i rm in c i y zy ln i lk on y lnda

Trkeye ev i r i l e rek yay n land . P ro fesr Hudur i ve Ber -

na rd Lew is , 1908 d e v r im in i yapan "Jn T rk le r Hare

k e t i ' n i n P a n - T r k i z m e e i l m e s i n e s e b e b o l a n a h s n ,

bu yahudi o lduuna inanyor lar .

C ohun , ad geen k i tap tan baka , T rk le r in g e m i te

k i azamet i ve kahramanl k la r hakk nda b i r ka yk de ya

y n lad . M a lu m d u r ki bu ya hu d in in T rk rk n m edhe tmek-

ten am ac, rk duyg ular g e l i t irm ek ve T rk ler le d i e r rk lar

a ras ndak i day an m a duy gus unu gev e t m ek i d i . C ohun ,

ya ln z yaz la r y la ka lm ad ; P ar is 'te s rg n d e o lan T rk le r -

den ve M s r l la rd an o lua n baz ce m iye t le r kurarak fiile n

bu l ke le rde m ill iye t i ha reke tin te m e lin i a tma ya a l t .

An cak herkesten ok, T rk ve Arap K av m iye t ili in in k

m as nda ro l o l an ah s , n l m s te r ik A rm in ius V am -

be ry ( 1832 -1918 ) i d i . Vam bery , M ac a r i s t an y ahud i d i n

adamlar ndan b i r i s in in o luydu. O, Trk Mi l l i ye t i l i i hak

knda b i r o k eser yaymlad ; T rk d il i ve e de biya t z er inde

de a l t . O nun e se r ler i , Bat yan ls T rk ay d n lar ta ra f n

dan i lg iy le ka r la n yo rd u ve on lar Va ta n - p e re st l i e i t iy o r

du . V am be ry , T rk i ye 'n in y ksek r tb e l i de v le t ad am la r ve

s iyaset i ler i i le yakndan tan rd .

Y ah ud ile r in , m ill iye t i d uy gu la r k rk lem ek le tak ip

e t t i k le r i hedef le rden b i r i , F i l i s t in ' in i ga l i i in zemin haz r la

mak t . Yahud i le r , F i l i s t i n t op rak la r n n gmen yahud i le re23

( 2 ) H u d u r i , N a t io n a l i s m in A s ia a n d A f r i c a , s . 1 5 9 . H u d u r i n c d n

y a l k l e r in d e M i l l i y e t i l i i n k u r u c u s u n u n b a t l l a r o ld u u n u , d e l i l l e r iy l e

i s b a t la m t r . V e B e r n a r d L e w is : s l a m i n H is t o r y , s . 1 3 2 .

( 3 ) C o h u n 'u n h a y a t v e a l m a l a r h a k k n d a b a k n z : Y a h u d i A n s i k l o p e

d i s i . Z o d i c K a h m 'd a n b i r m a k a le , s . 6 1 , v e T u r k is m a n d t h e S o -

v i e t s , s . 1 4 1 . L o n d o n .

3 6


40/122


b rak lmas i in Su l tan Abd lhamid i le yapt k la r ne t ices iz

tem as da n son ra , bu hed ef le r ine u laab ilm ek i in tek yo lun ,

A bd lham id ' i dev irm ek , s lm dny as n pa ra lam ak ve

Arap T rk vahde t i n i k rm ak o l duunu an lad l a r .

S iyo n izm , M il li ye t i l i i ve M ill iye t i le r i des tek lem ek le

ve " Jn Trk le r " ha reke t in i ku rmak la nce Su l tan Abd lha -

n i d ' i n az l ed i l i p z i ndana dm es ine , daha son ra T rk l e r i nve Arap lar n b i rb i r le r ine kar k in ba lay p dman o lmasna

sebeb oldu.

Emperya l i zmin ve S iyon izm' in bu komplusu net ices inde

1908 de Meru t iye te ve Su l tan Abd lhamid ' in az led i lmes ine

yo l aan kavmiye t i "Jn Trk le r Hareket i " i cad o ldu . S iyo

n izm in p lan la r n uygu layan "Jn Trk le r Hareket ine men

sup o lan la r , "Tu ranc l k " s i yase t ine ve Trk r k n n s tn l

inanc na ba land la r , A rap dman l s i yase t in i ba la t

t l a r . A rap la r n k l t re l cem iye t ve teekk l l e r in i o r tadan

ka ld rd l a r . A rap la ra ve Trk o lmayan d ie r kav im le re ka r

ay rm yap t la r . B un la rn , bu t r ey lem le r i, ng i lte re s m r

g e c i li in in do laysz ko m plo lar n n yan s ra Arap M il liye t i li i

n in kmas nda neml i b i r e tken say l yo r .

i te , by lece b ir ta la ik i ku vu rm u o ldu S iyon izm ve

Emperya l i zm. Hem Trk Kavmiye t i l i in i ve Arap la ra ka r

ay rm ; hem de Arap M ill iy e t i li in i ve T rk le r le dm an l

ica de t tile r . O zam ana ka da r A rap lar , ke nd ile r in i baka b ir ka

v im h i sse tm iyo r l a rd . " Jn T rk l e r " T rk k l t rnn d i e r

k l t r le rden s tn o lduunu idd ia ed ince , A rap la r da kend i

( 1 ) S iy o n i z m ' i n v e d i e r b a v l la r n T r k M i l l i y e t i l i i n i n k p y a y l

m a s n d a k i r o l l e r i h a k k n d a b a k n z : M a r d in : T h e G e n e s is o t Y o u n g O t to -

m a n T h o u g h t : A S t u d y i n t h e M o d e m iz a t i o n o l T u r k is h P o U t i c a l Id e a s

( P r in c e t o n N . J . 1 9 6 2 , s . 2 5 0 . )

H a r o l d B o v e n : B r i t i s h C o n t r ib u t i o n t o T u r k is h S t u d i e s , L o n d o n

1 9 4 5 . s . 4 3 - 4 4

3 7


41/122


mstak i l hv iye t le r in in ze r inde durmaa ba lad la r . A rap

ka vm iye t ili i n i o r taya ka ran , ng ilte re em pe rya lizm in i n , b u n a d o r u d a n d o r u y a t e v i k v e y a r d m d a b u l u n m a

sy la b ir l ik te "Jn T rk ler in" rk s iys et i id i g erekte.*1

1908 M e ru t iye tten son ra , b ir yandan Jn T rk le r ,

T rk m ill iy e t i li in i a a vu rup , k i tle h ab er le m e a ra la r

i l e yayd la r . te yandan Osman l I ya Arap b lge le r inden vu

ru lan da rbe le r , ve d ie r yanda ba t e i t im in yayg n lamas

ve T r k r e n c ile r in i n b a ty a g n d e rilm e s i, T r k K a v m iy e t

i l i i cereyann daha b i r h z land rd . Hat ta Mamk Kemal

(18 40 -18 8 8 ) , Z iya Paa (18 25 -18 8 0) ve Cevde t Paa (182 3-189 8) g ib i baz M s lm an ayd n la r , s l m ' M i ll iy e t i li e ka

ta rak ka rma b i r i nan ka rmaa a l t l a r . Ancak bu a l

m a , i l k b a t a n y e n i l g i y e u r a m a y a m a h k u m d u . n k s

lm 'la m i lliye t i li in h i m i h i b i rlem e noktas yo ktu. M i ll i

ye t i l i in ykse l i i ve ba t k la r n a l ma la r , Kema l A ta

t rk ' n baa ge ip l a i k li i ilan e tm es iy le ve s m rge c i li in

e y ta n i k o m p lo la r n n h e d e f i o la n , O s m a n l b a k iy e s i

T rk iye C um hu r iye t i n in tam am en ba tya ba m l o lm as ile

sonu land . Bat hayran ayd n la r , bu ak mn i t ibar kazanmasna ve teb l i ine devam ed iyor la rd . ste l i k on la r , a r t k

A ta t r k ' n ve va r is l e r in in o to r it e ve d ik ta t r l y le de des

tek len iyo r la rd . n l bat h ayran la r nd an T rk l k ak mn n

en byk teor isyeni Z iya Gkalp ' in , bat k lar n tez ler in i kopye

etmekten baka b i r i i yok tu . Bat k l t r , bu za t n inan

kb les i id i . N iha yet M il li ye t i l ik , T rk iy e 'n in N ato ye li ine

g i rmes ine ve by lece s i ys i ve k l t re l ba msz l n y i t i r

mes ine yo l a t .

( 1 ) B k z : T h e E m e r g e t c e o f A r a p N a t io n a l i s m , s . 7 1 , Z e in N z e in ' in e s e r i.

3 8


42/122

s l a m v e M i ll iy e t i l i k

4- Arap Milliyetiliinin

Bayraktar ngiliz Smrgecilii

Ba t dnce le r i n i n ve sm rgec i l i i n yay lm as ndan

nce , A rap b lge le r ind e M ill iye t i lik d n ces ind en h i

ese r yok tu .

H ic r i onuncu yzy ldan (M .S . 16 . yzy l ) i t i ba ren Arap

b lge le r i yava yava Osman l I mpara to r luu hak im iye t i a l

t na g i rd i . Bylece Or tadoudaki is lmi b lge ler in hemen

heps in i n a ras nda b i r vahde t ku ru lm u o l du .

O s m a n l m p a r a t o r l u u n u n h a k i m i y e t i d n e m i n d e

(y i rm in c i yzyln nce sine kad ar) Arap k itle ler i, T rk ler le ke n

d ile r i a ras nda he r hang i b ir yab an c l k h i sse tm iyo r la rd . Ak

s ine M s lm an T rk ve A rap b lge le rin in va hde tinde n tam a

men raz yd la r . Osman l Su l tan n , Ms lman la r n ge rek

lid e ri o la ra k ta n y o r la r d . O s m a n lIla r da d e i n d i im iz g i

b i A rap la r n a l eyh ind e ay r m c l k yap m yo r la rd . H a tta

Arap b lge le r in in he r b i r i s inde , o b lgen in aha l i s inden b i r

va l i tay in ed iyor lard .

Fransa sm rg ec ili i , nce K av m iye t il ik ve ayrlk to h u

munu Ms r 'da serp t i ; sonra S iyon izm ve emperya l i zm, ey

tan l k la rk taassup lar t rk le r in i er is ine soktu . l k de fa

Arap lar n a leyh ine iddet le ay r mc l k yapan Yen i Osmanl I

lar (Jn Trkler i ) ibana geird i .

Bu akmla parale l o larak, s m rg ec i ler , zel lik le ng i ltere

s m rge c i li i; m isy o ne r le r , h ris t iya n A rap la r ve ba tc ayd n la r vas tas y la M il li ye t i li i ve rk taa ssu p lar , A rap lar n

i e r i s inde yaymak i in idde t le a l yo rdu .

Arap M illiy e t i li i, M s r 'd a n so nra Su r iye , Lbnan ve

rdn 'de o r taya k t . Bu b lge le rde m isyone r l e r i n a l

m a la r h e r y e r d e n d a h a o k t u . Y a s u i K a t o l ik G ru b u n u n

3 9


43/122


ye le r i 1830 y l nda , p ro tes tan la r i se 1820 y l nda ama

g i rm i l e rd i . Bu b lge le rdek i h r i s t i yan top lu l uu , sm rgec i li in de s ise le rin i uyg u laya n as l m il o ld u . H ris t i ya n

A r a p la r , b a tn n n f u z u n u n , M s l m a n la r a ra s n a s z m a

sn , kend i menfaat le r ine uygun sayyor la rd . ng i l te re i le

F ra n sa s m r g e c i li in i, M s l m a n la r n k a r s n d a b ir

s nak kabu l ed iyor la rd . Bun lar , "Evrense l s lm mmet i "

l ksnn yay lmas ka r s nda ok hassas iye t ve t i t i z l i k

gster iyor la rd . nk bun lar , "az n l k " ek l ine ge l i r le rd i

by le b ir va hd e t ge rek le t i i tak d i rde . Oysa , eer va hd e

tin eksen i s lm de i l, M ill iye t i lik o lu r sa h i k im se

M s l m a n ve h r is t iy a n o lm a y p "A ra p " o ld u u i in a z n

lk sayam ad k la r g i b i b i r de, ba tda ren im le r in i ta m a m

la y p , s m r g e c i le r in g v e n i n i k a z a n d k la r i in , l k e le r i

n in l ider l i in i e l le r ine a lmay b i le mid ed iyor la rd .

A rap h r i s t i yan la r , esk iden ber i A rap Ms lman la r n

kar s nda bat dev le t le r inden yard m is t i yor la rd as l nda.

Mese la : 1860 i sava nda , av rupa l l a r , Lbnan 'a o rdu

ka rmaya dave t e t t i l e r . Ancak bu tav r , uzun s re i e r i s inde

h r i s t i yan lar n mese les in i ha l ledemezd i . nk bu tav r ,

M s l m a n l a r n k t m s e r l i i n e s e b e b o l u y o r d u . B u y z d e nh ris t iya n la r , s m rge c i aa la rn n em r iy l e yen i b ir a re d

ne rek , M ill iye t i li i sok m ak ta na yak o ldu la r .

Ba ta ge len rnek le rde n b ir i, A rap M ill i ye t i li in in ku

rucu lar ndan say lan Nec ib Azr i id i . O, hem Fransa 'n n ,

hem de ng i l te re 'n in ua id i . Azr i , 1904 ' te Par is ' te "Arap

M i lli ye t in in Uyan " ad nda b ir k itap ya ym lad . Onun Pa

r is ' te yapt d ier b i r i , "Arap Vatan B i r l i i " adnda b i r

cem iye t ku rm ak ve bu cem iye t i n yay n o rgan o l a rak A rap

s t i k l l i " ad y la b i r ay l k derg i yay n lamakt . Bu ay l k derg iy i

yay n lamak ta , F ransa D i le r i Bakan l n n memur la r ndan

4 0


44/122

s la m v e M i l li y e t i l i k

o lan ve Arap kavmin i ven, "Arap Kyam" k i tab n n yazar

E r igene Jung , onun la yak ndan i b i r l i i yap yo rdu . Ad geen d e rg ide du rm ad an tek ra r lana n ko nu la rdan b ir i; A rap ve

Trk le r in a ras ndak i rksa l , k l t re l ve s iys i fa rk l l k la r ,

A rap kavm in in T rk l e rden s tn o l uu ve A rap la r n Os

m a n l I i m p a r a t o r l u u n d a n a y r l m a s n n g e r e k l i l i i i d i . o

Azu r i ve Jung 'e g re Osm an l m pa ra to r l uunun y k lm as ,

ancak Arap la r n , Kr t l e r i n ve Ermen i le r in ayak lanmasy la

gerek leeb i ld i . *2 )

Azr i ' n in u lus la ra ras s i yse tdek i g r le r i de , O 'nun

ng i l te re ve Fransa 'ya baml l n a a vuruyordu. O,

Trk le r in ka r s nda ng i l te re i l e dos t luk ku rma yan l s yd .

Bu neden le i ng i l te reye ba m l "Muhammed Vah id Bey"

par t is in i ve "e l -Haktet im" , "e l -Vatan" g ib i gazete ler i destek l i

yo rdu . O sm an lIy des tek leyen A lm an ya y bee ri t op lu m la r

i in b i r teh l ike; ng i l tere ve Fransay ise evrensel adalet in

bayrak ta r o la rak n i te l i yo rdu . Ve bu i k i smrgec i gc ,

Arap la r n l eh ine Osman l In n i i le r ine mdhe le e tmee

tev i k ed i yo rdu .

Azr i i l e Jung 'un ib i r l i i , Fransa 'n n para ve s i lah yar

d m y l a , O s m a n l i m p a r a t o r l u u n u n i e r i s i n d e g n l l o l arak b i r k yam ve ayak lanma te r t ip lemee yne l ik t i . Dr . Ha-

mid nayet bu konuda yle yazyor ;

Azr i , ng i l te re ve Fransa 'ya kar ve fakr o lduunu

ve on la r n doudak i m en faa t l e r i n i n ko runm as n i s ted i i

de fa la rca ha t r la ta rak , "Fransz la r , b ize yard m ed ip , i s ted ik

ler in i is tes in ler b izden" d iyordu.

( 1 ) B k z : S t E l H u s r i : E l B i l d u l - A r a b iy y e v e 'd - D e v l e t ' l - O s m a n i

y e . B . D S r ' l- i lm e l - M e l S in , B e y r u t 1 9 6 0 , S . 1 2 6 .

( 2 ) L e R e v i e t v d e l a n a t io n a r a b e , A z r in i n e s e r i, s . 2 0 9 .

( 1 ) S e y r i d e r E r id i e - i S iy a s iy - A r a b , 2 2 8 - 2 3 4 . 4 0

4 1


45/122


i te bu Az r i den ilen i b ir lik i, A rap M ill iy e t i li in in

ku rucu la r ndan , ng i l te re ve Fransa g ib i byk g le r inua id i .

Azri 'den baka, Petros Bastan, Nsf el-Yezc, brahim

el -Yezc , Nafe l Nafe l , Se l im Nafe l , M ika i l emhde, Sem'an

Ke lhun , C ir c is Feyyaz , A rs lan D im ak i ve Em perya l izm e ba

m l o lan H ris t iya n la rda n d i e r b ir ok la r da A rap M i ll i

y e t i li in i ya ym ak i in a l t la r . Bu Arap M ill i ye t i li in in

bayrak ta r la r , A rap la ra , d ie r Ms lman ha lk la rdan fa rk l

ve sek in o lduk la r n kabu l e t t i rme grev in i s t l enmi le rd i .

Bu hede f le r ine u lamak i in ta r ih i tah r i fe koyu ldu la r ; s lam

d in in i, k lt rn ve m ed en iye tin i , A rap d in i , k lt r ve m e

de n iye t i o la rak ta n t t la r ki bu , s l m 'a ka r by k b ir h iya -

ne t t i r . Bun la r n , A rap kavmiye t i l i in i i sba t lamak i in ku l

l and k l a r m e tod ve kav ram la r , ba t k l t r ve dnces in

den b i r ik t iba s ve a ln t da n baka b ir ey deild i .

Arap Milliyetiliinin ki ekli

a ) - M s r , S ur iye , I rak ve d ie r m il li ye t le r in ze r in

d u r u l m a s ,

b ) - A raplarn va hd eti vey a "Arap M il liyet i" z erinde ge

o la r a k d u r m a k .

B i r i nc i D nya Sava nda ng i l t e re do rudan do ruya

ve a ka , A rap M il li ye t i li in in bayrak ta r ve h im ay ec is i

d u r u m u n d a y d v e T r k - A r a p d m a n l n d a n k e n d i m e n f a

at ine yarar lan d . Arap M il li ye t i li in in ba lang c say lan ,

rdn ah Hsey in ' i n cedd i (dedes i ) er i f Hsey in ' i n

isyan , n g i lte ren in m d h a les in in b ir ne t ices i i d i. A rap M il

l i ye t i l i in in yay lmas , ng i l te re ve Fransa dev le t l e r in in

aya n , A rap b lge le rine a tm a la r na ve ka nse r t m r s

ra i l ' i n A rap l ke le r in in ka lb inde o lumasna sebeb o ldu .

4 2


46/122


47/122

A li M u h a m m e t ) N a k a v i

m yla "Arap M i ll i Kyam"! balad . A rap lar n bu m i ll iy e t i k

yamnda, ng i l tere devlet in in grevl is i T.E. Lavvrence, er i f

Faysal n ba m a v i ri id i. B ir yanda n A rap lar n k u r tu lu o r -

dusu( ! ) Trk le re sa ld rd . te yandan ng i l te re kuvvet le r in in

komutan genera l A l lenby, F i l i s t in 'de i le r lemeye ba lad .

By lece A rap la rn m ill iye t i m ca de les i, ng ilte ren in

asker i yard my la i le r led i .Fakat ng i lte re ve Fransa s m rge c ile r i , A rap lar s t i k

l l Sa vana se vk et t ik le r i , e r if H se y in ve A rap m i ll iy e t i

le r i "e l -Fe ta t " ve "e l -Ahad" g ib i kuru lu la r y la emperya l i zmin

p lan lar n uygu larken, ng i l te re ve Fransa g iz l i ce Arap b l

ge ler in i kend i a ra la r nda b lmek le megu l id i le r . G iz l i

S yke s -P i co t an t lam as n ve Ba l fou r bey ann am es in i im za

lamalar , Arap lke le r in i kend i a ra la r nda b lmek ve s ra i l ' i

k u r m a k i i n d i .

O sm an l I n n a leyh inde m ill iye t i duyg u la r idd e t len

di rmekle Fransa; Cezayi r , Tunus ve Fas lke ler in i ; ta lya,

L ibyay ; Rusya, Ermenistan ' n baz k s mlar n iga l e t t i . n

gil tere ise, Msr, Kbrs, Aden, Fars Krfezi Beylikleri, daha

sonra Sur i ye , Lbnan ve I rak ' i ga l ederek kanser tmr

sra i l ' i , Arap dnyasn n tam gbe inde kurdurdu.Bu da i te , M i lli ye t i li in A rap lke le r ind e o r tay a k

masnn elem ver ic i yks.. .

Bylece gr lyor k i : Mi l l iyet i l ik bata misyoner ler , n

g iliz ve Fransz m s te r ik le r o lm a k zere b a t k la r e l iy le s

lm lke le r ine g ir ip , daha son ra em pe rya lizm in ko m p lo la r

na uygun o la rak yay lm t r .

H e r zam an s m rg ec ile r in h izm e t inde o lan M il l iy e t i

lik , s lm dn yas n n va hd e t in i k rm ak ve O sm an l m pa ra

to r lu u n u yo ke tm ek i in b ir ve s ile ve a ra id i. H r is t iya n ve

Yahud i az n l k la r y la ba t ya baml ayd n la r , emperya l i zmin

4 4


48/122

s l a m v e M i l l iy e t i lik

bu husustak i p lan n n as l uygu lay c la r yd la r .

s lm i b lge le rde n kazanan Kavmiye t i l i k bayrak ta r

la r n n , nc ler in in hemen heps i , ba t hayran lar yd . Bun lar ,

f ik i r ve inanlar n bat k lardan a l yor lard . "Vatan ve "Vatan

sever l i k " kavramlar n n , Arap lar n , Trk le r in ve ran l I la r n

a ras nda i t i ba r kazanmas , ba t dnces in in g i rmes in in b i r

sonucuydu. Bat rnek le r in i "m i l l i " e t i ke t le tak l i t ten ibare t

o lan M il li ye t i li k , so nu nd a lke le r in ya ba tya , ya da do u

ya baml o lmalar na sebeb o lmutur . Arap ve d ier s lm

ha lk la r n n M il li ye t i l i in i , o pa r lak sabka la ra sa h ip o lan ( ! )

Fransa ve n g i lte re 'n in des tek lem es i, h l i haz rda T rk iye

ve ran 'n m il li ye t i g le r in in en by k destek ley ic is in in

Amerika; Baaslarn ve baz Arap lkeler inin ise Rusya olma

s, bunu aka or taya koyuyor.

Burada b i r neml i so ruy la ka r l a yo ruz :

Bat k la r n , kend in i kaybetmi aydn la r a rac l y la slm lke le r ine sok tuk la r Kavmiye t i l i k , nas l o ldu da n s -

lman ha lk n b i r k smn n kabu ly le ka r l a p yay ld ?

Cevabna gelince :...

Halk kit lesi, "Vatan sevmek" i le "Mil l iyeti l ik" arasndaki

fark an layamamlard . K i t le ler in yannda Mi l l iyet i l ik , " s lm i m m et ilik" ile e it id i . s lm ilk ba tan " M M E T m e fhu

m un u icd e tm i , d ny ay "Daru l- s lm " ve Daru l-Harb" o l

m ak zere ik iye ay rm t . K it le ler , M i ll iy e t i li i bu is lm i d

n cey le ean lam l za nn e tm i le r ve bu yzden kabu l e tm i

le rd i r onu.

Ms r l b i r Ms lmann , M s r l K p t i h r i s t i yan la r ken

d i m il l iy e t i h a v z a s n d a n h a r i s a y m a s v e y a T r k i y e

M s lm an la r n n , T rk i ye E rm en i l e r i n i he r zam an yabanc

saymalar bu idd iamza en iy i de l i ld i r .

H a lk k i tles i , M il li ye t i l ik ba yrak tar la r n n ve ay dn la r n

4 5


49/122


aks ine ba tya hay ran o ldu k la r veya em pe rya lizm e ba

m l l k la r i in de i l , top lumdak i zu lmn veya ng i l te re veF ransa s m rge c i li i n i n ka r s nda b ir t epk i o la rak M il l iye t

i li e ba land la r . H a lk k i tles i i in M i ll iy e t i li k b i r h is " id i ,

b i r eko l dei l . Fakat bat hayran aydn lar ve baml s iya

seti ler, O nu, bir "siyasi mezhep" ve ideoloj i" olarak kabul et

milerdi .

4 6


50/122


51/122

NC BLM

Milliyetilik Akmnn Tarifi, Temelleri ve zellikleri


52/122

Milliyetiliin Tarifi

"M i ll iye ti lik" ve "Va tanpe restlik" kel im eler i , Frenk d i lind e

ki "Mi l l iyet i l ik" szcnn evi r is i ve kar l dr . Lat incede

"na t io n ve "n itos " ke lim e le r i do um ye r i m anas na ge lir .

S i ys i il im le r i n a ra t r c ve d n r le r i , "m ill iye t il ik " !

e i tli e k i lle r i nd e ta r i f e tm i le rd ir .

Carl ton Hayes yle diyor:

"M i l l e t ( n a syo n ) , o r t a k d n ya g r ve k l t r n e sa

h ip , b a m s z b i r s i yas i g ru p tu r ."

Hans Kohn yle yazyor .

"Belli b i r grub un b i r yerde yaam as, "m i ll iye t 'i ku ran ba

e tken d i r. Ve ayn ta b i i ve co ra f i m uh it te ye t im ek , fe r t le r

a ras ndak i m il li dayan m ay ge rek le t ir en en by k fak

t r d r . B u te m e le d a ya n a r a k o r ta k m e n fa a t ve m a s la h a t

h issede n g rup , b i r "m ille t i" o lu tu rm ak tad r. "

Bubg i y le sy lyo r :

"Mi l le t , toprak ve kann veya d i l in 'veya kl tr ve tar ih in

ke nd iler in i b i rb i r in e balad fer t le rde n olu an to plu luk tur ."*1)

Salo W. Baron, m i lle t i y le tanm lyor : "M i lle t , b i r ye rde

ya yan ve o r ta k s iyas i ku rum la rda b i r a raya ge len g rup tan

( 1 ) L u ig o : N a t i o n a i i s m a n d f n e m a t io n a i i s m , s . 2 5 . N e w y o r k , 1 9 4 6 .

AQ


53/122


ibarettir."*2)

Mi l l iyet i l i in zel l ik ler i hususunda Kohn diyor k i : "Vatana ba l l n de r in du yg usu , ona m u t la k ve fak r lk ve onu n

a lnyaz s n da o r ta k o lm a h iss i , M ill i ye t i li in tem e lid ir . Va

tans ev er l ik , insa nn va tana ve fakrl yo lun da b i r engel n

ne ge m ed ii m d de te asild ir ."*3)

Am er ika An s i k lo pe d i s i M ill iy e t i li i t a r if ede rken u n

lar yazyor:

"M i l l i b i r im"e her eyden daha ok baml ve ve fakr

o lm a k , M ill iy e t i l i i n te m e l m e u m la r n d a n d r . B u n u n y a

n nda , m ille t in in e lde e t tik le r iy le v nm ek , m ille t in in y ce

l i ine , ha t ta d ie r m i l l e t l e rden s tn o lduuna der inden

ina nm ak M il li ye t i l i in gerek le r indend i r."*4)

Hayes de bu noktay tekrar lam :

" grub"a (vatan ve mi l le te) vefakr l k ve bal l k , va-

tanperest l i in essd r . " *5)

Mezkur ta r i f l e r i i nce led i im izde u nok tay a ka g

ryoruz.

" inan" ve " ideo lo j i " e t ra f nda b i r leme yer ine toprak ,

kan ve d ile as liye t ve rm e, M i ll iy e t i l i in esas ve tem e l id i r.

M il li ye t i li k ; d il, top ra k ve rk e t ra f nda b ir le m ek , "va tan" ve"m i ll iy e t in taass ub eksen i o lm as bay rak ta r d r. "De i ik

hv i ye t l e r i n o l uum unda , as l e t ken ned i r ? " so rusuna va -

tanperes t le r u cevab ve r i yo r la r :

" n s a n d i e r l e r i n d e n a y r a n e y , " i n a n ' i d e i l ,

d o u m y e r i , d i li ve rk d r . "Vatan" ve "M ille t " ere ve si ier i

s inde olanlar , "kendi" ; bu erevenin dnda bulunanlar ise

( 2 ) a to . W . B a r o n : M o d e r n N a t io n a l is m a n d R e l ig i o n , s . 3 1 .

( 3 ) H a n s K o h n : T h e Id e a o f N a t io n a l is m N e w y o r k , 1 9 2 7 . s . 1 5.

( 4 ) E n c y c lo p a e d e a A m e r ic a n a . v o l I I I .

( 5 ) C a r it o n H a y e s : E s s a y s o n N a t io n a l is m , s . 5 6 .

5 0


54/122

s la m v e M i l l i y e t i li k

"ya b a n c fd r . 'Va tan ve m il le t ka r la r " , he r ey in d o ru luk

ve ya n l lk , iy i li k ve k t l k ve insa n n fe rd i ve i t im i i le

r ine de er ve rm e k s tas d r.

M ill iye t ili e g r e "m ill iye f 'i o lu tu r a n u n su r la r ; co

ra f i s n rla r , rk ve s iyas i ku ru m la r g ib i m ad d i e tken le rden

ibare t t i r . Bu e tken le re dayanarak ha lk n b i r k sm ayn a l n -

yaz s n ve m te rek g e m i i p ay la t k la r n h isse d iyo r la r . .

M illiy e t i insan , kend i m ille t in in ve va tan n n s t n l

ne i ten ina n r, tm iy i lik le r i kend i va tan na ve m ille t in e

n sbe t ede r.

Vatanperestlik ve Laiklik Arasndaki Balant

M il li ye t i l i in la ik l ik le ; ( "dev le t in "d in "de n , "s iyas e t in

d in "de n ay r lm as n savun an g r le ) i nk r ed ilm ez b ir

ba lan ts va rd r . M ill i ye t i li i n te m e l le r i nde n b ir i, d in i taa l-

lu ka ta g z yu m m a k ve d in e d a ya n a n d e v le t te n ka n m a k t r .

M s r m il li ye t i li i n in ba ta gelen s log an la r nda n b ir i u y

du: "D in A l lah 'n , va tan h e rke s ind ir ." Yan i d in , insa n n ah

s i ve iba d i i le r in e bakar. A m a va tan , on un s iya s i ve i t im i

yaan t s y la i l g i l i d i r . Bu , l a i k l i k dnces inden baka b i r

ey de i l d i r .

M il li ye t i l ik ve rk lk , y zd e y z la ik l i i g e t ir ir . "M illi

b ir lik , va tan o r tak l esas na g re ku ru lm a ld r" d nce s i,

d in in dev le t i le r ine kar t r lmamasn i cab e t t i r i r .

M il li ye t i li k : "D in ina n la r tem e l a lm ak, m il li b i r lie

enge l ve d in i az n lk la r n k e n d ile r in i yab an c h isse tm e le r ine

se b e b o la ca m" id d ia e d e re k , b y le o lm a m a s 'i i n m e cb u

ren l a i k l i i kabu l e tmey i ngr r

ali muhammed nakavi - İslam ve milliyetçilik

Documents