อาณาจักรอยุธยา

อาณาจกรอยธยา

พฒนาการทางดานสงคม

๑) โครงสรางทางสงคมไทย โครงสรางสงคมไทยในสมยอยธยา มการแบงชนชนออกเปน

ล าดบ ตงแตชนสงสด คอ พระมหากษตรย ถงชนลางสด คอ ทาส และมชนชนพเศษอกชนชน ไดแก พระสงฆ ซงเปนผ สบทอดศาสนา และเปนทพงพงทางจตใจและใหการศกษาแกประชาชน

๑. กลมคนในสงคม แบงเปน 6 กลม ดงน

พระมหากษครย

พระบรมวงศานวงศ ไพร ทาส ขนนาง

นกบวชทางศาสนา

พระมหากษตรย

เปนผมอ านาจสงสดในอาณาจกร มฐานะเปนสมมตเทพ มพระราชอ านาจเหนอทกคนในแผนดน

พระบรมวงศานวงศ

คอ ผทมเชอสายรวมกบกษตรย มหนาทชวยเหลอราชการแทนกษตรย โดยกษตรยจะสงไปปกครองหวเมองส าคญตาง ๆ เชน พระราชโอรส พระราชธดา

ขนนาง

คอ ผทปฏบตหนาทในการดแลบานเมอง ปกครองคนตามพระบรมราชโองการของกษตรย มฐานะแตกตางกนไปตามหนาทและรบพระราชทานทดนและไพรไวใชงาน

ไพร

คอ ราษฎรสามญชนทวไป มอสรเสรในการด ารงชวต และจะถกเกณฑแรงงานโดยขนนางเปนครงคราว

ไพร แบงออกเปน ๓ ประเภท ๑) ไพรหลวง ท างานใหราชการแทนการเสยภาษ ปละ ๖ เดอน เรยกวา

“เขาเดอนออกเดอน” ๒) ไพรสม ท างานรบใชเจานายทตนสงกด และออกรบเมอเกดสงคราม

เหมอนกบไพรหลวง ๓) ไพรสวย เปนไพรทสงเงนหรอสงของเขามาแทนการเกณฑแรงงาน

ทาส

คอ ผไมมกรรมสทธในแรงงานและชวตของตน ไมมอสรภาพ ตองท าตามความตองการของนายเงน

นกบวชทางศาสนา

คอ พระสงฆ พราหมณ มหนาทในการอบรมสงสอนและประกอบพธกรรมทางศาสนาภายใตการอปถมภของกษตรย

พฒนาการทางดานศลปวฒนธรรม

วฒนธรรม หมายถง วถชวตของคนในสงคม เชน ชวตความเปนอย อาหารการกน ภาษาพด ความเชอ มกแสดงในรปของธรรมเนยมประเพณ โดยเฉพาะดานศลปะ จงเรยกรวมกนวา “ศลปวฒนธรรม”

การสถาปนาอาณาจกรอยธยาใน พ.ศ.๑๘๙๓ นบเปนการเรมตนศลปวฒนธรรมไทยในสมยอยธยาซงมรากฐานมาจากสถาบนพระมหากษตรยและสถาบนศาสนา ไมวาจะเปนทางดานศลปกรรม วรรณกรรมประเพณ รวมทงพระพทธศาสนา ซงคนไทยศรทธาและยดมนเปนสรณะมาโดยตลอด

ศลปวฒนธรรมไทยในสมยอยธยาเกดจากการผสมผสานระหวางศลปวฒนธรรมดงเดมของคนไทย และ ศลปวฒนธรรมทรบมาจากภายนอก โดยเฉพาะอยางยงศลปวฒนธรรมจากอนเดยทอยธยารบมาจากเขมรและจากอนเดยโดยตรง

นอกจากน อยธยายงรบศลปวฒนธรรมไทยจากสโขทยเขามาผสมเขากบวฒนธรรมของอยธยา จนกลายเปนศลปวฒนธรรมของอยธยาในทสด และในระยะตอมาไดกลายเปนรากฐานของศลปวฒนธรรมไทยในสมยตางๆจนถงปจจบน ซงมทงทางดานศลปกรรม อนประกอบดวย สถาปตยกรรม ประตมากรรมจตรกรรม ประณตศลป และ ศลปะการแสดง เปนตน

๑. ดานสถาปตยกรรม

แสดงใหเหนผานรปแบบเจดยตามอารามตาง ๆ ซงไดรบอทธพลจากดนแดนรอบขาง เชน เจดยทรงมะปราง ไดรบอทธพลจากศลปะลพบร เจดยทรงลงกา ไดรบอทธพลจากศลปะสโขทย เปนตน

ตอมามการสรางศลปกรรมทเปนของอยธยาเอง เชน เจดยยอมมไมสบสอง ตอมาไดรบอทธพลชาตตะวนตก ไดสรางสถาปตยกรรม เชน พระนารายณราชนเวศน จงหวดลพบร เปนตน

เจดยยอมมไมสบสอง

วดไชยวฒนาราม ตงอยรมแมน าเจาพระยาฝงตะวนตกนอกเกาะเมอง เปนวดทพระเจาปราสาททอง กษตรยกรงศรอยธยาองคท 24 (พ.ศ. 2173-2198) โปรดใหสรางขนเมอ พ.ศ. 2173 ไดชอวาเปนวดทมความงดงามมากแหงหนงในกรงศรอยธยา ความส าคญอกประการหนงคอ วดนเปนทฝงพระศพของเจาฟาธรรมธเบศร(เจาฟากง) กวเอกสมยอยธยาตอนปลายกบเจาฟาสงวาลยซงตองพระราชอาญาโบยจนสนพระชนมในรชสมยของพระเจาอยหวบรมโกศ

ดานประตมากรรม

ในสมยอยธยาตอนตนนยมสรางพระพทธรปตามแบบศลปะอทอง ตอมามการรบอทธพลศลปะสโขทยผสมผสานเปนศลปะอยธยา เชน พระมงคลบพธทวหารพระมงคลมหาบพธ

นอกจากนมการสรางพระพทธรปทรงเครอง เชน ทวดหนาพระเมร

ดานวรรณกรรม

วรรณกรรมส าคญ ไดแก บทรอยกรอง เชน ลลตโองการแชงน า เปนวรรณคดเรองแรกสมยอยธยา

ยคทองแหงวรรณกรรม ตรงกบรชสมยสมเดจพระเจาอยหวบรมโกศ วรรณกรรมทมชอเสยง คอ กาพยเหเรอ ของเจาฟาธรรมธเบศ (เจาฟากง)

ดานจตรกรรม

สวนใหญนยมวาดภาพพทธประวต ภาพไตรภม ระยะแรกไดรบอทธพลจากศลปะลพบรและสโขทย ตอมาพฒนาเปนแบบอยธยา คอมการน าสทท าใหภาพแลดสวางขน เชน สด า ขาว เหลอง และแดง

พฒนาการดานความสมพนธกบตางประเทศ

๑. ความสมพนธกบเขมร เขมรมบทบาทดานวฒนธรรมตออยธยาในระยะแรกเรม เนองจากเปนดนแดนทสงผานอารยธรรมอนเดยเขามายงลมแมน าเจาพระยา

๒. ความสมพนธกบมอญ มอญมกถกพมาและอยธยาเขารกรานเพอชงความเปนใหญเหนอหวเมองมอญ เพอใหหวเมองมอญเปนเมองทาทางการคา

๓. ความสมพนธกบลานชาง มความสมพนธกนแบบฉนทมตร เนองจากลานชางจะสงเครองราชบรรณาการมาอยธยาสม าเสมอ และราษฏรทงสองฝงกมวฒนธรรมคลายคลงกน

๔. ความสมพนธกบหวเมองมลาย อยธยาขยายอาณาเขตลงทางใตเพอผลประโยชนทางการคา แตไมสามารถควบคมมะละกาไดอยางเดดขาด

สวนหวเมองมลายอน ๆ เชน ปตตาน ไทรบร กลนตน และ ตรงกาน เปนประเทศราชทควบคมโดยนครศรธรรมราช

๕. ความสมพนธกบพมา สวนใหญเปนเรองความขดแยง เพราะตางตองการขยายอ านาจไปยงหวเมองมอญและลานชาง จงมการท าสงครามรวม ๒๔ ครง

สงครามครงแรก คอ ศกเมองเชยงกราน พ.ศ. ๒๐๘๑ และสงครามครงส าคญเกดขนใน พ.ศ. ๒๑๑๒ ตรงกบสมยสมเดจพระมหนทราธราช ท าใหอยธยาตกเปนของพมาครงแรก จนกระทงสมเดจพระนเรศวรมหาราช ใน พ.ศ. ๒๑๒๗ และใน พ.ศ. ๒๓๑๐ สมยสมเดจพระทนงสรยาศนอมรนทร อยธยาตกเปนของพมาอกครง และเปนการสนสดการเปนราชธานของไทย