kemik mineral yoğunluğunun yorumlanması

KEMİK MİNERAL YOĞUNLUĞUNUN

YORUMLANMASI: Doğrular Ve Yanlışlar

Prof Dr Dilek Gogas Yavuz

Marmara Üniversitesi Tıp FakültesiEndokrinoloji ve Metabolizma hastalıkları BD

Kemik dansitometri

KMY ölçümünde kullanılan non-invaziv testtir.

Ölçüm yöntemleri:

Dual-energy X-ray Absorptiometry (DXA)

Kantitatif USG (QUS)

Kantitiatif kompüterize tomografi (QCT)

KMY (BMD) : kemik mineral yoğunluğu

Kanis JA et al. Osteoporosis Int. 2001;12:989-995.

0

10

20

30

40

50

1.00 .500 .00 -.500 -1.00 -1.500 -2.00 -2.500 -3.00 -3.500 -4.00

Femur boynu T-skoru

1o y

ıllık

kır

ık

risk

i(%

)

yaş80

70

60

50

Kemik kitlesi kırık riskinin en önemli belirleyicisidir

Osteoporozun tanı ve tedavisinde kemik mineral yogunluğu ölçümleri esastır

• Osteoporoz tanısı koymak

• Kırık riskini öngörmek

• Tedavi takibi

Kemik dansitesi neden ölçülür?

Kemik dansitometri ölçümünde

KMD ölçümü için standart yöntemdir

• Alansal (iki boyutlu) yoğunluk ( g/cm2) ölçülür

Ölçüm kolaydır

Düşük radyasyon

• Kemik mineral içeriği (bone mineral content- BMC)

Dual x-ray absorpsiometri: DXA

Lomber vertebra Femur

KMY ölçüm bölgeleri

Kemik mineral içeriği ölçer

1 cm 2 kemik mineral içeriği = KMY

DXA aslında ne ölçer ?

Kemik mineral içeriği= bone mineral content (BMC)

görüntü

Graph

Demografik

Grafik

DXA : Kemik Yoğunluğu Ölçüm Raporu

Kemik mineral dansitesi

T skoru : genç referans popülasyon ile karşılaştırmasının Standart sapması

Z skoru : aynı yaş gurubu ile karşılaştırmasının Standart sapması

T skoru : Hastanın KMY ölçümünün genç popülasyonun KMY ortalaması ile karşılaştırması ile elde edilen standart deviasyon (SD)

Z skoru : Hastanın KMY ölçümünün Kendi yaş grubu KMY ortalaması ile karşılaştırması ile elde edilen standart deviasyon (SD)

Hastanın KMY – genç popülasyon ortalama KMY

Genç popülasyon KMY 1 SD

Hastanın KMY – Aynı yaş grubu ortalama KMY

Aynı yaş grubu KMY 1 SD

T skoru ≥ -1

T skoru -1 to -2.5

T skoru < -2.5

Normal

Osteopeni

Osteoporoz

KMD sınıflaması

T skoru < -2.5

+ kırıkŞiddetli Osteoporoz

Postmenapozal kadınlar ve >50 y erkek

TEMD metabolik kemik hastalıkları tanı ve tedavi kılavuzu

25 y kadın, evli, 1 çBilinen bir hastalığı ve Şikayeti yok

Altın gününde arkadaşları kemik ölçümü yapmasını önermişlerBaşvurduğu hekim osteoporozu teşhisi ile bisfosfonat kullanmasını önermiş. İlaç kullanmak istemediği için 2. görüş almak amacı ile başvurdu

Osteoporoz riski olmayan

premenapozal kadına KMY ölçümü

yapılması yanlıştır

Premenapozal kadında dexa ile

kemik değerlendirmesi z-skoru ile yapılır

T-skoru

Postmenapozal kadınlar ve 50 yaş üstü erkekler

T-skoru değerleri sağlıklı premenapozal kadınlar, 50 y genç erkekler, çocuklar için kullanılamaz

Z-skoru

Sağlıklı premenapozal kadın, 50 y genç erkek ve çocuklarda

Z-skoru <-2.0 olması «yaşa göre beklenenden düşük” olarak yorumlanır

Z-skoru > -2.0 “yaşa göre beklenen sınırlarda ”

olarak yorumlanır

The International Society for Clinical Densitometry (ISCD)

DEXA ile Osteoporoz tanısı

75 y kadın,Sırt ağrısı nedeni ile hekime başvurmuş43 yaşında menapoz, 10 yıldır DM ve HT.Boy kısalması tarif ediyor. Sırt ağrısı aralıklı oluyor

KMY ölçümü yapılıyor. Normal olduğu söylenip ağrı kesici kullanması öneriliyor.

Omurga defekti

Vertebra kırığı

osteofit

Osteoporoz tanısı koymak için her zaman T skorunun -2.5 altında olması gerekmez.

Yerleşmiş şiddetli

osteoporoz

30 y erkek

SLE nedeni ile deksamatazon 10 mg /gün3 yıldır kullanıyor

Omurga kırığı önlenemezmiydi?

Yeni kırıkları önleyebilirmiyim?

Yaygın kas ağrıları ve 3 aydır bel ağrısı mevcut. CT çekilmiş vertebra kırığı saptanıp yatak istirahati ve NSAI kullanımı önerilmiş

KMY ölçüm endikasyonları

> 65 y kadınlar

> 70 y erkekler

Frajilite kırığı varlığı

Düşük kemik kitlesi ile ilişkili hastalığı olanlar

(RA,malabsorbsiyon Hipertiroidi, hiperparatiroidi vb)

İlaçlar (steroid ,antiepileptik,antidepresan,cumadin....)

Antiposteoporotik ilaç etkinlik izlemi

ISCD Position Development Conference 2003

30 y erkek

SLE nedeni ile deksamatazon 10 mg /gün3 yıldır kullanıyor

Omurga kırığı önlenemezmiydi?

Yeni kırıkları önelyebilirmiyim?

Yaygın kas ağrıları ve 3 aydır bel ağrısı mevcut. CT çekilmiş vertebra kırığı saptanıpyatak istirahati ve NSAI kullanımı önerilmiş

3 aydan uzun süre steroid kullanan

Hastaların tedavi öncesi ve sırasında KMY değerlendirilmesi

gereklidir.

KMY ölçümü

40 y Kadın,postmenapozal

Ellerde kasılma şikayeti ile polikliniğe başvuruyor.Kaslarda güçsüzlük şikayeti 6 aydır giderek artmış.Kemiklerinde ağrı tarif ediyor.Ca: 7.9 mg/dl (8-10.4 ), P:4.1 mg/dl (3.5-5),PTH: 76 mg/dl (20-65), 25 OH D : 4 ng/dl (30-60)

Bisfosfanat başlanması

önerilmiş

40 y Kadın,postmenapozal

Ellerde kasılma şikayeti ile polikliniğe başvuruyor.Kaslarda güçsüzlük şikayeti 6 aydır giderek artmış.Kemiklerinde ağrı tarif ediyor.Ca: 7.9 mg/dl (8-10.4 ), P:4.1 mg/dl (3.5-5),PTH: 76 mg/dl (20-65), 25 OH D : 4 ng/dl (30-60)

Bisfosfanat başlanması

önerilmiş

D vitamini eksikliği

Osteomalazi

Osteomalazide bisfosfonatlar kontrendikedir

T-skorunun -2.5 altında

olması her zaman

osteoporoz değildir

Kemik dansitometresi osteoporoz ve osteomalaziyi

ayıramaz.

Metabolik kemik hastalıklarının ayırıcı tanısıkemik biyopsisi ile yapılabilir

Normal kemik Osteoporoz osteomalazi

70 y erkek

3 yıldır osteoporoz tanısı nedeni ile

alendronat 70 mg/hafta kullanıyor.

Yıllık KMY ölçümlerinde T skorunda değişiklik

saptanmamış ve tedavi değiştirmesi önerilmiş.

Tedavi değerlendirmesinde BMD değerleri kullanılır

T skorları kullanılmaz

BMD değerlerinin değişmemiş olmasıTedavinin etkin olduğunun bir işaretidir

www. turkendokrin.org

Institute of Medicine Report, November 2010

Teşekkür

ederim