Arter Kan Gazı Analiz Arter Kan Gazı Analiz Sonuçlarının YorumlanmasıSonuçlarının Yorumlanması

Nevin Uysal, MD, MScNevin Uysal, MD, MSc

Gaziantep ÜniversitesiGaziantep Üniversitesi

Göğüs Hastalıkları ADGöğüs Hastalıkları AD

Türk Toraks Derneği, 11. Yıllık Kongresi, 23-27 Nisan 2008, Antalya

Ölçülen değerlerÖlçülen değerler pHpH pCO2pCO2 pO2pO2

Hesaplanan değerlerHesaplanan değerler HCO3HCO3--

Normal DeğerlerNormal Değerler

pH 7.35-7.45pH 7.35-7.45

PaCOPaCO22 35-45 mmHg 35-45 mmHg

PaOPaO22 ≥ 80 mmHg≥ 80 mmHg

HCO3HCO3-- 22-26 mEq/L 22-26 mEq/L

pO2pO2

HipoksemiHipoksemi <80 mmHg <80 mmHg

Kan gazının oda havasında mı yoksa Kan gazının oda havasında mı yoksa oksijen altında mı alındığının belirtilmesi oksijen altında mı alındığının belirtilmesi gerekiyorgerekiyor

Nazal kanülNazal kanül 1 L/dakika 1 L/dakika FiO2 FiO2 ~~ % 24 % 24 2 L/dakika 2 L/dakika FiO2 FiO2 ~~ % 28 % 28 3 L/dakika 3 L/dakika FiO2 FiO2 ~~ % 32 % 32 4 L/dakika 4 L/dakika FiO2 FiO2 ~~ % 36 % 36 5 L/dakika 5 L/dakika FiO2 FiO2 ~~ % 40 % 40 6 L/dakika 6 L/dakika FiO2 FiO2 ~~ % 44 % 44

Basit oksijen maskesiBasit oksijen maskesi FiO2 FiO2 ~~ % 50 (5-8 L/dakika) % 50 (5-8 L/dakika)

Parsiyel tekrar solumasız (partial nonrebreather) maskeParsiyel tekrar solumasız (partial nonrebreather) maske FiO2 FiO2 ~~ % 50-75 (8-10 L/dakika) % 50-75 (8-10 L/dakika)

Tekrar solumasız maske (nonrebreather maske)Tekrar solumasız maske (nonrebreather maske) FiO2 FiO2 ~~ % 75-100 (8-10 L/dakika) % 75-100 (8-10 L/dakika)

Oksijen TedavisiOksijen Tedavisi

P/F (PaO2/FiO2) oranı

PaO2=60, FiO2=0.60P/F=60/0.60

P/F=100

Hiperkapnik (Tip 2) Solunum YetmezliğiHiperkapnik (Tip 2) Solunum YetmezliğiAlveoler Gaz Denklemi - Alveoler Gaz Denklemi - PA-aOPA-aO22

PPAAOO22 = P = PIIOO22 – –

PA-aOPA-aO22= P= PAAOO22 – PaO – PaO22

PPAACOCO22

R

Örnek:pH=7.24, pCO2= 62, PaO2= 60

PPIIOO22 =[ 760mmHg (PB) – 47mmHg (H2O)] X 0.21 ~ 150

PPAAOO22 = 150 – ( 62 / 0.8) ~ 72

PA-aOPA-aO22= 72 (= 72 (PAO2) – 60 (PaO2) 12

Asit MetabolizmasıAsit Metabolizması

15,000 mmol CO2

50-100 meq nonvolatil asit(sülfirik asit)

PulmonerAtılım

Renal Atılım

H+ HPO42- + H+ HPO4

-

NH3 + H+ NH4+

Asit yükü glu tamin metabolizması

Bikarbonat- Karbondioksit Buffer SistemiBikarbonat- Karbondioksit Buffer Sistemi

Çözünmüş COÇözünmüş CO22 + H + H22O O H H22COCO33 HCO HCO33--

+ H+ H++

pH=6.10+log pH=6.10+log

pH = - log [HpH = - log [H++]]

HCO3-

0.03 X pCO2)

Kan gazı analiz sonucu doğru mu?Kan gazı analiz sonucu doğru mu?

[H[H++]=24 X (PaCO]=24 X (PaCO22/[HCO3/[HCO3-]-])) 24 X (40/24)=40nmol/L24 X (40/24)=40nmol/L

pH 7.28-7.45 aralığında ikenpH 7.28-7.45 aralığında iken [H[H++]=80- pH’nın son iki rakamı]=80- pH’nın son iki rakamı pH=7.40 pH=7.40 [H [H++]=80-40=40 nmol/L]=80-40=40 nmol/L pH=7.30 pH=7.30 [H [H++]=80-30 =50 nmol/L]=80-30 =50 nmol/L

pH 7.00-7.40 aralığının dışında ikenpH 7.00-7.40 aralığının dışında iken

pH= 7.40 pH= 7.40 [H [H++]=40 nmol/L]=40 nmol/L ΔΔpH 0.1 pH 0.1 ↓ ↓ ΔΔ[H[H++]=]= 0.80 X 0.80 X [H[H++]]

pH=7.50 için pH=7.50 için [H[H++]=0.80 X 40= 32 nmol/L]=0.80 X 40= 32 nmol/L

pH=7.60 için [HpH=7.60 için [H++]=0.80X32=26 nmol/L]=0.80X32=26 nmol/L

pH=7.00 pH=7.00 [H [H++]=100 nmol/L]=100 nmol/L ↓ ↓ ΔΔpH 0.1 pH 0.1 ΔΔ[H[H++]=1.25 X [H]=1.25 X [H++]]

pH=6.90 için [HpH=6.90 için [H++]=1.25X100= 125 nmol/L]=1.25X100= 125 nmol/L

pH=6.80 için [HpH=6.80 için [H++]=1.25X125=156nmol/L]=1.25X125=156nmol/L

Basit Asit Baz Dengesi BozukluklarıBasit Asit Baz Dengesi Bozuklukları

pH <7.35pH <7.35 Respiratuvar AsidozRespiratuvar Asidoz Metabolik AsidozMetabolik Asidoz

pH>7.45pH>7.45 Respiratuvar AlkalozRespiratuvar Alkaloz Metabolik AlkalozMetabolik Alkaloz

Basit Asit Baz Dengesi BozukluklarıBasit Asit Baz Dengesi BozukluklarıNormal Kompansasyon DeğerleriNormal Kompansasyon Değerleri

Akut Respiratuvar Asidoz

pCO2 10 mmHg pH 0.08pH=7.40 – 0.008 X Δ pCO2

HCO3- =24+ 0.1(Δ pCO2) ± 3 mE/L pCO2 10 mmHg HCO3- 1 mE/L

Sigillito et al, Emerg Med Clin N Am 2003;21:239

Metabolik Asidoz

paCO2=(1.5XHCO3)+(8±2)

Kronik Respiratuvar Asidoz

pCO2 10 mmHg pH 0.03pH=7.40 – 0.003 X Δ pCO2

HCO3- =24+ 0.35(Δ pCO2) ± 4 mE/L pCO2 10 mmHg HCO3- 3.5 mE/L

Basit Asit Baz Dengesi BozukluklarıBasit Asit Baz Dengesi BozukluklarıNormal Kompansasyon DeğerleriNormal Kompansasyon Değerleri

Kronik Respiratuvar Alkaloz

pCO2 10 mmHg pH 0.02pH=7.40 + 0.002 X Δ pCO2

HCO3- =24- 0.5(Δ pCO2) ± 4 mE/L pCO2 10 mmHg HCO3- 5 mE/L

Sigillito et al, Emerg Med Clin N Am 2003;21:239

Akut Respiratuvar Alkaloz

pCO2 10 mmHg pH 0.08pH=7.40 + 0.008 X Δ pCO2

HCO3- =24- 0.2(Δ pCO2) ± 3 mE/L pCO2 10 mmHg HCO3- 2 mE/L

Metabolik Alkaloz

paCO2=(0.7XHCO3)+(21±2)

Anyon GapAnyon Gap

AGAG Laktik asidozLaktik asidoz KetoasidozKetoasidoz Son dönem böbrek Son dönem böbrek

yetmezliğiyetmezliği Metanol, etilen glikol, Metanol, etilen glikol,

propil alkol, salisilat propil alkol, salisilat intoksikasyonuintoksikasyonu

Nl AGNl AG DiyareDiyare İzotonik salin infüzyonuİzotonik salin infüzyonu Böbrek yetmezliğinin Böbrek yetmezliğinin

erken evrelerierken evreleri Renal tübüler asidozRenal tübüler asidoz Asetazolamid kullanımıAsetazolamid kullanımı ÜreteroenterostomiÜreteroenterostomi

Anyon Gap= Na+ - (HCO3- + Cl-)Nl 12-16

Mikst Asit Baz Dengesi BozukluklarıMikst Asit Baz Dengesi Bozuklukları

pH nl, <7.35 ya da >7.45 olabilirpH nl, <7.35 ya da >7.45 olabilir

Normal kompansasyon mekanizmalarını Normal kompansasyon mekanizmalarını bilmek gerekirbilmek gerekir Basit asit baz dengesi bozukluğunda Basit asit baz dengesi bozukluğunda

beklenen ikincil değişiklik beklenen aralığın beklenen ikincil değişiklik beklenen aralığın dışında ise dışında ise mikst mikst

Yetersiz Yanıta BağlıYetersiz Yanıta Bağlı

Metabolik asidoz ve respiratuvar asidozMetabolik asidoz ve respiratuvar asidoz

Metabolik alkaloz ve respiratuvar alkalozMetabolik alkaloz ve respiratuvar alkaloz

Beklenenden Fazla Yanıta BağlıBeklenenden Fazla Yanıta Bağlı

Metabolik asidoz ve respiratuvar alkalozMetabolik asidoz ve respiratuvar alkaloz

Metabolik alkaloz ve respiratuvar asidozMetabolik alkaloz ve respiratuvar asidoz

Üçlü BozuklukÜçlü Bozukluk

Metabolik alkaloz, metabolik asidoz ve Metabolik alkaloz, metabolik asidoz ve respiratuvar asidozrespiratuvar asidoz

Metabolik alkaloz, metabolik asidoz ve Metabolik alkaloz, metabolik asidoz ve respiratuvar alkalozrespiratuvar alkaloz

Kusma Hipovolemik şok Hiperventilasyon

pHpCO2 (mmHg)HCO3-(mEq/LAG (mEq/L)

Metabolik Alkaloz

7.53443612

Metabolik Asidoz

7.35301633

Respiratuvar Alkaloz

7.46201435

““Delta-Delta Gap”Delta-Delta Gap”(ΔAG/ΔHCO3-)(ΔAG/ΔHCO3-)

AG metabolik asidoz varlığında, eşlik AG metabolik asidoz varlığında, eşlik eden eden nl AG metabolik asidoz ya da nl AG metabolik asidoz ya da metabolik alkaloz metabolik alkaloz

olabilirolabilir

ΔAG/ΔHCO3- =ΔAG/ΔHCO3- =

Nl AG metabolik asidozNl AG metabolik asidoz ΔΔ//ΔΔ gap < 1 gap < 1

Metabolik AlkalozMetabolik Alkaloz ΔΔ//ΔΔ gap > 1 gap > 1

24- (ölçülen HCO3-)

(Hesaplanan AG)-12