pathophysiology of urinary system for student nurses
Post on 17-Jul-2015
800 Views
Preview:
TRANSCRIPT
พยาธิสรีรวิทยา ระบบทางเดินปัสสาวะ
ร.ต.อ. อภิสิทธิ์ ตามสัตย์
อาจารย์ (สบ ๑) กลุ่มงานอาจารย์ วพ.รพ.ตร.
09/03/58 1
Outline • Kidney • Stone • UTI • Benign prostatic hyperplasia (BPH) • Urinary incontenence • Cancer in Urinary system
09/03/58 2
ค าศัพท์ที่ควรรู้ก่อนเรียน
09/03/58 3
Polyuria • ภาวะที่มีปัสสาวะปริมาณมากกว่าปกติ(> 2,500 ml/day)
สาเหตุ – การได้รับน ามากเกินไป
– โรคเบาหวาน (Diabetes mellitus)
– โรคเบาจืด (Diabetes insipidus)
– ได้รับยาขับปัสสาวะ (diuretics)
– ได้รับเครื่องดื่มพวกชา กาแฟ แอลกอฮอล์
09/03/58 4
Dysuria • ปัสสาวะล าบาก ปวดขณะถ่ายปัสสาวะ ปัสสาวะบ่อย
(frequency) และอยากถ่ายปัสสาวะทันทีทันใด (urgency)
• อาการปวดมักสัมพันธก์ับการบีบตัวของกระเพาะปัสสาวะ
• สาเหตุหรือปัจจัยที่เก่ียวข้อง – การอักเสบของกระเพาะปัสสาวะ
– การอักเสบของท่อปัสสาวะ
– ท่อปัสสาวะได้รับอันตราย อาจเกิดขึ นชั่วคราวภายหลงัรว่มเพศ
09/03/58 5
Oliguria • ปัสสาวะได้น้อยกว่าวันละ 400 ml หรือ 30 ml/hr สาเหตุ
–หน้าทีก่ารท างานของไตไม่ดี
–ภาวะขาดน า หรือ ได้รับน าน้อย
09/03/58 6
Anuria • การที่ปัสสาวะออกน้อย ไม่มีปัสสาวะ หรือจ านวน
ปัสสาวะน้อยกว่า 100 ml/day ผู้ป่วยไม่รู้สึกอยากถ่ายปัสสาวะ
สาเหตุ – Renal dysfunction
– SHOCK
– Dehydration 09/03/58 7
Nocturia • ภาวะมีปัสสาวะมากกว่า 2-3 ครั งในเวลากลางคืน
สาเหตุ – ได้รับเครื่องดื่มประเภทกาแฟ แอลกอฮอล์ก่อนเข้านอน
– โรคไต
– โรคหัวใจและหลอดเลือด
– ได้รับยารักษาภาวะหัวใจล้มเหลว (Congestive heart failure)
– ผู้สูงอายุชายที่มีต่อมลูกหมากโต (Benign Prostatic Hyperplasia: BPH)
09/03/58 8
Uremia • อาการเป็นพิษในเลือดที่เกิดจากสาร อันได้แก่
Urea/Creatinine ตกค้างอยู่ในเลือด โดยเฉพาะอย่างยิ่ง Urea อาการเป็นพิษดังกล่าวมักเป็นผลสืบเนื่องมาจากการป่วยเป็นโรคไตในขั นร้ายแรง ท าให้ร่างกายไม่สามารถขับ Urea ออกได้
• นอกจากนี ยังส่งผลให้ผู้ป่วยมีอาการผิดปกติทางสมอง ร่างกายอ่อนเพลีย เบื่ออาหาร คลื่นไส้อาเจียน ปวดศีรษะ กระสับกระส่าย กล้ามเนื อกระตุก และอาจชักหมดสติได้
09/03/58 9
09/03/58 10
Proteinuria • •ภาวะที่มีโปรตีนในปัสสาวะมากกว่า 150 มิลลิกรัมต่อวัน
• ตรวจโปรตีนในปัสสาวะตรวจพบ 1 + ขึ นไป
• Transient proteinuria หมายถึง การพบโปรตีนในปัสสาวะชัว่คราว ในขณะที่ผู้ป่วยมีภาวะอื่นๆ อยู่ เช่น ไข้, หลังออกก าลังกาย, หลังการชัก, หรือเกิดตามหลังภาวะหัวใจล้มเหลว ฯลฯ ซึ่งภาวะนี ไมม่ีความผิดปกติในไต
• Persistent proteinuria หมายถึง การพบโปรตีนในปัสสาวะทุก ครั งที่มีการตรวจปัสสาวะ โดยที่ผู้ป่วยไม่มีภาวะดังกล่าวข้างต้น
09/03/58 11
Retention of urine • ปัสสาวะไม่ออก • การที่มีปัสสาวะคั่ง อยู่ในกระเพาะปัสสาวะไม่สามารถท าให้กระเพาะ
ปัสสาวะว่าง หรือภาวะที่ไม่มีการถ่ายปัสสาวะภายใน 8 - 10 ชั่วโมง ของการถ่ายปัสสาวะครั งสุดท้าย
• สาเหตุหรือปัจจัยที่เกี่ยวข้อง – การบวมบริเวณท่อปัสสาวะ – ต่อมลูกหมากโต – กระเพาะปัสสาวะอักเสบ – ระบบประสาทเสียหน้าที่ (เช่นได้รับบาดเจ็บบริเวณไขสันหลงั) – เกิดชั่วคราวในผู้ป่วยหลังท าผ่าตัด ดมยาสลบ/ฉีดยาเข้าเส้นประสาทไขสันหลัง
หญิงหลังคลอดบุตร
09/03/58 12
พยาธิสภาพของโรคไต
• ไตวาย
• ไตบวมน า
• กรวยไตอักเสบ
09/03/58 13
ไตวาย หรือ Renal failure • ไตวายเฉียบพลันที่เกิดขึ นในผู้ป่วยที่มีโรคไตเรื อรังเดิมก็ได้
(acute on top of chronic kidney disease) • ไตมีการทางานลดลงอย่างเฉียบพลัน ในระยะเวลาเป็นชั่วโมง
หรือเป็นวัน • ค่า serum creatinine สูงขึ นมากกว่าวันละ 0.5 mg/dl
(ส าหรับผู้ป่วยที่มี serum creatinine ต่ากว่า 3 mg/dl) แต่เนื่องจาก serum creatinine เป็น marker ที่เปลี่ยนแปลงช้า ดังนั น จึงมีการนา RIFLE criteria มาใช้ในการวินิจฉัย acute renal failure
09/03/58 14
Glomerular Filtration Rate (GFR) • Renal blood flow:
effective circulating volume, cardiac output
• Resistance to flow: vascular tone of afferent and efferent arterioles
• Permeability of glomerular basement membrane
09/03/58 15
09/03/58 16
Calculating GFR
(140 – age) x lean body weight (kg) / sCr (umol/L)
อาการของไตวายเฉียบพลันระยะที่สอง คือระยะ Injury
09/03/58 17
ไตวาย หรือ Renal failure พยาธิสรีรวิทยา
• ไตวายเฉียบพลัน (Acute renal failure)
• ไตวายเรื อรัง (Chronic renal failure)
09/03/58 18
09/03/58 19
ไตวายเฉียบพลัน (Acute renal failure)
1. สาเหตุจาก Pre renal acute renal failure คือ เกิดจากการที่มีเลือดมาเลี ยงไต (renal perfusion) น้อยลง
09/03/58 20
ไตวายเฉียบพลัน (Acute renal failure)
2. สาเหตุจาก Post renal acute renal failure คือ เกิดจากการอุดตันของระบบทางเดินปัสสาวะ ที่พบบ่อย ได้แก่ การอุดตันที่ระดับกระเพาะปัสสาวะ (Urinary retention) หรือทีร่ะดับต่ ากว่ากระเพาะปัสสาวะลงมา (Infravesicular obstruction) เป็นต้น
09/03/58 21
ไตวายเฉียบพลัน (Acute renal failure)
3. สาเหตุจาก Intrinsic acute renal failure คือเกิดจากโรคที่มีพยาธิสภาพที่ไต
– Acute tubular necrosis (ATN) – Acute interstitial nephritis (AIN) – Acute glomerulonephritis – Renal vascular diseases – Intratubular crystal obstruction และ Intratubular protein obstruction
09/03/58 22
Rhabdomyolysis • ภาวะกล้ามเนื อสลายตัวแล้วท าให้เกิดอาการกล้ามเนื ออ่อน
แรงร่วมกับมีอาการไตวายเฉียบพลัน
• เชื่อว่าอาจเกิดจากการขาด enzyme ระดับ ultrastructure ของกล้าม เนื อหรือการติดเชื อไวรัสส าหรับ nontraumatic exertional rhabdomyolysis
• ปัจจัยเสี่ยง คือ ผู้ที่ออกก าลังกายหนักโดยไม่ได้รับการฝึกฝนเป็นประจ า
09/03/58 23
Rhabdomyolysis • คนปกติจะมีความเข้มข้นของ myoglobin
ในกล้ามเนื อลายประมาณ 4 มก./กก. ของกล้ามเนื อลาย • ร้อยละ 50 ของ myoglobin จะถูกกรองผ่าน
glomerulus อีก ร้อยละ 50 ที่เหลือจะจับกับ α2 globulin และ ถูกย่อยสลายไปเป็น bilirubin
• ค่า creatine phosphokinase (CPK) เพิ่มสูงใน กระแสเลือดมากกว่า 10 เท่าของค่าปกติ
09/03/58 24
โรคไตเรื อรัง (Chronic Renal disease)
• เป็นภาวะท่ีมีการเสื่อมการท างานของไตอย่างต่อเนื่องเป็นระยะเวลานานเป็นเดือนหรือปี ซึ่งโรคส่วนใหญ่มักจะท าใหไ้ตเสื่อมลงอย่างถาวร ไม่สามารถกลับมาทางานอย่างปกติได้
09/03/58 25
โรคไตเรื อรัง (Chronic Renal disease)
พยาธิสรีรวิทยา • สาเหตุทีพ่บบ่อยที่สุดคือ โรคเบาหวาน และ ความดันโลหิตสูง
• สาเหตุจากโรคอื่น ๆ – โรคนิ่วและการอุดตันของทางเดินปัสสาวะ (obstructive uropathy)
– โรคภูมิต้านทางต่อเนื อเยื่อตนเอง (Systemic lupus erythematasus)
– โรคไต IgA
– ฯลฯ 09/03/58 26
Staging of chronic kidney disease Stage Definition
1
GFR ≥ 90 ml/minute/1.73 m2 with evidence of kidney damagea
2 GFR 60-89 ml/minute/1.73 m2 with evidence of kidney damagea
3 GFR 30-59 ml/minute/1.73 m2 4 GFR 15-29 ml/minute/1.73 m2 5 GFR < 15 ml/minute/1.73 m2
or dialysis-dependent 09/03/58 27
โรคไตเรื อรัง (Chronic Renal disease)
การวินิจฉัย
• มีของเสียในเลือดสูง (azotemia) นานกว่า 3 เดือน
• ตรวจพบ Broad cast ในปัสสาวะ
• มีภาวะ normochromic normocystic anemia
• ร่วมกับมีไตขนาดเล็กลงทั ง 2 ข้าง
09/03/58 28
ไตบวมน า (Hydronephrosis)
• การมี dilatation ของ renal pelvis และ collecting system ซึ่งเกิดจาก obstruction
• มีผลท าให้เกิดท่อไตโป่งพอง (hydroureter) และไตบวม (hydronephrosis)
09/03/58 29
หน่วยไตอักเสบ (Glomerulonephritis)
พยาธิสรีรวิทยา 1. เกิดจาก Immunologic mechanisms แล้วท า
ให้เกิด glomerular injury 2. Non-immunological mechanisms ซึ่งพบได้
น้อยได้แก่ intravascular coagulation, toxin, venom, irritant, กรรมพันธุ์, ภาวะไขมันสูง, ความดันโลหิตสูง เป็นต้น
09/03/58 30
กลไกการอักเสบของหน่วยไตอักเสบ 1. Antigen-antibody complexes deposition เกิดจากการ
ที่มี antigen ล่องลอยในกระแสเลือด มี antibody จากร่างกายมาเกาะเป็น complex แล้วมาติดที่กรวยกรองไต ท าให้มีการกระตุ้นกลไกการอักเสบตามมา
09/03/58 31
กลไกการอักเสบของหน่วยไตอักเสบ 2. Non renal antigen deposition (insituformation of
immune complex) เกิดจากการที่มี antigen แปลกปลอมมาเกาะฝังตัวที่กรวยกรองไต ท าให้ร่างกายสร้าง antibody มากระท า และเกิดการอักเสบตามมา
09/03/58 32
กลไกการอักเสบของหน่วยไตอักเสบ 3. Antiglomerular basement membrane
antibody กรณีที่ glomerular basement กระท าตัวเสมือน antigen แปลกปลอม ร่างกายสร้าง antibody มากระท า เช่น Good pasture’s syndrome ซึ่งนอกจากไตแล้ว alveolar basement membrane ก็ยังท าตัวเป็น antigen ด้วย
09/03/58 33
อาการและอาการแสดง • บวมกดไม่บุ๋ม
• ความดันโลหิตสูง
• Proteinuria
• Hematuria
• ปัสสาวะคล้ายสีน าล้างเนื อ
• Antistreptolysin-O titer (ASO titer) > 250 todd unit
• C3-complement ลดลง
• BUN และ Cr สูง 09/03/58 34
การแบ่งชนิดของกลุ่มโรคของหน่วยกรองไต
1. Asymptomatic urinary abnormality
2. Acute glomerulonephritis (AGN)
3. Rapidly progressive glomerulonephritis (RPGN)
4. Chronic glomerulonephritis
5. Nephrotic syndrome (NS)
09/03/58 35
Asymptomatic urinary abnormality
• พบ proteinuria มากกว่า 150 mg
• หรือ proteinuria มากกว่า 1 กรัมต่อวัน ติดต่อกันเป็นเวลานาน) โดยไม่มีอาการอื่น
09/03/58 36
Acute glomerulonephritis (AGN)
• มีเม็ดเลือดแดง (RBC cast) และโปรตีนในปัสสาวะ มากผิดปกติ (hematuria & proteinuria)
• มีของเสียไนโตรเจนคั่งในเลือด (azotemia)
• การคลั่งของเกลือและน าในร่างกาย (edema)
• อัตราการกรองของไตลดลง
09/03/58 37
Rapidly progressive glomerulonephritis (RPGN)
• ไตวายเป็นสัปดาหห์รือเดือน
• พบ cellular cast ในปัสสาวะ
• พบ crescent formation ที่กรวยกรองไต ได้แก่ vasculitis โดยมีอาการปวดข้อ ปวดท้อง ผลตรวจ ANCA ชนิด IgG ได้ผล positive
09/03/58 38
Chronic glomerulonephritis
• เป็นระยะสุดท้ายของไตอักเสบ
• ลักษณะส าคัญคือ มีไตวายเรื อรัง, ความดันโลหิตสูง, proteinuria, hematuria, edema อยู่เป็นเวลานาน
• และอาจพบ sediment ในปัสสาวะได้
09/03/58 39
Nephrotic syndrome (NS) • อาจเกิดจาก immune complex deposition หรือ
insituimmune complex ที่ท าให้มีการเพิ่มการกรองโปรตีนจากกรวยกรองไต เนื่องจากเกิดความผิดปกติของ glomerular basement membrane และ podocyte
• ลักษณะส าคัญคือ massive proteinuria (>3.5 g/d/1.73 m2) ร่วมกับบวม • Albumin ในเลือดลดลง • cholesterol สูง
09/03/58 40
การตรวจ urine protein 24 hr. • ปัสสาวะในช่วงกลางวัน ระยะเวลาประมาณ 16 ชั่วโมง
และปัสสาวะในช่วงกลางคืน ระยะเวลา 8 ชั่วโมง
09/03/58 41
Pyelonephritis 1. กรวยไตอักเสบเฉียบพลัน(acute pyelonephritis)
• ติดเชื อแบคทีเรียแกรมลบเข้ากระแสเลือด (gram-negative sepsis) จนถึงกระเพาะปัสสาวะอักเสบ
• อาการแสดงทั่วไป ประกอบด้วยไข้ หนาวสั่นทันที และปวดเอวข้างเดียวหรือสองข้าง เรียกว่า อาการของระบบปัสสาวะส่วนบน (costovertebral angle)
• พบร่วมกับปวดแสบเวลาปัสสาวะ ปัสสาวะบ่อย และต้องรีบปัสสาวะ
09/03/58 42
Pyelonephritis 2. กรวยไตอักเสบแบบเรื อรัง (chronic pyelonephritis)
• การหดตัวของเนื อเยื่อไต และเกิดพังผืดของไต
• พิจารณาร่วมกับโรคปัสสาวะไหลย้อนกลับจากกระเพาะปัสสาวะและหลอดไต (vesico-ureteral reflux: VUR ) เรียกว่า “Reflux Nephropathy”
• ผลจากปัสสาวะย้อนกลับไปที่ไตให้เกิดเยื่อพังผืด แต่ไม่ควรใช้ในการติดเชื อของกรวยไตอย่างเดียว
09/03/58 43
พยาธิสภาพของโรคนิ่ว ในระบบทางเดินปัสสาวะ
09/03/58 44
โรคนิ่วในระบบทางเดินปัสสาวะ • เป็นก้อนหินแข็งเม็ดเดียว หรือหลาย
เม็ด อยู่ในกรวยไต หรือ calyces
• นิ่วเขากวาง หรือ staghorn stone กิ่งก้านยื่นเข้าไปใน calyces มากกว่า 1 calyx
• Nephrocalcinosis เป็นหินปูนที่อยู่ในเนื อไตแต่ไม่ได้อยู่ในกรวยไตหรือ calyces
09/03/58 45
ประเภทของนิ่วในระบบทางเดินปัสสาวะ
1.โรคนิ่วทางเดินปัสสาวะส่วนบน คือ นิ่วที่พบบริเวณ กลีบกรวยไต (renal calyces) กรวยไต (renal pelvis) และท่อไต (ureter)
09/03/58 46
ประเภทของนิ่วในระบบทางเดินปัสสาวะ
2. โรคนิ่วทางเดินปัสสาวะส่วนล่าง คือ นิ่วที่พบบริเวณ กระเพาะปัสสาวะ (bladder)
และ บริเวณท่อปัสสาวะ (urethra)
09/03/58 47
Renal calculi • ร้อยละ 75 เป็นเกลือแคลเซียม เช่น calcium oxalate,
calcium phosphate หรือส่วนผสมระหว่าง oxalate และ phosphate
• ร้อยละ 14 เป็นเกลือ magnesium ammonium phosphate ซึ่งเรียกว่า struvite
• ร้อยละ 10 เป็น uric acid-based • และอีกร้อยละ 1 เป็น cystine-based ซึ่งการเกิดผลึกมักพบ
เมื่อในร่างกายมีสาร calcium, cystine, uric acid, struvite หรือ oxalate อยู่ในภาวะอิ่มตัวยิ่งยวด
09/03/58 48
โรคนิ่วในทางเดินปัสสาวะส่วนบน • นิ่วในไต –มีอาการปวดตื อๆ หรือปวดรุนแรงบริเวณบั นเอว
–อาจถ่ายปัสสาวะเป็นเลือด
09/03/58 49
โรคนิ่วในทางเดินปัสสาวะส่วนบน • นิ่วในท่อไต –มีอาการปวดบริเวณสีข้างและหลัง ท้องน้อย
หน้าขา ถุงอัณฑะ หรือแคมอวัยวะเพศหญิง
–ปัสสาวะเป็นเลือด
–คลื่นไส้ อาเจียน
09/03/58 50
โรคนิ่วในทางเดินปัสสาวะส่วนล่าง • นิ่วในกระเพาะปัสสาวะ
–มีอาการปวดปัสสาวะ ปัสสาวะบ่อย สะดุด เป็นเลือด อาจปวดบริเวณหัวเหน่ารว่มด้วย
• นิ่วในท่อปัสสาวะ
–ถ่ายปัสสาวะไม่ออก หรือเป็นหยด ปวดขณะปัสสาวะ
09/03/58 51
ปัสสาวะเป็นเลือด (Hematuria)
• การมีเม็ดเลือดแดงปนออกมากับปัสสาวะ อาจเป็นเลือดสด ๆ (Gross hematuria) หรือเห็นเมื่อดูจากกล้องจุลทรรศน์ (Microscopic hematuria)
• RBC > 3 cells/HPF คือ มเีม็ดเลือดแดงมากกว่า 3 ตัว ต่อหนึ่งช่องการดูจากกล้องจุลทรรศน์ก าลังขยาย 40 เท่า
• สาเหตุมีการบาดเจ็บที่ไต ท่อไตและกรวยไต กระเพาะปัสสาวะ ต่อมลูกหมากและท่อปัสสาวะ
09/03/58 52
UTI (Urinary Tract Infection) • คือการตอบสนองของการอักเสบของเย่ือบุผิวระบบ
ทางเดินปัสสาวะต่อการบุกเข้าของแบคทีเรีย เนื่องจากเยื่อบุผิวระบบปัสสาวะทั งหมดเชื่อมต่อกันทั งหมด ท าให้ทั งระบบของทางเดินปัสสาวะมีความเสี่ยงที่จะติดเชื อทั งหมดและมีอาการของการติดเชื อระบบปัสสาวะได้หลายแบบ
• มักสัมพันธ์กับการมีแบคทีเรียในปัสสาวะ (bacteriuria) และปัสสาวะเป็นหนอง (pyuria)
09/03/58 53
UTI (Urinary Tract Infection) เชื อแบคทีเรียสามารถเข้าสู่ระบบทางเดินปัสสาวะได้ 3 ทาง คือ
1. ย้อนกลับขึ นไปจากท่อปัสสาวะ (ascending infection)
2. กระจายตัวมาทางกระแสเลือด (hematogenous route)
3. กระจายมาทางกระแสน้าเหลือง (lymphatic route)
09/03/58 54
ชนิดของการติดเชื อระบบทางเดินปัสสาวะ (Classification)
1. การติดเชื อครั งแรก (First or Isolated infection)
2. การไม่หายจากการมีแบคทีเรียในปัสสาวะระหว่างการรักษา
(Unresolved bacteriuria)
3. การติดเชื อใหม่แบบเป็นๆหายๆ (Recurrent infections)
a. การติดเชื อที่เป็นผลจากการคงอยู่ของแบคทีเรีย (bacterial persistence)
b. การติดเชื อใหม่จากแบคทีเรียชนิดใหม่ (reinfection)
09/03/58 55
อาการและอาการแสดงของ UTI • ไม่มีอาการ
• ส่วนใหญ่มีอาการ dysuria คือ ปัสสาวะบ่อยๆ ปวดร้อนบริเวณกระเพาะปัสสาวะ ปวดกระเพาะปัสสาวะและท่อปัสสาวะขณะปัสสาวะ ปวดบริเวณกระดูกหัวหน่าว และ ตงึบริเวณทวารหนัก ปัสสาวะมีครั งละน้อย ปัสสาวะขุ่นบางครั งอาจมีเลือดปน
• มีไข้
• ปวดหลังบริเวณใต้กระดูกซี่โครง
• มีคลื่นไส้ อาเจียน 09/03/58 56
กระเพาะปัสสาวะอักเสบ (Cystitis)
• เป็นการอักเสบของกระเพาะปัสสาวะ
เป็นกลุ่มอาการทีป่ระกอบด้วย
• ปัสสาวะขัดที่เกิดทันที
• ปัสสาวะบ่อย
• ปวดปัสสาวะจนต้องรีบปสัสาวะ (urgency)
• และปวดบริเวณท้องน้อย (suprapubic pain)
09/03/58 57
พยาธิสภาพของโรคกลั นปัสสาวะไม่อยู่
• ภาวะกลั นปัสสาวะไม่อยู่เป็นปัญหาสุขภาพที่ส าคัญและพบบ่อยปัญหาหนึ่งทั งในกลุ่มผู้ที่ยังอยู่ในวัยท างาน ผู้จะเข้าสู่วัยสูงอายุและผู้สูงอายุ แบ่งเป็น 4 ชนิด
09/03/58 58
09/03/58 59
Stress incontinence • เป็นผลมาจากการที่ตัวหูรูดท่อปัสสาวะเองหดรัดตัวได้ไม่ด ี
• หรือการหย่อนตัวของกล้ามเนื ออุ้งเชงิกราน
• เมื่อมีการเพิ่มความดันในช่องท้องอย่างกะทนัหัน ท าให้ความดันในกระเพาะปัสสาวะสูงขึ นจนหูรูดท่อ
• ปัสสาวะไม่สามารถควบคุมการไหลของปัสสาวะได้
• อาการปัสสาวะเลด็ขณะทีไ่อ จาม หรือหัวเราะ
• (ปัสสาวะราดปริมาณน้อยๆ ประมาณ 5 – 10 มิลลิลิตรต่อครั ง)
• เช่น ผ่าตัด มดลูก ผ่าตัดต่อมลูกหมากมาก่อน การผ่านการคลอดบุตรทางช่องคลอด รวมถึงสตรีในวัยหมดประจ าเดือน 09/03/58 60
Urge incontinence • เกิดจากกล้ามเนื อเรียบของกระเพาะปัสสาวะ (detrusor muscle)
• มีการบีบตัวที่รุนแรงกว่าปกติ (hypersensitivity)หรือมีการบีบตัวทั งๆที่ปริมาณปัสสาวะในกระเพาะปัสสาวะไม่มากพอที่จะท าให้คนทั่วไปรู้สึกปวดปัสสาวะ
• สาเหตุ – โรคระบบประสาทสว่นกลาง เช่น โรคหลอดเลือดสมอง โรคพาร์กินสัน
– พยาธิสภาพในอุ้งเชิงกราน เช่น การติดเชื อในกระเพาะปัสสาวะ มะเร็งกระเพาะปัสสาวะ
– ไม่ทราบสาเหตุ 09/03/58 61
Overflow incontinence
• การอุดกั นทางเดินปัสสาวะส่วนล่าง, กล้ามเนื อเรียบกระเพาะปัสสาวะสูญเสียความสามารถในการบีบตัว, กล้ามเนื อเรียบ กระเพาะปัสสาวะบีบตัวไม่สัมพันธ์กับการคลายตัวของหูรดู
• ดังนั น เมื่อไตผลิตน าปัสสาวะในอัตราคงทีส่ักพักหนึ่งกระเพาะปสัสาวะก็จะเต็ม ท าให้ผู้ป่วยปวดปัสสาวะบ่อย หรือปัสสาวะส่วนที่เกินความจุของกระเพาะปัสสาวะอาจเล็ดออกมาเองในปรมิาณน้อยๆ แต่ออกมาเรื่อยๆ โดยที่ผู้ป่วยไม่มอีาการปวดปัสสาวะได้
09/03/58 62
Functional incontinence • เกิดจาก ความผิดปกติที่นอกเหนือจากสาเหตุที่เกิดจากการ
ควบคุมการถ่ายปัสสาวะ แต่เกิดจากมีปัญหาทาง สมอง หรืออยู่ในภาวะที่ไม่สามารถไปเข้าห้องน าได้
• ได้แก่ ผู้ที่มีปัญหาเกี่ยวกับสติปัญญา (cognition) เช่น ผู้ป่วยโรคสมองเสื่อม ผู้สูงอายุท่ีมีข้อจ ากัดในการเคลื่อนไหว (mobility) เช่น มีปัญหาโรคข้อเข่าเสื่อม และปัจจัยด้านสิ่งแวดล้อม อาจท าให้ผู้ป่วยมาด้วยปัญหาปัสสาวะราด ทั งท่ีไม่ได้มีความเป็นผิดปกติของระบบขับถ่ายปัสสาวะ
09/03/58 63
09/03/58 64
09/03/58 65
ต่อมลูกหมากโต Benign prostatic hyperplasia (BPH)
• ชายอายุ 40 ปีขึ นไปมีโอกาสเป็นมากขึ น
• ต่อมลูกหมาก จะเริ่มโตจากด้านใน ดังนั น กจ็ะกดท่อปัสสาวะท าให้ปัสสาวะล าบาก เมื่อปัสสาวะล าบากท าให้ปัสสาวะออกไม่หมดเหลือ ปัสสาวะบางส่วนในกระเพาะปัสสาวะ เกิดการติดเชื อทางเดินปัสสาวะ
• ต่อมลกูหมากโตเป็นเพียงมีเซลล์เพิ่มขึ นไม่ใช่มะเร็งต่อมลูกหมาก ผู้ป่วยส่วนมากแม้จะมีต่อมลูกหมากโตแต่ก็ไม่มีอาการ
• เกิดจากอิทธิพลของฮอร์โมน Dihydrotestosterone 09/03/58 66
ต่อมลูกหมากโต Benign prostatic hyperplasia (BPH)
อาการของต่อมลูกหมากโต
• ปัสสาวะไม่สุดเหมือนคนที่ยังไม่ได้ปัสสาวะ
• ปัสสาวะบ่อย
• ปัสสาวะสะดุดขณะปัสสาวะ
• อั นปัสสาวะไม่อยู่
• ปัสสาวะไม่พุ่ง
• ปัสสาวะต้องเบ่งเมื่อเริ่มปัสสาวะต้องตื่นกลางคืนเนื่องจากปวดปัสสาวะ 09/03/58 67
พยาธิสภาพของโรคมะเร็ง ในระบบทางเดินปัสสาวะ
• มะเร็งไต: Renal cell carcinoma
• มะเร็งกรวยไต: Urothelial carcinoma
• มะเร็งท่อไต: Urothelial carcinoma
• มะเร็งกระเพาะปัสสาวะ: Urothelial carcinoma
09/03/58 68
Renal cell carcinoma • มักพบในเพศชาย (ชาย:หญิง = 2:1) อายุมากกว่า 50 ปี
• ปัจจัยเสี่ยง: tuberous sclerosis, von Hippel-Lindau disease, renal transplantation, dialysis, สูบบุหรี่
• อาการมักมาด้วย เจ็บแถวชายโครงด้านหลัง คล าได้ก้อน ปัสสาวะเป็นเลือด บางรายอาจมาด้วยอาการของ paraneoplastic syndrome (hypercalcemia, hypertension, Cushing’s syndrome)
09/03/58 69
Urinary bladder carcinoma
• พบในเพศชายมากกว่าเพศหญิง
• อาการ ปัสสาวะเป็นเลือด ไม่ค่อยปวด (painless hematuria)
สาเหตุ:
• สูบบุหรี่ (50-80% of cancers)
• Arylamines (2-naphthylamine)
• Schistosoma haematobium (ova are deposited in bladder wall and cause chronic inflammatory response, squamous metaplasia, dysplasia; 70% are squamous cell carcinomas) 09/03/58 70
09/03/58 71
09/03/58 72
top related