stresi, parimet dhe rregullat e kuptimit e tË trajtimit tË tij

STRESI, PARIMET DHE RREGULLAT E KUPTIMIT E

TË TRAJTIMIT TË TIJ

Armela Xhaho

Stresi- Sindrome e pergjithshme adaptimi

• Stresi eshte nje gjendje tensioni fiziologjik dhe psikologjik i shkaktuar nga nevoja e perballimit te realitetit

.

Perkufizime te tjera te stresit

• si nje ngacmim qe na kercenon-situata• si nje reagim i organizmit ndaj

ngacmimeve te mjedisit

• Pra stresi eshte reagimi ndaj ngjarjes, kurse vete ndodhia qe e shkakton quhet stresor .

• Stresi perfshin kercenimet ndaj mireqenies tone, presionet dhe ndryshimet te tjera te cilat kerkojne qe ne te pershtatemi ndaj situatave te reja.

• Frengjisht- ka kuptimin goditje, shtrengim, etj.

• Anglisht- tension, ngarkese, force, tension nervor, rrekje, gjendje e tensionuar.

Shkaktohet nga

• Ne situata intensive qe e trondisin njeriun.

• Situata te ngarkuara, lodhese e raskapitese,

• Nga kerkesa te medha mendore e fizike,

• Ne situata te nje pergjegjesie te vecante.

Ngjarje stresante

• ajri dhe ndotja e zhurmave• bllokimi i trafikut• klima mbingarkesa ne pune • vdekja e nje te afermi ose nje fatkeqesi

natyrore.

Klasifikimet

• EUSTRES• DISTRES• NËN-STRESI• MBI-STRESI

EUSTRES- STRESI POZITIV

• Eustres -stresin e ardhur nga pasojat e kendshme e te pelqyeshme (p.sh arritja e nje suksesi ne pune e ne jete).

• I shëndetshëm për organizmin tonë. • ndihmon të përshtatemi në një punë të re, • të ndryshojmë planet atëherë kur duhet, • të bëjmë ndryshime të tjera të rëndësishme. • ndihmon të ndjehemi të motivuar• për të pasur vullnetin dhe krijimtarinë për të

arritur një qëllim tonin.

DISTRES-i• Formë negative e stresit, stresi qe eshte i

demshem dhe i pakendshem ( p.sh frika, ankthi).

• Ky është ai lloj stresi që ne ndjejmë kur ndjehemi të acaruar, të trembur, apo kur kemi zemërim të pashprehur.

NËN-STRESI.

• Nuk kemi stres pozitiv të mjaftueshëm në jetën tonë dhe kjo mund të na shkaktojë probleme si mërzitje e thellë dhe humbje shprese

• Si rrezultat ne mund të humbim motivimin që na duhet për të qenë kreativë.

MBI-STRESI.

• Kur harxhojmë shumë energji lidhur me një ngjarje apo afat që duhet të arrijmë!

• kur nuk kemi kohë të ulemi dhe të mendojmë në mënyrë kreative,

• kur shumica e fokusimit tonë ka të bëjë me përballimin e situatave urgjente.

.

BURIMET E STRESIT

• NGJARJET TRAUMATIKE ( NT )• fatkeqesi natyrore, si termete & permbytje:• fatkeqesi te bera nga njeriu si luftra,

aksidente nukleare; • aksidenta katastofike si perplasje

makinash apo aeroplanesh; • sulme fizike si perdhunim apo tetantive

vrasje.

Reagimet e njerezve ndaj NGJARJET TRAUMATIKE NT

• sindroma e fatkeqesise.

hutohen, cuditen

duken si nuk jane ne dijeni te

demtimeve te tyre ose te rrezikut

shetisin verdalle te çorientuar

Karakteristika qe e bejne nje ngjarje te percaktohet si stresuese

• KONTROLLUESHMERIA• PARASHIKUESHMERIA• KONFLIKTI I BRENDSHEM

KONTROLLUESHMERIA

• Sa me e pakontrollueshme te duket nje ngjarje aq me stresuese percaktohet ajo.

• Besimi qe ne mund te kontrollojme ngjarjet duket se redukton ankthin tone per to, dhe nese nuk e ushtrojme kurre ate kontroll.

• Shembuj?

PARASHIKUESHMERIA

• Te jesh ne gjendje te parashikosh nje ngjarje stresante edhe nese individi s'mund te kontrolloje zakonisht redukton fuqine e stresit

• Nje mundesi eshte sinjali paralajmerues para nje ngjarje te rende qe i jep mundesi kafshes apo njeriut te filloje ndonje proçes pergatitor qe zbut efektin e nje stimuli te dhimbshem.

• Shembuj?

KONFLIKTI I BRENDSHEM

• Stresi mund te vije dhe nga ndjesi te brendshme - konflikte te pazgjidhura mund te jene te vetedijeshme ose te pavetedijeshme.

• Shembuj?

REAGIMET PSIKOLOGJIKE NDAJ STRESIT

1. Alarmi dhe Mobilizimi

2. Faza e Rezistencës

3. Rraskapitja

Alarmi dhe Mobilizimi

• nxitje të madhe emocionale, • tensionim i lartë, • ndjeshmëri dhe vigjilencë shumë më e

madhe • Kontrollimi i vetes bëhet gjithnjë e më i

vështirë • vihen në punë mekanizma të ndryshëm të

mbrojtjes,• shtohen dhe përpjekjet për të sulmuar

stresorin,

2- Faza e Rezistencës

• Mundohemi me të gjithë forcat tona për të zgjidhur situatën që na ka shkaktuar stres

• bëhemi më pak elastikë dhe ankthi vjen duke u shtuar.

• shenja të lehta të shkëputjes nga realiteti• në sjelljen tonë fillojnë e mbizotërojnë

mekanizmat mbrojtës.

3. Rraskapitja

• mekanizmat mbrojtës përdoren pa limit dhe në mënyrë të gabuar.

• Lidhja me realitetin bëhet gjithmonë e më e largët

• Veprimet tona bëhen të pakontrolluara• çrregullim psikologjik serioz

 Reagimet psikologjike

Në nivelin e së ndërgjegjshmes individi reagon në një nga tre mënyrat ose në kombinim: 

• Sulmon burimin e stresit• Bën kompromis në disa mënyra• Tërhiqet

  Nivelin I pandërgjegjshmes- "mekanizmat mbrojtës të �mendjes”

1. Mohimi mohon perceptimin, kërkon të mos e marrë parasysh ose �mohon ekzistencën e burimit të stresit. 

2. Racionalizimi përpjekjet për ta bërë diçka më të arsyeshme ose të �pranueshme duke mashtruar veten për shkakun si natyrën reale të stresorit 

3. Izolimi i lidhjes emocionale zhvendosja e aspekteve emocionale të �stresorit

4. Projektimi - Vendosja e fajit për ndjenjat ose rezultatet e papranueshme tek të tjerë

5.  Represioni- zhvendosja e njohurive ose mendimeve të papranueshme nga e ndërgjegjshmja tek e pandërgjegjshmja 

 REAGIMI FIZIOLOGJIK I STRESIT

• Rrahjet e zemres,• presioni i gjakut rritet • frymemarrja rritet• muskujt tendosen. • tretja nderpritet, • peshtyma thahet qe te rritet sasia e ajrit qe

kalon ne mushkeri. • djersitje

Problemet kronike të stresit

1. Probleme me sjelljen

Alkolizëm

Mosmbajtje premtimesh

Luatje kumari 

Thyerje të disiplinës 

Sjellje irrituese 

Aktivitete ilegale

vjedhje,korruptim

2. Probleme emocionale 

Shqetësime me ankthin dhe

neurozat 

Depresion

3.        Probleme fizike 

 Ulçera 

Diare

Dhimbje koke 

Çrregullime të sistemit të tretjes

 Çrregullime kardio-vaskulare 

Shqetësime  nervore

Ushtrim-

1.Sapo mora nje nje lajm te trishtuar dhe..• Ndihem…• Do doja te ..

2.Tema ime e diplomes u refuzua• Ndihem…• Do doja te ..

3. Duhet te shkoj ne nje takim te rendesishem kam ngelur mes trafikut• Ndihem…• Do doja te ..

4. Sot dikush me ofendoi padrejtesisht

5.Kur dola nga autobuzi kuptova se me kishin vjedhur protofolin

• Sot kam provim dhe sjam pergatitur fare• Sapo me bllokoi patenten nje polic• Kam ngecur ne ashensor• Humba dhe avionin e fundit per jashte

vendit• Me pushuan nga puna padrejtesisht• Me duket se po bie termet

• MINIMUMI 5 teknika PER TE SHMANGUR STRESIN

• 3 EFEKTE NEGATIVE TE STRESIT