analiza teorija i, ii dio
TRANSCRIPT
Teorija i analiza bilansa
Teorija I, II dio
(11 - 302)
1 Prilikom razmatranja graničnih odnosa opšte teorijskih i posebno teorijskih nauka koje bliže proučavaju datu stvarnost, moraju se respektovati njihove horizontalne i vertikalne međuzavisnosti?
12
Vretikalne međuzavisnosti se odnose na genetičku povezanost i interakcijski odnos pojedinačnih naučnih disciplina i opšteteorijskih naučnih disciplina u okviru date teorije.
Horizontalne međuzavisnosti se ispoljavaju između posebnih naučnih disciplina kojima je po pravilu zajednički predmet istraživanja, ali su im različiti prilazi, metodologije, sadržaji, odabrane metode i tehnike naučnog proučavanja.
2 Poslovna analiza ima obilježja posebnog oblika analize barem iz dva razloga? 14
Najmanje dva obilježja poslovnu analizu čine naučnom disciplinom:
U okviru ekonomske nauke proučava uži segment-ekonomiju preduzeća Bavi se ekonomijom konkretnog preduzeća.
3 Ekonomska analiza poslovanja preduzeća ima karakter naučne samostalne discipline što joj potvrđuju i sledeća obilježja?
15
Poslovna analiza kao samostalna naučna disciplina ogleda se kroz nekoliko obilježja:
svoje ispitivanje i ocjenjivanje (istraživanje) započinje od prakse konkretnog preduzeća, koja se ispoljava iz perioda u period tokom funkcionisanja, rasta i razvoja datog preduzeća
istraživanje prakse konkretnog preduzeća analiza ostvaruje tako što ima svojstvo sposobnosti da pronikne u konkretne pojave i procese poslovnih zbivanja
procesom analize se dolazi do saznanja o zakonomjernosti ispoljavanja ekonomije konkretnog preduzeća
da bi poslovna analiza mogla da sve to ostvaruje mora da posjeduje specifičan pristup, koncepciju. To znači da se konstituiše kao posebna naučna disciplina.
4 Za dokazivanje poslovne analize kao jedne od ključnih teorijsko metodoloških naučnih disciplina i posebno aktivnosti u podršci efikasnom upravljanju preduzećem, kao i njenoj genezi, argumentovano dokazuju određeni prikazi. Navedite ih?
17
Promjene u ekonomiji preduzeća na globalnom nivou i premještanje težišta upravljanja Promjene u ekonomici preduzeća Genezi razvoja analize kao teorijske i praktične aktivnosti.
5 Upravljanje se prije svega odnosi na? 19
Težište sa upravljanja u preduzećima je doživjelo promjene od polovine dvadesetog vijeka pa do danas odnosno upravljanje promjenama (preduzećem) lociralo se na:
Upravljanje proizvodnjom Upravljanje marketingom Strateško upravljanje i turbulentnost tržišta Ekonomsko finansijska kriza težište upravljanja premješta na borbu za opstanak preduzeća i
izlaženje preduzeća iz krize.
6 Geneza naziva poslovne analize? 22
1 | S t r a n a
\Sama geneza razvoja poslovne analize i njeno mijesto u naučnim disciplinama zasnivali su se na različitim terminima naziva poslovne analize, tako se geneza naziva poslovne analize kretala:
Tehničke ili tehnoekonomske analize Analize poslovanja preduzeća Ekonomske i finansijske analize Poslovne analize
7 U čemu se ogleda uloga sistema menadžerske analize? 30
Uloga sistema menadžerske analize ogleda se u sledećem:
kod poslovnog odlučivanja kod planiranja kod organizovanja regulacije poslovnih procesa kod evidentiranja sa bilansiranjem i uopšte kod računovodstva kod kontrolisanja kod analiziranja kod informisanja funkcija analize to može da ostvaruje samo u sinergiji sa temeljnim funkcijama upravljanja, odnosno
podrške menadžmenta
8 Ukratko objasnite kontroling kao moderan koncept podršci upravljanju? 31
Kontroling kao pojam znači ekspertska podrška upravljanju ili ekonomska savjest menadžmenta. Prije uvođenja pojma kontrolinga u privrednim sistemima je bilo razvijeno: planiranje, kontrola i informisanje. Kontroling mora transparentno prenijeti informaciju. Kontrola – nadzor, analiza – uzrok.
9 Objasnite genezu razvoja koncepta kontrolinga 34
Smatra se da je pojam kontrolinga nastao u SAD-u. Međutim pojam kontrolinga se vežu za 15 vijek i smatraju da je nastao u velikoj britaniji. Prvi kontroler u bivšoj jugoslaviji uveden je u Sloveniji u mjestu nova gorica u firmi Nebl.
10 Danas u tržišnoj ekonomiji razlikuju se dva pristupa u razvoju kontrolinga? 36
Američki (anglosaksonski) pristup razvoju kontrolinga Njemački (evropski) pristup razvoju kontrolinga
11 Objasnite američki pristup kontrolingu? 37
2 | S t r a n a
Američki pristup kontrolingu zasniva se na savremenim informacijama koje pruža računovodstvo, riječ je:
Pružanju kvalitetnih informacija Otkrivanju poslovnih događaja Pružanje informacija eksternim i internim korisnicima Eksternim korisnicima informacije pruža finansijsko računovodstvo. Internim korisnicima informacije
se pružaju od strane upravljačkog računovodstva. Upravljačko računovodstvo informacije dobija od finansijskog i troškovnog računovodstva.
12 Glavni zadaci američkih računovođa, odnosno kontrolera usmjereni su na? 38
Planiranje poslovanja preduzeća Prikupljanje, obrada i transver informacija korisnicima Izrada ekonomske analize Nadziranje poslovanja
13 Ukratko objasnite Njemački pristup kontrolingu? 38-9
Njemački pristup kontrolingu odnosi se na raščlanjivanje osnovnog cilja na djelimične ciljeve.
Kod primjene njemačkog pristupa kontrolinga ralikujemo dvije faze:
- Faza koja se odnosi na proces
- Faza koja se odnosi na funkciju
Kada je u pitanju faza koja se odnosi na proces riječ je o određivanju cilja i njegovom podsticanju u preduzeću.
Njemački teoretičari kontroling kao proces dijele na: operativni i strategijski. Gdje operativni pristup poslovodstvu osigurava ekspertsku podršku gdje se kao cilj postavlja povećanje efikasnosti poslovanja. Strategijski usmjeren je na djelovanje zaposlenih sa svrhom ostvarivanja dobiti preduzeća.
14 Koje su to bitne razlike u poimanju kontrolinga, analize i kontrole kako u teoriji tako i u praksi?
41
Kontrola se smatra nadzornom funkcijom. Kontrola se bavi upoređivanjem planiranih i ostvarenih vrijednosti i zadržava se na tome. Analiza ispituje uzrok i iznalazi riješenja poboljšanja. Kontroling je sveobuhvatni upravljački instrumentarijum koji objedinjuje analizu, kontrolu i
informisanje. Kontroling koristi finansijske i nefinansijske informacije čime prelazi samo računovodstvo u pružanju
informacija korisnicima. Kontroling ima svojstvo kibernetskog sistemskog procesa koji funkcioniše na principu povratne
sprege.
15 Osnovni zadaci kontrolinga u preduzeću? 46
3 | S t r a n a
Osnovni zadaci kontrolinga u preduzeću su: prikupljanje relevantnih informacija neophodnih za kvalitetno odlučivanje i efikasno upravljanje menadžmenta.
16 Generičke funkcije kontrolinga neophodne za realizaciju zadataka kontrolinga u preduzeću?
46
Koordinacija Planiranje Kontrola Analiza Informisanje
17 Osnovna razlika između menadžera i kontrolera? 48
Ogleda se u tome što menadžer realizuje ciljeve u okviru preduzeća, dok kontroling šalje relevantne informacije menadžeru, što znači bavi se transparentnosti uspjeha preduzeća.
18 Poslovnu analizu kao i sve druge naučne discipline sačinjena je od konstitutivnih elemenata putem kojih se određuje?
62
Ciljevi Predmet ili sadržaj Metode i tehnike Zadaci
19 Predmet ili sadržaj poslovne analize?` 62
Predmet ili sadržaj poslovne analize u suštini predstavlja ekonomija preduzeća.
20 Ciljevi poslovne analize? 62
Ciljevi poslovne analize su uslovljeni i determinisani načinom upravljanja preduzećem.
21 Metode i tehnike? 62
Metode i tehnike se koriste u analizi kod metodsko tehničkih procesa analize gdje se dolazi do određenog saznanja o datoj pojavi.
22 Zadaci u poslovnoj analizi? 62
4 | S t r a n a
Zadaci u poslovnoj analizi se različito definišu i oni se orjentišu na problemsko usmjerenu analizu, gdje rješavaju problemsko orjentisane probleme.
23 Ciljevi analize, bez sumnje su primarno u funkciji efikasnosti upravljanja - menadžmenta. U tom smislu se mogu iskristalisati sledeći ciljevi analize za podršku menadžmentu.
62
Iskristalisati i prezentovati značaj i domet kontrolnih informacija na relaciji ostvarenja planskih zadataka.
U vezi sa odstupanjima od planiranih (željenih veličina) ispitati i ocjeniti mogućnosti korišćenja i kreiranja neiskorišćenih potencijala.
Uočavanje disproporcija na duži rok i njihovo otklanjanje kako bi se mogla efikasnije voditi strateška poslovna politika.
O svemu tome, u cjelini, permanentno ili, u razumnim rokovima informisati: generalnog menadžera, sektorskog menadžera, pogonskog menadžera i druge zainteresovane korisnike.
24 Šta je to poslovna analiza? 66
Poslovna analiza je neprekidan proces sistematskog ispitivanja i ocjenjivanja uspješnosti poslovanja i unutrašnjih rezervi u cilju informisanja svih nivoa menadžmenta i drugih interesenata o nastaloj poslovnoj situaciji i mogućnostima daljeg razvoja poslovanja.
25 Elementi koji čine poslovnu analizu? 66
5 | S t r a n a
Elementi koji čine poslovnu analizu, elementi na kojima se najviše insistira:
Upravljačka funkcija Permanentni proces ili neprekidni tok sagledavanja i informisanja Sagledavanje uzroka odstupanja neiskorišćenih potencijala i kreiranja novih potencijala Vrši pružanje informacija menadžmentu i drugim korisnicima internim i eksternim radi sagledavanja
poslovanja preduzeća, rasta i razvoja.
26 Definišite predmet (ili sadržaj) poslovne analize? 68
Predmet poslovne analize odnosno cjelokupnog poslovanja preduzeća obuhvata ispitivanje i ocjenjivanje:
1. Toka poslovanja2. Rezultata poslovanja3. Uslova njihovog ostvarivanja4. Neiskorišćenih potencijala.
27 Navedite osnovne faze po kojima se realizuju zadaci analize, u celini i po segmentima predmeta analize celokupnog poslovanja preduzeća?
69
Prvo - faza konstatacije pojava, koja se odnosi na merenje ostvarenih rezultata. To znači: utvrditi objektivan pokazatelj za odstupanja rezultata i uslova poslovanja datog preduzeća u odnosu na prosjek grupacije srodnih ili istih djelatnosti, utvrditi stepen ostvarenja plana, utvrditi razvojnu tendenciju poslovanja u odnosu na predhodni period, utvrditi kvalitet promjena , utvrditi i uočiti ključne kauzalne međuzavisnosti analiziranih pojava i njima direktno uticajnih pojava iz domena poslovne aktivnosti.
Drugo - faza uočavanja zakonomernosti u poslovnoj aktivnosti preduzeća, tu se uočavaju i identifikuju ključni faktori pozitivnog i negativnog dejstva na analiziranu pojavu.
Treće - faza pregleda alternativnih rješenja kao podloge odlučivanja.
Četvrto - faza selekcije i preferiranja datih rješenja koja analitičar rangira.
28 Suštinski zadatak analize podrazumjeva? 71
Dijagnozu nastalih poslovnih poremećaja Oblikovanje relevantnih i pouzdanih informacija Identifikaciju uticaja poslovnih poremećaja i njihovo moguće alternativno rješenje Predlog poslovnog riješenja za moguće otklanjanje ili kontrolu nastalih poslovnih poremećaja.
29 Kako se može izvršiti sistematizacija metoda u poslovnoj analizi? 74
6 | S t r a n a
Osnovni logičko – metodski principi Osnovne metode u poslovnoj analizi Posebne ili specijalne metode u poslovnoj analizi Metode objektiviziranja u uslovima inflacije Pomoćne metode u poslovnoj analizi Metode kompleksne eksterne analize poslovanja
30 Koja su to 4 osnovna logičko metodska principa na koje se oslanjaju sve metode u poslovnoj analizi?
75
Postoje četiri logičko metodska principa:
Svaki poslovni rezultat i svaku pojavu u poslovanju preduzeća, rastu i razvoju neophodno je analizirati u povezanosti sa nekoliko vrsta različitih pojava.
Svaki poslovni rezultat i svaku pojavu ne treba analizirati samo statički nego i dinamički u kretanju. Svaki rezultat poslovanja treba posmatrati kroz prizmu pretvaranja kvantitativnih u kvalitativne
pojave i zadatke. Na svaki poslovni rezultat treba gledati sa stanovišta dugoročnog usklađivanja proporcija i
uspostavljanje proporcija.
31 Navedite osnovne metode u poslovnoj analizi? 83
U poslovnoj analizi koristi se 5 osnovnih metoda:
Metoda upoređivanja Metoda raščlanjivanja Metoda uopštavanja ili sintetizovanja Metoda izolacije ili eliminacije Metoda korelacije ili uzročnosti.
32 Objasnite metodu upoređivanja? 85
Metoda upoređivanja je jedna od osnovnih metoda u poslovnoj analizi, ova metoda sadrži obilježja koja ih preferiraju a to su:
Nijedna pojava se nemože posmatrati izolovano nego se ona mora posmatrati sa nekom sličnom pojavom, s tim što moraju biti uporedive.
Metodom upoređivanja se ispituje kvantitativni odnos među pojavama Metodom upoređivanja se ispituju sličnosti i razlike kvantitativnih odnosa među pojavama, što je
neophodno za primjenu svih ostalih metoda u cjelini u poslovnoj analizi. Metodom upoređivanja ne vrši se rasvjetljavanje dublje suštine kvantitativnih odnosa među
pojavama.
33 Ukratko objasnite metodu raščlanjivanja? 90
7 | S t r a n a
Pored metode upoređivanja metoda raščlanjivanja čini osnovnu metodu u poslovnoj analizi i za razliku od metode upoređivanja predmet koji se ispituje mora biti složen kako bi ga mogli razgraditi na pojedinačne dijelove, što znači da metod raščlanjivanja koristi metod dedukcije što znači posmatranje predmeta ili pojave od opšteg ka posebnom.
Metodom raščlanjivanja takođe se ispituju kvantitativni odnosi među pojavama, međutim za razliku od metoda upoređivanja metod rasčlanjivanja ispituje i kvalitet do kojeg pojava dovodi.
Kod metoda raščlanjivanja, raščlanjivanje se može vršiti po predmetu, vremenu i u prostoru, što znači postavlja se pitanje na čemu, gdje i kada je nastupila promjena kod složenih elemenata koji su predmet ispitivanja.
34 Ukratko objasnite metodu sintetizovanja? 94
Metoda sintetizovanja ili uopštavanja spada u grupu osnovnih metoda u poslovnoj analizi a za razliku od prethodne dvije metode, metoda uopštavanja vrši ocjenjivanje posmatrane pojave. Suština ove metode odnosi se na prikupljanje relevantnih činjenica i zapažanje i njihovo grupisanje u jednu logičku jedinicu. To znači da se metoda sintetizovanja odvija u dvije faze: 1. U prvoj fazi se vrši odabir relevantnih činjenica. 2. U drugoj fazi se vrši grupisanje relevantnih činjenica i zapažanja u jednu logičku cjelinu.
Kod ove metode svoju kreativnost ispoljavaju analitičari čiji je upravo zadatak da pravilno izvrše odabir relevantnih činjenica i zapažanja i da to grupišu u jednu logičku cjelinu.
35 Ukratko objasnite metodu izolacije ili eliminacije? 95
Pored navedenih metoda metoda izolacije čini jednu od osnovnih metoda poslovne analize i zajedno sa ovim metodama ispituje kvantitet i kvalitet promjena u okviru cjeline promjena. Na same promjene utiču različiti faktori odnosno uzroci a oni upravo i dovode do promjena u kvantitetu i kvalitetu ispitivane pojave a metodom upoređivanja, raščlanjivanja i sintetizovanja ti faktori se mogu samo globalno otkriti ali se ne mogu izdiferencirati i iskvanticirati. Iz tog razloga u poslovnoj analizi se primjenjuje metoda izolacije ili eliminacije što znači metodom eliminacije se otkrivaju pojedinačni faktori koji dovode do promjena u kvantitetu i kvalitetu ispitivane pojave i otkriva se svako pojedinačno dejstvo svakog pojedinačnog faktora kao i intezitet tog dejstva.
36 Ukratko objasnite metodu korelacije ili uzročnosti ili međuzavisnosti? 100
Spada u osnovne metode poslovne analize i koristi se iz razloga što se pojava ne može posmatrati sama za sebe što znači da ne može prouzrokovati samu sebe nego se traži uzrok sa nekim drugim pojavama odnosno uzrokuju je neke druge pojave. Osnovni cilj metode korelacije je traženje uzroka odnosno međuzavisnost između pojava. Takođe metodom korelacije se ispituju i kvantitativni i kvalitativni aspekti uzroka odnosno međuzavisnosti između pojava. To znači da se metodom korelacije vrši:
Utvrđivanje međuzavisnosti između pojava odnosno direktnih i indirektnih uzročno posljedičnih veza između pojava
Utvrđuje se kvantitativno postojanje ili nepostojanje uzročno posljedičnih veza između pojava.
37 --Ukratko objasnite metodu objektiviziranja u uslovima inflacije? 107
8 | S t r a n a
Ova metoda se koristi u onom slučaju kada nastaju poremećaji u privrednim sistemima jedne zemlje odnosno kad dođe do obezvrjeđivanja novca što znači da su nominalne cijene manje od stvarnih cijena a sve to skupa dovodi do pojave inflacije. Ove metode se koriste u slučaju kada se pojavljuju podcjenjivanja i precjenjivanja aktive i pasive, prihoda i rashoda kao i finansijskih rezultata. U tom segmentu dolazi do pojave inflatornih dobitaka i inflatornih gubitaka.
Inflatorni gubitak se pojavljuje samo na novčanim sredstvima i potraživanjima dok se inflatorni dobitak pojavljuje i kod sredstava i kod stranih novčanih sredstava i kod finansijskih rezultata.
Poznate su 3 metode objektiviziranja u uslovima inflacije a to su:
Bilans u zlatu Metoda normalnih zaliha (LIFO) Metode revalorizacije
38 Pomoćne metode ili tehnike u poslovnoj analizi? 113
Grupisanje i tabeliranje podataka Srednje vrijednosti Relativni brojevi Grafičke metode
39 Eksterne i komparativne metode? 119
U njih spadaju:
Metoda međuupoređivanja srodnih preduzeća Metoda ocjene odnosa vrijednosti
40 Ukratko objasnite metodu međuupoređivanja srodnih preduzeća? 120
Ključ metode je upoređivanje preduzeća eksterno sa poslovanjem srodnih preduzeća u istoj privrednoj grani.
Poslovni rezultat preduzeća upoređuje se sa prosječnim poslovnim rezultatom srodnog preduzeća, najboljim i najlošijim poslovnim rezultatom srodnih preduzeća iz čega proizilaze dvije ključne stvari među upoređivanja srodnih preduzeća:1.upoređivanje sa prosjekom. 2.odstupanje od prosjeka što alarmira istraživanje zbog čega je došlo do odstupanja.
Ako je poslovni rezultat na prosjeku sa prosjekom srodnih preduzeća, smatra se da preduzeće ima dobar rezultat.
Metoda među upoređivanja srodnih preduzeća putem eksterne uporedbe upravo pruža objektivne informacije koje su neophodne za pravilno odlučivanje i efikasno upravljanje.
41 Navedite najvažnije prednosti primjene metode uporednih analiza srodnih preduzeća, na koje je ukazala teorija i praksa analize poslovanja preduzeća?
123
9 | S t r a n a
Mogućnost objektivnog ocjenjivanja ekonomske snage odnosno efektivnosti i efikasnosti poslovanja preduzeća.
Mogućnost jasnog utvrđivanja ključnih područja koja zaslužuju prioritet u daljoj orjentaciji ispitivanja i ocjenjivanja.
Mogućnost uočavanja najznačajnijih pojava poslovanja i eliminisanja beznačajnih pojedinosti. Mogućnost otkrivanja disproporcija između razvoja obima poslovanja preduzeća i razvoja prosječnih
dostignuća. Mogućnost otkrivanja unutrašnjih rezervi po osnovu efektivnosti, efikasnosti i faktora poslovanja
preduzeća Mogućnost jedinstvenog metodološkog prilaza analizi poslovanja preduzeća.
42 U čemu se ogleda suština metode ocjene odnosa? 126
Vrši se objedinjavanje pojedinačnih pokazatelja u jedan sintetički pokazatelj koji odražava značaj relevantnosti ispitivane pojave.
Metoda ocjene odnosa vrijednosti sprovodi se kroz određene faze:1. Izbor pokazatelja 2. Pridaje se značaj izabranim pokazateljima ispitivane pojave. 3. Objedinjavanje izabranih pokazatelja u jedan zajednički ponderisani pokazatelj.
43 Metodološka postavka i tok analize prodaje? 136
Da bi se verifikovala proizvodnja u preduzeću, da li je ona bila uspješna, neophodno je izvršiti prodaju, zbog toga što putem realizacije vrši se njihova verifikacija.
Konačna verifikacija učinaka na tržištu ili potvrda učinaka ogleda se u konačnom ishodu u ukupnom prihodu.
Pored ukupnog prihoda kod toka analize prodaje bitna je analiza realizacije proizvodnje odnosno u teoriji i praksi se naziva šire realizacije.
44 Koje analize obuhvata analiza realizovane proizvodnje šire realizacije? 138
Analiza realizovane proizvodnje šire realizacije sastoji se iz nekoliko analiza (faza):
analiza realizacije prema srodnim preduzećima i konkurenciji analiza realizacije prema ostvarenom planu analiza realizacije prema dinamici analiza ravnomjernosti realizacije analiza profitabilnosti realizacije analiza strukturne realizacije
45 Metodološke postavke za analizu proizvodnje? 153
analiza proizvodnje po količini i vrijednosti analiza proizvodnje po asortimanu analiza proizvodnje po kvalitetu analiza pojave škarta u proizvodnji analiza ciklusa proizvodnje analiza proizvodnje unutar kategorije proizvodnje i odnosa sa osnovnim faktorom proizvodnje kritična ocjena plana proizvoda selekcionirane informacije u proizvodnji.
46 Šta je ukupna proizvodnja a šta dovršena proizvodnja? 154
10 | S t r a n a
Ukupna proizvodnja je izraz započetog u proizvodnji a Dovršena je mjerilo njihove finalizacije.Nedovršena je realno prisutna u proizvodnji, nastoji se svesti na najniži mogući obim.
47 U čemu se ogleda značaj analize izvršenja plana proizvodnje po asortimanima? 160
Značaj je u sljedećem:
strukturu učinaka u proizvodnji asortiman pruža mogućnost fleksibilnijeg postavljanja proizvodnje prema prodaji asortiman se mora ispitivati sa stanovišta ekonomičnosti, profitabilnosti i produktivnosti asortiman bitno utiče na odvijanje ciklusa proizvodnje asortiman u procesu proizvodnje utiče na blagovremeno snabdijevanje procesa proizvodnje
sirovinama i materijalom.
48 Analiza kvaliteta proizvoda? 165
Kvalitet proizvoda može biti interni i eksterni.
Interni se ogleda u određenim svojstvima proizvoda a to su : upotrebna korist, dodatna korist i pouzdanost i trajnost.Eksterni kvalitet proizvoda mora posjedovati svojstva koja će zadovoljiti kupca gdje jedna grupa kupaca kod eksternog kvalitet proizvoda zahtijeva kvalitet i servis a druga grupa dizajn i lako rukovođenje proizvoda.
49 Indeks kvaliteta? 167
Indeks kvaliteta=(procentaod prometas proizvodimakoji suuodnosunakonkurentskekvalitativno bolji
)−(procenta od prometas proizvodima koji suuodnosuna konkurentskekvalitativnološiji
)50 Analiza pojave škarta u proizvodnji? 168
Škart je uništen i neupotrebljiv proizvod koji se neminovno pojavljuje u proizvodnji. S tim što menadžment mora da utiče na smanjenje škarta na najmanji mogući nivo.
Mjerenje stepena smanjenja škarta iskazuje se odnosom:
Ostvareni š kartPlaniraniš kart
51 Uzroci produženja ciklusa proizvodnje odnosno smanjivanja stepena i ritma dovršavanja proizvoda su brojni. Navedi neke od njih?
170
11 | S t r a n a
U industrijskoj proizvodnji prilikom promjene asortimana i kvaliteta proizvoda zbog uhodavanja proizvodnje, priprema i lansiranje dokumentacije za proizvodnju, prekidi u snadbjevanju materijalima, sirovinama i energijom.
U biljnoj proizvodnji zbog biološkog ciklusa za određene vrste i sorte kulture, promjene kvaliteta sjetvenih površina, kvalitet sjemena, promjene klimatskih uslova i dr.
U stočarskoj proizvodnji zbog prirode zoociklusa koja zavisi od vrste i rase grla, načina ishrane, zdravstvene zaštite i slično.
52 Šta u stvari znači analizirati ekonomičnost? 179
Analizirati ekonomičnost znači ispitati i ocjeniti da li je i u kojoj mjeri preduzeće ekonomisalo troškovima osnovnih faktora proizvodnje učinaka i drugim rashodima i izdacima nastalim u toku proizvodnje i realizacije na tržištu u datom periodu.
53 Osnovni ekonomski postulati, kojima se vrjednuje racionalnost trošenja faktora proizvodnje i nastajanja rashoda i izdataka u vezi proizvođenja učinaka i njihove realizacije, jeste?
180
Sa što moguće nižim troškovima proizvesti što veći obim učinaka, realizovati ih natržištu i time uticati na što veće ostvarenje finansijskog rezultata, sadržanog u prihodu prodatih učinaka.
54 Kako bi se mogao sistematizovati predmet ili sadržaj analize ekonomičnosti? 180
Mjerenje i analiza novoa i dinamike ostvarene ekonomičnosti troškova Analiza ekonomičnosti troškova po organizacionoj strukturi, sferama i djelatnostima poslovanja Selekcija relevantnih informacija za upravljanje troškovima i ekonomičnosti prema zahtjevima
menadžerske strukture.
55 Ukratko objasnite troškove radne snage u kontekstu mjerenja nivoa i dinamike ekonomičnosti?
184
Troškovi radne snage odnose se na vremenski period utroška ljudskog rada u procesu proizvodnje učinaka. Utrošak ljudskog rada se mjeri putem zarada. Zarade su direktan trošak za preduzeće, jer se prenosi direktno na učinak. Ovi troškovi su: pojedinačni, proporcionalni i homogeni ali ne i integralni.
56 Navedite osnovne karakteristike troškova predmeta rada kao faktora proizvodnje? 185
Troškovi predmeta rada jeste vrijednost utroška direktnog materijala, sirovina, energije za izradu učinaka. Spadaju u direktne troškove, pojedinačne, proporcionalne, homogene ali nisu integralni.
57 Navedite osnovne karakteristike troškova sredstava za rad? 186
Troškovi sredstava za rad se izražavaju vrjednosno utroška osnovnih sredstava a ogleda se kroz procjenu utroška osnovnih sredstava odnosno kroz amortizaciju. Amortizacija je novčani izraz utrošaka osnovnih sredstava koji se izdvaja iz neto dobitka.
58 Šta znači analizirati strukturu ukupnih troškova? 197
Kvantitativno to znači utvrditi procentualni udio pojedinih vrsta i grupa troškova u stvarnoj i planiranoj strukturi ukupnih troškova proizvodnje, odnosno realizacije razvrstanih po određenim kriterijumima troškova.
Kvalitativno to znači ispitivati i ocjeniti: pravac smjer i intezitet pomjeranja u stvarnoj u odnosu na plansku strukturu, pojedinačnih vrsta i grupa troškova, te na bazi tih pozitivnih i negativnih odstupanja ocjeniti uticaj na ostvareni nivo i dinamiku ekonomičnosti.
59 Sa kojim ciljevima se ispituju strukturne promjene unutar cjeline troškova? 198
12 | S t r a n a
Prvo,utvđuje se na kojim pozicijama strukture troškova dolazi do pomijeranja. Drugo, sagledavanje pojedinog udjela troškova i uočavanje težista mogućeg uticaja na snižavanje
troškova. I treće, uočavanje pozitivnih i negativnih pomijerenja u strukturi troškova sa težištem izdvajanja
negativnih pomijeranja.
60 U principu za praktičnu analizu strukture troškova dva su prilaza bitna? 198
Analiza strukture troškova po prirodnim vrstama troškova i Analiza strukture troškova sa stanovišta njihovog obračunavanja i obuhvatanja kalkulacijama
61 Navedite direktne troškove koji su bitni za biljnu proizvodnju? 210
Direktni troskovi vezani za biljnu proizvodnju su:
Troskovi sjemenaTroskovi đubrivaTroskovi zastiteTroskovi transporta materijala i gotovih proizvodaTroskovi usluga sopstvene ili iznajmljene mehanizacijeTroskovi amortizacije dugogodisnjih zasada, opreme i objekataPremije osiguranjeZarade radnika
62 Navedite direktne troškove koji su karakteristični za stočarsku proizvodnju? 212
Osnovni troškovi u stočarskoj proizvodnji su:
Troškovi hraneNabavna vrijednost grla stavljenog u tovProstirkaOsjemenjivanja i lijekovaMehanizacijaZarada direktnih radnika
63 Opšti troškovi vezani za proizvodnju učinaka u biljnoj i životinjskoj proizvodnji? 213
Opšti troškovi vezani za proizvodnju učinaka u biljnoj i životinjskoj proizvodnji su:
Kancelarijskog materijala Sitnog inventara Grijanja i osvjetljenja Usluga Dnevnica i putnih troškova Reklame i propagande Amortizacije Zarada radnika u administraciji Ostala lična primanja Porezi i doprinosi
64 Objasnite brzinu cirkulisanja obrtnih sredstava kao jedan od izuzetno značajnih faktora uticaja na troškove i ekonomičnost?
221
13 | S t r a n a
Njegovo dejstvo se može posmatrati dvostruko:
kroz povečanje ili smanjivanje troškova finansiranja zavisno od usporavanja ili ubrzavanja koeficijenta obrta i
kroz troškove održavanja – skladištenja zaliha.
65 Navedite blokove informacija o ekonomičnosti relevantne za menadžment preduzeća?
222
Prvi blok- ostvarenje nivoa i dinamike ekonomičnosti, uticaja ukupnih-direktnih-opštih-graničnih troškova na ekonomičnost, uticaj različitih vidova i uzoraka odstupanja ostvarenih od planiranih troškova, uticaja naturalnih i vanrednih faktora na promjenu troškova
Drugi blok – tretira ostvarivanje ekonomičnosti na nivou strateške cjeline preduzeća, njihovih organizacionih dijelova, sfera poslovne aktivnosti, osnovne i pomoćne djelatnosti.
Treći blok- odnosi se na lociranje mogućnosti mirovanja troškova i povećanja ekonomičnosti.
66 Teorija ekonomike preduzeća nas uči da se produktivnost radne snage ili rada izražava?
227
1. količinom učinaka (proizvoda, usluga) ili upotrebnih vrijednosti kao outputa, i2. utrošcima rada izraženog u jedinicama vremena potrebnog za ostvarivanje tih učinaka, kao inputa.
67 Objasnite naturalni metod mjerenja i iskazivanja proizvodnje za potrebe mjerenja produktivnosti?
231
Naturalni metod kod mjerenja odnosno iskazivanja proizvodnje koristi naturalne ili fizičke jedinice mjere kao sto su metar, kilogram, litar, tona itd. On se koristi kod jednorodne proizvodnje ali ustaljenog asortimana i kvaliteta. Potpuna primjena naturalnog metoda jeste kod jednog proizvoda mada je to rijedak slučaj. Primjena naturalnog metoda u praksi je ograničena. Ipak, u praksi kod mjerenja produktivnosti ovaj metod koristi metod reprezentativnog proizvoda što znači da je odabrani proizvod stalno zastupljen u procesu proizvodnje, odnosno ima izrazeno učešće u ukupnom asortimanu proizvodnje.
68 Objasnite naturalno-uslovni metod mjerenja i iskazivanja proizvodnje za potrebe mjerenja produktivnosti?
231
Naturanlo uslovni metod pri mjerenju i iskazivanju proizvodnje primjenjuje se kod jednorodne proizvodnje i to kod vise srodnih proizvoda kao i usluga. Po ovom metodu obim proizvodnje se svodi na jedan proizvod koji je iskazan u uslovnim jedinicama proizvodnje. Samopreračunavanje na uslovne jedinice vrši se putem koeficijenata odnosno ekvivalentnih brojeva koji pokazuju odnos svakog proizvoda zastupljenog u procesu proizvodnje prema uslovnom proizvodu i to na bazi odabranog karakteristicnog obilježja. Naturalno uslovni metod kao i naturalni metod se ograničeno primjenjuje u praksi.
69 Objasnite radni metod mjerenja i iskazivanja proizvodnje za potrebe mjerenja produktivnosti?
233
14 | S t r a n a
Radni metod se pri mjerenju produktivnosti često primjenjuje u praksi. Radni metod za jedinicu mjere uzima normirani ili standardizovani čas prosjecno potrebnog radnog vremena za izradu proizvoda ili pružanje usluge. Kod radnog metoda se za iskazivanje rada koriste efektivni časovi rada za ostvareni obim proizvodnje, što znači da se putem radnog metoda produktivnost moze iskazati putem sledećeg pokazatelja odnosno indikatora:
Produktivnost = Obim proizvodnje izražen u NC / Utrošeni rad izraženu u EC
gdje je NC-norma čas, a EC-efektivni čas
70 Objasnite vrijednosni ili novčani metod mjerenja i iskazivanja proizvodnje pri mjerenju produktivnosti radne snage?
235
Vrijednosni ili novcani metod kod iskazivanja mjerenja proizvodnje je najviše zastupljen u praksi. Kod ovog metoda za mjerenje i iskazivanje proizvodnje i produktivnosti koriste se cijene. Kako bi se izbjegla promjena cijena na promjene vrijednosti proizvodnje a samim tim i nerealno iskazivanje produktivnosti kod primjene ovog metoda koriste se stalne cijene. A od stalnih cijena najčešće se koriste cijene koštanja iz planskih kalkulacija ili planske ili bazične prodajne cijene. Kod mjerenja produktivnosti kod ovog metoda koristi se sledeći pokazatelj ili indikator:
Produktivnost=( Ukupna proizvodnja * Stalne cijene jedinice učinka) / Utrošeni rad
71 Ukratko objasnite mjerenje i iskazivanje veličine uloženog rada u izrazu produktivnosti?
235
Mjerenje i iskazivanje velicine utrosenog rada. Kod mjerenja i iskazivanja velicine utrosenog rada u mjerenju produktivnosti koriste se metode koje preferiraju sledeca mjerila rada a to su:
- U vremenu trajanja rada odnosno u radnom vremenu
- U angazovanoj radnoj snazi ili broju radnika
- U vrijednosnom izrazu ili zaradama radnika
Vrijeme trajanja rada ili radno vrijeme radnika je kvantitativno mjerilo za izrazavanje angazovane radne snage kao faktora u mjerenju produktivnosti rada. Za mjerenje produktivnosti kolicinsko iskazane kategorije rada u radnom vremenu uzimaju se efektivni casovi rada ili radnik-casovi, radnik-dani, radnik-mjeseci, radnik-godine.
Broj radnika kao mjerilo iskazivanja kategorije rada prema klasicnoj teoriji se dijeli na proizvodne i neproizvodne radnike. Prednost u mjerenju produktivnosti se daje proizvodnim radnicima mada u praksi i neproizvodni radnici daju znacaj u mjerenju produktivnosti rada. U poslednje vrijeme sa napretkom tehnike i tehnologije sve vise se pridaje paznje intelektualnom radu u povecanju produktivnosti rada.
Vrijednosno mjerilo pri iskazivanju produktivnosti rada cesto se koristi u praksi a za mjerenje produktivnosti rada cesto uzima ukalkulisane zarade.
72 Šta podrazumjevamo pod tehničkom opremljenošću rada – radne snage? 244
15 | S t r a n a
Analiza tehnicke opremljenosti radne snage. Pod tehnickom opremljenosti rada podrazumijevamo odnos koji vlada izmedju broja zaposlenih i njihove opremljenosti osnovnim sredstvima i opremom.
Indikatori koji se koriste za prikazivanje tog odnosa su:
Osnovna sredsva / Broj zaposlenih i
Oprema / Broj zaposlenih ili broj radnika
Pokazatelj koji izrazava ipsitivanje i ocjenjivanje uticaja tehnicke opremljenosti rada na produktivnost kroz izrazeni kapacitet opreme moze se iskazati na sledeci nacin:
Izrazeni kapacitet opreme / Broj radnika (zaposlenih)
73 Šta je korisni fond radnog vremena? 247
Korisni fond radnog vremena se dobija kada se iz fonda ostvarenih radnih sati isključe gubici radnog vremena zbog škarta, gdje se vrijeme utrošenog na škart ocjenjuje kao izgubljeno vrijeme.
74 Kalendarski fond radnog vremena? 247
Kalendarski fond radnog vremena predstavlja cjelokupno radno vrijeme osim neradnih subota, nedjelja i praznika.
75 Ostvareni radni dani predstavljaju? 247
Ostvareni radni dani predstavljaju fond radnog vremena koji se dobija ako iz kalendarskog fonda radnog vremena isključimo sva stajanja preko cijelog radnog dana i sve izostanke sa posla preko cijelog radnog dana.
76 Ostvareni radni sati? 247
Ostvareni radni sati se dobijaju ako se iz fonda radnih dana iskljuce sva stajanja kraca od citavog radnog dana kao sto su razne pauze,cekanja i sl.
77 Navedite motivacione faktore koji utiču na ostvarenje i povećanje produktivnosti rada?
252
Zarada je najizraženiji motivacioni faktor u povećanju produktivnosti rada radnika. Pored zarade kao motivacioni faktori za povećanje produktivnosti rada su:
- Dobri radni uslovi i bezbijednost rada
- Dobra organizacija rada
- Dobri međuljudski odnosi
- Dobre mogucnosti u rješavanju ličnih interesa
- Mogućnost sudjelovanja u upravljanju preduzećem
- Dobre mogućnosti usavršavanja u struci
- Dobre mogućnosti napredovanja u poslu itd.
78 Kako možemo ispitati veličinu osnovnih sredstava? 260
16 | S t r a n a
Sa gledišta procentualnog udjela osnovnih sredstava u ukupnim sredstvima. Sa gledišta njihove dinamike tj. Sa gledišta povećanja ili smanjenja osnovnih sredstava Sa gledišta njihove perspektive utvrđujemo da li će u narednom periodu doći do povećanja ili ne
osnovnih sredstava.
79 Putem kojih indikatora ispitujemo perspektivu jačanja osnovnih sredstava? 262
1. Prvo, tu stranu osnovnih sredstava možemo sagledati iz dinamike pozicije koja je u knjigovodstvu poznata pod imenom osnovna sredstva u izgradnji ili izradi: da li se ta pozicija povećava ili smanjuje.
2. Drugo, procentualni udio osnovnih sredstava u izgradnji ili pripremi u ukupnim osnovnim sredstvima: da li jača, stagnira ili opada.
3. Treće, ispitivanje opet iste pozicije, koja se knjiži na određenim kontima, ali sa gledišta faza: 1. Da li se izgradnja osnovnih sredstava nalazi u tzv. novčanoj fazi. 2. Da li se sredstva u izgradnji nalaze u drugoj fazi. 3. Da li se osnovna sredstva već nalaze u izgradnji, tj. izgradnji u toku.
80 Šta je cilj ispitivanja različitih aspekata strukture osnovnih sredstava? 268
Cilj je da se ustanovi u kojim oblicima se nalazi pretežni dio osnovnih sredstava, zatim da se vidi u kome se pravcu vrše pomjeranja unutar strukture osnovnih sredstava, iz perioda u period, po bilo kome od navedenih kriterijuma i sa kojim intezitetom dolazi do promjena u strukturi osnovnih sredstava, pri tome uvjek ocjenjujemo randman osnovnih sredstava.
81 Izvršite klasifikaciju kategorija kapaciteta, a potom ih definišite? 269
U poslovnoj praksi se razlikuju sledeće vrste kapaciteta:
- Tehnički
- Optimalni
- Realni
- Planski
Tehnički kapacitet se izražva teorijskim obimom učinka koje bi dato osnovno sredstvo ili grupa osnovnih sredstava produkovalo bez zastoja. Međutim u poslovnoj praksi javljaju se različiti zastoji koji umanjuju tehnički kapacitet osnovnih sredstava a zastoji se pojavljuju zbog pripreme osnovnih sredstava, zbog neispravnosti osnovnih sredstava i zastoja u procesu proizvodnje. Upravo zbog tih zastoja korigujemo kapacitet osnovnih sredstava na niže a takav kapacitet definišemo optimalnim kapacitetom osnovnih sredstava a u praksi se najčešće naziva i realni kapacitet osnovnih sredstava.
Realni kapacitet osnovnih sredstava iskazuje obim učinaka koje dato osnovno sredstvo produkuje prema datom stanju pogonske spremnosti osnovnih sredstava.
Planski kapacitet je u stvari željena veličina datih kapacitetakoji mogu produkovati željeni obim učinaka, za period za koji se planira korišćenje datog kapaciteta.
82 Na koje kapacitete praksa analize stepena iskorišćenja kapaciteta razvrstava kapacitete?
269
17 | S t r a n a
Stepen korišćenja kapaciteta osnovnih sredstava sagledava se klasifikacijom kapaciteta osnovnih sredstava gdje se ubrajaju:
- ukupni kapacitet
- instalisani kapacitet
- iskorišćeni kapacitet.
Ukupni kapacitet predstavlja sva raspoloživa osnovna sredstva koja su sposobna za upotrebu a bez obzira da li su u upotrebi ili su u rezervi ili su van upotrebe.
Pod instalisanim kapacitetom podrazumijevaju se sva osnovna sredstva koja su sposobna za vršenje svoje funkcije.
Iskorišćeni kapaciteti su kapaciteti koji se ostvaruju za razliku od planiranih kapaciteta.
83 Definišite realni i planski kapacitet? 269
Optimalnim kapacitetom osnovnih sredstava a u praksi se najčešće naziva i realni kapacitet osnovnih sredstava.
Realni kapacitet osnovnih sredstava iskazuje obim učinaka koje dato osnovno sredstvo produkuje prema datom stanju pogonske spremnosti osnovnih sredstava.
Planski kapacitet je u stvari željena veličina datih kapacitetakoji mogu produkovati željeni obim učinaka, za period ya koji se planira korišćenje datog kapaciteta.
84 Kako postići bolje iskorišćenje kapaciteta? 273
Ubrzanje montaže kapaciteta. Ubrzanje investicionog održavanja. Ispitamo mogućnost kooperacije. Bolje planiranje proizvodnje sa gledišta rasporeda proizvoda na postojećim mašinama. Cjelishodno povećati broj smjena. Sniženje gubitka radnog vremena. Suzbijanje izostanka sa rada. Poboljšati organizaciju radnih mjesta. Usavršavanje tehnološkog procesa. Povećanje kvalifikacije radnika. Smanjenje kvarova boljim održavanjem mašina.
85 Kojim metodološkim postavkama se može izraziti predmet analize nabavke? 282
Prvo – analiza snadbjevenosti potrebnim dobrima –inputima: materijalom, sirovinama, robama i uslugama, kako po količini, tako i po vrstama i kvalitetu.
Drugo – analiza racionalnog korišćenja i ekonomičnog trošenja materijala – sirovina, roba i usluga, kako po količini, tako i po vrstama i kvalitetu.
86 Koji faktori utiču na ekonomičnije iskorišćenje materijala? 298
18 | S t r a n a
racionalnija konstrukcija proizvoda, dimenzije materijala koje nabavljamo, supstitucija materijala, nastojati eliminisati škart, težiti boljem iskoriščenju neizbežnih otpadaka, skratiti vreme ležanja proizvoda između pojedinih operacija, uštedama na alatu, transporta materijala i alata-goriva
87 Navedite količinske faktore koji utiču na troškove materijala? 299
Veličina obima proizvodnje Sastav proizvodnog programa Proizvodni postupak Kvalitet materijala Priprema rada ili tehnička priprema proizvodnje Umješnost radnika Pokvarljivost materijala Organizacija skladišta Kontrola utroška materijala Pravilno određivanje normativa materijala.
89 Navedite vrijednosne faktore koji utiču na troškove materijala? 300
Cjena materijala Metode procjene materijala Da li se radi o nabavljenom ili smo mi sopstvenim radom pribavili materijal O kakvim se količinama nabavljenog materijala radi Pravilno stimuliranje ušteda na troškovima materijala.
90 Ekonomska nauka je posmatrana sa dva aspekta u samom preduzeću.
19 | S t r a n a
Ekonomska nauka je posmatrana sa dva aspekta u samom preduzeću i to sa apekta: opšte ekonomije preduzeća i specijalne ekonomije preduzeća.
- Opšta ekonomija preduzeća izučava ekonomiju sa opšteg aspekta što znači ekonomiju u širem smislu.
- Specijalna ekonomija preduzeća izučava konkretnu ekonomiju preduzeća sa aspekta grupisanja preduzeća poo poslovnoj djelatnosti i po granama: industrija, poljoprivreda, građevinarstvo, trgovina, turizma i ugostiteljstva, saobraćaja bankarstva, osiguranja i dr.
91 Osnovna uloga poslovne analize ogleda se.
Osnovna uloga poslovne analize ogleda se u pružanju informacija koje su neophodne za kvalitetno odlučivanje i efikasno upravljanje u preduzeću.
92 U ekonomske metodologije svrstavaju se. 14
U ekonomske metodologije svrstavaju se ekonomska učenja o ekonomiji preduzeća, koja se bave specifično svom pristupu i teorijsko-metodološkoj utemeljenosti, ekonomikom preduzeća, podršci njegovom upravljanju, opstanku, rastu i razvoju.
93 Oslanjajući se na koncepte drugih ekonomskih nauka poslovna analiza se izgrađuje u naučnu i praktičnu disciplinu sa aspekta.
- Podspješivanje upravljanja poslovanja preduzeća odnosno menadžmenta
- Kod upravljanja preduzećem ne smiju se narušiti integralni koncept upravljanja
94 Upravljanje promjenama – suština promjena se ispoljava u. 32
- Ubrzavanju globalnih promjena
- Tehnološkim inovativnim promjenama
- Skraćivanju ciklusa proizvoda
- Turbulentnim tržišnim promjenama
- Promjenama organizacije preduzeća
- Gubljenju preglednosti nad cjelokupnim poslovanjem preduzeća
95 Bitne zadatke (zahtjeve) koje preduzeće mora sprovesti da bi opstalo, raslo i razvijalo se ogleda se u sledecem.
- Kroz kvalitet i ekonomičnost proizvoda i usluge
- Kontinuirano održavanje kratkoročne i dugoročne finansijske ravnoteže u preduzeću kao i strukture kapitala
- Prodaja cijeline i dijelova preduzeća u momentu kada preduzeće posjeduje profitabilnost i rentabilnost
- Održavanje zaposlenosti na visokom nivou.
96 U čemu se ogleda ključ kontrolinga?
Ključ kontrolinga se ogleda u objedinjavanju relevantnih funkcija upravljanja i dizanja efikasnosti upravljanja menadžmenta na viši nivo.
97 Kod primjene njemačkog pristupa kontrolinga ralikujemo dvije faze. 38
- Faza koja se odnosi na proces
- Faza koja se odnosi na funkciju
20 | S t r a n a
98 Funkcija upravljanja poslovnoj analizi omogućava.
Funkcija upravljanja poslovnoj analizi omogućava da koristeći se relevantnim informacijama otkrije uzrok pojave u poslovanju preduzeća, iznađe relevantna riješenja i uputi relevantne informacije menadžmentu za kvalitetno odlučivanje i efikasno upravljanje. To znači da poslovna analiza putem relevantnih informacija omogućava podizanje menadžmenta na viši nivo.
99 Pojam poslovne analize.
Pojam poslovne analize u samom razvoju poslovne analize su smatrali metodom, zatim metodološkom disciplinom kao i praktičnom podrškom upravljanju u preduzećem. Međutim etimološko poimanje poslovne analize usmjerava se na poslovnu analizi kao pojam raščlanjivanja, razgrađivanja složenih predmeta ili pojava na njihove satstavne dijelove. Međutim pojam analize je vezan za ispitivanje a analiza se završava sintezom koja znači ocjenjivanje, u tom kontekstu koristi se metoda indukcije i dedukcije što znači od pojedinačnog ka opštem i opšteg ka pojedinačnom.
100 Pokušaj sistematizacije metoda podrazumjeva i određene kriterijume, oni se mogu izraziti prema sledećem:
73 - 74
- Pošto je poslovna analiza vezana za ispitivanje i poslovanje preduzeća, zakonomjernosti kao i kod odstupanja u domenu neiskorišćenja potencijala i kreiranje novih potencijala.
- Zbog specifičnosti ispoljavanja pojava u poslovnoj analizi i faktora koji ih uzrokuju u poslovnoj analizi se koriste posebne ili specijalne metode.
- Svaki proces poslovanja i razvoja preduzeća izložen je uticajima inflacije iz tog razloga se u poslovnoj analizi koriste metode objektiviziranja u uslovima visoke inflacije.
- Svako poslovanje u preduzeću kao rast i razvoj zavise od okruženja tj. od poslovanja preduzeća u istoj privrednoj djelatnosti. U poslovnoj analizi se koriste metode kompleksne eksterne analize.
- U poslovnoj analizi se koriste i matematičko – statistički instrumentariji pri analiziranju date pojave što iziskuje korišćenje pomoćnih metoda u poslovnoj analizi.
- Da bi se mogle koristiti navedene metode u cjelini, neophodno je poći od osnovnih logičko metodskih principa.
101 Razlika između revalorizacije i zatezne kamate.
Država donosi koeficijent revalorizacije za svaki mjesec. Država donosi jednom visinu zatezne kamate koju svi upotrebljavaju.
102 Upoređivanje poslovna analiza vrši na bazi.
21 | S t r a n a
- Normativa ili standarda
- Vremena ili razvoja
- Upoređivanje u prostoru
Normativni ili standardni vid upoređivanja za kriterijum ili mjeru uzima normativ, standard, plan kao mjerne veličine.
Kod vremenskog upoređivanja kao jedinicu mjere uzimamo istorodne veličine ostvarene u prethodnom periodu.
Kod prostornog upoređivanja upoređuje se ostvareno sa ostvarenim u okviru preduzeća (interno i eksterno upoređivanje).
103 Primjena metode izolacije ogleda se u.
- Diferenciranju pozitivnih i negativnih faktora i njihovog relevantnog dejstva na kvantitet i kvalitet ispitivane pojave
- Sužava se polje analitičkog ispitivanja ili istraživanja iz toga slijedi grupisanje svih faktora tako što se grupišu bitni, manje bitni i zanemarljivi faktori.
Metoda izolacije ima moć odvajanja bitnog od nebitnog. U praksi njena primjena ogleda se kroz sagledavanje negativnih pojava ili faktora ili uzroka koji su doveli do pojave negativnih pojava dok se zanemaruju pozitivne pojave i njihovi faktori.
104 Metoda ocjene odnosa vrijednosti.
Metoda ocjene odnosa vrijednosti: vrši se objedinjavanje pojedinačnih pokazatelja u jedan sintetički pokazatelj koji odražava značaj relevantnosti ispitivane pojave.
Metoda ocjene odnosa vrijednosti sprovodi se kroz određene faze:1. Izbor pokazatelja 2. Pridaje se značaj izabranim pokazateljima ispitivane pojave. 3. Objedinjavanje izabranih pokazateljau jedan zajednički ponderisani pokazatelj.
105 Metodološka postavka i tok analize prodaje.
22 | S t r a n a
Da bi se verifikovala proizvodnja u preduzeću, da li je ona bila uspješna, neophodno je izvršiti prodaju, odnosno u završnoj fazi realizacije učinaka, zbog toga što putem realizacije vrši se njihova verifikacija.
Konačna verifikacija učinaka na tržištu ili potvrda učinaka ogleda se u konačnom ishodu u ukupnom prihodu..
Pored ukupnog prihoda kod toga analize prodaje bitna je analiza realizacije proizvodnje odnosno u teoriji i praksi se naziva šire realizacije.
106 Analiza ukupnog prihoda se vrši putem nekoliko analiza.
- analiza ukupnog prihoda u odnosu na srodna preduzeća i konkurenciju
- analiza ukupnog prihoda prema ostvarenom planiranom prihodu
- analiza ukupnog prihoda prema strukturi
- analiza ukupnog prihoda prema dinamici
- analiza ukupnog prihoda prema drugim kategorijama (poslovna sred., obrtna sred., broj zaposlenih, rashodi, finansijski rezultat).
107 Kritička ocjena plana proizvodnje.
Proizvodnjom se ne može racionalno upravljati ako se ne planira. Zato je neophodno realno projektovanje planskih zadataka proizvodnje. Na kraju svestrane i temeljne analize proizvodnje analiza treba da ispita i ocjeni realnost plana proizvodnje.
108 Ispitivanje ili ocjenjivanje uspješnosti ili neuspješnosti preduzeća u cjelini ogleda se kroz 4 ključne analize.
- Analiza ostvarenog prometa
- Analiza ostvarene proizvodnje
- Analiza profitabilnosti
- Analiza ekonomičnosti
109 Analizu troškova ekonomičnosti ogledamo kroz korelaciju.
23 | S t r a n a
- Troškova
- Cijena učinaka
- Ukupan prihod
- Finansijski rezultat
110 Informacije za upravljanje proizvodnjom. Blokovi informacija neophodni za upravljanje proizvodnjom.
- Prvi blok informacija odnosi se na izvršenje plana proizvodnje i ravnomjernost/neravnomjernost finalizacije gotove proizvodnje
- Drugi blok informacija pruža saznanje o izvršenju plana asortimana, kvalitetu proizvoda, pojavi škarta i njegovim uzrocima
- Treći blok informacij odnosi se na odvijanje ciklusa proizvodnje i uticaja na stepen dovršavanja proizvodnje
- Četvrti blok informacija osvjetljava odnose unutar rezultata
- Peti blok informacija usmjeren je na kritičku ocjenu realnosti plana proizvodnje
111 Mjerenje nivoa i dinamike ekonomičnosti I osnovne karakteristike troškova faktora proizvodnje.
Prije pristupanja mjerenju troškova ekonomičnosti neophodno je sagledati osnovne faktore troškova proizvodnje u koje spadaju:
- Troškovi radne snage
- Troškovi predmeta rada
- Troškovi sredstava za rad
- Troškovi izazvani funkcionisanjem privrednog sistema i ekonomske politike.
112 Troškovi izazvani funkcionisanjem privrednog sistema i ekonomske politike.
Za ovu vrstu troškova vezane su dvije vrste izdataka:
- Izdaci koji za preduzeće imaju karakter troškova a za institucije čije preduzeće usluge koristi imaju karakter prihoda
- Izdaci vezani za poreze I doprinose.
113 Analiza cijene kostanja robne proizvodnje.
24 | S t r a n a
Ova analiza se odnosi na dva kljucna pitanja analize troskova:
- Analiza troskova uporedive i neuporedive proizvodnje
- Analiza planskog snizenja cijene kostanja
1. Uporediva proizvodnja se odnosi na dovrsene ucinke u procesu proizvodnje sto znaci da smo ih vec imali zastupljene u tekucem proizvodnom programu. Neuporediva proizvodnja se odnosi na nedovrsene ucinke koje nemamo zastupljene u tekucem proizvodnom programu. Medjutim, analiza planskog snizenja cijene kostanja je kljucni zadatak ispitavanja snizenja cijene robne proizvodnje. Ova analiza u okviru preduzeca omogucava sistematsku kontrolu troskova.
2. Za mjerenje planskog zadatka snizenja cijene kostanja koristi se sledeci pokazatelj:
(Iznos ostvarenog snizenja cijene kostanja) / (Planirano snizenje cijene kostanja) * 100
114 Analiza direktnih troskova vezani za obim proizvodnje ucinaka.
Direktni troskovi vezani za obim proizvodnje ucinaka su:
- Troskovi materijala, pomocnog materijala, sirovina
- Troskovi sitnog inventara i ambalaze
- Troskovi energije
- Troskovi direktnih usluga vezanih za ucinke
- Troskovi zarada proizvodnih radnika
115 Analiza graničnih troškova u povezanosti sa granicnim prihodima.
Svaki dodatni obim proizvodnje izmedju dva stepena iskoriscenja kapaciteta pracen je dodatnim granicnim troskovima. Tu je rijec o prosjecnim dodatnim troskovima za odredjeni nivo procesa proizvodnje izrazen kroz ucinke. U kontekstu recenog isplativi obim proizvodnje kao i isplativi ucinci su upravo u presjeku izmedju granicnih troskova i granicnih prihoda. Svaka poslovna aktivnost u okviru preduzeca je isplativa ukoliko obezbjedjuje pokrice marginalnih granicnih troskova marginalnim granicnim prihodima.
116 Metodi utvrdjivanja velicine proizvodnje pri mjerenju produktivnosti radne snage.
Osnovni metodi iskazivanja proizvodnje pri mjerenju produktivnosti a koji se najcesce koriste u praksi su:
- Naturalni metod
- Naturalno uslovni metod
- Radni metod
- Vrijednosni ili novcani metod
25 | S t r a n a
117 Analiza obezbjeđenja preduzeca odgovarajucom radnom snagom.
Ova analiza se usmjerava na ispitivanje:
- Izvrsenje plana brojnog stanja zaposlenih
- Dinamiku broja zaposlenih
- Strukturi ili sastava broja zaposlenih
Analiza izvrsenja plana brojnog stanja zaposlenih izrazava se putem sledeceg pokazatelja:
Ostvareni broj zaposlenih / Planirani broj zaposlenih
Analiza dinamike broja zaposlenih se izrazava putem sledeceg indikatora:
Broj zaposlenih tekuceg perioda / Broj zaposlenih prethodnog perioda
118 Analiza organizacije koriscenja radnog vremena zaposlenih.
Ova analiza polazi od strukture fonda radnog vremena koja je definisana odredjenim kategorijama radnog vremena a to su:
- Kalendarski fond radnog vremena
- Ostvareni radni dani
- Ostvareni radni sati
- Korisni fond radnog vremena
119 Analiza izvrsenja radnih normi kao faktora uticaja na produktivnost rada.
Norme rada predstavljaju planski zadatak ucinka koga u datom planskom vremenu treba da ostvari pojedinac ili grupa radnika ali u zavisnosti od tipa postavljanja normativa rada. Norme rada se iskazuju putem sl indikatora:
(Ostvareni norma casovi rada za dati ucinak / Efektivni casovi rada za dati ucinak)
120 Četiri su grupe pitanja koje rasvjetljavaju uticaj osnovnih sredstava na rezultate u proizvodnji i ekonomičnosti proizvodnje.
- Čime je postignut učinak ili randman osnovnih sredstava?
- Koji faktori utiču da bi se ostvario randman ili učinak?
- Odnos ostvarenog randmana sa drugim indikatorima osnovnih sredstava?
- Korespondencija odnosno međuzavisnost koja vlada između randmana osnovnih sredstava sa drugim indikatorima?
121 Za mjerenje randmana osnovnih sredstava koriste se sljedeći indikatori.
a) Odnos ukupne proizvodnje i ukupnih osnovnih sredstavab) Odnos ukupne proizvodnje i opremec) Ova formula se najviše u praksi primjenjuje i predstavlja odnos između Ukupne proizvodnje i
ostvarenog kapaciteta izraženog u jedinicama mjere.
122 Randman osnovih sredstava se postiže odnosno utvrđuje.
- veličinom osnovnih sredstava
- starosti ili dotrajalosti ili istrošenosti osnovnih sredstava
- strukturom osnovnih sredstava
26 | S t r a n a
123 Kada je riječ o povećanju osnovnih sredstava u procesu proizvodnje neophodno je ispitati.
- da li je do povećanja osnovnih sredstava došlo usled nabavke osnovnih sredstava
- da li je do povećanja osnovnih sredstava došlo iz proizvodnje nekih osnovnih sredstava
- da li je do povećanja osnovnih sredstava došlo iz rekonstrukcije osnovnih sredstava
- da li je do povećanja osnovnih sredstava došlo iz ponovnog aktiviranja već otpisanih osnovnih sredstava
- da li je do povećanja osnovnih sredstava došlo iz realnije procjene osnovnih sredstava
124 Smanjenje osnovnih sredstava dolazi.
- usled prodaje osnovnih sredstava
- usled rashodovanja osnovnih sredstava
125 Kod starosti ili dotrajalosti odnosno istrošenosti osnovnih sredstava mora se razlikovati stepen upotrebljivosti i stepen istrošenosti odnosno dotrajalosti.
- Stepen dotrajalosti odnosi se na otpisani ili amortizovani dio osnovnih sredstava kroz nabavna vrijednost osnovnih sredstava.
- Stepen upotrebljivosti odnosi se na neotpisani ili neamortizovani dio osnovnih sredstava kroz nabavna vrijednost osnovnih sredstava.
126 Struktura ili sastav osnovnih sredstava.
Struktura ili sastav osnovnih sredstava predstavlja procentualno učešće jedne kategorije osnovnih sredstava u ukupnim sredstvima.
27 | S t r a n a