“kurrë një popull nuk mund të rritet më vete pa shkollë ......me këtë projekt (rreth 80...

“Kurrë një popull nuk mund të rritet më vete pa shkollë dhe pa mësim”“Kurrë një popull nuk mund të rritet më vete pa shkollë dhe pa mësim”Ismail QemaliIsmail Qemali

Revistë e përmuajshme, Nr. 10, Viti II, Nëntorë 2012

Ministri Buja takon mësues dhe studentë shqiptarë në Suedi e Danimarkë

Shpallja e pavarësisë së Shqipërisë 1912

100 librat e rrallë në BKUK

2

KËSHILLI BOTUES ADRESA:Ragip Gjoshi

Afërdita Maliqi

Besa Bytyçi Baraliu

Miranda Kasneci

Qamile Sinanaj

Mensur Neziri

Rr. Agim Ramadani

10000, Prishtinë, Kosovë

Tel. 038 213 065

EMAIL:[email protected]

[email protected]

Dorëshkrimet dhe fotografitë nuk kthehenOpinionet e shprehura të autorëve nuk janë domosdoshmërisht

pikëpamje të MAShT-it

Editorial

3

100 vjet shtet

28 Nëntori i vitit 1912 rikujton udhëntonë të vështirë të ndërtimit të lirisë, qëishte fryt i përpjekjeve titanike tërilindësve tanë dhe gjithë kombit…Kynjëqindvjetësh ishte epokë

.

Flakadani i pishtarit të 100-vjetorit tëshpalljes së pavarësisë së shtetitshqiptar, si shtet i lirë e sovran, poqëndron i ndezur. Logo të jubileut nëballinë kudo bashkë me flamurinkombëtar…një komb i tërë në lëvizje.Në fokus të këtij përvjetori dhekremtimi rezultoi lindja e shtetit tëdytë shqiptar. Kosova shtet, ështënderimi më i mirë për të rënët e kombittë të gjitha kohërave…Kjo kryevepër eshekullit ngriti në piedestal dhekurorëzoi përpjekjet e frytshme tëndërtimit të lirisë që pasuruankrenarinë tonë. Me të drejtë mund tëthuhet Shekulli ynë i krenarisë.

Ishte ky një shekull i afirmimit dhe isukseseve…Krenaria e këtij shekulli,pas një odiseje të vërtetë, është Kosovae lirë dhe e pavarur. Çlirimi i saj,njëherazi, është dhe dëshmi e drejtësisëdhe vërtetësisë së kauzës shqiptare. 17shkurti 2008 është jetësim i idealeve tënëntorit 1912.

Identiteti e niveli i çdo kombi e shtetipërcaktohet edhe nga niveli ezhvillimet kulturore-arsimore. Kombishqiptar vjen me vlera të çmuara e tëdallueshme që u reflektuan mevirtytin e dashurisë ndaj flamurit, qëvaloi kudo që flitet shqip e që kulmoime festë të madhe në Vlorë e Tiranë.

“me pushkë

dhe penë, për mëmëdhenë”

Ministri i Arsimit, Shkencës dheTeknologjisë, z.Ramë Buja, kaq ë n d r u a r n ë S u e d i d h eDanimarkë për një vizitë zyrtaredy-ditore.Gjatë kësaj vizite, ministri Bujavizitoi shkollën shqipe në Suedi,ku u takua me mësuesit emësimit plotësues dhe mestudentë shqiptarë që studiojnënë këtë shtet.Ministri Buja tha se përkrahëf u q i s h ë m i d e n ë p ë rinstitucionalizimin e mësimitplotësues në diasporë, ndërkaqpërmendi shumë të arritura nëdrejtim të përmirësimit tëgjendjes së mësimit shqip nëdiasporë, duke ofruar njëpasqyrë statistikore për mësiminplotësues në diasporë sipas tëdhënave që ka MAShT.

"Janë bërë përpjekje që shkollashqipe e mësimit plotësues nëdiasporë të institucionalizohet",tha ministri Buja, i cili kapërmendur se Ministria eArsimit tashmë ka nxjerrëUdhëzimin Administrativ përshkollat e mësimit plotësues nëgjuhën amëtare në diasporënr.10.2011, ndërkaq sugjeroi qëmësimi plotësues që organizohetnë diasporë të jetë në përputhje të

plotë me legjislacionin përkatës tës h t e t i t k u m b a h e t m ë s i m i .

Ministri Buja dhe ministri iDiasporës, Ibrahim Makolli, janëtakuar me kryetaren e komunës sëHalmstadit në Suedi, nga e cila janënjoftuar me karakteristika që ka kyqytet dhe integrimin e komunitetitshqiptar.Po ashtu, ministrat Buja e Makollijanë pritur edhe nga Shoqata eshqiptarëve në Suedi "Iliria",ndërkaq kanë marrë pjesë në

manifestimin e 100 -vjetorit të shtetishqiptar që u mbajt në Halmstad.Në fjalën përshëndetëse, ministriBuja theksoi peshën e madhe që kadiaspora dhe kontributin e saj në tëgjitha proceset nëpër të cilat kakaluar Kosova, ndërsa tha se këtëduam t'ua shpërblejmë duke upërkujdesur për pasardhësit tanë, qëta ruajnë gjuhën, kulturën dhetraditën shqiptare.

Me këtë rast, ministri Buja ndaumirënjohje për mësuesit shqiptarënë diasporë, ndërkaq veteranët meqëndrim në Suedi i dhuruanm i n i s t r i t n j ë s h t a t o r e t ëkomandantit legjendar AdemJashari!Ndërkohë, gjatë qëndrimit nëDanimarkë, ministri Buja ështëtakuar me Unionin e Studentëveshqiptarë në këtë shtet, me ç'rastështë njoftuar për aktivitetet estudentëve shqiptarë. Ministri Bujanjoftoi studentët për aktivitetet eMAShT dhe hapat e rëndësishëmpër reformimin e arsimit në Kosovë,si dhe përgëzoi ata për kontributin etyre që po dhënë për ta ndihmuarvendin e tyre.

Ministri Buja takon mësues dhe studentëshqiptarë në Suedi e Danimarkë

Ministri Buja takon mësues dhe studentëshqiptarë në Suedi e Danimarkë.............................................3Ministri Buja takoi ambasadorin britanik Cliff.........................4Ministri Buja priti një delegacion ngaEksishehiri i Turqisë..............................................................4Përurohet objekti i ri i shkollës “HoxhëKadri Prishtina”.....................................................................5Është përuruar aneksi i Qendrës Burimore“Lef Nosi“ në Prizren............................................................5Ministri Buja mori pjesë në manifestimin e UPpër nder të 100 vjetorit të pavarësisë së Shqipërisë...................6Tempus hap oferta të reja për arsimin e lartë...........................6

Lartë Evropian për Pakica, Wollebaek....................................7Zëvendësministri Mustafa: Vlerësimi të shikohetsi mundësi për arritjen kompetencave......................................7Certifikohen 117 drejtorë të shkollave ....................................8Përfundon projekti që ndihmoi mësimdhënësitdhe drejtorët e shkollave profesionale......................................8U shënua 120 vjetori i Shkollës Shqipe të Vashave...................9Ministri Buja mori pjesë në punëtorinëpër “profesionet e rregulluara”................................................9Shpallja e pavarësisë së Shqipërisë 1912................................10Menaxhimi I klasës..............................................................14Varfëria teatrale për fëmijë....................................................16Drejtshkrimi i fonemave Ç, Q dhe XH, GJ............................18Letërsia - një dashuri e fëmijëve ...........................................19100 librat e rrallë në BibliotekënKombëtare dhe Universitare të Kosovës................................20

: Shahbaze Vishaj.....................................................26

Zëvendësministri Bald i priti Komisionerin e

POEZI

Fotogaleria............................................................27

ž

Ministri Buja gjatë vizitës në Suedi

Ministrit Buja i dhurohet shtatorja e komandandit Adem Jashari

100 vjet shtet

Ministri i Arsimit, Shkencës dheTeknologjisë ka pritur një delegacionnga rajoni i Eksishehirit nga Turqia, tëprirë nga prefekti i këtij regjioni KadirKoçdemir dhe ambasadorja e TurqisënëKosovë,SongulOzan.Në delegacionin nga shteti turk bëninpjesë rektorë e dekanë nga dyuniver s i t e te t e Eks i sheh i r i t ,përfaqësues të Odës Ekonomike,menaxherë të institucioneve tërëndësishmemjekësore.Ministri Buja, me këtë rast, falënderoimysafirët nga Turqia për ndihmën që

ka dhënë në vazhdimësi shteti i tyredhe për interesimin që po tregojnë përta ndihmuaredhemëtutjeKosovën.Minis t r i Buja fol i edhe përorganizimin e arsimit në të gjithanivelet në Kosovë dhe kërkoi ndihmëne këtij rajoni sidomos në arsiminprofesional, ku edhe aktualishtMAShTkakoncentruarvëmendjen.Ndërsa, prefekti i Eksishehirit e njoftoiministrin për organizimin e mësimitdhe studimeve në vendin e tij, i cili, siçtha ai, njihet si vend i dijes dhekulturës. Ai theksoi se Esikshehiri do

të ketë aktivitete kulturore gjatë vitit2013 dhe për këtë kërkoi nga ministriBuja bashkëpunim në mënyrë që edheKosova të prezantojë kulturën e vetatje, për çka ministri i falënderoi dheshprehu kënaqësinë e tij që tëpasqyrojmë kulturën e Kosovës në këtëqytet.Mysafirët nga Eksishehiri i bën ftesëzyrtare ministrit Buja për ta vizituarkëtë qytet dhe për të parë nga afërorganizimin e mësimit në të gjithanivelet e arsimit.

Ministri i Arsimit, Shkencës dheTeknologjisë, z.Ramë Buja, ka priturambasadorin e Britanisë së Madhe nëKosovë, Ian Cliff, me të cilinbiseduan për zhvillimet aktuale nëfushën e arsimit në Kosovë.

Ministri Buja falënderoi ambasadorinpër ndihmën e madhe që ka dhënë dhepo vazhdon ta japë shteti i tij përarsimin në Kosovë dhe tha se falë

miqve tanë ndërkombëtarë arsimi nëKosovë, por edhe vet shteti ynë çdoditëemëshumëpokonsolidohet.“Ne jemi mirënjohës për të gjitha që poi bëni për të mirën e vendit tonë", thaministri Buja, duke shtuar se tashmëpo intensifikohen edhe kontaktet edrejtpërdrejta të institucioneve tonaarsimore, siç është rasti i UniversitetitPublik të Kosovës me ato të Anglisë.Ambasadori Ian Cliff, me këtë rast, i

bëri ftesë zyrtare ministrit Buja që tëmarrë pjesë në Konferencën eMinistrave Evropian të Arsimit, e cilaçdovitmbahetnëLondër.Ambasadori Cliff gjithashtu tha se kjokonferencë, që do të organizohet nëjanar të vitit 2013, është edhe një rast imirë që të këmbehen përvojat më tëmira të vendeve të ndryshme nëfushën e arsimit.

Ministri i Arsimit, Shkencës dheTeknologjisë, z.Ramë Buja, së bashkume kryetarin e Komunës së Prishtinës,Isa Mustafa, kanë përuruar objektin e ritë Shkollës së Mesme ekonomikejuridike "Hoxhë Kadri Prishtina" nëkryeqytet.Ministri Buja uroi nxënësit dhearsimtarët e shkollës për objektin e ri, icili siguron kushte shumë më të mirapër mësimdhënie dhe mësimnxënie."Po përurojmë një shkollë kaq të mirë, ecila do ta realizojë synimin tonë tëpërbashkët, që të rrisim cilësinë, sepseështë e natyrshme që ambienti i mirëndikon në disponimin e mirë tëarsimtarëve dhe nxënësve dhe kjorealizohet pa vështirësi", theksoiministriBuja."Ne na gëzon çdo hap që bëjmë nëdrejtim të arsimit", theksoi ministriBuja dhe përgëzoi Komunën ePrishtinës për ndërtimin e kësaj shkolle,ndërsa nxënësit dhe mësimdhënësit iporositi ta nderojnëdhe ta ruajnë.

Edhe kryetari i Komunës së Prishtinës,z.Isa Mustafa, tha se synojnëinvestimin në arsim për të ngritur cilësidhekrijuarkushte tëmira përnxënësit.Ndërsa, drejtori i shkollës, Jahë Sahiti,theksoi rëndësinë që ka ky objektshkollor për nxënësit e mësimdhënësit,por edhe për komunën e Prishtinës nëtërësi.

Kjo shkollë posedon 21 dhoma mësimi,7 firma ushtrimore, 4 kabinete tëteknologjisë dhe gjuhëve të juaja, 5 zyreadministrative, bibliotekën, sallënedukative dhe hapësira të tjera qëgjenden në shkollë. Në këtë shkollëndjekin mësimet rreth 2 mijë nxënës,ndërsa aty do të ndjekin mësimet edhenxënësme aftësi tëkufizuar.

Sekretari i Përgjithshëm i MAShT,z.Xhavit Dakaj, kryetari i Komunës sëPrizrenit, z.Ramadan Muja, dheambasadorja e Turqisë në Kosovë,Songul Ozan, kanë inauguruarsolemnisht aneksin e Qendrës Burimore"Lef Nosi'nëPrizren.Me këtë projekt (rreth 80 mijë euro),investim i organizatës "TIKA" tëTurqisë, janë krijuar kushte më të miramësimi,ushqimidhe fjetjenëkonvikte tëkësaj qendre burimore të arsimit nëKosovë.Sekretari Dakaj ka falënderuara m b a s a d o r e n e Tu rq i s ë d h epërfaqësuesin e organizatës TIKA, përinvestimetnëkëtëshkollë ."Turqia po ndihmon Kosovën në shumëfusha të jetës, ndërtimit dhe afirmimit tësaj si shtet, por edhe proceseve arsimorenë Kosovë. Ndërsa, humanizmi dhekujdesi i treguar nga organizata TIKA,për këta nxënës me nevoja të veçanta,

tregon për miqësinë, zemërgjerësinë dhepërkushtimin e tyre ndaj aftësimit përjetë të këtyre fëmijëve”, tha sekretariDakaj.Ndërkaq, kryetari Ramadan Muja tha sepërkujdesja për shkollim dhe aftësimndaj këtyre fëmijëve do të shtohet edhemëshumënëtëardhmen.Ambasadorja e Turqisë, Songul Ozan,tha se se kujdesi ndaj këtyre fëmijëve,

por edhe familjeve të tyre, nuk duhet tëmungojë kurrë nga shoqëria.Qendra Burimore "Lef Nosi" nëPrizren, aktualisht ka 87 nxënës, për tëcilët kujdesen 26 pedagogë si dhe njëmësuese udhëtuese, e cila kujdeset përfëmijët në terren. Nga kjo qendër derimetani janë integruar në shkolla tërregullta 8 nxënës.

Përurohet objekti i ri i shkollës “HoxhëKadri Prishtina”

Ministri Buja priti një delegacion ngaEksishehiri i Turqisë

Është përuruar aneksi i Qendrës Burimore“Lef Nosi“ në Prizren

4 5

Ministri Buja takoi ambasadorin britanik Cliff

Ministri Buja gjatë takimit me ambasadorin Cliff

Gjatë përurimit të shkollës “Hoxhë Kadri Prishtina”

Gjatë përurimit të aneksit të qendrës burimore “Lef Nosi”

100 vjet shtet100 vjet shtet

6 7

Ministri i Arsimit, Shkencës dheTeknologjisë, z.Ramë Buja, ka marrëpjesë në manifestimin qendror tëUniversitetit të Prishtinës (UP), me tëcilin është shënuar 100 vjetori ipavarësisë sëShqipërisë.Në këtë manifestim, i cili u mbajt nëamfiteatrin e Fakultetit të Edukimit,morën pjesë edhe kryetari i Kuvendittë Kosovës, anëtarët e bordit të UP-së,përfaqësues të ambasadave të shtetevet ë n d r y s h m e n ë K o s o v ë ,mësimdhënëse studentë.

Me këtë rast, ministri i Arsimit,z.Ramë Buja, e vlerësoi këtë festë sinjë "ditë të madhe të kremtes sëmadhe". Ai, ndërsa u shpreh iemocionuar që kjo festë po bëhet nëUniversitetin e Prishtinës. "Kyinstitucion është realizuesi i lirisë sëKosovës dhe kjo për mua ështëkulmi", u shpreh ministri Buja.

Ministri i Arsimit, pasi falënderoiUniversitetin për këtë organizim tëmirë, falënderoi të gjithë ata profesorëe studentë që dhanë më të shtrejtën etyre jetën dhe të gjithë martirët edëshmorët, e veçanërisht familjenemblematikeJasharaj.

“Për këtë përvjetor të rëndësishëm umunduam ta bëjmë më të mirën", tha

ministri, i cili më pas theksoi ngjarjene rëndësishme për arsimin shqiptar:Abetaren gjithkombëtare, e cila kahyrë në përdorim këtë vit për nxënësite klasave të para. Ndërsa, ministripërmendi edhe Universitetin ePrizrenit dhe atë të Pejës si të arriturapër arsimin e lartë, ndërsa po ashtu etheksoi edhe blerjen e 158 titujve ngaautorët më të mirë të botës përshkencatenatyrës.Ndërsa, kryetari i Kuvendit tëKosovës, Jakup Krasniqi foli përhistorinë e Shqipërisë dhe ndarjen eshqiptarëve në disa shtete. Por, ai tha

se ne po e festojmë pavarësinë eshpallur më 28 nëntor 1912, e cila nukpërfshinte vetëm territorin që e ka tanishteti shqiptar.Rektori i UP-së, Ibrahim Gashi, uroipër 100 vjetorin e pavarësisë sëShqipërisë në emër të studentëve dhemësimdhënësve të Universitetit,ndërsa foli edhe për organizimet qëshënojnë këtë kremte e ku po marrinpjesë edhe UP-ja. Ai po ashtu foliedhe për rolin e Universitetit tëPrishtinës në bërjen e historisë sështetit tëKosovës.

MAShT në bashkëpunim meprogramin Tempus ka organizuarnjë punëtori informative ku janëprezantuar të arriturat e këtijprogrami gjatë periudhës njëvjeçare,si dhe janë hapë ofertat përaplikacione të reja.

Tempus, është program i BashkimitE v r o p i a n , i c i l i m b ë s h t e t ëmodernizimin e arsimit të lartë nëBallkanin Perëndimor, kryesishtn ë p ë r m j e t b a s h k ë p u n i m i tuniversitar.Drita Kadriu, këshilltare e ministrit

të Arsimit, tha se programi Tempusështë ndër programet më atraktive qëndihmon arsimin e lartë në Kosovë.Me këtë program synohet një“hartë” më e shndritshme e arsimitnë Evropë sot dhe në të ardhmen,andaj i inkurajoi institucionet earsimit të lartë që të konkurrojnë dhetë përfitojnë sa më shumë nga këtoprograme.

Sophi Beaumont, përfaqësuese eBashkimit Evropian në Kosovë, thase programi Tempus është njëmundësi e mirë për arsimin e lartë në

Kosovë, që të jetë më i përafërt meato të vendeve të zhvilluara tëEvropës dhe më gjerë.

Ndërsa, Kimete Canaj, koordinatoree Tempus-it në Kosovë theksoi se ngaprogrami i vitit të kaluar kanëpërfituar Universiteti i Prishtinës,Universiteti i Prizrenit dhe disakolegje private të arsimit të lartë,ndërsa sivjet presim të jetë njëkonkurrencë më e madhe, dukemarrë parasysh vlerën dhe ofertat eprogramit, i cili sivjet kapë shumën2. 56 milionë euro.

MAShT dhe USAID-i organizuan njëpunëtori me temë: "Përmirësimi i tënxënit nëpërmjet të vlerësimit", e cilakishte për qëllim që të shikohenrezultatet e "Programit EdukimiBazik" (i USAID-it), këmbimi i idevedhe përvojave lidhur me procesin evlerësimit të nxënësve, ndikimi dherëndësia që ka ky proces në arritjen ek o m p e t e n c av e t ë n x ë n ë s v e ."Programi Edukimi Bazik", ka filluar nëvitin 2010, sipas të cilit fillimisht janëtrajnuar një numër i konsiderueshëmtrajnuestëmësimdhënësve(viti2011).Ndërsa, pas akreditimit të programit(janar 2012), janë trajnuar 4000mësimdhënës dhe mbi 200 fasilatorë.Zëvendësministri i Arsimit, NehatMustafa, me rastin e hapjes së punimeve,ndër tjera tha se MAShT e konsideronSistemin Vlerësues si çelës për zhvillim tënjë sistemi bashkëkohor e korrekt."Vlerësimi duhet shikuar jo vetëm si njëmjet i matjes së arritjeve, por edhe simundësi për arritjen e kompetencave tëduhurapërnxënësit", thaai.

Zv/ministri Mustafa tha se me trajnimete mësimdhënësve sipas këtij programi,synohet që të harmonizohet vlerësimi ibrendshëm dhe i jashtëm, përkatësisht tëharmonizohen kërkesat e testeve dhe tëmundësohet arritja e kompetencave tënxënësve bazuar në kurrikulën e re tëKosovës.ElizabethSaucci,udhëheqëseeZyrëspërZhvillim Ekonomik në USAID, tha senjë kurrikulë e re bashkëkohore duhet tësynojënjëekonomitëgjallë tëvendit.Kjodoemos imponon edhe ndryshimet në

vlerësim të të nxënit, duke pasurparasysh në radhë të parë të mësuarit enxënësve se si të arrihen kompetencat eduhura.Keith Prenton, udhëheqës i ProgramitEdukimi Bazik, duke folur për ndikimine vlerësimit në mësimnxënie, theksoise mbetet e hapur çështja se cila ngaformat e vlerësimit mund tëpërmirësojnë rezultate në arsim, cilanga këto ka gjasë të ketë ndikim më tëmadh pozitiv në mësimdhënie dhemësimnxënie.

Zëvendësministri i Arsimit, z.UsmenBaldži, priti Komisionerin e LartëEvropian për Pakica, Knut Wollebaek,me të cilin bisedoi për planprogramet,tekstet shkollore, edukimin dhearsimimin e komuniteteve që jetojnë nëKosovë dhe çështje tjera.Zv/minis tr i Bald i e informoik o m i s i o n a r i n Wo l l e b a e k p ë rangazhimet e MAShT, për krijimin ek u s h t e v e p ë r a r s i m c i l ë s o r ,gj i thëpërfshir je dhe arsimiminpjesëtarëve të komuniteteve të cilëtjetojnë në Kosovë.Ai tha se me gjithë përpjekjet tona dhe tëbashkësisë ndërkombëtare, komunitetiserb ende heziton të integrohet nësistemin e arsimit të Kosovës, ndërkaqkomunitetet boshnjak, turk dhe RAEjanë të integruar. Bald i tha se ështëhartuar dhe miratuar Korniza eKurrikulës së Re të Kosovës, ështëhartuar kurrikula bërthamë, ndërkaq do

të vazhdojë procesi i hartimit tëkurrikulave lëndore ku do të jenë tëpërfshirë edhe ekspertë të komunitetevedhe me këtë rast do të kenë mundësiedhe më të mira shkollimi në gjuhënamë.Komisioneri Wollebaek theksoirëndësinë e planprogrameve dheteksteve shkollore dhe përgëzoi

MAShT-in për angazhimet në këtëdrejtim, ndërsa njoftoi se libri i dytë , “EDrejta Qytetare”, do të finalizohet nëgjysmën e parë të vitit 2013. Aigjithashtu tha se vlerëson shumëpërcaktimin e MAShT që të angazhojëedhe ekspertë të komuniteteve në hartimtë kurrikulave lëndore.

ž

ž

Ministri Buja mori pjesë në manifestimin e UPpër nder të 100 vjetorit të pavarësisë së Shqipërisë

Zëvendësministri Baldži priti Komisionerin eLartë Evropian për Pakica, Wollebaek

Ministri Buja në manifestimin e UP-së për 100 vjetorin e pavarësisë

Tempus hap oferta të reja për arsimin e lartë

Zëvendësministri Mustafa: Vlerësimi të shikohetsi mundësi për arritjen e kompetencave

Ministri Buja në manifestimin e UP-së për 100 vjetorin e pavarësisë

Zëvendësministri Mustafa në hapjen e punëtorisë


Ministri i Arsimit, Shkencës dheTeknologjisë, z.Ramë Buja, ka marrëpjesë në ceremoninë e certifikimit të117 drejtorëve të shkollave, të cilët mesukses e kanë përfunduar programin"Zhvil l imi i kapaciteteve nëudhëheqjen arsimore".Me këtë rast, ministri Buja tha sebashkëpunimi i GIZ-it dhe Ministrisësë Arsimit është duke dhënë rezultatetë dukshme për të menaxhuar mirënivelet e përcaktuara. "Synimi iMinistrisë së Arsimit tanimë ështëngritja e cilësisë. Menaxhimi i mirë iarsimit, padyshim që ndikon në

rritjen e cilësisë arsimore dhe kjod u h e t t ë j e t ë n ë n i v e l " .Unë besoj shumë, theksoi ministri, seju që keni qenë në garë, ju që kenimarrë dituri për menaxhimin, që sjellpërvoja e mirë e GIZ-it, jeni në niveline duhur për të menaxhuar mirënivelet tuaja të përcaktuara.

Ambasadori gjerman në Kosovë,Peter Blomeyer, deklaroi se mësimiështë i rëndësishëm gjatë tërë jetës."Unë duhet të them dhe të mësoj rrethhistorisë kulturës, shoqërisë, politikëssë Kosovës, pra unë bëhem një

student gjatë tërë jetës sime dhe duhett'i mësoj këto. Nuk jam i vetëm,merrni edhe vetveten si shembull, juqë qëndroni në anën tjetër dhe iabartni njohuritë, mësimet te nxënësite juaj, ju si drejtorë shkollash dhemësimdhënës e keni atë rolin e tëmësuarit gjatë tërë jetës", tha ai.

Ky trajnim ka ardhur si rezultat ipërbashkët i GIZ-it dhe Ministrisë sëArsimit, Shkencës dhe Teknologjisëdhe ka pasur për qëllim ngritjen ekapacitetit të arsimit fillor në Kosovë.

8 9

Certifikohen 117 drejtorë të shkollave

Ministri Buja mori pjesë në punëtorinëpër “profesionet e rregulluara”Ministria e Arsimit, Shkencës dheTe k n o l o g j i s ë ( M A S h T ) n ëbashkëpunim me Zyrën e Tempus-itnë Kosovë ka organizuar një punëtorilidhur me njohjen e diplomave përprofesionet e rregulluara. Qëllimi ikësaj punëtorie ishte të ofrojë njohuridhe mundësi për vlerësim nëprofesionet e rregulluara (mjekësi,stomatologji, farmaci, arkitekturë,veterinari etj.Ministri i Arsimit, Ramë Buja, tha seprogrami Tempus është një mundësi emirë për të ecë më sigurt drejtintegrimeve evropiane të arsimit tëlartë. Te ne profesionet e rregulluaraende kanë një laramani nga se, siçdihet, profesionet e rregulluara nëarsim i ka përcaktuar MAShT, ato nëfushën e drejtësisë Ministria eDrejtësisë, ato të shëndetësisë janë tër regu l luara në Minis t r inë e

Shëndetësisë, etj."Përvojat më të mira të ekspertëvenga Austria, Shqipëria dhe Kosovado të japin përgjigje më të arsyeshme,rezultate të pritshme e të pranueshmepër profesionet e tilla", tha ministriBuja.Sophi Beaumont, përfaqësuese eBashkimit Evropian (BE) në Kosovë,

tha se programi - njohja e diplomave,mbron lëvizshmërinë e këtyreprofesioneve në Evropë dhe seKosova ka nevojë për këtë. Ndërsa ajoqë kanë bërë shtetet para anëtarësimitështë se kanë përgatitur kornizënligjore dhe profesionet janë tërregulluara dhe të njohura ngaBashkimi Evropian si valide.

Ministri Ramë Buja, mori pjesë nëceremoninë festive të 120 vjetorit tëShkollës Shqipe të Vashave nëKatedralen e Zonjës Ndihmëtare tëPrizrenit.Hapja e Shkollës shqipe të Vashave nëkatedralen "Zonja Ndihmëtare" nëPrizren , këtu e 120 vjet më parë, ucilësua si dëshmi e fuqishme përq y t e t a r i n ë , k u l t u r ë n d h eatdhedashurinë e kombit tonë ndërshekuj, etjen për dije dhe jetë më tëmirë.

Ministri Buja, me këtë rast, tha sekremtimi i 120 vjetorit të shkollës sëvashave është ditë e veçantë e arsimitshqip në Kosovë e gjetiu. "Sot jemime më shumë shkolla në gjithë hartëngjeografike shqiptare. Sot jemi me mëshumë se 1200 shkolla në Kosovë,484 260 nxënës, 24 mijë arsimtarë,1400 doktorantë dhe me më shumë se10 mijë njerëz me master, apomgjistraturë. E tërë kjo ështëmrekullia vet, pasuria e vërtetë

kombëtare", tha ministri Buja dukeuruar kremtimin e kësaj date tëshënuar historike për arsimin.

Ministri Buja tha se vizioni i Qeverisësë Republikës së Kosovës dhe

Ministrisë së Arsimit është qëKosovën ta bëjmë vend të dijes dhe kyvizion është në rrugë të mbarë për t'urealizuar dhe se vetëm të ditur mundtë ecim të sigurt drejt aspiratave tonashekullore.

U shënua 120 vjetori i Shkollës Shqipe të Vashave

Përfundon projekti që ndihmoi mësimdhënësitdhe drejtorët e shkollave profesionaleË s h t ë m b a j t u r k o n f e r e n c apër fundimtare për pro jek t in"Për mirës imi i Shkath tës ivePedagogjike të Mësimdhënësve dheDrejtorëve të Shkollave Profesionalenë Kosovë", i financuar nga Ministriae Punëve të Jashtme të Qeverisë sëFinlandës, me ç`rast janë prezantuaraktivitetet e realizuara në Kosovë.Ragip Gjoshi, këshilltar i ministritBuja, në ceremoninë përmbyllëse,ndër tjera tha se MAShT inkurajonprojekte të tilla që fokusohen nëa f t ë s i m i n p e d a g o g j i k t ëm ë s i m d h ë n ë s v e t ë a r s i m i t

p r o f e s i o n a l p ë r f a k t i n s emësimdhënësit e arsimit profesionalende nuk kanë ndonjë mundësi që nëuniversitet të ndjekin aftësimpedagogjik.

Gjoshi gjithashtu tha se MAShTinkurajon Fakultetin e Edukimit që tëfokusohet në të ardhmen në ofrimin etrajnimeve të tilla (edhe në shërbimedhe para shërbimit) për aftësiminpedagogjik të mësimdhënësve qëv i jnë nga prof i l i joars imor.

Fjalë rasti mbajti edhe Ethem Çeku,

dekan i Fakultetit të Edukimit,ambasadorja e Finlandës në Kosovë,znj. Anne Meskanen, ndërsapërfaqësuesja e Univers i tet i tJyvaskyla (Finlandë), znj. LenaKaikonen prezantoi të arriturat eprojektit.

Projekti "Përmirësimi i ShkathtësivePedagogjike të Mësimdhënësve dheDrejtorëve të Shkollave Profesionalenë Kosovë" është implementuar ngaFakulteti i Edukimit të Universitetittë Prishtinës, Fakulteti i Shkencave tëAplikuara në Jyvaskyla, Finlandë.

Gjatë ceremonisë së certifikimit të drejtorëve të shkollave

Ministri Buja në 120 vjetorin e shkollës shqipe të vashave


Pa dyshim që shpallja e pavarësisë sëShqipërisë e vitit 1912 përbën një nga tringjarjet më madhore të historisëkombëtare shqiptare, pas epokës sëGjergj Kastriotit – Skënderbeut dheLidhjes Shqiptare të Prizrenit. Rëndësiae veçantë e kësaj date është se shqiptarëtpër herë të parë arritën të krijojnë shtetinetyrekombëtar,edhepseterritorialisht tëcopëtuarrëndë.Shpalljaekëtij shtetiubëbazë e pranimit ndërkombëtar nëKonferencën e Ambasadorëve nëLondër (1913) dhe në Konferencën eVersajësnëParis(1919).Duhej kaluar më se një shekull që njëpjesë e këtyre territoreve t'i kthehejpërsërishqiptarëve,ndoshtashekullimëivëshirë i të gjithë historisë sonëkombëtare.

Menjëherë pas ardhjes në pushtet, tëndihmuar edhe nga shqiptarët,xhonturqit vazhduan politikën e vjetër tëPerandorisëOsmanediskriminuesendajshqiptarëve dhe kërkesave të tyre përautonomi, të brumosur që nga LidhjaShqiptare e Prizrenit. Xhonturqit, duketentuar të modernizonin shtetin dheushtrinë e tyre, për të qenë në hap meshtetet evropiane, hap që e kishinhumburqëngashekulliXVIII,vendosennë Shqipëri një sistem të egër tëmbledhjes së taksave dhe rekrutimit të tërinjve, sidomos në Kosovë. Këtopërpjekje vetëm sa shpejtuankryengritjen shqiptare, e cila kishte kohëqëpopërgatitej.Përkëtëqëllimuformuaedhe Komiteti i Fshehtë i Stambollit, icili tashmë po koordinonte hapat emëtutjeshme kundër fushatës së egër tëxhonturqëve. Organizimi dhe fillimi ikryengritjes iu ngarkua HasanPrishtinës, një intelektual dhe patriot ishquarngaVushtrria.Dukagjini, rajon tashmë i dëshmuar përrezistencën antiosmane, me qendërJunikun, u bë vatra e kryengritjeve tëmëdha të Kosovës. Frocat shqiptare nënkomandën e Halil Mehmetit filluanveprimet e armatosura në Gjakovë, nëfillim të marsit të vitit 1910. Në të njëjtënkohë, në rajonin e Anamoravës, me

qendër Gjilanin, përgatitjet përkryengritje po i udhëhiqte Idriz Seferi.Forcatëarmatosuraishinkrijuaredhenërajonet e Mitrovisës, Vushtrrisë dheLlapit, të cilat nga fundi i muajit marsfilluan marshimet në drejtim tëPrishtinës, në kundërshtim të sistemit tëri të taksave, që prekte rëndë ekonominëshqiptare,edheashtu tëshkatërruargjatëshekujvetëgjatënënsundimitosman.Garnizoni osman i Prishtinës, i përbërënga një regjiment kalorsie dhe njëbatalion këmbësorie, ishte i pafuqishëmtë ndalte marshimin e kryengritësve,realitet të cilin e kuptoi që në përballjen eparë në territoret e Babin Most. Për këtëarsye, më 7 prill, u thirrën për ndihmë 6ose 7 batalione të tjera nga garnizoni iFerizajit. Me gjithë ndihmën e ardhur,trupat osmane qëndruan brendagarnizonit, duke mbajtur pozitambrojtëse.Për të analizuar gjendjen e krijuar nëKosovë dhe për të ndërmarrë masatkundër saj, Qeveria e xhonturqve mbajtinjë mbledhje më 7 prill. Aty u vendos qëkryengritja të shuhej me forcë, tëdetyrohej mbledhja e taksave dhe erekrutëve, si dhe të bëhej regjistrimi ipopullsisë dhe i ekonomive familjare.Përtërealizuarkëtoqëllime,nëKosovëudërguan rreth 40 batalione këmbësoriedhe 12 bateri artilerie, 6 malore dhe 6fushore, nën drejtimin e gjenaralit tëshquar Turgut Pasha. Me këto veprime,Qeveria xhonturke tentonte të ndalonteshtrirjen e mëtutjeshme të kryengritjes.Megjithëkëtë, vendimet e kësajmledhjeje arritën efektin e kundërt. Përt'u përgatitur për betejën e ashpër që poafronte, forcat kryengritëse shpejtuan tëmbaninnjëkuvend,nëtëcilindotëbëhejfalja e gjaqeve, apo shtyerja e tyre gjer nëShën Mitër (Shmitër), datë e kalendaritshqiptar që përcaktonte fillimin e dimrit,kohë kur kryengritja do të ulteintensitetin e saj. Kuvendi që u mblodhnëVerrat eLlukës, synonte informiminepopullatës për ngjarjet që po afronin, sidhe rekrutimin sa më të madh të të rinjveqë kundërshtonin rekrutimin nëUshtrinë osmane. Për këtë arsye,Kuvendi nuk mori asnjë vendim mekarakterpolitik,aponukparashtroiasnjëkërkesë ndaj Qeverisë xhonturke. E para

sepse Kuvendi nuk kishte karakter tëtillë, dhe e dyta sepse aty nuk ishin tëpranishëm personalitetet që mund tëparashtroninkërkesatëtilla.Veprimet që pasuan Kuvendin e Verravetë Llukës kishin për qëllim zgjerimin same të shpejtë të kryengritjes në të gjithaterritoret shqiptare. Andaj, vrasja ekomandatit të Pejës, Rushit Beu,t dheplagosja e mytesarifit Haki Beupërshpejtuan kryengritjet e Shalës dheBerishës.Nëtënjëjtën,kohëkryengritjaePrizrenite detyroi Ushtrinë osmane të ndahej nëdy pjesë, një pjesë u mbyll në kala dhepjesa tjetër të tërhiqeshin në drejtim tëFushë Kosovës. Ndërsa, muaji majshënonte përparim të dukshëm tëkryengritësve në Prishtinë, Pejë dhePrizren.Komiteti “Bashkim e Përparim”, i ciliishte mbështetës i kësaj kryengritje, meanë të anëtarëve të saj që gjendeshin nëParlamentin e Perandorisë Osmane, më9 prill 1910, i paraqiti këtij organi njërelacion me anë të së cilit shpjegontegjendjen e krijuar në Shqipëri. Nëdiskutimet që u zhvilluan në Parlament,deputetët shqiptarë deklaruan se “nëvend se të dërgoheshin në Shqipëriekspedita ndëshkuese, më e udhës do tëishte të dërgohej një komisionparlamentar”. Bien në sy deklaratat edeputetëve Nexhip Draga, IsmailQemajli, Myfit Libohova dhe HasanPrishtina, të cilët tentonin të arsyetoninkryengritjen dhe ta ndërlidhnin atë mekeqqeversjeneQeverisëxhonturke,dukekundërshtuar pohimet e kryeministritosman se karakteri i vërtetë i këtyrekryengritjeve ishte kombëtar. Në fakt,deputetët shqiptarë ishin vetë iniciatorëtë kërkesave të vërteta të kryengritjesshqiptare, por ata tentonin të shmangnindërgimin e shumë trupave në Kosovë,nga frika se mos shuhej kryengritja efilluar. Kërkesat kombëtare tëkryengritjes vetë Ismail Qemajli ia kishtebërë të ditur ambasadorit austro –hungarez, Pallaviçinit, duke potencuarse ata tashmë kërkonin “një ndërtesë mëvete” e që nënkuptonte krijimin e njështetishqiptarautonom.Pas miratimit në parlament të ekspeditësushtarake, nga mesi i prillit 1910, në

Xhonturqit dhe Kryengritjet eKosovës 1908 – 1912

10 11

Shpallja e pavarësisë së Shqipërisë 1912Kosovë arriti gjenerali turk TurgutPasha, në krye të një ushtrie prej 16 mijëforcash. Megjithatë, duke ndjerë për sëafërmi gjendjen e krijuar në Kosovë,provoi të ndikonte psikologjikisht tepopullata shqiptare, në tentim për tëdobësuar përkrahjen popullore ndajkryengritësve.Nga ana tjetër, kryengritësit ishin ndarënë disa grupe të armatosura, duke zënëdisa pozita kyçe. Ndër udhëheqësitkryesorë ishin Idriz Seferi, i ciliveprimtarinë e tij e shtrinte në rajonet eGjilanit, Kaçanikut, Preshevës,Kumanovës dhe Tetovës, Isa Boletini, icili vepronte në rajonet e Mitrovicës,Vushtrrisë, Drenicës, Shtimes dheCarralevës, Hasan Hysen Budakova nërajonin e Ferizajit, Bajram Curri nëMalësinëeGjakovës,etj.Fillimi i ekspeditës ushtarake turke hasinë një qëndresë të fuqishme tëkryengritësve shqiptarë. Në betejat që uzhvilluan në Kaçanik, Carralevë e nëMalësinë e Gjakovës, me gjithë epërsinëe madhe në numër dhe artileri, forcatosmane u detyruan të tërhiqeshin disaherë. Duke parë gjendjen e krijuar dheproblemet që po haste në terren Ushtriaturke, ministri i luftës i Qeverisëxhonturke u angazhua personalisht,duke sjellë me vete edhe trupa shtesë. Nëmuajin qershor, tashmë kishin arritur nëKosovë 50 mijë ushtarë dhe 70 bateriartilerie, duke i bërë atij të mundur futjennë qytetet e Prizrenit, Gjakovës dhePejës. Pas kësaj, Ushtria turke nisioperacionet në zonat malore të Dibrës,Lumës, Shkodrës dhe Gajkovës.Përparimi i Ushtrisë turke në këto zonaishte shumë i ngadalshëm, i vështirë dheme humbje të mëdha. Është për t'upërmendur beteja “termopiliane” eQafës së Kolçit, në të cilën 200kryengritës të udhëhequr nga Prel Tuli,Mehmet Shpendi dhe Marash Deliaqëndruan 7 ditë e shtatë netë kundër disabatalionevetëUshtrisëosmane.Gjatë gjithë kohës që po zhvilloheshinluftimet, por edhe pas shtypjes sëkryengritjes, Ushtria turke bëri masakratë mëdha ndaj popullsisë shqiptare, duketentuar të shkurajonte kryengritësit, poredhe në shenjë hakmarrjeje pashumbjeve që pësonin në përballje mekryengritësit. Turqit ndjeken, arrestuandhe ekzekutuan pjesëmarrësit nëkryengritje, duke i poshtëruar fillimishtpara publikut. Mbyllën të gjitha shkollatnë gjuhën shqipe, dogjën librat dhe

arrestuan atdhetarët, duke i akuzuar përlidhje me kryengritësit. U akuzuan edhedeputetët shqiptarë në Parlamentin turkpër inicimin, hartimin, financimin dhepërkrahjenekryengritësve.Me gjithë shtypjen me forcë tëkryengritjes dhe pushtimit të qyteteveshqiptare, ndonëse me intensitet shumëmëtëvogël, forcat shqiptarevazhduantësulmojnëtrupatdhepostblloqetturke.Përpjekjet nga ana e shqiptarëve, që tëgjenin aleat në arenën ndërkombëtare,ishin të pamundura. Ndërsa, fqinjtëkishin planet e veta për të realizuar nëdëm të territoreve shqiptare, andajprisnin momentin e duhur. Bullgariahezitonte të futej në konflikt, Serbiashpresonte që kryengritja e shqiptarëvetë dobësonte sa më shumë të dyja palët,që të mund të pushtonte më lehtëterritoret shqiptare, ndërsa Mali i Zidëshirontetëqëndronteneutral.Opinioni publik dhe klasa politike nëBullgari ishte e ndarë në dy blloqe. Njërapjesë që këmbëngulte se Bullgaria duhejtë futej në konflikt për të përfituarterritorialisht në Maqedoni, ndërsa pjesatjetër pretendonte se Bullgaria mund tëdëmtohej nga konflikti i mundshëm mePerandorinë Osmane, sepse ky konflikt,sipas tyre, ishte i përkohshëm.Megjithatë, versioni zyrtar bullgar ishtemë i matur dhe asnjanës. Gazeta zyrtaree Qeverisë bullgare bënte me dije se nësepopullata bullgare e Maqedonisë do tëprekej nga ky konflikt, atëherë Bullgariadotëishteedetyruartëndërhynte.Nga ana tjetër, Serbia bënte presiongjithandej duke lobuar në dëm të

shqiptarëve. Ambasadori serb nëBullgari “këshillonte” Qeverinë bullgareqë assesi të mos ndërhynte në konfliktin

mes shqiptarëve dhe xhonturëve. Poashtu, përfaqësuesit serbë nëPerandorinë Osmane iu kishin ofruaratyre gjithë ndihmën e kërkuar për t'ualehtësuar shtypjen sa më të shpejtë tëkryengritjes. Dhe, për këtë qëllim, kishteurdhëruarpopullsinëserbenëKosovëqët'u ofronin ndihmën e nevojshmeUshtrisë osmane. Ndërsa, në bisedimetme palën shqiptare kishte refuzuar tëndihmontekryengritësitmearmatimmepreteksin se shqiptarët e kishin mbajturfshehur përgatitjen e kryengritjes.Megjithatë, serbët iu kishin premtuarkryengritësve shqiptarë se do t'i lejoninkryengritësit, që në rast nevoje, tëstrehoheshin në territorin serb, premtimtë cilin ata nuk e mbajtën. Kurse, Mali iZi edhe pse qëndroi neutral, iu ofroistrehim të gjithë të ikurve pas shtypjes sëkryengritjes, madje duke krijuar njëprogram të veçantë qeveritar përemigrantë.Natyrisht, në këtë konflikt luajti rolin esaj edhe diplomacia e fuqive të mëdha.Rusia,dukendjekur interesat e satelitit tësaj në Ballkan, Serbisë, udhëzontePerandorinë Osmane që të çonte deri nëfund shtypjen e kryengritjes, me sa mëshumë forcë që të ishte e mundur. Ngaana tjetër, Austro-Hungaria dheGjermania këshilluan Qeverinëxhonturke që të ishte e kujdesshme mepërdorimin e tepruar të forcës, sepse njëgjë e tillë do të ishte në dobi të shteteve tëBallkanitqëishinnënndikiminrus,gjë tëcilën ato nuk e dëshironin. Edhe Italiaishte e të njëjtit mendim dhe ndjektelinjëndiplomatike tëVjenësdheBerlinit.

Ndërsa, opinioni italian, nën ndikimin epropagandës arbëreshe, shikonte meadmirimkryengritjenshqiptare.Edhenë


SHBA u ndi ndikimi i organizimeve tëfuqishme të diasporës shqiptare,sidomosasajnëBoston.

Kryengritjet shqiptare dhe lufta italo-turke e dobësuan shumë PerandorinëOsmane, dobësim i cili rriti shpresat epopujve të Ballkanit për t'u shkëputurnga Pernadoria Osmane. Në të njëjtënkohë, shtetet ballkanike (Serbia, Greqia,Bullgaria dhe Mali i Zi) e shfrytëzuankëtë gjendje të Perandorisë Osmane dheshpejtuan të lidhnin një aleancë politikedheushtarakeqëproblemeteBallkanit t'izgjidhnin në favor të interesave të tyre.Kjo aleancë u perkrah edhe nga Rusiacariste, e cila përmes saj synonte tëforconte pozitën e vet në Ballkan dhe tapërdorte atë si gardh kundër zgjerimitaustro-gjerman. Kjo aleancë u drejtuanga qarqet shoviniste të vendeve tëBallkanit dhe u kthye në një luftëgrabitqare, pushtuese, sidomos ndajShqipërisë e Maqedonisë. Shqiptarëtishin po aq të interesuar sa edhe popujt etjerë të shtypur të Ballkanit për t'u çliruarngazgjedhaosmane.Krijimin e kësaj aleance e kishin filluarkryeministri bullgar Geshov dhe ai serbMilanoviq.Pas një vargë takimesh (që kishin nisurqysh në tetor 1911) me ndihmën eRusisë,më13mars1912,Serbia lidhinjëaleancë “Traktat miqësie” meBullgarinë, ku si synim parësor kishinkundërshtimin e formimit të çfarëdoshteti shqiptar në Ballkan dhe copëtiminetokaveshqiptare.Njëanekssekret ikëtij

traktati parashikonte veprime eventualetë përbashkëta kundër PerandorisëOsmane, ku parashihej që Serbisë t´itakonte mbarë territori në veri të malevetë Sharrit. Krahas bisedimeve serbo-bullgare u zvilluan edhe bisedimetbullgaro-greke, tëcilatpërfunduanmë29maj 1912 me nënshkrimin e njëmarrëveshjeje mbrojtëse në rast sulminga ana e Turqisë. Nga këto bisedime,çështje kryesore ishte copëtimi iMaqedonisëdheiShqipërisë.Sipaskësajmarrëveshje, Serbia synonte t'ia merrtenjë pjesë të madhe të Shqipërisë së veriutdhe verilindjes (Kosovën), Greqiakërkonte Shqipërinë e jugut, ndërsa Malii Z i S h k o d r ë n m e k r a h i n a tpërreth.Përfaqësuesit shqiptarë bënëpërpjekje për t'u lidhur me fqinjtë nëluftën e përbashkët kundërosmane, porkëto përpjekje dështuan për faj të krerëvetë Aleancës Ballkanike, të cilët nukdëshironin t'i kishin shqiptarët si palë metë drejta të barabarta në këtë aleancë,sepse ishin marrë vesh ndërmjet tyre përcopëtimineShqipërisë.Austro-Hungaria, nga ana e saj, upërpoq ta sabotonte këtë aleancë që poformohej me pjesëmarrjen aktive tëRusisë. Për të lidhur pas vetes Malin e Zie Greqinë, ajo i premtonte mbretitNikolla toka shqiptare deri afërShkodrës, ndërsa Greqisë i propozontetë hynte në një bllok ballkanikkundërsllav me Austro-Hungarinë,RumaninëeShqipërinë.Por, këto orvatje nuk patën sukses.Më 13 mars 1912, u përfunduamarrëveshja serbo-bullgare. Ajopërmbante një shtojcë të fshehtë, sipas tëcilës Bullgaria i njihte Serbisë jo vetëm

tokat me popullsi serbe, por edheaneksimin e tokave shqiptare në veri e nëperëndim të Bjeshkëve të Sharrit(Shqipërinë e Mesme, Veriore dheVerilindore), kurse Serbia i njihteBullgarisë tokat në lindje të Rodopit dhetë lumit Struma. Territori midisBjeshkëve të Sharrit, lumit Struma dheliqenit të Ohrit, me qytetet kryesoreDibër, Kërçovë, Gostivar, Tetovë,Kumanovë e Shkup, që u quajtën si zonëe diskutueshme. Arbitër për zgjidhjen ekësajçështjejeucaktuacari iRusisë.Porta e Lartë, nga njëra anë, u deklaroishteteve ballkanike se nuk e kishtendërmend t'u jepte shqiptarëveautonominë, ndërsa, nga ana tjetër,shpalli më 23 gusht, në një redaktim të ri,kërkesat e shqiptarëve të pranuara prejsaj. Duke mos përmendur asnjëherë nëto fjalët Shqipëri e shqiptarë, Qeveriaturke synonte t'i qetësonte shtetetballkanike dhe t'u jepte atyre të kuptoninse privilegjet e dhëna mund tështriheshin edhe mbi popullsinëjoshqiptare të vilajeteve të Kosovës, tëManastiritdhetëJaninës,nësedotë ishtenevoja që ajo t'u bënte një interpretim tëtillë. Por, kjo nuk i kënaqi aspak shtetetballkanike. Sukseset e rrufeshme tëkryengritjes shqiptare dhe ngjarjet nëfrontin e Tripolit kishin treguar qartëkalbësinë e Perandorisë Osmane dhepaaftësinë e saj ushtarake. Të nxitur ngakjo, ato filluan të bënin përgatitje tëetshmepërt'i shpallur luftëTurqisë.Megjithatë Lufta Ballkanike shpërtheu.Më 8 tetor, Mali i Zi i shpalli luftëTurqisë. Më 17 tetor asaj i shpallën luftëSerbia e Bullgaria dhe një ditë më vonëGreqia. Brenda në Shqipëri, nismën për

Luftërat ballkanike dhendikimet në Shqipëri

një veprim politik, që ta nxirrte vendinnga gjendja e vështirë dhe e ndërlikuar ekrijuar nga Lufta Ballkanike, e morënshoqëritë atdhetare, Komitet i“Shpëtimi” dhe “Shoqëria e Zezë përShpëtim”, që ishte krijuar në Shkup.Përfaqësuesit e tyre Sali Gjuka, NexhipDraga, Rexhep Mitrovica, Bedri Pejani,Mithat Frashëri etj., organizuan nëShkup, më 14 tetor 1912, një mbledhje,për të cilën më herët ishte marrë edhemiratimi i Hasan Prishtinës e i BajramCurrit, që kishin shkuar në front përorganizimin e mbrojtjes së tokaveshqiptare. Mbledhja e Shkupit caktoiedhe një delegacion, i cili do tëdakordohej me krahinat e tjera përorganizimin e një kuvendi kombëtar qëtë vendoste për fatin e atdheut.Gjithashtu, edhe patriotët të cilët jetoninjashtë viseve shqiptare u organizuankundër politikës pushtuese të aleancësbalkanike. Ismail Qemaili dhe LuigjGurakuqi shkuan nga Stambolli nëBukuresht, ku më 5 nëntor 1912, morënpjesë në koloninë shqiptare të atjeshme.Në këtë mbledhje u vendos që tëformohej një komitet drejtues që tëmerrte në dorë qeverisjen e vendit, njëkomitet që të mbronte përpara fuqive tëmëdha të drejtat kombëtare të popullitshqiptar dhe një komitet në Bukuresht,që do të bashkërëndonte veprimet ekomitetevebrendadhejashtëShqipërisë.Gjithashtu, para se të ktheheshin nëShqipëri, Ismail Qemaili dhe LuigjGurakuqi dëshironin të njoftonin edhepërfaqësuesit diplomatik për ngjarjet nëshqipëri. Ata udhëtuan për në Vjenë, kuu takuan me personalitete politike si meministrin e Jashtëm të Austro-Hungarisme, ambasadorët e Italisë dhetë Anglisë. Nga këto takime, njërashprehu gatishmëri për ta ndihmuarçështjen shqiptare dhe disa fuqi të tjera tëmëdha.

Fitoret e shpejta të shteteve ballkanike ebënë më të ngutshme mbledhjen eKuvendit Kombëtar. Gjithashtu edheFuqitë e Mëdha ishin të detyruara tërishikonin vendimin e tyre për të moslejuar ndryshimin e status quo-së nëBallkan. Duke parë që PerandoriaOsmane po shembej e vetmja zgjidhje edrejtë e çështjes shqiptare ishte ajo e

shpalljes së pavarësisë. Qëllimi i këtijveprimidotë ishte tëshpëtohejShqipërianga copëtimi, të ruhej tërësia e sajtokësore e të mblidhej një kuvendkombëtar që do të vendoste për fatin esaj. Nismën për këtë veprim të ri e morënIsmail Qemali dhe Luigj Gurakuqi, tëcilëtmendoninsedotëkishinpërkrahjene Lidhjes Tripalëshe, këtë përshtypjeIsmail Qemaili e kishte krijuar pas disavizitave që i kishet pasur me përfaqësuestë këtyre fuqive, si me ambasadorinanglez,Berhtoldin,dhemeambasadorinitalian.MekëtëmendimpokthehejedheIsmail Qemaili në Shqipëri, i cilipraprakisht, më 19 nëntor, deklaronte nëTrieste, se: “... menjëherë pas mbërritjessë tijnëShqipëridotëshpallejpavarësiaeShqipërisë dhe do të zgjidhej qeveria epërkohshme”.Grupi ikryesuarngaIsmailQemaliarritinë Durrës më 21 nëntor, ai kishtevendosur që ta ngrinte flamurin nëDurrës, më 22 nëntor, në qytetin e lashtëtë Durrësit, me qëllim që të evitoninlëvizjet e mëtejshme nëpër Shqipërinë etrazuar nga lufta. Situata në këtë qytetishte shumë më ndryshe nga ç'pritej, porautoritetet osmane ishin kundër ngritjessë flamurit, të cilët arritën ta ndalonin,por vëtëm përkohësisht. Komanda turkee Janinës u orvat nga ana e saj ta kapteIsmail Qemalin gjallë ose vdekur, porshumë shpejt u detyrua të hiqte dorë ngakyvendim.Përshkaktëgjendjessënderëqë mbretëronte në qytet, po atë ditëIsmail Qemali i lajmëroi të gjitha qytetetqëdelegatët e tyre t'i nisinpërnëqytetinetij të lindjes në Vlorë, ku do ta ngrinteedhe flamurin. Të shoqëruar ngadelegatët e Durrësit, të Shijakut, tëTiranës e të Krujës, Ismail Qemali meshokët e tij u nisën për në Kavajë. Prejandej nëpër Karatoprak kaluan në Fier,ku u takuan me delegatët e Kosovë, dhemë 25 nëntor arritën në Vlorë. Në anëntjetër, Ushtria serbe po përparonte meshpejtësi në tokat shqiptare. Krijimi ikëtyre rrethanave detyroi rrethetatdhetare të Durrësit, Tiranës, Krujësdhe Elbasanit ta shpallnin sa më parëpavarësinë për t'i vënë autoritetetushtarake serbe përpara faktit të kryer.Më 25 nëntor, Elbasani shpalli i paripavarësinë. Të nesërmen atë e shpallënDurrësi e Tirana dhe më 27 nëntorKavaja,PeqinieLushnja.Për shkak të përparimit të pandalur tëushtrive serbe, gjendja në Shqipëri pobëhej gjithnjë më kritike. Kjo ishte

arsyeja që në mbrëmjen e 27 nëntoritdelegatët që ndodheshin në Vlorë,ndonëse nuk kishin arritur endepërfaqësuesit e disa krahinave, vendosënqë të nesërmen tubonin kuvendinkombëtar.Më 28 nëntor 1912, në orën 14, u hap nëVlorëKuvendiKombëtar.Nëmbledhjene parë të Kuvendit morën pjesë 37delegatë, të cilët u shtuan gjatë ditëve qëpasuan, duke arritur në 63 veta, qëpërfaqësonin të gjitha viset shqiptare.Pjesa më e madhe e tyre ishin udhëheqëse veprimtarë të Lëvizjes KombëtareShqiptare. Përveç Ismai

Shpallja e Pavarësisë sëShqipërisë

l Qemalitmerrnin pjesë Luigj Gurakuqi, IsaBoletini, Sali Gjuka, Bedri Pejani,Rexhep Mitrovica, Vehbi Agolli,Nikollë Kaçorri, Jani Minga, AbdiToptani, Pandeli Cale, DudëKarbunara, Lef Nosi, MithatFrashëri, Mehmet Dëralla, HasanHysen Budakova, Ajdin Draga,Sherif efendi Dibra, DhimitërMborja, Dhimitër Zografi, ShefqetDaiu, Rexhep Ademi, DhimitërBerati, Kristo Meksi, XhelalKoprëncka, Spiro Ilo, Iljaz Vrioni,Hajredin Cakrani, Shefqet Vërlaci etj.Isa Boletini mbërriti me 400 luftëtarëkosovarë më 29 nëntor, i pritur megëzim të madh nga popullsia dhe ngadelegatët e Kuvendit.Kosova duke qenë e pushtuar ngaUsht r ia se rbo-malaz iase, nëKuvendin e Vlorës u përfaqësua ngaSali Gjuka, Bedri Pejani dhe RexhepMitrovica, të cilët kishin ardhur ngaKuvendi i Shkupit, ndërsa një ditë mëvonë (më 29 nëntor) në Vlorë mbërritiIsa Boletini dhe delegatët tjerë, si:gjeneral Mehmet Pashë Deralla,Hasan Hysen Budakova, TafilBoletini, Dervish Mitrovica, ZejnelBegolli, Halim Musë Bajgora, AhmetAli Llapi, Riza beg Gjakova, VehbiDibra, Hajdin Draga etj.Ndërkaq udhëheqësit tjerë të Kosovësqë ishin caktuar si delegatë tëkuvendit, si: Hasan Prishtina, NexhipDraga, Idriz Seferi, Sait Hoxha etj.,nuk erdhën, sepse në fillim të nëntoritishin kapur nga forcat serbe në Shkupdhe mbaheshin të burgosur nëkështjellën e Kalemedanit nëBeograd. Edhe Bajram Curri i zënëme luftimet në Malësinë e Gjakovësnuk arriti dot të vijë në kuvend.

P. Kabashi

12 13


Menaxhimi i klasës përshkruanprocesin për sigurimin e mësimit tërregullt në klasë përkundër sjelljeve tënxënësve. Menaxhimi i klasësnënkupton menaxhimin e nxënies,menaxhimin e kohës, posaçërisht,menaxhimi i kohës për nxënie tësuksesshme.Në menaxhimin e klasës ekzistojnë disaaspekte: krijimi i atmosferës në klasë,personaliteti i mësuesit në atmosferën eklasësdheraporti imësuesit-nxënës.Për të vendosur një raport: mësuesiduhet të jetë një njohës sa më shpejt inxënësve, fillimisht mendohet semësuesi duhet sa më shpejt që është emundur të njohë nxënësin në emër.Mësuesi duhet të mendojë mire, se nukka nxënës të keq, por i mirë, më i mirëdhe shumë më i mirë. Menaxhimi“mund të përkufizohet si aftësi emësuesit të bashkëpunojë, tëmenaxhojë kohën, hapësirën,resurset, rolet e studentëve dhe sjelljet estudentëve për të siguruar një klimë qëinkurajon të nxënit" (Alberto &

Troutman,1986,404).Është e vërtetë se mësimdhënësipërballet çdo ditë me befasi, edhe pse ainuk ka parashikuar raste të tilla, por se simund tíu shmanget ai këtyreproblemeve të cilat e pengojnëzhvillimin normal të procesit mësimor,varet se sa ai posedon aftësi dhe njohurimenaxhuese të klasës, si arrin takoordinojë dhe stabilizojë objektin sitërësi e zhvillimit të mësimit.Ndonjëherë mësuesit dhe nxënësitshohin gjëra të ndryshme dhe dallimetnë perceptim në mes mësuesit dhenxënësit kontribuojnë problemedisiplinore. Kryesisht dallimet kanëorigjinën e tyre jashtë klasës dhe kjo kaefektet e tyre në marrëdhënien memësuesin. Në mënyrë për të reduktuarkëto dallime mësuesi duhet të ketëcilësitë e mësuesit efektiv dhe të mirë qënxënësit tënxënë."Nëmënyrëqëtë jenëefektive, mësuesit duhet të jetë lehtësuesaktiv, menaxherët e përfytyruar nëklasë"(Henson&Eller,1999,405).

Pavarësisht se cilat forma të punësmësimore mësimdhënësi ka vendosurtí aplikojë gjatë orës mësimore, aiduhet të bëjë kombinimin e tyre meqëllim që të nxisë aktivitetin epërgjithshëm te nxënësit. Dy aspektemë të rëndësishme që kanë të bëjnë mefillimin e mësimit janë përpikëria dherregullimi mendor. Është shumë erëndësishme dhe mjaft efektive përnxënësit, nëse arsimtari arrin me kohëta fillojë procesin mësimor, madjepërpikëria, në këtë drejtim, do túdërgonte mesazhe nxënësve se sa ështëi nevojshëm, i drejtë dhe racional,respektimi i kohës dhe orarit tëmësimit. Mësimdhënësi duhet tëprogramojë gjithë veprimtarinëkohore dhe të krijojë hapësirë përarritjen e parashikimeve të tij. Këtojanë disa nga aspektet dhe parimet qëhyjnë në kontekstin e fillimit dhe

Fillimidhepërfundimimësimit

mbarimit të orës mësimore, të cilatduhet tí planifikojë, organizojë dherealizojë mësimdhënësi në përputhjeme hapësirën kohore. Në raste tëkëtilla, mësuesit me përvojë përgatisinmaterial rezervëpërminutat shtesë.

Krijimi i atmosferës në klasë ështëparakusht thelbësor për shkëmbimin eideve. Vetëm një klasë e menaxhuarmirë mund të ofrojë kushte miqësore.Vetëm një atmosferë e tillë, miqësore,mund të kontribuojë që shkolla përnxënësit të jetë më joshëse se sa rruga.Dhënia e shembullit të mirë ështëdhunti profesionale e mësuesit. Nësemësuesi është model i mirë, atëherënxënësit përgjigjen me kujdes dhe merespekt. Mësues i mirë është ai që çdofjalë e tij duhet të jetë mësim. Njëthënie: Më mirë një ditë me mësues tëmirë, se sa1000 ditë më një tëzellshëm. Tipar tjetër dallues, ngakëndvështrimi menaxhues, ështëkrijimi i klimës në klasës sikompetencë e plotë e mësimdhënësit.Ai duhet të tregojë vullnet, gatishmëridhe konsistencë fizike për tëkontrolluar dhe aktivizuar subjektetnë tërësi.Do të ishte konstruktive nësem ë s i m d h ë n ë s i s h f a q g ë z i m ,interesim, sinqeritet dhe kënaqësipara dhe gjatë tërë orës mësimore.Kur bëjmë fjalë për klimën e klasës,vlen të theksohet se ajo është vetikarakteristike që dallohet apo vërehettek mësimdhënësi, të cilën e krijon aigjatë punës mësimore. Mjedisi iklasës, i krijuar nga mësuesi ndikonnë motivimin e nxënësve, qëreflektohet në qëndrimin e tyre aktivndaj të nxënit. Pikërisht një mjedis itillë përbën atë që quhet “klima ek l a s ë s . “ ( M u s a i , f . 2 1 0 ) .Arsimtari është faktori thelbësor nëkrijimin e klimës pozitive, sepse siçthotë Haim Ginott: “Kam nxjerrë njëkonstatim të tmerrshëm se unë jamelementi vendimtar në klasë.Qëndrimi im kri jon kl imën.Disponimi im i përditshëm krijonkohën. Si mësues, unë kam fuqi tëmadhe që ta bëjë jetën e fëmijëve tëmjerë ose të lumtur. Mund të jemvegël për torturë ose instrument

inspirues. Mund tí poshtëroj ose tídisponoj, tí lëndoj ose tí shëroj. Në tëgjitha situatat përgjigja ime vendos se ado të eskalojë apo jo kriza ose a do tëhumanizohetapo jo fëmija“.Duhet të jemi të vetëdijshëm se kjoklimë, atmosferë, rezultat e vullnet përmës im, va re t k r ye s i sh t ngamësimdhënësi se sa investon energjimendore dhe fizike në zbatimin dherealiziminesaj.

Karakteristika thelbësore e cila ështëzemra e mësimdhënies produktive, katë bëjë me zhvillimin e të menduaritkritik, që konsiderohet shtylla bazë emësimdhënies bashkëkohore, mbi tëc i l in parash ihe t rea l i z imi iv e p r i m t a r i s ë e d u k a t i v o -arsimore.Ndryshimet apo reformatqë kanë filluar të praktikohen nëarsim, kërkojnë që kompetenca apobarra kryesore drejt zbulimit tëinformacionit i takon subjektit(nxënësit), ndërsa mësimdhënësikonsiderohet si udhërrëfyesi kryesor,i cili e drejton aktivitetin në klasëduke iu treguar nxënësve rrugënkryesore drejt hulumtimeve të reja.Andaj e gjithë kjo tendencëmanifestohet me metodologjinë emës imdhënies, e c i la quhet“mësimdhënia me nxënësin nëqendër.“ Zhvillimi i të menduaritkritik është i domosdoshëm përnxënësit, dhe i vetmi asistent qëmund tá kultivojë atë është mësuesi.

Motivimi është faktori kryesor imësimdhënies dhe shton aktivitetin enxënësve, interesimin dhe vullnetin etyre. Jo rrallë thuhet se mësimdhënësi imirë i tërheq nxënësit sikur magnetithërrmijat e atomit. Pra, motivimiështë proces i cili inicohet ngamësimdhënësi dhe vetëm ai mund tabëjë këtë duke pasur në zbatim mjetedhe praktika efektive, të cilat do tëndikonin pozitivisht te subjektet. Kjodo të thotë se krijimi i një mjedisipozitiv në klasë arrihet vetëm përmesmotivimit tënxënësvepërmësim.

Mbajtja e disiplinës në klasë varet ngamënyra se si e planifikon mësimdhënësiorën mësimore, sa i kushton rëndësiintegrimit të nxënësve në mësim dhe samund tú shmanget reagimeve nganxënësit. Kriteret metodologjike tëmenaxhimit të klasës nuk i preferojnëreagimet dhe qëndrimet autoritare tëmësimdhënësit, kur ai dëshiron qëpërmes kësaj praktike të vë rregullin nëklasë.“Shkolla pa edukatë, si mulliri pa ujë”,t h o t ë Ja n A m o s Ko m e n s k i“Disiplina ka të bëjë me rregullin, i ciliështë i nevojshëm në klasë për tësiguruar një nxënie të efektshme”.(Musai, f.222).

Krijimi i atmosferësnë klasë

Si ta zhvillojmë të menduaritkritik tek nxënësit?

Motivimi inxënësve

Disiplina dhe rregulli në klasë

Përfundim

Bazuar në praktikën e shkollës sonë, nukmund të jemi të kënaqur me aspektet emenaxhimit të klasës. Mungesa eshkathtësisë menaxhuese shkaktonprobleme si pasojë e kësaj çështje. Këtumund të përmendim, monotonia, ikjanga orët mësimore gënjeshtra dheprobleme tjera që varirojnë nga kjogjendje. Është domosdo e kohës që edhenë fakultete kësaj çështjeje t'i kushtohetvëmendje e merituar. Kur flasim përmenaxhimin e klasës dhe arritjet enxënësve mund të krahasojmë meshoferin që ka nevojë për t'iu përgjigjurnevojave të pasagjerëve në mënyrë që tësigurohetqëata tëarrijnëdestinacioninet y r e . M ë s u e s i t e f e k t i v m eprofesionalizëm të menaxhuar arrijnëedhe të organizojnë klasën dhe presin qënxënësit e tyre të kontribuojnë nëmënyrë pozitive dhe produktive.Menaxhimi në Klasë është "veprimet dhestrategjitë e mësuesit që përdorin për tëzgjidhur problemin e rendit në klasë"(Doyle, 1986, fq. 397). Mësuesit efektivpërdorin rregullat, procedurat dhe rutinapërtësiguruarqënxënësit janëtëpërfshirënë mënyrë aktive në mësim (Marzano,Marzano, dhe Pickering, 2003). Në thelb,ata përdorin menaxhimin jo për tëkontrolluar sjelljen e nxënësve, por për tëndikuar dhe drejtuar atë në mënyrëkonstruktive për të vendosur bazat përmësim (McLeod, Fisher, dhe Hoover,2003).

14 15

Menaxhimi i klasës

Luljeta Shala


Mendohet qw çdo kërkesë e fëmijëveështë naive, e tepërt, ilustrive, e pakryerdhe e papjekur. E vërteta është ekundërta e saj. Horizonti brendapersonalitetit të të vegjëlve është isinqertë dhe i mbushur me ngjyra. Atamadje, arrijnë të imitojnë intonacionine zërit të aktorit me kukullën, lëvizjetskenike, të folurën etj. Teatri ikukullave, teatri i hijeve për të vegjlitështë një botë edukative që si zhvillimka të menduarit, kujtuarit dhe krijuarit.Teatri i Kukullave ka atë magjinë eshfrenuar, diçka fluturon, diçkakërcen, diçka hidhet, diçka vjen ngalart,diçka nga poshtë.

Nëpër qytete të vogla të Kosovësekzistojnë shumë teatro, por asnjëriprej tyre nuk krijon Teatër të fëmijëve,konkretisht të kukullave. Disi arti për tëvegjlit është mënjanuar, madje as qëmerret parasysh si zhvillim iinteligjencës dhe krijim i një kulture tëre artistike. Vetëm në kryeqytetin eKosovës konkretisht në TeatrinDodona çdo të shtunë prej orës 12ekzistojnë shfaqje për fëmijë, madjeedhe kjo është si e rrallë, ngaqë tëpaktën 2 ose 3 herë në javë të vegjlitduhet të frekuentojë Teatrin. Shtrohet

pyetja: Në ente parashkollore, apo nëshkollë fillore a ekziston ndonjë lëndëqë prek sferën e aktrimit? Përgjigjaështë: Jo! Asnjërit nuk i shkon në mendse përveç artit figurativ, punëdore memodelim, duhet të ekzistojë edhe teatri ikukullave apo aktrimi si lëndëobligative. Aktrimi te të vegjlit ndihmontransformimin e një situate në situatëntjetër. Shumë nga fëmijët do të luajnë tënjëjtën situatë në mënyrë të përsëritur,derisa të arrijnë ta kuptojnë atë paksamë mirë. Disa fëmijë mund tëndihmohen duke pasur një të rritur meta i cili t'u flasë dhe t'u shpjegojëveprimet e kukullave dhe të bëjë pyetjembi çfarë po bëjnë personazhet dhepërse. Ky është një shans i mirë për tëshpjeguar se kur Mami mund ta ketëngriturzërin,kjokandodhursepse ishteshumë e lodhur. Një ushtrim i tillë do tandihmonte fëmijën që ndihet si shkaku imërzisë së prindërve. Andaj, aktrimiapo thënë më ndryshe transformimindihmon në kuptimin dhe vlerësimin esituatave reale, të cilat kanë në vetebrengë dhe shpërthejnë në momentinskenik.

Fatmirësisht qyteti piktoresk i Pejësnjihet sikryeqendraeartit.Dukeunisur

nga piktura e deri tek aktrimi. Shkolla emesme e artit, e cila ka lëndë artinfigurativ, artin skenik, aktrimin dheështë e përgatitur për të krijuar një teatërprofesional kukullash. Fëmijët vetëmnëpër ekrane televizive mund tëpërjetojnë artin shpirtëror me përzierjetë ndjenjës dhe meditim, siç ndodh nëjetën e zakonshme të çdo njeriut.Teatrin apo kino teatrin e kujtojnë si njëvlerëestetikeautentike, tëzhveshurngaçdo ndjenjë dhe element emocional mendërtime të zjarrta të mendjes dhe atonjomen nga lotët e shpirtit dhengarkohen në afshin e zemrës. Përse,komuna e Pejës nuk fokusohet që bileçdo javë, të vegjlit të shohin paraqitje tëpanumërta konkrete të shfaqjeve?!Ndoshta për shkak kushteve materiale,apo për shkak se kjo ju duket si një art izakonshëmdheIpavlerë?

Prizreni njihet si qytet i lashtë me vlerëartistike dhe historike krijim i kulturavetë ndryshme. Shfaqje mysafire dhe atotë këtij teatri punohen mjaftë. Kryesishtdominojnë komeditë, por nuk janëanash as dramat dhe tragjeditë.Qytetarët e këtij vendi kënaqen dhegjithnjë shoqërojnë aktorët meduartrokitje të gjata. Por, shtrohet

Vetëm në Prishtinë dëgjohen“Kukullat”

Në Pejë mungon Teatri iKukullave

Në Prizren mjaft shfaqje,asnjëra me kukulla

Varfëria teatrale për fëmijë

16 17

pyetja, në entin parashkollor dhe atëfillor, a ekziston ndonjë fenomen mbiteatrin e kukullave dhe aktrimin? Ajopërdoret vetëm si një relaksim,përfytyrim, estetikë në aspekte tëpërhitura që i nënshtrohen ideologjisëqë brenda fitojnë artin dhe funksioninestetik. Çdo gjë krijohet në bazë tëplaprogrameve të udhëzuara. Fëmijëtpak mund të shijojnë teorinë, praktikën,formëneveçantë tëargumentuar tëkëtijteatri kukullave. Ajo ndodh vetëm nëseTeatri Dodona ofron ndonjë shfaqje përfëmijë. Udhëheqësit e teatrove dhehartuesit e programeve nuk janë nëdijeni se fëmijët nëpërmjet marionetavekanë mundësi të transmetojnë ndjenjatnë mënyrë të sigurt. Marionetatndihmojnë shumë një fëmijë që ështëshumë i qetë apo që nuk flet me të tjerët.Fëmijët kanë mundësinë të projektojnëzërat e tyre, si dhe personalitetin endonjë personi që njohin te marionetatdhe kukullat. Andaj, duhet sa mëshumë nëpërmjet gjuhës figurative dheteatrale të forcohet dhe të krijohet arti Ifëmijëve.

Aktorët kanë ambicie, gatishmëri,vullnet të shohin vetën të ngjitur nëskenë dhe të përjetojnë fishkëllimat,duartrokitjet e gjata dhe të përsëritin përdisa herë një shfaqje. Kjo ndodh shumërrallë, ngaqë Teatri nuk ka kushtefinanciare për një gjë të tillë. Por, nëentin parashkollor edukatorët punojnëshfaqje për fëmijë, vetëm për festa tëndryshme dhe këtë e përdorin si diçkaobligative, jo stimuluese, efektive,edukative dhe veprim që zgjon ndjenjëdhe zbulon talentin. Ky art duhet tëpërsëritet një herë në javë. Ose tëpërmendet edhe pse si mungesë eprofesionalizmit, pasqyrohet njënjohuri e tillë. Fëmijët mund të dëgjojnëtregimedhepastaj t'i luajnëatonëteatër.Shumë tregime për fëmijë mund tërealizohen në këtë mënyrë, ku fëmijëtmund të marrin çdo herë role tëndryshme. Shumicës u pëlqen që

tregimet të përsëriten. Shumë tregimeqë dramatizohen, përshtaten edhe mekostume të thjeshta që nuk kushtojnë,përse qyteti i Gjilanit të mos krijojëkukulla dhe shfaqje të thjeshta përfëmijë? Kjo do ishte në interes për tëvegjëlit ngaqë ata objektivisht dokrijojnëgjeneratatëtjera.

Karakteri kombëtar i artit shfaqet si nëformë, ashtu dhe në përmbajtjen e tij.Ky mendim na dërgon në përmbajtjedhe në forma që lidhin shoqërinë mekulturat e ndryshme. Fëmijët në kohëne lirë mund të shijojnë teatër kukullash,vetëmnëseështë ftuarTeatriDodonaqëkryesisht aktroja dhe regjisorjaMelihate Qena merret me zhvillimindhe kultivimin e këtij Teatri. Njëmënyrë tjetër është që fëmijëve t'ukërkohet që të imitojnë emocionet sipjesë e tregimit, për shembull, “Pastajfshatariuzemërua.Patëshohimnëse jumund ta bëni fytyrën të zemëruar sifshatari”. Ky lloj aktiviteti i ndihmonfëmijët të identifikojnë dhe t'u vënë njëemër ndjenjave të tyre dhe të njerëzvetë tjerë. Gjithashtu, fakti që të gjithënjerëzit kanë ndjenja të ngjashmemund t'u japë atyre siguri. Fëmija nësenuk arrin të vokalizojë, ai është nëgjendje të përdorë kukullat për tëndërmarrë veprime dhe studimi i

këtyre veprimeve mund të japë shpeshindikatorë për ndjenjat e tyre. Ështëgjithashtu e dobishme të vëzhgohet sesi marioneta lidhet komunikon memarionetat dhe kukullat tjera. Kjo idërgon ata në mendime, konkluzione,pyetje, përgjigje, identifikime dhemesazhe interesante. Andaj, një gjëështë e nevojshme të praktikohet edhenë qytetin e Gjakovës. Fryma e Teatritnuk dëgjohet dhe nuk ndjehet fare nëkëtë qytet. Asnjë mbështetje, madje evockël, nuk i dedikohet këtij qyteti.Falë teknologjisë ata mund të shijojnëTeatër vetëm në ekrane televizive.

Asnjë qytet përveç kryeqytetit nukmendon për të vegjlit. Çfarë ndodhme fshatra dhe me vende më rurale.Ata as që mund të mendojnë një gjë tëtillë. Varfëria teatrale dhe zhvillimi ia k t r i m i t , n d o d h n g a q ëplanprogramet nuk posedojnë një arttë tillë te parashkollorët dhe fillorët.Kjo gjë zhvillohet me kohën, sepsevepra artistike është një e tërëpërmbajtje dhe formë, dhe për të karëndësi, jo vetëm ç'është thënë, poredhe si është thënë. Andaj, arti ivogëlushëve është një ylber formashtredimensionale që shpirtërishtpasurojnë dhe fisnikërojnë frymën esë bukurës.

Gjilani me pak premiera dheasnjë për fëmijë

Kukullat nuk triumfojnë as nëGjakovë

Përfundim

Albana Krasniqi


Pa dashur që të thellohemi në rrugënqë ka ndjekur gjuha shqipe, do tëthemi se çështja e përvetësimit tëgjuhës së njësuar letrare shqipe ështëproblem i rëndësishëm shoqëroro-kulturor. Prej kësaj del edhe detyradhe obligimi i të gjitha institucionevetona shkencore, arsimore, kulturore,shoqëroro-politike, sikundër edhe iindividëve që t'i rreken problemit tëzotërimit të saj. Ky mision shumë irëndësishëm në radhë të parë u takonarsimtarëve.Drejtshkrimi luan një rol dominantnë përvetësimin e gjuhës letrareshqipe. Prandaj, jo njëherë, nëpërshkollat tona dëgjohen nga nxënës, epse jo edhe nga arsimtarë, emërtimetë gabuara të këtyre fonemave tëlartshënuara, si: ,përkatësisht si , thuajsekemi të bëjmë me veti fizike

; mbase shpesh dëgjohet edhe si -ja , në vend se zanorja oseprapashtesa . Pra, për këto dyfonema të sipërshënuara i kemi edheemërtimet e drejta shkencore, si:

, apodhe jo me emërtime si më

lartë. Në këtë rrafsh, sekush edhe pyetarsimtarë të gjuhës shqipe se kur fjalashkruhet me këtë apo për të mosrënë në lajthitje drejtshkrimore?Fillimisht për ta shpënë këtë temë mëtutje, nuk mund pa përmendurpalatalizemin e bashkëtingëlloreve,që është një alternim i vjetër historik.Në gjuhën shqipe palatalizohen apoqiellzohen kryesisht dhe nëtingujt , dhe . Kjo çështjekomplekse mund të shtrohet në njërrafsh të caktuar, duke u ndjekur nganjë rrugë historike kur gjysmëzanorjaka dhënë p.sh.:

: : ;

Në fakt sipas kësaj rregulle historikekuptohet se -ja po u përftuka nga një

, ose -ja nga një , ose , prandaj

shkruhen me këtë fjalët:

etj. Ose me:

etj.Ndërkaq drejtshkrimi i afrikateve

, natyrshëm ndërlidhet ngusht menyjëtimin e tyre si bashkëtingëlloreshpërthyese – fërkimore. Zatën, përdrejtshkrimin e -së afrikate mund tëthemi se kjo është një shkrirje e -së dhe ndonjëherë edhe e -së,p.sh.:I vogli i një lope prej një vi , quhetvi ; ose Ti voglush sa vje je? (Kujtov j e t ) ; i p ë r ve ë m ( n g a ipërve ëm); problem i so ëm(dikur i so ëm); i mo ëm (nga imo ëm); përmen (nga përme )etj. Pra sot kështu shkruhen fjalët:

, ose me :

etj.Së këndejmi shmangia e rrugësdrejtshkrimore e këtyre fonemave dhei zëvendësimit të njërës me tjetrën, jovetëm se bën shkarje drejtshkrimore,por në të njëjtën kohë edhe do ta bjerëkuptimin e fjalës përkatëse, shih siduket zëvendësimi i -së me -në,

raste këto të cilat janë vënë re tëpërdorura gabimisht jo vetëm tenxënësit, por edhe te kategoritë etjera:çaj……qaj 1. Dje kam arë shumë përvëllanë ushtar.fuçi…...fuqi 2. Nga fizika sotmësuam për fu inë.paçe…..paqe 3. Jemi të lumtur qëjetojmë në pa e.çukë…..qukë 4. Kur t'i pashë ato ukanë faqe. etj.Sikundër shihet këtu -ja ia ka zënëvendin -së dhe, jo vetëm që janëlëshuar gabime drejtshkrimore, poredhe kuptimore sepse: kam ështëfjala për dru e jo me lot;mësuam për , ka treguar enën(kacën), e jo si forcë fizike;jetojmë në , ka treguar llojin e njëgjelle, e jo të qenët në liri, ; ato

, ka treguar për e jo nëfaqe (gropëza) etj., pra kudo -jagabimisht ka zënë vendin e -së dheka shkaktuar çrregullime edhe nëpërmbajtje.Sidoqoftë, duke përfunduar le tëtheksojmë se nëse nxënësit nuk i kanëpërvetësuar rregullat e drejtshkrimitqë nga fillorja e derisa ta mbarojnëshkollën e mesme të lartë, mund tëkonkludojmë me të drejtë se shkolla siinstitucion i arsimit nuk e ka realizuarmis ionin e vet në planin epërvetësimit të gjuhës standarde.

ç, xhq, gj

ëë

-ë

ç, xhq, gj

q ç

k,g llq gj j

i k:ki:kj:q

qkj gj kl gl

q

gj

ç,xh

çt+sh

d+sh

tshç ç

s h çtsh tsh

ç çtsh dsh ç

xh

q ç

ç

ç

çç

çq

çq

“e fortë”

“e butë”

e fortë, e

butë

“pa zë”

afrikate a pëlcitëse palatale a

qiellzore

mik mik mi :mi uhë: juhë:

uhë: uhë fik:fik :fi :fi ; uni: juni:

uni: uri ka:k : e: e; umë: jumë:

umë: umë enë: enë: enë: enë; i

atë:i jatë:i atë:i atë (Te Buzuku)

qafë, qepë,qen, qengj, qëllim, qilim, qelizë, qershi,qarr, qytet, qelibar, qofte, qoftere, qoshk,paqe, shqipe, i keq, i kuq; Qamil, Qemal,

Beqir, Zeqir, Eqrem, Maliq

gjuhë, gjumë, gjëmë, gjak, gjarpër, gjel,ngjyrë, gjuetar, i gjatë, i gjerë; Gjon, Gjylë,Gjelil, Gjelal, Gjermani, Gjirokastër,

Gjakovë, Gjilan

çun, çupë, çadër, çaj, çajtore, çamçakëz,çast, çorape, veçmas, veçanërisht, çek,çizme, çmim, i veçantë, përveç; Bytyç,

Thaç xhan, xham, xhade,xhami; Rexhep, Xhavit, Xhevdet,

Xhezide, Xhafer, Haxhi, Xheladin

kodra

i kj q gl gi g-j gj i kj q gl gi g-j gj ie kj q gl gi g-j gj kl ki kj qgl gi g-j gj

çarëçaj qaj

fuçinëfuqinë

paçepaqe

çuka quka

18

Mimoza HasaniHamdi Mazreku

19

Drejtshkrimi i fonemave Ç, Q dhe XH, GJ Letërsia - një dashuri e fëmijëveShpesh fëmijët mund të pyesin: Psena duhen librat nga letërsia, kur njëvepër letrare, apo një libër përrallashmund ta shohim të realizur në film?Është pyetje që nuk të habit kur edimë që fëmijët tani janë të rrëmbyernga tekno log j i a e avancuarinformative, shumëllojshmëria eprogrameve, artikujve, video lojëravedhe shumë gjëra që ofron teknologjiasot, përmes të cilave ata veçmë kanëkrijuar personazhet dhe heronjtë etyre të pëlqyer.

Por, përfitimet që kemi nga të lexuarite letërsisë, ndërtojnë ura të veçantan j o h j e j e m e s u b j e k t e t d h epersonazhet që hasim aty. Madje,këto ura duhet filluar të ndërtohenqysh kur ata janë të vegjël dhe endenuk dinë të lexojnë. Fillimishtprindërit duhet të jenë të kujdesshëmme fëmijët e tyre. Leximi i përrallavepërveçqë është i këndshëm tëdëgjohet, ka ndikim edhe nëformimin e tyre në të ardhmen. Këtëfakt e pohojnë shumë studiues madjeedhe ata që nuk i përkasin shkencavesociale apo letërsisë, siç është rasti meAlbert Ajnshtajnin që njihet sithemeluesi i fizikës moderne, e i cilithotë: “Nëse dëshironi që fëmijët tuajtë jenë intelegjent, lexojuni atyrepërralla”.

Letërsia duhet të bëhet pjesë e fëmijësqë në vegjli, sepse leximi i librave rritshkathtësinë e të folurit dhe pasuronfjalorin e tyre. Nëse fëmijëve tëmoshës tre e katër vjeç u lexojmë njëpërrallë duke e ilustruar me fotografido të shohim se pas dy tri leximeve atado të jenë në gjendje të krijojnënarracionin e tyre konstruktiv poashtu duke e ilustruar me fotografi.Përmes leximeve të tila fëmijët e kësajmoshe do të kenë mundësi tëidentifikojnë se çfarë është dashuria,

guximi, arritja e suksesit, frika, tëqenit i kujdesshëm etj.Me fillimin e rritjes së fëmijëve,letërsia shton forcën e saj dukendihmuar nxënësin edhe përmësimin e kohëve gramatikore. Pasleximit të një materiali letrar, ata do tëjenë në gjendje që më mirë ta rrëfejnësyzheun e librit nëpër kohët engjarjes. Kështu nxënësi arrin tamësojë apo përforcojë mësimin ekohëve duke rrëfyer në të tashmen, tëshkuaren dhe të ardhmen. Po ashtu,ka peshë të madhe në mësimin egjuhëve të huaja, madje në shumëvende mësuesit e gjuhëve të huajaletërsinë e praktikojnë si pjesë tërëndësishme të programit mësimor.

Në zhvillimin emocional të nxënësit,letërsia fuqishëm zë një nga vendet epara nga të gjitha lëndet mësimore.Me raste, letërsia rrëmben edhenxënësit që pëlqejnë shkencatnatyrore. Duke mësuar përmendëshnjë varg, një strofë të një poezie, njëfragment të një prozë apo romani,secili nga ata do të bëhet pjesë e saj

dhe pavetëdijshëm përfshihet ngastuhia e emocioneve që sjell leximi,madje edhe atëherë kur vetëm do tëdëgjohet e thënë nga dikush tjetër.Zhvillon imagjinatë dhe të pasuronme ide të reja. Kur lexon një libërsecili krijon imazhin personal përprotagonistin, duke e parë atë nëmënyrën që do ta shoh atë. Por nëse tënjëjtin libër e shohim të realizuar nëfilm natyrisht që imagjinata jonëhumbet duke u zëvendësuar me atë tëregjisorit, nga i cili do të shohimvetëm ngjarjen në mënyrën e tij,imazhet që ai ka krijuar dhe kështuhumbasim mundësinë që imazhet etilla t`i shohim në mënyrën tonë dukelexuar vetë librin.

Letërsia duke qenë një vend ku mundtë takosh mendjet e të gjitha kohëravetë bën ta njohësh botën, madje dukenjohur atë do ta njohësh më mirëedhe veten tënde. Por, nëse një nxënësnuk ka arritur t'i përjetojë emocionetqë dhuron letërsia qoftë në fëmijërinëe tij të hershme, apo duke lexuar libratletrar të paraparë në planprograminpërkatës, ai fatkeqësisht do të mbetetme një boshllëk që do ta përcjellëgjithë jetën.

Ka rol të rëndësishëm nërritjen dhe formimin efëmijës

Zhvillon imagjinatë dhepasuron me ide të reja


Tradita e mëhershme 50-vjeçare ezhvil l imit të koleksioneve nëBibliotekën Kombëtare dhe Universitaretë Kosovës është përcjellë meshtrëngesa, kufizime, kontroll e censurëpolitike e ideologjike. Duke i çliruarkoleksionet nga ky ngatërrim, BibliotekaKombëtare dhe Universitare e Kosovëska përcaktuar planin për zhvillimin dhepasurimin e fondeve, e si rrjedhojë edhetë Koleksionit të Albanologjisë. Në këtëpërpjekje, Biblioteka ka pasuruar fondetme materiale të vlefshme - të Rralla dhetë Veçanta, pjesë të së cilës janë edhekëto libranëvijim.

.Pra, ky koleksion i librave ka një shtrirjetematike e kronologjike të gjerë, dukepërfshirë tituj që janë botuar mes viteve1533 – 1912 -

identitetin shqiptarë.

Librat përbëjnë vlera historiko-dokumentare të shkruara nga autorëshqiptarë e të huaj, që flasin përorigjinën, kulturën, gjuhën, historinë eletërsinë shqiptare.Librat përfshijnë, përveç fushës sëvlerave letrare e arsimore të arsimit shqipnëpër kohë edhe dëshmi e ngjarjespikatëse, me peshë të rëndësishme që

japin jetën e zakonet e shqiptarëve,religjionin e tyre, zhvillimet historike epolitike, pikëpamjet për ta. Këta tituj tëRrallë dhe të Veçantë, janë ndër vlerat erralla dhe më të moçme për nga viti ibotimit të tyre, të Bibliotekës KombëtaredheUniversitare tëKosovë.Në këtë katalog, njësitë janë të radhituranë mënyrë kronologjike me përshkrimbibliografik. Këto njësi janë njëreferencë e rëndësishme për përdorues tëspecializuar në fushën e kërkimevehistorike të kulturës, arsimit e letërsisëshqipe.

Historia për jetën dhe bëmat eSkenderbeut, princit të Epirotëve / MarinBarleti ; përktheu nga latinishtja nëgjuhën gjermane Joanne Pinicianu ;ilustrimet dhe fotografitë Breu TheElder. – Augsburg : [s.n.], MDXXXIII[1533]. – [papag.] : ilustr. ; 32cm

The lives of the noble Grecians andRomans / compared together by that

grave learned philosopher andhistoriographer, Plutarke of Chaeronea ;translated out of Greeke into French byIames Amiot ... ; ëith the lives ofHannibal and of Scipio African,translated out of Latine into French byCharles de l'Escluse, and out of Frenchinto English, by Sir Thomas NorthKnight ; hereunto are also added Thelives of Epaminondas, of Philip ofMacedon, of Dionysius the Elder, tyrantof Sicilia, of Augustus Caesar, ofPlutarke, and of Seneca ; ëithThe lives ofnine other excellent chieftains of Ëarre,collected out of Aemylius Probus, byS.G.S. and English by the aforesaidtranslator. – London : [s.n.], MDCLVII[1657]. – [papag.] : ilustr. ; 33cm

ofAli Pasha, of Janina, Vizier ofEpirus, surnamed Aslan, or the Lion :from various authentic documents. -London : Lupton Relfe, 1822. - VII, 320f. ; 21cm.

Geschicte der halbinsel Morea ëahrenddes mittelalters / J. Phil. Fallmerayer. –Stutgart und Tubingen: Cotta, 1830. –112 f. ; 20cm.

d i Gio rg io Cas t r io t tosoprannominato Scanderbeg Principedell'Albania. - Palermo : Stamperia diDomenico Oliveri, 1845. - libra ; 18 X 23cm.

Geschichte Scanderbeg's oder Turkenund Chr is ten im fünfzehntenJahrhundert / Camille Paganel. –Tubingen :Laupp,1856.–409 f. ; 21cm.

e shenjtesë shkroyë për dielmt /përmbëledhunë kah Dhiata e Vietër edhekah historia e botësë, edhe kthyuemshkip ndë gjuhë gegnishte preiKonstantinit Kristoforidit, Elbasanasit. -

Këtu po japim 100 Libra të Rrallë,botime origjinale, që janë në fondet eBibliotekës Kombëtare dhe Universitaretë Kosovës, si pjesë e një ekspozite tëmbajtur në shenjë të një jubileu tëveçantë - 100 Vjet të Pavarësisë sëShqipërisë, duke përfshirë që nga librimë i vjetër në fondet e kësaj biblioteke“Historia për jetën dhe bëmat eSkënderbeut, princit të Epirotëve”,botim i vitit 1533, i autorit Marin Barleti,libër i dhuruar nga Patricia Nugee,koleksioniste e njohur e veprave tëSkënderbeut, e deri te librat që, sëfundmi,përfshijnëvitin1912

një traditë të kulturës sëshkrimit që përfshin pothuajse katërshekuj dhe që kanë një domethënie tëveçantëpër

Barleti,Marin

Plutarch

The life

Fallmerayer,Jakob Philipp

Stor ia

Paganel,Camille

Historia

Konstaantinopol : Ndë shtypa-shkronjëtë A. H. Bojadxhianit, 1870. - 136 f. :ilustr. ; 21cm.

Psalteri : kthyemë mbas ebraishtesëshkip ndë gjuhë gegnishtë prei /Konstantinit Kristoforidhit, Elbasanasit.- Konstantinopol : “: Ndë shtypa-shkronjë të A. H. Bojadxhianit ", 1872. -126 f. ; 18 cm.

Istoria e shkronjësë shenjktëruar përdjem : përmbëledhurë nga Dhiata eVietër edhe nga istoria e botësë , edhekthyerë shkip ndë gjuhë toskërishtë / prejKonstantinit Kristoforidhit, Elbasanasit.- Konstandinopol : Ndë shtypa-shkronjëtë A. H. Bojadxhianit, 1872. - 143 f. :ilustr. ; 21 cm.

Kater Ungilat'e Zotit edhe shelbuesittýnë Jeisu Krishtit, edhe punët' eapostuyvet, kthyem prei greqishtesvieter shqip ndë gjuhë gegnishtë / preiKonstantinit Kristoforidit, Elbasanasit. -Konstantinopol : Ndë shtypa-shkronjë tëA.H.Boyaxhianit, 1872. -287 f. ; 19cm.

Dhiata e Re e Zotit edhe shelbuesit t'unëJeisu Krishtit, kthyem prei grekishtesëvieter shqip ndë gjuhë gegnishte ;Psalter, kthyemë mbas ebraishtesë shkipndë gjuhë gegnishtë / prei KonstantinitK r i s t o f o r i d i t , E l b a s a n a s i t . -Konstantinopol : Ndë shtypa-shkronjë tëA. H. Boyaxhianit, 1872, 1872. –

491;126 f. ; 20cm.Tëdy titujt nënjë lidhje.

e t'ligs hèrscme e t'ligs ree : perato gi msohen n'sckool t'kolegitSG'Francesck Saverit / i kzzei sccop domPasco Babbi, Prift i ArkidiecesitSckoders N' Famulli T' Sceldîis. -Shkoder : Me Sctamp t'Kollegs t'Scciypniis, 1882. -325 f. ; 22cm.

Shkronjëtore gjuhës shqip / prej S. H. F. -Bukuresht : Shtypështorëja e shoqërisëDritë, 1886. -133,Vf. ; 18cm.

Mirëvetija / ë. - BukureShtypurëprejShoqërisë“Drita” Ndë Shtypëshkronjët të sâj,1886.-176 f. ; 18cm.

Vakinat e scêites kisc : t' cituna n' ghiuhsccyptare / prei giakonit D' NnozoNnjkai e t' kusctuume n' emen t'nneruuscmit zotnii Pieter Dodmassei n'scêi t' itaatit e t'gymertiis tii. - N' Rom :Me Sctamp t'Kkuvennit S. t'Propagands,1888. -320 f.; 15cm.

ërise “Dituria” 1888. - 212 f. : ilustr.; 20cm.

Çamit ; mbaruare prej Haj

ë. - Bukurest : NdëShtypëshkronjëtoret të Shoqërisë“Dituri”1888. -XIV,40 f. ; 15cm.

Kurzgefasste albanesische Grammatikmit lesetücken und glossar / GustavMajer. – Leipzig : Druck und verlag VonBreitkopf & Hartel, 1888. – XI, 105 f. ;23cm.

pas Mattheut : kthyere prejelinigtese shqip nde te fole toskerisht. -Bukuresht : Ndë Shtypëshkronjëtoret tëShoqërisë“Dituri”, 1889.-154 f. ; 15cm.

Mesime / prej N. F. - Bukurest : [s. n.],1894.-126 f. ; 16cm.

Caratteri e grammatica della linguaalbanese / [Jeronim De Rada]. -Corigliano Calabro : Stabilimento Tipo-Litografico del Popolono, 1894. -100 f. :20cm.

Gjithësia / Naim Frashëri. - Bukurect :[s.n], 1895. -140 f. : ilustr. ; 22cm.

N'Sckoder t'Sccypniis : [s.n.], 1895.- XII,200 f. ; 18 cm.

Manuali di letteratura albanese /AlbertoStraticò. - Milano : Ulrico Hoepli, 1896. -XXIV,280,48 f. ; 15cm.

Gramatica albanese con le poesie pare diVariboba /Del Vincenzo Librandi. -Milano : Ulrico Hoepli, 1897. - XV, 198,64 f. ; 15 cm.

Kënka lirie / Kozmo Serembe. –Bukuresht : Ndë Tipografi të Shoqërisë“Dituria”. - 1898. - 21 f.; 15 cm.

Du rhythme et de la rime : dans la poésieépique desAlbanias /Par Louis Benloeë ;Etude sur : (Rapsodie d'une poemaalbanese Raccolte nelle colonie del

Kristoforidhi,Kostandin

Kristoforidhi,Konstantin

Bibla.Shqip

Bibla.Shqip

Vakinat

Frashëri,Sami

Vreto,Jani

Nnjkai,Nnoz

Frashëri, Naim

Çami,Muhamet

Meyer,Gustav

Ungjilli

Frashëri, Naim

DeRada,Jeronim

Frashëri, Naim

Junku,P.Jak

Straticò,Alberto

Librandi,Vincenzo

Serembe,Kosimo

Benloeë, Louis

пrej I. Vretos

Diturite пеr mesoиtoret te пara / пrejN.H.F. - Bukurect : Shtypur prejShoq

Erveheja / vjerguare пrej Muhamet

Fialuur i voghel sccop e ltinisct / mleзunprei P.Jak Junkut T' Scocniis Je

σt :

darArgjirokastritit; εδε qeruare fjalet e huajaprej I. Vretos

εu. -

100 librat e rrallë në Bibliotekën

Kombëtare dhe Universitare

të Kosovës

20 21


Napolitano tradotta di Girolamo DeRada e per cura di lui r di Niccolo JenoDe Coronei ordinate e messe in LuceFirenze 1866). - Bucarest : Imprimerieda la soc Literarie Albanaise “Dituria”,1898. -11 f. ; 23cm.

T'nohunat e Shqipenis : prei gni Gheghetci don vennin e vet /[Dom Ndoc Nikaj]. -Skenderie : [s.n], 1898. - 148 f. : ilust. ; 20cm.

Qerbelaja : shtypur herën e pare prejshoqërisë “Dituria” në Bukuresht /prejNaim H. Frashëri. - Bukuresht : Nëtipografi të shoqërisë, 1898. - 347 f. ; 16cm.

Vjershë shkresëtoreja /prej L. H.H a r a l a m b i . - S o f j e : N d ëShtypëshkronjët “Mbrothesia”, 1899. -78 f. ; 16 cm.

Istori e Cqiperise /prej N. H. F. - Sofje :Ndë Shtypëshkronjët “Mbrothesia”,1899. -43 f. ; 16cm.

Afron - Dita per çcimin é combitshcipetar : Réducj' e percoheshimé /punoare préj I. H. Lazit. - Bucuresht :Shtîpa-Shcronĭ' é punetoreve shocetoarMarinescu & Sherban,1899. - libra ; 16cm.

Istori e dhiatesë vietërë / [prej

Shqipëria ch'ka qene, ch'eshte e ch'do tebehete? : Mendime per shpetimt tememedheut nga reziket qe e kanerethuare / prej Sami Frashëri. - Bukuresht; Ëorcester, Mass. : [s.n.], 1899. - 80 f. ;17cm.

Jeta e Shejtit Sc'Filip Nerit prej Firenzethemeluesi i Kongregacionit t'Rrethatorit/ Shkrum prej P. Pieter Jak Baccit ;kthyemun shqip prej D. LorenzNensciatit Prift i Diocezit t'Zadrims. -Sckoder : Me Sctamp t' Kolegs Papnore,1899. -244 f. ; 19cm.

Naim Be Frashëri /prej Mali Kokojka. -Sofie : Shtypshkornja “MbrothësiaKristo”P.Luarasi, 1901. -38 f. ; 15cm.

Souvenirs de la Haute-Albanie, /par A.Degrand. - Paris : H.Ëelter, 1901. - 333 f.: ilustr ; 24cm.

T' Mlédhunit e msimévé t' kshtêna t'daamé nner kater rênné / shkrue prêieMéshtarit D. Nnree Férrarit e siéllunshcyp préie T' Pernnrichmit XotniiNnree Logorétsit Arghipéshkvit t'

Shkupit. - Libri i pare. - [Shkodër][Sctypsckroja e Zojs zanun pa kurr lece],[1901]. –50 f. 23cm

Hristomathi me katër pjesë : I Vjersha ;II Këngë ; III Diallogë ; IVPëralla : Gjëratë ndryshme e të vëlejtura për këndimedhe për dobi të mësonjëtorevet shqipe audhëheqës per Ç' do shtëpi shqipëtari tëgatuara edhe një pjesë nga diallogët tëkthyera / prej një Mëmëdhetari. - Sofje :Shtypëshkronja Shqipe “Mbrothesia” /Kristo P. Luarasi, 1902. - 317, II f.; 19cm.

Albánia /Horváth Ödön. - Budapest :FranklinNy., 1902. -97 f. ; 24cm.

Historia é Shcypniis ch' me fillese edérime kohe ku ra ne dore te turkut / prejN. D. N. - Brusel : Perlindia é

Shcypetareve,1902. -408 f. ; 20cm.

Baba-Tomorri : Vjérsha / Prréj A. Z.Chajup. - Ndë Kairo, [s.n.], 1902. - 190,[2] f.; 19cm.

Statutul

ëtore istori me

Nikaj,DomNdoc

Frashëri,Naim

Haralambi,L.H.

Frashëri,Naim

Lazi, I.H.

Kharalambi,P.Kh.

Frashëri,Sami

Bacci, PietroGiacomo

Kokojka,Mali

Degrand,A. [Alexandre]

Ferrari,Andrea

[Qiriazi,Gjerasim]

Ödön, Horváth

Nikaj,Ndoc

Çajupi,Andon Zako

Frashëri,Naim

П. Kh.Kh

иaraλmbit]. - Bukuresht : Ndε

σtypεσkro ε tε σoqεrisε "Dituria", 1899.-65 f. ; 16cm.

Hiejεtore istori me urata tε θεna eδemirεmieσtε kora =Hiej

cercului cultural al tineriloralbanezi din Romìnia "Şpresa" fondat inanul 1900 september 12. - Bukuresht :TipografiaAdeverul, 1902. -8 f. ; 16cm.

urata të thëna edhe mirëmieshtë kora:ó

O Pothos dhe prishja e Hormovësë /Naim Frashëri. - Sofje : [s.n.], 1903. -16,II, 27,III f., [1] port. i P. K. Negovanit ;16 cm.Tekstimealfabetgrek.

Tringellimi a serb' é zuzarevét :Perqrurur, perndréqur édhé shtuar méistorin' é çeshtjés dhé jéteshkrimen teZuzarevét : Vjershe sartirike / Visar A.Dodani. - Bukuresht : [s.n.], 1905. - 70 f. ;17 cm.

Lẽxikon tẽs albanikẽs glõssẽs / UpoKõnstantinou Hristoforidou. - EnAthẽnais : Tuposs P. D. Sakellariou,1904. -502 f.; 23cm

Mallkimi i gjuhës shqipe : pjesekombiarë ne vjershe me trë pamjë ngarene Korçe me 1886 / prej M[ihal]G[ramenos]. - Bukuresht : Nështypëtorët N. N.Voicu, 1905. - 32 f. ; 21cm.

The burden of the Balkans / By M. EdithDurham. - London…[et.al.] : ThomasNelson & Sons, [1905]. –VIII, 384 f. ; 16cm.

Abetar i vogël shcyp : mas abévét t'Bashkimit é t' Stambollit mé trégimé n' t'dy dhialéktét / prej Lekë Grudes. -Bucurest : Shtypshkronja "N.N.Voicu",1906. - 27. ; 22 cm.

Vdekja e Piros : drame me 4 pamjengjarë më 372 para Krishtit / prej M. G. -Sofje : Shtypeshkronjet shqipe“Mbrothesia” Kr. P. Luarasi, 1906. - 45,[1] f.; 19 cm.

të shënjtëruar për faltorrët shqip /të kthyera prej anglishtës, gerqishtësëedhe bulgarishtëse nga G.D.Qirias. –Sofje : Shtypeshkronjet shqipe“Mbrothesia” Kr. P. Luarasi, 1906. –109, III f. ; 20 cm.

Besa a fea e shqipëtarëvet të vjetër /prej Ll. Siljanit. - Sofje : Shtypurë ndështypëshkronjët shqipe “Mbrothësia”Kristo P. Luarasi. - 1907. - 78, [2] f. : meil.; 21cm.

Anxat e Parnasit / Gjergj Fishta. - N'Sarajev : “Bosn. Post”, 1907. - 67 f.; 18cm.

Scna Nnout Abat Patriarka iVe t m i t a r v e . - S c k o d e r : N eSctypesckroje t' Zois Paperlyeme, 1908.-36 f.; 17cm.

Grammatik der albanesischen Sprache :

(Laut-und formenlehre.) / GjergjPekmezi. - Ëien. : "Dija", 1908. - 294 f. ;23 cm.

i Rii i Sheypés / perbâam préieShocniiét t'Bashkimit. - [Shkoder] :[Shtypshkroja “Zoja e Paperlyeme],[1908]. - 538 f. ; 18cm.

Shtypurë ndë shtypëshkronjëtshqipe “Mbrothësia” Kristo P. Luarasi,1908. - IV,856 f. ; 25cm.

o Familia e Martirve :Tragedi me pês hova / Kthye shqyp mbasitalishtes prej Kol Thaçit mesuesn'Kolegje t' Shejtit Sh'Françesk Saverit.– Shkoder :N'shtypshkroje t'ZojesPaperlyeme, -1909128 f. ; 15cm.

e shërbesave të shënta të KishësOrthodoxe / Kthyer nga gërqishtja prejpriftit orthodox Fan S. Noli. - Boston : [s.n.], 1909. -244 f. ; 19cm.

Bibliographie=Bibliographija shqype. / Zusammengestellt = E kanmbledhur: M.Menak, G.Pekmezi,A.Stotz. - Ëien : Selbstverlag derVereines "Dija", 1909.-147 f. ; 23cm.

Arbanaska liga

πεrte ηaren δε te dyten piεσte te σk λese /πrej ε : Ndεσtyπσkro εt σripe “Mbroθεsia” KristoLuarasi, 1903. - 48 f. ; 20 cm.

Valεt e detit / πrej Spiro Risto Dine. -Sofje :

П. H. H. N. - Sofjи

Frashëri,Naim

Dodani,VissarionA.

Kristoforidhi,Kostandin

Grameno,Mihal

Durham,Edith

Gruda,Lekë

Grameno,Mihal

Kënkë

Siljani,Llazar

Fishta,Gjergj

Jeta

Pekmezi,Gjergj

Fialuer

Dine,SpiroRisto

Sh'Eustaki

Librë

Albanesische

Hadži -Vasiljević, Jovan: arnautska kongra i

srpski narod u Turskom Carstvu (1878-1882) / od Jovan Hadži Vasiljević. -Beograd : Izdanje Uredništva Ratnika,1909.- IV,127 f. ; 21cm.

/

22 23


Grameno,Mihal

Grameno,Mihal

Fishta,Gjergj

Qafëzezi, I.M

Lako, N.

Hahn, Johann Georg

[Roti, Carlo]

Statute

Frashëri,Naim

Bibla.Shqip

Bageri, JosifJovan

Grameno,Mihal

Kotti,Dhori

Visari

Logoreci,Mati

Jokl,Norbert

Gurra,A.

E puthura : roman dramatik / MihalGrameno. – Korçe ; Selanik : Shtypurënë Shtypeshkronjët “Mbrothesija”Kristo Luarasi, 1909. -32 f.; 17cm.

Var' i pagezimit : roman dramatik /Mihal Grameno. - Korçe ; Selanik :S h t y p ë s h k r o n j a d h e l i b r a r i j a“Mbrothësija” Kristo Luarasi, 1909.- 61f. ; 15 cm.

Pika Voëset / Gjergj Fishta. - N' Zader :Shtypshkrojë ErnestosVitaliani-T, 1909.-62 f.; 20cm.

Shkurtoria e histories s'motcme qiperdorohet n'seminarë e n' mbësoitoret'Sh'Françesk Saverit n'Shkoder / EShqypnueme prejAnton M. Xanonit S. J.- [Shkodër?] : Në shtypshkroje t'Zojës

Paperlyeme, 1910.- libra. ; 21 cm.

.Rrësku Arbëror : tregonjëza popullore

satirike ndë vjersha / I. M. Qafëzezi. -[Selanik] : Shtypur nde shtypshkr"Mbrothesija" Kristo Luarasi, 1910. -libra ;17cm

Shkronjëtore e gjuhës shqipe me njësistemë fare të re me shënime, me shumëshëmbëllime dhe stërvitje / prej N. Lako.-Paris : [s. n.], 1910.-32 f. ; 18cm.

Shenimé permi shkrimin é vjéter :Péllazgjit / Georg Johann Hahn ;Perkethyère préj Eqrèm B. Vlora. -Stamboll : Imprimerie F. Loeffler, 1910.-57, [11] f.; 24cm.

Bardhi e Fernandi tu Vorri i Karlit IVDuka i Agrixhentit: dramë me pês hovakthye shqyp mbas italishtes / Carlo Roti ;prejë Pashko Gurakuqit mbsues n'Kolegjë t' Shêjtit Sh' Françesk Saverit.-Shkoder : Ne shtypshkroje t' ZojesPaperlyeme,1910.-93 f.; 18cm

16cm.

Bageti e Bujqesija / prej Naim BeFrasherit. – Shtypurë herën e parë prejshoqërisë Drita ne Bukuresht. - Selanik :Shtyp. “Mbrothesija” Kristo Luarasi,1910. -16 f.; 17cm.

Dhiata e Re e Zotit edhe Shpëtimtaritt'ënë Jisu Krisht : Kthyerë nga elinishtesëshqip Ndë të folë Toskënisht. - Manastir :Shypshkronja “Bashkimi i Kombit”,1910.-764 f. ; 17cm.

Kopshtë malsori : msime të shqyptaruetadhe vjersha / prej Josif Jovan Bagerit. –Sofie : Peçatnica “Vitosha” na G.Boydanov iC-ie, 1910. - 80 f. ; 21 cm.

Vdekja e Pirros : dramë me 4 pamjenãare me 272 para Krishtit /MihalGrameno. –Selanik : Shtypur në

shtypshkronjet “Mbrothesija” KristoLuarasi, 1910. -48 f. ; 16cm.

Abetare e gjuhës shqip me shkronjat e ra/ Dhori Koti. - [Korçë] : [s.n.], [1911?] .-16 f. ; 20cm.

Komtaar I. : Kângë Popullore :Blêe I Parë : Kângë Popullore Gegnishte/ Mledhë e rreshtue prejë P. VinçencPrênnushit O. F. M. = Zur Kunde DerBalkanhalbinsel ; II. Quellen UndForschungen Herausgegeben Von DrCarl Patsch Leiter Des Bosn.-Herceg.Instituts Für Balkanforschung. - InSarajevo : Heft 1: / P. Vinçenc PrênnushiO. F. M., Kângë Popullore Gegnishte /Alle Rechte, Einschliesslich DesÜbersetzungsrechtes, - Sarajevo : Druckund Verlag Von DanielA. Kayon, 1911. -X,172 f.; 24cm.

Ndollina historijet t' motshme / t'permbledhuna prejë M. Logorecit.- Blêei I.- Shkoder : Shtypshkroja “Nikai”,1911. -112 f.; 21cm.

Studien zur albanesischen etymologieund ëortbildung / Von Norbert Jokl. -Ëien : Hov-und Univers i ta ts-Buchhandler, 1911.-142 f. ; 24cm.

Refenja :Vaska, Hyseni e Tolstoj dhedjal'i pa prokopsur / prejA. Gurra. - Sofje: Shtypshkronja dhe l ibrar i ja“Mbrothesija” Kristo Luarasi, 1911. – 31f. ; 16cm.

: [Societatea culturala albaneza"Başkimi" (Unirea) din Constanta].-Constanza : Tipografia DimitrieNicolaescu,1910.-13 f. ;

24 25

Bukurije HALITI


Dako, Kristo

Lufta

Jetëshkrimet

Të bërëtë

Gramatika

Ziko, Zisi V.

Asdren

Dako, KristoA.

Karafili, Lluka

Mantegazza, Vico

[Harito, Diogjen]

H., D.

Statut.

Deshmimi

Gurra,A.

Gurra,A.

Grameno, Mihal

Frashëri, Naim

Fishta, Gjergj

Faurrès, Rogatien

Cilët janë shqipëtarët?/ Kristo Dako. -Manastir : Shtypëshkronja “TregëtareNërkombëtare”, 1911. - 37 f.; 15 cm.

e Malçorve Shkoders qi filloj me25 Març e maroj me 3 Gusht 1911 /shtypur me të prishurat é L. T. PrincKastriotit. – Paris : Imprimerie a Reiff.– Heymann, 1912. -14 f.; 13 cm.

e të gjashtë dëshmorëveshqipëtarë, 1. Bajazit Rehova ; 2.Odisea Kota ; 3. Kostaq S. Kosturi ; 4.Kristaq Furxi ; 5. Petraq Kristofilaku, 6.Nuçi Lapi : u vranë nga ushtrija tyrke nëfushën e Korçës me 16 e 17 Koorik

1911 për të fituar të drejtat kombiareprej shokut të tyre. - Sofje :Shtypëshkronja shqipe “Mbrothësija”,1912. - 31 f. : ilustr. ; 16 cm.

edhe fjalët e urta : kthyerëprej Ebraishtesë shqip ndë të folëToskërisht. - Manastir : Ndë Shtypësh.Tregëtare Nërkombëtare, 1912. -77 f. ;18 cm.

apo folmarmja shqype : përshkolla të para të Shqypnisë e dame mëkatër pjesë mbas methodhës t'JosefLehmann / Prej Shoqnisë "Dija" nëVjenë. - Sofije : "Mbrothësija" KristoLuarasi, 1912. - 25 f. ; 19 cm.

Kendime : per radhen e dytë / Zisi V.Ziko. - Sofje : Shtypëshkronja shqipe“Mbrothësija”, 1912.- 63 f. ; 23 cm.

Endra e lote : vjersha / Asdreni. -B u k u r e s h t : S h t y p e s h k r i m i“Gutenberg”, 1912. - 248 f.: ilustr. ; 21 cm.

Mësime filltare të algjebrës elementare/ Kristo A. Dako. – Korçë : Manastir ;S h t y p s h k r o n j a “ T r e g ë t a r eNërkombëtare”, 1912. – 93 f. ; 20 cm.

Deshir' e dashurise / Prej L. Lluka H.Karafili Pulqerupas. - Korçe : ShtypurNe Shtypëshkronjën “Korça” Mihal S.Xoxe, 1912. - 48 f.; 19 cm.

L'Albania : con 17 illustrazioni e 4 carte/ Vico Mantegazza. - Roma, :Bontempelli & Invernizzi, MCMXII;[1912]. - 272f.,[6] fletë me fotografi :[1]hartë e paluar : ilustr. ; 23 cm.

Istori e Kryé- ngritjés Élinvét me 1821 /prej D. H. -Athine : [s.n.], 1912. - 71 f. ;21 cm.

Shtimi i Abetarit shqip per çunat / D. H.-Athine : [s.n.], 1912. - 56 f. ; 21 cm.

: Uniunea albaneza ortodoksdin Bukuresti. - Bukuresht : TipografiaCooperativa“Poporul”, - 1912 6 f. ; 17cm.

i te madhit deshmor SheitGjergjit / Shqipëruarë prej ThomaTheodhos s. Katundi. - Gardner Mass.;Sofje : Shtypëshkronja dhe librarija“Mbrothësija” Kristo Luarasi, 1912. -45, II f.; 16 cm.

Shtypshkronja dhe librarija“Mbrothesija” Kristo Luarasi, 1912. -32 f. ; 15 cm.

Tabori prej shqiptarëve nër radhet eushtërisë së Napoleonit / A. Gurra. -Sofje : Shtypshkronja dhe librarija“Mbrothesija” Kristo Luarasi, 1912. -11 f. ; 15 cm.

Plaget : Përmbledh kenget me te rea /prej Mihal Gramenos. - Korçë :Manastir ; Shtypëshkronja “TregëtareNërkombëtare”, 1912. - 64 f. ; 16 cm.

Dëshir' e vërtetë e Shqipëtarëvet / prejNaim Be Frashërit ; Shqipëruar nëvjershë nga greqishtja prej Kr. Floqit. –Çpallje e 2-të e shtuar, e qëruar e ezbukuruar. - Sofje : Shtypur ndëShtypshkronjët shqipe “Mbrothesija”Kristo Luarasi, 1912. - 16 f. ; 19 cm.

Sh'Françesku i Asizit : Melodram / P.Gj. F. - Shkoder : “Nikai”, 1912. - 99 f. ;19 cm.

Skender Beu ose Hero -i Cqipetar :dram istorike mb 4 akte : ngar mb1440 mbas Kri tit / P rk yem ngafrengi tja prej T. ; punuar nd guh

qip prej Risto Dedes. - Sofje :"Mbro sija" Kristo Luarasi, 1912. - 68f. ; 20 cm.Goca e malεsisε : (rεfeηε) /A. Gurra. -

Sofje :

ε ε ε εσ ε δ

σ ε εσ

δε

Medaljon për Skënderbeun

Gjergj o SkënderbeTi o biri i kësaj Toke,Gjaku yt u derdh rrëkePër këtë truall e për Atdhe.

Ti o yll LirieQë arbrit i dhe dritë,Fushat ti i gjallërovePërkëdhele yjësitë.

Vashat nëpër shesheVeç për ty vallëzonin,Edhe zogjtë e pyllitVeç për ty këndonin.

Ti je shpresa e kombit- Lajmëtar i Lirisë,Në epoka ti do të mbeteshLegjendë e historisë.

Veç ta dish se sa të duamSe në zemër na ke hyrë,Gjithandej MëmëdheutThurim këngë me lirë.

Medaljon për IsmailQemalin

Ti, o burrë i vegjëlisëQë nder i bëre ShqipërisëTi që furtunave u bëre ballëHistorisë i prive n'ballëI dhe emër Pavarësisë.

Fjala jote mbolli tmerrSi rrufe pushtuesve u erdh'Kur the: E Mosvarme ështëShqipëriaKëtu s'ka më vend robëriaJo, jo s'durojnë pushtuesKëto troje...Do të rrojnë të lira proreIsh përgjigja jote e shkurtqë u dhe O Plak i urtë.

Tani ne do t'jemi t'lirëSe mjaft rrojtëm nën zinxhirë.Edhe kullave të lara n'gjakDo t'u qesh liria n'prag.

Zëri yt O Ismail BejJehoi zëshëm n'gjithë EvropënMe flamurin e MëvetësisëNder i solle Shqipërisë.

POEZI : Shahbaze Vishaj

Vlora trime

Vlorë e shtrenjta VlorëMe flamur qëndisur,Një urim nga KosovaTy ta kemi nisur.

Fjalën tënde shkëmbS'tundi dot vala,Në pesë kontinenteTë jehoi fjala.

Kur vijnë re të zezaAty ti na ke,N' gjirin tënd të ngrohtëT' lutem merrna dhe ne!

Tani n' folenë tëndeZogjtë flenë të lirë,Si në zemrën tëndeNuk gjejnë dot më mirë?!

Vlorë moj trimja Vlorë,Vlorë moj bukuroshe,Ti me pushkë e penëFatin tonë vulose.

Fatin tonë vuloseMe vulë të historisë,Ti moj Vlora trime-Zemër e Shqipërisë.

Ballin lart ta mbash

Ballin lart ta mbashSe kurorë e ke Lirinë,Ruaje , ruaje n' zemër fortIsmail Qemal trimin!

Besë e fjalë i lidhiVeç me trima mali,Fjalë e tij e ndeziZemrën e çdo djali.

Krah të djathtë e patiVetë Isa Buletinin,Nga Kosova ardhurSi trimi për trimin.

Prapë një lis do të jemiNga e njëjta rrënjë,Si një gjuhë që kemi,Siç kemi një NËNË.


26 27

“kurrë një popull nuk mund të rritet më vete pa shkollë ......me këtë projekt (rreth 80...

Documents