armenians and syria 1915 and 2013 - avİm · 2017. 4. 17. · 6 jeremy salt - armenians and syria...

ARMENIANS AND SYRIA 1915 AND 2013

Jeremy SALT

AVİM Report No: 1 • February 2014

AVİM Report No: 1February / 2014

2

Avrasya İncelemeleri Merkezi (AVİM) 2009 yılı başında Ankara’daTürkmeneli İşbirliği ve Kültür Vakfı tarafından kurulmuştur.Merkez’in görevi, Kafkaslar, Balkanlar, Doğu Avrupa, Asya (özellikleRusya, Türk Cumhuriyetleri, Irak başta olmak üzere Türkiye’nin diğerkomşuları ve Asya kıtasının büyük ülkeleri) bölgelerinde ve Avrupa BirliğiTeşkilatı ve ülkelerinde Türkiye’yi ilgilendiren konularda araştırmalar yapmak,bunları yazılı ve dijital ortamlarda yayımlamak, bu konularda toplantılardüzenlemek, toplantılara katılmak ve eğitim vermektir.

Bunlar haricinde AVİM, Ankara’da 1999-2009 yılları arasında faaliyetgöstermiş olan Avrasya Stratejik Araştırmaları Merkezi’nin (ASAM) ErmeniAraştırmaları Enstitüsü’nün faaliyetlerini de üslenmiştir. AVİM bu Enstitüceçıkartılmış olup halen Terazi Yayıncılık tarafından yayımlanan üç dergininhazırlanmasına yardımcı olmaktadır. Söz konusu dergiler şunlardır:

Ermeni Araştırmaları (İlk yayın 2001) Review of Armenian Studies (İlk yayın 2002) Uluslararası Suçlar ve Tarih (İlk Yayın 2005)

AVİM her iş günü Kafkasya ve Ermeni Sorunu, Balkanlar, Irak ve Asya veAvrupa’yı (AB) ilgilendiren haber ve yorumlardan oluşan, e-posta ile yaklaşık7.000 aboneye gönderilen bir bülten çıkarmaktadır.

AVİM ayrıca bir ana sayfa ve dört ayrı dosyadan (Kafkaslar ve Ermeni Sorunu,Balkanlar, Asya ve Avrupa) oluşan bir Web Sitesine sahiptir.

E. Büyükelçi Alev KILIÇ AVİM’in başkanlığını yapmaktadır.


3

The Center for Eurasian Studies (AVIM) was established in thebeginning of 2009 by the Turkmeneli Cooperation and CulturalFoundation in Ankara. The aim of the Institute is to conduct researchon matters relating to Turkey in the areas of the Caucasus, Balkans, EasternEurope, Asia (especially Russia, Turkish Republics, all the neighboringcountries of Turkey with Iraq being at the forefront, and all the countries ofthe Asian continent) and the European Union Organization and its membercountries. It also aims to publish these findings within a written and digitalenvironment, to organize conferences on these subjects, and to attendconferences and educate.

Apart from these, AVIM has also taken on the activities of the Institute forArmenian Research which was active in Ankara in years 1999-2009 withinthe framework of the Center for Eurasian Strategic Studies (ASAM). AVIMwhich has been established from this Institute facilitates the publishing of threejournals by Terazi Yayıncılık. These journals are the following:

Ermeni Araştırmaları (first publication in 2001)Review of Armenian Studies (first publication in 2002)Uluslararası Suçlar ve Tarih (first publication in 2005)

The Center prepares a daily bulletin which includes news and interpretationsrelating to the Armenian Question, Balkans, Iraq, Asia and Europe (EU). Thisbulletin is sent to approximately 7.000 members by e-mail.

The Center also has a website consisting of a home page and four differentfolders (The Caucasus and the Armenian Issue, the Balkans, Asia, and Europe).

Retired Ambassador Alev Kılıç is the director of the Center for Eurasian Studies.


4

Contents

ARMENIANS AND SYRIA: 1915 AND 2013 ......................................................................5

ERMENİLER VE SURİYE: 1915 VE 2013 ......................................................................14


5

Abstract: This brief article takes as its starting point a parallel drawn by the British journalist RobertFisk between the suffering of Armenians during the First World War and the suffering of Armenians duringthe current conflict in Syria. The author draws other parallels: between the manipulation of the Armeniansand other ethno-religious groups to serve the interests of the entente powers between 1914-18 and thehuman consequences of intervention in present day Syria by western governments and their regionalallies. Indeed, the entire Middle East and North Africa has been an arena for western intervention sinceearly in the 19th century. The author looks at key events from the unfolding of the ‘Armenian question’through to the Greek invasion of western Anatolia in 1919, carried out under the aegis of the victoriouswartime powers and ending in disaster for both Anatolian Turks and Greeks. The article challenges thehistorical division drawn between the perpetrators of violence and the victims of violence, showing thatboth were to be found in virtually all ethno-religious groups in what was at the time the most destructivewar in world history. The author sees the acknowledgement of this reality as the true foundation ofreconciliation between groups still clinging to deeply polarized historical narratives.

Keywords: Fisk, Armenians, Ottoman government, relocation, Justin McCarthy, Australia, Russia,Ottoman provinces, insurgency, Van, Third Army, Andonian papers, lobbyists, France, Kurdistan, wartimeatrocities and trials, Assyrians, Balkan Muslims, Greek invasion 1919, Syrian Christians and Muslims,parallels 1915 and 2013.

ARMENIANS AND SYRIA 1915 AND 2013

Jeremy SALT

In a recent article1, Robert Fisk has drawn a

parallel between massacres of the Armenians in1915 and their suffering in Syria in 2013. This

response is based on what happened to theArmenians during the First World War, what ishappening in Syria now and where other parallelslie between these two periods of history.

For a long time Fisk’s accusations against theOttoman government were based on forged‘documents’, the notorious Andonian papers, which

purported to show that the Ottoman governmentsent orders to provincial officials to exterminate theArmenians. Most of his other claims are based onFirst World War propaganda or his own imaginativesuppositions. The stories told to him by ancientArmenian survivors from the massacres of 1915could have been matched by the tales of ancientMuslim survivors of massacres by Armenians, hadhe even been aware of their existence, had hebothered to travel to eastern Anatolia to talk to thembefore they, too, died.

1 Robert Fisk, ‘Nearly a century after the Armenian genocide, these people are still being slaughtered in Syria’, The Independent, December 1, 2013.


6

JERE

MY

SALT

- A

RMEN

IANS

AND

SYR

IA 1

915

AND

2013 With 1915 rapidly approaching, the cultural

mainstream is going to be saturated with a wave ofpropaganda aimed at compelling the Turkishgovernment to ‘admit’ that what happened in 1915was genocide, i.e. the destruction of Armenians forno other reason than that they were Armenians.There is no debate on this issue, not because thereis not a counter-narrative but because it is barredfrom being given a hearing.

The truth is apparently known to people who wouldhave no idea of what happened in late Ottomanhistory outside what has been handed to them on aplate by Armenian propagandists or what they haveread in deeply prejudiced, frequently dishonest orignorant sources. The resolution passed by the USHouse of Representatives Foreign AffairsCommittee on this issue in 2010 is stamped with allthese characteristics. Its claim that nearly twomillion Armenians were ‘deported’ is ludicrous,beginning with the fact that the Armenians were notdeported but ‘relocated’ within the boundaries of theOttoman Empire and ending with the fact that thenumber said to have been deported was close to halfmillion more than the empire’s entire Armenianpopulation. In between there are many other factsthat expose the falsehoods in this resolution.

History has turned into theology on this issue. Tosay that there is no God is to ‘deny’ his existence.That was the bottom line of the Star Chamber andthe same tactic is used by Armenian lobbyists andpropagandists around the world. ‘Genocidescholars’ use the same unscrupulous tool of‘denialist’ to denigrate and marginalize those whodisagree with their version of history. If they have areason for going for the man instead of the ball, it isbecause their narrative cannot stand once theArmenian question is properly contextualised. It isfor this reason that debate on the Armenian questionhas to be shut down before it starts. In this respect,the abuse of the U.S. scholar Justin McCarthy whilevisiting Australia was another salutary lesson tothose who dare to stand up – and stand out – andsay what they think is the truth. Professor McCarthyis a well-established scholar, a leading expert on thedemographics of the late Ottoman Empire, with along list of books and articles to his name yet noneof this countered in Australia. The media took upthe cry of the Armenian, Greek and Jewish lobbiesthat he was a ‘holocaust denialist. ’ One of the worstoffenders was the national broadcaster, the

Australian Broadcasting Commission, one of whosereporters, Michael Brissenden, called ProfessorMcCarthy ‘one of the world’s most stridentgenocide deniers.’ The clamor the lobbies raised hadthe desired effect. Professor McCarthy was due togive a public lecture at the University of Melbourneand at the New South Wales Art Gallery but bothvenues refused to give him a platform after learningof his ‘denialist’ views. Having flown from the USto Australia, the only talk Professor McCarthy couldgive was at a small private function in a committeeroom in Parliament House in Canberra, arranged bythe Australian Labor Party’s Senator LaurieFerguson. The abusive treatment of ProfessorMcCarthy was an exemplary demonstration ofmedia cowardice and ignorance in the face ofdetermined lobbies, working in combination toclose down open discussion and prevent Australiansfrom hearing what they might be interested inknowing.

Against this background, here is a heretic’s view ofsome of the key issues:

1. Numbers. The number of Armenian deadgiven by Armenian or pro-Armenian sourceshas fluctuated and continues to fluctuatedepending on who you read. Estimates madeat the end of the First World War on the alliedside suggest between 600,000-800,000. Thefigures most commonly given in Armeniansources now alternate between about onemillion and 1.5 million. On the Turkish ‘side’estimates range between about 300,000 and600,000. There were about 1.6 millionOttoman Armenians and as hundreds ofthousands survived the war the higher figuregiven by Fisk and others is not and cannot becorrect. The Armenians suffered terribly, butin the interest of historical truth the claimsthat 1.5 million Armenians were ‘massacred’in 1915 or even during the whole course ofthe war have to be unequivocally refuted. Thecauses of death among the OttomanArmenian population included combat,exposure, malnutrition and disease. Far moreArmenians died from these other causes thanactual massacre. What is never mentioned inthe standard narrative is that probablybetween two and 2.5 million OttomanMuslim civilians died in this war from thesame range of causes. They are the ghosts


7

JERE

MY

SALT

- A

RMEN

IANS

AND

SYR

IA 1

915

AND

2013never talked about because the news

correspondents, consuls and missionarieswere only interested in the suffering ofChristians. The Muslims have disappearedfrom history as if they never existed.

2. Military necessity. Dismissed out of hand byArmenian propagandists and ‘scholars’ insidethe genocide network, it is the crux of theargument from history on the Turkish ‘side’.The two relevant questions here are a) does agovernment have the right in internationallaw to remove a rebellious population in timeof war and b) did sabotage from behind thelines by Armenian armed insurgent groupsrepresent such a threat to the war effort thatthe ‘relocation’ of the Armenians could bejustified?

Here the central issues include the role ofRussia in using the Armenians as a weaponof war. Apart from Armenians fighting in theRussian army, the Tsar formed specialArmenian units tasked with ‘liberating’ eastAnatolian Ottoman provinces in which thepopulation was more than 80 per cent Muslim(largely Kurdish or Turkish). The Armenianswere coaxed along with promises ofautonomy in a region that would includeconquered Ottoman lands. The striking powerof these Russian Armenians was augmentedinside the Ottoman Empire by tens ofthousands of Ottoman Armenians. They cutlines of supply and communication, attackedmilitary convoys and massacred Muslimcivilians. Their violence reached a peakduring the Russian-Armenian occupation ofnortheastern Anatolia from 1916-18. Towns,villages and cities were turned into a charnelhouse, with Russians officers shocked at thesavagery of the atrocities being perpetratedby their Armenian protégés.

The Armenian insurgency - uprisings, attackson military convoys and Muslim villages, thecutting of telegraph lines and the sabotage ofgovernment buildings - in the first half of1915 culminated in the uprising in the easterncity of Van. Thousands of Armenians wereinvolved. They were well armed and wellprepared, down to the trenches and tunnelsthey had dug and the uniforms they had

fashioned for themselves. With no soldiersavailable, the defence of governmentpositions rested in the hands of gendarmes(jandarma) and volunteers. After weeks ofheavy fighting the Armenians triumphed. Asthe governor fled and the city fell, manythousands of Muslim civilians weremassacred by Armenians within the citylimits or in the villages around the nearbylake.

The revolt was launched in the middle ofApril and may well have been coordinatedwith Britain and Russia, and thus timed totake place as the British were preparing toland in Gallipoli and the Russians were aboutto launch a large-scale offensive aroundDilman in northwestern Persia. The fightingin Mesopotamia, with the British pushingnorth from their foothold in Basra, may alsohave been part of these calculations. Havingcaptured Van, the Armenians handed it overto the Russians.

On April 24, about a week after the launchingof the Van uprising, the Ottoman governmentclosed down the Armenian committees inIstanbul, moving the hundreds of people theyarrested into the interior, mainly to Çankiriand Ayyaş, on the outskirts of Ankara. It isfrom April 24 that the Armenians date the‘genocide’, when the critical date was whenArmenians launched their revolt in Van abouta week earlier. Given Armenian desertionsfrom the army, actions of Armenian bandsfrom behind the lines and the collaboration ofArmenian revolutionary committees with theenemy, all that should be surprising about theaction taken on April 24 is that it was nottaken earlier.

Towards the end of May the Ottoman militarycommand recommended that the Armenianpopulation in the war zone be ‘relocated’southwards into Syria. It is clear that the Vanrebellion had brought a deteriorating securitysituation to a head. Since its shattering defeatat Sarikamiş early in 1915, the Ottoman ThirdArmy had been in no position to defendnortheastern Anatolia from Russian invasionand attacks from behind the lines. Launchedin late 1914 the Sarikamiş campaign started


8

JERE

MY

SALT

- A

RMEN

IANS

AND

SYR

IA 1

915

AND

2013 well but ended disastrously when a blizzard

swept across the mountains and tens ofthousands of Ottoman soldiers, ill preparedfor a winter campaign, froze to deathovernight. The Third Army was decimatedand unable to launch strategic offensives forthree years. The civilian population of theentire region was virtually on its own. Themilitary command had already moved someArmenians but after Van, unable to stemuprisings and sabotage of the war effort frombehind the lines, it finally recommended thatthe bulk of the Armenian population be‘relocated.’

These facts are the core of the argument frommilitary necessity. The attempts by VakahnDadrian and his Turkish protégé, TanerAkçam, to show that the Ottomangovernment met before the Van uprising anddecided to annihilate the Armenians have nobasis in fact. Both fortify their case withforged ‘documents’, namely the ‘Andonianpapers’ and the so-called ‘tencommandments’. Handed to British officialsby an Ottoman functionary after the war, thissecond piece of paper purports to show thatruling CUP (Committee of Union andProgress) figures sat around a table in Istanbuland took a decision to annihilate all Armenianmen and convert their women and children toIslam. The British were then searching highand low for evidence they could use againstthe leading figures in the Ottomangovernment. They scoured the Ottomanarchives, they raked through their ownarchives and they asked the Americans if theyhad anything but they could not find oneincriminating document. Had there been anypossibility of convincing the world that thepiece of paper on which the ‘tencommandments’ were written was a genuinedocument the British would have jumped onit straight away but it was so obviously a fakethey quickly discarded it. Yet in his bookBlood and Soil: A History of Genocide fromSparta to Darfur, Ben Kiernan, the Directorof Yale University’s Genocide StudiesProgram, uses this bogus ‘document’ as thevery foundation for his accusation ofgenocide against the wartime Ottomangovernment. These forgeries are not isolated

examples because the Armenian case against‘the Turks’ is buttressed with numerousfabrications, both textual and photographic.

3. Conflation. Towards the end of maximizingthe numbers of dead, Armenian lobbyists andpropagandists have lengthened the time frameof the ‘genocide’ to 1922 or 1923, a periodthat includes the First World War, the Greekinvasion of western Anatolia in 1919, and thefighting in the Caucasus and southeasternTurkey that continued at the same time. Infact, each of these periods of history has to beexamined separately. The fighting in theCaucasus over territory and resources (the oilof the Caspian Sea) involved the British andtheir western allies, white Russians,Bolsheviks, Azerbaijanis, Georgians,Armenians and other ethno-religious groupsin the Caucasian mosaic. They all killed eachother and they all died from the same othercauses, including disease, malnutrition andexposure.

At the same time France had invaded what isnow southeastern Turkey, bringing with it anArmenian legion and intending to set up anautonomous or semi-independent Armenian‘state’ under French protection. By agreementwith Britain its territorial remit - ‘sphere ofinfluence’ - ran as far north as Lake Van. ForFrance southeastern Turkey was part of laSyrie integrale – greater Syria – whosecentral attractions were the cotton fields ofÇukurova and the deep water port ofEskanderun, tucked away in the corner of theeastern Mediterranean, which could bedeveloped to create a trans-Mediterraneannaval axis with Algeria. The French invasiontriggered off a new wave of killing ofMuslims and destruction of Muslim propertywhich did not stop until both the French andtheir Armenian legion had been driven backby the Turkish nationalists.

4. The missing Muslims. No one knows withany semblance of accuracy how manyOttoman Muslim civilians died during theFirst World War, not to speak of those whodied during the fighting which continuedafterwards. More than 80 per cent of theMuslim population was illiterate and


9

JERE

MY

SALT

- A

RMEN

IANS

AND

SYR

IA 1

915

AND

2013therefore incapable of writing down the story

of what they endured. The round figurealready given of between two and 2.5 millionMuslim civilian dead is no more than astarting point for discussion of numbers.Many Muslim civilians - half a millionaccording to the figures compiled fromOttoman documents - were massacredthroughout the course of the war. Many if notmost of the dead were Kurds and their killerswere mostly Armenian, underlining thedegree to which the conflict in easternAnatolia was a continuation of an Armenian-Kurdish struggle over territory incited by theBritish in the late 19th century when they tookon the ‘Armenian question’ and began toapply the word ‘Armenia’ to Ottomanprovinces in which Armenians constituted asmall minority. The word used by the Kurdsand even by the sultan and the Ottomangovernment was ‘Kurdistan’. Threatened bywhat appeared to be an attempt by the Britishto grant the Armenians autonomy in theirtraditional lands, the Kurds prepared todefend themselves.

Many of the crimes committed by Armeniansduring the First World War were recorded indocuments written by Ottoman armycommanders and provincial authorities whenthey were able to return to eastern Anatolia –the central killing grounds - in 1918. Theseaccounts were not written for propagandapurposes as were the lurid allegations madeagainst ‘the Turks’ by James Bryce andArnold Toynbee in 1915-16. They wererecorded solely for the information of thecentral government. This other truth blurs thedivide between perpetrator and victim andthreatens the Manichean narrative which liesat the heart of modern Armenian nationalism.If young Armenians ever conclude that theirforefathers were perpetrators as well asvictims, the national narrative will beexploded. This is why the countervailingnarrative has to be closed down.

A more balanced appraisal of history mightlead to a real reconciliation with Turks andKurds on the basis of the mutualacknowledgement of the crimes committedby all their ancestors and the suffering of all

the innocent whether Muslim or Christian.This point might be reached one day but atthe moment it seems psychologically,culturally, historically and politicallyimpossible for Armenians to own up to thescale of atrocities (even if some admit therewere a few) carried out by their forebears.Needless to say, as they insist decade afterdecade that ‘the Turks’ were responsible forgenocide, they should be obliged to considerwhether what Armenians did to the Muslimsshould be given the same label.

The reports of Armenian atrocities came fromacross eastern Anatolia. These were killingson a large-scale and grossly inhumane in theirnature. Babies thrown into bread ovens;people flayed alive or trampled to death byhorses; people locked in barns or houses andburnt alive; people taken away en masse andkilled out of sight of the Russians. Ottomanforces entered cities strewn with bodies andeven body parts. In their reports someRussian officers expressed revulsion at thebehavior of their Armenian protégés and evenaccused them of seeking to exterminate theMuslims. While these killings broughtArmenian violence to a peak, earlier killingsof Kurds and other Muslims establish revengeas a motive for the mass attacks onArmenians as they were led south to Syria in1915.

5. The trials. In his writings Taner Akçam paysconsiderable attention to the show trials heldin occupied Istanbul under the aegis of theBritish authorities. These resulted in fewconvictions for crimes committed against theArmenians. In any case, the more authentictrials were those established by the Ottomangovernment following attacks on Armenianconvoys in 1915. Commissions of inquirywere set up in late 1915 and about 1600people court-martialled as a result. Some ofthose found guilty were executed and otherswere imprisoned, including Ottoman officialsguilty of negligence or complicity. As newscame through of attacks on the convoys thegovernment in Istanbul sent coded messagesto provincial officials demanding that theyprovide the Armenians with greaterprotection. There are many such documents


10

JERE

MY

SALT

- A

RMEN

IANS

AND

SYR

IA 1

915

AND

2013 in the archives and they clearly establish that

in ‘relocating’ the Armenians the governmentdid not have the intention of killing them.

That many of the provincial officials handedthe responsibility of arranging the ‘relocation’were incompetent, that numbers of them wereactively complicit in the mistreatment ofArmenians and that others were wilfullynegligent is very clear. At the same time itwould have been extremely difficult toorganize such a mass movement of peoplewhen the military had its back against thewall on all fronts and all the necessities of lifewere being directed towards its needs. Therewas not sufficient food, medical care,transport and even armed men to guard theconvoys. Civilians were in a desperate stateand even many soldiers were dying of diseaseor malnutrition before they reached the front.The Ottoman government has to be heldresponsible for the calamitous consequencesof the ‘relocation’ decision even if it did notknow what those consequences would be.However, in acting on the recommendationof the military command, did the governmenthave any idea of how badly things would turnout? Did anyone at any stage stand up and say‘this can’t be done’ even if the militarycommand had reached the conclusion that ithad to be done? Almost a century later, therewill probably never be clear answers to thesequestions.

6. Greeks and Assyrians. As both claim to havesuffered ‘genocide’ at the hands of the Turks,here is some of the context generally missingfrom the standard mainstream narrative. In1897 a Greek army attacked the OttomanEmpire and was beaten off. In 1912 theGreeks tried again in the company of Serbia,Bulgaria and Montenegro. The Ottomanswere outnumbered and quickly overwhelmedon all fronts. The empire lost most of itsterritory on the European land mass andprobably would have lost all of it had not theBalkan allies fallen out in 1913 and startedattacking each other just as viciously as theyhad laid into the Muslim enemy. In theterritories overrun by the Balkan armies theMuslim population was ethnically cleansed –as the process would now be called – for the

second time since the 1870s. The intention ofthe Balkan governments was to obliterate theOttoman presence in southeastern Europe andto kill or drive out as many Muslims aspossible. Between1904-1907 the Germansmurdered or otherwise caused the deaththrough their brutality of up to 100,000Hereros in what is now Namibia. If this wasthe 20th century’s first genocide, the massacreand dispossession of Balkan Muslims in1912-13 has to be regarded as the second,even if completely ignored by Kiernan andother ‘scholars’ in the professional genocidenetwork. Justin McCarthy, has estimated thatthe Balkans war ended in the death of632,000 Muslims, or 27 per cent of theMuslim population of the conquered Ottomandomains in Europe. Those who survivedmassacres and the pillaging of their villagesby soldiers and the bloodthirsty çeteler(bandit gangs) following in their wake fledacross the Aegean or on land towardsIstanbul. Along with retreating soldiers theydied en masse from disease, malnutrition andexposure. If they managed to reach Istanbulthey were given shelter and medical treatmentin mosques and converted governmentbuildings. The fields along the approaches tothe city were littered with the bodies of thedead and dying. Even now the extirpation ofMuslims in 1877-78 and again in 1912-13 hasvirtually no place in ‘western’ histories of theBalkans.

In 1919 the Greeks invaded Ottoman landsagain. The empire had by this time been atwar since the Italian invasion of Libya (1911).Libya was followed by the Balkan wars(1912-13), then the First World War (1914-1918) and then the fighting which convulsedthe Caucasus and what is now southeasternTurkey. To launch yet another war on thisdevastated land was an act of almost sadisticcruelty, but this is exactly what the BritishPrime Minister, David Lloyd George, asintense in his love of the Greeks as he was inhis racist hatred of ‘the Turks’, and his dearfriend, Eleftherios Venizelos, the Greek PrimeMinister, did. Ferried across the Aegeanunder the protection of an allied fleet, theGreek army landed at Izmir in May, 1919.The killing started immediately. The dead


11

JERE

MY

SALT

- A

RMEN

IANS

AND

SYR

IA 1

915

AND

2013included Christians identified as Muslims

because they were wearing a fez.

Theoretically, the Greek army was supposedto remain within a restricted zone centeringon Izmir but it soon burst these bounds andbegan heading north in the direction ofIstanbul and east in the direction of Ankara.Its trail was marked by massacres, arson,pillage and destruction in towns and villages.Arnold Toynbee was in the region at the timeand described the Greek campaign as a warof extermination of the Turks. An InteralliedCommission of Inquiry and the representativeof the International Red Cross agreed. Finallyheld and defeated by the Turks in 1922, theGreek retreat to the Aegean coast was markedby the same atrocities and destruction thewhole way. Armenian and Greek civilianssupporting the invading army joined in thepillage and destruction of Muslim property.This criminal adventure ended in thepopulation exchange of 1922, with 1.5million Greeks uprooted from their homes inAnatolia and half a million Turks uprootedfrom their homes in Greece. Lloyd Georgeand Venizelos have to be held directlyresponsible for this tragedy. With Britishtroops facing the resurgent Turkishnationalists at Canakkale, Lloyd George wasready for yet another war as long as someoneelse would fight it but his appeals to Australia,New Zealand, Canada and South Africa tosend troops fell on deaf ears.

The third ethno-religious group makingallegations of genocide are the Assyrians, atiny community based in southeastern Turkeyand northwest Persia which was lured into thewar by the promises of the British and theRussians but had no hope of standing upagainst the Ottoman army, the Turkish armyor the Kurdish forces. Fleeing from theirOttoman homeland, the Assyrians joined theircoreligionists in northwestern Persia beforefleeing in the direction of Iraq, thousandsdying on the way. Most of the survivorsended up in the Baquba refugee camp, northof Baghdad. They were acknowledged asbeing brave soldiers but prone to indisciplineand brutal behavior. In 1924 a group ofAssyrian levies attached to the British army

opened fire with machine guns in the centralmarket of Kirkuk, killing hundreds of people;in 1933 a band of armed Assyrians provokeda major crisis by attacking Iraqi troops nearthe Tigris river, killing 34, wounding about100 and mutilating the bodies of the dead(striking back, the army massacred hundredsof innocent people near the Mosul districtvillage of Simel); when Kurds attacked theAssyrian camp at Baquba some of thosecaptured and killed had their heads cut off,according to the British proconsul in Iraq,Arnold Wilson.

7. So, who comes out of this with clean hands?No one, it seems. There were not perpetratorson one side and victims on the other. Therewere perpetrators and victims on all sides.Even during the ‘relocation’ many Muslimstried to help the Armenians and alongside thenegligent Ottoman officials were those who,in extremely difficult circumstances, did theirbest to see that the Armenians in their chargewere looked after. There is still nocomprehension in mainstream ‘western’histories of how devastating the war was forthe Ottoman civilian population. When itended people were digging barley out ofhorse manure and eating grass in the attemptto survive. Even during the war, in 1915-16,people were dropping dead from hunger ordisease in the streets of Beirut and otherSyrian towns and cities. In the mountains ofLebanon men who could not feed theirfamilies were wandering off to die alone intheir shame. Whole villages weredepopulated. The dire consequences of war,the draining of food, medicine and transportfor the men at the front and the enormousdeath toll from diseases such as cholera andtyphus among soldiers and civilians alikewere worsened by the allied naval blockadeof the Mediterranean coast, killing off casheconomies and depriving farmers of spareparts needed for the irrigation of their crops.The locust plague of 1915 stripped crops andtrees bare, adding to the general misery anddestitution. The Arab historian GeorgeAntonius estimated that the civilian death tollin Syria alone during the war was about400,000. Across eastern Anatolia, conditionswere just as bad if not worse. The population


12

JERE

MY

SALT

- A

RMEN

IANS

AND

SYR

IA 1

915

AND

2013 of some provinces was reduced by 40 to 60

per cent. Hundreds of thousands of peoplefled the war zones and the survivors were leftuprooted and starving not just in the Ottomanlands, but in the Caucasus and northwesternPersia. This was a war of annihilation, of anempire being put to the sword and fighting forits life and of minorities sucked into themaelstrom by the intrigues and false promisesof the allied powers.

8. Finally we come to other parallels between1915 and Syria in 2013. It is not justArmenian Christians being killed or drivenout of Syria right now but all Christians. Twoorthodox bishops are still missing, believedto be held in Aleppo by Chechens, if they arestill alive; priests have been murdered and theancient Christian city of Ma’lula attacked andits churches desecrated; in another recentattack on Ma’lula 12 nuns were taken hostageby armed men; only recently more than 40Christians, men, women and children, weremassacred in the village of Sadad. The blackflag of Al Qaida has been hoisted overchurches by the equally black forces ofdarkness unleashed on Syria by westerngovernments and their regional allies. Theyhave destroyed more than 60 churches andmonasteries and driven tens of thousands ofChristians out of their homes.

Only the Vatican is speaking out against theseatrocities and the extirpation of Christianityin the lands of its birth. Western politicianswho wear their Christianity on their sleevewhen it suits them have had nothing to sayabout the Christians or the tens of thousandsof Muslims who have died in Syria as thedirect result of the intervention by the cohortof governments calling themselves,grotesquely, the ‘Friends of the SyrianPeople’, not to speak of the millions whohave been displaced. If they are pulling backnow it is only because they realize they havecreated a Frankenstein who threatens to turnon them, within their own borders and againsttheir interests around the world.

For two centuries the ‘west’ and its local allieshave been playing havoc with peoples’ livesin the Middle East. They have played theminority card, the sectarian card, the civil war

card, the invasion and occupation card, theassassination card, the sabotage card, thebribery card, the sanctions card, the economicboycott card and the overthrow card. Theyshuffle the pack according to need and so farthey have shown they will stop at nothing toget what they want. This is the true parallelwith the First World War. The world createdin great power interests in 1918 is now beingripped apart in great power interests. Iraq hasgone and Syria is being destroyed. The centrallands of the Middle East are spilling over withrefugees. The outflow from Iraq after 2003was the greatest since 1948 and the outflowfrom Syria is as bad if not worse.

The Armenians and Assyrians got nothingback in return for their support of the alliedwar effort. Promises made either were notkept or could not be kept. Thanks to theBolsheviks the Armenians got theirautonomous republic but the Assyrians endedup as refugees in Iraq or other countriesprepared to take them in. The Arabs weredeceived and betrayed. The only promisefollowed through was that made to theZionists, and as was the case post-1918, so itis the case now: the greatest single beneficiaryfrom the destruction of Iraq and the ongoingdestruction of Syria is the colonial settler stateimplanted in the Middle East in furtheranceof western strategies.

The suffering of Armenians in Syria today isonly a fragment of the overall picture. Thecentral lands of the Middle East are beingravaged in the most shocking fashion. Stirredup by the true enemies of God - the clericalsowers of fitna and the governments thatsupport them – and unable to stand back andsee the bigger historical picture, as relevantnow as it was more than a century ago, ofcountries being destroyed in accordance withgrand strategies developed in distant‘western’ capitals, the people of the regionagain tumble into the traps set for them. Theirgovernments and institutions disgracethemselves with their treachery, collaborationand abject surrender to money and power.Surely such a low point has rarely beenreached in the history of the Arab and IslamicMiddle East.

ERMENİLER VE SURİYE1915 VE 2013

Jeremy SALT

AVİM Rapor No: 1 • Şubat 2014


14

JERE

MY

SALT

- A

RMEN

IANS

AND

SYR

IA 1

915

AND

2013

Yakın zamanda yayınlanan bir makalede1

Robert Fisk 1915’te Ermenilerinkatledilmesi ile 2013’te Suriye’de

çektikleri acılar arasında bir paralellik kurmuştur.Gelişen olaylara verilen bu yanıtın dayanağıErmenilerin Birinci Dünya Savaşı’nda başlarınagelenler, şu an Suriye’de olanlar ve tarihte bu ikiolay arasındaki diğer paralelliklerdir.

Uzun bir süre boyunca Fisk’in Osmanlı

hükümetine karşı yönelttiği suçlamalar, Osmanlıhükümetinin yerel görevlilere Ermenileri yoketme emri verildiğini “gösteren”, ancak aslındasahte olan ve kötü üne sahip Andonian“belgelerine” dayanmaktaydı. Yazarın kendine aitiddialarının birçoğu da Birinci Dünya Savaşıpropagandası veya kendi hayali varsayımlarınadayanıyordu. 1915 katliamlarından hayatta kalanyaşlı Ermenilerin ona anlattığı hikâyeler ancakErmeniler tarafından yapılan katliamlardan

ERMENİLER VE SURİYE 1915 VE 2013

Jeremy SALT

1 Robert Fisk, “Nearly a century after the Armenian genocide, these people are still being slaughtered in Syria”, (Ermeni soykırımından yaklaşık yüzyıl sonra bu insanlarhala Suriye’de katlediliyor). The Independent, December 1, 2013.

Öz: Bu kısa makale İngiliz gazeteci Robert Fisk trafından Ermenilerin Birinci Dünya Savaşı sırasında vegünümüzde Suriye’de çektikleri acı arasında kurduğu paralelliği konu almaktadır. Yazar başka paralelliklerde kurmaktadır: örneğin 1914-1918 arasında Ermeniler ve diğer etnik-dini grupların itilaf devletlerininçıkarları doğrultusunda manipüle edilmesi ile günümüzde Suriye’ye batılı hükümetler ve bölgedekimüttefikleri tarafından yapılan müdahalelerin insani sonuçları arasında. Gerçekten de Orta Doğu’nun veKuzey Afrika’nın tamamı 19ncu yüzyılın başından bu yana batılı güçler için bir müdahale alanı olmuştur.Yazar “Ermeni sorununun” gözler önüne serilmesinden zafer kazanmış savaş dönemi büyük devletlerininhimayesinde yürütülmüş ve hem Anadolu Türkleri hem de Yunanlılar için felaketle sonuçlanmış olanAnadolu’nun 1919’da Yunan işgaline uğramasına kadar birçok anahtar tarihsel olaya göz atıyor. Makaledünya tarihinin en yıkıcı savaşının gerçekleştiği dönemin şartlarında tüm dinsel-etnik grupları arasındaşiddeti uygulayanlar ile bu şiddetin mağdurları arasında çizilen ayrımı sorgulamaktadır. Yazar bu gerçeğinkabul edilmesinin bugün hala derin bir şekilde kutuplaşmış bulunan tarihsel anlatılara tutunan gruplararasında hakiki bir uzlaşının sağlanabilmesi açısından en temel dayanak olduğunu ifade etmektedir.

Anahtar Kelimeler: Fisk, Ermeniler, Osmanlı hükümeti, tehcir, Justin McCarthy, Avustralya, Rusya, Osmanlıvilayetleri, ayaklanma, Van, Üçüncü Ordu, Andonian belgeleri, lobiciler, Fransa, Kürdistan, savaş dönemimezalimleri ve yargılamaları, Asuriler, Balkan Müslümanları, 1919 Yunan İşgali, Suriye Hristiyanları veMüslümanları, 1915 ve 2013 arasında paralellikler.


15

JERE

MY

SALT

- A

RMEN

IANS

AND

SYR

IA 1

915

AND

2013hayatta kalan yaşlı Müslümanlarca anlatılanlarla

ölçülebilirdi, tabi Fisk bunlardan haberdar olsa,ya da bu insanlarla ölmeden önce konuşmak içinDoğu Anadolu’ya gitme zahmetine girseydi.

2015’in yaklaşmasıyla beraber kültürel anaakımTürk hükümetini 1915’te olan olayların birsoykırım olduğunu, yani Ermenilerin sırf Ermenioldukları için yok edildiklerini “itiraf etmesine”yönelik propaganda dalgasına maruz bırakacak.Bu konuda herhangi bir tartışmabulunmamaktadır; ama bu yokluğun sebebi, bukonuda karşı anlatıların bulunmaması değil bukarşı anlatıların dikkate alınmamasıdır.

Görünüşe bakılacak olursa son dönem Osmanlıtarihi hakkında Ermeni propagandacılarınınönlerine koyulanlar dışında hiçbir şeybilmemelerine rağmen veya derin bir şekildeönyargılı, sıklıkla dürüst olmayan veya bilgidenyoksun kaynakları okuyanlar için hakikat çok açıkbir şekilde ortadadır. 2010 yılında AmerikanTemsilciler Meclisi Dış İlişkiler Komitesi’nin bukonuda geçirdiği karar bu tarzda çarpık birzihniyetin ürünüdür. Komite kararında yer alan ikimilyon Ermeni’nin “sınır dışı” (deport) edildiğiiddiası saçmalıktan ibarettir. Ermeniler sınır dışıedilmemiş, Osmanlı İmparatorluğu sınırlarıiçerisinde yerleri değiştirilmiştir. Sınır dışıedildiği iddia edilen Ermeni sayısı iseimparatorluğun toplam Ermeni nüfusundan yarımmilyon daha fazladır. Bu iki çarpıtmanın yanındabu kararın yalanlarını ortaya çıkaran birçok farklıhakikat vardır.

Bu mesele söz konusu olduğunda tarih teolojiyedönüşmüştür. Tanrı’nın olmadığını söylemekonun varlığını “inkâr” etmektir. YıldızMahkeme’sinin2 özünde bu zihniyet vardı, veErmeni lobicileri ve propagandacıları dünyaçapında bu taktiği kullanmaktadırlar. “Soykırımaraştırmacıları” aynı ahlaksız taktiği kendi tarihanlatılarına katılmayanları karalamak veötekileştirmek için “inkârcı” terimini kullanarakuygulamaktadırlar. Bu ahlaksız taktiğikullanmalarının sebebi Ermeni sorununun doğrubir şekilde çerçevesine oturtulması karşısındakendi çarpık tarih anlatılarının gözler önüneserilmesidir. İşte bu sebepten dolayı Ermenisorunu hakkındaki tartışmalar daha başlamadan

bitirilmelidir. Bu bağlamda Amerikalı araştırmacıJustin McCarthy’nin Avusturalya’yı ziyaretisırasında gördüğü kötü muamele, gerçekolduğunu düşündüğü şeyleri dillendirmeyi cüreteden ve bu uğurda mücadele edenlere yine önemlibir ders olmuştur. Profesör McCarthy tanınmış biraraştırmacıdır ve son dönem Osmanlıİmparatorluğu’nun demografik yapısı konusununileri gelen uzmanlarındandır. Bu konuda pek çokyayınlanmış kitabı ve makalesi bulunmaktadır.Ancak tüm bunların Avusturalya’da hiçbir önemiolmamıştır. Avusturalya medyası McCarthy’i bir“holokost inkârcısı” olarak tanıtan Ermeni, Yunanve Musevi lobilerine uymuştur. Bu muameleninöncüleri arasında ise Avusturalya YayınKomisyonu yer almıştır; bu kuruluşun muhabiriMichael Brissenden Profesör McCarthy’i“dünyanın en azılı soykırım inkârcılarından biri”olarak tanıtmıştır. Lobicilerin çabaları istenilensonucu vermiştir. Profesör McCarthy MelbourneÜniversitesi’nde ve Güney Galler SanatGalerisi’nde halka açık konuşmalar yapacaktı,ancak iki mekân da “inkârcı” görüşleriniöğrendikten sonra ona konuşması için olanaksağlamayı reddetti. Amerika’dan Avusturalya’yabu konuşmaları yapmak üzere gelen ProfesörMcCarthy’nin yapabildiği tek konuşmaAvusturalya İşçi Partisi senatörü LaurieFerguson’un Canberra Parlamento binasının birkomite odasında ayarladığı küçük özel biretkinlikte gerçekleşti. Profesör McCarthy’ninmaruz kaldığı bu kötü muamele azimli lobiler ilekarşılaşan basının korkaklığının ve cehaletininörnek bir göstergesiydi. Böylece basın ve lobicilerbir araya gelerek dürüst tartışmaların önünükesmiş ve Avustralyalıların ilgilenebileceğikonuları duymalarını engellemişlerdir.

Böyle bir manzara karşısında bir kâfirin bazı kilitmeseleler üzerine görüşleri şöyledir:

1. Rakamlar. Ermeni ve Ermeni yanlısıkaynakların ölen Ermenilerle ilgiliverdikleri rakamlar kimi okuduğunuzabağlı olarak değişmiştir ve değişmeyedevam etmektedir. Savaşın sonundamüttefiklerin tahminleri 600.000-800.000ölü sayısına işaret etmektedir. Ermenikaynaklarının genel olarak verdiğirakamlar artık bir milyon ile bir buçuk

2 İngiltere’de 15. ve 16. yüzyıllarda faaliyet göstermiş; siyasi çıkarlar doğrultusunda katı, keyfi hüküm veren ve gizli kapaklı yargılama yapan mahkeme.


16

JERE

MY

SALT

- A

RMEN

IANS

AND

SYR

IA 1

915

AND

2013 milyon arasında değişmektedir. Türk

“tarafında” ise tahminler 300.000 ile600.000 arasındadır. Yaklaşık olarak 1,6milyon Osmanlı Ermenisi vardı ve yüzbinlercesi savaşta hayatta kaldığına göreFisk ve diğerlerinin verdiği rakamlar doğrudeğildir ve olamaz. Ermeniler çok büyükacılar çekmiştir, ancak tarihsel gerçek adına1,5 milyon Ermeni’nin 1915’te ve hattasavaşın tüm gidişatı sırasında “katledildiği”söylemi reddedilmelidir. Osmanlı Ermeninüfusundaki ölümlerin sebepleri çatışma,kötü savaş koşulları, yetersiz beslenme vehastalıktı. Bu sebeplerden ölen Ermenisayısı gerçekten katledilen Ermenilerinsayısının çok üstündeydi. Standart tarihanlatısında hiçbir zaman bahsedilmeyen iseaynı sebeplerden dolayı muhtemelen iki ilaiki buçuk milyon sivil Müslümanınölmesiydi. Onlar haklarında hiçbahsedilmeyen hayaletlerdir; çünkü habermuhabirleri, konsoloslar ve misyonerlersadece Hristiyanların çektiği acı ileilgileniyorlardı. Ölen Müslümanlar sankihiç var olmamışçasına tarihten yok olupgittiler.

2. Askeri gereklilik. “Soykırım network”üiçindeki Ermeni propagandacılar ve“araştırmacılar”ı tarafından tümüylegözardı edilen askeri gereklilik Türk“tarafı”nın tarih anlatısının en önemlikısmını oluşturan öğedir. Buradaki ikiönemli soru: a) Bir hükümet savaşdöneminde isyankâr bir grup insanıyerlerinden etme hakkına sahip midir? ve b)Savaş hatları arkasında Ermeni silahlı isyangruplarının yaptığı sabotaj Ermenilerin“tehcirini” haklı kılacak kadar savaşfaaliyetlerini tehdit ediyor muydu?

Burada en önemli meseleler arasındaErmenileri bir savaş aracı olarak kullananRusya’nın rolü bulunmaktadır. Rusordusunda savaşan Ermeniler dışında, RusÇarı nüfusunun yüzde seksenindenfazlasının Müslüman olduğu (çoğunluklaKürt ya da Türk) Doğu Anadolu Osmanlıvilayetlerini “kurtarmak” ilegörevlendirilmiş özel Ermeni birliklerikurdu. Ermeniler fethedilmiş Osmanlıtopraklarının bulunduğu bir bölgede

özerklik vaatleriyle ikna edilmişlerdi. BuRus Ermenilerinin vuruş gücü Osmanlıİmparatorluğu içindeki on binlerce OsmanlıErmesi ile arttırılmıştı. Bu Ermeni gruplarerzak ve iletişim hatlarını koparmış, askerikonvoylara saldırmış ve sivil Müslümanlarıkatletmişlerdir. Sergiledikleri vahşet 1916-18 arası kuzeydoğu Anadolu’nunRus-Ermeni işgali sırasında en vahimboyutlarına ulaşmıştır. Köyler, kasabalar veşehirler resmen ölü mahzenleri halinegelmiş ve Ruslar dahi çırakları olanErmenilerin sergiledikleri vahşet vegaddarlık karşında şok olmuşlardır.

Ermeni isyanları-ayaklanmaları, askerikonvoylara ve Müslüman köylerine yapılansaldırılar, telgraf hatlarının kesilmesi vehükümet binalarının sabotajı gibi faaliyetlerdoğu şehri olan Van’daki ayaklanma iledoruğa çıktı. Ayaklanmaya binlerce Ermenikarıştı. İyi bir şekilde silahlanmış vehazırlanmışlardı; hatta siperler kazmışlar,kendileri için üniforma dikmişlerdi.Askerlerin bulunmadığı bu durumdahükümet mevkilerinin savunulması işijandarmalara ve gönüllülere kalmıştı.

İsyan Nisan ortasında muhtemelen İngiltereve Rusya ile koordine edilmiş olarakbaşlatılmıştır; ki böylece tam İngilizlerinGelibolu’ya çıkarma yapmaya hazırlan-malarına ve Rusların kuzeybatı İran’dakiDilman’a büyük bir taarruz yapmalarınayakın bir zamana denk getririlmiştir. İsyanınzamanlaması İngilizlerin Basra’daki tu-tunma noktalarından kuzey istikametindeyaptıkları manevralarının çıkardığıMesopotamya’daki çatışmalarla da bağlan-tılı olabilir. Van’ı ele geçiren Ermenilerşehri Ruslara devretmişlerdir.

Van ayaklanmasının başlatılmasından birhafta sonra 24 Nisan’da Osmanlı hükümetiİstanbul’daki Ermeni komitelerini kapattı,tutukladığı yüzlerce insanı imparatorluğuniç kısımlarına doğru Ankara çevresinde,çoğunlukla Çankırı ve Ayaş’a aktardı.Ermeniler Van’da gerçekleştirdikleri isyanınbir hafta sonrasında o kritik an olan 24Nisan’ı “soykırım” tarihi olarakbelirlemişlerdir. Ordudan Ermeni firarları,


17

JERE

MY

SALT

- A

RMEN

IANS

AND

SYR

IA 1

915

AND

2013savaş hatların arkasında Ermeni çetelerinin

yaptıkları ve Ermeni ihtilalci komitelerinindüşman ile işbirliği yapmaları göz önündebulundurulduğunda 24 Nisan’da alınankararın tek şaşırtıcı yanı bu kararın nasıldaha önceden alınmamış olduğudur.

Mayıs ayının sonlarına doğru Osmanlı orduyönetimi, savaş alanında bulunan Ermeninüfusun Suriye’nin güney bölgelerine“tehcir”ini tavsiye etti. Van isyanıylagüvenlik sorununun had safhaya ulaşmışolduğu kesindir. 1915 başlarındaSarıkamış'taki tahrip edici yenilgidolayısıyla, Osmanlı Üçüncü Ordu'nunkuzeydoğu Anadolu'yu Rus istilası vesaldırısına karşı savunabilecek durumukalmamıştı. 1914 sonlarında iyi başlayanSarıkamış seferi dağlardaki kar fırtınasıçıkmasıyla bir felakete dönüşmüş, onbinlerce Osmanlı askeri çetin kış şartlarınahazırlıksız yakalanmış ve bir gecededonarak hayatını kaybetmiştir. ÜçüncüOrdu’nun büyük bir kısmı hayatını kaybettive üç yıl boyunca saldırı stratejisibelirleyemedi. Tüm bölgedeki sivil halkresmen tek başına kaldı. Askeri yönetimbazı Ermenileri çoktan taşımıştı, fakat dahasonra yönetim ayaklanmalara ve hatarkasındaki savaş sabotajlarına karşı dirençgösterememiştir. Askeri yönetim sonuçolarak Ermeni nüfusun çoğunluğunun"tehcir" edilmesini önerdi.

Bu gerçekler askeri gereksinimlerin özünüoluşturmaktadır. Vahakn Dadrian ve onunTürk çırağı Taner Akçam'ın, Osmanlıhükümetinin Van ayaklanması ile dahaönce karşı karşıya kaldığını ve Ermenileriyok etmeye karar verdiklerini göstermeyedair girişimlerinin hiç bir temeli yoktur. Buiki isim de savlarını "Andonian belgeleri"ve sözde "on emir" adlı sahte dokümanlarladesteklemektedirler. Bir Osmanlı görevlisitarafından İngiliz yetkililerine savaştansonra teslim edilen bu ikinci kâğıt parçası,iktidardaki İttihat ve Terakki Partisiyetkililerini İstanbul'da bir masa etrafındaotururlarken ve tüm Ermeni erkeklerini yoketme, kadın ve çocukları ise İslam dininedöndürme kararı alırlarken göstermektedir.İngilizler, önde gelen Osmanlı hükümeti

yetkilerine karşı kullanılacak tüm delilleriçin herkesi inceden inceye araştırmışlardır.Osmanlı arşivlerini didik didik aramışlar,kendi arşivlerini taramışlar veAmerikalılara ellerinde bir tane bilesuçlayıcı belge olup olmadığınısormuşlardır. Bu “on emir” olaraknitelendirilen sahte belgelerin dünyayagerçek olduklarını kanıtlamanın bir yoluolsaydı İngilizler bu fırsatı kaçırmazlardı,ancak belgeler o kadar bariz bir şekildesahteydi ki İngilizler bu belgeleri hemen birkenara atmak zorunda kaldılar. Fakat YaleÜniversitesi Soykırım ÇalışmalarıProgramı Başkanı, Ben Kiernan, Kan veToprak: Sparta'dan Darfur'a Bir SoykırımınTarihçesi adlı kitabında, bu düzmece"belge"yi savaş dönemi Osmanlıhükümetine yönelik soykırım suçlamasınatemel olarak kullanmıştır. Bu sahtecilikleristisnai de değildir, çünkü Ermenilerin"Türkler" aleyhindeki davası, sayısızuydurma yazılı ve görsel örnekledesteklenmektedir.

3. Birleştirme. Ölü sayısının artırılmasının sonzamanlarına doğru, Ermeni lobici vepropagandacılar "soykırım"ın zamanaralığını 1922 hatta 1923'e, yani BirinciDünya Savaşı, 1919'da batı Anadolu'dakiYunan istilası, ve Kafkaslar ve Türkiye'ningüneydoğusunda devam edenmücadelelerin vuku bulduğu dönemi deiçine alacak şekilde uzatmışlardır. Aslında,tarihin bu dönemlerinin her biri ayrı ayrıincelenmelidir. Kafkaslarda toprak vekaynak (Hazar Denizi petrolü) üzerineyaşanan savaş, İngilizler ve Batılımüttefiklerini, Beyaz Rusları, Bolşevikleri,Azerileri, Gürcüleri, Ermenileri ve diğerbaşka etnik-dini grupları Kafkas mozaiğinedâhil etmiştir. İnsanlar birbirinin canınakıymış ve hastalık, kötü beslenme çeşitlisebeplerle hayatlarını kaybetmişlerdir.

Aynı zamanda Fransa, yanında bir Ermenilejyonu ile birleşmiş ve Fransız korumasıaltında otonom veya yarı-bağımsız birErmeni "devleti" kurmaya niyetli olarakbugünkü Türkiye'nin güneydoğusunu işgaletmiştir. İngiltere ile imzalanan bölgedençekilmeye ilişkin anlaşma ile - "etki alanı"


18

JERE

MY

SALT

- A

RMEN

IANS

AND

SYR

IA 1

915

AND

2013 - Van Gölü'nün kuzeyinde uygulamaya

konulmuştur. Fransa için Türkiye'ningüneydoğusu la Syrie integrale - büyükSuriye - ki bölgenin çekim merkezleriÇukurova'nın pamuk tarlaları ve doğuAkdeniz'in köşesinde saklanıp kalmış,Cezayir ile oluşturulabilecek bir trans-Akdeniz deniz anlaşması geliştirilebilecekolan İskenderun limanıdır. Fransız işgaliyeni bir Müslüman katliamı dalgasınıtetiklemiştir ve Müslüman mallarınınimhası, Fransız ve Ermeni lejyonları Türkmilliyetçileri tarafından geri püskürtülenekadar devam etmiştir.

4. Kayıp Müslümanlar. Birinci Dünya Savaşısırasında kimsenin elinde Osmanlı'da nekadar Müslüman sivilin öldürüldüğünedair kesin bir bilgi yoktur, fakat mücadelesırasında ve sonrasında hayatınıkaybedenlerden bahsetmek önemlidir.Müslüman nüfusun yüzde 80'den fazlasıokuma yazma bilmemekteydi ve sonuçolarak katlandıkları sıkıntıları kaleme alıpanlatmaktan yoksundurlar. Yuvarlanmışrakamlarla iki ila iki buçuk milyonMüslüman sivilin öldüğünden bahsetmek,rakamlar üzerinden tartışma başlamaktanbaşka bir şey değildir. Birçok Müslümansivil - Osmanlı belgelerinden edinilenrakamlara göre yarım milyon - savaşınseyri boyunca katledilmiştir. 19ncuyüzyılda “Ermeni sorununu”devraldıklarında, Ermenilerin küçük birerazınlık oluşturduğu ve “Ermenistan”olarak adlandırdıkları Osmanlı vilayetleritoprakları üzerinde İngilizlerce başlatılanErmeni-Kürt mücadelesinin devamıolduğunu gösterir şekilde katledilenlerinçoğu Kürt ve katledenlerin çoğu daErmeni’ydi. Kürtler ve hatta sultan veOsmanlı hükümeti tarafından kullanılansözcük "Kürdistan"dır. Kendi yurtlarıiçerisinde İngilizlerin Ermenilere özerklikverme çabalarından dolayı tehdit altınagiren Kürtler kendilerini savunmak içinhazırlığa girişmişlerdir.

Birinci Dünya Savaşı sırasında Ermenilertarafından işlenmiş suçların çoğu Osmanlıordu komutanları ve vilayet yetkilileritarafından doğu Anadolu'ya dönecekleri

sıralarda yani 1918'de belgelerlearşivlenmiştir. Bu açıklamalar, 1915-16yıllarında, James Bryce ve Arnold Toynbeetarafından "Türklere" karşı yürütülen kandondurucu iddialar gibi propagandaamacıyla da yazılmamıştır. Bu bilgilersadece hükümetin bilgilendirilmesi içinkayda geçmiştir. Bu diğer hakikat fail ilemağdur arasındaki ayrımı bulanıklaştırır veErmeni milliyetçiliğinin kalbinde yatanManişeist anlatıyı da tehdit eder. EğerErmeni gençleri atalarının kurban olduklarıkadar katleden de oldukları sonucunavarırlarsa, milli anlatıları patlak verecektir.Bu sebeple karşı anlatı ortadankapatılmalıdır.

Daha dengeli bir tarihsel değerlendirme,ancak tüm atalarının işledikleri suçların veMüslüman da Hristiyan da olsa masumsivillerin acılarının karşılıklı olaraktanınması temelinde Türkler ve Kürtlerlegerçek bir uzlaşmaya imkan verecektir. Bunoktaya bir gün ulaşılabilir ama hali hazırdapsikolojik, kültürel ve siyasi açıdanErmeniler için ataları tarafındangerçekleştirilen mezalimlerin (her ne kadaraz sayıda kabul edenler olsa da) kabuledilmesi imkânsız görünüyor. Doğal olarak,onlarca yıldır "Türkler"in soykırımdansorumlu tutulmalarında ısrar ettikleri gibi,kendileri de Ermenilerin Müslümanlarayaptıklarının aynı şekilde soykırım olarakanılması gerekliliğini düşünmeyezorlanmalıdırlar.

Ermeni mezalimlerinin raporları DoğuAnadolu’dan gelmiştir. Bu katliamlar genişçaplı ve büyük ölçüde insanlık dışıdır.Ekmek fırınlarına atılan bebekler; canlıcanlı derisi yüzülen insanlar veya atlarınaltında ezilerek öldürülenler; ahırlara veyaevlere kilitlenerek canlı canlı yakılaninsanlar; toplu olarak alınıp götürülen veRuslara görünmeyecek şekilde katledilenler.Osmanlı kuvvetleri cesetler ve cesetparçaları ile kaplanmış şehirleregirmişlerdir. Raporlarda bazı Rus yetkililerhimayeleri altındaki Ermenilerindavranışları karşısında iğrendiklerini ifadeetmişler ve Ermenileri Müslümanları yoketmek istedikleri için suçlamışlardır. Bu


19

JERE

MY

SALT

- A

RMEN

IANS

AND

SYR

IA 1

915

AND

2013katliamlar Ermeni vahşetini had safhaya

çıkarsa da, Kürtlerin ve diğerMüslümanların daha evvel katledilmesi,intikam fikrini 1915’te güneyde Suriye’yegönderilen Ermenilere yönelik toplusaldırılar için bir motivasyon halinegetirmiştir.

5. Duruşmalar. Taner Akçam yazılarındaduruşmaların İngiliz yetkililerinin işgalialtında İstanbul'da görüldüğüne oldukçafazla dikkat çekmiştir. Bunlardan bir kaçıErmenilere karşı suç işlemektenmahkûmiyetle sonuçlanmıştır. Herhalükarda, çok daha güvenilir mahkemelerOsmanlı hükümeti tarafından 1915'teErmeni kafilelerine yapılan saldırılardanhemen sonra kurulmuştur. Soruşturmakomisyonları 1915 yılının sonlarına doğrukurulmuş ve 1600 kadar kişi askerimahkemede yargılanmıştır. Suçlubulunanlardan bazıları idam edilmiş vearalarında ihmal ve suç ortaklığındanhüküm giymiş Osmanlı yetkililerinin debulunduğu bazıları hapis cezasınaçaptırılmıştır. Kafilelere saldırıldığıhaberleri gelirken, İstanbul'daki hükümet,vilayet yönetimlerine Ermeniler için dahafazla korunmalarını talep eden şifrelimesajlar göndermiştir. Bunun gibi pek çokbelge arşivlerde mevcuttur ve açıkçabelirtilmiştir ki Ermeni "tehcir"i öldürmeniyeti barındırmamaktadır.

"Tehcir" düzenlemesinde sorumluluk alanpek çok vilayet yetkilisinin yetersiz olduğu,aktif bir şekilde Ermenilere kötüdavrananlarla suç ortağı olduğu vediğerlerinin de kasıtlı olarak ihmalkârdavrandığı açıktır. Aynı zamanda, ordununhareket kabiliyetini kısıtlayan ciddiproblemleri varken, bütün hayatiihtiyaçların karşılanması ve böyle büyük birtoplu yer değiştirmenin organize edilmesison derece zordur. Yiyecek, sağlıkimkânları, ulaşım ve kafileyi koruyabileceksilahlı birlikler yoktur. Sivil halk gerçektençaresiz bir durumdadır ve hatta cepheyedahi ulaşamadan gelemeden hastalıktanveya kötü beslenmeden pek çok asker dehayatını kaybetmiştir. Osmanlı hükümetinasıl sonuçlanacağını bilmese dahi, "tehcir"

kararının felaket sonuçlarından sorumlututulmak zorundadır. Yine de, orduyönetiminin öngördüğü şekilde hareketeden hükümetin nasıl bu kadar kötüsonuçlanacağı konusunda bir fikri varmıydı? Ordu yönetimi bu durumunmeydana gelmesi gerektiği sonucuna varsabile, herhangi bir konumdaki herhangi biryetkili kalkıp da "bu olamaz" demedi mi?Hemen hemen bir asır sonra, muhtemelenbu sorulara yine net cevaplarverilemeyecektir.

6. Yunanlılar ve Süryaniler. Her iki toplum daTürkler tarafından soykırıma uğradığınıiddia ettiği için, burada genel literatürde yeralmayan bazı kavramlardan bahsedeceğiz.1897’de Yunan ordusu Osmanlıİmparatorluğu’na saldırdı ve onlara yenildi.Yunanistan, 1912’de şansını Sırbistan,Bulgaristan ve Karadağ yanında tekrardenedi. Osmanlılar, sayıca üstünolmadıklarından tüm cephelerde kısa birsürede yenildiler. İmparatorluk, Avrupakıtasındaki topraklarının neredeyse tümünükaybetti. Balkan müttefikleri 1913’dedağılmamış ve adeta Müslüman düşmanınasaldırır gibi birbirlerine saldırmamışolsalardı, Osmanlılar bu topraklarınmuhtemelen tümünü kaybedebilirdi. Balkanordularının işgaline uğrayan topraklardayaşayan Müslüman halk, 1870’lerden beriikinci defa –bugünün tabiriyle- etniktemizliğe uğramış oldu. Balkandevletlerinin niyeti güneydoğu Avrupa’dakiOsmanlı varlığını sona erdirmek vemümkün olduğu kadar çok Müslümanöldürmek ve onları dışarı sürmekti. 1904-1907 arasında, Almanlar, şuan Namibiyaolarak bilinen bölgede, Herero halkındanneredeyse 100,000 kişinin katledilerek veyabaşka türlü ölümlerine yol açtı. Eğer bu 20.Yüzyılın ilk soykırımıysa, BalkanMüslümanlarının uğradığı katliamlar vetahliyeler -Kiernan ve soykırım konusundaçalışan diğer ‘bilimadamlarınca’ tamamengöz ardı edilse dahi- 20. yüzyılın ikincisoykırımı olarak değerlendirilmelidir. JustinMcCarthy’nin tahminlerine göre, BalkanSavaşları, 632,000 Müslümanın, ya daOsmanlı İmparatorluğunca fethedilmişAvrupa topraklarında yaşayan


20

JERE

MY

SALT

- A

RMEN

IANS

AND

SYR

IA 1

915

AND

2013 Müslümanların yüzde 27’sinin, ölümüyle

sonuçlanmıştır. Katliamlardan ve köylerininaskerler ve hunhar çeteler tarafından yağmaedilmesinden kurtulanlar Ege’ye veyaİstanbul’a kaçtılar. Geri çekilen askerlerlebirlikte, onlar da, kitleler halindehastalıktan, yetersiz beslenmeden vetehlikeli hava şartlarından öldüler.İstanbul’a ulaşmayı becerebilenlere kalacakyer verilmiş, camilerde ve hükümetbinalarından dönme binalarda tıbbi tedaviolanağı sağlanmıştı. Şehre çıkan yollarınetrafındaki alanlar, ölülerin ve ölmekteolanların cesetleriyle dolmuştu. Bugün bile,1877-78’de ve yine 1912-13’deMüslümanların köklerinin kurutulması,Balkanlar’ın ‘batı’ tarihinde yeredinmemektedir.

Yunanlılar, 1919’da Osmanlı topraklarınıyeniden istila etmişlerdir. İmparatorluk,Libya’nın 1911’de İtalyanlar tarafındanistila edilmesinden beri savaştaydı. Libyasavaşını, Balkan savaşları (1912-1913),ardından Birinci Dünya Savaşı (1914-1918)ve daha sonra Kafkasları ve bugününTürkiye’sinin güneydoğusu olan bölgeyisarsan mücadele takip etmişti. Harap olmuşbu topraklarda başka bir savaş başlatmakneredeyse sadistçe bir acımasızlıktı, ama butam da, İngiliz Başbakanı David LloydGeorge’un –Yunanlılara olan sevgisi kadar,“Türklere” karşı yoğun bir ırkçı nefretduygusu besliyordu- ve onun can dostu,Yunanlı Başbakanı Eleftherios Venizelos’unyaptığıydı. Yunan ordusu, Mayıs 1919’da,müttefik bir filonun koruması altında, Egekıyılarından İzmir’e ulaştı. Katliamlargecikmeden başladı. Ölüler arasında, fesgiymiş oldukları için Müslüman sanılanHristiyanlar da vardı.

Teoride, Yunanlı ordusu, İzmir’i çevreleyenkısıtlı bir alanda kalacaktı; ama kısa birsürede hudutlarından çıktı ve İstanbulyönünde kuzeye doğru ve Ankara yönündedoğuya doğru ilerlemeye başladı. Bunutakip eden süreci Yunanlıların köylerde vekasabalarda yapmış oldukları katliamlar;kundaklamalar; yağmalamalar ve yıkımlarizledi. Aynı zamanlarda bölgede bulunmuşolan Arnold Toynbee, Yunanlıların

mücadelesini Türkleri yok etmek olaraktarif ediyordu. Müttefikler arası tahkikatkomisyonu ve Uluslararası KızılhaçÖrgütü’nün temsilcisi de aynı fikirdeydi.Nihai olarak, 1922’de Türkler tarafındantutulan ve yenilen Yunanlıların Egekıyılarına çekilmeleri de aynı vahşet veyıkıma işaret ediyordu. İşgalci orduyudestekleyen Ermeni ve Yunanlı siviller deMüslümanlara ait mal ve mülklerinyağmalanmasına ve yıkımına katıldı. Bumacera, 1,5 milyon Yunanlıyı Anadolu’danve 1 milyon Türk’ün Yunanistan’dankoparan, 1922’de gerçekleşen mübadeleylesonuçlandı. Lloyd George’un veVenizelos’un bu trajediden direkt olaraksorumlu tutulmaları gerekmektedir.Güçlenen Türk milliyetçileri ile karşıkarşıya kalan İngiliz bölüklerinin yanında,Lloyd George, kendi bölükleri yerinebaşkaları savaştığı sürece bir başka savaşadaha atılmaya hazırdı, ama Avustralya’ya,Yeni Zelanda’ya, Kanada’ya ve GüneyAfrika’ya yaptığı asker talebine kulakverilmemişti.

Soykırım ithamı yapan üçüncü etnik-dinigrup Süryanilerdi. Türkiye’ningüneydoğusu ve İran’ın kuzeybatısındabulunan ve küçük bir topluluk olanSüryaniler, İngilizler ve Ruslar tarafındanverilen sözlerle savaşa itilmişlerdi; amaOsmanlı ordusuna, Türk ordusuna veyaKürtlere başkaldıracak halleri yoktu.Osmanlı topraklarından, yurtlarındanayrılan Süryaniler, Irak’a doğru, binlercekişinin öldüğü yola çıkmadan önce,kuzeybatı İran’daki dindaşlarına katıldılar.Sağ kalanların çoğu kendini Bağdat’ınkuzeyindeki Bakuba sığınmacı kampındabuldu. Onlar, cesur askerler olarakbiliniyorlardı; ama yine de, disiplinsizlik vevahşi davranışlara yatkınlardı. 1924’te,İngiliz kuvvetlerine bağlı bir grup Süryaniasker, Kerkük’ün merkezinde bulunan birpazar yerine makinalı tüfeklerle ateş açarakyüzlerce kişiyi öldürdü. Yine 1933’te, birgrup silahlı Süryani, Dicle nehriyakınlarında bulunan Iraklı kuvvetleresaldırarak büyük bir krize yol açtılar. Bukriz sonucunda, 34 kişi ölmüş, 100’e yakınkişi yaralanmış, ölülerin vücutları tahrip


21

JERE

MY

SALT

- A

RMEN

IANS

AND

SYR

IA 1

915

AND

2013edilmişti ve karşı saldırıda bulunan ordu,

Simel’in Musul bölgesinde yüzlerce masuminsanı katletmişti. İngiliz valisi ArnoldWilson’a göre de, Kürtler, SüryanilerinBakuba’daki sığınmacı kampına saldırıncayakalanmış ve kafaları kesilereköldürülmüşlerdi.

7. Yani, kim tüm bunlardan alnı ak bir şekildeçıkabilirdi? Görünüşe bakılırsa hiç kimse.Bir tarafta, suçluların ve diğer tarafta,mağdurların olduğu söylenemez. Tümtaraflarda da suçlular ve mağdurlar vardı.‘Yer değiştirme’ sırasında bile, birçokMüslüman Ermenilere yardım etmeyeçalışıyordu. İhmalkâr Osmanlı memurlarıyanında da, yanlarında çalışan Ermenileregöz kulak olmak için, son derece zorkoşullarda, ellerinden gelenin en iyisiniyapmaya çalışanlar vardı. Anaakım ‘batı’tarihinde, hala, savaşın Osmanlı halkı içinne kadar yıkıcı olduğu konusunda biranlayışa yer vermemektedir. Savaşbittiğinde, insanlar at gübresinden arpaçıkarıyor ve hayatta kalabilmek için otyiyordu. Savaş sırasında bile, 1915-1916’da, insanlar, Beyrut sokaklarında veSuriye’nin diğer kasaba ve şehirlerinde,açlıktan ve hastalıklardan ölüyorlardı.Ailelerini besleyemeyen Lübnanlı erkekler,dağlarda utanç içinde ölmeyi bekliyorlardı.Bazı köyler tamamen boş kalmıştı. Savaşınzorlu koşulları, cephedeki askerler içingıdanın ve ilaçların tükenmesi, ulaşımınoldukça zor olması ve askerler ve halkarasındaki kolera ve tifüs gibi hastalıklarınneden olduğu büyük sayılarda ölüme ekolarak müttefiklerin Akdeniz kıyısını denizablukasına alması durumu iyicekötüleştirmiş, para ekonomisinin sonunugetirmiş ve çiftçileri mahsulleriniyetiştirmek için gerekli olan malzemelerdenyoksun bırakmıştır. 1915’de yaşanançekirge istilası, devam eden sefalete veyoksulluğa ek olarak, mahsulleri ve ağaçlarıçıplak bırakmıştı. Arap tarihçi GeorgeAntonius’un hesaplamalarına göre, sadeceSuriye’deki ölü sayısı 400,000 civarındaydı.Doğu Anadolu’daki durum da en azSuriye’deki kadar kötüydü; bazı vilayetlerinnüfusu yüzde 40 ila 60 arasında azalmıştı.Yüzbinlerce insan savaş bölgesini terk

etmiş; sağ kalanlar, sadece Osmanlıtopraklarında değil, ama aynı zamandaKafkaslarda ve kuzeybatı İran’dayerlerinden edilmiş ve açlıktan ölmeye terkedilmişti. Bu, kılıçtan geçirilen, hayattakalabilmek için mücadele veren birimparatorluğun ve müttefik güçlerin hile veasılsız vaatlerinin girdabında kalmışazınlıklarının bir imha etme savaşıydı.

8. Son olarak, 1915 olayları ve 2013’de Suriyearasındaki diğer paralelliklere değineceğiz.Şu anda Suriye’de katledilenler ve ülkedenatılanlar sadece Ermeni Hristiyanları değil,tüm Hristiyanlardır. İki Ortodoks piskoposhala kayıp, eğer hayattalarsa Çeçenlertarafından Halep’te tutulduklarıdüşünülüyor; papazlar katledildi, eskiMa’lula şehrine saldırıldı ve şehirdekikiliseler kötü amaçlara alet edildi; yakınzamanda Ma’lula şehrine yapılan birsaldırıda, 12 rahibe, silahlı adamlartarafından rehin alındı; kısa bir süre önce,Sadad köyünde, 40 Hristiyan- erkek, kadınve çocuk- katledildi. El Kaide’nin karabayrakları, batılı devletler ve bölgeselmüttefiklerinin Suriye’ye yaydığı karanlıkgüçler tarafından kiliseler üzerine çekildi.El Kaide, 60’dan fazla kiliseyi ve manastırıyok etti ve on binlerce Hristiyan’ıevlerinden etti.

Sadece Vatikan, Hristiyanlığın, doğduğu butopraklarda maruz kaldığı bu katliamlar veyıkıma karşı açıkça sesini çıkarıyor. İşlerinegelince Hristiyan geçinen batılı liderlerin,kendilerini garip bir şekilde ‘SuriyeHalkının Dostlar Grubu’ olarak adlandıranişbirlikçi devletlerin Suriye’yemüdahalesinin direkt bir sonucu olarakhayatlarını kaybeden Hristiyanlar veya onbinlerce Müslüman ve hatta yer değiştirmekzorunda kalan milyonlarca insan hakkındadiyecek hiçbir şeyi yok. Eğer şuan geriçekiliyorlarsa, bunu sebebi, onları, kendisınırları dâhilinde ve kendi çıkarlarıkarşısında tüm dünyada tehdit edebilecekbir canavar yarattıklarının farkınavarmalarıdır.

“Batı” ve onun bölgesel müttefikleri, ikiyüzyıldır, Orta Doğu insanının hayatını


22

JERE

MY

SALT

- A

RMEN

IANS

AND

SYR

IA 1

915

AND

2013 mahvetmekte. Azınlık, mezhep, iç savaş,

istila ve işgal, suikast, sabotaj, rüşvet,yaptırım, ekonomik boykot ve yıkmakartlarını kullanmışlardır. Bu kartlarıihtiyaca göre değerlendirmişler ve şimdiyekadar, hiçbir şeyin, onlara istediklerinialmak konusunda engel olamayacağınıgöstermişlerdir. Bunlar, Birinci DünyaSavaşı’nda olanlara tamamen paraleldir.1918’de büyük güçlerin çıkarlarıdoğrultusunda ortaya çıkan dünya bugünyine büyük güçlerin çıkarları içinparçalanmaktadır. Irak kaybedilmiştir veSuriye yıkılmaktadır. Orta Doğu’nunmerkezi toprakları sığınmacılarladolmaktadır. 2003 sonrası Irak’tan kaçanmülteciler 1948’den sonraki en vahimmülteci sorunuydu; şuanda Suriye’denkaçan mülteciler de, daha beter olmasa da,en az Irak mültecilerinin yarattığı sorunkadar vahimdir.

Ermeniler ve Süryaniler müttefiklerinsavaştaki mücadelelerine yardım etmektendolayı hiçbir kazanç elde edemediler.Yapılan vaatler ya yerine getirilmedi ya dagetirilemedi. Bolşeviklerin yardımıylaErmeniler kendi özerk cumhuriyetlerinielde ettiler ama Süryaniler Irak veya onlarıalmaya razı diğer ülkelerde mülteci

konumuna düştüler. Araplar kandırıldılar veihanete uğradılar. Yerine getirilen tek vaatSiyonistlere yapılandı, ve 1918 sonrasıolduğu gibi şimdi de aynı durum sözkonusu: Irak’ın yok edilmesinden veSuriye’nin şu anda yok edilişinden en çokkazançlı çıkan Orta Doğu’ya Batıstratejilerinin çıkarı doğrultusundayerleştirilen sömürgeci yerleşimci devletolmuştur. Bugün Suriye'de acı çekenErmeniler bütün resmin yalnızca birparçasıdır. Orta Doğu'nun merkezitoprakları hayrete düşüren bir şekilde tahripedilmektedir. Bölgenin insanları onlarakarşı kurulan tuzaklara bilinçsiz bir şekildedüşmektedirler. Tanrının gerçek düşmanlarıolan, toplumun içine fitne sokan diniliderler ve onları destekleyen hükümetleriyüzünden bölge halkı, geri adım atıp esasmanzarayı görememektedir. Bir yüzyılöncesinde geçerli olduğu gibi, şimdi de,uzak ‘batı’ başkentlerinin belirlediği büyükstratejiler çerçevesinde ülkeler yokedilmektedir. Hükümetleri ve kurumlarıkendi ihanetleri, işbirlikçilikleri ve adi birşekilde paraya ve güce teslim olmalarıylakendilerini rezil etmektedirler. Kuşkusuz,bu kadar zûl bir noktaya Arap tarihinde veİslami Orta Doğu’da çok az düşülmüştür.

armenians and syria 1915 and 2013 - avİm · 2017. 4. 17. · 6 jeremy salt - armenians and syria...

Documents