baishin dulaalah gariin avlaga

Äóëààí, ýð¿¿ë îð÷èíä õýìíýëòòýé àìüäàðöãààÿ!

1

Àøèãëàæ áóé ñóóöíû áàðèëãà, ãýðýýäóëààëàõ ãàðûí àâëàãà

Õî¸ð äàõü õýâëýë

Äóëààíû õýìíýëòòýé õóâèéí îðîí ñóóöûã çàõ çýýëä íýâòð¿¿ëýõÌÎÍ/99/Æ35 òºñºë

Ìîíãîë óëñàä áàðèëãûí ñàëáàð ¿¿ñ÷õºãæñºíèé 80 æèëèéí îéä çîðèóëàâ.

Ýìõýòãýí áîëîâñðóóëñàí:

Ñ.Öýðýíäàø, Áàðèëãûí èíæåíåðÁ.Ìºíõáàÿð, Ýð÷èì õ¿÷íèé õýìíýëòèéí ìýðãýæèëòýí

Õÿíàí çàñâàðëàñàí:

Í. Öýíä, Òºñëèéí Ìåíåæåð

Óëààíáààòàð õîò2006 îí


2

ªìíºõ ¿ã

Õàõèð ºâºë ýõëýõýä õýí õ¿íã¿é òýâäýí, çóíû õàëóóíä õºëºð÷, íàìðûí øàð íàðàíäíàëàéæ áàéñíàà ìàðòàí, õàëäàãã¿é ïèéøèí, äóëààöäàãã¿é áàéð ñóóöòàéãàà ãýíýò ñàíàæ,ò¿ëýý í¿¿ðñ, ÿàíàà èéíýý áîëîîä ÿâ÷èõíà.

Ãàäíûí õ¿éòíýýñ èë¿¿ áàéíãà ñóóäàã äóëààöäàãã¿é ãýð îðîíäîî äààðñíààñ áîëæ íààäòàë íü õàìðûí õàíèàäíààñ ñàëàõã¿é, öààíàäàæ ¿å ìº÷, áººð íóðóóíû ãýýä óäàìøèæ, óæãèð÷áîëîõ á¿õ ë ºâ÷èí õ¿ð÷, ýì òàðèà íààíóó öààíóó áîëíî. Òýãýõ ìºðòëºº ýíý á¿õýí íü äààð÷õºðñíººñ ¿¿äýí ãàðäàã ãýäãèéã ÷ òýð á¿ð àíçààðàõã¿é. Äýýðýýñ íü ò¿ëøèíä çàðöóóëàõìºíãºíèé õýìæýý ÷ íýìýãäñýýð. Ýíý íü çºâõºí ãýð õîðîîëîëûí áàéøèí ñóóö, ãýðòýé àéëóóäàäòºäèéã¿é íèéòèéí îðîí ñóóöàíä ÷ òîõèîëäîíî. Òýíä áîë á¿ð ÷ õýö¿¿. ßìàð ãàë ò¿ëýëòýé ÷áèø, äýìèé ë öàõèëãààí õàëààãóóð çàëãàõ áîëîâ÷ íºãºº òîîëóóð íü õàðèí íýã ã¿éæ ºãíº.

Èéì ä¿ð òºðõ ìàíàé õîò ãàçàð ÷, õºäºº ñóóðèíä ÷ îëîí ¿å äàìæèí äàâòàãäàæ èðñýí,¿¿íäýý á¿ð èæèë äàñàë áîëñîí ÷ ãýìýýð.

Ãýð îðîí íü äóëààëöàõã¿é áàéíà ãýõýä õàìãèéí ò¿ð¿¿íä çóóõàà ñîëüæ, ò¿ëøýý áàçààõààáîääîã. Ýíý íü íýã òàëààð çºâ ìýò áîëîâ÷ òýð äóëààí áàéëãàõ ãýýä áàéãàà áàéøèí ñóóö, ãýðíü ÿìàðõóó äóëààëãàòàé áèëýý ãýäãèéã ýðãýæ õàðàõ íü òóí õîâîð.

Äóëààíàà áàðüäàãã¿é áóþó íýìæ äóëààëààã¿é áàéøèí, äàâõàðãà ìóóòàé ãýðò Òà õè÷íýýíñàéí çóóõàíä, õè÷íýýí èë÷òýé ò¿ëýý í¿¿ðñ ò¿ëýýä íýìýðã¿é, ãàäàà ãàë ò¿ëñíýýñ ÿëãààã¿é.

Ñ¿¿ëèéí ¿åä äýýð äîîðã¿é õ¿ì¿¿ñ ñàéæðóóëñàí çóóõ, øàõìàë ò¿ëø ãýæ èõ ÿðüæ, õîøóóð÷áàéãàà ÷ ÿðüæ áóé øèã íü òèéì ñàéí ¿ð ä¿íã îëæ ìýäðýýã¿é ë áàéíà. Íºãººòýéã¿¿ð òýðõ¿¿îëîí õ¿éòýí áàéð ñóóöûã õàëààõ ãýæ èõ õýìæýýíèé ò¿ëø ò¿ëñýíýýð õîòûí àãààð áîõèðäîæýð¿¿ë îðøèí àìüäðàõ íºõöºë óëàì á¿ð áàãàñààð áàéãàà áèëýý.

Ýäãýýð àñóóäëûã øèéäýæ áîëîõ õàìãèéí õÿëáàð, ¿ð ä¿íòýé àðãûã ‘Äóëààíû õýìíýëòòýéõóâèéí îðîí ñóóöíû òºñºë’ -ººñ íýâòð¿¿ëæ ýõýëñýí íü ãýð, ñóóöíû áàðèëãûã àíõíààñ íüñàéòàð äóëààëæ áàðèõ, íýãýíò áàðüñàí áîë òýäãýýðèéí íýìæ äóëààëàõ àðãà þì. Òºñëèéíäýæëýãòýéãýýð 50 ãàðóé àéë àøèãëàæ áàéãàà ñóóöíû áàðèëãàäàà íýìýëò äóëààëãà õèéñíýýðäóëààíû àëäàãäàë íü 2.6 äàõèí áóóð÷ òýð õýìæýýãýýð ò¿ëøíèé õýðýãëýý íü áàãàññàí áàºðõèéí òºñºâ ÷ õýìíýãäýæ, òîõü òóõ íýìýãäýí, îð÷íû áîõèðäîë áóóð÷ áàéãààã ñóäàëãààãààðòîãòîîëîî. Òºñºë 390 ãàðóé ºðõèéí ìîíãîë ãýðèéã øèíý òºðëèéí äóëààëãûí ìàòåðèàëààð¿éëäâýðëýñýí á¿ðýýñýýð äóëààëñàí áà èíãýæ äóëààëñàí ãýð íü äàí ýñãèé äýýâýð òóóðãàòàéãýðòýé õàðüöóóëàõàä äóëààí àëäàãäàë íü 2.3 äàõèí áóóðñàí áàéíà.

Èéíõ¿¿ ¿ð àøèãòàé áîëîõ íü íýãýíò òîäîðõîé áîëñîí àøèãëàæ áóé ñóóöíû áàðèëãà,ãýðýý äóëààëàõ àðãûã íèéòèéí õ¿ðòýýë áîëãîõ çîðèëãîîð ýíýõ¿¿ ãàðûí àâëàãà íîìûã Òàíäòîëèëóóëæ áàéíà. Òà óíøèæ îéëãîîä, ººðºº õýðýãæ¿¿ëýâýë ¿ð ä¿íã íü ìýäðýõ áîëíî.

Äóëààõàí, öýâýð ýð¿¿ë îð÷èíä õýìíýëòòýé àìüäàðöãààÿ!

Òºñºë õýðýãæ¿¿ëýõ àëáà


3

ÑÓÓÖÍÛ ÄÓËÀÀËÃÀ

ÀÃÓÓËÃÀ

Îðîí ñóóöàíä ýð÷èì õ¿÷èéã ¿ð àøèãòàé çàðöóóëàõ 4

Äóëààí àëäàãäàë, ýð÷èì õ¿÷íèé õýìíýëòòýé áàðèëãà 5

Äóëààí àëäàãäëûã áóóðóóëàõ 6

Áàðèëãûí õýëáýð, ãàäàðãóóãèéí íºëºº, äóëààëãûí ìàòåðèàë 8

Áàðèëãûí öîíõ, õààëãàíû äóëààí àëäàãäàë 10

Äýýâðèéí äóëààí àëäàãäàë, äóëààëãà 13

Ãàäíà õàíûí äóëààëãà 17

Çîîðèéí äàâõûí äóëààëãà 20

Ìîíãîë ãýðèéí äóëààëãà 21

Õàëààëò 22

Õàëààëòûí òîõèðóóëãûã ñàéæðóóëàõ 24

Õàëóóí óñíû õýðýãëýý 25

Õàâñðàëò 1. Äóëààí òóñãààðëàëòûí øààðäëàãà 27

Õàâñðàëò 2. Ìàòåðèàëûí äóëààí òåõíèêèéí ¿ç¿¿ëýëò¿¿ä 28

Õàâñðàëò 3. Øààðäëàãà õàíãàñàí õàøèõ á¿òýýöèéí æèøýýí¿¿ä 29

Õàâñðàëò 4. Õàøèõ á¿òýýöèéí äóëààí òóñãààðëàëòûã ñàéæðóóëàõ æèøýýí¿¿ä 33

Õàâñðàëò 5. Õàøèõ á¿òýýöèéí äóëààëãûí óãñðàëòûí çóðàãò æèøýýí¿¿ä 42


4

Àøèãëàæ áóé ñóóöíû áàðèëãà, ãýðýý äóëààëàõ ãàðûí àâëàãà

1. ÎÐÎÍ ÑÓÓÖÀÍÄ ÝÐ×ÈÌ Õ¯×ÈÉÃ ̄ Ð ÀØÈÃÒÀÉ ÇÀÐÖÓÓËÀÕ

Õ¿íèé ºñºí íýìýãäýæ áóé ¿éë àæèëëàãàà, äýëõèéí õ¿í àìûí áîëîí ýð÷èì õ¿÷íèéõýðýãëýýíèé ºñºëò çýðýã íü äýëõèéí öàã óóðûí äóëààðëûí ãîë øàëòãààí áîëñîí õ¿ëýìæèéíõèéí íºëººëëèéã èõýñãýæ áàéãàà áèëýý. Èéìýýñ ýíý íºëººëëèéã èõýñãýõýä ãîë ¿¿ðýã ã¿éöýòãýíí¿¿ðñ, ìîä çýðýã ¿íýò áàÿëàãèéã øàòààõàä ÿëãàð÷ áóé í¿¿ðñ õ¿÷ëèéí õèéã /ÑÎ

2/ áàãàñãàõ íü

òóéëûí ÷óõàë áîëæ áàéíà.

Îðîí ñóóöàíä òàâ òóõòàé àìüäðàõ íºõöëèéã ýð÷èì õ¿÷íèé õàíãàìæã¿éãýýð òºñººëºõèéíàðãàã¿é. Õàëààëò, õàëóóí óñ, òºðºë á¿ðèéí öàõèëãààí òºõººðºìæ íü ºíºº ¿åä åðäèéí õýðýãëýýáîëæýý. Ãýòýë ýð÷èì õ¿÷ æèë èðýõ òóòàì ¿íýòýé áîëæ íººö íü õîìñäîæ áàéãààãààñ ò¿¿íèéãóõààëàã, àðèã ãàìòàé çàðöóóëàõ øààðäëàãàòàé áîëæ áàéíà. Èéìä îðîí ñóóöàíä àÿ òóõòàéáàéõ íºõöëèéã äýýøë¿¿ëýí, áàðèëãûí äóëààí òóñãààðëàëò, õàëààëòûí ñèñòåìèéã ñàéæðóóëàí,ýð÷èì õ¿÷íèé çàðöóóëàëòûã áàãàñãàõ íü îëîí òàëûí àøèãòàé.

¯¿íèéã áàãàñãàõàä äàðààõ õî¸ð àðãà õýìæýý ÷óõàë íºëºº ¿ç¿¿ëýõ áîëíî:

• Áàðèëãàä äóëààíû àëäàãäëûã áóóðóóëàõ, ýð÷èì õ¿÷èéã õýìíýõ, ¿ð àøèãòàé çàðöóóëàõ,

• Ýð÷èì õ¿÷èéã ãàðãàæ àâàõàä íºõºí ñýðãýýãäýõ ýõ ¿¿ñâýð¿¿äèéã àøèãëàõ (íàð, ñàëõè,óñíû ýð÷èì õ¿÷ ã.ì.)

Ýäãýýð íü õàðèëöàí óÿëäààòàé, îëîí òàëààñ íü àâ÷ ¿çýõ àñóóäëóóä áºãººä ýíýõ¿¿ ãàðûíàâëàãàä çºâõºí ýõíèé àðãà õýìæýýòýé õîëáîîòîé ç¿éë¿¿äèéã òàíä õ¿ðãýõèéã çîðüñîí þì.

Áàðèëãûí äóëààíû àëäàãäëûã áàãàñãàõ íü ò¿ëøíèé çàðöóóëàëò, õîò ñóóðèí ãàçðûíàãààðûí áîõèðäëûã áóóðóóëàõààñ ãàäíà, àéë ºðõèéí òºñâèéã õýìíýõ, òàâ òóõòàé àìüäðàõíºõöëèéã äýýøë¿¿ëýõýä ýåðýãýýð íºëººëíº.

Ñóäàëãààãààð îðîí ñóóöàíä õýðýãëýæ áóé ýð÷èì õ¿÷íèé õýðýãëýýíèé 70% ãàðóé õóâèéãçºâõºí îðîí áàéðûã õàëààõàä çàðöóóëæ áàéãààã òîãòîîñîí áà ºðõèéí òºñâèéí èõýýõýí õýñýã¿¿íä çàðöóóëàãääàã àæýý. Óëñ îðíû õýìæýýãýýð àâ÷ ¿çýõ þì áîë àñàð èõ õºðºíãº.

Îäîîãèéí áàéäëààð ò¿ëøèíä õýðýãëýæ áàéãàà ìîä, í¿¿ðñíèé çóóõíû àøèãò ¿éëèéíêîýôôèöèåíò äºíãºæ 40%-òàé áàéãààã ñóäëàà÷èä òîãòîîæýý. Òýãýõëýýð 60% íü ÿìàð÷àøèãã¿é ¿ðýãäýæ áàéíà ãýñýí ¿ã. Ò¿¿íýýñ ãàðñàí óòàà, ¿íñ õîò ñóóðèí ãàçðûã á¿ðõýæ áàéãàëüîð÷íûã áóðòàãëàæ, òà áèäíèé ýð¿¿ë ìýíäèéã õºíººæ áàéíà.

Íºãººòýéã¿¿ð áèäíèé äèéëýíõ ìààíü ºäºð òóòìûí àìüäðàëûí õýðýãöýýíä õýäýíòºãðºãºº õýìíýæ ÿäàí, õàìãèéí õÿìä, ÷àíàðûí áàòàëãààã¿é ç¿éëèéã õýðýãëýäýã õèðíýý îëñîíõýäèéíõýý ÷àìã¿é õýñãèéã ¿ð àøèãã¿é øàòààãààä äóóñãàäàã. ̄ ¿íèéãýý þìàí ÷èíýý áîääîãã¿é.“Îëîõîîñîî õýìíýõ íü ÷óõàë” ãýæ îëîí óõààíòíóóä ñóðãàäàã. ̄ ¿íèéã óõààëàã õýðýãëýý ãýíý.Óõààëàã õýðýãëýýíä ñóðàëöàõ íü ÿàõ àðãàã¿é ýð÷èì õ¿÷èéã õýìíýõ íýã ¿íäýñ ñóóðü áîëîõó÷èðòàé.

Áàðèëãàä ýð÷èì õ¿÷íèé õýðýãëýýã áóóðóóëàõ, äóëààíû ýð÷èì õ¿÷èéã èõýýõýí õýìíýæáîëîõ íýã ãîë ñàëáàð áîë îðîí ñóóöíû ñàëáàð þì. Áàðèëãûí äóëààíû àëäàãäàë äóëààíûýð÷èì õ¿÷íèé õàíãàìæààð íºõºãäºæ áàéäàã. Èéìýýñ ãîë àñóóäàë áàðèëãûí äóëààíûàëäàãäëûã áàãàñãàí, òýð õýìæýýãýýð ýð÷èì õ¿÷íèé õýðýãëýýã áóóðóóëæ õýìíýëò ãàðãàõàäîðøèíî. Ýð÷èì õ¿÷èéã õýìíýõ îëîí àðãóóäààñ áàðèëãûí õàøëàãà á¿òýýöèéã (ãàäíà õàíà,öîíõ, äýýâýð ã.ì.) äóëààëñíààð äóëààíû ýð÷èì õ¿÷ áóþó õàëààëòàíä çàðöóóëæ áóé ò¿ëøèéãõàìãèéí èõýýð õýìíýõ áîëîìæòîé. ̄ ¿íä áàðèëãûí çóðàã òºñºë áîëîâñðóóëàã÷ àðõèòåêòîð,èíæåíåð¿¿ä ýð÷èì õ¿÷íèé õýìíýëò, áàéãàëü îð÷íûã õàìãààëàõ àñóóäëààð òîäîðõîéìýäëýãòýé áîëæ, áàðèëãûí çàõèàëàã÷ áóþó èðãýäýä ýíý àæëûí àøèã òóñûã îéëãóóëàõàä


5

òîäîðõîé õóâü íýìýð îðóóëàõ ó÷èðòàé.

Í¿¿ðñíèé ¿íý õàðüöàíã¿é õÿìä, óëñààñ õàëààëòûí ¿íý òàðèôûã òîãòîîäîã óëàìæëàëáàéñíû óëìààñ ýð÷èì õ¿÷ õýìíýõ, áàðèëãûã äóëààíû àëäàãäàë áàãàòàé áàðèõàä òºäèéëýíàíõààð÷ áàéñàíã¿é. Èéìä Ìîíãîëä áàðèñàí èõýíõ áàðèëãóóä ºâëèéí óëèðàëä äóëààíàà èõõýìæýýãýýð àëäàæ, ¿ëýìæ ¿ðã¿é çàðäàë ãàðãàæ áàéíà. ªíººäºð õóâèéí îðîí ñóóöíûáàðèëãûí äèéëýíõèéã ãàçàð ýçýìøèã÷ õóâü õ¿ì¿¿ñ, ýñâýë áàðèëãûí æèæèã êîìïàíèóä ãîëäóóçóðàã òºñºâã¿éãýýð áàðüäàã. Òýäãýýðèéí òåõíîëîãèéí ìýäëýã ÷àäâàð, ñàíõ¿¿ãèéí íººöõÿçãààðëàãäìàë áàéãààãèéí óëìààñ áàðèñàí îðîí ñóóöíû áàðèëãóóäûí èõýíõ íü ÷àíàðìóóòàéãààñ ãàäíà äóëààí òóñãààðëàëò, ò¿ëø õýìíýõ òàë äýýð íèëýýä ó÷èð äóòàãäàëòàé áàéíà.

Òóëãàìäñàí ýäãýýð àñóóäëóóäûã øèéäâýðëýõèéí òóëä áàðèëãûí äóëààí àëäàãäëûãáàãàñãàõ, ýð÷èì õ¿÷èéã õýìíýõ òóõàé Ìîíãîë Óëñûí Çàñãèéí ãàçðûí 1995 îíû 67-ð òîãòîîë,ÄÁÕß-íû áàðèëãà áàéãóóëàìæèéí äóëààí àëäàëòûã áàãàñãàõ òàëààð àâàõ çàðèì àðãàõýìæýýíèé òóõàé 1997 îíû 87 òîîò òóøààë ãàðñíû äàãóó “Áàðèëãûí äóëààí òåõíèê”-èéííîðìä íýìýëò ººð÷ëºëò îðóóëæ, øèíýýð áàðèëãà áàðèõ áîëîí çàñâàðûí àæèëäìºðä¿¿ëýõýýð çààñàí áàéíà.

2. ÄÓËÀÀÍÛ ÀËÄÀÃÄÀË áà ÝÐ×ÈÌ Õ¯×ÍÈÉ ÕÝÌÍÝËÒÒÝÉ ÁÀÐÈËÃÀ

Áàðèëãûí äóëààíû àëäàãäàë íü äàðààõ ¿íäñýí õî¸ð àëäàãäëààñ á¿ðääýã:

1.Õàøèõ õèéöèéí äóëààí øèëæ¿¿ëýëòýýð àëäàõ àëäàãäàë

2.Àãààð íýâòðýëò, àãààð ñýëãýëòèéí àëäàãäàë

Áàðèëãûí ãàäíà õàíà, äýýâýð, öîíõ, õààëãà çýðýã õàøëàãà õèéöýýð äóëààíû çîíõèëîõõýñýã àëäàãääàã. Ãýõäýý òóõàéí áàðèëãûí áàéðøèë, õèéö, ãàäàðãóóí òàëáàéí õýìæýý,ãåîìåòðèéí õýëáýð çýðýã íü ìºí èõýýð íºëººëíº. Áàðèëãûí äîòîð áîëîí ãàäíà àãààðûíòåìïåðàòóðûí çºð¿¿ íü äóëààíû ñîëèëöîî ÿâàãäàõ ¿íäñýí øàëòãààí áîëäîã áà ýíý çºð¿¿áîëîí áàðèëãûí õàøëàãà õèéöèéí äóëààí øèëæ¿¿ëýõ ¿ç¿¿ëýëò èõ áàéõ òóñàì äóëààíûàëäàãäàë òýð õýìæýýãýýð èõ áàéíà.

Àãààð íýâòð¿¿ëýëòèéí àëäàãäàë íü áàðèëãûí öîíõ, õààëãàíû çàâñàð çàé, õàøëàãàõèéöýä ¿¿ññýí àí öàâ, í¿õ ñ¿âýýð áîëîí ñàëõèæóóëàëò õèéõ ¿åýð ãàðäàã. Ñàëõèæóóëàëòõèéõ ¿åä ºðººíèé äîòîðõ äóëààí àãààð õ¿éòýí ãàäíà àãààðààð ñîëèãäîí äóëààíû àëäàãäàëäõ¿ðãýäýã.

Áàðèëãûí çàâñàð çàé, àí öàâààð ãàäàãøàà àëäàãäàæ áóé äóëààí íü èõýíõ òîõèîëäîëäõàøèõ õèéöèéí äóëààí äàìæóóëàëòûí àëäàãäëààñ èõ áàéäàã. Òèéìýýñ Ìîíãîëûí ºâºãäýýäýñ “Òýâíèé ÷èíýý í¿õýýð òýìýýí ÷èíýý æàâàð îðäîã” ãýæ ñóðãàäàã áàéñíûã ñàíàæáàðèëãûí áèò¿¿ìæëýëä îíöãîé àíõààðàõ õýðýãòýé. ¯¿íä þóíû ò¿ð¿¿í öîíõ, õààëãûãñàéí áèò¿¿ìæëýõ íü ÷óõàë.

Ýíý õî¸ð òºðëèéí àëäàãäëûã áóóðóóëàõ íü îëîí òàëûí àøèãòàé áºãººä èíãýñíýýðäóëààíû àëäàãäëààñ áîëæ ãàðäàã áàðèëãûí ãýìòëýýñ (õºëðºëò, öàíòàëòààñ ¿¿ñýõ ãýìòýëã.ì) óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ áîëîìæòîé. Æèøýý íü ºâëèéí óëèðàëä äóëààëãà ñàéí õèéñýíáàðèëãûí õàíûí äîòîð ãàäàðãóóãèéí òåìïåðàòóð íýìýãääýã áà ýíý íü õºëðºëò ¿¿ñýõ, íîðîõ,óëìààð ìººãºíöºð óðãàõ àþóëûã áàãàñãàäàã ñàéí òàëòàé.

Áàðèëãûí äóëààí òåõíèêèéí øèíý÷èëñýí íîðìä (ÁÍáÄ 2.01.01-92) áàðèëãûí õàøëàãàõèéöèéí äóëààí òóñãààðëàëòûí ¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéã õàëààëòûí óëèðàë ¿ðãýëæëýõ õóãàöààíààñõàìààðàëòàéãààð äóëààí äàìæóóëàõ õºðâ¿¿ëñýí ýñýðã¿¿öýë Rø (ì2°Ñ/Âò)-ýýð (ÒàéëáàðûãÕàâñðàëò 2 -ñ ¿çíý ¿¿) èëýðõèéëñýí áàéäàã. Ýíý ¿ç¿¿ëýëò èõ áàéõ òóñàì äóëààí òóñãààðëàõ÷àäâàð ºíäºð áàéíà. Áàðèëãûí äóëààí òóñãààðëàëòûí ¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéã (Rø) áàðèëãûí õèéöá¿ðýýð íü àâ÷ ¿çâýë:


6

Ãàäíà õàíà 3.5 - 4.2 ì2°Ñ/Âò

Õó÷èëò(äýýâýð) 5.2 - 6.2 ì2°Ñ/Âò

Øàë 4.6 - 5.5 ì2°Ñ/Âò

Öîíõ 0.53 - 0.55 ì2°Ñ/Âò

Ýäãýýð ¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéã ìºí áàðèëãàä íýìýëò äóëààëãà õèéõýä ìºðäºõ íü ç¿éòýé.Õàâñðàëò 1 -ä íîðìûí äàãóó øààðäëàãäàõ äóëààëãûí ìàòåðèàëûí çóçààíûã ¿ç¿¿ëýâ.Õàâñðàëò 3 -ä äóëààí òåõíèêèéí øààðäëàãà õàíãàñàí õàøèõ á¿òýýö¿¿äèéí á¿òöèéã ¿ç¿¿ëýâ.Õàâñðàëò 4 -ä îäîî áàéãàà áàéøèí ñóóöûã íýìæ äóëààëàõ òàëààð çàðèì çºâëºìæ, øèéäëèéãîðóóëñàí. Áàðèëãà áàðèõûí ºìíº ÿìàð ìàòåðèàëààð, ÿìàð õýìæýýòýé áàðèëãà áàðèõààñàéòàð òºëºâëºí óëìààð áàðèëãà áàðèõ áîëîí àøèãëàëòûí ¿åèéí çàðäëàà òîîöîõ çàéëøã¿éõýðýãòýé. Èíãýæ òºëºâëººã¿éãýýñ îëîí õóâèéí ñóóöûã ýðãýæ çàñàõ õ¿íäðýë ó÷èðíà. Òèéìýýñáàðèëãûí çóðàã, òºñºë, òºñºâò ºðòºã çýðãèéã ìýðãýæëèéí áàéãóóëëàãààð ýñâýë ìýðãýæëèéíõ¿íèé òóñëàìæòàéãààð íàðèéí òîîöîõ õýðýãòýé.

Åâðîïûí îðíóóäàä ýð÷èì õ¿÷íèé õýìíýëòòýé áóþó “áàãà ýíåðãèéí” ñóóöíû áàðèëãûí1ì2 íîîãäîõ äóëààíû æèëèéí õýðýãöýýã 40-70 êÂò.öàã/ì2æèë áàéõààð òîäîðõîéëñîíáàéäàã. Ýíý íü ìàíàé îðíû õóâüä 100-200 êÂò.öàã/ì2æèë òàé èæèë ¿ç¿¿ëýëò þì.

Ãýòýë ìàíàéä ýíý ¿ç¿¿ëýëò áîäèò áàéäàë äýýð 150-600 êÂò.öàã/ì2æèë -èéí õîîðîíäáàéãàà áºãººä äýýðõè ¿ç¿¿ëýëòòýé õàðüöóóëàõàä áàðèëãóóä ìààíü ýð÷èì õ¿÷íèé õóâüä ÿìàðèõ àëäàãäàëòàé áàéäãèéã áýëõíýý õàðóóëæ áàéíà.

“Áàãà ýíåðãèéí” áóþó ýð÷èì õ¿÷íèé õýìíýëòòýé áàðèëãûã äàðààõ áàéäëààðòîäîðõîéëíî:

1.Áàðèëãûí á¿õ ãàäíà ãàäàðãóó íü ìàø ñàéí äóëààëãàòàé,

2.Äóëààëãûí õèéö øèéäëèéã çºâ òºëºâëºæ, íÿãò íÿìáàé ã¿éöýòãýñýí áºãººä “äóëààíûã¿¿ð” áóþó óóëçâàð õýñãèéí èë¿¿ äóëààí àëäàãäëûã õÿçãààðëàñàí,

3.Áàðèëãà íü öîìõîí õýëáýðòýé áóþó ãàäíà ãàäàðãóóí òàëáàé àëü áîëîõ áàãà,

4.Áàðèëãûí àãààðûí áèò¿¿ìæëýë ñàéí,

5.Òîõèðóóëãàòàé, õýðýãöýýíä íü òààðñàí àãààð ñýëãýëòòýé,

6.Õèéö òºëºâëºëòèéí àðãààð íàðíû ýð÷èì õ¿÷èéã àøèãëàõ áîëîìæèéã á¿ðä¿¿ëñýí.

7.Õýðýãöýýíäýý òîõèðñîí õàëààëòûí çóóõ, ñèñòåìòýé áàéõ ýäãýýð áîëíî.

3. ÄÓËÀÀÍÛ ÀËÄÀÃÄËÛÃ ÁÓÓÐÓÓËÀÕ

Àøèãëàæ áóé ñóóöíû áàðèëãûí äóëààíû àëäàãäëûã áóóðóóëàõàä äàðààõ àðãóóäûãõýðýãëýíý. ̄ ¿íä:

• Áàðèëãûí õàøëàãà õèéöèéí äóëààí äàìæóóëàëòûã áàãàñãàõ. ¯¿íä:

Íýìýëò äóëààëãà õèéõ;

• Àãààð íýâòðýëòèéí àëäàãäëûã õÿçãààðëàõ. ¯¿íä:

Öîíõ, õààëãàíû çàâñàð çàéã áèò¿¿ìæëýõ ýñâýë ÷àíàð ñàéòàé öîíõ, õààëãààð ñîëèõ.Çàâñàð çàé í¿õ ñ¿âèéã òàãëàõ áàéäëààð áàðèëãûã åðºíõèéä íü áèò¿¿ìæëýë ñàéòàéáîëãîõ.

• Ãàäíà áîëîí äîòîð àãààðûí òåìïåðàòóðûí çºð¿¿ã áàãàñãàõ çàìààð äóëààíûàëäàãäëûã áóóðóóëàõ. ¯¿íä:


7

Øºíèéí öàãò áîëîí àøèãëàëò áàãàòàé ºðººíèé òåìïåðàòóðûã áóóðóóëæ áàéõ,æèøýý íü, õàëààõ õýðýãñëèéí òåðìîñòàòâåíòèëýýð óñíû òåìïåðàòóðûã òîõèðóóëàõ,áóóðóóëàõ ã.ì.;

• Ãàð÷ áîëîõ äóëààíû áóñàä àëäàãäëûã áóóðóóëàõ. ¯¿íä:

Öîíõ, ãàäíà õààëãà íýýëòòýé áàéõ ¿åèéí “õÿíàëòã¿é” äóëààíû àëäàãäëûã áóóðóóëàõàðãà õýìæýý àâàõ, òóñãààðëàõ õºøèã, õààëò àøèãëàõ, çóóõíû áîëîí êàìèí çóóõíûÿíäàíãààð äóëààí àëäàãäàõûã õÿçãààðëàõ ã.ì.

Áàðèëãûí äóëààíû àëäàãäëûã äýýð äóðüäñàí àðãóóäààð áóóðóóëàõààñ ãàäíà ýð÷èìõ¿÷íèé íèéò õýðýãëýýã áóóðóóëàõàä äàðààõ ç¿éë¿¿äèéã àíõààðàõ íü ÷óõàë:

• Ò¿ëøèéã àëü áîëîõ ¿ð àøèãòàé çàðöóóëàõ:

Õàëààëòûí çóóõíû àøèãëàëòûí ¿åèéí òîõèðóóëãà, çàñâàð ¿éë÷èëãýýã ÷àíàðòàéáºãººä òîãòìîë õèéæ áàéõ;

• Õàëóóí óñ ãàðãàæ àâàõàä çàðöóóëàõ ýð÷èì õ¿÷èéã õýìíýõ

Õàëóóí óñíû òåìïåðàòóðûã áàãààð òîõèðóóëàí õýìíýëòòýé çàðöóóëàõ;

• Öàõèëãààíû ýð÷èì õ¿÷èéã õýìíýëòòýé çàðöóóëàõ;

Øºíèéí òàðèôò òîîëóóð òàâèõ,

Öàõèëãààí ýð÷èì õ¿÷íèé çàðöóóëàëò áàãàòàé òîíîã òºõººðºìæ ñîíãîõ

Äàâòàí õýëýõýä ýð÷èì õ¿÷ õýìíýõ íü îëîí òàëààñ íü àâ÷ ¿çýõ öîãö àñóóäàë þì. Ýíýõ¿¿ãàðûí àâëàãàä ýíý á¿ãäèéã àâ÷ ¿çýõ áîëîìæã¿é òóë áàðèëãûí õàøèõ õèéöèéã äóëààëàõàðãàä ãîëëîí àíõààðàâ.

Ñóóöíû áàðèëãûã äóëààëàõ òºðºë á¿ðèéí áàðèëãûí ìàòåðèàë, àðãà áèé. Äýýðõ àæëûíèõýíõèéã õóâü õ¿í ººðºº õèéõ á¿ðýí áîëîìæòîé. Òà áàéøèíäàà òààðñàí íýìýëò äóëààëãûãõèéõäýý öàã õóãàöààíû áîëîí ñàíõ¿¿ãèéí áîëîìæäîî òààðóóëàí ¿å øàòòàéãààð õýðýãæ¿¿ëýõíü ç¿éòýé. Ýíýõ¿¿ ãàðûí àâëàãûã óíøèæ îéëãîñíîîð òà þóíä ãîëëîí àíõààðàõ, ÿìàð àæëààñýõëýõ áîëîí ýäãýýð àæëûã ã¿éöýòãýõýä òóñòàé çàðèì ñàíàà, àðãà øèéäëèéã ìýäýæ àâàõ áàòà áàéøèíãàà äóëààëñíààð ãàðàõ ¿ð àøãèéã òóí óäàõã¿é ìýäðýíý, Æèøýý íü ò¿ëøèíä ãàðàõçàðäàë èõýýõýí áàãàñàæ, àÿ òóõòàé àìüäðàõ íºõöºë ìýäýãäýõ¿éö ñàéæèðíà. Äóëààëãûí àæëûãçºâ çîõèñòîé õèéæ, õàëààëòûí ñèñòåìèéã ñàéæðóóëàí, ýð÷èì õ¿÷èéã óõààëàã õýðýãëýæñóðñíààð ò¿ëøíèé õýðýãëýýã íààä çàõ íü 40-60%-èàð áóóðóóëàõ áîëîìæòîé.

Åð íü íýìýëò äóëààëãûã áàðèëãûí çàñâàðûí àæèëòàé óÿëäóóëàí õèéõ íü çàðäàë õýìíýõòàëààñàà èë¿¿ äàâóóòàé. Æèøýý íü: ãàäíà øàâàðäëàãà, ºíãºëãººã õèéõ, äýýâðèéí õó÷ëàãûãøèíý÷ëýõ, àäðûí õºíäèéã ñóóöíû çîðèóëàëòààð ººð÷ëºõ, õóó÷èí öîíõ õààëãûã ñàéæðóóëàõ,øèíý÷ëýõ, äîòîð õàëààëòûí ñèñòåìèéã ñîëèõ ã.ì. Äóëààëãà õèéõ ãàäàðãóóãèéí òàëáàéíõýìæýý, õèéãäâýë çîõèõ àæëûí òºðëººñ õàìààðàí àæëûí ºðòºã ÿíç á¿ð ãàðíà.

Ýíä àíõààðàõ íýã ÷óõàë ç¿éë íü: áàéøèíãèéí äóëààíû àëäàãäàë áîëîí õàëààëòûíñèñòåìèéí õîîðîíäîõ øóóä õàìààðàë þì. Ýõëýýä áàéøèí ñóóöíûõàà äóëààí òóñãààðëàëòûãñàéæðóóëñíû äàðàà ¿ëýìæ õýìæýýãýýð áàãàñàõ äóëààíû áîëîí ò¿ëøíèé õýðýãöýýíäýýòààðóóëàí õàëààëòûí ñèñòåì, çóóõàà ººð÷ëºõ áóþó ñîëèõ íü ç¿éòýé. ªºð íýã àíõààðàõ ç¿éëáîë, íàð, ñàëõè çýðýã áàéãàëèéí ýð÷èì õ¿÷íèé ýõ ¿¿ñâýð¿¿äèéã àøèãëàñíààð ìºí èõýýõýíõýìíýëò ãàðãàõ áîëîìæòîé. ßëàíãóÿà Ìîíãîëä íàðòàé õîíîã îëîí áàéäàã òóë àðõèòåêòóð,õèéö òºëºâëºëòèéí àðãààð íàðíû ýð÷èì õ¿÷èéã õàëààëòàíä àøèãëàõ àðãûã íýâòð¿¿ëýõ íüçîõèñòîé. ̄ ¿íä:


8

• Öîíõíóóäûã àëü áîëîõ áàðèëãûí óðä òàëûí õàíàíä ãàðãàõ (öîíõíû òàëáàé øàëíûòàëáàéí 15%-èàñ áàãàã¿é áàéõ),

• Äîòîð òàëä äóëààí õàäãàëàõ öóëëàã, æèí èõòýé õèéö ñîíãîõ (áåòîíîí øàë, òîîñãîíäîòîð õàíà, çóçààí øàâàðäïàãà ã.ì.),

• Õîéä òàëûí õàíàíä áàéãàà öîíõíû õýìæýýã æèæèã áàéëãàõ ã.ì.

4. ÁÀÐÈËÃÛÍ ÕÝËÁÝÐ ÃÀÄÀÐÃÓÓÃÈÉÍ ÍªËªª, ÄÓËÀÀËÃÛÍ ÌÀÒÅÐÈÀË

Òóõàéí áàðèëãûí õýëáýð, ãàäàðãóóãèéí òàëáàéí õýìæýý íü äóëààíû àëäàãäàëä èõíºëººëíº. ̄ ¿íèéã äàðààõ æèøýýí äýýð àâ÷ ¿çúå:

Ýäãýýð õýëáýð¿¿ä íü á¿ãä íýã èæèë ýçëýõ¿¿íòýé áîëîâ÷, õýëáýð ººð÷ëºãäñºíººðãàäàðãóóãèéí òàëáàé èõñýæ áàéãààã õàðæ áîëíî. Ãàäàðãóóãèéí òàëáàé áàãàòàé ãýð õýëáýðõàìãèéí áàãà äóëààíû àëäàãäàëòàé áàéõ òóë ýíý ÷àíàðààðàà ýð÷èì õ¿÷íèé õóâüä õàìãèéí

· Õàãàñ áºìáºëºã õýëáýð: (ãýð õýëáýð)

· Øîîí õýëáýð:

6.25

4.00

Ýçëýõ¿¿í: 64ì3

Ãàäàðãóóí òàëáàé: 61ì2 = 100%(øàëíû òàëáàé îðîîã¿é)



· Òýíö¿¿ áóñ òàëò øîîí õýëáýð:

· ªíäºð íàðèéí, íóãàëàà èõòýé õýëáýð:






9

ººðèéíõºº áàéøèíòàé õàðüöóóëàõ çàìààð ÿìàð áàðèëãûí õèéö, ãàäàðãóóã äóëààëñíààðõýäèé õýìæýýíèé õýìíýëò ãàðãàæ áîëîõûã îéðîëöîîãîîð õàðæ áîëîõ þì.

Äóëààëãûí ìàòåðèàë

ßìàð íýãýí áàðèëãûí ìàòåðèàëûí äóëààí òóñãààðëàõ ÷àäâàð íü ò¿¿íèé ýçëýõ¿¿í æèíáà ÷èéãèéí àãóóëàìæààñ øàëòãààëàõ áºãººä ýäãýýð íü áàãà áàéõ òóñàì äóëààí òóñãààðëàëòòºäèé ÷èíýý ºíäºð áàéíà. Ñ¿¿ëèéí ¿åä áàðèëãûí äóëààëãàä ñàéí ÷àíàðûí äóëààëãûíìàòåðèàë ( ýðäýñ õºâºí, ïîëèñòèðîë õàâòàí ã.ì. ) èõýýð õýðýãëýõ áîëñîí. Ýäãýýðèéí äóëààíòóñãààðëàõ ¿ç¿¿ëýëòèéã áóñàä ìàòåðèàëûí ¿ç¿¿ëýëòòýé õàðüöóóëæ ¿çâýë:

1ñì çóçààí ýðäýñ õºâºí õàâòàíãèéí äóëààí òóñãààðëàõ ¿ç¿¿ëýëò íü 15ñì çóçààí öóëòîîñãîí õàíûí, ýñâýë 50ñì çóçààí öóë áåòîíîí õàíûí äóëààí òóñãààðëàõ ¿ç¿¿ëýëòòýé èæèëáàéäàã, ººðººð õýëáýë ýäãýýð ìàòåðèàëóóä íü ººð ººð çóçààíòàé áàéñàí ÷ (1:15:50 ) äóëààíòóñãààðëàõ ÷àäâàð íü èæèë áàéíà.

Õàâñðàëò 2 -îîñ çàðèì ãîë äóëààëãûí ìàòåðèàëóóäûí äóëààí-òåõíèêèéí¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéã ìýäýæ áîëíî.

Ìàíàéä õàíûí äóëààëãàíä õýðýãëýæ áîëîõ ïîëèñòèðîë äóëààëãûí ìàòåðèàëûã ÌÌÊîíñòðàêøí, Ãàíãàð èíâåñò çýðýã êîìïàíèóä ¿éëäâýðëýæ áàéíà. Èéì òºðëèéí õººñºíöºð

õýìíýëòòýé õýëáýð áàéõ áîëíî. Èéìä áàðèëãûí ãàäàðãóóãèéí òàëáàéã àëü áîëîõ áàãàáàéëãàõ íü ýð÷èì õ¿÷èéã õýìíýõ, äóëààíû àëäàãäëûã áàãàñãàõàä ÷èãëýñýí ýõíèé àðãàõýìæýý áîëíî. Ýíý íü ìàòåðèàëûí çàðäëûã ÷ áóóðóóëàõ ñàéí òàëòàé.

Äàðààõ çóðàã äýýð íýìýëò äóëààëãà õèéãýýã¿é åðäèéí áàéøèíãèéí ãàäàðãóó òóñ á¿ðýýðãàð÷ áîëîõ äóëààíû àëäàãäëûã îéðîëöîîãîîð ¿ç¿¿ëëýý. Íèéò äóëààíû àëäàãäëûã 100%ãýâýë:

Äýýðõ àëäàãäëûí õýìæýý íü áàðèëãûí õýëáýð, äàâõðûí áîëîí öîíõíû òîî, áàéðøèëçýðãýýñ øàëòãààëàí ÿëãààòàé áàéõ áîëîâ÷, ýíý æèøýýí äýýð ¿ç¿¿ëñýí äóëààíû àëäàãäëûã

27% /Àãààð íýâòð¿¿ëýëò/

22% /Äýýâýð/

16% /Öîíõ/

10% /Øàë, ñóóðü/

24% /Ãàäíà õàíà/

- Áàéøèíãèéí íèéòòàëáàé: ~125ì2

Òóñäàà áàðüñàíáàéøèíãèéí

ãàäàðãóóãèéí òàëáàéõàìãèéí èõ áàéäàã.


10

õàâòàíã óñ ÷èéãíèé øóóä íºëººëºëä îðæ áîëîõ ãàçàðòàé õàðüöàæ áóé õýñýãò õýðýãëýõýýñçàéëñõèéõ íü ç¿éòýé. ̄ ¿íä òîõèðîõ “åxtruded polystyrol” òºðëèéí õººñºíöºð õàâòàíã ìàíàéäîäîîãîîð ¿éëäâýðëýäýãã¿é.

Äàðõàíû ýðäýñ õºâºíãèéí ¿éëäâýð ýðäýñ õºâºí ¿éëäâýðëýæ áàéãàà áîëîâ÷ õàâòàíáóñ çºâõºí ñóë õºâºí çóëõàé áàéäëààð õèéæ áàéãàà íü õàíûí äóëààëãàíä òºäèéëýíòîõèðîìæòîé áóñ. Õàðèí áàðèëãûí êîìïàíèóä òºðºë á¿ðèéí ýðäýñ õºâºí õàâòàíãóóäûã óðä,õîéä õºðøººñ èìïîðòîîð îðóóëæ áàðèëãûí õàíà áîëîí äýýâðèéí äóëààëãàíä ºðãºí àøèãëàæáàéíà.

Ìºí Óëààíáààòàðûí õºíãºí áåòîíû ¿éëäâýð äóëààëãàíä õýðýãëýæ áîëîõ õºíãºí áåòîíáëîê ¿éëäâýðëýäýã. Äóëààëãûí çîðèóëàëòààð õýðýãëýõ õºíãºí áåòîíû ýçëýõ¿¿í æèí 400 –500 êã/ì3 õîîðîíä áàéõ ¸ñòîé. Äóëààí òóñãààðëàëòûí õóâüä íîðìûí øààðäëàãà õàíãàñàíõºíãºí áåòîí áëîêîí õàíûí çóçààí 55 – 60ñì áàéõ ̧ ñòîé, ãýâ÷ èõýíõ òîõèîëäîëä 700 – 800êã/ì3 ýçëýõ¿¿í æèíòýé áëîêîîð 25 – 38ñì-èéí çóçààí õàíà ºðæ, äýýð íü íýìýëò äóëààëãàõèéõ íü ò¿ãýýìýë ¿çýãäýíý.

Áàñ íýã òºðëèéí õºíãºí áåòîí áëîêèéã Ìîíãîë-Îðîñûí õàìòàðñàí “Îð÷èí ¿åèéíòåõíîëîãè” ÕÕÊ ¿éëäâýðëýæ áàéíà. Ýíý áëîêèéã öàõèëãààí ñòàíöûí ¿íñ, öåìåíò àøèãëàíõèéäýã áºãººä ýêîëîãèéí õóâüä öýâýð, àþóëã¿é á¿òýýãäýõ¿¿í áîëîõûã øèíæèëãýýãýýðáàòëàãààæóóëñàí. Ýíý áëîêíû äóëààí-òåõíèêèéí ¿ç¿¿ëýëò íü øîõîé áîëîí öåìåíòýí õºíãºíáåòîí áëîêíû ¿ç¿¿ëýëòòýé èæèë þì.

Äóëààëãàíä õýðýãëýæ áîëîõ ººð íýã ìàòåðèàë áîë êåðàìçèò. ÊåðàìçèòààðÓëààíáààòàð, Äàðõàíû áàéøèí ¿éëäâýðëýõ êîìáèíàòóóä êåðàìçèò-áåòîíîí óãñàðìàë ãàäíàõàíà ¿éëäâýðëýäýã áàéñàí áîëîâ÷ ýäãýýð íü äóëààí òóñãààðëàëòûí õóâüä øèíý÷èëñýííîðìûí øààðäëàãà õàíãàõã¿é áîëñîí òóë õýðýãëýõèéã çîãñîîñîí þì.

Ìàíàéä äýýð äóðüäñàí äóëààëãûí ìàòåðèàëóóäààñ ººð òºðëèéí äóëààëãûí ìàòåðèàë,ýñãèé, ìîäíû ¿ðòýñ çýðãèéã ýñ òîîöâîë, ¿éëäâýðëýõã¿é áàéãàà. Õóâèéí îðîí ñóóöàíä ¿ðòñýýðäóëààëãà õèéäýã ÷ ýíý ìàòåðèàë íü îäîîãîîð íîðì÷ëîãäîîã¿éãýýñ ãàäíà äóëààëãàíäõýðýãëýõ òîãòñîí òåõíîëîãã¿é ãýõýä áîëíî. Äóëààëãûí ìàòåðèàëä òàâèãäàõ ãîë øààðäëàãàíü ÷àíàð áºãººä óãñðàëòûí òåõíîëîãè þì. Æèøýýëáýë äóëààëãûí ìàòåðèàëûã óóëçâàðõîîðîíä íü çàé çàâñàðã¿éãýýð óãñàðñàí áàéõ ̧ ñòîé ã.ì.

5. ÁÀÐÈËÃÛÍ ÖÎÍÕ, ÕÀÀËÃÀÍÛ ÄÓËÀÀÍ ÀËÄÀÃÄÀË

Öîíõ, õààëãà íü áàðèëãûí õàìãèéí èõ äóëààí àëääàã õèéö ó÷èð áàéøèí ñóóöààäóëààëõààñ ãàäíà ýõíèé ýýëæèíä öîíõ õààëãàíû äóëààíû àëäàãäëûã áàãàñãàõ íü èõ ÷óõàë.Çºâõºí áàðèëãûí ãàäíà õàíûã äóëààëàõ íü òºäèéëýí ¿ð ä¿íòýé àðãà õýìæýý áîëæ ÷àäàõã¿é.Èéìä îäîî áàéãàà öîíõíû õèéöèéã ñàéæðóóëàõ ýñâýë äóëààí òóñãààðëàëò ñàéòàé öîíõîîðñîëèõ íü èõýýõýí àøèã òóñòàé áàéõ áîëíî. Äóëààí íü öîíõîîð:

1.Öîíõíû çàâñàð çàéãààð,

2.Øèëýýð àëäàãäàíà

2000 îíä áàòëàãäñàí öîíõ, õààëãàíû øèíý íîðìîîð (MNS 4754: 99, MNS 4758: 99)æèøýý íü, Óëààíáààòàðûí îð÷èìä áàðèõ áàðèëãàä 3 äàâõàð øèëëýãýýòýé öîíõ ñóóëãàñàíáàéõ ̧ ñòîé. Èéì öîíõ õèéõýä çàðèì òàëààñ õ¿íäðýëòýéãýýñ ãàäíà, ¿íý ºíäºðòýé áîëîõ òóëçàõ çýýëä ºðãºí íýâòýð÷ ÷àäàõã¿é áàéíà.

Ãýâ÷ äàðààõ àðãà õýìæýýí¿¿äèéã àâñàíààð îäîî áàéãàà õóó÷èí öîíõ, õààëãàíû äóëààíûàëäàãäëûã ¿ëýìæ õýìæýýãýýð áóóðóóëàõ áîëîìæòîé. ¯¿íä:


11

• Öîíõ, õààëãàíû çàâñàð çàéã ñàéòàð ÷èãæèæ áèò¿¿ìæëýõ, èíãýñíýýð àëäàãäëûãíààä çàõ íü 5-15% áóóðóóëàõ áîëîìæòîé; (öîíõíû çàìàñêèéã ñèëèêîíîîð ñîëèõ,óÿí æèéðãýâ÷, ïðîëîíîí òóóç íààõ, öîíõíû õ¿ðýý áîëîí õàíûí õîîðîíäîõ çààäñûãïîëèóðåòàí õººñ, ýðäýñ õºâºíãººð ä¿¿ðãýõ ã.ì.)

• Öîíõ áîëîí îðöíû õààëãàíû ãàäíà òàëä ñàëõèíû õààëò, õºøèã õèéõ, ýñâýë ãîíõáóþó òàìáóð áàðèõ

• Äàâõàð õàâòàñòàé ìîäîí öîíõíû íýýëõèé áóþó ñàëõèâ÷íû õýñãèéã áóñàä õýñãýýñá¿ðýí òóñãààðëàãäñàí áàéõààð ººð÷ëºí ñàéæðóóëàõ. Èíãýñíýýð öàíòàëò¿¿ñýõýýñ çàéëñõèéíý;

• Îäîî áàéãàà öîíõíû äîòîð òàëä íýìýëò öîíõ ñóóëãàõ;

• Îäîî áàéãàà 2 äàâõàð øèëëýãýýòýé öîíõîíä íýìýëò øèëëýãýý õèéõ áóþó 3äàâõàð íýìýõ; Õî¸ð äàâõàð øèëëýãýýòýé öîíõíû ÷èãæýýñèéã ÿëàíãóÿà äîòîð òàëààñ

íü ìóó õèéâýë ò¿¿ãýýð òàñàëãààíû ÷èéãòýé àãààð íýâòýð÷ ãàäíà òàëûí øèëèéã öàíòóóëàí,óëìààð öîíõíû ìîäîí õèéöèéã íîðãîõ àþóëòàé. ×èéã àâñàí ìîä òýëæ, õýâ ãàæèëòàíäîðñíîîð öîíõ íýýãäýæ õààãäàõ íü õ¿íäðýëòýé áîëîõîîñ ãàäíà, çàé çàâñàðòàé ãàðäàãèéã

àíõààðààðàé. Öîíõíû ãàäíà òàëä ìºí óñçàéëóóëàõ õàÿëãà òºìºð çààâàë õèéãýýðýé.

Õýðýâ õóó÷èí öîíõûã ñàéæðóóëàõ íüòºâºãòýé áºãººä èõýýõýí çàðäàë ãàðàõààð áîëöîíõîî øèíý÷ëýõ õýðýãòýé. Èéìýýñ çàñàõ óó,ýñâýë øèíýýð ñîëèõ óó ãýäãèéã ýõëýýä òîîöîæ¿ç. Øèíýýð öîíõ õèéõýýð áîë ñòàíäàðòûíøààðäëàãà õàíãàñàí, áîëæ ºãâºë 3 äàâõàðøèëëýãýýòýé, ñàéí ÷àíàðûí öîíõ àâààðàé(äóëààí äàìæóóëàëòûí ýñýðã¿¿öýë íü R = 0.53ì2°Ñ/Âò –ààñ áàãàã¿é áàéõ øààðäëàãàòàé),¿¿íä ìºíãº õýìíýõ õýðýãã¿é.

Ãóðâàí äàâõàð øèëëýãýýòýé ìîäîíöîíõíû øèéäëèéã äîîðõ çóðàãò ¿ç¿¿ëýâ. Öîíõñóóëãàõ àæëûã áîëæ ºãâºë ìýðãýæëèéí õ¿íýýðõèéëãýõ íü ç¿éòýé.

Öîíõíû äóëààí àëäàãäëûã áóóðóóëàõçîðèëãîîð ºâëèéí óëèðàëä àøèãëàëò áàãàòàéºðººíèé öîíõíû äîòîð òàëûí õàâòñàíäòóíãàëàã ïîëèýòèëåí õàëüñ òîãòîîæ áîëíî.

Ýñâýë äîòîð òàëûí õàâòñàíä øèíýýðõîâèë òàòàæ äàâõàð øèë ñóóëãàíà. Èíãýõäýýõàâòàñíû õèéö, íóãàñ çýðýã íü íýìýëò à÷ààëàëäààõ ýñýõèéã øàëãàæ, øààðäëàãàòàé áîëíýìýëò áýõýëãýý õèéíý. Ýäãýýðèéã õèéñíýýðøèëýýð àëäàõ öîíõíû äóëààí àëäàãäëûã íààäçàõ íü 1/3-ýýð áàãàñãàõ áîëîìæòîé.

- Öîíõíû õ¿ðýýíèé çàâñàð çàéãøàõäàã õººñººð áèò¿¿ìæëýõ

- Ç äàâõàð øèëòýé, ìîäîí õ¿ðýýòýé öîíõ


12

ÖÎÍÕÍÛ ÒªÐªË

Ìîäîí õ¿ðýýòýé öîíõ

Ñàéí ÷àíàðûí ìîäîîð íîðì, ñòàíäàðòûí äàãóó õèéñýí ìîäîí öîíõ íü áóñàäìàòåðèàëààð õèéñýí öîíõíîîñ ýäýëãýý äààõ ÷àäâàð, áèò¿¿ìæëýëèéí õóâüä äóòàõààðã¿éñàéí. Èéì öîíõ íü äóëààí òóñãààðëàõ ÷àäâàð ñàéòàé, äóëààíû òýëýëò áàðàã ¿ã¿é òóë õýâãàæèëòàíä îðîõã¿é ìºí áîëîâñðóóëàëò õèéõýä õºíãºí, õÿëáàð áàéäàã. Õàðèí òîãòìîë áóäàæáàéõûã øààðäàíà. Åâðîïûí îðíóóäàä ìîäîí öîíõ ¿éëäâýðëýõýä çîðèóëàëòûí òóñãàé òºðëèéíìîä õýðýãëýäýã áà ò¿¿íä òàâèõ øààðäëàãóóäûã ñòàíäàðòààð òîãòîîäîã. Ìàíàéä ìºí ñ¿¿ëèéí¿åä ñàéí ÷àíàðûí ìîäîí öîíõ õèéäýã “Î÷èð”, “Schueco”, “ÕÀÀËÃÀ ÖÎÍÕ” çýðýãêîìïàíèóä áèé.

Õóâàíöàð õ¿ðýýòýé öîíõ

Õóâàíöàð õ¿ðýýòýé öîíõíû äóëààí òóñãààðëàõ ¿ç¿¿ëýëò íü ìîäîí öîíõíîîñäóòàõààðã¿é, çàñâàð ¿éë÷èëãýý áàðàã øààðäàõã¿é ñàéí òàëòàé. Äóòàãäàëòàé òàë íü ãýâýë:äóëààíû òýëýëò èõòýé. Èéì òºðëèéí öîíõ ¿éëäâýðëýõ, óãñðàõ ¿åä íàðèéí àæèëëàãààøààðäàíà. Õóâàíöàð öîíõíû õ¿ðýýã öîõèëòîíä òýñâýðòýé PVC-ýýð (õóâàíöàð ìàòåðèàë)õèéäýã áà äóëààíû òýëýëòèéã õÿçãààðëàõûí òóëä ãîëäóó öàãààí ºíãèéí ïðîôèëü õýðýãëýäýã.Ìàíàéä áîë ýðñ òýñ óóð àìüñãàë, õóðö íàðàíä òýñâýðòýé, ñàéí ÷àíàðûí õóâàíöàð ïðîôèëü,ðåçèí æèéðãýâ÷òýé öîíõ àâàõ íü ÷óõàë. Ýíý òàëààð ¿éëäâýðëýã÷ýýñ íü ëàâëààðàé.Ïðîôèëèéí õàíûí çóçààí 2.5 – 4ìì áàéäàã. Òîì öîíõíû õ¿ðýýã áºõ áàò áîëãîõûí òóëääîòîð íü óðòûí äàãóó ýñâýë áóëàíãèéí õýñýãò õºíãºí öàãààí ýñâýë öàéðäñàí ïðîôèëü òºìºðõèéíý. Ìàíàé îðíû íºõöºëä õ¿ðýýíèé äóëààí àëäàëòûã áàãàñãàõûí òóëä äîòðîî 3-ààñäîîøã¿é ñóâàãòàé 6ñì -ýýñ áàãàã¿é çóçààíòàé õóâàíöàð ïðîôèëýýð õèéñýí öîíõíû õ¿ðýýèë¿¿ òîõèðîìæòîé. Ñàéí ÷àíàðûí õóâàíöàð öîíõ õèéäýã Dunya, Çàã, ÌÑÒ, ÌÎÍÁÀÓ ìýò 5-6 êîìïàíè áèé.

Õºíãºí öàãààí õ¿ðýýòýé öîíõ

Èéì öîíõíû ñàéí òàë íü: áàò áýõ, ýäýëãýýíèé õóãàöàà óðò, çàñâàð ¿éë÷èëãýý áàãàòàé.Äóòàãäàëòàé òàë: õ¿ðýýíèé äóëààí àëäàëò ºíäºð áàéäàã. Èéìýýñ ìàíàé îðíû íºõöºëäàøèãëàõ ïðîôèëü íü õî¸ðîîñ äîîøã¿é ñóâàãòàé áàéõ áà ãàäíà òàëûí ñóâàãò ïîëèñòèðîëýñâýë ïîëèóðåòàí õººñ øàõñàí áàéõ øààðäëàãàòàé. Áàðèëãàä íýã ¿å ºðãºí õýðýãëýæ áàéñàíãîëäóó íýã ñóâàãòàé õºíãºí öàãààí õ¿ðýý íü äóëààí òóñãààðëàëòûí õóâüä øààðäëàãàõàíãàäàãã¿é íü èëýðõèé áîëñîí òóë õýðýãëýý íü áàãàññàí.

Äýýð äóðüäñàí ãîë ãóðâàí òºðëèéí öîíõíîîñ ñ¿¿ëèéí ¿åä áàðèëãàä õóâàíöàð õ¿ðýýòýéöîíõûã èë¿¿ èõ õýðýãëýõ áîëñîí. Èéì öîíõíû 1ì2 òàëáàéí ¿íý õèéöýýñýý õàìààðàí 65-120àì. äîëëàð áàéäàã. Õóâàíöàð õ¿ðýýòýé öîíõ íü õóó÷íû íýã ìàÿãèéí õèéöòýé ìîäîí öîíõûãáîäâîë áèò¿¿ìæëýëèéí õóâüä ñàéí áîëîâ÷ äóëààí òóñãààðëàëòûí õóâüä íîðìûí çààëòûãá¿ðýí õàíãàäàãã¿é. Ó÷èð íü àøèãëàæ áóé øèëýí áàãö íü (“âàêóì” ãýæ íýðëýõ) äîòðîî çºâõºíõóóðàé àãààðòàé áàéõ õàìãèéí õÿìä òåõíîëîãîîð õèéãäñýí. Èíåðòèéí õèéí ä¿¿ðãýã÷òýéýñâýë “äóëààí õàìãààëàëòòàé” øèëýí áàãöûã ìàíàéä õèéäýãã¿é áºãººä èéì òºðëèéí øèëýíáàãö èë¿¿ ¿íýòýé. Öîíõíû øèëíèé çóçààí 3, 4, 5ìì áàéõ áºãººä 3 ìì çóçààíòàéã íü ãîëäóóõýðýãëýäýã, ãýõäýý ñàëõèíû à÷ààëàë, äóó ÷èìýý òóñãààðëàëò çýðãèéã áîäîëöâîë 4, 5ììçóçààíòàé øèë íü èë¿¿ ñàéí.

Óëàìæëàëò 2 äàâõàð øèëòýé ìîäîí öîíõíû øèë õîîðîíäûí çàé èõ áàéõ òóñàì äóëààíòóñãààðëàëò òýð õýìæýýãýýð èõ áàéäàã ãýñýí íèéòëýã îéëãîëòûí õóâüä ãýâýë, ýíý çàé 1-2ñìáàéõàä õàìãèéí òîõèðîìæòîé áà ò¿¿íèéã èõýñãýõ íü äóëààí òóñãààðëàëòàíä òºäèéëýí


13

- Õó÷èëòûí äóëààëãà

íºëººëäºã¿éã òóðøèëòààð òîãòîîñîí áàéíà. Æèøýý íü, 1-2ñì çóçààí àãààðûí ¿åèéí äóëààíäàìæóóëàëòûí ýñýðã¿¿öýë R = 0.14ì2°Ñ/Âò áàéõàä, 2-50ñì çóçààí àãààðûí ¿åèéíõ R =0.17ì2°Ñ/Âò áàéõ æèøýýòýé. Õàðèí ýíý çàé èõ áàéõ òóñàì öîíõíû äóó ÷èìýý òóñãààðëàëòòºäèé ÷èíýý ñàéí áîëäîã àæýý.

6. ÄÝÝÂÐÈÉÍ ÄÓËÀÀÍ ÀËÄÀÃÄÀË

Áàðèëãûí áóñàä õèéö, õýñýãòýé õàðüöóóëõàä äýýâýð íü íýã òàëààñ ãàäíà öàã àãààðûí,íºãºº òàëààñ äîòîð àãààðûí íºëººëºëä õàìãèéí èõ ºðòºäºã õèéö òóë ò¿¿íä òàâèãäàõøààðäëàãóóäûã ìýäýæ, àíõíààñ íü õèéö, òºëºâëºëòèéã çºâ ñîíãîõ íü ÷óõàë. Õ¿ì¿¿ñ äýýâðèéíäóëààëãûã òºäèéëýí àíõààðäàãã¿é. Ãýòýë åðäèéí áàðèëãàä äýýâðèéí äóëààíû àëäàãäàë15-20% õóâü áàéäàã òóë äóëààí òóñãààðëàëòûã ñàéæðóóëñíààð õàëààëòûí çàðäëûãìýäýãäýõ¿éö õýìíýõ áîëîìæòîé þì. Äýýâýðò äóëààëãûí àæëûã õèéõýä õàðüöàíã¿é õÿëáàð.Äýýâðèéã äóëààëñíààð ñóóö òàíü ºâºëäºº èë¿¿ äóëààí, çóíäàà ñýð¿¿í áàéõ áîëíî.

Àäðûí õºíäèéã äóëààëàõ õî¸ð õóâèëáàð áàéæ áîëíî. Õýðýâ àäðûí õºíäèéä çºâõºíþì õóðààäàã áîë äýýä äàâõðûí õó÷èëòûã äóëààëíà. Õàðèí ñóóöíû çîðèóëàëòààð àøèãëàõáîë äýýâðèéí íàëóó õýñãèéã äóëààëíà.

Äýýâðèéí íàëóó õýñýã, õó÷èëòûí äóëààí òóñãààðëàëòûí ¿ç¿¿ëýëò íîðìûí äàãóó R =5.2 - 6.2 ì2°Ñ/Âò-èéí õîîðîíä áàéõ ̧ ñòîé. ªºðººð õýëáýë, äóëààëãàíä õººñºíöºð õàâòàíýñâýë ñàéí ÷àíàðûí ýðäýñ õºâºí õàâòàí (äóëààí äàìæèëòûí èëòãýëö¿¿ð íü l= 0,04Âò/ì.Ñ-ýýñ áàãàã¿é áàéõ ) õýðýãëýõ òîõèîëäîëä ò¿¿íèé çóçààí íü 20-25ñì áàéâàë çîõèíî. Àøèãëàæáóé ñóóöíû äýýâðèéã äóëààëàõ áîë äýýâýðò àíõ õèéñýí äóëààëãûã áîäîëöîí íýìýëòäóëààëãàà ÿìàð çóçààíòàé õèéõýý òîîöîõ íü ç¿éòýé.

Õýðýâ òà ìóæààíû àæëûí òóðøëàãàã¿é áîë ìýðãýæëèéí õ¿íýýð õèéëã¿¿ëýõ áóþóçºâëºãºº àâààðàé. Ãýâ÷ èõýíõ òîõèîëäîëä äýýâðèéí äóëààëãûí àæëûã áàãà çýðýã ç¿òãýëãàðãàâàë òà ººðºº, íýã òóñëàõûí õàìò á¿ðýí õèéõ áîëîìæòîé.

Äóëààëãûí àæëàà ýõëýõèéí ºìíº äýýâðèéí áèò¿¿ìæëýëèéã øàëãààðàé. Øàë òààçàíäõàðàãäàæ áóé óñ ÷èéãíèé òîëáî íü äýýâðèéí áà õó÷èëòûí àëü õýñýãò ãýìòýëòýé, çàñâàð õèéõøààðäëàãàòàé áàéãààã õýëýýä ºãíº. Íîðñîí áóþó ÷èéã àâñàí äóëààëãûí ìàòåðèàë íü äóëààíòóñãààðëàõ ÷àíàðàà àëäñàí áàéõ áà äýýâðèéí ìîäîí õèéöýä ãýìòýë ó÷ðóóëæ áîëçîøã¿é.

Ýíä íýã ç¿éëèéã àíõààðóóëàõàä,äýýâðèéí ìîäîí õèéöèéã ãàëä ºðòºõ, õºãö,ìººãºíöºðò èäýãäýõýýñ õàìãààëñàí áàéõøààðäëàãàòàé.

Õºãö ìººãºíöºð íü çºâõºí ÷èéãòýéîð÷èíä ¿¿ñýõ áà õýðýâ õóóðàé, õàíãàëòòàéàãààðæóóëàëòòàé îð÷èí áèé áîëãîâîë ìàøñàéí óðüä÷èëñàí õàìãààëàëò áîëíî.Èëæðýëò, õîðòîí øàâüæààñ õàìãààëàõäààóñàíä óóñäàã óóñìàëóóäûã àøèãëàõ áàýäãýýð áîäèñ íü äóëààëãûí ýðäýñ õºâºí,ïîëèñòèðîë çýðýã ìàòåðèàëòàé óðâàëäîðæ ãýìòýýäýãã¿é ñàéí òàëòàé.

Õàâñðàëò 3.2, 4.1, 5.3-ààñ äýýâðèéíõèéö óãñðàëòûí òåõíîëîãèéí æèøýýã ¿çíý¿¿.


14

Äýýä äàâõðûí õó÷èëòûí äóëààëãà

Àäðûí õºíäèéã àøèãëàäàãã¿é áîë äóëààëãàõèéõýä õÿìä áºãººä õÿëáàð áàéõ áîëíî. Äóëààëãàõèéõäýý õó÷èëòàí äýýð äóëààëãûí õóéëìàë ìàòåðèàëýñâýë äóëààëãûí õàâòàí äýâñýíý. Àäðûí õºíäèé íüõ¿í îðæ àæèëëàæ áîëîõîîð çàéòàé áàéõ íü ÷óõàë.Äóëààëãà õèéõýä äóëààëãûí õóéëìàë ýñâýë õàòóóõººñºíöºð áîëîí ýðäýñ õºâºí õàâòàí òîõèðîìæòîéáºãººä ýäãýýð íü èëæèð÷ ìóóäàõã¿éãýýñ ãàäíà, õºíãºí,áîëîâñðóóëàõàä õÿëáàð áàéäàã. Äóëààíòóñãààðëàëòàíä òàâèõ øààðäëàãûí äàãóó äóëààëãûíçóçààí 20 ñì-ýýñ áàãàã¿é áàéõ ̧ ñòîé.

Äóëààëãûí õàâòàíã øàëàíä õºäºëãººíã¿é, çàâñàð çàéã¿éãýýð çîðèóëàëòûí öàâóóãààðíààâàë èë¿¿ ñàéí. Æèøýý íü, ïëèòàíû öàâóó õýðýãëýæ áîëíî.

Ìºí äóëààëãûí õàâòàíã 2-3 ¿å äýâñýõ òîõèîëäîëä õàâòàíãóóäûã àì äàðæ áàéõààðóãñðàíà. Õýðýâ àäðûí õºíäèéä ãàí õîîëîé, õàëààëòûí ñèñòåìèéí òýëýëòèéí áîëîí öýâýðóñíû ñàâ çýðãèéã áàéðëóóëñàí áîë òýäãýýðèéã ìºí äóëààëíà. Àäðèéí õºíäèéãººð ¿å ¿å õ¿íÿâàõ õýðýã ãàðàõ òóë äóëààëãûí äýýã¿¿ð áàíç äýâñýæ çàì ãàðãàõ õýðýãòýé.

Àäðèéí õºíäèéã àãóóëàõ áàéäëààð àøèãëàõààð áîë áàíçàí øàë õèéõ íü ç¿éòýé.Õýðýâ àäðûí õºíäèéä îðîõ áîëîìæã¿é, çàé ìóóòàé áîëäóëààëãûã òààçíààñ íü õèéíý. Ãýõäýý ýíý íü îäîî áàéãààºðººíèé ºíäðèéã íààä çàõ íü 20ñì-ýýð áàãàñãàõ òóëèíãýæ áàãàñãàõ áîëîìæòîé ýñýõ, áàðèëãûí íîðìä¿ðýìòýé çºð÷èëäýõ ýñýõèéã øàëãàæ ¿çýõ õýðýãòýé. Ýíýõóâèëáàð íü íèëýýä àæèëëàãààòàé áºãººä ìýðãýæëèéíóð ÷àäâàð øààðäàíà. Äóëààëãà õèéõäýý ýõëýýä òààçàíäáðóñ áýõýëæ õîîðîíä íü äóëààëãûí ìàòåðèàëààòîãòîîíî. Äóëààëãûí ìàòåðèàëûã ÷èéã, öàíòàëòààñõàìãààëàõûí òóëä óóð òóñãààðëàã÷ õèéõ øààðäëàãàòàé.

Óóð òóñãààðëàã÷èéã çîðèóëàëòûí ìàòåðèàëààð õèéõáºãººä ãîëäóó 0.2ìì-ýýñ áàãàã¿é çóçààíòàé ïîëèýòèëåíïë¸íê õýðýãëýäýã. Äýýâðèéí åðäèéí õàð öààñ óóðòóñãààðëàõäàà ñàéíã¿éã àíõààðààðàé.

Õàâòãàé äýýâðèéí äóëààëãà

Õýðýâ òàíû áàéøèí õàâòãàé äýýâýðòýé, äóëààëãà íüõàð öààñíû äîîð áàéãàà áîë íýìýëò äóëààëãà õèéõ àæëûãçºâõºí ìýðãýæëèéí áàéãóóëëàãààð õèéëãýõ íü ç¿éòýé. Çàðäàë õýìíýõ ¿¿äíýýñ îäîî áàéãààäýýâðèéã õºíäºëã¿éãýýð øóóä äýýð íü íýìýëò äóëààëãà õèéõ àðãà áàéäàã. Ìºí îäîî áàéãààäýýâðèéã çàñâàðëàõ ¿åä ýíý àæëûã äàâõàð ã¿éöýòãýõ áîëîìæèéã õàðãàëçàí ¿çýýðýé.

Äýýâðèéí íàëóó õýñãèéí äóëààëãà

Äýýâðèéí íàëóóã äóëààëàõàä øóâóó íóðóóíû õîîðîíä äóëààëãûí ýðäýñ õºâºí ýñâýëõàòóó õººñºíöºð õàâòàí õèéíý. Äóëààëãûí ìàòåðèàë, ãàäíà òàëä áàéðëàõ óñ òóñãààðëàã÷èéíõîîðîíä îéðîëöîîãîîð 2ñì çóçààí àãààðûí ¿å ãàðãàõ õýðýãòýé. Èíãýñíýýð äóëààëãàíäîðñîí ÷èéã ãàäàãøëàõ áîëîìæòîé áºãººä äóëààëãûí ìàòåðèàë ¿ðãýëæ õóóðàé áàéõ íºõöëèéã

- Òààçíû äóëààëãà

- Õàâòãàé äýýâðèéí äóëààëãà


15

- Íàëóó õýñãèéí äóëààëãà

äóëààëãà

á¿ðä¿¿ëíý. Ýíý õýñýãò àãààð ñýëãýëò ÿâàãäàõ áîëîìæèéã á¿ðä¿¿ëýõèéí òóëä äýýâðèéíõîðìîéí áîëîí îðîéí õýñýãò çîðèóëàëòûí í¿õ ãàðãàíà. Äýýâðèéí íàëóó õýñãèéã äóëààëàõààñãàäíà ìºí äýýâðèéí õàæóó òàëûí õàíûã (ôðîíòîí) äóëààëíà. Ýíý õàíûã èõýíõ òîõèîëäîëä

áàéøèíãèéí áóñàä õàíààñ íèìãýí ºðñºíáàéäàã. Õàíûã ãàäíààñ á¿õýëä íü äóëààëàõààðáîë äýýâðèéí õàæóó õàíûã õàìòàä íüäóëààëíà. Áóñàä òîõèîëäîëä äîòîð òàëààñ íüäóëààëàõàä õÿëáàð.

Ýíä íýã ç¿éëèéã àíõààðóóëàõàä, àäðûíõýñýãò ñóóöíû ºðºº ãàðãàõààð òºëºâëºæáàéãàà áîë àíõààðâàë çîõèõ íîðì ä¿ðìèéíçààëò áàéäàã, æèøýý íü ºðººíèé áàéõ ¸ñòîéºíäðèéí äîîä õýìæýý, ãàëûí àþóëã¿é áàéäàëã.ì.

Èéìä ýíý õýñýãò øèíýýð ñóóöíû ºðººãàðãàõûí ºìíº ìýðãýæëèéí õ¿íýýñ çºâëºãººàâàõ õýðýãòýé.

Äýýâðèéí øóâóó íóðóóíûõîîðîíäîõ äóëààëãà

Äýýâðèéí íàëóó õýñãèéã äóëààëàõàä

õóéëìàë, íýã òàëäàà íèìãýí ìºíãºëºãöààñàí àðòàé ýðäýñ õºâºí èõòîõèðîìæòîé. Èéì äóëààëãûíìàòåðèàë íü õàæóó òàëààðàà èë¿¿ãàðñàí òóóçòàé. Õóéëìàëûí ºðãºí 60,70, 80, 100 ñì áàéíà. Äóëààëãûíçóçààíûã òîîöîîíû ¿íäñýí äýýðíîðìûí çààëòûã áàðèìòëàí ñîíãîîðîé.Äóëààëãà õèéõäýý øóâóó íóðóóíûõîîðîíäîõ çàéíààñ àðàé ºðãºí áàéõààðáîäîæ àâíà. Çóçààí íü ÿìàð÷òîõèîëäîëä 20ñì-ýýñ áàãàã¿é áàéõ íüç¿éòýé.

Ãýâ÷ èéì îãòëîëòîé øóâóó íóðóóºðãºí õýðýãëýäýãã¿é òóë äóëààëãûíçàðèì õýñãèéã øóâóó íóðóóíû äýýðýñâýë äîîð õèéõ áîëäîã. Õóéëìàëäóëààëãûã äýýðýýñ íü ýõýëæ øóâóóíóðóóíû õîîðîíä ÷èõýæ õàæóó òàëûí òóóçûã øóâóóí íóðóóí äýýð àì äàðóóëàõ áàéäëààðíààíà, ýñâýë ¿äýýñíèé ìàøèíààð ¿äýæ òîãòîîíî. Ìºíãºëºã öààñàí àð íü äîòîãøîî õàðàõáºãººä ýíý íü óóð òóñãààðëàã÷, àãààðûí áèò¿¿ìæëýã÷èéí ¿¿ðýã ã¿éöýòãýíý.

Ýíä ìºí õàòóó õººñºíöºð, ýñâýë ýðäýñ õºâºí õàâòàí õýðýãëýæ áîëíî. Õàâòàíãèéíõýìæýýã ñîíãîõäîî àëü áîëîõ áàãà õàÿãäàë ãàðàõààð àâààðàé. Äàâõàðëàæ õèéõ òîõèîëäîëäàì äàðóóëàõ íü ÷óõàë. Äîòîð òàëûí ºíãºëãººíä ãèïñ êàðòîíîí õàâòàí, õàðóóëäñàí áàíçýñâýë áóñàä òºðëèéí ºíãºëãººíèé ìàòåðèàë àøèãëàæ áîëíî. Ýäãýýðèéã óðüä÷èëàí õàäñàíáðóñ äýýð òîãòîîíî.

- Äýýâðèéí íàëóó õýñãèéí äóëààëãà õèéõáàéäàë


16

Ìºí îäîî áàéãàà øóâóó íóðóóíûõîîðîíäîõ äóëààëãûã õýâýýð ¿ëäýýæ äîîäòàëä íü 5ñì -èéí áðóñ õºíäëºí õàäàæõîîðîíä íü èæèë çóçààíòàé õººñºíöºðõàâòàí õèéñíýýð îäîî áàéãàà äóëààëãûãñàéæðóóëàõ áîëîìæòîé þì. Íýìýëòäóëààëãûã øóâóó íóðóó, îäîî áàéãààäóëààëãûí õàâòàíãèéí õîîðîíäîõ çàéçàâñðûã õààõààð õºíäëºí ÷èãò òîãòîîíî.Èíãýñíýýð äýýâðèéí áèò¿¿ìæëýë, äóëààíòóñãààðëàëòûã óëàì ñàéæðóóëíà. Õýðýâøóâóó íóðóóíû õîîðîíäîõ õýìæýý æèãä áóñýñâýë øóâóó íóðóóíû îãòëîë íü ºíäºð áèøáîë äóëààëãûã øóâóóí íóðóóíû äîîð õèéæáîëíî.

Ãàäíà òàëààñ õèéõ äóëààëãà

Àøèãëàãäàæ áóé èõýíõ ñóóöíû áàðèëãûíäýýâðèéí äóëààëãà õàíãàëòã¿é áàéäàã.Èéìýýñ äýýâðèéí õó÷ëàãûã ñîëèõ, øèíý÷ëýõ¿åä íýìýëò äóëààëãûã ãàäíààñ íü øóðãóóëæõèéõ áîëîìæòîéã àíõààðààðàé.

Äýýâðèéí õèéöýä ãàðàõ êîíäåíñàöè áóþó õºëðºëò

Óñ ÷èéãíýýñ ¿¿äýæ äýýâðèéí õèéöýä ãàðàõ ãýìòë¿¿ä íü èõýíõ òîõèîëäîëä êîíäåíñàöèáóþó õºëðºëòººñ ¿¿ñíý. ̄ ¿íä öàñ, áîðîîíû óñ íýã èõ íºëººëºõã¿é. Ó÷èð íü äýýâðèéí îð÷èí¿åèéí õó÷ëàãûí ìàòåðèàëóóäûã òåõíîëîãèéí äàãóó çºâ óãñàðñàí áîë óñ íýâòðýõã¿é. Õºëðºëò¿¿ñýõ øàëòãààí íü íýã òàëààñ äîòîð áà ãàäíà àãààðûí òåìïåðàòóðûí çºð¿¿, íºãºº òàëààñàãààðûí ÷èéãøèë áàéäàã. Äîòîð àãààðûí ÷èéã áóþó óóðûí ãàäàãøëàõ õºäºëãººíä äàðààõãîë õî¸ð õ¿÷èí ç¿éë íºëººëäºã:

• Óóðûí íýâ÷èëòèéí õºäºëãººí (öóë á¿òýýöýýð ãàäàãøëàõ ÷èéã)

• Óóðûí óðñãàëûí õºäºëãººí (í¿õ ñ¿â, çàâñàð çàéãààð àãààðòàé õàìò ãàäàãøëàõ ÷èéã)

Óðñãàëûí õºäºëãººíººð ãàäàãøëàõ ÷èéãíèé õýìæýý íýâ÷èëòèéí õºäºëãººíèéíõººñáàðàã 10 äàõèí èõ áàéäãèéã ñóäàëãààãààð òîãòîîæýý. Èéìä äóëààëãàòàé äýýâðèéí õèéöýääóëààí òàëààñ íü áèò¿¿ìæëýë ñàéòàé óóð òóñãààðëàã÷ õèéõ íü òóéëûí ÷óõàë. Èíãýñíýýðºðººíèé äîòîðõ ÷èéãòýé àãààð äýýâðèéí õèéö ð¿¿ íýâòýð÷ ò¿¿íèéã íîðãîæ ãýìòýýõã¿é. Óóðòóñãààðëàã÷èéã áèò¿¿ìæëýë ìóóòàé õèéâýë äîòîð àãààð íýâòýð÷ äýýâðèéí õèéö äîòîð õºëºð÷ºâëèéí óëèðàëä ýíý íü öàíòàæ õºëäºõ áà äóëààí áîëîõîä õàéëæ òààç, õàíàíä ãýìòýëó÷ðóóëäàã. ¯¿íèé ãýð÷ íü õàíà òààçíû óóëçâàð õýñýãò ¿¿ññýí òîëáî þì. Íýã àíõààðàõ ç¿éëáîë, óóð òóñãààðëàã÷ ìàòåðèàëûí óóëçâàðóóäûã áîëæ ºãâºë õî¸ð òàëäàà öàâóóòàé òóóçààðíààõ, óóð òóñãààðëàã÷èéã ÿìàð íýãýí áàéäëààð óðàõ, öîîëîõ ÿâäëààñ àëü áîëîõ çàéëñ õèéõíü òóéëûí ÷óõàë. Äýýð äóðüäñàí ó÷èð øàëòãààí ãàäíà õàíûí äóëààëãàíä íýãýí àäèëõàìààðíà.

Ýð÷èì õ¿÷íèé õýìíýëòòýé áàðèëãà íü ñàéòàð äóëààëñàí áàéõààñ ãàäíà àãààðñýëãýëòèéí àëäàãäàë áàãàòàé, áèò¿¿ìæëýë ºíäºðòýé áàéõ ̧ ñòîé. Ãýõäýý ýíý íü ýð¿¿ë àõóéííîðìîîð øààðäàãäàõ àãààð ñýëãýëòýíä ìóóãààð íºëººëºõ ó÷èðã¿é. Ñóóöíû áàðèëãàä öàãò

- Óóð òóñãààðëàã÷ õèéõýýð áýëòãýæ áóéáàéäàë


17

0.5 äàõèí áóþó 50%-èéí ñýëãýëò áàéõàä õàíãàëòòàé ãýæ ¿çäýã (íýã õ¿íä äîîä òàë íü 25-30ì3/öàã öýâýð àãààð øààðäàãäàíà). Èõýíõ îðíóóäàä ýð÷èì õ¿÷íèé õýìíýëòèéí íîðìîîðáàðèëãûí áèò¿¿ìæëýëèéí õýìæýýã çîõèöóóëäàã. Åðäèéí àðãààð, æèøýý íü öîíõ îíãîéëãîõáàéäëààð àãààðæóóëàëò õèéõýä èõ õýìæýýíèé äóëààí àëäàãäàæ ò¿¿íèéã õÿíàõ áîëîìæã¿éáîëäîã . ̄ ¿íýýñ çàéëñõèéõèéí òóëä äóëààí ýðã¿¿ëýí àøèãëàäàã àãààð ñýëãýëòèéí ñèñòåìèéãõýðýãëýõ íü ç¿éòýé. Åðäèéí ñàëõèâ÷òàé ñóóöíû àãààð ñýëãýëòèéí äóëààíû àëäàãäàë 50-60êÂò.öàã/ì2.æèë áàéäàã áîë ýíý ñèñòåìèéã àøèãëàñíààð àëäàãäëûã 50-80% áóóðóóëæ áîëäîãáàéíà.

Ýíýõ¿¿ ñèñòåì íü àãààð ñýëãýõ ÿâöàä ºðººíèé áîõèðäñîí àãààðûí äóëààíààð ãàäíààñîðîõ öýâýð õ¿éòýí àãààðûã õàëààæ õàÿãäàë äóëààíûã äàõèí àøèãëàõ áîëîìæ îëãîäîã.ªºðººð õýëáýë, ãàäíû õ¿éòýí àãààð á¿ëýýöýí äîòîð òàñàëãààíóóä ðóó îðäîã áîë, äîòîðòàëûí áîõèð àãààð ººðèéí äóëààíàà ºã÷ ãàäàãøèëäàã áàéíà. Àãààð ñýëãýëòèéí ÿâöàäèõýâ÷ëýí ãàäíû öýâýð àãààðûã çî÷íû áîëîí óíòëàãûí ºðººí¿¿äýä îðóóëæ, áîõèð àãààðûããàë òîãîî, àðèóí öýâðèéí ºðººíººñ ñîðîí çàéëóóëäàã. Ñèñòåìèéí ø¿¿ëò¿¿ð íü ãàäíà àãààðûíòîîñûã ø¿¿í öýâýðëýõ áà äóó òóñãààðëàã÷ íü ãàäíû äóó øóóãèàíààñ õàìãààëíà. Àãààðñýëãýëòèéí èéì ñèñòåìèéã ¿ð àøèãòàé àæèëëóóëàõ óðüä÷èëñàí íºõöºë íü òóõàéí áàðèëãûíáèò¿¿ìæëýë þì. Áèò¿¿ìæëýë íü åðäèéí áàðèëãàòàé õàðüöóóëàõàä 3-4 äàõèí ºíäºð áàéõ¸ñòîé òóë ÿëàíãóÿà öîíõ õààëãàíû áèò¿¿ìæëýëä îíöãîé àíõààðàõ õýðýãòýé.

Çàéëóóëàõ àãààðûí äóëààíààð ãàäíààñ àâàõ öýâýð õ¿éòýí àãààðûã õàëààõàä äóëààíñîëèëöóóð àãààð õàëààã÷èéã àøèãëàäàã áîëñîí áºãººä óã òºõººðºìæ íü íýìýëò æèæèãøàõóóðãàòàé. Èíãýñíýýð àãààð ñýëãýëòèéí ÿâöàä ãàðäàã äóëààíû àëäàãäëûí 50-90%-èéãäàõèí àøèãëàõ áîëîìæòîé. Ìºí äóëààí ñîëèëöóóðòàé àãààð ñýëãýëòèéí ñèñòåìèéã îäîîàøèãëàæ áóé ñóóöíû áàðèëãàä óãñðàõ áîëîìæòîé.

Ýíýõ¿¿ ñèñòåì íü ¿ð àøèã èõòýé ÷ ºðòºã ºíäºðòýé, ñóóðèëóóëàõàä ìýðãýæëèéí ìýäëýãøààðäàãäàíà. Åðäèéí òîõèîëäîëä àãààð ñýëãýëòèéã òóõàéí áàéäëààñ õàìààðàí ºäºðò 2-3óäàà áîãèíî õóãàöààíä îãöîì áàéäëààð äýýä òàë 15 ìèíóòûí õóãàöààíä õèéõ íü ç¿éòýé.Öîíõîî áàéíãà îíãîðõîé áàéëãàõ íü èõ õýìæýýíèé äóëààíû àëäàãäàëä õ¿ðãýäãèéã ñàíàõõýðýãòýé.

7. ÃÀÄÍÀ ÕÀÍÛÍ ÄÓËÀÀËÃÀ

Òóõàéí áàðèëãûí ãàäíà õàíà èõ áàéõ òóñàì äóëààí àëäàãäàë òºäèé ÷èíýý èõ áàéíà.Äóëààíû àëäàãäàëä òóõàéí áàðèëãûí ãàäàðãóóãèéí òàëáàéãààñ ãàäíà, áàðèëãûí õýëáýð,áàéðøèë, àëü ç¿ãò õàðóóëæ áàðüñàí çýðýã íü áàãàã¿é íºëººëíº. Ìºí äóëààëãà ñàéòàé ãàäíàõàíûí äîòîð òàëûí ãàäàðãóó äóëààí áàéäàã òóë òàâ òóõòàé áàéõ íºõöëèéã á¿ðä¿¿ëíý. Äóëààí-òåõíèêèéí íîðìä äîòîð àãààð áîëîí õàøëàãà á¿òýýöèéí äîòîð ãàäàðãóóãèéí òåìïåðàòóðûíõîîðîíäîõ çºð¿¿ 4°Ñ-ýýñ èõã¿é áàéõààð çààñàí áàéäàã. Ýíý çºð¿¿ èõ áàéõ òóñàì, ÿëàíãóÿà÷èéãøèë èõòýé áºãººä àãààð ñýëãýëò ìóóòàé ºðººíä õàíûí ãàäàðãóó äýýð õºëðºëò ¿¿ñýõ,ÿâààíäàà õàíûí õèéöèéã íîðãîæ óëìààð ìººãºíöºð óðãàõ íºõöëèéã á¿ðä¿¿ëíý.

Äóëààëãûí çóçààíûã òîîöîîãîîð, íîðìûí çààëòûã áàðèìòëàí ñîíãîõ áºãººä èõýíõòîõèîëäîëä 10ñì-ýýñ áàãàã¿é çóçààíòàé ýðäýñ õºâºí ýñâýë õººñºíöºð õàâòàí øààðäëàãàòàéáîëíî. Õàâñðàëò 4-ò äóëààëãàòàé ãàäíà õàíûí õóâèëáàð, òýäãýýðèéí äóëààí òóñãààðëàëòûí¿ç¿¿ëýëòèéã îðóóëñàí.

Íýìýëò äóëààëãûã ãàäíà õàíûí ãàäíà áà äîòîð òàëààñ õèéõ áîëîìæòîé. Äóëààí-òåõíèêèéí õóâüä áàðèëãûã ãàäíà òàëààñ äóëààëàõ õóâèëáàð èë¿¿ çºâ øèéäýë áîëîâ÷ äîòîðòàëààñ íü äóëààëàõàä õÿëáàð, çàðäàë áàãà ãàðäàã çàðèì äàâóó òàë áèé. Èíãýæ äóëààëñàíáàéøèíãèéí íýã îíöëîã íü, õàëààëò çîãñîõîä õóðäàí õºð÷, õàëààëò ºãºõºä èë¿¿ ò¿ðãýí õàëàõáà ÿâààíäàà äóëààíàà áàðèõ íü ìóóääàã òàëòàé.


18

Õýðýâ òà áàéøèíäàà çàñâàð õèéõ ãýæ áàéãàà áîë äóëààëãàòàéãàà õàìò õèéõ íü àøèãòàé.Ìºí ñàíõ¿¿ãèéí áîëîìæäîî òààðóóëàí áàéøèíãàà õýñýã÷ëýí äóëààëæ áîëíî. Æèøýý íü,õîéä òàëûí ýñâýë áóëàíãèéí ºðººíèé ãàäíà õàíûã ýõýëæ äóëààëàõ ã.ì. Õàíûí äóëààëãàõèéõ îëîí ÿíçûí õóâèëáàð áèé.

Õàâñðàëò 3.1, 4.3, 5.1, 5.2-îîñ õàíûí õèéö, óãñàðàëòûí òåõíîëîãèéí æèøýýã ¿çíý ¿¿.

Ãàäíà äóëààëãà

1. Àãààð ñýëãýëòèéí ¿åòýé ãàäíà òàëûí äóëààëãà

Ýðäýñ õºâºí ýñâýë õàòóó õººñºíöºð õàâòàíã õàíàíä óðüä÷èëàí áýõýëñýí 5ñì-ûí áðóñûíõîîðîíä õèéæ äýýðýýñ íü õºíäëºí ÷èãëýëä äàõèíáðóñ õàäàæ ãàäàðãóóãèéí ºíãºëãººíèéìàòåðèàëàà òîãòîîíî. Èíãýõäýý äóëààëãûí áîëîí ãàäàðãóóãèéí ºíãºëãººíèé ìàòåðèàëûíõîîðîíä 2ñì îð÷èì çóçààí àãààð ñýëãýëòèéí çàé ãàðãàíà. Ãàäàðãóóí ºíãºëãººã õîâèëòîéáàíç, øèôð, ìåòàëë áà õóâàíöàð õàâòàíãààð õèéæ áîëíî.

2. Øàâàðäëàãàí ºíãºëãººòýé äóëààëãà

Ýíýõ¿¿ äóëààëãà íü òýãøãàäàðãóóòàé òîîñãî áà áåòîíîíõàíàòàé áàéøèíã äóëààëàõàäòîõèðîìæòîé. Õàòóó õººñºíöºð ýñâýëýðäýñ õºâºí õàâòàíã õàíûí òýãøèëæáýëäñýí ãàäàðãóó äýýð öàâóóòçóóðìàãààð (ïëèòàíû öàâóóòàé èæèë)íààíà. Õàíûí ãàäàðãóó íü ãýìòýëã¿é,áàò áýõ, áàðüöàëäàëò ñàéòàé áàéõ¸ñòîé. Äàðàà íü äóëààëãûí õàâòàíäýýð ïîëèïðîïèëåí (õóâàíöàðìàòåðèàë) òîð á¿õèé öàâóóòçóóðìàãààð øàâàðäëàãà õèéæ,øààðäëàãàòàé áîë õóâàíöàðòýëýã÷òýé äþáåëü õàäààñààð íýìýëòáýõýëãýý õèéíý. Äýýð íü ºíãºòøàâàðäëàãà õèéõ áóþó ýñâýëçîðèóëàëòûí ôàñàäíû áóäãààðáóäíà. Ìàíàé îðíû íºõöºëä öàéâàðºíãèéã ñîíãîâîë íàðíû ãýðýëäõàëàõã¿é áà èíãýñíýýð øàâàðäëàãûíãàäàðãóó õàãàðàõã¿é ñàéí òàëòàé.

Åâðîïûí îðíóóäàä àøèãëàæ áóé áàðèëãóóäûã äóëààëàõàä èéì òºðëèéí äóëààëãûí“õîëáîëòòîé ñèñòåì” ºðãºí õýðýãëýäýã áà ìàíàéä ÷ ãýñýí õýä õýäýí áàðèëãà äýýð õèéñýí.Ýíý íü áóñàä ãàäíà äóëààëãûí õóâèëáàðóóäààñ õàìãèéí õÿìä íü þì. “Õîëáîëòòîé ñèñòåì”ãýäýã íü, òóõàéí äóëààëãàíä îðîõ ìàòåðèàëóóäûã øèíæ ÷àíàðûí õóâüä õîîðîíä íü òààðóóëæòîõèðóóëñàí, ÷àíàðûí øààðäëàãà õàíãàõóéö èæ á¿ðýí ñèñòåì øèéäýë áîëäîãîîðîîîíöëîãòîé. Ýíý àæëûã ã¿éöýòãýõäýý òóðøëàãà á¿õèé ìýðãýæëèéí áàéãóóëëàãààñ çºâëºãººàâààðàé.

- Ãàäíà òàëûí äóëààëãà


19

3. Òîîñãîí ºíãºëãººòýé äóëààëãà

Èéì òºðëèéí äóëààëãûã îäîî áàéãàà áàðèëãûí ãàäíà òàëä 12ñì-èéí òîîñãîí õàíàíºíãºëãºº õèéõ ¿åä õýðýãëýäýã. Õººñºíöºð ýñâýë ýðäýñ õºâºí äóëààëãûí õàâòàíã ¿íäñýíõàíàíä çàé çàâñàð ãàðãàëã¿é áýõýëæ òîãòîîíî. 12-èéí òîîñãîí õàíûã ºðºõ ÿâöàä ò¿¿íèéãçîðèóëàëòûí, äóëààëãûí ¿åèéã íýâò ãàðñàí çýâýðäýãã¿é ýñâýë öàéðäñàí àíêåð òºìðººð¿íäñýí õàíàòàé õîëáîæ ÿâíà. ¯íäñýí õàíà íü ä¿íç áîë òóõàéí õàíûí ñóóëòàíä îðäîãîíöëîãèéã õàðãàëçàí ýíýõ¿¿ áýõýëãýýã áîñîî øèëæèëò ñààäã¿é áàéõààð ã¿éöýòãýõ õýðýãòýé.

Äîòîð äóëààëãà

Äîòîð òàëûí äóëààëãûí àøèãòàéòàëóóä:

• Çàðäàë áàãàòàé;

• ¯å øàòòàéãààð, àëõàì àëõìààðõèéõ áîëîìæòîé;

• Õóâü õ¿í ººðºº õèéõýä òºâºãáàãàòàé;

• Äóëààëãà íü ãàäíà öàã àãààðûííºëººëºëä ºðòºõã¿é;

• Áàéøèíãèéí ãàäíà ºíãº òºðõèéãýâäýõã¿é;

• Äîòîð äóëààëãàòàé ºðºº ìàø ò¿ðãýíõàëíà;

Àíõààðàõ ç¿éë ãýâýë, ºðººíèé äîòîðõõýìæýý áàãàñàæ, íèëýýä õýäýí íýìýëò àæèëãàðàõ áà èéì õàíàíä þì òîãòîîõîäáýðõøýýëòýé. Äîòîð äóëààëãàíä ýðäýñ õºâºíõàâòàí àøèãëàæ áàéãàà áîë ýð¿¿ë àõóéí áîëîíóóð òóñãààðëàõ ¿¿äíýýñ ïîëèýòèëåí ïë¸íêîîðíèëýíõ¿éä íü á¿ðýõ õýðýãòýé. Äîòîð äóëààëãàíü öóëëàã, æèí èõòýé ãàäíà õàíûí äóëààí áàðèõ÷àäâàðûã “¿ã¿é” áîëãîæ áàéãàà áîëîâ÷, õýðýâäîòîð õàíà, õó÷èëò, øàë çýðýã õèéö íü õ¿íä,äóëààí ñàéí õàäãàëäàã ìàòåðèàëààð õèéæáàéãàà áîë ýíý íü òºäèéëýí à÷ õîëáîãäîëã¿é.

Äîòîð äóëààëãà õèéõýä ãàðàõ çàðèì õ¿íäðýë :

• Õàëààõ õýðýãñëèéí áîëîí õàëààëòûí ÿíäàí õîîëîéíû àðä äóëààëãà õèéõ;

• Öàõèëãààíû óãñðàëòûã ººð÷ëºõ, øèíý÷ëýí óãñðàõ;

• Öîíõ, öîíõíû òàâöàíãèéí îð÷ìûí äóëààëãà;

- Òîðòîé øàâàðäëàãà á¿õèéäóëààëãà

- Äîòîð òàëààñ õèéõ äóëààëãà


20

Äîòîð äóëààëãà íü ãàäàðãóóí æèãä äóëààëãà áîëæ ÷àääàãã¿é, ÿëàíãóÿà õàíà, õó÷èëò,äîòîð áà ãàäíà õàíûí óóëçâàð õýñãýýð àëäàõ äóëààíû óðñãàëûã õààæ ÷àääàãã¿é.

Äîòîð òàëä äóëààëãà õèéõ òîõèîëäîëä äóëààëãûí ìàòåðèàëûã ÷èéãíýýñ õàìãààëàõìºí õºëðºëò, öàíòàëòààñ ñýðãèéëýõ çîðèëãîîð äóëààëãûí äîòîãø õàðñàí òàëä óóðòóñãààðëàã÷ õèéõ øààðäëàãàòàé. ¯¿íä ãîëäóó 0.2 ìì-ýýñ áàãàã¿é çóçààíòàé ïîëèýòèëåíòºðëèéí ìàòåðèàë àøèãëàäàã.

Äîòîð äóëààëãûã 5ñì-èéí çóçààí õººñºíöºð áóþó ïîëèñòèðîë õàâòàí ýñâýë ýðäýñ õºâºíõàâòàíãààð õèéæ áîëíî. Èíãýõäýý ò¿¿íèéã õàíàíä áýõýëñýí 5ñì-í áðóñíèé õîîðîíä õèéæõîâèëòîé áàíç ýñâýë ôàíåðààð á¿ðíý.ªíãºëãºº á¿ðýýñèéã ººð ìàòåðèàëààð ÷ õèéæ áîëíî.Æèøýý íü: ÄÑÏ õàâòàí, èñëýã õàâòàí, ãèïñ-êàðòîí õàâòàí ã.ì.

Äîòîð òàëûí äóëààëãûã ìºí õàòóó ïîëèñòèðîë àðàâ÷òàé ãèïñ-êàðòîíîí õàâòàíã äîòîðòàëààñ íü íààõ áàéäëààð õèéõ õÿëáàð àðãà áàñ áèé. Ýíý àæëûã ººðºº õèéâýë õÿìä òºñºðáîëíî.

8. ÇÎÎÐÈÉÍ ÄÀÂÕÐÛÍ ÄÓËÀÀËÃÀ

Çîîðèéã ìóó äóëààëñàí ýñâýë äóëààëààã¿éãýýñ áîëæ øàëààð áàãàã¿é äóëààí àëäàãääàã.Èéìýýñ çîîðèéí äàâõàðûí õàíûã ãàäíà õàíûí àäèë äóëààëàõ õýðýãòýé.

Õ¿éòýí çîîðèéí äàâõàðòàé áîë íýãä¿ãýýð äàâõðûí äóëààíû àëäàãäëûã áàãàñãàõûíòóëä çîîðèéí õó÷èëòûã äîîðîîñ íü äóëààëàõàä õàíãàëòòàé. Èíãýõèéí òóëä 5ñì-ýýñ áàãàã¿éçóçààíòàé õàòóó õººñºíöºð õàâòàíã çîðèóëàëòûí öàâóóãààð (ïëèòàíû öàâóó) íààæ òîãòîîíî.Ýíý àæëûã òà ººðºº ò¿âýãã¿é õèéíý.

Õýðýâ òàíû áàéøèí çîîðèéí äàâõàðã¿é áîë øàëàà äóëààëàõûí òóëä ò¿¿íèéãõºíäºëã¿éãýýð äýýðýýñ íü íýìæ äóëààëàí äàâõàð øàëëàõ íü àðàé õÿëáàð áàéõ áîëíî. Èíãýæõèéõ òîõèîëäîëä õààëãàíû ñàìáàðóóäûã äîîðîîñ íü òàéð÷ õàñàõ àæèë ãàðäãèéãàíõààðààðàé.

ÍÝÌÝËÒ ÒÀÉËÁÀÐ

Äóëààëãûã ó÷èð øàëòãààí íü áàðèëãûí äîòîð áîëîí ãàäíà àãààðûí äóëààí ñîëèëöîîãáóóðóóëàõ ÿâäàë þì. Äóëààí ñîëèëöîî íü äàìæóóëàëò, êîíâåêö, öàöðàãèéí ãýñýí 3 áàéäëààðÿâàãääàã.

Äàìæóóëàëò: Õàòóó áèåòèéí õàëæ áàéãàà òàëûí õóðäàí õºäºëæ áàéãàà ìîëåêóëóóäíü ò¿¿íèé õ¿éòýí òàëûí óäààí õºäºëæ áàéãàà ìîëåêóëóóäòàé ìºðãºëäºõäºº òýäýíä ýð÷èìõ¿÷èéã çººõ çàìààð òýð áèåòèéí äóíäóóð äàìæóóëàõ ¿çýãäýë. ̄ ¿íèéã ìàòåðèàëûí äóëààíäàìæóóëàëòûí êîýôôèöåíòýýð èëýðõèéëäýã.

-ìàòåðèàëûí äóëààí äàìæóóëàëòûí êîýôôèöåíò. Òóõàéí ìàòåðèàë äóëààíõýð ñàéí äàìæóóëäãèéã èëýðõèéëäýã êîýôôèöåíò. Òóõàéëáàëõººñºíöºðèéíõ 0.04 áîë òîîñãîíûõ 0.7 Âò/ì îÑ áàéäàã. Ýíý íü òîîñãîäóëààíûã õººñºíöºðººñ 15 ãàðóé äàõèí èë¿¿ äàìæóóëäàã áóþó äóëààíûãòºäèé õýìæýýãýýð àëääàã ãýñýí ¿ã.

Êîíâåêö: Ýíý ¿çýãäýë àãààð áîëîí øèíãýíèé õºäºëãººíèé ¿ð ä¿íä áóé áîëîõ áàòóõàéëáàë õàëóóí àãààð õººð÷ õ¿éòýí àãààð ñóóõ áàéäëààð øèëæèõ õºäºëãººíèé ýðãýëòèéíãîãöîîã ¿¿ñãýäýã.

Äóëààëãûí óëàìæëàëò öóëëàã ìàòåðèàëóóä íü äàìæóóëàëò áà êîíâåêöèéí íºëººãººðçººãäºæ áóé äóëààíû óðñãàëûã ñààðóóëàõ áºãººä èíãýæ ñààðóóëæ áàéãàà ¿éë÷ëýëèéí ¿ðíºëººã (R- õýìæèãäýõ¿¿í) – ýýð èëýðõèéëäýã.

λλλλλ


21

R- õàøèõ á¿òýýöèéí (õàíà, õó÷èëò, öîíõ, øàë ã.ì) äóëààí øèëæ¿¿ëýëòèéíýñýðã¿¿öýë. Ýíý êîýôôèöåíò ºíäºð áàéõ òóñàì òóõàéí õèéöýýð àëäàõäóëààíû õýìæýý áàãà áàéíà. Òóõàéëáàë åðäèéí 64ñì òîîñãîí õàíûí R=0.98ì2 ÎÑ/Âò áàéõàä ò¿¿í äýýð 12 ñì õººñºíöºð õàâòàíãààð íýìæ äóëààëàõàäR=3.4 ì2 ÎÑ/Âò áîëæ ò¿¿ãýýð àëäàãäàõ äóëààíû õýìæýý 3.5 äàõèí áóóðíà.Ò¿¿íèé óðâóó õýìæèãäýõ¿¿íèéã Ê êîýôôèöåíò áóþó äóëààí øèëæ¿¿ëýëòèéíêîýôôèöåíò ãýíý.

Öàöðàã: Äóëààíû ýõ ¿¿ñâýðýýñ ÿëãàðñàí öàöðàã íü àãààð þìóó õîîñîí îðîí çàéãààð(âàêóóì) õ¿éòýí ãàäàðãà ðóó 299,274 êì/ñåêóíäèéí õóðäòàéãààð øèëæäýã áºãººä èíãýõäýýáèåòèéí ãàäàðãûã ìºðãºõ àãøèíä ë äóëààí ãýäýã íü ìýäýãäýíý. Äóëààëãûí óëàìæëàëòìàòåðèàë ýíý äóëààíû öàöðàãèéã çîãñîîæ ÷àäàëã¿é íýâòð¿¿ëäýã. Ãýðëèéí îéëò ñàéòàéìºíãºëºã öààñàí õàëüñèéã öàöðàãèéí äóëààíûã òóñãààðëàõàä õýðýãëýíý.

9. ÌÎÍÃÎË ÃÝÐÈÉÍ ÄÓËÀÀËÃÀ

Ìîíãîë ãýð íü îëîí ìÿíãàí æèëèéí òóðøèä í¿¿äýë÷èí ìîíãîë÷óóäûí õàìãèéíøèëäýã ñóóö áàéñàí. Õîðüäóãààð çóóíä õîòæèõ ÿâö ýð÷èìòýé ÿâàãäñàí áºãººä îäîî õ¿íàìûí òàëààñ èë¿¿ íü Óëààíáààòàð õîòîä òºâëºðººä áàéíà. Èéìýýñ ÷ îð÷èí ¿åä ìîíãîëãýðèéã áàéíãà ñóóðèí áàéäëààð àøèãëàõ áîëñîí òóë ò¿¿íä òàâèãäàõ øààðäëàãà ººð÷ëºãäºæäóëààëãà, áèò¿¿ìæëýë ñàéòàé øàë, äýýâýðíýýñýý ÷èéãèéí íýìýëò òóñãààðëàëòòàé áàéõõýðýãòýé áîëñîí.

Ãýðèéí ¿íäñýí á¿ðýýñ íü ýñãèé áºãººä áàéãàëèéí ãàðàëòàé, õ¿íä ÿìàð íýãýí ñºðºãíºëººã¿é ñàéí á¿òýýãäýõ¿¿í áîëîâ÷ àãààð íýâòð¿¿ëýëò èõòýé, ÷èéã ìóó òóñãààðëàäàã ó÷èðóäààí õàäãàëàâàë èëæèð÷ ìóóääàã ãýýä ñóë òàë èõòýé. Ìîíãîë ãýðèéã ºâëèéí öàãò íýìýëòýñãèé äàâõðàãààð äóëààëäàã. Ãýõäýý ýñãèé íü äýýð äóðäñàí÷èëàí àãààð íýâòð¿¿ëýëò èõòýéòóë äóëààíûã èõýýð àëääàã. ¯¿íýýñ õàìãààëàõûí òóëä õºâºíòýé á¿ðýýñ, öààñàí äàâõðàãàõýðýãëýõ íü ÷ áèé.

Í¯ÁÕÕ -ººñ õýðýãæ¿¿ëæ áóé Äóëààíû õýìíýëòòýé õóâèéí îðîí ñóóöûã çàõ çýýëäíýâòð¿¿ëýõ ÌÎÍ/99/Æ35 òºñëººñ 2005-2006 îíä íèéò 390 àéëûí ãýðèéã øèíý òºðëèéíäóëààëãàòàé á¿ðýýñýýð íýìæ äóëààëñíààð ãýðèéí äóëààí àëäàãäàë íü áóóð÷ ò¿ëøíèé

Ãýðèéí íýìýëò äóëààëãûí á¿òýö.¯éëäâýðëýã÷: ªíº Ìîíãîë Ãýð ÕÕÊ

Íýìýëò äóëààëãàòàé ãýðèéíáàéäàë

1. Äààâóó

2. Ñèíòèôîí

3. Ñèíòèôîí

4. Çóëõàé


22

õýðýãëýý íü 2-3 äàõèí áàãàññàí. Ýíý íü çºâõºí í¿¿ðñíèé õýðýãëýý áîëîí àãààðûí áîõèðäëûãáóóðóóëààä çîãñîõã¿é, õàëààëòûí çàðäëûã õýìíýæ ºðõèéí îðëîãûã íýìýãä¿¿ëñýí. Í¿¿ðñíèé10-20 õóâèéã ýçýëäýã ¿íñíèé õàÿãäàë ÷ áàãàññàí áºãººä ýíý íü ìºí ë áàéãàëü îð÷èíäýåðýã íºëººã ¿ç¿¿ëæ áàéíà.

Ãýðèéí íýìýëò äóëààëãûí á¿ðýýñèéã 1 ¿å çóëõàé, 2 ¿å ñèíòèôîí (íèéëýã õºâºí), äààâóóíºíãºëãºº ãýñýí á¿ðäëýýð õèéñýí íü äóëààí òóñãààðëàõ ÷àíàðààðàà ýñãèé á¿ðýýñíýýñ ºíäºð,õºíãºí, õÿìä áîëñîí çýðýã îëîí äàâóó òàëòàé.

Ãýðèéí àãààð íýâòð¿¿ëýëòèéã áàãàñãàõûí òóëä áèò¿¿ áðåçåíòýí á¿ðýýñýýð äàâõàðëàæ,õààëãàíû äóëààëãà õàÿàâ÷ çýðãèéã óñ ÷èéãýíä òýñâýðòýé óäààí ýäëãýýòýé äóëààëãàòàéìàòåðèàëààð õèéñýí. Åð íü ãýðèéí äóëààí àëäàãäëûí íèëýýäã¿é õýñýã íü õàÿàâ÷, õààëãà,òîîíûí áèò¿¿ìæëýë ìóóãààñ ¿¿äýí ãàðäàã òóë ýíý òàë äýýð àíõààð÷ áàéõ íü ç¿éòýé.

10. ÕÀËÀÀËÒ

Äóëààíû ýð÷èì õ¿÷íèé õýðýãëýýã áàãàñãàõ, àðèã ãàìòàé çàðöóóëàõ ¿íäñýí ãóðâàíáîëîìæ áàéäàã íü:

1. Îäîî áàéãàà õàëààëòûí çóóõ, ñèñòåìýý õÿíàí ¿çýõ, óõààëàã õýðýãëýýíä ñóðàëöàõ

2. Ò¿ëøèíä àãóóëàãäàæ áóé ýð÷èì õ¿÷èéã àëü áîëîõ á¿ðýí ã¿éöýä àøèãëàõ áóþó èë÷ëýã÷àíàðûã ñàéæðóóëàõ

3. Ãàðãàí àâ÷ áóé äóëààíûã áàéíãà ººð÷ëºãäºõ õýðýãöýýíäýý òààðóóëàí õýðýãëýõ áóþóõàëààëòûí ñèñòåì íü óÿí õàòàí òîõèðóóëãàòàé áàéõ çýðýã áîëíî. Ýíý ãóðâàí

áîëîìæèéã äýëãýðýíã¿é àâ÷ ¿çâýë:

- Óõààëàã õýðýãëýý

¯¿íä ýõíèé ýýëæèíä ºðºº òàñàëãààíûõàà çºâ çîõèñòîé òîõèðóóëæ ìºðäºõ, ººðººðõýëáýë ºðººíèé òåìïåðàòóðûã àÿ òóõòàé áàéõ õýìæýýíä áàðèõ. Æèøýý íü, çî÷íû ºðººíèéòåìïåðàòóð 20-22°Ñ õîîðîíä áàéõàä ë õàíãàëòòàé ãì. Ñóäàëãààíààñ ¿çýõýä ºðººíèéòåìïåðàòóðûã 1°Ñ-ýýð ºñãºõºä ò¿ëøíèé çàðöóóëàëò îéðîëöîîãîîð 6% íýìýãääýã áàéíà.Äóëààëãà ñàéòàé áàðèëãàä àÿ òóõòàé áàéäëûã àëäàãäóóëàëã¿éãýýð ºðººíèé òåìïåðàòóðûã1-2 °Ñ-ýýð áóðóóëæ áîëäîã àæýý. Ìºí äàðààõ ç¿éë¿¿äèéã áàãà ãýëã¿é àíõààð÷ áàéõ íü ÷óõàë:

• Õàëààõ õýðýãñëèéí ºìíº óðò õºøèã óíæóóëæ õàëõëàõ íü ºðººíä î÷èõ äóëààíûãáàãàñãàäàã ìóó òàëòàé.

• Õàëààëòûí ñèñòåì äýõ óñíû òåìïåðàòóðûã õýðýãöýýíäýý òîõèðóóëàí àëü áîëîõ áàãàáàéëãàõ. Óñíû òåìïåðàòóðûã ººð÷ëºëã¿éãýýð áàéíãà ºíäºð ò¿âøèíä áàðèõ íü ¿ðã¿éçàðäàë ãàðãàñàíòàé àäèë.

• ªðºº òàñàëãààíäàà àãààð ñýëãýëò õèéõäýý õîðîìõîí çóóð, äýýä òàë íü 15 ìèíóòñàëõèëóóëàõ íü çîõèñòîé. Öîíõîî áàéíãà îíãîðõîé áàéëãàõààñ çàéëñõèéãýýðýé.

ªðºº áîëãîíûã ººð ººð òåìïåðàòóðòàé áàéëãàõ

Àøèãëàëòûí çîðèóëàëòààñ õàìààð÷ ºðºº áîëãîí ººð ººð òåìïåðàòóðòàé áàéäàã.Èéìýýñ õàëààëòûã òóõàéí ºðººíèé àøèãëàõ õóãàöàà, çîðèóëàëòààñ õàìààðóóëæ òîõèðóóëàõøààðäëàãàòàé. ªðººíèé òåìïåðàòóðûã õàëààõ õýðýãñýëä òàâüäàã òåðìîñòàò- âåíòèëýýðíýã ò¿âøèíä ò¿âýãã¿é áàðüæ áîëíî. Åâðîïûí îðíóóäàä øºíèéí öàãò áàéøèíãèéí äîòîðõòåìïåðàòóðûã ºäðèéíõººñ ~ 5°Ñ-ýýð áóóëãàõ íü õýâèéí ç¿éë áîëñîí áàéíà. ̄ ¿íèéã àâòîìàòöàãèéí òîõèðóóëãàòàé ºðººíèé åðºíõèé òåðìîñòàòààð, ýñâýë ãàðààð õàëààëòûí çóóõíûõîëèã÷ âåíòèëýýð òîõèðóóëäàã àæýý. Ãýõäýý ¿¿íèéã õèéí áîëîí øèíãýí ò¿ëøýýð àæèëëàäàãçóóõòàé ýñâýë òºâëºðñºí ñèñòåìòýé ¿åä õèéõ íü èë¿¿ ¿ð ä¿íòýé àæýý. Øºíèéí öàãò ºðººíèéòåìïåðàòóðûã áóóëãàñíààð õàëààëòûí çàðäëûã 10 õ¿ðòýë õóâèàð õýìíýæ áîëíî.


23

Ò¿¿íýýñ ãàäíà ãýðòýý áàéõã¿é áàéõ ºäðèéí öàãààð áîëîí àìðàëòûí ºäð¿¿äýä ºðººíèéòåìïåðàòóðûã áàãààð òîõèðóóëæ áàéãààðàé.

Ìàíàéõíû ãîë÷ëîí õýðýãëýäýã õàòóó ò¿ëøíèé çóóõ íü óÿí õàòàí òîõèðóóëãà, çàñâàð¿éë÷èëãýý õèéõýä òîõèðîìæ ìóóòàé áàéäãààñ ýð÷èì õ¿÷èéã õýìíýõ, áàéãàëü îð÷íûãõàìãààëàõ òàëààð òàâüæ áóé ºíººãèéí øààðäëàãàä òºäèéëºí íèéöäýãã¿é. Õàðèí ñ¿¿ëèéí¿åä õèéí áîëîí øèíãýí ò¿ëøýýð õàëäàã, áàéãàëü îð÷íûã áàãà áîõèðäóóëäàã òºðºë á¿ðèéíçóóõ èìïîðòîîð îðæ èðæ áàéãàà òóë ýäãýýðèéã õýðýãëýæ ò¿ëø, äóëààíàà õýìíýõ áîëîìæíýýãäýæ áàéíà. Ìºí ñ¿¿ëèéí ¿åä öàõèëãààí õàëààëòûí ñèñòåì íèëýýä ò¿ãýýìýë íýâòýð÷áàéãàà áºãººä àøèãëàëòûí çàðäàë íü õèé øèíãýí ò¿ëøòýé õàðüöóóëàõàä áàãà ÷ í¿¿ðñíèéõýýñíèëýýä ºíäºð áàéíà. Äýâøèëòòýé, õýìíýëòòýé òåõíîëîãèîñ æèøýý àâáàë øºíº äóëààíõàäãàëàã÷, äóëààíû íàñîñ çýðãèéã äóðäàæ áîëíî. Ýäãýýð íü àíõäàã÷ ºðòºã íü ºíäºð ÷àøèãëàëòûí çàðäàë áàãà áàéãàëü îð÷èíä ¿ç¿¿ëýõ õîðò íºëººëëèéã áóóðóóëàõ ñàéí òàëòàé.Öàõèëãààí õàëààëòûí ñèñòåì, øºíº äóëààí õàäãàëàã÷ çýðãèéã çàõ çýýëä Óëüòðàñîíèê ÕÕÊ,Àòìîð ÕÕÊ êîìïàíèóä íèéë¿¿ëæ áàéíà.

Õàëààëòûí òºõººðºìæèä òîãòìîë çàñâàð ¿éë÷èëãýý õèéæ áàéõ

Õàëààëòûí óëèðàë äóóññàíû äàðàà þì óó ýõëýõèéí ºìíº çóóõàíä çàñâàð ¿éë÷èëãýý,òîãîîíû õºº àðèëãàõ çýðýã ¿éë÷èëãýý, òîõèðóóëãà õèéñíýýð çóóõíû àøèãò àæèëëàãààãòîãòìîë ºíäºð ò¿âøèíä áàðèõ áîëîìæòîé. Ìºí õàëààëòûí çóóõíààñ ãàðàõ óòààíû ãàðàëò,ºíãº çýðãèéã àæèãëàæ, õýðýâ õàð óòàà èõýýð ãàð÷ ò¿ëø äóòóó øàòàæ áàéãàà áîë àãààðáîëîí ò¿ëøíèé õýìæýýã òîõèðóóëàõ õýðýãòýé. Ìºí õýìæèæ òîäîðõîéëäîã áàãàæ òîíîãëîëá¿õèé Øèæíëýõ Óõààí Òåõíîëîãèéí Èõ Ñóðãóóëèéí Áàðèëãûí Èíæåíåðèéí Ñóðãóóëü, Ýð÷èìÕ¿÷íèé Èíæåíåðèéí Ñóðãóóëü çýðýã ìýðãýæëèéí áàéãóóëëàãóóäàä õàíäàæ áîëíî.

Ò¿ëøíèé äóëààí ºãºëòèéã ñàéæðóóëàõ

Ò¿ëøèíä àãóóëàãäàæ áóé ýð÷èì õ¿÷èéã ÿìàð÷ àëäàãäàëã¿éãýýð á¿ðýí àøèãëàõáîëîìæã¿é. Ãýõäýý ò¿ëøèéã á¿ðýí øàòààæ, ãàð÷ áóé óòààíû äóëààíûã àøèãëàõ, àãààðºãºëòèéã òîõèðóóëàõ çýðãýýð ò¿ëøíýýñ ÿëãàðàõ äóëààíû ºãºëòèéã íýìýãä¿¿ëæ áîëíî.

Óòààãààð àëäàãäàõ äóëààí

Äóëààí ãàðãàõ ÿâöàä óòààãààð èõ õýìæýýíèé äóëààíû àëäàãääàã áà ¿¿íèéã áàãàñãàõáîëîìæòîé. Õàëààëòûí çóóõíû óòààíû àëäàãäëûã øàëãàãàäàã æóðàì, àðãà÷ëàë áàéäàãáºãººä çàðèì îðîíä ýð÷èì õ¿÷íèé õýìíýëòèéí õóóëèéí äàãóó òîãìîë øàëãàäàã áàéíà.Òóõàéëáàë åâðîïûí õîëáîîíû óëñóóäàä õóâèéí îðîí ñóóöàíä øèíýýð òàâüæ áóé õàëààëòûíçóóõíû óòààíû àëäàãäàë äýýä òàë íü 14%, îäîî àøèãëàæ áóé çóóõíûõ äýýä òàë íü 18%áàéõ ̧ ñòîé àæýý.

Óòààíû äóëààí àëäàãäàë èõ áàéõ øàëòãààí íü:

• Àãààðûí èë¿¿äýë. Øàòàëòûí ¿åä àãààð èë¿¿äñýíýýñ õýðýãöýýã¿é õàëñàí àãààðÿíäàíãààð ãàäàãø àëäàãääàã. ̄ ¿íèéã óòààíä áóé õýò áàãà ÑÎ

-èéí àãóóëãààð ìýäýæ áîëíî.

Øàëòãààí: øàòàëòûí ïðîöåññ áóðóó, ÿíäàíãèéí òàòàëò õýò ºíäºð, õàëààëòûí çóóõíû òîãîîíûáèò¿¿ìæëýë ìóó ãì.

• Àãààðûí äóòàãäàë. Ýíý íü øàòàëò äóòóó ÿâàãäàõàä íºëººëäºã áà õºº òîðòîã òîãòîõîäõ¿ðãýäýã. Òîãîîíä òîãòñîí õºº òîðòîã íü óñíû õàëàëòûã áóóðóóëñíààñ ÿëãàð÷ áóé äóëààíûèõýýõýí õýñýã óòààíû õàìò àëäàãääàã áàéíà. Õºº òîðòîã íü îéðîëöîîãîîð 6%-èéí ýð÷èìõ¿÷íèé àëäàãäàëä õ¿ðãýäýã.


24

• Óòààíû õýì õýò ºíäºð áàéõ. Øàëãààí íü ò¿ëøíèé ºãºëò èõýññýí, ýñâýë õºº òîðòîãíýìýãäñýíýýñ ¿¿äýëòýé.

ßíäàíãèéí òàëààðõ çàðèì çºâëºìæ

Ìàíàéä ºìíº íü áàðèãäñàí èõýíõ ñóóöíû áàðèëãóóäûí ÿíäàíã õàòóó ò¿ëøèíä òààðóóëæõèéñýí áàéäàã òóë îð÷èí ¿åèéí øèíãýí ò¿ëøíèé çóóõàíä ò¿¿íèé í¿õíèé õýìæýý èõýâ÷ëýíòîìääîã áàéíà. Ò¿¿íýýñ ãàäíà èéì ÿíäàíãèéí äóëààí òóñãààðëàëò õàíãàëòã¿é áàéäàã. ̄ ¿íèéìóó ¿ð äàãâàð íü äîòîð òàë íü õºëºð÷, ºðãèéã íîðãîñíîîñ áîëæ ÿíäàíãèéí ºðãèéí èë õýñýãíü îëîí óäàà õºëäºæ ãýñýõ áà ¿¿íýýñ áîëæ íóðæ óíàõ íü áèé.

Í¿õíèé õýìæýýã áàãàñãàõ îëîí àðãûí íýã íü çýâýðäýãã¿é ãàí õîîëîéã ÿíäàíãèéí í¿õð¿¿ äýýðýýñ õèéæ çàâñðûã íü äóëààí òóñãààðëàã÷ ìàòåðèàë ÷èãæèõ àðãà þì. Ìºíìýðãýæëèéí áàéãóóëëàãàä õàíäàí øàëãóóëæ áîëîõ áà øààðäëàãàòàé áîë òàòàëòûãõÿçãààðëàã÷ õààëò õèéæ áîëîõ þì.

ßìàð÷ òîõèîëäîëä õàëààëòûí áîëîí õàëóóí óñíû ñèñòåìèéí ÿíäàí õîîëîéíóóäûãñàéòàð äóëààëàõ õýðýãòýé. ßëàíãóÿà õàëààëòã¿é çîîðèéí äàâõàð áîë 30ìì-ýýñ áàãàã¿éçóçààíòàé çîðèóëàëòûí äóëààëãûí ìàòåðèàëààð á¿ðæ äóëààëíà.

11. ÕÀËÀÀËÒÛÍ ÒÎÕÈÐÓÓËÃÛÃ ÑÀÉÆÐÓÓËÀÕ

Çóóõíû òîõèðóóëãà ñàéí áàéõûí õýðýýð ºðººíèé àãààðûí òåìïåðàòóðûã òºäèé ÷èíýýíàðèéí áàðüæ òýð õýìæýýãýýð ò¿ëø äóëààíûã õýìíýëòòýé çàðöóóëàõ áîëíî. Õàãàñ áîëîíá¿ðýí àâòîìàò òîõèðóóëãàòàé áîë õýìíýëò èë¿¿ èõ áàéõ áºãººä ¿¿íèéã àæèë áîëãîõîäòºâºãã¿é. Îéëãîëòûã áàòàòãàõ ¿¿äíýýñ äàðààõ õýäýí òîõèðóóëãûí ñèñòåìèéã àâ÷ ¿çúå.

Õàëààëòûí òîãîîíû òåðìîñòàò òîõèðóóëãà

Òîãîîíû òåðìîñòàòààð õàëààõ õýðýãñë¿¿äýä ºãºõ õàëóóí óñíû õýìèéã òîãòîîíî. Æèøýýíü : ºâºë +70°Ñ … +90°Ñ, çàâñðûí óëèðàëä +60°Ñ áàéëãàõ ã.ì. Ñ¿¿ëèéí ¿åèéí õàëààëòûíçóóõíóóäàä ºãºõ óñíû òåìïåðàòóðûã òîõèðóóëàõ ãàð áîëîí ºðººíèé òåìïåðàòóðààñ õàìààðàõàâòîìàò òîõèðóóëãóóä òàâüñàí áàéãàà. Ãîë íü ýäãýýðèéã õýäèéä õýðõýí àøèãëàõ âý ãýäãýýñàéí ìýääýã áàéõ íü ÷óõàë.

ªðººíèé òåðìîñòàòààð òîõèðóóëãà õèéõ

Òóõàéí áàéøèíãèéí “ãîë” ºðººíä (èõýíõ òîõèîëäîëä çî÷íû ºðºº) áàéðëóóëñàí ºðººíèéòåðìîñòàò äýýð ººðò õýðýãòýé òåìïåðàòóðûã òîõèðóóëæ òàâèíà. Ýíý íü õàëààëòûí çóóõíûíàñîñûã çàëãàõ ýñâýë ñàëãàõ áàéäëààð õàëààõ õýðýãñë¿¿äýä î÷èõ øààðäëàãàòàé äóëààíûãçîõèöóóëíà. Òåðìîñòàò áàéðëóóëàõ ãàçðûã ìàø íÿõóóð ñîíãîõ øààðäëàãàòàé. Ó÷èð íü ò¿¿íèéîð÷èí òîéðíû àãààðûí õýì áóñàä ºðººí¿¿äýä ºãºõ äóëààíû õýìæýýã òîäîðõîéëîõ áîëíî.Æèøýý íü, “ãîë” ºðººíèé òåìïåðàòóð íàðíû ãýðýë, öàõèëãààí õýðýãñýë ýñâýë îëîí õ¿íèéáèåèéí äóëààíààñ áîëæ ºñºõ òîõèîëäîëä òåðìîñòàò íü àâòîìàòààð ñàëãàãäàæ áóñàäºðººí¿¿ä õàëààëòûí õóâüä “õýëìýãäýæ” áîëîõ òàëòàé. Ìºí ýñðýãýýð, “ãîë” ºðººíä öîíõíýýëòòýé, õàëààõ õýðýãñë¿¿ä íü æèæèã ýñâýë òåðìîñòàòûã õºøèãíèé öààíà áàéðëóóëñàíáîë áóñàä ºðººí¿¿äýä î÷èõ äóëààí èõñýæ õýò õàëæ áîëîõ òàëòàé.

ªðººíèé òåðìîñòàòààð øºíèéí áîëîí ºäðèéí öàãààð õàëààëò íýã èõ øààðäàãäàõã¿é¿åä ºðººíèé òåìïåðàòóðûã äîîãóóð áàðüæ áîëíî. Ìºí àâòîìàò öàãèéí òîõèðóóëãàòàé áîëýíý àæèë ò¿âýãã¿é èë¿¿ íàéäâàðòàé áîëíî.


25

Õàëààõ õýðýãñëèéí òåðìîñòàò âåíòèëýýð òîõèðóóëãà õèéõ

¯¿íèé òóñëàìæòàéãààð õàëààõ õýðýãñýë á¿ð äýýð òóõàéí ºðºº ÿìàð òåìïåðàòóðòàéáàéõûã òîõèðóóëæ áîëíî. ªãºõ óñíû òåìïåðàòóðûã àâòîìàòààð ýñâýë õîëèã÷ âåíòèëýýðãàðààð òîõèðóóëíà. Õàëààõ õýðýãñýë äýýð óãñàðñàí òåðìîñòàò âåíòèëü íü õàëóóí óñíûóðñãàëûí õýìæýýã ººð÷ëºí, ºãºõ äóëààíû õýìæýýã òîõèðóóëäàã. ªðººíèé òåìïåðàòóð õ¿ññýíõýìæýýíä õ¿ðõýä òåðìîñòàò âåíòèëü íü àâòîìàòààð äóëààí ºãºëòºº áàãàñãàäàã àæýý. Õýðýâºðººíèé òåìïåðàòóð áóóâàë âåíòèëü íü àâòîìàòààð îíãîéäîã áàéíà. Íýã àíõààðàõ ç¿éëãýâýë òåðìîñòàò âåíòèëèéã ÿìàð íýãýí ç¿éëýýð, æèøýý íü õºøèã ìýòýýð õààæ áîëîõã¿é.Ó÷èð íü ºðººíèé àãààð íü ÿìàð÷ ñààäã¿é òåðìîñòàò âåíòèëüòýé õàðüöàæ áàéõ íü ÷óõàë.Èéì òîõèðóóëãàòàé áîë ò¿ëøíèé çàðöóóëàò 8-12% -èàð áóóðíà. Ìºí îäîî áàéãàà åðäèéíâåíòèëèéã òåðìîñòàò âåíòèëýýð ñîëèõ áîëîìæòîé.

Ãàäíà àãààðûí òåìïåðàòóðààñ õàìààðàëòàé àâòîìàò òîõèðóóëãà

¯¿íèéã ìàíàéõàí àâòîìàò ¿çåëü ãýäýã. Áàðèëãûí ãàäíà òàëä áàéðëóóëñàí òåìïåðàòóðìýäðýã÷ íü òºâ òºõººðºìæèä ãàäíà àãààðûí õýì, ñàëõè, áîðîîíû íºëººëëèéã õàðãàëçàíìýäýýëíý. Òºâ òºõººðºìæ íü ¿¿íèé äàãóó õîëèã÷-âåíòèëüòýé õºäºëã¿¿ðèéã óäèðäàíàæèëëóóëæ, ºãºõ óñíû òåìïåðàòóðûã ãàäíà àãààðûí õýìä òààðóóëäàã. Ýíý òºõººðºìæèéíòóñëàìæòàéãààð øºíº, ìºí õ¿ññýí öàãòàà ºðººíèé õýìèéã àâòîìàòààð áóóëãàæ áîëíî. Ýíýòºõººðºìæèéã ãîëäóó õàëààõ õýðýãñëèéí òåðìîñòàò âåíòèëüòýé õàìò àøèãëàäàã. Èíãýñíýýðãàäíà àãààðûí òåìïåðàòóðò òààðóóëàí òîõèðóóëãûã ìàø óÿí õàòàí áàéäëààð õóðäàí õèéæáîëäîã áàéíà. Àâòîìàò ¿çåëü íü ºðòºã ºíäºðòýé òóë îëîí àéëûí ñóóöàíä õýðýãëýâýë ãàðñàíõýìíýëòýýð çàðäëûã ò¿ðãýí õóãàöààíä íºõºæ áîëíî.

12. ÕÀËÓÓÍ ÓÑÍÛ ÕÝÐÝÃËÝÝ

Òîõèëîã õóâèéí îðîí ñóóöàíä ñóóäàã ãýð á¿ëèéí íýã ãèø¿¿í õîíîãò äóíäæààð 40-80ëóñ õýðýãëýäýã ãýñýí òîîöîî áèé. Õàëóóí óñíû õýìèéã 45°Ñ áîëãîõîä çàðöóóëàãäàõ ò¿ëø íüõàëààëòàíä çàðöóóëàõ ò¿ëøíèé 10-20%-òàé òýíöäýã áàéíà. Éèìä ò¿ëøýý õýìíýëòòýéçàðöóóëàõ ¿¿äíýýñ äàðààõ ç¿éëèéã àíõààðààðàé:

• Õàëóóí óñíû õýìèéã 45°Ñ-ýýñ èë¿¿ã¿é áàéëãàõ. ̄ ¿íýýñ èë¿¿ áàéõ òîõèîëäîëäõàëóóí óñíû áîéëåðò õàã ºíãºð òîãòîæ äóëààí ºãºëòèéã ñààðóóëäàã áàéíà.

• Õýðýâ ýðãýëòèéí íàñîñòîé áîë øºíèéí öàãààð ò¿¿íèéã ñàëãàæ áàéõ õýðýãòýé

• Õàëóóí óñûã àðèã ãàìòàé çàðöóóëàõ

• Õàëóóí óñíû ÿíäàí õîîëîéíóóäûã äóëààëàõ.

Õàëààëòûí çóóõàíä íýìýëò óñ õàëààã÷ ñóóðèëóóëæ õýðýãëýýíèé óñûã õàëààæ áîëîõîîñãàäíà òóõàéí õýðýãöýýòýé ãàçàðò íü áýëòãýõ áîëîìæòîé.

Ýíý òîõèîëäîëä âàíí, ãàð óãààãóóðûí õîëèã÷ äýýð öàõèëãààí, õèéãýýð àæèëëàäàãõóðäíû (àãøèí çóóðûí) áîëîí ýçýëõ¿¿íèé óñ õàëààã÷èéã ñóóðèëóóëíà. Øóãàì õîîëîé áîëîíóñûã áàéíãà õàëóóí áàéëãàõ, áýëòãýõ øààðäëàãàã¿é çºâõºí õýðýãöýýòýé ¿åäýý óñààõàëààäãààðàà õýìíýëòòýé òºõººðºìæ þì. Öàõèëãààí áîëîí õèéãýýð àæèëëàäàã. Èéìòºðëèéí öàõèëãààí õàëààãóóðóóäûã ÿíç á¿ðèéí õýëáýð õýìæýýòýéãýýð ÀÒÌÎÐ,ÓËÜÒÐÀÑÎÍÈÊ çýðýã êîìïàíèóä áîðëóóëäàã.


26

Õóðäíû /àãøèí çóóðûí/ öàõèëãààí óñ õàëààã÷óóä.Àòìîð ÕÕÊ


27

Òàéëáàð: -Äóëààëãûí ìàòåðèàëûí çóçààíûã ñîíãîõäîî äóëààí äàìæóóëàëòûí

èëòãýëö¿¿ð λλλλλ=0.04 Âò/ì°Ñ ¿ç¿¿ëýëòòýé äóëààëãûí ìàòåðèàëûã ñóóðü áîëãîâ,

æèøýý íü 25-30 êã/ì3 ýçëýõ¿¿í æèíòýé õººñºíöºð õàâòàí.

Äóëààëãà õèéõ ãàçàð

Áàðèëãûí õèéö

Äóëààí

òóñãààðëàëòûí ¿ç¿¿ëýëò “R”

(ì2.°Ñ/Âò)

Äóëààëãûí

ìàòåðèàëûí çóçààí ( ñì )

Ãàäíà õàíûí äóëààëãà

3.5 – 4.2

10 - 15

Íàëóó äýýâðèéí äóëààëãà, æèøýý íü øóâóó íóðóóíû õîîðîíä,

5.2 – 6.2

20 - 25

Äýýä äàâõðûí òààçíû áóþó õó÷èëòûí äóëààëãà

5.2 – 6.2

20 - 25

Çîîðèéí õó÷èëòàíä õèéõ äóëààëãà

-

5 - 10

Øàëíû äóëààëãà /çîîðèéí äàâõàðã¿é ¿åä/

-

5 - 10

Öîíõ, õààëãàíû ¿ç¿¿ëýëò

0.53 – 0.55

Ãóðâàí äàâõàð øèëòýé ýñâýë

áóñàä

Õàâñðàëò 1

Áàðèëãûí äóëààí-òåõíèêèéí øèíý÷èëñýí íîðì ÁÍáÄ 2.01.01-92-í äàãóóáàðèëãûí õàøëàãà õèéöèéí äóëààí òóñãààðëàëòàíä òàâèãäàõ øààðäëàãà

(çîîðèéí äàâõàðã¿é ¿åä)


28

Ä/ä

Äóëààëãûí ìàòåðèàë

Ýçëýõ¿¿í æèí

/ êã/ì3 /

Äóëààí äàìæóóëàëòûí èëòãýëö¿¿ð

/Âò/ì°Ñ/

1 Öóë òîîñãîí ºðºã 1800 0.7 2 Òºìºð áåòîí 2500 2.1 3 Êåðàìçèò áåòîí 1400 0.68 4 Õºíãºí áåòîí 600 0.19 5 Ìºí õºíãºí áåòîí 800 0.23 6 Ýëñ- öåìåíòýí øàâàðäëàãà 2000 1.40 7 Ýëñ –öåìåíò- øîõîéí

øàâàðäëàãà 1800 0.87

8 Ãèïñýí õàâòàí /õóóðàé øàâàðäëàãà/

900 0.21

9 Öààñ /öåëëþëîç/ 50 0.045 10 Ìîä 750 0.15 11 Êàðòîí 1000 0.21 12 ÄÑÏ 700 0.15 13 Îðãàëèò 1000 0.17 14 Ýðäýñ õºâºí /çóëõàé/ 75 0.06 15 Ýðäýñ õºâºí õàâòàí 30 0.035 16 Ýðäýñ õºâºí õàâòàí 40 0.04 17 Ïîëèñòèðîë õàâòàí

/õººñºíöºð õàâòàí/ 15 0.035

18 Ìºí ïîëèñòèðîë õàâòàí 30 0.04 19 Ïîëèóðåòàí õººñ 30 0.03 20 ¯éñýí õàâòàí 100 0.045 21 Õººñð¿¿ëñýí øèëýí áëîê 150 0.06 22 Êåðàìçèò õàéðãàí àñãààñ 800 0.21 23 ¯íñ, çóóõíû øààðãà 900 0.25 24 Øàëíû õóëäààñ /ëèíîëåóì/ 1000 0.17 25 Õºâºí 20 0.04 26 Íîîñ 40 0.04 27 Ýñãèé 100-300 0.05 28 Ñ¿ðëýí áîîäîë /50ñì çóçààí/ 125 0.015 29 Ìîäíû ¿ðòýñ 250 0.08 30 Ìîäíû çîðãîäñîí õàâòàí 600 0,15

Õàâñðàëò 2

Áàðèëãûí áîëîí äóëààëãûí çàðèì ìàòåðèàëûí äóëààí òåõíèêèéí¿ç¿¿ëýëò¿¿ä

ÍÝÌÝËÒ ÒÀÉËÁÀÐ

-ìàòåðèàëûí äóëààí äàìæóóëàëòûí êîýôôèöåíò. Òóõàéí ìàòåðèàë äóëààí õýð ñàéí äàìæóóëäãèéãèëýðõèéëäýã êîýôôèöåíò. Òóõàéëáàë õººñºíöºðèéíõ 0.04 áîë òîîñãîíûõ 0.7 Âò/ì îÑ áàéäàã. Ýíý íü òîîñãîäóëààíûã õººñºíöºðººñ 15 ãàðóé äàõèí èë¿¿ äàìæóóëäàã áóþó äóëààíûã òºäèé õýìæýýãýýð àëääàã ãýñýí ¿ã.

R- õàøèõ á¿òýýöèéí (õàíà, õó÷èëò, öîíõ, øàë ã.ì) äóëààí øèëæ¿¿ëýëòèéí ýñýðã¿¿öýë. Ýíý êîýôôèöåíòºíäºð áàéõ òóñàì òóõàéí õèéöýýð àëäàõ äóëààíû õýìæýý áàãà áàéíà. Òóõàéëáàë åðäèéí 64ñì òîîñãîí õàíûíR=0.98 ì2 ÎÑ/Âò áàéõàä ò¿¿í äýýð 12 ñì õººñºíöºð õàâòàíãààð íýìæ äóëààëàõàä R=3.4 ì2 ÎÑ/Âò áîëæ ò¿¿ãýýðàëäàãäàõ äóëààíû õýìæýý 3.5 äàõèí áóóðíà. Ò¿¿íèé óðâóó õýìæèãäýõ¿¿íèéã Ê êîýôôèöåíò áóþó äóëààíøèëæ¿¿ëýëòèéí êîýôôèöåíò ãýíý.

λλλλλ


29

Òîîñãîí ºðºã 12ñìØèëýí õºâºí/Õººñºíöºð 10ñìÄ¿íç 15ñìØàâàðäëàãà 2 ñì

Òîîñãîí ºðºã 12ñìÕººñºíöºð 10ñìÒîîñãîí ºðºã 25ñìØàâàðäëàãà 2 ñì

Øàâàðäëàãà 1ñìÕººñºíöºð 10ñìÒîîñãîí ºðºã 32/51ñìÒîðòîé øàâàðäëàãà 1 ñì

ÕÀÍÀ Õàâñðàëò 3.1

Áàíçàí ºíãºëãºº 2-3ñìØèëýí õºâºí/Õººñºíöºð 10-15ñìÄ¿íç 15ñìØàâàðäëàãà 2 ñì

Õàâñðàëò 3

Øààäëàãà õàíãàñàí õàøèõ õèéöèéí æèøýý


30

Òîðòîé øàâàðäëàãà 1ñìÕººñºíöºð 10ñìÕºíäèéò ãóëäìàé 19ñìÕººñºíöºð/Øèëýí õºâºí 5ñìÃèïñýí õàâòàí 1 ñì

Òîðòîé øàâàðäëàãà 1ñìÕººñºíöºð 10ñìÕºíãºí áåòîí ãóëäìàé 24ñìØàâàðäëàãà 5ñì

Òîîñãîí ºðºã 12ñìÕººñºíöºð 5ñìÄ¿íç 15ñìÕººñºíöºð/Øèëýí õºâºí 5ñìÃèïñýí õàâòàí 1 ñì

ÕÀÍÀ Õàâñðàëò 3.1

Òîîñãîí ºðºã 12ñìÕººñºíöºð 5ñìÒîîñãîí ºðºã 25ñìÕººñºíöºð 5 ñìÃèïñýí õàâòàí 1 ñì


31

Òîðòîé øàâàðäëàãà 1ñìÕººñºíöºð 10ñìØàð øàâàð+Ñ¿ðýë 3ñìÁàíç 5 ñìØàð øàâàð+Ñ¿ðýë 3ñìÕººñºíöºð 5ñìÃèïñýí õàâòàí 1ñì

Òîðòîé øàâàðäëàãà 3ñìÑ¿ðëýí áîîäîë 50ñìØàâàðäëàãà 3ñì

Õººñºíöºð/Øèëýí õºâºí 15ñìÓóð òóñãààðëàã÷ 0.1ñìÁàíç 3ñìªíãºëãººíèé ìàòåðèàë 0.5-1ñì

Øàâàð ºíãºëãºº 2ñìÑ¿ðëýí áîîäîë 30ñìÓóð òóñãààðëàã÷ /Õàð öààñ/ 0.1ñìÁàíç+ªíãºëãººíèé ìàòåðèàë 3-4ñì

ÄÝÝÂÐÈÉÍ ÕªÍÄÈÉÍ ÕÓ×ÈËÒ

Õàâñðàëò 3.1



32

Õóëäààñ 0.5ñìÁàíç 10 ñìØèëýí õºâºí/Õººñºíöºð 10 ñìÁàíç 2 ñìÀãààðûí ¿åÕºðñ

Õóëäààñ 0.5ñìÁàíç 2 ñìÀãààðûí ¿å¯íñ/Êåðàìçèò/Ïåðëèò 20-30ñìÕºðñ

ØÀË

Áðåçåíò 1.5ñìÄààâóó+Ñèíòèôîí 3-5ñìÝñãèéíöýð 1ñìÝñãèé 1.5ñì

Áðåçåíò 1.5ñìÄààâóó+Ñèíòèôîí 3-5ñìÝñãèéíöýð 1ñìÝñãèé 1.5ñìÓóð òóñãààðëàã÷ äààâóó

ÃÝÐÈÉÍ ÄÓËÀÀËÃÛÍ Á¯ÐÝÝÑ



ýñâýë


33

ÍÀËÓÓ ÄÝÝÂÝÐ-1 Õàâñðàëò 4.1

Õàâñðàëò 4

Õàøèõ á¿òýýöèéí äóëààí òóñãààðëàã÷èéã ñàéæðóóëàõ æèøýý

Õóó÷èí Øèíý

Øèíý

Äóëààëãàã¿é íàëóó äýýâýð Øóâóó íóðóó õîîðîíäûí äóëààëãàòàé

Çóðàã 1: Àíõíû áàéäàë Çóðàã 2: Ñàéæðóóëñàí õóâèëáàð-1

Çóðàã 3: Ñàéæðóóëñàí õóâèëáàð-2

Àíõààðàõ ç¿éë:

1. Ãàð÷ áîëîõ õ¿íäðýë:

• Øóâóó íóðóóíû îãòëîë õàíãàëòã¿éáîë çóçààí äóëààëãà õèéõýäõ¿íäðýëòýé

• Øèíýýð óñ òóñãààðëàã÷ õèéõøààðäëàãà ãàð÷ áîëíî.

2. Ãàðàõ àðãà çàì:Çóðàã 2-ò ¿ç¿¿ëñýí íýìýëò áàíçõàäñàíààð øóâóó íóðóóíû ºíäðèéãèõýñãýæ èë¿¿ çóçààí äóëààëãà õèéæáîëíî. Ýñâýë Çóðàã 3-ò ¿ç¿¿ëñíýýðøóâóó íóðóóíû îãòëîëûã èõýñãýæ áîëíî.

3. Äýýâðèéí àãààðûí áèò¿¿ìæëýëèéãñàéæðóóëàõàä îíöãîé àíõààðàõõýðýãòýé.

Øóâóó íóðóó õîîðîíäûí äóëààëãàòàé

1 Øóâóó íóðóó2 Ãèïñýí õàâòàí3 Ä¿íçýíöýð4 Óóð òóñãààðëàã÷5 Äóëààëãà6 Áàíç

7 Óñ òóñãààðëàã÷8 Ä¿íçýíöýð /äàãóó/9 Ä¿íçýíöýð /õºíäëºí/10 Äýýâðèéí ÷åðåïèö11 Íýìýëò ä¿íç


34


Õóó÷èí Øèíý

Øèíý

Øóâóó íóðóó õîîðîíäûí äóëààëãàØóâóóí íóðóóíû õîîðîíä áîëîíäîîð íü õèéõ äóëààëãà

Çóðàã 4: Àíõíû áàéäàë Çóðàã 5: Ñàéæðóóëñàí õóâèëáàð-1


1. Îäîî áàéãàà äóëààëãà õàíãàëòã¿éáîë äàðààõ àðãààð ñàéæðóóëàõáîëîìæòîé:

Õóâèëáàð –1:Øóâóó íóðóóíû äîîð õºíäëºí ÷èãëýëäáðóñ õàäàæ õîîðîíä íü íýìýëò äóëààëãàõèéíý.

Õóâèëáàð –2:Øóâóó íóðóóíû äîîð äàãóó ÷èãëýëä áðóñõàäàæ õîîðîíä íü íýìýëò äóëààëãàõèéíý.

2. Íýìýëò äóëààëãà õèéõýä ýðäýñ õºâºíõàâòàí èë¿¿ òîõèðîìæòîé.

3. ªìíº íü óóð òóñãààðëàã÷ õèéñýíáàéñàí áîë /14/ õýâýýð ¿ëäýýæ øèíýýðóóð òóñãààðëàã÷ /4/ õèéíý.

4. Äýýâðèéí äóëààëãûã õèéõäýýàãààðûí áèò¿¿ìæëýëä îíöãîé àíõààðàõõýðýãòýé.

Øóâóóí íóðóóíû õîîðîíä áîëîíäîîð íü õèéõ äóëààëãà

Çóðàã 6: Ñàéæðóóëñàí õóâèëáàð-2

1 Øóâóó íóðóó2 Ãèïñýí õàâòàí3 Ä¿íçýíöýð4 Óóð òóñãààðëàã÷5 Äóëààëãà6 Áàíç

7 Óñ òóñãààðëàã÷8 Ä¿íçýíöýð /äàãóó/9 Ä¿íçýíöýð /õºíäëºí/10 Äýýâðèéí ÷åðåïèö14 Õóó÷èí ãîëîãäîë óñ òóñãààðëàã÷


35


Àäðûí õºíäèéí äóëààëãà

Çóðàã 9: Äóëààëãà õèéõ áàéäàë

Àäðûí õºíäèéã ñóóöíû çîðèóëàëòòàéáîëãîõîä íýìýëò äóëààëãà õèéíý.

Çóðàãò ¿ç¿¿ëñíýýð äóëààëãûã 2 ÿíçààð õèéõáîëîìæòîé. Äýýâðèéí íàëóó õýñýã,õó÷èëòàíä 20-22ñì-èéí äóëààëãà õèéõáºãººä áîñîî õýñýãò õàíûí äóëààëãàòàéèæèë çóçààíòàé áàéæ áîëíî. Äóëààëàõäààóóð òóñãààðëàã÷ çààâàë õèéõ øààðäëàãàòàéáºãººä ò¿¿íèéã õèéõäýý óóëçâàð õýñã¿¿äýäçîðèóëàëòûí òóóçààð íààõ áºãººä ÿìàðíýãýí áàéäëààð öîîëîõ ãýìòýýõýýñáîëãîîìæèë.

Õóó÷èí ØèíýÄóëààëãàã¿é íàëóó äýýâýð Øóâóó íóðóóíû äýð õèéõ äóëààëãà

Çóðàã 7: Àíõíû áàéäàë Çóðàã 8: Ñàéæðóóëñàí õóâèëáàð


1. Äóëààëãûí ýíý õóâèëáàðûã îäîîáàéãàà äýýâðèéí õó÷ëàãûã øèíý÷ëýõ,ñîëèõ òîõèîëäîëä ñîíãîõ íü ç¿éòýé.

2. Øóâóó íóðóóíû äýýð íýìýëò äóëààëãàõèéõýä ÿíäàíãèéí ãàðàëò, äýýâðèéíöîíõ, óñíû õàÿëãà çýðãèéã ººð÷ëºíòààðóóëàõ øààðäëàãàòàé.


36

ÄÝÝÄ ÄÀÂÕÐÛÍ ÕÓ×ÈËÒÛÍ ÄÓËÀÀËÃÀ-1 Õàâñðàëò 4.2

Õóó÷èí ØèíýÄóëààëãàã¿é áåòîíîí õó÷èëò Äóëààëãàòàé áåòîíîí õó÷èëò



Àäðûí õºíäèéã íü àøèãëàäàãã¿é äýýääàâõàðûí õó÷èëòûã äóëààëàõàä õÿëáàðáºãººä çàðäàë áàãàòàé.

Äóëààëãûí õàâòàíãóóäûã îëîí¿åòýéãýýð àì äàðóóëàõ áàéäëààð ºðºõíü ç¿éòýé. Äóëààëãûí äýýðõè õó÷ëàãûãõóóðàé àðãààð ÄÑÏ ã.ì ìàòåðèàëäýâñýõ áàéäëààð õèéõ áîëîìæòîé. Ìºíçàðèì òîõèîëäîëä àñãààñàí äóëààëàãàõèéæ áîëíî.

ßìàð ÷ äóëààëãà õèéñýí áàéëààäýýâðýýñ äóñààë ãîîæäîãã¿é áàéõøààðäëàãàòàé.


37

ÄÝÝÄ ÄÀÂÕÐÛÍ ÕÓ×ÈËÒÛÍ ÄÓËÀÀËÃÀ-2 Õàâñðàëò 4.2

Õóó÷èí ØèíýÄóëààëãàã¿é ìîäîí õó÷èëò Äóëààëãàòàé ìîäîí õó÷èëò



Õýðýâ äýýä äàâõàðûí ìîäîí õó÷èëò íüìóóäààã¿é áîë õýâýýð íü ¿ëäýýæ äýýðíü íýìýëò äóëààëãà õèéõ áîëîìæòîé.

Õýðýâ äýýâðèéí õºíäèéä þì õóðààõààðáîë äóëààëãûí äýýð õàòóó õó÷ëàãàäýâñýíý / áàíç, ÄÑÏ ã.ì/

Äýýâðýýñ äóñààë ãîîæèæ áàéãàà ýñýõèéãøàëãàõàà ìàðòóóçàé! Õýðýâ òèéì áîëÿàðàëòàé çàñàõ õýðýãòýé.


38

ÃÀÄÍÀ ÕÀÍÛÍ ÄÓËÀÀËÃÀ-1 Õàâñðàëò 4.3

Õóó÷èí ØèíýÄóëààëãàã¿é ãàäíà õàíà Ãàäíà äóëààëãàòàé õàíà


Çóðàã 16: Öîíõíû õýñýãëýë Çóðàã 17: Ãàçàðòàé õàðüöàõ õýñýã

Ãàäíà õàíûí íýìýëò äóëààëãûã ãîëäóó õàòóóïîëèñòèðîë ýñâýë ýðäýñ õºâºí õàâòàíãààð õèéõáºãººä ò¿¿íèéã ãàäàðãóó äýýð øóóä íààíà.Øààðäëàãàòàé ãýæ ¿çâýë õóâàíöàð òýëýã÷òýéäþáåëü õàäààñ, øðóïýýð íýìýëò áýõýëãýýõèéíý. Äóëààëãûí õàâòàí äýýð õóâàíöàð òîðòîéøàâàðäëàãà õèéíý. Ýíý õóâèëáàð íüõàðüöàíãóé ¿íýòýéãýýñ ãàäíà ìàòåðèàëûíõóâüä òóñãàé øààðäëàãà òàâèãääàã òóëìýðýãæëèéí õ¿íýýð õèéëãýõ íü äýýð.Öîíõáîëîí õàíûí ãàçàðòàé õàðüöàõ õýñýãòäóëààëãûã çóðãèéí äàãóó õèéíý. Ãàçàðòàéõàðüöàõ õýñýãò òóñãàé çîðèóëàëòûí ïîëèñòèðîëõàâòàí õýðýãëýäýã. Èéì òºðëèéí õººñºíöºðõàâòàíã ìàíàéä îäîîãîîð ¿éëäâýðëýäýãã¿é.Õýðýâ åðäèéí õººñºíöºð õýðýãëýõ áîë õàðöààñààð òóñãààðëàíà.


39


Õóó÷èí ØèíýÄóëààëãàã¿é ãàäíà õàíà Ãàäíà äóëààëãàòàé õàíà


Ãàäíà õàíûí äóëààëãûí ýíý õóâèëáàðûãæèæèã ñóóöíû áàðèëãàä õýðýãëýõýäòîõèðîìæòîé. Àãààðûí ¿åòýé ãàäíàäóëààëãûí á¿òýö:

• Áðóñýýð õèéñýí õ¿ðýý.

• Äóëààëãà.

• Ãàäíà ôàñàäíû ºíãºëãºº.

Õ¿ðýýíèé áýõýëãýýã çýâýðäýãã¿é õàäààñ,øóðóïýýð õèéõ øààðäëàãàòàé. Ãàäíàºíãºëãººã õîâèëòîé áàíç, øèôð, õóâàíöàðáîëîí ìåòàëë ñàéäèíã ãýõ ìýò ÿíç á¿ðèéíìàòåðèàëààð õèéõ áîëîìæòîé, .


40


Õóó÷èí ØèíýÄóëààëãàã¿é ãàäíà õàíà Äîòîð äóëààëãàòàé ãàäíà õàíà


Áàðèëãûã ãàäíà òàëààñ äóëààëàõ íü èë¿¿ çºâøèéäýë áàéäàã.Õýðýâ èíãýæ õèéõ áîëîìæã¿éáîë õàíûã äîòîð òàëààñ íü äóëààëæ áîëíî.

Ýíý íü òèéì ñàéí øèéäýë áèø áîëîâ÷ çºâíÿìáàé õèéæ ÷àäâàë ÿìàð ÷ òîõèîëäîëäàøèãòàé áàéõ áîëíî.Äîòîð òàëä äóëààëãàõèéæ áàéãàà áîë óóð òóñãààðëàã÷ çààâàëõèéíý.

Äóëààíû àëäàãäàë ãàð÷ áîëîõ õýñýãò çóðàã22,23-ò ¿ç¿¿ëñýí÷ëýí äóëààëàõ õýðýãòýé.Äóëààëãà õèéõ ÿâöàä ãàð÷ áîëîõ õ¿íäðýë¿¿ä:

• Öàõèëãààíû äîòîð ìîíòàæèéã ººð÷ëºõ.

• ªðººíèé äîòîð òàëáàé áàãàñíà.

• Ñàíòåõíèêèéí ÿíäàí õîîëîéíû àðä

äóëààëãà õèéõ.

• Äóëààëãà õèéõ áîëîìæã¿é õýñýãò õàíà

õºëºð÷, íîðîõ àþóëòàé.

Ãàäíà õàíûí äóëààëãà-4

Çóðàã 22: Öîíõíû àìàëãààíû äóëààëãà Çóðàã 23: Ãàäíà áà õàìàð õàíûí óóëçâàð õýñãèéíäóëààëãà


41

ÇÎÎÐÈÉÍ ÄÀÂÕÐÛÍ ÕÓ×ÈËÒ Õàâñðàëò 4.3

Õóó÷èí ØèíýÇîîðèéí õó÷èëò Äóëààëãà á¿õèé çîîðèéí õó÷èëò


Çîîðèéí äàâõàðûí õó÷èëò íü èõýíõäýýõàíãàëòã¿é äóëààëãàòàé áàéäàã áà õ¿ì¿¿ñ¿¿íä íýã èõ àíçààðäàãã¿é.

Ãýòýë çîîðèéí äàâõàðûí õó÷èëòûã áàãàçàðäëààð äóëààëæ ýð÷èì õ¿÷ õýìíýõáîëîìæòîé. Õàìãèéí õÿëáàð àðãà íü çîîðèéíõó÷èëòûí äîîä ãàäàðãóóä äóëààëãûí õàâòàííààõ, áýõýëæ òîãòîîõ àðãà þì. ¯¿íä íýã èõõ¿íäðýë ãàðàõã¿é.

Øàëíû äóëààëãûã 10 ñì çóçààíòàéäóëààëãûí ìàòåðèàëààð õèéõýýñ ãàäíàñóóðèéí õýñýãò áîñîî äóëààëãûã ãàäíà áîëîíäîòîð òàëààñ íü õèéíý. Ãàäíà òàëûã 5-10 ñìäóëààëãûí ìàòåðèàëààð äóëààëàõ áà çààâàëóñ òóñãààðëàõ ò¿ðõëýã õèéíý. Ñóóðèéí áîëîíøàëíû äóëààëãûí çàëãààñ çºðæ äàâõàðëàæáàéõààð õèéâýë èë¿¿ ¿ð ä¿íòýé áàéäàã.


42


Øàâàðäëàãàòàé äóëààëãà. ̄ íäñýí ìàòåðèàë íü öàâóóëàã çóóðìàãíû áýëäýö, õóâàíöàðòîð, áýõýëãýýíèé õàäààñ. ¯íäñýí õàíà äýýðýý õººñºíöºðºº öàâóóëàã çóóðìàãààð òîãòîîæõóâàíöàð òýëýã÷òýé õàäààñààð áýõëýíý. Äàðàà íü öàâóóëàã çóóðìàã ò¿ðõñýíèé äàðàà òîðòîéøàâàðäëàãà õèéíý. Øàâàðäëàãàí äýýðýý çîðèóëàëòûí õàâòàíöàð íààæ ãàäíû ìåõàíèê¿éë÷ëýëýýñ õàìãààëàõ áîëîí ãî¸ëûí çàñàë õèéæ áîëíî.

Õàâñðàëò 5

ÕÀØÈÕ Á¯ÒÝÝÖÈÉÍ ÄÓËÀÀËÃÛÍ ÓÃÑÐÀËÒÛÍ ÆÈØÝÝ

ØÀÂÀÐÄËÀÃÀÒÀÉ ÄÓËÀÀËÃÀÒÀÉ ÕÀÍÀ


43


Àãààðæóóëàëòòàé äóëààëãà. ̄ íäñýí ìàòåðàèë íü ñàâõ ìîä, øèëýí ýñâýë ýðäýñ õºâºí,ºíãºëãººíèé áîëîí ìåòàë õàâòàíöàð. ̄ íäñýí õàíàí äýýðýý ñàâõ ìîäîî 50-70ñì çàéòàéãààð/äóëààëãûí ìàòåðèàëûí ºðãºíººñ õàìààðóóëæ/ õàäàæ áýõëýýä çàâñàðò íü äóëààëãàà çàéãàðãàõã¿éãýýð áàéðëóóëæ õàäíà. ¯¿íèé äàðàà õºíäëºí ñàâõ ìîäûã õàäàæ äýýð íüºíãºëãººíèé õàâòàíöàðàà áýõýëíý. Äóëààëãûí ìàòåðèàë áîëîí ºíãºëãººíèé õàâòàíöàðõî¸ðûí õîîðîíä çàâñàðòàé áàéõ áºãººä ¿¿ãýýð àãààðûí óðñãàë ÿâàãäàõ ̧ ñòîé.

ÀÃÀÀÐÆÓÓËÀËÒÒÀÉ ÄÓËÀÀËÃÀÒÀÉ ÕÀÍÀ


44


Ìîäîí ºíãºëãººòýé äóëààëãà. Àãààðæóóëàëòòàé äóëààëãûí àäèë õèéãäýõ áà ãàäíàºíãºëãººã 2-3ñì çóçààíòàé áàíçààð õèéíý. Áàíçàà áýõëýõäýý áàíçíû çàâñðààð óñíýâòðýõã¿éãýýð õèéíý. Ìºí ãàäíà ºíãºëãººíä çîðèóëñàí ñàéí ÷àíàðûí áóäàã õýðýãëýõ íüç¿éòýé.

ÁÀÍÇÀÍ ªÍÃªËÃªªÒÝÉ ÕÀÍÛÍ ÄÓËÀÀËÃÀ


45


Äýýâðèéí äóëààëãà. Äóëààãûã øóâóó íóðóóíû õîîðîíä õèéõ áà àëü áîëîõ ÷èãæ¿¿ îðæáàéõààð áîäîæ ºðãºíèéã íü ñîíãîíî. ¯¿íä õººñºíöºð, õàòóó ýðäýñ õºâºí çýðýã íüòîõèðîìæòîé. Äóëààëãà ðóó õóðûí óñ ÷èéã îðîõã¿é áàéõ ̧ ñòîéã àíõààð. Äóëààëãàà õèéñíèéäàðàà äîòîð òàëààñ íü ïîëèýòèëåí õàëüñààð óóð òóñãààðëàã÷ õèéíý. ¯¿íèéã çààâàë õèéõ¸ñòîé áà äîòîð òàëààñ ÿëãàðàõ ÷èéãèéã òóñãààðëàõ ¿¿ðýãòýé. Äàðàà íü ãèïñýí õàâòàí ìýòèéíäîòîð ºíãºëãººíèé õàâòàíãóóäûã áýõýëíý.

ÄÝÝÂÐÈÉÍ ÍÀËÓÓ ÕÝÑÃÈÉÍ ÄÓËÀÀËÃÀ


46

Õàâòàíãóóäûí çàé çàâñðûã çóóðìàãààð øàâæ áèò¿¿ìæëýí ºíãºëãºº õèéíý. Õàâòàíäýýðýý øààðäëàãàòàé öàõèëãààí òîíîãëîëóóäûí í¿õèéã çààâðûí äàãóó ãàðãàíà.


47

ÍÝÌÝËÒ ÌÝÄÝÝËÝË ÀÂÀÕ ÝÕ ÑÓÐÂÀËÆÓÓÄ

Ýð÷èì õ¿÷íèé õýìíýëòèéí òºâ¿¿ä

Óëààíáààòàð, Äàðõàí, Ýðäýíýò õîòóóäàä Ýð÷èì õ¿÷íèé õýìíýëòèéí òºâ¿¿ä ¿éëàæèëëàãàà ÿâóóëæ áàéãàà áºãººä ýäãýýð òºâ¿¿ä íü òàíä ò¿ëø, äóëààíû õýìíýëòòýé,ýð¿¿ë, áàéãàëü îð÷èíä õàëã¿é, òàâ òóõòàé áàðèëãà ÿàæ áàðèõ, àøèãëàæ áóé ñóóö, ìîíãîëãýðèéã ÿàæ äóëààëàõ òàëààð èæ á¿ðýí ìýäýýëýë, çºâëºãºº ºãºõ ¿éë÷èëãýýã ýðõëýíÿâóóëæ áàéíà.

Óëààíáààòàð õîò äàõü Ýð÷èì õ¿÷íèé õýìíýëòèéí òºâÕàÿã: Áàðóóí äºðâºí çàì Áàðèëãûí êîëëåæèéí áàðóóí óðä òàëä.Óòàñ: 330985Ôàêñ: 330986Å-ìàéë: ìàñå-ååñ@mongol.net

Ýðäýíýò õîò äàõü Ýð÷èì õ¿÷íèé õýìíýëòèéí òºâÕàÿã: Áàÿí-ªíäºð ñóìûí Õ¿ðýí áóëàã áàã, 11 õîðîîëîë, Îíãè òºâèéí ç¿¿í òàëäÓòàñ/Ôàêñ: 0135227405

Äàðõàí õîò äàõü Ýð÷èì õ¿÷íèé õýìíýëòèéí òºâÕàÿã: Ìèêðèéí 8 ð áàãÓòàñ/Ôàêñ 0137229187

ØÓÒÈÑ -èéí Áàðèëãûí èíæåíåðèéí ñóðãóóëüÕ¿ðýýëýí áàéãàà îð÷íû èíæåíåðèéí ñàëáàðÓòàñ: 99286618, 324590 (#2012)Ôàêñ: 323519Âýá õóóäàñ: www.ces.edu.mn

Ýð÷èì õ¿÷íèé õýìíýëòòýé òîíîã òºõººðºìæ, áàðèëãûí ìàòåðèàë ¿éëäâýðëýäýã áîëîííèéë¿¿ëäýã áàéãóóëëàãóóä:

MCS Ýð÷èì òåõíîëîãèéí òºâÓòàñ: 326898, Ôàêñ: 329474Âýá õóóäàñ: www.mcs.mn,www.energynetwork.mn/

ATMOÐ ÕÕÊÓòàñ: 95154380, 91914380, Ôàêñ: 329877Âýá õóóäàñ: www.atmor.mn

Óëüòðàñîíèê ÕÕÊÓòàñ/Ôàêñ:456424

Îäêîí Õîëäèíã ÕÕÊÓòàñ: 350482, Ôàêñ: 350484

Òàñóìà ÕÕÊÓòàñ: 91165525, 91915525Âýá õóóäàñ: www.tasuma.com

MMÊîíñòðàêøíÓòàñ: 344129, 341934, Ôàêñ: 345336

Ýðäýñ Áåòîí ÕÕÊÓòàñ: 95150456, Ôàêñ: 312658

Í Ýè Áè ÃðóïïÓòàñ: 319102, Ôàêñ: 323117

ÌÎÍÁÀÓ ÕÕÊ / ÌÀÊÎ ÕÕÊÓòàñ: 300034, Ôàêñ: 305484

ÕÀÀËÃÀ ÖÎÍÕ ÕÕÊÓòàñ: 687578, Ôàêñ: 687577


48

ÒÝÌÄÝÃËÝË

baishin dulaalah gariin avlaga

Documents