BİREYSEL - KURUMSAL BİREYSEL - KURUMSAL

YARATICI DÜŞÜNCEYARATICI DÜŞÜNCE

Prof. Dr. İsmail Üstel

““İnovasyon” Deyince…İnovasyon” Deyince…

“Fayda”ya dönüşen “yaratıcı yenilikçilik”

Ticarî fayda

Sosyal fayda

İnovasyon İnovasyon ((“Fayda”“Fayda”lı Yenilikçilik)lı Yenilikçilik)

Yaratıcı düşüncenin; * pazarlanabilir bir ürüne (mala / hizmete) * sosyal katma değer sağlayan bir kavrama dönüştürülmesidir.

İnovasyon “Özneleri” İnovasyon “Özneleri” ÖrnekleriÖrnekleri

Ürün (mal / hizmet)SüreçYönetim stiliÖrgütsel yapılanma …………………….

İnovasyon İnovasyon Hammaddesi:Hammaddesi:

“Yaratıcı” Yaklaşım“Yaratıcı” Yaklaşım Çekiniz

Erkek

Balıkesir

Adana

““Yaratıcı Düşünce” Yaratıcı Düşünce” Ne Demektir?Ne Demektir?

Kalıpların ötesine geçebilmektir.Alışılmışın dışına çıkabilmektir.Yaşama “taze” açıdan bakabilmektir.Kavramları keşfedilmemiş biçimde

ilişkilendirmektir.Esas olarak, kullanım değeri taşıyan

özgün yaklaşımlar sergileyebilmektir.Akıcı ve esnek düşünebilmektir.

Yaratıcı Düşünce SüreciYaratıcı Düşünce Süreci

Hazırlık Dönemi

Kuluçka Evresi

“Evreka” Basamağı

Rafinasyon Aşaması

Yaratıcı Düşünce Yaratıcı Düşünce “Cevheri”“Cevheri”

Toplumlarda “dahi”lerin görülme sıklığı ortalama 2 / 1.000.000 düzeyindedir.

Gerekli “kültür iklimi” sağlanmayacak olursa, büyük olasılıkla bu potansiyel gerçeğe dönüşemeyecektir.

Yaratıcı Düşünce Yaratıcı Düşünce Cevheri Cevheri

Dahilerle mi Sınırlıdır?Dahilerle mi Sınırlıdır?Kesinlikle hayır!..

Özel tasarlanmış uygulamalı eğitimlerle (+ özgüven eğitimleriyle), “sıradan” insanların da “sıra dışı” düşünebilmeleri sağlanmaktadır.

Yaratıcı Bireylerin Yaratıcı Bireylerin Karakteristik Özellikleri Karakteristik Özellikleri

- I- Iİstek enerjisi Sıra dışı zekâ Tükenmeyen merak

Sürekli tetiktelik

Gerçekçi özgüven

Yaratıcı Bireylerin Yaratıcı Bireylerin Karakteristik Özellikleri Karakteristik Özellikleri

- II- II•Açık fikirlilik

Deneyci yaklaşım

İyimserlik

Pes etmemek

Yaratıcılıktan keyif almak

Yaratıcı Düşünce Yaratıcı Düşünce İş Dünyasında Ne İşe İş Dünyasında Ne İşe

Yarar?Yarar?Dış müşteri memnuniyeti /

sadakatiİç müşteri memnuniyeti / sadakatiSürdürülebilir rekabet üstünlüğüÜrün / süreç / pazar geliştirme....................................................

.........

““Çevik Yaratıcılık” Çevik Yaratıcılık” BecerisiBecerisi

Karar çevikliğiHedefleme çevikliğiSüreçleme çevikliğiİlişki çevikliğiTalep analizinde çeviklikRekabet analizinde çeviklikYedek planlamada çeviklik

Yaratıcı Düşüncenin Yaratıcı Düşüncenin Kültürel AltyapısıKültürel Altyapısı

Kurumun değerleri ve ilkeleri, yaratıcı düşünceyi

desteklemelidir.

Yaratıcı düşüncenin önündeki engeller tanımlanmalı ve ortadan kaldırılmalıdır.

Yaratıcı Kurum Yaratıcı Kurum Kültürü’nün TemelleriKültürü’nün Temelleri

Lider-yöneticilik anlayışı

“Öğrenen örgüt” dinamikleri

Yaratıcılık-odaklı süreçler

Yeterli kaynak ayrılması

İşin Püf Noktası: İşin Püf Noktası: Yaratıcılık AR-Ge’siYaratıcılık AR-Ge’si

Karayolu dinlenme tesisinde veteriner bulundurulması

Benzin istasyonunda tansiyon ölçümüAnkesör yüksekliği ayarlanabilen

telefon Asansör kabininin tavanında

promosyonStres düzeyine duyarlı hız limitörüYastık mönüsü

Müşteri Odaklı Müşteri Odaklı Yaratıcı Düşünce Yaratıcı Düşünce

TetiklenmesiTetiklenmesiYüzme havuzunda kayıp düşen

çocukKokteylde kırılan kadehYolcunun üzerine dökülen içecekTelefonu tuşlamada zorlanan dedeAçık büfede yiyeceklere uzanırken

kravatı lekelenen müşteri

Ürün Geliştirmede Ürün Geliştirmede Sıra Dışı GirişimlerSıra Dışı Girişimler

Tornavida

Kol saati

Plaj şemsiyesi

Şişe kapağı

Yaratıcı Ürün Yaratıcı Ürün KonseptleriKonseptleri

“Emzirme yiyeceği”

“Meteorolojik giysi”

“Check-up klozeti”

“Stres eldiveni”

Yaratıcı Düşünce Odaklı Yaratıcı Düşünce Odaklı Anahtar SözcüklerAnahtar Sözcükler

SCAMPER

TRIZ

TRIZTRIZ

“Yaratıcı Problem Çözme Teorisi” (Rusça karşılığının baş harfleri)

Genrich Altshuller - 1946200.000 patent analizi 40 temel ilke“çelişki matrisi”: 39 x 39

SCAMPERSCAMPER

SubstituteCombineAdapt, Alter Modify, Minify, MagnifyPut to other usesEliminateRearrange, Reverse

SCAMPER - SSCAMPER - Substituteubstitute

İkame Etmek - Yerine Koymak

Başkalaştırmak

Örnek : “Vejetaryen Lahmacun”

SCAMPER -SCAMPER - CCombineombine

Birleştirmek - Biraraya Getirmek

Bütünleştirmek

Örnek : “Konuşan Çocuk Kitabı”

SCAMPER -SCAMPER - AAdapt, dapt, AAlter lter

Esinlenmek - Uyarlamak

Farklı Tasarlamak

Örnek : “Engelli Tuvaleti”

SCAMPER -SCAMPER - MModify, odify, MMinify, inify, MMagnifyagnify

Değiştirmek - Farklı Kılmak

Büyütmek - Çoğaltmak

Küçültmek - Azaltmak

Örnek : “Bekleme Süresini Kısaltmak”

SCAMPER -SCAMPER - PPut To Other ut To Other UsesUses

Başka Amaçlarla Kullanmak

Diğerinin Yerine Geçirmek

Örnek : “Şambriyel’in ‘Yüzme Simidi’

Olarak Kullanımı”

SCAMPER - ESCAMPER - Eliminateliminate

Sistemden Uzaklaştırmak

Devre Dışı Bırakmak

Örnek : “ ‘Kablosuz’ İnternet”

SCAMPER - SCAMPER - RRearrange , earrange , RReverseeverse

Gözden Geçirmek - Sorgulamak

Yeniden Düzenlemek

Farklı Biçimde Sıralamak

Örnek : “ ‘Ödeme - Yemek Yeme’ Sıralamasını

Değiştirmek”

““SCAMPER” Unsurları SCAMPER” Unsurları İçiçe Geçebilir - Iİçiçe Geçebilir - I

Örneğin; “Self Servis Sistemi” :

* “E” midir? (garson, ‘devre dışı’)

* “R” midir? (hizmet sunumu, ‘yeniden

düzenleniyor’)

““SCAMPER” Unsurları SCAMPER” Unsurları İçiçe Geçebilir - IIİçiçe Geçebilir - II

Örneğin; “Bir Yüzeyi Cetvel Kurşun Kalem” :

* “C” midir? (kalem ve cetvel, ‘biraraya getiriliyor’)

* “P” midir? (kalem, ‘başka amaçla

da’ kullanılabiliyor)

““Çoğul Yaratıcılık” Çoğul Yaratıcılık” YaklaşımlarıYaklaşımları

Beyin Fırtınası

Nominal Grup Tekniği

Beyin FırtınasıBeyin Fırtınası

“Alışılmışın dışına çıkan” düşüncelerin de gündeme geldiği bir ortak akıl çalışmasıdır.

1950’li yıllarda ABD’de reklamcılık sektöründe ortaya çıkmıştır.

Beyin Fırtınası’nın Beyin Fırtınası’nın GerekçesiGerekçesi

Yenilikçi (kalıp ötesi, sıra dışı, buluşçu) düşüncelerin eleştirilmesinin önlenmesi.

Dahası, bu tür (alışılmışın esiri olmayan) bakış açısının yüreklendirilmesi.

Beyin Fırtınası’nın Ana Beyin Fırtınası’nın Ana FikriFikri

Düşüncelerin / önerilerin:

a) “Dile getirilmesi” ve b) “Değerlendirilmesi”

aşamalarının birbirinden ayrılmasıdır.

Beyin Fırtınası Beyin Fırtınası Kuralları-IKuralları-I

Özne konu, çok geniş ya da çok dar kapsamlı olmamalıdır.

Çözümlerden önce kaynak nedenler üzerinde durulmalıdır.

Tüm katılımcıların aktif katkısı esastır.

Bütün katılımcılar eşit söz hakkına sahiptir.

Beyin Fırtınası Beyin Fırtınası Kuralları-IIKuralları-II

Biçimsel olmayan bir psiko-sosyal iklim kurgulanmalıdır.

Hiyerarşinin vurgulanmasından özenle kaçınılmalıdır.

Her katılımcı her seferinde yalnızca bir tek düşünce dile getirir.

Görüşler, anahtar sözcükler biçiminde sunulur.

Beyin Fırtınası Beyin Fırtınası Kuralları-IIIKuralları-III

Yasaklamak, yasaktır. Sözlü müdahale bir yana, beden diliyle dahi baskılama/dışlama/ küçümseme söz konusu olmamalıdır.

Düşüncelerin kullanım değeri değil, toplam sayısı üzerinde durulmalıdır.

Seans -“dozunda mizah” yoluyla- eğlenceli kılınmalıdır.

Beyin Fırtınası Beyin Fırtınası Kuralları-IVKuralları-IV

Kolaylaştırıcı, ilk yavaşlamada pes etmemeli; takımı tekrar coşkulandırmalıdır.

Bütün düşünceler ve tüm katılımcılar eşit biçimde takdir edilmelidir (ayrımcılık yapılmamalıdır).

En abuk-sabuk düşüncelere bile hoşgörüyle yaklaşılmalıdır.

Beyin Fırtınası Beyin Fırtınası Kuralları-VKuralları-V

Tüm düşünceler kayda geçilmelidir.

Seans süresince hiçbir düşünce tartışmaya açılmamalıdır.

Karşılaştırmalı değerlendirme, ayrı bir aşama olarak ele alınmalıdır.

Beyin Fırtınası Beyin Fırtınası VerimliliğiVerimliliği

Yöntemin karakteristik özelliklerinden biri, katılımcıların dile getirdikleri düşüncelerin diğer katılımcıları “tetiklemesi”dir.

Böylece, herkes herkesten esinlenmektedir.

5-12 kişilik bir takım, 15-20 dakikada yüzlerce yaratıcı-yenilikçi düşünce türetebilmektedir.

Gölgemi Kaybettim, Gölgemi Kaybettim, HükümsüzdürHükümsüzdür

Gölgeniz birdenbire görünmez oldu. Bu durum, birçok nedendenkaynaklanabilir: Gölgeniz kamuflaj elbisesi giymiştir Bugün gölgenizin izin günüdür Borcunuzdan dolayı gölgenize haciz gelmiştir

.................................................................

Dolma Kalem Dolma Kalem AR-GE ÇalışmalarıAR-GE Çalışmaları

İnsanın avucunu ısıtma / serinletme Yazı alanını aydınlatma Mürekkebi görünmez kılmaHarflerin kullanım sıklığını analiz İlham düzeyini ölçme ..........................................................

..........

““Çay Askısı”na Çay Askısı”na Buluşçu YaklaşımBuluşçu Yaklaşım

Bisküvi - kek çekmecesiMaç skoru düzeneğiPara bozma aparatıTansiyon ölçme aletiMikro bulaşık makinası..................................................

.............

Yeni Bir Atletizm Dalı: Yeni Bir Atletizm Dalı: Seç-tat-lonSeç-tat-lon

800 metreyi aşağıdaki seçeneklerçerçevesinde koşabilirsiniz:

Alışılagelmiş biçimde10 adet engelli, 15 saniye silinerekKaygan zeminde, 75 metre önden

başlayarak150 metresi gözler bağlı olarak, 3. ödülü garantili

Önce Öncelikleri Önce Öncelikleri ÖnceliklemekÖnceliklemek

Problem: Düşmekte olan bir sepetli balondan atılacak olanları sıralamak

Sepette bulunanlar:Bilgisayar, su bidonu, 35 yaşında işsiz bir genç, kum torbaları, iki köpek, makinalı tüfek, motosiklet, 70 yaşında bir iş adamı, ilk yardım kutusu, uydu telefon sistemi, cephane sandığı, balon havasını ısıtma düzeneği, keskin nişancı, yiyecek dolu sırt çantaları, çevreyi tanıyan rehber

Nominal Grup Tekniği Nominal Grup Tekniği (NGT)(NGT)

Yalnızca düşünce oluşturma değil; bunun yanısıra, konsensus geliştirme yöntemidir.

Düşünce oluşturma aşaması, “sessiz beyin fırtınası” biçiminde gerçekleşir.

1960’larda gündeme gelmiştir.

NGT / Basamaklı NGT / Basamaklı Yaklaşım-IYaklaşım-I

Katılımcılara bir konu / sorun verilir.Buna ilişkin düşüncelerini -örneğin,

10 dakikalık sürede- anahtar sözcükler biçiminde yazmaları istenir.

(Bu aşamada, katılımcılar arası etkileşme söz konusu değildir).

Tüm görüşlerden hareketle bir çarşaf liste oluşturulur.

(bu liste, “anonim” olarak hazırlanabilir).

NGT / Basamaklı NGT / Basamaklı Yaklaşım-IIYaklaşım-II

Liste tamamlanıncaya kadar, hiçbir görüş tartışmaya açılmaz.

Gerekirse, birbirine yakın görüşlerin gruplanması (kümeleme) yoluna gidilebilir.

Liste tamamlanınca, görüşlerin / kümelerin üzerinden tek tek geçilerek, artıları-eksileri tartışmaya açılır.

NGT / Basamaklı NGT / Basamaklı Yaklaşım-IIIYaklaşım-III

Oylama yapılarak, grubun ortak görüşü olarak çerçevelenen öncelikli unsurlar belirlenir.

(Oylama; açık / kapalı; tek turlu / çok turlu; serbest / kotalı biçimde yapılabilir.)

Atölye Atölye

ÇalışmasıÇalışması

Pazar Pazar Segmentasyonuna Segmentasyonuna

Kalıp Ötesi YaklaşımKalıp Ötesi YaklaşımTurizm sektöründe:

Bedensel engelliler

Evcil hayvanı ile seyahat edenler Solaklar .........................................................

Segment-Odaklı Segment-Odaklı Yenilikçi PerspektifYenilikçi Perspektif

Restoranda 3-8 yaş grubunun can sıkıntısı nasıl aşılabilir?

Otobüs yolculuğu 1-10 yaş grubu çocuklar ve anne-babaları için nasıl daha cazip kılınabilir?

Yaratıcılık Yaratıcılık Penceresinden Penceresinden

Ürün KonumlamaÜrün KonumlamaSu geçiren şemsiyeKöpüksüz biraDikiş makinası simülatörüDeniz sabit bisikletiTek kullanımlık koltuk takımı

Bir Reklam Ortamı:Bir Reklam Ortamı:Otobüs Kapalı Devre Otobüs Kapalı Devre

YayınıYayınıGenel açılımlı yaklaşım: ...............................Odaklanmış yaklaşımı: Sınav dönemi

Yaz mevsimiVergi takvimi

Müşteri Mutluluğu Müşteri Mutluluğu Kaldıraçı:Kaldıraçı:

Sürpriz (beklenti ötesi) Sürpriz (beklenti ötesi) KaliteKalite

Amaç, müşteri beklentilerini > %100 oranında karşılamaktır.

Bunun ön koşulu, “yaratıcı-yenilikçi düşünce”dir.

Yaratıcı Yaklaşım, Yaratıcı Yaklaşım, Satışla Bitmez, Başlar!Satışla Bitmez, Başlar!

Bir hipermarket kasasındayız. Bay/an A’nın sepetinde şu ürünler de var:

a) Köpek maması b) Bebek bezi

c) Üçlü priz Bu müşterinin e-postasına hangi

mesajları gönderebiliriz?

Satış Sonrası Hizmet:Satış Sonrası Hizmet:Yaratıcılık Manevra Yaratıcılık Manevra

AlanıAlanı

Sektör Segment

Otomotiv Yalnız yaşayan kadınlar Kitap Üniversite

öğrencileri

Kurumsal Kurumsal

YaratıcılıkYaratıcılık

““Kurumsal Yaratıcılık” Kurumsal Yaratıcılık” DeyinceDeyince

Herkesin gönüllü ve sürekli katılımı yüreklendirilmelidir.

Kullanım değeri ne olursa olsun, her katılımcıya olumlu geri bildirimde bulunulmalıdır.

Gerçekten yaratıcı-yenilikçi önerileri öne çıkaracak mekanizmalar oluşturulmalıdır.

““Yaratıcılık Koçluğu” Yaratıcılık Koçluğu” DesteğiDesteği

‘Cevher’i işleyen yaklaşımYapıcı ve kalıcı iz bırakan eleştiriFarkındalık sağlayan sorularYüreklendiren davranışlarCoşku besleyen girişimler Kişiyi güçlendiren ilişkilerSabırlı, sağduyulu, serinkanlı

etkileşim

Öneri Sistemleri’nin Öneri Sistemleri’nin Yaratıcılık Açısından Yaratıcılık Açısından

AnlamıAnlamıBu sistemler, yaratıcılık anlamında

“mucize çözümler” sağlamaz.

Gerçek yaratıcı öneri oranı % 2-3 ile sınırlıdır.

En büyük katkısı, yaratıcılık kavramının kurum kültürüne yerleşmesini kolaylaştırmasıdır.

Yaratıcılık-Eksenli Yaratıcılık-Eksenli Kurum İçi Halkla Kurum İçi Halkla

İlişkiler-Iİlişkiler-I Yaratıcılık konulu

“intrasempozyum” (kurum-içi sempozyum) düzenlenmesi

Yaratıcı düşünce yarışmaları yapılması

Sanal ortamda “e-beyin fırtınası” seansları sürdürülmesi

Yaratıcılık-Eksenli Yaratıcılık-Eksenli Kurum İçi Halkla Kurum İçi Halkla

İlişkiler-IIİlişkiler-II“Yaratıcı düşünce klübü” kurulması

Yaratıcılığın geliştirilmesi konusunda kalite çemberi çalışması yapılması

Biçimsel olmayan etkileşme ortamları da tasarlanması (ör. “ilham perisi molası”)

Teşekkür ederim

Prof. Dr. İsmail ÜSTEL