NOWA EDUKACJABIULETYN AKADEMII NAUKI NR 5

www.akademianauki.pl

sierpień 2006

Archiwalne numery biuletynu w wersji elektronicznej są do pobrania na www.akademianauki.pl

Przypatrz się małemu dziecku. Cowidzisz? Większość ludzi ujrzy obrazniewinności i bezbronności, „tabularasa”, niezapisaną tablicę. Tymczasemto co naprawdę widzimy, to najpięk-niejszy umysł, jaki kiedykolwiek powstałna świecie, najpotężniejszy organizmuczący się. Maleńkie paluszki i usta tomini-sondy, którymi dziecko bada ota-czający świat z niezwykłą dokładnoś-cią i precyzją. Niewielkie uszka bez-błędnie rozpoznają język pełen znaczeń

NIEZWYKŁY UMYSŁ DZIECKAw otaczającym je niezrozumiałym ha-łasie. Patrząc w oczy dziecka, możeszmieć wrażenie, że chce ono spojrzećw głąb twej duszy. Tak jest naprawdę.Dziecko patrząc na Twoją twarz bez-błędnie rozszyfrowuje najgłębiej skryteuczucia. Maleńka główka skrywa mózg,który wytwarza codziennie miliony no-wych połączeń i uczy się bez ustanku.Po trzydziestu latach badań wiemy,że dzieci są absolutnie fascynujące,tajemnicze i zupełnie niesamowite.

Oddajemy do rąk Państwa kolejnynumer naszego biuletynu. Tym ra-zem, pragniemy przybliżyć Państwuzarys zagadnień związanych z ucze-niem się małych dzieci. Poruszymyrównież zagadnienie trójstronnegorozwoju inteligencji u małego dziec-ka i damy kilka praktycznych wska-zówek rodzicom. Mamy nadzieję, żeczytając ten biuletyn, pożyteczniespędzą Państwo swój czas. ŻyczymyPaństwu przyjemnej lektury.

2 NR 2

Jest taka stara przypowieść. Musi byćbardzo stara, bo w tamtych czasachBóg żył na ziemi. Kiedyś przyszedłmężczyzna, stary rolnik i rzekł: „Posłu-chaj, może istniejesz i pewnie stworzy-łeś ten świat, ale jedno muszę ci powie-dzieć: nie jesteś rolnikiem. Nie znasznawet podstaw uprawy. Masz się jesz-cze czego uczyć”.– Co mi radzisz? – Bóg zapytał.– Daj mi rok, pozwól mi robić po swo-jemu i patrz, co się dzieje – odpowie-dział rolnik. – Nie będzie już więcejbiedy!Bóg się zgodził i dał rolnikowi ten rok.Oczywiście prosił on o najlepsze wa-runki: żadnych burz, silnych wiatrów,żadnego zagrożenia upraw. Wszystkowygodnie, przyjemnie, był z tego bar-dzo szczęśliwy. Pszenica wyrosła tak wy-soka! Gdy chciał słońce, było słońce;gdy potrzebował deszczu, dostał gotyle, ile chciał. Tego roku wszystko byłodobrze, matematycznie dobrze.Kiedy zebrano żniwa, w środku nie byłojednak ziaren. Rolnik był zaskoczony.Zapytał Boga:– Co się stało? Co było nie w porządku?– Ponieważ nie było wyzwania, nie byłokonfliktu ani tarcia – odrzekł Bóg.Unikałeś tego, co niewygodne, psze-nica pozostała więc słaba. Trochęzmagania jest potrzebne. Burze sąpotrzebne i piorun, i błyskawica też,potrząsają duszą pszenicy.Ta przypowieść ma bardzo głębokątreść. Jeśli jesteś szczęśliwy i szczęśliwy,i szczęśliwy, w szczęściu zagubisz całeznaczenie. Noc jest tak samo potrzeb-na jak dzień. I dni smutku są tak samoistotne jak dni szczęścia. Nazywamy tozrozumieniem. Kiedy to zrozumiesz,odprężysz się. Powiesz: „Niech siędzieje wola Twoja. Jeżeli dziś chmurysą potrzebne, daj mi chmury. Niesłuchaj mnie, moje zrozumienie jest zamałe. Co mogę wiedzieć o życiu i jegosekretach? Nie słuchaj mnie! Czyńswoją wolę”. Oto tajemnica. Żyj z tątajemnicą, a zobaczysz piękno.

WYZWANIEPrzypowieśćo rolniku i pszenicy

Czy rzeczywiścietabula jest rasa?Przez blisko dwa i pół tysiąca lat,żyliśmy w przekonaniu, że dzieci rodząsię jako „wybrakowany dorosły”. Takzwani „specjaliści” od dzieci, którzy nico dzieciach nie wiedzieli, usilnie staralisię nas przekonać, że inteligencjamałego dziecka niewiele odbiega odinteligencji ślimaka, że dzieci rodzą sięślepe, a ich uśmiechy są puste, boprzecież one nie mogą rozpoznawaćnajbliższych, gdyż są jeszcze na to zamałe. Dzieci opisywano przez pryzmatbraków, to czego nie potrafią zrobić,czego nie wiedzą, nie rozumieją.Powszechnie uważano, że dzieckodopiero z wiekiem nabywa zdolnośćdo uczenia się. Twierdzono, że immłodsze dziecko, tym bardziej jest bez-radne i mniej inteligentne. Przez tysiącelat, noworodki były niczym,„tabularasa”, czyli niezapisane tablice.Jednakże z badań nad możliwościamiumysłu małego dziecka, które prowa-dzane są przez ostatnie 30 lat, wyłaniasię zupełnie inny, niesamowity obraz.Czteromiesięczne niemowlęta wydająsię znać podstawy matematyki i fizyki,dzieci mają wiedzę o języku, a mózgkażdego dwunastomiesięcznego bo-basa jest przystosowany do nauki dowol-nego języka świata. Wiele skompliko-wanych badań bezsprzecznie dowodzi,

że dzieci mają wbudowaną olbrzymiąwiedzą o świecie, ludziach i przedmio-tach. I najważniejsze odkrycie – dziecidysponują potężnymi mechanizmamiuczenia się, myślenia, doświadczaniai przebudowywania posiadanej wiedzy.Badania nad rozwojem wskazują, żenaszą niepowtarzalną ewolucyjną ce-chą adaptacyjną (i najważniejszą bro-nią w walce o byt) jest nasza niesamo-wita umiejętność uczenia się, a zdol-ności, które pozwalają nam uczyć sięo świecie i o nas samych, mają swekorzenie właśnie we wczesnym dzieciń-stwie. Co więcej, okazuje się, że z wie-kiem nie nabywamy zdolności do ucze-nia się, tylko je tracimy. Naukowcy do-chodzą wręcz do wniosku, że zdolnośćdorosłych do uprawiania nauki mo-że być czymś w rodzaju pozostałościpo dziecięcej umiejętności uczenia się.Rodzimy się ze zdolnością poznawaniatajemnic wszechświata i naszych włas-nych umysłów. Jesteśmy przepełnienipragnieniem doświadczania, badaniai eksperymentowania.

Warto zrobić wszystko, żeby dziecizachowały swoją przenikliwość i zdol-ność do uczenia się. Mamy nadzieję,że ten biuletyn da Państwu kilka cen-nych wskazówek na ten temat.

3NOWA EDUKACJA BIULETYN AKADEMII NAUKI

Natura wyposażyła wszystkie dzieciw kilka pięknych mechanizmów, dziękiktórym potrafiliśmy nabywać wiedzęo ludziach, świecie i o nas samych.Wszystkie sposoby odgrywały olbrzy-mią rolę w naszym niezwykłym progra-mie odkrywania i poznawania tajem-niczego świata.Pierwszy mechanizm, to wiedzawrodzona. Przychodząc na świat,niewątpliwie wiedzieliśmy, że w innychludziach jest coś szczególnego i żełączy nas z nami specyficzna więź.Dlatego każde niemowlę wnikliweobserwuje ludzi i zdecydowanie wolito od obserwacji przedmiotów i zja-wisk. Dzieci w czasie pierwszych dzie-więciu miesięcy, nim jeszcze zacznąchodzić, mówić czy raczkować, potra-fią odróżnić wyraz radości od smutkui gniewu. Żywiołowo również reagująna nasze uśmiechy i miny, dlategotrzymiesięczne bobasy są tak niezwyklerozkoszne. Dzięki temu swoistemuflirtowi niemowlęta omijając język two-rzą bardziej bliską i bezpośrednią więźz ludźmi.Niemowlęta zostały również wyposa-żone przez naturę w wiedzę o języku –nie tylko o jego strukturze, ale równieżo gramatyce. Dlatego dzieci z całegomnóstwa dźwięków, które je otaczają,bezbłędnie wyodrębniają język, potra-fią się go uczyć (jeżeli dzieci mają kon-takt z kilkoma językami, również niestanowi to dla nich żadnego problemu).Okazuje się, że zdolność ta rozciągasię nie tylko na język mówiony. Przeko-nują nas o tym dzieci wychowywanew środowisku języka migowego. Dzieckoniesłyszące już w wieku 4 miesięcyumie wykonać odpowiedni znak ozna-czający, że chce mleka, podczas gdydziecko zdrowe potrafi jedynie płakaćlub rozglądać się dokoła. Zdolnościte również dotyczą czytania.

Niezwykłe dzieckoPraktyczna wskazówka dla rodziców:warto stworzyć dziecku możliwośćosłuchiwania się z językiem obcym.Podczas zabawy można puszczaćdziecku nagrania kursów językowych.Należy przestrzegać przy tym zasady,że nagranie ma być w tle zabawy,dlatego puszczamy je na tyle głośno,żeby dziecko mogło je słyszeć, ale teżna tyle cicho, żeby nie przyciągało touwagi dziecka i nie rozpraszało go.Również korzystne dla dziecka jestsłuchanie muzyki klasycznej, a w szcze-gólności barokowej. Dzięki temu dzie-ci zachowują swoje zdolności językowe.Taka stymulacja w przyszłości zaw-sze będzie procentowała większymizdolnościami lingwistycznymi dziecka,a niektórzy badacze twierdzą wręcz,że również zdolnościami matematycz-nymi i umiejętnością logicznego myśle-nia. Na pewno muzyka barokowawprowadzi do Państwa domu atmosfe-rę odprężenia i harmonii. Zachęcamydo przeprowadzenia eksperymentóww tej dziedzinie.

Mechanizm drugi: potężna zdolnośćdo uczenia się. Już od momentuurodzenia dziecko intensywnie uczy sięotaczającego je świata. Nadaje zna-czenie wszystkiemu, co je otacza. Uczysię, co oznaczają różne dźwięki (doty-czy to wszystkich odgłosów, które ota-czają dziecko). Poznaje zapachy, sma-ki i przedmioty. Są to miliony bodźców,które dziecko doświadcza, porządkujei analizuje.Obserwacje wykazały, że dzieci w pro-cesie poznawania świata bynajmniejnie są bierne. Już od wczesnych mie-sięcy życia dzieci prowadzą bardzometodyczne badania tego, co je ota-cza i wydaje się, że sprawia im toolbrzymią frajdę. Dziecko eksperymen-tuje i wkłada wielką energię wykonując

czynności, które pomagają im zrozu-mieć siebie i świat. Łóżeczko, dom,podwórko za domem stają się dziecię-cymi laboratoriami.Roczne lub dwuletnie niemowlęta sys-tematycznie badają, jak jeden przed-miot może wpływać na drugi. Jeżelidziecko chce zabawkę, której nie możedosięgnąć, możemy dać mu grabki.Młodsze dziecko, będzie gniewnie tłucgrabkami wokół siebie, ale osiem-nastomiesięczne wykorzysta je do przy-ciągnięcia zabawki. Niemowlęta bio-rące udział w tym eksperymencie jużpo jednej lub dwu próbach zupełnieprzestawały myśleć o samej zabawcei tym, że chciały ją dostać, a zaczynająfascynować się możliwością oddziały-wania jednego przedmiotu na drugi.Często specjalnie odkładały zabawkędaleko, aby móc ją później przyciągnąć.Podobnie rzecz się ma z wytrwałymbadaniem przez dzieci właściwościprzedmiotów. Jeśli pokażecie półtora-rocznym dzieciom przedmiot o właści-wościach, których się nie spodziewały,na przykład puszkę, która muczy, zacz-ną ją badać, sprawdzając, czy nie zrobiona również jakiejś innej zaskakującejrzeczy. Tego rodzaju zabawy z otacza-jącym światem w poważnym stopniubudują zdolność niemowlęcia do pop-rawnego rozwiązywania problemóww przyszłości.Niezwykłe trzylatkiDysponujemy dosyć mocnymi dowo-dami na to, że trzy i czteroletnie dziecipotrafią dosłownie zaglądnąć podpowierzchnię rzeczy. Wyobraź sobiesytuację, w której pokazujesz trzy- lubczteroletnim dzieciom przedmioty po-chodzenia naturalnego, takie jak roś-liny czy też kamienie, a następnie prze-krawasz je na pół, by pokazać, jakwyglądają w środku. Dzieci powiedzą,że te, które mają takie same środki, są

W każdej duszy tkwi ziarno mądrości, jest ono ukrytei nieuchwytne. U jednych kiełkuje, u innychobumiera. Jedni pozwalają mu urodzić się i żyć, innije ranią. Są ludzie, którzy wiedzą, jak dopiąć tego,by z ziarna rozwinęła się i narodziła mądrość,wiedzą, jak ją pielęgnować, by mogła zaistnieć.Pozostali tego nie wiedzą.R. HESCHEL

”

4 NR 2

Ania jest spełnieniem marzeń każdegonauczyciela. Świetnie wypada w tes-tach, doskonale i odpowiada i w zasa-dzie robi to wszystko, czego nauczycielspodziewa się po bystrym uczniu.Wysokie wyniki w testach uznawanoza gwarancję jej naukowej kariery nastudiach. A jednak pod koniec studiówAnia osiągała bardzo przeciętne ocenyi wielu z jej kolegów mogło się pochwa-lić znacznie lepszymi wynikami.Patrycja potrafi niezależnie myśleć i znaj-dować twórcze rozwiązania, ale niestetywyniki jej testów są raczej bardzo prze-ciętne. Mimo tych wyników znalazł się wy-kładowca, który przeforsował jej przyję-cie na studia. Nie zawiódł się. Sposóbrozwiązywania problemów przez Patryc-ję okazał się twórczy i nowatorski, cow przeciągu kilku lat zapewniło jej silnąpozycję na szczycie listy studentów.Kinga przynosi do domu oceny bardzoprzeciętne. Jest dobra, ale nie nad-zwyczajna. Kiedy jednak przyszło doszukania pracy, Kinga zaskoczyła swoichnajbliższych: każdy chciał ją zatrudnić.Ta sytuacja zrodziła dość intrygującepytanie: dlaczego ktoś, kto nie mazdolności analitycznych Ani i zdolnościtwórczych Patrycji, tak świetnie radzisobie na rynku pracy?

Różne sposoby myśleniaWszystkie dzieci są bystre, ale każde

Jak nauczyć dziecko myśleniadziecko w inny sposób. Z trójstopnio-wej teorii Sternberga dotyczącej ludzkiejinteligencji wynika, że jest ona funkcjąrównowagi pomiędzy analitycznym,twórczym i praktycznym sposobemprzetwarzania danych (myślenia).Współczesne systemy edukacji zazwy-czaj faworyzują tylko jeden rodzajinteligencji, myślenie analityczno-kry-tyczne. Niestety, ten typ inteligencji,uznawany przez szkoły za przejaw by-strości, mniej sprawdza się na studiachoraz w dorosłym życiu.

W tym artykule chcemy Państwu przed-stawić różne sposoby myślenia i prostemetody wszechstronnego rozwoju inte-ligencji u dzieci.

Myślenie krytyczno-analityczneopiera się na pamięciowym opano-waniu materiału oraz analizie zapa-miętanych treści. Dziecko, które mawysokie zdolności analityczne (przypa-dek Ani) zazwyczaj bardzo dobrze radzisobie z typowymi zadaniami szkolnymii testami. Jednakże efektem nadmier-nego eksploatowania tego typu myśle-nia mogą być problemy na studiachi w pracy, gdyż wymagana jest tam nietylko umiejętność zapamiętywaniai analizy cudzych idei, ale równieżumiejętność znajdowania twórczychi praktycznych rozwiązań. Na pewno

znasz przynajmniej jedną osobę, któraświetnie radziła sobie w szkole pod-stawowej i ledwo zipała w szkole śred-niej. Nauki ścisłe czy przyrodnicze wy-magają umiejętności zaproponowaniatwórczych i znaczących idei. Wielu pra-cowników kadry kierowniczej narzeka,że można zatrudnić najlepszych absol-wentów ekonomii, którzy będą dosko-nale analizowali podręcznikowe przy-kłady, lecz którzy nie będą mieli żad-nych twórczych pomysłów na tematnowych produktów czy usług.Oczywiście uważamy, że umiejętnośćmyślenia analitycznego jest potrzebnakażdemu dziecku i należy ją rozwijać,pamiętając jednakże przy tym, o har-monijnym rozwoju również pozostałychsposobów myślenia.W procesie nauczania zdolności anali-tycznych, prosimy dzieci, by przepro-wadziły – porównanie podobieństwi różnic; analizę; ocenę; krytykę; zapytalidlaczego; wyjaśnili przyczyny; ocenilizałożenia.

Gdy przyglądam się sobiei moim metodom rozumowania,dochodzę do wniosku, że fantazjaodgrywała w moim życiuwiększą rolę niż talent doprzyswajania wiedzy obiektywnej.ALBERT EINSTEIN

Nie wystarczy tylko posiadać dobry umysł. Najważniejsze jest, by go dobrze używać. KARTEZJUSZ

takimi samymi przedmiotami, mimo żez wierzchu zdecydowanie się różnią(np. rośliny). A przedmioty, które różniąsię wnętrzami, choć mają podobnepowierzchnie, nie są takimi samymirzeczami. Dzieci również zdają sięposiadać pewną wiedzę o tym, czymrośliny i zwierzęta różnią się od np.kamieni. Są one przekonane, że przed-mioty ożywione będą miały raczej bar-dziej złożoną strukturę wewnętrzną,podczas gdy kamienie będą miały struk-turę bardziej jednolitą. Choć dzieci tezaledwie osiągnęły wiek przedszkol-ny, to zdają się posiadać podstawyrozumienia biologii.Dzieci rodzą się wiedząc naprawdę dużo,potrafią nauczyć się jeszcze więcej, a mydorośli jesteśmy po to, żeby je uczyć.

Praktyczne wskazówki dla rodziców:warto rzetelnie podejść do zainte-resowań dziecka. Dobrze jest odpo-wiadać na pytania dziecka rzeczowo.Poszukując wraz z dzieckiem odpowie-dzi, na pewno sami odkryjemy wieleciekawych dla nas rzeczy. W żadensposób nie powinniśmy dawać dzieckudo zrozumienia, że jego pytania są dlanas uciążliwe, zniechęcać czy zbywaćdziecko. Może ono utracić swoją prze-nikliwość, co na pewno będzie miałoswoje konsekwencje w przyszłości.Musimy pamiętać, że my wychowywa-liśmy się głównie na dworze, beztelewizora i zabawek, dlatego siłą

rzeczy potrafiliśmy zrobić wieloraki uży-tek z prostego patyka. Dziś dzieci(szczególnie w dużych miastach) sąpozbawione tej możliwości i dużoczasu spędzają w domach. Watrostworzyć dziecku przestrzeń do ekspery-mentowania i doświadczania (tworze-nia zabawek, malowania farbami,wycinania, tworzenia i przerabiania).Watro zaakceptować fakt, że niektóreprzedmioty w naszym domu nie sądzieciodporne i pójść z dzieckiem napewne kompromisy. O tym jak ważnejest to dla rozwoju umysłowego i inte-lektualnego dziecka będziemy pisaćjeszcze w kolejnych artykułach.

”

”

5NOWA EDUKACJA BIULETYN AKADEMII NAUKI

Już od 1998 zajmujemy się wszystkimtym, co podnosi sprawność i jakośćczytania u dzieci młodzieży i dorosłych.Przeprowadziliśmy szereg badań w tymzakresie. Nasze zaskoczenie wywołałfakt, że umiejętność czytania najlepiejrozwinięta jest u osób, którym rodzicedużo czytali i które nauczyły się czytaćprzed pójściem do szkoły. Było to dlanas szokujące odkrycie, że najlepsiczytelnicy w tym kraju nie nauczylisię czytać w szkole. Sprawność czyta-nia tych osób (szybkość i zrozumie-nie), nie rzadko była nawet dwu/trzykrotnie wyższa niż u osób uczącychsię w szkole, a czytanie niewątpliwiesprawiało im dużo przyjemności.

Rozwój inteligencji i zrozumieniatreści poprzez omawianieCodzienne czytanie dzieciom może byćdla nas niezwykłą szansą na zrówno-ważoną stymulację i rozwój u dzieckaumiejętności myślenia i rozumienia.Dziecko mające możliwość zastoso-

Czytanie jako narzędzierozwoju inteligencji dziecka

wania różnych sposobów myślenia maniepowtarzalną szansę na wypraco-wanie nawyku poprawnego myślenia.Dzięki temu, dziecko będzie mogło nietylko czerpać z książek wiedzę (myśle-nie krytyczno-analityczne), ale również,a może przede wszystkim, inspirację(myślenie twórczo-syntetyczne i prak-tyczno-konceptualne). Kształcone w tensposób dzieci będą miały szansę nietylko na lepsze radzenie sobie w szkole,ale również w przyszłym dorosłym życiu.Proces nauki myślenia możemy stoso-wać nawet na bardzo prostych ksią-żeczkach.Przykładowy sposób nauki myśleniapo przeczytaniu dzieciom bajkio „Czerwonym Kapturku”:1. Rozpoczynamy od pytań opartychna faktach (cel: ćwiczenie pamięci,koncentracji oraz rozwój myśleniaanalitycznego).Dokąd szedł C.K.? Czy C.K. posłuchałswojej mamy ? Czy C.K. Spotkał kogośw lesie?

2. Nawiązujemy z dzieckiem dialog(cel: rozwój myślenia twórczego i prak-tycznego).W jaki sposób C.K. mógł uniknąć kło-potów podczas spotkania z Wilkiem?W jaki sposób C.K. mógł wykorzystaćkoszyczek podczas spotkania z Wilkiem,aby uniknąć kłopotów? Co mogłazrobić Babcia, kiedy usłyszała pukaniedo drzwi?3. Przekazujemy rzetelną wiedzęo wilkach (cel: pozyskanie przez dziecinowej wiedzy, rozwój myślenia anali-tycznego).Wilki są krewniakami psów. Polująw stadzie i są bardzo mądre. Nigdynie atakują innych zwierząt, jeżeli niesą pewne zwycięstwa.4. Zabawa w wilki – stado wilkówpoluje na stolik (cel: rozruch orazdoświadczenie wiedzy w praktyce –myślenie praktyczne).5. Myślenie twórcze/praktyczneW jaki sposób człowiek może pomócprzetrwać wilkom? Narysuj wilka.

Kluczem do wiedzy i sprawności umysłu jest czytanieFUNDACJA „ABCXXI”Zaskakujące fakty związane z czytaniem

Myślenie twórczo-syntetycznecharakteryzuje się wysoką zdolnościądo formułowania własnych idei i roz-wiązań. Ma „wysoką jakość”, jest no-watorskie i adekwatne do konkretnegozadania. Dzieci charakteryzujące siętym sposobem mogą mieć średnie i sła-be oceny w szkole (po prostu szkolnemetody „pracy” z materiałem nie sąatrakcyjne dla tych dzieci), jednakżedobrze radzą sobie one na studiachi w pracy. Autorzy ważnych koncepcjinaukowych niekoniecznie są najlepsiw pamięciowym opanowywaniu faktówalbo rozwiązywaniu zadań podręczni-kowych. Potrafili oni jednak wyjść pozaanalizę i powielenie cudzych idei, prze-formułowali swoje myślenie, siebie,a w konsekwencji świat. Każde dzieckoprzychodzi na świat z niezwykłą zdolnoś-cią do myślenia twórczego. Jednakże

poprzez system kar i wzmocnień, możezaniechać tego sposobu myślenia i za-cząć rozwijać, bardziej akceptowanyspołecznie (choć mniej użyteczny) spo-sób myślenia analitycznego.W procesie nauczania zdolności twór-czych prosimy dzieci by tworzyły; wymyś-lały; wyobrażały sobie; projektowały;pokazywały; formułowały przypuszczenia.

Myślenie praktyczno-konceptualneto myślenie, które znajduje zastoso-wanie w życiu. Jest to tak zwane myśleniezdroworozsądkowe. Podobnie jak w przy-padku myślenia twórczego, również tedzieci mogą mieć problemy w szkole(przypadek Kingi). Na studiach radząsobie dobrze, ale nie nadzwyczajnie.Jednakże są najbardziej poszukiwany-mi pracownikami i zazwyczaj najszyb-ciej znajdują pracę. Kiedy osoba myślą-

ca praktycznie trafi w nowe środowisko,najpierw zorientuje się, co zrobić, żebysobie poradzić, a następnie wykonujezaplanowane czynności. Potrafi doskona-le przewidzieć, które działania przyniosąefekt, a które okażą się nieskuteczne.Również i ten talent dostrzegamy u ma-łych dzieci.Ucząc dzieci zdolności myślenia prak-tycznego prosimy ich, by – zastosowały;pokazały, jak mogą coś wykorzystać;wprowadziły w życie; wykorzystały lubzademonstrowały.Oto przykładowe zadanie dotyczącewielorybów, które wykorzystuje trój-stopniową teorię rozwoju inteligencji:(1) porównaj wieloryby z rybami, (2)narysuj wieloryba i napisz opowiadaniena ich temat, (3) zastanów się, w jakisposób można uchronić wielorybyprzed wymarciem.

6 NR 2

Całą wiedzę o psychologii dziecka,jego zainteresowaniach oraz o spo-sobach myślenia zaangażowaliśmyw stworzenie kursów nauki czytania dladzieci. Nauka czytania (jak to niejed-nokrotnie już opisywaliśmy) polega nanadawaniu znaczeń (reprezentacji) wy-razom, które dziecko postrzega całoś-ciowo. Z naszych doświadczeń wynika,że dzieci dużo chętniej uczą się czyta-nia, jeżeli mogą doświadczyć, przeżyći zastosować w praktyce czytane treści.

Dlatego dzieci w wieku przedszkolnympodczas zajęć programu MAŁYODKRYWCA empirycznie doświad-czają treści książeczek, których ucząsię czytać. Pracując nad książeczką„KWIATY”, dzieci oglądają kwiat przezszkło powiększające, poznają jakwygląda znamię i pylniki i do czegosłużą. Dzięki zabawie w pszczoły poz-nają proces zapylania, robią plastermiodu, dowiadują się o królowej, ro-botnicach i trutniach. Podczas pracynad książeczką „WODA”, Dzieci wrazz trenerem odparowują wodę i skrap-lają ją na lusterku. W ten sposób do-wiadują się, dlaczego pada deszcz.Wkładając białe kwiatki i seler nacio-wy do wody zabarwionej na niebieskoa później obserwując ich przekroje,dzieci odkrywają sposób, w jaki roślinypobierają wodę z ziemi.Pracując nad książeczką „NASION-

Trudno nam wyobrazić sobie, że mogli-byśmy przeczytać 250-stronicowąlekturę np. w 1 godzinę. Tymczasem,gdyby nie błędy popełnione w szkole,to wszyscy czytalibyśmy znacznie szyb-ciej. Dzieci, które nauczyły się czytaćprzed pójściem do szkoły, najczęściejczytają znacznie sprawniej niż ich rówieś-nicy. Dlatego podniesienie tempaczytania (min. 4-5 krotne) jest możliwe,dostępne dla każdego, wymaga nie-wielkiego nakładu pracy i nie wymagajakichś niezwykłych predyspozycji.Szybkie czytanie to swoista gimnastykadla mózgu, rodzaj joggingu intelektu-

Mały Odkrywca i Mądre DzieckoKA” dzieci dowiadują się o różnychnasionkach i w jaki sposób oneuczestniczą w naszym życiu. Mieląziarna samodzielnie robią mąkę białąi razową. Sieją rzeżuchę i fasolkęi obserwują proces ich wzrostu.Dzięki takiej formie zajęć Dzieci roz-wijają ciekawość świata, poznają jegowielorakość, złożoność i bogactwo.Takie przygotowanie sprawia, że ksią-żeczka przywołuje miłe skojarzeniai buduje postawę „LUBIĘ CZYTAĆ”,dzięki której Dziecko łatwiej i szybciejopanowuje sztukę czytania i przeżywamniej stresu w szkole.Dla dzieci 6 i 7 letnich przygotowaliśmyprogram PRE MĄDRE DZIECKO.Dzięki eksperymentom i doświad-czeniom, w dziecku wciąż pozostajeświeża pasja poznawania i fascynacjiświatem, zadawania pytań, a co za tymidzie – samodzielnego uczenia się.Na każdych zajęciach Dziecko możezobaczyć lub samodzielnie poekspe-rymentować na kilka niekiedy sposo-bów z określonym zjawiskiem przyrod-niczym. Ma okazję zbudować silnikelektryczny, stopić cynę (aby dowie-dzieć się, jak dawniej robiono mieczei co to jest punkt topnienia). Obserwujedwutlenek węgla w swoim oddechu,dowiaduje się dlaczego ciasto rośnie(pieczemy wtedy bułeczki) i dlaczegogrzanki się rumienią.Dla dzieci szkół podstawowych opra-

cowaliśmy bardzo ciekawy programpodnoszący sprawność i jakość czyta-nia MĄDRE DZIECKO. Program stwa-rza warunki, aby Dziecko doświad-czało złożoności świata: każde spot-kanie to eksperyment, doświadczenie,obserwacja. Dzieci mają do dyspozycjiskamieniałości i minerały, rysują węg-lem. Oglądamy rośliny owadożerneoraz zadziwiającą roślinę pustynną,która z zasuszonego kłębka w kilkagodzin przemienia się w zielony gąszcz.Dziecko poznaje zasadę działaniam.in. silnika odrzutowego, termomet-ru, aparatu fotograficznego (budujemyproste modele tych urządzeń). Dowia-duje się, jak powstają chmury, co tojest dźwięk i światło, jak to się dzieje,że samolot nie spada i skąd się bierzetęcza. Produkujemy wodór i obserwu-jemy zjawisko fotosyntezy.Dziecko uczy się całym ciałem, dlategozajęcia są tak skonstruowane, żebyuruchomić możliwie wszystkie zmysły.Rysowanie, obrazy i kolor mogą po-móc w uczeniu się, stąd Dziecko uczysię ortografii np. skacząc po słowach,robiąc „wygibasy”, pantomimy, czykodując słowo problemowe w rebus.Rozwój społeczny Dziecka wspomagablok zabaw integracyjnych, podnoszą-cych umiejętności komunikacyjne.Serdecznie zapraszamy Państwadzieci do wzięcia udziału w tejniecodziennej przygodzie.

Szybkie czytaniealnego, który pozwala utrzymać umysłw świetnej formie przez całe życie.Czytanie uruchamia wiele procesówmyślowych. Rozbudowuje pamięć,analizę, zdolność do koncentracji. Jestprocesem wielostronnym, złożonym.Aby pięć razy szybciej czytać, trzebapięć razy szybciej myśleć, zapamięty-wać. Być może dlatego szybkie czytanieznajduje się na drugim miejscu naliście najbardziej pożądanych przezpracodawców umiejętności pracowni-ków. Ten rozwój, rozbudowa umysłuprzypomina raczej wędrówkę po spiraliniż po linii prostej. Nie jest jedno-

kierunkowy i rozciąga się na całąosobowość człowieka.

W ten sposób czytało wielu słynnychludzi, m.in.: Tołstoj, Balzac, Napoleon,Kennedy, Balcerowicz, Jefferson.

W naszym kursie szybkie czytanieosadzone jest w bardzo szerokimkontekście. Celem jest nie tylkoopanowanie przez kursanta szybkiegoczytania, ale również umiejętnośćzaangażowania i wykorzystania jegointelektualnych możliwości do szybsze-go i bardziej racjonalnego uczenia się.

7NOWA EDUKACJA BIULETYN AKADEMII NAUKI

Kiedy najszybciej uczymy się języka?Oczywiście! Kiedy jesteśmy za granicą.Dzieje się tak dlatego, że praktycznienieustannie przebywamy w środowiskujęzyka obcego. I mimo że chodząc poulicach, przyglądając się wystawom niezwracamy uwagi na język, mózg nasznieustannie rejestruje wszystko, co sięwokół nas dzieje i reaguje na to zmia-ną w strukturach neuronów. Nasz mózguczy się nawet wtedy, kiedy nie jesteś-my tego świadomi.Ta swoista cecha naszego mózguujawnia się w naszym życiu bardzowcześnie. Jeśli kobieta w 6 miesiącuciąży wyjedzie do Anglii i wróci doPolski dopiero w przeddzień porodu,to mimo że dziecko urodzi się w Polsce,w strukturach jego mózgu pierwszym(dominującym) językiem będzie językangielski, język polski zaś będzie ję-zykiem wtórnym (drugim).Dzięki tej niezwykłej zdolności nasze-go mózgu nauczyliśmy się języka oj-

Dzieci są geniuszami językowymi. Beznajmniejszego wysiłku uczą się językapolskiego. Gdyby nasze dzieckourodziło się w kraju trójjęzycznym, bezproblemu posługiwałoby się trzemajęzykami. Z wiekiem zdolności tezanikają. Dlatego tak ważne jest, byjak najwcześniej dać dziecku możli-wość kontaktu z językiem obcym.

Future Learning – język inaczejczystego bez wysiłku, w sposóbnaturalny i szybki.Metoda FL oparta jest na dogłębnejznajomości psychologii uczenia się.Świetnie nadaje się dla osób dorosłychi młodzieży szkolnej. Uruchamia i akty-wizuje naturalne predyspozycje i moż-liwości uczenia się języków obcych,które posiada każdy człowiek. Dziękistosowanym technikom nauka staje sięłatwiejsza i szybsza. FL jest metodąalternatywną w stosunku do maso-wych, biernych, mechanicznych metoduczenia języka.Zajęcia wyglądają tu zupełnie inaczej.Dzieje się tak dzięki dramie. Dramawyzwala emocje, łamie schematy,wyzwala ukryte potencjały. Podczaszajęć jest dużo śmiechu, krzyku i pisku.Ławki lądują pod ścianą a sala zamie-nia się w teatr, w którym scenariusznagle urywa się a kursanci zaangażo-wani emocjonalnie reagują twórczoi spontanicznie. Kiedy jesteś za granicą

i kelner z bezczelnym uśmieszkiemwydaje ci za mało reszty, to nie intelektale emocje kierują twoją wypowiedzią.Drama sprawia, że nauka języka stajesię bardziej realna.Kursanci otrzymują cały materiał języ-kowy na CD, który „odsłuchują niesłuchając” podczas wykonywaniacodziennych prac domowych. Ta swo-ista, niezaangażowana „kąpiel słowna”sprawia, że kursanci szybciej opano-wują materiał i aktywniej uczestnicząw zajęciach z lektorem.

Magic EnglishGdy dziecko trafia na dobry programjęzykowy, gdzie zajęcia prowadzone sąwyłącznie w języku angielskim, okazujesię, że niemalże od samego początkurozumie, co się do niego mówi, kuzaskoczeniu niektórych dorosłych. Poniedługim czasie dzieci same zaczynająużywać pierwszych zwrotów i wyrażeń.Wiek przedszkolny to okres niezwykłej

plastyczności umysłu dziecka. Każdezajęcia, w których uczestniczy dzieckow tym wieku pozostawiają trwałe ślady.Przedszkolaki uczestniczące w dobrychprogramach językowych znacznielepiej radzą sobie w szkole z językamiobcymi, mają większą pewność siebie,co przekłada się często na dobrerelacje z rówieśnikami i lepsze oceny.

Gimnazjaliści, bystrzy, inteligentni, zaskakują swoimi opiniami. Kurs szybkiego czytania dla gimnazjalistów obejmuje nietylko techniki efektywnej pracy z tekstem, czy technik pamięciowych. W trakcie kursu jest również szereg zajęć, które sądopasowane do problemów i potrzeb tego szczególnego wieku rozwojowego. Oto niektóre zagadnienia:• Szybkie czytanie, rozwój wielorakich sposobów myślenia, pamięć i koncentracja• Budowa własnego wizerunku podczas wystąpień egzaminacyjnych (odpowiedziach) i w relacjach z rówieśnikami. Zajęcia

z kamerą – rozwijanie umiejętności bardzo potrzebnych, np. na maturze czy podczas udzielania ustnych odpowiedzi• Budowanie zdrowej pewności siebie. Uświadamianie sobie swoich mocnych stron.Kurs ten doskonale przygotowuje do egzaminów i nauki w najlepszych szkołach średnichKurs ten doskonale przygotowuje do egzaminów i nauki w najlepszych szkołach średnichKurs ten doskonale przygotowuje do egzaminów i nauki w najlepszych szkołach średnichKurs ten doskonale przygotowuje do egzaminów i nauki w najlepszych szkołach średnichKurs ten doskonale przygotowuje do egzaminów i nauki w najlepszych szkołach średnich.

SZYBKIE CZYTANIE DLAUCZNIÓW GIMNAZJUM

SOBOTA

10.00 – 10.45 MAGIC ENGLISH. Program nauki języka angielskiego dla dzieci w wieku 2 lat.Lekcja pokazowa dla dzieci i rodziców.

10.10 – 10.55 Program MAŁY ODKRYWCA. Jak wykorzystać niezwykły intelekt przedszkolaka.Warsztat dla rodziców i dzieci w wieku 3 i 4 lat.

10.30 – 11.15 Program MĄDRE DZIECKO – techniki szybkiego czytania i rozwoju inteligencji.Warsztat dla rodziców i dzieci w wieku 6 i 7 lat.

11.00 – 11.45 MAGIC ENGLISH. Program nauki języka angielskiego dla dzieci w wieku 3 i 4 lat.Lekcja pokazowa dla dzieci i rodziców.

11.10 – 11.55 Program MAŁY ODKRYWCA. Jak wykorzystać niezwykły intelekt przedszkolaka.Warsztat dla rodziców i dzieci w wieku 5 i 6 lat.

11.30 – 12.15 Program MĄDRE DZIECKO – techniki szybkiego czytania i rozwoju inteligencji.Warsztat dla rodziców i dzieci w wieku 8 i 9 lat.

12.00 – 12.45 MAGIC ENGLISH. Program nauki języka angielskiego dla dzieci w wieku 5 i 6 lat.Lekcja pokazowa dla dzieci i rodziców.

12.15 – 13.45 INFORMACJA – KAPITAŁ XXI w. Techniki szybkiego czytania dla młodzieży i dorosłych.12.30 – 13.15 Program MĄDRE DZIECKO – techniki szybkiego czytania i rozwoju inteligencji.

Warsztat dla rodziców i dzieci w wieku od 10 do 12 lat.13.00 – 13.45 MAGIC ENGLISH. Program nauki języka angielskiego dla dzieci w wieku od 7 do 11 lat.

Lekcja pokazowa dla dzieci i rodziców.13.30 – 15.00 Program UCZEŃ Z CHARAKTEREM – techniki szybkiego czytania i autoprezentacji.

Warsztat dla rodziców i młodzieży gimnazjalnej.14.00 – 15.30 AUTOPREZENTACJA – Sztuka Skutecznego Zdawania Egzaminów. Warsztat praktycznych

umiejętności psychologicznych dla młodzieży i dorosłych.14.15 – 15.45 FUTURE LEARNING – nowoczesne techniki przyswajania języków obcych. Warsztat

z wykorzystaniem dramy. Prezentacja kursu języka angielskiego.

FESTIWAL NAUKI – po zakończeniu każdego warsztatu jego uczestnicy będą mogli obejrzećw specjalnie przygotowanej sali pokaz ciekawych eksperymentów naukowych.

NIEDZIELA

11.00 – 13.00 Wpływ czytania na rozwój intelektualny i emocjonalny dziecka. Nauka czytaniamałych dzieci oraz podniesienie sprawności czytania dzieci szkolnych. Warsztatdla rodziców dzieci szkolnych i przedszkolnych.

11.00 – 12.30 INFORMACJA – KAPITAŁ XXI w. Techniki szybkiego czytania dla młodzieży i dorosłych.12.30 – 14.00 FUTURE LEARNING – nowoczesne techniki przyswajania języka angielskiego. Warsztat

z wykorzystaniem dramy.

Prosimy o telefoniczną rezerwację miejsc – tel. 66 38 700

23-24 września 2006Poznań, ul. Ratajczaka 35

Akademia Nauki zaprasza na

Dni Otwartych Drzwicykl bezpłatnych warsztatów