{Шүдний технологийн 2-р дамжааны оюутнуудад зориулав

Бие даалтаар унших материал

#3

Бэлтгэсэн: Д. Одонтуяа DDS, MSc

Шүдний үүсэл хөгжил төрөхөөс өмнө явагдаж эхэлдэг. Сүүн шүд ургийн хөгжлийн 6-8 долоо хоногтойгоос хэлбэржиж эхэлдэг бол байнгын шүднийх ургий хөгжлийн 20 дахь долоо хоногоос эхэлдэг. Хэрвээ дээрх цаг хугацаа болон түүний ойролцоо хэлбэржиж эхлээгүй бол дахин шүдний эх үүсгэвэр тавигддаггүй. Шүдний эх үүсвэр эсийн бөөгнөрөл бөгөөд 3 хэсгээс тогтдог (паалангийн эрхтэн-A, шүдний хөхлөг-B, шүдний уутанцар-C)

Шүдний үүсэл

хөгжил

Паалангийн эрхтэн-Амелобласт-Паалан Шүдний хөхлөг-Одонтобласт-Тугалмай Шүдний уутанцар

Цементобласт -Ясжмаг эд Остеобласт-Түүшин сэртэн Фибробласт -Холбоос эд

Шүдний хатуу эдүүд гэж юу вэ? Шүдний зөөлөн эд нь юу вэ? Шүд хэдэн хэсгээс тогтох вэ?

Паалан, Тугалмай, Ясжмаг эд Зөөлц, Холбоос эд Цөгц, шүдний хүзүү, сурвалж ба ёзоор

Биемахбодийн хамгийн эрдэсжсэн, хатуу эд. Энэ нь шүдний анатомийн цөгцийг бүрхэж байрладаг бидний нүдэнд харагдах шүдний хэсэг. Үүний 96% нь эрдэс бодис, үлдсэн хувийг нь ус, органик нэгдэл зэрэг эзэлдэг. Шүдний хамгийн гадна талаар бүрхэж байрлах ба өргөн хэсэг нь шүднйи төвгөр хэсэгт, ойролцоогоор 2.5 мм, нимгэн хэсэг нь тугалмайн хэсэг паалан-тугалмайн зааг (cementoenamel junction - CEJ) хэсэгт байдаг. Өнгөний хувьд цайвар шаргалаас саарал цагаан өнгөтэй байдаг. Паалангийн хамгийн гол эрдэс бол ГИДРОКСИАПАТИТ бөгөөд энэ нь кальцийн фосфатын талст бүтэф бүхий бодис юм.

Паалан/Enamel

Hydroxylapatite, also called hydroxyapatite (HA)

Ca10(PO4)6(OH)2

Шүдний паалан нь байгалийн шаазан, нано түвшинд үзэгдэх олон өөр давхаргаас бүрддэг. Паалан нь гурван хэмжээст зохион байгуулалт бүхий нанохэмжээт ГИДРОКСИАПАТИТ (a,b,d), өндөр зохион байгуулалт микрометр хэмжээт ПРИЗМ-үүдээс тогтдог (c,e). a, Atomic force microscope and b,c, scanning electron microscope images of the enamel surface. d, Transmission electron microscope and e, scanning electron microscope images of a cross-section of the enamel.

A nanometre (American spelling: nanometer; symbol nm) (Ancient Greek: νάνος, nanos, "dwarf"; μέτρον, metrοn, "unit of measurement") is a unit of length in the metric system, equal to one billionth of a metre.

One nanometer is 0.000000001 meter.

Тугалмай нь шүдний цөгц, ясжмаг эдийн дотно, зөөлцийн гадна талаар байрладаг. Үүний 70%-ийг гидросилапатит, 20%-ийг органик нэгдэл, 10%-ийг ус эзэлдэг. Пааланг бодвол шаргал өнгөтэй харагддаг ба хэврэг байдаг. Энэ нь зөөлцөөс ясжмаг эд болон паалангийн гадарга руу чиглэсэн тугалмайн сувганцаруудаас (эс, эсийн шингэн) тогтдог. Тйимээс шүд цоорох өвчний үед мэдрэгшдэг.

Тугалмай/Dentin

Анхдагч/primary Хоёрдогч/secondary

Гуравдагч/tertiary

Анхдагч тугалмай гэдэг нь паалангийн ирмэгт ойр хэсэг буюу тугалмайн хамгийн захын хэсэг гэж үздэг.

Хоёрдогч тугалмай гэдэг нь шүдний сурвалж гүйцэд хэлбэржсний дараа бий болдог тугалмайг хэлдэг.

Гуравдагч тугалмай нь шүд цоорох өвчин зэрэг хүчин зүйлсийн нөлөөний хариу үйлдлийн улмаас бий болдог.

Тугалмайн хэлбэрүүд

Шүдний цөгцийг бүрхэн оршдог ба шүдний сурвалжийн орой хэсэгт илүү зузаан байдаг. Энэ нь тугалмайг бодвол арай зөөлөн 45-50%-ийг органик бус нэгдэл (гидроксиапатит), 50-55%-ийг органик нэгдэл (коллаген, полисахарид уураг) ба ус эзэлдэг. Өнгөний хувьд тугалмайг бодвол илүү цайвар байдаг. Фтор их агуулдаг эд. Ясжмаг эд нь эстэй болон эсгүй гэсэн 2 хэсгээс тогтдог. Эсгүй давхарга нь сурвалжийн шүдний цөгцөнд ойр хэсэгт, эстэй давхарга нь сурвалжийн орой хэсэгт байрладаг. Сурвалжийн ясжмаг эд нь түүний оройн нүхээр төгсдөг ба зарим тохиолдолд зөөлцийн хэсэг рүү бага зэрэг шилжсэн байдаг.

Ясжмаг эд/Cementum

Холбогч эд болон одонтобласт эсүүдээс тогтсон шүдний төв хэсэгт байрлах зөөлөн эдийг хэлнэ. Хоншоорын төвийн үүдэн шүдэнд хүрз хэлбэрийн 3 эвэр бүхий хэлбэртэй байдаг бол соёо шүдэнд хамгийн урт зөөлц байдаг.

Зөөлц/Pulp

Crowns of the teeth contain coronal pulp. The coronal pulp has six surfaces: the occlusal, the mesial, the distal, the buccal, the lingual and the floor. Because of continuous deposition of dentin, the pulp becomes smaller with age.

Radicular pulp is that pulp extending from the cervical region of the crown to the root apex. They are not always straight but vary in shape, size and number. The radicular portion is continuous with the periapical tissues through the apical foramen or foramina.

Apical foramen is the opening of the radicular pulp into the periapical connective tissue. The average size is 0.3 to 0.4 mm in diameter. There can be two or more foramina separated by a portion of dentin and cementum or by cementum only. Most infections spread through the apical foramen from the pulp to periapical tissue.