Harry S

trijkersVan sociaal p

ionier tot cultuursponsor Van sociaal pionier

tot cultuursponsorKroniek Fonds voor Sociale Instellingen 1918-2008

9198_boekomslag.indd 1 29-09-09 13:45

Van sociaal pionier tot cultuursponsor

Kroniek Fonds voor Sociale Instellingen 1918-2008

Van sociaal pionier tot cultuursponsorKroniek Fonds voor Sociale Instellingen 1918-2008

door

Harry Strijkers

Uitgave:Stichting Fonds voor Sociale Instellingen

Geleen2009

Kroniek 1918-20084

Voorwoord

Het bestuur van het FSI heeft gemeend het negentigjarig bestaan niet onopgemerkt voorbij te laten gaan. Hetjubileum is gevierd met een indrukwekkende tentoonstelling en een reeks bijzondere concerten van 29 maarttot en met 27 april 2008 in de oude loonhal van de voormalige staatsmijn Maurits te Geleen.Het Fonds leverde de afgelopen negentig jaar een grote bijdrage aan de bloei van het maatschappelijk leven inZuid-Limburg, onder andere door het verlenen van subsidies aan verenigingen en instellingen ter bevorderingvan het sociaal-maatschappelijke klimaat in de regio. Het fonds heeft in deze regio in velerlei opzichtenpioniersarbeid verricht op sociaal en cultureel vlak en op het gebied van welzijn.De Stichting Fonds voor Sociale Instellingen, in de wandeling aangeduid als het ”Fonds” heeft sedert 1918een rijke traditie opgebouwd in het vinden en creëren van aangepaste werkgelegenheid. Men name na de mijn-sluitingen in de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw is deze taak met voortvarendheid ter hand genomen.Het FSI was ook met de oprichting van de Werkplaats Invalide Mijnwerkers in 1927 de grondlegger van desociale werkvoorziening in Nederland.De grootste kracht van het fonds is altijd de onafhankelijke status en de regionale focus bij de uitvoering en debesteding van de middelen geweest. Inmiddels heeft het FSI de richting bijgesteld en stimuleert nu sociale enculturele activiteiten in de meest brede zin. Zo krijgen DSM-medewerkers en -gepensioneerden via het FSIkorting op onder andere theaterkaartjes en seizoenskaarten van voetbalclubs. Ook sponsort het fonds zang-koren, musea, toneelgezelschappen en diverse verenigingen in de regio.

In het kader van deze negentigjarige viering is ook het directiearchief van FSI geïnventariseerd en als vervolghierop is ook de samenstelling van een kroniek ter hand genomen. Hierbij zijn van alle jaren de hoogtepuntenverzameld en opgeschreven.Voor U ligt nu deze kroniek van negentig jaar FSI. De auteur heeft geen historisch-kritische beschouwinggeschreven, maar een kroniek, waarin chronologisch vele gedenkwaardige momenten de revue passeren. Zo’nkalender van belangrijke gebeurtenissen maakt de uitgave tot een wezenlijke bron voor nadere bestudering vande unieke geschiedenis van het FSI.

Wij wensen U daarbij veel leesplezier,

Jos L. Schneiders, voorzitter

Voorwoord 5

Kroniek 1918-20086

Oprichters FSINaast de directeuren Bunge, Frowein en Van Itersontekenden ook de drie voorzitters van de Arbeiders-commissies van de staatsmijnen de oprichtingsakte op11 februari 1918. Over deze directeuren is genoegbekend. Wie waren nu echter de arbeidersleden?

1. Johan Pieter Hensgens, mijnwerker en wonend teSpekholzerheide, voorzitter van de ArbeiderscommissiestaatsmijnWilhelmina. Hij verliet in de loop van 1918de dienst van de Staatsmijnen.Zo goed als zeker gaat het hier om Johan PieterHensgens, geboren te Kerkrade op 16 augustus 1887 enoverleden te Sittard op 11 februari 1928.

2. Willem Quaedackers, mijnwerker en wonend teHoenbroek, was voorzitter van de Arbeiderscommissiestaatsmijn Emma. Hij werd geboren te Hoenbroek op12 januari 1877 en overleed na ziekte op 15 juli 1934.Hij was bestuurslid van het FSI van 1918 tot 1925 envan 1927 tot aan zijn overlijden. G.J. Senden

3. Gerard Joseph Senden, was mijnwerker en woonde teSchinveld. Hij was voorzitter van de Arbeiders-commissie staatsmijn Hendrik. Hoogstwaarschijnlijkgaat het om de op 13 september 1888 in Schinveldgeboren Gerard Joseph Senden. Hij kwam in dienst bijde staatsmijn Emma op 11 december 1913 en werktevanaf 16 november 1918 bij de staatsmijn Hendrik.Deze laatste datum correspondeert niet met deoprichtingsdatum. Mogelijk was hij toch al werkzaambij de staatmijn Hendrik en klopt zijn interneverhuisdatum naar de Hendrik niet. In de personeels-dossiers van de staatsmijnen is namelijk geen andereSenden te vinden met dezelfde voornamen. Ook in degeboorteregisters van de gemeente Schinveld is geenidentieke Senden met dezelfde voornamen te vinden.Hij ging op 1 augustus 1945 met pensioen. Gerard -Joseph Senden bleef twee jaar bestuurslid van het FSItot 1920.

Kroniek 1918-20081918Op 11 februari 1918 passeerde voor notarisWijnands te Heerlen, in tegenwoordigheid van detoenmalige directie van de Staatsmijnen bestaandeuit de heren Frowein, Bunge en Van Iterson en devoorzitters van de arbeiderscommissies der Staats-mijnen Wilhelmina, Emma en Hendrik de herenJ.P. Hensgens, W. Quaedackers en G.J. Senden, eennotariële akte, waarbij de stichting ”Fonds voorSociale Instellingen” een feit werd.Het bestuur FSI was samengesteld uit een door dedirectie van de Staatsmijnen benoemde voorzitter enacht, door de arbeiderscommissies der Staatsmijnenal of niet uit hun midden, gekozen leden.Het doel van de stichting was de belangen van dewerklieden der Staatsmijnen te bevorderen en hetsociale en culturele leven van de arbeiders en hungezinsleden te stimuleren.De aanleiding tot de oprichting van het fonds washet feit dat de verschillende bij de Staatsmijnen doorde arbeiderscommies opgerichte instellingen in hetbelang van de werklieden geen rechtspersoonlijkheidhadden.In feite was het een formele voortzetting van allanger bestaande activiteiten.Met deze oprichting werden de sociale activiteitenvan Staatsmijnen overgeheveld naar het fonds. Dedirectie van de Staatsmijnen werkte zo mee om eenadequate infrastructuur op te zetten waarbij zowelin de materiële als in de immateriële noden van demijnwerkers werden voorzien. Het geld voor dezeactiviteiten kwam uit de zogenaamde ”boetekas”.Arbeiders die overtredingen begingen kregen inge-volgde het arbeidsregelment een boete opgelegd. DeStaatsmijnen stortten een gelijk bedrag in deze kas.In het eerste verslagjaar wordt melding gemaakt vanhet feit, dat in de loonhal van de staatsmijn Hendrikdrie toneelvoorstellingen voor arbeiders werdengeorganiseerd.Het eerste secretariaat van het FSI was gehuisvest inhet hoofdkantoor van de Staatsmijnen. Bureauchef

L.H. Viegen werd als secretaris aan het bestuurtoegevoegd. Wegens zijn benoeming tot directeurvan de Distributievereniging van de Mijnen werd hijingaande 16 november 1918 tijdelijk vervangendoor bureaubeambte J.H. Bovens.Op het einde van de Eerste Wereldoorlog heerste erook in Limburg een gebrek aan levensmiddelen enandere verbruiksartikelen. Dit feit bepaalde in deeerste jaren van zijn bestaan voornamelijk de activi-teiten van het fonds, met name de exploitatie vandrie coöperatieve winkels, drie gaarkeukens en hetcoöperatief inkopen van verbruiksartikelen.In 1918 werd meer dan een miljoen gulden uitgege-ven aan verbruiksartikelen. In dit jaar nam het fondsook de melkverstrekking in de melkhuisjes op debedrijven van de Staatsmijnen in haar pakket.De fondswinkels hebben de prijzen van levens-middelen, kleding en ander levensbehoeften in dietijd gunstig beïnvloed.

1919Door de opheffing van de Distributieverenigingkwam bureauchef L.H. Viegen op 1 juni 1919 weerterug bij het Fonds en werd weer belast met hetsecretariaat.De toneelvereniging van de beambten van de staats-mijn Hendrik verzorgde op kosten van het fonds eengezellige avond in de loonhal van de staatsmijnHendrik.Op de staatsmijn Wilhelmina werden op 31 augus-tus 1919 voor ongeveer 1500 kinderen een kinder-feest gehouden. Dit ter gelegenheid van de verjaar-dag van koningin Wilhelmina.Ook aan de op de staatsmijnen Wilhelmina, Emmaen Hendrik bestaande muziekkorpsen werdensubsidies verleend.De exploitatie van het in Treebeek in aanbouwzijnde verenigingsgebouw werd aan het fonds opge-dragen. Veel van de in 1918 ingeslagen goederenmoesten in 1919 met verlies worden verkocht.

1920Vanwege het teruglopend gebruik van de gaar-

Kroniek 1918-2008 7

Kroniek 1918-20088

Mr. dr. W.F.J. Frowein, voorzitter 1918-1942

Dr. ir. D.P. Ross van Lennep, voorzitter 1943-1944

J. Mous, voorzitter 1942-1943 en van 1944-1949

Mr. F.M.J. Jansen (Ansenk), voorzitter 1949-1966

Oud-voorzitters

Kroniek 1918-2008 9

Mr. S.J.H. Huyben, voorzitter 1966-1976

Ir. J.M.J. Janssen, voorzitter 1982-1986

Ir. H.W. Schiffelers, voorzitter 1976-1982 en directeur1982-1991

Mr. E.J. Rongen, voorzitter 1986-1998

keukens werden deze inrichtingen in april en juli1920 opgeheven.De muziekkorpsen van de staatsmijnenWilhelminaen Emma kregen van het fonds nieuwe uniformen.Het muziekkorps van de staatsmijn Hendrik wasinmiddels opgeheven.Van de opgerichte spaarbank werd weinig gebruikgemaakt.De cooperatieve inkoop van verbruiksartikelenleverde in 1920 weer een verlies op, ditmaal eenbedrag van 126.360,78 gulden.In 1920 werden nog twee winkels geexploiteerd enwel bij de staatsmijnen Emma en Hendrik.

1921Met ingang van 1 juli 1921 werd A.M.C. Niedererals secretaris van het bestuur aangewezen. Dit alsvervanger van L.H. Viegen, die op deze datum deStaatsmijnen verliet.De coöperatieve winkels draaiden in 1921 allebei

met verlies met name door de opruiming van voor-raden, die vanwege de prijsdaling moesten wordenverkocht.De spaarbank was in 1921 nog in gebruik. Het tegoedop 1 januari 1921 bedroeg 6.234,66 gulden terwijl inhet verslagjaar 4.769,53 gulden werd ingelegd.Terugbetaald werd 8.121,63 gulden, zodat het tegoedop 31 december 1921 2.882,56 gulden was.In het verenigingsgebouw in Treebeek werd in deloop van augustus 1921 een bioscoop geopend,geëxploiteerd door het fonds. Omdat de exploitatieniet aan de verwachtingen voldeed, werd deze bios-coop half december 1921 alweer gesloten.

1922De overgebleven crisisartikelen die tijdens deoorlogsjaren (1914-1918) tegen hoge prijzen warenaangekocht konden slechts met groot verlies van dehand worden gedaan. Dit beïnvloedde in sterke matede resultaten van de twee winkels.

Kroniek 1918-200810

F.A.J.M. Pistorius RA, voorzitter 1998-2003 en van2006-2007

Mr. J.J. Fransen van de Putte, voorzitter 2003-2006

Het saldo van de spaarbank op 31 december 1922was nog slechts 510,97 gulden.

1923Met ingang van 1 mei 1923 werd adjunct-bureauchefA. Heintges als secretaris van het bestuur aangewe-zen. Aan A.M.C. Niederer werd op bovengenoemdedatum op zijn verzoek eervol ontslag verleend.De twee winkels van het fonds leverden allebei eenkleine winst op. In de loop van het jaar werd despaarbank wegens de geringe deelname geliquideerd.

1924Het fonds had in het verslagjaar winkels in kolonialewaren en manufacurenwinkels. Door inkrimpingvan het aantal artikelen verminderde de afzet van demanufacturenwinkel.In de loop van het jaar werd bij de staatsmijnMaurits in Geleen een melkhuis geopend.In het stationsgebouw van de staatsmijn Emma werdeen buffet ingericht, waar de met de trein reizendemijnwerkers, diverse verversingen konden kopen.

1925In september 1925 werd te Rumpen een winkelgeopend in groenten, vis en aanverwante artikelen.Ten behoeve hiervan werd een vrachtwagen aan-gekocht.De kosten van de muziekkorpsen Wilhelmina enEmma werden voor het grootste gedeelte door deStaatsmijnen zelf gedragen.De inventaris van de gaarkeuken werd voor zes-duizend gulden overgedaan aan het Onder-steuningsfonds van de Staatsmijnen.De werklieden konden dit jaar voor het eerst via hetfonds een wintervoorraad aardappelen in slaan.Hiervan werd veel en lang gebruik gemaakt.

1926Voor rekening van het fonds werd op de staatsmijnWilhelmina een nieuw melkhuis gebouwd. InRumpen kwam een magazijn met kelder voor opslagvan aardappelen, groenten en granen.

1927In september werd in het voormalig pompstationvan Staatsmijn Hendrik een werkplaats geopendwaar invalide mijnarbeiders onderricht ontvingen inhet rietvlechten. Door de minister van Onderwijs,Kunsten enWetenschappen werd voor dit onderwijszelfs een ”wandelleraar” van de Rijksrietvlechtschoolte Noordwolde beschikbaar gesteld.In december werd te Rumpen met een timmer-werkplaats en in Terwinselen met een schoenrepa-ratiewerkplaats voor invaliden begonnen. Einddecember waren in de drie genoemde werkplaatsen28 invaliden in opleiding.

1928In december begon men met de verbouwing enuitbreiding van de groentenwinkel aan de Rumpe-nerstraat te Rumpen-Brunssum.In de N.V. Nederlandsche Parasinefabrieken teAmstenrade, waar kunstdarmen werden gemaakt,werd door het fonds voor een bedrag van vijftien-duizend gulden deelgenomen. Bij deze fabriekenwaren eind december twintig meisjes werkzaam,allemaal dochters van werknemers van de Staats-mijnen.Het fondsbestuur besloot om het beheer van dewerkverschaffing over te dragen aan een afzonder-lijke commissie, bestaande uit enkele beambten enwerklieden. Dit betekende de formele oprichting vande Werkverschaffing aan invalide mijnarbeiders derStaatsmijnen, afgekort de W.I.M. Reeds in 1927waren in Rumpen en Terwinselen speciale werk-plaatsen voor invalide mijnwerkers opgericht. DenaamWIMwerd een begrip bij de bevolking, echterniet altijd in positieve zin. Met de oprichting van deWIM was het fonds de ontwikkelingen in overigNederland ver vooruit. Pas in de jaren vijftig kreegde overheid belangstelling voor deze vorm van werk-gelegenheid.In april werd nabij staatsmijn Maurits een schoen-reparatiewerkplaats met zadelmakerij geopend.Op 31 december 1928 waren bij de invaliden-bedrijven en op de bovengrondse werken van de

Kroniek 1918-2008 11

Kroniek 1918-200812

Een lading rieten vlechtwerkuit het atelier FSI aan deRimburgerweg in Brunssum.Op de achtergrond het atelierdat was gevestigd in het oudepomphuis van de staatsmijnHendrik.

Interieur rietatelier FSI teBrunssum in 1927

Een aantal producten uit hetrietatelier FSI

Rietatelier Brunssum

Staatsmijnen 207 invalide mijnarbeiders werkzaam.Voorts werd een aanvang gemaakt met aan kinderenvan werklieden der Staatsmijnen schooltuintjes inbewerking te geven. De onkosten werden door hetFonds betaald. Aan de kinderen werden eveneenspotplanten ter beschikking gesteld, die zij thuisverzorgden. Van de opgekweekte planten werdenzelfs tentoonstellingen gehouden.

1929Ter bevordering van werkgelegenheid voor vrouwe-lijke gezinsleden van arbeiders der Staatsmijnen werdin 1929 te Lutterade een confectie-atelier gebouwden ingericht. Eind december waren in dit ateliertwintig meisjes werkzaam. Oorspronkelijk stond ditatelier onder leiding van de dames van ”De Graal”.Deze dames zorgden er ook voor dat de in het atelierwerkzame meisjes in de benedenvertrekken van hetgebouw, buiten de werkuren, huishoudonderwijsontvingen.De rietvlechterij werd ingaande 31 decemberopgeheven. Het bleek namelijk niet mogelijk dezebedrijvigheid rendabel te maken. Ook bleek dat voorde meeste invalide mijnwerkers het vak moeilijk aante leren was. Zij waren gewend aan het grove werk enhadden niet de nodige vaardigheid voor het fijnerietvlechten.In 1929 werden voor de kinderen van de arbeiders inde nabijheid van de staatsmijnen Wilhelmina enEmma 595 schooltuintjes ter beschikking gesteld.Eind december waren er 263 invalide mijnwerkerswerkzaam bij de invalidenwerkplaatsen en de werk-verschaffing op de bovengrondse werken van deStaatsmijnen.

1930In februari werd in de huizengroep Langeberg teRumpen een slagerij geopend. Bij de staatsmijnMaurits te Geleen werd een tweede melkhuis ingebruik genomen.Door bemiddeling van woninginspectrices werddoor het fonds voor het eerst op gemakkelijkebetalingsvoorwaarden voor een bedrag van

23.569,32 gulden aan goederen verstrekt aangezinnen die dringend behoefte aan kleding ofmeubelen. Deze gezinnen waren namelijk niet instaat deze tegen contante betaling te kopen.Bij het confectie-atelier in Lutterade werktengemiddeld veertig meisjes.In de loop van het jaar werd de in 1927 opgerichtetimmerwerkplaats opgeheven. Wat overbleef warendrie schoenmakerijen en een zadelmakerij.Voor het geven van filmvoorstellingen op verschil-lende locaties in de mijnstreek werd een verplaats-baar ”bioscoop-apparaat” aangeschaft. Dit apparaatwerd met bediening aan belangstellende vereni-gingen in de mijnstreek ter beschikking gesteld.

1931Ook in dit verslagjaar werden weer leningenverstrekt om kleding en meubelen te kopen.Het aantal schooltuintjes was in dit jaar uitgegroeidtot 924. Het verplaatsbare bioscoop-apparaat waseen succes en werd veel aangevraagd door de vereni-gingen.Evenals vorige jaren werd door het fonds tegen eenlaag entreegeld en met medewerking van de plaatse-lijke toneel- en muziekverenigingen verschillendetoneelvoorstellingen en muziekuitvoeringen geor-ganiseerd voor de arbeiders en hun gezinsleden.Men begon met de productie van schoenen in deschoenfabriek te Treebeek, voorloper van de schoen-fabriek Emma.

1932Door de dalende prijzen en het verminderd inkomenvan de mijnwerkersbevolking liep de omzet van dewinkels terug. Buiten de drie schoenmakerijen metzadelmakerij was er in 1932 ook werkgelegenheidgecreeerd in klei- en zandgroeven en werd gestartmet een werkplaats waar betonblokken werdenvervaardigd voor de ondergrondse galerijen van demijnen.Bij het confectie-atelier in Lutterade waren gemid-deld veertig meisjes werkzaam.

Kroniek 1918-2008 13

1933De ongunstige toestand in het mijnbedrijf deed ookzijn invloed gelden op de omzet van de winkel-bedrijven en melkhuizen, die in 1933 aanmerkelijkdaalde.Eind 1933 werden voorbereidingen getroffen om inTerwinselen een regenkledingatelier op te richten.Het doel was om mannelijke personen die onge-schikt waren voor de mijnindustrie en vrouwelijkkrachten een geschikte werkgelegenheid te ver-schaffen.

1934Bij het confectie-atelier in Lutterade werktengemiddeld 120 meisjes.In de woninggroepen Steenberg te Hoensbroek en

Schuttersveld te Rumpen werd een tweetalvakantiehuizen gesticht, waarin schoolgaandekinderen gedurende de zomervakakantie overdagbezig werden gehouden.De oprichting van het confectie-atelier Terwinselenbetekende werkgelegenheid voor met name de mijn-werkersdochters.De naam ”Werkverschaffing aan Invalide Mijn-werkers der Staatsmijnen” werd veranderd in ”Werk-plaatsen voor Invalide Mijnwerkers”. Eind 1934waren 492 personen werkzaam bij de WIM.

1935In Treebeek werd een speeltuin ingericht, waarvande schoolkinderen uit de omgeving kosteloosgebruik konden maken. In de kosten van aanleg en

Kroniek 1918-200814

Kledingatelier WIM Terwinselen in 1936

Kledingatelier WIM Terwinselen in 1936

Kledingatelier WIM Terwinselen in 1936

Kledingatelier WIM Terwinselen in 1936

onderhoud droeg het fonds een bedrag van 416,42gulden bij.Het aantal personen dat werkzaam was bij de WIMsteeg van 492 naar 551.

1936Door de vermindering van het aantal verzuim-diensten bij de Staatsmijnen steeg de omzet van vande winkelbedrijven en melkhuizen. De slagerij werdbegin 1936 opgeheven.Bij het confectie-atelier in Lutterade werktengemiddeld 130 meisjes. In 1936 werd besloten omingaande 1 januari 1937 aan de werknemers metkinderen vanaf het derde kind beneden veertien jaarkindertoeslag toe te kennen.Naast de reeds bestaande speeltuin in Treebeek werdeen speeltuin ingericht in Schuttersveld.In dat jaar vond ook de opening van de houtzagerijte Treebeek plaats. Hier werd hout gezaagd voor hetstutwerk ondergronds. Men gebruikte dennenhoutvanwege het feit dat dit soort hout kraakte bij over-belasting.Het aantal personen dat eind 1936 werkzaam wasbij de WIM was 601. Voor deze categorie werd in1936 een verlofregeling ingesteld.

1937Ook in 1937 steeg door de afnemende verzuim-diensten en de verhoging van de lonen de omzet vande winkels en de melkhuizen.Het confectie-atelier te Lutterade werd uitgebreid.Dat betekende dertig extra arbeidsplaatsen.Ook het regenkledingatelier in Terwinselen breiddeuit. De nieuwe behuizing in Terwinselen verving dehouten gebouwen en was berekend op verdere uit-breiding.Ter gelegenheid van het huwelijk van kroonprinsesJuliana met prins Bernhard von Lippe-Biesterfeld ende verjaardag van koninginWilhelmina werden voorde arbeiders en hun huisgenoten feesten georgani-seerd, die deels door het fonds werden bekostigd.Aan de kinderen die een schooltuintje hadden,werden potplanten ter beschikking gesteld. Deze

werden thuis verzorgd. Van de gekweekte plantenwerden in het verenigingsgebouw te Terwinselen enTreebeek tentoonstellingen georganiseerd.Een nieuwe houtzagerij werd opgericht.Het aantal personen in dienst van deWIM steeg zeersterk van 601op 1 januari 1938 tot 1100 eind vanhet jaar

1938In 1938 werd in het voormalige gezellenhuis teRumpen een klei-atelier met kleischool geopendvoor de opleiding van jongens uit de mijnwerkers-gezinnen. Op deze wijze trachtte men de klei-industrie, welke hier vroeger had gebloeid, tot nieuwleven te wekken.Het nieuwe regenkledingatelier in Terwinselen werdop 30 november 1938 officieel in gebruik gesteld.Voorts werd aan het Fonds de exploitatie toe-vertrouwd van een nieuw te bouwen volksbadhuisin Terwinselen. Eind 1938 was deze badinrichtingnog in aanbouw. Een dergelijke instelling voorzag ineen behoefte voor de bevolking uit de omgeving.Men kon er douche- en kuipbaden nemen.Het aantal vakantiehuizen werd uitgebreid met tweehuizen, een in de woninggroep Steenberg in Hoens-broek en een aan de Prins Hendriklaan te Rumpen.In totaal waren er nu vier vakantiehuizen terbeschikking.Eind 1939 waren er in het confectie-atelier Lutte-rade en het regenkledingatelier Terwinselen in totaal150 meisjes werkzaam.Het aantal personen in dienst van de WIM steeg inde loop van het jaar van 1100 naar 1368.

1939Het vakantiehuiswerk van het fonds breidde zich uitdoor de totstandkoming van een nieuw vakantiehuisin het nabij de staatsmijn Maurits gelegen Steiner-bos. Hiermee was het aantal beschikbare vakantie-huizen gestegen tot vijf. Een speciale commissie washiermee belast.In het klei-atelier Brunssum genoten negen leer-lingen hun opleiding.

Kroniek 1918-2008 15

Het nieuwe badhuis in Treebeek werd op 1 junigeopend en de exploitatie werd toevertrouwd aan hetfonds. Het gemiddeld aantal douche- en kuipbadenbedroeg 416 per week.Het confectie-atelier in Lutterade werd uitgebreidmet een zaal, welke voor honderd naaisters plaatsbood. Eind december had de WIM 1410 personenin dienst.

1940De werkzaamheden van het fonds ondergingen deinvloed van de tijdsomstandigheden en wel debezetting van Nederland door de Duitse nationaal-socialisten vanaf 10 mei.De voedselvoorziening en de levering van zeep aande mijnwerkers waren een belangrijke taak van het

fonds. Door bemiddeling van het fonds kondenhetzij rechtstreeks, hetzij via de mijnondernemingen,tal van goederen zoals vis, rookwaren, zeepartikelen,soda, sacharine, pootaardappelen en kunstmestzonder overlegging van distributiebescheiden aan hetpersoneel worden verkocht. Ook werd, evenalsvorige jaren, aan het gehuwd personeel gelegenheid

Kroniek 1918-200816

Oude schoenmakerij WIM

Personeel nieuwe schoenfabriekWIM Treebeek

Een schoenmaker aan het werk

Brandhout maken bij de WIM

Kroniek 1918-2008 17

Personeel schoenfabriek op de foto met in het midden bedrijfsleider van Eyseren (zittend vijfde van links) in 1934

Personeel betonfabriek met centraal in het midden zittend bedrijfsleider van Eyseren, Het is niet bekend wanneer enbij welke gelegenheid deze foto is gemaakt.

gegeven consumptieaardappelen voor de winter-opslag te betrekken tegen gemakkelijke betalings-voorwaarden.In 1940 werd een aanvang gemaakt met de beplan-ting van een botanische tuin te Terwinselen. De tuinbood een grote verscheidenheid aan planten. Dezebotanische tuin was te bezichtigen en werd dooronder ander verenigingen en scholen druk bezocht.In het klei-atelier Brunssum waren zeven leerlingenin opleiding.Nabij de staatsmijn Wilhelmina werden gedurendede zomervakantie van de scholen voor het eerst enigegebouwen met tuin beschikbaar gesteld voor hetvakantiehuiswerk. Hierdoor breidde dit werk zichuit tot alle mijnzetels.Door de produktiebeperking liep het aantal meisjes

bij het confectie-atelier Lutterade en het regen-kledingatelier Terwinselen met veertig terug.Het terrein waarop de schoenfabriek stond, wasnodig voor de uitbreiding van het mijnbedrijf.Besloten werd om een nieuwe fabriek te bouwennabij de staatsmijn Emma. De nieuwe en modernefabriek werd eind 1940 in gebruik genomen envervaardigde in hoofdzaak mijnschoenen.

1941Mr. dr.W.F.J. Frowein trad af als directeur-voorzittervan de Staatsmijnen en hierdoor ook als voorzittervan het fonds. In zijn plaats werd aangewezen plaats-vervangend voorzitter J. Mous. Mr. F.M.J. Janssenwerd plaatsvervangend voorzitter.Door de aanstelling van een technisch bedrijfsleider

Kroniek 1918-200818

De houtzagerij van deWIM

De WIM-commissie op de gevoelige plaat bij hetafscheid van bedrijfsleider Van Eyseren in 1939

BetonfabriekWIM

WIM-winkel Terwinselen 1939

bij het klei-atelier Brunssum werd het mogelijk deproductie van kunstvoorwerpen voor de handel uitte breiden.In de nabijheid van van de cokesfabriek van destaatsmijn Emma in Hoensbroek werd een melkhuisin bedrijf gesteld. Het aantal door het fonds geëx-ploiteerde melkhuizen kwam hierdoor op zeven.Eind december had deWIM 1710 personen in dienst.

1942De oorlogsomstandigheden bleven haar invloed uit-oefenen op de werkzaamheden van het fonds. Deverkoop van pootaardappelen, kunstmest en vis werduitgebreid. Ook zeep was een begeerd artikel. Demijnwerkers die ’s zondags werkten, kregen extraartikelen, zoals jenever en sigaretten. Dit gebeurdeallemaal via het fonds.Ruim 3000 schoolgaande kinderen deden mee aande door het fonds georganiseerde zomervakantie-werk. Schooltuintjes waren ook erg in en om dit testimuleren kreeg men ook de medewerking van deschoolhoofden.De voorlopige beplanting van de botanische tuin inTerwinselen was gereed. Hierna werd de collectiegeleidelijk aan uitgebreid. Er werd ruim gebruikgemaakt van de mogelijkheid om deze tuin tebezichtigen.In het klei-atelier Brunssum werd, behalve kunst-voorwerpen, ook gebruiksaardewerk vervaardigd.Hierdoor was de aanstelling van enige voorliedennoodzakelijk. Het aantal leerlingen werd uitgebreidtot veertig.In het volksbad te Treebeek steeg het aantal douche-en kuipbaden tot gemiddeld 643 per week. In 1941was dat nog 575.Het gebouw waarin de groenten en de aardappelenwaren opgeslagen, werd met bijbehorende terreinvan de Staatsmijnen overgenomen.Op 5 oktober werd het gebouw van het confectie-atelier Lutterade met alle voorraden en inventarisdoor het bombardement van Geleen vernietigd. Hetatelier werd tijdelijk overgeplaatst naar Sittard. Einddecember had de WIM 1994 personen in dienst.

1943De heer J. Mous werd door de bezettingsoverheidvan zijn functie als adjunct-directeur van de Staats-mijnen ontheven. Dit betekende ook dat hij geenvoorzitter meer kon zijn van het fonds. In zijn plaatswerd benoemd ir. D.P. Ross van Lennep.De verkoop van melk bedroeg ruim 10.000 liter perdag. De artikelen die de mijnwerkers kregen als zijondergronds een extra zondagdienst maakten, warengoed voor een omzet van ruim 2.800.000 gulden perjaar.Aan de jongemannnen die verplicht werden inDuitsland te gaan werken, werden kosteloos houtenkoffers ter beschikking gesteld.De botanische tuin in Terwinselen was nagenoeggereed en werd druk bezocht, met name door ver-enigingen en scholen.Een konijnenfokkerij werd opgericht, zodat dearbeiders desgewenst voorlichting in het fokken vankonijnen konden krijgen. Ook werden jongekonijnen als fokmateriaal ter beschikking gesteld.Nabij de staatsmijn Emma werd een werkplaats voorhoutbewerking opgericht. Hier werden jongenstewerk gesteld die in het normale arbeidsproces nietaan bod kwamen.Douchen en baden was in Treebeek nog steedspopulair. Het aantal bezoeken steeg tot gemiddeld759 per week.Eind december had de WIM 1761 personen indienst, een daling van 233 personen.

1944Na de bevrijding van Zuid-Limburg in septemberhervatte J. Mous in oktober weer zijn taak als voor-zitter van het fonds.In de tweede helft van het jaar ondervond het fondsveel overlast van de terugtrekkende Duitse troepen.Deze legden beslag op de auto’s van het fonds en opde goederen die niet op tijd in veiligheid warengebracht.Na de bevrijding brak ten aanzien van de voedsel-voorziening een moeilijke tijd aan. Het gebrek aanvet en aardappelen was nijpend. Melk was voor de

Kroniek 1918-2008 19

Kroniek 1918-200820

MarianneHellwig-Blaauw,eerste artistiekleidster vanhet Klei-atelierBrunssum

Interieur van het theehuis Steinerbos in 1940

De Heerlensekunstenaar enbouwkundigopzichter bijde Staats-mijnenEugèneQuanjel namin 1942 achtmaanden deartistiekeleiding vanhet Klei-atelierBrunssumover

kinderen en zieken niet voldoende aanwezig. Ookin de melkhuizen was de aanvoer van melk onregel-matig. Door de hulp van de geallieerde legerleidingkonden aan de mijnwerkers extra rantsoenen vis,vlees, bonen en biscuit worden uitgereikt. Vooral devervoersmoeilijkheden waren belemmerend voor deaanvoer van de benodigde grondstoffen voor debedrijven en winkels van het fonds.Het vakantiehuiswerk en de bewerking van deschooltuinen waren risicovolle bezigheden door hetgevaar van bombardementen, omdat de rest vanNederland nog niet was bevrijd.Nabij Nuth werd een tuinbouwbedrijf opgericht. Deproducten hiervan werden aan de mijnkeukensgeleverd.Het aantal personen in dienst van de WIM daaldevan 1761 op 1 januari tot 1684 op 31 december.

1945De voortdurende oorlogstoestand in Noord- en

Midden-Limburg en de nasleep hiervan druktenhun stempel op de werkzaamheden van het fonds.Er was aan alles gebrek. Het eerste halfjaar kon ergeen melk aan de melkhuizen worden geleverd.Op 1 september 1945 werd de broodvoorzieningaan de mijnwerkers (boterhammenverstrekking) aanhet fonds toevertrouwd. Dit gebeurde eerst door hetMilitair Gezag. De verbetering van de kwaliteit vanhet brood en de afwisseling van het beleg veroor-zaakte een stijging van de omzet.Het regenkledingatelier in Terwinselen en het tijde-lijk in Sittard gevestigde confectie-atelier hadden veelmoeite om aan stoffen en fournituren te komen.Bij het klei-atelier in Brunssum moest op last vanhet Rijksbureau de helft van de productie uit huis-houdelijk aardewerk bestaan.Op het Stikstofbindingsbedrijf (SBB) van de Staats-mijnen in Geleen ging men over tot de stichting vaneen tijdelijke postduivenfokkerij, teneinde de talrijkepostduivenliefhebbers onder de mijnwerkers in de

Kroniek 1918-2008 21

Opslagplaats betonfabriekWIM

gelegenheid te stellen jonge duiven tegen matigeprijzen te betrekken. Duiven houden was tijdens deoorlog namelijk verboden en na de oorlog waren dehokken leeg.Ter gelegenheid van de viering van de bevrijding vanNederland en van de verjaardag van koninginWilhelmina werden feesten georganiseerd. Dekosten werden grotendeels door het fonds gedragen.Ten aanzien van de WIM-werkplaatsen werd eenandere koers ingeslagen. Men ging terug tot de oor-spronkelijke doelstelling, namelijk het verschaffenvan werk aan invalide mijnwerkers en aan kinderenvan het personeel van de Staatsmijnen, die nietgeschikt waren voor het ondergrondse mijnbedrijf.Als gevolg hiervan beperkte de WIM zich tot de

Kroniek 1918-200822

Controle van de geleverde bonen in de centrale keukenbij de cokesfabriek Maurits in Geleen in 1945

De opslagplaats van de aardappelen bij de centralekeuken bij de cokesfabriek Maurits Geleen in 1945

Het nawegen van de geleverde goederen in de centralekeuken bij de cokesfabriek Maurits in Geleen in 1945

De aardappelschilmachine in de centrale keuken bij decokesfabriek Maurits in 1945

exploitatie van de schoenfabriek, de schoenrepara-tiewerkplaatsen met winkels, de klei- en grind-groeven, de tegelfabriek, de storten, de houtzagerijn,de speelgoedwerkplaats en het in dit jaar opgerichte,tuinbouwbedrijf in Brunssum.In 1945 vond de officiële opening plaats van deBotanische Tuin te Terwinselen.Vanaf dit jaar subsidieerde het fonds tot 1964 deverschillende Oranje Comité’s van de verschillenderayons bij de Staatsmijnen.Het aantal personen in dienst van de WIM daaldevan 1684 op 1 januari tot 1649 op 31 december.

1946Het probleem van de huisvesting en van de verzorging

vanuit andere streken geworven arbeiders, vroegbijzondere aandacht. In 1946 werden deze werkzaam-heden aan het Fonds opgedragen tengevolge van deactie voor de werving van ondergrondse mijnwerkers.De exploitatie van de gezellenhuizen werd aan hetFonds opgedragen. Het eerste gezellenhuis was Ravens-bosch-Valkenburg, dat eerder door de vereniging ”HetGoed Kosthuis” was verzorgd. In de loop van het jaarwerd door het fonds aan de Oude Markt 1 te Sittardeen nieuw gezellenhuis ingericht en geopend.Het beheer van deze gezellenhuizen werd toever-trouwd aan een commissie, ingesteld door deBeheerder van de Nederlandse Steenkolenmijnen.Teneinde ongeoorloofde prijsopdrijving tegen tegaan, werd een afdeling prijzencontrole ingesteld,

Kroniek 1918-2008 23

Het ontpitten van de aardappelen in de centrale keukenbij de cokesfabriek Maurits in 1945

Het snijden van het vlees in de centrale keuken bij decokesfabriek Maurits in Geleen in 1945

Het schoonmaken van de groenten in de centralekeuken bij de cokesfabriek Maurits in Geleen in 1945

Het eten werd bereid in grote ketels in de centralekeuken bij de cokesfabriek Maurits in Geleen in 1945

Kroniek 1918-200824

Een partij schoenen van de Stichting Mijnwerkersvoorziening in een loods van de Staatsmijnen

Een tentoonstelling van Angorakonijnen, georganiseerd door de Commissie tot Beheer van de Konijnenfokkerij vanhet fonds in café Schiffers in 1946. Links secretaris Heintges met rechts naast hem drs. A.C.J. Rottier, de laterepresident-directeur van de Staatsmijnen

Kroniek 1918-2008 25

De duivencommissie van het fonds op 12 april 1946 gefotografeerd door Karel van Straaten.Men ziet v.l.n.r.: drs. A.C.J. Rottier, N.J. Vaessen, A. Heintges enWillems

Een duivenmelker met een van zijn topduiven

waar het personeel in voorkomende gevallenklachten kon indienen.Melk was een schaars goed. In de kantines was alleenbouillon en limonade verkrijgbaar.De broodvoorziening aan de ondergronders werdnog altijd voortgezet. Per werkdag werden ergemiddeld 20.870 boterhammen afgeleverd.Er was een grote vraag naar textielgoederen. Nietverwonderlijk dat in Lindenheuvel een nieuwconfectie-atelier werd opgericht in de plaats van hetverwoeste atelier in Lutterade.Op 23 augustus vond de eerste steenlegging plaatsvan de nieuwbouw van het confectie-atelier.In het klei-atelier Brunssum kwam een aanzienlijkeuitbreiding van de ovencapaciteit, waardoor ook deproductie kon worden verhoogd. Om de kwaliteitvan het aardewerk te bewaken werd een artistiekleider aangesteld.Het tuinbouwbedrijf Kathagen werd eind 1946samengevoegd met dat van Brunssum en bij deWIM ondergebracht. Dat betekende de start van hetHoveniersbedrijf te Geleen en Heerlen.Het aantal personen in dienst van de WIM daaldevan 1649 op 1 januari tot 1105 op 31 december.

Kroniek 1918-200826

Een duivenhok van het fonds in 1947

Een grimeurcursus van het fonds in 1947 georganiseerdin de oude schouwburg te Heerlen met H. Michels (l)als leraar

Een apart duivenhok van het Beambtenfonds in 1947

Kroniek 1918-2008 27

A. Heintges, secretaris 1923-1951

De eerste steenlegging van het gebouw van het confectieatelier ”Lutterade” in Lindenheuvel in 1946 door mej. LisaReinen en mej. Trudi Jessen, onder de toeziende blikken van de vele aanwezigen

Drs. R.C.M. Dekkers, directeur 1951-1954

Kroniek 1918-200828

Het nieuwe gebouw van confectieatelier ”Lutterade” in Lindenheuvel in 1948

Het nieuwe gebouw van confectieatelier ”Lutterade” in Lindenheuvel in 1948

Kroniek 1918-2008 29

Secretaris Heintges aan het woord tijdens de officiële opening van het confectieatelier ”Lutterade” te Lindenheuvel in1948

Directeur Beyer van het confectieatelier nam ook het woord tijdens de officiële opening van het confectieatelier”Lutterade” te Lindenheuvel in 1948

Kroniek 1918-200830

Botanische tuin Terwinselen

Bezoek in de Botanische tuin Terwinselen

Botanische tuin Terwinselen 1946

Botanische tuin Terwinselen

Botanische tuin

1947Evenals vorige jaren werden onder auspicien van hetFonds meermalen uitvoeringen voor ontwikkeling,ontspanning en muziek gegeven, welke door demijnwerkers en hun gezinsleden tegen gereduceerdeprijs konden worden bijgewoond.Verder subsidieerde het fonds jaar en dag particu-liere verenigingen en instellingen welke in het belangder mijnwerkersgezinnen werkzaam waren op hetterrein van huishoudelijke hulp, ontwikkeling,muziek, toneel, kinderspelen en andere activiteiten.De verkoop van melk in de melkhuizen was nog nietmogelijk. Limonade, bouillon en fruit moesten ditgemis compenseren.Op het SBB en het Centraal Laboratorium werdennieuwe kantines voor het personeel ingericht en

geëxploiteerd door het fonds. Op het eind van hetjaar exploiteerde het fonds zes gezellenhuizen, waarin1584 mijnwerkers waren gehuisvest.De afzet van sieraardewerk stagneerde. Redenwaarom het klei-atelier Brunssum zich meer toelegdeop de vervaardiging van huishoudelijke gebruiks-voorwerpen. Op initiatief van het fonds werd eencursus gegeven in spreken, grimeren en toneelspelen.Hieraan kon door leden van de plaatselijketoneelverenigingen kosteloos worden deelgenomen.Steun werd verleend aan de oprichting van eenMater Amabilischool te Terwinselen. Een veertigtalmeisjes van het regenkledingatelier kon tegen eenkleine vergoeding deze school volgen. Onderhande-lingen werden gevoerd met Dunlop Clothing andWeatherproofs Ltd. te Londen om in samenwerkingmet deze firma een nieuw bedrijf op te richten, voor-lopig alleen voor de vervaardiging van regenkledingin het atelier in Terwinselen.Op 31 december waren 1095 personen in dienst vande WIM.

1948Op 20 januari werd het nieuwe gebouw van hetconfectie-atelier ”Lutterade” te Lindenheuvel-Geleenofficieel in gebruik genomen.Er werd een begin gemaakt met de verbouwing vande voormalige keuken van de staatsmijn Maurits toteen wasserij voor bedrijfskleding van het arbeiders-personeel, de zogenaamde pungelwasserij.In 1948 werden door het fonds de volgende activi-teiten geëxploiteerd of beheerd:- Confectie-atelier ”Lutterade”- Regenkledingatelier ”Terwinselen” met zijn filiaal-bedrijf ”Confectie - atelier Amstenrade”- Klei-atelier ”Brunssum” (KAB)- Twee kruidenierswinkels annex verkoop vanschoenen en kleding- Een groenten- en fruitwinkel- Zeven melkhuizen op diverse mijnzetels- Drie kantines, namelijk op het Centraal Bureau,het SBB en het Centraal Laboratorium- Botanische tuin

Kroniek 1918-2008 31

Mej. Hoekstra, voedingsadviseuse van het fonds, meteen zelf gebakken banketstaaf in 1947

Kroniek 1918-200832

Coöperatieve winkel Treebeek in 1947

Coöperatieve winkel Bodemplein Brunssum in 1952

Winkels

Kroniek 1918-2008 33

Pater R. Rats O.F.M. bezig met het boetseren van een kruiswegstatie. Hij en andere kunstenaars werden de gelegen-heid geboden eigen opdrachten in het klei-atelier uit te voeren

Lambert Smeets beschildert met de hand een sierbord André Langenhoff bezig aan de draaitafel in 1947

Klei-atelier Brunssum

Kroniek 1918-200834

Producten uit het atelier

Producten uit het atelier

Kroniek 1918-2008 35

Laatste bestuursvergadering FSI onder voorzitterschap van J. Mous in 1949. Zittend zien we mr. F.M.J. Jansen,onbekend, J. Mous en A. Heintges. De namen van overige bestuursleden op de foto zijn niet bekend

Laatste bestuursvergadering FSI onder voorzitterschap van J. Mous in 1949, op de foto derde van links

- Konijnenfokkerij- Duivenfokkerij- Volksbadhuis- Broodvoorziening voor mijnwerkers- Zeven gezellenhuizen- Twee hertenkampen- Verder vakantiehuizen, school- en speeltuinen

Het dertigjarig bestaan van het fonds werd herdachttijdens de 86e bestuursvergadering op 8 april 1948,waarbij voorzitter J. Mous een speech hield. Hijverdeelde de bemoeienissen van het fonds in viercategorieën en wel de materiële voorzieningen, deverruiming van de werkgelegenheid, het bevorderen

van de algemene belangen op het gebied van ont-spanning, ontwikkeling, opvoeding en hygiëne enhet verlenen van geldelijke steun aan verenigingenen comité’s. De heren Dolmans en Heintges werdenbij die gelegenheid gehuldigd vanwege hun 25 jaaronafgebroken bestuurslidmaatschap van het fonds.Oprichting van Chas Macintosh door samenwerking

Kroniek 1918-200836

In 1948/1949 werd bij de staatsmijn Maurits een nieuwepungelwasserij gebouwd, geëxploiteerd door het fonds

Medewerker Ramakers aan het werk in de pungel-wasserij

De officiële opening van de pungelwasserij op 2 mei1949. In het midden mr. F.M.J. Jansen en rechts mej.v.d.Waart, cheffin pungelwasserij. Links bedrijfsleiderBloemen

Mejuffrouw Hendriks uit Urmond bezig in de pungel-wasserij

Kroniek 1918-2008 37

Oud speelgoedfabriekje in 1949 nabij staatsmijnEmma, later gebruikt als WIM-winkel

Het vervoer van de winteraardappelen. De foto is ge-maakt op 3 december 1950

Aanvoer van winteraardappelen, verzorgd door hetfonds

De broodvoorziening aan de mijnwerkers werd doorhet fonds geregeld. Deze foto uit 1948 geeft een aardigbeeld van de werkzaamheden

van de afdeling Confectie van het fonds met DunlopRubber Co. Ltd. uit Londen. Ingaande 1 mei werdhet regenkledingatelier Terwinselen in de nieuwenaamloze vennootschap ingebracht.De statuten van het fonds werden gewijzigd. Voor-taan werden de bestuursleden gekozen door dearbeidersvertegenwoordigers van de Ringen.Uitbreiding van de ovencapaciteit van het klei-atelierBrunssum door het plaatsen van drie elektrische ovensmet een gezamenlijke inhoud van 1,8 kubieke meter.Overname van de exploitatie van zweminrichtingEhrenstein, eigendom van de gemeente Kerkrade enofficieel geopend op 20 juni 1948.Hervatting van de melkverkoop in de melkhuizen.Ook de verkoop van schoenen in de coöperatievewinkel van de staatsmijn Emma kon weer ter handworden genomen.Op het Centraal Laboratorium werden bezoekersvan de kantine in de gelegenheid gesteld om terplaatse bereidde, eenvoudige, lunches te gebruiken.Voor de aanschaf van nieuwe uniformen en instru-menten van de muziekkorpsen van de Staatsmijnenwerd een bedrag van 75.000 gulden ter beschikkinggesteld.In 1948 ontving het fonds een bedrag van 146.898gulden aan geleden oorlogsschade.Voorzitter J. Mous werd op 21 december officieeluitgeluid.Op 31 december waren 1075 personen in dienst vande WIM.

1949Voorzitter J. Mous wordt opgevolgd door mr. F.M.J.Jansen (die later zijn naam veranderde in Ansenk).Oprichting van de pungelwasserij te Geleen, die op2 mei officieel werd geopend in aanwezigheid vandirecteur Jansen, bedrijfsleider Bloemen en cheffinmej. v.d. Waart.Vanwege het ruimere aanbod aan levensmiddelenwerd de boterhammenverstrekking ingaande 1 aprilopgeheven. Ook de verstrekking van rookartikelenen zeep aan het personeel werd gestaakt. Met hetverdwijnen van de beperkende distributievoor-

schriften werd ingaande 1 oktober ook de konijnen-fokkerij opgeheven.De coöperatieven winkel bij de staatsmijn Emmawerd verbouwd en van een moderne inventaris voor-zien.De afzet van speelgoedauto’s stagneerde en datbetekende het staken van de productie.Oud-voorzitter van het fonds, J. Mous, werdbeschermheer van de Botanische Tuin Terwinselen.Wegens gebrek aan kantoorruimte zag men zichgenoodzaakt het secretariaat elders te huisvesten.Voorlopig gebeurde dat in enkele gehuurde school-lokalen aan de Stationsstraat 60 in Heerlen. Op 31december waren 1209 personen in dienst van deWIM.

1950Ingaande 1 januari 1950 werd het Confectie-atelier”Lutterade” te Lindenheuvel-Geleen ingebracht inde NV Confectie-ateliers ”Chas Macintosh”. FSIhad 70% van de aandelen in bezit.De overdracht van het klei-atelier Brunssumingaande 1 juli aan Nikema NV had als gevolgopheffing van de Commissie tot Beheer van hetKlei-atelier Brunssum.In november vond de opening plaats van devernieuwde levensmiddelenafdeling van de coöpera-tieve winkel staatsmijn Hendrik te Rumpen. Ook detextielafdeling kreeg een face-lift.Het melkhuis op de cokesfabriek Maurits kreeg eennieuwe huisvesting. Ook de inrichting en inventariswerden verbeterd.Op 4 september werd begonnen met de bouw vaneen badhuis in Terwinselen. Hieraan verleenden destaatsmijnen en de gemeente Kerkrade hun mede-werking.In dezelfde periode werd een nieuwe winkel nabij destaatsmijn Maurits geopend.De exploitatie van de kleigroeve te Brunssum werdovergedragen aan de steenfabriek van de Staats-mijnen.Een begin werd gemaakt met de bouw van eennieuwe houtzagerij nabij de staatsmijn Emma.

Kroniek 1918-200838

Kroniek 1918-2008 39

De smidse van de ijzerwerkplaats WIM nabij staatsmijn Maurits

De ijzerwerkplaats van de WIM in 1949 nabij destaatsmijn Maurits

Zuinigheid was troef in de jaren veertig van de vorigeeeuw. Kapotte koffieblikken werden in 1949 gerepa-reerd in de ijzerwerkplaats van deWIM

Dank zij de medewerking van het R.K. Kerkbestuurte Terwinselen kon de Botanische Tuin worden uit-gebreid. Besloten werd verder in deze tuin een ont-vangstpaviljoen te bouwen.Het fonds organiseerde cursussen in kantklossen enbijenteelt.In het verslagjaar werd een bedrag van 64.000gulden aan subsidies uitgekeerd aan met name degezinszorg, buurt, club- en kinderhuizen, muziek-en zangverenigingen, bibliotheken, de Sint Nicolaas-en Kerstvieringen en de Mater Amabilisscholen.Het fonds nam deel aan de oprichting van de NVNederlandse Naalden- en Instrumentenfabriek teHeerlen.

1951Secretaris A. Heintges ging na 28 jaren metpensioen. Hij wordt opgevolgd door drs. R.C.M.Dekkers.

De fondswinkel in Brunssum werd opnieuwingericht. In maart kwam de nieuwe houtzagerij bijde staatsmijn Emma in bedrijf.Op 17 april overleed ir. G.C.J. van Tilborg, voor-zitter van de WIM. Ir. J.P.A. Dresen werd zijn op-volger.

Kroniek 1918-200840

Schoenreparatie-inrichting en winkel bij de staatsmijnMaurits in 1949

Schoenreparatie-inrichting en winkel WIM bij staats-mijn Maurits

Een schoenmaker aan het werk in de schoenfabriekEmma

Kroniek 1918-2008 41

1. Een geleid bezoek van kinderen aan Steinerbos in1947

2. Het openluchttheater van Steinerbos, ontworpendoor Eugène Quanjel

3. Kinderplezier in een draaimolen van Steinerbos in1953

4. Nog een andere opname van het openluchttheatervan Steinerbos

5. Een rustieke brug en zwanen in het Steinerbos, anno1957

1

3

4 5

2

Steinerbos

Kroniek 1918-200842

Recreatiezaal gezellenhuis Egge Brunssum

Gezellenhuis Egge Brunssum

Gezellenhuizen

Kroniek 1918-2008 43

Gezellenhuis staatsmijn Hendrik in 1950

Een kamer in het gezellenhuis Brunssum in 1953

Kroniek 1918-200844

De kantine van het gezellenhuis Brunssum in 1950

De kantine van het gezellenhuis Leyenbroek-Sittard

Kroniek 1918-2008 45

De eetzaal van het gezellenhuis Sittard aan de OudeMarkt

Er werd ook gesport in het gezellenhuis Sittard aan deOude Markt

De fraaie recreatiezaal van het gezellenhuis Sittard aande Oude Markt

Een slaapkamer met stapelbedden in het gezellenhuisSittard aan de Oude Markt

1952Grootse viering van het gouden jubileum van deStaatsmijnen. Praalwagens van het fonds en deWIMliepen mee in de jubileumoptochten in Heerlen enHoensbroek.Aan de officiële viering van het 25-jarig bestaan vande WIM werd, gezien de grootse viering van hetvijftig jaar bestaan van de Staatsmijnen nauwelijksaandacht besteed.De ”Gemeenschappelijk Sociale Werkvoorzienings-regeling” kwam tot stand.Besprekingen werden gevoerd om te komen tot eenfusie van de Tricotage Ateliers Treebeek met Trico-tagefabriek ”Modern” te Sittard.

1953Ingaande 1 januari werd de fusie tussen deConfectie-ateliers Chas Macintosh NV en BeijersConfectie-ateliers te Stein van kracht.

Op 10 februari werd tijdens een speciale vergaderinghet 25-jarig bestaan van de WIM herdacht. Depersoneelsleden van de WIM ontvangen de jubi-leumgave van de Staatsmijnen.De commissie Belderok bracht een rapport uit waar-bij werd voorgesteld de directe bemoeienissen vanhet fonds met het culturele en ontspanningsleven testaken. Dit overeenkomstig het beginsel dat hetfonds zich niet zonder noodzaak moest begeven opterreinen die eerder passen in de gemeenschap zelf.In de doelstellingen kwam ook tot uitdrukking datvoortaan het personeel en de gezinsleden tot hetwerkterrein van het fonds behoorden.De Nederlandse Naalden- en InstrumentenfabriekNV was in het verslagjaar in liquidatie.De Verenigde Tricotagefabrieken ”Modern enTreebeek”, een fusie van Tricotage Ateliers Treebeekmet Tricotagefabriek ”Modern” te Sittard was eenfeit.

Kroniek 1918-200846

Het resultaat van het schooltuinwerk dat door het fonds werd georganiseerd: een tentoonstelling in 1948

1954Na drie jaar vertrok Dekkers als secretaris. Een korteperiode fungeerde G.J.H. Belderok als secretaris. Inhet hetzelfde jaar wordt L.J.J. Watervoort de nieuwesecretaris van het fonds. Hij werd ook de eerstedirecteur-secretaris.In samenwerking met de Staatsmijnen werden voor-

bereidingen getroffenvoor de bouw van eennieuw melkhuis op destaatsmijnen Emma enHendrik.Ook werden kantinesopgericht op de staatsmijnWilhelmina en de cokes-fabriek Emma. In 1954waren op bijna alle bedrij-ven van de Staatsmijnenkantines in beheer van hetfonds. Eind 1954 warener dat elf.

Kroniek 1918-2008 47

Interieur fondswinkel Treebeek in 1950

Heropening fondswinkel Treebeek in 1951

Klanten in de fondswinkel Treebeek in 1951

Interieur fondswinkel Treebeek na de heropening in 1951

L.J.J. Watervoort,secretaris-directeur1954-1961

1955Tot 1955 was het Fonds gehuisvest in een voormaligschoolgebouw aan de Heerlense Stationsstraat 60. In1955 werd de villa Coriovallum op de hoek van deValkenburgerweg te Heerlen in gebruik genomen alskantoorruimte. Hier bleef men tot 1971.Bij statutenwijziging werd de WIM geheel in deorganisatie van het fonds opgenomen. Dit omdat dedoelstellingen van het fonds en de WIM nagenoeg

hetzelfde waren. De naam van het fonds veranderdein Fonds voor Sociale Instellingen ten behoeve vanhet personeel van de Staatsmijnen in Limburg. Datbetekende dat ook het beambtenpersoneel in dewerkingssfeer van het fonds werd betrokken. In hetbestuur kwam ook een afgevaardigde namens debeambten. Een en ander werd ingaande 30 novem-ber van kracht.

Kroniek 1918-200848

Kleigroeve WIM nabij de staatsmijn Hendrik

Schaftlokaal en kantoor klei- en zandgroeve WIM

Kleigroeve WIM in 1949

Man aan het werk in de kleigroeve

Twee levensmiddelenwinkels van het fonds gingenover in particuliere handen, terwijl de groenten-winkel werd opgeheven.Vijf nieuwe kantines werden opengesteld enkwamen in beheer van het fonds. Op de nieuwestaatsmijn Beatrix werd een melkhuis annex kantinein gebruik genomen.Het school- en speeltuinwerk dat tot nu toe wasverzorgd door het fonds werd overgedragen aanexterne comité’s.Onder auspiciën van de Zuid-Limburgse Tuin-bouwvereniging werd een vijftiental praktischelessen in cursusverband gegeven.In december werd het gezellenhuis Lilbosch te Pey-Echt in gebruik genomen en beheerd door het fonds.

Hiermee was het aantal door het fonds beheerdegezellenhuizen gestegen tot vier.In 1955 kwam en einde aan een langlopend geschilmet de belastingdienst. Ingevolge een uitspraak vande Hoge Raad moest het fonds vennootschaps-belasting gaan betalen met terugwerkende kracht.De opgebouwde reserves werden hiervoor aan-gewend.

1956In 1956 werd officieel afscheid genomen van deWIM-commissie.Eveneens in 1956 werden drie commissies in hetleven geroepen en wel een commissie voor sociale enpersoneelszaken, een commissie voor commerciële

Kroniek 1918-2008 49

Het gebouw van het confectie-atelier Terwinselen in1951

Regenkledingatelier Terwinselen 1951

Regenkledingatelier Terwinselen 1951

Regenkledingatelier Terwinselen 1951

en technische zaken en een commissie voor econo-mische en administratieve zaken.De kantoren van het secretariaat werden verplaatstnaar Huize Coriovallum aan de Valkenburgerweg 1te Heerlen.In Leyenbroek-Sittard werd een nieuwe gezellenhuisingericht en beheerd.De capaciteit van de houtzagerij werd uitgebreid.Ingaande 1 mei werd een spaarregeling voorpersoneelsleden boven 25 jaar in het leven geroepen.Aan het gespaarde bedrag werd door het fonds eenpremie van 20 procent toegevoegd. Ingaande 1oktober werden alle jeugdige personeelsleden in degelegenheid gesteld om deel te nemen aan een spaar-regeling.Eind 1956 waren er bij het fonds 817 personenwerkzaam, waarvan 150 vrouwen en 667 mannen.

1957Er werd een begin gemaakte met de bouw van eennieuwe wasserij voor bedrijfskleding nabij de staats-mijn Maurits. Deze modern geoutilleerde wasserijkreeg een dubbele capaciteit ten opzichte van debestaande wasserij.Het aantal door het fonds beheerde kantines steegvan 22 naar 28. Het exploitatieresultaat hiervan bleefechter negatief.Het aantal gezellenhuizen dat door het fonds voor

rekening van de Staatsmijnen werd geëxploiteerdbleef op vijf gehandhaafd.Er bestonden plannen om de schoenfabriek uit tebreiden.Ook werden voorbereidingen getroffen om tekomen tot verbetering van de arbeidsvoorwaarden.Met name kwam er een indeling in loongroepen opbasis van functieclassificatie en er werd gewerkt aaneen nieuwe pensioenregeling.Het instituut van vertrouwensmannen kwam in1957 van de grond. Men was ook bezig met deoprichting van een personeelsraad.

Kroniek 1918-200850

Confectie-atelier ”Lutterade” in Lindenheuvel-Geleenin 1951

Productie in het confectie-atelier ”Lutterade” Linden-heuvel-Geleen in 1951

Productie in het confectie-atelier ”Lutterade” Linden-heuvel-Geleen in 1951

Kroniek 1918-2008 51

SchoenfabriekWIM nabij staatsmijn Emma

De nieuwe schoenfabriek Emma

Schoenfabrieken

Kroniek 1918-200852

De naaizaal van het atelier Chas Macintosh Terwinselen in 1951

De naaizaal van het atelier Chas Macintosh Lindenheuvel in 1951

Chas Macintosh

Kroniek 1918-2008 53

Het melkhuis van staatsmijn Maurits in 1951

Nog een opname van het melkhuis staatsmijn Maurits in 1951

Melkhuis staatsmijn Maurits

1958Instelling van een Personeelsraad bij het fonds metals eerste, door de vakorganisaties en bestuurbenoemde, leden: L.J.J. Watervoort, voorzitter,J. Everartz, secretaris en de leden J.A. Kuyer, J.P.H.J.Masthoff, P.J. Mertens, F.J. Otten, mej. H.M.C.

Schlössels en H.J.G. Speetjens. De installatie vondplaats op 28 februari.Ingaande 1 maart 1958 werden drie nieuwe rege-lingen ten aanzien van de arbeidsvoorwaardeningevoerd voor mannelijke arbeiders van het fonds,vrouwelijke personeelsleden werkzaam bij debedrijfskledingwasserij en vrouwelijke personeels-leden die in de kantines werkzaam waren. Ook werd

Kroniek 1918-200854

Tijdens de jubileumoptocht ter gelegenheid van hetvijftigjarig bestaan van de Staatsmijn in 1952 liep inHoensbroek deze praalwagen van deWIM mee

Tijdens de jubileumfeesten van de Staatsmijnen in1952 was er in Heerlen ook een tentoonstelling vanveiligheidsschoenen die bij de WIM werden gemaakt

In Heerlen liep in de jubileumoptocht in 1952 eenpraalwagen van het fonds mee, ontworpen door CorDriessen

Tijdens de jubileumfeesten van de Staatsmijn in 1952werd ook in de Botanische TuinTerwinselen een concertverzorgd

Kroniek 1918-2008 55

Een stand van het fonds tijdens een verkooptentoonstelling

Tentoonstelling van deWIM op de Jaarbeurs in Utrecht in 1956

Tentoonstellingen

Kroniek 1918-200856

De eerste vergadering van de Personeelsraad van het fonds in 1958. We zien v.l.n.r.: L.J.J. Watervoort, directeur,mr. F.M.J. Jansen, bestuursvoorzitter mej. H.M.C. Schlössels, J.A. Kuyer, J.P.H.J. Masthoff, J. Everartz,H.J.G. Speetjens, P.J. Mertens, F.J. Otten, en G.J.H. Belderok (Sociale Commissie).

Vergadering van het fondsbestuur op 13 januari 1956. V.l.n.r.: Th.K. Knarren, afdelingschef J.H. Janssen, secretarisL.J.J. Watervoort, voorzitter mr. F.M.J. Jansen, drs. P.M.L. Willemsen, Ir. Ch.A. Bauduin, H. Niemeyer,H.G. Meuffels, Th. Stevens, C.A.F. van Bree, D.W. Lippens, J.H.A. Reijners en G.J.H. Belderok (op de rug gezien).

Kroniek 1918-2008 57

Een voetbalwedstrijd van gezellen in 1958

Voetbalteam gezellen in 1958

Voetballen

Kroniek 1918-200858

een begin gemaakt met de invoering van eenpensioenregeling.Op 16 september overleed G.A.H. Bloemen, chefvan de Commerciële en Technische Dienst van hetfonds. Zijn opvolger werd J.J.H. Debey.In het verslagjaar kreeg het fonds een arbeiders-kantine op de staatsmijn Wilhelmina en de grotekantine op het Centraal Laboratorium in exploitatie.Het aantal bezoeken aan de volksbadhuizen liepopnieuw terug. Dit als gevolg van het feit dat in denieuw gebouwde huizen, meer dan vroeger, eenbadgelegenheid aanwezig was.Het aantal gezellenhuizen kon als gevolg van deverminderde behoefte aan dat soort huisvestingworden teruggebracht tot vier.De omzet van de betonwarenfabriek en het hove-niersbedrijf daalde aanzienlijk.Het ateliergebouw in Terwinselen werd verkochtvoor een bedrag van 323.000 gulden aan ChasMacintosh.Het personeelsbestand van het fonds liep doorteruggang van de conjunctuur terug met 138 tot 748personen.

1959Opzegging door het fonds van het beheer van zwem-bad Ehrenstein. Vanaf 1959 nam de gemeente Kerk-rade het zwembad in beheer.Omzetting van de oude pungelwasserij in eenwasserij voor bedrijfskleding in de nabijheid van destaatsmijn Maurits te Geleen. De nieuwe wasserijkwam op 1 juni officieel in bedrijf. Het gebouw konuit eigen middelen worden gefinancierd.De conjunctuur verslechterde in Nederland en datmerkte het fonds aan den lijve. Het personeels-bestand daalde van 748 naar 625 personen.Van de vier gezellenhuizen werden er drie geliqui-deerd. Het overgrote deel van de bezetting kondoor de inzet van het fonds een nieuwe werkkringvinden.Er kwamen tien nieuwe kantines en zogenaamdeuitgifteplaatsen bij, waar koffie en thee werden ge-schonken.

Ingaande 1 oktober werd de werktijd verkort doorhet invoeren van een tweede vrije zaterdag.Oprichting van de stichting ”Spaarfonds van hetFonds voor Sociale Instellingen” en uitvoering vandeze spaarregeling. De goedkeuring van de overheidwas er nog niet.Ingaande 21 februari sloot ook het laatste gezellen-huis ”Egge” in Brunssum de deuren. Hiermee kwameen einde van deze in 1946 begonnen activiteitenvan het fonds.De nieuwe bedrijfskledingwasserij werkte nogbeduidend onder haar capaciteit.In de schoenfabriek werd in de loop van het jaarbegonnen met het ontwikkelen van een nieuwfabricageprocedé.In 1960 had het fonds financiële belangen in de NVChas Macintosh en de NV Modern & Treebeek.

1960Bij de houtzagerij, het hoveniersbedrijf en deschoenmakerijen was de productie lager dan voor-gaande jaren.In de betonwarenfabriek breidde men het produc-tassortiment uit. Plannen waren er om de technischeoutillage te moderniseren.De omzet van de winkels en melkhuizen liep sterkterug als gevolg van de gefaseerde invoering van devrije zaterdag.In totaal 238.100 gulden besteedde het fonds aanactiviteiten op het gebied van cultuur en ontspan-ning.Er werd een kwart miljoen gulden geïnvesteerd inde modernisering van de installaties van schoen-fabriek en bedrijfskledingwasserij. De bezetting liepterug van 625 naar 550 personen.

1961Sluiting van de schoenenwinkel te Treebeek en demanufacturenwinkel in Brunssum.Directeur L.J.J. Watervoort ging ingaande 1september met pensioen. Als opvolger werdbenoemd J.J.H. Debey, chef bedrijven en werk-plaatsen.

Kroniek 1918-2008 59

Kabelbaan Schutterspark Brunssum in 1954

Kroniek 1918-200860

Ingaande 15 mei werd de vijfdaagse werkweek in-gevoerd. Het werken op zaterdag behoorde hiermeetot het verleden.Het fabricageproces in de schoenfabriek werd verdergemechaniseerd. Ook werd begonnen met de bouwvan een nieuwe fabriek met een grotere capaciteit.Door de uitbreiding van het assortiment in dekantines steeg de omzetaanmerkelijk. Om dedalende omzet van demelkhuizen te compen-seren werd proevengenomen met verkoop-automaten.De opvoering van demusical My fair Lady inde Heerlense schouwburgwas mogelijk door eenflinke reductieregeling vanhet fonds. Tweeduizend

personeelsleden van de Staatsmijnen bezochten dezemusical.Het aantal bezoeken aan de badhuizen bleef dalen.De bezetting daalde met 33 personen tot 576personen.

1962Ter gelegenheid van het zestigjarig bestaan van deStaatsmijnen werd op verzoek van de Staatsmijnende organisatie van een wandelsportevenement voorde bedrijfsjeugd uit de EGKS-landen door het fondsgeorganiseerd.Diverse moderniseringen van installaties en gebou-

Schutterspark Brunssum 1957

Kantine cokesfabriek Emma II in 1957, geëxploiteerddoor het fonds

Een kijkje in de nieuwe bedrijfskledingwasserij van hetfonds in 1957 tegenover de staatsmijn Maurits

J.J.H. Debey, directeur1961-1963

wen konden uit eigenmiddelen worden gefi-nancierd.Directeur Debey nam ophet einde van het jaarafscheid. Zijn opvolgerwerd L.A.J. Crijns.De ruimere plaatsings-mogelijkheden op dearbeidsmarkt waren onderandere de oorzaak van eenpersoneelstekort bij hetfonds. In ontstane vaca-tures kon slechts in beperkte mate worden voorzien,met name bij de bedrijven en werkplaatsen.De personeelsterkte daalde van 517 personen begin1962 naar 496 personen eind 1962.

1963Mannen- en vrouwenarbeid werden vanaf dit jaargelijk beloond. Ook kwam er een aanvullendekinderbijslag, identiek aan de mijnindustrie. Eenvoorziening voor tijdelijke aanvullende pensioen-uitkeringen aan gepensioneerde personeelsleden wasin voorbereiding.Voor het eerst kwam de ”productie” van de bedrijfs-kledingwasserij boven de twee miljoen kilogram was-goed.In de loop van het jaar kwam een deel van deschoenfabriek in bedrijf. Hiermee kreeg het fonds debeschikking over een moderne en goed uitgerustefabriek.De automatisering van de kantineverkoop verliep instijgende lijn en werd uitgebreid.Als nieuwe activiteit kwam in 1963 het beheer en dezorg door het fonds voor het ontspanningsoordSteinerbos te Stein van de Staatsmijnen. Het aantalpersonen dat in 1963 gebruik maakte van de recrea-tiemogelijkheden van dit Steinerbos was ongeveer220.000.Eind 1963 waren er 481 personen in dienst van hetfonds.

1964Een belangrijke gebeurtenis voor het fonds was datvanaf 1 januari de SocialeWerkvoorzienings-regelingvan toepassing werd op de bedrijven en werkplaatsenvan het fonds. Deze werden ondergebracht in deonafhankelijke Stichting Bedrijven van het Fondsvoor Sociale Instellingen (SBF). De overheid steldehet fonds voor de uitvoering van deze wet gelijk aaneen gemeente. Tussen bestuur en leiding fonds enSBF bestond een personele unie. Het volledigebeheersapparaat van het fonds was mede ten dienstevan deze nieuwe stichting werkzaam. Vermogen enfinanciën waren strikt gescheiden. De werkplaatsenvan deWIM en de eigen werkplaatsen van de Staats-mijnen werden in de SBF geïntegreerd.Ook de werkplaatsen voor minder validen die totultimo 1963 rechtstreeks ressorteerden onder hetfonds werden met ingang van 1 januari 1964ondergebracht bij het SBF. Hierbij behoorde ook dezogenaamde ijzerwerkplaats bij de staatsmijnMaurits.Na de mijnsluitingen konden duizenden ex-mijn-werkers op die manier aan de slag bij het SBF. Dezewaren anders tussen wal en schip terechtgekomen.Op maandag 20 januari overleed oud-directeur-secretaris Laurent Watervoort in het Brunssumseziekenhuis.Een bedrag van vijftigduizend gulden werdgeschonken aan het Spaarfonds voor een verhogingvan de oudedagsuitkering aan gepensioneerdepersoneelsleden.Het besluit werd genomen om de badhuizen binnenafzienbare tijd te sluiten.Het aantal verkoopautomaten steeg aanzienlijk.Hiervan waren er ultimo 1964 ongeveer tachtigopgesteld. In enige kantines was het al mogelijk ometenswaren te kopen.Op 31 december 1964 waren er 465 personen werk-zaam bij het fonds.

1965Het beheer van de casino’s en de andere vereni-gingsgebouwen van de Staatsmijnen werd ingaande

Kroniek 1918-2008 61

L.A.J. Crijns, directeur1963-1975

1 juli door het fonds overgenomen. Ook van hetnieuw gevormde harmonieorkest van de Staats-mijnen kreeg het fonds het zakelijk beheer toe-bedeeld.Steinerbos was ondanks de minder goede zomergoed voor ongeveer een kwart miljoen personen. Ditkwam ook door de investeringen die in dat jaar doorhet fonds waren gedaan. Het merendeel hiervanbestond uit gezinsleden van Staatsmijnenpersoneel.

Nieuw, spectaculair en zeer succesvol was de organi-satie door het fonds van een zogenaamde teenager-show met als grote trekker Cliff Richard en deShadows in de Eurohal in Valkenburg.Ook van de Stichting Bedrijven FSI fungeerde hetfonds als beheersorgaan. Ten gevolge hiervan werdende personeeldienst en de commerciële afdeling uit-gebreid.De exploitatie van de badhuizen in Terwinselen enTreebeek werd op het einde van het jaar beëindigd.Het personeel kreeg dit jaar een uitkering uit debedrijfsresultaten toegekend.In de eerste helft nam de personeelssterkte iets toe.

Kroniek 1918-200862

Schoenreparatiewerkplaats bij de staatsmijn Wilhel-mina in 1963

Automaat bij melkhuisje staatsmijn Emma

Nieuwe winkel van het fonds bij het SBB in 1963

Automaten in de kantine van de cokesfabriek Mauritsin 1964

Kroniek 1918-2008 63

Groepsfoto bestuur FSI/SBF bij het afscheid voorzitter mr. F.M.J. Jansen in 1965.V.l.n.r.: onbekend, J.H.A. Reyners, L.W. van Leyenhorst, rijksconsulent C. Bastiaans, G.L. van Herpen, directeurL.A.J. Crijns, ir. M.B.J.M. Kneepens, bestuursvoorzitter mr. S.J.H. Huyben, onbekend, J.C. Lowet, voorzitter mr.F.J.M. Jansen, J.H. Janssen, H.G. Meuffels, L.J. Niesten, onbekend, C. de Lange, A.J. Stultjes, drs. M. Scholtes, drs.P.M.L. Willemsen ambtelijk secretaris en P. v.d. Hijden personeelsfunctionaris.

Afscheid van voorzitter Jansen (midden) in 1965. Bestuurslid Reyners (links) in gesprek met de afscheid nemendevoorzitter Jansen. Rechts rijksconsulent C. Bastiaans

Op 31 december bedroeg het aantal werknemers470. Hiervan waren er 218 werkzaam bij het SBF.

1966Overname van de werkplaatsen Maurits (Geleen) enEmma (Treebeek), waar vele jaren medewerkers meteen beperking werkzaam waren. Hieruit ontstondende latere werkplaatsen Maurits, producent vanmetaalwaren en producten uit recycling kunst-stoffen. Ook gespecialiseerd in de productie vanhulpmiddelen voor gehandicapten.Voorzitter mr. F.M.J. Jansen (Ansenk) trad af enwerd opgevolgd door mr. S.J.H. Huyben.In het kader van haar werkbezoek aan Zuid-Limburgop 15 september bracht koningin Juliana een bezoekaan de schoenfabriek van SBF. Zij nam daar kennisvan hetgeen hier op het gebied van aangepaste werk-gelegenheid en revalidatie werd verricht.De oprichting van het harmonieorkest StaatsmijnenDSM was in 1966 een feit. De kosten bedroegen35.000 gulden.Oprichting van de confectiebedrijven Schelsberg teHeerlen en Cortenbos te Stein.Ook de Stichting van het Algemeen Service Bedrijf(ASB) was in 1966 een feit.Het Spaarfonds (oudedagsvoorziening) werd ookopengesteld voor vrouwelijke uurloners.Op cultureel gebied was het fonds direct of indirectgoed voor talloze activiteiten. Zo maakten in totaal32.355 personen gebruik van de mogelijkheid omtegen gereduceerde prijzen toegangskaarten te kopenvoor schouwvoorstellingen en ander evenementen.Het SBF kreeg een belangrijke taak en wel de zorgvoor vervangende werkgelegenheid voor diepersonen die door de mijnsluitingen aan ander werkmoesten worden geholpen. Dit werd met voort-varendheid aangepakt. Bij de werkplaatsen enbedrijven van het SBF steeg de personeelsbezettingdan ook van 214 naar 568 personen.

1967Ingaande 1 juli werd het beheer van het ontspan-ningsoord Schutterspark te Brunssum onder het

beheer van het fonds geplaatst. Ook het Ontvangst-centrum Schutterspark kwam onder beheer van hetfonds.Oprichting van het Assemblagebedrijf Bouwberg.Een korte periode werd hier assemblagewerk voorCurver uitgevoerd. Hierna schakelde men over opkabelbomen assembleren voor de auto-industrie.De activiteiten van het fonds waren voornamelijkgericht op de uitbouw van het SBF. Dat had totgevolg dat ruim 750 personen extra emplooi vondenbij het SBF.De inkrimping van het personeelsbestand door desluiting van de mijnen was ook merkbaar aan deomzet in met name de kantines. Het fonds maakteeen begin met een geleidelijke aanpassing van dedienstverlening aan deze gewijzigde omstandig-heden.Onder invloed van de veranderde tijdsomstandig-heden werd besloten het beheer van het CasinoEmma/Hendrik te Treebeek te beëindigen.Het personeelsbestand bedroeg op 31 december intotaal 1592 personen.

1968Ook het beheer van het Casino Maurits te Geleenen het CasinoWilhelmina te Terwinselen ging in ditjaar in ander handen over.Ingaande 1 januari 1968 werd het fondsdienst-verband van de bij het SBF tewerk gestelde GSW-ersgewijzigd in een dienstverband met het SocialeWerkvoorzieningsschap Zuid-Oostelijk Limburg teHeerlen.Het gouden jubileum van het fonds werd op 13februari herdacht. Naast een viering in eigen kringwas er die dag ook een feestelijke bijeenkomst in deStadsschouwburg van Heerlen. Dit allemaal in aan-wezigheid van vele genodigden uit allerlei maat-schappelijke geledingen en groeperingen.De personeelsraad bestond in 1968 tien jaar.Ook vond dit jaar de opening van de Speelgoed-fabriek plaats op het industrieterrein de Beitel teHeerlen, later bedrijf De Beitel. Hier werden ookaluminium ramen en deuren voor tuinbouwkassen

Kroniek 1918-200864

Kroniek 1918-2008 65

Bezoek koningin Juliana aan schoenfabriek van het fonds in 1966. Rechts bestuursvoorzitter mr. S.J.H. Huyben

Bezoek koningin Juliana aan schoenfabriek van het fonds in 1966. Links burgemeester Gijzels en rechts bestuurs-voorzitter mr. S.J.H. Huyben. Achter mr. S.J.H. Huyben ziet men nog gouverneur van Rooy

Bezoek koningin Juliana

Kroniek 1918-200866

Assemblage Bouwberg Brunssum in 1967

Bezoek Ondernemingsraad Staatsmijnen aan confectieatelier Schelsberg van het fonds in 1967. Staand derde van linksdrs. A.C.J. Rottier, president-directeur van de Staatsmijnen

Kroniek 1918-2008 67

Interieur confectieatelier Schelsberg Heerlen in 1967

Exterieur confectieatelier Schelsberg Heerlen in 1967

Kroniek 1918-200868

Aan het werk in confectieatelier Cortenbos Stein 1967

Gebouw confectieatelier Cortenbos Stein in 1967

Kroniek 1918-2008 69

Boxpalletfabriek 1967

Gebouw assemblagebedrijf Bouwburg Brunssum1967

Montageband assemblagebedrijf BouwbergBrunssum in 1967

Kroniek 1918-200870

Louis Heylighen aan het woord namens de personeelsraad tijdens de viering van het gouden bestaansfeest van het fondsin 1968

Aankomst en ontvangst minister B. Roolvink (tweede van links) bij de jubileumviering in 1968. Rechts naast hemburgemeester Gijzels van Heerlen, tweede van rechts bestuursvoorzitter Huyben en geheel rechts directeur Crijns

Jubileum FSI 1968

Kroniek 1918-2008 71

Bezoek prins Claus aan schoenfabriek 1969

Kroniek 1918-200872

Ondernemingsraad fonds in 1969 in tuin kasteel Vaalsbroek. Vl.n.r.: W. Palmen, L. Heylighen, Fr. Hochstenbach(ambtelijk secretaris), A. Mouws, J. Voots, L.A.J. Crijns, directeur, mr. S.J.H. Huyben, voorzitter FSI, drs. M. Scholtes,adjunct-directeur, P. Mertens, J. Everarts, P. v.d. Hijden, personeelschef en F. Otten.

Kroniek 1918-2008 73

Betonwarenfabriek in Brunssum 1969

Kunstwerk van Jos Hermans voor de ingang van hetgebouw speelgoedfabriek de Beitel in 1969 Interieur speelgoedfabriek 1969

gemaakt en in opdracht van het AssemblagebedrijfBouwberg kabelbomen geassembleerd en getest.De winkel en het melkhuis bij de staatsmijn Mauritswerden in de loop van het jaar gesloten.

1969Ingaande 1 januari 1969 trad een in samenstellingen taakstelling gewijzigde Personeelsraad in functie.Met ingang van dezelfde datum werden, met uit-zondering van de wasserij, alle bedrijven van hetfonds overgedragen aan het SBF.Op 19 mei werd de nieuwe speelgoedfabriek officieelgeopend door de minister van Sociale Zaken enVolksgezondheid, B. Roolvink. Dat gebeurde doorde onthulling van een gedenksteen.In 1969 voerde het fonds voor eigen rekening ofvoor gehele of gedeeltelijke rekening van DSM hetbeheer over het ontspanningsoord Steinerbos, hetontvangstcentrum Vaalsbroek, de Botanische Tuinen het harmonieorkest DSM.Het hoveniersbedrijf legde dit jaar de uitbreiding vande begraafplaats in Sittard aan.

Kroniek 1918-200874

Baas Th. Cobben chef werkplaatsen FSI Emma ontvingin 1969 een koninklijke onderscheiding, opgespeld doordirecteur Crijns

Het bestuur FSI op de foto in kasteel Vaalsbroek op 4 november 1968 voor of na de 181e vergadering van het fonds-bestuur. V.l.n.r. zittend: J.C. Lowet, H.G. Meuffels, mr. S.J.H. Huyben, L.W. van Leyenhorst en L.J. Niesten.Staand v.l.n.r.: C. de Lange, drs. P.M.L.Willemsen, drs. M. Scholtes, G.L. van Herpen, J.J. Slangen, A.J. Stultjes, drs.M.J. Schlösser, L.A.J. Crijns, ir. M.B.J.M. Kneepkens, C. van Venrooy, E.J.M. Dupuits en J.J.G. Haemers.

De totale bezetting van fonds en SBF bedroeg ruim1900 mensen.

1970In 1970 waren de activiteiten van het fonds inhoofdzaak gericht op de dienstverlening aan SBF, hetpersoneel van DSM en het bevorderen van hetsociale, culturele en ontspanningsleven in de streek.Begin 1970 werd het ontspanningsoord Schutters-park te Brunssum aan de gemeente Brunssum over-gedragen.

Dunlop verkocht het restant van zijn aandelen inMacintosh aan DSM.De sluiting van de winkel bij staatsmijn Emma waseen logisch gevolg van de zich voltooiende mijn-sluitingen.De automatisering bij het kantinewezen werd opgrote schaal gerealiseerd.In 1970 was er een inkrimping van het personeels-bestand bij SBF.De aangekondigde opheffing van het harmonie-orkest DSM kwam hard aan bij cultuurminnend

Kroniek 1918-2008 75

Interieur speelgoedfabriek de Beitel 1969

Assemblagebedrijf Bouwberg (ABB)

Interieur speelgoedfabriek de Beitel 1969

Speelgoedauto’s maken

Kroniek 1918-200876

Het harmonieorkest DSM in actie tijdens het WMC Kerkrade in 1966

Het harmonieorkest DSM in vol ornaat op de foto

Limburg. De totale bezetting van fonds en SBFbedroeg 1783 personen.

1971Door de inkrimping van de mijnindustrie onder-gingen de activiteiten van het fonds op een aantalpunten belangrijke wijzigingen. Sommige werk-zaamheden werden geheel of gedeeltelijk opgehevenof afgestoten. Het betekende ook nieuwe activitei-ten, zoals de oprichting van de BVTextielverzorgingNedaco en de BV Algemene DienstverlenendeBedrijven (ADB) te Geleen.De activiteiten van de ADB bestonden uit de sectorhout, stralerij, steigerbouw en de afdeling Product-handling & Procesoperarting.Vanaf 1971 nam het fonds haar intrek in een nieuwhoofdkantoor, gelegen aan de Horizonstraat teTreebeek en dat was aangekocht voor een bedrag van921.000 gulden. Het was eerste eigen pand na 54jaar. Alle centrale diensten werden hier onder-gebracht.

De winkel nabij de voormalige cokesfabriek Mauritswerd ingaande 1 oktober 1971 opgeheven. De ver-koop van ”burgergoed” in de nog resterende winkelSBB werd eveneens beëindigd.De automatisering van de koffieverstrekking werdversneld voortgezet. Hierdoor liep het aantalserveersters wel terug van 88 ultimo 1970 tot 64ultimo 1971.Begin 1971 volgde opheffing van het harmonie-orkest DSM. Het instrumentarium werd overgedra-gen aan muziekverenigingen in de streek.

1972Maar liefst 536.00 gulden werd in 1972 besteed aande bevordering van het sociale, culturele en ont-spanningsleven in de streek.ADB en Nedaco hadden last van aanloopmoeilijk-heden. Toch steeg het personeelsbestand van beidebedrijven van 129 naar 171 personen.In 1972 was de koffie- en theeverstrekking voor circa73% geautomatiseerd. Een jaar eerder was dat nogcirca 60%.

1973De Botanische Tuin te Terwinselen werd ingaande 1april 1973 overgedragen aan de gemeente Kerkrade.Medio 1973 was de verbouwing en uitbreiding vande schoenfabriek voltooid. De productie kon dankzij een nieuw procedé aanmerkelijk worden opge-voerd.Het SBF behoorde in 1973 tot de grotere socialewerkverbanden in Nederland. Zij handhaafde haarbevredigende positie in het totale WSW-bestel.Met de sluiting van de staatsmijn Emma in Hoens-broek kwam een einde aan de verzorging door hetfonds van het kantinewezen bij de mijnbedrijven vanDSM.Het verdwijnen van de ”pungelwas” was merkbaarbij het wasserijbedrijf, de BV Nedaco, die in eenmoeilijke markt moest opereren.Besloten werd tot aankoop over te gaan van kasteelVaalsbroek, eigendom van het Beambtenfonds(BFM).

Kroniek 1918-2008 77

Dirigent Piet Stalmeier van het harmonieorkest DSM

Kroniek 1918-200878

Aluminiumfabriek op de Beitel in 1970

Hout zagen in 1985

Houtzagerij in 1973

Het gebouw van het Hoveniersbedrijf in Sittard in1978

Industriële activiteiten

Kroniek 1918-2008 79

Bestuur FSI bij het afscheid van directeur Crijns in 1975. Van links naar rechts:Fr. Hochstenbach (secretaris), H.P. Mietus, C.H. (Karel) Jacobs, W. Maessen, C. Bastiaans (rijksconsulent),drs. P.J. de Wit, mr. S.J.H. Huyben (voorzitter), J.M.P. (Jan) Dohmen, L.A.J. Crijns, J.J. Heynen, drs. M. Scholtes,drs. M.J. Schlösser, ir. J.H.A. Span, J.C. (Chris) Kruytzer, C. v. Venrooy, ir. H.W. Schiffelers, P. v.d. Hijden (hoofdPersoneel & Sociale Zaken) en P.C. de Klijn

Installatie nieuwe voorzitter Orgaan van Overleg op 9 april 1975 in Vaalsbroek. V.l.n.r.: A.G. Thoolen, L. Kusters,J. Everartz, J. v.d. Riet, Ch. Dekkers, L.A.J. Crijns, W. Smeets, J. Kerkhofs, W.A. Wittenbernds, drs. M. Scholtes,drs. M.J. Schlösser, P. v.d. Hijden, H. Palmen en J. Voots

1974Vanaf 1 januari functioneerde een door de mede-werkers gekozen personeelsraad.Evenals het vorig jaar lag het zwaartepunt van defondsactiviteiten op het terrein van de dienst-verlening aan het SBF en de in Geleen gevestigdedochterondernemingen BV ADB en BV Nedaco.Na negatieve saldo’s in 1972 en 1973 toonde de jaar-rekening 1974 weer een batig saldo van 704.000gulden.Met financiële hulp van Monumentenzorg werd eenaanvang gemaakt met ingrijpende restauratie-werkzaamheden aan het kasteel.In de loop van het jaar werd de exploitatie van hetrestaurant van het Steinerbos aan het Streekgewestverpacht.Op 15 mei 1974 werd kasteel Vaalsbroek officieeleigendom van het fonds.

1975Het wasserijbedrijf van de BV Nedaco werd metingang van 1 januari 1975 ondergebracht bij de BVADB.Ingaande 13 mei 1975 werd de statutaire naam vande ”Stichting Fonds voor Sociale Instellingen van deNV Nederlandse Staatsmijnen” gewijzigd in”Stichting Fonds voor Sociale Instellingen”.Ultimo 1975 werkten bij ADB in totaal 209personen. Hiervan hadden er 183 een dienstverbandmet het ADB en 26 waren in dienst van DSM of FSI.Ingaande 31 juli 1975ging directeur L.A.J.Crijns met pensioen. Hijwerd opgevolgd dooradjunct-directeur, drs.M. Scholtes.Van 17 tot en met 28augustus organiseerde hetfonds het bezoek voor denabestaanden van deverongelukte medewer-kers bij de ramp bijNypro-UK aan Limburg.

Steinerbos trok in 1975 ongeveer 45.000 betalendebezoekers. Het nadelig saldo bedroeg 103.000gulden.De totale omzet bij de kantinedienst bedroeg in1975 circa 2,1 miljoen gulden. De exploitatiekostenwaren echter circa 3.550.000 gulden. Het grootstegedeelte van het nadelig saldo werd door DSMbijbetaald.

1976Ir. H.W. Schiffelers werd voorzitter van het fonds.Mr. S. Huyben werd benoemd tot erevoorzitter vanFSI-SBF.De restauratie van kasteel Vaalsbroek was nog steedsin volle gang.Ingaande 1 augustus werden door ADB de wasserij-activiteiten overgedragen aan de ”Limburg Lin BV teGeleen”.ADB bleef actief op het terrein van de hout- enmetaalbewerking, steigerbouw en isolatiewerkzaam-heden.

1977Ingaande 1 april 1977 ging ontspanningsoordSteinerbos in eigendom over naar de gemeente Stein.De dienstverlening aan het DSM-personeel bestondin hoofdzaak in de verzorging van de zeventienbedrijfskantines. Hierin waren 62 personeelsledenvan het fonds werkzaam.

1978Op 7 juni werd een nieuw reglement voor hetOrgaan van Overleg van het SBF/FSI vastgesteld engoedgekeurd.Chas Macintosch was in 1978 de grootste confec-tieonderneming in West-Europa.Bij de viering van het zeventigjarig bestaan kwamook een gedenkboek uit.De aankoop, restauratie en inrichting van kasteelVaalsboek vergden ultimo 1978 een bedrag van 7,6miljoen gulden. De overheidsbijdragen beliepen driemiljoen gulden.

Kroniek 1918-200880

Drs. M. Scholtes,directeur 1975-1982

Kroniek 1918-2008 81

Bezoek staatssecretaris Jan Mertens (derde van rechts)aan de schoenfabriek

Bezoek voorzitter Raad van Bestuur DSM, WimBogers, in 1980 aan schoenfabriek in gezelschap vandirecteur Schiffelers (links)

Bezoek Ondernemingsraad aan fonds 1978. OR-lidPierre Kilkens toont veel belangstelling. Achter Kilkenszijn te herkennen v.l.n.r. Math Bours, Henk Janssen,Chris Kruytzer en Gerrit Roelofs

Bezoek college van burgemeester en wethoudersgemeente Brunssum in 1985 aan de schoenfabriek. Inhet midden burgemeester Hoogland

Bezoeken

1979De exploitatie van kasteel Vaalsbroek was nog nietdekkend. Het nadelig saldo werd door DSM voorhaar rekening genomen. Het fonds kende een voor-delig saldo van 334.384 gulden.

1980In de eerste helft van het jaar werd de in 1974begonnen restauratie van het complex ”KasteelVaalsbroek” voltooid. De officiële opening van hetconferentiecentrum Vaalsbroek vond plaats op 13juni 1980 en gebeurde door de voorzitter ir. H.W.Schiffelers. Het aantal personen dat gebruik maaktevan de mogelijkheden van het conferentiecentrumnam gestaag toe. In 1980 had het fonds tien DSM-kantines in beheer en exploitatie. Dit waren er tweemeer dan in 1979. Het jaar 1980 werd afgeslotenmet een voordelig saldo van 213.217 gulden.

1981De dienstverlening van het fonds aan de stichtingSBF, BV ADB en het DSM-personeel kreeg net alsvoorgaande jaren de benodigde aandacht. Hetorderpakket van enige SBF-productiebedrijvenstagneerde enigszins. Hier tegenover stond eenzodanige toename van het opdrachtenpakket van dedienstverlenende sector dat per saldo het niveau ietssteeg boven het niveau van 1980.Ter bevordering van het sociale, culturele en ont-spanningsleven in de regio werden 585.000 guldenbeschikbaar gesteld. Dat was 121.000 gulden meerdan in 1980.De uitbreiding en modernisering van de schoen-fabriek vergden het grootste deel van de investe-ringen van circa 1,5 miljoen gulden. Ook kwam ereen nieuw personeelswinkel voor de bij de Emmageproduceerde schoenen.Ultimo 1981 waren er ten behoeve van de kantinesen het melkhuis 70 personen werkzaam. Dat warener zeven minder dan in 1980.Het totale personeelsbestand groeide met 35 tot1916 personen.

1982De assemblage van elektrisch bedradingen voor deautomobielindustrie bij het SBF nam aanzienlijktoe. Dit compenseerde ruimschoots de teruggangvan werkaanbod bij enkele andere werkgebieden.De omzet van Conferentiecentrum Kasteel Vaals-broek nam toe met dertig procent.Van 247 instellingen en verenigingen werden ver-zoeken ontvangen voor financiële steun. Hiervanwerden er 125 gehonoreerd, omdat zij voldeden aande normen voor toekenning, namelijk werkzaam inde regio en activiteiten die zich richtten op personendie tot de kring van DSM Limburg BV enFSI/SBF/ADB behoorden. In totaal werd er610.263 gulden uitgegeven aan individuele hulp-verlening, actieve en passieve vrijetijdsbesteding.Ir. J.M.J. Janssen werd ingaande 31 augustus denieuwe voorzitter, alsopvolger van ir. H.W.Schiffelers, die per 1november 1982 wasbenoemd tot directeurvan het FSI-SBF.Ook het bestuur werdingaande 31 juli aanzien-lijk gewijzigd. Diverse ver-trekkende leden weeropgevolgd. In totaal 1925personen waren werkzaamin de gezamenlijke werk-gebieden van het fonds.

1983Het directiesecretariaat werd begin 1983 door Fr.Hochstenbach overgedragen aan A.C. Dolk.Hochstenbach was vanaf 1968 directiesecretaris alsopvolger van drs. P.M.L. Willemsen.De exploitatie van het complex Vaalsbroek gingsteeds beter. Het aandeel van derden bedroeg meerdan de helft van de totale omzet. Van het tekortdroeg het fonds 190.00 gulden bij. De rest was voorrekening DSM. Het complex telde twaalf mede-werkers.

Kroniek 1918-200882

Ir. H.W. Schiffelers,directeur 1982-1991

De capaciteit van de Bouwberg werd vergroot doormiddel van interne detacheringen, terwijl werk werduitbesteed aan De Beitel, het ASB te Geleen en aanenige andere WSW-bedrijven.Het Hoveniersbedrijf SBF ontving een grote orderten behoeve van de groenvoorziening van het nieuwecrematorium in Geleen.De uitgaven voor sociaal, cultureel en ontspannings-werk waren ongeveer het zelfde als in 1982.De jaarrekening sloot af met een voordelig saldo van4.570.00 gulden. Dat werd toegevoegd aan dealgemene reserve.Het totale personeelsbestand bedroeg 1996 mede-werkers. Het aantal personeelsleden van SBF steegmet 79 tot 1744 per ultimo dit jaar. Hiervan warener 1581 in WSW-verband.

1984Het jaar 1984 was een bewogen jaar voor het fondsen het SBF doordat de omvang van de activiteitenfluctueerden en nieuwe ontwikkelingen in gangwerden gezet.Bij Kasteel Vaalsbroek werd een begin gemaakt metcommerciële catering aan derden. De renovatie vande vijvers van het kasteelcomplex werd voltooid.Voor het eerst werd een reductie verstrekt op detoegangsbewijzen van de Wielerzesdaagse teMaastricht.De bijdragen in het kader van de actieve en passievevrijetijdsbesteding stegen aanmerkelijk naar 217.00gulden tegen 170.000 gulden in 1983. Dit gold metname voor schouwburgvoorstellingen, verenigings-en festivalactiviteiten. Ook de bijdragen aanabonnementen voor topsportwedstrijden steegaanzienlijk.De schoenfabriek Emma produceerde 180.00 paarschoenen. Het bedrijf De Beitel zette in dit jaar circa1,9 miljoen speelgoedauto’s af. De assemblage vanaluminium broeikasramen nam ook toe. Draad-bomen samenstellen voor de auto-industrie was bijAssemblagebedrijf Bouwberg nog steeds ”bigbusiness”.Het hoofdkantoor van het fonds aan de Horizon-

straat werd voor een miljoen gulden verbouwd en inmaart in bedrijf genomen. In de nieuwe vleugelkwam ook een conferentiekamer.Het fonds behaalde een boekwinst van 7.5 miljoengulden door de overdracht van de aandelen ADB aande FSI Beheersmaatschappij BV. Deze nieuwevennootschap bundelde de financiële belangen in deBV ADB, de nieuwe BV Vaalsbroek Catering en deBV IPL.De uitgaven voor het sociaal, cultureel en ontspan-ningswerk liepen iets terug tot 546.000 gulden.In de gezamenlijke werkgebieden van het fondswaren ultimo1984 2012 personen werkzaam.

1985Het fonds droeg haar bedrijfsactiviteiten over aanbovengenoemde FSI Beheersmaatschappij BV. Dezemaatschappij beschikte over eigen vermogen en overleenkapitaal en was hierdoor de belangrijkste finan-cieringsbron van de werkmaatschappijen.In mei werd de aanleg van de groenvoorzieningenrond het crematorium en uitvaartcentrum Neder-maas te Geleen voltooid.De accommodatie van het kantoor Hoveniersbedrijfop De Beitel werd uitgebreid.De hoge belasting bij het Assemblagebedrijf Bouw-berg en de verhoging van uitbesteding aan collegaWSW-bedrijven leidde tot het besluit tot oprichtingvan de BV Industriële Producties Limburg (IPL). Denieuwe fabriekshal van IPL op het industrieterrein aande Bouwberg werd op 8 november door burgemeesterHoogland van Brunssum officieel geopend.Bij de speelgoedfabriek op De Beitel rolden in 19851,7 miljoen autootjes van de band en werden er tweemiljoen verkocht.De schoenfabriek werd geconfronteerd met knel-punten in de productie, onder meer als gevolg vaneen tekort aan personeel. Onder moeilijke omstan-digheden en hoge werkdruk werden er toch onge-veer 180.000 paar schoenen vervaardigd.Een nieuw hoofdkantoor van de ADB werd inGeleen geopend, gelegen aan de Mauritslaan.In het hoofdkantoor van DSM in Heerlen werd in

Kroniek 1918-2008 83

Kroniek 1918-200884

Opening gebouw IPL Brunssum in 1985 door burgemeester Hoogland van de gemeente Brunssum

Hoveniers aan het werk in de tuin van kasteel Vaalsbroek

november de derde personeelswinkel van het ASBgeopend.Eind van het jaar werd begonnen met de bouw vanhet zogenaamde Moretti-paviljoen bij kasteel Vaals-broek ten dienste van grotere conferenties en anderebijeenkomsten.In 1985 waren alle bedrijfsactiviteiten in de FSIBeheersmaatschappij BV gebundeld.Het resultaat over 1985 werd voor een aanmerkelijkdeel bepaald door de boekwinst van 1,5 miljoengulden op de inbreng van de activa van Vaalsbroekin de BV Vaalsbroek Catering.De schoenfabriek Emma had te kampen metonderbezetting en een hoog ziekteverzuim. Degestelde productie werd hierdoor niet bereikt. Hier-door daalde de voorraad.In verband met hoge productie in ander afdeling enmoest de assemblage van kabelbomen wordenbeperkt tot circa 70% van de productie van vorigjaar. Steeds meer assemblagewerk werd uitbesteedaan ander WSW-bedrijven.SBF bereikte een omzet van ruim honderd miljoengulden. In totaal 612.000 gulden werd uitgekeerdaan projecten op sociaal, cultureel en ontspannings-werk.FSI, SBF, de werkmaatschappijen en het uitbesteedwerk waren goed ongeveer 2500 personen werk-gelegenheid in Zuid-Limburg.

1986Begin 1986 volgden de ingebruikname en de offi-ciële opening van het Morettipaviljoen in kasteelVaalsbroek. Ook in 1986 ontwikkelde de FSIWerk-maatschappij BV zich voorspoedig. De productievan draadbomen bij IPL betekende een verdubbe-ling van de personeelsbezetting met een eigen dienst-verband tot 39 personen. Ook het machinepark vanIPL werd uitgebreid.Na een topomzet van in 1985 bereikte de afzet vanautominiaturen in 1986 met circa 660.00 stuks eendieptepunt. In verband met deze onderbelastingwerden medewerkers van de speelgoedfabriek tijde-lijk in andere bedrijven ingezet. Een werkpakket

draadbomen werd overgeheveld van ABB naar deBeitel. ADL werd ondergebracht bij het ASB.Het veertigjarig bestaan van het Hoveniersbedrijfwerd gepast gevierd.ADB behaalde in 1986 dezelfde omzet als in 1985en wel ruim dertig miljoen gulden.Mr. E.J. Rongen werd de nieuwe voorzitter van hetfonds.

1987In dit jaar kwam de organisatorisch onderbrengingvan de werkplaatsen Maurits bij het AlgemeenService Bedrijf (ASB) tot stand. Hierdoor kon hettakenpakket van het ASB worden uitgebreid en deacquisitie voor de werkplaatsen verbeterd.De cateringactiviteiten voor derden van de BVVaals-broek Catering nam onder de naam CaterRentduidelijk toe.Eind 1987 werd aan het ORA-hotel in Hoensbroek,dat vakanties verzorgde van gehandicapten, eenlening verstrekt van 400.000 gulden.De uitbesteding van werkzaamheden door het ABBwerd opgevoerd tot ver in het land. De kantoor-ruimte van het ABB werd vergroot en er kwam eentijdelijke, gehuurde dependance voor ongeveer 150medewerkers.In Treebeek werd een opslagloods van het Hove-niersbedrijf in gebruik genomen.De afzet van autominiaturen bedroeg ongeveer eenmiljoen stuks. De voorraden werden verminderd enmen ging zich toeleggen op zogenaamde specials enpromotiemodellen.De omzet van ADB steeg met veertien procent. Totdit resultaat droegen bij de houtzagerij te Brunssumen de palletmakerij in Geleen. De marges stondenonder druk, ook bij de afdeling steigerbouw. Deisolatiedienst had in alle opzichten de wind mee.Met de stralerij ging het naar wens. De afdeling”producthandling” breidde verder uit.

1988De maximumcapaciteit bij ConferentiecentrumVaalsbroek was bereikt. Verdere groei was alleen

Kroniek 1918-2008 85

mogelijk door uitbreiding van slaap- en vergader-ruimtes in samenwerking met derden.IPL had geen goed jaar en dat kwam door een dalingvan de vraag naar kabelbomen.De schoenfabriek Emma presenteerde meerderenieuwe modellen.De omzet van de bedrijfskantines steeg met vijftienprocent. In 1987 was dat elf procent.De viering van het zeventigjarig bestaan van hetfonds vond plaats op 8 juni in kasteel Vaalsbroek.Binnen het SBF werkten 1568 medewerkers met eenWSW-dienstverband. Het fonds telde 148 mede-werkers. Bij ADB waren 250 medewerkers in diensten bij IPL waren er dat 100. Verder werkten er 100medewerkers bij het fonds met een DSM-dienst-verband.De productie van EFSI-toys bij bedrijf De Beitel wasin toenemende mate gericht op toepassing alspromotion-artikel. Dit vergde wel een grote flexibi-liteit in de productie. Het afzetvolume was hierdoorwel kleiner dan in de speelgoedmarkt.In dezelfde afdeling was de afzet van aluminiumassemblage zeer groot en werd ook vergroot.De service van het ASB aan Macintosh werd dit jaargeheel afgebouwd. De service aan DSM werd echteruitgebreid.Er werd een begin gemaakt met de restauratie vande voormalige boerderij bij kasteel Vaalsbroek en debouw van een hotel met vijftig kamers door en voorrekening van derden.Er werd 1.2 miljoen voor sociaal, cultureel en ont-spanningswerk in de regio uitgegeven.De formele totale bezetting in 1988 was 2265medewerkers.

1989Ingaande 1 januari werd in de WSW in Nederlandde budgetfinanciering ingevoerd. Hierdoor kwameen einde aan de open-eind subsidieregeling, waar-bij de overheid, naast de primaire subsidie op loon-kosten ook de resterende tekorten voor haarrekening nam.Het jaar 1989 was een goed jaar voor het fonds. Het

aantal medewerkers nam toe met bijna 200personen. De kantineactiviteiten vertoonden eenflinke stijging van de omzet.Zoals reeds van het begin van haar bestaan gaf hetfonds op drie manieren vorm aan de sociale enculturele belangen van het personeel van DSMLimburg BV en hun gezinsleden en wel het verlenenvan individuele hulp en het verstrekken van subsi-dies op het gebied van welzijnszorg en in het kadervan actieve en passieve vrijetijdsbesteding. Het totaalbestede bedrag was 1.126.000 gulden.Het fonds was nauw betrokken bij de verzelfstandi-ging van sportvereniging ODS. Ook had het eenbelangrijk aandeel in de opzet van mogelijkeopvangmogelijkheden voor kinderen van DSM-personeel.Meer dan vierduizend DSM-medewerkers maaktenelke dag gebruik van de door het fonds beheerdekantines. Steeds meer werd aandacht besteed aanverantwoorde voeding, een steeds belangrijke middelin de strijd tegen welvaartsziekten.Ook in het vijfde jaar van haar oprichting zette degunstige ontwikkeling van de FSI Beheersmaat-schappij door. Vooral de groei van het aantalarbeidsplaatsen met 114 personen was opvallend.De boerderij van Vaalsbroek werd met bijbehorendperceel en watermolen verkocht aan de BohemenGroep BV. De restauratie was inmiddels voltooid.Introductie nieuwe collectie bedrijfsveiligheids-schoenen van schoenfabriek Emma.De afzet werd met tien procent verbeterd.Het was, mede door de zachte winter, een topjaarvoor het hoveniersbedrijf.In april maakten televisieploegen van de NOS bijABB opnamen voor het programma ”Van gewest totgewest”.ASB speelde goed in op de sterk toenemend vraagnaar dienstverlening bij DSM. De invulling vanvacatures leverde steeds meer problemen op.In december werd begonnen met de verbouwing vande linkervleugel van kasteel Vaalsbroek. Deze ver-bouwing leverde een tweetal nieuwe vergaderzalenop.

Kroniek 1918-200886

ADB kocht een nieuw computersysteem, waarop inde toekomst alle afdelingen zouden worden aan-gesloten. IPL kende een minder goed jaar.De formele bezetting eind 1989 was 2437 mede-werkers.

1990Op 1 januari 1990 werd de exploitatie van hetrestaurant van DSM Research overgenomen doorBV Vaalsbroek Catering. In januari werd ook HotelVaalsbroek in gebruik genomen en op 30 maartofficieel geopend.Ook in 1990 leverde het fonds een bijdrage aan deuitbouw van de werkgelegenheid in de regio Zuid-Limburg.Door nieuwe en moderne gebouwen was het moge-lijk binnen het kantinewezen het assortiment, defaciliteiten en de dienstverlening sterk uit te breiden.De winst van ADB daalde licht met name doorteruglopende marges bij Audio Visual Services en deafdeling Bedrijfsservice.

In oktober nam ADB de afdeling Bedrijfsfotografieover van DSM Corporate Public Relations. Vanafnu fungeerden de fotografen als onderdeel van deafdeling Audio Visual Services. Deze laatste afdelingverhuisde begin 1990 naar een pand aan de Maurits-laan te Geleen.De watertoren op de DSM-locatie Zuid werd geheelverbouwd ten behoeve van de huisvesting van deafdeling Bedrijfsservice.Conferentiecentrum Vaalsbroek kende een explo-sieve groei van de omzet. Dat was met namegrotendeels te danken aan de samenwerking met deBohemen Groep.In de loop van het jaar werd Facility Service Centeraan IPL toegevoegd.In december werd een begin gemaakt met derenovatie van de rechtervleugel van het kasteel.De verliezen in de sector Productie kabelbomenliepen verder op. Dit was in 1989 ook reeds hetgeval.Het aantal verkochte speelgoedautootjes was slechts

Kroniek 1918-2008 87

Schapen op de steenberg nabij de staatsmijn Maurits

vijftig procent van de begroting. Er werden slechts290.000 stuks verkocht.ABB had te kampen met onvoldoende werk-belasting, terwijl het Hoveniersbedrijf een gebrekaan capaciteit had.In verband met het uit bedrijf nemen van eenbepaald type bij Volvo Car in Born daalde de omzetvan draadbomen zeer sterk. De uitbesteding aanandere WSW-bedrijven verminderde hierdoor ook.In de houtsector van het ASB werd de assemblagevan boxpallets overgedragen aan ADB.De neergaande conjunctuur zorgde voor een bij-stelling van de verwachtingen.De verbouwing van de linkervleugel van kasteelVaalsbroek werd afgerond.Start van het ”schapenproject” bij DSM, op percelenwaar maaien niet mogelijk of ongewenst is, eenkudde schapen uitkomst bood. In 1990 graasden opde voormalige steenberg in Geleen 125 schapen. Hethoveniersbedrijf nam dit project onder haar hoede.De totale bezetting van het fonds was 2487personen.

1991Ingaande 1 januari werd de afdeling CaterRent vanBV Vaalsbroek Catering door IPL overgenomen.Het was een bevredigend jaar voor het fonds.Directeur ir. H.W. (Winand) Schiffelers ging metpensioen. Hij werd benoemd tot erevoorzitter vanhet fonds. Opvolger ir.G.I.H. Winants metingang van 1 maart 1991.Door de aanloopkostenvan het Facility ServiceCenter (FSC) bij IPL BVwerd het resultaat van IPLnegatief beïnvloed. Dezeonderbrenging veroor-zaakte een aanloopverliesvan 900.000 gulden.ADB besteedde veelaandacht aan kwaliteits-zorg, waardoor enkele

afdelingen het kwaliteitscertificaat ISO 9002behaalden.Eind 1991 werd besloten de capaciteit van dekeuken van kasteel Vaalsbroek te vergroten.Als gevolg van reorganisaties werden twee rayons vanhet Hoveniersbedrijf opgeheven. De medewerkerswerden verdeeld over de resterende rayons.De verkoop van Emma schoenen bleef achter op deraming. De malaise in de automobielindustrie wasoorzaak van een vermindering van twintig procent inde assemblage van kabelbomen bij ABB. Saneringwas hierdoor onvermijdelijk.Door een te klein opdrachtenpakket en negatieveresultaten moesten deWerkplaatsen Maurits wordengesaneerd. De totale bezetting van het fonds was2464 personen.

1992Bedrijf De Beitel produceerde alleen nog op orderautominiaturen. Binnen de FSI Beheersmaatschap-pij vond de oprichting plaats van de BV SocialeEenheid met als doel het uitoefenen van de werk-gevers- en managementfunctie voor medewerkers,werkzaam bij FSI en in de diverse onder de FSIBeheersmaatschappij BV ressorterende BV’s. Ookvoor het SBF werd deze managementfunctieverricht.Oprichting op 18 december 1992 van BV FacilitairBedrijf IPL met als werkgebied facilitaire dienst-verlening en catering. De werkzaamheden verrichtmet terugwerkende kracht vanaf 1 januari 1992.Beide activiteiten werden losgemaakt van de BVIndustriële Produkties Limburg. IPL hield zichalleen nog bezig met kabelboomwerkzaamheden ende naam werd later gewijzigd in BV BrunssumseIndustriële Serviceverlening (BIS).De grote omzetdaling bij ADB kwam met namedoor de teleurstellende resultaten bij de houtsector.Besloten werd over te gaan tot een geleidelijkeafbouw van de zagerij.De afdeling Sociale Zaken van het fonds werd tevensverantwoordelijk voor het secretariaat van destichting ODS.

Kroniek 1918-200888

Ir. G.I.H.Winants,directeur 1991-1994

In 1992 werd 1,23 miljoen gulden besteed aansociale, culturele- en ontspanningsactiviteiten. In1991 was dat 1,027 miljoen gulden.Een contract met DSM Limburg werd afgeslotenwaardoor het fonds de gehele catering bij de SocialeEenheid Limburg ging verzorgen.Bij Vaalsbroek werden de faciliteiten uitgebreid doorde bouw van de Vaalsbroekerhof en een technische”upgrading” van de keuken.FSC gecontracteerd in kantoor Sittard en DSM-laboratoria, MCU en kantoor Sittard 2.Medio 1992 werd het groenbeheersingsplan in uit-voering genomen met als doel het landschappelijkcultuurhistorisch karakter van het complex Vaals-broek te herstellen en te behouden. Het financieelresultaat was aanmerkelijk beter dan in 1991. Detotale bezetting was 2441 personen.

1993In 1993 volgde de volledige integratie van deBedrijfskantinedienst in de afdeling CaterRent vanBV Facilitair Bedrijf IPL.Overdracht economisch eigendom gebouwen enbijbehorende terreinen Emma Schoenen van FSI aanSBF.In het kader van 75 jaar FSI kregen alle medewerkersbinnen FSI.SBF een bedrag van honderd guldennetto uitgekeerd. Interne viering op 2 juli in kasteelVaalsbroek.Ook werd een donatie gedaan aan de stichting Opden Bies.Beëindiging bemoeienis van het fonds met de ORA-stichting. Het gebouw ging in de verkoop en wel aanWoningvereniging De Voorzorg. De nieuwebestemming was een opvangcentrum voor zwerf-jongeren onder de achttien jaar.Aankoop door het fonds van de fossielencollectie vande heer Prins, waarna het in bruikleen werd gegevenaan het nog te bouwen museum voor industrie ensamenleving, het latere Industrion te Kerkrade.Het voornemen om de houtzagerij ADB, eigendomvan het fonds, te verkopen ging niet door. Uiteinde-lijk werd deze verhuurd en later gesloopt.

De naam van het Overlegorgaan (OVO) werdingaande 1 april veranderd in Ondernemingsraad(OR) SBF. De afdeling Kabelbomen werd onder-gebracht in de ”Structuur NV”.In 1993 zette SBF een belangrijke stap op weg naarde ISO 9001 normering.Bij het bedrijf De Beitel vond een herschikking vanactiviteiten plaats. De kabelboomassemblage werdgeïntegreerd binnen Assemblagebedrijf Bouwberg envan ASB werd de metaalafdeling overgenomen(Werkplaatsen Maurits).De fabricage van autominiaturen werd overgedragenaan derden. Overeengekomen werd dat assemblage-werkzaamheden met betrekking tot deze autominia-turen in de toekomst door De Beitel zouden wordenuitgevoerd.Bij Assemblagebedrijf Bouwberg werd in maart decertificering in het kader van ISO 9002 een feit.Ook werd er gestart met de invoering van een inte-graal zorgsysteem.De malaise in de automobielindustrie leidde er toedat bij ABB voor een korte periode arbeidstijd-verkorting moest worden ingevoerd.

Locaties/bedrijven SBF in 1993:- Directie en Centrale Diensten SBF, Horizonstraat75, Brunssum- Emma Schoenen, Horizionstraat 57, Brunssum- Bedrijf De Beitel, Sourethweg 2, IndustrieterreinDe Beitel, Heerlen- Hoveniersbedrijf SBF, Sourethweg 2, Industrie-terrein De Beitel, Heerlen- Assemblagebedrijf Bouwberg, Boschstraat 25,Brunssum- ASB, Kerenshofweg 101, Geleen

Het positief exploitatieresultaat SBF van 935.400gulden was aanmerkelijk beter dan het resultaat van33.180 gulden in 1992.

1994Ir. A.F.E. Voncken werd de nieuwe directeur vanFSI/SBF. Mr. G.J.H.M. Wagemans wordt plaats-

Kroniek 1918-2008 89

vervangend voorzitterbestuur FSI/SBF. Afscheidwerd genomen van JanDohmen als hoofd Perso-neel en Sociale Zaken vanhet fonds.

1995Vertrek van adjunct-directeur en controllerW.N.C. Beckers. Benoe-ming van J.Th. Sørensentot Projectmanager SBF Herstructurering Werk-voorziening en tevens lid directie FSI-groep, alsopvolger van Beckers.Samenvoeging tot een ondersteuningsvorm bij hetfonds. Integratie van de sociale commissie en deSpecifieke Hulpverleningscommissie.In het kader van wettelijke maatregelen werd deSpaarregeling FSI omgezet in de premiespaarregelingBV Sociale Eenheid FSI en de spaarloonregeling BVSociale Eenheid FSI. Het negatief resultaat van hetfonds was 1.865.000 gulden.Het bedrijf De Beitel van SBF werd opgeheven. Eenaantal werkzaamheden werd gecontinueerd eningebed in andere onderdelen van de FSI-groep ofhetWerkvoorzieningschap Oostelijk Zuid-Limburg.Eind maart was deze operatie afgerond.

1996Na ruim vijfentwintig jaar verhuisden directie en stafFSI in de loop van 1996 van de Horizonstraat inTreebeek naar het kantoor Mauritspark in Geleen.Het oude kantoor werd na een opknapbeurtverhuurd aan Afcent.Door die verhuizing moest er ook een plek wordengevonden voor het oud directiearchief. Binnenenkele dagen was de verhuizing van dit archief naarhet Centraal Archief DSM in Heerlen geregeld.In april bereikten FSI en de vakbonden een akkoordover de overdracht van de SBF-activiteiten aanLicom NV. Hierbij werden de activiteiten vanEmma-schoenen, Hoveniersbedrijf en Assemblage-

bedrijf gefaseerd overgedragen aan LICOM NV.Als gevolg hiervan vond een herinrichting van deFSI-groep plaats.

1997M. Weehuizen, directeur IPL, werd benoemd totdirecteur Reko. Zijn opvolger werd J. Sørensen.Op 29 mei 1997 overleed na ziekte ir. H.W.Schiffelers, erevoorzitter van FSI/SBF.Schiffelers was in het verleden bestuursvoorzitter endirecteur van het fonds.Verkoop voormalig terrein ADB-houtzagerij teBrunssum, eigendom van het fonds, aan de firmaVossenberg.

1998Met ingang van 1 januari werd mr. E.J. Rongen alsvoorzitter van het bestuur FSI/SBF opgevolgd doorF. Pistorius. Rongen werd door het bestuur benoemdtot erevoorzitter van FSI/SBF.In het kader van het tachtigjarig bestaan van hetfonds werd voor de restauratie van de voormaligesteenfabriek Plinthos in Daniken onder voor-waarden een donatie van honderdduizend guldenverleend. Dit werd op 3 oktober symbolisch over-handigd aan de stichting Buitenkans in het bijzijnvan vertegenwoordigers van de omliggendegemeenten, de stichting Natuurmonumenten enLandschapspark De Graven.

1999Onderbrenging van destichting Spaarfonds FSIbij het PVM ingaande 1januari.Verkoop oud hoofd-kantoor aan de Horizon-straat Treebeek aan eenvastgoedmaatschappij.Ir. A.F.E. Voncken trad afdirecteur. Hij werd op-gevolgd door dr.D.G.S.H. Eeckhout.

Kroniek 1918-200890

Ir. A.F.E. Voncken,directeur 1994-1999

Dr. D. Eeckhout,directeur 1999-2002

Kroniek 1918-2008 91

1. Het oude hoofdbureau van de Staatsmijnen inHeerlen

2. Het fonds huisde vanaf 1949 aan de HeerlenseStationsstraat in een (school)gebouw dat werdgedeeld met de gemeentelijke Volkscredietbank.Waarschijnlijk in deze oude gemeenteschool

3. In 1955 werd een eigen kantoor betrokken in devilla Coriovallum aan de Valkenburgerweg inHeerlen

4. Het hoofdgebouw van het fonds aan de Horizon-straat in Treebeek in 1972

5. Kantoor Mauritspark II 2000-2002

6. Kantoor Mauritspark Geleen, waarin het FSI anno2009 is gehuisvest

1

3

5 6

2

Huisvesting fonds

4

2000Met ingang van 1 januari was de integratie van hethoofdkantoor FSI-ADB een feit.Besprekingen werden gevoerd met MAECON overhet in dienst nemen van medewerkers die hiervoorin aanmerking kwamen. Hiervoor werd een apartebesloten vennootschap van MAECON in het levengeroepen.Discussie waren er binnen de commissie, bestaandeuit mw. H. Breiner-Bosma, J. Barendse, H.J.M. Opden Camp, N. Bronsaer en G.P. van den Anker, overde toekomstige bestuurssamenstelling van de FSI-groep met als resultaat aanpassing van de statuten enhet huishoudelijk reglement.Op 25 september vergaderde het nieuwe, afgeslanktebestuur voor het eerste in de nieuwe samenstelling.De op 1 augustus gewijzigde statuten werden vast-gesteld in de vergadering van 18 december 2000.Ook de statuten van de Commissie van ToezichtStichting Fonds voor Sociale Instellingen werden opdezelfde vergadering van het bestuur op 18december goedgekeurd. Overlijden oud-directeurL.A.J. Crijns.

2001Tijdens de laatste vergadering van het jaar werd doorhet bestuur de toekomst van het fonds onder de loepgenomen. Aandacht werd besteed aan het beheer vanhet vermogen, de rechtsopvolging, sociale zaken ende organisatorische plaatsing.

2002Ingaande 1 januari namen als werknemersvertegen-woordigers zitting in het bestuur FSI T.H.C.Tillemans, voorzitter GOR, H.J.M. van den Boorn,secretaris GOR en mw. M.F.M. Breiner-Bosmanamens de commissie Sociale Aangelegenheden vande GOR.Het bestuur bestond verder uit de werkgevers-vertegenwoordigers, H. Gotjé, J.Th. Sørensen, enD. Verstegen met F. Pistorius als bestuursvoorzitter.Ambtshalve werd het secretariaat bekleed doorJ.G.L. Dirix. Hij volgde in die hoedanigheid A.C.

Dolk op, die vanaf begin 1983 het directiesecreta-riaat heeft gevoerd.H. Gotjé wordt de nieuwe directeur van het fonds,als opvolger van D. Eeckhout, die gebruik maaktevan de PPS-regeling bij DSM.Het jaar 2002 stond in het teken van de afbouw.Eveneens ingaande 1 januari werden IPL Post enTekeningenarchief overgedragen aan Océ FacilityServices. IPL Service Beheer ging over naar GTIKlimaatcontract BV, terwijl de activiteiten van het FSICoördinatiebureau BV naar de Stichting ASB gingen.Per 1 juli werden de Warehousing-activiteiten vande BV Algemene Dienstverlenende Bedrijven (ADB)overgedragen aan Logistics Services Wim BosmanGeleen BV.Ook de personeelsbezetting op het hoofdkantoorvan de FSI-groep werd verder afgebouwd. Waarnodig werden bij de uitvoerende werkzaamhedenuitzendkrachten ingezet.

2003Mr. J.J. Fransen van de Putte volgde F. Pistorius opals bestuursvoorzitter.In 2003 vonden er geen bedrijfsactiviteiten meer bijde BV Algemene Dienstverlenende Bedrijven(ADB), de BV Facilitair Bedrijf IPL, het FSICoördinatiebureau BV.Als gevolg van deze overdacht van activiteiten daaldehet aantal arbeidsplaatsen bij de BV Sociale EenheidFSI tot nul.Per 31 december werden door de BV SocialeEenheid FSI (BV SEF) de verplichtingen inzake deverstrekte inkomensgaranties jegens de ex-mede-werkers overgedragen aan de Stichting Fonds voorSociale Instellingen.

2004Ingaande 1 mei werden het FSI Coördinatie BureauBV en Industriële Produkties Limburg BV officieelopgeheven.De personeelsbezetting van FSI Beheersmaatschap-pij en de BV Algemene Dienstverlenende Bedrijven(ADB) was in 2004 geheel afgebouwd.

Kroniek 1918-200892

Kroniek 1918-2008 93

In 1997 ontving de schoenfabriek EMMA een ISO-certificaat

Een hovenier in actie in 1997

Werkplaatsen Maurits in 1997

Werkplaatsen Maurits in 1997

Industriële activiteiten

De administratie van het fonds werd in maartondergebracht in de stichting ODS.Van directiesecretaris J.G.L. Dirix werd in debestuursvergadering van 19 november 2004 afscheidgenomen, vanwege zijn gebruikmaking ingaande 1januari 2005 van de PPS-regeling bij DSM. Hijwerd opgevolgd door J.A.G. Koks.De voortdurende terugloop van het personeels-

bestand had ook effect op het overlegwerk. Hetlaatste ondernemingsraadslid, tevens secretaris, wasJ.A.G. Koks. Hierdoor moest de Ondernemingsraadnoodgedwongen worden opgeheven.

2005Ingaande 1 november werden de FSI Beheers-maatschappij BV en haar dochterondernemingen de

Kroniek 1918-200894

Werkplaatsen Maurits

Fabricage Efsi-toys speelgoedfabriek de Beitel

Assemblagebedrijf Bouwberg Brunssum

Fabricage Efsi-toys speelgoedfabriek de Beitel

BV Sociale Eenheid FSI en de BV Algemene Dienst-verlenende Bedrijven (ADB) geliquideerd.Er werd afscheid genomen van de bestuursledenH.J.M. van den Boorn en mw. M.F.M. Breiner-Bosma. Nieuwe bestuursleden ingaande 26 april2005 werden A.A.F.M. Lahaije en M. van de Kuit.Tijdens de vergadering van 26 april werd het over-lijden herdacht van Paul van der Hijden, oud-hoofdPersoneelszaken en Sociale Aangelegenheden van hetfonds, die op 3 februari was overleden.

2006Mr. J.J. Fransen van de Putte verliet wegens pensioenDSM en hierdoor wordt de voorzitterszetel vacant.F.J.A.M. Pistorius kwam terug en vervulde korte tijdhet voorzitterschap.Mw. M.J. Keuzenkamp werd als interim-directeurbenoemd, na het plotseling overlijden van directeurH. Gotjé.

2007F. Pistorius ging ook met vervroegd pensioen en tradhierdoor weer af als voorzitter van het bestuur.J.W. Menkveld werd benoemd tot nieuwe statutair-directeur van het fonds.In het kader van het naderend negentigjarig bestaanvan het fonds in 2008 werd besloten de inventari-satie van het directie archief FSI/SBF te voltooien.

2008Ir. J.L. Schneiders, directeur van DSM Nederland,wordt benoemd als bestuursvoorzitter van het fonds.In het jubileumjaar 2008 is de bestuurssamenstellingvan het fonds als volgt: J.L. Schneiders, voorzitter,J.W. Dijckmeester, bestuurslid, R.J.M. Zwiers,bestuurslid. T.H.C. Tillemans, bestuurslid, M. vande Kuit, bestuurslid en H.J.M. Tombrock,bestuurslid.Ter gelegenheid van het negentigjarig bestaan vanhet fonds werd in samenwerking met Industrion eententoonstelling over de historie van het fonds inge-richt. De tentoonstelling liep van 29 maart tot enmet 27 april 2008 en was ieder weekend te bezoeken

in de Loonhal van de voormalige staatsmijn Maurits,het huidige Chemelot-kantoor op de locatie Maurits1.Voor de tentoonstelling gaf Industrion diverseobjecten uit haar collectie en vitrines in bruikleen enwerd informatie aangeleverd en expertise verleendbij het verzorgen van informatiepanelen en deinrichting van de tentoonstelling. Ieder weekendwaren gidsen van Industrion aanwezig, die debezoekers van de tentoonstelling informeerden overhet leven en werken van de mijnwerkers. Op zater-dag waren verhalenvertellers van de vereniging Verveuit Brabant aanwezig. Zij brachten met lichaamstaalen mimiek het mijnwerkersverleden tot leven. Elkezondag organiseerde het fonds koffieconcerten voor-afgaand aan de tentoonstelling.

Het feestprogramma zag er als volgt uit:

Zaterdag 29 maart10.00 - 17.00 uur Tentoonstelling

Zondag 30 maart10.45 uur Officiële opening door

J.L. Schneiders, voorzitterStichting FSI

11.00 uur Koffieconcert doorMannenkoor DSM-SABICm.m.v. Štepánka Hermánková,sopraan

13.00 uur Tentoonstelling

Zaterdag 5 april10.00 - 17.00 uur Tentoonstelling

Zondag 6 april11.00 uur Koffieconcert door Collegium

Ad MosamKort licht klassiek programma,o.a. ’Bauerenkantate’ van Bachen ’Messiah’ van Handel

13.00 uur Tentoonstelling

Kroniek 1918-2008 95

Zaterdag 12 april10.00 - 17.00 uur Tentoonstelling

Zondag 13 april11.00 uur Koffieconcert door koper-

ensemble van SymphonicImpuls met verteller ChritAchten, uitvoering muzikaalsprookje Hans en Grietje.Dit programma was zeergeschikt voor kinderen

13.00 uur Tentoonstelling

Zaterdag 19 april10.00 - 17.00 uur Tentoonstelling

Zondag 20 april11.00 uur Koffieconcert door Ensemble

’88 uit Maastricht13.00 uur Tentoonstelling

Zaterdag 26 april10.00 - 17.00 uur Tentoonstelling

Zondag 27 april11.00 uur Koffieconcert door ensemble

van het Limburgs SymfonieOrkest

13.00 uur Tentoonstelling

In het kader van het negentigjarig bestaan bood hetfonds aan de zeventigjarige stichting ODS de afslui-ting aan van een geslaagde en zonnige activiteitendagop zondag 8 juni nabij het kasteelcomplexLimbricht.

Anno 2008 zijn de doelstellingen van het fonds:- Individuele hulpverlening, inclusief leningen- Subsidieverstrekkingen aan verenigingen, organi-saties en instellingen- Inspanningen in de sociaal-culturele ontspan-ningssfeer

Kroniek 1918-200896

Huidig bestuur FSI. V.l.n.r.: H.J.M. Tombrock, R.J.M. Zwiers, T.H.C. Tillemans, J.A.G. Koks (secretaris),J.L. Schneiders, M. van de Kuit en J.W. Dijckmeester.

Kroniek 1918-2008 97

Foto’s jubileumviering 30 maart 2008

1. Bestuursvoorzitter Jos Schneiders aan het woord

2. Secretaris Jan Koks fungeerde als ceremoniemeester.Links vooraan bestuurslid T.H.C. Tillemans metnaast hem directeur W.J. Menkveld, achter hemoud-voorzitter Raad van Bestuur DSMmr. H.B. van Liemt

3. Een sfeeropname van de talrijk opgekomengenodigden in de loonhal van de voormaligestaatsmijn Maurits

4. Het Mannenkoor DSM-SABIC in vol ornaat metlinks dirigent Wim Schepers

5. Monique Offermans begeleidde het koor op depiano

1

3

4 5

2

Kroniek 1918-200898

6. Jan Koks bedankt het koor voor hun optreden

7. Een dankbaar publiek met vele bekende gezichten

8. Na afloop was er koffie met gebak

9. Vanaf de trap had oud adjunct-directeur WilBeckers een fraai zicht op de tentoonstelling,verzorgd door het Industrion Kerkrade

10.Een woonkamer uit de jaren zestig van detwintigste eeuw was óók op deze tentoonstelling tezien

6

8

9 10

7

Bijlagen

Voorzitters, secretarissen, directeuren enbestuursleden FSI

Voorzitters FSIMr. dr. W.F.J. Frowein die met ingang van 1 januari1942 eervol ontslag kreeg als directeur-voorzitter vande Staatsmijnen, trad in verband hiermede tevens afals eerste voorzitter van het Fonds. In zijn plaatswerd door de directie J. Mous als voorzitter aan-gewezen. Met ingang van 1 juli 1943 was Mous oplast van de bezettingsautoriteiten van zijn functie alsadjunct-directeur van de Staatsmijnen ontheven,waardoor hij tijdelijk ophield lid en voorzitter vanhet bestuur te zijn.In zijn plaats werd tijdens zijn afwezigheid totoktober 1944 Ross van Lennep door de directieStaatsmijnen als voorzitter aangewezen.

Mr. dr. W.F.J. Frowein 1918-1942J. Mous 1942-1943Dr. ir. D.P. Ross van Lennep 1943-1944J. Mous 1944-1949Mr. F.M.J. Jansen (later Ansenk) 1949-1966Mr. S.J.H. Huyben 1966-1976Ir. H.W. Schiffelers 1976-1982Ir. J.M.J. Janssen 1982-1986Mr. E.J. Rongen 1986-1998F.J.A.M. Pistorius RA 1998-2003Mr. J.J. Fransen van de Putte 2003-2006F.J.A.M. Pistorius RA 2006-2007Ir. J.L. Schneiders 2008-heden

Secretarissen:Tot 1954 kende het Fonds een secretaris cq.administrateur belast met de dagelijkse gang vanzaken. In 1954 werd de heer L.J.J. Watervoortbenoemd tot eerste directeur-secretaris en op 22november 1954 officieel geïnstalleerd. Ingaande 1december 1955 werd zijn functie gewijzigd indirecteur.

L.H. Viegen 1918-1921A.M.C. Niederer 1921-1923A. Heintges 1923-1951Drs. R.C.M. Dekkers 1951-1954G.J.H. Belderok 1954-1954

Directeur-secretaris:L.J.J. Watervoort 1954-1955

Directeuren:L.J.J. Watervoort 1955-1961J.J.H. Debey 1961-1963L.A.J. Crijns 1963-1975Drs. M. Scholtes 1975-1982Ir. H.W. Schiffelers 1982-1991Ir. G.I.H. Winants 1991-1994Ir. A.F.E. Voncken 1994-1999Dr. D.G.S.H. Eeckhout 1999-2002

Kroniek 1918-2008 99

G.J.H. Belderok

H. Gotjé 2002-2006J.W. Menkveld 2007-2008

Bestuursleden FSI:

Naam Woonplaats Periode

Aarts, Th. Stein 1953-1955Anker, G.P. van den Heerlen 1982-2001Ansenk, F.M.J. Meerssen 1942-1965Baggen, J.L. Geleen 1984-1984Bauduin, Ch.A. Ermelo 1956-1965Belderok, G.J.H. Geleen 1956-1962Bisscheroux, G.H. Sittard 1992-2001Boer, de, R. Schaesberg 1968-1970Bokhoven, P.H.M. van Sweikhuizen 1994-2001Boorn, H.J.M. van den Maastricht 1991-2005Bours, H.M. Elsloo 1982-1991Bouwens, J.H. Klein Haasdal 1940-1948Brans, Th.J. Stein 1985-1993Bree, C.A.F.van Heerlen 1943-1962Breiner-Bosma, M.F.M. Hoensbroek 1994-2005Bronsaer, N. Geleen 1992-2003Burg, J.M. Heerlen 1970-1973Camp, H.J.M. op den Stein 1987-2001Cobben, H. Hoensbroek 1949-1951Debey, J.H. Geleen 1962-1965Dekker, M. J.J. Hoensbroek 1937-1938Derhaag, P. 1921-1922Dohmen, J.M.P. Merkelbeek 1969-1981Dolmans, W.H. Bunde 1922-1948Dupuits, E.J.M. Heerlen 1966-1972Dijckmeester, J.W. Voerendaal 2008-hedenEbben, J. Treebeek 1934-1937Eeckhout, D.G.S.H. 1994-1999Fouraschen, K.H. Maastricht 1943-1947Frowein, W.F.J. Eys 1918-1941Godschalk, L.H. Simpelveld 1945-1948Goolen, J.T.J. van Sittard 1994- . . . .Gijzen, J.G. 1945Haemers, J.J.G. Elsloo 1967-1982Heiligers, J. 1939-1944Hemel, G.H. Brunssum 1957-1966Hensgens, L.H. 1984-1992

Hensgens, J.P. Spekholzerheide 1918Herpen, G.L. van Amstenrade 1964-1972Heijnen, J.J. Hoensbroek 1973-1982Heutmekers, J.L. Urmond 1998-2001Hoogenberg, A. Brunssum 1962-1964Houben, J.C. Stein 1919-1922Huyben, S.J.H. Meerssen 1966-1976Jacobs, C.H. Hoensbroek 1970-1978Jansen, F.M.J. Meerssen 1949-1965Jansen, H.N. Geleen 1949-1951Janssen, J. Lutterade 1919-1921Janssen, J. Stein 1937-1948Janssen, J.H. Meerssen 1956-1966Jetten, N.J.T. Schinnen 1988-1998Kerkhof, A.F. Brunssum 1945-1958Keuzenkamp, M.J. 2006-2007Klijn, de P.C. Geleen 1969-1981Knarren, Th.K, Geleen 1952-1960Kneepkens, M.B.J.M. Heerlen 1965-1969Kruchten, van 1922-1926Kruytzer, J.C. Vlodrop 1974-1987Kuit, M. van de Landgraaf 2005-hedenLahaije, A.A.F.M Geleen 2005-2006Lange, de, C. Rumpen 1964-1973Leukel, M.H. Meerssen 1922-1945Leyenhorst, L.W. van Treebeek 1962-1968Lippens, D.W. Hoensbroek 1955-1964Loonen, H.E. Sittard 1982-1987Lowet, J.C. 1965-1970Maassen, W.P. Linne 1972-1985Meertens, F.J. Geleen 1992- . . . .Menten, J. W. Lindenheuvel-

Geleen 1923-1936Meuffels, H.G. Susteren 1949-1968Mietus, H.P. Urmond 1972-1982Mommertz, A.J. Onderspekholz 1918-1939Mols, P.J. 1920-1922Mous, J. Heerlen 1921-1948Mulken, J.H. van Elsloo 1950-1953Niemeyer, H. Treebeek 1952-1962Niesten, L.J. Vaals 1958-1968Nievelstein, W.P. Bingelrade 1984-1992Notermans, J.G. (J.P.) Terwinselen 1918-1944

Kroniek 1918-2008100

Nijssen, W. Geleen 1957-1967Panhuis, H.H in ’t. Grevenbicht 1922-1927Pantus, A.T.M. Stein 2000-2003Quaedackers, W. Hoensbroek 1918-1925

1927-1934Reijnders, J.L. Geleen 1949-1955Reyners, J.H.A. Beek 1956-1966Ross van Lennep, D.P. Oirsbeek 1943-1944Rottier, A. C.J. Heerlen 1949-1955Roelofs, G.J. Stein 1978-1991Rogge, H.H.C. Heerlen 1982-1984Rongen, E.J. Herkenbosch 1976-1998Rutten, W. Geleen 1982-1987Schiffelers, H.W. Nuth 1974-1982Schilp, J.P. 1976-1981Schlösser, M.J. Kerkrade 1966-1975Schneiders, J.L. Landgraaf 2008-hedenScholtes, H. Terwinselen 1946-1948Senden, G.J. Schinveld 1918-1920Slangen, J.J. Amstenrade 1967-1974

Sluijs, F.J. van der Neerbeek 1982-1994Sørensen, J.T. Landgraaf 2000-2006Span, J.H.A. Geleen 1969-1976Stevelmans, J.H. 1918-1920Stevens, Th. Kerkrade 1949-1958Stultjens, A.J. Simpelveld 1960-1969Thoman, H.J. 1989-1991Tillemans, T.H.C. Brunssum 2000-hedenTombrock, H.J.M. Stein 2000-hedenThijssen, A.H. 1922-1923Vaessen Th.J. Puth-Schinnen 1918-1921

1925-1940Venrooij, M. Hoensbroek 1938-1943Venrooij, C van Hoensbroek-

Passart 1968-1984Verboeket, J.N.H. Roermond 1968-1969Verjans, P.N. Sittard 1927-1942Verstegen, J.D.M. Sittard 1998-2003Voncken, A.F.E. 1988-1999Voots, J.M. Munstergeleen 1949

Kroniek 1918-2008 101

Bestuurslid H.G. Meuffels 1949-1968 Bestuurslid J.H.A. Reyners 1956-1966

Wagemans, G.J.H.M. 1982-19891994-2002

Wit, P.J. de 1975-1994Zwiers, R.J.M. Sittard 2003-heden

Voorzitters WIM:Ir. J.B.van der Drift 1928-1943Mr. F.M.J. Jansen 1943-1949Ir. G.C.J. van Tilborg 1949-1951Ir. J.P.A. Dresen 1951-1955

Secretarissen WIM:A. Heintges 1928-1951R.C.M. Dekkers 1951-1954L.J.J. Watervoort 1954-1955

Leden Commissie tot Beheer WIM:Aarts, Th. 1953-1955Baarslag 1928-1944Bauduin, Ch.A. 1949-1955

Bouwens 1941-1948Bree, C.A.F. van 1952-1955Dolmans 1928-1948Dresen, J.P.A. 1951-1955Drift, J.B. van der 1928-1943Heiligers, J. 1940-1944Jansen, F.M.J. 1943-1949Jansen, H.N. 1949-1952Janssen, J. 1944-1948Kerkhof, A.F. 1949-1952Kraaijeveld, F.A. 1928-1955Lammers 1931-1944Meuffels, H.G. 1949-1955Mommertz 1928-1939Mulken, J.H. van 1952-1953Quaedackers, W. 1928-1934Schings, H. 1949-1955Spanjaard 1928-1930Stevens, Th. 1949-1955Tideman, P.G. 1928-1944

Kroniek 1918-2008102

Ir. J.B. van der Drift, voorzitter WIM 1928-1943 Ir. J.P.A. Dresen, voorzitter WIM 1951-1955

Verjans, P.N. 1928-1942Vaessen, Th. 1935-1940

Bedrijfsleiders WIM:Eyseren, vanVerzijl,Bloemen, G.A.H.

Voorzitters SBFMr. F.M.J. Janssen 1964-1966Mr. S.J.H. Huyben 1966-1976Ir. H.W. Schiffelers 1976-1982Ir. J.M.J. Janssen 1982-1985Mr. E.J. Rongen 1986-1998F.J.A.M. Pistorius RA 1998-2003

Bestuursleden SBFAnker, van den G.P. 1982-2001Bauduin, Ch.A. 1964-1965Bisscheroux. G.H. 1992-2000Boer, de R. 1968-1970Bokhoven, P.H.M. van 1994-2000Boorn. H.J.M. van den 1991-2000Bours, H.M. 1981-1991Brans, Th.J. 1985-1993Breiner-Bosma, M.F.M. 1994-2000Bronsaer, N. 1992-2000Burg, J.M. 1970-1973Camp, op den H.J.M. 1987-2001Debeye, J.J.H. 1964-1965Dohmen, J.M.P. 1969-1981Dupuits, E.J.M. 1966-1972Eeckhout, D.G.S.H. 1994-2002Haemers, J.J.G. 1967-1982Hemel, G.H. 1964-1966Hensgens, L.H. 1984-1992Herpen, van G.L. 1964-1972Heijnen, J.J. 1973-1982Heutmekers, J.L. 1998-2000Hoogenberg 1962-1964Huyben, S.J.H. 1965-1975Jacobs, C.H. 1970-1978Jansen, F.M.J. 1964-1965Janssen, J.H. 1964-1966Jetten, N.J.T. 1988-1998Klijn, de P.C. 1969-1982

Kroniek 1918-2008 103

G.A.H. Bloemen, bedrijfsleider WIM

Mw. J.E.A. Ruwette-van Cleef was eerst werkmeesterbij het wasserijbedrijf van het fonds te Geleen. In 1977deed zij haar intrede als rayonchef Bedrijfskantine-dienst van het fonds op de Loku en Maurits 1 en 2. Zijwas de enige vrouwelijke chef op de Lokatie Kunst-stoffen.

Kneepkens, M. 1965-1969Kruytzer, J.Chr. 1974-1987Lange, de C. 1964-1973Leyenhorst, van L.W. 1964-1968Lippens, D.W. 1964Loonen, H.E. 1981-1987Lowet, J.Chr. 1965-1974Maassen, W.P. 1972-1985Meertens, F.J. 1992- . . . .Meuffels, H.G. 1964-1968Mietus, H.P. 1972-1982Niesten, L.J. 1964-1968Nievelstein, W.P. 1984-1992Nijssen, W. 1964-1967Reijners, J.H.A. 1964-1966Roelofs, G.J. 1978-1991Rogge, H.H.C. 1982-1984Rongen, E.J. 1975-1998Rutten, W. 1982-1987Schilp, J.P. 1975-1981Schiffelers, H.W. 1974-1975Schlösser, M.J. 1966-1975Slangen, J.J. 1967-1974Sluijs, van der F.J. 1982-1994Span, H.J.A. 1969-1975Stultjes, A.J. 1964-1969Thoman, H.J. 1989-1991Venrooij, van C. 1968-1984Wit, de P.J. 1975-1994Verboeket, J.N.H. 1968-1969Voncken, A.F.E. 1988-1999Wagemans, G.J.H.M. 1982-1989

Directeuren SBFL.A.J. Crijns 1964-1968Drs. M. Scholtes 1968-1982Ir. H.W. Schiffelers 1982-1991Ir. G.I.H. Winants 1991-1994Ir. A.F.E. Voncken 1994-1999Dr. D.G.S.H. Eeckhout 1999-2002

Kroniek 1918-2008104

Persoonsnamenregister

G.P. van den Anker 92F.M.J. Ansenk (alias Jansen) 64Chrit Achten 96J. Barendse 92W.N.C. Beckers 90J.S. Bach 95G.J.H. Belderok 46, 47Bloemen 38, 58H.J.M. van den Boorn 92, 95J.H. Bovens 7Mw. M.F.M. Breiner-Bosma 92, 95N. Bronsaer 92Bunge 7H.J.M. Op den Camp 92Cliff Richard 62L.A.J. Crijns 61, 80, 92J.J.H. Debey 58, 61Drs. R.C.M. Dekkers 40, 47J.G.L. Dirix 92, 94Jan Dohmen 90Dolmans 36Ir. J.P.A. Dresen 40J.W. Dijckmeester 95A.C. Dolk 82, 92Dr. D.G.S.H. Eeckhout 90, 92J. Everartz 54Mr. J.J. Fransen van de Putte 92, 95Mr. dr. W.F.J. Frowein 7, 18H. Gotjé 92, 95Handel 95A. Heintges 11, 36, 40J.P. Hensgens 7Burgemeester Hoogland 83Štepánka Hermánková 95Fr. Hochstenbach 82Mr. S.J.H. Huyben 64, 80Paul van der Hijden 95Van Iterson 7Mr. F.M.J. Jansen 18, 38, 64Ir. J.M.J. Janssen 82Mw. M.J. Keuzenkamp 95

J.A.G. Koks 94Kroonprinses en koningin Juliana 15, 64, 65M. van de Kuit 95J.A. Kuyer 54A.A.F.M. Lahaije 95Prins Bernhard von Lippe-Biesterfeld 15J.P.H.J. Masthoff 54J.W. Menkveld 95P.J. Mertens 54J. Mous 18, 19, 36, 38A.M.C. Niederer 10, 11F.J. Otten 54F. Pistorius 90, 92, 95Prins 89W. Quaedackers 7Mr. E.J. Rongen 85, 90B. Roolvink 74Ir. D.P. Ross van Lennep 19Ir. H.W. Schiffelers 80, 82, 88, 90Mej. H.M.C. Schlössels 54J.L. Schneiders 5, 95Drs. M. Scholtes 80G.J. Senden 6, 7J.Th. Sørensen 90, 92H.J.G. Speetjens 54Ir. G.C.J. van Tilborg 40T.H.C. Tillemans 92, 95H.J.M. Tombrock 95D. Verstegen 92L.H. Viegen 7, 10Ir. A.F.E. Voncken 89, 90Mej. v.d. Waart 38Mr. G.J.H.M. Wagemans 89L.J.J. Watervoort 47, 54, 58, 61M. Weehuizen 90Koningin Wilhelmina 7, 15, 22Drs. P.M.L. Willemsen 82Ir. G.I.H. Winants 88Notaris Wijnands 7R.J.M. Zwiers 95

Kroniek 1918-2008 105

Kroniek 1918-2008106

Register van plaatsen en zaken

ABB 85, 86, 88, 89, 90BV Algemene Dienstverlenende Bedrijven (ADB)

77, 80, 82, 83, 85, 86, 87, 88, 89, 92, 95Afcent 90Algemeen Service Bedrijf (ASB)

64, 83, 85, 86, 88, 89, 92Amstenrade 31Arbeiderscommissies 7Arbeidsvoorwaarden 50, 54Assemblagebedrijf Bouwberg 64, 74, 83, 89, 90Audio Visual Services 87Automatisering 61, 75, 77Badinrichtingen 15, 16, 19, 36, 38, 58, 61, 62Beambtenfonds (BFM) 77Bedrijfskledingwasserij 31, 50, 54, 58, 61Bedrijfsservice 87De Beitel 64, 83, 85, 86, 88, 89, 90Betonblokken 13Betonwarenfabriek 58, 73Bijenteelt 40Beijers Confectie-ateliers 46Bies, Stichting Op den 89Bioscoop 10, 13Bohemen Groep BV 86, 87Botanische tuin 18, 19, 23, 29, 31, 38, 40, 74, 77Bouwberg 82, 83Broodvoorziening 21, 26, 36Brunssum 11, 15, 18, 19, 21, 26, 31, 34, 38, 40,

58, 64, 75, 83, 85, 90BV Brunssumse Industriële Serviceverlening (BIS)

88Casino’s 61, 64CaterRent 85, 88, 89Centraal Archief DSM 90Centraal Bureau 31Centraal Laboratorium 31, 38, 58Chas Macinosh 36, 38, 46, 52, 58, 75, 80, 86Chemelot-kantoor 95Confectie-atelier Amstenrade 31Curver 64

Cokesfabriek Emma 19, 47Cokesfabriek Maurits 38, 77Confectie-ateliers 13, 14, 15, 19, 21, 26, 31, 38Coöperatieve winkels 7, 10, 11, 13, 14, 15, 21, 23,

31, 32, 38, 40, 49, 58, 74, 75, 77Cortenbos Stein 64Daniken 90Distributievereniging van de Mijnen 7DSM Research 87DSM Corporate Public Relations 87Dunlop Clothing and Weatherproofs Ltd

31, 38, 75EFSI-toys 86EGKS-landen 60Emma / Hendrik 64Eurohal 62Facility Service Center 87, 88, 89FSI Beheersmaatschappij BV 83, 86, 88, 92, 94FSI Coördinatiebureau BV 92Gaarkeukens 11Gemeenschappelijk Sociale

Werkvoorzieningsregeling 46Geleen 26, 31, 38, 77, 83, 85, 87, 88, 90GTI Klimaatcontract BV 92Gezellenhuizen 23, 31, 36, 42, 43, 44, 45, 49, 50,

58GRO 92De Graal 13Grindgroeve 23Groentenwinkels 49Harmonieorkest 62, 64, 74, 75, 77Heerlen 26, 38, 40, 48, 64, 83Hertenkampen 36Prins Hendriklaan 15Hoensbroek 14, 15, 19, 77, 85Horizonstraat 77, 83, 90Houtzagerijen 15, 23, 38, 58, 85, 88, 90Hoveniersbedrijf 58, 74, 83, 85, 86, 88, 89, 90Industrion 89, 95Invalidenwerkplaatsen 13

Kroniek 1918-2008 107

BV IPL 83, 85, 86, 87, 88IPL Service Beheer 92ISO 9001 88, 89ISO 9002 89Kabelbomen 64, 74, 85, 87Kantines 31, 47, 49, 50, 54, 58, 60, 61, 77, 82, 86Kantklossen 40Kathagen 26Kerkrade 38, 77, 87, 88, 89Klei-atelier 15, 18, 19, 21, 31, 34, 38Kleigroeve 13, 23, 26, 38Konijnenfokkerij 19, 36, 38Leningen 96Leyenbroek 50Licom NV 90Lilbosch 49Limbricht 96Limburg Lin BV 80Lindenheuvel 26, 31, 38Logistics Services Wim Bosman Geleen BV 92Lutterade 13, 14, 15, 16, 18, 19, 26, 31Maastricht 83MAECON 92Manufacurenwinkels 11, 58Mater Amabilischool 31, 40Mauritslaan 83, 87Mauritspark 90MCU 89Melkhuizen 12, 14, 15, 19, 21, 31, 38, 47, 49, 53,

58, 60, 82Militair Gezag 21Monumentenzorg 80Moretti-paviljoen 85Muziekkorpsen 10, 11, 38My fair Lady 60Stichting Natuurmonumenten en

Landschapspark De Graven 90NV Nederlandse Naalden- en Instrumentenfabriek

40, 46BV Textielverzorging Nedaco 47, 80Nikema NV 38NOS 86Nuth 21

Nypro-UK 80Océ Facility Services 92ODS 86, 88, 94, 96Ondernemingsraad 89Ondersteuningsfonds 11, 94ORA-hotel 85,89Oranje Comité’s 23Orgaan van Overleg 80Palletmakerij 85N.V. Nederlandsche Parasinefabrieken 11Pensioenregelingen 58, 61Personeelsraad 50, 54, 64, 74, 80Pey-Echt 49Plinthos Daniken 90Postduivenfokkerij 21, 36Pungelwasserij 31, 38, 50, 58, 77Ravensbosch-Valkenburg 23Regenkledingateliers 15, 21, 31, 38Rietvlechten 11, 12, 13Rumpen 11, 13, 14, 15, 38SBB 21, 31Schapenproject 88Schelsberg 64Schoenenwinkel 58Schoenfabriek Emma 13, 18, 22, 50, 51, 58, 60,

64, 77, 82, 83, 85, 86, 88, 89, 90Schoenreparatiewerkplaats 11, 13, 22Schooltuinen 13, 21Schutterspark 64, 75Schuttersveld 14Sittard 19, 21, 23, 46, 50, 89Slagerij 13, 15Sociale commissie 90Sociale Werkvoorzienings-regeling 61Sociale Werkvoorzieningsschap

Zuid-Oostelijk Limburg 64, 90Spaarbank 11Spaarregelingen 50, 58, 61, 64, 90Specifieke Hulpverleningscommissie 90Speelgoedauto’s 23, 38, 64, 73, 74, 85, 87, 89Staatsmijn Beatrix 49Staatsmijn Emma 7, 13, 19, 38, 47, 75, 77Staatsmijn Hendrik 7, 10, 38, 47

Kroniek 1918-2008108

Staatsmijn Maurits 5, 11, 13, 15, 31, 38, 50, 53,58, 74, 95

Staatsmijn Wilhelmina 7, 13, 18, 47, 58Steenberg 14, 15, 88Stein 46, 61, 64, 80Steinerbos 15, 41, 61, 62, 74, 80Stichting Bedrijven van het Fonds

voor Sociale Instellingen (SBF) 61Streekgewest 80Tekeningenarchief 92Tentoonstellingen 55Terwinselen 14, 15, 18, 21, 31, 38, 40, 58, 62, 64Treebeek 13, 14, 15, 16, 19, 46, 62, 64, 77, 85, 90Tricotage Ateliers Treebeek 46Tricotagefabriek ”Modern” te Sittard 46Tuinbouwbedrijf 21, 23Tuinbouwvereniging, Zuid-Limburgse 49Vaalsbroek 74, 77, 80, 82, 83, 85, 86, 87, 88, 89BV Vaalsbroek Catering 83, 85, 87, 88Vaalsbroekerhof 89Vakantiehuiswerk 15, 18, 19, 21, 36Valkenburg 62Valkenburgerweg 48, 50Verenigde Tricotagefabrieken Modern en Treebeek

58Verkoopautomaten 60, 61Vertrouwensmannen 50Villa Coriovallum 48, 50Voedselvoorziening 16, 19Voetballen 57Volvo Car Born 88Firma Vossenberg 90Warehousing-activiteiten 92Werkverschaffing aan invalide mijnarbeiders

der Staatsmijnen (WIM) 11, 14Werkplaatsen voor Invalide Mijnwerkers (WIM)

5, 14Werkplaatsen Maurits 61, 64, 88, 89Wielerzesdaagse Maastricht 83Woningvereniging De Voorzorg 89Zadelmakerij 11, 13Zandgroeve 13Zuid-Limburg 5, 19, 49, 64, 85, 90

Zweminrichting Ehrenstein 38, 58

Kroniek 1918-2008 109

Kroniek 1918-2008110

Colofon

”Van sociaal pionier tot cultuursponsor. KroniekFonds voor Sociale Instellingen 1918-2008”is een uitgave van de Stichting FSI

Geleen, 2009

Tekst en samenstelling: Harry Strijkers

Foto’s:Foto-archief Centraal Archief DSM HeerlenDirectie-archief FSI (Centraal Archief DSMHeerlen)Foto-archief gemeente BrunssumFoto’s pagina 5, 97 en 98: Fotostudio CL,Frans Bastings/Jo Houben, Chemelot Research &Business Campus, Postbus 18, 6160 MD Geleen

Druk: drukkerij econoom bv beek-l.

Foto pagina 2:

Eerste bladzijde oprichtingsakte van het Fonds voorSociale Instellingen

Kroniek 1918-2008 111

Kroniek 1918-2008112

Harry S

trijkersVan sociaal p

ionier tot cultuursponsor Van sociaal pionier

tot cultuursponsorKroniek Fonds voor Sociale Instellingen 1918-2008

9198_boekomslag.indd 1 29-09-09 13:45