PHN 1- NHNG VN CHUNG

cng b mn gio dc hc

PHN 1- NHNG VN CHUNG CA GIO DC HC

Chng 1- GIO DC HC L MT KHOA HC

1. GD l mt hin tng x hi

1.1. Ban cht, ngun gc cua giao duc

Ban cht cua GD la s truyn th kinh nghim ca ngi ny cho ngi khc, ca th h trc cho th h sau (kinh nghim lao ng, kinh nghim giao tip, ng x...).

Ngun gc ca GD: Bt u t lao ng, sau lao ng v ng thi vi lao ng l ngn ng, GD cng bt u manh nha. Ngun gc ca GD bt u t lao ng, v trong qu trnh tc ng vo th gii khch quan con ngi tip thu v tch ly c nhng kinh nghim v truyn li cho ngi khc, cho th h sau ng dng vo trong qu trnh lao ng sau t hiu qu cao hn.

C ch pht trin ch yu ca ng vt l di truyn. con ngi, c ch pht trin l lnh hi kinh nghim x hi lch s loi ngi, nhng kinh nghim c th v kinh nghim x hi lch s c truyn li qua nhiu th h.

Nh c GD m x hi loi ngi mi duy tr s tn ti, pht trin v t c nhng thnh tu ngy cng rc r.

GD ban u c thc hin thng qua vic truyn th kinh nghim ca ngi ny cho ngi khc, cha c mt c quan chuyn trch m nhim vic GD, n c th c tin hnh mt cch t gic hoc t pht trong gia nh hoc cng ng. Cng vi s pht trin ca x hi loi ngi, ngi ta nhn thy cn phi c nhng c nhn v nhng c quan chuyn ph trch vic GD th h tr t hiu qu cao, t trng hc v thy gio ra i. V nh vy, bn cnh GD ca gia nh, GD ca x hi th cn c GD ca c quan chuyn trch l nh trng. Ngy nay, vic GD trong nh trng c t chc ngy cng khoa hc v cht ch vi mc ch, ni dung, k hoch, chng trnh, phng php, phng tin, nhn lc c th v da trn c s ca cc khoa hc lin quan n GD con ngi.

* T nhng phn tch trn ta c th i n kt lun: GD l mt hin tng ch c trong x hi loi ngi, bn cht ca GD l s truyn t v lnh hi kinh nghim lch s-x hi ca cc th h loi ngi, nh c GD m cc th ni tip nhau pht trin, tinh hoa vn ha dn tc v nhn loi c k tha, b sung v trn c s x hi loi ngi khng ngng tin ln. Hot ng GD ngy cng c t chc cht ch, bi bn, hiu qu da trn nhng c s khoa hc.

1.2. Tnh cht ca GD

Tnh cht ca GD l nhng thuc tnh c bn phn bit n vi cc hin tng khc. GD c cc tnh cht sau:

1.2.1. Tnh ph bin v vnh hng ca GD

Tnh ph bin ngha l GD c mt mi ni v mi lc.

Tnh vnh hng ngha l GD tn ti v pht trin cng vi x hi loi ngi, n tn ti mi mi, chng no cn x hi loi ngi th chng GD cn tn ti.

GD c tnh cht ph bin v vnh hng v GD gn b cht ch vi s pht trin x hi v pht trin c nhn.

- x hi loi ngi c th duy tr s tn ti v pht trin ngy cng cao th cn phi c qu trnh GD. Nhng kinh nghim, vn hiu bit ca ngi ny, ca th h trc cn phi c truyn li cho ngi khc v cho th h sau ng dng vo trong qu trnh lao ng, ci to th gii khch quan t hiu qu cao. Nhng kinh nghim v vn hiu bit li c tch ly v lm phong ph thm v li c tip tc truyn qua cc th h tip sau. Nh vy m x hi loi ngi, nn vn minh nhn loi pht trin v tin b khng ngng.

- Bn cnh vic GD phc v cho s pht trin x hi th GD cn l phng tin pht trin c nhn: Ngc bt trc bt thnh kh, nhn bt hc bt tri o mt ngi m khng c GD th khng th tr thnh con ngi theo ng ngha ca n, nh c GD m c nhn c th pht trin v nhn cch v tr thnh ch th trong cc hot ng. Nh c GD m nhng tim nng, t cht ca con ngi c khi dy, bc l v pht trin. GD cng lm cho con ngi pht trin ton din v mi mt.

1.2.2. Tnh quy nh ca x hi i vi GD

GD l mt hin tng ca x hi, ny sinh t nhu cu ca x hi, tn ti v pht trin cng vi x hi loi ngi nn n c mi quan h mt thit vi x hi v chu s quy nh ca x hi.

Trnh sn xut, tnh cht quan h sn xut, cu trc x hi, h t tng, khoa hc k thut, vn ha, phong tc tp qun ca mt x hi, trong mi giai on nht nh s quy nh tnh cht, muc ich, muc tiu, ni dung, hinh thc, phng php, phng tin GD ca x hi . Ni cch khc, GD c t chc ph hp vi x hi v p ng yu cu pht trin ca x hi.

V d, GD thi thc dn phong kin khc vi GD sau khi Cch mng Thng 8 thnh cng (khc v mc ch, t chc, ni dung.). Ci cch GD (1950 v 1956) nc ta cng l lm cho GD ph hp vi tnh cht, iu kin v yu cu ca x hi.

Xt cho n cng th tnh cht ca x hi quyt nh tnh cht GD, nhng khng phi l mi quan h mt chiu, gia GD v x hi c mi quan h bin chng vi nhau. Nu tnh GD ph hp vi x hi, GD p ng c nhng yu cu ca x hi th n gp phn quan trng vo s pht trin x hi. Ngy nay, v c bn mi ngi thng nht v nhn mnh u t cho GD l u t cho pht trin, nhiu nc trong c Vit Nam coi vic pht trin GD l mt trong nhng quc sch hng u.

Tnh quy nh ca x hi i vi GD th hin r nht tnh lch s v tnh giai cp ca GD.

1.2.3. Tnh lch s ca GD

GD l mt hin tng x hi, chu s quy nh ca x hi nn c tnh lch s c th. Tnh lch s th hin ch:

- GD phn nh s pht trin ca x hi.

- Mi thi k lch s, mi phng thc sn xut u c nn GD tng ng.

- Tnh lch s th hin r nht vic thay i mc ch, ni dung, cch thc t chc GD qua mi thi k lch s.

Bi hc l xy dng v t chc GD phi ph hp vi iu kin lch s x hi.

1.2.4. Tnh giai cp ca GD

Trong x hi c giai cp th GD mang tnh giai cp. GD phn nh c im v li ch giai cp. Giai cp thng tr x hi s dng GD duy tr v bo v quyn li ca mnh thng qua vic truyn b v xy dng thc h ca giai cp.

GD l v kh ca u tranh giai cp.

1.2.5. Tnh nhn vn, i chng, dn tc v quc t

Tnh nhn vn l mt nn GD ly con ngi lm gc, tn trng phm gi con ngi. GD hng vo duy tr v pht trin cc gi tr chung ca nhn loi qua cc thi k, pht trin tt c nng lc v phm cht cao p ca con ngi.

Tnh i chng ca GD th hin ch n cung cp c hi GD ng u cho mi tng lp trong x hi, hng ti c nhng i tng c bit. Ngy nay, GD c tin hnh sut i, GD cho mi ngi, GD c thc hin mt cch thng xuyn, lin tc trong sut cuc i con ngi. (thm ch ngay c khi cha ra i-thai gio). Tnh i chng cn th hin ch hng ti s a dng v vn ha, tn trng s khc bit vn ha.

Tinh nhn vn va ai chung co c la phu thuc vao chinh sach cua giai cp cm quyn. Trong lich s, khng phai luc nao va u giao duc cung co tinh cht nay.

Tnh dn tc ca GD th hin ch n phn nh nhng c im v li ch dn tc, bn sc dn tc. Mi dn tc khc nhau c quan nim khc nhau v GD truyn thng vn ha.

Tinh quc t: giao duc hin nay giup con ngi co th hoa nhp vao th gii thun li hn. Co nhiu gia tri c giao duc chung cho ca nhn loai. Xu th hi nhp, hp tac trong linh vc giao duc pham vi toan cu ang c y manh.

Kt lun: Trong x hi loi ngi c nhng hin tng s mt i (v d nh php lut, tn gio s mt i khi x hi loi ngi pht trin, khoa hc pht trin), nhng GD tn ti vnh hng cng vi s tn ti v pht trin ca loi ngi, GD chu s quy nh ca x hi nhng cng tc ng tr li x hi; GD mang tnh lch s, giai cp, nhn vn, i chng, dn tc v quc t. Phi u tin pht trin GD trong mi hon cnh, coi GD l quc sch hng u, GD phi phc v giai cp cm quyn nhng mi ngi u c quyn c GD, vic xy dng v t chc GD phi theo bi cnh lch s, khng nn dp khun, my mc, ng thi cng bit tip thu nhng tinh hoa vn ha, kinh nghim GD trong lch s cng nh ca cc nc.

Tnh cht ca nn GD Vit Nam

Ngoi nhng tnh cht chung ca GD, mi nn GD ca mt ch , ca mt x hi c nhng tnh cht c trng, phn nh tnh cht ca x hi . Tnh cht nn GD ca nc Cng ha X hi Ch ngha Vit Nam c ghi trong Lut GD nh sau: Nn GD Vit Nam l nn GD x hi ch ngha c tnh nhn dn, dn tc, khoa hc, hin i, ly ch ngha Mc - Lnin v t tng H Ch Minh lm nn tng.2 . GD hc l mt khoa hc

Khoa hc l mt hnh thi thc x hi phn nh hin thc khach quan di dng khi nim, quy lut, nh l, phm tr.UNESCO a phn chia lam 5 linh vc khoa hoc chung o la:

+ Khoa hoc t nhin va chinh xac

+ Khoa hoc xa hi va nhn vn

+ Khoa hoc ky thut

+ Khoa hoc sc khoe

+ Khoa hoc nng nghip tr thnh mt b mn khoa hc cn co cac iu kin c ban sau: Xc nh c i tng nghin cu;

C phng php nghin cu;

C h thng khi nim, phm tr v i tng nghin cu;

Xc inh c cc nhim v nghin cu.

2.1. Khi qut lch s GD hc

tr thnh mt khoa hc phi c qu trnh tch ly v h thng ha tri thc khoa hc v i tng nghin cu.

Ngay t thi c i c nhng hc gi, hin nhn bn v GD nh Xcrat (469-339 tr cn), Platon (429-347 tr cn), Aritxtot (348-322 tr cn) (u thuc Hy Lp c i), Khng T (551-479 tr cn), Mc T (475-390 tr cn), Mnh T (372-289 tr cn), Tun T (289-238 tr cn) (u thuc Trung Hoa c i).

Thi k phong kin, Trung Quc t thi nh Hn tr i, t tng ca Khng T c giai cp thng tr tip thu c chn lc cho ph hp vi ch phong kin, v t nn GD phong kin Trung Quc ly Nho gio lm t tng chnh thng.. T tng nho gio ny cng l t tng chnh thng ca nhiu nc ng trong c Vit Nam

chu u, ch chim hu n l kt thc c tnh t khi quc La M sp vo nm 476 v bc vo thi k phong kin phn quyn. Quyn lc tp trung trong tay vua, qu tc, cc lnh cha v gio hi (i biu l cc tng l). Giai cp b tr, b bc lt l nng n, ngi lao ng. Tng lp thng tr dng tn gio ru ng qun chng nhn dn, tuyn truyn rng cha tri an nh s phn con ngi, nu chu c nhng kh cc, chu n bi th kip sau s c ln thin ng, cc t tng khoa hc tin b b bi bc, b cm on, thm ch nhng ai ni ra nhng iu tri vi gio iu, tri vi li dy ca cha th d l t tng khoa hc, chn l khch quan cng c th b t hnh. Chnh v vy ngi ta ni chu u chm di m trng trung c (khong 1000 nm lin tc, t th k IX n th k XIV), khoa hc v nim tin vo sc mnh ca con ngi b ngn cn, ch c s bt cng v v l.

Nhng s phn ng, lc hu cng khng th lm mt i quy lut ca s pht trin, n ch km hm s pht trin mc no . chu u, cui th k XIV, u th k XV, mm mng ca x hi t bn xut hin, nhiu cng trng sn xut ra i, nh du thi k suy tn ca ch phong kin v cng l lc bnh minh ca ch ngha t bn ang ln. Gii tr thc lc ny cng khai by t cc t tng tin b, h to ra nhng cuc cch mng k v v nhiu phng din, trong ch yu l v khoa hc, vn hc, ngh thut. Vi khu hiu hc tp Hy Lp c i, chu u bc vo thi k vn ha phc hng (th k XIV n th k XVI). ng ghen nhn xt y l: thi i khng l sn sinh ra nhng con ngi khng l.

V GD, cc nh t tng nhn vn tin b, trong c Tomat Mor (1478-1535) v T. Campanenle (1568-1639) a ra cc quan im cao gi tr con ngi v con ngi cn c pht trin ton din thng qua GD. nh cao l J.a. Comenxki (1592-1670), ngi c cng pht trin v h thng ha nhng tri thc v GD thi k ny p ng i hi to ln ca vic dy hc trong h thng cc trng lp c m rng do s pht trin mnh m ca cng nghip v th cng nghip chu u lc . Vi nhng tc phm l lun, trong cha ng nhng quan im tin b, khoa hc, cp ti nhiu vn ca GD nh mc ch, ni dung, phng php, nguyn tc, t chc GD trong nh trng nn ng c coi l ngi chnh thc tch GD hc tr thnh mt khoa hc c lp, l ng t ca nn s phm cn i. S gia Mi s l ngi Php gi ng l mt thin ti rc r, mt nh pht minh mnh lit, mt Galile ca GD. nhng tc phm ca ng c nh hng mnh m ti GD ca thi k (v c sau ny), nh s hc M l Bt l cho rng nh hng ca ca ng trong GD thi k ny c th so snh vi nh hng ca Copecnich v Niu tn trong khoa hc cn i, ca Bcn v cac t trong trit hc cn i

T n nay, tri thc v GD hc ngy cng c b sung v pht trin. Nhng ngi c cng ln trong vic tip tc pht trin GD hc l J.Lc c (1632- 1701), J.J Jut x (1712-1778), C.A. Hen v ti ut (1715-1771), D.i r (1713-1748), Pt xta logi (1746-1827), Phrben (1782-1852), ixtecvec (1790-1866), K..Usinxky (1824-1870).

n gia th k XIX, vi s xut hin ca hc thuyt Mc (v sau ny c Lnin tip tc pht trin v hon thin nn gi l ch ngha Mc-Lnin), hc thuyt mang tnh khoa hc v cch mng cao, vch ra c nhng quy lut khch quan ca s vn ng x hi v s hnh thnh nhn cch, m ra nhng kh nng thc t ca vic ci bin x hi v con ngi. Ch ngha Mc tr thnh c s phng php lun khoa hc ca trng phi GD Mc-Lnin. c trng ca trng php GD Mc- Lnin l: c xy dng trn nn tng t tng, l lun v phng php lun ca ch ngha Mc-Lnin, k tha nhng t tng GD tin b ca qu kh; tip thu nhng tri thc hin i ca cc khoa hc nghin cu v x hi, con ngi v v hot ng ca con ngi; l lun c khoa hc cho ng li, chnh sch GD ca ng cng sn; gn cht vi s nghip xy dng x hi v nh trng x hi ch ngha.

2.2. i tng v nhim v ca GD hc

i tng nghin cu ca mt khoa hc l mt phn ca th gii khch quan m lnh vc tp trung nghin cu. Vic xc nh ng i tng nghin cu rt quan trng v n gip nh khoa hc i ng trng tm, khng b trch hng trong nghin cu.

2.2.1. i tng nghin cu ca GD hc

i tng nghin cu ca GD hc l qu trnh GD con ngi. o la qua trinh hnh thnh va phat trin nhn cach con ngi, c t chc c mc ch, c k hoch va c thc hin thng qua mi quan h x hi gia ngi GD v ngi c GD. (Giao duc hoc chu yu nghin cu qua trinh giao duc cua nha trng, cua cac c s giao duc, qua trinh giao duc, ao tao th h tre)2.2.2. Nhim v ca GD hocSau y l nhng nhim v khi qut ca GD hc:

- Gii thch ngun gc pht sinh, pht trin v bn cht ca hin tng GD, tm ra cc quy lut chi phi qu trnh GD, chi phi s pht trin ca h thng GD quc dn, nhm t chc chng t ti hiu qu cao nht;

- Xy dng chng trnh GD v o to da trn c s d on xu hng pht trin ca x hi hin i, kh nng pht trin ca khoa hc cng ngh trong tng lai;

- Nghin cu, tm ti cc phng php v phng tin GD mi trn c s cc thnh tu ca khoa hc v cng ngh hin i nhm nng cao cht lng GD v o to;

- Nghin cu v xy dng cc l thuyt GD mi v cc kh nng ng dng cc l thuyt vo thc tin GD.

2.3. Mt s khi nim c bn ca GD hc

Vi i tng v nhim v nghin cu trn, GD hc c c mt h thng khi nim: GD theo ngha rng (qu trnh s phm); GD theo ngha hp; dy hc; mc ch, mc tiu, nguyn l GD; phng php, phng tin GD v dy hc; hnh thc dy hc; c dc, tr dc, m dc .. Cc khi nim ny vch ra bn cht ca qu tnh GD tng th cng nh cc qu trnh b phn v cc thnh t ca qu trnh . Nhng khi nim trn s ln lt c nghin cu trong cc phn tip theo. Sau y ch gii thiu ba khi nim c bn ca GD hc l: GD (ngha rng), dy hc, GD (ngha hp).

Khai nim giao duc co th hiu va c s dung nhiu cp .

Giao duc hiu theo nghia rng nht o la s truyn thu va linh hi kinh nghim lich s xa hi t ngi nay qua ngi khac, t th h trc cho th th h sau. o la hoat ng co muc ich, cua nhng lc lng khac nhau trong xa hi nhm hinh thanh va phat trin nhn cach con ngi. cp nha trng - n vi c xa hi giao nhim vu chuyn trach giao duc, ao tao th h tre thi giao duc c hiu theo hai cp : Giao duc theo nghia rng hay con goi la qua trinh s pham va giao duc theo nghia hep. Trong o, giao duc hiu theo nghia rng se bao ham day hoc va giao duc theo nghia hep. Sau y la ni dung cu th cua 3 khai nim nay:

2.3.1. GD theo ngha rng

GD theo ngha rng (hay cn gi l qu trnh s phm) c hiu l qu trnh tc ng c mc ch, c t chc, c k hoch, c ni dung v bng phng php khoa hc ca cc nh GD trong nh trng (c quan GD) ti hc sinh nhm gip hnh thnh nhn cch cho hc sinh (hinh thanh ao c, tinh cam, th cht, thm my, tri tu, nng lc, xu hng....). cp ny, GD bao gm: Qu trnh dy hc v qu trnh GD theo ngha hp

GD y c xem xt nh mt qu trnh hnh thnh nhn cch di tc ng t gic, c thc v vic t chc qu trnh ch yu do nhng ngi c kinh nghim, c chuyn mn gi l nh gio dc-nh gio m nhim. Ni t chc qu trnh mt cch c h thng , c k hoch cht ch nht l nh trng. Cn phn bit qu trnh gio dc vi qu trnh x hi ha c nhn v qu trnh hnh thnh con ngi .

Qu trnh x hi ha c nhn l qu trnh hnh thnh nhn cch, lm cho a tr tr thnh mt thnh ca x hi, mang nhng gi tr ca x hi, nhng ch bao hm cc tc ng do nhng nhn t x hi (trong c gio dc), va mang tnh cht t gic, c mc ch, c t chc, va mang tnh t pht, ngu nhin.. c qu trnh ny, c nhn phi tham gia vo i sng x hi v thng qua lnh hi kinh nghim x hi ng thi tc ng tr li cc thnh vin trong x hi.

Qu trnh hnh thnh con ngi l qu trnh l mt qu trnh pht trin con ngi v mt sinh hc, mt tm l v mt x hi, mang tnh cht tng trng v lng v bin i v cht. Qu trnh ny din ra do nh hng ca nhn t bn trong ( nh bm sinh, di truyn, tnh tch cc ca ch th), v cc nhn t bn ngoi (mi tng, hon cnh, x hi, gio dc). Cc tc ng ny c th l t pht, ngu nhin khng kim sot c hoc l cc tc ng c thc, c mc ch, c t chc kim sot c.

2.3.2. Dy hc

L mt b phn ca qu trnh GD theo ngha rng, l qu trnh tc ng qua li gia ngi dy v ngi hc nhm gip cho ngi hc lnh hi nhng tri thc khoa hc, k nng hot ng nhn thc v thc tin, pht trin cc nng lc hot ng sng to, trn c s hnh thnh th gii quan khoa hc v cc phm cht nhn cch ca ngi hc theo mc ch GD. Noi cach khac, day hoc la qua trinh t chc, iu khin va hng dn cua giao vin nhm giup hoc sinh tich cc, chu ng nm vng kin thc, hinh thanh ky nng, ky xao, phat trin t duy, tri tu va thai tich cc theo muc tiu cua giao duc.Chc nng tri ca dy hc l hnh thnh kin thc, k nng, k xo v pht trin t duy, tr tu cho hc sinh.

2.3.3. GD theo ngha hp

Qu trnh gio dc theo ngha hp l mt b phn ca qu trnh GD theo ngha rng, l qu trnh tac ng cua nha giao duc n ngi c giao duc lam cho ngi c GD dc co nhn thc, thai , hnh vi, thi quen ng, phu hp vi cac yu cu, chun mc cua xa hi thng qua t chc cuc sng, hot ng v giao lu cho ngi c giao duc.

2.4. Phng php lun v phng php nghin cu ca GD hc

Nghin cu khoa hc l mt dng lao ng c bit, phc tp nht ca con ngi, nhm mc ch pht hin ra bn cht, quy lut ca s vt hin tng, gii quyt nhng vn cn tn ti ca l thuyt v thc tin, v tm kim gii php ci to th gii.

Nghin cu GD l mt lnh vc nghin cu khoa hc, nhm pht hin ra bn cht, quy lut ca GD, gii quyt cc vn cn tn ti trong l lun v thc tin GD, t lm c s khoa hc t chc hot ng GD t hiu qu cao. Trc khi nghin cu cc vn l lun hoc thc tin GD, ngi nghin cu phi lp cng nghin cu (phc tho cu trc ca ti v cc cng vic phi lm), trong c phn gi thit khoa hc, ngha l a ra phn on v vn nghin cu, sau la chn v s dng cc phng php chng minh gi thit .

Phng php c nhiu tng bc, phng php nghin cu tng bc cao nht, gi l phng php lun, n c tc dng ch o, nh hng qu trnh nghin cu i ng hng, t hiu qu cao v phn nh chnh xc i tng nghin cu.

Phng php lun ca GD hc c rt ra t nhng quy lut ca trit hc duy vt bin chng, t tip cn h thng, tip cn lch s, tip cn thc tin

3.4.1. Phng php lun

- Quan im duy vt bin chng: Khi nghin cu, cc nh khoa hc phi xem xt s vt, hin tng, qu trnh GD trong cc mi quan h phc tp ca chng, ng thi khi nghin cu phi xem xt i tng trong s vn ng v pht trin.

- Quan im lch s-logic: Yu cu khi nghin cu phi pht hin ngun gc ny sinh, qu trnh din bin, tn ti v pht trin ca s vt, hin tng trong nhng iu kin khng gian v thi gian c th nhm pht hin ra quy lut tt yu ca qu trnh ny.

- Quan im h thng: Khi nghin cu phi phn tch chng thnh nhng b phn hp thnh xem xt chng mt cch su sc v ton din, phi phn tch mi quan h gia cc b phn .

- Quan im thc tin: Khi nghin cu phi xut pht t nhu cu thc tin v p ng nhu cu thc tin, gp phn gii quyt cc mu thun ny sinh t thc tin GD. Kt qu nghin cu phi c kim nghim v ng dng trong thc tin.

2.4.2. Phng php c th

Cc phng php nghin cu l thuyt

- Phng php phn tch v tng hp l thuyt

+ Phn tch l thuyt l thao tc phn chia bng tr c cc ti liu l thuyt thnh cc n v kin thc, cho php ta c th tm hiu nhng du hiu c th, cu trc ca l thuyt.

+ Tng hp l thuyt l s lin kt cc yu t, cc thnh phn to thnh mt tng th.

Phn tch v tng hp cho php xy dng c cu trc ca cc vn cn nghin cu, hai qu trnh ny lun i cng nhau trong nghin.

- Phng php m hnh ha

L phng php nghin cu cc hin tng v qu trnh GD da vo m hnh ca chng. M hnh i tng l h thng cc yu t vt cht v tinh thn. M hnh tng t nh i tng nghin cu v ti hin nhng mi lin h c cu, chc nng, nhn qu ca i tng. Nghin cu trn m hnh s gip cc nh khoa hc khm ph ra bn cht, quy lut ca i tng.

Cc phng php nghin cu thc tin

- Phng php quan st

Phng php quan st trong nghin cu GD l phng php thu thp thng tin v s vt, hin tng, qu trnh GD trn c s tri gic trc tip cc hot ng GD v cc iu kin khch quan ca hot ng . Quan st trc tip i tng GD nhm pht hin ra nhng bin i ca chng trong nhng iu kin c th, t phn tch nguyn nhn v rt ra nhng kt lun v quy lut vn ng ca i tng. Mc ch quan st pht hin, thu thp thng tin v vn nghin cu v xc nh gi thit nghin cu.

- Phng php trng cu kin bng phiu hi

L phng php kh ph bin trong khoa hc x hi ni chung v trong nghin cu GD ni ring. Thc cht ca phng php ny l s dng bng cu hi c son sn vi mt h thng cu hi t ra cho ngi tr li nhm thu thp thng tin cho vn nghin cu, n c s dng nghin cu trn din rng. Vn quan trng l phi xy dng c h thng cu hi c cht lng v sp xp cc cu hi theo cc nguyn tc nht nh thu thp thng tin khch quan, chnh xc, y .

- Phng php phng vn

Phng php phng vn trong nghin cu GD c tin hnh thng qua tc ng trc tip gia ngi hi v ngi c hi nhm thu thp thng tin ph hp vi mc tiu v nhim v ca ti nghin cu. Ngun thng tin trong phng vn l t nhng cu tr li, hnh vi, c ch ca ngi c hi trong qu trnh phng vn.

- Phng php tng kt kinh nghim GD

Kinh nghim GD l tng th nhng tri thc, k nng, k xo m ngi lm cng tc GD tch ly c trong cng tc GD.

Tng kt kinh nghim GD l vn dng l lun v khoa hc GD thu thp, phn tch, nh gi thc tin GD, t rt ra nhng khi qut c tnh cht l lun. l nhng khi qut v nguyn nhn, iu kin, bin php, bc i ti thnh cng hay tht bi, c bit l tm ra quy lut pht trin ca cc s kin GD nhm t chc tt hn cc qu trnh GD tip theo.

Nhng kinh nghim ny cn c kim nghim v b sung bng cch thng qua cc hi tho khoa hc, qua cc phng tin thng tin, vn dng cc a bn v cc phm vi khc nhau.

- Phng php thc nghim s phm

Phng php thc nghim xut hin trong cc khoa hc nh du mt bc ngot ln chuyn t s quan st, m t b ngoi sang s phn tch v mt nh tnh v nh lng nhng mi quan h bn cht, nhng thuc tnh c bn ca cc s vt hin tng.

Thc nghim s phm l phng php thu nhn thng tin v s thay i s lng v cht lng trong nhn thc v hnh vi ca cc i tng GD do nh khoa hc tc ng nn bng mt s tc nhn iu khin v c kim tra.

- Phng php nghin cu sn phm hot ng s phm

L phng php m nh nghin cu thng qua cc sn phm s phm tm hiu tnh cht, c im, tm l ca con ngi v c hot ng to ra sn phm y nhm tm ra gii php nng cao cht lng ca qu trnh GD.

- Phng php chuyn gia

L phng php thu thp thng tin khoa hc, nh gi mt sn phm khoa hc bng cch s dng tr tu mt i ng chuyn gia c trnh cao v mt lnh vc nht nh, nhm phn tch hay tm ra gii php ti u cho s kin GD no . Phng php ny c thc hin thng qua cc hi tho, nh gi, nghim thu cng trnh khoa hc.

- Phng php s dng ton thng k

S dng ton hc trong nghin cu GD nhm s l cc thng tin thu c v thit lp mi lin h, quy lut ca i tng nghin cu. Phng php ny c p dng gip tng tin cy v lm c s cho vic nghin cu l thuyt.

2.5. H thng cc khoa hc v GD v mi quan h ca GD hc vi mt s khoa hc khc

2.5.1. H thng cc khoa hc v GD.

GD hc l mt b phn (quan trng) trong h thng cc khoa hc GD, nhng chnh n cng bao gm mt h thng cc khoa hc b phn v nhiu phn mn.

Mt s lnh vc khoa hc v GD gm:

- Tm l hc s phm: Nghin cu cc quy lut tm l ca vic dy hc v GD.

- GD hc i cng: nghin cu cc vn chung ca GD v GD hc.

- GD hc la tui: nghin cu vic dy hc v GD cc giai on la tui.

- GD hc khuyt tt: ch yu nghin cu vic dy hc v GD cho tr khuyt tt.

- Phng php ging dy b mn (gio php hc): nghin cu vic ging dy cc b mn khoa hc c th trn c s p dng nhng quy lut chung ca dy hc.

- Lch s GD: nghin cu s pht trin ca thc tin v cc t tng GD trong lch s.

- GD hc chuyn ngnh: nghin cu GD trong mt ngnh c th, nh GD hc qun s, GD hc th thao, GD hc i hc.

- GD hc so snh: Nghin cu s ging v khc nhau gia cc h thng GD, cc quan im GD ca cc thi k lch s, cc vng, cc quc gia, hoc ca cng mt thi k lch s nhm tm ra quy lut ph bin v c th trong qu trnh pht trin thc tin v l lun GD.

- Qun l GD: nghin cu v t chc, qun l qu trnh GD vn hnh t hiu qu.

- Mt s phn l lun trong GD hc i cng ang c xu hng tch thnh mt khoa hc c lp l L lun dy hc, L lun GD, L lun qun l nh trng. Trong nhng phn hc tip theo, chng ta s ln lt nghin cu.

Mt s khoa hc c tnh cht lin ngnh nh:

- Kinh t hc GD: Nghin cu bin chng gia GD v kinh t.

- X hi hc GD nghin cu cc quy lut ca s hnh thnh, vn ng v bin i mi quan h gia GD vi con ngi v mi quan h gia GD vi x hi.

2.5.2. Mi quan h ca GD hc vi mt s khoa hoc

- GD hc vi trit hc: Trit hc l c s phng php lun ca GD hc.

- GD hc vi sinh l hc: sinh l hc l c s t nhin ca GD hc.

- GD hc vi tm l hc: Tm l hc l c s tm l ca GD hc.

- GD hc vi iu khin hc: C th vn dng l thuyt iu khin hc xy dng l thuyt GD.

- GD hc vi x hi hc: nhng ngun kin thc ca x hi hc phc v cho nghin cu GD.

Chng 2 - GIO DC V S PHT TRIN X HI

1. Cc chc nng x hi ca GD

Chc nng x hi ca GD c hiu l s tc ng ca GD i vi cc qu trnh, cc lnh vc ca i sng x hi. Nh nc, c th l giai cp cm quyn qun l v s dng GD tc ng vo XH nhm duy tr, cng c v pht trin XH.

1.1. Chc nng kinh t sn xut

- X hi mun tn ti v pht trin th phi c qu trnh sn xut vt cht v sn xut con ngi.

- Con ngi l ch th ca c hai qu trnh sn xut trn. Nh vy, suy cho cng th x hi mun tn ti v pht trin phi to ra con ngi c kh nng lao ng. Con ngi mun c kh nng lao ng th phi c GD.

- GD khng trc tip to ra ca ci, vt cht, nhng n to ra nhng con ngi c kh nng lm ra ca ci vt cht cho x hi. Ni cch khc, GD to ra ngun nhn lc cho x hi. V th, GD c coi l c chc nng kinh t sn xut i vi x hi

- Nhn lc ca x hi l ton b cng nhn, vin chc, nhng ngi lao ng ang lm vic trong tt c cc ngnh ngh, cc lnh vc kinh t, vn ha, x hi m bo cho x hi vn ng v pht trin.

- Qu trnh, xu hng pht trin ca x hi loi ngi, c bit l khi tin n nn kinh t tri thc, khi m tri thc tr thnh hng ha, tr thnh lc lng sn xut trc tip th con ngi ngy cng phi c trnh cao.

* V vy, nhn lc lao ng ca x hi hin i phi c o to t n trnh cao. H thng GD, c th l cc trng hc phi m nhim tt chc nng .

Nhn thc c chc nng ny, nhiu nc coi GD l quc sch hng u, u t cho GD l u t cho pht trin, u t thng minh nht, coi GD l khu t ph pht trin kinh t- x hi.

thc hin tt chc nng kinh t - sn xut, GD phi i theo hng sau: GD phi gn vi nhu cu ca x hi, o to nhn lc theo yu cu ca x hi, d on trc nhu cu v s lng v cht lng nhn lc c k hoch o to; i mi ni dung, chng trnh, phng php o to theo hng hin i, cp nhp, tip thu c chn lc chng trnh tin b ca quc t ph hp vi iu kin nc ta o to ra nhng lao ng tr nng ng, sng to, c trnh cao, cng nh c cc phm cht cn thit khc.

1.2. Chc nng chnh tr- t tng

Chc nng ny th hin nhng ni dung c bn sau:

- GD l mt cng c ca mt ch x hi, ca giai cp cm quyn khai sng nhn thc, bi dng tnh cm, cng c nim tin, kch thch hnh ng ca tt c cc lc lng trong x hi thc hin cc ch trng, ng li, chnh sch ca giai cp cm quyn nhm duy tr cng c, pht trin ch .

- GD l mt con ng quan trng, hu hiu truyn b h t tng giai cp.

nc ta, chc nng chnh tr -t tng ca GD th hin vic khng ngng gic ng v ch ngha Mc-Lnin, T tng H Ch Minh cho mi ngi; lm cho h hiu v ng quang vinh, v ch trng, ng li, chnh sch ca ng, php lut ca Nh nc, t tin tng v i theo s lnh o ca ng; GD th h tr phn u hc tp v ngy mai lp nghip, gp cng sc vo s nghip xy dng ch ngha x hi m trc mt l xy dng mt nc Vit Nam Dn giu, nc mnh, x hi cng bng, dn ch vn minh; lm cho hc sinh c tinh thn yu nc, lng t ho dn tc

1.3. Chc nng vn ha-x hi

Vn ha c hiu l ton b gi tr vt cht v tinh thn c nhn loi sng to ra trong qu trnh hot ng thc tin lch s-x hi, cc gi tr y ni ln mc pht trin ca con ngi. (T in Trit hc, nxb Chnh tr, Matxcva 1972) (7;38)

GD cng l mt b phn ca vn ha, cn vn ha l ni dung v cng l mc tiu ca GD. Ni cch khc, GD l mt b phn ca vn ha, nhng n cng l phng tin gi gn v pht trin vn ha.

Chc nng vn ha-x hi ca GD c th hin nh sau:

- GD c nhim v truyn b cc gi tr vn ha-x hi t th h trc cho th h sau. Thng qua GD ca nh trng, ca gia nh, ca x hi v t GD m cc gi tr ca nhn loi, dn tc, ca cng ng c th chuyn thnh h thng gi tr ca c nhn.

- GD l con ng c bn nht gi gn v pht trin vn ha: thng qua GD, cc th h tip theo khng ch tip thu m cn tham gia vo cc qu trnh sng to ra cc gi tr vn ha mi.

- GD gp phn vo vic xy dng i sng vn ha ca cng ng, ca x hi, y li cc h tc lc hu hnh thnh i sng vn ha tin tin, m bn sc dn tc .

- GD c tc dng to ln trong vic hnh thnh v pht trin th h tr bn sc vn ha truyn thng ca dn tc, bit tip thu c chn lc tinh hoa vn ha nhn loi.

- GD xy dng mt trnh vn ha chung cho x hi thng qua ph cp GD.

- GD l cng c quan trng nng cao dn tr, bi dng nhn ti.

+ Dn tr hiu gn gn nht l trnh hiu bit, trnh vn ha, o c, thm m ca ngi dn. Dn tr cng ni ti trnh hc vn trung bnh ca ngi dn trong mt khu vc hnh chnh. Nng cao dn tr l nng s nm i hc trung bnh ca ngi dn cng vi vic nng cao cht lng GD, lm cho trnh ca ngi dn cao nn. C rt nhiu cch nng cao dn tr nh qua truyn thng, ci thin iu kin sng v hot ng vui chi gii tr Nhng GD l con ng quan trng v c hiu qu nht.

+ Nhn ti l nhng ngi c nng lc tr tu c bit, th hin kh nng trc gic v suy lun cao, c tm nhn xa, trng rng v kh nng pht hin, gii quyt nhanh chng, c hiu qu nhng vn t ra trong mt hoc nhiu lnh vc. Nhn ti l ti sn qu ca mi quc gia. Chc nng bi dng nhn ti ca GD th hin ch ban u l pht hin, tuyn chn ngi c t cht, c kh nng v ti nng, sau dng cc bin php GD chuyn bit pht trin ti nng, t cht ca h. pht trin v s dng nhn ti c hiu qu cao th ngoi GD ra cn phi c chnh sch trng dng v bit i nhn ti.

2. X hi hin i v thch thc t ra cho GD

2.1. c im ca x hi hin i

2.1.1. Cuc cch mng khoa hc - cng ngh

c trng ca cuc cch mng khoa hc cng ngh:

Pht minh v khm ph trn nhiu lnh vc; xut hin ngy cng nhiu cc ngnh khoa hc mi. Ngy cng nghin cu su v rng, i su vo cu trc ca vt cht, m rng khng gian nghin cu ra ngoi v tr, xung lng tri t.

Thi gian t khi nghin cu thnh cng n khi ng dng vo thc t c rt ngn: gia th k XX l 5-6 nm, gia nm 90 l 3 nm, nm 2000 l 1 nm.. (mt 100 nm, t 1727-1839 ng dng nguyn l my nh tr thnh my nh tht, i vi in thoi l 50 nm (1820-1876), lade l 2 nm (1960-1962).

Xut hin cc ngnh cng ngh ch o ca tng lai: cng ngh sinh hc, cng ngh sach v thn thin vi mi trng s l cng ngh ch o ca tng lai

Cuc cch mng khoa hc cng ngh lm thay i nn sn xut ca th gii, con ngi khng cn trc tip sn xut bng tay m tin ti t ng ha ton b, thc y sn xut, lu thng hng ha, to tin cho XH thng tin v bng n thng tin.

2.1.2. Xu th ton cu ha

Theo Bch khoa ton th m Wikipedia (trn mng internet): Ton cu ha l khi nim dng miu t cc thay i trong x hi v trong nn kinh t th gii, to ra bi mi lin kt v trao i ngy cng tng gia cc quc gia, cc t chc hay cc c nhn gc vn ho, kinh t, v.v. trn quy m ton cu. c bit trong phm vi kinh t, ton cu ho hu nh c dng ch cc tc ng ca thng mi ni chung v t do ha thng mi hay "t do thng mi" ni ring. Cng gc kinh t, ngi ta ch thy cc dng chy t bn quy m ton cu ko theo cc dng chy thng mi, k thut, cng ngh, thng tin, vn ho.

c trng ca ton cu ha:

- Hp tc gia cc nc, cc vng lnh th, cc khu vc c tng cng trn tt c cc mt, trong hp tc kinh t din ra mnh nht

- Cc tp on ln, cc cng ty xuyn quc gia xut hin nhiu nc v khu vc.

- Xut hin cc th trng c tnh cht ton cu nh chng khon, ngn hng, bo him, giao thng, dch v

- Hp tc v trao i vn ha cng ang din ra si ng trn c s tn trong s a dng v vn ha

- Nhn loi ang mong mun hnh thnh v xy dng cc gi tr chung ca o l ton cu nh tnh ngi, tnh ngi, khoan dung, yu ha bnh, tnh hu ngh

Xu th ton cu ha l tt yu, nhng n va to ra thi c v thch thc khng nh cho cc nc, c bit l cc nc yu v kinh t, ton cu ha gp phn khai thc v pht huy th mnh ca cc nc nhng ton cu ha cng ang to ra khong cch giu ngho ngy cng ln gia cc nc v ngi dn trong mi nc v nhng nc c tim lc kinh t v nhng ngi c vn s tranh th c c hi, nhng nc ngho c nguy c l bi thi cng ngh lc hu ca cc nc giu

2.1.3. Pht trin nn kinh t tri thc

Nn kinh t tri thc, cn gi l kinh t da vo tri thc (KBE - Knowledge - Based Economy) l nn kinh t ch yu da vo tri thc, trn c s pht trin khoa hc v cng ngh cao. OECD (T chc hp tc v pht trin kinh t) dch ngha: "Nn kinh t tri thc l nn kinh t ngy cng ph thuc trc tip vo vic sn xut phn phi v s dng tri thc v thng tin" (OECD 1996)

Din n hp tc kinh t Chu - Thi Bnh Dng (APEC) nh ngha: "Nn kinh t tri thc l nn kinh t m trong qu trnh sn xut, phn phi v s dng tri thc tr thnh ng lc chnh cho tng trng, cho qu trnh to ra ca ci v vic lm trong tt c cc ngnh kinh t (APEC 2000).

Ngn hng Th gii (WB, 2000) nh gi "i vi cc nn kinh t tin phong trong nn kinh t Th gii, cn cn gia hai yu t tri thc v cc ngun lc ang nghing v tri thc. Tri thc thc s tr thnh yu t quan trng nht quyt nh mc sng - hn c yu t t ai, hn c yu t t liu sn xut, hn c yu t lao ng. Cc nn kinh t pht trin nht v cng ngh ngy nay thc s da vo tri thc".

c trng ca nn kinh t tri thc:

Nn kinh t tri thc l nn kinh t hu cng nghip, l nn vn minh thng tin, bt u xut hin vo cui thp k 80 ca th k XX

L nn kinh t ly tr lc l ti nguyn ch yu, khoa hc cng ngh tr thnh lc lng sn xut trc tip, cc ngnh cng ngh cao tr thnh ngnh sn xut quan trng hng u.

Sn phm sn xut ra c tnh theo gi tr ca tri thc kt tinh trong , gi nguyn vt liu ch chim rt t.

2.2. Nhng thch thc t ra cho GD

GD phi gii quyt mi quan h gia ton cu v cc b, GD phi lm cho mi cng dn c c nhng gi tr ton cu, ng thi c c nhng gi tr ca cng ng, quc gia mnh.

GD phi gii quyt mi quan h gia truyn thng v hin ai, lm sao cho cc c nhn tip thu c tinh hoa vn ha nhn loi, ng thi vn khng lm mt i nhng truyn thng tt p ca dn tc mnh.

Phi gii quyt mi quan h gia chin lc pht trin GD di hn v k hoch ngn hn, ngha l x l hi ha yu cu trc mt v k hoch pht trin lu di.

GD phi ng trc s cnh tranh ngy cng gay gt hn, tuy nhin y cng l quy lut o thi ci lc hu, l c hi pht trin.

GD phi gii quyt mu thun gia vic tri thc loi ngi tng ln nhanh chng vi kh nng nhn thc ca mi c nhn l c hn.

GD ng trc thch thc ca vic pht trin v khoa hc, cng ngh, ca iu kin sng nhng l tng v o c sng ca th h tr c phn thay i theo chiu tiu cc.

3. Xu th pht trin GD th k XXI v nh hng pht trin GD

3.1. Xu th pht trin GD

3.1.1. Nhn thc GD l s nghip hng u ca mi quc gia

T xa xa, v tip tc cho n ngy nay, nhiu hc gi v giai cp cm quyn nhn thc c tm quan trng ca GD i vi s pht trin x hi, v vy lun cao v coi vic quan tm, u t cho pht trin GD l mt trong nhng u tin hng u. Khi x hi ang chuyn sang nn kinh t tri thc, ca ci chnh l tr tu ca con ngi, m mun con ngi c tr tu th phi c GD. Chnh v vy GD cng ngy cng c vai tr quan trng hn.

nhiu nc pht trin, ang pht trin v chm pht trin, GD c coi l khu then cht to bc t ph i ln, l cha kha m cnh ca i vo tng lai ti p, u t cho GD l u t khn ngoan v c hiu qu nht. Chnh v l , GD tr thnh s nghip hng u ca mi quc gia.

nc ta, GD c coi l quc sch hng u, iu ny c khng nh trong Hin php v trong Lut GD.

3.1.2. X hi ha GD

X hi ha GD l lm cho c x hi quan tm v gp cng sc vo s pht trin ca GD. X hi ha GD l xu hng pht trin ca GD trn th gii

X hi ha GD nhm mc tiu huy ng sc mnh tng lc ca x hi cho GD nhng cng c ngha l GD phi gn vi i sng x hi, phc v cho yu cu v s pht trin ca x hi.

nc ta, x hi ha GD l mt ch trng ca ng, Nh nc v c khng trong iu 12 Lut GD 2005.

3.1.3. GD sut i

Bc H dy Hc hi l mt vic phi tip tc sut i Khng ai c th t cho mnh bit ri, bit ht ri. Th gii ngy cng i mi, nhn dn ta ngy cng tin b, cho nn chng ta phi tip tc hc v hnh tin b kp nhn dn ( H Ch Minh ton tp, nxb Chnh tr Quc gia, 2000, t4, tr 101)

x hi p ng nhu cu hc tp sut i th phi xy dng nhiu loi hnh GD, xy dng h thng GD m, khng gii hn cho nhng ngi trong tui nht nh. ng thi trang b cho ngi hc k nng t hc.

3.1.4. p dng sng to cng ngh thng tin vo qu trnh GD

Vic pht trin ca cng ngh, c bit l cng ngh thng tin hin thc ha mong mun hc tp sut i v hc tp mi lc, mi ni v n gip GD khng cn ph thuc vo thi gian, a im v khong cch.

Cc hnh thc hc tp v GD t xa, hc qua mng internet s ngy cng pht trin.

Vic p dng cng ngh vo trong GD, k c GD theo hnh thc lp bi truyn thng cng gp phn to ln trong vic nng cao hiu qu GD v hc tp.

3.1.5. i mi mnh m qun l GD

Qun l GD th hin nhiu b phn v nhiu cp, n nhm mc ch lm cho cc b phn cu thnh ca h thng GD vn hnh ng mc ch, cn i, hi ha, lm cho hot ng ca ton h thng t hiu qu cao.

i mi mnh m qun l GD th hin nhng mt sau:

Nng cao hiu qu qun l GD ca chnh ph, phn cp mt cch r rng v hp l vic qun l GD cc cp pht huy sc mnh ca mi b phn trong h thng GD.

Trin khai vic o to, bi dng nng cao nng lc qun l ca cn b. C chnh sch thu ht v tuyn chn c cn b c ti, c tm.

Cng c, tng cng h thng thng tin qun l GD cc cp, hin i ha h thng thng tin truy cp nhanh chng v kp thi, to iu kin h tr tch cc cho vic ra quyt nh.

Tng cng, minh bch, v cng khai vic nh gi trong GD.

D bo c nhu cu nhn lc ca x hi c k hoch o to.

3.1.6. Pht trin GD i hc

Pht trin GD i hc nhm o to ra ngun nhn lc cao cho x hi, c bit l trong x hi thng tin, trong nn kinh t hi nhp, nn kinh t tri thc.

3.2. nh hng pht trin GD trong th k XXI

UNESCO ch trng y mnh pht trin GD khi bc vo th k XXI vi chin lc bao gm 21 im, c th tm tt t tng chnh ca n nh sau:

GD thng xuyn, GD sut i, xy dng x hi hc tp.

GD khng ch lm cho ngi hc c hc vn m cn c k nng, tay ngh lao ng.

GD gn vi pht trin kinh t x hi, ch ti vic hng nghip.

GD tr trc tui n trng phi l mc tiu ln trong chin lc GD.

Gio vin l nh s phm ti nng ch khng phi l ngi truyn t kin thc. Ging dy phi ph hp vi ngi hc ch khng phi l s p t my mc, buc ngi hc phi tun theo.

y ban quc t v GD cho th k XXI do i hi ng ln th 26 ca UNESCO thnh lp nm 1991 ra 6 nguyn tc c bn cho cc nh qun l GD v cc lc lng GD nh sau:

GD l quyn c bn ca con ngi v cng l gi tr chung nht ca nhn loi.

GD chnh quy v khng chnh quy u phi phc v x hi, GD l cng c sng to, tng tin v ph bin tri thc khoa hc n mi ngi.

Cc chnh sch GD phi ch phi hp hi ha c ba mc tiu: cng bng, thch hp v cht lng.

Mun tin hnh ci cch GD cn phi xem xt k lng v hiu bit su sc v thc tin, chnh sch v cc iu kin cng nh cc yu cu ca tng vng.

Cn phi c cch tip cn pht trin GD thch hp vi tng vng. Ch ti gi tr chung v c im ring ca mi vng.

GD l trch nhim ca ton x hi v ca tt c mi ngi.

3.3. Cc quan im ch o pht trin GD Vit Nam

Quan im ch o pht trin GD nc ta th hin tp trung trong Hin php, Lut GD, Chin lc pht trin GD 2001-2010.

GD l quc sch hng u.

Xy dng nn GD c tnh cht nhn dn, dn tc, khoa hc, hin i, ly ch ngha Mc - Lnin v t tng H Ch Minh lm nn tng. Thc hin cng bng x hi trong GD, to c hi ai cng c hc hnh.. C c ch, chnh sch gip ngi ngho hc tp, khuyn khch ngi gii pht trin ti nng.

GD hc sinh pht trin ton din c o c, tri thc, sc khe, thm m, tay ngh, nng ng, sng to, trung thnh vi l tng c lp dn tc v CNXH, c ch vn ln, c thc cng dn, gp phn lm cho dn giu nc mnh, x hi cng bng, dn ch, vn minh.

Pht trin GD gn vi nhu cu pht trin kinh t x hi, tin b khoa hc cng ngh, cng c an ninh quc phng; m bo s hp l v c cu trnh , ngnh ngh, vng min; m rng quy m trn c s m bo cht lng v hiu qu; kt hp o to v s dng; thc hin ng nguyn l GD quy nh trong Lut GD.

GD l s nghip ca ng, Nh nc v ca ton dn, xy dng x hi hc tp, to iu kin cho mi ngi c thng xuyn hc tp v hc sut i. Nh nc gi vai tr ch o trong pht trin GD. y mnh x hi ha, khuyn khch, huy ng, to iu kin ton x hi tham gia pht trin GD.

Khc phc bt cp trn nhiu lnh vc, tip tc i mi mt cch ng b, thng nht, to c s nng cao r rt hiu qu GD, phc v c lc cho s nghip CNH, HH, pht trin nhanh v bn vng.

Chng 3 - GIO DC V S PHT TRIN NHN CCH

1. Nhn cch v s pht trin nhn cch

1.1. Khi nim con ngi, c nhn, nhn cch

1.1.1. Con ngi: l s hp thnh ca ci t nhin v ci x hi. Trc ht, con ngi l mt b phn ca t nhin, l khu tin ha cao nht ca t nhin ni chung v ca qu trnh sinh hc ni ring, l thc th mang bn tnh t nhin sinh hc, mang trong n sc sng ca t nhin. Sau , con ngi cng l sn phm ca tin trnh pht trin x hi, l tng ha cc mi quan h x hi.

1.1.2. C nhn: l mt c th ngi, l mt con ngi c th, mt thnh vin trong x hi loi ngi.

1.1.3. Nhn cch l mt khi nim phc tp v c nhiu quan nim khc nhau, sau y l mt s khi nim hay gp:

- Nhn cch l t hp cc thi , nhng c im, nhng thuc tnh tm l ring trong quan h hnh ng ca tng ngi vi th gii t nhin, th gii vt do loi ngi sng to, vi x hi v vi bn thn. (Phm Minh Hc)

- Nhn cach la t hp nhng c im, nhng thuc tinh tm ly ca nhn, th hin ban sc ca nhn va gia tri xa hi, phu hp vi yu cu cua xa hi va cua thi ai. (Pham Vit Vng)- Theo Bch khoa ton th Lin X, nhn cch c th hin hai mt: th nht l con ngi vi t cch l ch th cc mi quan h v hot ng c thc; th hai l mt h thng gi tr c ngha x hi c trng cho c th tr thnh mt nhn cch.

- Theo quan nim truyn thng ca v trong i sng, ngi Vit Nam xem nhn cch gm hai mt l c v Ti. c (phm cht) ni ln mi quan h gia con ngi vi con ngi; Ti (nng lc) ni ln mi quan h gia con ngi vi cng vic.

Cc nh ngha trn cp n nhng c im bn cht ca nhn cch gm:

- Mt h thng cc thuc tnh n nh ca con ngi. Nhng thuc tnh ny rt a dng bao gm cc mt nh nng lc, o c, tr tu, th cht, trnh thm m..., cac thuc tinh nay phai phu hp vi yu cu cua xa hi va cua thi ai;

- Mi ngi c nhn cch ring (co nhng net chung va co nhng net khac bit);

- Nhn cch nh hnh mt giai oan nht inh va c coi la n inh khi tr thnh mt ch th x hi;

1.2. S pht trin nhn cch

Con ngi khi sinh ra cha c nhn cch, n ch c hnh thnh v pht trin trong qu trnh sng ca con ngi. Vic hnh thnh v pht trin nhn cch din ra bng cch lnh hi, k tha cc gi tr do cc th h trc li thng qua hc tp, lao ng, giao lu, vui chi S pht trin nhn cch bao gm cc mt c th sau y.

-Pht trin v th cht: biu hin s tng trng v thay i v cht ca c th, c th nh chiu cao, cn nng, c bp v s hon thin cc gic quan, cc chc nng c th

- Pht trin v mt tm l, y thc: biu hin bin i c bn v cht trong cc qu trnh nhn thc, tnh cm, ch, nhu cu, np sng, ch, nht l s hnh thnh cc thuc tnh mi ca nhn cch nh ao c, tinh cam, thm my, tri tu, nng lc, xu hng .... Trn c s cua vic hinh thanh cac thuc tinh mi cua nhn cach va s phat trin v mt y thc, ca nhn tch cc, t gic tham gia vo cc mt khc nhau ca i sng x hi, tr thanh chu th trong cac mi quan h gia inh va xa hi va chiu trach nhim v cac hanh vi cua minh.2. Cc yu t nh hng n s hnh thnh v pht trin nhn cch

2.1. Di truyn, bm sinh v s pht trin nhn cch

Di truyn l s ti to tr nhng thuc tnh sinh hc nht nh, ging vi cha m; l s truyn li t cha m n con nhng phm cht v c im nht nh c ghi li trong cu trc gen. Nhng thuc tnh c di truyn bao gm cu trc gii phu-sinh l ca c th, nhng c im ca c th ngi, cc phm cht ca h thn kinh.

Bm sinh la nhng thuc tinh sinh hoc khi sinh ra a coThc tin cho thy rng b m l ngi da trng th con cng da trng, b m l ngi da vng th con cng l ngi da vng. Nhng b ni c nhiu th ting, con ln nn c ni c nhiu th ting nh b khng, b m l ngi phm ti, con ci liu c ging nh b m khng? Trong mt s gia nh, dng h thng xut hin nhng ngi ti qua cc th h, phi chng l c s di truyn ti nng? Nh vy, hin tng di truyn l c tht, nhng ci g di truyn c v ci g khng, di truyn, nh hng nh th no n s pht trin nhn cch. y l vn phc tp v vy cn nhiu tranh lun, nhiu kin khc nhau, thm ch tri ngc. Nhng chng ta s tng bc phn tch, da trn cc c s khoa hc cng nh thc tin v vn ny c s thng nht mt s im c bn sau: di truyn c quyt nh trc nhn cch con ngi khng, cc yu t nh bm sinh, t cht, kiu hnh thn kinh c nh hng nh th no i vi s hnh thnh v pht trin nng lc, nhn cch.

Quan im ca ch ngha duy vt bin chng coi di truyn, bm sinh, sinh hc gi vai tr tin i vi s pht trin nhn cch, khng quyt nh trc kiu nhn cch:

- Di truyn, bm sinh, sinh hc m bo cho loi ngi tip tc tn ti (v mt sinh hc), ng thi gip con ngi thch ng vi nhng bin i ca cc iu kin tn ti ca n (v d: cc phn x bn nng gip a tr c th tn ti c nh s nui dng, c th sng ca con ngi c th thay i thch nghi vi mt s thay i c gii hn ca nhng iu kin xung quanh)

- Nhn cch ch hnh thnh, pht trin v tn ti trn mt c th ngi sng, trong s lnh ln v no b v cc c quan thn kinh, cc gic quan c vai tr to ln i vi s pht trin nhn cch. Yu t bm sinh, sinh hc thun li s l tin thun li cho s hnh thnh, pht trin nhn cch. Ngc li, bt c s thim khuyt hoc tn thng no v mt sinh hc, c bit l thim khuyt, tn thng v c quan thn kinh v cc gic quan u to ra nhng bt li cho vic hnh thnh, pht trin nhn cch.

- Phn nh tm l l chc nng ca mt dng vt cht c t chc v tin ha cao, l no b ca con ngi. Nh c kh nng phn nh ny m cc qu trnh tm l phc tp, thc, nhn cch con ngi mi c th hnh thnh v pht trin di tc ng ca hon cnh xung quanh. mt s loi vt cng c no b nhng khng c kh nng phn nh nh no b ca con ngi, nn c sng trong x hi loi ngi cng khng th c thc, nhn cch.

- Nhng di truyn khng quyt nh trc nhn cch, d c t cht ngi m khng sng trong x hi loi ngi cng khng th c nhn cch. Cc trng hp tr em ngay t nh b lc v c th rng nui minh chng iu ; C cng mt c im di truyn nhng sng trong nhng iu kin x hi khc nhau, hot ng khc nhau th nhn cch cng khc nhau. Trng hp quan st v nghin cu trn tr sinh i cng trng kt lun iu ny.

- T cht l mt s c im sinh hc ca con ngi gip cho h c th thnh cng trong mt hoc mt s hot ng nht nh. Nhng t cht c sn trong cu to ca no, v trong cc c quan nh c quan cm gic, cc c quan vn ng T cht ch l iu kin sau ny thc hin c kt qu, hnh thnh nng lc mt hoc mt s hot ng no . Song iu ny khng c ngha l t cht quyt nh sn nhn cch (c th l nng lc). T cht c tr thnh nng lc hay khng cn ph thuc vo hon cnh thc tin, hot ng hc tp v lao ng, rn luyn, tch ly kinh nghim ca c nhn ; ngi c t cht c th tham gia c hiu qu vo cc lnh vc ht sc rng ri m khng quy nh trc mt hot ng no. S thnh cng cn do yu t hon cnh, s la chn v rn luyn ca c nhn

- Cc thuc tnh v loi hnh thn kinh khng nh trc nhng nt tnh cch sau ny ca con ngi, mc d chng c nh hng n s hnh thnh v pht trin cc nt tnh cch. C nhng nt tnh cch khc nhau c hnh thnh trn cng mt kiu hnh thn kinh, v ngc li c nhng nt tnh cch ging nhau nhng c trn nhiu kiu hnh thn kinh. Kiu hnh thn kinh l c s sinh l thn kinh ca kh cht, nhng kh cht mang bn cht x hi, chu s chi phi ca cc c im x hi, bin i do rn luyn v GD.

- Cc nghin cu ch ra rng con ngi khi sinh ra khng b nh trc bi mt hnh vi v gi tr no v mt x hi, ngoi nhng hnh vi bn nng lm iu kin sng. Cc phm cht v nng lc ch c th c c trong qu trnh sng v hot ng trong x hi, giao tip vi nhng ngi xung quanh vi nhng iu kin c o, khng lp li.

- C th con ngi c s bin i qua cc giai on la tui, s bin i ny kh phc tp v n cng nh hng n s pht trin tm l, nhn cch ca giai on . ch l nh hng ca sinh l i vi tm l, n khng quyt nh trc nhn cch. V d, tnh cm khc gii, tnh yu nam n ch ny sinh mt giai on nht nh, n thng gn vi vic dy th ca c th. Tuy nhin, tnh cht ca tnh yu chu s chi phi ca hon cnh x hi, ca hot ng, ca GD

Kt lun: Bm sinh, di truyn, sinh hc ch l yu t tin cho s hnh thnh v pht trin nhn cch, khng quyt nh trc nhn cch. V vy, khng c tuyt i ha vai tr ca yu t sinh hc, di truyn, ging nh c ngi quan nim trng n rm trng trn, cha m sinh con tri sinh tnh t bung lng GD. Ngc li cng khng c xem nh vai t ca bm sinh, di truyn, sinh hc, c bit l yu t t cht v kiu hnh thn kinh trong vic pht trin nng lc.

Cc nh GD phi ch trong vic to iu kin cho tt c hc sinh c pht trin nng lc hin c. Mt h thng GD tin b phi m bo nhng iu kin bnh ng cho s pht trin ton din ca con ngi, ng thi cng coi trng vic i x thch hp vi tng hc sinh theo nhng c im c nhn ca h. GD mi ngi c thc bo v c th, c bit l bo v h thng thn kinh l mt vic rt quan trng.

2.2. Mi trng v s pht trin nhn cch

Mi trng l h thng nhng yu t, hon cnh bn ngoi, nhng iu kin t nhin, XH tc ng n cuc sng v hot ng ca con ngi.

Phn chia mt cch khi qut nht, c mi trng t nhin v mi trng x hi:

- Mi trng t nhin l iu kin a l, sinh thi.... N c nh hng rt ln n s pht trin th cht, n cuc sng v hot ng ca con ngi.

- Mi trng x hi phm vi rng l ch chnh tr-x hi, th ch kinh t, chnh sch, nn vn ha ca quc gia. phm vi hp, l mt b phn ca mi trng ln, hay cn gi l hon cnh- ci trc tip tc ng n cuc sng ca cc c nhn. Mi trng nh l cc mi quan h gia nh, nh trng, nhm bn, a phng, phong tc tp qun, iu kin kinh t, vn ha, chnh tr . ca ni sinh sng.

S hnh thnh v pht trin nhn cch chu s tc ng rt ln ca mi trng, c bit la mi trng x hi.

Ngy nay, vi s pht trin ca cng ngh v s bng n thng tin, mi ngi c tip xc vi cc thng tin a dng v phong ph t cc phng tin truyn thng nh bo tr, i, ti vi, internet D ch c tr trong mt mi trng nh hp nhng nu qua cc phng tin trn, c nhn vn c th tip xc vi rt nhiu thng tin n t khp ni trn th gii, t nhiu nn vn ha khc nhau.

S tac ng rt ln ca mi trng i vi s hnh thnh v pht trin nhn cch th hin nhng c im sau:

- Tr em khi sinh ra bnh thng, c cc t cht ngi nhng nu khng sng trong x hi loi ngi th s khng tr thnh con ngi thc th. Cc trng hp tr em b lc, c th rng nui dng chng minh iu ny.

- Mi trng vi t cch l th gii khch quan, l ci c phn nh, tc ng ti con ngi vi t cch l ch th phn nh, s tc ng ny li cc du vt trn v no, c bit l cc gi tr vn ha, chun mc x hi s tc ng n a tr thng qua cc hot ng khc nhau s c th c lu gi, cng c v c th tr thnh cc thuc tnh tm l ca c nhn. Lnin ni rt hnh nh rng: cng vi dng sa m, a tr hp thu tm l, o c ca x hi m n l thnh vin

- Bn cht con ngi l tng ha cc mi quan h x hi, thng qua cc mi quan h x hi m c nhn chim lnh cc gi tr ca x hi, bin n thnh gi tr ca bn thn.

- Mi trng, c bit l mi trng x hi ra cc chun mc, cc quy tc, cc yu cu cho cc c nhn. Cc c nhn phi bit tip nhn v hnh thnh nhng phm cht, nng lc theo yu cu ca mi trng thch ng vi n.

- S tc ng ca mi trng n s hnh thnh v pht trin nhn cch l v cng mnh m, phc tp v ty theo mi ch th, mi giai on. Nhng khng phi con ngi hon ton tip nhn tt c cc tc ng ca mi trng mt cch c hc, my mc. Thng thng, s tc ng ca mi trng n c nhn mnh m nht khi c nhn cha c thc hoc thc cha pht trin hon ton, v th m gn mc th en, gn n th rng. Khi c nhn thc c v cc gi tr th s tip thu ny s c chn lc. Khi thc pht trin, c kh nng phn tch v la chn, nn con ngi s tip thu chn lc cc tc ng ca mi trng, v vy khng phi lc no con ngi cng th ng trc hon cnh. Ni cch khc, mt thi im no vic tip nhn cc tc ng ca mi trng cn ty thuc vo quan im, nim tin, nhu cu, cc thuc tnh ca c nhn. V th c trng hp gn bn m chng hi tanh mi bn.

- Mi trng tc ng n con ngi nhng con ngi cng c th tc ng tr li v ci to mi trng. Mc ni: hon cnh sng to ra con ngi trong chng mc con ngi sng to ra hon cnh. V vy, con ngi bng tnh tch cc ca mnh cn phi ci to hon cnh theo nhu cu v li ch ca mnh. Nhng g tt p th gi li, nhng g cn cha ph hp th iu chnh cho ph hp, nhng g lc hu th kin quyt loi b. Ci to ci xu, to dng ci tt p hn cho x hi chnh l to ra mi trng GD tt cho con ngi.

Kt lun:

Nghin cu con ngi phi nghin cu hon cnh sng ca h; GD con ngi phi thng nht vi vic ci to x hi; phi GD cho tr kh nng khng vi nhng yu t tiu cc ca mi trng, la chn v tip thu c chn lc cc tc ng ca mi trng, khng nn lc no cng hn ch v ngn cm tr tip xc vi bn ngoi.

2.3. GD i vi s pht trin nhn cch

Bn v vai tr ca GD, trong lch s c nhiu ngi cp ti. Khng T (551-479 trCN) ni: Ngc bt trc, bt thnh kh, nhn bt hc, bt tri o. H Ch tch trong bi Na m c vit: Hin d phi u l tnh sn. Phn nhiu do GD m nn.

C ba loi GD: GD gia nh; GD nh trng v GD x hi. Mi loi GD c chc nng, vai tr, th mnh ring m kh c th thay th, thm ch khng th thay th.

- GD gia nh ng vai tr nn tng cho GD nh trng v GD x hi, c thc hin ngay khi a tr cho i, thm ch ngay t khi trong bng m, GD gia nh tc ng mnh m n a tr nht l nhng nm u i. Nu GD gia nh tt th to ra nn tng tt, ngc li, nu GD gia nh khng tt hoc c nhng sai lm s to ra kh khn cho GD nh trng.

- GD nh trng c vai tr nh hng cho GD gia nh v GD x hi, ng thi l c quan chuyn trch GD, c t chc khoa hc v vy n mang li hiu qu cao, nht l trong vic pht trin nng lc ca tr m GD gia nh v GD x hi kh thay th c.

- GD x hi h tr v thc y nhng tc ng ca gia nh v nh trng.

Gia nh, nh trng, x hi l ba lc lng GD to ln, nu phi hp cht ch, thng nht v mc ch, phng php th s mang li hiu qu cao.

Vai tr ch o ca GD, c bit l GD nh trng th hin nhng ni dung sau:

- Vch ra chiu hng, mc tiu hnh thnh v pht trin nhn cch hc sinh, ng thi t chc, ch o, dn dt hc sinh thc hin qu trnh tin n kt qu mong mun. Qu trnh ny din ra thng xuyn, lin tc, c t chc khoa hc, ph hp vi cc quy lut pht trin ca con ngi, v vy n loi tr bt nhng yu t bt li v pht huy c yu t tch cc. a tr tham gia qu trnh ny t khi cn nh cho n khi tr thnh mt cng dn v k c thi gian sau , v vy trnh c qu trnh m mm, mt nhiu thi gian, cng sc m vn c th chim lnh gi tr ca nhn loi, bin n thnh gi tr ca bn thn mt cch nhanh nht v thun li nht.

- GD c th trang b cho tr nhng phm cht v nng lc khng ch thch ng vi hon cnh hin ti m cn c th thch ng vi hon cnh s gp trong tng lai. y l tnh i trc, n u ca GD.

- GD c th pht huy ti a cc mt mnh ca cc yu t khc, ng thi c th mang li nhng tin b trong s hnh thnh v pht trin nhn cch m cc yu t di truyn, mi trng khng th mang li c. V d, nh tc ng ca GD m con ngi c th lm c nhng loi ton phc tp, tr thnh k s, bc s, ngh s

- GD c sc mnh ci bin nhng nt tnh cch, hnh vi, phm cht i lch chun mc x hi.

- GD l con ng hu hiu pht huy nhng tim nng, t cht bm sinh thnh nng lc hin thc.

- GD c tm quan trng c bit i vi ngi khuyt tt v thiu nng v nhiu nguyn nhn. Nh c s can thip sm, c phng php GD ph hp, cng s h tr ca cc phng tin khoa hc k thut m c th gip h phn no phc hi chc nng mt, pht trin cc chc nng b tr khc, gip h pht trin nhn cch, ha nhp vi cuc sng cng ng.

- GD cn c kh nng chi phi, tc ng ti cc yu t khc (nh mi trng) theo hng tch cc t tc ng n vic hnh thnh nhn cch cho tr. Ni cch khc, GD ch o v ci to mi trng GD theo hng tch cc, to ra mi trng GD thun li.

Kt lun:

Mun hnh thnh v pht trin nhn cch theo con ng ng hng nht, gn nht, nhanh nht, c hiu qu nht th phi c GD, c bit l GD nh trng. Tuy nhin GD khng phi l cha kha vn nng, ch l cng c hu hiu nht, GD khng th tch ri cc yu t sinh hc, mi trng, hot ng ca c nhn. GD ch c th thc hin c v t kt qu tt khi da trn cc yu t v kt hp tt vi cc yu t . GD ch gi c vai tr ch o khi t chc khoa hc, da trn cc c s khoa hc v con ngi. Phi bin c GD l nhng tc ng bn ngoi tr thnh t GD, lm cho c nhn c thc t GD, t hon thin mnh trn tt c cc phng din v ngi c GD thc s l ngi bit t GD.

2.4. Hot ng v giao tip ca c nhn i vi nhn cch

Hot ng l qu trnh tc ng vo th gii khch quan, lm bin i th gii to ra nhng sn phm theo nhu cu ca con ngi. Qu trnh ny c s tiu hao nng lng thn kinh v c bp. Hot ng lm thay i khch th nhng n cng lm thay i chnh bn thn ch th v mt th cht v tinh thn.

Giao tip l s tip xc tm l gia ngi vi ngi, thng qua con ngi trao i vi nhau v thng tin, v cm xc, tri gic v nh hng qua li ln nhau.

Hot ng v giao tip ng vai tr quyt nh trc tip nht i vi s hnh thnh v pht trin nhn cch. iu ny th hin nhng kha cnh sau:

- Xt v lch s pht sinh loi ngi, chnh nh lao ng-dng hot ng c trng nht m c qu trnh tin ha t loi vn ngi thnh con ngi. Nh lao ng m con ngi mi c dng ng thng, t chi hon thin, b c pht trin con ngi tr nn p hn, hon thin hn nh lao ng. Qu trnh ny mt hng vn nm.

- Xt v lch s c nhn, khi a tr sinh ra v c sng trong x hi loi ngi, n phi hot ng v giao tip tch cc th mi c th chuyn ha cc gi tr ca x hi thnh gi tr ca bn thn.

- Thng qua hot ng v giao tip m a tr c iu kin bc l, rn luyn, pht trin cc t cht, phm cht, nng lc.

- Thng qua hot ng v giao tip, con ngi c kim nghim, tri nghim cc gi tr ca cuc sng, iu ny c ngha quan trng trong vic tip tc gi li hay loi b nhng iu m ngi ta tip thu c hay hnh thnh nhng gi tr mi c nhn.

- Hot ng v giao tip l nhu cu ca con ngi, nhu cu ny c tha mn mi lm cho tm l, thc, nhn cch con ngi pht trin bnh thng. Cc th nghim v vic ngi ta khng c giao tip, dn ti b trm cm chng minh iu ny.

Kt lun: Hot ng v giao tip ng vai tr trc tip nht i vi s hnh thnh v pht trin nhn cch. Hot ng v giao tip tch cc chnh l biu hin ca vic t GD. V vy trong qu trnh GD cn ch nhng im sau:

- a hc sinh vo cc hot ng v giao lu a dng, coi l con ng c bn GD hc sinh.

- Cn nm c cc hot ng ch o ca tng thi k t chc cc hot ng cho ph hp vi tm sinh l hc sinh.

- Cn t chc cc hot ng mt cch sinh ng, hp dn, ni dung phong ph to ra hng th cho hc sinh.

3. GD v s pht trin nhn cch ca hc sinh theo la tui

3.1. Tr trc tui hc

3.2. Hc sinh tiu hc

3.3. Hc sinh trung hc c s

3.4. Hc sinh trung hc ph thng

Sinh vin t nghin cu ti liu. Ch ti cc vn sau:

Cc giai on la tui v hot ng ch o, quan h x hi ca la tui

c im v th cht v sinh l thn kinh

c im v tm l: Qu trnh nhn thc, tr nh, ch , mc ch, tnh cm.

Rt ra nhng c trng nht ca la tui.

Trn c s ra yu cu i vi GD tr em cc giai on la tui.

4. Mt s phm cht nhn cch con ngi Vit Nam cn gn gi v pht huy.

Yu qu lao ng;;Yu nc; on kt; Nhn i; Hiu tho; Hiu hc.

Chng 4 - MC CH, MUC TIU V NGUYN L GIO DC

1. Khi nim mc ch, mc tiu GD

1.1. Khi nim mc ch GD

Trong ting Vit co t muc ich va muc tiu thng c dung chi kt qua d inh at c cua hoat ng. Trong nhiu trng hp, 2 khai nim nay thng c dung vi nghia tng ng.

V mt ly lun, nhiu ngi ng tinh rng khai nim muc ich co pham vi rng hn khai nim muc tiu. at c muc ich phai thng qua vic at c cac muc tiu.

Vi vy, trong giao duc, khai nim muc ich giao duc cung c xem la rng hn khai nim muc tiu giao duc. Mc ch GD l ci ch cn t c ca s nghip GD mi quc gia trong mi giai on lch s xc nh, la m hinh d kin cua san phm giao duc se at c trong tng lai.. Vic xc nh mc ch GD thng c tin hnh khi nh nc t chc mt h thng GD.

Vic xac inh muc ich giao duc co tm quan trong c bit vi no co 3 chc nng quan trong sau i vi hoat ng giao duc:

Chc nng inh hng: inh hng cho toan b hoat ng giao duc khng bi i lch hng.

Chc nng lam c s t chc qua trinh giao duc: la c s xac inh, xy dng ni dung, chng trinh, phng phap va cac hoat ng giao duc.

Chc nng lam chun anh gia cht lng giao duc: Vi hin nay nhiu ngi a cng nhn cht lng giao duc la mc at c cua san phm giao duc so vi muc ich a t ra.

Mc ch GD l phm tr c bn ca GD hc. Vi tm quan trng ca n, vn xc nh mc ch GD c t ra t rt xa xa trong lch s x hi.

Mc ch GD c mt s c im sau:

C tnh lch s.

C tnh giai cp.

Mang mu sc dn tc.

C tnh thi i.

1.2. Khi nim mc tiu GDMc tiu GD l nhng tiu ch, ch tiu, nhng yu cu c th phi t c sau mt hot ng GD. Mc tiu GD l thnh phn, b phn ca mc ch GD, ni cch khc, mc tiu GD chnh l c th ha mc ch GD. Tm li: Mc ch v mc tiu GD l hai khi nim c quan h mt thit vi nhau, l hai khi nim cng ch kt qu hng ti ca GD, nhng khng phi l mt:

- Mc ch GD l ci mong i l tng, mc tiu GD l ci c th hin thc ha.

- Xut pht t mc ch xy dng mc tiu. Vic tin gn n mc ch phi thng qua vic t c cc mc tiu.

- Mc tiu GD c th hn mc ch, lm chc nng ch o t chc thc hin cc qu trnh GD v l cn c nh gi kt qu GD. Nhiu trng hp, mc tiu phi c lng ha, o c c, quan st c th mi thc hin c hai chc nng trn.

2. Mc ich, muc tiu GD Vit Nam

2.1. Nhng cn c xy dng mc ich GD

Vic xy dng mc tiu GD c cn c vo cc yu t sau:

- Chin lc pht trin kinh t x hi, vn ha, khoa hc k thut ca t nc.

- Nhng iu kin, tim nng kinh t, vn ha, khoa hc, cng ngh c th ca t nc.

- Yu cu ca t nc, ca thi i i vi nhn cch th h tng lai.

- Xu th pht trin GD ca quc gia v ca th gii.

- iu kin hin c ca h thng GD quc dn.

- Trnh hin c ca ngi hoc theo cc cp hc.

2.2. Mc ich, muc tiu GD Vit Nam

Hin nay, cha thy vn ban chinh thc nao cua nha nc noi ro muc ich cua nn giao duc Vit Nam la gi. iu nay gy kho khn cho nhng ngi mun tim hiu. Trong Lut giao duc chi dung t muc tiu giao duc. Sau y la muc tiu giao duc c quy inh trong Lut giao duc:

Mc tiu cp xa hi: Nng cao dn tr, o to nhn lc, bi dng nhn ti.

Dn tri la

Nhn lc la

Nhn tai la

(Xem phn cac chc nng xa hi cua giao duc)

Mc tiu nhn cch:

iu 2 Lut GD 2005 quy nh: Mc tiu GD l o to con ngi Vit Nam pht trin ton din, c o c, tri thc, sc kho, thm m v ngh nghip, trung thnh vi l tng c lp dn tc v ch ngha x hi; hnh thnh v bi dng nhn cch, phm cht v nng lc ca cng dn, p ng yu cu ca s nghip xy dng v bo v T quc.

Mc tiu cp h thng GD:

Mc ch GD Vit Nam c c th ha thnh cc mc tiu GD cho tng cp hc, bc hc, ngnh hc v c quy nh trong Lut GD 2005

- Mc tiu GD mm non: Mc tiu ca GD mm non l gip tr em pht trin v th cht, tnh cm, tr tu, thm m, hnh thnh nhng yu t u tin ca nhn cch, chun b cho tr em vo hc lp mt.

- Mc tiu GD Tiu hc: GD tiu hc nhm gip hc sinh hnh thnh nhng c s ban u cho s pht trin ng n v lu di v o c, tr tu, th cht, thm m v cc k nng c bn hc sinh tip tc hc trung hc c s".

- Mc tiu GD Trung hc c s: GD trung hc c s nhm gip hc sinh cng c v pht trin nhng kt qu ca GD tiu hc; c hc vn ph thng trnh c s v nhng hiu bit ban u v k thut v hng nghip tip tc hc trung hc ph thng, trung cp, hc ngh hoc i vo cuc sng lao ng.

- Mc tiu GD Trung hc ph thng: GD trung hc ph thng nhm gip hc sinh cng c v pht trin nhng kt qu ca GD trung hc c s, hon thin hc vn ph thng v nhng hiu bit thng thng v k thut v hng nghip, c iu kin pht huy nng lc c nhn la chn hng pht trin, tip tc hc i hc, cao ng, trung cp, hc ngh hoc i vo cuc sng lao ng.

- Mc tiu GD ca trng dy ngh: Mc tiu ca GD ngh nghip l o to ngi lao ng c kin thc, k nng ngh nghip cc trnh khc nhau, c o c, lng tm ngh nghip, thc k lut, tc phong cng nghip, c sc kho nhm to iu kin cho ngi lao ng c kh nng tm vic lm, t to vic lm hoc tip tc hc tp nng cao trnh chuyn mn, nghip v, p ng yu cu pht trin kinh t - x hi, cng c quc phng, an ninh.

Trung cp chuyn nghip nhm o to ngi lao ng c kin thc, k nng thc hnh c bn ca mt ngh, c kh nng lm vic c lp v c tnh sng to, ng dng cng ngh vo cng vic.

Dy ngh nhm o to nhn lc k thut trc tip trong sn xut, dch v c nng lc thc hnh ngh tng xng vi trnh o to.

- Mc tiu ca GD i hc: Mc tiu ca GD i hc l o to ngi hc c phm cht chnh tr, o c, c thc phc v nhn dn, c kin thc v nng lc thc hnh ngh nghip tng xng vi trnh o to, c sc ho, p ng yu cu xy dng v bo v T quc.

o to trnh cao ng gip sinh vin c kin thc chuyn mn v k nng thc hnh c bn gii quyt nhng vn thng thng thuc chuyn ngnh c o to.

o to trnh i hc gip sinh vin nm vng kin thc chuyn mn v c k nng thc hnh thnh tho, c kh nng lm vic c lp, sng to v gii quyt nhng vn thuc chuyn ngnh c o to.

o to trnh thc s gip hc vin nm vng l thuyt, c trnh cao v thc hnh, c kh nng lm vic c lp, sng to v c nng lc pht hin, gii quyt nhng vn thuc chuyn ngnh c o to.

o to trnh tin s gip nghin cu sinh c trnh cao v l thuyt v thc hnh, c nng lc nghin cu c lp, sng to, pht hin v gii quyt nhng vn mi v khoa hc, cng ngh, hng dn nghin cu khoa hc v hot ng chuyn mn.

- GD thng xuyn gip mi ngi va lm va hc, hc lin tc, hc sut i nhm hon thin nhn cch, m rng hiu bit, nng cao trnh hc vn, chuyn mn, nghip v ci thin cht lng cuc sng, tm vic lm, t to vic lm v thch nghi vi i sng x hi. Nh nc c chnh sch pht trin GD thng xuyn, thc hin GD cho mi ngi, xy dng x hi hc tp.

Mc tiu cp chuyn bit:

Mc tiu GD cp ny l nhng ch tiu, nhng yu cu c th cn phi t c nh mc tiu dy, mc tiu hc, mc tiu ca chng trnh, ca mn hc. Nhng mc tiu ny cn c lng ha c th o lng c. Mc tiu cp ny th hin ba mt: Kin thc, k nng, thi m hc sinh phi t c trong qu trnh hc tp.

- Kin thc l h thng nhng khi nim, phm tr, nhng thng tin khoa hc theo ni dung tng mn hc, tng chuyn ngnh c th. Kt qu hc tp ca hc sinh c nh gi v s lng v cht lng kin thc m h tip thu c.

- K nng l kh nng thc hin cc cng vic c th, sau khi hc sinh qua mt chng trnh hc tp, mt kha hun luyn. Trnh k nng c nh gi bng sn phm m hc sinh lm ra.

- Thi l biu hin thc ca hc sinh i vi kin thc tip thu c v nhng d nh ng dng chng vo cuc sng. Thi c biu hin qua mi quan h ca bn thn vi gia nh, x hi, cng vic v ngay c vi t nhin. l mt mt ca nhn cch, biu hin v c nh gi qua hnh vi.

3. Nguyn l GD

3.1. Khi nim nguyn l GD

Nguyn l GD l nhng lun im khi qut mang tm t tng v c tnh quy lut ca qu trnh GD (theo ngha rng), ch dn ton b h thng GD v qu trnh s phm tng th (trong c qu trnh GD theo ngha hp v qu trnh dy)

Cn phn bit nguyn l GD vi nguyn tc GD v nguyn tc dy hc. Nguyn tc GD l cc lun im c bn ca L lun GD (GD theo ngha hp), c gi tr ch o cc hot ng GD, hnh thnh phm cht nhn cch, o c cho hc sinh. Tng t nh vy, nguyn tc dy hc l nhng lun im c bn ca L lun dy hc c gi tr ch dn qu trnh dy hc.

Nguyn l GD c c im sau y:

- Nguyn l GD l mt t tng GD c khi qut t bn cht ca GD, c c rt ra t quy lut v cc mi quan h bin chng gia GD vi cc mt ca i sng x hi.

- Nguyn l GD c khi qut t bn cht ca qu trnh dy hc v qu trnh GD theo ngha hp.

- GD l mt hot ng c mc ch, mc ch c tnh lch s v thi i. Nguyn l GD chnh l mt t tng GD c rt ra t mc ch GD v tr thnh phng thc thc thi mc ch GD.

- Nguyn l GD c c rt t kinh nghim GD tin tin ca cc nh trng qua nhiu thi i, lm cho GD t ti cht lng v hiu qu.

3.2. Ni dung nguyn l GD Vit Nam

Khon 2, iu 3 Lut GD nc ta c Quc hi thng qua ngy 14.6.2005 ghi: Hot ng GD phi c thc hin theo nguyn l hc i i vi hnh, GD kt hp vi lao ng sn xut, l lun gn lin vi thc tin, GD nh trng kt hp vi GD gia nh v GD x hi.

y l mt lun im GD quan trng ca ng v Nh nc ta, l kim ch nam hng dn ton b cc hot ng GD trong nh trng v c trong x hi, n c khng nh t i hi ln III nm 1960 ca ng. T n nay, ni dung nguyn l vn cn nguyn gi tr v c php l ha thnh quy nh trong lut.

Ni dung nguyn l gm bn im quan trng cn lu :

Hc i i vi hnh;

GD kt hp vi lao ng sn xut;

L lun gn lin vi thc tin;

GD nh trng kt hp vi GD gia nh v GD x hi.

* Hc i i vi hnh l mt t tng GD va truyn thng va hin i, va c tnh khoa hc va c gi tr thc tin. Bn cht t tng ny nh sau:

- Hc hnh. Hnh l c k nng, k xo, p dng kin thc vo thc tin.

- Hc i i vi hnh l phng php hc tp hu hiu.

* GD kt hp vi lao ng sn xut l t tng GD ca nh trng hin i, ta c th thy nh sau:

- GD lao ng l mt ni dung ca GD ton din, hc sinh hm nay l nhng ngi lao ng trong tng lai, v vy phi chun b cho cc em sn sng bc vo lao ng.

- GD trong lao ng v bng lao ng l mt nguyn tc GD ht sc quan trng. Lao ng va l mi trng, va l phng tin GD con ngi.

- Mc ch ca o to ngh l to ra nhn lc cho cc lnh vc ca nn kinh t quc dn. V vy phi gn o to vi lao ng.

* L lun gn lin vi thc tin l mt yu cu quan trng i vi qu trnh GD v o to trong nh trng Vit Nam:

- L lun l tng kt, khi qut v thc tin v c tc dng ch o thc tin. Thc tin l c s ca l lun v l cn c kim tra tnh khch quan, khoa hc ca l lun. V vy l lun gn vi thc tin l quy lut khch quan.

- Hot ng GD cui cng l con ngi ra phc v yu cu ca thc tin. Nh trng l mt b phn ca gung my x hi. V vy ni dung GD khng ch c l lun sung, l lun xa di thc tin, m phi phn nh c nhng g ang din ra trong x hi. L lun gn lin vi thc tin cng c ngha l hc l lun song ri phi mang ra p dng vo thc tin, ci to thc tin, nh th l lun mi c ch.

- Trong khi gng dy, v hc tp, gio vin v hc sinh phi thng xuyn lin h vi thc tin sinh ng, l nhng minh ha quan trng lm cho ngi hc hiu v tip thu tt bi hc. Ngc li, cc s kin, hin tng thc tin li c phn tch, soi sng bng l lun khoa hc.

* GD nh trng kt hp vi GD gia nh v GD x hi:

- Thc hin nguyn l ny nhm pht huy sc mnh tng hp ca cc lc lng GD. Mi lc lng c vai tr v u th ring m kh c th thay th. Bc H dy: GD trong nh trng ch l mt phn, cn cn c s GD ngoi x hi v trong gia nh gip cho vic GD trong nh trng c tt hn. GD trong nh trng d tt my nhng thiu GD trong gia nh v ngoi x hi th kt qu cng khng hon ton.

- GD nh trng kt hp vi GD gia nh v GD x hi l lm cho thng nht v ni dung v phng php GD, s phi hp tt s trnh c tnh trng trng nh xui, kn thi ngc, trit tiu v bi tr nhau. C nh vy mi nng cao sc mnh v hiu qu GD.

3.3. Phng hng qun trit nguyn l GD

mi cp qun l, iu hnh v thc hin vic GD cn qun trit nguyn l GD bng mt s bin php c th sau:

- Xy dng chng trnh GD v o to c tnh ton cn i gia cc mn l thuyt v cc mn thc hnh, phi hp l, hi ha gia ni dung l thuyt v thc hnh trong tng mn hc.

- S dng phng php theo hng pht huy tnh tch cc ca ngi hc, ly hc sinh lm trung tm. Thng xuyn lin h kin thc bi ging vi thc t. T chc thc hnh v th nghim cho sinh vin mc ph hp vi mc ch bi hc, mn hc.

- T chc cc c s thc hnh v th nghim ty theo bc hc, ngnh hc, c bit l cc trng chuyn nghip v dy ngh.

- Xy dng mi trng GD lnh mnh. Phi hp GD vi cc gia nh, cc c quan on th GD.

- Nh nc, nh trng, a phng cn to iu kin thun li v c s vt cht k thut v tinh thn thun li cho gio vin v hc sinh dy v hc theo nguyn l GD.

Chng 5 - H THNG GIO DC QUC DN

1. Khi nim h thng GD quc dn H thng GD quc dn la h thng trng hoc va cac c s GD c xy dng trong pham vi mt quc gia tin hanh qua trinh giao duc th h tre va ao tao ngun nhn lc, ap ng yu cu phat trin kinh t, vn hoa, xa hi. Thng thng khi ni n h thng GD l ni n h thng nh trng v nh trng l ht nhn ca h thng GD.

T chc UNESCO tng kt v cho thy h thng GD ca cc nc u c cc bc hc c bn sau:

- Bc 0: Trc tui hc

- Bc 1: Tiu hc

- Bc 2: Trung hc c s

- Bc 3: Trung hc ph thng- Bc 4: Sau trung hc

- Bc 5: Giai on u ca GD i hc.

- Bc 6: Giai on hai ca GD i hc.

2. H thng GD quc dn Vit Nam

Theo quy nh ti iu 4, Lut GD nc CHXHCN Vit Nam H thng GD quc dn gm GD chnh quy v GD thng xuyn.

Cc cp hc v trnh o to ca h thng GD quc dn gm:

a) GD mm non c nh tr v mu gio;

b) GD ph thng c tiu hc, trung hc c s, trung hc ph thng;

c) GD ngh nghip c trung cp chuyn nghip v dy ngh;

d) GD i hc v sau i hc (sau y gi chung l GD i hc) o to trnh cao ng, trnh i hc, trnh thc s, trnh tin s".

3. nh hng hon thin h thng GD quc dn

3.1. S pht trin ca h thng GD trong x hi hin i

Nhng thay i v s pht trin ca h thng GD trong x hi hin i c mt s c im sau:

Tng cng kh nng p ng ca h thng GD vi nhu cu ph cp GD ngy cng c ko di nhiu nc.

n v ht nhn ca h thng GD (nh trng) c nhng c im: gn lin vi mi trng sng (c t nhin v x hi); gn lin vi cc c s sn xut; tng cng mi quan h gia cc nh trng c phm vi quc gia v quc t; gn lin vi c nhn, khng hn ch v thi gian v khng gian nh vo tin b ca cng ngh v bng n thng tin.

H thng GD c tnh lin thng cao

Pht trin a dng cc hnh thc GD v o to

H thng GD to ra tnh c ng ngh nghip cao ngi hc

3.2. nh hng hon thin h thng GD quc dn

- Hng ti xy dng mt h thng GD m, linh hot, ph hp vi vic xy dng mt x hi hc tp, hc tp sut i.

- H thng GD gn vi vic nng cao dn tr, o to nhn lc, bi dng nhn ti, pht trin kinh t, p ng nhn lc cho cng nghip ha, hin i ha.

- Xy dng h thng GD a dng v loi hnh v phng thc, nng ng, mm do, linh hot, cht lng v hon ton lin thng.

- Xy dng h thng GD k tha v pht huy c truyn thng cng nh tinh hoa ca cc m hnh GD tin tin trn th gii.

- C cu h thng GD c cu trc hi ha v tng i n nh, d dng cho phn cp qun l, nng cao tnh t ch v t chu trch nhim trc cng ng v x hi. Ch n s ph hp v c cu trnh , c cu loi hnh nh trng, phng thc, ngnh ngh, c cu vng lnh th, c cu phn cp qun l Trong c cu trnh c coi l c cu c trng nht ca h thng GD.

- C cu h thng GD m bo tnh cng bng v bnh ng gia cc loi hnh nh trng v phng thc o to. kt qu hc tp v gi tr vn bng gia cc loi hnh nh trng, cc phng thc o to phi c quy i, lin thng, m bo quyn li v kch thch s sng to ca ngi hc trong mt x hi hc tp m./.

PHN 2- L LUN DY HC

Chng 6- QU TRNH DY HC

1. Khi nim qu trnh dy hc

Co nhiu cach tip cn khai nim qua trinh day hoc. Nu day hoc ly thy lam trung tm thi day hoc la qua trinh truyn thu kin thc t thy sang tro.Theo quan nim cua day hoc phat huy tinh tich cc hoc tp cua hoc sinh thi: Qu trnh dy hc l qu trnh di s lnh o, t chc, iu khin ca gio vin, hc sinh t gic, tch cc, ch ng t t chc, t iu khin hot ng nhn thc- hc tp ca mnh nhm at c muc tiu day hoc.

Tt nhin trong day hoc co nhng khi din ra s truyn thu t thy sang tro, nhng v c ban day hoc theo quan nim phat huy tinh tich cc cua ngi hoc thi thy ong vai tro lanh ao, t chc, iu khin bng nhng phng phap lam phat huy tinh tich cc cua ngi hoc ngi hoc t giac, chu ng, t t chc, t iu khin hoat ng nhn thc. (Ngi thay giao ti la ngi mang chn ly n sn, con ngi thy giao gioi la ngi bit day hoc sinh i tim chn ly. Dictecvec (Dieterweg))

Cac thanh t cua qua trinh day hoc

Muc tiu day hoc

Giao vin va hoc sinh

Chng trinh, ni dung day hoc

Phng phap day hoc

Phng tin day hoc

Mi trng day hoc Kt qua day hoc

Chu y: Phn Bn cht ca qu trnh dy hc nay danh cho hoc vin t xa hoc, hoc vin tai chc tham khaoBn cht ca qu trnh dy hc

Dy hc l phn nh tnh cht hai mt ca qu trnh dy hc: qu trnh dy ca gio vin v qu trnh hc ca ngi hc. Hai qu trnh ny khng tch ri nhau m l mt qu trnh hot ng chung nhm hnh thnh nhn cch ca con ngi mi p ng c yu cu ca thi i.

Ngy nay qu trnh hot ng chung ,

- Ngi gio vin ng vai tr lnh o, t chc, iu khin hot ng nhn thc ca ngi hc gip h t khm ph tri thc, ngoi ra gio vin cng c chc nng truyn th tri thc nhng ch khi ngi hc tht cn thit. Song chc nng ny khng phi l chc nng chnh yu ca ton b qu trnh dy.

- Ngi gio vin phi suy ngh gip ngi ngi hc s dng nhng tri thc, nhng kinh nghim c ca mnh, nhng tri thc m h thu thp c qua cc phng tin thng tin i chng, qua cuc sng to nn s hiu bit ca mnh.

Phi hp vi hot ng ca gio vin, ngi ngi hc t gic, tch cc, ch ng, t t chc, iu khin hot ng nhn thc - hc tp ca mnh nhm nm vng tri thc, hnh thnh k nng, k xo, pht trin nng lc nhn thc, c bit nng lc t duy sng to, hnh thnh c s th gii quan khoa hc v nhng phm cht tt p ca con ngi mi.

Trong qu trnh dy hc khng th thiu mt trong hai qu trnh b phn ny, nu khng th qu trnh khng din ra.

T chng ta c th hiu th no khi nim qu trnh dy hc?

Qu trnh dy hc l qu trnh m trong di s t chc, iu khin, lnh o ca ngi gio vin lm cho ngi hc t gic, tch cc, ch ng t t chc t iu khin hot ng nhn thc hc tp ca mnh nhm thc hin nhng nhim v dy hc.

a. Dy hc l hot ng phi hp ca hai ch th- Vn dng l thuyt v hot ng vo qu trnh dy hc, chng ta thy hot ng dy hc l hot ng chung bao gm cc hot ng thnh phn l hot ng dy v hot ng hc, tng ng vi n l hai ch th: thy v tr

- Hot ng ca hai ch th hay l s tn ti ca qu trnh dy hc l hai hot ng quy nh ln nhau

Gio vin Hc sinh

- Hot ng dy v hc u c nhng nt chung mang thuc tnh bn cht v u c cc yu t cu trc ca hot ng. Tuy nhin, hai hot ng li c nhng im khc bit v ch th, i tng, mc ch, phng tin v kt qu hot ng.

Ch th ca hot ng dy l gio vin v tp th s phm ; ch th ca hot ng hc l tr, l tp th ngh ngi c gio dc.

i tng hot ng dy l hot ng ca hc sinh, l cc quan h giao lu gia chng; i tng ca hot ng hc l hot ng ca loi ngi trong vic nhn thc, ci to hin thc khch quan, trong cc quan h x hi a dng

Mc ch ca hot ng dy l ci bin v hon thin hot ng nhn thc, k nng thc hnh lm cho hc sinh nm vng tr thc, hnh thnh k nng hot ng t pht trin tr tu v nhn cch; mc ch ca hot ng hc l chim lnh kinh nghim x hi, cc gi tr vn ho ca nhn loi, trn c s hnh thnh nng lc sng to trong vic ci to t nhin v x hi, hon thin bn thn, nhn cch.

Phng tin ca hot ng dy gm nhng cng c vt cht, phng php, hnh thc t chc tc ng sp, t chc qun l nhn thc; iu khin cc hot ng tr tu v thc hnh; gio dc thc cho hc sinh

Hc sinh Ch th ca hot ng hc

Ch th c thc, ch ng, tch cc v sng to trong nhn thc v rn luyn nhn cch.

Ngi bit khai thc, qun l v chia s thng tin vi thy v bn hc

+ Ch th ca hot ng hc l hc sinh, tch cc trong nhn thc, rn luyn v tu dng, ng thi l i tng ging dy v gio dc

+ i tng ca hot ng hc l h thng tri thc v k nng tng ng.

+ Mc ch ca hot ng hc l tip thu nn vn ho ca nhn loi v chuyn n thnh tr tu v nhn cch ca bn thn.

+ Phng php hc tp l phng php nhn thc, rn luyn hnh thnh nng lc thc hnh.

b. Dy hc l hot ng tr tu, hot ng nhn thc- Bn cht ca qu trnh dy hc l qu trnh nhn thc c o ca ngi hc.

Tnh c o trong qu trnh nhn thc ca ngi hc th hin nh th no? Hot ng nhn thc ca ngi hc trong qu trnh dy hc c s lnh o, t chc, iu khin ca gio vin vi nhng iu kin s phm nht nh nn n c tnh c o. Tnh c o th hin nh sau:

- Qu trnh nhn thc ca ngi hc khng din ra theo con ng m mm, th v sai nh qu trnh khm ph, c nhng nh xy dng ni dung dy hc v ngi gio vin gia cng vo.

- Qu trnh nhn thc ca ngi hc khng phi tm ra ci mi cho nhn loi m l ti to nhng tri thc ca nhn loi to ra, nn h nhn thc ci mi ch i vi bn thn h rt ra t kho tng tri thc chung ca loi ngi.

- Trong mt thi gian tng i ngn ngi hc c th lnh hi mt khi lng tri thc rt ln mt cch thun li. Chnh v vy m trong qu trnh hc tp ca ngi hc phi tin hnh cng c, tp vn dng, kim tra nh gi tri thc, k nng k xo nhm bin chng thnh ti sn ca bn thn ngi hc. Trong qu trnh nhn thc ca ngi hc, gio vin phi quan tm ti vic pht trin nng lc nhn thc v tin hnh gio dc cho h.

Trong qu trnh dy hc cn phi ch ti tnh c bit ca qu trnh nhn thc ca ngi hc trnh s ng nht qu trnh nhn thc chung ca loi ngi vi qu trnh nhn thc ca ngi ngi hc. Song khng v qu coi trng tnh c o m thiu quan tm ng mc n vic t chc cho ngi hc dn dn tm hiu v tp tham gia cc hot ng tm ti khoa hc va sc, nng cao dn qua cc lp chun b cho s khai ph tri thc, tham gia nghin cu khoa hc trong tng lai.

c. Qu trnh dy hc vi t cch l mt h thngQu trnh dy hc l mt dng hot ng chuyn bit v l mt qu trnh x hi. S tn ti, pht trin ca qu trnh dy hc lun c mt nhng thnh t b phn cng tham gia. Cc thnh t ny c s lin h mt thit vi nhau to nn s n nh bn vng.

Cc thnh t ca qu trnh dy hc bao gm;

Mc ch dy hc

Gio vin v hot ng dy

Hc sinh v hot ng hc

Ni dung dy hc

Phng php dy hc

Hnh thc t chc dy hc

Phng tin dy hc

iu kin dy hc

Kt qu dy hc

3. c im cua qua trinh day hoc hin nay

* Trong qua trinh day hoc hin nay, hoat ng hoc tp cua hoc sinh c tich cc hoa trn c s ni dung day hoc ngay cang hin ai hoa

* Trong qua trinh day hoc hin nay, hoc sinh co vn sng va nng lc nhn thc phat trin hn so vi hoc sinh cung tui nhng thi ky trc

* Trong qua trinh day hoc hin nay, hoc sinh co xu hng vt ra khoi ni dung tri thc, ky nng do chng trinh quy inh

4. Bn cht ca qu trnh dy hc (c im hot ng nhn thc ca hc sinh trong qu trnh dy hc)

Chu y: Hoc vin tai chc hoc theo phn nay, hoc vin t xa tham khao Dy hc l t chc, tc ng v iu khin hot ng nhn thc ca hc sinh. Trong qu trnh dy hc, hot ng nhn thc ca hc sinh c t chc, tc ng v iu khin bi gio vin nn n c im ging v khc vi hot ng nhn thc ca loi ngi ni chung.

- Trong qu trnh dy hc, hot ng nhn thc ca hc sinh cng nh hot ng nhn thc ca con ngi, l s phn nh th gii khch quan vo no ngi, s phn nh tch cc, sng to, phn nh khch quan v ni dung v ch quan v hnh thc.

- Trong qu trnh dy hc, hot ng nhn thc ca hc sinh din ra theo quy lut ph bin, theo quy lut chung nh Lnin tng kt: T trc quan sinh ng n t duy tru tng, t t duy tru tng n thc tin, l con ng bin chng ca nhn thc chn l, nhn thc hin thc khch quan

- Ton b qu trnh nhn thc ca loi ngi v ca hc sinh u din ra theo cng thc nh Lnin a tng kt, song khi t n mt trnh nht nh, mt thi im c th, con ngi c th nhn thc t khi qut n c th, t ci chung n ci ring.

* T c im trn, trong qu trnh dy hc, khng phi lc no GV cng dy t c th n khi qut, m ty thuc vo trnh nht nh ca hc sinh v ty vo iu kin c th m c th dy hc t khi qut n c th, i t ci chung n ci ring.

Trong qu trnh dy hc, qu trnh nhn thc ca hc sinh c nhng im khc bit v c o so vi qu trnh nhn thc ca cc nh khoa hc v nhn thc chung ca loi ngi:

- Hc sinh khng tm ra ci mi cho nhn loi m ch yu l ti to nhng tri thc ca loi ngi tm ra, hc sinh nhn thc nhng tri thc rt ra t kho tng tri thc ca nhn loi, i vi bn thn h, n cn mi m.

- Qu trnh nhn thc ny khng din ra theo con ng m mm, th v sai nh qu trnh nhn thc ni chung ca loi ngi v ca cc nh khoa hc, m din ra theo con ng c khm ph, c nhng nh xy dng chng trnh, ni dung dy hc gia cng s phm. V th, trong mt thi gian nht nh, hc sinh c th lnh hi mt khi lng tri thc rt ln mt cch thun li.

- Qu trnh hc tp ca hc sinh phi tin hnh theo cc khu ca qu trnh dy hc: Lnh hi tri thc mi, cng c, vn dng, kim tra, nh gi tri thc, k nng, k xo nhm bin chng thnh ti sn ca bn thn.

- Trong qu trnh dy hc, trn c s kin thc hc sinh tip thu c m hnh thnh hc sinh th gii quan, ng c, cc phm cht nhn cch ph hp vi chun mc x hi.

- Qu trnh nhn thc ca hc sinh trong qu trnh dy hc din ra di vai tr ch o ca gio vin.

Nh vy, bn cht ca qu trnh dy hc l qu trnh nhn thc c o ca hc sinh di vai tr ch o ca gio vin.

* Trong qu trnh dy hc, hot ng nhn thc ca hc sinh c tnh c o, song cng phi t chc cho hc sinh bit tm ti, khm ph ra tri thc. Vic khm ph ny c t chc theo ca gio vin, ngha l tri thc hc sinh khm ph ra khng phi l mi i vi loi ngi, nhng con ng khm ph cng i theo hng tm ti, nghin cu ging nh cc nh khoa hc thc hin nhng da trn s tr gip, nh hng mc nht nh ca gio vin, qua gip hc sinh pht trin tnh t m khoa hc v ham hiu bit, lm quen dn vi vic nghin cu khoa hc c lp trnh ngy cng cao.

5. Cc nhim v ca qu trnh dy hc (cac muc tiu day hoc)Nhim v 1- iu khin, t chc hc sinh nm vng ni dung mn hoc(nm vng h thng kin thc, ky nng, ky xao cua mn hoc)Trong day hoc, nhim vu u tin la lam cho hoc sinh nm vng ni dung mn hoc, cu th la nm vng h thng kin thc, ky nng, ky xao a quy inh trong chng trinh day hoc va c a vao thanh ni dung mn hoc.

Nm vng co nhiu tiu chi anh gia: mc thng thng nht o la hiu, nh va vn dung c.

trng ph thng, giao vin co nhim vu iu khin, t chc hoc sinh nm vng h thng tri thc ph thng c bn, khoa hc, hin i, ph hp vi thc tin t nc v mt t nhin v x hi-nhn vn, ng thi rn luyn cho h h thng k nng, k xo tng ng. Ni dung kin thc, ky nng ky xao a c a thanh ni dung cac mn hoc trong trng ph thng va chu yu a c a va sach giao khoa. Tri thc ni chung v tri thc khoa hc ni ring m loi ngi tch ly c v cng ln, mi c nhn trong sut cuc i mnh khng th hc ht c. V vy, nhim v ca trng ph thng l gip hc sinh nm vng h thng tri thc ph thng c bn, khoa hc, ph hp vi thc tin t nc.

Tri thc ph thng c bn, trc ht l nhng tri thc c la chn v xy dng t cc lnh vc khoa hc khc nhau. l nhng tri thc ti thiu nht, cn thit nht, lm nn tng gip hc sinh c th tip tc hc ln bc hc cao hn, hc cc trng dy ngh hoc bc vo cuc sng t lp, trc tip tham gia lao ng sn xut v tham gia cng tc x hi, c cuc sng tinh thn phong ph. Nhng tri thc ph thng c bn ny bin i theo yu cu ca x hi.

Tri thc ph thng c bn phi l tri thc khoa hc, ph hp vi chn l khch quan v ph hp vi xu th pht trin ca thi i.

Tri thc hin i l nhng tri thc phn nh c nhng thnh tu mi nht ca khoa hc, ph hp vi xu th pht trin ca thi i, gip hc sinh khng lc hu so vi thi i.

Nhng tri thc phi ph hp vi thc tin t nc v mt t nhin v x hi-nhn vn, cng nh ph hp vi c im tm sinh l la tui hc sinh, m bo c tnh h thng, lgic khoa hc v mi lin h cht ch gia cc mn hc.

Trong qu trnh v trang tri thc cho hc sinh cng cn phi hnh thnh cho hc sinh h thng k nng, k xo tng ng vi ni dung mn hc, c bit l nhng k nng, k xo lin quan n hot ng nhn thc- hc tp v nghin cu khoa hc mc n gin. Vic hnh thnh k nng, k xo cho hc sinh phi i t thp n cao, t n gin n phc tp, t p dng kin thc cho n sng to.

Sau y l mt s k nng m gio vin c th tham kho hnh thnh thng xuyn cho hc sinh nhm p ng yu cu ca cuc sng trong x hi hin nay.

- K nng nm bt thng tin v giao tip x hi

- K nng lm vic c hiu qu theo nhm

- K nng nhn thc v x hi v nhn vn

- K nng vn dng ngoi ng v vi tnh

- K nng cm th v sng to ngh thut

- K nng phn tch v gii quyt cc tnh hung ng x

- K nng phng v cho s sng v gia tng sc khe

- K nng t hc, t nghin cu v nng cao trnh

Nhim v 2- Pht trin t duy va tr tu hoc sinhT duy la qua trinh phan anh ban cht cua s vt, hin tng, phan anh cac mi lin h mang tinh quy lut cua th gii khach quan. Vic phan anh nay din ra bng cac thao tac tri oc la so sanh, phn tich, tng hp, tru tng hoa, khai quat hoa, cu th hoa.

Nh co kha nng t tuy, c bit la t duy tru tng ma con ngi co th cai tao th gii khach quan, nng cao cht lng cuc sng. Vi vy vic phat trin t duy cua hoc sinh la rt quan trong. Mun phat trin t duy hoc sinh, cn xy dng cac bai tp, cac nhim vu hoc tp trong o oi hoi cac em phai din ra cac thao tac tri oc cua t duy, thng qua o hinh thanh, bi dng va phat trin kha nng t duy cua hoc sinh.

V tri tu: Hin nay ang tn ti nhiu quan im v tr tu. Sau y gii thiu hai quan im v tr tu, tuy hai quan im ny cn nhng im cn tho lun thm nhng c nhng im hp l v c th lm c s khoa hc cho vic pht trn tr tu hc sinh trong dy hc

Theo N.A.Menchinxcaia v E.N.Canbanova- Menle, tr tu cu trc gm 2 thnh phn l tri thc v i tng (ci c phn nh) v cc th thut tr tu (phng thc phn nh). Tri thc v i tng phn nh c coi l nguyn liu, l phng tin ca hot ng tr tu. S tht l mt ci u trng rng khng th suy ngh c. Ci u cng c nhiu kinh nghim v tri thc th cng c nhiu kh nng suy lun hn (P.P.Bolonxki). Tri thc y c th hin s lng khi nim khoa hc, cch kt hp v bn vng kt cu ca n. Th thut tr tu thc cht l mt h thng cc thao tc, c hnh thnh mt cch c bit gii quyt nhim v theo mt kiu nht nh.

Cch t vn ca ca N.A.Menchinxcaia v cng s c gi tr thc tin nht nh. ch ra vic pht trin tr tu cho tr em khng ch tng s lng tri thc (dn n quan im nhi nht trong dy hc) hoc ch nhm vo cc th thut tr tu, m phi song hnh vic v trang tri thc vi vic pht trin cc thao tc tr tu cho hc sinh.

Theo thuyt a nhn t ca H.Gardner th c 8 loi tr tu khc nhau, l:

Loi tr tu:Du hiu ch yuTrung khu thn kinh C nhn in hnh

Ngn ngKh nng lm ch c ngn ng v din t bng li hay ch vit.Thy trn kim sot cc kh nng ni; thy thi dng iu khin s hiu bit ngn ngNh ph bnh vn hc T.S. Eliot

m nhcKh nng nhy cm vi cc h thng du hiu m thanh, c kh nng: cm nhn cc nt nhc, giai iu, nhp iu ca chng, sng to cc tc phm c tnh m nhc.C th bn cu no phi ng vai tr quan trng vi nng khiu ny. Tuy nhin, mc khu tr ca n khng tp trung nh tr tu ngn ng v c th bin mt khi no tn thng.Nhc s I.StraVinski

Logic- tonKh nng tnh ton phc tp v l lun su sc. Cc nh khoa hc l nhng ngi tiu biu s dng tr tu ny. H thng c ti nhn thu sut vn phc tp v cm nhn c gii php trc khi a ra c nhng bng chng.C th bn cu no tri, nhng khng chuyn bit mt vng no. S suy gim tr tu ny lin quan n vic thi ha ton b ca no hn l tn thng hay tai bin cc bA.Einstein

Th gic khng gian (kh nng tng tng khng gian)Kh nng tri gic v lm thy r v khng gian ca cc vt.Cc nghin cu pht hin kh nng ny gn vi bn cu no phi. S tn thng vng ny dn n khng nhn ra ngi thn v nhng ni chn rt quen thuc trc kia.P.Picasso

Vn ng (nng lc iu khin c th)Kh nng to hay ti to mt iu b ph hp vi hon cnh. Kh nng kim sot c th v iu khin cc vt bng tay l cc thao tc c bn. c th tham gia trc tip gii quyt vn . Din vin kch cm, ma, th th cng l v d.Trung tm vn ng ca bn cu no tri kim sot phn phi ca c th v ngc li.N v cng Mathia Graham

Lin c nhnKh nng to ra cc mi quan h vi ngi khc v thu hiu ngi khc. C kh nng thu cm, thng minh, khn ngoan trong quan h x hi. Cc nh s phm, linh mc, cc bc cha m, tt c h thnh cng trong vai tr ca mnh l v d.C th thy trn ng vai tr quan trng i vi loi tr tu ny. Cc tn thng vng trn dn n lm mt kh nng thu cm v thay i nhn cch.Mahatma Grandhi

Ni tmKh nng hiu bit nhng cm xc, tnh cm ca bn than; kh nng phn bit, biu hin xc cm bng h thng k hiu. tr t k l biu hin r rng v khim khuyt ca nng lc tr tu ny. Ngi thnh cng l ngi hiu r chnh mnh.Thy trn l trung tm. Cc tn thng phn di ca thy trn c th dn n s hng phn qu mc. nu tn thng phn trn ca thy trn c th to ra s v cm.Nh phn tm hc S.Freud

T nhin hc

( b sung thm trong cc nghin cu sau ny)Cho php con ngi phn bit, xp hng v s dng cc im c trng ca cc s vt trong mi trng sngNh bc hc S.Darwin

Tc gi cho rng, mi ngi u c cc loi tr tu trn, nhng gia cc c nhn c s khc nhau v trnh mi loi tr tu v kh nng kt hp chng.

Mc d cn nhiu im cn tho lun (tnh kinh nghim ca nguyn tc phn loi, s l thuc c phn qu mc vo c ch thn kinh-di truyn), nhng do u th ca vic phn loi c rt ra t quan st thc t v qua thc nghim, nn bng phn loi cc dng tr khn ca H.Gardner c ng dng rng ri trong thc tin. Hin nay, nhiu cng ty sn xut chng trnh M s dng bng phn loi ny lm c s xy dng cc chng trnh hun luyn hoc cc tr chi nhm pht trin cc loi tr tu cho tr em.

T quan nim cua thuyt tri tu a nhn t, trong day hoc cn bi dng tt ca kha nng tri tu cho hoc sinh nhng ng thi cung chu y ti c im tri tu, nng khiu cua mi hoc sinh a ra cac nhim vu, cac hoat ng phu hp vi kha nng cua mi em. Trong day hoc giao vin cung khng nn co thanh kin, chi quan tm, chu y n hoc sinh hoc gioi mt vai mn c xem la quan trong trong nha trng nh toan, ly, hoa, sinh, vn, ngoai ng ma khng chu y hoc anh gia thp cac em hoc sinh han ch nhng mn hoc nay nhng lai co nhng nng lc khac.

Pht trin tr tu l qu trnh chuyn bin v cht trong qu trnh nhn thc ca hc sinh. Nng lc hot ng tr tu c th hin nng lc vn dng cc thao tc tr tu nhn thc, x l tnh hung hoc sng to. Qu trnh rn luyn cc thao tc tr tu s gip hnh thnh hc sinh cc phm cht hot ng tr tu.

* Cc phm cht hot ng tr tu l:

- Tnh nh hng ca hot ng tr tu: c th hin ch xc nh nhanh chng, chnh xc i tng ca hot ng tr tu, mc ch phi t ti v kp thi pht hin, iu chnh nhng lch lc trong qu trnh gii qut cc nhim v hc tp.

- B rng ca hot ng tr tu: Th hin ch trong qu trnh hc tp, hc sinh c th lnh hi tri thc, k nng trn nhiu lnh vc khoa hc khc nhau.

- Chiu su ca hot ng tr tu: Th hin nng lc i su vo tm hiu c bn cht ca s vt, hin tng, phn bit c ci bn cht v hin tng, ni dung v hnh thc .

- Tnh linh hot ca ha ng tr tu: Th hin ch c kh nng di chuyn hot ng t duy t tnh hung ny sang tnh hung khc mt cch sng to. Nh cc em c th thch ng nhanh chng vi cc tnh hung nhn thc khc nhau v t kt qu cao trong hc tp.

- Tnh mm do ca hot ng tr tu: L nt c trng ca hot ng nhn thc, c bit l trong hot ng t duy, th hin ch c th nhn thc xui v ngc chiu, t khi qut n c th, t ci ring n ci chung v ngc li.

- Tnh c lp ca hot ng tr tu: Th hin ch cc em t pht hin ra vn , t lc suy ngh tm ra cch gii quyt vn bng chnh hot ng v thao tc ca mnh v chn phng n ti u nht.

- Tnh nht quan ca hot ng tr tu: Bo m c tnh lgic, s thng nht trong t tng ch o t u n cui.

- Tnh ph phn ca hot ng tr tu: Th hin ch bit nhn xt, phn tch, nh gi cc quan im, l thuyt, cc vn , s kin, hin tng v nu c kin ch quan ca mnh, cng nh bo v c n.

- Tnh khi qut ca hot ng tr tu: Th hin ch t vic gii quyt mt nhim v c th, sau cc em c th khi qut thnh mt m hnh gii quyt nhim v. T m hnh , cc em c th gii quyt c nhng loi nhim v c th cng loi mt cch n gin hn.

Cc phm cht tr tu c mi quan h vi nhau v thng nht vi nhau, m bo cho hot ng nhn thc, gii quyt cc vn t hiu qu cao.

Vic pht trin tr tu trc ht l gn vi vic rn luyn t duy, v tng tng, c th l rn luyn cc thao tc ca t duy v rn luyn tr tng tng. V tr tu ca con ngi khng th tch ri vi cc thao tc t duy linh hot, sc xo v tr tng tng phong ph.

khch thch tr tu v t duy pht trin, dy hc phi ra c nhim v mc kh khn va sc i vi hc sinh- l nhim v m hc sinh phi huy ng ti a kh nng t duy v kin thc ca mnh cng vi s gip , gi m ca gio vin mi c th gii quyt c.

Nhim v 3- Nhim vu giao duc- t chc, iu khin hc sinh hnh thnh c s th gii quan khoa hc, nhng phm cht o c ni ring v pht trin nhn cch ni chung

- Trn c s v trang tri thc, k nng, k xo v pht trin nng lc nhn thc cho hc sinh m hnh thnh cho h c s th gii quan khoa hc, nhng phm cht ca nhn cch v s pht trin nhn cch ni chung theo mc ch ra.

- Th gii quan l h thng quan im v t nhin, x hi v con ngi. N quy nh xu hng chnh tr, t tng, o c v cc phm cht khc. N chi phi cch nhn nhn, thi v hnh ng ca mi c nhn. Th gii quan khoa hc l h thng quan im khoa hc v th gii t nhin, x hi v v con ngi, l nhng quan im ng n, ph hp vi quy lut khch quan. Th gii quan khoa hc l th gii quan duy vt bin chng.

- Trong x hi c giai cp th th gii quan mang tnh giai cp. Cn phi hnh thnh c s th gii qua