De Grote DepressieHerman de Jong / Faculteit Economie en Bedrijfskunde

Wat kunnen wij leren van de Grote Depressie?

› Huidige crisis de diepste en meest wijdverbreide sinds de Grote Depressie van de jaren dertig

› Beide crises begonnen in de V.S. in de financiële sector, maar verspreidden zich over de rest van de economie

› “To understand the Great Depression is the Holy Grail of macroeconomics” (Bernanke)

› Grote Depressie duurde lang vanwege slechte economische politiek (Keynes)

1929-1933: Hoe de crisis kon ontstaan

› 1928-1929: bubbel op de woningmarkt en de aandelenbeurs. Centrale bank in V.S. beperkt kredietverlening

› Oktober 1929: crash op Wall Street

› Nov.1930 – Dec. 1932: Drie (!) golven van banking panics, ineenstorting internationale kapitaalmarkt

› Reële effecten: daling consumptie en productie: prijzen dalen

› Hoge rente: 11 %

› Massa werkloosheid: boven 20 %

› Na april 1933: devaluatie, herstel, New Deal

Waarom duurde de crisis zo lang?

› Daling geldhoeveelheid. Falend beleid Federal Reserve (Friedman/Schwartz)

› Geen internationale monetaire coördinatie. Kon alleen verholpen worden met verlaten Gouden Standaard (Eichengreen)

› Toenemende schulden. Deflatoire verwachtingen (Bernanke)

› Internationale handelsbeperkingen: tarieven en quota’s

› In V.S. herstel tussen 1933-1937. Maar werkloosheid bleef hoog tot Tweede Wereldoorlog

Werkloosheid bleef in de jaren dertig erg hoog

0

5

10

15

20

25

1929 1930 1931 1932 1933 1934 1935 1936 1937 1938 1939

Un

emp

loym

ent

Rat

e (%

)

Year

U.K.

U.S.

Verschil in aanpak toen en nu

› Wel coördinatie› Banken zijn gered: geld injecties, deposito

garanties, overnames door staat etc.: géén meltdown

› Fed en ECB lieten rente dalen› Overheden lieten tekorten oplopen› Minder verregaande protectie› Economie kent nu zg. “automatische

stabilisatoren”

Is de huidige recessie een halve Great Depression?

Sinds voorjaar 2009 is de productie alweer aangetrokken

Beurzen daalden aanvankelijk zeer snel….

….maar lieten een gedeeltelijk herstel zien sinds 2009

De wereldhandel liep dramatisch terug…

…en is ook redelijk bijgetrokken

Wat zijn de lessen van de jaren dertig?

› Laat het financiële systeem niet aan zijn lot over, want het heeft effecten op de reële economie

› Steun consumptie en investeringen door de geldhoeveelheid te vergroten; het risico van inflatie is te verkiezen boven deflatie

› Protectie is slecht voor de wereldhandel en voor economische groei

Productiviteit in de Verenigde Staten, 1869-1957 (Log)

Baanloze groei?Productie en werkgelegenheid in Nederland 1921-

38

Stijging productiviteit in Nederland 1921-1938

Nieuwe technologie…….

…….maakte mensen werkloos

“Those that fail to learn from historyare doomed to repeat it”

STELLINGEN

› Kapitalistische economieën als de onze produceren regelmatig financiële crises. Dat vereist een stringentere financiële regulering.

› EU-landen die in de problemen zijn, moeten worden gered, maar de banken niet.

› Innovatiepolitiek tijdens een crisis is zinvol.› De huidige crisis zal leiden tot nieuwe mondiale economische

verhoudingen.