dÜnyada ve bÖlgemİzde Çocuklarda...
TRANSCRIPT
DÜNYADA VE BÖLGEMİZDE
ÇOCUKLARDA BESLENME
BOZUKLUKLARI
Prof. Dr. Gülden Pekcan
Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi
Beslenme ve Diyetetik Bölümü
Emekli Öğretim Üyesi
SUNUM AKIŞI
SUNUM KAPSAMI
ÇOCUKLARDA SIKLIKLA GÖRÜLEN
BESLENME BOZUKLUKLARI
DÜNYA’DA GÖRÜLME SIKLIĞI
TÜRKİYE’DE GÖRÜLME SIKLIĞI
SONUÇ ve ÖNERİLER
BESLENME BOZUKLUKLARI
BODURLUK
ZAYIFLIK
DÜŞÜK KİLOLULUK
DEMİR EKSİKLİĞİ ANEMİSİ
İYOT EKSİKLİĞİ HASTALIKLARI
BESLENME BOZUKLUKLARI
D VİTAMİNİ EKSİKLİĞİ
FOLAT EKSİKLİĞİ
ŞİŞMANLIK
Çinko, A vitamini , B6, B12, vd. ele alınmayacak
ANNE SAĞLIĞI
ÇOCUK SAĞLIĞI
DÜNYA’DA DURUM:
BODURLUK
7
Public Health Nutrition: 15(1), 142–148,2011
8
• 572 ulusal araştırma analiz edilmiş
• 1990 - 2010
2020 yılı projeksiyon
148 gelişmiş ve gelişmekte olan ülke
• 0-60 çocuklar
<-2SD (WHO yaşa göre boy, medyan)
Bodurluk
WHO ÖNERİSİ
9
Z skor Yaşa Göre Boy Yaşa Göre Ağırlık Boya göre
ağırlık
Yaşa göre BKI
>3 SD Çok uzun Şişman
(Obese)
Şişman
(Obese)
>2 SD Uzun
(Tall)
Kilolu
(Overweight)
Kilolu
(Overweight)
>1 SD
NORMAL
NORMAL
NORMAL
NORMAL Medyan
< -1 SD
< -2 SD Bodur
(Stunted)
Düşük kilo
(Underweight)
Zayıf
(Wasting
Zayıf
(Thin)
< -3 Ciddi bodur
(Severe stunted)
Ciddi düşük kilo
(Severe underwt)
Çok zayıf
(Severe wasting)
Çok zayıf
(Severe thin)
10
• 2010
• 171 milyon çocuk (167 milyon gelişmekte olan ülkelerde)
• Global olarak
• 1990: %39.7 (95% CI 38.1, 41.4)
• 2010: %26.7 (95% CI 24.8, 28.7)
• 2020: %21.8 (95% CI 19.8, 23.8) (142 milyon)
• Sonuç: Azalmaya rağmen önemli bir halk sağlığı sorunu
Bodurluk
11
• NEDENLERİ ve ETKİLERİ • Çoklu nedenler (prenatal,
intrauterin, postnatal)
• Yaşamın erken döneminde olumsuz işlevsel etkileri var
• Kötü bilişsel ve eğitim performansı
• Yetişkin dönemde düşük gelir (%20 az), düşük üretkenlik (%1.4 az)
• Çocuklukta aşırı v. ağırlık kazanımı
• Beslenmeye bağlı kronik hastalık riskinde artış
• Victora CG, et al., for the Maternal and Child
Undernutrition Study Group. Maternal and child undernutrition: consequences for adult health and human capital. Lancet 371:340–357, 2008.
Bodurluk
12
• ÖNLENMESİ
• Sorun sıklıkla tanımlanmamakta, normal algılanmakta
• Sadece vücut ağırlığı değil, boy uzunluğu da ölçülmelidir.
• Politika yapıcılar bodurluğu çocuk sağlığı ve beslenme durumu göstergesi olarak ele almalılar
• Bu durum özellikle düşük kiloluluğun az, bodurluğun yüksek olduğu ülkeler için önemlidir.
• Victora CG, et al., for the Maternal and Child Undernutrition Study Group (2008). Maternal and child undernutrition: consequences for adult health and human capital. Lancet 371:340–357, 2008.
Bodurluk
DÜNYA: 0-5 YAŞ: DÜŞÜK KİLO, BODURLUK, ZAYIFLIK, HAFİF ŞİŞMAN, ŞİŞMANLIK (%)
2010 2012
Bodur
(Stunted) (YGB-Z)
171
(167 milyon
gelişmekte)
162 milyon
Düşük kilolu
(Underweight) (YGA-Z)
102 milyon 99 milyon
Zayıf
(Wasted) (BGA-Z)
55 mil. %10 51 milyon (%8)
17 mil: ciddi (%3)
Hafif şişman ve
şişman (Overweight
(YGA-Z)
41 milyon 2015: 44 milyon (%7)
BODURLUK (Stunted-YGB-Z)
http://www.who.int/entity/nutgrowthdb/jme_unicef_who_wb.pdf
DÜŞÜK KİLOLU (Underweight-YGA-Z)
ZAYIF (Underweight-BGA-Z)
CİDDİ ZAYIF
Küresel
prevalans
%8
Küresel
prevalans
<%3
HAFİF ŞİŞMANLIK (Overweight -YGA-Z)
http://www.who.int/entity/nutgrowthdb/jme_unicef_who_wb.pdf
%7
5 yaş altı çocuklarda hafif kilolu olma durumu, 2014
5 yaş altı çocuklarda hafif kilolu olma durumu, WHO Bölgelerine ve Dünya Bankası Gelir Gruplarına göre, 2014
WHO BÖLGELERİ DÜNYA BANKASI GELİR GRUPLARI
Yüksek
Yüksek-orta
Düşük-orta
Düşük
Sadece anne sütü: %38 (küresel)
Yılda 20 milyon doğum
olmaktadır.
Tüm doğumların
%15-%20’si LBW
Anemi: Doğurganlık çağında
1/2 milyar kadın
Anemi
(2011): Gebe olmayan
kadın: %29’u
Gebe kadın:
%38’i
Anne sütü verilmemesi 800 bin
bebek ölümünden sorumlu
BODURLUK: BEŞ YAŞ ALTI
ÇOCUK SAYISINDA %40
AZALMA
ANEMİ: DOĞURGANLIK ÇAĞI
KADINLARDA %50 AZALMA
DÜŞÜK DOĞUM AĞIRLIĞI: %30
AZALMA
2012: %12-10
2025: %6
2012: %29
2025: %15
2008-2012:%15
2025: %10
2012, 65.6 Dünya Sağlık Asamblesi
ÇOCUKLUK ÇAĞI HAFİF
ŞİŞMANLIK: ARTIŞ OLMAMALI
İLK 6 AYDA SADECE ANNE SÜTÜ
İLE BESLENME: %50 ARTIŞ
ÇOCUKLUK ÇAĞINDA ZAYIFLIK:
%5’İN ALTINA AZALTILMALI ve
SÜRDÜRÜLMELİ
2012: %7
2025: ≤%7
2012: %8
2025: <%5
2008-2012: %38
2025: ≥%50
WHO/NMH/NHD/14.2_eng – 14.8
WHO.Global targets 2025. www.who.int/nutrition/topics/nutrition_globaltargets2025/en/
Diğer yetersizlikler
• 5 yaş altı çocuklarda
– Anemi: %47.4 (293 milyon çocuk)
– A vitamini yetersizliği: %33.3 (190 milyon)
BÖLGESEL ÇALIŞMALAR
TNSA (1993-2013)
(0-5 Yaş)
TOÇBİ ÇALIŞMASI
(6-10 yaş)
COSİ ÇALIŞMASI-2013
(7-8 yaş)
TBSA -2010 (0-5 yaş, 6-18 yaş,
Yaş grubu? Referans/ Standart?
Ulusal NUTS-12 bölge
Ulusal NUTS-12 bölge
Ulusal NUTS-12 bölge
TÜRKİYE’DE DURUM
Çocukluk Dönemi Ölüm Hızları (1000)
0- 29 gün 30-365 gün 0-365 gün 1-5 yaş 0-5 yıl
Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması
http://www.hips.hacettepe.edu.tr/
Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması, 2013
Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması, 2013
Düşük Kilolu Zayıf Şişman Bodur
Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması, 2013
Düşük Doğum Ağırlığı (<2500 g) (%)
1998 2003 2008 2013
Düşük doğum ağırlığı
(%)
10 10 11 10
TNSA, 1998 – 2013
http://www.hips.hacettepe.edu.tr/
Yerleşim yerine, bölgelere, annenin eğitim durumuna ve yaşına (20-34 yıl), doğum sırasına göre değişmektedir.
TÜRKİYE: 0-5 YAŞ: DÜŞÜK KİLO, BODURLUK, ZAYIFLIK (%), TBSA, 2010
TBSA-2010 TNSA-2013
Bodur
(Stunted) (YGB-Z)
11.5 9.5
Düşük kilolu
(Underweight) (YGA-Z)
4.1 1.9
Zayıf
(Wasted) (BGA-Z)
5.2 1.7
WHO,2006 ZSKOR TBSA, 2010
“Türkiye Okul Çağı Çocuklarda Büyümenin
İzlenmesi Projesi (TOÇBİ), 2010” 6-10 yaş
http://www.beslenme.gov.tr/index.php
“Çocukluk Çağı Obezite Araştırması (COSİ), 2013”
7-8 yaş
TÜRKİYE OKUL ÇAĞI: Bodurluk, Düşük Kiloluk, Zayıflık (%)
TOÇBİ-2009
6-10 yaş
TBSA-2010
6-18 yaş
COSİ-2013
7-8 yaş
Bodur (Stunted)
(YGB-Z)
5.0 6.8 2.3
Düşük kilolu (Underwt)
(YGA-Z)
5.0
6-10 yaş: %3.8
-
Zayıf (Wasted)
(YGBKI-Z)
1.3 3.9 0.3
WHO,2006 ZSKOR
ŞİŞMANLIK
10.3 8.7
6.5
10.5
4.2
12.8
3.7
14.5
10.9 13.9
12.7
6.0
TBSA (2010)
0-5 YAŞ: BKI-Z skor Erkek Kız Kent Kır Toplam
Şişman 10.1 6.8 7.8 9.8 8.5
Hafif şişman 17.8 18.0 18.5 16.6 17.9
ŞİŞMANLIK (%)
Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması, 2013
Düşük Kilolu Zayıf Şişman Bodur
0-5 yaş grubu
6- 18 YAŞ: BEDEN KÜTLE İNDEKSİ
10.8 9.1
11.4
6.3
12.5
11.4
7.9
6.9
4.1 3.6
5.1
3.4
ŞİŞMANLIK
6-18 YAŞ: BKI-Z skor Erkek Kız Kent Kır Toplam
Şişman 9.1 7.3 9.7 4.5 8.2
Hafif şişman 14.2 14.4 15.7 10.8 14.3
“Türkiye Okul Çağı Çocuklarda Büyümenin
İzlenmesi Projesi (TOÇBİ), 2010” 6-10 yaş
http://www.beslenme.gov.tr/index.php
“Çocukluk Çağı Obezite Araştırması (COSİ), 2013”
7-8 yaş
Okul Çağı (6-10 yaş):
Beden Kütle İndeksi (n:11387)
38
Kilolu Şişman
Toplam 14.3 6.5
Kent 16.3 8.5
Kır 11.9 4.0
Erkek 15.1 7.5
Kız 13.5 5.4
COSİ-TR (Çocukluk Çağı Obezite Araştırması- Childhood Obesity Surveillance Initiative)
39
TOÇBİ
14.9
6.0
DEMİR YETERSİZLİĞİ ANEMİSİ (KANSIZLIK)
Demir Yetersizliği Anemisi
Önemli halk sağlığı sorunu
0-5 yaş grubu çocuklar, doğurganlık çağı kadınlar: %50
Okul çağı çocuk ve adolesanlar: %30
DEMİR YETERSİZLİĞİNİN SONUÇLARI
Bebek ve çocuklarda
• Büyümede gerilik görülür.
• Motor gelişme bozulur.
• IQ 5-10 puan azalır.
• Dil gelişimi ve okul başarısı etkilenir.
• Psikolojik ve davranışsal etkileri görülür.
• Fiziksel aktivite azalır.
DEMİR YETERSİZLİĞİ İZLEME ARAŞTIRMASI (2006)
• TNSA göre; En iyi, orta, en kötü ÖRNEKLEM
• Doğu Marmara • Orta Doğu Anadolu • Akdeniz
ÖRNEKLEM
• Anemi görülme sıklığı: %7.5-10.1
• Ortalama: %7.8 (Htc: <%33)
12-23 ay çocuklar
Yalçın SS, Tezel B, Yurdakök K, Pekcan G, Özbaş S, Köksal E, et
al. The Turkish Journal of Pediatrics 2013;55:16-28
DEMİR durumunun değerlendirilmesi - ÇOCUK
Hb (g/dL) % Ferritin (ng/mL %
≤9.5 5.8 <10.0 28.7
9.6-10.5 16.0 ≥10.0 71.3
10.6-11.5 34.7
11.6-12.5 29.8
12.6-13.5 11.3 Anemi: %6.3
Destek kullanmış:
%78.5
≥13.6 2.5
2011
DEMİR durumunun değerlendirilmesi - ANNE
Hb (g/dL) % Ferritin (ng/mL %
<11.9 24.9 <12.0 43.7
12.0-16.0 74.6 ≥12.0 56.3
≥16.0 0.5 Anemi: %6.9
Destek kullanmış:%74.7
Araştırma öncesi kansızlık tanısı (n: 3076) % %
Hatırlamıyor 2.5
Tanı almamış 49.2
Tanı almış 48.3
Bilinmiyor 34.0
Demir eksikliği 54.9
Folik asit eksikliği 2.3
B12 vitamini eksikliği 4.6
Talasemi 0.4
Diğer 3.1
BEBEK: DEMİR DESTEĞİ
2004
4-12 ay arası her bebeğe
• 4. ay: 10 mg/gün demir desteği
• 6 ay süre ile
Prematüre /Düşük Doğum Ağırlıklı
• 2. ay: 2 mg/kg/gün
• 6 ay süre ile
4-24 ay: Tedavi
• 3 mg/kg/gün
• 3 ay süre ile
GEBELERE DEMİR DESTEĞİ
PROGRAMI-2005
• 1 Kasım 2005 yılında başlatıldı
Gebelikte 2. trimesterden başlayarak emziklilikte de 3 ay süre (Hb: >11 g/dL)
• 40-60 mg/gün elementer demir
Hb: 7-11 g/dL
• 100-120 mg/gün elementer demir (1 ay sonra hemoglobin izlemi: en az 1g/dL artış yok ise bir üst merkeze sevk)
İYOT YETERSİZLİĞİ HASTALIKLARI
Piero Della Francesca 1420-1492
Italian Renaissance
“La Resurrezione”
“La Madonna del Parto”
İYOT YETERSİZLİĞİ HASTALIKLARI
FETUS
• Düşük, erken doğum, konjenital anomaliler, perinatal ölümlerde artış, kretenizm
YENİDOĞAN
• Bebek ölümlerinde artış • Guatr, hipotiroidi
ÇOCUK ve ADOLESAN
• Guatr, hipotiroidi, mental işlev bozukluğu, okul başarısında azalma, büyümede gerilik
IQ 13.5 puan azalmaktadır.
Beyin gelişimi
Beyin gelişiminin
her aşamasında
tiroid hormonu gereklidir
IYOTLU TUZ
İyot yetersizliği hastalıklarının önlenmesinde
en etkin yoldur.
NEONATAL HİPOTİROİDİZM
• Aralık 1991 - Aralık 1992
• 30 097 yenidoğan taraması
• İnsidans: 1:2736
1995
• n: 18 606
• İnsidans
• Konjenital hipotiroidizm:1:2326
• Transient hipotiroidizm:1:6202
2000-2002
• ULUSAL NEONATAL TARAMA PROGRAMI
2006
Simsek E et al. Int J Clin Pract, 59:3;336–341,2005
Yordam N et al. Eur J Pediatr.154(8):614-6,1995
GEBE KADIN
• Kayseri, 70 anne ve çocuğu
• UIC Anne: 30.2 mcg/L
• 5 günlük bebek: 23.8 mcg/L
• Anne sütü: 73 mcg/L
2004
• Ankara, 141 gebe kadın
• UIC:149.7 (20.9-275.1)
• İyotlu tuz kullanımı: %95 2006
• Guatr: %24.8 • Subklinik hipotiroidizm: %2.1 • Overt hipotiroidizm: %0.7
Kurtoğlu et al. EJCN. 43(5):297-303,2004;Turk J Pediatr 46(1):11-15,2004
Kut A et al.J. Endocrinol. Invest. 33: 461-464, 2010
GEBE KADIN
• Malatya, 70
• n: 824 gebe kadın
• UIC:77.4 mcg/L
• <100 mcg/L: %83.3
• Ankara, 162 gebe kadın, 2. trimester
• İyotlu tuz kullanımı: %80.2
• UIC: <150 mcg/L: %72.8
• Guatr: %15.4
• Subklinik hipo: %12.4
2008
2008
• İyot desteği
• Universal olarak tuzun iyotlanması
ÖNERİ
Egri et al.PHN. 12(6):849, 2008
Kutlu AO et al. Clinical Endocrinology 77:615–620,2012
GEBE KADIN
• Trabzon, 864 gebe kadın, 17-47 yaş
• İyotlu tuz kullanma: %90.7
• Nodül: %17.7
2016
(2011-2012)
• 1. trimester:122 mcg/L
• 2. trimester: 97 mcg/L
• 3. trimester: 87 mcg/L
UIC
Medyan:122 mcg/L
• İyotlu tuz + • 100-200 mcg gün iyot desteği
Öneri
Anaforoğlu İ et al. Br J Nutr. 2016 Feb; 115(3):405-10
GEBE KADIN
• İstanbul, 3543 gebe kadın, 29.3 ort. yaş
• İyotlu tuz kullanma: %69.6
2016
(2000)
• 1. trimester:77 mcg/L
• 2. trimester: 73 mcg/L
• 3. trimester: 70 mcg/L
• <50 mcg/dL: %36.6
UIC
Medyan: 73 mcg/L
• İyotlu tuzla I alımı yeterli değil Sonuç
Oral E et al. Gynecol Endocrinol,2016 ;32 (3)
İYH izleme süreci kriterleri
Gösterge Hedef Durum 1. Tuzun iyotlanması Evde etkin iyotlu tuz kullanımı >%90 %79 ≥15 ppm >%95 %57 2. İdrar iyot atımı <100 mcg/L oranı <%50 %47 <50mcg/L <%20 %28 3. Tiroid büyüklüğü 6-12 yaş (palp./ultrason) <%5 - 4. Neonatal TSH Kanda>5 mU/L oranı <%3 -
WHO/UNICEF/ICCIDD,1994.
Diyette doğal olarak bulunan iyot yetersiz
• İyot yetersziliğinin önlenmesi için iyotlu tuz kullanılmalıdır.
İYH
• Tuz tüketiminde azaltılmasının sonucunda;
• İstenen tuz alımı azalır
• İyot alımı da azalabilir.
TUZ
• Tuzda iyot miktarının arttırılması??
• Gebelere destek verilmesi??
?
Himalaya tuzu
D VİTAMİNİ YETERSİZLİĞİ
GÜNEŞ
Besinlerde D vitamini az miktarda bulunur.
D vitamini deride sentezlenir.
Deride sentezi etkileyen etmenler:
Deri rengi, yaş, güneş koruyucu kullanımı, hava kirliliği, mevsim, şişmanlık, giyim tarzı vb.
D VİTAMİNİ YETERSİZLİĞİ
• %1.67-19 3-24 ay
• Erzurum (1998): %6 0-3 yaş
• Ankara (2002-2003):%6.8 0-3 yaş
Hatun Ş ve ark. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi. 11(11-12):408-436,2002
Özkan B ve ark. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi 42:389-396, 1999
Tezer H ve ark. Turk J Pediatr 51:110-115, 2009
D VİTAMİNİ YETERSİZLİĞİ
• %60-87 Adolesan
• Erzurum (giyim tarzına göre)
• %44; %60; %100 Kadın
• Hollanda…….%84
• Türkiye………%22-80 Gebe kadın
Alagöl et al. , J. Endocrinol Invest 23:3: 173-177,2000
Güzel et al. J Womens Health Gend Based Med 10: 8: 765-70,2001
van der Meer et al. Am J Clin Nutr 84:350-3,2006
Hatun Ş et al. J Nutr 135:2: 218-222,2005
Ölmez D et al. Acta Pediatr 95:10: 1266-1269,2006
Çizmecioğlu FM et al. J Clin Res Ped Endo 1:2:89-96,2008
Ergür AT et al. J Clin Res Ped 1: 266-269,2009
D vitamini durumunun
değerlendirilmesinde eşik
değerler - ÇOCUK
D vitamini
düzeyi
ng/ mL %
Eksiklik <15 26.8
Hafif eks. 15-19.9 14.7
Yetersizlik 20-30 26.2
Normal >30 32.3
D vitamini durumunun
değerlendirilmesinde eşik
değerler - ANNE
D vitamini
düzeyi
ng/
mL
%
Eksiklik <20 81.7
Yetersiz 20-30 11.6
Normal >30 6.8
D VİTAMİNİ
YETERSİZLİĞİNİN
ÖNLENMESİ PROGRAMI
• 400 IU destek
• 3 damla/gün 2005 yılı
• Erzurum (2008) (n:39133)
• %0.09 0-3 yaş
SB. Kemik Sağlığının Korunması ve D Vitamini Yetersizliğinin Önlenmesi, 2005
Özkan B ve ark. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi 42:389-396, 1999
D VİTAMİNİ PROGRAMI
• Gebeliğin 12. haftasından itibaren günde 1200 IU (30 mcg) (günde 9 damla)
• Doğum sonrası 6. ay sonuna kadar desteğin sürdürülmesi
GEBE
ÜLKE PROGRAMI
2011
Pehlivan et al. Turkish Journal of Pediatrics 45:15-320,2003.
FOLAT YETERSİZLİĞİ
YETERSİZLİĞİ ve SORUNLAR
(insidans artışı)
Kesin (certain)
• Megaloblastik anemi
• Nöral tüp defekti (NTD)
• Doğumsal anomaliler
• Erkekte sperm sayısı ve
kalitesi
Mümkün (probable)
• İnme
Olası (possible)
• KVH (homosistein)
• Yaşa bağlı duyma kaybı,
maküler dejeneras.
• Kanser (kolon, meme, servikal,
pankreas ve mide)
• Bilişsel kayıplar
• Alzheimer hastalığı
• Diğer doğumsal bozukluk. (örn.
orofacial clefting)
• Otizm
• Depresyon, şizofreni
• Epilepsi
Reynolds. J Neurol Neurosurg Psychiatry 72:567-571,2002; Kim YI. AJCN, 80:1123,2004;
Scott JM. Folic acid:EFSA,2010; Wang et al. Lancet 369:1876–1882,2007; Wilcox et al. BMJ, 2007;
Safarinejad et al. J Urology 181:2;741-751,2009;
NÖRAL TÜP DEFEKTİ (NTD)
Dünyada önemli bir sorun
Dünya’da ~300 000 yenidoğan etkilenmekte
Amerika’da 3000 olgu /yıl
CDC Raporu (2005) : 100 000 canlı doğumda
Spina bifida: 17.6
Anensafali: 11.11
Botto et al. NEJM 341:20:1509-1519, 1999.
NCHS, 1991-2005
Folat / Folik asit
Kaynakları
FOLAT
BESİN
(DOĞAL)
pteroyilpoliglutamat
FOLİK ASİT ZENGİNLEŞTİRİLMİŞ
BESİNLER
pteroyilmonoglutamat
FOLİK ASİT
BESİN DESTEĞİ
pteroyilmonoglutamat
BESİN FOLATI
TOPLAM FOLAT
Steegers-Theunissen et al. Human Reproduction Update.19:6:640-655,2013
3.5 ay 2.5 ay
21-28. gün
2.5 ay
NTD ÖNLENMESİ: FOLAT DESTEĞİ
• Planlı gebelik: Gebeliğin 2 ay öncesinde destek verilmesi
• Gebeliğin 12. haftasına kadar sürdürülmesi
ÖNERİ
400 mcg/gün ek
• Yüksek miktarda verilmesi
• 5 mg/gün NTD ÖYKÜSÜ
• Maternal diyabet
• Antikonvulsan tedavisi alanlar
• Maternal obezite….. Nedeni? + DESTEK
The Cochrane Library, Issue 3,2013
WHO. Prevention of NTDs. 2006
Wald NJ et al. Lancet 358:2069-73, 2001
Rasmussen et al. American Journal of Obstetrics & Gynecology June, 2008
Zimmermann S. Sight and Life 25(3):54-59,2011
• İlk ulusal zenginleştirme uygulayan ülke
• 3.17 /1000 0.96/1000
1996-UMMAN
%70 düşme
• 1996 zenginleştirme başlamış
• 1997-1998 zorunlu ulusal zenginleştirme
ABD ve KANADA
Zimmermann S. Sight and Life 25(3):54-59,2011
%30-60
Folik asitle zenginleştirme sonrası NTD azalma
Zenginleştirme Sonrası Spina Bifida ve
Anensefali (% azalma)
ZENGİNLEŞTİRMEDE MİKTAR
Umman’da çalıştay (1996)
Zimmermann S. Sight and Life 25(3):54-59,2011.
• Umman ülke kararı
• Una 1.5 mg / kg (minimum)
1996 - UMMAN
Konsensus
• Bölgesel karar
• Una 1.5 mg / kg (minimum) 1998-BEYRUT
• Karar
• Amerika: Una 1.4 mg / kg
• Kanada: Una 1.5 mg / kg
AMERİKA ve KANADA
ZENGİNLEŞTİRMEDE MİKTAR
Zimmermann S. Sight and Life 25(3):54-59,2011
WHO. Flour Fortification, Interim Consensus Statement, 2009
• Orta Amerika ülkeleri
• Una 1.8 mg / kg 2002-ORTA AMERİKA
•Global karar
•Ülkenin tüketim örüntüsüne göre; Una 1 (>300 g/gün) - 5 ppm (<75 g/gün)
2009-WHO
GLOBAL ÖNERİ
• 63 ülkede zengileştirme gerekli; 57 ülkede uygulanıyor
• 2009:57 ülkede 34.2 milyon doğum rapor edilmiş
SONUÇ
70, 140, 280 ve 420 mcg/100 g unlara ek
70 mcg/100 g folik asit eklenmesi
7000 DALY
NTD: - %37
CRC: - %4.1
SONUÇ
BİNYIL HEDEFLERİ (2000-2015) (189 ülke, 8 amaç, 20 hedef ve 60 gösterge)
Açlık ve
yoksulluğun yok
edilmesi İlkokul eğitimi
Cinsiyette eşitlik
ve kadının
güçlendirilmesi
Çocuk ölümlerinin
önlenmesi
Anne sağlığının
geliştirilmesi
HIVS/AIDS, sıtma
vd. hastalıkların
önlenmesi
Çevresel
sürdürülebilirlik Gelişim için
küresel paydaşlık
SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA
HEDEFLERİ
(2015-2030)
(SUSTAINABLE
DEVELOPMENT GOALS
2015-2030)
SDG (2015-2030)
• 17 amaç (goal) and 169 hedef (target)
• 1 sağlık için özel amaç ve 13 hedef
• Sürdürülebilir gelilmenin tüm boyutlarının ele alınması
(ekonomik, sosyal, çevresel)
• İnsan, dünya, refah, barış, ortaklık
• Sağlık için amaç: Health goal is broad: “Herkes için tüm
yaşlarda sağlıklı yaşamın sağlanması ve iyilik halinin
geliştirilmesi’’
• Sağlık, sürdürülebilir kalkınma politikalarının ortasında
yer almaktadır.
ANNE SÜTÜ ve TAMAMLAYICI BESLENME
ANNE SÜTÜ
• 6 ay tek başına anne sütü
• 6 aydan sonra anne sütü ve tamamlayıcı
beslenme
• 2 yaşına kadar emzirmenin sürdürülmesi
PROGRAMLAR: İLK 1000 GÜN Elmadfa et al. Int. J. Vitam. Nutr. Res., 82 (5), 2012, 342 – 347
Sağlıklı beslenme eğitimi
0 ay 9 -9 ay 24 ay 6 ay
Sadece
anne sütü
Emzirmeye hazırlık
Gebelik dönemi
Demir, folik asit, D vit.
desteği
D
vit Fe
Gebelik ÖNCESİ ve SONRASI
Gebelik öncesi
İyot, folik asit desteği.
Anne sütü
Tamamlayıcı beslenme
EMZİRME
Sağlıklı beslenme eğitimi
……
BÜYÜMENİN İZLENMESİ ve GELİŞTİRİLMESİ
BESLENME SORUNLARININ
ÖNLENMESİ
Diyetin düzeltilmesi
Besin zenginleştirme
Besin desteği
Temel sağlık hizmetlerinin iyileştirilmesi