M.$E R I FFI RAT KalmanKoVlii - Varto DoduilLER ve VARTOTARiHi (iklDclb k. ) ANKARA1961- MJuJECITIMBAS1MEVl M.$E R IFFI RAT KasmanKoylii - Varto DOOUiLLERi ve ,V ART 0TAR i ~Hi (fkl DclbkJ ) ANKARA1961- MluJ~ I T I MBASIMEVI KAYNAI{LAR 1.TurkrrarihininAnahat Jan. 2.Dog-udaArat ywalanm(KadriKemalKop). :3.UmumlTarih(AhmetRefik). ErzincanTal'ihi('AliKemali) . 5.veEdabiyab(BesimAtalay) . 5.Bektal}ilikveEdebiyab(BesUnAbllay) . 7.Selc;;ukiler denkalanecere(AlaeddinKeylmbat) . 8. Benlikvedilbirligimiz(MiralayilLRlza). 9.ResmiknYltlardanbilgiler. 10.Bizzatmuahedelerim. 11. Hormekeceresi. \ 12.DoguilIerindekiTurkasanvemezarlan. , MilliEgitimBakanliglTalimveTerbiyeKurulullun29Eyliil1960tarihve 235saYlhkararlanileyaYlmlanmasluygungoriilmii!jiveYaYlmMiidiirliiiiinC1n '17Ekim1960tarihve613lr4206,sayJ!1emirleriyle5000saylbaSllml!ihr . Bueser, yalmz dikkatIedegil,ayruzamandaibretleokunmaya deger b ironemtalmaktadlr.Bilginveidealistbirogretmenolan yazandogup UyUdUgUbOlgenintarihioluunukaranhktankurtarmak gayreti ilekalemesanlml;fakatparlattIiIme'aleninaydmlJimdallkorkanlartarafmdan insafslzcaehit edilmitir.tfadeettigi manabakimmdanTUrkaydmlanrunbuolayUzerindedikli;atledurmalanicabeder. Nerindenbir hafta 80nrabu kanh einayetiileyengizlieller aldtklan .tikamileyetinmemi;kitabldapiyasadantoplayarakyoketmilerdir. ZavaIhyazar'm,hangivatangomUlUoldugunu 'dahibilmiyoruz. DUmanllgmde.reeesine bakmki,kitaplal'lgibimezanda ortadankaldtnltnltIr. BugUn,MilliEgitim. Bakanhglmlzca2neibaskislyaptlanbueserin, bUtUnTUrkaydmlant arafmdanokunmaslbUyUkfaydalarsaglayaeakur. bueser,DoguAnadolu'daoturan, benzemeyenbirdil kendileriniTUrk'denayn sayan; bilgisizligimizyUziinden hizimdeoylesandliImIz vatandalanmlZln su kattlmaml Tiirk olduklanru birdefadahaisbatetmektedir,Hemdeinkannaimkanblrakmayanilmi delillerile . Tarihindevrinde, DogulUerimizebugiinkii sakinlerini tortu olarak blrakaeak yabanel bir vaki olmaovur. DUnya"KUrt" diye adiandmiabileeekmUstakilhUviyetlibir Irkyoktur.Kiirtler,yalmzvatandegil, soyd3,muzdlr da..Fakat, aslrlarca devamedenkotUidare ve ihmaller,onlanndakapahyaamaitiyatlanmaalesefbunetieeyidog-ur TUrkMilletiniveTUrkVatamDiyoketmeksevdasmdaolalllar,bundanfaydalanmanmpeindekouyorlar. BUtUnTUrkaydmlan,unukesinolarakbilmelidirlerki,"KUrtlUk" tahrikidUmankaynaklardanflkl1'lnaktavemillibUtUnlUgUmUzUsarsarakbiziytkmaYlhedeftutmaktadlr.BunaelbettemUsaadeetmemeliyiz. DogulUerivatammlzlDhemkaplsl,hemkalesidir.Bizihmaleder, buozkardelerimizegotUrmez,onlanaydmlatrnazsak,dUmaD propagandasl silahslzvemUdaCaaslzkahrlar.Sonunda yapilanbupropaganlarmtesiriyleikiyebolUnUrUz.DogulUerielimizden karsaOrtaveBahAnadolu'datutunmamlzkolayolmaz.Budava,TUrk :! VatamveTUrkMilletininistikbalibakumndansondereeemiihim,SOD dereeeciddidir. BiitiinTUrkaydmlanrunbudurum vazifelerininneolduiunutayinetmelerlzamamge1mitir.Bilhassa,bu bunabenzerasia &stanolmayanpropagandalara kamrulj,a1dan1tulj,neticedeyoUartm311'JIIlDoguTUrklerinin kendileriniaydmbgabukitabldikkatle . okumalan,canevine derinderindiiiinmelerilizImdlr.ButakdirdehakikivedogruyolubuIacaklannainaDlyorum. TarihinkaranbkIannailminIliJDItutarak bizemUllbenligimizigos-terenveogre tenbiiyiikTUrkmiitefekkiriZiyaGokalpnerelidir?Tahrikplerin,propagandacdann"Kiirtliik"iinmerkezisaydlklanDiyarbaklr'h detilmi?jBubizi,b8bb8LDabukitapdayazdIolanlankadar veaydmlatacakbirDoiJIlu,Babb,GiineyveKuzeylibiitiinvatand8lar,arbk uyanmah vebirbirimiziuyambrmalIytz.Biiyiik,onemli,ciddivehayatibirmesele oIanbudavaYI,MilliBirligimizivetoprakbiitiinliigiimiiziisaglayacak doyga, diiiince veimkan beraberligineistikbalden em in01maya haklomlz yoktur. RahmeiHvebiiyiikidealistM.SerifFlrat'mugrundacanverdigibu iilkii.TUrkaydmlantarafmdanbekamlzmteminatbayraglolarakebedin"endalgalandll'llmahdIr.HemdeimkanlannmsonhaddiolanyiiksekIiklerde. DevletveBabakan Cerna' 4 ONsOz (DogulUeriveVartoTarihi)bal1.g?,alt1.ru:W.yazd't(jtmbueserde, ilki:ince,doguible1'im-izdeot:urandagl?,TurkQ,iretlerimeKurtdenildigini,vedo guiUerimizinMilattanOncekidurumunu,vebu dagl'tTurklerintarihiveger()eksoylo:nm,vebusonradanhangizoriamalaralttndakalarakKormancit'eZazadUlerinivucudagetirdiklerini VBni'noz dilZeriniitirmekveyabozmakZlVra,nnaugrad'l.k70/l'lnt. 116b'llhalktnyiizywonce1'I..edenkendileriniTurkten ayn bir 'JI'I.U1.n 8aM1.klanm,OS1nanl'tsiyasetinin,derebeylikveHamidiyealaylartdevrindedog'llillerimizdeyaratt'tg'tkotuliikleri,M devriveBirinci DunyaSa'VQtnda,dogudakitariMsCWCU}VBolaYUln,VB SaitiB1/aottma.nlatacagtm. Yinebueserimde,doguillerinin()eitlibolgelerindeotU1'O/T/,Al.evive Bekta.:jiafi?'etlerintarihisoylaJrtntvebuTU1'kierinyak'tn nerelerdendogu' illerimizegeMikl.e1'ini,vebunlannb'lliUerdehangizorlamalar oltmda OZTiirkt;e dillcri:nilror1naka:rl'1.kedipKormanciveya Zaza lisan1.nt (igrendiklerini.Alevilik,Bektailik ve Kutlba.1ltgmnedemekoldugunu, VB bu a1cidelerinTurklerenastlQ,tlaind'Lg'Lnt.,Osmanlt AlevilikveBektl:u;iligekar:;tguttiigusiyaseti, ve BektafjiliginTurkkilltur'iindegordugugorevleri,aytk74mJLoa VBbiUiintkonuUtrtntarihi olaylartntSH'ailekovaltyacagt1n. Bucsm'imin141i.hiola.yla:rt;ilki:YnceVartoil{'csinden.balamt!}ve dolaytsiyledoguillerimizintarihihulxisaedilerek8'trakunmt,ent;ok Varto' daoturankabilelervebuWndoguairetleriveH O1'mekkabilesi 1w.kkmdagenibilgilerve-rilmitir. TarihiminsonboWmlerindedogu illerimizdekiTurk boyllLnaraslnda Iw. len Ya(J/tnakta. olanTurh,"iineskiture,ort veUdetZeriniveg6le?trniUi 'oyunlarts'Lralam't,Varto' nunvedoguillerindemehur olanBin[Joldaglar'lJrnn()ogratidurumlanntgeni say?nokuyucularasunmU1Lm. Tan hinilkdevirlerimdenbaltyarak,en."ok f{Q,gmdan19!tJ .ff1ZlnakaJlaIrdoguillerimizdecereyanedentarihto14l1lartalanb" kitabt1Iazmagabemzorl'U(lIatnbiricikiillcii,gert;ektea81.lTurkkanmtta- _ veTurkoUluTurkol4nVartohallciyledoguillerimizint}eitlibODgelerindeoturonTiirle'li eTiir kmenboyla:n/IULmensuphalhn,'liebut;if tyi kiYJ/liimiiziinhalen.K OTmatnC't1)eZazatiilhamurlariyle7wnUmaJo/nderd;"

Bu halhn hepsi deb1fgibnT'ii-rkS01fU/tldcm.ohlukbanmbildikleriAcem,A rap ,Errneni,Keldani1celimeleriyl.edolmuvebust{'retle mazbirhalegelmi,asltndaTiirk t;eolanIn{'k4r'U}lkvemafUl8tZdilleri birt'ii1'ZU80leilpatamamtlardvr. Ben.bueserimle,buvekanda.'j/Janmtnfifcirlerinid4ha fazla veonTa l-a,aeroeksoy 11edillerihck k."nd.ancni.bilgilp"rsun,ga H erbir kaT'll}topraii'tT urk ecdadtm1-Zlm.ka'l'lla11yleS'ulanWltveher biT Ulnda, OVM7.71da.,belve binTerceTurkyatam.ve heryam bu,ehitlentladlariyleamlan,(l.aianlarya1ag1dognilleri1nizin,dunyamn benTiirkiinozyurdu.Old1-t g ltlt1'- 00.11hika1fY/ak7Q,ral)egerda.ya'OOmkisbat bulun maktalltm. BiiyiiJcAt.atii'1'k,Milli$ efl nOniiver!LilliCumh-uriyetinw;t'tU'L'"till. iizerindeminibirlik'li ebiitilnliigedoijruyii.1ihnek,bu.daultTurk deyurduveminiiide't'leridir.fl uiidev,bizeendouru 7101 1)1t,j6:filcat((Ju.mhuriyet l)eyurtsevgisini,minibh-likveb1itiinlilgunkobuyruklamt.1tl1'.TU?'m,Ti irl;1llconu-acaUtz.T'ilr kCumhurilIetiJeTiirlcyurdunun.sal)unma..s'l. oVlLSlndasapaniletecck,dau la,. ,,,,ruUty eleliasEanlaTgibi,yurdumu,zasaldlranlm'w,(wviiecek,yagazi lJ6$ubat1945 Musill Varto KasmanKoylil M.:;;.FIRAT ehitol.'iiiYz. B(}LDM :1 YakmKiirtAdmlAlanDaglt/'fiirklerimiz Doguiller imizinbolgelerindeveenc;okdagetekJerinde,sarp veanzaharazideveyucedaglarm ovavezenginyaylalarda yalyanvebugun vekoyunculuklagec;ineneskiTurkveTiirkmenairetler ,bugunKOl'11'1anClveZazadillerlylesoylctikleri bunlaraKtiJ;tden ilmektedi r .Gerc;eki enTurksoyundallolanbudaghTiir klerha1ckmda ilItoncegenelt arihlerinvebilginler imizingor iileriniinceledilrlensonra,uzakveyaklll Tii r ldel'jhakunanrlanbunlanUbelereayrracagxz. Turken azyedi hin Yl1danbel'iOtokt.onahali vedog-uAnadoluclayerJeipburalan .kendilerine yurt edindiklerini,ve bu balkaaitmedeniyetin1sa'nmdogulUldan4000y1loncebala.dltIru(TUrktarihiana hatlan )adhgerc;ektar ihimiz,c;okkuvvetIiolarakispatetmi!j,tarafSlZ ecnebit.arihler ivedoguAnadolu-Kafkasilmi 'heyeti ;doguillerimizinve Kafkas sakinler ininyerl i hinyI1ollcenenTUrkveTur anioldulclanm belirtmiler dir. Gerc;ektenYavuzSelimKurt diyeva,srflananbudagh TUrkkardelel'imizay!'laynuheleremensupuzakveyakmTiirkleridir.Doguillerimizdekibudagl1Tiirkler ,boybakuumdantiC;ubeye aynllJlllar cbr.Baba - kiirdiler,KOrlnancolar,Zazala'f.I Biz,buubelerdenilkonceBaba-kiirdileri... 'ltallJJ1 lerinielealal1m. AhmetR efikumumitarihi,Baba-ktirdilerinihibinyl1milil.ttan onceVangolu,Iran,IrakhudndundalddaglardayalytmKussilerinahfa . dmdanolduklnn m,vebunlann- Asurilerle birkac;muhar ebe'. kayJtettilderiniyazmaktaisede,AhmetRefik'in"Kussi"dedigibuhalJonHatti-HititTti.rklerinden .kol)anHaIti'leroldugunuvemiHit tanbinlerceyllonceOr artohavalisineTopa-Vanehrindebtiytikbir TUrkbukfimetikuranbuhalkmAsuriler le17biiyUkmuharebeyaptIk1an,bugilnaC;lhpokunanAsurkit&belerindenanl3lIID.ltJ.r.BuhuktimetiniilkesiolanOrorto,bildigimizgibi, Milat tanalb ytiz yllonce doguya geJenErmenilertarafmdnnistiliedilmi.Er menilerbuTUrkhalloyJa 7 birlikolarakbirhiikumetkurmUlardI ..ErmenihiikilmetininRomalIlar t araf mdansonaerdirilmesiyle,!ranhakimiyetialtmagirenHaItiTiirklerinin Lohorto-Kurtbabaubesi!randiliniOZ karlbnp serhatlerinsertiklimindeTiirk,Acemve dillerdentopladlklanbir Kormancidilinimeydanagetirmi,ve Kurtbabaubesi,sonradanBaba kiirdinamunalnUbr.BuubeyemensuphalkmbIr kIsnu; bugiinlran'm gilDeyhududiyleKerkiikveStileymaniyenindaglarmda,vedoguillerimizinPervari,GaVa!},emdinan,Cizre,Hizan,Beiri,Garzan,Sasonve Mudaglannmbirc;okkesimlerindeoturmaktadlr. KitablmIZmdokuzuncuboltimiindekitarihiolaylararasmda,yerlerinden,veaynldlklarlkabileveboylarl;bugtinktimezhepvetarikatlan haklondabilgiveidigimbuubeyemensupbuttin8iretlerinecdadlolan HaItiTiirkleri,ilkonceml lattanbinlerceYl1evvelQininirnalinden,Hataydangelip,ikiZapnehriyIeVangolti,Agrl- Kafkasdaglaneteklerine kadaryayllanOrartahavalisineyerJerni.yukarldayazdlglrnlzgibiTogpaehrinihtikiimetmerkeziyaparakaSlrIarcaAsurilerle Haltiler birarahk,Anadoluda:Bogazkoy,Ka,rga.mi,Ankuva-Ankara dabtiyiikbirimparatorlukkuranHitit-Eti,hiikilrnetiylerniiljterekbir idarekurup KafkasdaglarmdanSakaryaya kadal'geniljbir iilkeyehiikiim etm.ilerdir. sonradanErmenilel'inidal'elerialhndaslkJarakmillibirlik vedillerindenpek eykaYlpetmilj,Errneniklralhglmnc;okmesiyIebir mtiddetOrartobOlgesindevedoguiUerimizindaglarmdatopJubirvarlIk gosteripdurumlanrude,Partlal'lall'anilerinsavalarmda .!ramnhilkimiyetialtmagiripytizY1llarcaAcemlerinrursvediU ezilerek,QZ dilleriniAcemvesairdillerledoldurupmilli benliklerindenu.zaklatll11mllardJ. HalifeOrnerh-anilerleArapiararasmdayapllanmehur KadijyesavaIDdan8om'aArapordularlfrantilkesinibatanbaaistili ederek,HaItiLohor tadaghTilrlderiAcemlerinidaJ:esinden buhalkyIllarcadog-unullsar])daglarlDduArapordular makarlsavunma'yabahyal'ak ensonAraplarateslim olup,budaglal'dabeyliklerve agahk.larhalindeyaaDllh . DogununlSSlZdaglarmdalslanuyetikabuledenbuhalk,haydutluk hayatmapekfazlabaglampdinveIsliimiyettenpel{azbilgilel'edinmi, vebuazbilgileri,veIslamdinindekikelimeleri ,birziynetolarak kendidillerinealn:u.Ttirk!;e,Acemce,Arapc;ailekanlkbi rKorman' diliniRaItHel',Abbasiler veSelc;ukilel' deviderindebazan kendihudutlarlDl iizerebudevletlerin ordulanna karJInl,ve fakatdaimayer8 lerininsarphgmdanfaydalanarak,ekendikabugUDac;ekilerekhainbir airetsistemialtmdavebazanbiribirleriylekanhbogumalaryaparak yiizyillarcaya!fanulardlr.. OsmanhPadiahlandoguillerineeIuzatIrkenHalti-Lohortodagh TUrklerin0gtinkonutuklanKormancidilini,veonlarmhayatvehaydutluklarml,vebuairetlel'inbirerdeJ:ebeyikuvvetlerinigozonUndetutarakbunlarltsmail'eveMeviTUrkkabilelerinekal'lbirsilahgibi kullanml1Jlard!. YavuzSultanSelim,1514yllmdaI smailordusunuQaldIranovasmdayenipdoguillerimizedonerken,Idris-i - BitIisi'nin(1)deliUetiyle Halti- Lohorto,daghTUrKairetlerininl'eislerinihuzurunakabulederek, bunlarm olan"Kurtbaba"airetineBaba-kUrdiadmltakmi.BunIanderebeylilderineaymp"KUrt"namlaltmdat e!;iederek lsmailveSiiligecephealmalarmlsaglamltl.Doguillerininytice ' daglal'mdabuekilimt iyazaytmdabag,mslzbirhaldeistediginiyapanbuair etler,tamamenmillibirlikveTtil'ldiikduygusundanuzaklatmlarak, kendilerlni nKiirt veBab-kiirdi YavuzSultanSelimdevrindenonce tanhveharitalarda; doguillerintizinyukan Jos.unlal'lna"OraI'to"denilmekteiken,Yavuzdan 80nrayaZllantarihl el'debuTUrkJurduna;Kih'diistan,buradakiTih'k halkmadaKurtdiyeashatarlohmyanbuhayaJiadlart akJlmJo .Bu sahteadlaraHmdainleyendoguiHerimizbiitii nOsmanhpadiahlandevrince,yabancl1gaoill'iillenm.i,Tiirkmillibirliginden bu iIler dekiTurkhalklfeHikeLtenf elaketesUriiklenmi!jtir, YvuzulLtmSeli mcloguseferindenAnadolyadonerenBaba-kiirdilerinitakviyetmekiin,venlaI'!ah lsmileveiilige. koyacak birusttinltige nadlurlanbirkTiirkairetlerinikaldll'1pdoguillerimizego EuyakmTurkairetleridoguilIerindeerletiktensomaBaba-h.i.i rclilerlekaynaJpozdillerinive millivarlt ' larillJvKiirdiitan tinvnmafed aedip(J'ol'manco)tar arumalrmlal'dJ. (I)tdrisi - BitlisiH aIti - lohor tuTiirklerini nkurt - babaubesinelJlensuptur. Buadam0Himtahsiliic;ioBagdad'aoradanSafiiveNakaitarikatml ahpdoguiUeri mizedonerkenbumezhepvetarikatlbiitiin" Lohorto"kurt - baba lubesinemc:osupaliiretlereallaYlpbiiyiikbirmanev!nilfuzvedolaYlsiyle ot;agdadoiudaesenAlevili kveSiiligekarlklskanc;birhas1molarakharc:kete miJ.buf iki rugrundapadi!}ahlagoriierekkendis inebagholanbiltilna!jiretagalanDI padl,ahacotilriiphemenonlarmbeyliklerinivehemdeSWiiekarllkoymalanDi teminetmiti. 9 10 KORM.ANCOL\R Kormancolar,yukarldaa