Download - Backstage türkçe
M A G A Z I N E
T E C H N O A L P I N – K A R G A R A N T I L I
türk
çe
Kar g
aranti
li
Teknik kar yağdırılmasıBaşarılı bir kış turizmi için temel ilke
2 BACKSTAGEMAGAZINE
... KIŞ TATİLİNDE KAR ARIYORLAR
Kiş tatilinin ana fikri kar ve güneştir. “Kara bağlı
olmayan” hamam, sauna,… ürünlerle telafisi ne-
... KIŞ TATİLİ BÖLGELERİNİ GARANTİLİ KAR GÜ-
VENLİĞİNE GÖRE SEÇİYORLAR
Kar güvenliği, Kış sporu yapılacak yerin seçiminde en
önemli kriter. Pistlerin güvenliği –Kar ile yakınlığı olan
... PİST KALİTESİ VE PİST İLE İLGİLİ TEKLİFTEN ET-
KİLENDİKLERİNDE TEKRAR GELİYORLAR
Bu konu; müşteri anketleri ile birçok defa onaylanmıştır.
Bu nedenden ötürü; ideal kar ve pist durumu, başarılı
... TÜM GÜN BOYUNCA ÜZERİNDE EN İYİ ŞEKİL-
DE YOL ALABİLECEKLERİ PİSTLERİN BEKLENTİSİ
İÇİNDELERER
1989 yılından beri Alpler Bölgesi’ndeki tırmanma ter-
tibatlarının transport kapasitesi (Verimlilik Kişi sayısı/
Saat x İrtifa farkı m) sürekli olarak artmaktadır. Öyle
redeyse mümkün değildir. Bu
ürünler sadece tamamlayıcı
niteliktedir.
bir diğer önemli kriter- 2. sırada
yer alıyor.1) 2) Tırmanma tertibat-
larının rahatlığı ise daha sonraki
bir kriter.
bir kayak bölgesinin temel koşul-
ları arasında sayılıyor. Teknik kar
yağdırılması, kayak merkezinin
güvenliği için vazgeçilmezdir.
ki; 2004-2006 yılları arasında
sadece Tirol’deki transport kapa-
sitesi 422.122 kişiden 457.402
kişiye çıktı.3) Bu taleplere, tama-
men doğal olan kar pistleri da-
yanamaz.
1) Mountain Quality Check
Winter 2005 und 2006,
Mountain Management
Consulting, www.mountain-
management.com
2) Avusturya, İsviçre, Almanya
ve İtalya kapsamında yapı-
lan, Kış 2006/2007 Büyük
Online-Kış Sporu Anketi.
3) „Seilbahnen, Lifte in Tirol“
01.12.2006, Yayımlayan
Tirol Eyalet Yönetimi Spor
Departmanı.
KIŞ SPORCULARI...
KIŞ SPORCULARININ ARADIĞIKAR GÜVENLİĞİ, PİSTİN KALİTESİVE PİST ÇEŞİTLİLİĞİ
BACKSTAGEMAGAZINE 3
Kar g
aranti
li
GENİŞ ALANI KAPLAYAN SUNİ KAR YAĞDIRIMI…
rımı olmadan, öğleden sonraları
kaymaya iyi derecede elverişlilik
mümkün olamazdı.
... KIŞ TATİLCİLERİ VE KAYAK
MERKEZİ İÇİN KAYAK SEZO-
NUNU PLANLANABİLİR HALE
GETİRİYOR
Katma değer zincirindeki tüm
işletmeler kendilerini bu tarihle-
re göre hazırlayabilir ve böylece;
yüksek katma değeri garantileye-
cek olan nispeten daha dengeli
bir iş planını hedefleyebilirler.
... EFEKTİF VE ALGILANAN GÜVENLİĞİ YÜKSEK DE-
RECEDE ARTIRIYOR
Pist hatası nedeniyle düşmeler, lokal buzlanma veya
karsız bölgeler ve ayrıca aşırı derecede değişkenlik
gösteren kar kalitesi teknik kar yağdırılması ile engel-
lenmektedir.
... BAŞLANGIÇ SEVİYESİNDEKİLER VE KISA BİR
SÜRE SONRA YENİDEN BAŞLAYANLAR İÇİN OLUMLU
BİR KAYAK SPORU TECRÜBESİNE İMKAN SAĞLAR
Kayak sporunun popüler bir spor dalı olarak destek-
lenmesi için çocukların coşkusu önemli bir etkendir.
Çocuklar, sadece olumlu tecrübelerle kayak sporundan
zevk alır ve bu zevki hatırlarlar. Hızlı başarı tecrübeleri,
yaralanma riskinin az olması ve pistlerde iyi bir imajın ol-
ması, şimdiye kadar azımsanan genç ve yetişkin yeniden
başlayanlar grubu ( Avusturya, Almanya ve Hollanda’nın
çekirdek pazarlarında yaklaşık 12,9 milyon potansiyel
(yeniden) başlayan4)) kayak sporunun yapılması için ana
kriterleri ifade etmektedir. Dağdan vadiye kadar kay-
maya elverişli (buzlu olmayan!!), en iyi şekilde düzeltilen
pistler bunun için temel şartları oluşturuyor.
... HENÜZ SONBAHARIN BİTİ-
MİNE DOĞRU BİLE EN İYİ PİST
KALİTESİNİ SAĞLIYOR
... SABAHTAN AKŞAMA, DAĞ-
DAN VADİYE KADAR EŞİT ÖL-
ÇÜDE KULLANIŞLI, SAĞLAM
PİSTLERE OLANAK SAĞLIYOR
Yolların artan transport kapasite-
si ve ayrıca artan kayakçı sayısı,
pistlerin günümüzde, önceden
1,5 haftada sahip oldukları fre-
kansları bir günde gözler önüne
sermektedirler. Teknik kar yağdı-
KAR GÜVENLİĞİ BU ESNADA KAYAK BÖLGELEİNİN EN ÖNEMLİ PAZARLAMA ARACI OLMUŞTUR
4 BACKSTAGEMAGAZINE
KAR MAKİNELERİ BAŞARILI,SAĞLIKLI KIŞ SPORU MERKEZLERİNİN TEMEL EKİPMANLARI ARASINDADIR
... TURİZMDE KATMA DEĞE-
RİN SAĞLANMASI İÇİN TEMELİ
OLUŞTURUYOR
Tirol’de, teleferik ekonomisi dı-
şında bu kadar az bir alanda
bölgenin ve bölge halkının refa-
hını bu derece yüksek ölçülerde
sağlayan başka bir branş yok. Te-
leferik ekonomisi, yıllık en azın-
dan yaklaşık 550 milyon € katma
değer hedefliyor.5) Dağ demiryolu
sahasının (Primer sektör) geliri ile
bağlantılı olarak 6 seviyesinde bir
çarpan etkisi ortaya çıkarmakta-
dır, yani dağ demiryolunda üc-
retlerde, maaşlarda ve kârlarda
1000,- €, bunların kullanımı ile
bölgede toplam 6000,- € gelire
dönüşmektedir. Devlet için gi-
der vergisi ödeneklerinden yıllık
502,2 milyon € ödenmektedir.6)
Teleferik branşlarının; yazın ek
bir geçim kaynağı yaratma çaba-
larına rağmen, branş cirosunun %93’ü kışın elde edil-
mektedir. Avusturya’nın teleferik işletmeleri, büyük bö-
lümü yapıca yoksul bölgelerde olan, ortalama 14.300
insanın işverenidir.7)
... DOĞRUDAN KÖYE YAKINLIĞI İLE UZUN ULAŞIM
SÜRELERİ OLMAKSIZIN KOLAY KAYAK ZEVKİNE
OLANAK SAĞLAR
Teknik kar yağdırılması sayesinde açık tutulabilen ayrı
ayrı köy teleferikleri ve küçük aile kayak bölgeleri, uzun
yolculuklar gerekmeksizin düzenli alıştırma ve idman
olanaklarını garantiliyor.
4) Avusturya Teleferik İşlet-
meleri Meslek Odası, www.
seilbahnen.at/winter/wiedere-
insteiger, Kasım 2009
5) Tirol Ticaret Odası Ekono-
mik Raporu 2007
6) dwif München, Teleferikİş-
letmeleri Katma Değer Araş-
tırması2005, Österreich Wer-
bung T-MONA 06; Avusturya
Teleferik İşletmeleri Meslek
Odası, www.seilbahnen.at/
heute/wertschoepfung
7) Avusturya Teleferik İşlet-
meleri Meslek Odası, www.
seilbahnen.at/seilbahnen/
heute/wirtschaftsfaktor
BACKSTAGEMAGAZINE 5
Kar g
aranti
li
Sayılar ve GerçeklerTeknik kar yağdırılması
• Tirol 2.500 km’den fazla kayak pistine ve ortalama 7.300
hektar pist alanına sahip. Bu; Tirol’ün kara alanındaki yüzölçümü-
nün yaklaşık %0,6’sına tekabül etmektedir (Tirol Eyalet Yönetimi
Dairesi’nin alan planlama departmanı verilerine göre).8)
• 5.300 Hektar, yani Tirol’deki pist alanlarının %73’üne teknik kar
yağdırılmaktadır.9)
• Buna kıyasla:10)
Bir sonraki sayfada grafiğe bakınız
• Avusturya’daki 254 teleferik şirketi, 2010 mali yılında
toplam 562 milyon Euro yatırım yaptılar. Bunun 287 milyon
Euro’su tırmanma tertibatlarına, 122 milyon Euro’su pist yapımı,
giriş sistemleri, park alanları ve ulaşım yolları, gastronomi, pist
araçları, kızak pistleri vb. yatırımlar için, ayrıca 153 milyon Euro
da teknik kar yağdırılmasına aktarıldı11). Buna kıyasla: 2009:
163 milyon, 2008: 127 milyon, 2007: 115 milyon, 2006: 55
milyon.12)
• Teknik kar yağdırılması Teleferik Şirketlerinin toplam giderle-
rinin %17- %20’sini oluşturmaktadır.13)
• İsviçre’de yılda 80 milyon Frank’tan fazlası teknik kar yağdırıl-
masına yatırılmaktadır. Bu durum; karla kaplı olan pist alanlarının
belirgin derecede artmasına sebep olmuştur. 1999/2000
yıllarında pistlerin sadece %5’ine teknik kar yağdırılmaktaydı.
2009/2010 yıllarında ise bu oran yaklaşık %36’yı buldu.14)
Sayılar ve Gerçekler8) Tirol Ticaret Odası Ekono-
mik Raporu 2007, sayfa 1 f.
9) Tirol Ticaret Odası Ekono-
mik Raporu 2007, sayfa 3
10) Avusturya Teleferik İşlet-
meleri Meslek Odası,
www.seilbahnen.at/presse/
aktuell/factsheet-winter
11) Avusturya Teleferik İşlet-
meleri Meslek Odası,
www.seilbahnen.at/presse/
aktuell/factsheet-winter
12) Tirol Ticaret Odası Ekono-
mik Raporu 2007, sayfa 13
13) Tirol Ticaret Odası Ekono-
mik Raporu 2007, sayfa 28
14) www.seilbahnen.org/
dcs/users/174/Fakten_
Zahlen_2010_d.pdf
6 BACKSTAGEMAGAZINE
Avusturya’da toplam
25.400 hektar pist alanı
%66’sı karla örtülü
Tirol
7.300 hektar pist
%73’ü karla örtülü
Dolomiti Superski
1.200 km pist
%95’i karla örtülü
Fransa’da toplam
25.000 hektar pist alanı
%19’u karla örtülü
Bayern
3.700 hektar pist alanı
%13’ü karla örtülü
Kanton Graubünden
%20’si karla örtülü pist
İsviçre’de toplam
80 km2 pist alanı
%36’sı karla örtülüSüdtirol’de toplam
%80’in üzerinde karla
örtülü pist alanı
BACKSTAGEMAGAZINE 7
Kar g
aranti
li
DOĞAL VEYA SUNİ KAR OLMASI FARKETMEZ, SONUÇTA KAR SU VE HAVA ELEMENTLERİNDEN OLUŞUYOR
Aradaki fark sadece teknik karın makine üretimi olma-
sıdır. Bu nedenden dolayı; genel olarak kullanılan „Suni
kar“ terimi yanlıştır. Bu terim daha çok, plastik veya
strafordan elde edilen tiyatro ve film karını tanımlamak-
tadır. Kar yağdırma tertibatlarından elde edilen kar için
doğru isim „teknik kar“’dır.
Teknik karın üretiminde doğal karın oluşumu taklit edil-
mektedir. Kar üreteçlerinin tipinden bağımsız olarak
(pervaneli kar üreteci ya da üflemeli hortum) tazyikli su
kullanılarak en küçük damlacıklar püskürtülmektedir.
Küçük zerreler halinde püskürtülen su sisi; ince şekilde
püskürtülen, nükleatör püskürten hortumlardan çıkan
ve nükleit (kar çekirdeği) denilen yapıyı içeren su ve ba-
sınçlı hava karışımı ile karşılaşır. Pervaneli kar üreteç-
lerinin türbinleri nükleitleri ve ince su sisini ortamdaki
havaya taşır. Bu uçuş süresince su ve hava karışımı
donarak kar tanelerine dönüşür.
Su ve hava, başka bir şey yok!Doğal karın oluşumuDoğal veya teknik kar olması fark etmez, sonuçta kar su ve hava
elementlerinden oluşuyor. Kar, atmosferdeki havanın soğuması ve
aşırı doygunluğa ulaşması ile bulutlarda oluşan, en hassas şe-
kilde yoğunlaşan su damlacıklarından oluşmaktadır. Bunlardan;
-yerçekimine bağlı olarak- yerküre tarafından çekilen, çok düşük
ısılarda oluşan küçük buz kristalleri oluşur. Birkaç dakika süren
düşüş sırasında farklı hava katmanları arasında buz kristalleri
kendi eksenleri boyunca büyürler ve böylelikle tipik kar kristalleri
ortaya çıkar. Kar kristallerinin birbirine bağlanması ve beraberce
yuvarlanmaları ile kar taneleri oluşur. Kar tanelerinin içerisindeki
su miktarına ve aldığı şekle göre doğal kar farklı çeşitlere ayrıl-
maktadır. Toz kardan buzlu kara, sulu ilkbahar karına kadar birçok
çeşide ayrılmaktadır.
Teknik kar yağdırılmasının temel prensipleriTeknik kar da tıpkı doğal kar gibi sadece su ve havadan oluşmaktadır.
8 BACKSTAGEMAGAZINE
Teknik kar yağdırılması için iklimsel ko-şullarTeknik karın üretilmesi için birçok özellik dikkate alın-
malıdır. Kar ısısından söz edildiğinde, ıslak termo-
metre sıcaklığı kastedilmektedir. Islak termometre
sıcaklığı; kuru termometre sıcaklığı (tüm termomet-
relerden okunabilen sıcaklık) ve relatif nem oranı
yüzdesine bağlıdır. Buharlaşma
soğukluğu nedeniyle ıslak ter-
mometre sıcaklığı her zaman
hava sıcaklığının altındadır. Bu
sebepten ötürü ortamdaki hava
ne kadar kuru ise sıcaklık farkı
da o ölçüde artar. %100 nem
oranında su artık buharlaşamaz
ve ıslak termometre sıcaklığı
kuru termometre sıcaklığını ve-
rir. Kar yağdırılması için en uy-
gun durum; düşük kuru termo-
metre sıcaklığı ve az derecede
nem oranının olmasıdır. Zaten
nemli olan ortamdaki hava ne-
redeyse hiç nem çekemeyece-
ğinden, nem oranı ne kadar yük-
sek olursa kar yağdırılması için
gereken koşullar da o derece
zorlaşır. Islak termometre sıcak-
lığı kar üreteçlerinde meteoroloji
istasyonlarından ölçülmektedir.
Kar sezonunun başlarında çok
sıkça, kar hazırlığı ve kar kali-
tesi için büyük bir tehdit oluştu-
ran sınır sıcaklıklar hâkimdir.
TechnoAlpin; kuruluşundan bu
yana bu ekstrem şartlarda kar
yağdırılması konusunda çalış-
mıştır. Islak termometre sıcak-
lığı düştüğünde süratle daha
fazla kar üretilebilmektedir. Ye-
terli kar yağdırma ve kar kalite-
sinin yüksek olması konusunda
önemli bir rol de; ideal durumda
donma noktasının hafifçe üze-
rinde olan su sıcaklığınındır.
Su çok sıcak olduğunda soğut-
ma kulelerinde uygun sıcaklı-
ğa getirilir.
Sıcaklık °C
Islak termometre sıcaklığı
Nem
ora
nı %
-7° -6° -5° -4° -3° -2° -1° 0° +1° +2° +3°
90% -7,3 -6,3 -5,4 -4,5 -3,6 -2,5 -1,5 -0,6 0,5 1,5 2,4
80% -7,7 -6,8 -5,8 -4,9 -4,0 -3,1 -2,1 -1,1 -0,1 0,9 1,8
70% -8,1 -7,2 -6,3 -5,5 -4,6 -3,7 -2,6 -1,7 -0,7 0,1 1,1
60% -8,5 -7,6 -6,7 -5,9 -5,0 -4,1 -3,2 -2,3 -1,5 -0,7 0,3
50% -9,0 -8,1 -7,2 -6,4 -5,6 -4,7 -3,8 -3,0 -2,2 -1,3 -0,5
40% -9,4 -8,5 -7,7 -6,9 -6,1 -5,2 -4,4 -3,7 -2,9 -2,1 -1,3
30% -9,8 -9,0 -8,1 -7,4 -6,7 -5,8 -5,0 -4,3 -3,5 -2,8 -2,0
20% -10,2 -9,4 -8,7 -7,9 -7,2 -6,5 -5,7 -5,0 -4,3 -3,5 -2,9
10% -10,6 -9,9 -9,2 -8,5 -7,8 -7,1 -6,3 -5,6 -5,0 -4,3 -3,5
BACKSTAGEMAGAZINE 9
Kar g
aranti
li
Mercek altındaKar üreteçleri kar yağdırma tertibatlarının bileşenlerinden – en görü-lebilir olanı olsa da- sadece biri. Kar üreteçlerini; su, basınçlı hava ve elektrik enerjisi doğru miktarda, doğru basınçla, doğru yerde ve doğru zamanda beslemek için birçok bileşen ve element birbiriyle bağlantılı olarak etki etmelidir.
Kar üreteçlerini 2 tip olarak ayırıyoruz: Pervaneli kar üre-
teçleri ve Kar üfleme boruları
Kar üretiminin prensibi her ikisinde de aynı, fark ise üretilen kar
miktarı, masraflar ve kullanım alanında kendini göstermektedir. Eğim,
sıcaklık, pistin genişliği, gerekli kar miktarı, bölgenin yüksekliği, rüzgarın
durumu, hava akımı vb. sıralamasına göre uygun olan tipteki kar üreteci
seçilmektedir. Dağın kendine has karakteri hesaba katılmalıdır.
Hem pervaneli kar üreteçlerinde
hem de kar üfleme borularında
elle ayarlanabilen veya tam
otomatik modeller mevcuttur.
Her iki tipte de farklı kalitelerde
kar çeşitleri (çok kurudan ıslağa
kadar) üretilebilmektedir.
Kar üreteçleri
10 BACKSTAGEMAGAZINE
HEP ÖĞRENMEK İSTEDİKLERİNİZ…
Bir kar üreteci sezon boyunca ortalama kaç saat çalışır?Bu; pist alanı, kar üreteçlerinin sayısı ve hâkim olan
hava koşullarına bağlıdır. Ortalama olarak, her bir kar
üretecinin her bir sezonda 800 iş saati çalıştığından
yola çıkılabilir.
Hektar başına çalıştırılması gereken kar ürete-ci sayısı için referans değer var mıdır?Geçen yıllarda referans değer olarak 100 saat baz alın-
dı. Bu demek oluyor ki; iyi derecede kar koşullarında,
100 saat içerisinde pist alanı 40 cm kar ile kaplanmalı-
dır. Yani 2 pervaneli makine/ha çalışmalıdır.
Pervaneli kar üretecinin fiyatı nedir?Bir adet tam otomatik T60, orta sınıf steyşın araba de-
ğerindedir.
Pervaneli kar üretecinin ömrü ne kadar olabilir?Birçok kayak merkezinde zaman-
la jenerasyonlar bir arada bu-
lunmaktadır. En yeni model olan
T40’ın yanında, artık 20 yaşında
olan pervaneli makine M90 mun-
tazam olarak çalışmaktadır. Kar
üreteçlerinde yedeğe yapılacak
yatırım; işlev yetersizliğinden
daha ziyade teknik ve verimlilik
ile ilgilidir.
Bir pervaneli kar üretecinin montajı ne kadar sürer?TechnoAlpin şirketi bünyesinde-
ki tüm kar üreteçleri Bozen’deki
(Südtirol, İtalya) merkez binada
monte edilmektedir. Geçen 20 yıl
içerisinde yaklaşık 20.000 adet
üreteç hangarlardan, dünya ça-
pında 40 ülkede 1.000’den fazla
müşteri için yola çıktı. Haftada 40
saat içerisinde 40 adet pervaneli
kar üreteci banttan geçiyor.
Bir m3 karın maliyeti ne ka-dardır?Bir metreküp kar üretiminin ma-
liyeti bölgelerin karakteristik
özelliklerine bağlıdır: Su iletimi,
pompalama hizmetleri, depolama
havuzları, kar koşulları, tertibatın
amortizasyon süresi,…Sektörel
ilanlarda sözü edilen 3,5 – 5
Euro/m3’tür.
BACKSTAGEMAGAZINE 11
Kar g
aranti
li
Pervaneli kar üreteçleriHavacılık endüstrisinden yüksek teknoloji
Pervaneli kar üreteçleri tarihsel olarak bakıldığında eski
bir geleneğe sahiptirler. Uzun yıllar boyunca pervaneli
makineler sadece yer değiştiren model olarak kul-
lanıldı. Yüzeysel kar yağdırılmasının hızla gelişmesi ile
birlikte kurulum süresini azaltmak için sabit kurulum-
lar yaygınlaştı.
Pervaneli kar üreteçleri, uzun fırlatma mesafesi, iyi
derecede kar verimi, az derecede rüzgar hassasiyeti
ve esnek çalışabilirlik özellikle-
ri ile ön plana çıkmaktadır. Bu
nedenden ötürü özellikle geniş
pistlerde, yüksek kar ihtiyacı bu-
lunan bölgelerde, dik yamaçlar-
da veya açıkta bulunan, rüzgar
alan bölgelerde kullanılmakta-
dırlar.
12 BACKSTAGEMAGAZINE
Sıcaklık ve relatif nem oranı
ölçüm cihazı
Nükleasyon filizleri ile su
damlacıklarının karışımı ve ayrıca
karın iletimi; 60 m’ye kadar fırlatma
Birleşik su filtresi ile ventil blokajı: Su akışının
atmosfer koşullarına uygun olarak düzenlenmesi
Nükleatör sistemi için basınçlı havanın
çevreye dost şekilde sağlanması
Türbinlerin; mümkün olan en geniş
alanlı kar dağılımını sağlamak için
dikey ve yatay olarak ayarlanması
Menü kılavuzluğunda kullanma paneli:
Kar üretecinin basit ve hızlı kullanımı ile
işleyiş durumunun görselleştirilmesi
Su püskürtme ve hava ile sudan nükleasyon
filizlerinin oluşması. Bir ısıtma sistemi, düzelerin
şiddetli soğuklarla donmasını engelliyorMeteoroloji istasyonu
Yüksek teknolojili türbin
Yoğun ventil tekniği
Mazotsuz kompresör
Dalga düzenekleri
Kumanda merkezi
Nükleatörler ve düzeler
360°-Döner parça ile
Merkezi su bağlantısı
Su bağlantısı
Kar üreteçlerinin pist araçları ile güvenli
şekilde taşınmasına olanak sağlar
3 Nokta Transport Sistemi
BACKSTAGEMAGAZINE 13
Kar g
aranti
li
Üfleme borusu tam otomatik, birbirine
bağlanmış haliyle ya da yüksek kaliteli bir
LCD ekran üzerinden kullanılabilen lokal
kumanda ile teslim edilebilir
Kullanım paneli
Nükleatör sistemi için basınçlı havanın
çevreye dost şekilde sağlanması
Mazotsuz kompresör
Sıcaklık ve relatif nem oranı
ölçüm cihazı
Meteoroloji istasyonu
Su ve basınçlı havanın temin
edilmesini sağlar ve üfleme
borusunun uzunluğu sayesinde kar
tanesinin donmasına olanak verir
Üfleme borusu
14 BACKSTAGEMAGAZINE
Döküm alüminyumdan yapılanüfleme borusu başlığı
Üfleme borusunun başlığındaki özel, test
edilmiş bir sistem üfleme borusunun çok
düşük sıcaklıklara ve karşıdan esen rüzgârlara
rağmen donmamayı garanti ediyor
Nükleatörler ve su düzeleri
Su püskürtme ve hava ile sudan nükleasyon
filizlerinin oluşması
Kar üfl eme borusuVerim başlıkta oluşuyor
Kar üfleme borularında, kar üretimi pervaneli kar üre-
teçleri ile aynı prensiple, ancak daha yüksek irtifadan
faydalanarak (üfleme boruları) gerçekleştirilmektedir.
Yaygın olarak kullanılan üfleme borularının uzunluğu
9 m uzunluğa kadar ulaşmaktadır. Bu düşüş yüksek-
liği, kar tanesinin kristalleşmesi için gereklidir, ancak
pervaneli kar üreteci ile kıyaslandığında türbin bulunmamaktadır.
Türbinlerin eksikliği nedeniyle fırlatma mesafesi belirgin derecede az
ve rüzgâra karşı hassasiyet daha fazladır. Bir kar üfleme borusunun
ürettiği kar miktarı küçük bir pervaneli makinenin ürettiği miktar ile
karşılaştırılabilir. Üfleme boruları çoğunlukla merkezi hava sağlayıcıları
ile birlikte bütün bir sistem olarak kullanılmaktadır.
BACKSTAGEMAGAZINE 15
1
3
2
4
Kar g
aranti
li
Tam otomatik olarak yüzeysel kar yağdırılması
için kar tabancalarının noktasal çalışmasından
yararlanılıyor
80’li yıllarda kar tabancaları, karsız bölümlerin düzel-
tilebilmesi için sadece noktasal olarak kullanılıyordu,
bugün ise tüm pist çerçevesinde büyük alanların kar-
landırılmasına geçildi. Aynı zaman aralığında – özel-
likle Avrupa’da- elle çalıştırılanlardan tam otomatik
kar yağdırma tertibatlarına geçiş tamamlandı. Giderek
azalan sıcaklık aralıklarını kar üretimi için en verimli şekilde kullan-
mak ve ilgili parametrelerde değişim olduğu takdirde en kısa sürede
harekete geçebilmek, sadece tam otomatik tertibatların kullanımı ile
basit ve etkili şekilde mümkündür. İşlev durumu ve kaynak tüketimi
tam olarak kontrol edilebilir ve değerlendirilebilir, montaj için zaman
kaybedilmez, işletme giderleri en elverişli hale getirilebilir ve aynı
zamanda tüm pist alanında değişmeyen kar kalitesi garanti edilebilir.
Alplerdeki kayak bölgelerinin neredeyse tamamı tam otomatik terti-
bat kullanımına geçmiş durumdadır.
Kar yağdırma tertibatlarıDoğru yerde, doğru zamanda, gerekli miktarda,istenilen kalitede kar- etkili ve kaynakları koruyucu!
16 BACKSTAGEMAGAZINE
5
Kar yağdırma tertibatının bi-
leşenleri
Kar yağdırma tertibatları; bünye-
sinde çok sayıda bileşeni barın-
dıran karmaşık teknik cihazlardır.
Pist bölgelerinde çoğunlukla,
sadece kar üreteçleri ve enerji
bölümleri görülebilir ki, bunlar
aslında tüm tertibatın sadece kü-
çük bir bölümünü oluşturmakta-
dır. Her kar yağdırma tertibatının
dağın yapısına göre uygun hale
getirilmesinin dışında, tertibat
boyutlandırılmasında basitçe
aşağıdaki temel sorular cevap-
landırılmalıdır:
Dağdaki kar üreteçlerine doğru basınçla, gerekli su
miktarı nasıl sağlanmaktadır?
Dağdaki kar üreteçlerine gerekli elektrik enerjisi nasıl
sağlanmaktadır?
Dağdaki kar üreteçlerine gerekli basınçlı hava nasıl
sağlanmaktadır?
Sıcaklık, nem oranı, rüzgâr yönü, rüzgâr kuvveti, su
basıncı, su sıcaklığı, su tüketimi, işlev durumu,…gibi
değişken parametrelerde kar hedeflerine (kar kalitesi,
kar miktarı, yağdırma süresi…); etkili ve kaynakları
idareli kullanarak ulaşılması için tertibatlar nasıl ku-
manda edilmelidir?
Pistler kadar benzersiz
Bir kayak merkezi ne kadar eş-
sizse onun kar yağdırma tertibatı
da o kadar eşsizdir. Tertibat, do-
ğal unsurlara mükemmel biçimde
uyum sağlamalıdır. Planlama ise;
bu duruma uygun teknik bilgiyi
gerektirir. TechnoAlpin; içerisinde
dünya çapında tüm tertibatların
boyutlandırıldığı kendisine ait bir
planlama departmanına sahiptir.
Boyutlandırma, müşterilerle sıkı
bir işbirliği içinde ve gelecekteki
genişletme evreleri dikkate alına-
rak yapılmaktadır. İlk sonuç; tüm
konsept anlamı dahilinde gele-
cekte düşünülebilecek tüm ge-
liştirme evrelerini dikkate alan bir
ana plandır. Planlama için gerekli
temelleri en yüksek doğruluk de-
recesine ulaşmayı mümkün kılan,
coğrafi olarak yer tanımlama bil-
gileri oluşturmaktadır.
1 Basınçlı hava sağlamak
için merkezi kompresör
istasyonu
2 Tertibatın bilgisayardan
tam otomatik gözlemi
3 Kontrol merkezi
4 Pompalama istasyonu
5 Ana plan
Bu soruların cevabı; bir tertibatın ihtiyaca göre kullanılan çok çeşitli teknik
bileşenleridir.
Havalandırmalı SU TUTUCULAR, DEPOLAMA HAVUZLARI, POMPALAMA
İSTASYONLARI, KOMPRESÖRLER ve merkezi kompresör istasyonları, hava ve su
için BORU HATLARI, bilgi aktarımı için ELEKTRİK KABLOLARI, ENERJİ SAĞLAMA
CİHAZLARI, FİBER OPTİK KABLOLAR, Kar yapım suyunun soğutulması için
SOĞUTMA KULELERİ, Su ve hava miktarının düzenlenmesi için GÜÇ BÖLÜMLERİ,
VENTİLLER, Tertibatın tam otomatik yönetimi için KUMANDA YAZILIMI
BACKSTAGEMAGAZINE 17
Kar g
aranti
li
DAĞDAN VADİYE KADAR MÜKEMMEL, KULLANIŞLI PİSTLER, DAİMA KARLANDIRMA VE PİST HAZIRLIKLARININ ORTAK BAŞARISIDIR
Karlandırma ve pist hazırlığı: Bir simbiyoz
Dağdan vadiye kadar mükemmel, kullanışlı pistler,
daima karlandırma ve pist hazırlıklarının ortak ba-
şarısıdır. Çünkü; pist hazırlığında ne kadar çalışma
aşamasının gerektiğini kar kalitesi belirler. Islak
karda, bir o kadar zahmetli çalışma gerektiren fre-
ze makinesiyle bile kullanılamaz durumdaki ince
taneli yapıdaki pistler temizlenemez. Aynı şekilde;
karın yayılması, freze makine-
siyle karıştırılması ve yoğun-
laştırılması da pistin homojen
ve sıkı olabilmesi için doğru
zamanda gerçekleştirilmelidir.
Henüz kar yağdırma tertibat-
larının planlanması esnasında
bile pist hazırlığı dikkate alınan
konular arasındadır. Böylece;
PistenBully ile pahalı manevra
çalışmaları önlenebilir. Değerli
karı gerçekten ihtiyacın olduğu
bölgeye taşımak için ortaklaşa
otomatik kar yüksekliği ölçüm
sistemleri geliştirilmiştir. Buna
Kar Yönetimi denmektedir.
Simbiyotik bir ilişki
18 BACKSTAGEMAGAZINE
Gün geçtikçe daha fazla üreti-
ci, örneğin dizüstü bilgisayar
ve cep telefonu aksesuarlarına
kablosuz bağlanmak için bu
teknolojiyi kullanıyor. Techno-
Alpin, Bluetooth’un kullanım
alanına teknik kar yağdırma ko-
nusunu eklemiştir.
Kar yapım ekiplerinin işgünleri
fazlasıyla hafiflemiştir, Blueto-
oth; pist araçlarının sürücü kabinlerinden kar üre-
teçlerini kolaylıkla, deyim yerindeyse „Geçerken“
yönetilebilmesine imkân vermiştir.
Uzaktan kumanda cihazları ile kar üreteçlerinin is-
tisnasız tüm fonksiyonları oku-
nabilir ve yönetilebilir. Kullanımı
basittir ve alışılmış diğer klav-
yelerle aynıdır.
„Geçerken“ Kar üretecinin kumandası
UZAKTAN KUMANDA CİHAZLARIİLE KAR ÜRETEÇLERİNİN İSTİSNASIZTÜM FONKSİYONLARI OKUNABİLİRVE YÖNETİLEBİLİR
Bluetooth
BACKSTAGEMAGAZINE 19
Kar g
aranti
li
1903 yılında Osborne Reynolds (1842-1912),
dolu tanelerinin suni olarak elde edilmesini sağlayacak
bir cihaz geliştirdi.
1937 doğal karı taklit etmek için yapılan ilk de-
neme: New York’ta, parçalanmış bira fabrikası buzları
üzerinde bir kayak gösterisi düzenlendi.
Yıl 1940 Kanada’da araştırmacıların; kıra-
ğının düze motor takımları üzerindeki etkilerini araş-
tırmak için bir rüzgâr kanalına düşük sıcaklıktaki suyu
püskürtmeleriyle teknik kar yağdırılması temel prensi-
binin tesadüfen keşfi.
1950 Kayak üreticisi Tey Manufacturing bünye-
sinde çalışan Art Hunt, Dave Richey ve Wayne Pierce
Tarafından Amerika’da ilk basınçlı havalı kar üretecinin
bulunması.
1952 Mühendis Joe Tropeano, Tey Manufactu-
ring firmasının patentini devraldı ve Larchmont serinin
ilk yüksek basınçlı kar üretecini üretti.
1958 Alden Hanson ilk pervaneli kar üretecini geliştirdi ve 1961
yılında patentini aldı.
1959/1960 Avrupa’nın ilk kar yağdırma tertibatının ku-
rulumu Larchmont Kar üreteçleri ile St. Andreasberg/Harz’da (GER)
gerçekleştirildi.
1964 Avusturya’lı Fritz Jakob, mucit ve Linde adlı firmanın kuru-
cusu kar üretimi konusunda patente başvurdu. Linde (AUT); Avrupa’da
uzun zamandır tek kar tabancası üreticisi olarak kabul ediliyor.
1964 Innsbruck Olimpik Kış Oyunları: Serbest stil kayak ve kızak
alanlarının hazırlanmasında kar tabancaları kullanıldı.
1964/65 St. Moritz’li John Caviezel ilk kar yağdırma terti-
batlarını İsviçre’de ve İsveç’de kurdu.
1969 ABD’li Hedco firması pervaneli makinelerin seri üretimine
geçti.
20 BACKSTAGEMAGAZINE
1978/79 Avusturya Teleferik şirketleri Hed-
co firmasından ilk pervaneli kar üreteçlerini satın alıyor.
1980 Bir Amerikan firması olan York ilk otomatik
kar yağdırma tertibatını geliştiriyor.
1980-85 Karsız geçen birkaç kıştan sonra
İskandinavya ve Alplerde karlandırma için yoğun çalış-
malar yapıldı. Kar tabancaları da doğal kar örtüsünün
düzeltilmesi için özellikle noktasal olarak kullanıldı.
1983 Walter Rieder ve Georg Eisath,
TechnoAlpin’in kurucuları, o zamanlar halen Obereg-
gen AG (Südtirol- İtalya) şirketinin teknik sorumlularıy-
dı, kendilerine ait ilk pervaneli makineyi geliştirdiler.
1990 TechnoAlpin AG’nin kuruluşu. Piyasa; Per-
vaneli kar üreteçleri ve kar üfleme boruları üreticileri
olarak ayrılmıştı.
2000 yılından itibaren ka-
yak merkezlerinin teknik altyapı-
larına sürekli artırılarak yapılan
yatırımlar başladı. Ancak yatırım
hacmi sürekli olarak tırmanma
tertibatlarından kaydırılarak kar-
landırma lehine çevrildi.
2004 Kar güvenliği ve pist
kalitesi kayak merkezlerinin birin-
cil başarı faktörleri oldu. Techno-
Alpin teknik kar yağdırılmasında
dünya piyasasının lideri. 20 farklı
şirket daha piyasada bulunuyor.
2010 Verimlilik ve kaynak
yönetimi karlandırmanın ana
konuları. Kar güvenliği; kayak
merkezinin hayat sigortası olarak
kabul ediliyor.
1990 yılına ait TechnoAlpin
kar üreteçleri
Geçmişe tarihsel bir bakışParçalanmış buzdan en ince toz kara kadar
Kanada, yıl 1940: Araştırmacılar; kırağının düze motor takımları üzerindeki etkilerini araştırmak için bir rüzgar kanalına düşük sıcaklıktaki suyu püskürttük-lerinde teknik kar yağdırılmasının temel prensibi tesadüfen keşfedildi
BACKSTAGEMAGAZINE 21
Kar g
aranti
li
Çevre ve İklim DeğişimiKar yağdırılması
22 BACKSTAGEMAGAZINE
TEKNİK KAR SADECESU VE HAVADAN OLUŞUR
Teknik kar yağdırılmasında kullanılan su değişime
uğrar mı?
Hayır, hiçbir şekilde uğramaz. Doğal karda da olduğu
gibi, su sadece maddenin farklı bir haline dönüştürü-
lür. Kullanılan suyun kalitesi ilk sıradadır. Tirol’de kar-
landırma amaçlı kullanılan su; içme suyu kalitesinde
olmalıdır.
Teknik karın bitki örtüsü üzerindeki etkileri nelerdir?
Teknik karın bitki örtüsü üzerinde hiçbir olumsuz etki-
si yoktur. İsviçre’deki Çığ Araştırmaları Enstitüsü’nün
Davos’daki araştırmaları; „teknik kar“ faktörünün bitki
örtüsünü, „kayak pisti“ faktörünün genel olarak değiş-
tirdiğinden sadece çok az daha güçlü değiştirdiği so-
nucunu verdi.15)
Tam tersine, teknik kar hassas çimen yüzeyini pist
araçlarının ve kayak şeritlerinin mekanik yüklenmele-
rinden korur. Yeterli ölçüde kar örtüsü toprağı izole eder
ve sonbahar ile ilkbaharda toprağın donmasını engeller.
Erime sonucunda ortaya çıkan suyla ilkbaharda toprak
nemlenir.
Küresel ısınma karlandırmayı ne ölçüde etkilemek-
tedir?
Innsbruck Üniversitesi Meteoroloji ve Jeofizik
Enstitüsü’nde ve Tirol ve Vorarlberg bölgelerinden
sorumlu ZAMG’de (Meteoroloji ve Jeodinamik Santral
Enstitüsü) çalışan bilim insanları, geçmiş yıllarda kar
üretimi için gerekli koşulları ve bunların değişimini
araştırdı. Araştırmanın sonuçları: Doğal iklimsel sap-
malar mevcuttur, çok karlı ve az karlı kış mev-
simleri yer değiştirmektedir.
Kar yağdırılması için önemli olan sadece irtifa, hava
sıcaklığı, nem oranı değil, bunların yanında su sıcak-
lığı da önem taşımaktadır. Daha çok; küçük alanlarda-
ki, bölgenin düzeni, lodos etkisi, civarda bulunan dağ
sırtlarının koruyucu etkisi ve değişen hava durumları
gibi iklimsel ilişkiler dikkate alın-
malıdır. Örneğin Schladming’de
dar olan vadi boşlukları nedeniyle
karlandırma için gerekli koşullar
alçak bölgelerde, 1.000 metrenin
üzerindeki yüksek bölgelere göre
daha iyidir.16)
Karlandırma ile kış sezonunu
ilkbahara doğru uzatmak mı is-
tenmektedir?
Hayır. Kar yağdırılması özellikle
sonbaharda kar güvenliğinin sağ-
lanmasına yaramaktadır. Karın
yağdığı çoğu gün sonbahar ve
kışın başıdır. Ocak ayının bitme-
siyle birlikte karlandırma da ço-
ğunlukla sona erer. Daha sonra
Mart ayının ortalarında kış spor-
larına ilgi ciddi derecede artar.
Buzulların karlandırılması büyük
bir anlam kazanmıştır. Sezonun
buzullarda erken başlamasına ve
buzulların erimemesine olanak
sağlar.
15) Alpler Bölgesinde Yapay
Kar Yağdırılması, alpMedia
Arka plan raporu, Aralık
2004, sayfa12
www.alpmedia.net
16) Prof. Dr. Ulrike Pröbstl,
Toprak Kültürü Üniversitesi
Viyana, 2007
BACKSTAGEMAGAZINE 23
K U L İ S L E R İ N A R K A S I N A B İ R B A K I Ş