editoriali - albislamdo të ishte më pak tragjike sikur gjithçka të përfundonte këtu, por,...

ED

IT

OR

IA

LI

3

Pushimet veroreNdonëse nocioni "pushime verore" mbart në

vetvete një kuptim të gjerë, sërish vërejmë se jopak njerëz e përkufizojnë brenda një botëkuptimitejet të ngushtë dhe sipërfaqësorë. Në ditët tona,të tillë njerëz ndihen më tepër të kompleksuar përta kaluar kohën atje ku shkojnë të gjithë, dukekrijuar kësisoj një "mburrje false" para tëtjerëve, kur bie fjala për pushimet, se sa e vrasinmendjen në vërtetë të pushojnë.

Kështu, për shembull, shpesh vërejmë një vër-shim të dendur të popullatës drejt detit, pa marrëparasysh gjendjen ekonomike dhe faturën e tërëkëtij "pushimi". Tërë kjo të lë të kuptosh se ke tëbësh me njerëz që janë të kompleksuar deri në atëmasë, sa që, edhe pse ndihen të lodhur, mundo-hen ta bindin veten se janë duke pushuar.

Do të ishte më pak tragjike sikur gjithçka tëpërfundonte këtu, por, fatkeqësisht, kjo po merrpërmasa të rrezikshme, aq sa po shndërrohet nënjë sistem të caktuar të të menduarit, që do tëthotë se, për shkak të tekave dhe qejfeve të "shu-micës", jemi në gjendje të harrojmë interesat dhedobitë tona personale.

Sidoqoftë, secili ka të drejtë të zgjedhë metodëndhe vendin ku dhe si do t'i kalojë pushimet dhekëtë të drejtë nuk ia vëmë në pikëpyetje askujt.Qëllimi ynë është t'i kthehet kuptimi real tëpushimit, larg komplekseve dhe shfrenimeve tëpamasa.

Islami nuk e pengon njeriun që t'ia kushtojënjë kohë pushimit, me qëllim të një rifreskimipër të vazhduar angazhimet dhe obligimet jetë-sore, ku shpeshherë ky pushim ka mundësi të jetëedhe në punë, çka mund të tingëllojë, ndoshta, sie pakuptueshme për shumicën e njerëzve.

Një dijetar e kishte traditë që tërë qenien e tijt'ia kushtojë kontributit për fenë dhe siç thotëedhe vetë: "Sa herë më lodheshin sytë nga leximidhe dora nga të shkruarit, shtrihesha për tëpushuar, duke e vënë në punë mendjen, dukemenduar se çfarë mund të bëja pas pushimit."

Andaj, nuk është diç e pazakontë të pushojmë,madje, ndonjëherë mund të jetë edhe i domos-doshëm, por ajo çka kërkohet nga ne si musli-manë është që ky pushim mos të na bëjë të harro-jmë se ndjenja e mbikëqyrjes së Zotit duhet tënjohë pushim.

Besimtari siç duhet ta planifikojë jetën nëpërgjithësi, duhet që edhe pushimin e tij ta plan-

ifikojë, duke e shfrytëzuar për një lidhje më tëfortë familjare, për një afërsi më të madhebashkëshortore dhe prindërore, prej të cilëvemund të ndodhë që ta kenë penguar angazhimetdhe preokupimet e punëve të përditshme.

Ai nuk e kupton pushimin si një shkëputjemes tij dhe Zotit, por, përkundrazi, mundohet që,përmes një programi të vendosur paraprakisht,t'i avancojë këto raporte dhe të rrahë përmes këtijpushimi për një seri të re të përpjekjeve dheangazhimeve, me qëllim sigurimin e një vendimë të lartë në xhenetin e amshueshëm.

Tani edhe ai që, bie fjala, nuk di të lexojëKur'anin, i jepet mundësia ta mësojë një gjë tëtillë, apo edhe ai që është ankuar vazhdimisht përpamundësinë e dëgjimit të ligjëratave dheavancimit në aspektin e diturisë fetare, i ofrohetmundësia që në agjendën e pushimeve të tij tëfigurojë edhe një angazhim i këtij lloji.

Tërë kjo që u cek nuk është e thënë të bëhet nëndonjë ambient të caktuar, por ai mund ta bëjëkëtë në ndonjë vend ku, krahas pushimit tëshpirtit, i pushon edhe trupi.

Besoj se një pushim i tillë do të rigjeneronte tekmuslimani qeliza të reja të besimit, të cilat do takthejnë atë në arenën e përditshmërisë më të kali-tur dhe më të fortë se sa ishte para këtij pushimi,çka i garanton jo vetëm atij, por tërë shoqërisë njëkualitet më të lartë të punës dhe angazhim më tëmadh sesa ishte para këtij pushimi.

Kështu duhet t'i kuptojmë pushimet dhe kyduhet të jetë roli i tyre në jetën tonë, pa rrahur që,në vend të pushimit, t'i ngarkojmë vetes tonëbrenga të reja të natyrave të ndryshme, ku vetëmnjëra prej tyre mjafton për t'i nxirë jetën dikujt ejo vetëm pushimin e tij.

Shfrenimi është i ndaluar dhe, si i tillë, ai sjellvetëm dëme, ku në mesin e tyre mjafton ai qëshkakton hidhërimin dhe dënimin e Zotit dhe qëpër njeriun e mençur është brengë dhe element qëduhet të llogarisë gjatë planifikimit se ku dhe sido t'i kalojë pushimet.

E këtu shfrytëzojmë rastin të lusim Zotin eMadhëruar që, me përmirësimin e qasjes tonëndaj pushimeve, të fillojë edhe përmirësimi ishumë qasjeve tona ndaj gjërave të ndryshme nëjetën tonë.

Në emër të redaksisë: Enis RAMA

Faqe 5 "Imani" në Vjenë, ndërsa "kufri dhe mosbesimi" në Medinë

Faqe 9 IZRAELI DHE ATENTATET...Vrojtim i mjeteve dhe qëllimeve

Faqe 15 Si ta dimë se vërtetë e duam Muhamedinpaqja dhe bekimi i Allahut qoftë mbi të

Faqe 18 Identiteti musliman i shqiptarëve dhe Evropa

Faqe 23 Ligjet e pandryshueshme në gjithësi

Faqe 28 Kujdesi i pejgamberëve për udhëzimin e njerëzve

Faqe 31 Kujto këto gjëra gjatë marrjes së pagës

Faqe 32 Konflikti ideologjik mes të vërtetësdhe të pavërtetës (3/3)

Faqe 37 A duhet të ngrihen duart gjatë tekbireve në namaz

Faqe 42 Jeta në këtë botë është vetëm kënaqësi e rreme

Faqe 47 Çfarë vendosa të bëj para 18 viteve

Faqe 49 Më dëgjoni edhe pse jam i vogël

Faqe 51 Televizioni,kompjuteri dhe fëmija

Faqe 56 Rregullat e emërtimit të fëmijës

Faqe 59 Besimi në kader 2/2

Faqe 63 Prezantim i librit "Kushtet e fesë"

Akt

uale

5

1 Korrik 2007 16 Xhumade Thani 1428

Artikujt e paraqitur në këtë rubrikë janë mendime dhe komente personale të autorëve dhenuk korrespondojnë patjetër me atë që redaksia i di për të vërteta

Prej atje larg, nga Vjena, NexhadBallkani, i njohur si EbuMuhamed, njeri pa shkollim as

formal, as tradicional fetar, medeklaratat e tij krijon huti në mesin emyslimanëve. Personi në fjalë e ka ndër-prerë shkollimin e tij në Medinë sepsekishte kuptuar se atje, në qytetin e tëDërguarit, në qytetin nga i cili nuk kadalë asnjë bidat, nuk po mësohet besimi(imani), përkundrazi mësohet mosbesi-mi (kufri). Në një prononcim së pakuskandaloz ai thotë:

"Edhe pse isha në Medinë, atje nuk e

mësova islamin. Këtë që po ua them nuke kam mësuar në fakultet. Në tëkundërt, këtë që po u tregoj mundet(prej meje) vetë profesori i fakultetit tamësojë, me lejen e Allahut, sepse ai vetënuk e di..."

Si duket ky gjeni në Vjenë e gjeti atë qënuk pati mundësi ta gjejë në Medinë.

Ai dyshon edhe në haxhin që e kishtekryer gjatë kohës derisa qëndronte nëMedinë:

"E falënderoj Allahun që më dhamundësinë të korrigjohem. Këtë uathashë dhe disa vëllezërve para ca ditësh

"Imani" në Vjenë, ndërsa "kufri dhe mosbesimi" në Medinë

Talha KURTISHI

6

Akt

uale


në mesxhid. Pasha Allahun,mendoj se duhet ta përsërisHaxhin. E kam bërë treherë, por mendoj se nuk ekam bërë në Islamin edrejtë (e kundërta e islamittë drejtë është të jesh mos-besimtar) edhe pse isha nëMedinë."

QËNDRIMI I TIJ NDAJ DIJETARËVE:

Për dijetarët e Ummetit,pishtarët e dijes, të cilët nërrugën e përhapjes sëKur'anit dhe Sunetit e kanëinvestuar kohën, pasurinë ejetën, prapëseprapë njerëzsi Ebu Muhamedi marringuxim të flasin. Ata janëplakur duke i shërbyerSunetit të Dërguarit tëAllahut, salallahu alejhi ue selem, dukeqartësuar hadithet e vërtetë nga ato tëtrilluarat!

Nasirudin el-Albani!? - i ushqyer meinfuzione, dy ditë para se të ndërrontejetë kërkoi që të dërgohet në MesxhidulHaram që deri në çastin e fundit të shp-jegonte Kuranin dhe Sunetin e tëDërguarit, salallahu alejhi ue selem!

Shejh Muhamed ibën el Uthejmini!? -iu shter zëri nga të folurit e ligjërimet,komentimet e librave të akides, fikhutdhe haditheve.

E ngjashme ishte edhe jeta i Ibën Bazit,Abdullah ibën Xhibrinit dhe ulemave tëtjerë. Për këto dijetarë ai thotë:

"...por më analizon mua dhe thotë senuk jam vëllai i tij, thotë kështu sepsekam thënë për dikë se është xhahil,është kështu apo ashtu, ndërsa Fehdin, icili është qafir dhe tagut, nuk dëshiron ta

analizojë. Nuk dëshironsepse i pëlqejnë dijetarët eFehdit, të cilët e harxhuangjithë jetën duke e mbrojturatë. Gjithë jetën!"

Për Abdur Rahman AbdulHalikun thotë: "...Njeri nëparlament, është qafir sepsevendos ligje krahas ligjit tëAllahut, subhanehu veteala."

Edhe pse Ebu Muhamedthotë për vete se njerëzitpadrejtësisht e akuzojnë përtekfir (anatemoje ngaIslami), ai me deklaratavërteton të kundërtën. Përçështjen e zgjedhjeve dhevotimeve ai pohon se qafirështë secili që nuk pajtohet

me të (haram është dalja në votime),edhe sikur të ishte dijetari më i madh i tëgjithë myslimanëve. Ky rregull vlen përtë gjithë, prandaj i përfshinë edhe dije-tarët më me peshë të kohës sonë si: IbënBazi, Ibn Uthejmini, Nasirudin el-Albani, Abdulla Xhibrini, Selman ibënFehd el Aude, Nasir el-Umeri,Abdurrahman el-Ber-rak, Sulejman elEshkari, qendrat rajonale dhe botërorepër fetva siç janë: Qendra për fetva nëEvropë, Komisioni i përhershëm përfetva dhe të tjerë të cilët u lejuan mysli-manëve të votojnë dhe të marrin pjesënë zgjedhje, angazhimin politik, votiminpër shkak të situatës specifike në të cilënndodhen. Nëse ai thotë se nuk i bën tek-fir institucionet dhe dijetarët e lartpër-mendur, atëherë duhet të përmbahet ngatekfiri i thirrësve dhe qytetarët ethjeshtë, të cilët pasojnë këta dijetarë,

U lodh duke folurpër tagutin dhe qev-

erinë e tagutëve,ndërsa vet aq vjetjeton në Perëndim

në zemër tëkrishterëve me vizëqëndrimi Që të fito-jë atë vizë ai natyr-isht është dashur tënënshkruaj se do të

respektoj ligjin etyre, jeton nga ndih-

ma sociale etyre...Të tjerët i

fton në xhihad ndër-sa vogëlsia e tij jetondhe kënaqet nga tëmirat e kësaj bote.

7


por nëse thotë se të gjithëjanë jobesimtarë, atëherë kyqëndrim i tij nuk është largbesimit të havarixhëve tëcilët i bëjnë tekfir dijetarëtmë të mëdhenj të këtijUmeti...

I SHPALL PËR QAFIRA EDHE THIRRËSIT BOSHNJAK

Ky meskin nuk ngurrontë thotë: "Semir Imamoviçështë qafir, AbdusamedBushatliç është qafir, dheçdo kush që lejon dhe thër-ret në votime", thotëNexhad Ballkan. Këto fjalëqë po i thotë NexhadBallkan pa asnjë pikë frike eturpi, ngrijnë gjakun në zemrat e besim-tarëve të sinqertë. Ata as që duhenkomentuar. Ah, sikur asnjëherë të mosishin thënë.

MISIONARI I MAKDISIUT

Është e pamundur që dijetarët më tëmëdhenj të cilët studiojnë fenë nga 60-70 vjet me metodën e gjeneratave tëpara, të mos kuptojnë ajetet të cilat flasinpër tagutin, për gjykimin e Allahut, sub-hanehu ve teala, ndërsa i kupton EbuMuhamedi i cili diturinë e merr ngalibrat. Është ironike që Nexhad Ballkanithirrësve u thotë se verbërisht i pasojnëdijetarët më të mëdhenj të kohës sonë nëpyetjet më të vështira, siç është pyetja nëlidhje më tekfirin, ndërsa ai fshihet prapapretendimit se ai pason vetëm Kuranindhe Sunetin, e në të vërtetë e pason EbuMuhamed el- Makdisiun dhe të tjerë tëngjashëm, sepse ai nuk ka pas një qën-

drim të këtillë derisa nuk unjoh me librat e Makdisiutdhe derisa nuk i dëgjoiligjëratat e tij. Teoritë tëcilat i thotë Ballkani shumi-ca janë të marra nga atolibra dhe duhet të bëhet isinqertë e ta pranojë këtë.

Ajo me të cilën EbuMuhamedi arriti të tërheqvëmendjen e dëgjuesve tëcilët (Allahu e di më sëmiri) shumica janë të sin-qertë dhe duan ta dinë tëvërtetën ndërsa shumicatjetër janë të ri në fe, ështëthënia e tij: argument janëKurani dhe Suneti e jodeklaratat e njeriut.Administratori i dhomës së

Paltalk, ku ligjëron ai është shembulli mëi mirë për këtë. Ai verbërisht duke kup-tuar këtë, në fjalën e vet thotë: " Në këtëdhomë nuk ka vend për fjalët Ebu filanitapo ibën filanit, para gjithëve ështëKurani dhe Suneti, pastaj të tjerët."Njeriu në dëgjim të parë do të thotë:

Ajo me të cilën Ebu Muhamediarriti të tërheq vëmendjen edëgjuesve të cilët (Allahu e di mësë miri) shumica janë të sinqertëdhe duan ta dinë të vërtetënndërsa shumica tjetër janë të ri nëfe, është thënia e tij: argumentjanë Kurani dhe Suneti e jodeklaratat e njeriut.Administratori i dhomës sëPaltalk, ku ligjëron ai është shem-bulli më i mirë për këtë.

"...por më analizonmua dhe thotë se

nuk jam vëllai i tij,thotë kështu sepse

kam thënë për dikëse është xhahil, është

kështu apo ashtu,ndërsa Fehdin, i cili

është qafir dhetagut, nuk dëshiron

ta analizojë. Nukdëshiron sepse i

pëlqejnë dijetarët eFehdit, të cilët e

harxhuan gjithë jetënduke e mbrojtur atë.

Gjithë jetën!"

Akt

uale

8

"shih ky për çdo gjë që thotë ka argu-ment të qartë në Kuran dhe Sunet, ndër-sa thirrësit e tjerë bazohen në dijetarëdhe fshihen prapa tyre, nuk kanë as gjys-mën e argumentit për atë që thonë", porkjo s'është asgjë tjetër përpos njëmashtrimi klasik. Si duket dijetarët (largasaj qofshin), nuk argumentojnë meKuran dhe Sunet, ndërsa Ebu Muhamedipër gjithçka që flet ka argument! A nukështë kjo një vetëmashtrim dhemangësi!? Sipas kësaj logjike ne nukpaskemi nevojë as përas'habët, tabi'inët, tabit-abi'inët, as për gjeneratat eulemave pas tyre, as përlibrat e sqarimet e tyresepse mundemi direkt tëkuptojmë Kuranin dheSunetin, nuk na duhetndërmjetësues për sqarim.Duke u bazuar në këtëatëherë nuk duhet tëndjekim as dijetarët e sotitpor vetëm Kuranin dheSunetin, pa sqarime tëdijetarëve.

PSE E THONI ATË QË NUK E PUNONI:

Ky përbuzës i punës dheveprave të dijetarëve, qëme lehtësi të madhe inënçmon myslimanët, si duket fjalët e tijnuk ka nevojë t'i vërteton me vepra. Ulodh duke folur për tagutin dhe qeverinëe tagutëve, ndërsa vet aq vjet jeton nëPerëndim në zemër të krishterëve mevizë qëndrimi Që të fitojë atë vizë ainatyrisht është dashur të nënshkruaj sedo të respektoj ligjin e tyre, jeton ngandihma sociale e tyre...Të tjerët i fton

në xhihad ndërsa vogëlsia e tij jeton dhekënaqet nga të mirat e kësaj bote. A nukka thënë Allahu në Kuran: O ju që besu-at pse po e thoni atë që nuk e punoni?Tek Allahu është shumë e urryer ta thoniatë që nuk e punoni!(Saf 2-3)

Për muxhahidët e Bosnjës dhe luftën etyre të drejtë ai e jep këtë koment:"...po mburren me xhihadin dhe luftëne tyre e quajnë xhihad. Xhihad për shtetshekullar dhe Bosnje demokratike!?Luftës në radhët e ushtrisë së tagutit, me

synime mushrike, po i thonëxhihad?! Dhe njerëzit që atyluftuan- nuk po flas për indi-vidë- i quajnë myslimanë dheluftëtarë në rrugën eAllahut. Them: FalënderojuAllahut që nuk ke vdekur nëatë luftë dhe Të ka dhënëshans të përmirësohesh..."

NJË KËSHILLË:

Ajo me të cilën EbuMuhamedi arriti të tërheqvëmendjen e dëgjuesve, përtë cilët shpresojmë, e Allahue di më së miri, se janë tësinqertë dhe e kërkojnë tëvërtetën, por janë të ri në fe,është parulla "Vetëm Kur'andhe Sunet". Dëgjuesit e këtijnjeriu i thërrasim të largo-

hen para se të bëhet vonë, para se musli-mani të shndërrohet në armik i musli-manit, para se të vijmë në një situatë tëpadëshirueshme, prej të cilës vetë musli-manët do të kenë një dëm më të madh.Pikërisht drejt këtij përfundimi të shpi-jnë mësimet e këtij njeriu.


Akt

uale

"E falënderojAllahun që më dhamundësinë të kor-rigjohem. Këtë ua

thashë dhe disavëllezërve para caditësh në mesxhid.

Pasha Allahun, men-doj se duhet ta

përsëris Haxhin. Ekam bërë tre herë,

por mendoj se nuk ekam bërë në Islamine drejtë (e kundërta

e islamit të drejtëështë të jesh mos-besimtar) edhe pseisha në Medinë."

9


Publikimi i ditëve të fundit, i bërënga shteti izraelit lidhur memundësinë e përdorimit të kësaj

politike, sidomos me udhëheqësit poli-tikë të kundërshtarëve të tyre, nukështë një gjë e re. Historia e përgjak-shme e ushtrisë izraelite është embushur me raste të tilla; po ashtu,edhe listat e tyre janë të pafund meaksione vrasëse, që para themelimit tështetit, në vitin 1948 e deri tani.Kujtesa palestineze, sikundërse edheajo arabe, vazhdon që t'i mbajë menddhe t'i kujtojë ende emrat të sa e sanjerëzve të tyre; emrat e politikanëve,

IZRAELI DHE ATENTATET...Vrojtim i mjeteve dhe qëllimeve

Adnan Ebu AMIR/ Studiues palestinez për çështje izraelite.

Ushtria sioniste pretendon se,vijimi i politikës së atentatevepolitike është një prej gjërave mëtë mira, pasi i përgjigjet nevojëssë sigurisë izraelite. Ngase kjo,sipas tyre, është mënyra mëndikuese në ndaljen e "bombës sëkurdisur", siç e quajnë syresh.Duke vëzhguar disa aksione tëtyre, të diktuara nga logjika eatentateve politike; duke mbled-hur dëshmitë e atyre që kanëshpëtuar nga këto atentate, apo,duke vërejtur dhe zbuluar këtoaksione nëpër mjetet e informim-it, arrijmë në një përfundim, i cilimund të tingëllojë si përvijim iskenarit parapërgatitor, planit dhekryerjes së këtyre atentateve.

Akt

uale

Akt

uale

10


dijetarëve, mendimtarëve dhe kryengr-itësve, të cilët u bën viktima të kësajpolitike të përgjakshme, të zhvilluar memënyra dhe rrugë të ndryshme.

Një: Dhoma e aksioneve... dhe vendimi vrasës.

Ushtria sioniste pretendon se, vijimi ipolitikës së atentateve politike është njëprej gjërave më të mira, pasi i përgjig-jet nevojës së sigurisë izraelite. Ngasekjo, sipas tyre, është mënyra mëndikuese në ndaljen e "bombës së kur-disur", siç e quajnë syresh.

Duke vëzhguar disaaksione të tyre, të diktuaranga logjika e atentatevepolitike; duke mbledhurdëshmitë e atyre që kanëshpëtuar nga këto atentate,apo, duke vërejtur dhe zbu-luar këto aksione nëpërmjetet e informimit, arri-jmë në një përfundim, i cilimund të tingëllojë si përvi-jim i skenarit parapërgati-tor, planit dhe kryerjes sëkëtyre atentateve. Radhitjae tyre bëhet në këtëmënyrë:

1- Vendos në listën e aten-tateve të saj politikedhjetëra emra tëkryengritësve, kundër tëcilëve, pas studimit të doku-menteve të çështjeve të sig-urisë, ka shpallur dëniminme "vdekje". Në këtë rast,sigurimi luan rolin epaditësit, gjykatësit si dhevënësit në jetë, apo zbatim-it, përmbushjes së aksionit.

2- Grumbullimi i të dhë-

nave në lidhje me kundërshtarin,veçanërisht vendbanimin dhe lëvizjet etij, sidomos ato me qëllim kërcënimi.

3- Gjatë planit për atentate marrinpjesë disa njësite të sigurisë, njësitëushtarake etj., në krye të tyre qëndron"njësiti i sigurisë së brendshme -Shabak". Ky aparat shtetërormbështetet në radhë të parë te rrjeti ibashkëpunëtorëve të tij, të cilët mbled-hin të gjitha informacionet që kanë tëbëjnë me personin e piketuar.Interesohen për shtëpinë e tij, numri i

dhomave të saj, makinënme të cilën ai lëviz,rrugën nëpër të cilënkalon, orarin dhe vendine punës. Dhoma e aksion-eve pasi t'i plotësojë këtotë dhëna, lidhet men-jëherë me personin qëështë në vendngjarje. Ky ifundit është fillpërçuesi,ai që njofton se personi qëkanë vënë "në shënjestër"ka dalë nga vendi i caktu-ar, ka lëvizur me makinë,duke përcjellë të dhënapër ngjyrën e makinës, sidhe për personat që eshoqërojnë.

4- Pastaj i vjen radhanjësitit të sigurimitushtarak "Eman", ipajisur me mjetet më tëpërparuara tëteknologjisë së sotme.Detyra e tyre në aksioninështë të plotësojnëkuadrin e përcjelljes dhevëzhgimit të njeriut tëvënë në shënjestër. Ndërkëto mjete janë edhe

"Këto aksione nukkanë bërë asgjë

vetëm se kanë shtuarhumbjet e Izraelitdhe janë shkaku ishtimit edhe një

herë më shumë tëlëvizjeve të kundër-shtarit. Për këtë, e

shoh, se është elejuar ta pranosh dheta thuash të vërtetën

e cila është se:aksionet e spastrimitnuk e ruajnë gjakun

e popullit, por,përkundrazi e shto-jnë derdhjen e tij.Gjithashtu shkak ikëtyre, aksionevenuk është aspak

çështja e sigurisë,por arsyet tjera si

ato politike,psikologjike etj."

11

Akt

uale


aeroplanët pa pilot, të cilët përcjellinpa ndërprerë fotografime ekzakte tështëpisë a makinës me të cilën lëvizkundërshtari. Po ashtu, shfrytëzojnëmjetet e komunikimit, duke i përcjellëtë dhënat e përthithura në forma tëndryshme, shpesh pa përdorur aparattelelefonik.

5- Formojnë dhomë vëzhgimi nënkujdesin e "Shtatmadhorisë", të cilën eudhëheq drejtori i kësaj të dytës, qëështë nën vrojtimin dhe varësinë e min-istrit të mbrojtjes. Ky i fundit i paraqetregjistrat e kundërshtarëve te kryemi-nistri.

6- Në bazë të të dhënave të shërbim-it sekret, merret vendimi i formës sëatentatit. Për këtë arsye, ndodh të për-doren edhe armë ajrore, të cilat kanëfilluar të vërehen dukshëm në aksionetvrasëse me qëllime politike.

Pastaj, "Shabak" fillon studimin evendit dhe kohës së përshtatshme, dukeshfrytëzuar lëvizjet e pavërejtura, apoduke zbuluar planet e kundërshtaritpërmes përgjimit të telefonave shtëpi-akë apo atyre celularë.Të gjitha të dhë-nat i vendos në tavolinën e bordit tëvogël të udhëheqësve të sigurisë. Nëtë, mjetet e vëzhgimit dhe të sigurisëvërtetojnë se aksioni është i gatshëmpër t'u vënë në jetë dhe nuk pret për-pos se marrjen e pëlqimit përfundimtarnga ana e politikës.

Mirëpo, kjo gjë nuk ka nevojë përshumë debate apo diskutime, ngasevendimi me vdekje vetëm se ështëmarrë më herët, gjithashtu gjykiminpërfundimtar e ka dhoma e aksioneve, ecila e merr në bazë të informacionevetë shërbimit sekret. Dhoma e aksionit ivjel të dhënat prej personit vëzhgues, icili gjendet në terren, deri tek

helikopteri "apaç" apo tek aeroplaniluftarak "f-16", i cili pastaj, mefotografitë e marra, lëshon raketën e tijdrejt kundërshtarit të tyre të kërkuar.

Dy: Mënyrat ndryshojnë... por atentati mbetetgjithmonë i njëjtë!

Te shërbimi sekret izraelit, mënyrat eatentateve politike ndryshojnë. Edhepse shumica e tyre, zakonisht, ështëeksplodim i makinave të kryengritësit,apo telefonave të tyre apo i qendrave kuata mblidhen. Këto mënyra zakonishtpërdoren në pjesën perëndimore tëPalestinës. Ndërsa në rripin e Gazës,mbështetje të plotë gjatë këtyre aksion-eve kanë mjetet ajrore, si p.sh,helikopterët "apaç", aeroplanëtluftarakë "f-16". Përdoren, po ashtu,edhe aeroplanët pa pilot, të cilët bartinfotografitë e makinës së armikut,cilësitë e saj etj. Përpos kësaj të funditndodh të zbulohet vendi i tij përmestelefonit, sidomos atij celular, apo dukevendosur antena dhe mjete përcjellësenëpër makinat e kundërshtarëvepërmes punëtorëve të posaçëm. Këtoantena, përmes rrezeve, të cilat i zbu-lon "apaçi", përcaktojnë vendin e"gjahut" të tyre, të cilin pastaj edhe esulmojnë për ta vrarë.

Është me rëndësi të ceket fakti se,njësitet që merren me atentatet politikejanë: njësiti i forcave speciale "koman-dos", që janë pjesë e njësitit të forcaveajrore, të njohura me emrin "Shildag",njësiti i "Shtatmadhorisë 13" dhe njësi-ti policor për luftën kundër terror-izmit.

Mënyrat e atentateve politike të për-dorura nga kjo ushtri mund të përm-blidhen si vijon:

Akt

uale

12


1- vendosja e eksplozivit në makinëne kundërshtarit. Kjo arrihet përmesdërgimit të njerëzve të posaçëm tekshtëpia e armikut, të cilët e vendosinkëtë eksploziv te makina e tij.Ata bëjnëlidhje të rrymës së makinës me atë tëbombës, e cila, porsa merr kontakt,shpërthen. Kjo mënyrë nuk ka nevojëpër shumë kohë e as personi që e vës'është e thënë të ketë njohuri të mëdhanë lëmin e elektronikës;gjithçka i duhet janë njohu-ritë e përgjithshme rrethelektrikes në makinë e asgjëtjetër.

2- Shpërthimi i makinavenga distanca. Kjo mënyrëzakonisht përdoret përatentatet e njerëzve, ndaj tëcilëve është e vështirë t'uafrohesh. Një vepër e tillëështë teknologji bashkëko-hore, nuk ka rreziqe, as nukmerr kohë. Aksion zgjatvetëm disa sekonda.

3- Vrasja për së afërmi mearmë. Këtë aksion e kryejnëforcat speciale, që vishenme rroba arabe dhe, porsa iafrohen gjahut, e sulmojnë me shpe-jtësi.

4- Sulmi në shtëpi. Ndodh që forcatsioniste ta sulmojnë shtëpinë e armikuttë tyre, të cilin, pasi e kapin, e vrasinpara familjes dhe fëmijëve të tij. Kjomënyrë përdoret shumë shpesh nëpjesën perëndimore të vendit, ngase atylëvizin më lirë, çka vërtet tërheqvëmendjen.

5- Bombardimi me aeroplanë. - Ështëprej mënyrave më të përdorura përatentate të armikut, sidomos në rripin eGazës. Përmes kësaj mënyre janë vrarë

me qindra kryengritës si dhe ndihmëstë tyre.

6- Telefonat. Duke u përgjuar tele-fonat, e, sidomos ata celularë, arrijnë tëpërcaktojnë vendndodhjen e tyre. Dukee përcjellë përmes satelitëve të tyrethirrjen e tij telefonike e përcaktojnëlargësinë dhe gjërat të cilat e rrethojnëatë. Këtu nuk duhet harruar se ndodhqë kundërshtari të vërehet përmes tonit

apo valëve të zërit të tijgjatë thirrjeve telefonikepërmes celularit.

Ka ndodhur që raketaizraelite ta sulmojë mak-inën e kundërshtarit dhe,pasi të ketë shpëtuar, men-jëherë ka sulmuar e dyta,personi menjëherë kavërejtur se është duke upërgjuar dhe e ka hedhëcelularin nga xhepi i tij, epastaj e ka sulmuar edhe etreta. Kjo tregon se raketai pason valët elektro-mag-netike të celularit edhenëse ai është i mbyllur.Këtë gjë e ka pohuar njënga eprorët izraelitë gjatë

një bisede të tij, ku ka treguar sepërmes tyre arrihet deri tek vrasja edisa kundërshtarëve të tyre.

7- Makinat e mbushura me eksplozivsi dhe me kamera të fshehta. Këto i për-gatisin brenda shtetit të tyre Izraelit epastaj i dërgojnë në rripin e Gazës tëpërziera me makina të tjera përmes fir-mave tregtare. Disa specialistë të fushëssë eksplodimit kanë gjetur këso llojmakinash, në të cilat gjenden katërbazamente të kamerave të cilat incizo-jnë çdo gjë që ndodh përreth makinës.Në to ka mbi dhjetë sy të cilët

Ka ndodhur që rake-ta izraelite ta sulmo-

jë makinën ekundërshtarit dhe,

pasi të ketë shpëtuar,menjëherë ka sul-

muar e dyta, personimenjëherë ka vërej-tur se është duke upërgjuar dhe e ka

hedhë celularin ngaxhepi i tij, e pastaj eka sulmuar edhe e

treta.

13

Akt

uale


fotografojnë. Ato janë të vendosuranëpër vrima të vogla të makinës, rrethxhamit të parëm dhe atij të pasmë, tekdorezat, etj.

TRE: Suksesi në aksione... zotësi e okupatoritapo dështim i kundërshtarit?

Duke u mbështetur në të dhënat efundit, "të përafërta", para çmendurisësë fundit të ndërmarrë në këtë fushë,numri i atentateve më helikopter"apaç" arrin në 46. Ai me aeroplanëluftarakë "f-16" është mjaft i madh.Përmes rrethimeve dhe përleshjeve mearmikun janë vrarë 59 kundërshtarë.Ajo e pusisë si dhe e ndërhyrjes së for-cave speciale arrin në 35, kurse nëpërpika dhe kazerma ushtarake arrin 16.

Sa i përket vend atentateve, dihet se86 prej tyre kanë ndodhur brendashtëpive apo banesave të kundërshtarit.Ajo në makina dhe mjete tjera bartësevjen në radhë të dytë me 74 raste.Vrasja nëpër rrugë arrin vendin e tretëme 27. Në vende të hapura dhe nëpërvende pune arrin në 22 atentate. Kurseato afër kufijve vijnë në radhë të pestëme 1 rast.

Mirëpo, lind pyetja: cilat janë shkaqetqë ndihmuan Izraelin të jetë i suk-sesshëm më këtë politikë të tijën?

1- mungesa e truprojave tek disakundërshtarë të tyre.

2- mungesa e mjeteve të sigurisë sidhe e forcave palestineze që ta kenë sit-uatën nën kontroll.

3- mungesa e njohurive të duhura sidhe mos mbajtja fshehtë e lëvizjeve tëtyre tek disa prej kundërshtarëve tëIzraelit.

4- përdorimi i mjeteve vrasëse ngaana Izraelite dhe përfitimi prej tyre, si

dhe prej teknologjisë bashkëkohore tëcilën e disponojnë.

5- Dobësia e personelit të institucion-eve të sigurisë tek palestinezët të cilëtdo të mund t'i zbulonin lëvizjet earmikut.

KATËR: Kuptimi i shkaqeve të atentateve poli-tike si dhe vlerësimi i tyre.

Sipas Amus Xhelbu ish-këshilltar përçështjet e sigurisë dhe ligjërues në qen-drën "Hertezlia", Izraeli beson seaksionet e tij vrasëse me qëllime poli-tike i shërbejnë për disa qëllime dherealizojnë disa kuptime:

1- Pengesa e rritjes dhe zhvillimit tëgrupeve të armatosura, të cilat vepro-jnë ushtarakisht në terren kundërushtrisë sioniste dhe popullatëspërkatëse. Po ashtu, ata janë tëmendimit se i ndalon përgatitësit eaksioneve dhe sulmeve. Për këtë shkakedhe merr vendime për atentate tëudhëheqësve të këtyre grupeve. Poashtu, këto atentate janë shkak përzvogëlimin e lëvizjeve apo tërheqje tëkëtyre udhëheqësve, lëvizje këto qërrezikojnë Izraelin.

2- Bindja e të tjerëve se Izraeli ka njëfuqi, e cila është e aftë për të arriturçdo qëllim që i vë vetes. Po ashtu, bind-ja se ka një teknologji, e cila është e aftëta ketë nën kontroll sigurinë e territoritizraelit, e cila shfaqet në përgjimin eçdo lëvizjeje të palestinezëve.

Manifestim i fuqisë për të arritur derite çdo fshehtësi përmes përdorimit tëbashkëpunëtorëve (hafijeve) të tij,mbledhjes së të dhënave logjistike,informata këto, të cilat konsiderohenshkaku numër një për arritjen e sukse-seve në këto aksione vrasëse.

Akt

uale

14


3- Thyerja e moralit të palestinezëve.Forcë kjo në të cilën mbështetenpalestinezët, e cila konsiderohet më edobishmja kundër armikut të tyre,ngase në asnjë aspekt tjetër mjetet mesdy palëve nuk janë të barabarta.

4- Angazhimi i rezistencës mevetveten dhe sigurinë e tij, gjë qëndikon negativisht tek ata që të moskenë kohë të mendojnë për organizimtë aksioneve kundër armikut.Megjithatë, nëse njeriu vetëm pakmendon për politikën e tyre të atentat-eve, vëren qartë se është politikë edështuar, ngase s'ka arritur assesi që t'indalë krejtësisht kundërshtarët. Përkëtë që përmendëm, reporteriushtarak izraelit Emir Bar Shalumthotë: "shpresat e gjeneralëve tanë lid-hur me politikën e spastrimit dhe aten-tateve politike kanë humbur. Sepse, njëgjë e tillë, udhëheqësve të lëvizjes"Hamas" vetëm se ua shton interesiminqë ta ruajnë veten më shumë, gjë kjo ecila ndikon në mossuksesin të forcavetona gjatë këtyre aksioneve. Në tëvërtetë, ata, duke menduar më shumëpër vete, në fillim lanë anash sulmetkundër nesh, por, kur panë sulmettona kundër tyre, vetëm se iu shtuandëshirat dhe ëndrrat për t'ukundërvënë".

Në të njëjtën metodologji jepkomentet e tij edhe komentatori BiMihail i cili, për mossuksesin e këtyreatentateve, ndër të tjera thotë: "Këtoaksione nuk kanë bërë asgjë vetëm sekanë shtuar humbjet e Izraelit dhe janëshkaku i shtimit edhe një herë mëshumë të lëvizjeve të kundërshtarit.Për këtë, e shoh, se është e lejuar tapranosh dhe ta thuash të vërtetën e cilaështë se: aksionet e spastrimit nuk e

ruajnë gjakun e popullit, por, përkun-drazi e shtojnë derdhjen e tij.Gjithashtu shkak i këtyre, aksionevenuk është aspak çështja e sigurisë, porarsyet tjera si ato politike, psikologjikeetj."

Ndërsa Zeif Shif, njëri ndër njerëzitmë të ditur lidhur me çështjet eushtrisë izraelite thotë: "Atentatet ingjajnë vërtet benzinës, e cila, mëtepër sesa ta shuajë, e ndez edhe mëshumë zjarrin e kundërshtarit dheështë shkak për shtimin e rrezikut tësulmeve të tij edhe pse udhëheqësittanë ushtarak pretendojnë se kanë kor-rur fitore të madhe kundër armikut tëtyre. Fjalë kjo, e cila të kujton fjalën embretit Berus, i cili thotë: "Nëse navjen edhe një herë kjo ndihmë do tëvijë bashkë me shkatërrimin".

Kështu, rezistenca ka vërtetuar sepolitika e atentateve është politikë epasuksesshme për shkatërrim tëarmikut. Gjë kjo, të cilën e vërtetoiedhe Xhedon Lifi me fjalën e tij:"Gjersa Izraeli vijon akoma politikën evjetër të re, e cila beson në teorinë e"Ki vai" që t'i shtrëngojnë sa më shumëorganizatorët e sulmeve kundër shtetittë tyre më qëllim që të ndalen nga këtoaksione është politikë shterpë, sepsedobitë që arrin Izraeli nga kjo politikëjanë plotësisht të kundërta. Atentatet eashpra nxitin edhe më shumë rezis-tencën se sa kur të vijohet politika endaljeve të këtyre sulmeve në ndonjëmënyrë tjetër."

Përktheu: Lulzim Susuri

15

Art

ikuj


Thotë i Madhëruari: "Thuaj:Nëse e doni Allahun, mëpasoni mua, do të ju dojë

Allahu dhe do t'ua falë mëkatet…" (AluImran: 31)

Thotë i Dërguari paqja dhe bekimi iAllahut qoftë mbi të: "Nuk besonasnjëri prej jush derisa mos t'i bëhem

unë më i dashur se vetja, fëmijët,prindërit dhe të gjithë njerëzit."

THANË PËR DASHURINË:

Ka thënë Aliu,Allahu qoftë i kënaqurme të: "I Dërguari i Allahut ishte më idashur tek ne sesa pasuritë, fëmijët,

Si ta dimë se vërtetë e duam Muhamedin paqja dhe bekimi i Allahut qoftë mbi të

Përshtati: Ekrem B. AVDIU

Art

ikuj

16


prindërit dhe se uji i ftohtë në etjen emadhe."

Ka thënë Zejd b. Detheneh, kurmekkasit e nxorën për të vrarë dhe epyetën: A do të dëshiroje qëMuhamedi të ishte tani në duart tonaqë ta vrasim ndërsa ti të ishe tek famil-ja jote? Ai u përgjigj: "Vallahi, nuk dotë dëshiroja që Muhamedi as në vendinku është tani, të theret nga një ferrë, eunë përballë kësaj të rrija tek familjaime." Atëherë, udhëheqësi i tyre EbuSufjani tha: "Nuk kam parë asnjë njeriqë e do dikë prej njerëzve ashtu si eduan Muhamedin shokët e tij."

Abdullah b. Zejd El-Ensari, Allahuqoftë i kënaqur me të, kur i erdhi lajmipër vdekjen e të Dërguarit, paqja dhebekimi i Allahut qoftë mbi të, kathënë: "O Allahu im, ma merrshikimin që të mos shikoj askënd pas tëdashurit tim, Muhamedit," dhe mbeti iverbër.

SHENJAT E DASHURISË

Këto janë disa nga shenjat edashurisë ndaj të zgjedhuritMuhamed, paqja dhe bekimi i Allahutqoftë mbi të, që t'i kemi përpara dhetë shohim se sa është dashuria jonëndaj tij, e ato janë:

1. Pasimi i tij, praktikimi i sunnetittë tij dhe ecja rrugës së tij. Udhëzimisipas direktivave të tij dhe të respektu-arit e asaj që ka definuar sheriati.Vetëm me këtë mund të arrijmë deritek dashuria e Allahut: "Thuaj: Nëse edoni Allahun, më pasoni mua, dot'ju dojë Allahu dhe do t'ua falëmëkatet…" (Alu Imran: 31)

Ka thënë Atai: "Ai që e disiplinonveten me rregullat e sunnetit, Allahu

do t'ia ndriçojë zemrën me dritën enjohjes."

Ka thënë El-Xhunejdi: "Të gjitharrugët janë të mbyllura përveç rrugëssë atyre që i pasojnë gjurmët e tëDërguarit paqja, dhe bekimi i Allahutqoftë mbi të, sepse Allahu i Madhëruarthotë: "Pasha Madhërinë dheKrenarinë Time, sikur të vinin njerëzitnga çdo rrugë dhe të kërkonin që tuhapej çdo derë, nuk do t'ua hapjaderisa të mos hyjnë pas teje (oMuhamed).' " (Nga libri Tariku-l-hixhretejn, i Ibnu-l-Kajjimit, fq.19).

2. Të praktikuarit e dispozitave tësheriatit dhe njëkohësisht ai që pre-tendon dashurinë mos të ndiejëngushtësi në shpirtin e tij prej asaj qëgjykon (vendos) Allahu dhe i Dërguarii Tij paqja dhe bekimi i Allahut qoftëmbi të. Allahu i Madhëruar thotë: "Jo,pasha Zotin tënd, nuk kanë besuarpërderisa të mos pranojnë ty sigjykatës për atë që nuk pajtohenata, pastaj të mos ndiejnë ngushtësipër atë që ke gjykuar dhe të dorëzo-hen plotësisht."

Imani i vërtetë realizohet me pran-imin e gjykimit të Allahut dhe tëDërguarit të Tij, paqja dhe bekimi iAllahut qoftë mbi të, për ty apokundër teje, me fjalë dhe me vepër, me

Imani i vërtetë realizohet me pra-nimin e gjykimit të Allahut dhe tëDërguarit të Tij, paqja dhe bekimii Allahut qoftë mbi të, për ty apokundër teje, me fjalë dhe mevepër, me punë dhe lënie, medashuri dhe urrejtje.

Art

ikuj

17


punë dhe lënie, me dashuri dhe urrejt-je.

3. Të përkujtuarit e tij dhe të dër-guarit salavat mbi të. Ai që do diçka, epërmend shumë atë gjë. Madje, Allahue ka bërë shenjë të besimit dërgimin esalavatit mbi të: "O ju që keni besuar,dërgoni salavat dhe përshëndetje mbitë." Si mundet njeriu të mos lakmojënë dhjetë salavatet e Allahut, kur ky idërgon një salavat të Dërguarit, paqjadhe bekimi i Allahut qoftë mbi të?!

4. Dashuria ndaj Kur'anit me të cilinka ardhur i Dërguari, paqja dhe bekimi iAllahut qoftë mbi të, dhe praktikimi imësimeve të tij, sepse, nëse dëshiron tëdish se sa zë vend tek ti dashuria ndajAllahut dhe ndaj të Dërguarit të Tij,shiko sa zë vend dashuria ndaj Kur'anitnë zemra.

Ka thënë Othmani, Allahu qoftë ikënaqur me të: "Sikur zemrat tona tëishin të pastra, kurrë nuk do tëngopeshim me fjalët e Allahut." Këtë eheton ai që e ka zemrën të butë, kur edëgjon Librin e Allahut duke u lexuar.Allahu i Madhëruar thotë: "Kur edëgjojnë atë që i është shpallur tëDërguarit, i sheh sytë e tyre se sirrjedhin lot, për shkak të asaj që enjohin prej të vërtetës."

5. Ndjenja e madhështisë së tij kur tëpërmendet emri i tij, sepseshumë prej sahabeve ikaplonte një ndjenjë eveçantë kur përmendej iDërguari, disa, madje, edheqanin.

6. Mallëngjimi i madh përta takuar, sepse, çdonjëri qëdo dikë, e merr malli për tatakuar.

7. Dashuria ndaj sunnetit të

tij dhe leximi i haditheve të tij, ngaseshpirti dhe zemra nuk gëzohet përveçsekur dëgjojnë fjalët e Allahut dhe tëDërguarit të Tij.

8. Ndihmesa e fesë së tij me fjalë dhevepra, mbrojtja e sheriatit të tij, si dhetë pajisurit me moralin e tij si në bujari,altruizëm, mençuri, durim, përballimtë vështirësive dhe, posaçërisht, për hirtë fesë.

9.Ai që do, forcohet nga dashuria e tijdhe ngushëllohet me rastin e fatkeqësivedhe i përballon ato, madje, nuk i dukenaq të rënda sa u duken të tjerëve.

10. Dashuria ndaj familjes së tij,pasardhësve dhe shokëve të tij. Ka thënëEbu Bekri, Allahu qoftë i kënaqur metë: "Të mbaj lidhje me të afërmit e tëDërguarit, paqja dhe bekimi i Allahutqoftë mbi të, është më e dashur për muasesa të mbaj lidhje me të afërmit e mi."

Mirë ka thënë poeti:O familje e të Dërguarit, dashuria ndaj

jushËshtë obligim nga Allahu në Kur'anin që

e ka zbriturJu mjafton juve krenari se ju jeni ata qëAi që nuk dërgon salavat mbi ju, salavat

nuk ka dërguar

Ndërsa dashuria ndaj shokëve(sahabeve) të tij është dashuri ndaj tij

dhe respekti ndaj tyreështë respekt ndaj tij.Besimtari i sinqertë nukua vë veshin transme-timeve të pasakta të histo-rianëve dhe trans-metuesve të paditur. Përatë që ka ndodhur mestyre (mosmarrëveshjet)mundohet të gjejë arsyenmë të mirë dhe asnjërin

"Nuk beson asnjëri prej jush

derisa mos t'i bëhemunë më i dashur se

vetja, fëmijët,prindërit dhe tëgjithë njerëzit."

18

Art

ikuj


prej tyre nuk e përmend me të keq,ngase Allahu i ka lavdëruar ata nëshumë ajete. Ka thënë i Madhëruari:"Muhamedi është i Dërguari iAllahut. E ata që janë me të janë tëashpër kundër jobesimtarëve ndër-sa të mëshirshëm ndërmjet vete."(El-Fet'h:29)

Ndërsa i Dërguari, paqja dhe beki-mi i Allahut qoftë mbi të, ka thënë:"Mos flisni keq për shokët e mi, sepsepo që se ndonjëri prej jush shpenzonsa është kodra e Uhudit në flori, nukdo ta arrijë vlerën e një grushti qëkanë shpenzuar ata, madje as gjysmëne saj." (Muslimi)

O ti që dashuron:Shpenzoje kohën tënde në përulje

ndaj Zotit tënd, i cili e ka blerëshpirtin tënd në kompensim përxhenetin e Tij: "Vërtetë Allahu kablerë prej besimtarëve shpirtratdhe pasuritë e tyre në kompensimpër xhenetin."

Dhe mos e shpenzo jetën tëndepërveç se në rrugën e Tij dhe bëhu isinqertë me fjalën dhe veprën tëndederisa i citon fjalët: "Vërtet namaziim dhe sakrifica ime, jeta dhevdekja ime, janë për Allahun, Zotine botëve, i Cili nuk ka rival."

Vëlla i nderuar:Këto ishin disa nga simptomat e

dashurisë ndaj të Dërguarit, paqja dhebekimi i Allahut qoftë mbi të. E lusimAllahun të na e dhurojë dashurinë eTij dhe dashurinë e atyre që e duanëAtë, si dhe dashurinë ndaj çdo vepreqë na afron tek dashuria e Tij, Aidëgjon dhe përgjigjet.

Allahu i Lartësuar ka thënë:"Ai ka urdhëruar për ju tënjëjtën fe, që ta shpalli ty (o

Muhamed) dhe që pati urdhëruarpër Nuhun, Ibrahimin, Musanë dheIsanë; të besoni dhe të zbatonigjithçka që përmban feja e Allahut(njësimin e Tij, besimin në të, bind-jen ndaj të Dërguarve të Tij dhe pra-nimin e ligjeve të Tij) dhe të mospërçaheni në të. Për idhujtarët ështëe rëndë ajo, në të cilën po i fton ti (siteuhidi dhe braktisja e idhujtarisë).Allahu zgjedh për këtë fe kë të dojëdhe udhëzon drejt saj këdo që kthe-het tek Ai me pendim e nënshtrim.

Identitetimusliman ishqiptarëvedhe Evropa

Shkruan: Ismail BARDHOSHI

Art

ikuj

19


Idhujtarët nuk u përçanënë fe, bindje e grupe tëndryshme, veçse pasi uerdhi dija, për shkak të zil-isë egoiste ndërmjet tyre.Dhe sikur të mos kishteparaprirë fjala e Zotit tëndpër shtyrjen e dënimit derinë një afat të caktuar, atyredo t'u përshpejtohej dëni-mi. Nuk ka dyshim se ata(jehuditë dhe kristianët) qëtrashëguan librin (Teuratindhe Inxhilin) prej të parëvetë tyre, dyshojnë thellë përtë (për Kur'anin). Andaj,fto për tek Allahu, qëndro ipaepur në Islamin e pastër,ashtu siç je urdhëruar, mosi ndiq dëshirat e tyre dhethuaj: Unë besoj çdo libërqë e ka shpallur Allahu dhe jam urdh-ëruar që të gjykoj drejt midis jush"[Esh- Shura: 13-15].

"Vërtetë, kjo është fejajuaj - fe e vetme (e cilaështë feja e të gjithëpejgamberëve), e Unëjam Zoti juaj, andaj mëadhuroni vetëm Mua!"[El-Enbija: 92].

Nga këto ajete arrijmënë përfundimin se musli-manët si umet kanë iden-titetin e tyre, të cilinduhet ta mbrojnë, sepse,mungesa e identitetitshpie në mungesën eumetit, çka s'mund të jetëabsolute, por relative. Mefjalë të tjera, aty ku musli-manët nuk tregohen vigji-lentë për mbrojtjen eidentitetit të tyre, pikër-

isht aty mund ta humbasin. Identiteti imuslimanit është feja e tij, e cila përf-shin besimin, ibadetin, sjelljen,

Një rast konkretështë reagimi i

zhurmshëm ndajdeklaratës së presi-dentit amerikan, nëvigjilje të vizitës së

tij në Tiranë që,shqiptarët janë mus-

limanë paqësore.Ndonëse ky është

një pohim që i shër-ben strategjisë të

politikave amerikanenë botë, reagimi iprotagonistëve tëmediave nxori nëpah qëllimet dhe

orientimin e tyre.

20


rendin, festat etj. Muslimanët dallojnënë besimin e tyre; konceptin e tyre përKrijuesin dhe krijesat, në ritualetfetare, në rendin shoqëror etj. Burimi iidentitetit të muslimani është Kur'anidhe suneti. Zanafilla e këtij identitetiështë që kur Allahu krijoi Ademin, imori besën atij dhe pasardhësve të tijdhe e mëkëmbi në tokë për përmbush-jen e fjalës së dhënë. Në thelb, iden-titeti i muslimanit shpreh respektimine marrëveshjes së lidhur meAllahun. Mëkëmbja e njeri-ut në tokë dhe lidhja e mar-rëveshjes me të nënkuptonse ai është më i rëndësishëmse toka dhe çka gjendet nëtë. Rrjedhimisht, vleratnjerëzore, si besimi nëAllahun dhe në botën epërtejme, respekti ndajprindërve, bamirësia ndajfarefisit, mbrojtja e mend-jes, nderit dhe dinjitetit tënjeriut, janë më të rëndë-sishme se vlerat material-iste, mjetet e prodhimit,apo prodhimi etj. Pikërishtky është dallimi midis ren-dit shoqëror Islam dhe ren-dit materialist dhe,padyshim, kjo bazë ide-ologjike ka dhënë efektin e saj nëmënyrën se si mendon, jeton dhevepron secila shoqëri. Rregulli që kavënë Allahu për krijesat e tij është qëbota materiale në tërësinë e saj t'i shër-bejë vlerave shpirtërore të njeriut,ndërsa njeriu duhet të adhurojë vetëmAllahun. Respektimi i këtij rregullisjell lumturi, drejtësi, qetësi, mirësi ebegati të gjithanshme për njeriun.Ndërsa, mjerimi, padrejtësia, kaosi,

trazirat dhe korrupsioni vijnë si pasojëe nëpërkëmbjes së këtij rregulli.

Mungesa e dijes së vërtetë tëbazuar te Kur'ani dhe suneti, përhapjae koncepteve të gabuara dhe bidateve,të dhënit pas dynjasë dhe plotësimit tëdëshirave shkaktoi shpërbërjen ehilafetit osman, ku shqiptarët bëninpjesë dhe ishin të përfshirë në të gjithëstrukturat drejtuese. Kjo solli si pasojëcopëtimin e trojeve shqiptare, mënjan-

imin e ligjit të Sheriatitnë mënyrë graduale,pushtimin e Kosovës dheshumë viseve shqiptarenga Jugosllavia, spastrim-in etnik të muslimanëveshqiptarë në Çamëri,vendosjen e regjimittotalitar komunist nëShqipëri, që kulmoi membylljen e fesë në '67dhe shembjen e xhamive.Këto pasoja patën nëmënyrë tëp a d i s k u t u e s h m endikimin e tyre negativnë identitetin muslimantë shqiptarëve. Përpjekjapër t'u ndryshuar iden-titetin shqiptarëve kaqenë e madhe, por edhe

rezistenca e shqiptarëve për ruajtjen etij nuk ka qenë e vogël. Ndonëse nëShqipëri komunistët ia dolën që tëshkëpusnin shumicën e popullsisë ngabesimi në Ditën e Gjykimit dhe t'i bru-mosnin në materializëm në sajë të dik-taturës dhe propagandës materialisteantifetare, ata nuk arritën të shuaninndjenjat e përkatësisë në botën Islamete shumica e tyre, nuk arritën të pen-gonin shumë njerëz nga besimi dhe

Ndonëse në Shqipërikomunistët ia dolën

që të shkëpusninshumicën e popull-sisë nga besimi nëDitën e Gjykimit

dhe t'i brumosnin nëmaterializëm në sajë

të diktaturës dhepropagandës materi-

aliste antifetare,ata nuk arritën tëshuanin ndjenjat e

përkatësisë në botënIslame te shumica

e tyre.

Art

ikuj

21


ushtrimi i riteve fetare, nuk arritën tërrënonin vlerat fetaro-shoqërore simartesa, familja, lidhjet farefisnoreetj. Me të rënë regjimi totalitar, zgjimipër të njohur fenë Islame dhe për tapraktikuar atë filloi kudo, sidomos nëKosovë dhe në viset e tjera shqiptare,ku gjendja paraqitet më e mirë.Megjithëse regjimi Jugosllav u përpoq,duke përdorur mjete e mënyra tëndryshme për ndryshimin e bindjeveIslame dhe gjuhës shqipe, rezistenca emuslimanëve bëri që përpjekjet e tyretë dështojnë. Në përgjithësi, shqip-tarët e Kosovës dhe Maqedonisë i rua-jnë bindjet Islame dhe i respektojnëritet fetare. Kjo rezistencë që Zoti iLartësuar u mundësoi shqiptarëve memirësinë e Tij, pa dyshim ështëdomethënëse dhe përgëzuese. Ajoduhet të ngjallë interesin epredikuesve të fesë Islame dhe tëmbarë muslimanëve për më shumëvigjilencë ndaj identitetit të tyre.Muslimanët duhet të përfitojnë ngapërvoja e fituar përgjatë rezistencënnë dekadat e kaluara dhe ta pasurojnëatë. Nuk është e logjikshme të mendo-jmë se beteja me keqdashësit e iden-titetit tonë ka përfunduar.Përkundrazi, tashmë duhet të jemiedhe më syhapur ndaj çfarëdolloj për-pjekje që synon lëkundjen e bindjeveIslame dhe rrënimin e vlerave njerë-zore. Nuk do të ishte e papranueshmenëse do të thuhej që idetë që userviren shqiptarëve nëpërmjetmjeteve të informacionit, institucion-eve dhe teksteve arsimore, organiz-imeve dhe tubimeve të ndryshme, janëtë fokusuara në zhveshjen e tyre ngaidentiteti Islam. Një rast konkret ështëreagimi i zhurmshëm ndaj deklaratës

së presidentit amerikan, në vigjilje tëvizitës së tij në Tiranë që, shqiptarëtjanë muslimanë paqësore. Ndonëse kyështë një pohim që i shërbenstrategjisë të politikave amerikane nëbotë, reagimi i protagonistëve tëmediave nxori në pah qëllimet dheorientimin e tyre.

Rajoni ynë është në fazën e disandryshimeve të rëndësishme dhe për-caktuese. Në dhjetë qershor në Tiranëu shpall pavarësia e Kosovës dhe sëshpejti ajo bëhet e pavarur nga Serbia,qoftë edhe formalisht, pasi realisht kavite që nuk është pjesë e Serbisë.Vendet e rajonit tonë aderojnë nëshumë organizata ndërkombëtare dheka gjasa që për pak vite të bëhen pjesëe Natos dhe e Bashkimit Evropian.Nga njëra anë, pavarësia e Kosovës ngaSerbia dhe integrimi i vendeve tërajonit në BE u krijon mundësinëshqiptarëve që të shkëputen disi ngandikimi i Serbisë dhe i Greqisë dhe kjopadyshim është në interes të tyre. Por,nga ana tjetër dihet që unione të tillakrijohen për qëllime ideologjike dheekonomike. E thënë ndryshe në këtëkohë, kjo është gjetur si një mënyrëpër të diktuar shtetet e fuqishmeekonomikisht e ushtarakisht vullnetin

Identiteti i muslimanit është feja etij, e cila përfshin besimin,ibadetin, sjelljen, rendin, festatetj. Muslimanët dallojnë në bes-imin e tyre; konceptin e tyre përKrijuesin dhe krijesat, në ritualetfetare, në rendin shoqëror etj.Burimi i identitetit të muslimanitështë Kur'ani dhe suneti. A

rtik

uj

Art

ikuj

22


e tyre ndaj të tjerëve, për të rriturpotencialin e tyre ekonomik eushtarak, për të përhapur idetë dhekulturën e tyre dhe për të zgjeruarndikimin e tyre në arenën ndërkom-bëtare. Kështu që integrimi në struk-turat euroatlantike përbën sfidën eradhës që duhet të përballen me tëmuslimanët shqiptarë. Pasi rendishoqëror perëndimor bazohet në ide-ologjinë materialiste: i kushtonrëndësi botës së këtushme dhe jo botëstjetër; i kushton më shumë rëndësivlerave materiale se sa vlerave njerë-zore, çka sjellë si pasojë denatyrimin enjeriut. Më konkretisht, përmes slo-ganeve; liri, demokraci, barazi, eman-cipim të femrës, të drejtat e gruas dhefëmijës, segmente të caktuar atje kanëarritur të shpërlajnë mendjet enjerëzve dhe të nxjerrin ne krye tëtyre ata që realizojnë qëllimet e tyre,të përhapin veset e ulëta si homosek-sualizmi, lizbizmi, imoraliteti; të për-dorin femrën për degradimin eshoqërisë duke lejuar lidhjet seksualepa ndonjë kriter, të nxjerrin fëmijëtjashtë kontrollit familjar, të shkatërro-jnë familjen, të ndërpresin lidhjet fare-fisnore etj. Kjo nuk do të thotë se idetë tilla nuk ekzistojnë në vendin tonë,nuk kanë përkrahje dhe mund tëimportohen vetëm pas bashkimit meshoqëri të tilla. Përkundrazi, ato janëekzistuese, për shkak se i stimulon ide-ologjia materialiste që mbizotëron nëmendjet e politikanëve, analistëve,gazetarëve, intelektualëve, arsim-tarëve etj. Përveç kësaj, qindra mijërashqiptarë jetojnë në BE, mijëra shqip-tarë arsimohen atje, shumë organizatadhe shoqata perëndimore veprojnë nëvendet tona. Por në kushtet e një

bashkimi tërësor dhe të gjithanshëm,këto ide mund të jenë më të pran-ishme, kështu që rreziku për humbjene identitetit bëhet edhe më i madh.Nuk është e udhës të mendohet sebeteja për ruajtjen e identitetit quhet efituar me shkëputjen nga ndikimi iBeogradit ose i Athinës, pasi globaliz-mi, drejt së cilit vendet tona ecin meshpejtësi nuk njeh dallime feje, kom-bësie, gjuhe, përkundrazi ai i shkrin tëgjitha në një dogmë të vetme, e cila dot'i bëjë njerëzit shërbëtorë të protago-nistëve të saj. Duhet të dihet që zakon-isht shoqëritë e prapambetura prirenpër të imituar ato që kanë bërë pro-gres material. Ndaj, e shikoj të rëndë-sishme të përmend disa pika që duhettë kihen parasysh:

- Ngritja e nivelit të ndërgjegjësimitpër sfidat ekzistuese dhe të pritshme.

- Vënia e objektivave të qarta përpërballimin e tyre.

- Përpilimi, ose përkthimi i një sërëlibrash për rendin shoqëror në Islamdhe për vënien në dukje të të metavedhe pasojave të rendit materialist.

- Shfrytëzimi i mundësive dhe liriveqë mund të na jepen për predikimin efesë Islame.

- Bashkërendimi dhe bashkëveprimindërrajonal për ngritjen e institucion-eve tona mediatike dhe arsimore përpërhapjen e mendimit dhe kulturësIslame.

- Përfitimi nga përvoja që kanë mus-limanët në perëndim në ruajtjen eidentitetit të tyre Islam.

Art

ikuj

23


Të mençurit e çdo kohe dhevendi, besojnë se gjërat nukndodhin rastësisht, pa ndonjë

shkak. Besojnë se shkaqet e njëjtakanë pasoja të njëjta në botën enatyrës, në shoqëri dhe në botënshpirtërore. Po të mos ekzistontevijueshmëria e pasojave pas shkaqevetë tyre, nuk do të ekzistonin shkencatekzakte, shkencat shoqërore dhe atoqë kanë të bëjnë me shpirtin.Njerëzit nuk do të mundnin të përfi-tonin nga studimi i historisë e as tëmerrnin mësim nga përvoja e tëtjerëve, nuk do të dinin si tëbashkëvepronin me natyrën dhe menjerëzit përreth tyre. Si mundet qëdiçka të shpiket prej asgjësë oseshkaku i njëjtë të ketë pasoja tëndryshme, kundërthënëse dhe për-jashtuese, në kohëra dhe vende tëndryshme. Si mundet që uji, i cilideri dje shuante zjarrin sot të shkak-ton rritjen e flakës?

Megjithatë, besimi te rregulli s'i

mbron njerëzit nga gabimi i mund-shëm në zbatimin e tij dhe as garan-ton lidhjen e shkaqeve me pasojat nëmënyrë të saktë. Ndodh që njeriupasojat e ndryshme t'i lidhë meshkaqet e gabuara, me qëllim tëmashtrimit, gjë kjo, e cila shumënjerëz i le të habitur: disa e pranojnëtë vërtetën (saktësinë e rregullit) nënjë kohë që, disa tjerë e mohojnë. Tëmençurit s'mjaftohen vetëm me pra-nimin e saktësisë së rregullit, atashikojnë edhe në pretendimet përlidhshmëri mes shkaqeve të caktuaradhe pasojave. Këto pretendime, a

Kriteret e të mençurve (4)

LIGJET E PANDRYSHUESHME NË GJITHËSI

Dr. Xha'fer Shejh IDRIS

24


Art

ikuj

kanë vallë argumente për saktësinë elidhshmërisë së krijuar? Po të mosanalizohej kjo lidhshmëri, njerëzit dotë besonin te fallxhorë, magjistarëdhe sihirbazë, nuk do të bënin dallimmes Pejgamberit dhe atij që pre-tendon të jetë Pejgamber. Sinqeritetinuk mbron nga gabimi. Ka mundësiqë njeriu i sinqertë të mendojëgabimisht se pas ndonjë shkaku,detyrimisht të vijon një pasojë e cak-tuar. Një gjë e tillë ndodh edhe nëshkencat me rregulla më të përpiktasi Fizika dhe Kimia, e si të mos ndodhnë shkenca si Sociologjia, Psikologjiadhe Mjekësia?!

Islami, si fe që u drejtohet tëmençurve, përdor argumente që ipranon ajo kategori e njerëzve. Nëdisa raste, ai i fton të pranojnë paso-jat, kurse në raste të tjetra ua përku-jton shkakun që përfundon me pasojëtë caktuar. Ua mëson shkaqet që nuki kanë ditur, përgënjeshtron lidhsh-mërinë e gabuar mes disa shkaqevedhe disa pasojave, duke i fuqizuar dhepërforcuar shkaqet e vërteta përpasojat në fjalë. Ja disa shembuj:

"... Pra ata nuk janë duke priturtjetër vetëm gjurmët e të parëve, enë ligjin e Allahut kurrë nuk do tëhasësh devijim." (El Fatir, 43)

"Përpara jush kanë kaluar popujndaj të cilëve janë zbatuar ligjet, ndajudhëtoni nëpër tokë dhe shikoni si qepërfundimi i atyre që përgënjeshtru-an." (Ali Imran, 137)

"Po nëse hipokritët dhe ata që kanëzemra të sëmura, dhe ata që përhapingënjeshtra në Medinë, nuk ndalen,Ne do të bëjmë që ti të dominoshmbi ta e pastaj ata nuk do të jenëfqinj me ty në të, vetëm një kohë të

shkurtër. (Do të jenë) Të mallkuar,kudo që të ndeshen do të kapen dhedo të mbyten. (Ky është) Ligji iAllahut edhe ndër ata që ishin mëparë, e në ligjin e Allahut nuk mundtë gjesh ndryshim." (Al Ahzab, 60-62)

"Edhe sikur ata që nuk besuan t'juluftonin juve, ata do të munden dhedo të kthejnë prapa, pastaj nuk do tëgjejnë as mbrojtës, as ndihmës. (kyështë) Ligji i Allahut që është i kaher-shëm edhe ndër të parët, në ligjin eAllahut nuk do të gjesh ndryshime."(El Fet'h 22-23)

Ligjet, të cilët Kur'ani i quan si tëpandryshueshme dhe konstante, do t'ipërkufizojmë si ligje shoqërore, sepseligjet e natyrës Kur'ani nuk i ka për-shkruar me këtë cilësi (tëpandryshueshme). Këto ligje kamundësi të thyhen, ligji i gravita-cionit ka mundësi të thyhet (të asgjë-sohet ndikimi i tij), zjarri, i cili kacilësi djegëse, nuk e dogji Ibrahimin,alejhi selam, deti u nda në dy paraMusait, alejhi selam, hëna u çapërgjysmë dhe pastaj u bashkua për

"E ata që nuk dinë (kurejshitëtpoliteistë) thanë: "Përse të mosna flasë neve Allahu, ose të na vijëndonjë argument"! Po kështu,thëniet e tyre në mënyrë të njëjtëi patën përsëritur edhe ata qëishin para tyre. Të njëjta janëzemrat e tyre. Ne tanimë i sqaru-am argumentet për një popull qëdëshiron të bindet."

25

Art

ikuj


të Dërguarin më të zgjedhurMuhamedin, sal-lallahu alejhi ve sel-lem. Megjithatë duke pasur parasyshse këto fenomene ndodhin rrallë,edhe ligjet e natyrës mundet t'i kon-siderojmë deri diku konstante.Thyerja e ndonjë ligji është ndryshimnë atë që zakonisht ndodh dhe assesinuk është thyerje e ligjit të shkakë-sisë1 (kauzalitetit) sepse ndryshiminë ligjin ndodhin për shkak tëndërhyrjes së shkaqeve që njerëzitnuk i perceptojnë. Në këto shembujs'është përmendur termi ligj ( ),por është nënkuptuar me përmend-jen e shkaqeve që rezultojnë mepasoja të njëjta:

"A jobesimtarët tuaj janë më tëvlefshëm se ata që u përmendën, apoju keni ndonjë kontratë në librat eqiellit?" (El Kamer, 43)

"Ata i goditën të këqijat që i kishinpunuar. Edhe prej këtyre, ata që bënëzullum do t'i godasin të këqijat eveprave të tyre dhe nuk mund t'ishpëtojnë asaj (goditjeje)." (Ez Zomer, 51)

Allahu, subhanehu ve te'ala,gjithashtu na përkujton ligjin epërsëritjes së pasojave në rast tëpërsëritjes së shkaqeve; në disa rastena njofton me shkaqe që s'i kemiditur:

"E ata që nuk dinë (kurejshitët

1Lidhje objektive, e domosdoshme ndërmjet shkakut e pasojës; tërësia e lidhjeve shkakësore. Shih Fjalori iShqipes së Sotme.

Art

ikuj

26


politeistë) thanë: "Përsetë mos na flasë neveAllahu, ose të na vijëndonjë argument"! Pokështu, thëniet e tyre nëmënyrë të njëjtë i patënpërsëritur edhe ata qëishin para tyre. Të njëjtajanë zemrat e tyre. Netanimë i sqaruam argu-mentet për një popull qëdëshiron të bindet." (ElBekare, 118)

Në këtë ajet gjejmëargumentin e lidhsh-mërisë shkakësore mesfjalëve të shqiptuara dhegjendjes së zemrës. Kurekziston ngjashmëri meszemrave, si pasojë kemiedhe ngjashmërinë mesfjalëve. I mëvonshmikëtë cilësi s'e katrashëguar, detyrimisht,nga ata që jetonin mëparë:

"Ja, ashtu pra, edhe atyre që ishinmë parë nuk u erdhi i dërguar e qënuk i thanë: Është magjistar ose ështëi çmendur! A mos e porositën njëri-tjetrin me këtë? Jo, por ata janë pop-ull renegat." (Edh Dharijat, 52-53)

Siç shihet, ata s'e kanë porositurnjëri-tjetrin me këtë fjalë, sepses'janë takuar, fjalët që i thanë janëpasojë e mohimit dhe rebelimit qëishin në zemrat e tyre. Për shkak tëlidhshmërisë shkakësore mes zemrësdhe fjalëve është e pamundshme qëhipokriti (mynafiku) të fshehë dyfy-tyrësinë e tij.

"E sikur të kishim dashur Ne, do t'itregonim ty se kush janë ata, e do t'i

njihje konkret, po me sig-uri do t'i njohësh përmesmënyrës së fjalës së tyre,e Allahu i di veprat tuaja."(Muhammed, 30)

Kur'ani na tregon selidhshmëria mes brendë-sisë dhe asaj që shfaqet nëdukuri është ligj ipërgjithshëm:

"E sikur të kishindëshiruar ata të dalin, dotë bënin për të (për luftë)ndonjë përgatitje, porAllahu nuk e pëlqeungritjen e tyre, andaj izbrapsi, dhe u ështëthënë: "Rrini me tëpaaftit (fëmijët, gratë epleqtë)." (Et Tevbe, 46)

Ky ajet është argumentpër lidhshmërinë edomosdoshme mes vull-netit dhe veprimit. Ai qëpretendon të ketë vullnet

për ndonjë vepër dhe, në të njëjtënkohë, është i aftë ta bëjë atë, në tërësiose një pjesë prej saj, dhe pastaj nuke vë në zbatim, është gënjeshtar nëpretendimin tij.

Imam Shatibiu na tregon për lidhsh-mërinë e domosdoshme mes njohjessë fesë së vërtetë dhe qëndruesh-mërisë së ligjeve të gjithësisë. Po tëmos ishin ligjet e gjithësisë të qën-drueshme nuk do të ishte e mund-shme njohja e fesë, e cila argumento-het me muxhize (mrekulli), që thye-jnë ligjet e natyrës. Po të mos ekzis-tonte diçka që vazhdimisht ndodh nëformë të caktuar, nuk do të ishte earsyeshme që veprat që nuk janëbrenda kornizës së normales dhe të

Po të mos analizo-hej kjo lidhshmëri,

njerëzit do tëbesonin te fallx-

horë, magjistarë dhesihirbazë, nuk do të

bënin dallim mesPejgamberit dhe atijqë pretendon të jetë

Pejgamber.Sinqeriteti nuk

mbron nga gabimi.Ka mundësi që

njeriu i sinqertë tëmendojë gabimisht

se pas ndonjëshkaku, detyrimishttë vijon një pasojë e

caktuar.

Art

ikuj

27


zakonshmes, t'i quajmë mrekulli.Thotë Imam Shatibiu:

Qëndrueshmëria e legjislacionitIslam ngrihet mbi pandryshuesh-mërinë e ligjeve të gjithësisë. Dua tëthem: Po të ishin njerëzit dhegjithësia rreth tyre, në ndryshim tëvazhdueshëm, nuk do të mundej qëjeta të rregullohet me legjislacionkonstant që nuk ndryshon. Mosndryshimi i ligjeve të sheriatit mendërrimin e kohës dhe vendit ështëargument për natyrën konstante tënjerëzve dhe gjithësisë, për të cilëtështë zbritur kjo tërësi e ligjeve, edhepse ka disa dallime që nuk ndiko-jnë...2

Mbetet edhe një pyetje, me të cilëndo të donim ta përfundonim shkrim-in rreth ligjeve të përgjithshme tëgjithësisë: çfarë është lidhshmëriames këtyre shkaqeve dhe Krijuesit,subhanehu ve te'ala?

Rreth kësaj pyetjeje, njerëzit janëndarë në dy ekstreme kundërthënësedhe në ata që e qëlluan të vërtetën.Njëra prej palëve ekstreme u ndalëntek kufijtë e shkaqeve dhe menduanse shkaqet ndikojnë nga vetvetiu, dhenuk kanë nevojë për Krijues. Ky grupneglizhoi të vërtetën që shihej qartëpara tyre. Ajo është: Në botë nuk kashkak që ndikon individualisht; nukka gjë që quhet shkak dhe që ndikonpa u mbështetur në shkaqe dhekushte të tjera. Atëherë si mundet qëshkaku të ndikojë individualisht?

Disa të tjerë gabuan e menduan sepranimi i shkaqeve materiale ndeshet

me pranimin e Allahut për Krijues.Menduan se pranimi i shkaqeve përndonjë gjë, përjashton ndikimin eAllahut. Për ligjet e gjithësisë që nukndryshohen ata thanë: Allahu krijonbrenda tyre dhe jo nëpërmjet tyre.Nëse e sheh ndonjë letër që digjet nëzjarr mos thuaj e dogji zjarri porthuaj e dogji Allahu atëherë kur letrau bashkua me zjarrin.

Ata që e qëlluan të vërtetën thanë:Allahu është krijuesi i shkaqeve qëkanë pasoja në gjithësi, ndikimi i tyrenuk është provë se ato ndikojnëpavarësisht nga vullneti i krijuesit tëtyre e as që ndikojnë në krijimin etyre prej Allahut. Allahu si zakonishtkrijon nëpërmjet shkaqeve siç shihetnë shumë ndodhi natyrore:

"Ne, nga qielli lëshuam shiun edobishëm dhe me të bëmë që të kul-tivohen kopshte e drithëra që kor-ren." (Kaf, 9)

"Ai është që lëshoi nga lartë shiun eme të nxori bimën e çdo sendi dheprej bimës gjelbërim dhe prej tij(prej gjelbërimit) kokrra të denduranë kallinj..." (El En'am, 99)

Shumë ajete në Kur'an përdorinterme që flasin për krijimin eAllahut, subhanehu ve te'ala, nëpër-mjet lidhjeve shkakësore mes shkakutdhe pasojës dhe ky tekst nuk ështëvend për t'u zgjëruar në atë çështje.

Biseda jonë rreth kritereve tëmençurisë nuk ka përfunduar.

Përktheu:Talha Kurtishi

2 Shih librin e tij "El Muvafekat" ne pjesën e librit me titull "Kitabul Mekasid". Këto fjalë ai ia përshkruan ImamRaziut, Allahu e mëshiroftë.

28

Art

ikuj


Kur i erdhën melekët Ibrahimitalejhi selam, për ta përgëzuar përlindjen e Is'hakut, menjëherë e

lajmëruan se do ta shkatërrojnë vendin,banorët e të cilit ishin mizorë. Këtë edhemë mirë e kuptojmë duke i lexuar fjalëte Allahut i Lartësuar në suren Ankebut,kur thotë:

"E kur të dërguarit tanë (engjëjt) i erd-hën me lajmërim Ibrahimit, i thanë: "Nejemi shkatërrues të banorëve të këtijqyteti, pse banorët e tij janë mizorë!"

Ai (Ibrahimi) tha: "Aty është Luti!" Atai thanë: "Ne e dimë edhe më mirë sekush është aty, atë dhe familjen e tij do ta

shpëtojmë përveç gruas së tij, ajo do tëmbetet me të zhdukurit". Ankebut31,32.

Ibrahimi alejhi selam, deshi ta kohëzo-jë misionin e tij me shpresë se ai populldo të udhëzohet në rrugë të drejtë. Pra,ky ishte interesi i përgjithshëm, të cilin ekanë synuar të gjithë të dërguarit eAllahut: ta krijojnë personalitetin e njeri-ut në dobi të tjerëve, pa marrë parasyshnëse kishin apo jo me ta lidhje farefis-nore.

Ibrahimi alejhi selam, ishte i informuarmirë se për çfarë qëllimi ishin dërguarpejgamberët. Gjithashtu, e dinte mirë se

Kujdesi i pejgamberëve përudhëzimin e njerëzve

Prof. Dr. Nasir el-OMER

29

Art

ikuj


ata ishin njerëz fisnikë tëAllahut, të cilët nuk bëninpërpos se atë çka u kishteurdhëruar Allahu. Ai ishte ibindur se Allahu i ka dërguarata dhe nuk ka hapësirëpolemizimi apokundërvënieje ndaj caktimittë Allahut. Por, ai ishteambicioz dhe kishte dëshirëqë të shfrytëzontemomentin për të fituarshpërblimin. Ngase Allahu,duke i marrë parasyshshkaqet, ndonjëherë e anu-lon caktimin dhe urtësinë eatij anulimi e njeh vetëm Ai.

Po ashtu, kur i erdhi meleku i vdekjest'i marrë shpirtin Musait alejhi selam, ai imëshoi me grusht dhe ia verbëroi syrin,pastaj meleku u kthye tek Allahu iLartësuar. Po ashtu Allahu i Lartësuar paturdhëruar që edhe populli i Junusit alejhiselam, ta pësojë dënimin. Mirëpo, kurbesuan,Allahu i shpëtoi siç e ka përmen-dur në Kur'anin famëlartë:

"Përse nuk pati ndonjë qytet, banorët etë cilit të besonin e t'u bënte dobi besimii tyre, përveç popullit të Junusit? Kur atabesuan, Ne ua larguam dënimin eposhtërimit në jetën e kësaj bote dhe ilamë të kënaqeshin edhe njëfarë kohe".Junus 98.

Gjithashtu, kemi rastin kur Allahu i paturdhëruar melekët që ta dënonin pop-ullin e Lutit alejhi selam, por, Ibrahimialejhi selam, s'deshi që ai popull të dëno-hej. Kjo nuk bie në kundërshti me asnjëdispozitë të sheriatit; sipas këtyre dispoz-itave, nuk është e ndaluar të prolongohetkoha e zbatimit të dënimit, me shpresë seai popull do të udhëzohet dhe do ta beso-jë Allahun. Ndërsa, vonimi mund të

bëhet shkak i udhëzimit tëtyre, ashtu siç veproi Musaialejhi selam, meMuhamedin alejhi selam,natën e Mi'raxhit për çësht-jen e namazit.

Ibrahimi alejhi selam, nëkëtë rast u përpoq të vintenë lëvizje vigjilencën dheseriozitetin e tij duke thënë:"Aty është Luti ". Ai nuk iutha melekëve mos e dënonikëtë popull se ndoshta atado të besojnë por u bëri medije se aty është i dërguari iAllahut, d.m.th mos i

dënoni derisa të jetë aty i pranishëm idërguari i Allahut. Por, caktimi Allahut imbuloi të gjitha dhe ishte i shkruar nëlevhi mahfudh se ata do të shkatërrohen.Ishin ngritur lapsat dhe ishin tharë fle-tushkat, e përgjigja ishte: (engjëjt i thanë)O Ibrahim lëre këtë (dialog), urdhri iZotit tënd tashmë ka zbritur, s'ka tjetër,ata do të përjetojnë dënim të pashmang-shëm. Hud 6.

Pas këtij dialogu Ibrahimit alejhi selam,iu bë e qartë kjo gjë, dhe prej këtijmomenti nuk kishte dialog apo kundër-shtim në këtë çështje .

Këtë interesim të madh për udhëzimine njerëzimit e kishin edhe pejgamberëttjerë, edhe pse njerëzit iu kundërviheshindhe u shpallnin luftë, ata e pranonin mezemërgjerësi dhe nuk mendonin t'iukundërviheshin në atë mënyrë.

Allahu i Lartësuar na ka treguar përHudin alejhi selam, ku thotë: "Edhe te(populli) Ad-i (dërguam) vëllain e tyreHudin, e ai tha: "O populli im, adhuro-jeni (një Zot) Allahun, ju nuk keni zotpos Tij, a nuk po frikësoheni?!" Paria qënuk besoi nga populli i tij tha: "Ne po të

Të shumtë janë tëdërguarit që u bal-lafaquan me prob-

leme të tilla. Por atapërsëritnin pandër-

prerë të njëjtënfjalë: "O populli im"vetëm e vetëm që të

zbuten zemrat etyre, të cilat ishin

forcuar si gur dhe tëktheheshin kah e

vërteta.

30

Art

ikuj


shohim mendjelehtë dhe të konsiderojmëvërtet rrenacak!" Tha (Hudi): "O popul-li im, nuk jam mendjelehtë, por unë jami dërguar prej Zotit të botëve". (Jam idërguar) Që t'u komunikoj shpalljet eZotit tim dhe unë jam këshillues besnikpër ju". Hud 65-68 .

Po ashtu Muhamedit alejhi selam, ithoshin: "Dhe ata thanë: "O ti që t'ushpall përkujtimi (Kur'ani), me të vërtetëti je i çmendur! Hixhr 6. Kurse të dër-guarit tjetër i thoshin:Ai nuk është tjetërpërpos se një njeri i sëmurë mentalisht,andaj pritni (keni durim) edhe për njëkohë. Mu'minun 25. Tëshumtë janë të dërguarit qëu ballafaquan me problemetë tilla. Por ata përsëritninpandërprerë të njëjtën fjalë:"O populli im" vetëm evetëm që të zbuten zemrate tyre, të cilat ishin forcuarsi gur dhe të ktheheshin kahe vërteta.

Pastaj Allahu i Lartësuarpër Muhamedin alejhiselam, thotë: "Ju erdhi idërguar nga mesi juaj. Atij ivjen rëndë për vuajtjettuaja. I brengosur për bes-imtarët, i butë dhe i mëshir-shëm". et-Teube 108.

Në ajetin tjetër thotë: "Athua ti, do ta shkatërrosh veten nga hid-hërimi pas tyre, nëse ata nuk i besojnëkëtij ligjërimi (Kur'anit)? Kehf 6. Ndërsanë një ajet tjetër thotë: "Andaj ti(Muhamed) mos shkatërro veten medëshpërim për ta,Allahu e di shumë mirëatë që bëjnë ata". Fatir 8.

Kurse në suren En'am thotë: "Të kishtedashur Allahu i kishte tubuar në rrugë tëdrejtë; po ti mos u bëj nga të padijshmit

(dhe mos u brengos)." En'am 35.Në ajetin tjetër thotë : "A mos do të

vrasësh veten (Muhamed) pse ata nukbëhen besimtarë?!" es-Shuara'ë 3 .

E megjithatë, të dërguarit e Allahut edinin se detyrë e tyre ishte vetëm inter-pretimi, siç e ka përmendur Allahu iLartësuar në Kur'anin famëlartë, kuthotë: "Dhe nuk jemi të obliguar përtjetër, përveç t'ju kumtojmë ashtuqartë". Jasin 17.

Në ajetin tjetër thotë: "O ti, i dërguar!Komunikoje atë që t'u zbrit prej Zotittënd, e nëse nuk bën (kumtimin në

tërësi), atëherë nuk e kekryer detyrën (revelatën-risalen). Allahu të garantonmbrojtjen prej njerëzve(prej armiqve)". El-Maide67.

Si dhe ajeti tjetër: "E tithuaj: "E vërteta është ngaZoti juaj, e kush të dojë, letë besojë, e kush të dojë, letë mohojë. El-Kehf 29.Mirëpo, ata prapë se prapëfokusoheshin në atë se atajanë udhëzuesit e popullitdhe duhet që t'i udhëzojnëkah e mira dhe realiteti dhevetëm për atë synim punon-in.

Kjo vlen edhe për ne, që tatrashëgojmë rrugën e tyre në këtë sferë,që t'i udhëzojmë njerëzit dhe t'u drejto-hemi me optimizëm që ata të pranojnë. Enëse e udhëzon një njeri në rrugë tëdrejtë, ndihesh më mirë sesa kur të jependevetë e kuqe (devetë e kuqe janë të për-mendura dhe kanë vlerë të veçantë tekarabët; ai që ka këtë lloj deveje, kon-siderohet nga të tjerët si pasanik).

Përktheu:Enver Azizi

Këtë interesim tëmadh për udhëzimine njerëzimit e kishin

edhe pejgamberëttjerë, edhe pse

njerëzit iu kundërvi-heshin dhe u shpall-nin luftë, ata e pra-

nonin mezemërgjerësi dhe

nuk mendonin t'iukundërviheshin në

atë mënyrë.

Art

ikuj

31


Kur vjen koha për të marrërrogën, më vijnë ndër menddisa gjëra, të cilat mendoj se

janë të rëndësishme:1- Rroga është e plotë, vallë është edhe

puna gjithashtu e plotë? A nuk ka pasurmangësi dhe defekte? Si ta laj përgjegjës-inë time, sepse ai që merr pagë, lloga-ritet para Allahut për punën e tij?

2- A i jam lutur Allahut të ma bëjë tëbereqetshme këtë rrogë, apo jam mjaf-tuar vetëm me buzëqeshjen dhe rehatinëe brendshme?

3- A kam falënderuar Allahun për këtëbegati që më ka dhënë, në kohë kurshumë të tjerë janë të privuar nga kjogjë?

4- A kam menduar të ndaj sadaka ngakjo rrogë dhe të ushqej ndonjë të varfër?

5- A kam menduar për ata borxhlinj,për të cilët kam marrë përsipërpërgjegjësinë për tùa larë borxhet parase ato tù rriten dhe para se tù vijëexheli. Pejgamberi, salAllahu alejhi veselem, nuk dëshiroi t'ia falë namazin exhenazes atij njeriu që i kishin mbeturborxhe përderisa një as'hab nuk e moripërsipër larjen e borxhit të tij.

6- A kam mundësuar me këtë rrogëlumturi te prindërit, gruaja dhe fëmijëtedhe me diç të vogël?

7- Po ti, a i ke menduar detyrat dheobligimet tjera, të cilat nuk mund të

realizohen ndryshe përpos se me pasuri?8- A ke menduar të ndihmosh organi-

zata humanitare a të marrësh përsipërkujdesin për ndonjë jetim përmes njëkontributi mujor?

9- A ke menduar të largohesh nga israfi(harxhimi i tepërt) në ushqim, pije,veshmbathje dhe gjërat shtesë?

10- A ke menduar që tërë këtë rrogë taharxhosh në hallall dhe të largohesh ngaharami dhe gjërat e dyshimta?

11- A ke menduar për të hartuar planetë studiuara dhe strategji precize përharxhimin e kësaj rroge në mënyrë tëmatur dhe të drejtë, jo me kaotizëm dhemenaxhim të keq?

Vëllai im! Mendo mirë këto gjëra kurta marrësh rrogën, sepse i ke amanet përtë cilat do të japësh llogari, andaj bëjegati përgjigjen e saktë të kësaj pyetje.Kam shumë shpresë se nuk do të mungo-jnë këto gjëra nga mendja jote, jo tani,por para se ta marrësh rrogën. Allahu tëdhëntë suksese në jetë dhe bereqet nëpasurinë tënde.

Përshtati: Bekir Halimi

Kujto këto gjëra gjatë marrjes së pagës

32


Si rrjedhojë e dredhive që për-dornin, armiqtë e fesë shpeshshkaktonin fitne, ndiznin zjarrin

e përçarjes, thellonin mospajtimemidis muslimanëve, ngjallnin krenar-inë për hir të prejardhjes dhe nxirrninfjalë të shërbetosura për nacional-izmin.

Si rrjedhojë e dredhive që përdorninkundër muslimanëve dhe Islamit, ishtenxjerrja e haditheve të trilluara, tësajuara, të cilat u përhapën si përrallanga çifutët dhe të tjerët në përgjithësi.

Enver el-Xhundi thotë: "Pjesa dër-muese e studiuesve mbështesinmendimin se shumica e haditheve tëtrilluara janë të bëra me qëllim, plani-fikim, armiqësi dhe dredhi. Ky ështënjë faktor i rëndësishëm në konflikteideologjike. Me këtë mjet u vërsulënfillimisht çifutët, e pastaj edhe

Konflikti ideologjik mestë vërtetës dhetë pavërtetës(3/3)

Tem

a

Tem

a

33


ekstremistët e grupimeve tjera të sajuara.Të gjitha këto i përdornin me të gjithametodat e punës fshehurazi, vazhdimë-sisë në të dhe maskimit, me qëllim tëcopëtimit të bashkimit dhe unitetit tëmuslimanëve, lajthitjen e tyre nga feja edrejtë dhe shkapërderdhjen nga rruga evërtetë.

Disa studiues, këtë dukuri nuk e për-shkruajnë ndryshe, përpos se si luftëreale kundër Librit të Allahut. Ata dëshi-rojnë që çdokush që lexon komentimin edrejtë të fjalëve të Allahut, ta braktisë atëlexim e të fillojë dëgjimin e përrallave,çudirave dhe tregimeve, me të cilatmashtrohen shumë njerëz të thjeshtë. Ekur të nguliten thellë këto përralla në atashpirtra, atëherë doemos do të kundër-shtojnë thirrjen për të menduar shën-doshë".1

Nga ky lloj mashtrimi është edhe përk-thimi i librave të filozofisë, librave të fevetë shtrembëruara dhe politeiste, si dhepërkthimi i librave të etikës nga ata. B.Tejmije, Allahu e mëshiroftë, ka thënë:"...Allahu nga drita e pejgamberisë nxorinjë diell, i cili mori dritën e të gjithayjeve. Në atë dritë jetuan ato gjeneratapër një kohë të caktuar e pastaj u fshehnjë pjesë e asaj drite të pejgamberisë.Gjatë pushtetit të abasidëve, u përkthyendisa libra të huaj, të filozofëve romakë,persianë dhe indianë. Në kohën eMe'munit u kërkuan të gjitha librat e tyrenga shteti romak dhe u përkthyen.

Njerëzit filluan të mësojnë nga ato libradhe si rezultat, u përhapën ato bidate qëu përhapën".2

Një pjesë e studiuesve bashkëkohorëpërkrahin mendimin se përkthimi i filo-zofisë greke ishte një ndër faktorët edobësimit të shtetit Islam dhe disfatësushtarake përballë armiqve të fesë. Njëringa ata thotë: "Unë dua të shtoj - si lex-ues dhe specialist në filozofinë Islame3 -se përkthimi i filozofisë greke, e cila arri-ti të pushtojë kulmin e udhëheqësve nëkohën e Me'munit4 , është një ndër fak-torët e disfatës kulturore, madje, edhe tëdisfatës ushtarake".

Kjo ndërlidhje midis përkthimit të filo-zofisë dhe disfatës kulturore e ushtarakeështë një realitet për të cilin nuk kadyshim. Këtë e themi sepse jemi tëbindur se sekreti i triumfit dhe për-forcimit të Islamit në tokë ishte të përm-bajturit në fenë e pastër dhe ndjenja emospasjes nevojë për kulturat e padijes.Pastaj, pas atij përkthimi ndodhën edhegjëra tjera - në të cilat aludoi B.Tejmije -sikurse bidatet5 , që në garniturë me tëvijnë edhe mospajtimi, përçarja dhehumbja e fuqisë. Kështu, u dobësuashkaku me të cilin triumfonin musli-manët dhe kjo ishte nga shkaqet më krye-sore për të pësuar ushtarakisht.

Po ashtu, pranimi i këtyre filozofivedhe përdorimi i tyre për të shtjelluarçështjet e besimit ishte dëshmi se ato filo-zofi janë të shëndosha. Ky fakt, e rriste

1 El-Islam ued daavatul heddame, Enver el-Xhundi, fq. 2362 Mexhmuul Fetava 2/843 Shprehja e tij "filozofi Islame" nuk është e shëndoshë, sepse në Islam nuk ka filozofi, Islami është fe e zbriturdhe shpallje nga Allahu dhe që është e qartë plotësisht, ndërsa filozofia është lëmi për të cilën nuk ka nevojëaskush përpos atyre që dëshirojnë komplikime, kontradikta dhe të ngjashme. Shprehja e shëndoshë do të ishte:"filozofia që i përshkruhet Islamit".4 Me'muni është një ndër halifët e shtetit abasit. Ai është Abdullah Me'muni biri i Harun Reshidit. U bë halif psvrasjes së vëllait të tij Eminit në vitin 198 H. Në fund të qeverisjes së tij, ndezi kallën e pretendimit se Kur'aniështë i krijuar. Ai vdiq në vitin 218 nga Hixhreti.5 Bidat gjuhësisht d.m.th. risi, ndërsa qëllimi është: shpikja e risive në çështjet e fesë, duke shtuar gjëra që nukjanë nga feja dhe duke i konsideruar ato si pjesë të Islamit. (sh.p.)

34


Tem

aedhe më tepër çështjen e asaj filozofiedhe, ndërkohë, jepte të kuptohet se mus-limanët kanë nevojë dhe janë të varfërpër filozofi. Kjo ishte një disfatë kultur-ore, edhe pse Islami nuk ka aspak nevojëpër atë lëmi. Nuk kanë nevojë për të dheas për ndonjë tjetër lëmi për ta njohurfenë.

Sikur të ndalonin këto lëmi logjike nëshpjegimin e kërkesave materiale, nëindustri, mjekësi etj., kjo do të ishteshumë e qëlluar.

Ndërsa pretendimi se ato lëmi janëmetodë për njohjen e besimit dhemoralit është gabim i madh dhe shkakprej shkaqeve të dobësimit dhe pësimit tëmuslimanëve. Madje, disa publicistëperëndimorë përkrahin edhe mendiminse zhytja e filozofisë greke në këto çësht-je (besim, moral) ka qenë shkak përngecjen e zhvillimit të vetë grekëve.Njëri nga ata thotë: "Filozofia, e cilazhytet në çështjet pasnatyrës dhe nëçështjet e moralit, do të ketë pasoja, njël-loj siç e pengoi përparimin e zhvillimit tëvjetër grek".6

Dredhitë e ziliqarëve nuk ndaluan deriaty, ata bënë edhe një sulm kundër të

gjitha themeleve dhe parimeve Islame.Dëshiruan shkatërrimin e çështjeve tëbesimit, braktisjen e ligjeve fetare dheçdo gjë që ishte në të mirën e Islamit.

Në pjesën e fundit të gjeneratës sësahabëve, u shfaq kundërshtimi i kaderivenë çështjen e kaderit. Këtë mësim,Ma'bed el-Xhuheni7 e mori nga i krish-teri Susin8 , i cili u shtir se është musli-man e pastaj prapë u bë i krishterë. NgaMa'bedi këtë mësim e trashëgoi Gajlaned-Dimeshki9 dhe Xha'd b. Dirhem10 .

Pas tyre erdhi Xhehëm b. Safuan11 , i cilifryu te disa njerëz idetë e shtrembëruara,të cilat relativisht, i përqafuan shumëgrupe që thirren se janë muslimanë.

Ai përhapi idenë se krijesat nuk kanëmundësi zgjedhjeje (xhebër), se Allahunuk është i cilësuar me cilësi përkatëse,përhapi idenë e irxhasë12 , duke thënë seiman (besim) është vetëm njohja eAllahut, ndërsa kufër (mosbesim) ështëmosnjohja e Allahut. Ai thoshte seKur'ani është i krijuar13, si dhe shumëfjalë tjera të ndyta, që kanë shkaktuarpolemika dhe përçarje, kanë rezultuar nëspica dhe kalla brenda muslimanëve.

Pas tyre u përhap sekti i mu'tezilive6 Kissatul Hadare,Vol Devrant 7/1947 Ai quhet Ma'bed b.Abdullah el-Xhuheni, jetoi në Basra dheështë i pari që në kohën e sahabëve mohoi kaderin. Ky vdiqnë vitin 90 H.8 Ky ishte një krishterë që shfaqi Islamin dhe e përhapi nëmesin e muslimanëve mohimin e kaderit, e pastaj sërish ukthye në krishterizëm.9 Ai quhet Gajlan b. Muslim ed-Dimeshki. Është prej të paritqë mohuan kaderin. Me të, debatoi dijetari el-Evzai por kynuk e ndërroi mendimin e kotë, andaj el-Evzai dha fetva qëtë vritet ky person dhe kështu, Hisham b.Abdulmeliku dhaurdhër që të vritet dhe u vra.10 Xha'd b. Dirhemi është i pari që shpiku mohimin se Allahue ka mik (halil) Ibrahimin, alejhi selam, dhe mohimin seAllahu i ka folur Musait, alejhi selam. Prej tij, këtë mësim emori Xhehëm b. Safuani, mësuesi i xhehmive. Xha'din e vrauudhëheqësi i Irakut, Halid b.Abdullah el-Kasri në vitin 124 H.11 Është nxënës i Xha'd b. Dirhemit dhe është i pari, i cilipublikisht pretendonte se Kur'ani është i krijuar dhemohonte cilësitë e Allahut të Lartësuar. Imami i matur,Dhehebiu, për këtë njeri thotë: "I humburi, bidatxhiu dhekoka e xhehmive. Ngordhi kah fundi i gjeneratës së tabi-inëve, nuk di të ketë transmetuar diç të mirë, por e di se kambjell sherr të madh". Krahas këtyre mendimeve, ai kapte

edhe armën dhe luftonte kundër udhëheqësit.12"Irxha" gjuhësisht d.m.th. vonim. Këtu është për qëllimndarja e veprës nga imani (besimi). Kjo ide pretendon seveprat e mira, qofshin fjalë apo vepra nuk bëjnë pjesë në tëemërtuarën IMAN. Rezultati i këtij pretendimi është seimani nuk shtohet e as pakësohet. Përqafuesit e "irxhasë"quhen murxhie, ata vetë janë shumë grupe. Prej tyre janëedhe xhehmitë, të cilët thonë se iman është vetëm njohja eAllahut, të tjerë thonë: iman është vetëm besimi me zemër,sikur bëjnë esh'aritë, të tretët thonë: iman është vetëm shqip-timi me gojë, sikur bëjnë keramitë, po ashtu ka prej tyre tëcilët thonë: iman është besimi me zemër dhe shqiptimi megojë.13 Pretendimi se Kur'ani është i krijuar është besim i kotë.Xhehmitë janë protagonistët e këtij besimi, por këtë e përqa-fuan edhe mu'tezilitë, dhe njashtu ky është edhe besimi iesh'arive dhe maturidive. Ky besim vjen si rezultat i mohimittë cilësive të Allahut të madhëruar, gjegjësisht mohimit seAllahu flet. Ndërsa, besimi në të cilin aludon Kur'an dhe që ekanë besuar gjenerata e para është:Allahu flet realisht mefjalë që fillojnë nga Ai, me shkronja dhe zë, të cilat dëgjohenkur do Ai dhe si do Ai. Pra, Kur'ani është fjalë e Allahut, ezbritur dhe jo e krijuar.Argumentet për këtë janë të shumtadhe dijetarët i kanë përmendur gjerësisht nëpër librat esunetit, besimit dhe teuhidit.

35

Tem

a


nëpërmjet Vasil b. Ataut14

dhe Amër b. Ubejdit, të cilëtishin të ndikuar nga men-dimet e xhehmive. Fillimi-sht, dëshironin kundërsh-timin e xhehmive, por nukpërdornin metodën e drejtë,ashtu edhe këta përqafuandisa mendime të tyre, siçjanë: pretendimi se Kur'aniështë i krijuar, mohimi i cilë-sive të Allahut etj, kështu qëmorën një pjesë mjaft tëmadhe nga xhehmitë.

Më pas, u shfaqënmaturiditë15 dhe esh'arijtë16 ,të cilët pretendonin se janëmesatar midis metodo-logjisë së pasuesve të gjener-atave të para dhemu'tezilive. Kështu që, memu'tezilitë dhe xhehmitë upajtuan në disa çështje, poredhe me pasuesit e sunetitnë disa çështje, por, morënnjë pjesë mjaft të madhe nga xhehmitë.

Këto sekte përvetësuan - njëlloj si shiatdhe sufijtë - te'vilin (ndryshimin e kupti-mit) për të shfuqizuar aludimet e tek-steve të shpallura.

Ibnul Kajjim, Allahu e mëshiroftë, kathënë: "Pika e njëzet e pestë: Emërtimi ikatër tagutëve nëpërmjet të cilëve, për-doruesit e te'vilit të gabuar shkatërruanfortesat e kësaj feje, e nëpërkëmbënshenjtërinë e Kur'anit dhe i eliminuanshenjat e imanit. Këto tagutë janë:

- mendimi i tyre se: fjala e Allahut dhe

fjala e të Dërguarit, paqjadhe bekimi i Allahut qoftëmbi të, janë argumente qënuk aludojnë në dije dheprej tyre nuk mund të arri-het bindje.

- mendimi i tyre se: ajetetdhe hadithet që flasin përcilësitë e Allahut janë ale-gori dhe jo reale.

- mendimi i tyre se:lajmet dhe të dhënat që kapërcjellë Muhamedi salal-lahu alejhi ue selem, të cilati kanë transmetuar njerëz tëdrejtë dhe besimtarët i kanëpranuar me zemërgjerësi,nuk aludojnë në dije. Më emadhja që përfitohet prejatyre fjalëve janë supozime.

- dhe mendimi i tyre: kurtë bie ndesh logjika dheargumentet e Shpalljes, nepranojmë logjikën dhe nukia vëmë veshin Shpalljes.

Këto katër tagutë17 të cilët i shkaktuanIslamit atë që i shkaktuan, të cilët ieliminuan shenjat e tij, i anuluan simbo-let e tij, i shkatërruan themelet e tij,rrëzuan shenjtërinë e argumenteve ngazemrat dhe pasuan metodologjinë eakuzës, çdoherë, kur dikush iu argumen-ton atyre me argument nga Kur'ani dhesuneti, ata me nxitim kthehen te njëringa këta tagutë, kapen për të dhe e për-dorin si mburojë për të penguar ngarruga e Allahut.

Allahu me fuqinë e Tij, me mirësinë

Si rrjedhojë e dred-hive që përdornin,

armiqtë e fesëshpesh shkaktonin

fitne, ndiznin zjarrine përçarjes, thellonin

mospajtime midismuslimanëve, ngjall-nin krenarinë për hir

të prejardhjes dhenxirrnin fjalë tëshërbetosura përnacionalizmin.

Si rrjedhojë e dred-hive që përdornin

kundër muslimanëvedhe Islamit, ishte

nxjerrja e hadithevetë trilluara, të

sajuara, të cilat upërhapën si përrallanga çifutët dhe të

tjerët në përgjithësi.

14Vasili është i pari që përhapi mendimi se kush bën mëkate të mëdha është mes xhenetit dhe xhehenemit, po ashtu është njëri ndërmësuesit e mu'tezilive.15 Maturiditë janë pasuesit e Ebu Mensur Muhamed b. Mahmud el-Maturidi es-Semarkandi (vdiq në 333 H). Nga bidatet e tyrejanë: irxhaja, mohimi i disa cilësive të Allahut etj.16 Esh'arijtë janë pasuesit e Ebul Hasen b. Ismail el-Esh'ari, por pasi u largua nga mendimet e mu'tezilive dhe i përqafoi ato të kula-bijve. Në çështjen e imanit këta janë murxhie, mohues të disa cilësive po ashtu, në çështjen e kaderit janë xhebrij dhe kanë po ashtubidate tjera.17Tagut quhet çdo gjë që adhurohet pos Allahut, dhe ai i adhuruar është i kënaqur me të. (sh.p.)

Tem

a36


dhe nderin e Tij i theu këta tagutë një nganjë, nëpërmjet zëvendësve dhetrashëgimtarëve të pejgamberëve. Nukkanë ndaluar ndihmësit e kësaj feje sëqortuari këta njerëz anekënd botës, dukei gjuajtur me meteorët e Shpalljes dhe meargumentet e logjikës së shëndoshë".18

Me kalimin e kohës, këto sekte u ndanëedhe brenda për brenda, u shtuan ndarjetdhe shtrembërimet dhe ashtu u futënbrenda shoqërisë Islame dhe fituan shumëpasues. Gjërat që i ndihmuan ishin:

1. Besimi i dobët dhe padituria emadhe, sepse imani i ngulitur fort, indërtuar mbi njësimin e pastër të Allahutdhe mbi diturinë e mbështetur në Kur'andhe sunet është mburojë shumë e fortë,me të cilën Allahu i mbron besimtarëtnga ideologjitë prishëse dhe të gjitha fit-net në përgjithësi.

2. Përhapësit e këtyre ideve shfaqeshinpara njerëzve si asketë, të devotshëm, tëemocionuar në fe, pretendonin se kujde-sen shumë për Islamin dhe merrnin për-sipër shumë vështirësi dhe sakrifica. Gjëratë cilat, shumë njerëz i shtynë të mashtro-hen dhe të bien në kurthet e tyre.

3. Pranimi i këtyre ideve nga disanjerëz to njohur me dije, të cilët i lëv-donin lëmit dhe përrallat e filozofëve.

4. Toleranca e disa udhëheqësve,kryetarëve dhe emirëve ndaj epshorëvedhe bidatxhive dhe jo vendosmëria nëkundërshtimin e tyre. Madje, kishte tëatillë që ndihmonin ato ide dhe i përhap-nin me forcë.

5. Mbisundimi i disa udhëheqësve, tëcilit ishin pjesëtarë të atyre sekteve, nëdisa vende të muslimanëve.

Këto faktorë - dhe të tjerë - ishinzbrazëtira nëpërmjet të cilave u futën

ideologjitë shkatërruese në shoqërinëIslame. Porsa hynë, gjetën veshë që idëgjonin dhe zemra të hapura për ta.Kështu që, këto ide vluan dhe u përhapënkudo, njëlloj si zjarri në bar të thatë dheshumë zemra e kapërdinë këtë fitne.

Por, Allahu bëri që te një pjesë enjerëzve të mbetet e vërteta; këta njerëzu kapën pas të vërtetës dhe braktisën tril-let. Me tërë mundin çuan në vendkëshillën për Allahun, të Dërguarin,udhëheqësit e muslimanëve e njerëzve nëpërgjithësi. Porse, edhe shtrembëta morihov, bëri që patjetër të jetë e pranishmedhe mbisundoi shoqërinë. Por "Allahu kakontroll dhe fuqi të plotë mbi çështjet eTij, por shumica e njerëzve nuk e dinë".(Jusuf 21) "Kur Allahu dëshiron ta lërëdikë në humbje, ti nuk mund të bëshasgjë për ta penguar Atë". (Maide 41).

Rreziku i ideologjive shkatërruese esekteve të humbura vazhdoi të shtohet mekalimin e kohës. Qeverisja e mbisundimi ityre i përfshiu muslimanët, derisa arritikohën moderne, ndërsa padituria elajthitja kanë kapluar besimin dhe ligjetfetare te muslimanët. Bidati gdhiu sunet,ndërsa suneti bidat. Kjo është bërë nor-male dhe njerëzit e mbrojnë këtë dhebraktisin çdo gjë tjetër edhe nëse ajo ështëe vërteta që buron nga Kur'ani.

Andaj, nuk është çudi - në këtë gjendje- të jenë të mbisunduar nga të krishterëtapo nga çifutët, të cilët kolonizuan shumëvende të muslimanëve dhe prej aty fillu-an një luftë të re, Konfliktin Ideologjikterrorizues, me qëllim të shkuljes sëIslamit nga rrënjët.

"Ata bëjnë kurthe, por edhe Allahu bënkurthe kundër tyre. Allahu është plani-fikuesi më i mirë". (Enfal 30).19

18Es-sauaik elmunezzele ale taifetil xhehmije uel muattile, nga Ibnul Kajjim 2/379,380. Botimi i Universiteti Islamik në Medinë.19 Tani erdhi koha të bisedojmë për konfliktin ideologjik bashkëkohor, por këtë do ta bëjmë në ndonjë zinxhir tjetër të shkrimeve nëAlbislam.

Tem

a

37


Ekziston një polemikë e gjerë ndër-mjet juristëve islamë (fukahave), sinë kohët e hershme, por edhe

tani, rreth çështjes së ngritjes së duarvegjatë tekbireve në namaz. Ky është edheshkaku se pse reflektohet kjo polemikëedhe në praktikën e muslimanëve, qëkohëve të fundit është e pranishme edhenë trojet tona. Qëllimi i këtij shkriminuk është të shtojmë përçarjen apo diçkatjetër negative, por dëshirojmë të bëjmëme dije se në Islam çdo mospajtim nukështë përçarje. Prandaj janë disa çështje,ku lejohet të ketë mospajtim apondryshim të mendimeve ndërmjet dije-tarëve dhe ai ndryshim të mos bëhetshkak që muslimanët të largohen nganjëri tjetri, apo të përçahen dhe të krijo-jnë armiqësi ndërmjet tyre.

Kjo çështje është shumë pak e njohurte muslimanët në përgjithësi dhe mosdi-ja ndaj saj është e vërejtur gjithashtu edhenë vendin tonë. Prandaj, synimet krye-sore të këtij shkrimi mund të përmblid-

hen në këto pika:1. Qartësimi se, mospajtimi në këtë

çështje, së pari, është evident dhe nukmund ta injorojmë dhe ta asgjësojmë;pastaj, ky mospajtim është i lejuar dhe ipranuar te të gjithë fukahatë, për këtëassesi nuk lejohet që të krijojë përçarjedhe fitne, por duhet të trajtohet ashtu siçështë trajtuar te dijetarët dhe te gjithsane kemi dëgjuar për ta. Prandaj musli-manët kanë nevojë të fitojnë kulturë dheedukatë, ta shohin këtë lloj të ndryshim-it të mendimeve si të natyrshme dhe tëpranuar.

2. Të shohim se shkak i mospajtimitështë numri i madh i transmetimeve qëkanë ardhur nga i Dërguari, salallahu ale-jhi ue selem, dhe sahabët e tij. Këtotransmetime nuk janë përhapur te tëgjithë muslimanët njësoj, kështu që,

A duhet tëngrihen duartgjatë tekbirevenë namaz

Shkruan: Alaudin ABAZI

Tem

a38


1Si p.sh.: hadithet që kanë qenë të përhapura dhe të njo-hura në Kufë, nga këto hadithe ka pasur që nuk kanëqenë të njohura tek dijetarët e Shamit apo Medinës dhekështu me radhë.2Kjo është porosia e katër dijetarëve më të mëdhenjë të

medhhebeve dhe të gjithë dijetarët e mirëfilltë thërrasindhe praktika e tyre aludon në këtë.3"Mexhmu" Neveviu, vëll. III, f. 255.Vetë Imam Neveviuia kushton disa faqe kësaj çështjeje, po ashtu edhe dije-tarët të tjerë kur flasin i kushtojnë një kujdes të veçantë.

posaçërisht në kohët e mëhershme, disahadithe që kanë qenë të njohura në njëvend dhe dijetarët e atij vendi, nuk kanëqenë të përhapura në vendin tjetër1.Duke ia bashkangjitur kësaj, se ato trans-metime nuk kanë qenë të njëjtit rang tëvërtetësisë dhe besueshmërisë, për shkakse, siç e dimë, ekzistojnë hadithe të sakta,të mira, të dobëta, të shpifura etj.

3. Është e njohur te të gjithë musli-manët se në botë sot ekzistojnë katërmedhhebe të pranuara që pasohen dhedijetarët shkruajnë rreth çështjeve tëfikhut duke i pasur për bazë qëndrimet,mendimet, përfundimet e këtyreshkollave, por thuajse të gjithë puqen nëmendimin se, nëse ndonjë çështje, për tëcilën ai hulumton, arrin në përfundim se,mendimi më i qëlluar dhe më i argumen-tuar është ndonjë mendim që nuk ështëmendimi i medhhebit të cilën ai ndjek, aiduhet të marrë mendimin që ka vërtetu-ar se është më i saktë2.

Sa e rëndësishme është njohja e kësajdispozite në Islam

Para se të fillojmë në shpjegimin emendimit të dijetarëve, dëshirojmë tëcekim një thënie të imam Neveviut sipërgjigje ndaj atyre që thonë së kjo çësht-je është sunet dhe e thjeshtë, prandaj nuklipset të humbasim kohë në qartësimin esaj, a të praktikohet apo jo.

Imam Neveviu thotë: "Dije se kjoçështje është me rëndësi të madhe, përshkak se çdo musliman ka nevojë për tëgjatë ditës disa herë, posaçërisht kërkue-si i ahiretit, ai i cili fal namaze shumë,prandaj dijetarët i kanë kushtuar kujdestë veçantë kësaj çështje, derisa imamBuhariu shkroi një libër të tërë rreth

kësaj çështjeje…"3 .Prandaj trajtimi i dispozitave islame,

duke bërë klasifikimin e tyre ndërmjetthelbit dhe lëvozhgës, ashtu si disa ebëjnë, është shpërfillje e mësimeveislame dhe porosive të shumta në të cilatka thirrur Muhamedi, salallahu alejhi veselem. Neve me këtë rast nuk dëshirojmëtë nënvlerësojmë asnjë nga dispozitat eAllahut të Lartësuar apo edhe të stër-madhojmë ndonjë nga sunetet e Profetit,bekimi dhe paqja qofshin mbi të, aq mëpak në llogari të ndonjë farzi. Por dëshi-rojmë të cekim se secila dispozitë Islame,pa marrë parasysh rëndësinë, e ka vendindhe pozitën e përcaktuar nga Allahu iLartësuar dhe Resulullahu, salallahu ale-jhi ve selem, dhe ajo duhet ta mbajë atëvend. Kurse filozofia, e cila mbretëron tedisa, që padyshim nuk cenohet qëllimi imirë i tyre, se ne duhet t`i lirojmë musli-manët nga praktikimi i disa suneteve meqëllim të realizimit të objektivave mëmadhore në Islam nuk është aspak e qën-drueshme. Madje, është në kundërshtimme udhëzimin e Muhamedit (salallahualejhi ve selem). Ai (salallahu alejhi veselem) pothuajse të gjitha këto sunete, tëcilat na janë përcjellur neve dhe që nësyrin e dikujt mund të llogariten silëvozhga të Islamit, ua ka mësuarsahabëve të tij në kohën kur Meka eshenjtë ishte e pushtuar nga mushrikëtdhe kur Qabeja, kibla e muslimanve ishtee rrethuar me qindra idhuj që adhuro-heshin.

Mendimet e dijetarëve në lidhje mekëtë çështje

Të gjithë dijetarët janë të mendimit sengritja e duarve gjatë tekbirit fillestar

39

Tem

a


është sunet, prandaj edheshumë nga ata rrëfejnë se përkëtë çështje ka ixhma (kon-sensus)4 .

Mospajtimi ndërmjet tyreështë në ngritjen e duarvepara shkuarjes në ruku, ngrit-jes nga rukuja dhe ngritjesnga ulja e parë për në rekatine tretë, nëse është nganamazet tri rekatëshe apokatër rekatëshe5 .

Në këtë çështje dijetarëtkanë dy mendime:

Mendimi i parë: Sunetështë mosngritja e duarve. Kymendim njihet nga dijetarëthanefit, është një nga thëniete imam Malikut dhe es`habu re`jit (ështëfjala për dijetarët e Kufës dhe vendevetjera të Irakut).

Mendimi i dytë: Ngritja e duarve ështësunet, në këto tri vende6 . Ky mendimështë i njohur nga shafijtë dhe disa dije-tarëve të tjerë, të cilët do t'i përmendimmë poshtë.

1. Mendimi i parë: Mosngritja duarveështë sunet

Mendimin e parë e përmbajnë këtadijetarë:

Fukahatë, të cilët përfaqësojnë këtëmendim, thonë se kjo transmetohet tëjetë thënie e Abdullah b. Mesudit, Ali b.Ebi Talibit, Ebu Hurejres dhe disasahabëve të tjerë7 .

Kurse nga dijetarët të tjerë të njohur:Imam Ebu Hanife së bashku me dynxënësit e mëdhenj të tij Ebu Jusuf dhe

Muhamed Haseni dhe tëgjithë nxënësit e tjerë tëtij, imam Maliku në njërënnga thëniet, Sufjan Theuri,Ibrahim Nehaiu, Bin EbiLejla dhe të gjithë dije-tarët e Es`habu Rre`jit(me këtë term janë njohurdijetarët e Kufës dhe disavendeve tjera të Irakut).

Argumentet e mendimittë parë:

1. Transmetohet ngaAbdullah b. Mesudi,Allahu qoftë i kënaqur metë, se ka thënë: "A dëshi-roni t'ua fal namazin eResulullahit, salallahu ale-

jhi ue selem. Ai ua fali atyre dhe nuk ingriti duart vetëm se herën e parë (nëtekbirin fillestar)"8 .

2. Transmetohet nga Bera b. Azib(sahabij i njohur) se i Dërguari, Bekimidhe paqja qofshin mbi të, i ngrinte duartnë fillim të namazit, pastaj nuk epërsëriste (ngritjen e tyre)9 .

3. Nëse kemi kundërshtime ndërmjethaditheve të Profetit, bekimi dhe paqjaqofshin mbi të, atëherë kanë thënë se tëvepruarit me këto dy hadithe të sipërpër-mendura (hadithi i Bin Mesudit dhe BeraBin Azibit) kanë më shumë përparësi,sepse Bin Mesudi ka qenë transmetues ihaditheve dhe dijetar (fakih), shoqërues ipërpiktë me Profetin, bekimi dhe paqjaqofshin mbi të, i dinte rastet e tij dhegjendjet, prandaj transmetimet e tij kanëpërparësi nga transmetimet e të tjerëve

4"Bedaiu sanai" Kasani vëll. II, f. 22 etj.5Ekzistojnë edhe disa raste të tjera, për të cilët disa dijetarëkanë deklaruar se është sunet ngritja e duarve, por ngafrika e zgjerimit nuk do t'i trajtojmë ato.6Ngritja e duarve para shkuarjes në ruku, ngritjes ngarukuja dhe ngritja nga ulja e parë për në rekatin e tretë,nëse është nga namazet tri rekatëshe apo katër rekatëshe

7Për më gjerësisht: "Euxhezil Mesalik ila Muveta - ImamMalik", Muhamed Zekiria Kandehleviu, vëll. II, f. 49-538 Shënon Ebu Davudi, Nesaiu, Imam Ahmedi në Musnedine tij, gjithashtu e shënon edhe Tirmidhiu dhe thotë hadithiështë hasen, kurse b. Hazmi thotë se hadithi është sahih.9 Shënon Ebu Davudi (dhe thotë se nuk është i vërtetë)dhe Imam Ahmedi.

Ky mospajtim është ilejuar dhe i pranuarte të gjithë fukahatë,për këtë assesi nuklejohet që të krijojëpërçarje dhe fitne,por duhet të trajto-het ashtu siç ështëtrajtuar te dijetarët

dhe te gjithsa nekemi dëgjuar për ta.Prandaj muslimanëtkanë nevojë të fito-

jnë kulturë dheedukatë.

Tem

a40


(sahabëve) që nuk kanë qenë si ky.4. Transmetohet nga Abdullah b.

Mesudi,Allahu qoftë i kënaqur me të, seka thënë: "Jam falur pas Ebu Bekrit dheOmerit dhe ata nuk i kanë ngritur duart,përveç se në fillim"10 .

5. Transmetohet nga Ali b. Ebi Talibi,Allahu qoftë i kënaqur me të, se i ngrinteduart në tekbirin fillestar, pastaj nuk ingrinte në asnjë vend tjetër"11 .

6.Transmetohet nga Xhabir b. Semure,Allahu qoftë i kënaqur me të, se kathënë: I Dërguari thotë: "Pse jeni duke ingritur duart si bishtat e kalit në diell?Qëndroni qetë në namaz"12 .

7.Transmetohet nga Abdullah b.Abasi,Allahu qoftë i kënaqur me të, se kathënë: "Mos i ngrini duart vetëm se nështatë raste, në fillim të namazit, kur tëkthehemi nga kibla, në Safa, në Merva,në Arafat,…"13 .

8. Në librin "Euxhezil Mesalik ilaMuveta - Imam Malik", MuhamedZekiria Kandehleviu, përveç këtyreargumenteve të lartpërmendura, që ipërmendin edhe dijetarët e tjerë nëlibrat e tyre, përmend edhe dhjetëratransmetime nga Bin Abasi, Bin Mesudi,Ebu Hurejra, Bin Omeri, Aliu dhe ngadhjetë (sahabëve) të përgëzuar mexhenet, Allahu qoftë i kënaqur me tëgjithë, se nuk i ngrinin duart përveç se nëfillim të namazit. Gjithashtu, të njëjtën etransmeton edhe nga disa tabiinë, qëedhe ai pranon se në këto transmetimeka dobësi. Ai thotë se derisa me këtohadithe kanë punuar dijetarë si EbuHanife, dy nxënësit e tij dhe shumë dije-tarë të Kufës dhe Imam Theuriu, ato tekunë janë të sakta14 .

9. Namazi në fillim kur është bërë iobliguar ishin të lejuara disa sende sibiseda, kthimi i selamit, ecja, lëvizjet endryshme, pastaj dalëngadalë janë ndalu-ar këto gjëra që u përmendën dhe çdo-herë që kemi transmetime kontradiktoresi lëvizja e duarve apo moslëvizja, duhettë marrim atë që është më e afërt, qetë-sisë dhe jolëvizshmërisë.

Ekzistojnë edhe disa argumente me tëcilat argumentojnë dijetarët e mendimittë parë (mosngritjes së duarve), porkryesisht këto ishin më të qëndruesh-met.

Mendimi i dytë: Ngritja e duarve ështësunet

Ky qëndrim vërtetohet me zinxhirë tëtransmetuesve nga këta sahabë:Abdullahb. Omeri, Abdullah b. Abasi, Xhabir b.Abdullahu, Ebu Hurejre, Abdullah b.Zubejri, Enes b. Maliku.

Përveç këtyre, transmetohet edhe ngaAli b. Ebi Talibi, Omeri, Uail b. Huxhur,Malik b. Huejrith, Sehl b. Sadi, Muhamedb. Mesleme, Ebu Musa, Xhabir b. UmejLejthi dhe Ebu Seid Huderi.

Kurse nga tabiinët: Hasan Basriu,Atau,Tavusi, Muxhahidi, Salimi b. Abdullah,Said b. Xhubejri, Nafiu dhe të tjerë.

Dhe nga dijetarët: Abdullah b.Mubareku, imam Shafiu, Is`haku, imamMaliku në njërën nga thëniet e tij, ImamAhmedi, Lejth b. Sadi, Ebu Theuri, imamBuhariu, Muslimi, Neveviu, Bin Haxheridhe shumë dijetarë të tjerë15 .

Argumentet e mendimit të dytë:1. Transmetohet nga Abdullah b.

Omeri se ai ka thënë: "E kam parëResulullahun, salallahu alejhi ue selem,kur falte namazin i ngrinte duart deri te

10Shënon Darekutniu dhe Bejhikiu, shih "Mexhmu"Neveviu, vëll.III, f. 255-258.11Shënon Bejhakiu; shih "Mexhmu" Neveviu.12 Shënon Muslimi, Ebu Davudi, Nesaiu.13Shënon Taberaniu

14"Euxhezil Mesalik ila Muveta - Imam Malik", MuhamedZekiria Kandehleviu, vëll. II, f. 49-5315"Mugni", B. Kudame, vëllimi II, f. 170-171, "Fet`hulbari" B. Haxher, vëll. III, f. 278-280; "Mexhmu", vëll.III,f. 252-254 etj.

Tem

a

41


supet, e bënte këtë kur bënte tekbirinpër të shkuar në ruku, kur ngrihej ngarukuja dhe thoshte: 'Semiallahu limenhamideh', kurse kur shkonte në sexhdenuk i ngrinte (duart)"16 .

Buhariu thotë, pas citimit të hadithit,se ka thënë Ali Medini, i cili ka qenë mëi dituri i kohës së tij: "Është e nevojshmepër muslimanët t`i ngrenë duart e tyre,për shkak të këtij hadithi."

2.Transmeton Halidi nga Ebu Kilabe see ka parë Malik b. Huejrithin (sahab injohur) kur falej, në tekbirin fillestarngrinte duart, kur shkonte në ruku ingrinte duart, kur ngrihej nga rukuja ingrinte duart. Ai tregoi se i Dërguari,bekimi dhe paqja qofshin mbi të,vepronte ashtu"17 .

3.Transmeton Nafiu se, Bin Omeri, kurhynte në namaz, bënte tekbirin dhengrinte duart, kur shkonte në rukungrinte duart, kur thoshte 'semiallahulimen hamide' ngrinte duart dhe kur ngri-hej nga rekati i dytë (pas uljes së parë dhefillonte rekatin e tretë) ngrinte duart, pas-taj tregoi se kështu vepronte i Dërguari,bekimi dhe paqja qofshin mbi të"18 .

4. Transmeton Muhamed b. Amër b.Atau (ky ishte prej tabiinëve) derisa ishteulur me një grup të sahabëve, u përmendnamazi i Pejgamberit, pastaj tha EbuHumejd Saidiu (ky është sahab) se kathënë në prani të këtyre sahabëve - ndërta (sahabët) ishte edhe Ebu Katade - dot`ua tregoj formën e namazit tëResulullahit, bekimi dhe paqja qofshinmbi të, ata thanë: na e trego: …( hadithi

është i gjatë, në të përshkruhet forma enamazit e të Dërguarit dhe përmendet sei ka ngritur duart gjatë tekbirit fillestar,shkuarjes në ruku, ngritjes nga ajo dhekur ngrihej për në rekatin e tretë). Atasahabë që ishin të pranishëm ia vërtetuankëtë formë të namazit me ngritjen eduarve"19 .

5. Transmetohet nga Ali b. Ebi Talibi,Allahu qoftë i kënaqur me të, sePejgamberi, salallahu alejhi ue selem, kurfalte namazin bënte tekbirin fillestar dhei ngrinte duart deri te supet dhevepronte ashtu kur përfundonte leximine donte të shkonte në ruku, kur ngrihejnga rukuja, kurse nuk i ngrinte duart kurishte ulur (në sexhde) dhe kur ngrihejpër në rekatin e tretë vepronte ashtu (prai ngrinte duart)"20 .

6. Nga Enes Bin Maliku, Allahu qoftë ikënaqur me të, transmetohet se iDërguari, salallahu alejhi ue selem, ingrinte duart para se të shkonte në ruku,gjithashtu e njëjta transmetohet nga EbuHurejre21 .

7.Transmetimet për ngritjen e duarvejanë të shumta. Imam Buhariu e shkroinjë libër ku përmend shumë transme-time nga sahabë, tabiinë dhe dijetarë përngritjen e duarve. Aty përmend se këtotransmetime arrijnë shkallën e mute-vatirit22 , gjithashtu edhe Imam Bejhakiupërmbledh një numër të kon-siderueshëm transmetimesh, kurse ne pomjaftohemi me këto argumente që i për-mendëm.

Vijon16Shënon Buhariu. Shih: "Fet'hul bari",Vëll. II, f. 279;Muslimi,Vëll II, f. 192. Që të dy (Buhariu dhe Muslimi)e shënojnë këtë hadith me disa transmetime tëndryshme. Gjithashtu hadithin e shënon Ebu Daudi,Tirmidhiu, Nesaiu, B. Maxheh, Darimiu, Maliku,Ahmedi.17Shënon Buhariu. Shih: "Fethul bari",Vëll. II, f. 279.18Këtë hadith imam Buhariu e shënon me disa zinxhirë tetransmetimeve dhe të gjitha të sakta. Shih. "Fet'hul bari",

Vëll. II, f. 282.19Shënon Buhariu, Ebu Daudi, B. Maxheh dhe Tirmidhiu,ky i fundit thotë se hadithi është hasen sahih.20Shënon Ebu Daudi dhe Tirmidhiu e thotë hadithi ështëhasen sahih.21Shënon Buhariu, por jo në koleksionin e tij por në lib-rin me titull "Libri mbi ngritjen e duarve"22Për më gjerësisht shih librin e Buhariut:"Kitabu refuljedejni fi salat"- "Libri mbi ngritjen e duarve në namaz".

Tem

a42


Allahu i Lartësuar thotë:"Ta dini, se jeta në këtë botë, nuk është tjetërveçse lojë, dëfrim, zbukurim, si dhe mburrjendërmjet jush e rivalitet për më shumë pasuridhe fëmijë! Ajo i shëmbëllen bimës, e cila passhiut rritet dhe i gëzon bujqit, por më vonëthahet dhe befasi e sheh të zverdhur, dhe pas-taj mbetet e thyer e llomitur.Në Ahiret ju pretvuajtje e rëndë ose falje e Allahut dhekënaqësi e Tij; jeta në këtë botë është vetëmkënaqësi e rreme." (el-Hadidë, 20)

Allahu i Lartësuar i drejtohetnjerëzimit me këtë ajet Kur'anor dukeua rrumbullakuar tërë kuptimin e jetëssë njeriut, në të gjitha etapat. Me shpre-hjen "jetë e njeriut", gjithherë duhet tëkuptohet jeta e tij prej krijimit të shpir-

tit e deri te strehimi i tij i përhershëmnë Ahiret, përfshirë këtu lindjen dhevdekjen e tij në këtë botë, ringjalljenetj.. Me këtë shprehje nuk duhet kup-tuar assesi vetëm jeta e tij në këtë botë.

Dihet se njeriu si njeri, edhe pse ikishte dhënë Allahut besatimin që tanjohë për Zot, atëherë kur ishte shpirt1

, ai kur u krijua me trup dhe erdhi nëkëtë botë, erdhi me brendinë e tij, qëtani përbëhet edhe me epsh, lakmi,egoizëm etj., harroi atë besë të dhënëAllahut dhe shpeshherë e zëvendësoiAllahun me zota të tjerë, dhe varësishtprej nivelit të besimit ndaj tyre edhe iadhuron ose thënë më thjesht uadedikon jetën. Është e ditur se për t'u

Jeta në këtë botë është vetëm kënaqësi e rreme

shkruan: Muhamed DËRMAKU

1Shiko më gjerësisht ajetin 172 të sures el-A'rafë!

43

Tem

a


dhënë pas bukurive të dyn-jasë stimulon ana e brend-shme e njeriut, djalli ngaxhinët dhe nga njerëzit etj.,dhe shikuar sipërfaqësishtduket se është vështirë t'ikundërshtosh ato dhe t'uakthesh shpinën. Mirëpo bes-imtari, falë pasqyrimit islamqë i jep jetës së njeriut nëpërgjithësi, e ka të qartë tëmirën, por nuk e ngatërronme më të mirën. E kuptonse ka gjëra që ia do bota e tije brendshme, por e di që tëtilla mund të jenë në dëm tëtij, kur është fjala te pasojatdhe reflektimet e tyre nëjetën e njeriut, shikuar nëvija të trasha. Kështu, njeri-ut i zgjohet ndjenja eshpresës së garantuar, me tëcilën është në gjendje t'ipërballet dëshirave të tij të përshpejtu-ara dhe t'i refuzojë në mënyrë të prerëgjërat "e këndshme" në favor të asaj qëështë më e qëndrueshmja dhe më cilë-sorja.

Allahu, subhanehu ve teala, me këtëajet, i cili gjendet në suren el-Hadidëdhe radhitet fill pas ajetit, ku Allahuntregon se njerëzit janë në dy kategorikryesore; besimtarë të sinqertë, për tëcilët është Xheneti dhe mosbesimtarë,që i refuzojnë dhe përgënjeshtrojnëargumentet e Allahut, të cilët do të jenëbanorë të Xhehenemit, i drejtohetnjerëzimit dhe u thotë:

Çfarë përmban Dynjaja?Ta dini, se jeta në këtë botë, nuk është

tjetër veçse lojë, dëfrim, zbukurim, sidhe mburrje ndërmjet jush e rivalitet

për më shumë pasuri dhefëmijë!

E vështruar me kujdes,të gjitha veprat, përveçadhurimeve dhe ritevefetare, sillen rreth ndonjëritprej këtyre pesë boshtevekryesore. A thua vallë janëtë ndaluara këto gjëra?Njeriu duhet të ketë gjith-herë një gjë parasysh, nëjetën e tij të përditshme, qëtë mos i ngatërrojëasnjëherë mjetet dhe qël-limet. Andaj këto të pesëgjërat, mund të jenë tëlejuara, nganjëherë edhe tëpreferuara, por shpeshherëtë ndaluara, varësisht ngaqëllimi i përdorimit të tyre.

Disa komentues tëKur'anit këto gjëra i vlerë-sojnë kështu:

Kjo botë është lojë si ajo e fëmijëve,dëfrim si dëfrimi i të rinjve, zbukurim sizbukurimi i grave, mburrje e lavdërimsiç mburren rivalët në dije, fuqi, ekspe-riencë etj. dhe rivalitet e garë ashtu siçgarojnë tregtarët në pasuri.

Çfarë është dallimi në mes lojës dhedëfrimit? Disa komentues kanë thënë selojë (leib) është gjithçka që të bënta duash Dynjanë, kurse dëfrim(lehv) është gjithçka që të mashtron ngaAhireti.

Sido që të jetë, edhe pse këto gjëramund të jenë të këndshme dhe njeriumund të lakmojë në to, dhe në shumëraste disa prej këtyre mund të jenë tëlejuara, por kur kihet parasysh dinamikae kërkuar prej njeriut, që lipset ta për-caktojë statusin e tij për jetën eamshuar, dhënia e tepruar pas tyre

Vërtetë si shqiptari,ta zëmë shembull,që luan shah meserbin, dhe duke

angazhuar mbret embretëreshë, oficerë

e ushtarë, të tërëarsenalin ushtarakme topa e kuaj, iadel të shënoj fitorekundër serbit dhe

gjen gëzim përfitoren e arritur. Por

ky gëzim shumëshpejt kalon dhe

ndoshta shndërrohetnë dëshpërim kur e

sheh se fitorja kaqenë vetëm në

tabelë të shahut e joedhe në realitet.

Tem

a44


mbase mund ta largojë atë nga qëllimi itij vigan, që është shpëtimi nga zjarri iXhehenemit dhe banimi i përhershëmnë Xhenet. Andaj këto gjëra, apo nëpërgjithësi kjo botë, kujt mund t'ipërngjajë?

"Ajo i shëmbëllen bimës, e cila passhiut rritet dhe i gëzon bujqit, por mëvonë thahet dhe befasi e sheh të zverd-hur, dhe pastaj mbetet e thyer e llomi-tur."

Çfarë krahasimi i lartë vije nga Allahui Lartësuar! Allahu ekber!

Tërë kjo botë i ngjaka, një shiu tëbegatshëm, i cili bën të rritet bima apokulturat bujqësore, arsye për të cilëngëzohen bujqit. Gëzohen bujqit ashtu siçgëzohen fëmijët kur triumfojnë në lojëdhe ashtu siç gëzohen të rinjtë kurdëfrehen. Ashtu siç gëzohen femrat kurzbukurohen dhe ashtu siç gëzohen treg-tarët kur fitojnë më shumë se të tjerët.Të gjithë këta gëzohen për rezultatet etyre, e më shumë të drejtë që të gëzohetnga këta ka bujku. Por e përbashkëta etyre është se të gjithëve ky gëzim nuk uzgjat shumë, sepse është i përkohshëm.Pas pak e sheh se bima, për të cilën ishtegëzuar bujku ishte jetëshkurtër dhebefasisht e sheh të zverdhur e pastajedhe të thyer e të llomitur. Vërtetë etillë është praktikisht jeta në Dynja.Lodhje, rraskapitje, dërrmim, vrapim,angazhim, braktisje e shumë gjërave,shpeshherë edhe atyre pozitive, porndodh edhe braktisje të obligimeveduke vrapuar pas Dynjasë, dhe në fundasnjë minutë jetë më shumë se aq sa kacaktuar Allahu. Pra s'ka shmangie prejvdekjes. Vërtetë si shqiptari, ta zëmëshembull, që luan shah me serbin, dheduke angazhuar mbret e mbretëreshë,oficerë e ushtarë, të tërë arsenalin

ushtarak me topa e kuaj, ia del të shënojfitore kundër serbit dhe gjen gëzim përfitoren e arritur. Por ky gëzim shumëshpejt kalon dhe ndoshta shndërrohetnë dëshpërim kur e sheh se fitorja kaqenë vetëm në tabelë të shahut e jo edhenë realitet. I tillë ishte edhe gëzimi ibujkut pas shiut, kur bima përfundonme llomitje.

Pra të tillë janë ata që mundohen tapërshpejtojnë gëzimin dhe dëfrimin nëkëtë botë. Mos të harrojnë të tillët sekjo botë nuk është botë karari!

Fjala bujq në këtë ajet përmendet sikuffarë shumës i fjalës kafir .Komentuesit e Kur'anit kanë dymendime në lidhje me domethënien ekësaj fjale në këtë kontekst të fjalisë:

Mendimi i parë, të cilin epërkrahin shumica e komentuesve,është se me fjalën el-kuffarë janë përqëllim bujqit, pasi fjala kufër në esencëka kuptimin e mbulimit. Andaj edhebujqit mund të quhen ashtu pasi ata embulojnë farën me dhe. Po ashtu kon-teksti i fjalisë ndihmon në këtë kuptim.

Mendimi i dytë përkitazi me fjalënel-kuffarë në këtë ajet, është se fjala kapër qëllim mosbesimtarët, ashtu siçpërdoret në shumicën e vendeve nëKur'an. Dhe kjo sipas bartësve të këtijmendimi, nuk ndeshet me kontekstin eajetit në përgjithësi, sepse, sipas tyre,mosbesimtarët janë ata që gëzohenshumë për të mirat materiale e në këtërast, për shiun që bie në kohë kur bimaka nevojë dhe me zhvillimin e saj gëzo-het mosbesimtari, pasi për të kjo ështënjë arritje shumë e madhe.

Mendimi i parë duket të jetë më isaktë edhe për kah konteksti i fjalisë,por edhe në bazë të ajetit 29 të suresel-Fet-h, ku Allahu i lavdëron besim-

Tem

a

45


tarët dhe i paraqet si një farë që lëshonfiliza e forcohet, e pastaj ngrihet e fortëme kërcellin e vet,

...duke i gëzuar bujqit, (këtëshembull Allahu e sjell) për t'izemëruar kështu mosbesimtarët.

Pra, në këtë ajet Allahu e përdorfjalën zurr-rra' (shumës i fjalës zari' qëka kuptimin mbjellës-bujk) në vend tëfjalës kuffarë në ajetin tonë, kur ështëfjala te gëzimi i tyre për bimën e mirë.

Çfarë përmban Ahireti?"Në Ahiret ju pret vuajtje e rëndë

ose falje e Allahut dhe kënaqësi eTij; jeta në këtë botë është vetëmkënaqësi e rreme."

Dinamika, të cilën e përmenda mëparë, se njeriu nuk ka shumë kohë që takalojë atë në lojë e dëfrim, sepse menjë etapë jete të shkurtër siç është kjoe kësaj bote, duhet ta përfitoj jetën eamshueshme të Ahiretit, pikërisht këtubëhet e qartë kur Allahu na kujton senë Ahiret ka dënim të vështirë. Kjo gjënuk duhet të na lërë të qetë gjatë gjithëjetës në këtë botë. Hasan Basriu nukqeshte fare, pa marrë parasyshrrethanat.

- Ishte pyetur përse nuk qesh kurrë? - A e kam kaluar Urën e Siratit që të

rehatohem e të qeshi? - ishte përgjigjur.Pra atje ku jeta është e pafund,

ndonëse ka begati të mëdha dhe rehatitë papërshkrueshme, të cilat janë nëXhenet, ka mundësi që të jemi me sta-tus tjetër të kundërt nga ai i begativedhe pafundësia vlen edhe për aty pas-taj. Allahu na ruajt prej zjarrit!

Padyshim se rruga për në Xhenet,

Allahu na bëftë një prej banorëve të tij,kalon mbi buzët e zjarrit. Secili do tëkalojë mbi atë Urë. Allahu thotë:

"Dhe nuk ka asnjë prej jush që tëmos arrijë tek ai (Xhehenemi). Kjoështë vendosur prerazi nga Zoti yt.Pastaj do t'i shpëtojmë ata që kanëqenë besimtarë dhe do t'i lëmëkeqbërësit të gjunjëzuar në të."2

Se do të jesh i sigurt në ecje mbi atëUrë apo jo, varet prej veprimtarisë satenë Dynja. Vallë a ka kohë për lojë,dëfrim ... dhe a ia vlen të bëhen prior-itet në këtë interval të shkurtër?

Në Ahiret ekziston edhe opsionitjetër dhe s'ka alternativë tjetër përpostij. Është fjala për faljen e Allahut dhekënaqësinë apo pajtueshmërinë e Tij.Ky privilegj është i papërshkrueshëm.Por edhe sakrifica për ta arritur, nuk kaqenë gjithaq e lehtë. Durimi dhematuria e njerëzve që dinë ta çmojnëvlerën dhe antivlerën, ta dallojnë tëshpejtën e shkurtër me të ngadalshmene gjatë. Që janë në gjendje ta sundojnëveten e tyre dhe t'i përmbahenbesatimit të dhënë se Zoti i tyre ishteAllahu. Pra ishin të zotit e vetvetes e jovetja e tyre zot i tyre. Pra e kuptojnë tëvërtetën si të tillë dhe e pasojnë, tëpavërtetën si të tillë dhe i shmangenasaj.

Nuk bën të mos e përmendim faktinse Allahu përmend dënimin së bashkume mbiemër, pra vuajtje e rëndë, porpërmend nga ana tjetër edhe dy gjëra,faljen dhe kënaqësinë. Kjo i ngjasonthënies së të Dërguarit, lavdërimi dheshpëtimi i Allahut qofshin mbi të, kurtha rreth surës el-Inshirah, se dylehtësime peshojnë një vështirësi.3

2Sureja Merjem, 71 dhe 72

Tem

a46


Allahu na e mundësoftë këtë dhe na emundësoftë pastaj faljen dhe kënaqësinëe Tij.

Andaj të mos harrojmë se:"jeta në këtë botë është vetëm

kënaqësi e rreme."

Mësime nga ajeti- Përshkrimi real dhe i thjeshtë i të dy

botëve. Jo se nënçmohet Dynjaja, por ijepet vlera reale. Nuk mund të nën-vlerësohet tej mase kjo botë, kur eardhmja varet nga kjo. Punët që lidhendirekt me të si shuarja e epsheve, egoveetj., ato janë që duhet përçmuar. Seidibën Xhubejri ka thënë: Jeta në këtëbotë është vetëm kënaqësi e rreme,nëse ajo të shmang nga kërkimi iAhiretit. Por nëse ajo të thirr për takërkuar kënaqësinë e Allahut dhe për takërkuar Ahiretin, nuk ka mjet më tëmirë se ajo.

- Të mos harrojmë se çështja e dënim-it u përmend para faljes dhe pajtimit!

- Zhgënjimi i lojtarit, të riut..., bujkutdo të jetë i shpejtë. Dikush nga ta do tëngopet për pak qaste, tjetri për pak ditëe bujku për pak muaj do të ngopet mebimën e tij. Kurse i habituri pas dynjasë,nëse nuk kujdeset për veten e tij duke iseleksionuar prioritetet e jetës së tij satë jetë në këtë botë, zhgënjimin do taketë krejt në Ahiret. Por le ta dijë seatëherë do të jetë vonë.

- Disa dijetarë këtë ajet e kanë lexuarnë këtë formë. Këto pesë gjëra i kanënda në pesë etapa të jetës së musliman-it, duke i lënë afat 8 vite për çdo etapë.Kjo botë është lojë dhe praktikisht fëmi-jët deri në moshën tetë vjeçare merren

me lojë. Pastaj është dëfrim. I riu derinë moshën 16 vjeçare ka vullnet më tëtheksuar për të. Pastaj është faza edëshirës për zbukurim dhe përmbylletnë moshën 24 vjeçare. Vijon më pasetapa e katërt e lavdërimit dhe mburrjesme të arriturat, në arsimim, edukatë,forcë, martesë etj. dhe mbyllet kjodëshirë në moshën 32 vjeçare. Më nëfund vije dëshira për të garuar në pasuridhe fëmijë dhe kjo përmbyllë moshën40 vjeçare kur njeriu arrin pjekurinë eplotë. Pas kësaj moshe, konsiderojnë ata,është turp të merret muslimani, përveçse me ibadet. Bazuar në këtë ndarje tëmrekullueshme, nuk ka hije 50 vjeçi tëjetë aventurier e lëre më më i vjetër.

Porosia e ajetit- Mos u habitni o njerëz! - Mos i ngatërroni gjërat!- Mos e shitni të shtrenjtën për të

lirën!- Mos e lëni të përhershmen më të

mirë për hir të të përkohshmes jo aq tëmirë!

- Mos i lëni gjërat e rëndësishme edhenëse janë të hidhura dhe të urryerashikuar nga jashtë, për hir të jetëskomode të afatizuar!

- Mos iu qasni seriozisht Dynjasë dhegëzimeve të saj duke rrezikuar kështugëzimet dhe të mirat e Ahiretit!

- Mos e lëni thjesht Ahiretin përDynja!

Dijeni se e tërë jeta e kësaj bote ështëlojë, dëfrim, zbukurim, mburrje-lavdërim dhe rivalitet e garë!

3 Në ajetet 5 dhe 6 të surës el-Inshirah që duket se është një ajet i përsëritur, përmendet vështirësia në të shquar, prady herë, kurse lehtësimi në të pashquar, po ashtu dy herë. Rregullat gjuhësore tregojnë se kur një gjë është e panjohur,të parën herë përmendet në trajtën e pashquar dhe pastaj shquhet. E nëse përmendet përsëri e pashquar, atëherë kemitë bëjmë me dy gjëra të veçanta. Andaj kishte thënë i Dërguari se janë dy lehtësime.

47

Gru

aja

dhe

fa

mil

ja


Lavdërimi i takon vetëm Allahut,salavatet dhe selamet qofshin mbi tëDërguarin e Tij...

Para tetëmbëdhjetë viteve, derisa jetojanë Aman të Jordanisë, me një rast mëerdhi një vëlla në Islam dhe më tregoi see kishte falur namazin e teravisë në xham-inë në të cilin ishte imam hoxha AbdullahAzami, Allahu e mëshiroftë. Ai tregoi sapas hoxhës faleshin një xhemat mjaft imadh i muslimanëve dhe nga gjërat qëpërmendi ishte edhe se atë natë kishtendodhur një gjë e mirë gjatë faljes, por nëtë njëjtën kohë edhe jo e pëlqyeshme.

E mirë ishte për imamin, kurse jo epëlqyeshme për të gjithë ne të tjerët,përveç fëmijëve të imamit.

Ndodhia ishte se kur hoxha AbdullahAzami, gjatë leximit të Kur'anit ne teravigabonte, fëmijët e tij të vegjël e kor-rigjonin, kurse ne të tjerët që ishim tëpranishëm s'mund ta korrigjonim, pasi

nuk i dinim përmendësh pjesët e Kuranitqë lexonte ai. Prandaj, kjo ishte gjë e mirëpër hoxhën dhe jo e pëlqyeshme për ne!

-U magjepsa me këtë ndodhi tëjashtëzakonshme që tregon shembullin emirë në edukim të fëmijëve; mësimin eKuranit përmendësh dhe më pas thellimii tyre në kuptimin e tij dhe me lejen eAllahut edhe puna me të.

U aspirova aq shumë, sa shpresova tëisha unë imami dhe fëmijët e mi të vegjëltë më korrigjonin kur të gaboja edhe pseunë në atë kohë ende nuk isha i martuar.

E tërë kjo magjepsje dhe zili ishte dukeu nisur nga fjala e Allahut: "E për shpër-blim të tillë le të garojnë ata që lakmojnëtë mirën." (Mutafifin, 26) dhe nga thëniae të Dërguarit, bekimi dhe paqja e Allahutqofshin mbi të: "Nuk ka zili përveç ndajpersonit që Allahu ia dha librin (e mësoiKuranin) dhe me të falet gjatë tërë natës.Dhe njeriut që Allahu i dha pasuri e ai jep

Çfarë vendosa të bëj para 18 viteve

Shejh Ihsan UTEJBI

48

Gru

aja

dhe

fa

mil

ja


prej saj çdo kohë, ditën dhenatën." (Buhariu dheMuslimi).

Në ato kohëra, kur bisedo-ja me disa shokë, u flisja përkëtë ambicie dhe u thosha semedresetë e sotme nuk arri-jnë t`i edukojnë dhe t'imësojnë fëmijët ashtu sikërkohet në Islam.

Sa për vete, vendosa që t'ihyja mundit, me aq sa do tëkisha mundësi, që, nëse dotë bëhesha me fëmijë, do t'uamësoja atyre librin e Allahut(Kuranin) përmendësh dhe se kjo do tëishte përpjekja ime më e madhe në jetë.

-Pas një kohe u martova dhe Allahu mëdhuroi fëmijë.

Menjëherë fillova me ta në realizimin eqëllimit që kisha vendosur që në kohën erinisë sime; atëherë, kur pata dëgjuar përngjarjen me hoxhën Abdullah Azam dhefëmijët e tij.

Me fëmijët e mi, në edukimin dhemësimin e tyre, vijova rrugën e të parëvetanë. Ishte vështirë pasi ishin të vegjël dhenuk kisha ndihmës në këtë, pastaj, edherruga prej shtëpisë sonë deri te hoxha qëi mësonte ishte e largët.

Prandaj, ishte e nevojshme që ata tëbanojnë në shtëpinë e hoxhës që imësonte, ai jetonte larg nesh pesëdhjetëkilometra. Fëmijët mungonin gjatë javëspesë ditë, askush nuk e di çfarë ndieja nëzemër kur i përcillja tek autobusi dhe ihipja në të duke i përshëndetur dhe lënënë ruajtje të Allahut.

Fëmijët e mi, që në vegjëli, u mësuan tëudhëtojnë në vende të largëta, të vet-muar. U mësuan të rrinë me burra dherini, derisa arritën të njihen me njerëz mëshumë se unë!

Gjatë kësaj kohe, ata kanë përjetuarngjarje të këndshme me njerëz, që ndosh-ta ndonjëherë do të arrij t`i përcjell disa

nga to. Mësuesi i tyregjithashtu ishte një hoxhë qëdinte Kura'nin përmendëshdhe ishte nga kërkuesit edijes.

Pas tre viteve, fëmija iparë, Tariku dhe i dytiDavudi, u bënë nga hafizat eKur'anit, kjo ishte dhuntinga Allahu i Lartësuar.Fëmija i dytë, Davudi, edhepse kishte filluar të mësontemë vonë se Tariku për njëkohë të gjatë dhe se ai ështëmë i vogël një vit e tre muaj,

ata të dy e përfunduan hifzin së bashku.Kur përfunduan hifzin, fëmija i parë

Tariku kishte mbushur tetë vite e gjysmë,kurse Davudi ishte afërsisht shtatë vite.Mësuesi i tij, atëherë më pat thënë seDavudi mund të jetë hafizi më i vogël nëvend.

Pas kësaj filluan të mësojnë përmbled-hjen e haditheve "Umdetul Ahkam" dhe epërfunduan, pastaj librin "Bejkunije","Tahavije" dhe "Axhirumije". Kurse tanijanë duke mësuar "Rijadu Salihin" dhekanë arritur në mësimin e 250 hadithevepërmendësh, me falënderimin eAllahut..!

Dje, derisa ua falja njerëzve namazin eteravive, gabova gjatë leximit në dyvende. Ata që më korrigjonin ishin fëmi-jët e mi!!!

Kjo ma ktheu kujtimin e ndodhisë para18 viteve, prandaj e falënderova Allahunqë më dha sukses në këtë, e lus Atë të mështojë nga begatit e Tij.

Në fund them se, ai që është meAllahun nuk merakoset, ai që është i sin-qertë me Allahun edhe Allahu do t'i ndih-mojë atij, rruga e largët 1000 mile fillo-het me një hap, prandaj kërko ndihmën eAllahut dhe mos u bë i pafuqishëm!

Përktheu:Alaudin Abazi

Në fund them se, aiqë është me Allahunnuk merakoset, ai qëështë i sinqertë meAllahun edhe Allahudo t'i ndihmojë atij,rruga e largët 1000mile fillohet me njëhap, prandaj kërkondihmën e Allahut

dhe mos u bë ipafuqishëm!

49


- Më keni fëmijë, më donipor mos më llastoni, sepse nukmund të kem çdo gjë qëkërkoj.

- Më edukoni që të jem i ven-dosur, sepse këtë e dua shumë,si dhe vetëm atëherë mund t'ishoh gjërat reale.

- Mos përdorni forcë mbi mua e astrysni, sepse kjo më mëson që tëbëhem i tillë në jetë, madje edhe ndajtë pafajshmëve.

- Më udhëzoni me këshillë e butësi,bëhuni tolerant kur mëmësoni, sepse jam i vogël.

- Mos më premtoni atëqë s'mund ta realizoni,sepse nga kërkesat e miadetyroheni të gënjeni,kurse unë mund ta mësojsi gjest normal.

- Unë jam i vogël,shpesh mund të flas fjalëpër t'ju shqetësuar juve,por ju gjeni mënyrën dhemetodën që t'më ngad-hënjeni e jo të bini pre e

provokimeve të mia, të cilat, nëse s'mievitoni me kujdes, mund të më bëhenshumë të preferuara.

- Edhe pse jam shumë i vogël, mosmë trajtoni bebe, sepse kurrë s'mund

të më jepni edukatën eduhur.

- Si çdo fëmijë, edheunë kam shprehi të mira etë liga, por ju mos u bënitë tepërt, që të më aku-zoni e të më qortoni nëçdo kohë e moment,sepse unë kam inat dhepastaj bëj gabime me qël-lim

- Ngaqë jam rritur pak,shumë gjëra di t'i bëj vet,më lejoni t'i bëj e jo të m'i

Më dëgjoni edhe psejam i vogël

Gabimet që bëj, m'ikorrigjoni si prind i

mirë, e jo të mambushësh kokën mefjalën mëkat, mëkat,

mëkat, sepse unëjam njeri e jo

engjëll, dua të mëso-hem nga ju që kur tëgaboj apo mëkatoj,të di të pendohem.

Gru

aja

dhe

fa

mil

ja

Gru

aja

dhe

fa

mil

ja50


bëni ju, sepse ma humbisni vetëbes-imin e ma shtoni varësinë nga ju .

- Të gabosh është diçka normale,por të korrigjosh është humane,andaj, nëse unë gaboj, mos më kor-rigjoni në prani të tjerëve, sepse s'kaefekt. Do të jeni të suksesshëm nësekëtë e bëni me qetësi kur jemi vetëm.

- Nëse jam në ndonjë situatë jo tëpëlqyeshme për ju, nëse më gjeniduke u grindur me shokët, mos mëkritikoni në prani të tyre, sepse në atomomente më humb kon-trolli e mund t'ju fyej edhejuve. Gjeni mënyrë tëbutë, më ndani nga ajozjarrmi dhe pasi të qetëso-hem, më këshilloni dhe mëkritikoni.

- Gabimet që bëj, m'ikorrigjoni si prind i mirë,e jo të ma mbushësh kokënme fjalën mëkat, mëkat,mëkat, sepse unë jam njerie jo engjëll, dua të mëso-hem nga ju që kur të gaboj apo mëka-toj, të di të pendohem.

- Nëse e teproni me kërkesat tuajaqë të ju sqaroj pse kam gabuar, sido-mos në ato gabime të cilat i kam bërëpa vetëdijen time, më bëni të jem ipasjellshëm dhe fyes edhe me qëllim,ndoshta edhe ndaj jush.

- Frika është pjesë e pandashme enjeriut, sidomos e fëmijës, edhe pse tëjam i sinqertë gjithnjë, ndodh qëndonjëherë të gënjej, andaj mosgjykoni gjithmonë në bazë të sin-qeritetit tim.

- Nëse gjithmonë vetëm mëpredikoni, do më bezdisni dhe, ngabezdia detyrohem t'i shpalos edhe tëkëqijat që di, e ti do çuditesh, madje,

edhe do dëshpërohesh .- Nëse njeri më qorton, të mos më

përkrahë tjetri, sepse unë krijoj bind-je të gabuar për ju, mendoj që s'keniautoritet e dashuri të ndërsjellë nëmes vetes.

- Kujdes kur jam në gjumë, mos flis-ni fjalë a shprehje të ulëta, sepse unëka mundësi të jem zgjuar po ju nuk edini.

- Unë i dua filmat, sidomos ata përfëmijë, por i urrej skenat e juaja si në

film, kur ju grindeni nëpraninë time.

- Nëse ju hidhërojnëgjyshërit e mi, mos ifyeni në praninë time, asmos më thoni gjë keq përta, e urrej këtë gjë sepseunë i dua.

- Nëse s'më edukoni tëjem i kujdesshëm gjatë tëushqyerit, do t'ju tur-përoj në çdo rast kur neushqehemi në prani të

tjerëve po edhe tuajën.- Para gjumit, nëse s'më edukoni që

t'i laj duart, këmbët, dhëmbët e tëvishem me pizhame, unë do të shtri-hem me rrobat që kam mbajtur dheluajtur gjatë tërë ditës, këtë e bëjsepse s'kam njohuri që nuk duhetbërë.

- U lodha me kërkesa e dëshira oprindërit e mi, e tëra ka qëllimin qënë mua të formoni identitet dhe per-sonalitet me norma të qarta e të drej-ta ashtu siç e ka lënë të porositurMuhamedi alejhi salatu ue selam.

Ju do shumë fëmija juaj!

Mos më premtoniatë që s'mund tarealizoni, sepse

nga kërkesat e miadetyroheni të gën-

jeni, kurse unëmund ta mësoj si

gjest normal.

51


Koha që po jetojmë dallohet përndryshimet marramendëse tëteknikës dhe teknologjisë, çka

ka çuar në zhvillimin e shumë fushavetë njerëzimit. Sipas statistikave më tëfundit, shkalla e arsimimit sa vjen dhepo pëson rënie qoftë në sasi, qoftë nëcilësi, çka shfaqet rrjedhojë eteknologjisë në raport me prodhimin,trafiku i komunikacionit (veprimtar-itë shërbyese). Mirëpo, fëmijët nështëpi dhe jashtë objekteve shkollorejetojnë në një rreth të pasur

teknologjik në pritje të ndryshimevenë arsim në përputhje me imperativinarsimor për shek XXI. Në këtëmënyrë, në arsim dalëngadalë pofutet sistemi i përpunimit të të dhë-nave, sistemet multimediale, mësimnë largësi, shkollat virtuale dheteknologji të tjera, të cilat çojnë derite përforcimi i aktivitetit të nxënësit,dituria e vlerësuar në mënyrë kualita-tive dhe përparimi i nxënësve nëraport me aftësitë individuale dhe tëparaditurisë.

Televizioni,kompjuteri dhe fëmija

Gru

aja

dhe

fa

mil

ja

Gru

aja

dhe

fa

mil

ja52


"Shpërthimi" i diturive të reja ështëkthyer në karakteristikë e shoqërisë sëepokës së informatikës, në të cilënarkivimi, përpunimi dhe bartja einformacionit janë të bazuara nëteknologjitë bashkëkohore dhe meto-dat e informacioneve të kohës.

Është e qartë ajo çka na ofrojnë këtoshpikje, mirëpo ne ndajtyre jemi të dobëtdhe/ose assesi nukpërgjigjemi! Mendojmë semund t'i kemi lehtë nënkontroll, mirëpo në tëvërtetë mbetemi të varurnga këto shpikje të kohëssonë!

Televizioni paraqetmedium nga i cili "kon-sumojmë" në mënyrë tëgatshme 24 orë! Shumicae njerëzve mendojnë se patë, do të ishin tërësisht tëizoluar nga bota në tëcilën të gjithë - fqinjët,kolegët, të afërmit - shiko-jnë televizion. Buletinetinformative televizive"Nuk duhetlëshuar…Infor mohunirreth…qëndroni në rendtë parë…na ndihmoni methirrjen tuaj"…etj., sug-jerojnë, "se pa TV. mund të humbisnindonjë informacion të rëndësishëm,zbavitjen më të mirë". Pastaj nukgëzojmë lirinë për të sjellë vendim përmosshikimin e TV-së.

Në një vështrim tjetër këto fjali janëtë lidhura edhe me përdorimin e kom-pjuterit. Ky është medium që krijonqëndrime të reja shoqërore, dukenxjerrë në sipërfaqe mënyra të

ndryshme të të menduarit. Sot ështështëpi e shumë familjeve njëkohësisht,madje, edhe vendi i punës së tyre,sepse ajo që punohet në kompjutermund të punohet në çdo vend.

Me varësi nuk nënkuptohet vetëmdroga, alkooli, nikotina, kafeja, tëvarur mund të jemi në çdo gjë tjetër -

ritualet ditore, emo-cionet, po edhe në inter-net dhe videolojëra. Kohanë të cilën industria evideolojërave në mënyrëdrastike po rritet ështëkryesisht nga ata që ngelinrëndë të varur nga lojërat.Të fundosur në botëtparalele, në të cilat mundtë bëhet çdokush dhegjithkush. Në lojëra mundtë bëhesh ai që shtie mearmë, lufta me egërsira,ndodhitë më të vërtetavirtuale… Fëmijët janë tëvendosur mirë nëpër kar-rige dhe të shkëputur ngabota reale, në mënyrë mëideale. Ai izolim i përzier,siguri dhe zbavitje rezul-ton në të ashtuquajturën"ekstreme", d.m.th.plotësisht i ndarë ngarealiteti. Në këtë rast,

flasim për një shembull klasik të varë-sisë ndaj lojërave.

Kompjuteri e mbërthen fëmijën paskarriges, ia kufizon gjerësitë e jetës nënjë hapësirë ndërmjet ekranit (moni-torit) dhe tastierës, paralizon gjithandjenjat tjera, shkëput kontaktet,shpirti i fëmijës kufizohet në kornizëne pyetjeve dhe përgjigjeve që sillenrreth programit dhe programimit.

Mos u bëni shumëkritik ndaj kuresht-

jeve fëmijërore -fëmija hulumton

internetin dhe mundtë përfundojë në

ueb-faqet me përm-bajtje problematike

(pornografike,raciste); mos harronise është e natyrshmetë bëhesh kureshtar,

kjo është një ngakarakteristikat krye-sore të fëmijës, ështëe nevojshme të bise-dohet rreth këtyre

çështjeve, duke ven-dosur rregulla të

qarta.

53

Gru

aja

dhe

fa

mil

ja


Mes dy zgjedhjeve, mes TV-s apo kom-pjuterit, përparësi i jepet këtij të fun-dit. Ai gjatë aktivizimit pushton mend-jen e fëmijës. Çka do të thotë se fëmi-ja duhet të kalojë vetëm një orë nëkompjuter. Me rëndësi është t'iulargohet kompjuteri në kombinacionme televizionin. Dalja e rrezatimit ngatë dy ekranet sigurisht dëmtonshikimin, fëmija vdes mentalisht dhetërë ditën nuk bën asnjëfarë lëvizjepërpos se klikon mausin dhe pultin etelekomandës.

Shkencëtarët mendojnë se fëmijaduhet të rritet me kompjuteristikën,me qëllim që të mësohet dhe t'i përsh-tatet përdorimit të kësaj makine, e cilajep më tepër siguri në të ardhmen dhe,me fort gjasa, do të jetë gjëja më epërdorshme. Është e nevojshme qëhapat e para në lojërat me kompjuterfëmija t'i bëjë me ndihmën e prindit.Është me rëndësi që prindi të jetë ipajisur me njohuritë bazë në lëmin einformatikës, që të ndikojë në këtëteknologji të fëmijëve.

Hulumtimet e bëra në SHBA të2000 personave, me moshën ndërmjet8-18 vjet kanë treguar se 83% prejtyre kanë në shtëpi së paku një vide-olojë, 31% kanë tre a më shumë (vide-olojë), 49% kanë videolojë në dhomëne fjetjes, në këtë hulumtim 21% kanëdeklaruar se prindërit e tyre vendosinrregulla se cilat lojëra mund t'i luajnë,kurse 17% prindërit përcjellin "shen-jat e agresivitetit", 12% luajnë lojërapër të cilat prindërit nuk japinpëlqimin e tyre. Të dhënat e shënuarajanë marrë nga tregjet amerikane, kujanë shprehur qartë kufizimet dhe lig-jet; mirëpo, megjithatë, arrihet tëbëhen lëshime. Përderisa në vendet

tona nuk ka kurrfarë përkufizimi dherregull ligjor. Shumica e audio dhevideo lexuesve (CD-të) rezulton prod-him joligjor, është produkt i të ash-tuquajturës pirateri. D.m.th. askushnuk jep të dhëna se kush dhe në çfarëmënyre prodhohen videolojëra, se ajanë vallë të përshtatura për fëmijë tëmoshave të ndryshme!

Arsyet që i detyrojnë fëmijët të luajnë mëvideolojëra

• zbavitje;• ndjenjat e kontrollit që ua mundë-

sojnë lojërat;• lirimi nga brengat;• ikje nga monotonia;• përvetësimi i aftësive për të luaj-

tur;• lindja e ndjenjës për të zotëruar.

Anët pozitive e të luajturit me videolojë• njohja e fëmijës me kompjuterin

dhe aksesorët e tij;• ushtrimi i aftësive në varësi nga llo-

jet e lojërave, duke qenë se ato mundtë jenë aftësitë e ardhshme;

• zgjidhja e problemeve dhe logjikapër përvetësimin e aftësive motorike;

• mundësia për të luajtur së bashkuprindi dhe fëmija;

• lojërat janë zbavitëse;

Anët negative e të luajturit me videolojëra• luajtja e tepërt me lojëra dërgon

deri te izolimi shoqëror;• lojërat me dhunë janë shumë më të

dëmshme sesa shikimi pasiv i dhunësnë TV;

• gratë zakonisht tregohen si figuratë dobëta, të pandihmuara dhe seksu-alisht provokative;

• rrethi (hapësira) në lojëra zakon-

Gru

aja

dhe

fa

mil

ja54


isht është rreth i përmbushur me sjell-je të dhunës, agresivitet dhe pro-vokime seksuale;

• shumë lojëra ofrojnë arenë tëarmëve, vrasjeve, dhe të shtënave;

• luajtja e lojërave me përmbajtjedhune shkakton sjellje të dhunshme,aq më tepër që fëmijëve që u ekspozo-hen, janë në vitet e hershme të jetës sëtyre;

• shumë lojëra nuk ofrojnë aksioneqë kërkon pavarësi apo qëmendon në mënyrëkreative;

• lojërat mund të shkak-tojnë konflikt (huti) mesrealitetit dhe fantazisë;

• në shumë lojëra tëdhunës, lojtarët bëhenedhe më shumë të përd-hunshëm, me qëllim që tëdalin fitues; lojtarët që lua-jnë lojëra "në veten eparë" mund të jenë shumëmë të zënë meqë e mendo-jnë lojën sikur ai vetë tëjetë lojtari;

• aktivitetet shkolloremund të ngecin për shkaktë humbjes së kohës nëvideolojëra.

Fëmijët janë imitues tëshkëlqyeshëm. Ata mëso-jnë sjellje të atilla qëshpërblehen, po edhe nëseështë fjala për sjellje tëdhunshme. Hulumtuesitkanë treguar se fëmijëtjanë agresivë përderisa ujanë ekspozuar shikime tëdhunës në TV, ose videolo-jëra. Dënimi duhet kryer

vetëm atëherë kur jemi të sigurt semasa ndëshkuese do të ndikojë pozi-tivisht dhe assesi në raste kur fëmijës iprishet personaliteti i tij fëmijëror.Edhe pse sjellja e dhunshme në njëmënyrë duhet ndëshkuar, dhe atë nësituata kur dëshirojmë që dikë ta dëm-tojmë apo t'i shkaktojmë dëm.

Videolojërat të cilat promovojnëdhunën kanë efektin sikur të jenë ske-nar, ashtuqë fëmija kur të sillet në sit-

uata të tilla të shprehetagresiv. Në çdo lojë ekzis-ton personi dominues, qëështë i fuqishëm, ngasevetëm në këtë mënyrëmund të fitojë armikun.Goditjet, të shtënat ngaarmët dhe vrasjet janë tëpërshkruara në çdo vide-olojë në formë pamjesh.Çdo lëvizje është plani-fikuar që më parë.Teknikae kohës bashkëkohore kapërparuar edhe në këtëfushë.

Këshilla për prindërit1.Argëtohuni së bashku

me fëmijët - (është edobishme që prindi dhefëmija së bashku tëhulumtojnë internetin);kështu që mund të ndër-toni besim të ndërsjellëmes njeri-tjetrit dhe do taorientoni lehtë fëmijëntuaj në faqet e caktuara tëinternetit.

2.Bisedoni me fëmijënrreth internetit - gjatëbisedës do të pikasni lehtëse cilat ueb-faqe para-

Televizioni paraqetmedium nga i cili"konsumojmë" nëmënyrë të gatshme24 orë! Shumica e

njerëzve mendojnë sepa të, do të ishin

tërësisht të izoluarnga bota në të cilëntë gjithë - fqinjët,

kolegët, të afërmit -shikojnë televizion.

Buletinet informativetelevizive "Nukduhet lëshuar…

Informohunirreth…qëndroni në

rend të parë…nandihmoni me

thirrjen tuaj"…etj.,sugjerojnë, "se pa TV.

mund të humbisnindonjë informacion

të rëndësishëm, zbav-itjen më të mirë".Pastaj nuk gëzojmëlirinë për të sjellë

vendim përmosshikimin e TV-së.

Gru

aja

dhe

fa

mil

ja

55


pëlqen fëmija yt, se çfarëshfaq interes për ta dheçfarë e zbavit.

3.Zhvilloni bon ton tëinternetit - në komu-nikimin përmes internetitekzistojnë rregulla të cak-tuara rreth sjelljeve tëmira; mësoni fëmijët tësillen në atë mënyrë siç dotë kishin dashur që tëtjerët të silleshin ndaj tyre.

4.Bisedoni rreth për-dorimit të internetit dhekohëzgjatjen e lojës - cilatfaqe duhet vizituar, si tëkomunikohet përmespostës elektronike. Kalimii gjatë i kohës në internetduhet të jetë në suaza eparametra të logjikshme,kështu që fëmijës s'duhet t'i lëshohetnë gjërat që janë me rëndësi.

5. Mësoni fëmijët të ruajnë informa-cionet personale - shumë ueb-faqekërkojnë të dhëna personale; tregojinise si duhet vepruar; ato janë informa-cione për shkak të sigurisë; nevojitettë kërkohet që, në informacionet per-sonale, mos të ketë kyçje pa lejen tuaj.

6. Mos lejoni të komunikojë menjerëz të panjohur në internet - inter-neti është vend i komunikimeve vir-tuale dhe fëmijët shpesh i vizitojnëato, dhe kështu bëhen njohje të reja;për t'i ikur situatave tëpadëshirueshme dhe të rrezikshme,është me rëndësi që fëmijët t'i mëso-jmë të mos komunikojnë me njerëz tëpanjohur pa praninë e ndonjë anëtaritë familjes.

7. Shpjegojini fëmijëve tuaj se infor-macionet në internet jo çdo herë janë

të vërteta - shpesh inter-neti përdoret për të zgjid-hur detyra, për të mbled-hur informacione të nevo-jshme për mësim, sasia einformacionit është ebollshme, andaj është merëndësi të bëhet selektimi drejtë i përmbajtjeve.

8.Mos u bëni shumëkritik ndaj kureshtjevefëmijërore - fëmijahulumton internetin dhemund të përfundojë nëueb-faqet me përmbajtjeproblematike (porno-grafike, raciste); mos har-roni se është e natyrshmetë bëhesh kureshtar, kjoështë një nga karakteris-tikat kryesore të fëmijës,

është e nevojshme të bisedohet rrethkëtyre çështjeve, duke vendosur rreg-ulla të qarta.

9.Zgjidhja teknike mund të ndihmonnë përdorimin e internetit - përdorimii disa mjeteve (soft-programeve) tëcaktuara për të loguar në browser(kërkuar në internet) mundësonpengimin e surfimit në ueb-faqet mepërmbajtje të dyshimta.

10.Bisedoni rreth zgjedhjes sëlojërave - lojërat kompjuteristike janëinteresante për fëmijët; janë të llojevetë ndryshme: pedagogjike, aksione, tëdobishme, po edhe të atilla me agre-sivitet dhe dhunë; është e nevojshmeqë prindi dhe fëmija të zgjedhin sëbashku lojën që do ta ndihë këtë tëfundit të zhvillojë ndjenjat motorike,aftësinë, dhe kujtesën.

Në vendet tona nukka kurrfarë përkufiz-

imi dhe rregullligjor. Shumica e

audio dhe video lex-uesve (CD-të) rezul-ton prodhim joligjor,

është produkt i tëashtuquajturës pira-teri. D.m.th. askushnuk jep të dhëna sekush dhe në çfarë

mënyre prodhohenvideolojëra, se a janëvallë të përshtatura

për fëmijë tëmoshave tëndryshme!

56

Pyet

je p

rg

jig

je


Pyetjet:Dëshiroj të emërtoj fëmijën tim, cilët

janë rregullat islame në lidhje me këtë?A ka emra të ndaluara fetarisht, me të

cilat nuk lejohet emërtimi?Kam nevojë për disa emra të mirë

dhe të bukur për fëmijën tim?A është problem nëse e emërtoj fëmi-

jën tim Muhamed?Përgjigjja e këtyre pyetjeve është si

vijon:Allahun e falënderojmë. Paqja dhe

lavdërimi qofshin mbi Muhamedin,salAllahu alejhi ve selem...

Fillimisht duhet ta dimë se fëmijëtjanë dhuratë nga Allahu, subhanehu veteala, me të cilën i ka begatuar prindëritdhe u ka caktuar karshi tyre detyra dheobligime të mëdha, të cilat fillojnë mezgjedhjen e emrit të mirë.

S'ka dyshim se çështja e emërtimeveështë me rëndësi në jetën e njerëzve,pasi që emri është titulli i atij që bartëemrin, udhërrëfyes për personalitetin etij dhe domosdoshmëri për mirëkupti-min me të. Emri për atë që e bart ështëstoli dhe simbol me të cilin do të thirretnë dynja dhe ahiret, aludon në fe, tregonfetarizmin e njeriut, kurse për njerëzitemri është sikurse petku, nëse është igjatë është i shëmtuar dhe nëse është ishkurtër është i shëmtuar.

Për këtë prindërit duhet të zgjedhinemër të mirë për fëmijën e tyre, kyemër nuk duhet të jetë i huaj në mesindhe shoqërinë ku jeton, sepse nëse emriështë i huaj mund të bëhet kjo gjë shkak

për tu tallur me këtë emër apo me atëqë e bart këtë emër, e ndoshta komplek-sohet njeriu nga ky emër dhe i vjen turpta përmendë emrin e vet para njerëzve.

Tek emrat dhe emërtimi çdo gjë ështëe lejuar përpos disa vërejtjeve fetare tëcilat duhet t'i kemi parasysh:

a. Emrat mos të japin kuptim tërobërimit të dikujt tjetër përposAllahut, sikurse emrat: abduresul, rob iResulit, abdulhusjen, rob i Husjenit,Abdul-Uza, rob i Uzasë, Abdul-Kabe,rob i Qabes, etj. emra të cilat shfaqinadhurim të dikujt tjetër përpos Allahut.Këto emra duhet ndryshuar menjëherë,vet ai i cili i mban këto emra, apo ata qëe kanë emërtuar.

Abdurahamn ibën Aufi, radijallahuanhu, na rrëfen dhe thotë:

"Emrin e kisha Abdu Amër, në njëtransmetim tjetër: Abdul-Kabe, e kurhyra në Islam, Pejgamberi, salAllahualejhi ve selem, më emërtoi

Rregullat e emërtimit të fëmijësPërgjigjet: Bekir HALIMI

57

Pyet

je p

rg

jig

je


Abdurahman". (Transmeton Hakimi).b. Emërtimi me emra të veçantë të

Allahut, subhanehu ve teala, sikurse tëemërtohet me El-Halik, Krijues, oseEr-Razik, Furnizues, ose El-Kudus, IShenjtë, ose Er-Rab, Zot, apo Er-Rahman, Mëshirues dhe emra tjerë tëveçantë të Allahut, apo meemra tjerë, përshkrimi metë cilat nuk i përkasin metë drejtë askujt tjetër për-pos Allahut, tebareke veteala, sikurse janë Melikul-Muluk, Mbret i mbretërve,El-Kahir, etj. Ndalohetemërtimi me këto emradhe duhet ndryshuar ato.

Allahu, azze ve xhel-le,thotë:

"...A di për Të ndonjëemnak (adash)?!"(Merjem: 65).

Imam ibën Kajimi,rahimehullah, prej emraveqë janë të veçantë përAllahun i përmend këto: Allah, er-Rahman, El-Hakem, El-Ehad, Es-Samed, El-Halik, Er-Rezak, El-Xhebar,El-Mutekebir, El-Evel, El-Ahir, El-Batin, Al-lamul-Gujub.

Prej argumenteve që ndalojnë emër-timin me emra të veçantë të Allahut,sikurse është emri Melikul-Muluk,Mbret i mbretërve, është hadithi të ciline transmeton Buhariu dhe Muslimi ngaEbu Hurejre, radijallahu anhu, sePejgamberi, salAllahu alejhi ve selem,ka thënë:

"Emri më i poshtër te Allahu në Ditëne Kiametit është njeriu që ka quajturveten Mbret i mbretërve, melikul-Muluk". (Buhariu), kurse në transme-timin e Imam Muslimit qëndron:

"Njeriu më i urryer te Allahu nëDitën e Kiametit, njeriu më i prishurdhe më i urryer është njeriu që quanveten Mbret i mbretërve, ndërkohëvetëm Allahu është mbret".

Kurse emërtimi me emra të për-bashkët, të cilat i jepen Allahut dhe

tjerëve, lejohet të emërto-hen me to edhe njerëzit,sikurse është emri Alij, iLartë, Latif, i Butë dheBedi, Shpikës.

Haskefiu, rahimehullah,thotë: "Domethënia ekëtyre emrave dallon përne në krahasim me atë qëbartin për Allahun".

c. Emërtimi me emra tëveçantë të qafirave, të cilataludojnë vetëm në ta,sikurse është Adhurues iJezusit, Adhurues i Palit,etj.

d. Emërtimi me emra tëidhujve dhe statujave që

adhurohen përpos Allahut, sikurse ështëemërtimi me shejtan, hanzeb, etj.

e. Emërtimi me emra që nuk i takojnëaskujt tjetër përpos Pejgamberit, sal-lAllahu alejhi ve sel-lem, sikurse ështëemri Sejidun-Nas, Zotëriu i mbarënjerëzimit, Sejidul-Kul, Zotëriu i tëgjithëve, etj.

Krejt këto lloje të emërtimeve nuklejohen dhe janë të ndaluara, kurse ai qëka këso emrash apo e kanë emërtuarkështu, duhet t'i ndryshojë.

Emërtimet e urryera

e. Emërtimi me emra që natyra enjeriut i urren domethënien për shkakse kanë domethënie të keqe apo tallje

Emri për atë që ebart është stoli dhesimbol me të cilin

do të thirret nëdynja dhe ahiret,

aludon në fe, tregonfetarizmin e njeriut,

kurse për njerëzitemri është sikursepetku, nëse është i

gjatë është i shëmtu-ar dhe nëse është i

shkurtër është ishëmtuar.

Pyet

je p

rg

jig

je58


dhe janë në kundërshtim me udhëzimine Pejgamberit, salAllahu alejhi ve selem,sikurse është emri Luftë, Automatik,Sëmundje, etj.

f. Emërtimi me emra që bartindomethënie të epshit apo dashurisë.Këto emra zakonisht i bartin femrat.

g. Emërtimi me emra të mëkatarëvedhe jobesimtarëve prej aktorëve, këngë-tarëve etj. Nëse vetë emrat kanë kuptimtë mirë, lejohet të emërtohet njeriu meto, mirëpo jo pse i bartin ata njerëz tëcaktuar, por për shkak të domethëniessë tyre.

h. Emërtimi me emra që bartindomethënie të gabimit dhe mëkatit,sikurse Hajn, Zullumqar, Faraon,Karun, etj.

j. Emërtimi me emra të kafshëve qëposedojnë cilësi të ulëta, sikurse janëemrat Gomar, Qen, Majmun, etj.

k. Emërtimi me çdo emër që i vishetIslamit dhe Fesë, sikurse është emriNurudin, Shemsudin, Nurul-Islam etj,sepse me këto emërtime i jepet njeriutstatus më të lartë sesa e meriton. Edhenofkat e këtilla i kanë urryer dijetarëtsikurse ka qenë rasti me ImamNeveviun, të cilin e kanë emërtuarMuhjidin, apo Ibën Tejmiun, të cilit ikanë dhënë nofkën Tekijudin.

l. Emërtimi me emrat e melekëve,apo me emrat e sureve të kuranit,sikurse Jasin, apo Taha. Këto emra janëshkronja të shkurtuara e jo emra tëPejgamberit, salAllahu alejhi ve selem.

m. Emërtimi me emra që bartinlavdërim apo shfajësim, sikurse ështëemri i devotshëm, bamirës, adhurues,etj. Shiko "Tesmijetul-Meulud", Bekër

Ebu Zejd, fq. 20- 21.Emrat e urryer nuk duhet t'i emërto-

jmë fëmijët me to, kurse nëse një njerika emër të këtillë, është rritur me këtoemra dhe e ka vështirë ta ndryshojë, ainuk e ka obligim ndryshimin e tyre.

Kategoritë e emrave

Grada e parë: Emri Abdullah dheAbdurrahman. Sepse Pejgamberi, sal-lAllahu alejhi ve sel-lem, ka thënë:

"Emrat më të dashur tek Allahu janë:Abdullah dhe Abdurrahman".(Muslimi).

Grada e dytë: Emrat tjera që fillojnëme abd, që domethënë rob dhe përfun-dojnë me ndonjë emër të Allahut,sikurse Abdul-Aziz, Abdur-Rahim,Abdul-Melik, Abdul-Ilah, etj.

Grada e tretë: emrat e pejgambereve,alejhimusselam. Ska dyshim se më imiri në mesin e tyre është Muhamedi,salAllahu alejhi ve selem, kurse prejemrave të tij është edhe emri Ahmed,pastaj emrat e pesë pejgamberëve tëdalluar, Ibrahimi, Musa, Isa dhe Nuh,alejhimussselam, e pastaj pejgamberëttjerë.

Grada e katër: Emrat e njerëzve tëdevotshëm, në krye të të cilëve janësahabët e nderuar, andaj është vepër epëlqyeshme të bartim emrat e tyre nëshenjë pasimi të tyre dhe duke kërkuarfitim të gradave të larta.

Grada e pestë: Çdo emër i mirë dheqë ka kuptim të saktë dhe të bukur.

(vazhdon në numrin eardhshëm...).

Në këtë rubrikë mirëpresim të gjitha pyetjet e juaja, ndërsa ato më interesante do të botohen.Pyetjet mund t'i dërgoni në [email protected]

Ilm

iha

lli

59


8. Të pajtuarit me caktimin e Allahut:Duhet të pajtohemi më kaderin e

Allahut, sepse kjo ka të bëjë me pran-imin e pushtetit të gjithmbarshëm tëAllahut, azze ve xhel. Nga ana tjetër,veprimi i Allahut, është drejtësi i tëridhe urtësi. Kush bindet se ajo që i kandodhur s'ka pasur mundësi të mos indodhë dhe ajo çka s'e ka arritur s'kapasur mundësi ta arrijë, shpëton ngamëdyshjet dhe konfuzionet e ndryshme.Dëshpërimi dhe parregullsia largohennga jeta e tij. Ai bëhet njeriu më i lum-tur dhe më i qetë. Kush e di se e ka jetëntë kufizuar, të caktuar me afat,sikundërse edhe furnizimin e tij; kushdoqë kupton se frika nuk ia shton jetën dheas koprracia pasurinë, dhe se çdo gjëështë e shkruar, një njeri i tillë bëndurim në gjërat që i ndodhin, kërkonfalje për gabimet, pajtohet me caktimin

e Allahut, e në këtë mënyrë bashkonrespektimin e urdhrave dhe durimin nëfatkeqësi. Allahu, subhanehu ve teala,thotë:

"Çfarëdo e keqe që ndodh (godet),nuk mund të jetë ndryshe, vetëm sipascaktimit të Allahut, e kush i besonAllahut, Ai ia udhëzon zemrën e tij;Allahu është i gjithëdijshëm për çdosend." (Tegabun, 11) Poashtu thotë: "Tibën durim, se premtimi i Allahut është ivërtetë, kërko falje për mëkatin tënd,lartësoje me falënderim Zotin tëndmbrëmje e mëngjes." (Gafir, 55)

9. Udhëzimi është dy lloje:Lloji i parë: udhëzimi që nënkupton

orientimin kah e vërteta. Ky lloj udhëz-imi është për të gjitha krijesat dhe ështënë mundësinë e pejgamberëve dhepasuesve të tyre. Allahu, subhanehu ve

Besimi në kader 2/2 shkruan: Agim BEKIRI

Ilm

iha

lli

60


teala, thotë: "Në tëvërtetë, edhe ti udhëzonpër në rrugën e drejtë."(Shura, 52)

Lloji i dytë: udhëzimi qënënkupton pranimin dhebindjen në të vërtetën. Kylloj udhëzimi është në dorëtë Allahut, është udhëzimime të cilin Ai nderonrobërit e tij të devotshëm.Allahu, subhanehu ve teala,thotë: "Është e vërtetë se tinuk mund ta udhëzosh atëqë do ti, por Allahu udhë-zon kë të dojë dhe Ai ështëqë di më së miri për tëudhëzuarit." (Kasas 56)

10. Vullneti i Allahut është dy lloje:Lloji i parë: vullneti kos-

mologjik, që përfshin çdoekzistencë. Ajo që Allahu ka dashur kandodhur, ajo që s'ka dashur s'ka ndod-hur. Ky vullnet patjetërson ekzistencëne asaj që Allahu dëshiron mirëpo s'ështëe thënë që ta dojë atë. Allahu, subhane-hu ve teala, thotë: "Atë që Allahu dëshi-ron ta udhëzojë, ia zgjeron zemrën për(të pranuar) Islamin. Atë që dëshiron talërë të humbur, zemrën e tij ia bënshumë të ngushtë sikur të ngjitej nëqiell. Kështu Allahu lëshon dënimin mbiata që nuk besojnë." (En'an, 125)

Lloji i dytë: vullneti legjislativ, qënënkupton dashurinë ndaj asaj që Allahue ka dëshiruar. Kjo nuk do të thotë qëpatjetër të ndodhë përpos nëse ka tëbëjë me vullnetin kosmologjik. Allahu,subhanehu ve teala, thotë: "Allahu mekëtë dëshiron lehtësim për ju, e nukdëshiron vështirësim për ju." (Bekare,

185)Vullneti kosmologjik

është më i gjerë sesa ailegjislativ, sepse çdo vullnetlegjislativ që ka ndodhurështë edhe vullnet kos-mologjik. Nga ana tjetër,çdo vullnet kosmologjik qëndodh nuk do të thotë seështë edhe legjislativ. Imanii Ebu Bekrit, për shembull,është realizim i dy vull-neteve, kurse kufri i EbuXhehlit është realizimvetëm i vullnetit kos-mologjik. Pra, shembull përmosrealizimin e vullnetitkosmologjik edhe pse ështëlegjislativ është imani i EbuXhehlit.

Edhe pse vullneti i Allahutishte që të ketë mëkate, aikëto nuk i do, nuk i pëlqen

dhe nuk urdhëron në to, porse i urren, indalon dhe i kërcënohet vepruesit tëtyre. E gjithë kjo është kaderi i Tij.Imani dhe veprat e mira janë të urd-hëruara nga Allahu, subhanehu ve teala.Ai i do, urdhëron në to dhe vepruesit tëtyre i premton shpërblim dhe xhennet.Allahu, subhanehu ve teala, nuk kundër-shtohet edhe përkundër vullnetit të Tijsepse nuk mund të ndodhë pos asaj që Aie dëshiron. Allahu, subhanehu ve teala,thotë: "nuk është i kënaqur me mosbes-imin e robërve të Vet" (Zumer, 7), "EAllahu nuk e do çrregullimin (fesadin)".(Bekare 205)

11. Shkaqet e ndryshimit të kaderit:Allahu, subhanehu ve teala, bëri që

caktimet e Tij të ndryshohen me lutje,lëmoshë, barna, kujdes, vendosmëri,

"Besimtari ifuqishëm është më i

mirë dhe më i dashurtek Allahu se besim-tari i dobët edhe psenë çdonjërin ka hair.Kujdesu për atë që të

bën dobi, kërkondihmë prej Allahut

dhe mos humbdurimin. Nëse tëgodet diçka mos

thuaj: sikur të vepro-ja kështu do të ishteashtu, mirëpo thuaj:e ka caktuar Allahu,

Ai bën ç'të dojë, sepse fjala

"sikur" i hap dyert eshejtanit."

61

Ilm

iha

lli


ngase të gjitha këto në fakt janë caktime tëAllahut, madje, edhe paaftësia dhe zotësia.

12. Kaderi është fshehtësia e Allahut te krijesat e Tij:Thënia se kaderi është fshehtësia e

Allahut te krijesat e tij kufizohet vetëmnë aspektin e fshehtë të kaderit. Gjeratnë esencën e tyre nuk i njeh kush përposAllahut, subhanehu ve teala. Njerëzitkëtë nuk mund të perceptojnë siç ështëdevijimi i ndonjërit, udhëzimi i tjetrit,vdekja, dhënia e jetës, privimi, dhënia etjerë. Pejgamberi, salallahu alejhi veselem, thotë: "kur të përmendet kaderiheshtni" (Muslimi)

Sa i takon aspekteve tjera, urtësive tëmëdha të kaderit, gradat e tij, gjurmëtdhe efektet, të gjitha këto lejohet tësqarohen dhe të studiohen, ngase kaderiështë një prej shtyllave të imanit, qëobligohemi ta mësojmë siç thaPejgamberi, salallahu alejhi ve selem,kur ia përmendi Xhibrilit shtyllat eimanit: "erdhi t'ua mësojë fenë tuaj."

13. Arsyetimi me kader:Dija se ç'do të ndodhë në të ardhmen

është e fshehur dhe nuk e di askush për-pos Allahut , subhanehu ve teala.Asnjërinuk mund të arsyetojë me të ashtu siçnuk mund të lihen veprat për shkak segjithçka është caktuar. Kaderi nuk ështëargument për asnjë krijesë kundërAllahut, në të kundërtën, asnjë kriminels'do të dënohej, asnjë ligj s'do të apliko-hej dhe shkatërrimi s'do të pengohej.

Atij që arsyeton me kader i themi: tinuk e di nëse do të jesh prej banorëve tëXhennetit apo xhehnemit. Sikur ta dije,nuk do të të ngarkonim me obligime,për këtë puno se ndoshta Allahu do tëudhëzojë që të jesh prej banorëve të

xhennetit. Disa as-hab, kur dëgjuanhadithet e kaderit thanë: tani edhe mëshumë do të përpiqem të punoj.

Kur Pejgamberi, salallahu alejhi veselem, u pyet për arsyetimin me kadertha: "punoni se çdonjërit i lehtësohetajo për të cilën është krijuar. Kush ështëme grupin e të lumturve do t'i lehtëso-hen veprat e të lumturve e kush ështëme grupin e të dëshpëruarve do t'ilehtësohen veprat e të dëshpëruarve,pastaj lexoi: "E, sa i përket atij që jepdhe ruhet, Dhe vërteton bindshëm përmë të mirën, Ne do ta përgatitim atëpër më të lehtën. E sa i përket atij qëbën koprraci dhe ndien veten të pavarur(nga Zoti), Dhe që përgënjeshtron atëmë të mirën, Ne do ta përgatisim përmë të vështirën." (Lejl 5-10)

14. Veprimi i shkaqeve:Gjërat që mund t'i ndodhin njeriut

janë dy lloje: gjëra që mund t'iu ikë dhenuk është i paaftë para tyre, dhe gjëra qës'mund t'iu ikë dhe duhet bërë durim.Allahu, subhanehu ve teala, i di fatke-qësitë para se të ndodhin ato. Fakti që Aii di ato nuk do të thotë që fatkeqin e kadeterminuar në atë pozitë porse gjëratndodhin për shkak parakushteve të cak-tuara. Nëse ato ndodhin për shkaklëshimeve të njeriut, atëherë ai qorto-het. Nëse nuk ka fuqi për t'iukundërvënë këtyre shkaqeve atëherënuk qortohet.

Veprimi i shkaqeve nuk bie ndesh mekaderin dhe tevekulin (mbështetjen nëAllahun), madje është pjesë e besimit nëkader, mirëpo kur të ndodh kaderiatëherë obligohemi të pajtohemi dhe tëdorëzohemi, t'i kthehemi fjalës: "e kacaktuar Allahu, Ai bën ç'të dojë". Nëanën tjetër, para se të ndodhë kaderi

Ilm

iha

lli

62


obligohemi t'i veprojmëshkaqet e ligjësuara.Pejgamberët i kanë vepruarshkaqet për t'u mbrojtur ngaarmiku edhe pse ata kanëpasur përkrahjen e Allahut.Muhamedi, salallahu alejhi veselem, i vepronte shkaqetedhe pse kishte mbështetje tëfuqishme në Allahun, azze vexhel. Allahu, azze ve xhel,thotë: "E ju përgatituni sa tëkeni mundësi force, (mjeteluftarake), e kuaj të caktuarpër betejë kundër atyre (qëtradhtojnë) e me të, (me për-gatitje), ta frikësoni armikun eAllahut, armikun tuaj dhe të tjerët, të cilëtju nuk i dini (se kush janë), e Allahu i diata. Çkado që shpenzoni për rrugë tëAllahut, ajo do t'ju kompensohet dhe nukdo t'ju bëhet padrejtë." (Enfal, 60) "Aiështë që juve tokën ua bëri të përshtat-shme, andaj ecni nëpër pjesë të saj dheshfrytëzoni begatitë e Tij, meqë vetëm teAi është e ardhmja." (Mulk, 15)

Pejgamberi, salallahu alejhi ve selem,thotë: "besimtari i fuqishëm është më imirë dhe më i dashur tek Allahu se bes-imtari i dobët edhe pse në çdonjërin kahair. Kujdesu për atë që të bën dobi,kërko ndihmë prej Allahut dhe moshumb durimin. Nëse të godet diçka mosthuaj: sikur të veproja kështu do të ishteashtu, mirëpo thuaj: e ka caktuarAllahu, Ai bën ç'të dojë, sepse fjala"sikur" i hap dyert e shejtanit."(Muslimi)

15. Vendimi i sheriatit për atë që e mohon kaderin:Ai që mohon kaderin ka mohuar një

themel të rëndësishëm të sheriatit dhe

me këtë ka bërë kufër.Disa prej selefit kanëthënë: dabatoni mekadirijtë rreth diturisë sëAllahut, nëse e mohojnë,bëjnë kufër, nëse e prano-jnë e humbin debatin.

16. Frytet e besimit në kader:Besimi në kader jep

fryte të rëndësishme përtërë popullin apo indi-vidin, prej tyre:

a) rezulton meadhurime të ndryshmedhe virtyte të larta siç

janë: sinqeriteti në Allahun, mbështet-ja në Të, frika, shpresa, mendimi imirë, durimi, luftimi i dëshpërimit,pajtimi që Allahu të jetë Zot, falënder-imi, modestia për hir të Tij, lënia emendjemadhësisë, shpenzimi në rrugëtë Allahut, trimërinë, kënaqja me atëqë posedon, ambicie të larta, seri-oziteti në punë, mesataria në skamjedhe bollëk, shpëtimi nga hasedi,qetësia e shpirtit dhe zemrës e tjerë.

b) Ai që beson në kader është mesa-tar në jetën e tij, nuk e mashtronpasuria, nuk e dëshpëron skamja.Është i bindur se fatkeqësia që e kagoditur me caktimin e Allahut ështësprovë, nuk e humbë duriminpërkundrazi shpreson të shpërblehet.

c) Mbrohet nga devijimi dhe për-fundimi i keq sepse vazhdimisht për-piqet për të qenë në rrugë të drejtë.

d) E bën besimtarin të fuqishëm nëpërballimin e fatkeqësive dhevështirësive të kësaj bote.

. Gjerat në esencën etyre nuk i njeh kushpërpos Allahut, sub-

hanehu ve teala.Njerëzit këtë nuk

mund të perceptojnësiç është devijimi i

ndonjërit, udhëzimi itjetrit, vdekja, dhëniae jetës, privimi, dhë-

nia e tjerë.Pejgamberi, salallahualejhi ve selem, thotë:

"kur të përmendetkaderi heshtni"

Lib

ri

63


Falënderimet i takojnë Allahut,Krijuesit, Furnizuesit, tëGjithëpushtetshmit, Mbajtësit të

qiejve dhe tokës, Zotit të dynjasë dheahiretit e ç'ndodhet mes tyre. Mëshira eTij, mirësitë dhe lëvdatat qofshin mbi tëdashurin e tij Muhamedin dhe mbi tëgjithë ata që ndjekin dhe pasojnë rrugëndhe udhëzimin e skicuar nga Ai për mbarënjerëzimin deri në ditën e Gjyqit të madh.

I dëlirë nga çdo e metë është Allahu, iCili për çdo kohë ka sjellë prej njerëzvekolosë që kanë përtërirë fenë e Allahut,duke përjetuar kështu ymeti herë pas heremrekullinë e zbatimit të profecisë sëMuhamedit, salallahu alejhi ue selem, kurna lajmëron për përtëritësit e fesë, të cilëtAllahu i dërgon çdo shekull në këtë ymet.Pa më të voglin dyshimin, një prej tyre kaqenë dhe dijetari ynë i madh, shembullijetik i Islamit të munguar, njeriu i aspi-

ratave të larta, i karakterit të përsosur, injeriut aktiv, mendimtarit në çështjet efesë, njohësit të situatave, menaxhuesit tëpërkryer të rasteve tipike, mësuesi ynëprindi Muhamed b. Salih el Uthejmin,Allahu e mëshiroftë, që me largimin e tijnga kjo botë preku zemrat dhe lagu sytë.

Nuk mund të rri pa folur pak për jetëne shejhut, e këtij dijetari, përpara se tëfutem në detajet e shqyrtimit të librit.Duke u mbështetur në referenca që trajto-jnë jetën e tij, por dhe diçka nga jeta nëmësimet e tij, që i kam përjetuar vetë .

Thirrej Ebu Abdullah, ndërsa emri i tijishte Muhamed, i lindur më27/Ramazan/1348 h, në Unejzeh,qytezë e Kasimit, krahinë e njohur nëArabinë Saudite. Qyshse në vegjëlinë e tiju dallua për mençuri, mprehtësi dhe vull-net të lartë. Mësoi Kur'anin përmendëshqysh i vogël, dhe shumë tekste bazë në

Prezantim i librit"Kushtet e fesë"

Shkruan: Ahmed KALAJA

Lib

ri64


lëmi të ndryshme ashtu siçthoshte dhe vetë "Kushmëson tekstet bazë di të arri-jë majat e larta " si vetë ai.Në vitin 1360 h filloi të ulejnë tubimet e dijetarëve, siçishte ajo me dijetarin e madhB. Sa'din pesë vitet e fundit tëjetës së tij dhe, padyshim, kjoka qenë një prej shkaqevekryesore në formimin e she-jhut, si dhe një prej gjërave tëbukura që ky ka jetuar, pasikjo ka qenë me insistimin evetë shejh Sa'dit; duke qenëse i ati deshi ta ndalojë ngakërkimi i dijes për efektpunësh në të mbjella, vetëprofesori i madh Sa'di flet metë atin ta lërë të lirë, se pati vënë re tek aicilësi që nuk i gëzonin të tjerët.

Virtytet e shejhut .Sinqeriteti, çiltërsia, refuzimi i dynjasë

mund të jetë përmbledhja e cilësive të tij.Urdhërues për të mirë, ndalues për tëkeqen, këshillues, i çelur në fytyrë,kënaqej me fëmijët, harrohej kur u jepteose i jepnin muhabet. Modestia dhethjeshtësia ishin rrobat e tij, ja një ngashumë rastet; kur po kthehej një ditë ngaxhamia pa një rreth të madh sigurie, poli-cie rreth shtëpisë së tij; kur deshi të afro-hej i thanë: ''Larg! Larg se mbreti ka ard-hur të vizitojë shejh Uthejminin''. "E pomirë atëherë, më lini të futem". "Jo, jo, epamundur". " Po unë jam". S'ju besuaatyre të ishte shejhu jashtë ndërkohë qëmbreti po e priste në shtëpi se shejhukishte shkuar të falej. Kur u bindën dhenjëkohësisht u habitën e lejuan me gojëhapur. Ndihmonte nevojtarët. Sigurohejkur i vinte ndonjë lajm pastaj gjykonte.

Arsyetonte me njerëzit,madje, edhe kur ishinndryshe prej tij në gjykime;mbaj mend sesi në mësimethoshte p.sh: "Përjashtorastin nëse ulematë (dije-tarët) e vendit të tij i kanëdhënë fetva, se kjo gjë bëhetkështu atëherë le të gjykojësiç i kanë dhënë feta(gjykimin fetar) dijetarët evendit të tij''. E çuditshme,në kohën kur njerëzitfuteshin tek ai, thoshte: kenikaq kohë në dispozicion siçndodhi me ne njëherë nëramazan te vitit 1996, qëkur mori vesh se ishimshqiptarë nga vendi i shejh

Albanit, vend që sapo kishte dalë ngamonizmi, pas takimit na ftoi për iftar dhepadyshim ka qenë iftari më i mirë i jetëspër ne,Allahu e mëshiroftë. Ishte dhe njerii batutës dhe shakasë me karar, ai qëndiqte mësimet e tij e dëshmon këtë.Ringjallës i traditës së humbur Profetike.Respektues i ulemave të tjerë edhe pseishin më poshtë tij në dije. Mikpritës dhe idashur, që mos të harroj me një zë tëbukur kumbues dhe të qartë.

Kujdesi në fe dhe dhënien e fesë ka qenëveçori e tij. E pyesin në një nga mësimet etij për përdorimin e serumeve me glukozëdhe u përgjigj, mirëpo dikush ndërhyridhe foli për të gjëra që kanë të bëjnë meshkencën dhe mjekësinë dhe shejhu tha:"Unë po tërhiqem sa të konsultohem meshejh Bin Bazin" dhe të nesërmen ju sjellgjykimin për të.

Besimi i tij ishte besimi i ehli Sunetit dhegjatë gjithë jetës së tij ngulmonte nemetodologjinë e selefëve (gjeneratave tëpara) për çdo zhanër. Urrente të flitej për

Prej mirësive tëAllahut mbi kombin

tonë ka qenë dhepërkthimi i këtij librielegant të titulluar ne

arabisht: "FetavaErkanil Islam" -

"Kushtet e fesë pyetjepërgjigje", i përsh-tatur nga vëllezërittanë të nderuar tështëpisë botuese

"Nun" me titullin"Kushtet e fesë",

Allahu i shpërbleftëme të mira!

Lib

ri

65


njerëz me emra në mexhliset e tij dhendalonte provokimin e njerëzve për emraose me emra. Prej profesorëve të tij ishinedhe shejh Bin Bazi, esh Shenkitj etj…Librat e tij janë mbi 100. Kaloi sëmundjetë rëndë para vdekjes, çastet e fundit tëjetës përsëriste ajetin e gjashtë dhe tështatë të sures el Inshikak. Ka ndërruarjetë më 15/10/ 1421 h ose më10/01/2001 në moshën 74 vjeçare.Xhenazja e tij është falur pas një dite nëharemin e Qabes në prezencë të njënumri të pallogaritshëm besimtarësh ngae gjithë bota, është varrosur pranë shejhuttë tij Bin Baz.Allahu i mëshiroftë dijetarëte vdekur e i ruajtë ata që janë gjallë. E nabashkoftë me ata në botën tjetër nëxhenetet e tij.Amin.

Ndoshta pak si gjatë, pojemi prekur më shumë se metë tjerët prej dijetarëve sepseme të kemi pat njohje dhe ekemi takuar, Allahu e mëshi-roftë !

Prej mirësive të Allahutmbi kombin tonë ka qenëdhe përkthimi i këtij libri ele-gant të titulluar ne arabisht:"Fetava Erkanil Islam" -"Kushtet e fesë pyetjepërgjigje", i përshtatur ngavëllezërit tanë të nderuar tështëpisë botuese "Nun" metitullin "Kushtet e fesë",Allahu i shpërbleftë me tëmira!

Autori i këtij vëllimi osethënë më mirë kësaj përm-bledhjeje Fehd b.Nasir esSulejman është prej nxënësvetë dijes dhe prej njerëzve tëbesueshëm të shejh BinUthejminit dhe ky është fakt

tepër i rëndësishëm në përcjelljen e fesë.Vihet re kjo në lejen e dhënë nga vetëshejh Muhamedi në fillim të librit meemër për të që mban firmën e shejhut dhedatën e lëshimit 1419 h ose më 1999.

Autori me pak fjalë në fillim të libritsqaron shkakun e shkrimit dhe përmbled-hjes dhe njëkohësisht gatishmërinë e she-jhut kur ka marrë vesh qëllimin e autorit.

Për rëndësinë e këtij libri mjafton titullii tij, kushtet e Islamit - gjërat esenciale qëduhet të dijë nga feja e tij çdo musliman.Rëndësia e këtij libri shfaqet në faktin se,një prej pyetjeve në varr do të jetë "Kushështë feja jote".Të jesh i sigurt se, nëse tinuk e ke ditur fenë në dynja, nuk ke për tupërgjigjur as në varr, sepse rregulla e pakontestueshme fetarisht dhe logjikisht

thotë "Shpërblimi ështësipas sojit të punës".

Duke pasur parasysh liter-aturën e përkthyer deri mësot në gjuhën amtare,mbetet sado sado e varfër,them se ky libër duhet tëjetë patjetër në qytyphanet(bibliotekat) tona. Dua tështoj pa ngurrimin më tëvogël se ky është një libër qëi drejtohet të gjithëve. Prejtë veçantave të këtij libriështë thjeshtësia e shpre-hjeve dhe kjo është veçoria etë shkruarit të dijetarëve tëehli sunetit (pasuesve ).Gjithashtu ngopja me argu-mente për çdo detaj, elham-dulilah për mirësinë eudhëzimit në të drejtë. Nëkëtë libër do të gjesh tëshkoqitur të qartë çdo gjë qëtë nevojitet në fenë tënde.

Libri është i ndërtuar në

E çuditshme, nëkohën kur njerëzit

futeshin tek ai,thoshte: keni kaq

kohë në dispozicionsiç ndodhi me ne

njëherë në ramazan tevitit 1996, që kurmori vesh se ishim

shqiptarë nga vendi ishejh Albanit, vend qësapo kishte dalë nga

monizmi, pas takimitna ftoi për iftar dhepadyshim ka qenë

iftari më i mirë i jetëspër ne, Allahu e

mëshiroftë. Ishte dhenjeri i batutës dhe

shakasë me karar, aiqë ndiqte mësimet etij e dëshmon këtë.

Lib

ripesë kapituj.

Kapitulli i besimit - aty do të gjesh çdogjë që të intereson për çështjet e besimit,më të rëndësishmet madje dhe detajet evogla për dilema që ne i hasim në trojettona, sikur shejhu të ketë jetuar nëShqipëri!

Kapitulli i dytë - namazi, e ku e di tiç'është namazi?! Shtylla e fesë mbi të cilënpas teuhidit (njësimit të Allahut) ndërto-het feja e njeriut. Po sa paqartësi ka njeriupër këtë adhurim të shtrenjtë qysh ngapastrimi e deri te selami?! Këtu do tëjetosh sikur të jesh duke e parë tëDërguarin e Allahut, salallahu alejhi ueselem. Jo vetëm kaq, po dhe detaje të tjerapër llojet e namazeve, gjendjet e falësve,statuset e tyre e kështu me radhë, përxhenazen etj… Madje atyshejhu është përgjigjur përdisa çështje që ndoshtamund të ketë pasur prob-leme në vendet tona e gjenpërgjigjen nga shejhu meqetësinë më të madhe dhengazëlluese, po kur gabon siduhet të veprojë aty do tëgjesh përgjigje të detajuar.

Pasohet ky kapitull menjë kapitull tjetër pikërishtatë të Zekatit që me tëdrejtë është cilësuar si shtyl-la më e panjohur e Islamit.Kur, ku, si, sa dhe pse, sibëhen llogaritë, në ç'sasiobligohet, po në vleftën esotme monetare si bëhenllogaritë, kujt i jepet, a kadetyrime, ku mund të harx-hohet?! Po gjykimi mbizekatin e fitrit, dispozitat etij?! Aty do të gjesh përgjig-jet, mjafton të shfletosh lib-

rin.Vijon me kapitullin mbi agjërimin, që

nis qysh me fillimin e tij: kur detyrohet, siagjërohet, kur prishet, çfarë nuk e prish, siveprojnë njerëzit me status të veçantë,gabimet në agjërim, si të shfrytëzohet mëmirë, po itikafi çfarë dispozitash ka?!

Mbyllet libri me kapitullin e haxhit, tra-jtim i mjaftueshëm, i gjerë për çdo detaj tëhaxhit dhe të umres. Gabimet, shpagimet,kompensimet, radha e veprimeve e çdogjë që ka të bëjë me to.E mua s'më mbetetvetëm se lutem për shejhun e them: OAllahu im, o Zot i Gjithësisë fale dhemëshiroje shejhun tonë e ngrija gradëtlart, me të lartët e na bashko me të nexhenetet e tua në Firdeusin e lartë, meProfetët, shehidët, njerëzit e mirë me të

sinqertët!O Allah shpërbleji dhe

vëllezërit tanë që janë lodhurpër të na e ofruar këtë gurrëdije në vatrat tona, për të cilëtbesojmë se kanë çuar ne vendpërgjegjësinë që patën marrëpërsipër, si përkthyesi hoxhadhe vëllai i nderuar OmerBerisha dhe të tjerët, reçen-suezi vëllai dhe hoxha i nderu-ar Bekiri, redaktuesi vëllai dhehoxha Talha, lektori i nderuarFatmiri dhe botuesi që me tëvërtetë ia ka dhënë hakun samë mirë kësaj vepre të rëndëdhe tepër me peshë fetare.

Allahun e Madhëruar e lusqe t'i shpërbleje të gjithë kon-tribuuesit qe kjo vlerë te arri-je më në fund në duart eshqiptarëve. Allahume Sali alaMuhamedin ue ala aliMuhamed.

66


Sqarim:

Në një nga forumet einternetit, ku shkruankush të mundet, dikushrreth librit "Kushtet efesë" ka thënë se nukështë i përkthyer kom-plet, sidomos një "fetvarreth xhihadit nëPalestinë". Unë epërkujtoj atë person selibri është i përkthyertërësisht dhe i botuar,përveç një fetvaje rrethrrotullimit të diellit, eqë nuk ka lidhje mexhihadin në Palestinë.Mirë ama, si duket,p a r a g j y k i m e t ,supozimet e liga dhemosnjohja e arabishtesjanë shkak që dikush tëflet në atë mënyrë.

(Omer B.)

editoriali - albislamdo të ishte më pak tragjike sikur gjithçka të përfundonte këtu, por,...

Documents