GÜVEN

ÖZBORANLAR

20081714

EDS 253

İŞBİRLİĞİNE DAYALİ ÖĞRENME

İŞ BIRLIĞINE DAYALı ÖĞRENME ĠĢ birliğine dayalı öğrenme metodu (cooperative learning), “ortak öğrenme

amaçlarını maksimum düzeyde gerçekleĢtirmek üzere öğrencilerin küçük

gruplar hâlinde (2-4 kiĢilik) iĢ birliği içerisinde birlikte çalıĢması esasına

dayalı interaktif bir öğrenme-öğretme metodu(7)” olarak tanımlanmaktadır.

ĠĢ birliğine dayalı öğrenme metodu temelde bir grupla öğrenme metodu

olmakla birlikte, her grup iĢ birliğine dayalı öğrenme için uygun olmayabilir.

Bir baĢka ifade ile, her grup yapısı, iĢ birliğine dayalı öğrenmenin etkili ve

verimli olmasının garantisini oluĢturamaz. Nitekim ilköğretim okullarımızda

bazı öğretmenlerimiz, “küme çalıĢması” adıyla benzer bir metodu

uygulamakla birlikte, bu çabaların tümünün istenilen verimi sağladığını iddia

etmek zorudur. Hatta bazı durumlarda bu tür çalıĢmaların öğrenmeyi

aksattığı, öğrenciler arasında uyumsuzluk ve hoĢnutsuzluklara neden olduğu

bilinmektedir. ĠĢ birliğine dayalı öğrenme metodunun etkili ve verimli

olabilmesinin ön koĢulu, grubun böyle bir amacı gerçekleĢtirmeye uygun

olarak yapılanmıĢ olmasıdır (8). Grupların uygun yapısal özelliklere sahip

olmadığı ve öğrenme için gerekli motivasyonun yeterince sağlanamadığı

durumlarda iĢ birliğine dayalı öğrenme metodundan istenilen verimin elde

edilemeyeceğini araĢtırmalar göstermektedir(9).

ĠġBĠRLĠKLĠ ÖĞRENMENĠN AVANTAJLARI

1. ĠĢbirlikli öğrenmenin bilimsel ve duygusal öğrenme türleri

üzerinde baĢka yöntemlere göre daha olumlu etkileri vardır.

2. Akademik baĢarıyı özellikle karmaĢık üst düzey öğrenmeler de

arttırmakla kalmamakta öğrencinin kendisine olan güveni konu

alanına iliĢkin tutum ve ilgi gibi özelliklerini de artırmaktadır.

3. Öğrencileri yaĢama hazırlar.

4. Öğrencilerin derse katılımını arttırır. Öğretmenin yükünü

hafifletir.

5. Öğrenme güçlüklerini ve eksikliklerini anında giderir.

6. Bir anlamda öğretimi bireyselleĢtirmektedir.

7. KullanıĢlı bir yöntemdir.

8. Ġstenmedik yan ürünü saptanmamıĢtır.

9.Maliyeti düĢüktür.

ĠġBĠRLĠĞĠNĠ ENGELLEYEN DURUMLAR

1. HAZIRA KONMA ETKĠSĠ: Grup üyesi iĢi kendi payına düĢen kısmını yapmaz yada grup ürününe eĢit katkıda bulunmaz.

2. SÖMÜRÜLME ETKĠSĠ: Grupta bazı üyelerin hazıra konacağını fark eden üyenin bunu önlemek için çabalarını azaltmaları,

3. ZENGĠNĠN DAHADA ZENGĠNLEġMESĠ: Durumu iyi olanın liderlik rolleri alarak yapılan iĢten daha fazla yararlanması, böylece iyi bilen daha iyi öğrenirken kötü bilenin durumunu daha da kötüye gitmesi,

4. SORUMLULUĞUN KARIġMASI· Daha iyi durumda olan öğrencileri, daha kötü durumda olan öğrencilerin önerilerine ve açıklamalarına değer vermemesi· Grup büyüklülüğünün artması ile bireysel çabaların düĢmesidir.

ĠġBĠRLĠKLĠ ÖĞRENME TEKNĠKLERĠ

1) Birlikte öğrenme

En önemli özellikleri; grup amacının olması, düĢünce ve

malzemelerin paylaĢılması, iĢ bölümü ve grup ödülüdür.

Ġlk uygulamaları sırasında öğrencilerin bir tek ürün

ortaya koymak için grup halinde çalıĢması; düĢüncelerini

malzemelerini paylaĢmaları, soruları öğretmenden önce

birbirine sormaları; grup ediminin ödüllendirilmesi

sağlanmıĢtır.

2) Akademik çeliĢkiAkademik çeliĢki stratejisi en “güçlü, dinamik, heyecan verici, katılım sağlayıcı,” ancak en az kullanılan öğrenme stratejilerinden biridir. Bunun nedenleri (a) çeliĢkinin bir öğretim stratejisi olarak nasıl kullanılacağının tanımlanmamıĢ olması, (b) öğretmenin akademik çeliĢkiyi nasıl uygulayacağı konusunda yetiĢtirilmemiĢ olması (c) genel olarak insanların çeliĢkiden çatıĢmadan korkmalarıdır.Oysa sağlıklı bir öğrenme durumunda çatıĢmalar, çeliĢkiler kaçınılmazdır. ÇeliĢki bir öğrenim fırsatı olarak kullanılabilir. Akademik çeliĢki kritik düĢünmenin akılcı yargılara ulaĢmanın öğretilmesinde etkili olabilecek bir stratejidir. Ġlk, orta ve yüksek öğretim sınıflarında Sosyal ve Fen Bilimlerinde, mühendislikte uygulanmaktadır.(1) Öneri hazırlama, (2) görüĢlerin sunulması, (3) savunma, (4) karĢıt görüĢü anlama ve (5) bir karara varma aĢamalarından ibarettir.

Bu süreç sırasında uyulması gereken birtakım kurallar

vardır:

1. Ġnsanları değil düĢünceleri eleĢtirmek

2. Herkesin birlik olduğunu anımsamak

3. Herkesin katılımını teĢvik etmek

4. Katılmasa bile herkesin görüĢünü dinlemek

5. AnlaĢılmayan yerlerin tekrar açıklanmasını rica etmek

6. Konunun iki yönünü de anlamaya çalıĢmak

7. Önce bütün bilgileri toplayarak sonra birleĢtirmek

8. DüĢüncelerini değiĢtirmek için birçok iyi nedeninin

olduğuna inanabilmek.

Akademik çeliĢkilerin yapıcı olabilmesi için bazı koĢulların yerine

getirilmesini gerektirmektedir.

1. ĠĢbirlikli amaç yapısı: ĠletiĢimi destekleyici bir hava oluĢturur, duygu ve

düĢüncelerin dikkate alınmasını sağlar.

2. Üyelerin heterojenliği: KiĢilik, cinsiyet, tutum, özgeçmiĢ sınıf, bilgi yetenek

öz. dağılımı.

3. Bilgi dağılımı: ne kadar çok bilgi verilirse öğrenme o kadar kaliteli olur.

4. Olumlu anlaĢmazlık: ÇeliĢkinin yapıcı olarak kullanılması için birbirlerinin

düĢüncelerini kabul etmeseler bile kiĢisel yeteneklerini kabul etmelidirler.

KarĢıdakinin görüĢünü anlama ve düĢünceler arasındaki farkları açıklığa

kavuĢturma becerisi geliĢtirir.

5. Mantıklı tartıĢma: ÇeliĢki sırasında öğrenciler düĢünce üretmek, ilgili

bilgileri toplayıp örgütlemek, mantık süzgecinden geçirmek geçici sonuçlara

ulaĢmak gibi etkinliklerde bulunurlar. Mantıklı tartıĢma üst düzey akıl

yürütmeyi gerektirir.

3. KÖġELEME TEKNĠĞĠ

Genellikle net bir yanıtı olmayan sorular ve problemler üzerinde çalıĢırken kullanılır. Öğrencilere, problemin çözümü için bilgi toplamaları, onları çözümleyerek çözüm önermeleri ve önerilerini savunma fırsatı verir. Uygulaması sırasında yer alan baĢlıca iĢlemler Ģunlardır.

1. Uygun problemin seçilmesi ve açıklanması.2. Olası çözümleri arasından özellikle tartıĢmalı olanların seçilmesi.3. Seçilen özelliklerin kartonlara yazılarak sınıfın çeĢitli köĢelerine asılması.4. Öğrencilerin kendilerine en uygun gelen çözümün asılı olduğu köĢeye gitmeleri ve orada toplanmaları.5. Aynı köĢeyi seçenlerin oluĢturduğu gruplarda o çözümü seçme nedenlerinin tartıĢılması ve gerekçelerinin hazırlanması.6. Hazırlanan gerekçelerin sınıfa sunulması.7. Sınıf tartıĢması ve sınıf kararının alınması

4. ÖĞRENCI TAKıMLARı VE BAŞARı BÖLÜMLERI

Bu teknik Slavin tarafından geliĢtirilmiĢtir. Öncelikle öğrenilecek içerik öğretmen tarafından düz anlatım ve tartıĢma Ģeklinde öğrencilere sunulur. Sonrasında takımlar oluĢturulur. Her takım 4-5 öğrenciden oluĢacak Ģekilde öğretmen tarafından belirlenir. Gruplar cinsiyet, akademik baĢarı, etnik köken gibi özellikler açısından sınıfı temsil edecek Ģekilde yapılandırılır. Takım içerisinde 15 dakikalık sürelerle turnuvalar düzenlenir. Her takım kendi grubu içerisinde her bireyin baĢarısını artıracak Ģekilde çalıĢmalar yapar. bu aĢama problemlerin tartıĢılması, sorular ve yanıtlarının karĢılaĢtırılması, yanlıĢların düzeltilmesi gibi etkinlikler içerir. Üçüncü olarak sınav uygulaması yer alır. Öğrenciler bireysel olarak sınava alınır, baĢlangıçtaki temel baĢarı puanları belirlenir. Bu çalıĢmalardan sonra bireysel olarak ilerlemeyi belirlemek için , her öğrenci için ulaĢılabilecek bir amaç saptanır. Eğer öğrenci bireysel olarak ilerleme kaydetmiĢse grup puanına etki edebilir. Son olarak takım ödülü aĢaması vardır. Takımlar önceden saptanan amaçlara ulaĢtıkça ödüllendirilir (Açıkgöz, 1992, s.25-26; Senemoğlu, 1997, s.507).

TAKıM- OYUN- TURNUVA

Bu teknik John Hopkins üniversitesinde, geliĢtirilen iĢbirliğine dayalı öğrenme tekniklerinin ilkidir. Öğretmen sunumu ve takım çalıĢması ÖTBB de olduğu gibidir. Öğretmen önce dersi sunar ve öğrenciler konuyu takım arkadaĢlarına öğretirler. Öğrenciler, ÖTBB deki küçük sınavlar yerine, diğer takımlardaki öğrencilerle yarıĢırlar ve yarıĢma sonucu elde ettikleri puanlarla takımlarına destek olurlar. YarıĢma sırasında öğrenciler birbirlerine yardım etmezler. Öğrenciler kendileriyle geçmiĢ (örneğin; ders matematikse önceden aldığı matematik puanları) yaklaĢık aynı olan öğrencilerle üçer kiĢilik turnuva masalarında karĢılaĢırlar. Öğrencinin düzeyi yükseldikçe, bir üst turnuva masasında yarıĢabilir. Turnuva masasında kazanan öğrenci, kendisine ve takımına altı puan getirir. Öğrencilerin aldıkları puanlar toplanarak, takım 10

puanları elde edilir. Yüksek düzeyde yeterlik gösteren (yüksek puan alan) takımlar ödüllendirilir.

TAKıM DESTEKLI BIREYSELLEŞTIRME

Bu teknik özellikle matematik öğretimi alanında özel bir önem taĢımaktadır. AyrıĢık sınıflardaki öğrencilerin hazır bulunuĢluk düzeyine ve öğrenme hızına göre bir öğretim verilmesi gerekmektedir. Öğrenciler 4-6 kiĢilik gruplara ayrılır. Her öğrenci öncelikle kendi seçeceği baĢka bir öğrenci ile programlı öğretim materyalini kullanarak çalıĢır. Bu çalıĢmalar tamamlandıktan sonra ünitenin alt bölümleriyle ilgili bir test ve daha sonra da ünitenin tamamıyla ilgili bir izleme testi uygulanır. Birlikte çalıĢan bu iki öğrenci birbirlerinin cevap kağıtlarını puanlarlar. Takım puanları ise, takım üyelerine her hafta uygulanan bu testlerden aldıkları puanlar toplanarak elde edilir (Açıkgöz, 1992, s.44; Senemoğlu,1997, s.509).

İŞBIRLIĞINE DAYALı BIRLEŞTIRILMIŞ OKUMA VE

KOMPOZISYON

ĠĢbirliğine dayalı öğrenme tekniklerinden biri olan okuma ve

kompozisyon tekniği ilköğretimin üst sınıflarında okuma,

yazma ve dil becerilerini geliĢtirmek için düzenlenmiĢtir

(Açıkgöz, 1992, s.48). Öncelikle sınıfta okuma grupları

oluĢturulur. Her okuma grubundan ikiĢer kiĢilik takımlar

oluĢturulur. Öğretmen bir okuma grubuyla çalıĢırken takımlar

karĢılıklı olarak birbirlerine okuma ve yazma becerilerini

öğretmeye çalıĢırlar. Takım üyeleri birbirlerine yardım ederler,

okuma-yazma çalıĢmalarının hepsinde gösterdikleri

performansa göre takım olarak ödüllendirilirler

5. Grup araĢtırması

Grup araĢtırması yöntemi de bireyler arası diyaloga

dayanır. Sınıftaki öğrenmenin duyuĢsal ve sosyal

yönlerine önem verilir. Verilen bir konu üzerinde

araĢtırma yapılarak grup halinde rapor

hazırlanması,sunumu ve değerlendirilmesi öğrenciler

tarafından yapılır.

6) ĠĢbirliği-ĠĢbirliği

Eğitimin öğrencilerin doğal merak, zeka ve yeteneklerini

ortaya çıkarıcı bir ortam hazırlamak anlayıĢıdır. Bu yöntemde

öğrencilerin önce kendilerini sonra dünyayı anlamaları sonra

bunu diğerleriyle paylaĢmak üzere iĢbirliği yapmalarını

sağlayacak biçimde düzenlenmiĢtir.

7) KARġıLıKLı SORGULAMA

Bu teknikte öğrencilerden 3-6 kiĢilik guruplar oluĢturulur. Akademik materyal (ünite)

3-6 bölüme(konuya) ayrılır. Her kümeye aynı ünite verilir ve küme üyelerinden

konulardan birini seçmesi istenir. Her üye kendi konusuna çalıĢır. Daha sonra farklı

kümelerde aynı konuyu alan üyeler „uzmanlık kümelerinde„ bir araya gelirler; konu

üzerinde tartıĢırlar. Daha sonra kendi gruplarına geri dönerler. Yeniden bir araya

gelen grup üyeleri hazırladıkları konuları birbirine öğretmekle yükümlüdür. Onlara

bunun için belli bir süre verilir ve bu sürenin sonunda bireysel olarak o konuyla ilgili

sınava girecekleri söylenir. BirleĢtirme tekniğinde, konunun tümünün öğrenilebilmesi

için öğrenciler birbirini dinlemek durumundadır. Yani olumlu bağımlılık oldukça

yüksektir. Ayrıca her öğrenci hem öğreten hem de öğrenen durumundadır. Dolayısıyla

bazı öğrencilerin baskınlığı önlendiği bir ortam oluĢur. Grup içerisinde herkesin

katkısı değerlidir.

Öğrenciler bu teknikte ancak arkadaĢlarını dinleyerek diğer konuları öğrenebilirler.

Öğrencilerden, diğer arkadaĢlarının çalıĢmasına ilgi göstermesi ve destek vermesi

beklenir. 12

Öğrencilerin küme içinde birbirlerine öğretme iĢlemleri sona erdikten sonra, her

öğrenci bireysel olarak ünite sınavına girerler. Bu sınavdan bireysel puan alırlar (

Slavin, 1998, s.239).

BirleĢtirme II tekniği, Aronson tarafından geliĢtirilen birleĢtirme tekniğini

daha kullanıĢlı hale getirmek için Slavin tarafından, birleĢtirme tekniği

üzerinde bazı değiĢiklikler yapılarak geliĢtirilmiĢtir. Bu teknik, iĢlenecek

konunun anlatıldığı, yazılı malzemenin bulunduğu her durumda

kullanılabilir (Açıkgöz,1992,s.61). Bu teknikte de öğrenciler takım halinde

çalıĢırlar. Gruptaki tüm öğrenciler iĢlenecek ünitenin tüm konularını okurlar

ve uzmanlaĢacakları bir konuyu seçerler. DeğiĢik gruplarda yer alıp aynı

konu üzerinde uzmanlaĢacak öğrenciler daha sonra uzmanlık gruplarında bir

araya gelip konuyu daha iyi öğrenmek için birlikte çalıĢırlar. Daha sonra

öğrenciler uzmanlık gruplarından kendi gruplarına dönerler ve

öğrendiklerini grup arkadaĢlarına anlatırlar. Daha sonra ise sınav

uygulaması yapılır, öğrenciler birbirlerinin kağıtlarını düzeltirler. Önceden

baĢlangıç puanları belirlenmiĢ olan öğrencilerin çalıĢma sonrasında aldıkları

puanlar baĢlangıç puanlarıyla karĢılaĢtırılır. BaĢarılı olan öğrenciler

ödüllendirilir.(Senemoğlu, 1997,s.510)

8) BirleĢtirme II

Açıkgöz tarafından geliĢtirilmiĢ bir tekniktir. Diğer tekniklerde

olduğu gibi öncelikle gruplar oluĢturulur. Gruplar 3-4 kiĢiden

oluĢur. Her öğrenci konuyla ilgili parçayı ya da bölümü

sessizce okur. Öğrenciler konu ile ilgili soru hazırlarlar. Grup

üyeleri bir araya gelerek grup sorularını oluĢtururlar.

Öğrenciler arasında gerçek anlamda iĢbirliği bu aĢamada

sağlanır. Bir öğrenciye postacı rolü verilir, grup olarak

oluĢturulan sorular bir karta yazılarak bu postacı öğrenci 11

aracılığı ile diğer gruplara gönderilir. Her grup, grup içi

iĢbirliği ile soruları yanıtlar ve grup sözcüsü aracılığı ile

cevaplar sınıfa duyurulur (Açıkgöz 1992, s.65-66).

9) Birlikte Soralım, Birlikte Öğrenelim

DĠNLEDĠĞĠNĠZ ĠÇĠN TEġEKKÜR EDERĠM