Eğitim Bilimleri

REHBERLİKve

ÖZEL EĞİTİM

Öncebiz sorduk

80 Soruda

SORU

2 10 8

kpss

64

Konu Anlatımı

Pratik Bilgiler

Sınavlara En Yakın Özgün Sorular ve Açıklamaları

Çıkmış Sorular ve Açıklamaları

GüncellenmişYeni

Baskı

Komisyon

KPSS REHBERLİK VE ÖZEL EĞİTİM

ISBN 978-605-318-853-7

Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarına aittir.

© Pegem AkademiBu kitabın basım, yayım ve satış hakları

Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Şti. ne aittir.Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri,kapak tasarımı; mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıtya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz.

Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır.Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında

yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınlarısatın almamasını diliyoruz.

“Bu kitapta yer alan geçmiş yıllarda ÖSYM'nin yapmış olduğu sınavlardaki ÇIKMIŞ SORULAR'ın her hakkı ÖSYM'ye aittir. Hangi amaçla olursa olsun, tamamının veya bir kısmının kopya edilmesi, fotoğraflarının çekilmesi, herhangi bir yolla çoğaltılması ya da kullanılması, yayımlanması ÖSYM'nin yazılı izni olmadan yapılamaz. Pegem Akademi Yayıncılık telif ücreti ödeyerek bu izni almıştır.”

21. Baskı: 2017, Ankara

Yayın-Proje: Ümit DilaverDizgi-Grafik Tasarım: Gülnur Öcalan

Kapak Tasarımı: Gürsel Avcı

Baskı: Vadi Grup Ciltevi A.Ş.İvedik Organize Sanayi 28. Cadde 2284 Sokak No:105

Yenimahalle/ANKARA(0312 394 55 91)

Yayıncı Sertifika No: 14749Matbaa Sertifika No: 26687

İletişim

Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay / ANKARAYayınevi: 0312 430 67 50 - 430 67 51

Yayınevi Belgeç: 0312 435 44 60Dağıtım: 0312 434 54 24 - 434 54 08

Dağıtım Belgeç: 0312 431 37 38Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60

İnternet: www.pegem.netE-ileti: pegem@pegem.net

SUNU

Değerli Öğretmen Adayları;

Bu kitap Kamu Personeli Seçme Sınavı (KPSS) Eğitim Bilimleri Testinde önemli bir yer tutan “Rehberlik” kapsamındaki yaklaşık 12 soruyu etkili bir şekilde çözebilme-niz amacıyla hazırlanmıştır.

Kitap, sorulmuş ve sorulması olası soruların titizlikle incelenmesiyle meydana getirilmiş olup

Çağdaş Eğitim Anlayışı, Öğrenci Kişilik Hizmetleri ve Rehberlik Hizmetleri,

Özel Eğitim Hizmetleri,

Rehberlik Hizmet Alanları,

Rehberlik Türleri ve Mesleki Danışma Kuramları,

Bireyi Tanıma Teknikleri,

Psikolojik Danışma Kuramları,

Okullarda Karşılaşılabilecek Bazı Sorunlar ve Rehberlik Hizmetlerinde Öğretmen-Öğrenci İlişkileri ile

Rehberlik Örgütlenme Sistemi bölümlerinden oluşmaktadır.

Kitapta; bölümlerin sınav formatına uygun ve soru çözümünü kolaylaştıracak bir şekilde ele alınmasına bilgilerin açık ve anlaşılır bir dille ifade edilmesine, bilginin resim ve şekillerle somut-laştırılmasına ve tablolarla akılda kalıcı biçimde sunulmasına özen gösterilmiştir.

Her ünitenin sonunda;

özet, çözümlü test, cevaplı test ve çıkmış sorulara yer verilmiştir.

Bu kitabın hazırlanmasında yardım, destek ve katkılarını esirgemeyen meslektaşlarımıza, PEGEM AKADEMİ yayınevi ve dershanesi çalışanları ile öğrencilerine teşekkürü bir borç biliriz.

Bu kitap, uzun bir birikimin ve yoğun bir emeğin ürünüdür. Kitapla ilgili görüş ve önerile-riniz bu ürünün niteliğini daha da arttıracaktır. Değerli görüş ve önerilerinizi lütfen bizimle pegem@pegem.net aracılığıyla paylaşınız.

Kitabın çalışmalarınızda yararlı olması dileğiyle, KPSS’de ve meslek hayatınızda başarılar.

Komisyon

1. BÖLÜMÇağdaş Eğitim Anlayışı,

Öğrenci Kişilik Hizmetleri ve Rehberlik

Hizmetleri

EĞİTİM VE REHBERLİK ......................................... 4

Eğitimin Amacı ..................................................... 4

Eğitimin İşlevleri ................................................... 4

Toplumsallaştırma (Toplum için İnsan) ........... 4

Bireyselleştirme (Kendine Yeter, Özerk İnsan) .. 4

Eğitim Anlayışları ................................................. 5

Geleneksel Eğitim Anlayışı ............................. 5

Çağdaş Eğitim Anlayışı .................................. 5

Çağdaş Eğitim Sisteminin Ögeleri ............. 5

ÖĞRENCİ KİŞİLİK HİZMETLERİ ............................ 6

Sağlık Hizmetleri ............................................ 6

Sosyal Yardım Hizmetleri ............................... 6

Rehberlik Hizmetleri ....................................... 6

Sosyal Kültürel Hizmetler ............................... 7

Özel Eğitim ve Özel Yetiştirme Hizmetleri ...... 8

Kayıt Kabul Hizmetleri .................................... 8

Öğrenci Kişilik Hizmetlerinin Amaçları ..................... 8

REHBERLİK ve PSİKOLOJİK DANIŞMA NEDİR? .......9

Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmeti İle İlgili Kavramlar.................................................... 10

Rehberliğin Amaçları .......................................... 11

REHBERLİĞİN İLKELERİ ..................................... 12

Rehberlik Hizmetleri İle İlgili Yanlış () ve Doğrular () ....................................................... 19

İNSANCIL (HÜMANİSTİK) YAKLAŞIM VE REHBERLİK .......................................................... 20

Kendini Gerçekleştirme Sürecindeki Bir Bireyin Sahip Olduğu Nitelikler ............... 23

REHBERLİĞİN TARİHSEL GELİŞİMİ ................... 24

ABD’de Yaşanan Gelişmeler .............................. 24

Avrupa’da Yaşanan Gelişmeler .......................... 24

Ülkemizde Yaşanan Gelişmeler ......................... 25

İÇİNDEKİLER

REHBERLİK VE PSİKOLOJİK DANIŞMA HİZMETİNE KATKI SAĞLAYAN BİLİM DALLARI ..... 26

REHBERLİĞİN TEMELLERİ ................................. 27

Psikolojik Temeller.............................................. 27

Sosyolojik, Toplumsal Temeller .......................... 27

Felsefi Temeller .................................................. 28

REHBERLİK VE PSİKOLOJİK DANIŞMA ARASINDAKİ FARKLAR ....................................... 29

REHBERLİK HİZMETLERİ İLE EĞİTİM-ÖĞRETİM HİZMETLERİ ARASINDAKİ FARKLAR .................... 30

REHBERLİK MODELLERİ .................................... 31

Mesleki Yardım Süreci Olarak Rehberlik (Parsons Modeli) ................................................ 31

Eğitimde Kaynaştırılmış Model........................... 31

Klinik Model (Özellik – Faktör Kuramı) ............... 31

Karar Vermeye Yardımcı Model ......................... 32

Gelişimsel Model ................................................ 32

Geleneksel Modeller ile Gelişimsel Modelin Karşılaştırılması .................................... 33

ÖZET ..................................................................... 35

ÇÖZÜMLÜ TEST ................................................... 39

ÇÖZÜMLER .......................................................... 44

CEVAPLI TEST - 1 ................................................ 46

CEVAPLI TEST - 2 ................................................ 50

ÇIKMIŞ SORULAR ................................................ 56

ÇIKMIŞ SORULARIN ÇÖZÜMLERİ ...................... 63

vi

2. BÖLÜMÖzel Eğitim Hizmetleri

Özel Eğitim Nedir?................................................. 72

Özel Eğitimde Temel Kavramlar ............................ 72

Özel Eğitimin Amaçları .......................................... 73

Özel Eğitimin İlkeleri .............................................. 73

Özel Eğitime Kimler İhtiyaç Duyar? ....................... 73

Özürlülüğün Nedenleri ........................................... 74

ÖZEL EĞİTİMDE TANILAMA, YÖNELTME, YERLEŞTİRME VE İZLEME SÜRECİ ................... 74

Eğitsel Değerlendirme ve Tanılama ....................... 74

Yönlendirme .......................................................... 75

Yerleştirme ............................................................. 75

İzleme .................................................................... 76

Özel Eğitim Hizmeti Veren Kurumlar ve Bu Kurumlarda Mevcut Uygulamalar ..................... 76

Normal Okullarda Sunulan Özel Eğitim Uygulamaları ......................................................... 76

Diğer Okullarda Sunulan Özel Eğitim Uygulamaları ......................................................... 76

ÖZEL EĞİTİM SINIFLANDIRMASINDA YER ALAN ÖZÜR VE FARKLILIK DURUMLARININ ÖZELLİKLERİ ........................... 77

1. ZİHİNSEL YETERSİZLİĞİ OLAN BİREYLER ... 77

Nedenleri ............................................................ 77

Özellikleri............................................................ 77

Öğretmenlere Öneriler ....................................... 78

2. İŞİTME YETERSİZLİĞİ OLAN BİREYLER........ 79

İşitme Süreci ...................................................... 79

Nedenleri ............................................................ 79

Özellikleri............................................................ 79

Öğretmenlere Öneriler ....................................... 80

3. GÖRME YETERSİZLİĞİ OLAN BİREYLER ...... 81

Nedenleri ............................................................ 81

Özellikleri............................................................ 81

Görme Yetersizliği Olan Öğrenciler İçin Eğitim Ortamları ve Sınıf İçerisinde Alınabilecek Önlemler ........................................ 81

Görme Yetersizliği Olan Öğrencilerin Eğitimlerine Yapılabilecek Katkılar ..................... 82

Öğretmenlere Öneriler ....................................... 83

4. ORTOPEDİK YETERSİZLİĞİ OLAN BİREYLER ...83

Özellikleri ........................................................ 83

Nedenleri ........................................................ 83

Öğretmenlere Öneriler .................................... 84

5. DİL VE KONUŞMA YETERSİZLİĞİ OLAN BİREYLER .............................................. 84

Konuşma Engelinin Türleri ................................. 84

Konuşma Engelinin Nedenleri ............................ 85

GECİKMİŞ KONUŞMA ...................................... 85

Gecikmiş Konuşmanın Belirtileri ........................ 85

Gecikmiş Konuşmanın Nedenleri ...................... 86

KEKEMELİK ...................................................... 86

Öğretmene Öneriler ........................................... 87

6. ÖZEL ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜ OLAN BİREYLER ........................................................ 87

Nedenleri ........................................................... 87

Özellikleri ........................................................... 87

Öğretmenlere Öneriler ....................................... 89

7. DUYGUSAL, DAVRANIŞSAL VE SOSYAL UYUM GÜÇLÜĞÜ OLAN BİREYLER ............... 90

Özellikleri ........................................................... 90

Nedenleri ........................................................... 90

Öğretmenlere Öneriler ....................................... 91

8. OTİZM VE OTİSTİK ÇOCUKLARIN ÖZELLİKLERİ .................................................... 91

Otistik Çocukların Özellikleri .............................. 92

Eğitimde Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar ...... 93

9. ÜSTÜN YETENEKLİ ÇOCUKLAR .................... 95

Özellikleri............................................................ 95

Sınıflandırılması ................................................. 96

Öğretmenlere Öneriler ....................................... 96

10. DİKKAT EKSİKLİĞİ HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU (DEHB) ..................................... 97

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite/ Aşırı Hareketlilik Bozukluğunun Tanı Ölçütleri: ............................. 97

KAYNAŞTIRMA EĞİTİMİ ..................................... 100

Kaynaştırma Eğitimi Kapsamında İlgililerin Görev ve Sorumlulukları................................... 101

Kaynaştırma Eğitiminin Faydaları .................... 102

Kaynaştırma Kararında Göz Önünde Bulundurulacak Ölçütler ................................... 103

vii

Kaynaştırma Eğitiminde Başarının Değerlendirilmesi ............................................. 104

Kaynaştırmanın Engelleri ................................. 104

Destek Eğitim Odası ........................................ 105

ÖZEL EĞİTİM SINIFLARI VE EVDE EĞİTİM HİZMETLERİ ............................... 106

Özel Eğitim Sınıfları ......................................... 106

Evde Eğitim Hizmetleri ..................................... 106

BİREYSELLEŞTİRİLMİŞ EĞİTİM PROGRAMI HAZIRLAMA VE ÖĞRETİMİN BİREYSELLEŞTİRİLMESİ................................... 107

Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı Hangi Öğrenciler İçin Hazırlanır? ..................... 107

Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı Kimler Tarafından Hazırlanır? .......................... 108

Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı Geliştirme Birimi ............................................... 108

Bireyselleştirilmiş Eğitim Programının İçeriğinde Neler Yer Alır? ................................. 109

BEP’in İzlenmesi, Değerlendirilmesi ve Ailenin Bilgilendirilmesi..................................... 109

ÖZET ................................................................... 110

ÇÖZÜMLÜ TEST ................................................. 112

ÇÖZÜMLER ........................................................ 116

CEVAPLI TEST ................................................... 119

ÇIKMIŞ SORULAR .............................................. 122

ÇIKMIŞ SORULARIN ÇÖZÜMLERİ .................... 123

3. BÖLÜMRehberlik Hizmet Alanları

REHBERLİK HİZMETLERİ ................................. 128

Rehberlik Hizmet Alanları................................. 128

1. Doğrudan Öğrenciye Sunulan Hizmetler...... 128

Oryantasyon Hizmeti (Yeni Duruma- Ortama Alıştırma) ............... 128

Bireyi Tanıma Hizmeti ................................. 130

Bilgiyi Toplama ve Yayma (Bilgilendirme) Hizmeti ............................... 131

Yöneltme ve Yerleştirme Hizmeti ................ 132

Psikolojik Danışma Hizmeti ........................ 133

İzleme Hizmeti ............................................ 136

Sevk (Yardım Almaya Yönlendirme - Refere) Hizmeti .......................................... 137

2. Dolaylı Olarak Öğrenciye Sunulan Hizmetler ...................................................... 138

Okul Psikolojik Danışma ve Rehberlik Programlarının Hazırlanması ..................... 138

Psikolojik Danışma ve Rehberlik Programı Hazırlama Süreci.................... 139

Kapsamlı Rehberlik Programları ............ 140

Kapsamlı Rehberlik Programı Ögeleri ... 141

Müşavirlik (Konsültasyon-Danışmanlık) Hizmeti .........146

Çevre ve Veli ile İlişkiler ................................... 147

Araştırma ve Değerlendirme Hizmetleri ........... 148

ÖZET ................................................................... 149

ÇÖZÜMLÜ TEST ................................................. 150

ÇÖZÜMLER ........................................................ 155

CEVAPLI TEST - 1 .............................................. 158

CEVAPLI TEST - 2 .............................................. 161

ÇIKMIŞ SORULAR .............................................. 164

ÇIKMIŞ SORULARIN ÇÖZÜMLERİ .................... 166

4. BÖLÜMRehberlik Türleri ve Mesleki

Danışma Kuramları

BİREY SAYISINA GÖRE REHBERLİK ............... 173

Bireysel Rehberlik ............................................ 173

Grupla Rehberlik .............................................. 173

Bireysel Psikolojik Danışma ............................. 174

Grupla Psikolojik Danışma ............................... 174

KURUMLARINA GÖRE REHBERLİK ................. 176

Eğitim Alanında Rehberlik ................................ 176

Sağlık Alanında Rehberlik ................................ 176

Sosyal Yardım Alanında Rehberlik ................... 176

Endüstri Alanında Rehberlik............................. 176

Güvenlik Alanında Rehberlik ............................ 176

TEMEL İŞLEVLERİNE GÖRE REHBERLİK ....... 176

Önleyici, Koruyucu Rehberlik ........................... 177

Kriz Yönelimli Rehberlik ................................... 178

Çare Bulucu, İyileştirici Rehberlik..................... 178

viii

Uyum Sağlayıcı Rehberlik ................................ 179

Yöneltici Rehberlik ........................................... 179

Geliştirici Rehberlik .......................................... 180

Ayarlayıcı Rehberlik ......................................... 181

Tamamlayıcı Rehberlik ..................................... 181

ÖĞRETİM KADEMELERİNE GÖRE REHBERLİK ........................................................ 182

Okul Öncesi Dönemde Rehberlik ..................... 182

İlkokul Kademesinde Rehberlik ........................ 183

Ortaokul Kademesinde Rehberlik .................... 184

Ortaöğretim Kademesinde Rehberlik ............... 185

Yükseköğretim Kademesinde Rehberlik .......... 186

PROBLEM ALANLARINA GÖRE REHBERLİK ........................................................ 187

Eğitsel Rehberlik .............................................. 187

Kişisel – Sosyal Rehberlik ................................ 189

Mesleki Rehberlik ............................................. 190

MESLEKİ REHBERLİKTE TEMEL KAVRAMLAR ..... 192

MESLEKİ DANIŞMA KURAMLARI...................... 198

Ginzberg ve Arkadaşlarının Gelişim Kuramı .... 198

Super’in Benlik Kuramı..................................... 199

Holland’ın Mesleki Tipoloji Kuramı ................... 201

Roe’nun İhtiyaç Kuramı .................................... 202

Özellik – Faktör Kuramı.................................... 204

Psikanalitik Kuram............................................ 204

Sosyal Öğrenme Kuramı .................................. 204

Karar Kuramları ................................................ 204

Hoppock’un İhtiyaçlar Kuramı .......................... 205

Gottfredson’un Daraltma ve Uzlaşma Kuramı.............................................................. 205

Şans / Kaza / Kader Kuramları......................... 205

ÖZET ................................................................... 206

ÇÖZÜMLÜ TEST ................................................. 211

ÇÖZÜMLER ........................................................ 214

CEVAPLI TEST - 1 .............................................. 216

CEVAPLI TEST - 2 .............................................. 219

ÇIKMIŞ SORULAR .............................................. 223

ÇIKMIŞ SORULARIN ÇÖZÜMLERİ .................... 229

5. BÖLÜMBireyi Tanıma Teknikleri

BİREYİ TANIMA .................................................. 236

Bireyi Tanımanın Amaçları ............................... 236

Bireyi Tanıma İlkeleri ........................................ 237

Bireyi Tanıma Sürecine Karışan Hatalar .......... 240

BİREYİ TANIMA TEKNİKLERİ ............................ 243

TEST TEKNİKLERİ ............................................. 244

Maksimum Performans Testleri ........................ 244

Davranış Testleri .............................................. 246

TEST DIŞI TEKNİKLER ...................................... 249

Gözleme Dayalı Teknikler ................................ 249

Gözlem Araçları .......................................... 251

Kendini Anlatma Teknikleri ............................... 254

Başkalarının Görüşlerine Dayalı Teknikler ....... 263

Etkileşime Dayalı Teknikler .............................. 270

Diğer Teknikler ................................................. 272

ÖZET ................................................................... 275

ÇÖZÜMLÜ TEST ................................................. 276

ÇÖZÜMLER ........................................................ 280

CEVAPLI TEST - 1 .............................................. 282

CEVAPLI TEST - 2 .............................................. 286

ÇIKMIŞ SORULAR .............................................. 290

ÇIKMIŞ SORULARIN ÇÖZÜMLERİ .................... 294

ix

6. BÖLÜMPsikolojik Danışma Kuramları

PSİKOLOJİK DANIŞMA KURAMLARI ................ 300

Psikolojik Danışmada Kullanılan Yaklaşımlar ....................................................... 300

1. Güdümlü (Geleneksel) Psikolojik Danışma Yaklaşımı................................. 300

2. Güdümsüz (Demokratik) Psikolojik Danışma Yaklaşımı................................. 300

Psikolojik Danışmada Kullanılan Teknikler ........................................................... 301

Varoluşçu Kuram (Existansiyalizm) .................. 303

Hümanistik (İnsancıl) Kuram (Danışandan Hız Alan Yaklaşım) ..................... 304

Psikanalitik Kuram ........................................... 305

Davranışçı Kuram ........................................... 306

Akılcı - Duygusal Kuram................................... 307

Gestalt Terapisi ................................................ 308

Gerçeklik Terapisi (Kontrol Kuramı – Seçim Teorisi) ..................... 309

Fenomenolojik (Algısal – Görüngüsel) Kuram .............................................................. 310

Transaksiyonel Analiz ...................................... 310

Eklektik Yaklaşım ............................................. 312

ÖZET ................................................................... 313

ÇÖZÜMLÜ TEST ................................................. 316

ÇÖZÜMLER ........................................................ 320

CEVAPLI TEST ................................................... 322

ÇIKMIŞ SORULAR .............................................. 326

ÇIKMIŞ SORULARIN ÇÖZÜMLERİ .................... 327

7. BÖLÜMOkullarda Karşılaşılabilecek

Bazı Sorunlar ve Öğretmen-Öğrenci İlişkileri

OKULLARDA KARŞILAŞILABİLECEK BAZI SORULAR .................................................. 332

1. Kaygı Bozuklukları ....................................... 332

2. Anne – Babanın Ayrılması ........................... 332

3. Ebeveyn Kaybı, Çocuk ve Ölüm .................. 333

4. Tik Bozukluğu ............................................... 334

5. Depresyon .................................................... 335

6. Hırsızlık ....................................................... 336

7. Saldırganlık, Şiddet, Zorbalık ....................... 336

REHBERLİK HİZMETLERİNDE ÖĞRETMEN-ÖĞRENCİ İLİŞKİLERİ .................. 342

1. Öğretmen-Öğrenci İletişimi ......................... 342

2. İletişim Engelleri .......................................... 349

3. Olumlu ve Olumsuz Öğretmen Davranışları ................................................. 351

ÇATIŞMA ve ÇATIŞMA ÇÖZME YÖNTEMLERİ .................................................... 353

1. Çatışmaya Gösterilen Tepkiler ..................... 354

2. Bir Çatışma Çözme Yöntemi Olarak “Akran Arabuluculuğu” ................................. 356

3. Akran Eğitimi ............................................... 356

4. Akran Danışmanlığı...................................... 356

ÖZET .................................................................. 359

ÇÖZÜMLÜ TEST ................................................. 360

ÇÖZÜMLER ........................................................ 364

CEVAPLI TEST-1 ................................................ 366

CEVAPLI TEST-2 ................................................ 369

ÇIKMIŞ SORULAR .............................................. 372

ÇIKMIŞ SORULARIN ÇÖZÜMLERİ .................... 379

x

8. BÖLÜMRehberlikte Örgütlenme

Sistemi

ÖRGÜTLENMEDE REHBERLİK MODELLERİ ... 388

Merkezîleşmemiş – Uzmanlaşmamış Rehberlik Modeli .............................................. 388

Merkezîleşmiş – Uzmanlaşmış Rehberlik Modeli .............................................. 389

ÜLKEMİZDE REHBERLİK HİZMETLERİNİN ÖRGÜTLENMESİ ................................................ 390

1. Bakanlık Düzeyinde Örgütlenme Sistemi...................................... 390

2. İl ve İlçe Düzeyinde Örgütlenme Sistemi ..................................... 391

İl Millî Eğitim Müdür Yardımcısı veya Şube Müdürünün Görevleri ........................ 392

Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri İl Danışma Komisyonu .............................. 392

3. Rehberlik ve Araştırma Merkezi (RAM) Düzeyinde Örgütlenme Sistemi.................... 393

Merkez Müdürünün (RAM Müdürü) Görevleri ..................................................... 393

Merkez Müdür Yardımcısı/Yardımcılarının Görevleri ..................................................... 394

Merkezin Bölümleri ve Görevleri ............... 394

Okul Müdürünün Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetlerine İlişkin Görevleri ..................................................... 396

Müdür Yardımcılarının Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetlerine İlişkin Görevleri ........................................... 396

Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri Yürütme Komisyonu ................................... 396

Komisyonun Üyeleri ................................... 397

Komisyonun Görevleri ................................ 397

Koordinatör Psikolojik Danışmanın Görevleri .................................................... 398

Psikolojik Danışmanın Görevleri ................ 398

Sınıf Rehber Öğretmeninin Görevleri ........ 399

Diğer Öğretmenlerin (Branş) Görevleri ...... 400

Psikolojik Danışmanların Özlük Haklarına İlişkin Çeşitli Hükümler ............................... 400

ÖZET ................................................................... 401

ÇÖZÜMLÜ TEST ................................................. 403

ÇÖZÜMLER ........................................................ 407

CEVAPLI TEST ................................................... 409

ÇIKMIŞ SORULAR .............................................. 413

ÇIKMIŞ SORULARIN ÇÖZÜMLERİ .................... 415

KAYNAKÇA ......................................................... 417

ÇAĞDAŞ EĞİTİM ANLAYIŞI, ÖĞRENCİ KİŞİLİK HİZMETLERİ VE REHBERLİK HİZMETLERİ

¾ ➢ ÖĞRENCİ KİŞİLİK HİZMETLERİ

¾ ➢ REHBERLİK VE PSİKOLOJİK DANIŞMA NEDİR?

¾ REHBERLİĞİN İLKELERİ

¾ İNSANCIL YAKLAŞIM VE REHBERLİK

¾ ➢ REHBERLİĞİN TARİHSEL GELİŞİMİ

İyi bitirmek, iyi başlamaktan daha üstündür.OVIDIUS

Yıllara Göre Çıkmış

Soru Analizleri

2012

2011

2010

2010-2

2009

2008

2007

2006

20054

9

5

6

3

6

5

11

6

2

2

2013

20142015

1201622017

3

KAVRAM HARİTASI

Eğitimin Amacı

Sağlık Hizmetleri

Psikolojik Temelleri

ABD’de Yaşanan

Gelişmeler

Mesleki Yardım Süreci Olarak

Rehberlik (Parsons Modeli)

Sosyolojik, Toplumsal

Temelleri

Avrupa’da Yaşanan

Gelişmeler

Eğitimle Kaynaştırılm

ış

Model

Felsefi Temelleri

Ülkemizde Yaşanan

Gelişmeler

Klinik Model (Özellik-

Faktör Kuramı)

Karar Vermeye

Yardımcı Model

Gelişimsel Model

Eğitim İşlevleri

Sosyal Yardım

Hizmetleri

Rehberlik Hizmetleri

Sosyal-Kültürel

HizmetlerÖzel Eğitim

ve Özel

Yetiştirme Hizmetleri

Kayıt-Kabul

Hizmetleri

Toplumsallaştırma

Geleneksel Eğitim

AnlayışıÇağdaş Eğitim

Anlayışı

Çağdaş Eğitim

Sisteminin Ögeleri

Bireyselleştirme

Eğitim Anlayışı

Eğitim ve Rehberlik

Öğrenci Kişilik Hizmetleri

Öğrenci Kişilik Hizmetlerinin Amaçları

Rehberlik ve Psikolojik Danışma

Rehberliğin Amaçları

Rehberliğin İlkeleri

Rehberlik Hizmetleri ile İlgili Yanlış Anlayışlar

Rehberlik ve Psikolojik Danışma Arasındaki

Farklar

Rehberlik ve Öğretim Arasındaki Farklar

İnsancıl Yaklaşım ve Rehberlik

Rehberliğin Temelleri

Rehberliğin Tarihsel Gelişimi

Rehberlik Modelleri

Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetine Katkı

Sağlayan Bilim Dalları

Kendini Gerçekleştirme Sürecindeki Bir Bireyin Sahip Olduğu Nitelikler

Bölüm Öncesi

1. Bölüm, rehberlik ve psikolojik danışma hiz-

metlerinin temelini, ortaya çıkış sürecini, içeri-

ğini ve bu hizmetin yerine getirilmesi esnasın-

da dikkate alınması gereken ilkeleri içerisinde

barındırmaktadır. Bu bölümün iyi anlaşılması,

genel olarak rehberlik alanı ile ilgili soruların

doğru cevaplandırılmasını kolaylaştıracaktır.

Çünkü son yıllarda çıkan sorular incelendiğinde,

rehberlik alanında sorulan soruları doğru yanıt-

layabilmek için birtakım kavramları bilmek yet-

memekte, rehberlik anlayışını kavramak ve bu

anlayışa göre yorum yapmak önemli olmaktadır.

Özellikle bu bölüm içerisinde yer alan rehberlik

ilkeleri, rehberlik hizmetinin ne olduğuna ilişkin

bilgiler ve rehberlik hizmetine ilişkin yanlış an-

layışlar ayrı bir önem kazanmaktadır. Sınava

hazırlanan adayların bu bilgileri dikkate alarak

hazırlanmaları işlerini büyük ölçüde kolaylaştı-

racaktır.

İNSAN OLMAK

Almanya’da bir lise müdürü, her eğitim-öğretim yılı başında öğretmenlerine şu

mektubu gönderirmiş.

“Bir toplama kampından sağ kurtulanlardan biriyim. Gözlerim hiçbir insanın gör-

memesi gereken şeyleri gördü. İyi eğitilmiş ve yetiştirilmiş mühendislerin inşa

ettiği gaz odaları, iyi yetiştirilmiş doktorların zehirlediği çocuklar, işini iyi bilen

hemşirelerin vurduğu iğnelerle ölen bebekler, lise ve üniversite mezunlarının

vurup yaktığı insanlar…

Eğitimden bu nedenle kuşku duyuyorum. Sizlerden isteğim şudur:

Öğrencilerinizin insan olması için çaba harcayın!

Çabalarınız bilgili canavarlar ve becerikli psikopatlar üretmesin. Okuma yazma,

matematik, çocuklarınızın daha fazla insan olmasına yardımcı olursa ancak o

zaman önem taşır.”

YAŞAMDAN

ÇAĞDAŞ EĞİTİM ANLAYIŞI, ÖĞRENCİ

KİŞİLİK HİZMETLERİ VE REHBERLİK HİZMETLERİ

1. BÖLÜM

4

EĞİTİM ve REHBERLİK

Okullarda gerçekleştirilen eğitim – öğretim faaliyet-leri hem öğrencilerin bilişsel becerilerinin artmasına katkı sağlayacak uygulamaları içermekte hem de eği-tim – öğretim faaliyetleri ile kazandırılamayan çeşitli becerilerin kazandırılmasında ve bireylerin yaşam içerisinde karşılaştıkları sorunların çözümünde çeşitli uygulamalara ihtiyaç duyulmaktadır. Bu ihtiyaç, reh-berlik hizmetlerini gerekli kılmakta ve rehberlik hizme-ti bu özelliği itibariyle eğitim – öğretimin ayrılmaz ve tamamlayıcı bir unsuru haline gelmektedir.

Eğitimin Amacı

Eğitim; bireyi bilişsel, bedensel, sosyal ve duygusal yönden kendisi ve toplum için en uygun biçimde ge-liştirmeyi amaçlar. Bireyi kendisi için yetiştirme, bireyi bir meslek sahibi yapma, bireyin topluma uyumunu sağlama, bireye kendini geliştirme olanakları sunma anlamına gelmektedir. Bireyi toplum için yetiştirme ise toplumun düzenini ve sürekliliğini sağlamak, kültürel mirasın aktarımını sağlamak, ekonomik yapı için nite-likli insan yetiştirmek anlamına gelmektedir.

Eğitim, bireyi hem kendisi hem de toplum için yetiş-tirmeyi amaçlar.

Not

Eğitimin İşlevleri

Eğitimin iki temel işlevi vardır. Bunlar: Bireyselleştirme (kendine yeter insan) ve toplumsallaştırma (toplum için insan) olarak ifade edilebilir.

1. Toplumsallaştırma (Toplum için İnsan)

Toplumsallaştırmanın amacı:

9 Bulunduğu toplumun kültürünü, değerlerini bilen ve benimseyen,

9 Toplumun sorumlu bir üyesi olarak sorumlulukları-nı bilen ve yerine getiren,

9 İçinde bulunduğu toplumu değerli bulan ve onu ileriye götürmek için elinden geleni yapan,

9 Diğer bireylerle iyi iletişim kurabilen,

9 Toplumdaki diğer insanların ve kendisinin ihtiyaç-ları için çalışan ve üreten, yapıcı bireyler yetiştir-mektir.

Bireyin toplumsallaşmasına, sosyalleşmesine katkıda bulunan birincil kaynaklar:

9 Bireyin ailesi,

9 Akrabaları,

9 Komşuları,

9 Arkadaşları,

9 Öğretmenleri ve çevresindeki diğer kişiler olarak ifade edilebilir.

Bireyin toplumsallaşmasına, sosyalleşmesine katkıda bulunan ikincil kaynaklar:

9 Kitaplar,

9 Gazeteler,

9 Dergiler,

9 Basılı materyaller,

9 Televizyon,

9 Radyo,

9 Bilgisayar ve internet gibi iletişim araçlarıdır.

KPSS’de Çıkmış SoruAşağıdakilerden hangisi, çocukların sosyalleşme-sine katkıda bulunan birincil kaynaklar arasında yer almaz? A) Okul B) Arkadaşlar C) Aile D) Öğretmenler E) Kitaplar

Cevaba Ulaştıran Anahtar Kelimeler: Sosyalleşme, birincil kaynaklar, kitap

Çözüm: Çocuğun sosyalleşmesine katkıda bulunan birincil kaynaklar: Bireyin ailesi, akrabaları, komşuları, arkadaşları, öğretmenleri ve çevresindeki diğer kişilerdir. Çocuğun sos-yalleşmesine katkıda bulunan ikincil kaynaklar ise: Kitaplar, gazeteler, dergiler, basılı materyaller, televizyon, radyo, bil-gisayar ve internet gibi iletişim araçlarıdır. Bu bilgiler doğ-rultusunda soru incelendiğinde, kitaplar ikincil kaynaklar içerisinde değerlendirilir. Cevap E

2. Bireyselleştirme (Kendine Yeter, Özerk İnsan)

Bireyselleştirmenin amacı:

9 Kendi potansiyelinin farkında olan,

9 Kendi ayakları üzerinde durabilen,

9 Karşılaştığı problemleri çözebilen,

9 Kendi kararlarını verebilen,

9 Başkalarına bağımlı olmayan bireyler yetiştirmek-tir.

5

Eğitim; bireyin, içinde bulunduğu topluma etkin uyu-munu kolaylaştırırken bireyin kendisine yeter hale gelmesine de yardımcı olur.

Not

Eğitim Anlayışları

Bilim ve teknolojinin hızlı gelişimi, toplumsal yapıda meydana gelen değişiklikler eğitim bilimleri alanına da yansımış ve eğitim bilimleri alanında çeşitli deği-şimleri beraberinde getirmiştir. Bu değişimin en ba-şında geleneksel eğitim anlayışından, çağdaş eğitim anlayışına geçişi ifade etmek mümkündür.

Geleneksel Eğitim Anlayışı 9 Öğretmen ve programı ön plana çıkartmakta,

öğrenciyi pasif kılmaktadır.

9 Bu anlayış, yapısı gereği öğretimi vurgulamış ve öğrenciyi kendisine bilgi yüklenilmesi gereken bir varlık olarak görmüştür.

9 Bireylerin daha çok zihinsel ve entelektüel geli-şimine vurgu yapan bu yaklaşım, bireylerin kendi-lerine özgü durumlarını da göz ardı etmekte, her-kes için aynı, standart bir yaklaşımı içermektedir.

Çağdaş Eğitim Anlayışı 9 Öğrenciyi merkeze alan bir yaklaşımı içermekte,

öğrenciyi bireysel farklılıkları olan değerli bir varlık olarak görmektedir.

9 Bu anlayış içerisinde öğretmen; öğrenciye rehber-lik eden, öğrenciye zengin eğitim ortamları ha-zırlayan, öğrencilerle bire bir ilgilenen bir görevi üstlenmiştir.

9 Bu anlayış içerisinde öğrenciler sadece zihinsel ve entelektüel açıdan geliştirilmeye çalışılmamakta, bir bütün olarak (zihinsel, bedensel, ruhsal, sosyal) tanınmaya ve geliştirilmeye çalışılmaktadır; çünkü bu şekilde hareket edildiğinde bireylerin kendilerini gerçekleştireceğine ve toplumu geliştireceğine ina-nılmaktadır.

Geleneksel eğitim anlayışı “öğretim” ve “yönetim” olmak üzere iki ögeden oluşmaktadır, fakat çağdaş eğitim anlayışı bu iki ögeye ek olarak üçüncü bir ögeyi içermektedir. Bu öge, öğrenci kişilik hizmetleridir.

Çağdaş eğitim anlayışı ile geleneksel eğitim an-layışı arasındaki en önemli farklılık, öğrenci kişilik hizmetleridir.

Not

Çağdaş eğitim sisteminin ilkelerini benimse-yen bir öğretmenin, sınıflarda öğretim etkin-liklerini yürütürken aşağıdakilerden hangisini yapması uygun olmaz?A) Öğretim etkinliklerini yürütürken öğrencileri

olabildiğince aktif kılmaya çalışması

B) Yalnızca söz almak isteyen öğrencileri değil, tüm öğrencileri konuşturmaya çalışması

C) Öğrencilerine belirlediği hedefi göstermesi ve her öğrencisinden bu hedefe varmasını istemesi

D) Öğrencilerine tarafsız bir şekilde yaklaşarak öğrenciler arasında ayrım yapmaması

E) Öğrencilerin aileleri ile sürekli bir araya gele-rek aileleri yapılan çalışmalar hakkında bilgi-lendirmesi

Çözüm: Çağdaş eğitim anlayışı öğrenciyi mer-keze alan bir anlayışı içerdiği ve demokratik bir yaklaşımı savunduğu için, bu anlayışı benimse-yen bir öğretmenin süreç içerisinde öğrencilerini aktif kılmaya çalışması ve her öğrencisinin ken-disini ifade etmesini sağlaması beklenir. Ayrıca öğrencilerine tarafsız bir şekilde yaklaşmak ve öğrencilerin aileleri ile bir araya gelerek iş birliği yapmak da çağdaş eğitim sistemini benimseyen bir öğretmenin sergileyebileceği davranışlar-dır; ancak öğrencilerine kendisinin belirlediği bir hedefi göstermek ve bireysel farklılıkları dı-şarıda bırakarak herkesin bu hedefe varmasını istemek, çağdaş eğitim anlayışına değil, gele-neksel eğitim anlayışına uygun bir durumdur. Cevap C

HOCA SORUSU

Çağdaş Eğitim Sisteminin Ögeleri

ÖĞRETİMÖğrencilere belirli bir alanda bilgi, beceri ve tutum kazandırmayı amaçlayan, planlı ve programlı faaliyetlerin bütünüdür.

ÖĞRENCİ KİŞİLİK HİZMETLERİÖğrencilerin gelişimini her yönü ile destekle-yen, öğrencilerin çeşitli ihtiyaçlarını karşıla-maya ve karşılaştıkları sorunların çözümüne yardımcı, öğretim etkinlikleri dışında yer alan hizmetler grubudur.

YÖNETİMÖğretim hizmetlerinin ve öğrenci kişilik hizmetlerinin etkili bir şekilde yürütülmesinden sorumlu yönetimsel hizmetlerin bütünüdür.

ÇAĞDAŞ EĞİTİM SİSTEMİ