eropah moden: arus sosiopolitik dan pemerintahan

EROPAHMODEN

ARUS SOSIOPOLITIKDAN PEMERINTAHAN

EDISI KEDUA

EROPAHMODEN

ARUS SOSIOPOLITIKDAN PEMERINTAHAN

EDISI KEDUA

QASIM AHMAD

Dewan Bahasa danPustakaKuala Lumpur

2000

Cetakan Pertama 1985Edisi Kedua Cetakan Pertama 1994Edisi Kedua CetakanKedua 1997Edisi KeduaCetakan Ketiga 2000© Qasim Ahmad 1985

Hak CiptaTerpelihara.Tidak dibenarkanmengeluar ulang mana-mana bahagianartikel, ilustrasi,dan isi kandunganbuku mi dalam apa juga bentukdandengan cara apajua sama ada secaraelektronik, fotokopi, mekanik, rakarnan, ataucara lain sebelummendapatizin bertulis daripadaKetua Pengarah, Dewan BahasadanPustaka, Peti Swat 10803,50926 Kuala Lumpur, Malaysia.Perundingantertakiukkepadaperkiraanroyalti atauhonorarium.

PerpustakaanNegaraMalaysia

QasimAhmad

Data Pengkataiogan-dalam-Penerbitan

EropahModen:anissosiopolitikdanpemerintahanI QasimAhmad.- Ed. ke-2.Bibliografi: him. 249-254Mengandungi indeksISBN 983-62-4027-61. Europe- History. 2. Europe- Politics andgovernment.3. Europe— Socialconditions. I. Judul.940

DicetakoiehPercetakanDewanBahasadanPustakaLot 1037, Mukim PerindustrianPKNSAmpangfHulu Kelang.Selangor Darul Ehsan

Kandungan

Prakata Edisi Pertama viiPrakata Edisi Kedua ixPengenalan xi

Bob 1REVOLUSI PERANCIS 1

Bob 2NAPOLEON BONARPARTE 37

Bab 3REVOLUSI-REVOLUSI 1848 63

Bab 4BISMARCK, PRUSIA DAN JERMAN 105

Bab 5REVOLUSI RUSIA 142

Bob 6ZAMAN STALIN 176

Bob 7FAHAM FASIS DI JERMAN 203

Lampiran I 241LampiranII 245LampiranIII 247Bibliografi 249Indeks 255

V

Prakata Edisi Pertama

BukuEropah Moden:Arus Sosiopolitikdan Pemerintahanmi menyentuhperistiwayangsudab diketahui umum — sekurang-kurangnyadi Barat. Tujuan penulisanmi bukanlahsekadaruntukmengulangisahajapenceritaanperistiwatersebut.Perkarayangdiutamakandi sini ialah melihat bagaimanapara sarjana Barat mentafsirkanperistiwa tersebutberdasarkanbeberapaandaiantertentusamaadayang tersuratatautersirat. Denganper-kataanlain, sayabukansahajaingin menulistentangsejarahtetapijugatentangpenulisansejarah.Untuk mencapaimatlamatmi, sayaperlu membuatrujukan dan petikan yangkerap,mungkin agakamat kerappadapendapatsetengah-setengahorang. Di sampingmengetengahkandan menghuraikanpentafsiranyang berbeza,sayajuga cubamencelahsedikitsebanyakdengansumbangansayasendiri.

Walaupunsejarahbukan hanyaperistiwadan cerita, namun peristiwadan ceritaadalahjuga mustahaksebagaiasaskepadapentafsirandanaspeklain penulisansejarah.Olehitu, dalampenulisanmi aspekpenceritaantidak diketepikanbegitusahaja.Yangsayacuba lakukan ialah untuk mengimbangkanantara aspek penceritaandengan aspekpentafsirandanaspek-aspekyanglain.

Secarakeseluruhannya,perbincangandalambuku mi terhad.Perbincanganhanyatertumpukepadapemikirandanpergerakanpolitik dalamsejarahEropahmoden.mi puladibataskanlagi denganpemilihan tajuk yang tertentu sahaja. Buku mi cuba meng-gambarkansedikit sebanyakpergolakanmasyarakatEropahdalam usahanyamencari,membentukdanmengekalkansatu-satusistempemerintahandemi menyelesaikankonflikyang terdapatdalam masyarakatitu. Konflik mi berbangkitdaripadakeadaanekonomi,politik, sosial danjuga idea yang ditimbulkan oleh setengah-setengahpemikir Eropah.Oleh itu, dirumuskan bahawa persengketaantersebut boleh diselesaikan denganmelahirkansatu sistemyang dapatmengimbangkanantarakuasapemerintahandenganhakyangdiperintah,danjuga antarakeistimewaansi kayadengankeselesaansi miskin.Sistempemerintahanyang disentuhatauyang dikaji termasuklahsistemyang dinamakansebagaifeudalisme,demokrasidankediktatoran.

Dalambeberapabab,soal hubunganantarabangsa,perbincangantentangpemikiranpolitik Eropahyangtertentu,danisu khususyang seringtimbul dalampenulisansejarah,

vii

EROPAH MODEN: ARUS SOSIOPOLITIK DAN PEMERINTAHAN

misalnyaisu pengkuantitian,moral danpenentanganjugadibincangkan.Penulisanbukumi merujuk (hampirkeseluruhannya)kepadabahanrujukanyangterdapatdi perpustakaanUniversiti SainsMalaysia. Istiiah bahasaasing yang digunakandalam buku mi telahdikekalkanatau diterjemahkan.Istilah yangdikekalkantelah ditulis denganhuruf con-dong.Jika istilah asing mi sudahdijadikan istilab bahasaMelayu, makahurufcondongtidak digunakan.Terdapatjuga beberapaungkapanyangdikekalkandalambahasaasal-nya.Hampir kesemuaistilah mi dapatdifahamiberdasarkankonteksnyaatauistilah itumemangsudahdijelaskandalamteks.

Terjemahanistilah telahsayaiakukanmenurutcarayang sayafikirkan cara biasa.Misainya SocialDemocraticParty telah diterjemahkansebagaiParti DemokratikSosial,Social Democrats sebagaiparaDemokrat Sosial, Catholic Centre Party sebagaiPartiTengabKatoiik, Social RevolutionariessebagaiRevolusionerSosial,dan ReinsuranceTreatysebagaiPerjanjianInsuransBerlapis.War CommunismpulapernahditerjemahkansebagaiPerangKomunisme,tetapi sayamenterjemahkannyasebagaiKomunismePerang.Padapendapatsaya,yangditekankandi sini ialahkomunismebukanperang.

Draf awal dan sebahagianbesardraf keduapenulisan mi telah ditaip oleh parajurutaipdi Unit PengajianLuarKampus.Drafakhir telahditaipolehPuanCheMorahMd.Noor. Kos menyediakandraf akhir mi telah ditampungoieh peruntukanyangdiperolehdaripada Universiti Sains Malaysia menerusi Pusat Pengajian Ilmu Kemanusiaan.Beberapaorangrakansejawatdi PusatPengajianIlmu Kemanusiaantelahmemberikannasihatdangalakankepadasaya.Idea untuk menulis buku mi timbul dalamsalahsatuperbincanganantarasayadenganDr. Suntharalingam.Jadi,amatwajarsayamerakamkanucapan terima kasih dan penghargaankepada semua individu serta badan (dankakitangannya)dan khususnyakepadaDewan Bahasadan Pustakakeranabersetujumenerbitkanbuku mi.

Penulisanmi sayapersembahkankepadakeluargasaya,danparapenuntutsejarahdiUniversiti SainsMalaysia.

Qasimbin AhmadUniversiti SainsMalaysia

PulauPinang1985

Viii

Prakafa Edisi Kedua

Buku Eropah Moden: Arus Sosiopolitikdan Pemerintahanedisi keduamm di sampingmembuatpembetulandan pembaikandi beberapatempat, ia juga memuatkanbahagianPengenalan.BahagianPengenalanmi diharapdapatmemberipeneranganyangjelastentangkeseluruhanisi buku i. Temayang ditekankandalambahagianPengenalanmi iaiahArusSosiopolitikdan Pemerintahan.DalamPengenalanmi dibicarakanpendemokrasiankuasa,iaitu bagaimanakuasadipindahkanatau cubadipindahkandaripada tanganraja feudalkepadakhalayak yang iebih ramai. Kajian tentangprosesmi, yang merangkumiperbin-cangantentangliberalismedankelas menengahsertasosialismedan kelas bawahan,jugamelibatkanpelbagaimasalahdanmi turut diberikan perhatian.Seterusnya,bahagianPe-ngenalanmi juga mengaitkanfaktordanpergolakansosiopolitikdi EropahsejakRevolusiPerancis,biarpunsecararingkas,denganisu yangmasihrelevendalammasyarakatsemasa.

Ingin jugadimaklumkandi sini bahawasebahagiandaripadaisi Bab 3 buku mi, iaitu“ReVolusi-revolusi1848”, telahjuga sayamuatkandalampenulisansayadalamR. Sun-tharalingamdanAbdul RahmanHaji Ismail (ed.) 1985,Nasionalisme:SatuTinjauanSeja-rah, Fajar Bakti, Petaling Jaya, (lihat Bab 11 “1848: GagainyaRevolusi di TanganNasionalisme?”).

Di sini, sukacitasayamerakamkanpenghargaankepadaDewanBahasadan Pustaka(DBP) keranausahamenerbitkanedisikeduami. Penghargaandan ucapanterimakasihjugaditujukankepadaeditorbuku mi, iaitu Encik BaharinAiyob danPuanNoraini Abdul Hamid,rakan sejawatsayaEncik RichardMasondi PusatPengajianIlmu Kemanusiaanyang telahmembacaPengenalanedisikeduami sertamemberikankomenyangberfaedah,danPuanMa-ziyah Ariffin di PusatPengajianLuarKampusyang telahmenyempurnakantugaspenaipanbahagianPengenalan.Indeks telah disediakandengankerjasamaEncik BaharinAiyob danNor Hafidzah. Bantuanjuga telah diterima daripadaMuhammad ‘Alauddin dan Fatahah.Kepadamerekadansemuapihak yangmembantupenerbitanmi secaralangsungataudidaklangsung,sayaucapkanberbanyakterima kasih.Semuapihak, melainkanpenulis, tidaklahdipertanggungjawabjika terdapatsebarangkekurangandan kesilapandalambuku mi.

QasimAhmadUniversiti SainsMalaysia

PulauPinang1994

ix

Pengenalan

Buku Eropah Moden: Arus Sosiopolitik dan Pemerintahanmi membincangkanunsurutamasosiopolitikdi Eropahdi ambangRevolusiPerancisdan seterusnyake peringkathampirpertengahanabadke-20.Pencetusandanperkembanganunsurmi telahmembawakepadakonflik antaragolonganyang diperintah denganparapemerintah.Punca,per-jalanan dan akibat konflik yang berkenaandiperjelasbukan hanya dengan menilaiperistiwasejarahyangbersabittetapijugapandanganparasejarawanyangtelahmengkajidanmenulistentangnya.mni bermaknabahawa,unsurpensejarahanturut dimuatkandalambuku mi.

Walaupunterdapatpenumpuantemasepertiyang telahdikatakandi atas,iaitu arussosiopolitikdanpemerintahan,pertalianyang mengikatkeseluruhanperbincangandalambuku mi mungkin kadangkalaterselindungatau hanya tersirat di setengah-setengahtempat.mi mungkmn berlaku keranaterdapatnyatajuk-tajuk yang merentasibeberapanegaraEropahsertakewujudanaspekpenceritaanyang agakterperinci tentangpelbagaiperistiwa. Bagi setengah-setengahpihak, mi boleh menimbulkansesuatuyang kurangmenyenangkan.LantasbahagianPengenalanmi bertujuanmengatasipemasalahanmi,iaitujika betul iamerupakansatupemasalahan.

Isu sosiopolitikyangmula-mulasekali ditangani dalamBab I buku mi ialah yangbersabitdengankebangkitangolonganborjuis. Medannyaialah RevolusiPerancistahun1789. BerbekalkanfalsafahsekularEnlightenmentatauKesedarandanprinsip ekonomibebas,golonganborjuis Perancistelahmenentanggolonganbangsawansemasa.Istilahborjuis digunakandi sini bagi merangkumigolonganpeniagakaya,profesionaldaninte-Iektual yang terdapatpadamasaitu. Selamami golonganbangsawantelah menjadikanfeudalismesertakepercayaanyang berteraskanagama Kristian sebagai landasanke-kuasaanmereka.Susunlapis atau hierarki masyarakatfeudal pula adalahberdasarkandarahketurunan.Paraborjuis mendapatisemuami sebagaisesuatuyang amatmenekan,membelenggudanjuga menghina.Lantasbagi membeladin dan segi sosial,politik danjugaekonomi,merekaberminatdan berkepentinganuntukmengubahsistemsosiopolitikdanekonomiyangterdapatpadamasaitu.

KewujudandanpenyebaranpemikiranKesedaranyang mempersoaldanmengecam

xi


peraturansemasa,ataustatus quo, amatdialu-alukanoleh golonganborjuis. PemikiranKesedaranmenegaskanbahawamanusiatidak seharusnyadibezakanberdasarkandarahketurunan.Peningkatankarier ataumobiliti sosialseseorangjuga tidak patut dibataskansemata-matakeranaia tidak berketurunanbangsawan.Namun begitu, paraborjuis mibukanlah pula merupakangolonganyang memperjuangprinsip demokrasidan egali-tarianisme— hasratmerekatidak sampaijauh ke situ. Merekatetapyakin bahawahierarkisosial berupayamemberikanfaedahkepada masyarakatsecarakeseiuruhannya.Yangmembezakanpandangangolonganborjuisdaripadapandangangolonganbangsawanpadamasaitu bukannyaisu keakurankepada prinsip dan amalanhierarki, tetapi pendapattentangasasyangpatutmendasarihierarki tersebut.Golonganbangsawanpercayabahawahierarki wajar dilandaskankepadadarah keturunanzaman-berzaman,waihal golonganborjuis mahubakatdijadikanlandasantersebut.Bagaimanakahpulabakatseseorangahlimasyarakatitu diukur?Paraborjuisdansekutumerekamengatakanbahawaseseorangahlimasyarakatitu diukur berasaskanharta yang dimilikinya. Alasan di sebalik pendirianborjuis mi tidak sukardiselami.Padapandangangolonganborjuis, merekayangberhartatentulahberupayadan berbakat,jika tidak, masakanmerekabolehberjayamenghasilkanharta. Pendeknya,harta dilihat sebagaipetandakepada bakat. Seterusnya,bakat yangmahu diiktiraf mestilah pula sampai ke parasyang tertentu dan paras mi pula diukurberdasarkanjumlahcukaiyang dibayaroieh seseorangitu kepadanegara.Lantas,selepasRevolusiPerancistahun1789,hakmengunditelah diberikansecaraagakmeluaskepadarakyatyangberbakatatau“warganegaraaktif’. Kriteria atauukuranyang digunakanbagimenentukanmereka yang benar-benarberbakat, iaitu yang layak mengundi, ialahpembayarancukaibernilai ataubersamaansekurang-kurangnyatigaharigaji buruh kasar.Seterusnya,merekayangdiberikanhak mengundimi mestilahjugaberumur25 tahunkeatas. Orang gaji atau kuli serta merekayang ditakrifkan bankraptidak diberikan hakmengundimi.

Fenomenamengaitkanpemilikan hartadenganbakat danseterusnyamenjadikanpemilikan hartayang tertentujumlahnya,yangdicerminkandengankadarbayarancukaikepadanegara,bagi menentukantahapbakatseseorang,bukanlahsesuatuyang beriakudiPerancissahajapadamasaitu. Fenomenami sudahpun terdapatdi negaraBaratyanglainekoran revolusi politik merekamasing-masing.Misalnya, di Britain selepasRevolusiInggeris tahun 1688 hak mengundidan hak untuk menjadi ahli Parlimen amat terhad.MenurutAkta 1710, seseorangyang ingin menjadi ahli Parlimenmestilahmempunyaipendapatanyang lumayan. Akibatnya, hanyabeberaparibu orang yang layak untukmenjadi ahli Parlimen; walhal jumlah rakyat Britain pada masa itu dianggarkanmenjangkauangkalebih 6 juta orang.Kekayaangolonganatasandi Britain padamasaitudilandaskankepadapemilikan tanah.Padazamaninilah negaraitu dikatakandiperintaholeh golongantuan tanahbangsawan.Pendemokrasianhak mengundiatau penurunankadarbayarancukai bagiparapengundiberlakusecaraberansur-ansurdi Britain menerusibeberapaakta. Hak mengundibagi semualelaki dewasa(duapuluh satu tahunke atas)tanpamengambilkira kedudukanhartahanyaterlaksanamenerusiRepresentationof thePeopleAct1918.TetapibagikaumwanitaBritish, menurutaktayang sama,hanyamerekayang mempunyai harta yang tertentu nilainya atau lulusan universiti sahaja yangdibenarkanmengundi.WanitaBritish berumur21 tahun ke atas,memperolehhakmeng-undiyangsamadenganlelaki hanyapadatahun1928.

xii

PENGENALAN

Di Amerika, selepasRevolusiAmerikaatauPeperanganKemerdekaanmenentangBritain padatahun 1776, hak mengundijuga tidak diberikan kepadasemuaorang. Se-baliknya,hak mengundihanyadiberikankepadagolonganberharta.Golongankulit hitamyang masih menjadi hamba langsung tidak masuk di dalam perkiraan politik.Memandangkanhal mi semua,perkembanganpolitik ekoran Revolusi Perancisyangmemperluashak mengundidi kalanganrakyat memangsudahmerupakansesuatuyangradikal dalamkonteks zaman itu. Namun begitu, sesuatuyang lebih radikal lagi ialahperuntukanyang terdapatdalamPerlembagaanPerancistahun 1793. Perlembagaanter-sebut memperuntukhak mengundikepadasemuarakyatPerancistanpabatasanharta.Walau bagaimanapun,PerlembagaanPerancistahun 1793 tidak dikuatkuasakan.Pihakberkuasarevolusi menyatakanbahawakeadaanpolitik semasayangtidak stabil memaksamerekamengambillangkahmenggantungkanperlaksanaanperlembagaantersebut.

Dalampadaitu pun, hamsdiingatbahawaalirandemokrasiuntukseluruhrakyatmibukanlah sesuatuyang umum diterima oleh golongan berkuasadan berkepentingan.Golonganmenengahmempunyaiprasangkayang tidak jauhberbezadaripadagolonganbangsawanterhadapgolonganbawahan.Golonganmenengahyang menerajuirevolusibertekaduntukmemastikanperjuanganmerekatidak berkesudahandengankesamarataandan segalasegidanbagisemuapihak.TekadsebeginijelasterbayangdalamPerisytiharanHak-hakManusiadanWarganegaratahun1791, dokumenyangpernahdismfatkansebagaisesuatuyang “kekal menjadi piagamliberalismesepanjangabadke-19”.’ Fasal pertamaperisytiharanmi menegaskanbahawa“Manusia dilahirkandan kekal bebasdan mem-punyai hak sama.Perbezaansosial hanyaboieh diwujudkan berdasarkankemanfaatanumum”. Tidak rumit bagi kita memahamiperkarayang dimaksudkandenganungkapan“Perbezaansosial hanyaboleh diwujudkan berdasarkankemanfaatanumum”.2 Di sini,golonganmenengahsudahketaramahu meleraikangolonganbawahandaripadabarisanataukumpulankelasmenengah.Justifikasiyang merekautarakanialahdemi pemeliharaankeutuhanmasyarakat.Semuami tentu dihitung menuruttanggapangolonganmenengahsendiri. Ringkasnya,sekiranyagolonganmenengahberfikir bahawapersamaanpolitik,dalambentukmemberikanhak mengundikepadasemuaorangmisainya,akanmenjejas-kan kesejahteraanumum, makahak mengundiakantidak diberikankepadasemuaorang.Perkiraandi sini ialahgolonganyang tidak berbakat,tidak berkeupayaan,tidak sepatutnyadiberikan tanggungjawabuntuk menentukanpersoalanpenting seperti pemilihan ahliparlim~n~dan anggotapemerintah.Jika merekadiberikanjuga tanggungjawabtersebutmaka~k4nterjejaslahkesejahteraanumum.Inilah pandanganbiasagolonganmenengah.

Andainyadiperhalusilagi PerisytiharanHak ManusiadanWarganegarain pe-ngaruh pemikiran Kesedarannyata kelihatan dan kelihatan juga di dalamnyaunsurdiskriminasi yang memihak kepadagolongan menengahdan berharta.Tidak timbullangsung,misalnya,prinsip pemilikan hartabersamaseperti yang diperjuangkanolehideologi sosialisataukomuniskemudiannya.Tentangpemilikan harta,PerisytiharanHakManusiadanWarganegaramenegaskanbahawa,

.1 D. Thomson(terj. DBP) 1982. Eropah SejakNapoleon.Kuala Lumpur: Dewan Bahasadan Pustaka,iii. 1,him. 15.

2 Untuk teks pensytiharan mi, lihat Lampiran I.

xiii

EROPAH MODEN: ARLIS SOSIOPOLITIK DAN PEMERINTAHAN

“Oleh sebabhartaadalahhak yang tidak boieh digugat dan yang suci, maka tiadasesiapapun boiehdilarangdaripadamemilikinya melainkanuntuk tujuannyatabagikeperluanawam,disahkanoleh undang-undang,dan dengansyarat sagu hati yangsewajarnyadiberikanterlebih dahulu.”3

Dalam penulisanparapemikir Kesedaransendiri, terdapatsikap yangmencurigaigolonganbawahanatau masyarakatawam. Pendirian sebegini,misalnya, diperlihatkanoieh JeanJacquesRousseau(1712—1778),satu-satunyatokoh Kesedaranyang bolehdikatakanmemperjuangdemokrasisecararadikal. Apabilamenjelaskankonsepkehendakumumnya,Rousseaumenulis,

“Selalu terdapatperbezaanyangbesarantarakehendaksemuaorangdengankehendakumum; yang akhir mi hanyamengirakepentinganumum sementarayangterdahuluitu lebih mengira kepentinganperibadi dan ia hanyalah sejumlah kehendakper-sendirian

mi membayangkanorang ramai mungkin tidak dapat memisahkandin merekadaripadaunsurmementingkandin sendiri, lantasmembuatpilihanyangsalah.Sikapyangserupajuga dipamerkanoleh Voltaire (1694—1774).Voltaire, atau namasebenarnyaFrancois-MarieArouet, berpendapathanyasegolongankecil manusiasahajayangbetul-betul berkeupayaandandenganitu wajar diberikankuasadan kebebasanyangsecukup-nya.mi telahmenyebabkanPalmerdanColton mengetengahkanpendapatbahawa“yangVoltairepalinghajatkanialahkebebasanbagimerekayangberkesedaran[sahaja].”5

Secaraumumnya,kemenangangolongan borjuis dalam Revolusi Perancistelahdipertahankandan diteruskan ke zaman-zamanyang berikutnya, walaupunterdapatgangguandaripadasemasake semasa.Misalnya, di Perancispada zaman NapoleonBonarparte(1769—1821),dan mi menjadi topik bagi Bab 2, kuasapolitik golonganmenengahtidak syaklagi nampakterhakis.NapoleonyangmahudiperalatkanolehAbbesSieyes(1748—1836),seorangideologueulung RevolusiPerancis,untuk menumpaskanpercubaangolonganbangsawanmendapatkansemulakuasa,telah akhirnyamematahkanrancanganAbbesSieyesitu sendiri.KuasaParlimenPerancis,kubu kuasakelasmenengahtelahdihadkanoleh Napoleon.Parlimenselamami merupakanlambangperjuangandanpencapaianpentingkelasmenengah.Pencapaianataukejayaaninilah yang kini dirampasoleh Napoleon.Sebagaiganti kepadakehilanganmi, Napoleontelahmenjanjikankelasmenengahkestabilan,keuntunganekonomidankeselamatandaripadadesakandanugutankelas bawahan.Napoleonjuga telah menambathati golongan bawahansebelumdiamemegangterajupemerintahannegaraiagi denganketangkasannyadi medanperang.Setelahberkuasa,dia telah mengetatkanlagi ikatan antaradirinya denganrakyatmelaluipungutansuarayang mengesahkannyasebagaiKonsulseumurhidup(1802)dan kemudianMaharajaPerancis(1804).

3 Ibid.4 Jean-JacquesRousseau,(terj. Puteri RashidahMegat Ramii) 1991. Darihal Perjanjian Sosial. Kuala

Lumpur: DewanBahasadanPustaka,hIm. 38.5 R.R.PalmerdanJ. Coiton 1983.A Historyof theModernWorld. New York, him. 309.

xiv

PENGENALAN

Pemilihan Napoleonsebagaikonsul seumur hidup dan maharajayang dengansendirinyamenjejaskankekuasaandankewibawaanparlimen,lebih meyakinkangolonganmenengahdanatasanbahawapemberianhakpolitik kepadagolonganbawahanbukanlahmerupakanjalan yang harus dilalui untuk mereformasikanpolitik dan masyarakat.Napoleonjugacubamembentukdinastinyasendiridanmenyepadukanelementradisi raja-rajaPerancisdanEropahmi denganelemendemokratikkelasmenengah,iaitu sistempengundian.Kacukanyangdilakukanoleh Napoleonmi menyakitkanhati bukansahajapihakbangsawantetapijugapihakkelasmenengah.Padapandangankedua-duagolonganin tindakan Napoleon merayu terus kepada masyarakathanyalah bertujuan untukmemanfaatkanrasaketerpekunanrakyatkepadaNapoleon.Bagi mereka,Napoleontelahmemperkudakansentimen rakyat bagi menambahkandan memperkukuhkankuasanyajauhmelebihi kuasarajafeudalPerancisyangtelah ditumbangkanolehRevolusi1789.

Tidak semuaahli golongan menengahterpedayadengan manifestasi sentimendemokratikNapoleon;merekasedanNapoleonsudahpun mengambillangkahmengehad-kan kuasaParlimenPerancis.Jadi, dan satu segi, Napoleonboleh dilihat, seperti yangdilakukan oleh David Thomson, sebagaiseorang“oportunis besanyang didorong olehnafsubesar”.6Maksudnya,Napoleontidak dapatmenahandirinya danipadamenggunakankeadaantidak stabil di negaranya,keterpegunanrakyatterhadapkarier dankarismanya,untuk mengukuhkankuasanyadan kemudian tidak dapat juga men~elakkandirinyadaripada tindakan melancarkan dasar demi dasar, kempen demi kempen bagimerealisasikanimpianPerancis(ataudirinya)di Eropah.

Dalamtindak-tanduknya,Napoleontidak memperhitungkos yang terpaksadibayarolehrakyatPerancisdannegaraEropahyanglain. BenuaEropahditaburiolehratusanribupusarapemudaEropah,tunas yang terkorbandi medanperangbagi memenuhiimpianNapoleon.Secanakeseluruhannya,hampir satujuta nyawa terkorbandalampeperangansemasapemerintahanNapoleonyang tidak sampaipun enambelastahun(1799—1814).OIeh sebab pemerintahanNapoleon menghasilkanjuga pembaharuandalam aspekpentadbiran,persekolahandansebagainya,makaterdapatjugasejarawanyang bersediamemperkatasesuatuyangbaik tentangpemerintahanNapoleon.Maka lahirlahungkapansepertiutilitarian dandespotismeberihsanbagi menggambarkandasarNapoleon.Walaubagaimanapun,seseorangitu tidak dapat lan daripadahakikat bahawapemerintahanNapoleonmemangberunsurdiktator: terdapat pemusatankuasa rejimnya, penapisanakhbaryangketat,peraturanlettresde cachet,sistempolis rahsiadan sebagainya.Dilihatdalamkontekstradisi RevolusiPerancisyang mahumemperluaskuasapolitik di kalanganlebih banyakrakyat,sekurang-kurangnyaagarahli kelasmenengahterlibat secaraaktifdalamprosespolitik negara,kediktatoranNapoleonjelas merupakansuatupembantutanterhadapperkembangandemokrasi.Umumnyami diakui oleh parasejarawan,termasukmereka yang cenderungmenekankansumbanganpositif Napoleon. Kerap juga kesanburuk pemerintahanNapoleon terhadap perkembangandemokrasiditonjolkan tanpaselindung.Perhatikankata-kataCobbanmi misalnya,

“Dia [Napoleon]telahmemberikanPerancis,semasanegaraitu sangatmemerlukannyaselepaskemelutRevolusi, satu korsetbesi, lantasPerancismenjadiamat tergantung

6 D. Thomson,op. Cit., him. 49.

xv


padanyadan hanyaberjayamembebaskandirinya secaraperlahandan amatpent dantidak sekali-kalisecarakeseiuruhannya.”7

Biarpun betapaantidemokrasiataureaksionernyapemerintahanNapoleonBonar-parte,keruntuhankemaharajaannyatelah membukalaluankepadabentukpemerintahan-nya yangjauh lebih reaksionerlagi. Kuasa-kuasabesarEropahyang turut bertanggung-jawabterhadapkekalahanNapoleon,mulanyadi EropahTimur danakhirnyadi Waterloo,telahmerencanakandanmengamalkandasarkonservatif.Bersabithal ehwaldalamnegeri,kuasa-kuasabesar berkenaan,Austria-Hungary, Britain, Perancis, Prusia dan Rusia,bertekaduntukmembasmigerakanpolitik yangradikal, antimonarkidanprorepublikataualaJacobin.Dan segi hubunganantanabangsapula,negara-negarautamaEropahmi mahumemastikanperimbangankuasadanpersefahamandi kalanganmerekatidak dijejaskanoleh kegiatan perang dan penaklukan seperti yang dialami dalam era NapoleonBonarparte.Peraturanpolitik padazamankonservatifmi dikenali sebagaiSistemKongresatauSistem Metternich,sempenanamaMenteri LuarAustria, Klemensvon Metternich(1773—1859).

Walau bagaimanapun,neo-konservatismeabad ke-19 mi terpaksamenghadapicabanandan tekanandaripadaarusliberalismeyang sudahpun dicetuskanoleh RevolusiPerancis.Benih politik peninggalanRevolusi Perancisbercambahterus. Semangatnasionalismeyang mendapatrangsangandaripadapenakiukan Perancisdi beberapadaerahdi Eropah,terutamanyadi Itali dan Jerman,juga turut berkembang.Manifestasiliberalismedannasionalismeawalanmi mengakibatkanrevolusi-revolusipadatahun1820dan tahun 1830 di beberapaneganadan daerahdi Eropah.Ideologi-ideologimi menjadirangsangankepadagolonganyang menentangpemerintah-pemenintahyang didapati tidakmenepatiaspirasipolitik golonganprogresifsemasa.Di Perancismisalnya,semasapeme-rintahanCharleske-X (1757—1836),pihak istanatelah membuatpercubaanpaling nekaduntuk mengembalikansemulakuasamutlakraja dan autoriti menyeluruhpihak Gereja.Percubaanitu gagaldanakhirnyadinastiBourbontelahdigulingkan.Rajapilihan golong-ankelasmenengahliberal, LouisePhilippe (1773—1850),telahmenaiki takhtadansistemrajaberperlembagaanberasaskandemokrasi(berlandaskanpemilikan hanta)telahdiper-kukuhkan.Peraturansedemikianitu amatmemuaskanhati golonganmenengahdanliberalsezaman.Seperti yangdikatakanoleh Palmerdan Colton,bagi golongantuan tanahyangkaya,sistempemerintahansemasaLouis Philippemerupakan“penyempurnaandan titikpenyudahprogrespolitik”.t Penonjolankedua-duaidea atau isme mi bertambahlebihnyatadalamRevolusi-revolusi1848.Sempenarevolusitersebut,sosialismejugatelahmulamuncul secaraberkesansebagaisatuideologi politik. Ideologisayapkin mi telahmemberisuatucabaranbarukepadapemenintahsemasadi Eropahdantelah mewannaiarenapolitikEropahsecaraberterusan.Revolusi-revolusi1848 mi dibincangkandalamBab3.

Revolusi-revolusi 1848, walaupunmerupakansuatu kebangkitanyang rata-ratagagaldalamjangkapendeknya,tetapmerupakansuatudetik yang pentingdalamsejarahEropah moden. Dalam pergolakantersebut, pelbagai anus sosiopolitik seperti yang

7 A. Cobban1965. A History ofModern France Vol. 2: 1799—1871.Middlesex, London: PenguinBooksLtd.,hlm.22—3.

8 PalmerdanCoiton,op. cit., hIm. 458.

xvi

PE NGE N ALAN

disebutkandi atas,liberalisme,nasionalismedan sosialisme,telahmempengaruhiprosesperubahandankonflik semasa.Konflik telahberlakuantararakyatdenganpemerintahdanjuga di kalanganrakyatsendiri. Perbalahandi kalanganrakyatamatsering memperlihatjurang atauperbezaankelasantaramereka.Oleh sebabgolonganmenengahdi Perancismenganggapsistem liberal demokrasi bersyaratbersertaraja berperlembagaansebagaipuncakkemajuanpolitik, makamerekatidak pun menuntutsesuatuyang radikal. Yangdipintahanyalahsekadarsistemyang sediawujud di Perancispadamasaitu dikendalikansecarabersih,cekapdan berkesansertasyaratuntuk membolehkanorangmendapatkanhak mengundidilonggarkansedikit. Kelonggaransyaratmengundimi bertujuanuntukmembolehkanlebih banyak ahli kelas menengahyang kian bertambahpadamasaituterlibat samadalam prosespolitik. Pembabitankelasbawahandalamhal ehwalpeme-rintahan masih tidak terlintas dalam pemikiran aktivis politik kelas menengahmi.Pemikirankelasmenengahdi Perancismi dikongsijugaoleh rakanmerekadi tempatlaindi Eropah.Tuntutanparaliberal di parlimendi Frankfurt,Budapestataudi Palermotidakjauh berbezadaripadadesakanparaliberal di Paris.

Parapemimpinnasionalisyangbangkit memberontakpadatahun 1848 juga jelasberada di atas landasan liberal. Pemimpin utama nasionalis Itali, Joseph Mazzini(1805—1872)misalnya,berkerasmahu menangguhkansegalalangkahmemperbaikike-adaansosioekonomirakyatsehinggaselepasperjuangannasionalisItali selesai.PemimpinnasionalisMagyardi Hungarypula,LouisKossuth(1802—1894)misalnya,tidak berhajatuntuk memperluasnasionalismesebagaikonsepyang juga boleh meliputi atau diper-juangkanoleh rumpun bangsalain di Hungary. Kossuthjuga tidak mempunyaiagendauntuk menjalankanreformasi ekonomi bagi membelagolongan buruh, petani dan serf(hamba)di Hungary.Paraliberal dan nasionalisdi ParlimenFrankfurtyang memperjuangpenyatuanJenmanjuga memperlihatbelang politik yang sama.Paraperwakilan yangkebanyakannyaterdiri daripadaparaintelek,usahawan,peguamdanprofesionallain mitidakpun menganggapperjuangannasionalisBohemiasebagaisesuatuyang wajarbiarpunketuanasionalisBohemia,FrantisekPalacky (1798—1876),sepertijuga Kossuth, tidakpun mahumenarik keluar bakal negaranyadaripadanaungankemaharajaanAustria.Menurut pandanganpara liberal dan nasionalis Jermanyang berhimpundi Frankfurt,bangsaBohemia(Czech)patutberasaberuntungberadadalamlindungantamadunJerman(Austria ialah negaraatau kemaharajaanJerman). Oleh itu, tidak munasabah,menurutkacamataparaliberal Jermansemasa,bagibangsayang merekaanggaptidak ampuhdantidak bersejarahmenuntutautonomidaripadakemaharajaanAustria.

Sikapdan tindakanmengetengahkanhierarki bangsa,samaada ia dilakukan olehpara nasionalisJermandi Frankfurtatauoleh Kossuthdansekutunyadi Budapest,padaprinsipnya,tidakjauh berbezadaripadahierarki kelasatauekonomi yang didukungolehparaliberal golonganmenengahamnya.Sepertiyangtelah dibicarakansebelummi, rakyatbawahanyang tidakberhartadikatakantidak berbakatlantastidak wajardiberikanperananpolitik. Dalamkonteksnasionalismepula, rumpunbangsayang tidak berkuasaatautidakbersejarahdianggap tidak penting lantas dikatakantidak berkelayakanmemperjuangnasionalismesendiri. Padazamanyang politiknya stabil, ekonommnyabaik, pemikirankonservatifmerupakansesuatuyangdominandanorangramaimerasaselesasertatidakdilamun harapanmenggunung,hierarki kelas atau bangsamungkin diterima ataudito-leransisahaja.Sesungguhnya,umumberanggapan,hierarki, biar apapun yangdijadikan

xvii

EROPAH MODE N: ARUS SOSIOPOLITIK DAN PEMERINTAHAN

Iandasannya,terpaksajugawujud dalamsesuatumasyarakatdanpentadbiran.Tetapi tahun 1848 bukanlahsuatuerayang stabil atau yang mempunyaiciri-ciri

yangseringdikaitkandengankestabilan.Padatahun 1848,hak-hakpolitik yangdianggapolehkelasmenengahsebagaisesuatuyang tidak lagi boleh dipersoalkanmasihjugatidakdikecapioleh merekasepenuhnya.Dalampadaitu pula,hierarki kelasdanbangsayangwujud ataumahu terus diwujudkan padamasaitu menjadi sasarangolonganyang me-rasakankepentinganmerekatidak dantidak akandiambil kira langsung.Golonganyangdimaksudkandi sini ialah kelasbawahanataubangsayangtertekan.Inilah yang meng-radikal dan menyemarakkanlagi Revolusi-revolusi 1848. Kemaraanpesat RevolusiIndustri selamami telahjuga menimbulkanmasalahkepadaparapekerja.Romantisismeyang timbul sebelumin iaitu sebagaireaksi kepadaKesedaran,telahpun mendorongbangsaEropah menilai dan mementingkanbudayamasing-masing.Timbulnya hal-halsebegini telah meninggalkankesan yang mendalamdalam masyarakatEropah danbeberapasegi,samaadasosioekonomiataupolitik.

Penyuaraansemula aspirasiliberal secaralebih lantang,telah dengansendirinyamemberikannafasdan harapanbarukepadagolongan menengah.Tetapi ideologi ber-dasarkanbakat dan amalan laissez-faire mi tidak menunjukkan kemampuanuntukmengatasimasalahsosioekonomiyang muncul seiringandenganRevolusi Industri; makalahirlah pemikiran sosialis yang mendakwa boleh menyelesaikanisu mi. Sekiranyasosialismemahumembelakelasbawahanmakanasionalismepula merupakansuatu alatatauperantaraanbagi bangsabawahanmenuntuthak kebangsaanmasing-masing.Ia jugamenyebabkanRevolusi-revolusi1848seringdigelarsebagaiRevolusiTiga Penjuru.Kelasmenengahyangselamami menentangkelasatasansecarasatulawansatu (danseringjugadengansokongankelasbawahan)kini ditentangpuladan penjunulain olehkelasbawahan.

Walau bagaimanapun,sekurang-kurangnyadalamjangkapendek,Revolusi-revolusi1848 telah gagal. Kegagalanmi membawaimplikasi yang berlainankepadagolonganliberal, sosialisdannasionalis.Paraliberal telahmenghadapisatukejutan danakhirnyaterpaksamemberikankonsensikepadagolonganbawahansamaadasecarasegeraataubeberapalamaselepasitu. Antara konsensiyang telahdiberikandi Perancis,misalnya,ialah penguranganmasa kerja bagi buruh industri kepada sepuluhjam sehari.9 Hakmengundipulatelahdibeni kepadasemualelaki Perancisberumurduapuluhsatu tahunkeatas. Oleh itu, jumlahpengundi telah meningkatdaripadasekitarduaratus ribu kepadalebih kurang sembilanjuta)°Dalamjangkapanjangnya,aliran atauperkembanganbagimembaiki tarafpekerjaindustridanpeluasanhakmengundimi berterusandi Perancisdandi Eropah.Dalampadaitu pun pentelagahanantarapuak kin yang umumnyaprorakyatbawahandenganpuak kananyang umumnyamenyokonggolonganatasanberlakujugadan semasake semasa.

Oleh sebabgolonganliberal mempunyaiperananbesarsebagaipemimpin di dalamgerakanRevolusi-revolusi 1848 untuk melibenalkanlagi pemerintahan,atau sebagainasionalisuntuk mewujudkannegara-bangsa,maka mereka,tidak dapattidak, terpaksa

9 D. Thomson,op. cit., him. 258. Walaubagaimanapun.hadmasabekerjasepuiuhjam seharimi dibataskankekawasankotaParissahaja;di wilayah lain parasmaksimummasabekerjaialahsebelasjam sehari.

10 Hakpolitik sebeginihanyadikuatkuasakandi Britain padstahun1918.

xviii

PENGENALAN

turut dipertanggungjawabterhadapkegagalanrevolusi tersebut.Kegagalanpara liberalmenghalangpemerintahanautokratik bertapaksemula di Eropah dan ketidakupayaanmereka mewujudkan negana-bangsatelah dilihat ramai sebagaibukti betapa tidakberkesannyaliberalisme.

Kecundangnyaliberalismetelahmemberi laluan kepadakemunculanarus politikyang lebih nekad.Arus mi memberikantumpuan utamakepadapencapaianmatlamattanpamengambilkira soal etika dan moral. Peganganmatlamatmenghalalkancara midikenali sebagai realpolitik atau Machiavellianisme. Camillo Beriso di Cavour(1810—1861)danOtto Eduardvon Bismarck (1815—1898)merupakanlambangutamaaliran politik mi — sesuatuyangsebenarnyamemangtelahwujud dalamsejarahEropahdan dunia sejakzaman-berzamanlagi. Cavouryang menyatukanItali padatahun 1761tidak dibincangkandalambuku in namunpembicaraantentangBismarckdanpenyatuanJermansepertiyang terdapatdalamBab 4 buku mi dirasakansudahdapatmemaparkanintipati Machiavellianismesecarajelas. Seperti Napoleonsebelumnya,Bismarckjugatidak mengendahkankedaulatanpanlimen danhanyaberminatuntuk menggunakancaraberparlimen demi menjejaskankekuasaaninstitusi itu sendiri. Bismanck juga tidakteragak-agakmemberikanhak mengundikepadasemualelaki dewasakeranadia yakinrakyat adalah konservatif, proraja dan tentu bersimpati terhadap sikap keraspemerintahannyadi Jerman.Bismarck sedanbahawahak mengundibagi semuarakyattelah tidak mengakibatkanpuak sosialismenangdi Perancispadatahun 1848. Namunbegitu,apabilaterdapatpulatanda-tandamenunjukkanparapengundicenderungmenyo-kong parti sayapkin Jerman,Parti DemokratSosial,padatahun-tahunakhir pemerin-tahannya,Bismarck telah benura-urapula untuk membatalkansahajaperuntukanhakmengundinyayang amat liberal itu. Begitulah sinisnyasikap Bismarck terhadaphakmengundidanamalandemokrasisecanaamnya.

MachiavellianismeBismarckkelihatanamatmenonjolsekali dalamtindak-tanduk-nyamenyatukanJerman.Denganstrategilicik yangmerangkumitipu muslihat,pengania-yaan,penyelewengandanmungkirjanji, Bismarckmengendalikantigapeperangandalammasasembilan tahun pertamapemermntahannya.DenganpenyatuanJerman,BismarckberjayamemenuhiaspirasiramaipananasionalisJerman.BagiBismanck,kejayaanitulahyangpenting. Ini memudahkanBismarckmembuatdakwaanbahawasegalapenilakunyaboleh dibela atasperhitungankepentingannegara: raison d’etat. Seperti kata A.J.P.Taylor, “Bismarck tidak menganggapnasionalismesebagaiunggul atau bermoral;diahanyamelihatnyasebagaisesuatuyangtidak dapatdielakkandandiainginberadadi pihakyangmenang.”1

Panaliberal Jermanturut terpengaruh,atauterpedaya,dengankejayaanBismanckmenyatukanJerman(biarpun tanpaAustria, satu-satunyanegaraJerman,selain Prusia,yang terpentingpadamasaitu). Paraliberal Jermanyang memihak kepadaBismarcksebenarnyatelah merelakanCanselorBesi tersebutmemusnahkanprinsip dan amalanliberal yang merekajunjung selamami. Tanikan nasionalismetelah memukaudanmemerangkapmereka.Pendeknya,nasionalismesudahmenjadisatubahanpemujaanbarudanuntuknyasegalapengorbanantidaklagi dianggapketerlaluan;seolah-olahnyabegitu-

Ii A.J.P.Tayior 1967. Bisniarck: TheMan andtheStatesman.New York, him. 63.

xix


lah. Bagi Jerman,mi telah membawaakibatyang tragik. Militarisme telah disepadukandengannasionalisme.Benih kebangkitanNazi pada abad ke-19 kemudiannya dapatdigalurkankepadatradisinasionalismeyangketerlaluanmi.

SosialismejugamengalaminasibmalangdalamRevolusi-revolusi1848dan, sepertijuga liberalisme, terpaksaberkongsi tanggungjawabterhadapkegagalantahun 1848.Kritikan pedasterhadapparasosialisangkatantahun1848 datangdaripadakalanganparasosialis sendiri. Karl Marx (1818—1883) menuduhparasosialis sepertiLouis AugusteBlanqui (1805—1881)dan watak lain yangaktif mahumewujudkanmasyarakatsosialispadamasaitu sebagaiutopian socialists.Merekawajardianggapsebagaidilamun impiankerana, bagi Marx, masyarakatsosialis atau komunis hanya boleh diusahakandandibentuksetelahprosesperindustriandanperkembangankapitalismemencapaitahapnyayangpalingpuncak.Tahaptersebut,iaitu semasagolonganpekerja,atauproletariat,sudahmenjadimajoriti ahli masyarakatdanditindaspula secaraamatteruk oleh para majikan,masihbelum tiba di Eropahpadapertengahanabadke-19.Marx percayateorinyaadalahteori ekonomiyangjitu dansaintifik. Jadi, bagiMarx, dalamkonteksyangsedemikianitupercubaanpara aktivis sosialis padatahun 1848 untuk merealisasikancita-cita merekaadalahsia-siabelaka. Bagi Marx juga, para majikan, kapitalis dansekutumerekayangmenumpaskanRevolusi-revolusi1848 sebenarnyahanyalahmembuatpersediaanlanjutbagi penumpasandin merekasendiriakhirnya,iaitu di tanganparaproletariat. Pengaruhideologi Marxis mi, biarpun dalambentuk dan konteks yang tidak ditelahi oleh Marxsendiri,nyatakelihatandalampencetusanRevolusiRusiatahun1917yangmenjadibahanperbincanganBab 5 buku mi.

Bagi memudahkansedikit penelitian terhadappengaruhMarxismedi Rusia, elokdipaparkansecararingkasdahululatar belakangpolitik RusiasejurussebelumRevolusiRusiatahun1917 tercetus.EkorankekalahanRusiadi tanganJepundalamPerangRusia-Jepuntahun 1904—05danpenglibatanRusiadalamPerangDuniaPertamayang bermulapadatahun1914,kerajaanpimpinanTzarNicholas11(1894—1917)telah dilandapelbagaimasalahsosial, ekonomi dan politik. Tzar terpaksamembuatkonsensidemi konsensi:mengizinkanpilihan raya dan membenarkanpersidanganparlimen atau duma sertamengendalikanreformasipertanian.DenganadanyakonsesiTzar,Rusiaantaratahun1906hingga tahun 1916 telah diperintahmelalui suatu sistembermiripkanraja berperlem-bagaan.Walau bagaimanapun,NicholasII masihberfikirancorak lamadanmendukungkonsepkemutlakankuasaraja. Lantasberlakulahperentapankuasaantararaja denganparti-parti politik Rusia. Parti politik telah mula munculdi Rusiapadaawal abadke-20,iaitu Parti Demokratik Berperlembagaan,RevolusionerSosial dan Sosial Demokratik.Pertelagahanmi bertambahruncingsemasaPerangDuniaPertama.PerangDuniaPertamatelahmengakibatkanlebih duajutatenteraRusiaterbunuh,cederaatautertangkap;inflasibertambahburuk; pasukankeselamatannegaramenghadapikrisis kepercayaandin danengganmengawalrakyat kota yang merusuh.Bagi memastikankuasanyatidak terancamdalam keadaanyang tidak menentu, atau yang agak huru-haraitu, Tzar telah me-mansuhkanparlimen.Sebagaireaksi kepadatindakanTzarpula, paraahli parlimentelahmenubuhkanKerajaanSementaradi bawahpimpinanPuteraLvov (1861—1925).Dalamkeadaangenting yangberterusanmi, NicholasH akhirnyabersetujuuntuk turun daripadatakhta. Saudarakandungnya,Grand Duke Michael, dijangka akan menggantikannya.Walau bagaimanapun,Michael tidak bersediauntuk berbuatbegitu.Maka pada17 Mac

xx

PENGENALAN

1917,Rusiamenjadisebuahrepublik.PuteraLvov yangmemimpinKerajaanSementanaRepublikRusiamempunyaiagen-

dapolitik dalamacuanliberal kiasikEropahsemasa.Dia bercadanguntukmengendalikanpilihan raya banudanmemberikanhak mengundikepadasemualelaki dewasa.Dia jugatelah menjanjikanpembahagiansemulatanahbagi faedahpanapetani,golonganterbesarrakyatRusiapadamasaitu.

Dalam kontekspembicanaantentangperkembangandanperubahansosiopolitikdiEropahyangmenjadi temabuku mi, bolehlahdikatakanbahawasemangatrevolusi yangmelandaPerancispadatahun 1789 telahhanyatiba di Rusiasatuabad,duadekaddanlapantahunkemudian.Ia sampaibegitulambatkeranaRusiaselamami merupakansebuahneganayangamattertutupsehinggaledakanRevolusi-revolusi1848 pun tidak tertempiaske Rusia.Rusiatersekatdanterbantutsebagaineganafeudaltanpaperkembanganpolitikdanindustri yangpesat.

Oleh sebabRusiamasihbelum mengalamiperkembangankapitalismeliberal, makawajarlahterdapatparasosialdemoknatatausosialisyangberanggapanbahawamasanyabelum lagi tiba bagi melancarkansaturevolusi sosialis.Inilah pendinianparaMenshevik,salahsatudanipadaduapuakyanglahirapabilaPantiDemokratikSosialberpecahduapadatahun1903.Ahli panti MenshevikberpendapatRusiamestilahdibiarkandipenintahdahuluoleh golongankapitalis liberal. Pendirian mi jelas menggambarkankesetiaanmerekakepadateoni “saintifik” Marx.

Oleh itu, paraMensheviktidak merestuikebangkitanpadabulan Julai tahun 1917yang dikemudikan oleh Bolshevik bagi menggulingkanKerajaan Sementana.Walaubagaimanapun,kebangkitantersebutgagal.Selepasperistiwakebangkitanmi, AlexanderKerensky (1881—1970),seorangsosialisdan Parti Sosial Revolusioner,telah menggan-tikan PuteraLvov sebagaiketuaKerajaanSementana.Sebagaipetandakepadatanggapanmerekabahawamasauntukrevolusi sosialismasihbelum tiba, paraMenshevikrelauntukturut sertadalamkerajaanKerensky. Sekali lagi jelas kelihatanbetapaterpengaruhnyamerekadengansanananteori “saintifik” Marx.

Sebaliknya,pemimpinBolshevik,Vladimir Ilich Ulyanov atauLenin (1870—1924),mahuRusiaterusmenujuke tahapnegarasosialis.Hakikatbahawapanaproletariatbelummenjadi golonganmajoriti di Rusia dan belum benupayamengemudikanrevolusi danseterusnyamenubuhkankediktatoranproletariat(sepertiyangdisarankanolehMarx) tidakmenggangguperkiraanLenin. Lagipun, Lenin menganggappara proletariat perlukanbimbingandanmpadagolonganelit revolusionerdemi mencapaikesedananrevolusionertulen. Lenin mengatakanbahawatanpabimbingansedemikianrupa, golonganbawahanhanyaberupayamencapai“kesedarankesatuansekerja” sahaja.Tokokan kepadateoriMarx inilah kemudiannyalebihdikenali sebagaiManxisme-Leninisme.

Majoriti besarahli Bolshevik tidak merestuistrategiLenin untuk merampaskuasadanipadaKerajaanSementara,lebih-lebih lagi selepasterkandasdanterbabasnyakebang-kitan padabulanJulai. Oleh itu, Lenii~terpaksamenggesadanmengheretpartinyauntukmerampaskuasadanmelancarkanrevolusi padabulanOktober 1917.

Perlu diperhatikanbahawapadatahun 1848,Blanqui cubamewujudkanrevolusisOsialis di Jermanyangpadamasaitu belum lagi mengalamitahapkemuncakindustni.Blanqui gagaldandia dicap sebagaisosialisbermimpi. Lenin melancankanrevolusmnyajuga di neganayangbelum tiba ke puncakperindustrian;malahmajoniti besarpendu-

xxi

EROPAH MODEN: ARUSSOSIOPOLITIK DANPEMERINTAHAN

duknya adalahpetani. Walau bagaimanapun,Lenin berjayadannamanyatersenanaidikalangantokoh sosialisrevolusionerhinggakini.

Bagi pendukungMarxisme-Leninisme,dan banyakoranglain juga,kejayaanLeninmembuktikanketangkasanLenin.TetapikejayaanLenin melancankanrevolusisosialismitentu juga membuktikan betapa tidak kental atau tidak saintifiknya teori Marx yangdikatakan“saintifik” itu. JelaslahbahawapencetusanRevolusi Rusia tidak menepatilandasandan tahapperubahansertaperkembanganmasyarakatseperti yang disanankanoleh Marx. Namunbegitu, ia terus dianggapsebagaisatu revolusi sosialiskeranamat-lamatnya ialah perwujudan sebuahneganasosialis. Oleh itu, bagi para sosialis dangolonganyangbersimpatidenganmereka,Revolusi Rusiapadatahun 1917 merupakanpembalasandendambagi kegagalanRevolusi-revolusi1848. RevolusiRusiapadatahun1917 memberangsangkansemangatgolongan kin ke merataEropah. Perasaanmerekamelonjakdenganharapanakanterlaksananyapembentukansuatumasyarakatideal tanpakelas,tanpaeksploitasisertapenuhkeharmonian.

SekiranyakebangkitanBolshevikamatdramatik,perkembanganyangmenyusuli-nyajuga tidak kurangdramatiknya.Salah satuperistiwadramatikmi ialah pembubaranparlimenoleh Lenin setelahpartinyamengalamikekalahanteruk dalampilihan rayapadabulanNovembertahun1917.AlasanLenin bagimenjustifikasikantindakannyamalab demimenyelamatkanrevolusi. Lenin mengatakanbahawaparlimen telah jatuh ke tangangolonganantirevolusi.Maksud danipadapenegasanLenin mi ialah rakyatRusia, apabiladibenikan kebebasanuntuk memilih pemimpin politik mereka,telah tidak bertindakbersesuaiandengan(menurutLenin)kepentinganrakyatitu sendiri.Jadi,bagi memeliharakepentinganrakyatLenin terpaksamembetulkan“kesalahan”tersebutdenganmembatal-kanpilihan raya.

TindakanLenin memanglahselanasdenganpendiriannyayangmenegaskanbahawarakyatperlukanbimbinganpara revolutionaryvanguards,ataupengawalrevolusioner.Disampingitu, hal mi tentulahmengingatkankita kepadadilemaRousseau,demokratradikalRevolusi Perancis, yang juga khuatir dan sangsi terhadapkeupayaanrakyat jelata

mengendalikantanggungjawabpolitik mereka.LantasRousseaumerasakanwajar untukmembezakansesuatuyang dmnamakannyakehendakumumdanipadasesuatuyangditakrif-kannyahanyasebagai“kehendaksemuaindividu”. Pendinian Rousseaubahawaorangramaitidak semestinyaberupayamemperakusesuatuyang benarataubaik telah akhirnyamembenilaluankepadaparapemimpinpolitik untukbertindaksecanaindividu bagi pihakrakyat.Apabila seorangindividu bertindakbagipihakramai,demokrasilangsungdengansendirinyatermansuh.

Sekinanyarakyatramaibolehterbabasdanipadasesuatuideal yangdihajatkan,tentutidak dapatdijamin bahawaseseorangindividu atausesuatukumpulanminoniti (bianpunelit) tidak akantengelincirdanipadalandasandan matlamatyang diidam-idamkan.Dalamhal mi juga bebanantanggungjawabyang berat terpaksadipikul oleh individu ataugolongan minoriti yang terbabit. Walau bagaimanapun,corak dan kualiti penaturanmasyanakatyangbakaldihasilkantidak hanyabergantungpadaketangkasandankeupa-yaan individu dan atau minoriti elitis semata-mata.Ideologi yang dianuti tentu jugamemainkanperananpentinguntukmencorakkankesudahantersebut.

Tanpamengenteng-entengkanhujah danrumusandi atas,kita, sekadanmemelihanakesinambungandalambahagianPengenalani, haruskembali semulakepadatemayang

xxii

PENGENALAN

pentingdalamRevolusiPerancis.Dalamrevolusitersebutkuasatelahdipindahkandenganjayanyakepadagolonganmenengah.Usahauntuk melanjutkanprosesitu telahdikenda-likan padatahun1848, iaitu agarkuasadaripadakelasmenengahdapatdipindahkanpulakepadakelasbawahan.Langkahtersebutgagal.LantaspencetusanRevolusiRusia (biar-pun padatahun1848 Rusiatidak mengalamirevolusi)yang menjanjikanpemindahanku-asakepadakelasbawahan,dandenganitu menebuskekalahanpadatahun 1848, telahti-dakdapattidak, dansepertiyangdikatakansebelumin menaikkansemangatramaigo-longankin di serataEropah.TetapiapabilaparaBolshevikmengambilalih kuasaatasnamarakyat bawahan, kesnya, darn satu segi, menjadi amat hampir kepada kes golonganbangsawanmemerintahtanpapenglibatangolongan lain dalam era sebelumRevolusiPerancis.Tidakhairanlahterdapatkritikan yangmencercaBolshevikdanmendakwadi Ru-sia bukanlahkediktatoranproletariatyang wujudtetapikediktatoranterhadapproletariat.

Memangbetul terdapatjuga perbezaanasasantarapendiriandansikap bangsawanfeudal denganBolshevik nadikal Rusia. Golongan bangsawanfeudaljelas tidak inginmembenikankelasbawahankuasakeranamerekamemangmenganggapkelas bawahantidak berkeupayaan.Mereka berpendapatgolonganbawahan sememangnyalahbegitu,iaitu tidak berkeupayaan,secanasemulajadinya. Bangsawanfeudal memangpercayakepadakeperluandankeunggulanhierarki dalammasyarakat.Sebaliknya,paraBolshevikhanyamenganggap,padateorinya,bahawagolonganbawahanmasihbelumberupayaataubersediauntukberkuasadan oleh itu, perlukanbimbinganbuat sementarawaktu.Secarateorinyajuga,paraBolshevik, seperti sosialislain, tidak akur kepadasistemmasyarakatyangberhierarkidanamatmemusuhinya.

Jadi,berpandukanpenjelasandi atas,dan segi teorinyamemangwujud perbezaanantarapandangandan pendinianelit bangsawandenganelit Bolshevik terhadapkelasbawahan.Namun begitu, darn segi praktiknya, dalam struktur kedua-duamasyarakatberkenaanketaraterdapatjurangperpisahanantaragolonganpemerintahdengangolonganyangdipenintah.Dalammasyarakatfeudaldi Eropah,rakyatjelatayangmiskin umumnyamemangtidak mempunyaihak politik langsung.DalammasyarakatkomunisRusia,hakpolitik nakyatjuga telah dipupuskan.Penafiansuara rakyat yang dilambangkanoleh,malahdikuatkuasakandengan,pembatalankeputusanpilihan raya padabulan Novembertahun 1917olehLenin menjadisatu-satunyabukti awaltentanghakikattersebut.

Jurangantaragolonganpemerintahdengangolonganyang diperintahmi menjadiamatmenonjolsemasapemerintahanJosephStalin (1879—1953).Perkarami dibincang-kan dalamBab6 buku mi. Stalin mula memegangterajukuasadi RusiaselepaskematianLenin padatahun 1924. Prinsip Lenin yang menganjurkangolongan elit revolusionerbertindakbagi pihak rakyatjelatatelah dilanjutkanoleh Stalin ke tahapataupinggirnyayang ekstrem.Lenin, semasamemburumatlamatmembentukmasyarakatsosialis,ke-lihatan bersediaberkompromi.Malah terdapatpemerhatiyangmendakwabahawabagiLenin tugas pemimpin tidaklah melebihi tindakan memanifestasikanke dunia politiksesuatuyangmemangsudahsentiasaterpendamdilubuk hati rakyatjelata. Sebaliknya,Stalin dalamprogrampolitiknya, pemerhatiyang samamenyatakan,tidak memperlihatketekunandankesabaranyangdiperlukanbagi tujuantersebut.’2Contohpaling menonjol

12 Lihat Bab6 buku mi.

xxiii


sikap Stalin yang diperkatadi atas ialah program pengkolektifanpertaniannyayangmenjadi sebahagianpenting RancanganLima Tahun PertamaRusia (1928—1933).Sebagailangkahmembasmiciri-ciri kapitalis yang telah muncul selanidan seiringandenganDasarEkonomi Baru Lenin, Stalin telah memaksakandasarmemiliknegarakankegmatan pertaniandan perindustriansecarabesan-besaran.Akibatnya, rakyat yangmenentangdasarnyaatau bersikapacuh tak acuh telah menjadi sasarantindak balaskerajaanStalin. Akhirnya, menurut sesetengahanggaranantara5 juta hmngga 10 jutarakyatRusiatelahterkorbansamaadasebagaimangsalangsungatautidak langsungdasardan tindakanStalin. Angka mi adalahangkabersabitdenganprogrampengkolektifanpertanianStalinsahaja.’3

Bagi Stalin dan pengikutsetianya,merekayangdihukummati merupakanmusuhrevolusi danoleh itu, wajarmenerimahabuantragik mereka.Stalin telah membuatkiraansendiri danmemutuskansendiri tentangperkarayang dikira baik untukrakyat.Di sinilahseseorangitu mungkin teringat akan perbezaanyang Rousseauingin sarankandantegaskanantana“kehendakumum” dengan“kehendaksemuaindividu”. Inilah yangdi-maksudkandenganpernyataanbahawateori sebeginibolehmemberi laluankepadaparapemimpinpolitik untukbertindaksecaraindividu bagipihak rakyat.Seterusnya,sekiranyaindividu ataupemimpintersebutmempraktikkanprinsip mi secaraamatekstremsekali,dan sekiranyasistem politik atau masyarakatnyatidak mempunyaimekanismeuntukmengekangtindakannya,atausengajatidak mahuberbuatbegitu,makamasalahbesardanrumit pula mungkintimbul. DalamkespemerintahanStalin dandasarnya,masalahbesaryang timbul bukanhanyasetakatpengorbanannyawayang telah berlakupadazamannyatetapi membabitkanjuga tindakan pucukpimpinan komunis Rusia selepasnya.Setelahmatinya Stalin, terdapatpucukpimpinan Rusiasendiri yang telah tidak memperakukantindakandanprogramStalin itu. Lantasberlakulah,selepaspemerintahanStalin,prosesyangdikenali sebagaide-Stalinisation.

Sistemkomunisyangdipaksakanmi mengalamipukulannahasnyapadazamankita,apabila Mikhail Gorbachev(1931— ), Presiden KesatuanRepublik Soviet Sosialis(KRSS), menandatanganidraf perjanjianpada25 Jun1991,dokumenyangmemberi kuasakepadapanlimendi republik-republikdalamKRSS dan membenarkanpilihan raya yangmelibatkanpelbagaiparti politik. Inilah permulaankepadapenerapandasarekonomibe-basdi Rusiadan,dan satusegi,kemuncakkepadaprosesde-Stalinisation.Denganmi, Se-perti yangkerapdikatakanolehorangInggerisdalamkeadaansebegmni,therest is history.

Di manaletaknya“kehendakumum” atau“kesedaranrevolusioner”dalamkesRusiasekarangmi? Seseorangitu boleh mengatakanbahawarakyatRusiatersilaplagi selepastahun 1989 danoleh itu, pemimpinkomunis perlumengulangisemulatindakanalaLenindanmembatalkanprosespendemokrasianRusiamasakini. Selaridenganin seseorangitutentu juga boleh meminjamkata-kataPierre JosephProudhon(1809—1865),seoranganarkis sosialms,ketika dia menzahirkanrasaketidakpuasanhatinyaterhadaptindakanrakyatPerancismemilih seorangpopulis,LouisNapoleon(1808—1873),ekoranRevolusi-revolusi 1848 di Eropah. Ketika itu, semualelaki dewasaPerancistelah diberi hak

13 LihatQasimAhmad,“Stalinisme:KekerasanSebagaiKaedah”dalamQasimAhmad(Cd.) 1993. Kekerasan

DalamSejarah:Masyarakatdan Pemerintah.KualaLumpur: DewanBahasadan Pustaka,Bab 13.

xxiv

PENGENALAN

mengundi dan hak mengundiyang meluasbegini, male universalsuffrage,tidak pernahdiperuntukkankepadarakyat olehpemerintahPerancissebelummi; rakyat telah meng-gunakankesempatanitu bukanuntuk mengundi calon liberal atau sosialis yang men-dukungaspirasidemokratikuntukmenjadipresidentetapiseorangdimagogyang akhirnyatelah mengekangperkembangandemokrasidi negaratersebut.Oleh itu, Proudhonme-negaskan,Universalsuffrageis counter-revolution.’

4P~endfriandi atasmungkin bolehdiambil. Mungkin; oleh orangtertentuatassebab

t~rtentu.Walau bagairnanapun,padatahun1989,berlainandan tahun1848, golongankin(komunis dalamkesdi Rusia),merupakankuasayangbertahanataumemerintah(status

quo),danbukannyakumpulanyangbangunmenentangsesuatuperaturanlama. Golongansayapkin mungkinmahumenganggappenentanganmi sebagaisatu revolusi balasyangdatanglambatdandikendalikansecaraseranghendap.Namunbegitu,bagigolongansayapkananpula mi tentulahjelas merupakansuaturevolusi rakyat, cuma,seperti yang telahdikatakan,yangmenjadisasarannyabukanlahinstitusipolitik sayapkanantetapisayapki-ri. Penistiwatahun1989,apabilasatudemi saturepublik sosialisdi KRSS jatuh ke tanganrakyat dalamarus yangmemperjuangkandemokrasidan ekonomibebasmenurutacuanEropahBaratdanAmerikaSyarikat,kelihatanketarasebagaiketerbalikankepadapens-tiwa padatahun1848. DalamRevolusi-revolusi1848, sederetankerajaansayapkananja-tuh setelahmenghadapidesakandantindakanpara liberal dan sosialisyang memangme-rupakangolongansayapkin padaabadke-19. Namunbegitu,dalamkelainanantanatahun1848dengantahun1989mi terdapatjugapersamaan.Michael Walzermengatakanbahawa,

“Tahun gemilang1848 tentu mengingatkankita han mi kepadatahungemilang 1989(kini sudahpun benialusebagaisatuzaman),apabilapara profesorfalsafahdan teoripolitik tiba-tibamendapatidin merekamenggubaiperlembagaandanberdebattentangkenegaraan,kedaulatan, rakyat, perimbangankuasa, peraturan pilihan raya dankemungkinanmewujudkanperuntukandaftarhak [asasi].”5

Tidak menghairankansekiranyagolongankananmahumenegaskanbahawasuanapadatahun 1989 memangmerupakan“kehendakumum” sebenarnya.Padaakhir sebuahbuku banu tentang peristiwa dramatik di Eropah Tengah Timur, penulisnya jelasmengatakan keyakinannyatentang penerusanperkembangannegara-negarasepertiPoland,Hungary dan Czechoslovakia(sekarangCzeckdan Slovakia) di atas landasankapitalismeBarat. JudyBattmengatakanbahawa,

“Kemuncakkeyakinanmi adalahdiasaskankepadapemahamansayatentangmotif dankekuatanperkembangannegara-negarami semenjak Perang Dunia Kedua, yang

berkesudahanpadatahun1989:kematangankehendakramai untuk‘bergabungsemuladenganBarat’, hidup di bawahpemenintahankerajaandemokratikdan bekerjadaiam[sistem]ekonomibebas.”6

i4 Lihat A.J.P. Taylor 1977. Europe: GrandeurandDecline. Middlesex,London: PenguinBooks Ltd., him.30.

15 Michael Waizen, “Between Nation andWorld: Welcometo somenew ideologies” dalamTheEconomist,11—17 September1993, hIm. 45.

16 Judy Batt 1991. East Central Europe: From Reformto Transformation.London, hIm. 104. Penekananditambah.

xxv


Kini ketara kelihatan bahawaprosespemindahankuasadanipadaorang pense-oranganatau autokratkepadagolongan lebih ramai atau kelas menengah(samaadadisekalikandenganhak mengunditerhadatautidak) dan seterusnyatindakanatau per-cubaanuntuk memindahkankuasakepadakeseluruhanrakyat(samaadamelalui pilihanraya,atau,menerusidayausahakumpulanelit bagipihakrakyatjelata)tidak memaparkansesuatuprosesyang lancar.Ia juga bukanmerupakansesuatuyang boleh diagakdenganmudah.

Walau bagaimanapun,di Eropahternyatabahawarakyatbawahankenapmiring kekanandalampolitik mereka.Sikapmi dizahirkanapabilamerekadiberikanpeluanguntukmenyatakancita rasapolitik merekamelaluipilihan raya,pungutansuaradansebagamnya.Malahkadangkalasikapdanpendirianmerekaterlaluke kanansehinggamelewatibatasanselamatlantasmenjunamke daerahhampir bahayaatau amat bahaya.Jadi, sekiranyaProudhonmengatakanbahawaperuntukanyangmemberikanhak mengunditanpabataskepadarakyatmembantutkangerakanrevolusi, A.J.P. Taylor melihat jelas bagaimanafaktorataupetuami telahdimanfaatkanoleh ketuapolitik kananyang ekstremdi Eropah.A.J.P.Taylormengatakanbahawa,

“Petuami diapiikasikanoleh Bismarck dan, kemudianHitler dan Mussoiini. Hitler,denganmenerapkanKehendakUmum rakyat Jenman,menyatukanNasionalismedanSosialismedan membentuksemulapeta Eropah, berpandukanpninsip Jerman padatahun1848.”

PembicanaantentangAdolf Hitler (1889—1945)di Jermanmerupakanisu yangdibincangkandalamBab 7 buku mi. Hitler sememangnyatelahmembuaikansentimenrakyat Jermanaganmendukungversi nasionalismenyayang ekstrem. Dia telah me-manfaatkanalat institusi liberal, iaitu panlimen dan pilihan raya, bagi mendapatdanmemperkukuhkuasabiarpunoperasiinstitusi itu telah diganggunya.Dalampilihan rayapadatahun 1933,pilihanraya tunggalJermansemasaHitler menjadiCanselor,parti Nazihanyamendapat43.9peratusdaripadakeseluruhanundiberjumlahhampir 38juta dan 188kerusinyatidak melepasiparasseparuhdanipadajumlahkerusiparlimen yangberjumlah633, namunperatusrakyatJermanyangmengundiNazi tetapbesar.Sepertikata AllanBullock, “walaupun betul majoriti orang Jermantidak pernah mengundi menyokongHitler, namun begitu adalah betul juga bahawatiga belas juta orang Jermantelahmelakukannya.”t

Setelahbenkuasadenganrestu pilihan raya Jermandan panlimennyajuga, Hitlermembolotkuasadan cubamengendalikan“penyelesaianmuktamad”nya.Dalampercu-baantersebut, Iebih enamjuta Yahudi, kecil besar,tua muda, lelaki dan wanita telahterkorban.StalinismedanHitlerisme (Nazisme),cetusandaripadaspektrumpolitik yangberbeza,telahmenghantuiEropahdanduniakesekianlama.Stalinismeberpuncadanipadaideologi kin yang cubamewujudkanciri-ciri idealisme politik kin: masyanakattanpakelas, pemilikan bersamaharta, perkongsiankuasa(malah penghapusankerajaan) dan

17 A.J.P.Tayior, Europe:GranduerandDecline,him. 30.18 A. Buiiock 1985. Hitler: AStudyIn Tyranny.Middlesex,London: PenguinBooksLtd., him. 807.

xxvi

PENGENALAN

sebagainya.Nazismebertunjangke dasananpolitik kanandan tanpasegansilu menonjoldanmemperjuangciri-ciri politik kanan:kemutlakankuasaketua,hierarkikuasa,hierankibangsadanhal-hal seumpamanya.Ideologi ekstremkin dan ideologi ekstremkananmimasing-masingberakhirdenganbentuk“impian menjadi igauan”.Nazisme“ditamatkan”kenanaHitler kalahdalamPerangDunia Kedua.Stalin beradadi pihakyang memenangiperangtetapi lanjutan danipadaStalinismekini “ditamatkan” setelahRusia kalahdalam“penang” lain. Dalamkontekspenkembanganselamami di Eropah,dan lebih-lebih per-kembanganterakhirdi EropahTimur, kata-kataFrancisFukuyamatentu mudahmendapattempatdi hati banyakorang.Antanalain, FrancisFukuyamamengatakanbahawa,

“... bagi sebahagianamatbesarduniami, tidak terdapatideologiyangbolehmendakwamempunyai unsur kesejagatandan beradadalam keadaanyang boleh mencabardemokrasiliberal, dan tidak adaprinsip kesahansejagatmelainkankedaulatanrakyat.Monarkismedalampelbagaibentuknyateiahumumnyadikaiahkanpadaawalabadmi.FahamFasis,komunisme,pesaingutamademokrasiliberal hiñggakini, telah kedua-duanyamemperlihatkankelemahanmasing-masing.”9

PendapatFukuyamatidaksemestinyadipersetujuioleh pihak(-pihak) lain. Bukumitentu tidak akanmelanjutkanperdebatantentangnya.2°Walau bagaimanapun,memadaidisebutdi sini bahawatanggapanyang mendakwasesuatumasyarakatitu telahsampaikepuncakprosespolitik bukanlahsuatu tanggapanyang hanyadibuat padamasakita misahaja.Seperti yang telah dilihat sebelumin panaliberal padaabadke-19 telah jugamendakwabahawasistempolitik yang merekajunjung padamasaitu, iaitu raja ben-perlembagaanberasaskandemokrasiterhad, adalahmerupakanpuncakprosespolitik.2’Tetapidunia merekaberubahjuga akhirnya,mungkin lebih cepatdanipadayang merekasangkakan.

Berbalik kepadaFukuyama,kini, monankismeyang Fukuyamakatakansudahtidaklagi mempunyaitempatnyapadazamanmodenataupascamodenin masihbertapakdibeberapanegaradandalambentukyangberpelbagaijuga.Fukuyamamemangmengakuikewujudanperaturanlain yangmempunyaiataudidakwamempunyaiunsurkesejagatanyang menyaingiataumampumenyaingidemokrasiliberal berasaskankedaulatanrakyat.Fukuyama,danoranglain juga,berhakmempentahankanpendapatbahawasainganyanglain itu tidak akanke mana-manajugaakhirnya.

Walau bagaimanapun,liputanningkasdalambahagianPengenalanmi telahmenun-jukkan betapamudahdanjuga seriusnyamasalahyang boleh timbul danipadaliberalisme,demokrasidan kedaulatanrakyat. Masalah-masalahmi masihbersamakita. Samaadakeadaannyasudahbertambahbaik ataulagi komplekstentulahmerupakansesuatuyangperlu diperhalusilagi danbolehdidebat.Kedaulatanrakyatyangdigunakanoleh Hitler

19 FrancisFukuyama1992. TheEndofHistoryAndTheLastMan. New York: FreePress,him. 45.20 Namunbegitu,siia lihat beberapauiasantentangbukumi, antaranyaoiehMichael S. Roth,dalamHistory

and Theory,Jil. 32, No. 2, Mci 1993, him. 188—196; JeraldHage& RogersHoiiingsworth, “The End ofHistory,or aNew Crisis?”dalamContemporarySociology,Jil. 22,No.2,Mac 1993,hIm. 199—202;uiasanoleh PeterFritzchedalam The AmericanHistorical Review,Jil. 97, No. 3, Jun 1992, him. 817-819;danAian Ryan“ProfessorHegei Goesto Washington”dalamTheNew YorkReview,26 Mac 1992, hIm.7—8.

21 Lihatdiatas.

xxvii


padatahun 1930-an,misalnya,masihjuga digunakanoleh pemimpmnpolitik kananpadatahun 1990-an. [Ingat referendumdi Serbiayang diusahakanoleh SlobodanMilosevic(1941— )padatahun 1993?

Kebangkitan cini-ciri politik kanan mi jugadapatdikesandenganjelas di Perancis,Britain, Itali dan Jerman pada awal tahun 1990-an, malah lebih awal daripadaitu.Memandangkansejarahnyadalamhal mi, fenomena yang berlaku di Jerman telah menanikperhatianramai. Padaakhir tahun 1992 sebuahmajalahInggeristerkenaltelahmembuatpemenhatianyangberikut, “Samsengmelaungkanslogan nazi telah muncul semuladilorong-lorongdi Jerman.Merekamenggerunkanorangasingdan telahmengorbankan16nyawasepanjangtahun mi.”22 Bianpunmajalahyangsamamengatakanbahawamungkintidak begitu tepatuntuk memperkatatentang“kebangkitansemula Nazisme”, ia tetapmenegaskanbahawaJenmantidak hamsmengambilsikapbersahaja.23Amananmi menjadisesuatuyanglebih seniusapabilakekerasansayapkananterusberlakudi Jerman(danjugadi neganalain di Enopah)padatahun1993.Kini, undang-undang liberal Jermanyangtelahmembenikesempatankepadanibuanorangbukan Jermanmendapatperlindunganpolitik,sesuatuyang padaasalnyadigubal sebagailangkahmenebusjenayahNazi, telah pundimansuhkan.

Buku mi bukan bertujuanuntukmempenmudahoptimismeFukuyamatetapi sekadanmempeningatbahawasaatnyauntuk mengadakanperayaanatauberpestamungkin masihbelum lagi diambang pintukita. Jika iasudahamathampin,sepatutnyalahkita bersediauntukbergembira.Sekiranyaia masihagakjauh, sewajannyalahkita berusahadengan lebih gigihuntuk mendekatkannya. Dalam pada itu, kitajuga hams benani, bersedia dan berkemampuanuntukmenentasiparadigmaekonomidansosiopolitikkonvensionalyangduniakenaliselamami. Seterusnya,kitahamsjuga ingatbahawasistempolitik Baratjugatidak dapatdipisahkandanipadasesuatuandaianataupremistentangsifat semulajadi manusiasertajugamatlamathidupnya.Sistemliberal, demokratik, sosialis,fasis mahupundiktator yang disentuhataudikaji dalam buku mi memangsudahdiasaskankepadatanggapanyang berbeza-bezatentangperkarami. Premisdan matlamatyang diutarakanitu tidak semestinyadipersetujuiolehsemuakita denganbegitusahaja.BahagianPengenalanmi dansetenusnyabuku mi tidakmenghampiniapatahlagi mendalamidaerahmi semuamemandangkania adalahpenulisansejarah,dan sejanahEropahmoden bentemakansosiopolitik dan pemenintahan.Namunbegitudaripadasejarahyangdisampaikand~sini,makadihanapkansesuatusumbangandapatjugadibuatke arahpemahamanyanglebih luasitu.

22 TheEconomist,5 Disember1992,him. 15.23 Ibid.

xxviii

1

REVOLUSI PERANCIS“Manusia AdalahPengukur Bagi Segala Sesuatu”Padaumumnya,abli sejarahseringmenganggapRevolusiPerancissebagaititik sejarahyangpenting dalamperkembanganmasyarakatBarat. RevolusiPerancisdikatakanlebihpenting daripadaRevolusiAmerika (1776) dan Revolusi Inggeris (1688). Ia dianggapsebagaigaris pemisahantara peraturan lama denganperaturanbaru kerana denganberlakunyaRevolusiPerancis,feudalismedikatakantelahdigantioleh sistemmasyarakatterbuka.Dalamsistemfeudal,kedudukanseseorangitu adalahberlandaskanhak, kuasadan keistimewaanyangdiwarisi turun-temurun.Walhaldalamsistemmasyarakatterbuka,segalakejayaanyang bakal diperoleboleh seseorangitu bergantungpada bakat dankemampuannya.Revolusi Perancisjuga dikatakansebagaipermulaanperingkatkeme-rosotanpengaruhdankedudukanagamadalamsistempemerintahandanpemikiran.Se-baliknya, pengaruhpemikiran dan falsafabyang menegaskanatau menyanjungisepe-nuhnya keupayaanakal manusia,mula bertapakdan membiak. Kini akal diberikanperananutamauntuk menentukannilai danmatlamatkehidupan.Seterusnya,benihyangkemudiannyamembuahkanideologimodensepertikomunisme,fahamFasisatautotalita-rianismejugadikatakanmula tertanam.Sekali lagi RevolusiPerancisdapatditakriflcansebagaitahappemisahantaraperaturanlamadenganperaturanbarudi Eropah.

LATAR BELAKANG MASYARAKATOleh sebabgaris pemisahyang diperkatakanmi dianggappenting,makaeloklahditinjausepintaslalu rupa bentukmasyarakatEropahpadaabadke-18. Padamasaitu negaraEropahmempunyaibanyakciri persamaan.Itulab sebabnyaapayangberlakudi Perancispadatahun 1789 menggemparkandanmenjangkiti benuaEropahpadakeseluruhannya.Sebenarnya,negaradi Eropah yang wujud pada abadke-18 adalahberbezadaripadanegara-negarayang terdapatpadahan i. Contohnya,negaraBelgiumsekarangmi masihbelum wujud. Ia adalahsebahagiandaripadaEmpayarAustria. CzechdanSlovakia pulaialah sebahagiandaripadaEmpayarRusia.Jermanmasihmerupakannamauntukbeberapadaerahyangkecil. Seterusnya,banyaknegaraEropabyang wujud padamasaitu, danmasihkekalsekarangsudahpulamempunyaikawasanatausempadandaerahyangberlainan.


Padaabadke-18,satu-satunyacarapemerintahanyang berkesanialahpemerintahansecaramonarki. Sistem monarki atau berajayang dimaksudkandi sini ialah sistemmonarkiberkuasamutlak. Denganperkataanlain, rajamerupakansumberkepadasegalakekuasaandanundang-undangdi dalam sebuahnegara.Tanggapanbegini seringdiper-teguhkan oleh dakwaanbahawaapa yang dimimpikan oleh Maharani CatherineII,Maharani Rusia (1729—96) pada waktu malam akan menjadi undang-undangpadakeesokanharinyaatau oleh kata-kataRaja Louis ke-XIV, Raja Perancis(1638—1715),L’étatc’éstmoi (Negaraadalahbeta).’

Namun gambaranmonarki Eropah sebagaisatu bentuk pemerintahanberkuasamutlaktidak dipersetujuiolehsemuasarjana.Palmer,misalnya,mengatakanbahawaisti-lah monarki berkuasamutlak mi hanyadigunakanoleh ahli sejarah.PalmermenegaskanyangkekuasaanrajaEropahsebenarnyaadalah terhad. Ia dihadkanoleh pengaruhdantekananyang datang dan berbagai-bagaisudut yang lain. Antaranyaialah pengaruhgolonganbangsawan,parapeniagadan juga majlis perwakilanatauparlimen(meskipunkeahliandalamparlimenyang terdapatpadamasaitu masihterhadkepadakaum yangberada).SeterusnyaPalmerturut mengingatkankita bahawapemerintahansecaramonarkibukanlahterdapatpadadi semuanegaradi Eropah.2

MemangadabenarnyajugapernyataanPalmerin Kemunculanraja-rajaEropahadalahhasil keupayaanmerekamenundukkanpesainglain yangjuga mahumendapatkantakhtapemerintahan.Olehsebabraja-rajaitu sebenarnyatidak dapatmenundukkanparapesaingmerekaseratusperatus,makabanyakantarapencabarmerekaterpaksadipujukataudidamaikandenganpenganugerahangelaranbangsawan,daerahkekuasaandanjugapelbagaikeistimewaanyang tertentu. Dan segi mi sahajakita sudah dapat melihatimbangankuasayangperlu diawasi oleh pihak raja. Pihak raja juga terpaksamemper-hitungkan kepentinganGereja.Raja Perancis,misalnya, dikenakanberikrarpadamasapertabalannyauntuk mempertahankankepercayaannegara,iaitu agamaKristian (mazhabKatolik). Pihakrajajugaterpaksamengambilkirakepentinganparasaudagar.

Namun setelahmengakuiciri-ciri kebenaranpernyataanPalmer itu, perlu puladilihat betapaberkesannya,atautidak berkesannya,institusi lain dalam mengehadkankuasaraja. Jikakita berpandukankepadabeberapakestertentu,makaterdapatbukti yangmenunjukkanbahawapengehadannyaadalah tidak menyeluruh.Misalnya, pada satuketika Raja Louis ke-XVI, Raja Perancis(1754—93) diberitahubahawadia sepatutnyatidak mengeluarkansatuarahanyang bertentangandenganundang-undang.LantasRajaLouis ke-XVI mengatakanbahawa, “Ia adalahsah, sebabitu adalahkesukaanbeta.”3Lagipun, parlimen di Perancissebenarnyatidak bersidangsejak tahun 1614. Dalamkeahlianparlimen pula, golongan yang mendapatperwakilan terbesarialah golonganatasan.Sistemundiuntuk semuarakyatdewasamasihmerupakansatusistemyang belumdiketahuidi Perancis(dandi Eropah)padamasasebelumRevolusiPerancis.

Jika terdapatahli sejarahyang cubamempertikaikankemutlakankuasarajaEropahsecarapraktisnya,dijangkatidak adasesiapapun yang mahumenyangkalpendapatyang

1 Lihat T.W. Walibank, A.M. Taylor & N.M. Bailkey (ed.) 1976. Civilization: Past and Present.EdisiKetujuh,iii. 2, Illinois: Scott,Foresman& Co., him. 12.

2 R.R.Palmer1971. The WorldoftheFrenchRevolution.GeorgeAllen & Unwin, him. 25.3 G. Salvemini(ten. RawsonL.M.) 1962. The French Revolution1788—1792.New York: W.W. Norton&

Co. Inc.,him. 106.

2

REVOLUSI PERANCIS

mengatakanbahawapemerintahandi Eropahpada masaitu adalahbercorakkebang-sawanandanfeudal.

Dalamhal in pernyataanPalmerbahawasistemmonarki adalahsistempemerin-tahanyangpaling kurangdiamalkan(walaupunia paling berkesan)perlu diberikanper-hatianyang lebih teliti. Negarabercorakrepublik sepertiyangdisenaraikanoleh Palmer,iaitu Republik Venice, Republik Genoa, Konfederasi Swiss,Republik Belanda, atauDaerah-daerahBersekutu,dan Republik Poland,4sebenarnyabukanlah serupadenganrepublik bersistemdemokrasiyang diketahui sekarang.RepublikBelandaatau Daerah-daerahBersekutu,misalnya,tidaklah memansuhkansamasekali carapemerintahanber-corakmonarki.Paraahli parlimennyahanyaterdiri daripadaburgher(selalunyapenghunikota) danorang bangsawan.Setiapkota besardi ketujuh-tujuhdaerahyang terdapatdidalamrepublik itu diperintahsecarabergilir-gilir oleh keluargatertentuyang dinamakanregent.Walaupundi kota mi terdapatramaisaudagarkaya,namunkuasaterhadaptenteradanjawatan ketuarasmi pemerintahandipegangsendinioleh Stadholder.JawatanStad-holder adalah hak warisan. Di dalamRepublik Venice pula, hanyaorang yang berke-turunanbangsawanyang bolehmenyandangjawatandi dalampentadbiranawam. Padatahun 1796,hanyalebih kurang1200orangdaripadajumlahpendudukdi sekitar130 000yang berhakmenghadirimesyuaratparlimen (Konsul Agung).DalamKonfederasiSwissmemang terdapatjuga unsur demokrasidi kawasanluar bandar,tetapi dalam negarakotanyayangmakmur— Bern danBasel — golongansaudagaryang kaya-rayayangsebe-narnya memenintah.Di Polandrajanyadilantik, tetapi ia hanyalahdilantik daripadaka-langan bangsawan.Parlimennyapula dikuasai oleh tuan tanahyang kaya-rayadan un-dang-undangnegarahanyaboleh diluluskanjika terdapatpersetujuansebulatsuaradan-padamereka.Oleh itu, republik caraPolandmi pernahjuga diistilahkan oleh seorangsarjanasebagai“demokrasi”golonganbangsawan.5Memandangkanhal in makatidaklahbegitu salahjika dikatakanbahawanegarabukanmonarkidi Eropahpadaabadke-18 jugamempunyaiciri-ciri negaramonarki.

Negaramonarki yang terkenal di Eropahpadamasaitu ialah Perancis,Sepanyol,Sweden,Prusia,EmpayarAustria,Britain dan Rusia.DalampenulisanRude,monarkiRu-sia disifatkannyasebagaimonarki yang paling autokratik. Beliauseterusnyamenganggapmonarki Perancis,Sepanyol,Sweden,Prusia dan EmpayarRusia sebagaimonarki ben-kuasamutlak. Kuasanegarami semuanyadiwarisi kepadaketurunanmasing-masing.Disampingitu, RudemenganggapmonarkiBritainlahsatu-satunyamonarkiyangpaling libe-ral padamasaitu. TanggapannyatentangBritain mi bukanlahsesuatuyang kontroversi.Salah satusebabpentingkenapahal yangsedemikianmi terdapatdi Britain ialah keranaBritain telahpun mendahuluinegaraEropahlain dengansatu revolusi politiknya yangtersendiripadatahun1688.

SUSUN LAPIS MASYARAKATTanpakita menafikansamasekali unsurperbezaandi kalangannegaradi Eropah, kita

4 R.R.Palmer,op. cit., hIm. 26—27.5 G. Rude 1964. RevolutionaryEurope. New York: Harper & Row, Pub, him. 32. Maklumatsebelummi

adalahjugadanipada buku yangsarna.

3

EROPAH MODEN: ARUS SOSIOPOUTIK DAN PEMERINTAHAN

masih bolehmembahagikanrakyat Eropahkepadatiga susun lapis (di sampingkaumkerabatdiraja).

Pertama,tendapatpihakberkuasaGerejabersertapanabiskopdanpadeni.Golonganmi dinamakanEstet Pertamadi Penancis.Menjelang abadke-lO, kebanyakanbangsaEropah,selainkaum Yahudi, telah memelukagamaKristian. Menjelangabadtersebut,berakhirlahkegiatanpengknistianansecaraberamai-ramai.Jadi,dalamneganaKristianmi,pihakberkuasaGerejamenegaskanbahawamerekatidak tertaklukdi bawahkuasanegaraatau politik. Tetapi menjelangabadterakhirEmpayarRom (EmpayarRom Barat jatuhpadatahun 1476),agamaKristian seringdisamakandengankuasakerajaan.Di Perancis,misalnya,perlantikanbiskop disahkanoleh Pausdi Kota Vatican, danraja yangdilantikpuladikenakanmengangkatsumpahmempertahankanagamanya.

Institusi agamadi Perancisamatkayadankukuh kedudukannya.Ia mengendalikanrumah anak yatim, universiti, harta (yang berupa tanah),sertalain-lain lagi. Daripada

sumberkekayaanmi (yang selalunyatidak dicukai) institusi mi membayargaji parapekerja agamanya.Oleh sebab institusi mi begitu kaya maka pada masatercetusnyaRevolusi Perancis,institusimi telahmenjadisasaranhebatparapemberontak.

JumlahpendudukPerancissebelumtercetusnyarevolusi tidaklahdiketahuidengantepat.Anggapanyangdibuat terhadapjumlah pendudukPerancispadamasaitu ialah disekitar23 000 000. Daripadajumlah mi, ahli Estet Pertama,iaitu parapadenidan rahib,tidak melebihi 100000orang.6

Ahli EstetKedua di Perancispula ditaksirkansekitar400 000 orang. Sepertiyangtelah dinyatakan sebelummi, kemunculanpara raja di Eropah adalah hasil kejayaanmerekamenundukkanpesaingyang lain. Sehubungandenganmi juga, penlu diingatbahawasebelumterbentuknyanegaradi Eropahsepertiyang dikenali sekarang,Eropahterdiri daripadapecahanbeberapabuahdaerahkecil yang seringberperangantarasatusamalain. Daripadapeperanganbeginilahtimbulnyaketuapuakyangpaling handalyangkemudiannyamenjadi raja. Ketuapuak yang tidak dapatdikalahkansecaramutlak telahdilantik oleh rajamenjadi bangsawanatau onangbesardaerah.Sepertijugayang sudahdikatakansebelumin dalamstrategimemujukdan mendamaikanpesaingataupencabarkepadakuasamereka,para raja di Eropahmenganugerahkanbeberapakeistimewaankepadapara bangsawandan pembesardaerah.Antara hak atau keistimewaanmi ialahpengecualiandaripadasebarangbentukcukai. Sebaliknya,merekapulaberhakmembuatpajakanterhadappungutancukaidi daerah,ataucukai berkaitandengandaganganyangtertentu. Mereka juga menjadi hakim daerah, ketua dalam tentera dan seterusnyamemonopolisecaralangsungjawatantinggi dalam kerajaan.Di Perancis,merekajugamempunyaihakmembawapedang,lantasmerekadiberikangelaranNoblessed’EpeeatauBangsawanPedang.

Semuarakyat Perancisdan Eropah yang tidak termasuk ke dalam kedua-duagolongantersebut,digolongkankepadagolonganorangbiasa.Denganperkataanlain, ahligolonganmi terdiri daripadapetaniyang miskin sehinggalahsaudagarantarabangsayangkaya. Di Perancis,golonganmi dikenalisebagaiTier Etat (EstetKetiga). Keadaanmereka

6 G. Lefebvre(ten.R.R.Palmer) 1971. The Coming oftheFrench Revolution1789. New Jersey:Princeton

UniversityPress,hIm.7.

4

REVOLUSI PERANCIS

yangpaling miskin dalamgolonganmi adalahbegitu teruk. Parapetanidan rakyatyang

paling miskin bukan hanya tidak mempunyai hak politik, seperti mengundi dansebagainya,tetapi juga tidak mempunyaitanah.Di Rusiapula, hal mi amat nyata.DiRusia,terdapatgolonganbertarafhambaabdi yangbolehdijual oleh tuan tanahbersama-samadengantanahnya.MaharaniCatherine,misalnya,pernahmemberikanantaraempathinggalima ribu hambaabdinyakepadaindividu yangdisukainya.7Di Perancis,keadaankaum petaniadalahlebih baik daripadayang terdapatdi Rusia. DikatakanbahawasatupertigadaripadapetaniPerancissebelumrevolusitelahpun mempunyaihak milik tanahsendiri.

KEADAAN SOSIOEKONOMINamunbegituterdapatpertelingkahanpendapatdi kalanganparasarjanatentangkeadaansosioekonomiparapetaniyangsebenarnyapadamasarevolusi melandanegaraPerancis.Pertelingkahanpendapatmi menimbulkanperbezaanpentafsiranyang menariktentangsebabyang membawakepadaRevolusiPerancis.Tocqueville, dalambukunyaThe OldRegimeandTheFrenchRevolutionyangditerbitkanpadatahun1856, menekankanunsurkesejahteraanpetani(danjuga masyarakatPerancisamnya).Beliau mendakwabahawaRevolusi Perancistercetus bukanlah akibat daripadapenderitaanrakyat. Sebaliknya,revolusi itu adalah akibatdaripadakeadaansosioekonomisertapolitik yang kian ber-tambahbaik di bawahpemerintahanRaja Louis ke-XVI. MenurutTocqueville,keadaannegarayangbegitu tidak bermayasebelumitu telahmula bertukarkepadakeadaanyangkian bertambahkukuhpadamasalebih kurangtiga puluhatauempatpuluhtahunsebelumtercetusnyarevolusi. Seterusnya,TocquevillemenggambarkanmasyarakatPerancispadatahun1770-andantahun1780-ansebagaimasyarakatyangekonominyasedangberkem-bang pesat.Semualapisan rakyatnyatelah sama-samamengecapfaedah.TocquevillemengatakanbahawapenglibatanPerancisdalam PerangKemerdekaanAmerika tidakmenjejaskanperkembanganekonomi in Beliau seterusnyaberpendapatbahawawalau-pun negaramenanggunghutang yang banyak, orang persendirianterus mengautke-untungan.Mereka terus berusahadengan lebih tekun daripadadahulu, dan merekamenunjukkandaya usahadan kegigihanyang lebih.8 Tocqueville kemudianmemetikpenulisan Arthur Young (1788) tentang bagaimanakota Bordeaux telah mengatasiLiverpool sebagaipusat perniagaandan bagaimanakadar pertumbuhanperdaganganPerancistelahmeningkatsekaligandasemenjakduapuluhtahunsebelumnya.9

Pada masami juga bantuankepada orang miskin ditambah.Para petani yangmendapatipenggunaantanah merekaterjejasdan tanamanmerekayang rosak akibatdaripadaaktiviti kaumdiraja yangmemburubinatang,diberikanganti rugi. Tocquevmllemengatakanbahawa:

7 E.J. Hobsbawm1962. TheAgeofRevolutionin Europe1789—1848.London: Weidenfeid& Nicoison,hlm.15.

8 A. Tocquevilie(ten.S. Gilbert) 1955. The Old RegimeandThe French Revolution.New York: DoubledayAnchorBooks,him. 173.

9 Ibid., him. 174.

5


“Saya mendapatiiebih daripada80 000 livres dibahagikanuntuk membantuorang

miskin di satudaerah,UpperGuinne,pada tahun1779; 40000 livres di Tours, padatahun 1784, 48 000 di Normandy,pada tahun 1787. Raja Louis ke-XVI mengawasisendiri urusanbantuanmi dantidak hanyamembiarkansahajapara menterinyauntukmenggunakanbudi bicaramerekasendiri.”°

Jadi,Tocqueville menganggaprevolusi yangberlakudi Perancispadatahun 1789adalah sesuatuyang berlakuketika harapanrakyat kian memuncak.Rakyat sebenarnyadilandaolehperasaantidak sabar.Reformasiyang dikendalikanoleh Louis ke-XVI telahakhirnyamembahayakandirinya sendiri.Tocquevillemenjelaskanbahawa,

“Keperitanyang ditanggungdengansabardan kemungkinantiada carauntukmeng-atasinya,menjadisesuatuyang tidak tertahanlagi apabilakemungkinanuntuk meng-hapuskannyaterlintasdalampemikiranmanusia.Beberapapenyelewenganyangdapatdiatasitelah menarikpulaperhatian[manusia]kepadapenyelewenganlain yang kinimenjadilebih ketara;kesusahanrakyatmungkmnberkurangan,tetapikesedaranmerekasudahmeningkat.Padamasakeunggulannya,feudalismetidak menimbulkanbegitubanyakkebenciansepertipadamasaia beradadi ambangkehancuran.PadamasapemenintahanRajaLouis ke-XVI, penyalahgunaankuasayangpalingremehmenim-bulkan kemarahanyanglebih hangatdaripadapenggunaankuasamutlak yangmeluasolehRajaLouis ke-XIV.”°

Walau bagaimanapun,Rude tidak bersetuju dengangambaranTocqueville mi.Antara persoalanyang ditimbulkan oleh Rude ialah jika betul pihakpemerintahbegitucenderungke arah pemulihanmengapaia tidak mengendalikannyasehinggarakyatberpuashati secarakeseluruhannya.Denganperkataanlain, Rudenampaknyatidakbegitupercayayang rakyatboleh bersikapkurangsabarataukurangmengenangjasa.Tetapi,Rudejuga ada mengemukakanhujah dan buktinya sendiri. Rude mengatakanbahawawalaupunsatu pertiga daripadapetaniPerancismempunyaitanah padamasa sebelumrevolusi, kebanyakantanahyang dimiliki merekatidak luas. Rudemengatakanbahawapadamasatuaianyangbaik punhasilnyatidaklahbetul-betulmencukupiuntuksemuaahlikeluarga.’2Kemewahandesabukanlahsatufenomenayang dinikmati ramai.Tocquevilledianggapoleh Rude tidak menyedaribahawapadatahun-tahunakhir Rejim Lama,kegiatan pertaniansudahpun terbantut. mi berlaku dalam dua peringkat. Peringkatpertamaialahselepastahun 1778, (padatahun1778, Perancistelah campurtangandalamPerangKemerdekaanAmerika),apabilakemelesetanekonomiberlaku.mi menyebabkanturunnya harga barangan.Tuan tanah dan merekayang berkepentinganterus jugamempertahankankadarcukai lamadanmi memburukkanlagi keadaanparapetanikecil.Pada tahun 1787—89, kemelesetanekonomi mi disusuli pula oleh satu malapetakaekonomiyangmengejut,iaitu tuaianyang tidak baik sertakekuranganbekalanmakanan.Hargagandumnaik bergandadalammasaduatahun. Krisis yang menimpasegolongan

10 Ibid., hIm. 173.11 Ibid.,hIm. 177.12 G. Rude,op. cit., hlm. 12. Rudeseperti Tocqueville,jugaada menggunakanmaklumatdaripadaArthur

Young.

6

REVOLUSI PERANCIS

besarpara petani mi merebakke sektor perindustrian.Pengangguranmemuncakdanpekerjayangbergaji kecil terpaksamenyediakanperuntukanyang lebih untuk belanjamembeli roti — makananharianmereka.Rudemengatakanbahawa,

“Petani dan tukangdi bandarsertapekerjatelahdisatukanoleh kebencianyangsamaterhadappemerintah,tuan tanah, saudagardan mereka yang melakukan spekulasi.Golongan[bawahan]mi menyertamrevolusi daiamkeadaankepapaandan kesusahanyang kian meruncing dan bukannya dalam keadaan ‘kemakmuran’ [yang kianbertambah].”3

Walau bagaimanapun,Rude tidak menafikan bahawaekonomi Perancissedangberkembangpesatpadamasaitu.

Kegiatan perindustriansudah bermula di Perancissebelumrevolusi, walaupunperkembangantidaklahsehebatyang terdapatdi Britain padamasayangsama.Di ambangrevolusi,Perancissudahmempunyaikilang kain di Abbeville yangmempunyai 12 000orangpekerjadansebuahsyarikatperlombonganyangmenggaji4000 orangpekerja.Disampingitu, terdapatlebih kuranglima puluh parapengusahadi Paris yang mempunyaiantaraseratushingga lapan ratus orangpekerjadi “kilang” masing-masing.Rudeme-nyedarihal mi sepertijugabeliaumenyedaritentangkemajuanperdaganganantarabangsaPerancis.Kegiatan parasaudagardan Tier Etat yang mengambilkesempatandaripadaperkembangansistemlaissez-faire(ekonomi bebas)danpenggunaanmeluasmatawangpadaabadke-18 adalahperkarayangumum diketahuidandiperkatakan.’4

Urusanperniagaanmi disifatkan oleh golonganbangsawansebagaisuatukegiatanyangkurangbaik. Merekaberpendapatbahawatarafsosialmerekaakanterjejassekiranyamerekaturut menceburkandin dalamperniagaan.Tetapi, dalamkeadaanekonomi matawang yang sedangberkembang,mereka kerap menghadapikesempitanwang. Untukmengatasikesulitan mi, merekasering menaikkancukai terhadappetani danlataume-majakkankerjamemungutcukai kepadaparasaudagardengankadarpajakanyangtinggi.Banyakantaramerekayangberhutangdengangolongansaudagaratauborjuis.’5Ada jugaparabangsawanyang mengambiljalan singkatmenuju kekayaan:merekamengahwinianakperempuanborjuis.

Di sampingtekananekonomi in parabangsawanjuga menghadapicabaranyanglain. Borjuisyangkaya-rayaseringmembuatsumbangankepadatabungkewangannegara.Sebagaimenghargaisumbanganmereka,Raja Louis ke-XVI mengurniakanmerekagelaran.Kemudianhak yangdiberi kepadapara bangsawanbarumi, atauNoblessedeRobe,diwariskankepadaketurunanmereka.Keadaanmi mengancamkedudukansosialgolonganbangsawanlama.SebagaimenghadapicabaranbarudaripadaNoblessedeRobemi, para bangsawantradisional (Noblessed’Epee) berazamuntuk membentuk satukumpulan sekukuhpuak Gerejaatau Estet Pertama.Misalnya,merekamahu golongan

13 Ibid., hIm. 74. LihatjugaG. Rude1959. The Crowdin The French Revolution.Oxford UniversityPress,him. 202—3 dan LampiranVII JadualI, hIm. 251. Di sini Rudeadamengemukakanperangkaantentanghargaroti dangaji pekenjaParispadatahun1789.

14 Lihat misalnya,Lefebvre,op. cit., him. 12—13, Palmer,op. cit., him. 13—20, dan Rude,RevolutionaryEurope,him. 9—13.

15 G. Salvemini;op. cit., him.20—1.LihatjugaLefebvne,op. cit., hIm. 12—14.

7

EROPAH MODEN: ARUSSOSIOPOLITIK DAN PEMERINTAHAN

merekadiutamakandalamjawatan kerajaan.Sebaliknya,puak Noblessede Robedanborjuis amattidak senangdengankeadaantaraf sosialmerekayangmasihdiperendah-rendahkan,walaupunkekayaanmerekajauh melebihikekayaanmana-managolongandiPerancispadamasaitu.

Ini semuanyadisedarioleh Rude. Beliau bukan menafikanpendapatTocquevillebahawaterdapatkekayaandi Peranciswalaupunnegaraitu sendiri hampir muflis. Apayangmahuditekankanoleh Rude ialah terdapatnyajurang perbezaanyang luas antaragolonganatasanyang kaya dengangolongan bawahanyang terhimpit. Menurutnya,Tocquevilletidakmeninjauaspekmi.

Malah, bagi Rude,EropahsewaktuRevolusiPerancishampir meletus,merupakansebuahbenuayangmemperlihatkanbeberapajurangperbezaanlain yang nyata.MisalnyaterdapatperbezaanantarabahagianTimur (Rusiaumpamanya)yangbelum membangundenganbahagianBarat (Perancis,Belandadan sebagainya)yang membangun;antarasektor pertanianyang agak terbantut perkembangannyadengan sektor perdagangan,perindustriandankependudukanyang terus meningkat;danantarakonservatismeyangterdapatdalam institusi politik sertaperhubungansosialdenganpenyebaranluas beritasertaidea.

PERGERAKAN KESEDARANDalam memperkatakansebabyang membawakepadatercetusnyaRevolusi Perancis,kesanyang ditimbulkan oleh penyebaranideabaharumerupakansuatufaktoryang amatpokok kepadaperbincangan.Pergerakanyang mempelopori idea baharu mi dikenalisebagaiEnlightenmentatauKesedaran.Pergerakanmi pernahdisifatkansebagairevolusiintelektual dandikaitkan dengannamaahli fikir sepertiReneDescartes(1596—1650),CharlesdeSecondatMontesquieu(1689—1755),Voltaire, DennisDiderot (1713—84)danRousseaudi Perancis;JosephHume (1777—1855),Edward Gibbon (1737—94), danThomasHobbes(1588—1679)di England;GotholdEphraim Lessing(1729—81),BaruchSpinoza(1632—1677)dan ImmanuelKant (1724—1804)di Jerman;Benjamin Franklin(1706—90)danThomasJefferson(1743—1826)di Amerika sertabeberapaorang tokohlain termasuktokoh di Rusiadan Itali. ZamanKesedaranmi pula pernahdibahagikankepadatiga tahap.Tahap pertamaatau permulaannyamulai lahir apabilaberlakunyapergeseranantaraparapendukungpergerakanmi denganpihakpemerintah.Tahapkeduaialah antaratahun1746 hinggatahun 1770 apabilakarya-karyautamapergerakanmidihasilkan. Pada tahapmi juga konflik antaragolonganKesedaranmi denganpihakpemerintahtiba ke puncaknya.Padatahapakhir antaratahun 1770 hinggatahun 1790,berlakulahpenyebaranideami sehinggalahia dikatakantelah membantumengakibatkanperubahanpolitik dansosialyanghebat—misalnya,RevolusiPerancispadatahun1789.16

PergerakanKesedaranmi dilihat sebagaiekoran kepadarevolusi yang berlakudalam bidang sains asassebelumnya.Ahli sains seperti FrancisBacon (1561—1626),Galileo Galilei (1564—1642)dan IsaacNewton (1642—1727),telah dianggapsebagai

16 Pemba.hagiantahap-tahapmi ialah sepertiyang terdapatdi dalamL.G. Crocker(ed.) 1969. The Age ofEnlightenment.London:Macmillan, him. 16.

8

REVOLUSI PERANCIS

tokoh yang menjadi ikutan para pendukungpergerakanKesedaran.Mereka dianggapsebagaiahli sains yang membawaperubahankepadailmu sains Zaman Pertengahansehinggaterbentuknyapengetahuanilmu sainsmodenyangberasaskankepadapengum-pulan data yang konkrit. Kebenaransegala sesuatuitu kemudiannyaboleh disahkanmelalui uji kaji. Harapanahli sains padamasaitu ialah untuk membolehkanmanusiamengawalalam semulajadi merekadan membentuksatu kehidupanyang lebih baik.Harapan mi jugalah yang telah dirasakanbersamaoleh para pendukungpergerakanKesedaran.Newton, menerusipenyelidikannya,mendapatibahawaalam cakerawalaibaratsatujenterayangbergerakberasaskansatuundang-undangyangrasionaldanmudahdifahami. Oleh itu, apa yang ingin dilakukan oleh para pemikir Kesedaran ialahmemindahkankaedah atau asaspengetahuanyang diketengahkanoleh Newton midaripadabidangsainsasaske bidangsainskemasyarakatan.Denganperkataanlain, parapemikir yakin bahawa sekiranya alam cakerawalamempunyai peraturantersendiriberlandaskanundang-undangsemulajadi, maka kehidupanmanusiajuga sepatutnyamempunyaiperaturanyangtersendiridansemulajadi yangbolehmenjaminkesejahteraankehidupanitu. Oleh itu, apayangmerekamahu lakukanbukanlahuntuk menghasilkanperaturanbaru bagi masyarakatmanusia,tetapi hanya setakatmencari peraturanke-hidupanyangdianggapmemangsudahsebenarnyawujud.’7

Namun, dalam penerokaanmereka para pendukungpergerakanKesedaranmimendapatidin merekaterseretkepadasatu konfrontasiyang berterusandenganpihakberkuasa,lebih-lebih lagi denganpihak Gereja.mi keranasecaraumumnyapergerakanKesedaranmi mengutamakanpemikirandanmanusialebih daripadayang lain. Manusiaadalahpengukursegalasesuatumerupakansatucogankataaliranfalsafahmi. Denganitu,merekamenafikanunsurkejadianghaib yangterdapatdalamagamaKristian. Descartes,misalnya, memulakankaryanyadenganmenyatakanbahawadia tidak akanmenerimakebenaransesuatuselagi dia sendiri belum mendapatkansatupersepsisertatanggapanyang jelas tentangkebenaranitu. Seterusnya,dia memisahkanagamadaripadabidangsainsdanfalsafah.Beliaumengumpamakanduniami sebagaijenterayangbergerakdi luardaripadakekuasaanTuhan. Walaupundunia dan manusiadijadikan olehTuhan, merekakemudiannyatelah bergeraksendiri secaramekanikal. Oleh itu, manusiajuga bolehdisamakandenganjenis-jenisjenterayang lain. Manusiahanyalahjentera yang Iebihkompleks daripadakebanyakanjentera yang lain. Spinoza(seorangYahudi Jerman)menafikanyangThe Old Testamentitu mempunyaikebenaranmutlak yang tidak bolehdipersoalkanlagi. SpinozamenganggapbahawaThe Old Testamentserupasahajadenganmana-manapenulisansejarahtentang kaum Yahudi. Oleh itu, ia juga mungkin me-ngandungikesilapan.Rousseaukuatmenyandarkansistemkepercayaannyakepadanasahati sendiri.Voltaire padasatumasayang singkatpadatahun 1760-an,pernahmembuatkecamankerasterhadapagamaKristian.

WalaupunmerekamenentangagamaKristian daninstitusi feudalisme,mi tidaklahpula bermaknabahawamerekalangsungtelah “berkeratrotan berpataharang” dengan

17 Ibid.,passim.Untuk perbincangantentanghali, lih. QasimAhmad 1991.Karya Sejarah:PendekatandanPersoalan.KualaLumpur: DewanBahasadanPustaka,Bab5, “PemikiranKesedaran:SatuGarisPemisahRevolusioner”,hIm. 64—82.

9

EROPAH MODEN: ARUS SOSIOPOLITIK DAN PEMERBTAHAN

kedua-duainstitusitersebut.Pengaruhdaripadakedua-duainstitusi mi masihkelihatandikalangan mereka.Hal mi juga berlaku kepada ahli sains asassebelumnya.Galileo,misalnya, pernah menghasilkanbuku yang berjudul The Authority of the Scripture.Newton pula cubamengimbangkanantarasains denganwahyu, dan penemuanyang

dibuatnyatentangperaturanataupergerakanalamcakerawalatelahdianggapnyasebagaimanifestasiyang memeranjatkansertamemperlihatkankeagunganYang MahaEsa.Des-cartesjugapernahdianggapsebagaikuat beragama.Memangbetul Voltaire tidak teragakuntukmengecamJesuitssebagaigilakan kuasa,dansatukumpulanyangtidakberguna.Ini

dilakukannyasecaraterbuka.Tetapi secaraperibadinya,beliau mengakuibahawaguru-guru Jesuitdahuluadalahmanusiayang berakhlakmurni sertaberpengetahuanluas.

Pertalianatauperhubunganmerekadengangolonganfeudal ataupemerintahpadamasaitu jugamemperlihatkanunsurduahalabegmni.Penentanganmerekaterhadapstatusquo padamasaitu kadangkalakelihatanberbelahbagi. Barangkalimi keranamerekajugaterlibat secaraperibadi denganstatus quo pada masaitu. Lagipun, ada antaraaspek

pemerintahanpadamasaitu yang agaksecocokjuga denganaliran atauselerafalsafahmereka.Voltaire adalahsejarawandiraja danjawatannyami kemudiannyadiambil aliholeh ahli falsafahlain, iaitu Duclos. Menurut Hume, walaupun d’Alembert hidup Se-derhana,tetapibeliaumendapatwangpencendaripadalima sumber:daripadaraja Prusia,raja Perancis, Akademi Sains, Akademi Perancisdan daripada keluarganya. JikaMontesquieupernah membelaparlimen Perancismenentangraja, maka Voltaire pulapernahmembelarajamenentangparlimen.

Oleh sebabterdapatnyasikap “benci-kasih” ahli falsafahmi terhadapstatusquo

pada masa itu, dan juga keranabeberapahal yang lain, maka terdapatperselisihanpendapattentangsamaadapemikiranKesedaranitu bertanggungjawabatautidak terhadappencetusanRevolusiPerancis.

Alfred Cobban, misalnya, menyangsikanadanyakaitan pemikiran KesedarandenganpencetusanRevolusi Perancis.Cobban lebih menekankanfaktor sosioekonomidalampenerangannyatentangpencetusanRevolusi Perancis.Seterusnya,diamenegaskanbahawa revolusi itu sebenarnyadimulakan oleh golongan bangsawanyang tidakbersimpatiterhadapidea Kesedaran.Unsurdiktator danganasyang kemudiannyalahirpadamasaRevolusi Perancisjuga bercanggahdengansemangatKesedaran.Dan segiyangakhir mi, pendapatCobbannampaknyaagaksamadenganpendapatPeterGay. Gaymenyatakanbahawaahli falsafahsebenarnyatidak berhajatuntuk membawaprinsippersamaanmelulu ke dalamkehidupanmasyarakat.Gaymengatakanbahawa,

“Oleh sebabmereka mencani penghargaan,makaparaahii falsafah tidakiah begituberhajatuntuk menyamakansegalakedudukan,oleh sebabmerekamencaripenghor-matan,merekatidakiahberniatuntukmenghapuskankehormatan.”°

J.M. Thompson juga menekankan faktor sosioekonomi dalam penulisannya.Thompsonberpendapatbahawarakyat Perancistidak menghendakiahli falsafahuntuk

18 P. Gay 1967. The Enlightenment:An Interpretation— The Riseof ModernPaganism.London: Weidenfeld& Nicolson,him. 25. Waiaubagaimanapun,tenda$atdimensi lain kepadapendapatGay danCobbanmi.Lihat selepasmi.

10

REVOLUS~PERANCS

menyatakanbahawakeadaanburuk di negaramerekaadalahakibatdaripadapengabaianterhadaphak-hakmanusia.Menurutnyalagi, proklamasiparapendukungrevolusi yangterkandungdalam PerisytiharanHak-hak Manusia danWarganegarahanyamerupakanbahanyangdikutipdanipadarungutanrakyatyang terdapatdalamcahiers l789.’~

Sebaliknya,Rude jelas mahu menekankanjuga kepentinganidea Kesedaranmi.Dalam satu penulisannya,beliau mengatakanbahawasegalakeperitanekonomi,kepin-cangansosial,kebuntuanpolitik danharapanmeninggimasihbelum bolehmenghasilkansatu revolusi. Satu penyatuanpemikiran, iaitu sesuatuyang boleh diistilahkan sebagai“psikologi revolusioner”masih diperlukan. Rude berpendapatbahawadi sinilah parapemikir Kesedaranmemainkanperananmereka.2°Dalam satu penulisannyayang lainpula,RudemengakuibahawanyatalahgolonganbawahandanmenengahbawahantidakmembacapenulisanRousseaudanahli falsafahlain secaraterus.Namunbegitu, Rudeberhujahbahawatendapatbukti yang cukup untuk mengesahkanbahawapara penulisrisalahpolitik menyadurideadaripadaRousseaudan ahli falsafahlain secaraterus.Ideami kemudiannyadiserapkan,termasuksecaralisan, di kalangan rakyat jelata. Rudeseterusnyamengatakanbahawakita jugamengetahuiyang pertubuhanataukelabtumbuhseperti cendawandi Perancispadaabad ke-18. Idea Kesedaransering menjadm pokokperbincangandalampertubuhanmi.2’

Dengan pernyataanRude mi mungkin timbul pula satu masalah lain dalampentafsiransejarah.Jika kita akui terdapatnyapenyerapanideadi kalanganrakyatjelata,soal berkesanatautidaknyapenyerapanitu adalahsatupersoalanyang berasinganpula.Jika kita tinjau pendapatbeberapaorang ahli falsafahKesedaran,merekanampaknyatidak seoptimisRude. Kant denganagaksinis mengatakanbahawazamannyabukanlahsatu zaman yang penuhkesedaran,tetapi zaman yang di dalamnyaterdapat (perge-rakan) Kesedaran.Pada satu ketika, Diderot mengadukepada Hume denganpenuhkehampaan,

“Oh ahli falsafahyangtercinta!Biarlahkita tangisidanraungi nasibahli falsafah.Kitamendakwahkanilmu kepadaSi tuli, dan kita masih begitu jauh sekali dan zaman[keagungan]akal.”22

Tentu kita juga boleh mempersoalkanketepatanpendapatKant dan Diderot mi.Mungkinkah merekasendiri terlalu pesimis?Bagaimanakahdenganhujah Rude yangtelah diketengahkansebelummi? Jikahal mi mungkindiberikanpentafsiranyang berbezamaka begitulahjuga halnya denganpersoalantentang kesanidea KesedaranterhadapperjalananRevolusiPerancisitu sendini.Segalatuntutandan kegiatan yang terdapatpadamasaRevolusiPerancismungkinhanyaberkebetulansahajabertepatandenganbeberapaaspekpemikiran Kesedaran.FalsafahKesedaranmungkin dirujukkan setelahrevolusibergerakrancakdan bukan sebenarnyajentera utamakepadarevolusi itu sendiri. Se-terusnya,kesannya(jika ada), terhadapsatu penistiwa mungkinpula berbezadanipada

19 J.M. Thompson1966. The French Revolution.Oxford: Basil Biackwell, hIm. 85—88.20 G.Rude,RevolutionaryEurope,hIm. 74.21 G.Rude,The Crowdin theFrench Revolution,him. 211,passim.22 P. Gay,op. cit., him. 20.

11


kesannyaterhadapperistiwa yang lain. Penentuanbegmni memerlukankajian yang lebihlanjut. Namun, setelahdibuat kajian lanjut pun, kemungkinan timbulnya perbezaanpendapatmasihtetapada. Kajian yang mendalammungkinboleh menjelaskanbeberapaisu, tetapiia tidak semestinyamenjanjikanpenghapusanperbezaanpendapat.

Dalamkonteks begini, makapeneranganyangdiketengahkanoleh Lefebvre,jelasmemperlihatkanusahauntuk mencaripenimbangan.Lefebvre ingin mengimbangkanpenmustahaknyafaktor sosioekonomidenganpen mustahaknyaidea Kesedaran.LefebvremenyesalkeranakepentinganideaKesedaransudahbegitu lamasangatdiperbesar-besar-kan.Beliau mahukanfaktorsosioekonomidiutamakan.Namunbegitubeliaujugamenulis,

Kita akan membuatkesalahanyang tidak kurangnyajugajika kita lupa bahawatidak terdapatsemangatrevoiusi tuien tanpa sesuatuidealisme [dan] hanya [inilah]yangbolehmenyemarakkanpengorbanan.”

23

Padadasarnya,perimbanganyang diketengahkanoleh Lefebvre mi, tidak berbezadenganapa yang dilakukan oleh Rude. Seterusnya,patut juga diperhatikanbahawawalaupunJ.M. Thompsonlebih mementingkanfaktor sosioekonomi,beliau tidak pulamenafikanpengaruhpenulisanRousseaupadaperingkatakhirRevolusiPerancis.24Unsuryang begiturupajugatendapatdalampenulisanCobban.25

Selainpeneranganyang mencaniatauyangmenekankanperimbanganmi terdapatsatu lagi peneranganyang menarik. Peneranganyang dimaksudkandi sini ialah pene-ranganyang mempersoalkanpergerakanKesedaranitu. Menurut peneranganin faktoryang pentingdi sebalikkejayaanpergerakanKesedaranialah kelemahantekadyangter-dapatdi kalanganmerekayang sepatutnyamempertahankanstatus quo padamasaitu.Oleh sebabstatusquo padamasaitu menghadapikrisis kepercayaanterhadapdin sendiri,makaia merasagoyahmenghadapipihak lawan. Krisis mi adalahakibatdaripadakepin-canganyang melandabeberapainstitusi negarapadamasaitu. Penentangantelahmem-burukkanlagi keadaan.WalaupunpuakpendukungpemikiranKesedaranjugatidak mem-punyai kepercayaankepadadin sendiriyangjitu, namun menekaberuntungkeranamerekaberadadi pihakyangmenyerangdanbukannyadi pihak yang bertahan.Ini memberikan

merekasemangatyanglebih. Inilah intipati kepadapeneranganyangdiutarakanolehPeterGay.26 Seperti penekananatau aliran peneranganlain, peneranganGay mi juga boleh

dilanjutkan atau dibahaskandenganmeneliti semula pentafsiran terhadap setengah-setengahfaktorataupundenganpenemuandanpenggunaanbukti baru.

PROLOG KEPADA REVOLUSI?Walau bagaimanapun,dan segi peristiwa khusus yang membawakepadapencetusanRevolusi Perancis,knisis kewangankerajaanberikutandenganpenglibatannyadalam

23 Lefebvre,op. cit., hlm. 50.24 J. M. Thompson,op. cit., him. 86.25 A. Cobban1968. AspectsofThe French Revolution.London: JonathanCape,lihat Bab I, Bab2, Bab5 dan

BabI4.26 P. Gay, op. cit., hIm. 27.

12

REVOLUS PERANCIS

PerangKemerdekaanAmerika sering disebutoleh ahli sejarah sebagaipenistiwa yangpenting. Untuk mengatasimasalahkewanganmi RajaLouis ke-XVI menghubungiparabangsawan menerusi Menteni Kewangan, Colonne. Baginda cuba mendapatkanpersetujuantentangpemansuhanpengecualiancukai terhadapbangsawan.Ada pendapatyang mengatakanbahawadalamhal mi pihak raja telah hanyamendedahkankelemahansendini.Raja sepatutnyamemberikanarahantentstanpamengagihpersetujuan.

Krisis mi dipergunakanoleh kaumbangsawan.Kaumbangsawanbersetujudengancadanganraja. Tetapi merekajuga membenikansyarattertentuyang jika diterima akanmemperkukuhkankedudukanmerekapula. Antara syaratyang dikemukakanialah agargolongan mereka,Noblessed’Epee, dibeni keutamaanbagi jawatan tinggi kerajaan.Nampaknya,merekacuba“menanggukdi air yang keruh”. Inilahjugaapayangdikatakansebagai“kebangkitansemulagolonganbangsawan”.mi jugakerapdisebutsebagaibabakawalan,atauprolog kepadaRevolusiPerancissebenannya.Apakahmi salahsatuhal yang

menunjukkanbahawa masa pemulihan adalah masa yang lebih merbahayakepadakerajaandaripada masa apabila kuasa autokratik itu tetap dipertahankan?BetulkahpendapatTocquevilledalamhal mi?Bagi sayajawapankepadasoalanmi boleh dibenikandan beberapasudutyangberbeza-beza.Namun,sayatidak akanmenyentuhhal mi di sini.

EkorandanipadapercubaanRaja Louis ke-XVI untuk mengenakancukai terhadappara bangsawanPerancis, timbul perselisihanfaham antara panabangsawandenganMenteniKewangan.Akibatnya,golonganbangsawanpulamenegaskanbahawahakuntukmeluluskanpemungutancukaitenletakdi tanganparlimen.Sepentiyang telah dinyatakan,parlimenmi sebenannyatelahtidak bersidangsejaktahun1614.

Pihakkerajaanbersetujuuntukmemanggilparlimenbensidangsemula.Tarikh untukpersidanganitu telahditetapkanpada1 Mei 1789.Sebelumpilihanraya bermula, rakyatPenancisdibeni peluanguntuk meluahkansegalanasatidak puas hati merekaterhadappihak pemerintah.Ini menekalakukan melalui satu bentuk surat keliling atau nayuan(cahiers 1789).Oleh sebabtidak terdapatsentimenantimonarkidalamcahiers 1789 mi,maka ada pendapatyang mengatakanbahawapadapeningkatpermulaannyaRevolusiPerancisbukanlahsesuatuyang menentangsistempemenintahanberaja.27 Walau bagai-manapun,perkembanganpolitik yang agakmendadakmi telahmeniupkanharapanbarudikalanganrakyatjelata. Merekaberhanaprajaakanmelakukansesuatuyang drastik bagimemperbaikikeadaanhidupmereka.

Setelahselesaipilihan nayaumum, parlimenbensidangbuat kali pertamanyapada5 Mei 1789.Menunuttradisi politik Penancis,panaperwakilanke parlimendiatundi dewanberdasarkantiga golongan,atauestet,yang terdapatdi Penancis,iaitu EstetPertama,EstetKedua dan Estet Ketiga. Paraperwakilan mi duduk berasingandi bahagianyang di-khaskanuntuk estetmasing-masing.Undian dijalankanmenurutsuaraestetdan bukansuara majoniti semuaahli parlimen. Jadi, sekiranya Estet Pertamadan Estet Keduamenyokongsesuatuusul,makaEstetKetigatidaklahberupayauntukmengemukakanapa-apabantahan.Tetapidalamperkembanganpolitik yang tenbaharudi Penancispadamasaitu, ahli perwakilanEstet Ketiga telahditambah sekali gandadanipadajumlah dahulu.Tindakanpemerintahanmi tentulah menguntungkanEstetKetiga sekiranyapengundian

27 C. Brinton 1963.A DecadeofRevolution1789—1799.New York: Harper& Row Pub.,hIm. 23.

13


dikendalikansecaraundian bebas(atausecanasuaramajoniti), dan bukannyamenurutblok. Golonganmi juga mungkin dapatmemancingbeberapaundi tambahandaripadaEstetKeduaataupunEstetPertama.Lantas,Estet Ketiga menentangtnadisi undiansecarablok. Estetyang lain tidak mahumengalah.Pensidanganpanlimenmenemuijalan buntupadapeningkatawal lagi. Dalam kebuntuanmi, iaitu pada 17 Jun 1789, EstetKetigamengisytiharkangolonganmerekasebagaiDewan Kebangsaan,iaitu parlimennegara.Merekatelahdisekatdaripadamasukke dewanpersidanganolehraja. Menekamengambiltindakanbalasserta-merta.Merekabenkumpuldi gelanggangtenisdanmengangkatikrarmerekasendini. Inilah salahsatuperistiwayang kemudiannyamenjadi begitu masyhurdalamsejarahRevolusiPerancis.DalamIkrar GelanggangTenis pada20 Jun 1789 mi,merekamengisytiharkanbahawa“di manaahli merekabenkumpulmakadi situlahDewanKebangsaan(parlimen)akanbersidang”.25Menekajugamenegaskanbahawamerekatidakmembubarkanpersatuanmereka“sehinggaperlembagaannegaradisediakandandimete-raikandi atasasasyang teguh terlebihdahulu”.29

SetelahberlakunyaperistiwamkrarGelanggangTenis mi, Menteni KewanganPeran-cis yangbaharu,Necker,menyatakankesediaannyauntukbentolakansurdenganpihakEs-tet Ketiga. PermaisuriMarie Antoinnette tetap benkenastidak mahu berkompromi.Se-tengah-setengahgolonganberpendapatbahawawanitabangsawandan Austria mi mem-punyaipengaruhyangkuat di istana.Oleh itu, ia seningjugamenjadimatlamatkecamangolonganrevolusionen.3°Rajapadamasaitu gagalmempenlihatkansesuatupendinianyangtegas.Misalnya, walaupunaskar yangbergenakdi sekitar ibu negana,Versaillestelahdikerahkanbersiapsedia,merekatidak dibekalkandenganapa-apaanahanyang tertentu.Ura-urauntukberkompromidankenahanataugertakantentenami tidak menghasilkanapa-apa kesanterhadappara pemberontak.Sebaliknya, tendapattanda-tandayang menun-jukkan bahawakedudukanparapemberontakbertambahkukuh. Pada19 Junlagi, orangbawahandalamhierarkiGereja(clericals), telahmemihakkepadaEstet Ketiga. Tiga hankemudiannyaduaorang Ketua Biskop (Archbishops)bensentadengan150 onang parapengikutmerekajugaberpalingtadah.Padahan benikutnya,iaitu pada23 Jun,RajaLouiske-XVI mengemukakansatu tawananyang memungkinkanpenubuhansatubentuksistemmonarkiberperlembagaan.Dalamtawananyangdibuatnyadi panlimenmi, RajaLouis ke-XVI, antaralain, masihmahuperbezaanestetdi Perancisdikekalkan.Raja Louiske-XVIjuga mengisytiharkanpembentukanDewan Kebangsaanoleh Estet Ketiga enam hansebelumitu sebagaisesuatuyang tidak sahdi sisi undang-undang.Namun,RajaLouis ke-XVI juga menyatakankemungkmnandiadakan pensidanganbensamaantana ketiga-tigaestet,sekinanyakeizinandaripadanaja diperolehtenlebih dahulu. Seterusnyaterdapatperuntukanlain yang jelas cubamengimbangiantanakuasanaja denganparlimen.Misal-nya, Artikel 10 dokumenmi (PerisytiharanDiraja tentangPensidanganPanlimenSeka-rang)berbunyi,

“Revolusi yang dibuat bersamaoleh ketiga golongan (estet) tentangkuasayang

28 R.R. Palmer,op. cit., him. 56.29 Ibid.30 Lihat PH. Beik (ed.) 1970. The French Revolution. New York: Harper& Row Pub., hlm. 176—85 dan

Brinton;op. cit., hIm. 9—10.

14

REVOLUSI PERANCIS

dipertikaikan,iaitu hasildanipadarayuankepadaparlimendanipadapihak yang ben-kenaan,akanditentukandenganundiansuaratenbanyak;tetapi sekiranyaduapertigadaripadaahli mana-manasaw estetmenentangkeputusanparlimenitu, makaperkaraitu akandirujukkankepadaraja,bagi mendapatkanpenyelesaianyangmuktamaddan-padabagmnda.”3’

Tetapi tawanandanipadaRajaLouis ke-XVI mi tidak mendapatapa-apasambutandaripadamana-manaestetpun. Mungkinkahparapemberontaksudahlebih berkeyakinanterhadapperjuanganmerekadanusahaRajaLouiske-XVI untukmencaripenyelesaianituhanyadilihatmerekasebagaisatulangkahcemasdanipadaseorangrajayangsudahhampirtewas?Apakah tawaranRaja Louis ke-XVI mi boleh disifatkan sebagaisesuatuyangtenlalu sedikitisinyadanterlalu lambatpulatibanya?

KEJATUHAN BASTILLESelepaspenistiwa23 Junmi, temponevolusibertambahrancak.Kegelisahandi Versaillesmenebakke senataPerancis.Dan tanggal12 Julai, pergeserantelahmula benlakuantarakumpulanonangawamdenganpihaktentera.Keteganganmi menempasatu tahapbaharupada14 Julai.Padahari itu orangramai,dalamusahamenekamencanisenjata,menyerangBastille. Bastillejatuhke tanganparapemberontak.

Dan segi ketenteraan,kejatuhanBastille tidaldah membawasesuatumaknayangbesan.Padamasaitu, Bastille hanyadikawal oleh lapanpuluh orangtenterayang sudahbersaradantigapuluhorangpanapengawalSwiss.Padamulanyagolonganyang benadadiBastille tidak menentangpanapenyerang.Terdapatkemungkinankedua-duapihak ben-tolakansurpadapeningkatin Namunpertempurantelahberlakujugaapabilakeghairahanorangramaimelimpahruah.32

Sebaliknyapula,dan segipolitik kejatuhanBastillemerupakansuatupenistiwayangpenting.Bastilleialahsebuahbangunantempatpanabanduanpolitik ditahan.Bangunanmimerupakanlambangorder lama.Jadi,kejatuhanBastille bererti kejatuhanpemenintahanlama; atau sekurang-kurangnyakejatuhanmi memperlihatkankelemahanrejim lama.Kejatuhan Bastille juga telah memberikansemangatdan kekuatan banu kepadapanapemberontak.RajaLouiske-XVI merasakian terancam.Padahari kejatuhanBastille,RajaLouis ke-XVI berangkatke DewanKebangsaanataupanlimendi Versailles.Di parlimen,dia menanikbalik tawaran23 Junnyadanmenyatakansangkabaiknyaterhadaprevolusi.Akibat danipadami, DewanKebangsaanyang telahdibentukoleh EstetKetigaterhindardanipadapemansuhan.DewanKebangsaanmendapatnafasbarn.Tigahan kemudianRajaLouis menemuiahli baru majlis bandanan.Sekali lagi kemungkinanRevolusi Perancismenemuisatu titik penyelesaiankelihatan,tetapi rupanyaanusrevolusi telah ditakdirkantidak berakhirdi sini.Salveminimengatakanbahawa:

“Selepas14 Julai, rajaPerancisadalahrajapadanamasahaja.”33

31 PH. Bells (ed),op. cit., hlm.74.32 G. Rude,The Crowdin The French Revolution,him. 33—35.33 G. Salvemini,op. cit., him. 129.

15


Di bandar-bandarlain di Perancis,jawatankuasanakyat mengambil alih tugaspegawaikenajaandan membentukpasukanaskarsendinisertamengisytiharkansokonganmerekakepadaDewanKebangsaan.Padapenghujungbulan Julai, iaitu selepaspenistiwaBastille, keadaancemas dan huru-haramerebakke seratanegana. Keadaanmi, yangdisebut sebagaiKecemasanBesar, merupakanpuncak kepada rusuhanyang terdapatsebelumitu danberpuncadanipadakhabarangindanbenitapalsutentangkedatanganparapenjahat,keganasandi tempat lain dan rancanganpara bangsawanmahu memaksakanpula pemenintahancara meneka.Parapetani telah menyeranggolongantuan tanahdanmenuntutpenghapusancukai. Kerap kali juga merekamembakarsurat perianjiansertarumah tuan tanah. Ramai tuan tanah melarikan din. Terdapatjuga golongan rakyatbawahanyang lan mencani penlindungandi kawasanhutan dan di gua. Di desa-desa,

misalnyadi utaraPerancis,rusuhansudahsebenarnyabermulasejakbulan Mei. Akibatdanipada knisis yang benlarutan mi, sistem sosioekonomi desa mengalami proseskehancuran.

Ahli EstetPertamadanEstetKeduayang merasaterancamoleh RevolusiPerancissebenarnyalan meninggalkanPenancislebih awallagi. Merekalan ke negaraEropahyanglain sepentiAustria dan Prusiayangjuga mempunyaisistempemenintahancaramonarki.Golonganpelaniankelasatasanyangdikenali sebagaiemigresmi, telahberusahauntukmendapatkanbantuandanipadakuasaluar yangantinevolusi.MerekamahumenumpaskanRevolusiPenancis.

PENCETUSAN REVOLUSI: SIAPA YANG BERTANGGUNGJAWAB?Untuk menentukangolonganyang sebenarnyabertanggungjawabmencetuskanRevolusiPerancis,parasanjanabertikai pendapat.Perbezaanpendapatjuga terdapattentangsiapa-kah yang sebenannyaterlibatdalampergerakanyang cergasbertindakpadamasarevolusikencangmelandaPenancis. Kedua-duakontroversi mi boleh juga dikaitkan denganperdebatanyang ingin menentukanjenis revolusi yang telah berlaku itu. Apakah iarevolusi rakyat, nevolusi bonjuis (kelas menengah)ataupun ia adalah revolusi parabiroknat?

Alfred CobbandanElizabethEisenstein,misalnya,mengatakanRevolusi Perancisitu tidak wajardinamakanrevolusiborjuis kenanabukangolonganbonjuisyangmula-mulamencetuskannya.Cobbantidak bersetujudenganpenekananbahawaRevolusiPenancisitudigerakkanoleh golongan borjuis yang taraf ekonomi menekakian meningkat danmahukanpengiktinafansosialyang setandingpula. Cobbanberpendapatpuakpenggerakrevolusi itu ialah parapegawai rendahkenajaanyang kecewakerana tidak dapatnaikpangkatdisebabkanmerekabukandanipadagolonganbangsawan.Cobbanmenonjolkankepadakita betapabesarnyapenatuspegawairendahkenajaandalamDewanPerlembagaandanPerhimpunanKebangsaan.34

Eisenstein pula menegaskanbahawa penistiwa kebangkitan semula golonganbangsawanlahyang merupakantitik permulaanRevolusiPerancis.PadapeningkatawalRevolusiPenancis,kaumborjuis hanyamengikutanusantirajayang dipeloponioleh kaum

34 A. Cobban,op. cit., hIm. 104 danlampiranpadahim. 109—Il.

16

REVOLUSI PERANCIS

bangsawan.Eisenstein setenusnyamengatakan bahawa kaum bonjuis menganggappimpinandanipadakaum bangsawandalamsesuatugenakansebagaisesuatuyangmemangkenapadatempatnya,sesuatuyangsudahsemulajadi.35

Kedua-duapandanganyangdikemukakanoleh Cobbandan Eisensteinmi memangadabetulnya.Walaupunbegitu, tanggapanbahawaRevolusi Penancisitu ialah revolusibonjuismasihboleh dipertahankandaripadabebenapasudutyang lain. Lefebvre,misalnya,tidak menyangkalyang para pegawainendahpenting dalam menggerakkanRevolusiPerancis.Tetapi benlainandaripadaCobban,Lefebvre juga menggolongkanpegawairendah mi ke dalam kelas bonjuis dan tidak ke dalam satu kumpulan yang asing.Setenusnya,memangagaksukar untuk kita menemuiseseonangahli sejanahyang me-nidakkanperananpara bangsawandalam memulakannantaianperistiwa yang kemu-diannyadikenalisebagaiRevolusiPenancis.PemimpinawalnevolusiyangterkenalsepertiMinabeaudan Lafayetteadalahdanipadagolonganbangsawan.Tetapisecarakeselunuh-annya,golonganyang mendapatkeuntunganpaling ketaradaripadaRevolusi Perancisialahgolonganborjuis. Dan segi mi, RevolusiPenancismasihboleh digambankansebagairevolusi borjuis dan inilah pendekatanyang dibuat oleh ramai ahli sejarah. Jadi,kontrovensimi nampaknyabenpuncadanipadapendekatanataupunpengistilahanyangberbeza.

Kontroversitentangkeanggotaanpergerakanyangmendukungnevolusibolehjugadilihat sebagaisatu lagi manifestasi perbezaanpendekatandalam penulisan sejarah.Perbezaanmi ialah antanakaedahyang agak tradisional dan berunsunimpressionistic,dengankaedah yang mementingkanunsunkuantitatif. Untuk mengetahuipendekatankuantitatif mi, buku yang dihasilkanoleh Rude, The Crowd in The FrenchRevolutionbolehdijadikancontoh.Dalampenulisannya,Rudetegasmelahirkannasatidak senangnyaterhadappanasarjanadahulu sepentiTamedanBurke yang mencemuhparapendukungRevolusiPenancissebagairakyatyang tidak kenuan.Untuk memastikankomposisiparaaktivis padamasanevolusi,Rudemerujukpadanekodpolis, mahkamahdanJawatankuasaKesejahteraanAwam. Daripadasumber-sumbermi, Rude mendapatimenekayang turutsertauntuk membangkitkanpenasaanrakyatpadamasaRevolusiPerancisterdini danipadagolongan menengahbawahan atau golongan bawahan sepenti peniaga kecil, ahIlpentukangan,buruhdannakyatmiskin di kota. Merekainilah yang dibenikangelaransans-culottes. (Danipadapengentianpolitiknya, istilah sans-culottesmi juga digunakanbagipanapemimpinrevolusioneryang sebenarnyamempunyaikedudukansosialyang lebihtinggi danipadagolonganyang dinyatakantadi. Ahli sejanahkenapmenggunakanistilahsans-culottesmi danipadapengentianpolitiknya). Rudemenganggapbahawagambarantentangrakyatyanggiat terlibatdalamnevolusiitu sebagaigolonganpenjahat,penjenayahdansampahmasyanakatsebagaigambaranyang keterlaluan.36

WalaupunRudemenekankanpenglibatangolonganbawahandan menengahbawah-an, dia tidak menafikankepimpinanyang telah dibenikanoleh golonganliberal atasan.Dalamhal i, beliau tetapakun kepadapendapatparasanjanalain seperti Cobbandan

35 E. Eisenstein,“Was the ‘BourgeoisRevoit’ Bourgeois?”dalamF.A. Kafker& J.A. Laux (ed.)1968. TheFrench Revolution:ConflictingInterpretations.New York: RandomHouse,hIm. 59—60.

36 G. Rude,The Crowdin TheFrench Revolution,lihat hIm. 2—5, passim.

17


Lefebvre.Namun begitu Rude juga mahu menekankanbahawagolonganbawahanitubukanlahhapyamerekayang bensikapsebagai“pak turut” yanghanyamengikut geraktelunjukpanapemimpindanipadagolonganatasan.Beliau tidaksenangdantidak bersetujudenganpendapatahli sejanahsepertiTameyang mendakwabahawapadakeseluruhannyaparapembenontaktelahmendapatnangsanganhanyakeranaadanyasogokandanpeluanguntuk merampashartabenda.37

Pendapatyang minip kepadaalinan pemikiranTamejuga terdapatdalampenulisanSalvemini. Malah Salvemini menujuk padapenulisanTameapabilabeliaumenekankanbahawa hanya sebilangankecil danipadanakyat Perancisyang menunjukkan minatterhadapnevolusi.Jadi,jumlahyangbetul-betulmengambilbahagiandalamprosespolitiknevolusiitu sendinisepentimenghadmniceramahdanmengunditentulahsangatkecil.38

Memanglah sukan untuk menafikan bahawa statistik yang dipungut dan di-kemukakanoleh Rude dalam bukunyaThe Crowd in The French Revolution hanyamewakili sebahagiankecil danipadajumlah selunuh pendudukPerancispada masaitu.Lagipun, koleksi data mi hanya terhadkepada bebenapakebangkitantertentu sepertisenangantenhadapBastille (Julai 1789),penistiwa Champ de Mars (Julai 1791) danseranganterhadapistanaTuilenies (Ogos 1792). Namun,sukanjuga hendakdinafikanbahawadan segi kekukuhanbukti, penulisandanrumusanRudeyangberasaskankoleksi

data mi adalah lebih meyakmnkandanipadapenulisanahli sejanahyang tidak menge-mukakandatayangkonkrit, iaitu penulisanyang berunsurimpressionisticsepertipenu-lisanTamedanBurke.

Pensoalandi atasjuga, boleh menimbulkansatu lagi persoalanyang tidak jugakurang penting. Ini adalah bersabitdengandakwaanbahawanevolusi itu telah diken-dalikan oleh golongan minoniti, sementanagolongan majoniti telah tidak mengambilbahagianyang cergas. Hal yang sebeginihanyamungkin dijadikan hujah untuk mem-perkecilkanpenghasilandanpengerakannevolusisekinanyajelas terbukti bahawapolitikprarevolusidi PenancistelahsebenannyamelibatkanpenyertaancergassegolonganbesarrakyatPerancis.Sebaliknya,jika mi tidak dapatdibuktikan, makatidak begitu wajanlahbagi seseonangitu menyelarrevolusi yang telahbenlaku itu dan segi in Setenusnya,seseorangitu mungkinjuga menegaskanbahawadalammana-manasistemmasyarakatpun, golonganmajoniti, walaupundibeni atautidak dibeni peluanguntukcergasberpolitik,akanakhirnya“tenpaksamewakilkan” juga kuasamerekakepadasatu golongan kecil.Sekiranyakebenaranpenegasanbegmniditenima,makasekali lagi knitik terhadapRevolusiPerancisberdasarkanisu minoniti kelihatansukanuntuk dipertahankan.Denganperkataanlain, kritik tenhadapnevolusi itu, jika ia mahu dibuat, patutlah dibuat dan sudut ataulandasanyanglain.

KELAB-KELAB POLITIKGolonganminoriti kerap menempakejayaandalamsejanahkeranagolonganmi seningmemperlihatkankegigihanyang lebih hebatdanipadagolonganlawan.Golonganmi juga

37 Ibid., him. 191.38 G. Salvemini,op. cit., him.217.

18

REVOLU2 PERANCIS

mendapatsemangatatau galakan yang lebih sekinanyameneka yakin bahawayangditentang itu adalah sesuatuyang sebenarnyapatut ditentang. Sebaliknya,golonganmajoniti mungkinpula berasaterlalu yakin dengandin sendini. Golonganmi mungkinmenjadi semacamterpesonasendini tatkala memandangkankekuatan luaran yang di-milikinya. Setenusnyapula, jika golongan majoniti itu tendini danipadagolongan yangberkecuali, yang tidak peduli atau yang hanya menantikan masadan ketika untukmemberikanikrar taatsetianyakepadapihakyangmenang,makastatusminoniti tidaklahsemestinyamenjadisesuatuyangtenlalu ditakuti dalammana-manapenjuangan.

PadamasaRevolusiPenancis,memangtendapatgolonganpenentangstatusquoyang

bergeraksecaraberpersatuan.Golonganyangpaling dinamik dan terkenalialah KelabJacobin.Padamulanya,kelab mi dikenali sebagaiKelab Bretonkeranaanggotanyahanyaterdini danipadaahli parlimenyang datangdan daerahBneton.Kemudianahli dan daerahlain telah juga ditenima menjadi anggota.Kumpulanmi telah membincangkanterlebihdahulu sesamamenekalangkahpolitik yang kemudiannyadilaksanakansepertikeputusanuntuk mengisytiharkanDewan Kebangsaanpada 17 Jun dan tindakan memansuhkanfeudalismepada4 Ogos 1789. Apabila parlimen berpindahdan Versailles ke Paris,selepaskebangkitanmenentangrajapadabulan Oktober tahun 1789, Kelab Breton midibubarkan.Namunbegitu, masih tendapatjuga ahlinyayang mahukansatu pensatuan.Lantas beberapaorang danipadamereka menyewa satu bilik di biara rahib mazhabDominik yang dikenali di PenancissebagaiJacobin. Kemudian meneka menubuhkan“PensatuanSahabatPerlembagaanyangbentempatdi JacobinParis”. Akhirnya, kelabmidikenali sebagaiKelab Jacobin sahaja, dan pada bulan Disemben 1790, kelab mimempunyaisenamai100 onangahli. Dalamperjumpaanpenting,terdapatsehingga1000orangahli danlebih kurang2000orangpemenhatiyang hadir.Keahliannyahanyatenbataskepadawarganeganayang “aktif’ dan orang ramai tidak dibenarkanmenghadini pen-jumpaannya.Unsurelitis pensatuanmi telah dicemuholeh Marat. Padabulan Julaitahun1790,MaratmengknitikKelabJacobindenganmengatakanbahawa,

“Apakahyang boleh diharapkandaripadaperhimpunanorangbebal mi, yang meng-idamkanpersamaan,berbanggadenganamalan persaudanaan,dan menyingkirkangolonganmiskin,yang mereka,walau bagaimanapun,mengisytiharkansebagaiorangbebas?”39

Marat adalahahli kelabyang lebih nadikaldandemokratikdanipadaKelabJacobin,iaitu Kelab Condelier. Ahli lain yang tenkenal ialah Danton, Demoulins, Herbert danClootz. PerjumpaanKelab Cordelienadalahtenbukakepadaorang ramai tanpamenginakedudukan.

Selainduakelabmi, terdapatpensatuanlain sepentiPersatuanPersaudanaanLelakiWanita, PersatuanGolonganMiskin, PensatuanKebebasan,PersatuanPemusuhDes-

potisme, PensatuanPencintaUndang-undangdan PersatuanSahabatKebenanan.Keba-nyakanpensatuanmi tidak kekal lama dan penganjunnyaturut juga bengabungdenganKelab Condelier. Meneka melancankanpropagandabagi menenangkankepada kaum

39 /bid.,hlm.219.

19


pekerjatentangmatlamatnevolusidanfalsafahnya,kandunganakhbar-akhbardanundang-undangyang telahdiluluskan oleh panlimen.Merekajuga memberikankomen mereka.Dengan cana begini, menekaberjaya mendekatkanlagi kaum pekerja Paris kepadapergerakanrevolusionen.

Padapenghujungtahun 1789 hinggabulan Jun tahun 1790, persatuanpolitik jugatelah ditubuhkan di kota besarPerancisyang lain. Persatuanmi kebanyakannyatelahbergabungdenganKelabJacobindi Paris.Jumlahyangbergabungmi meningkatdanipada152 padabulanOgos tahun 1790 kepada227 padabulanMactahun1791 dankepada406dalammasabeberapabulan kemudian.Padamasakejatuhanmonarki (September1792),terdapatlebihdanipada1000persatuanyangbergabungdenganKelabJacobin.Seterusnya,persatuan-persatuankecil yang bengabungdenganpersatuaninduk di Paris mi jugamempunyaicawangannyadi meratabandankecil dandesa.

Persatuanmi semuatelah tumbuh secanaspontan.Ia telah berkembangseiningandenganinstitusi pentadbinanyang dihasilkan oleh undang-undangbaharu pada masarevolusi. Birokrasi nejim lamatelah hampir dimusnahkansamasekali oleh Dewan Ke-bangsaanyangcunigaterhadapketaatsetiaanahli kenajaanpusatpadamasaitu. Jadi,dalamkeadaanbegmni,KelabJacobin,denganhierarkipensatuannyayang tersusun,telah munculsebagaisatu-satunyapentubuhanpolitik yangberkesandanberpengaruh.RakyatPenancisnampaknyabersediamenyenahkanmandatpemenintahankepada Kelab Jacobin. KelabJacobindilihat sebagaisatukubu yangbolehmenangkispengembaliansemulafeudalismeke Perancis.Robespierre,SaintJustdanbeberapaonangtokohlain dalamKelab Jacobintelahmeningkatke mercukekuasaanmenekadalamrangkatugasyangbegini.Robespierrejatuh danipadapuncakkekuasaannyaapabilabeliaukemudiannyadilihat oleh setengah-setengahgolongansebagaisamaataulebih menbahayadaripadafeudalismeitu sendiri.

PENGUKUHAN REVOLUSISetelahraja menanikbalik tawaran 23 Jun 1789 dan menyatakanpandanganbaiknyaterhadap revolusi, raja tents pula mengiktinaf Dewan Kebangsaan.Nama DewanKebangsaankemudiannyadiubah menjadi Dewan Perlembagaandan telah bersidanghinggabulan Septembertahun 1791. Dalammasalebih kurangdua tahunmi, Perancistelah menyaksikansatu prosespengukuhannevolusi. mi dilakukan biarpun ancamanterhadaprëvolusi itu sendini masih terdapat. Dan segi pninsip dan semangat,DewanPerlembagaanmi telah menyediakanasaskepada penkembanganmasyarakatPerancismoden.Beberapacmi pemenintahanyang wujud padamasaitu masihkekal di Perancis

hinggahan mi.Pada 4 Ogos 1789, kaum bangsawanyang masih tidak meninggalkanDewan

Perlembagaanbersetujumemansuhkansendini hak-hak keistimewaanmereka.Sistempembayarancukai kepadaGerejajugadihapuskan.Pada26 Ogos, DewanPerlembagaanmeluluskanPenisytihananHak-hak Manusiadan Warganegana(lihat Lampiran I). Per-isytihananmi menenapkanbanyakfalsafahKesedarandi dalamnya.Hasilnya,satusistem

cukai yang banu diperkenalkan.Cukai dikutip secanatentsdan kadarnyadikira agarberpadanandenganhartamilik seseorangitu. Sistem kehakimanjuga disusun semula.Segalagelarandan danjatfeudal dihapuskan.Semuarakyat membahasakandin merekadengangelarancitoyen. Dalam bidang ekonomi, sistem ekonomi bebasdiperkenalkan.

20

REVOLUSI PERANCIS

Perniagaansecarakecil-kecilandibenikangalakanyangkhususoleh pemenintah.Segalami merupakanlambangorder baru. Denganlangkah-langkahmi, Dewan Penlembagaanberharaprakyatakanlebih menyokongmenekadanyakin kepadapemerintahanbaru.

Namunbegitu,patutjugadiingatbahawapenghapusanhakkeistimewaanfeudaldansistempembayarancukai kepadaGerejami bukanlahsebenarnyamenupakanideaDewanPerlembagaanyang ash. Parapetani telah pun mengambil tindakan mereka sendinimenghapuskanperkanain Oleh sebabitu, PalmermenyatakanbahawaDewan Penlem-bagaantelahmengesahkanapayangtidak dapatdielakkannya.4°

PERLEMBAGAAN SIVIL GEREJASatu lagi langkahpenting yang dilaksanakanoleh pihak pemenintahdalam usahanyamemperkukuhkankuasa ialah tindakan mengambilalih atau melucutkankuasayangdimiliki oleh pihakGereja.Sepertiyangdisebutkandi atas,padabulan Ogos tahun 1789pihak Gerejatelahhilang hak mengutipcukai agama.Padabulan yang sama,denganPenisytihananHak-hakManusiadanWarganegara,merekayang tidak menganutmazhabKatohik telah dibenankanmenjawatjawatan awam. Padabulan Novemberpula, hantaGereja, yangdianggarkansamanilainya denganhutang negana,telahdimiliknegarakansekali gus.Kemudianpada12 Julai 1790,pihakpemenintahmenggubaldan mengisytihar-kan pulaapayangdinamakanPerlembagaanSivil Gereja.

Semualangkahanti-Gerejami, terutamaPenlembagaanSivil Geneja,telah meme-cahkanperpaduanhierarki Gerejakhasnya,dan rakyatPerancisamnya.Denganpenlem-bagaanbarumi, ahhi Gerejatelahbertukarmenjadiorangyang makangaji denganpihakpemerintah.Perlantikanbiskopdisahkanoleh pihakpemenintah.Pausdi Kota Vaticantidak mempunyaikatapemutusdalamsoal i. Semuapadeni dilantik menerusipilihanraya dan hanyamerekayang mendapatkelulusandanipadabiskopyang boleh menjadicalon. Sebagailangkah untuk memastikanwujudnya sokonganpihak Genejatenhadappemerintah,semuaahli Genejamesti mengangkatikrar taat setia kepada pemenintah.Semuaahhi Gerejayangmenyokongperaturanbarumi dinamakanAhli GenejaPenlem-bagaan,danmenekayangmembantahtelahdinamakanAhli Gerejayang Ingkar.

Sebenarnya,perlantikanbiskop oleh pemerintahbukanlahsatu unsurbaru. Padazamanpemenintahanberajapun, memanglahraja yangmelantik biskop.Cumabezanya,dan perbezaanmi mustahak,raja benikranmempertahankanagama walhal pemimpinrevolusi tidak menunjukkansikap proagama.Jika dahulu pihak Gerejamerupakansatuinstitusi yang tersendiridan mempunyaisumberkewangansendini, padamasaselepasnevolusi keadaansudahberubah.Tanda-tandadanpenaturanyangmenunjukkanbahawapihakberkuasaGerejaadalahdi bawahtakluk kuasapemenintahsudahmenjadi jelas.Dibeberapatempat,ahhi Genejayangtidak bersetujudenganperkembanganbanumi menjadisasananpuak pelampaunevolusi. Keadaantegang mi benterusandi sepanjangzamannevolusi.Padapeningkatakhin zamanmi, Robespierremisalnya,walaupuntidak menye-tujui sikappuakpelampauyang anti-Genejadanagama,tetapmahukanagarpolitik atauneganaitu mengatasikedudukanagama.Robespienretidak mahu terus menyingkirkan

40 R. R. Palmer,op. cit., him. 62.

21

EROPAH MODEN: ARUS SOSIOPOUTIK DAN PEMEPINTAHAN

agamakenana behiau sedanakan pen mustahaknyadan berakanumbinya kepercayaanagamadi kalanganrakyatPerancis.Oleh itu, jalankeluanbaginyaialah mengawalagama.KedudukanGenejadanagamadalampenghidupanhanianrakyatdanpemerintahanneganasemakinmenurun.Oleh itu, tercetuslahapayang kemudiannya,dikenahi denganistilahsekulanisme.RevolusmPerancistelahmewaniskanfahamanmi ke neganalain di Eropah,malahneganadi luan Eropahtelahjugatunutdijangkiti oleh fenomenami kemudiannya.

ANCAMAN TERHADAP REVOLUSI

Seperti yang telahdikatakan,kaum emigresyang meninggalkanPenancistelahbenusahamendapatkanpentolonganluan bagi menumpaskanrevolusi.Antananaja Enopahyang giatmemberikankenjasamamerekakepadakaum emigresialah rajaAustria danrajaPrusia.Ancamandanipadaluan mi juga mendapatgalakandanipadapenistiwa di dalamnegeniPerancissendiri.Semuapenistiwami benpuncadanipadasikap sahingsyakwasangkayangberterusanantanarajadenganpuakpendukungrevolusi.

Antara perkara yang menyebabkanpara pendukung revolusi menjadi sangsitenhadapRaja Louis ke-XVI ialah sikap “talam duamuka”nyatenhadapPenlembagaanSivil Gereja.Secanarasminya,Raja Louis ke-XVI mempensetujuiPerlembagaanSivilGerejami, tetapi untuk urusanagamanyasecanapenibadi,behiaumendapatkankhidmatdanipadapadeniyangmembangkangperlembagaani. Kemudian,padabulanJulai tahun1791 pula,RajaLouis ke-XVI bensertakeluanganyatelahditangkapapabilamerekacubalan menmnggalkanPerancis.Raja Louis ke-XVI bertujuanuntuk kembali semula kePerancisdengantenteraAustria bagi membelasemulakedudukankuasanyayang sudahbegitu tenjejas.Raja Louis ke-XVI sudahtidak lagi mempunyaikuasamutlak dan tidakberasasenangdengankeadaanmtu. Sikap acuhtidak acuhRaja Louis ke-XVI tenhadaprevolusi barangkalimencerminkanketidakpastiannyatentangsamaadabagindabolehmengatasikeadaanbanu itu atau tidak, dan sama ada kuasaluan akan memberinyapertolonganatautidak.

PercubaanRajaLouiske-XVI untukmelanikandin menjadibukti yangjelas bahawabeliau tetapmenjadi musuhrevolusi. Peristiwami melahirkanpula sebuahpat-ti yangmenentangtenussistemmonankidanmenuntutaganPenancisdijadikan sebuahrepublik.Penyokongpanti mi telah benhimpundi Champde Mans pada 17 Julai 1791. Di situ,pertempurantelahberlakuantanamerekadenganPengawalKebangsaansehinggalebihkurang50 orangterbunuh.Ekorandanipadaitu, KelabJacobinterbahagidua:Jacobinyangprorepubhik,danFeuillantyang promonanki.Selain itu, tempatkediamannajajuga telahdipindahkandani Versailleske Paris.Di Paris,naja lebih mudahdiawasi.

PenangkapanRaja Louis ke-XVI yang cubameninggalkanPenancismenggem-pankanrajaEropahyang lain. Pada27 Ogos 1791,mahanajaAustriadanrajaPrusiamem-buatPenisytihananPillnitz. MerekamengisytiharkanbahawapemuhihansemulakestabilanPerancismenyentuhkepentinganEropahseluruhnya.MenekamenuntutagankuasabesanEnopahyang lain tunut bensamamenentangRevolusiPenancis.Englandmenolak sanananmi. Pada14 September1791, maharajaAustria,Leopold II, menggantungkantindakan-nya. LantasPenmaisuniMarie-AntoinettemendakwabahawaRaja Louis ke-XVI telahdikhianati. Dalam keadaanbegmni, Prusia pula mengatakanbahawaia tidak boleh ben-

22

REVOLUSI PERANCb

tindak sendinian.JikabenarRajaLouis ke-XVI bersikapacuhtak acuhtenhadapRevolusiPenanciskeranabimbangtidak adasesiapayang akanmenolongnyasekinanyadia menen-tang nevolusiitu secaratenang-tenang,makakebimbanganitu nampaknyabenasasjuga.

PERPECAHAN BERTERUSANPerpecahanKelab Jacobin,akibatdanipadapenistiwa Champde Mans, merupakananuspenmulaansahajakepadaperpecahanyang lebih hebatyang benlaku kemudiannyadikalanganparapendukungrevolusi. PenpecahanKelab Jacobinboleh disifatkan sebagaiperpecahanantanagolongansederhanadengangolongannadikal.Perpecahanyang berikutjugaboleh disifatkan sebagaipertentanganantarapuaksederhanadenganpuak radikal;yangprogolonganatasandenganyang progolonganbawahan.Pertentanganmi menjadibegitu sengitdannyatadi peningkatakhir nevolusi.Golonganmenengahataubonjuisyang

menentanggolonganfeudalmendapatidin menekaditentangpulaolehgolonganbawahan.Golonganbawahanmendakwagolonganmenengahyang menyingkinkangolonganfeudaltelahpulamenjadigolongan“feudal barn”. Padaumumnya,tentangandanipadagolonganbawahanmi telah dapatditangkis dan golonganmenengahbenjayamengekalkanke-dudukanmeneka.

Memanglah agak nyata bahawa golongan yang mendapatkeuntunganutamadanipadaRevolusiPenancisialahgolonganbonjuis.WalaupunterdapatPenisytiharanHak-hakManusiadan Wanganegana,namunpensamaandi kalanganrakyatPerancistidak teruswujud. Hak mengundi,misalnya,dibeni hanyakepadamenekayang dinamakanWarga-negaraAktif. Antanasyanatpentingbagi membolehkanseseonangitu memasukigolonganmi ialah menekamestimembayarcukaiyang tententunilainya danbenumurtidak kurangdanipada25 tahun.Terdapatlebih kunang4.3 juta WarganeganaAktif danmerekami pulasebenannyahanyadibolehkanmemilih pengundi.Untuk menjadipengundi,syanat-syaratyanglebih ketatdikenakan.Jumlahpengundibetul dianggankanlebih kunang3 juta orangsahaja.Rakyatyanglain (sepertiyangdianggarkanpendudukPerancispadamasami lebihkunang23 juta) digolongkansebagaiWarganeganaPasif.Antanamerekayang awal-awallagi mahukan hak mengundi dibenikan kepada semua nakyat tanpa syanat ialahRobespierne.

Bendasankansistempengundianyang sedemikianrupa, makatidak hairanlahjikadalam pihihan raya tahun 1789, meneka yang tenpilih untuk mewakili Estet Ketigakebanyakannyatendini daripadagolongankelasmenengah.Danipada648onangahhi per-

wakilan EstetKetmgapadatahun 1789, tendapat278 orangyangbekenjadengankerajaan(kebanyakannyapegawairendah), 166 onang peguamatau yang bekenja sendini, 85peniaga,67 hartawandan 31 onangyang bekerjadalam berbagai-bagaibidang ikhtisas,kebanyakannyadoktor.4’

Seterusnya,dalam kes penjualantanahGereja,kadangkalasecaralelong, hanyaorang kaya yang mendapatfaedah. Merekalahyang mampu untuk membeli tanah.Masalahkelaparantanahkaum petanitidak selesai.Dalam keadaanekonomibebas,kaumpemodalmempunyaipeluangyang luas untuk menambahkankeuntunganmeneka,dan

41 Lihat nota kaki 34, danjugaR. R. Paimer,op. cit., hIm, 107.

23

EROPAH MODE N: APUS SOSIOPOLITIK DAN PEMERINTAHAN

apabila terdapat inflasi, kaum pekenja menasakanhidup meneka bertambahsempit.Sumbangankewanganbagi si miskin darn pihak Gerejadanjugadan si tuan tanahsudahtidak adalagi. Sistemkebajikanmasyanakatpula masihbelum lahin. Undang-undangLeChapehier,4 Jun 1791, menghanamkanpenubuhanpensatuanpekenjadan pemogokan.Dalamkeadaanbeginilahkaumpekenjamenjadi resahdanmenentangpanapeniagayangdianggapsebagai“penyorokbarang”.Parapekenjapercetakandi Parismulaimahukangajiyangminimum.

Kegehisahannakyatmi dipengunakanoleh pihak bangsawandan pihakpronepublik;tetapi untuk tujuan yangberlainan. Pihak bangsawanmahukanagansuasanaitu men-cetuskanhunu-hana.Apabila mi berlaku maka bolehlah kuasaasing dijemput untukcampuntangandan sistemkenajaanberajaditubuhkansemula.Pihak prorepubhikpulaingin agan anus nevolusi itu menjadi lebih radikal dengannuntunan danipada rakyatbawahan.

Satulagi perpecahanyang terdapatdi kalanganbanisanpendukungrevolusi ialahpenpecahànantanagolongan Girondin dengangolongan Jacobin. Puak Ginondin danJacObin ialah duakumpulan di dalamDewan Perundangan(Dewan Perundanganmula

bersidan~pada 1 Oktober 1791, menggantikanDewan Perlembagaan).Meneka mem-punyai sikap yang benlainantenhadapRevolusi Perancis— terhadap penjalanandanmatlamatnya.GolonganGinondin mendapatgelaran sedemikiankenanabeberapaorangahhi meneka,termasuksalah seonangketuanya, Lamantine, benasaldan satu daerahbennamaGinonde.Kadang-kadangkumpulan mi dinamakanjuga Bnissotin — sempenanamaseoranglagi ketuamereka.Satu lagi kumpulan di dalamdewan ialah KumpulanDataran(menekamenduduki tempatnendah,ala datanan,di dalamdewan). MerekamimerupakangolonganmajonitidanbensikappentengahanantanapuakGirondindenganpuakJacobin.

PuakGirondinmulai berpenganuhdi DewanPerundanganmulaidarn bulanOktobertahun1791 hinggabulan Juntahun 1792.Sebahagiandanipadakumpulanmi benasaldarnkaumterpelajarborjuistetapiberadadi tanggarendahborjuisdan segikewangan.Merekami demoknattetapiingmnkandemokrasibensyanat,iaitu demokrasihanyabagi menekayangmempunyaihartadan bakat. Meneka agaksangsidan takut kepadakaum proletariat.Merekamahuagarahhi Dewan Perundangandikekalkan.Denganpenkataanlain, merekatidak mahu pihihan naya diadakan semula kenanaahhi darn kaum proletariat mungkinterpihih.

PadamasapuakGinondinmempunyaipengaruhkuatdi DewanPenundangan,salahsatu dasanutamayangdijalankanoleh merekaialah dasanpenang.mi bertujuanuntukmenyelamatkanRevolusiPerancisdanipadaancamanpuakemigressertakuasaluan.Dasanmi juga bentujuanuntuk menyebankanlagi semangatnevolusi ke neganalain di Eropah.Raja yang pada mulanyapennahmemansuhkandua penisytiharananti-emigres yangdiutanakanoleh puak Ginondin (pada bulan Oktoben dan padabulan Novembertahun1791),akhirnyabensetujudengandasanperangpuakGinondin.TetapimatlamatrajaadalahberlainandenganhanapangolonganGinondin. Dengantencetusnyapenang,naja berharappihak raja Eropah yang lain akancampun tangandan setenusnyamembantunyame-numpaskanrevolusi.Cita-citanajake arahmi masihbelumpadam.

Pada 14 Disemben1791, PermaisuriMarie-AntoinnettemenekankanperbezaanmatlamatantarapuakGirondin dengannajadahamsunatnyakepadaseorangpenasihatraja

24

REVOLUSI PERANCIS

bennamaFensen.Bagindamencemuhsinis, “Dungu! Merekatidak pun melihat yang misesuaidengantujuankita”.42

Kaum peniagajuga bersetujudengandasar perangkerana ia membukapeluangperniagaan,mendapatkankontrakmembekalsenjata,membekalmakanandansebagainya.Cumamerekamengharapkanaganpenangtidak dikendalikandi lautan keranami bolehmenyebabkanaktiviti pelabuhandanperdaganganlaut tenganggu.

Satu-satunyapenentangantenhadapdasanpenangpadamasami datangnyadanRobespierne.Robespierremenjangkabahawa tentena Revolusi Perancis tidak akandisambutdengantangantenbukadi luarPenancis.Robespierrejugamenjangkakanbahawakediktatonanakanbenlakudi Penancisdan neganaakanmenghadapimasalahyang lebihbenat dan rumit. Menunut Robespierre,nevolusi boleh diperkukuhkanbukan denganpenangtetapi denganpenguasaandan kawalan yang ketat oleh Dewan Perundanganterhadaprajadanterhadapmenekayang antirevolusi.

MenurutLefebvre,Robespierremungkinagakketenlaluandalamkritiknya terhadapgolonganGirondin. LefebvnebenhujahbahawagolonganGinondin tidak salahsangkaapabila mereka menganggapRevolusi Perancisdiancam oleh kuasa luar; walhalRobespierremenganggapkuasa luan tidak berniat serong tenhadapRevolusi Perancis.Falsafahdanstrategipuak GmrondmnmenanikminatrakyatPenancisyang masihbenkobardengansemangatrevolusi. Amanan danmpadaRobespienretidak dapatmenahanmerekauntuk menujuke medanpenang.

Robespierreyang selamami begitu popular di Dewan Penundangantelah hilanghampir keseluruhanpenganuhnya.Pengikutnyahanyatinggal sedikit di Kelab Jacobin.KepopularannyahanyameningkatsemulapadabulanJulai tahun 1792 berkebetulan,ataubeniningan,dengankejatuhanpihakGirondin.

KEJATUHAN GIRONDINKebangkitandan kejatuhanpuakGinondinnampaknyaamatberkaitbukanhanyadengandasarperangtetapijugadenganprestasitenteraPenancisdi medanperang.Puak Ginondinberjayameningkatkanpenganuhnyakeranamengmsytiharkanpenangdankemudianhilangpengaruhnyakeranadasandanusahaperangnyamenemuikegagalan.Dalamenambulanpertamapepenangan(perangtelah diisytihankanterhadapAustria pada20 April 1792),Perancmsmengalamikekalahandemi kekalahan. Kebanyakanpegawai tentenadinajaPerancis,iaitu orangbangsawan,telahlan ke luan negana.Menekayangtinggal pula tidakbegitu ghainahtenhadaporder barn. Pana sukanelawanrevolusi bensemangattetapi se-tengah-setengahnyatidakpulaterlatih.Antaraaskandenganpegawai,tendapatsikap satingcuniga-mencunigai.Misalnya,pernahberlaku penistiwaapabilapegawaiyang menyuruhaskannyaberundurdituduh sebagaipembelotlantasdibunuh.PadabulanMei, panaketuatentenamengatakanyang serangantenteratenhadapmusuhtidak mungkmn diteruskan.Untuk mengatasikeadaan kekalahani, Dewan Penundanganmenggubal beberapaundang-undang,tetapi raja memansuhkannya.Negarasekali lagi mencunigairaja. Para

42 G. Lefebvre (terj. EM. Evanson) 1962. The French Revolution From Its Origin To 1793. London:Routiedge& KeganPaul,him. 218.

25


pemimpinGirondinmenuduhnajadanmentenisebagaipengkhianatnegara.Kemungkinanpenurunanrajadanipadatakhtasudahmulai terbayang.Dalamkeadaanknisismi, beberapaorangmentenitelahmeletakkanjawatan.

Keadaanbentambahgentingbagi puakGinondinapabilatenteraAustriadan Prusiamat-ake sempadañPerancis.Padaawal bulan Ogos,kedua-duakuasami mengeluarkanManifestoBrunswick.Manifestomi mengugutaganParismenyerahkalahkepadarajajikamahuselamatdaripadasenangan.Rakyat resahdanmenggugatlagi. Pada4 Ogos,teriakanagar kuasaraja dimansuhkantelah kedengaran.PuakGirondin menasacemas.Merekakhuatir dengankebangkitansans-culotteslantas menekamemihak semula kepadaraja.Pada10 Ogos,kediamanrajadi Tuileries disenangolehorangramai.Dalampentempurandenganpmhak tenteradi situ, lebih senibuorangdi kedua-duabelahpihaktelah terbunuh.Akibatnya,najaditununkandanipadatakhta.

ApabilatenteraPrusiadanAustriamenyeberangisempadandanmenghalake Paris,nakyat Paris menjadi gempan.Mereka menyenangpenjanakenanapercayabahawapanapembelotbenadadi situ. Penistiwa2 September1792 mi pulatelahmengorbankanlebihsenibunyawa.Antaramenekayangterkorbantenmasuklahbanduanpolitik, padenidanjugapenjenayahbiasa. Orangawamdi jalan raya juga turut dibunuh. Dalain suasanasengitpenuhkegempananmi jugalahsatupilihan nayabaru diadakan,iaitu padabulan Ogos.Benikutan danipadaitu, PenhimpunanKebangsaantelah menggantikanDewan Perlem-bagaan.Ahli PenhimpunanKebangsaanmi, 780 orang semuanya,nata-ratanyaterdinidaripadagolongankelasmenengah.WaIhal,semuarakyatsamaadayang kayadanyangmiskmn, telah dibeni hak mengundi.Tidak dapatditentukanbilangan ahli Jacobin danGinondin yang mendapattempat di dalam PenhimpunanKebangsaanitu tetapi nyatabahawakebanyakanperwakilanadalahdanipadaKumpulanDatanan.

PenhimpunanKebangsaanmemulakansidangnyapada 20 September1792, dansecanakebetulanpada han itu juga tenteraPerancismendapatkemenangannyayangpertamadi satu tempatbennamaValmy. Padahan pertamami juga,usulCollot d’Herboisuntuk memansuhkansistem monanki lulus denganmudah. Mulai dan bulan mi jugakalendanPerancisditukan. Tahun banu bermuladan 21 September1792 dan tahun midigelanTahunPertamaRepublik.

Padapeningkatawal persidanganPerhimpunanKebangsaan,puakGirondin nam-paknyamasihberpenganuh.Antaralain, mi disebabkanparaahli perwakilandan daerah-daenahagakcembunudansangsitenhadapkuasadanpengaruhyangditunjukkanolehsans-culottesdi Paris.Menekatakut kepadapembunuhandanancamanterhadaphakmemilikharta. Segalami adalahneaksi kepadapenistiwapadabulan OgosdanSeptembertahun1792yang kadangkaladinamakanjugasebagaiRevolusiPenancisKedua.

Walaupunkebanyakanahli PenhimpunanKebangsaan,tegasnyaKumpulanDatanan,bensetujudenganpendmnnanpuakGirondin, merekatidak pula mempunyaisentimenanti-sans-culottessepertipuak Ginondin. Mereka sedanyang kelahiran PenhimpunanKe-bangsaanadatahjugabenpuncadaripadagerakansans-culottes.

RajaLouiske-XVI telahdibicanakanpadabulanDisembertahun 1792danhukumanpancungdijatuhkanpadabulanJanuaritahunyangbenikutnya.Keputusanuntuk meng-hukumrajadicapaidenganundi majoniti yang sedikitsahajadi PenhimpunanKebangsaan.Di sekitanpenistiwami, puakGinondin telah mempenlihatkansikap merekayang tidaktegas;menekanampaknyamahu melambatkantindakan.Oleh itu, merekatelah diselar

26

REVOLUSI PERANCIS

sebagaipuakperayubagi pihaknaja. Berbangkitdaripadapenistiwami jugalahmakasans-culotteskemudiannyasentiasamenuntutaganpuakGinondin disingkirkandaripadaPer-himpunanKebangsaan.

Sans-culottesakhinnyaberjayajuga menyingkinkanpuak Girondin selepasmem-benontakdi Paris darn31 Mei hingga2 Jun 1793. Pembenontakanmenekaitu menupakansuatu tindakan balasterhadapnancanganserong puak Ginondin. Puak Girondin telahmenubuhkansebuahjawatankuasadi PenhimpunanKebangsaanpadabulan Mei tahun1793 bagimenangkapketua-ketuasans-culottessepertiHebentdanValet. Pemberontakanitu merupakankahi ketiga rakyatParis bentindak— mengulangiPenistiwa14 Julai 1789(KejatuhanBastille) dan peristiwapadabulan Ogos—Septembentahun 1792 (RevotusiPerancisKedua).

PihakJacobinjuga percayayangpenjuanganmenegakkancita-cita revolusi dapatdipesatkanlagi jika puakGmrondmndisingkirkan;namunmerekatidak mahumemihaktenuskepadasans-culotteskeranakhuatir yang pihaksans-culottesakanbentindakliar. Merekajuga mahumenjagakedaulatanbadantentinggi negana,iaitu PerhimpunanKebangsaan,yang sepatutnyatidak tunduk kepadaanahanatauugutandan mana-manapihak. Sikapmerekabarangkahidiwakihi oleh kenyataanyang dibuatolehRobespierrepadasatuketikadi Kelab Jacobin.Padamasapuaksans-culottessudahbenazamuntukbertindakterhadappuakGirondin,Robespierrehanyaberkata,

“Sayatidak dapatmenyatakankepadarakyatsesuatucaratertentuuntukkeselamatanmereka.”43

ZAMAN GANASDengantersingkirnyagolonganGirondin dam PenhimpunanKebangsaanmakaterbukalahjalanbagipihakJacobinmengendalikannevolusimengikutselerasendini,dantibalahjugakesempatanbagi sans-culottesmenilai sejauhmanapuakJacobindapatmemenuhihasnatmereka.ZamanpemerintahanJacobin mi sening dikaitkan dengancana pemenintahanganas,tetapi zamanmi jugamerupakanpeningkatpenentuandalamRevolusiPerancis—

suatu penentuansamaadaRevolusi Perancisitu benkesudahandengansuatu revolusiborjuis atauterusmenjadi sesuatuyang lebih radikal. Penentuanmi khususnyamenjadipokokpertikaianantaragolonganJacobindengangolongansans-culottes.

Pertikaianmi bolehjugadilihat darn beberapasudutlain. Pertikaianjugabarangkalibohehdilihat sebagaikenyataantentangadanyajurang atauperbezaanfahamanantanapihak pemerintahyang lebih praktikal dengangolongan rakyat yang lebih idealistik;atau antanapemerintahyang lebih mementingkankuasadan kestabilanpolitik denganrakyat yang mengutamakankesejahteraanumum ekonomi; atau antanakerajaanyangterpaksamenghadapiujian denganrakyatyang tidak saban,ataupunantararakyatyangtegasberanidenganpemerintahyanglemahdayausahadansempitpandanganpolitiknya.Bagi saya, biar apapun sudut penehitianyang diambil, persoalannyaadalah tidak lan

43 N. Hampson1971. A SocialHistory of The French Revolution.London: Routledge& KeganPaul, him.178.

27


danipadapersoalantentangbagaimanasesebuahkenajaanitu patutmenjadipendukungdanmatlamatnya.Perancisbaru sahajamenyingkinkan sistemfeudal yang benlandaskan,antaralain, ciri-cini keistimewaangolonganatasandan hak wanisan. RevolusiPerancistelah menggantikansistemmi dengansistemyang benasaskanbakat dan keupayaan.Denganpenkataanlain, tanafdan tempat seseonangitu dalam masyarakatpatut hanyaditentukanoleh dayausahadan kemampuannyadanbukan danahketurunannya.mnmlahpninsip atau nilai banu yang diketengahkanoleh Revolusi Penancis. Namun begituprinsip mi masih mungkin juga menjadi sasanankritik. Kemungkinanmi telah pundibayangkanpadatahun 1789 oleh kaum bangsawankepadagolongan borjuis yangmenentangmeneka.Kaum bangsawantelahmengingatkangolonganborjuis bahawajikamerekamenentangkeistimewaanyang dipenolehdanipadawanisantanaf kekeluangaan,makakeistimewaanyangdiperolehdaripadaw~tnisantarafkekayaanjuga akanditentangpadasatu ketika nanti. Maksudnya,jika golonganbonjuis bangunmenentanggolonganbangsawan,makagolonganbawahankemudiannyaakan tunut bangundan menentanggotonganborjuispula.

KumpulanJacobinadalahkumpulanyang kecil sahajadalamPenhimpunanKebang-saan, jika dibandingkan dengan Kumpulan Datanan. Antana pemimpinnya yangtenkemukaialah Robespierredan SaintJust.SelamasetahunselepaspenyingkiranpuakGirondin, iaitu danipadabulanJun tahun 1793,puakJacobinmerupakantunjang utamapemerintahannegana.Menerusi taktik politik yang menangkumiprosespenyingkmnan,ugutan sertapujukan terhadappihak lawan dan pengenaanundang-undangdarurat diseluruhnegana,puak Jacobinbenjayamendapatkansuaamajoniti datamPenhimpunanKebangsaan.PuakJacobmntelahmengendahikankuasanyamenenusiJawatankuasaKese-jahteraanAwam dan MahkamahRevolusi. Badan-badanmi mempunyaibidang kuasayangluasbagi menangkap,menahanataumenghukumbunuhsesiapayangdisyakisebagaimusuhnegara.Peningkatrevolusi yang inilahyangdikenahisebagaiZamanGanas.

Sebenanya,Zaman Ganas mi boleh dikatakansudah benmula semenjakpuakGinondinmasihlagi berpengaruhdalamPerhimpunanKebangsaan.Padamasaitu, iaitupada25 Mac 1793, sudahterbentukjawatankuasayangdikenali sebagaiJawatankuasaKeselamatanAm. Jawatankuasami telah ditubuhkan bagi mengawasi teraju pe-menintahan.Di samping itu, ia juga dibeni.’ tugas untuk memastikanyang peristiwapembunuhanberamai-namaipadabulan Ogos dan bulan Septembertahun 1792 tidakberulanglagi. JawatankuasaKesejahtenaanAwam pula telah ditubuhkanpada6 April1793. Seperti JawatankuasaKeselamatanAm, jawatankuasami berfungsiuntuk meng-awasiterajupemerintahan.Tetapi, yangsebenannyakedua-duajawatankuasainilah yangmemenintah.

Ahli JawatankuasaKesejahteraanAwam mi dilantik sebulansekahi.Padamulanya,jawatankuasami mempunyaisembilanorangahli, kemudianempatbetas,sembilan,danakhin sekahiduabetasorang.Robespiernedmlantmkke badanmi padabulanJuntahun1793danbertugashinggasaatkejatuhannyapada24 Julai 1794.OlehsebabpemenintahanganasterdapatjugapadamasaGirondin,makamungkinjugadikatakanbahawatidakadagaisanjetas yang memisahkanantara kedua-duapeningkat pemenintahanitu. Namun begitu,bilanganorangyang terkorbanpadamasapemenintahanganasJacobinnyatalebih namaidaripadabilanganorangyangmenjadimangsapemenintahanganasGinondin.

Jumlahorang yangmati akibatpemenintahanganasJacobindaripadabuhan April

28

REVOLUS~PERANCIS

tahun1793 hinggabulanJulai tahun1794 pennahdianggarkanantaralebih kurang30 000hingga40000orang,termasuk20 000 orangyangmati secara“tidak rasmi”.Kebanyakanmangsa mi ialah nakyat biasa yang memberontak.Menunut Palmer, peratus orangbangsawanyangdipancunghanyalahlapanperatus— iaitu danipadajumlahsemuaorangyang mati dibunuh.~Tentangperistiwa pemenintahanganasmi, seorangahli sejaahpernahmenyatakanbahawa:

“Ia tidak boleh dibela,keranatidak adaorangyang siumanyang boleh memaafkanpenghapusanlebih danipada20 000 onangmenenusiprosesundang-undang;merekagugurmenjadimangsakemarahanparapatriot, samaadaselepaspembicaraanataupuntanpapembicanaan.”45

Parapejuangsans-culottesyangdahutunyaberjayamenyingkirkanpuakGirondindarn PerhimpunanKebangsaan,dandenganitu membukajalan bagi pengukuhankuasapuakJacobin,telahjugaturut terkorbandalampemerintahanganas.

Sans-culottessebenarnyatidak mempunyaiperwakil~nsendiri di PerhimpunanKebangsaan.PihakJacobinlahyangmewakihi mereka,wataupuntidak sepenuhnya.PuakJacobinmenumpukanperhatiankepadahal-haldanurusanpolitik manakalasans-culotteslebih mengutamakansoal sosioekonomidaripadasegalayanglain. Bagi sans-culottes,isukadagaji dan hargabarangkepbrluanharianadalahisu yangperludiselesaikanterlebihdahulu.Oleh sebabitu, mereka mahu agar peraturansepertikawalan terhadaphangabaangan,pembahagiangandum, bantuankepada keluarga miskin dan pembentukantenterarevolusionerdilaksanakandengansegera.

Pembentukantenterarevolusioner,di sampingboleh menjadibanisanpenjaminhakyang telahdimenangimenerusirevolusi,juga boleh memberipeluangpekerjaankepadarakyat.Tuntutan sedemikianmi diutarakanterutamanyaoleh kumpulanyangdinamakanEnrages.Antara pemimpin utamakumpulan mi ialah JacquesRoux (paderi), Hebent(peguamdan tuan punyaakhba)danValet. PihakJacobinpadadasarnyatidak percayaakankebaikansistemekonomi tenkawal.Tetapimerekajuga sedaryangdasanekonomibebastidakberjalandenganlicin keranaterdapatnyapaapenyorokbarang.

Dalam masaenamminggupertamapentadbiranJacobin,tidak banyakperubahanyangdilaksanakandalampemenintahannegaa.MerekayangbersimpatidengangolonganGinondin terusberharapagarpuakGirondin dibawasemulake muka pengadilan.SaintJust,orangkananRobespierne,masihmahukanpenyelesaianterhadapmasalahGirondinmi. Danton dan JawatankuasaKesejahteraanAwam juga mempunyaipendinian yangsama.Sans-culottesdi Paris(Komun Paris),walaubagaimanapun,tidak sepakatdalamhalmi. Terdapatgolonganyang inginkan kedamaian.Hebert,yang juga menjadi timbalanpendakwaayabagi KomunParis,misalnya,tidak bensetujujika keganasanbenlarutan.Disebahiknyapula, terdapatgolongannadikal yangmungkin tidak teragak-agakuntuk tentsbertindakkeras.

Pada30Jun1793,suasanamenjaditegangsemulaapabilapanapendobikain di Paris

44 R. R. Palmer,op. cit., him. 114.45 L. Gershoy1960. The French Revolution1789—1 799. Illinois: TheDrydenPress,him.63.

29

EROPAH MODEN: AITUS SOSIOPOLITIK DAN PEMERINTAHAN

merampassabundanmenentukanharganyasendini.Lima han sebelummi, JacquesRouxtelahmenuduhpihak berkuasamengkhianatiamanahyang dibenikankepadamerekaolehrakyat. Roux mengatakanbahawakenajaantakutkangolongan kaya. Pada han panapendobiitu merusuh,Roux ditangkap.Ahlm politik ternamatenmasukRobespierre,mahuagarKelabJacobinmemusuhiRoux.

Padabulan September,tuntutanpenubuhantenterarevolusi danpengenaankawalanhargaterusdilaungkan.Akhinnya,PenhimpunanKebangsaantundukjugakepadatuntutanekonomimi. Pada11 September,hagamaksimumdiisytiharkanbagi semuabijinin yang

digunakanuntuk membuatroti, sepenti gandumdan rai. Pada29 September,kawatanharga yangmenyelunuhuntuk berbagai-bagaibarangjuga diluluskan. Di sampingitu,kadangaji juga dikawal dankenajaanbentambahtenlibat datamurusan perniagaan.Se-bahiknyapula, kaumpeniagamula mencaripasarandi tempatjauh,termasukluarnegara,bagi mendapatkanhargayang lebih baik.

Secarakeseluruhannya,sans-culottesbolehlah dikatakan sebagaibenjaya padapeningkatmi. Menekajugaberuntungkenanakawatangaji tidak dikendahikansecaraketat.Padamasaitu, terdapatkekuranganburuh dandi Pariskawalangaji nampaknyatelahtidakdilaksanakanhinggalahmenjelangbulanJulai tahun1794. Di setengah-setengahkawasanpula,sans-culottesmendapatbantuankewanganuntukmembelinoti.

Sementanaitu pula,pihakJacobin,demi mempenkukuhkankedudukanmereka,telahmelaksanakanUndang-undangSyak pada17 September.Undang-undangmi mentakrif-kan merekayang disyaki mengkhianatinegaradalam ganis yang begitu meluas dankabunsekahi.Musuh negaadibicanakandandihukumoleh MahkamahRevolusi.AntanamerekayangdihukumpancungtenmasuktahPermaisuniMarie-Antoinette(16 Oktober),Banarvek(29 Oktober)dan21 onangketuaGinondin(31 Oktober).

Jadi,padabulanOktober, harapanuntuk mendamaikanpanapejuangnevolusi,ter-utamanyaantarapuakGirondin denganpuakJacobintelah tebun.Pada10 Oktober, iaitusebetumketua-ketuaGinondin dipancung,kenajaantelah pun mengisytiharkanDikri 10Oktoben.Dengandikri itu, penlembagaandemokratiktahun 1793,yangantanalain men-jaminhakmengundibagi semuagolongannakyat,telahdigantungpenlaksanaannyahinggakeadaanpuhihsemula.SaintJustyang padabutanSeptembermasihmahumendamaikanpuak Girondin denganpuak Jacobin, telah bertukarsikap. Dalam penentuantentangpemenintahanganaspada10 Oktoben,SaintJustberkatabahawamusuhorderbaruyangpatut dihukum“bukan sahajatendinidanipadapengkhianattetapijuga menekayang benatak bena... sesiapayangbersikap‘tidak apa’ di dalamRepubhik 46

Undang-undangSyakdanDikni 10 Oktobertelahdisusuti pula olehundang-undanglain yang lebih ketat. Antaranyaiatah penguatkuasaanDikni Ventosepada13 Mac 1794,danpengisytiharanUndang-undang22 Prairialpada10 Jun 1794.MenurutDikni Ventosehat-ta pengkhianatnegaraboleh dirampas.Di bawah Undang-undang22 Prainial pula,merekayang dianggapsebagaipengkhianatneganaboleh dibawa ke mahkamahdandijatuhkanhukumtanpaadanyasaksi.

Pada peningkat mi juga prosesatau tindakan anti-Knistian terus bertaku. Yangmenjadisasaanutamaialah ahli Genejayang tidak memihakkepadapenlembagaan.Pada

46 N. Hampson,op. cit., him. 198.

30

REVOLUSI PERANCIS

masami (juga sebetumdanselepasmi) banyakantaraahli Gerejaberkahwin.Loceng-locenggerejatelahdileburkandanlogamnyadigunakanuntuktujuanlain. Di Paris,gereja-gerejatelahdijadikankuil akat.

Dan segi sentimennya,Robespierrebukanlahantiagama,tetapi dia mahu agamatidak menentangideal-idealpohitiknya. Robespierrejugamahukanagama,walaudenganapa cana pun, menyatukansemuapihak. Inilah falsafahdi sebatik PemujaanKejadianAgung dankuil akal yangdiasaskanolehRobespierre.PadabutanNovembertahun1793,

Robespiernedan Danton menyingkinkanbeberapaorang pelampaudan Kelab Jacobinkeranabantahanmenekatenhadapagama.Kemudian, RobespierredanDantonmenggesaaganPerhimpunanKebangsaanmenegaskansemulakebebasanberagama.

Apabila Robespiernedan pihak Jacobin mula menghindarkandin danipadapuakpelampauanti-Kristian, merekajuga mula merenggangkanhubungandengangolonganHebertisatausans-culottes,lebih-lebihlagi denganaktiviti rusuhanmereka.

Undang-undanghagamaksimum telah tidak disambut baik oleh kaum peniaga.Kaum peniagatidak menghinaukanpenetapanharga.Bekalanbarangyangkehabisandikedaijugatidak diganti.Panapenuncityangtenpaksamembetibaranglebih mahaldanipadahargamaksimumtetahmemanjangkanbebanhangaitu kepadaparapembeli.

Bagi menaik semula hati kaum peniagadan petani serta untuk membanteraspengahinanmodal ke luar negana,pihak pemenintahtelah melonggarkanperaturaneko-nomi. Pada 23 Oktoben 1793, PenhimpunanKebangsaanbersetujudenganpenjualanlembudankambingsecanabebas.mni bermakna,kawalanhargadaging tidak berkesanlagi.Usahauntuk menyiasatbanangsonokantidak digalakkan,matahansiasatandan rumahkerumahdilarangsamasekali oleh JawatankuasaKesejahtenaanAwam. Kemudian,denganlebih tegaslagi, pada21 Februani1794 (3 Ventose)hargamaksimumbaruyangmemberiparapeniagakeuntunganyang lebih tinggi diluluskan oteh PerhimpunanKebangsaan.Selepasmi, Robespiernesendini menegaskanbahawasesiapayang memerangipenda-gangansebenanyamenentangnevolusi. Tentangperaturanbaru mi seorangejen polismerungutyangia “menguntungkanpeniagadanbukannyarakyat”.47

Selain tindakanekonomi mi, pihak berkuasaJacobinjuga mengambil tindakanpolitik. JacquesRoux, setelahditangkappadabutanJuntahun1793 dandibebaskan,telahditangkapsemulapadabulan Septemberapabiladia membantahdasarekonomi negara.Pada10 Februani 1794,dia tetahmembunuhdin di penjarasebelumdapatdibicarakan.Seorang lagi pemimpin sans-culottes,Leclerc, telah menggulung perusahaansuratkhabannyadan lam ke medanperang.Varlet yangmembantahtindakankerajaanmenge-hadkanperjumpaantelahditangkap.JacquesRoux kemudiannyadibebaskan,tetapi telahtidak bergiattagi selepasitu.

Dengansegalalangkahdi atas,pemusatankuasadi Penancisberlakudenganbegitupesat.Penyusunanbinoknasidi Penancismenempabentukyangtiadatolok bandingnyadiEropahpadaabadke-l8. Pemusatankuasami dapatmembantugolonganJacobinmen-capai kejayaandi medanpenang. Padaakhir tahun 1793, hanyasedikit sahajajajahanPerancismasihbenadadi tanganmusuh.Di dalamnegenijuga, pihakpemenintahberjayamenumpaskankumpulan yang selamami giat menentangkewibawaannyadi daerah

47 G. Rude,The Crowdin TheFrench Revolution,him. 132.

31


pingginan.Ribuanonang rakyatdi daerahLyon danNantes, tenmasukpemberontakdiVandee,telahmatm dihukumbunuh.Penjanasesakdenganbanduandanwabak penyakitmenjadi-jadi. Mereka yang ditanda wabak telah juga ditembak begitu sahaja.Tetapipemusatandanpenggunaankuasami juga akhinnyamenjejaskanhubunganantarapuakJacobindengansans-culottes.Apabila Kelab Condeliermenimbulkandesas-desusuntukmemberontak,kerajaan terus bertindak menangkapbebenapaonang pemimpin sans-culottes.Hebert,Ronsin,Vincent,Momora,Clootz, Proli,DestientPereina,Dubuissondan10 oranglagi termasukorangasingtelah dipancung.Berbulan-bulansudahJawatankuasaKesejahtenaanAwam menegaskanbahawasemuapengknitiknyaadalahtali bat-ut neganaasing. Denganpenghukumantenhadapparapemimpin sans-culottesmi, juga dikenatisebagaipuakHebertis,makaternyatalahdayapenggenaknevolusitelahberpindahdaripadabawahke atas,daripadarakyatkepadapemenmntah.

MenurutPalmer,dengankejatuhanpihak ultra (puakHebentis)tekananperlujugadibenikan terhadappihak citra (puakDantonis),agar puakJacobintetapdilihat sebagaipihak yang di tengahdan menengah.Padamulanya terdapatjuga anggapanbahawakenjasamaantanaRobespmernedenganDantonuntukmenyingkinkanpihakpelampauanti-Knistian mungkinmencetuskankenedaandalamtempo nevolusi.TetapipensekutuanantaraRobespiernedenganDantonmi nyatakemudiannyatidak mungkinkekal. Dantonbersikapmudah, benatak benatenhadaprevolusi dan mahukandasarganasdikendurkan.Padajangkaannya,peperangansudah menempuhkeadaansen.Lagipun, konsep RepublikDantontidaklah seketatyangdicita-citakanoleh Robespierre.Itulah sebabnyabeliau danpana pengikutnyadinamakansebagaigotongan citra. Bagi Robespierrepula, segalapenumpahandanahdanpengonbananyang begitu banyakakanmenjadisia-siabelakajikamasyarakatyang lahin di Penancisselepasrevolusi adalahsepertidahulujuga dan segisikap peradabandan pemikirannya.Robespiernemahu melihat masyarakatbarn dalamacuanimpiannya.

Robespiernepadamulanyaengganuntukmenununkantandatangannyamenganahkanhukumanmati terhadapDanton.Walaubagaimanapun,beliau telahtunut samamenanda-tanganinyasetelahJawatankuasaKesejahteraanAwambensetujuuntukbenbuatdemikian.

Hukumanmati terhadapDanton dan beberapaorang lagi ahli PenhimpunanKe-bangsaantelah menggemparkanahli PenhimpunanKebangsaanyang lain. Menekamenganggapbahawahelahatautuduhanbenmuslihatdengankuasaasing telahdigunakandengansewenang-wenangnya.Mereka khuatir merekajuga akan terpaksamenempuhjalanyangtelahditalui otehDantondanrakan-nakannya.Ahti JawatankuasaKeselamatanAm sepenti Fouche,Tallien, Barras dan Fret-on juga berasabimbang. Meneka takutRobespierredan JawatankuasaKesejahteraanAwam akan menyiasatdan menempelaktindakansewenang-wenangyang telah dilakukan oleh merekaselamami di lua kota.Inilah salahsatu faktor yang kemudiannyamembawakepada kejatuhanRobespierne.SelepasDantondihukummati, JawatankuasaKesejahteraanAwam memerintahPerancisselama113 harm danRobespierreberadadi kemuncakkenjayanya.Dalammasaduabutansebelumkejatuhannya,lebih kunang 25 000 orang telah dibunuh dengangilotin. Ke-banyakanyang mati dikenakanhukuman sedemikianoleh MahkamahRevotusiParis.Semenjakbulan Mei tahun 1794, Robespiernedan JawatankuasaKesejahteraanAwamtelah menerimaseakan-akankuasamonopoli bagi mengendalikanurusan kehakimanrevolusi.

32

REVOLUSI PERANCIS

KEJATUHAN ROBESPIERREKejatuhanRobespierneboleh dan telahditerangkandan bebenapasudut.Musuh Robes-pierre melihat betiau sebagaigila kuasa. Robespierredituduh sebagaimahu menjadidiktaton, setelahdia benjayamenyingkinkangolonganHebentisdanDantonis (ultra dancitra). Antana lain, Robespiernedan rakan-rakannyadikatakan menggunakanagamabarunya,PemujaanKejadianAgung danUndang-undang22 Prainiat untukmencapaicita-citameneka.Olehitu, ahli parlimenyangbertanggungjawabterhadappembunuhanRobes-pierremenganggapdin menekasebagaipatriotyang telahmenyelamatkannegara.

Sebaliknya,rakan-rakan Robespienneataupun orang lain yang menganggapideaRobespierrebaik danboleh dipraktikkan,mendakwabahawaahli PerhimpunanKebang-saanyangmenentangRobespierneadalahsebenannyamusuhnegara.

Ahli sejaahjuga mengutarakanpenilaian yang bersandarkanfahamankin atausosiatisataupunyang minip kepadafahamansedemikian.Antara ahli sejarahmi tenma-suklah Mathiez dan Rude. Interpnetasi yang begini setalunyabertandaskankepadakepencayaantentangkebaikansistemekonomiterkawaldandasanpronakyatbawahan.

Bagi’ Mathiez, pemenintahanGanasadalahsuatu kepentuanyang realistik kenananepublik sedangdiancamolehmusuhdarn dalamdan tuan negaa.TindakanRobespierredan PerhimpunanKebangsaanmengenakanpembahagiantanahdankawalanhangaadalahwajan. MengikutMathiez, mi menunjukkanyang Robespiernedan Saint Justbensimpatiterhadapsans-culottes.Orangyanganti-sans-culottesbukanlahRobespierredan SaintJust

tetapi ahli lain dalamJawatankuasaKesejahteraanAwam dan PenhimpunanKebangsaan.Ahli lain mi menentangsyonuntuk membahagikanhantayang dinampasdanipadakaumbangsawankepadanakyatdantindakanuntukmemiliknegarakanusahapengedaranbahanmakanandanpengendaliankilang-kilang.Inilah hujahMathiez.

WalaupunMathiez pro-Robespierre,beliau jugatelah mengknitik Robespiernedan

puakJacobin.MathiezmengatakanbahawapuakJacobintidak mempunyaisuatuideologiyangjelasatausuaturancanganjangkapanjang.PuakJacobintidak membangkitkanataumengasuhkesedarankelassans-culottes.Merekajugatidak menghapuskanhakmemilikihantaperseonangandengancepat dan tegassepentiyang kemudiannyaberlakudalamRevolusiRusia.Jadi,menurutinterpnetasiMathiezmi, puakJacobingagalmencapaicita-citarevolusi.Sebenarnyarevolusimerekatelah dikendatikanhanyasekeratjalan.48

Namun begitu, terdapatmntenpretasiyang lebih kin atau radikal daripadayangdiutaakanoleh Mathiezmi. Misalnya ialah intenpnetasiyangdiketengahkanoleh AlbertSoboul.Bagi Soboul,langkah-tangkahekonomi tenkawalJacobinhanyalah“suatuhelah”dan “suatu pujuk rayu” bagi mengabunimata sans-culottes.Robespierrepencayakandemokrasimenerusiperwakitan,sementarasans-culottespencayakandemokrasilangsung— iaitu demokrasirakyat.MenurutSoboul,mi jelasmenunjukkansuatupententangan.BagiSoboul,Robespierremerupakantokoh yang mula-mulamengenakanrintanganterhadappaapejuangdemokrasirakyatyangmahumembangunpadatahun1793.~~

48 Lihat A. Mathiez, “A RealisticNecessity”daiamKafker& Laux (ed),op. cit., hlm.229—234.49 A. Soboui,“A Partyof incompetentBourgeois”daiamKafker& Laux(ed),op. cit., hIm. 141—145.Lihat

jugaA. Soboul(ten.G. Lewis) 1964. TheParisianSans-CulottesandThe French Revolution1793—1794,OxfordUniversityPress.

33


Antarakedua-duainterpretasidi atas,kita boleh,banangkali,tempatkaninterpnetasiRude. Sepenti Mathiez, Rude tidak menyangkalyang dasarekonomi tenkawal dapatmembeni faedahkepadasans-culottesdan seterusnyaberjayamenambathati menekakepadanevolusi.Tetapisepertijuga Sobout,RudemenganggapJacobintelah melakukanpengkhianatanpolitik tenhadapgotongan bawahan.Bagi Rude, kejatuhanRobespierreadalah keranaRobespiernedan golonganJacobin sudahtidak lagi mempunyai sekutunevolusionermereka,iaitu puaksans-culottes.

50Interpretasidi atasjelas mencenminkannitai-nilai nyataatautensembunyiahli seja-

rahyangtenlibat. Mathiez,Sobouldan Rudesemuanyapercayakepadakebaikanekonomitenkawalwalaupunterdapatperbezaanantaramenekatentangcaradandarjahperlaksanaansistemitu. PercanggahanpendapatantaraMathiez denganSoboul tentangpenananRobe-spierrebukannyabenkaitdengandasarekonomi tenkawaltetapi akibatdaipadapenbezaananggapantenhadapkejujuranataupenglibatanRobespienre.Sebatiknya,jika seseonangitutidak bersetujudengannilai yang terterapdalaminterpretasidi atas,apatahlagi untukmelihat penghapusanhak milik hatapenibadiitu sebagaisuatuyang ideal,makabelokanrevolusi ke kananyangpenlukankejatuhanRobespienrebukanlahmerupakansuatutragediyang perluditangisi tetapimerupakansuatukebaikanyangpatutpuladialu-alukan.

Memangterdapatahli sejarahyang telahmengutukpelancananRevolusiPenancisitudan peningkatpenmulaannyatagi. Ahli sejaahsepertiBurkedanTame,melihatRevolusiPerancissebagaigerakansubversifyangamatmembahayakankonsepbenmasyaakatdanberkerajaan.Merekamembenikansokonganyang terangkepadasistemmonanki.5’

Tetapipatut juga diingat bahawadenganmenentangpemenintahanganasJacobindan menyangkalkebaikan penghapusanhatamilik penibadi, seseonangitu tidak se-mestinyapula menyatakanpersetujuannyatenhadapsistemfeudalpnaevolusi.Seseorangitu mungkmn melihat Revolusi Perancissebagaisuatu proses tempatpercubaanuntukmembetulkansuatukesalahantetapitelah berakhindengansuatukesalahanyang lain pula.Olehsebabitu, persoalannyalebih patutdilihat sebagaisuatuusahauntukmenentukanke-salahanmanakahyang lebih berat. Dengan mi juga isu pokoknyabukanlah mencanisiapakahpatriotdansiapakahpulayang bukanpatriot.

Palmermenegaskankonflik di kalangansans-culottessendini, danantanamerekadengankenajaanadalahsatupenkanayang biasa;adalahmemenanjatkanjika tidak tendapatkonflik. Palmermelihatcita-citaahli demokratrakyatsebagaiimpianbelaka.BagiPalmer,masalahyang diketengahkanoleh Revolusi Perancisadalahmasalahzaman-berzaman.Pensoalanpokoknyaialahtentangpenimbanganekonomiantarayang bet-adadenganyangtidak bet-adadanpenimbanganantarahaknakyatdengantuntutannegara.52

Padamasapranevolusi,jurang ekonomiantararakyat benadadenganrakyatyangtidak benada,danpenbezaanantarakuasaraja denganhak nakyat, adalahbegitu besar.Revolusi Perancisbentujuan untuk merapatkanjunang mi; setengah-setengahpihakmungkinmahumenghapuskannyasamasekali. Padatahun 1789,RevolusiPerancistetah

50 G. Rude,The Crowdin The FrenchRevolution,him. 128.51 UntukpenulisanBurke, lihat misalnyaE. Burke “ImpracticalZealots” dalamKafker& Laux (ed),op. cit.,

hIm. 80—87danReflectionson The Revolutionin France,Middlesex:Penguin.1968.52 R.R. Palmer,“The Sans-Culottes:RecentResearchDescribedandCriticized”, dalamKafker& Laux (ed),

op. cit., him. 294—295.

34

REVOLUSI PERANCIS

menganugerahkanhak potitik kepada rakyat, iaitu menenusi PenisytihananHak-hakManusiadanWarganegaa.Padamasaitu hak ekonomi rakyatbelum begitu tenjamin.Kemudianpadatahun1793—4,kerajaancubamenjagakedudukanekonominakyatdenganpembahagiantanah, kawalan harga dan sebagainya; tetapi pada masa yang samakebebasanindividu pula tenancamdi bawahkenajaanJacobindan pemenintahanGanas.PenisytiharanHak-hakManusiadanWaganegaamenegaskanhakrakyatuntuk member-ontakjika kerajaantidak melaksanakanamanahnakyat(kehendakumum), tetapi apabilasans-culottesmemberontakdi bawahpimpinanKelabCondetien,SaintJustbeberapaharmkemudiannya(13 Mac 1793), menyatakanbahawakerajaansudah dengansendinmnyamerangkumiamanahnakyat(kehendakumum). Oleh sebabitu, hakmemberontaktelahmansuh.

RUMUSANPendeknya,setelah menolak nilai-nilai yang termaktub dalam sistem feudal, nakyatPerancistelah tidak dapatmenggantikannyadengansuatusistemnitai yang lain secanamudah.Dalamhal mi, penekananyangdibuatolehSeamanadalahmenaiksekati.Seamanmengatakanbahawaprinsip kedautatanrakyatataupersamaandanpersaudaraanmanusia,telahtidak dapatditakrifkandenganmemuaskan.Seamanberhujah,yangmustahakdalamhat mi ialahunsurpenafianyang terdapatdalampninsip mi. Denganpernyataanbahawakedaulatanitu tenletakpadarakyat, makasecaratersendirinyatermansuhlahkedaulatanraja.Apabiladikatakanbahawamanusiaitu dilahirkansamaratadanmempunyaihakyangsama,makaternafilahkewajaranpenbezaanstatusberdasarkandaahketurunan.

Seamanjuga turut menyatakanbahawadi Barat, sebelumRevolusiPerancis(danRevolusi Amenika), segala bentuk kebangkitanterhadap pemerintahtetap dianggapsebagaipendenhakaan.Tetapi Revolusi Penancis(dan Amenika) telah dicetuskanataspninsip menuntutkeadilandanmencanikesempurnaankehidupanmanusia.Kepencayaanagamayangdianggapkautdanpemenintahanrajayang dianggapzalim dilihat olehpaapenentangstatus quo sebagaibatu penghalanguntuk mencapaimattamatkesejahtenaankehidupanmanusia.Rousseaumelahirkansentimenmi dengankata-katanya,“manusiadilahirkanbebastetapiterantaidi mana-mana.”53

Suaahati Rousseaumi ialah suanahati Kesedaran.Alinan Kesedaranmahu me-mahami, melihat dan/ataumenasai dahulu sesuatu sebelummempercayainya.Parapendukungatiranmi tidak serupadenganBurke yang bensediamenyatakañbahawaapayang tidak difahamipatut dikagumi.PendinianBurke nyatatidak selarasdengankonsepmanusiaadalah pengukurbagi segala sesuatu.Tetapi nyatabahawasistem nilai yangdibentukdi atastandasankerasionalanataukemampuanpemikiranmanusiatelahmem-bukakanpintu kepadasuatugetanggangpengolakanpemikiran dan tindakanyang tiadatepmnya. SebelumJacobin berkuasa,Kelab Jacobin dan sans-culottesbensependapattentangtakrif kehendakumum Rousseau,tetapi padamasaJacobin benkuasa,menekamulaibentelagahtentangtaknifmi. Robespiernetidak mahugenakananti-Knistianmenjadibegitu meluasdanhebatkeranamatlamatnyabukantahpenghapusanagamasecaraumum,

53 L.C.B. 1963. Seaman,FromViennato Versailles.New York: Harper& Row Pub.,him. 32—37.

35

EROPAH MODEN: APUS SOSIOPOUTIK DAN PEMERINTAHAN

tetapi hanyaagamayang tidak mahu tundukkepadadasanpolitiknya. Namunagamayangdipeloponmnya tidak mendapatsambutan yang berkekalandi Perancis. Danton danRobespiernesendini pun bertelagahtentangtahap “kesempurnaan”peradabanmanusiayangpatutdihasilkanolehnevolusi.

Memangtidak dinafikanbahawapertikaianpendapatatauperbezaanpentakrifansesuatukonseptertentubolehjuga lahmr dalammasyarakatyang menganutsistemnilaiyangdiasaskanbukankepadakemampuanakatmanusia.Denganperkataanlain, dalammasyanakatyangberlandaskankepadasuatusistemnilai yang diyakini sebagaisesuatuyangbetul-betulmampu danpadu pun, kesejahteraankehidupanbelum tentu terjamin.Seterusnya,jika kepincangan yang lahir mi dipertanggungjawabkankepada ahlimasyarakatyang ingkankepadatuntutansistemnilai yang dianggapmampudanpadu itu,maka hujah yang sama boleh digunakanbagi mempenjelasserta memaafkanunsurkepincanganyang terdapat dalam masyarakatyang terbentukmenunut garisan danpanduankerasionalanakal manusia.Denganpertembunganhujah yangbegini, nampak-nya,tibalahsudahkita kepadasuatukeadaanset-i.

Setelahseseorangitu tiba kepadasuatukeadaansen begini, apakahpu’la yangakanmenentukanataumempengaruhmnyauntuk membuatsatupilihan danmeninggalkansatupilihan yang lain, menyokong satu pendapatdan menotak satu pendapatyang lain,mengakuikemurniansatu sistemnilai danmenafikansatu sistemnilai yang lain? Bagiseseorangyangbertolakdaripadakepercayaanterhadapkesempurnaandiii manusia,makaperhitunganmanusiasendinilahyang menjadi faktor penentuitu. Bagi seseonangyangtidak mempercayaiakankesempunnaanmutlakmanusia,makafaktorpenentuitu tetaptahbukan manusiaitu sendini. Untuk kedua-duapemburuanmi, persoalanyang terpenting

bagi sayaiatahkaedahuntukmengetahuikaedahpemburuanitu. Akhinnya,dalamsegalami, unsunkeyakinanjuga penting. Jika kita memangmempercayaiadasesuatuyangsebenapatut diyakinm makakita akanmengakuipen bertuahnyaseseorangyangdapatmeyakini sesuatuyang sememangnyalahpatut diyakini. Dan segi in kita mungkinmengesanifenomenadalam Revolusi Penancis yang mungkin kurang sesuai untukmemupukdanmembiakkanunsunkeyakinanmi. Seorangsinissemasa,Bayle,nampaknyatetah mengesanifenomenami dalam kecenderunganpara pemikir Kesedananuntukmengesyakitenlebihdahulusegalasesuatu.Apabilaseseorangitu bertolakdaripadasikapsyak maka lingkanan pemikinan yang dihasilkan mungkin menjadi sesuatuyang tidakbenkesudahan.Baylemengatakanbahawa,

“... alasanuntuk syakadalahjugadisyaki, olehsebabitu,kita mesti syaksamaadakitapatutsyak.”

54

54 N. Hampson1968. The Enlightenment.Middlesex:Penguin,hIm. 34.

36

.BAB2.

NAPOLEON BONARPARTEPenerusan Atau Pembantutan Revolusi?

REAKSI THERMIDOR DAN EKORANNYAPeringkatmasa sélamaempatbelasbulan antaratarikh pembunuhanRobespierreSe-hinggalahpemansuhanPerhimpunanKebangsaanpadabulanOktobertahun1795dikenalisebagaitahapreaksi Thermidor. Tahap mi digelar begitu keranamengambilsempenatarikh Robespierredibunuh, iaitu pada9 ThermidorTahun KeduaRepublik (mengikutkalendarrevolusi),atau,pada28 Julai 1794 (mengikutkalendarMasihi).

Jika digunakanistilah politik Baratsekarang,barangkalimerekayang berkuasadiperingkatmi bolehlahdigolongkansebagaisayapkanansederhana.Mereka tidak ber-simpatidenganpemulihansemulakerajaanberajaataufeudal.Sikapsepertimi tentubolehmerapatkanmereka kepadagolongan politik sayapkin. Namun begitu, merekajelasmerupakangolongansayapkanankeranaterdapattindakanmerekamelonggarkansemula,atau meniadakanterus, dasar dan peraturanyang prokaum pekerja. Antara dasarantigolonganbawahanyang dilaksanakanialah pengharamanterhadapKelab JacobindiParispada12 November1794,penghapusanperaturanhargamaksimumdanpemansuhanPerlembagaan1793. DengantermansuhnyaPenlembagaan1793, bakal pengundi bagipilihan raya dikenakansemulasyaratkedudukankewangansepertipemilikan hartaataupembayarancukaiyangtertentunilainya.

Pada masa mi, inflasi benlaku dan rakyat menjadi resah. mi menimbulkanpemberontakanpadabulanMac, April dan Mei tahun 1795.Semuapemberontakansans-

culottesmi ditumpaskan.Buatpertamakalinya dalamsejarahRevolusi Perancis,tenteratelah dikerahkanmenentangrakyat. Seranganbalas terhadapsans-culottesmi dikenalisebagai“KeganasanPutih”, iaitu keganasandaripadapihak atasanyang antigolonganproletariat.

Rasatidak puashati rakyatberlarutandenganpergerakanBabeufyang aktif padapenghujungtahun 1795 (NovemberdanDisember).PergerakanBabeufmemperjuangkanpembahagiansama rata hak milik harta. Kadang-kadang,pergerakanmi juga dilihatsebagaisuatu bentuk komunisme awal. Kegiatan mi tumpasapabila ketua merekaditangkappadabulanMei tahun1796.

37


Dalam keadaankacau-bilaumi, pihak bangsawancubamerebutteraju pemerin-tahan.Puak bangsawandalam lanian, emigres,cubamendaratdi satu tempat bernamaQuiberonantara27 Junhingga21 Julai 1795.Kumpulanmi ditewaskan.Pada5 Oktober1795, parabangsawandi Paris pula memberontak.Merekajuga dikalahkanoleh pihaktenteradi bawah pimpinan seorangjeneral muda; jeneral muda mi ialah NapoleonBonarparte.mi merupakanpenistiwa Letupan Peluru Meriam dan penistiwa mi telahmenyelamatkanPerhimpunanKebangsaanpada masaitu. NapoleonBonarpartetelahmemperkenalkandininya ke dalamarenapolitik Perancissecaraberkesan.

Selepaspenistiwain padabulan Oktobertahun 1795, PerhimpunanKebangsaantelahdimansuhkandan suatubadanbarupuladibentuk.Badanmi dikenali sebagaiDewanPerundangan.DewanPerundanganmi mempunyaiduadewankecil, Konsul Lima Ratus(500 orang ahli) danKonsul OrangTua yang mempunyai250 orangahli. Kerajaandi-kepalaiolehsuatubadanyang dinamakanBadanPengarah.Badanmi dianggotaioleh limaorangahli yangdipmlih olehDewanPerundangan.Pemilihanmi dibuat lima tahunsekali.

Setelahgagalmerampaskuasa,pihakbangsawantelahmengutarakanpulasyor bagimenamatkanperang.Merekaberharapkedamaianakanmembolehkanmerekamewujud-kan semulasistemmonarki. Sebaliknya,BadanPengarahadalahproperang.Padatahun1796—1797,kempententerakebanyakannyaberjaya,terutamadi Itali. Untuk menentangpuak yang setia kepadaraja, pihak Badan Pengarahtidak lagi dapat mengharapkanbantuansans-culottesyangtelah ditindas sejakbulan Mei tahun 1795.Orangyangmasihboleh diharapkanialah NapoleonBonarparte.Oleh itu, terjadilah rampasankuasa 18Fructidon(4 September1797). Selepasperistiwa 18 Fnuctidor i, BadanPengarahben-tambahkukuh. BadanPengarahdapatmemperbaikikedudukankewangannegaradanmemperkemaskansistemkerahantentera.Namunbegitu badanmi masih gagal untukmenghasilkankestabilanpolitik.

Setelahpengaruhpuak yangsetiakepadarajadimusnahkan,pihak BadanPengarahmenghadapipulapersaingankuasayang sengitdan pihak Jacobin.PihakJacobinseringmemenangikerusi yang banyakdalampilihan raya. PihakJacobintelahbersatutekaddengansans-culottesyang padamasaitu dinamakananarkis. Mereka bersikapkerasterhadappihakpelanianbangsawanyangpulangdan tenhadap“PadeniYangIngkar”. Sikapmerekami mengkhuatirkanpihakDewanPerundangan.DewanPerundangantakut merekaakankehilanganpengaruhdi kalangankelasborjuisyangmerupakanparapenyokongkuatmereka.

Dalampilihan rayabulan April tahun 1798,pihakJacobinmendapatundi majoriti.Tetapidenganberasaskanundang-undangyang telah diluluskanpadabulanJanuanitahun1798, Dewan Perundangantelah tidak mengesahkan106 orang danipadacalon yangberjaya.Calonyangditolak itu terdini daripada104 onangJacobindan 2 onangdaripadagolongansetiara~ja.Kemudian,53 oranglain daripadaparti minoniti dilantik sebagaipeng-ganti dan53 kenusiyangbakinyadmbiankankosongsahaja.Inilah coupd’etat22 Floneal.

Dalampilihan rayabulan April tahun1799, iaitu satutahunkemudian,puakJacobinsekali lagi mendapatundi majoniti. Kali mi menekabenkesempatanmembalasdendam.Dua onangahli BadanPengarahyang dianggapterlibatdalamcoupd’etat22 Florealtelahdisingkinkan. Tempatmerekadigantikanoleh duaorangahli Jacobin.Tindakanbalasmitelah diusahakanmenurut landasanundang-undang,tetapi tindakan mi juga telah di-katakansebagaicoupd’etat: coupd’etat30 Prairial (18 Jun 1799).

38

NAPOLEON BONARPARTE

Jacobintelah berkuasasekali lagi. Apabila benlakunyarusuhanpolitik di daenah-daerah,maka banyakpanabangsawan,saudara-manaemigresdan juga merekayangdisyaki oleh pemenintahtelah ditahan.Merekadijadikan onang tebusan.Panahartawandikenakan membuatpinjaman kepadanegarabagi menampungpenbelanjaanpenang.Kenahantenteratelahdipenketatkantanpapengecualian.KegiatanKelabJacobinberjalansemula.Langkah-langkahmi semuatidak populardi kalangangolonganbonjuis.JacobindituduhmahumenghidupkansemulaperatunanRobespiennedan juganancanganBabeufyangmahukanpersamaandalamsoal pemilikanharta.

Paramentenidanpihak BadanPengarahmula khuatin merekaakankehilanganso-kongandaripadagolonganbonjuis.Dalamkeadaanbegini, salahseonangdanipadaahli Ba-danPenganah,Abbe Sieyes,telah merancangdan bermuafakatdenganNapoleonBonar-parteuntuk merampaskuasa.Sebilangandanipadaahli Konsul OrangTua membantahrancanganin majoniti besardanipadaKonsul Lima Ratusmembangkangkenas;adajugayangmahuNapoleonBonarparteditangkapsahaja.RancangandanharapanSieyesialahsetelahrampasankuasadilakukandan penlembagaanbanudigubal,NapoleonBonarparteakanmengundurkandin. Selepasrancanganmi dikendalikanhanapanSieyesrupanyajelasmeleset.NapoleonBonanparteengganmeletakkankuasasetelahkenajaansementanaditu-buhkan.Beliau terusmemegangterajupemenintahansehinggalahbeliaumenjadiKonsulI.Inilah diapenistiwayangdikenali sebagaicoupd’etat 18 Brumaine(9 November1799).

SebagaiKonsulI, NapoleonBonanpartemempunyaikuasayangluasuntukmenggu-bal sertamelaksanakanundang-undang.Walaupunadaduaoranglagi Konsullain, merekasebenarnyahanyamenjadiahli untukdibawaberunding.NapoleonBonarpartejugamem-punyai penganuhbesanuntuk melantik ahli Dewan Penundangandan badan-badanlain.Hanyasenatyangmempunyaibidang kuasayang agakluas,tetapi NapoleonBonarpantedapatmengatasihal mi dengansuatuperaturanyangdinamakansenatus-consultum.Bebe-rapasin senatus-consultayangdiisytihankantelah memungkinkanNapoleonBonarpantemenggubalundang-undangsecarabersendinian,tanpamelalui pnosesDewanPerundanganyangbiasa.1

Usahapemusatandan pengukuhankuasaNapoleonBonarpartemi diteruskandidalamnegenidandi luar negara.Sebagailangkahuntuk menumpaskankegiatanmenyo-kong pembenontakan,kerajaantelahmemburumerekayang terlibat. Pihaksetia rajadanpuakJacobinlahyang menjadisasarantindakan mi. Di sampingitu, pengampunantelahjuga ditawarkankepadamerekayangmahu menyerahdin. Usahapenaklukanterhadapjajahandi luar negarajugadiselang-selidenganbeberapaperjanjiandamai.Antara kegi-alan perangdanusahadamai NapoleonBonarpante(Perancis)dan tahun 1796 hinggatahun 1805 ialah, April 1796: memulakankempententenadi Itali; Oktober 1797: Per-janjianCampoFormioyangmengisytiharkantamatnyapepenanganAustnia-Perancisyangbenmulasemenjaktahun 1792;Mei 1798:kempententeraNapoleonBonarpantedi Mesir,Jun 1800:kemenangantenteraPerancisdi Morengo, Itali; Disember1800: kemenangantentena Penancis di Hohelinder, Jerman; Februari 1801: Penjanjian Damai Austria-Perancisdi Luneville; Mac 1802: PerjanjianDamai Amiens antanaPenancisdengan

1 Lihat G. Lefebvre (ten. H.F. Stockhold) 1970. Napoleon From 18 BrumaireTo Tilsit 1799—1807.NewYork: Columbia University Press,CetakanKedua,him. 126—127.

39


Britain; Mei 1803:PermusuhansemulaPerancis-Bnitain;1805:penmusuhansemulaPe-rancis-Austniadan Austria kemudiannyadikalahkanolehPerancisdi Ulm padabulan Ok-toberdandi AustrenlitzpadabulanDisember.PadabulanOktobertahun1805juga, tenteralaut NapoleonBonarpantedikalahkanoleh tentenalaut British yang dipimpin oleh HoratioNelsondi TanjungTrafalgar.NapoleonBonarpartejugacubamenyelesaikanpenselisihanfahamdi kalangankaum Katolik di dalamnegeni,dan antarapihakbenkuasaPerancisde-nganPausdi Rom.Usahainimenghasilkanapayang dinamakanConcordat.

2Seterusnya,

suatuperundanganmenyeluruhdisediakanolehnyauntuk mengendalikanunusannegara.mi dikenali sebagaiKanun Napoleon.3Segalaprosesmi telah menghasilatau mem-penlihatkanbebenapakemuncakyangnyatadalamkerjayaNapoleonBonanpante.Antanakemuncakmi ialah penisytiharandmninya sebagaiKonsul seumurhidup pada2 Ogos 1802,pengurniaangelananNapoleonI terhadapdirinya sendinipadabulan Mei tahun 1804 danpertabalannyasebagaiMaharajapadabulan Disemberpadatahunyang sama.Kedua-dualangkahyangakhirmi telahdipersetujuioleh rakyatPenancismenerusipungutansuara.

KEPERIBADIAN NAPOLEON BONARPARTEKejayaanNapoleonBonarparteyangpesatmi boleh dilihat dan sudutpenibadinyadanjugasuasanapolitik padamasaitu.

Dan segi penibadi,NapoleonBonanparteadalahseorangyangkuatazam,tinggi cita-cita, kuat dan tekun bekenjaserta tajam pemikinannya. Inilah gambaranyang telahdibenikan olehMarkham.4McMannersjuga turut menekankanunsunpenibadi mi dalampenerangannyatentangkejayaanNapoleonBonarpante.McMannersmengatakanbahawaNapoleonBonanpartemempunyai“dayaketahanandanpenumpuanyangkuat sekaliSeterusnya,McMannersmenyatakanbahawasifat tegasdanberdisiplinseorangsoldaduyang adapadaNapoleonBonarpartemenolongnyadalam dunia politik. Sikapnyayangbencikepadahuru-haradanjugapengalamanpenangnyamenjadikanNapoleonBonanpartecalonyang begitu sesuaiuntukmembanterassegalarupapembenontakanyang terdapatdidalamnegana.McMannersmenumuskannyadengankata-katami,

“NapoleonBonarpantememperkenalkanrealismedan ketangkasangerakanpeperang-anke dalampolitik. Kebencianparasoldaduterhadapkepincanganmenjadipninsipnyayangpokok.”6

Walaupun McMannens menekankanperibadi “ketenteraan” yang tendapatpadaNapoleonBonarparte,padamasayang samabeliau mengakuibahawaNapoleonjuga

mempunyaikehalusannasa.Kehalusanperasaanin menurutMcManners,lahir danipadakedudukanNapoleonBonarpartesebagaiseonangderacine,ataupinggiran,iaitu seseonang

2 Lih. seiepasmi.3 Ibid.4 F. Markham,“The NapoleonicAdventure”,dalamC.W.Crawley (ed.) 1969. The NewCambridgeModern

History. iii. IX, CambridgeUniversityPress,him. 323. Lihatjuga halaman316—318 dan D. Thomson1973. EuropeSinceNapoleon.England:PenguinBooksLtd. Cetakansemula,him. 55—56.

5 J. McManners1966.LecturesOn EuropeanHistory 1789—1914.Oxford: BasilBlackweli, him. 77.6 Ibid., him. 75.

40

NAPOLEON BONARPARTE

yangtelahdipenganuhioleh bebenapaunsur yang nampaknyasalingbertentanganantarasatu sama lain. Misalnya, walaupun Napoleon Bonarparte dikenali sebagaipatriotPenancis,beliausebenarnyadilahinkandi Corsicahanyasetahunselepaspulauitu ditakiukioleh tenteraPenancis.PadamasatenteraPerancismenakluki Corsica(1768—69), ayahNapoleonBonarpartesendiri turut menentangkemaraantentenaPenancis.Lagipun ke-taatsetiaanNapoleonBonarpartedikatakanhanyatertumpukepadaCorsicasahaja.OlehsebabNapoleonBonarpanteberasal danipadakeluargabangsawanCorsicamaka beliauberpeluangmasukke sekolahtenteradi Penancis,iaitu di AkademiBnienne.Walaupunbeliau pada mulanya berkhidmat dalam tentera dinaja, beliau kemudiannya telahmemindahkanketaatsetiaannyakepadanevolusi. Beliau memihakkepadarevolusi tetapibencikepadakekucar-kaciran.Napoleonmenggelarkandininya “soldadurevolusi” tetapibeliaukemudiannyamembangunkansatu wangsanyayangbaharupuladi atastimbunandebubekaspeninggalanwangsayangdahulu.7

KEADAAN POUTIK SEMASASuasanapolitik Perancispada masa itu pula seolah-olahmemang menanti-nantikanketibaanseorangpemimpin seperti NapoleonBonarparte.RakyatPerancistelah jemudengangelombangatauekspenimenrevolusi.Merekamahukankenajaanyang kuatuntukmempertahankanRepublikdanipadaancamannegara-neganaEropah,neganayang buruksangkadanjahatniat terhadapmereka.MerekamahukanpenganuhPerancisdi Belgium,Belanda,Switzerlanddan Itali terusberkekalan.Merekamahu aganpersamaanawammerekatidak dirombak semula. Puak yang mendapatkeuntungandaripadarevolusi,sepertiparasoldadu,petaniyangtelahbebas,pembelitanahkerajaan/Gerejadanlain-laintakutkankepulangankaum bangsawanke Perancis.Jadi, semuamerekami inginkanperlindungan.Mereka melihat NapoleonBonarpantesebagaisatu-satunyatokoh yangboleh memberikan meneka perlmndunganmi.8 Tocqueville menggambankannakyatPenancisangkatantahun 1789 sebagaimerekayang cintakankebebasan.Namunbegitu,ujarTocqueville,kecintaanmenekaterhadappersamaanadalah lebih mendalamdanipadakecintaanmerekaterhadapkebebasan.Apabila kecintaan merekaterhadapkebebasanluntun, merekamenenimaseorangdiktatonyang boleh menangkispengembaliansemulasistemyangantipensamaan.Jadi,sambungTocquevilledengansinis,merekasemuabolehhidupdalampensamaan,iaitu bersama-samadi bawahseorangtuan!9

NAPOLEON BONARPARTE PEWARIS REVOLUSIMenurut Bruun, NapoleonBonarpartemerupakanpewanisrevolusi yang lojik. Beliauadalah“despot yang bijaksana”,yang menghidupkanapayang dicita-citakanoleh ahlifalsafahKesedaran.Padapemikin Kesedarantidak menyatakanbentukmutlak kerajaanyangmenjadi impian mereka.Oleh sebabitu, apayang telahdihasilkan oleh Napoleon

7 Ibid., him.76. LihatjugaRude,RevolutionaryEurope,him. 223—224.8 Lihat G. Bruun1965. Europe andThe FrenchImperium.New York: Harper& Row, CetakanKetiga. Lihat

keseiuruhanBabI.9 SepertiyangterdapatdaiamMcManners,op. cit., him. 81.

41


Bonarpantebolehlahdikatakansebagaisuatu penjelmaanimpian pemikiran Kesedarandalambentuknyata.Menunut Bruun lagi, nakyatbiasaPerancistidak memohondanipadarevolusi lebih danipadaapa yang Napoleon Bonarpartesanggup mengadakanuntukmeneka:suatu pemenintahanyangjitu, teraturdan licin.’°Bagi meneka,sebuahkenajaanyangbenkesanadalahlebih pentingdanipadasegalainstitusi yang telahdibinasakanolehNapoleonBonarpante.Denganperkataanlain, segalajanji dankata-katayang dilaungkanpadamasanevolusidahuluakhmrnyatelahdikotakanolehNapoleonBonarparte)’

Seterusnya,danipadaapa yang kita ketahui,pemenintahanNapoleonBonarpartesecarakeselunuhannya,dapatjugamempentahankankeselesaanhidup puaksans-culottes.Misalnya, peratusbilanganpetaniyang memiliki tanahtelahbentambah.mi disebabkankebanyakantanahyangdimiliki olehnegaratelahdijual teruskepadarakyat,menurunnyaharga tanahdan juga kenanaadanyaundang-undangdi bawah Kanun Napoleonyangmemastikantanahpusakadibahagi-bahagikankepadawanisyangberhak.

KenajaanNapoleonBonanpartejuga dianggaplebih licin dan berkesandanipadarejim Raja Louis ke-XVI. Benbagai-bagaibentukcukai terhadappetanitelahditiadakan.Tetapi, kerajaannyajugamemerlukanpenbelanjaanyang lebih banyak,bagi menampungkeperluanperangnegara.Dalampadaitu pula,peperanganmerupakansumbenekonomikepadarakyat.Peperanganmembukapeluangperniagaandanpekerjaan.Misalnya,untukmelicinkanpergerakantentera,jalanrayatelahdibukadenganpesatnyamenyambungkanParis ke seratapelosok Eropah. Keperluan perang yang lain juga menggerakkanperkembanganekonomi,sehinggakanpernahdidakwaolehBruun bahawa“bagi Empayar(NapoleonBonarparte)kedamaianadalahsuatupembazinan 12

Bruun juga menyatakanbahawazamankemelesetanekonomi di Perancisadalahberkebetulandenganmasadamai.Tetapi, menerusipenulisanLefebvrekita jugamenge-tahuibahawapadatahunpeperanganjuga adaterdapatkesempitanekonomidi kalangannakyat.Padatahun1808dantahun1809,misalnya,ramaipetanidi Alasce,Lorrainedandisekitan Rhine telahbenpindahke Rusia. Menekaberpmndahkeranamahu lan danipadakepayahanhidup. NapoleonBonanpartejugatidak begituberjayamengatasimasalahparapengemis.Kemudian,cukaiperangyang dikenakantelahmenjadikian tidakpopular)3

Dengan mengambilkira kenyataanLefebvre mi, patutjuga ditekankanbahawa,secara keseluruhannya,Lefebvre masih memihak kepada pemenintahanNapoleonBonarparte.Sikapnyaadalabserupadengansikap Bruun dan Thomson. Bagi merekasemua,dalamkeadaanyang terdapatdi Perancispadamasaitu, pemenintahanNapoleonBonarpartetelahmerupakanalternatifyangpaling baik.Menekajugaberpendapatbahawajika dibandingkandengansistempemenintahansebelumnya,makapemerintahanNapo-leonBonarpartejugajelaskelihatansebagaisuatupemenintahanyanglebih baik.

10 G. Bruun,op. cit., lihat Bab I.ii Ibid., him. 2. Kupasanyangsealirandenganyang dibuat oiehBruun mi jugaterdapatdaiam penuiisan

ThomsondanLefebvre.Lihat misalnya,Thomson,EuropeSinceNapoleon,him. 61—62 dankeseiuruhanBab 3 dan Lefebvre,NapoleonFrom 18 Brumaire To Tilsit 1799—1807, Introduction dan Bab 3, him.60—68.

12 Ibid., hIm.74.13 Lihat G. Lefebvre(ten.J.E. Anderson)1970. NapoleonFrom Tilsit To Waterloo1800—1814.New York:

ColumbiaUniversityPress,CetakanKedua,him. 199—204.

42

NAPOLEON BONARPARTE

CONCORDATConcordat, iaitu penjanjian antanaNapoleonBonarpartedenganPausdi kota Vatican,sening dilihat sebagaisuatu tindakan NapoleonBonanparteyang bijak. Dengan me-nandatanganipenjanjianmi, NapoleonBonarpantebenharapakandapatmembawasemulaunsunpenyatuanke dalammasyarakatPerancisyang telahberpecahbelahakibatdanipadapenggubalanPerlembagaanSivil Gereja.

Ahli Gerejayang tidak bersetujudenganPenlembagaanSivil Geneja mendapatikedudukanmereka bertambahdihormati padapandanganmata umum. mi disebabkanorang namai menghargaikesusahanmereka untuk mempertahankanpninsip meneka.Kebanyakanmenekatelahberadadalambuangan.Menekajugamempengaruhipengerakanrevolusi balas.mi membimbangkanNapoleonBonanparte.NapoleonBonarpartemahukanmerekamenyebelahikerajaannyadan untuk itu, beliaumemerlukanbantuanPaus.mimenupakanfaktor latanbelakangyang agakpentingdi sebalikpenjanjianConcordat.

NapoleonBonarpartemula berbincangdenganPausbaru, iaitu Piuspadabulan Juntahun 1800, selepaskemenangannyadalampertempurandi Marengo. PihakPauspadamulanyamelambat-lambatkantindakankeranaPausmasihlagi cunigaakankestabilandanketahanankenajaankonsul NapoleonBonarpante.TetapisetelahPerangHolenlinden(3Disemben 1800), dan Penjanjian Damai Luneville (9 Februani 1801), maka nyatalahbahawakenajaanNapoleonBonanparteitu teguh.Oleh sebabitu, Pauslebih benazampulauntukmencapaisesuatupensetujuan,tetapiNapoleonBonanpartepulamengenakansyanat-syaratyanglebih ketat.mi, barangkali,mempenganuhicorakakhirConcordat.

RundingandenganPausdiadakansecarasulit. Barangkalilangkahmi diambil bagimengelakkankemungkinan timbulnya kritik secaraterang-tenanganterhadap dasanpendamaiandenganPausdi kotaVatican.Walaupunkebanyakanrakyatamatrapatdenganagama,merekatidak merupakangolonganyang seningdanbijak bersuaraataupunyangberpengaruh.Merekayangbijak bersuaradan benpenganuhterdini daripadamerekayangtidak kuat benagama.Golonganminoniti inilah yang dikhuatiri akanmenentangusahapendamaiandenganVatican.

Concordatdisahkanoleh PauspadabulanDisembentahun 1801; ia jugadisahkanolehDewanPenundangan.Padakeseluruhannya,NapoleonBonanparteberjayamenenang-kan konflik agamadi Penancis.Antara lain, Concordatmengesahkanmazhab Katoliksebagaimazhabanutanketiga-tigaorangkonsuldanmajoniti rakyatPerancis.PerlantikanBiskopakandibuat oleh Konsul I, tetapiakandirasmikanolehPaus.KakitanganrendahGerejadipilih oleh Biskop dan tidak lagi menenusipilihanrayaumumsepertipadamasarevolusi. Rakyat yangmembeli tanahGerejayang dimilikneganakantidak disuruh me-nyerahkankembali tanahitu ke pihakGereja.Pembayarancukai agamaterusdimansuh-kan dan kerajaanterus bertanggungjawabmenggaji panapegawam Gereja. Kebebasanberagama(bagi panapenganutProtestantdankepercayaanlain), dijamin.

Jikapersetujuanakhir mi diamat-amati,makaakantennampaklahsuatumuslihatdisebaliknya.Persetujuanmi jelas menupakan suatu percubaanuntuk mengimbangkanantarakedudukanGerejadengankehendakrevolusi.TanafGenejadibeni kepentinganyangnyata tetapi hak-hak istimewanyatidak dikembalikan semula.Rakyat tidak mengem-balikan hartaGeneja dan tidak lagi terikat ketat denganperaturanGerejasepenti se-belumnyatetapi masihtetapmenganutmazhabKatolik. Dalampadaitu pula, menerusi

43


satu fasaldalamConcordat,NapoleonBonarparteberjayamemperlihatkanyang tampukkuasanyatidak tergugat.Fasal mi ialah fasal yang membenikankuasakepadakenajaan,menerusikuasapolis, untukmenentukancara-carapengamalanagama.14

KANUN NAPOLEONUnsur mencari penimbanganyang terdapat dalam Concordat juga kelihatan dalamperuntukanyang terdapatdalam Kanun Napoleon.Kanun Napoleonyang merangkumiundang-undangdalamberbagai-bagaibidang seperti kekeluargaan,ekonomi danpeng-hakimanmi cubamengimbangkanantarahak dankebebasannakyatdengankepentingankuasakerajaan.

Kebebasannakyatadalahsatu-satunyasloganutamarevolusi.Jadi,kebebasannakyatpatutdipertahankan.Sementaraitu pula,kuasakerajaanadalahpentingbagimengehadkanmana-manakegiatanyangboleh menjadikanpemenintahanNapoleonBonanpartetidakstabil. Oleh itu, kuasakerajaanjuga patut diperkukuhkan. Demi untuk menjaminpengekalantujuan sosialrevolusi, NapoleonBonanpartemenegaskanlagi kesamaantarafrakyatdi sisi undang-undangdalam Kanun Napoleon.Seterusnya,antaralain, KanunNapoleonjugamembenikankebebasankepercayaan,kebebasanberceraibagi suamiisteniyang samabersetujudan kebebasanindividu memilih kerja (tiadaapa-apasekatanalafeudaldikenakan).Kuasapolitik, ataunegara,jugaterusditempatkansebagailebih utamadanipadakuasaGereja.

Walau bagaimanapun,unsunradikal revolusiyang menekankanpninsip pensamaanmanusiasecarameluastelahdikenakanbatasanbahanuolehNapoleonBonarpante.Dalambidang kekeluangaanmisainya, kuasasuami terhadapisteni dan ayah terhadapanakdiperketatkan.Anakdi luar nikah tidak dibenarkanmewarisihartapusakamelainkanjikamenekasudahdiakui oleh ibu bapayang benkenaanmenenusipnosesundang-undang;danitu pun taraf merekatidaklah samadengantaraf anakbenar.Oleh itu, jelaslahbahawaNapoleonBonarpartemahu mengimbangkanantarapninsip kebebasanindividu dengankepentinganperaturantradisionaldalammasyarakat.

Dalambidangekonomipula,undang-undangtentangjual beli, gadai-menggadaidanlain-lain telah dipenincikan walaupunundang-undangtentangurusan industni tidaklahbegitu lengkap. Penincianmi memudahkanlagi kegiatanekonomi kaum menengah.Tetapi, kaum pekenjatidak pulamendapatpembelaansecaralangsungdan tegas.Merekadiharamkanbergabunguntuk tujuan menuntutgaji lebih; dandalamsengketagaji, buktiataukes yangdikemukakanoleh pihakmajikanlebih diutamakandanipadabukti ataukesyangdiutanakanolehpihakpekenja.

Barangkali,bolehlahdikatakanbahawauntuk mencanipenimbangan,KanunNapo-leon mi lebih mementingkankestabilannegaradanipadafaktor lain. Kanun Napoleonmerupakansuatu tindak balaskepadalaungantentanghak rakyat. Kanun mi menge-mukakansuatusin tugasrakyatkepadaneganadansegalainstitusiyangadadi dalamnya.

14 UntukperbincanganianjuttentangConcordatmi, IihatG. Lefebvre,NapoleonFrom18 BrumaireTo Tilsit1799—1807,hIm. 133—144, dan perbincanganyang ningkasterdapatdalam Thomson, Europe SinceNapoleon,him. 58—59.

44

NAPOLEON BONARPARTE

Kanun mi merupakanantitesiskepadafalsafahliberal dan nampaknyasecocokdengankehendakkaummenengahyangberhantadanberkedudukanpadamasaitu — kaumbonjuis.Pninsipnyaialah: bukankuasakerajaanyang patut dihadkandemi menjaminkebebasan,tetapikebebasanpatutdihadkandemi menjaminkeutuhankerajaan.15

SISTEM PREFECTDalam usahanyauntuk memperkukuhkannegara, Napoleon Bonanpartejuga mem-perkenalkansuatusistempemenintahanbaru. Sistemmi dikenali sebagaisistemPrefect.Dengansistembanu mi, semuadaerahlama, iaitu kawasanyangdibahagikanmenurutkepentinganseseonangketua, kewangandan lain-lain, telah dimansuhkan.Semuamidiganti denganpenubuhankenajaantempatan.KetuapentadbirankerajaantempatanmidigelarPrefect.

PadamasapemermntahanNapoleon, tendapatlebih kurang 100 Prefect. MenurutMcManners,danipadajumlah mi tendapat30 Prefectyang sudah pennahmenjadi ahlidalammajlis perwakilanpadamasarevolusi, 12 orang soldadu,12 orangdiplomatdansejumlahkecil bekasemigré dan ahli Geneja.Pemilihan untuk jawatan mi dilakukanbendasarkanbakatsetiaponangcalonitu.’6

Selain Kanun Napoleondan sistem Prefect mi, NapoleonBonanpartejuga telahmempenkemaskanpentadbinanKementenianPolis padatahun 1804. (Padatahun 1802kegiatankementenianmi sebenarnyatelah disekat).Padatahun 1810, suatu dikni bagimengembalikansemulapenaturanyang tendapatdalam letters de cachet telah puladikuatkuasakan.Denganpenuntukanmi, sesiapasahajaboleh dipenjarakanataudibuangnegenijika dikehendakioleh ketuanegana.Pembicanaantidak dipenlukan.Akhbantelahditapis denganketat sekali. Surat-menyuratjuga ditapis. NapoleonBonarpartejugamempunyaisistempengintipdanejennahsiayang digunakannyabagi mengawasimana-manakumpulanyangmenentangnya.Menjelangtahun 1814, terdapatseramai2500 orangbanduanyangdipenjarakankenanakesalahanterhadapnegara.’7

NapoleonBonanpantesedanakankekuasaanyangadapadanya.Malah kuasayangada padanyaadalah melebihi kuasayang ada padaraja Bourbon (wangsasebelumnevolusi).Apabila terdapatparapemikin yang menentangundang-undangnyayang me-nekankebebasan,NapoleonBonanpartemembidasdenganmengatakanbahawa,

“Sayaadalahseorangsoldadu,puterarevolusi,yangtelah tampil ke mukaumum dankalangannakyat,sayatidak akanmembiarkandin sayaterhinasepertiseorangraja.”~

Mereka yang pro-NapoleonBonarpante sudah sewajarnyalahmelihat langkah-langkahnyayang menekanmi sebagaisesuatuyang “tenpaksa” dilakukan. Kata-kataNapoleonBonarpantedi atasmungkin dilihat sebagaiungkapanyang mencerminkankepayahanyangdihadapinyabagi mengatasidilemapadamasaitu.

15 Lihat Lefebvre,NapoleonFrom 18 Brumaire To Tilsit 1799—1807,him. 164—168 dan jugaThomson,op. cit., him. 57—59.

16 McManners,op. cit., him. 61.17 Ibid., danThomson,op. cit., him. 61.18 Ibid.,him.82.

45


NAPOLEON BONARPARTE SEBAGAI PENGKHIANAT REVOLUSI?Namun begitu, seseonangmasih juga boleh mengutarakanhujah bagi mempensoalkankejujunan Napoleon Bonarpantedalam menjunjung cita-cita nevolusi. Jika konsepkehendakumumitu disamakandenganunsunidealismeyang terdapatdalamkonsepitusendini, seperti demokrasinakyat atau demoknasi terus, maka Napoleon Bonarpartemungkin dilihat sebagaitelah menyelewengdanipada pninsip nevolusi. Aliran hujahSoboul yangmelihat SaintJustdan Robespienresebagaiparademokratsosialyang telahmenghalangkelahinan demokrasirakyat tentu boleh dipanjangkanbagi merangkumipemenintahanNapoleonBonarpantej uga.

Setenusnyapula, andainya dikatakan bahawacini-cini idealistik danipadakonsepkehendakumum itu walaupunsedapdidengartetapi tidak mungkin dipnaktikkan.Kitasediamenenimabahawarevolusibonjuis itulahsatu-satunyayangpaling munasabah.Danbebenapasegi yang lain, pemenintahanNapoleonBonarpantemi masihboleh dikatakansebagaisuatupencabulankepadacita-cita nevolusi.Pencabulanyang paling ketanaialahpembentukanpemenintahanatauempayaryang benlandaskankenabatdan keturunannyasendini.’9Semuasaudanalelakinya,melainkanLucienBonanparte2°telahdibenikantakhta;JosephBonarpartemula-mulanyamenjadirajaNaplesdankemudiannajaSepanyol;LouisBonarparte menjadi raja Belandadan Jerome Bonanpantemenjadi naja Westphalia.Menunut Markham, semua adik-benadik Napoleon Bonanpante yang menjadi najasebenarnyatidak mempunyai kebolehanyang sesuai.Padatahun 1804, Fouche,ketuapolis negaraPerancis,pennahmengutukadik-benadikNapoleonkerana“ketidakupayaanmelampau” meneka.21Tentangketidakpuasanhati sertarungutanadik-beradiknyayangmenanuhharapantinggi,NapoleonBonarpartesendinipernahmenempelakmerekadengankata-kata,“Danipadacaramerekabercakap,seseorangmungkmnmenganggapyang sayatelahmenyalahtadbirkanhartawanisandanipadabapakami”.22

Seseorangyang ada pertalman dengan Napoleon Bonanparte,disebabkanolehperkahwinandenganahli keluanganya,turut jugamendapatkeistimewaan.Munat, yangmengahwini saudara perempuan Napoleon Bonarparte, dibenikan takhta NaplesmenggantikanJosephBonanparteyang ditukarkanmenjadinaja Sepanyol.SeorangjeneralbennamaBennadottetelahdijadikan MansyaldanputeramahkotaSwedensemata-matakeranaisteni Bernadotteadalahsaudaraperempuanisteni JosephBonanparte.(NapoleonBonanpantejuga dikatakanpemah benhajatuntuk melamarwanita yang kemudiannyamengahwiniBernadottei). Padatahun 1809,NapoleonBonanpartepernahmembenikan

19 F. MarkhammensabitkantabiatNapoleonBonarpartemi dengansemangatkuatberpuakdi Corsica.LihatF. Markham,op. cit., him. 319. Lihat jugaLefebvre,NapoleonFrom 18 Brumaire To Tilsit 1799—1807,him. 65 danMcManners,op. cit., him. 76.

20 Lucien Bonarparteenggan memansuhkanperkahwinankeduanyayang teiah tidak dipersetujumolehNapoleonBonarparte.NapoleonBonarpartemenganggapLucienBonarparteteiahmengahwiniseseorangyangtidak secocokdengantarafnya. Seiepastahun 1802, kedua-duaorang adik-beradikmi teiahsaiingberkeiahi.Pada akhir tahun 1807, Napoleon Bonarpartetelah cuba mengaturkanperkahwinananakperempuanLucienBonarpartedenganFerdinand,iaitu pewaniskepadatakhtaSepanyoi.Sekaii lagi LucienBonarpartemembantah.Lihat Markham,op. cit., him. 320.

21 Ibid.22 Ibid.

46

NAPOLEON BONARPARTE

gambanansepentiyangbenikut tentangBennadotte,

“Dia adalahpembelit yang tidak boleh sayapercaya.Dia hampir lagi memusnahkankemenanganbagi saya dalam peperanganJena, dia bertindak sederhanadalam[peperangan] Wagnam,dandalam[peperangan] Austeniitz.”

23

BanangkaliBenñadottesudahbentukar.Mungkin jugaNapoleonBonarpantekemu-diannyamendapatibahawapenilaiannyatenhadapBernadottedahuluitu agakketenlaluan.Barangkalijuga dalamhubungannyadengankaum keluangadankenalannyaNapoleonBonarpantebersikapbaik hati danbaik sangka;banangkalibetul begitu,banangkalitidak.Tetapijika benanlahtelahansepenti yang diutanakanoleh Markhamtadi, makanyatalahNapoleonBonarpartemelanggarsemangatnevolusikeranabeliaumelakukannepotismeataupilih kasih.

NapoleonBonanpartejugamelanggarcita-cita nevolusidengananugenahLegionofHonour pada tahun 1802. Beliau juga mempenkenalkansemula gelaran yang bolehdiwanisi padatahun1808.Tujuan NapoleonBonarpanteialah untukmemelihanatanafparapegawainyadan menambathati mereka kepada pemenintahannya.Beliau membelatindakannyadenganmengatakanbahawa“saya tidak menjejaskanpninsip persamaandenganmembeni gelanankepadaorang tertentu, mi tidak saya lakukan bendasarkanketununandanah,suatu penkanayangmanasekarangmi memangsudahdihancurkan”.24Kenyataanmi mungkin benar bensabitdenganLegion of Honour pada tahun 1802,tetapi bagaimanapula dengan peratunantahun 1808 yang membolehkanpewanisangelaran?

PeruntukanLegion of Honour tidak diluluskanoleh DewanPenundangandengansebulatsuara.Peraturanmi lulus dengan166 undi menyokongsementara110 yang lainmembangkang.25

Langkah-langkahNapoleonmemusatkandan memperkukuhkanpemenintahannyahanya boleh dibela dengan menyatakan bahawa nevolusi berkehendakkansuatupemenintahanyang kukuh demi menyelamatkannyadanipadamusuhgolonganJacobinpadasatupihak dan puaksetianaja padasatupihakyang lain. mi pun jika kita bertolakdanipadaandaianbahawaapayang dikehendakioleh revolusi padamasaitu ialah suatupemenintahanyangtegakantarapolitik dirajayangterlalukekanandenganpolitik Jacobinyang terlaluke kin. Inilah juga andaianatautujuandi sebalikbebenapacoup-d’etatyangbenlakudanipadapeningkatThermidonmembawalahkepadapeningkatapabilaNapoleonBonanpartememegangteraju pemenintahannegara. Oleh sebabitulah Lefebvne,yangmelihat revolusi menerusi interpretasi begini, menegaskanbahawa “kediktatoranNapoleon adalah sebahagianrapat danipada sejanah Revolusi Penancis”.26NapoleonBonarpantejuganampaknyamelihat dininya dalamkonteks yangsama.Beliau misalnyamengarahkanmerekayangmenenimaLegionof Honourbenikrar,

23 Ibid.24 ibid., him. 17.25 G. Lefebvre,NapoleonFrom l8BrumaireToTilsit 1799—1807,him. 144.26 Ibid.,him.61.

47


“‘untuk menyerahkandin mereka kepada perkhidmatan Republik’ dan ‘untukmelawan... segalapercubaanmengembaiikansemulaorderfeudal’, dan ‘untukbersatu

untuk mempertahankankebebasandanpersamaan’,‘27

Jadi,nampaknyausahauntuk menyelamatkanneganadanipadapemenintahanfeudaltelah dengansendininyapula melahinkansuatu pemenintahanyang mempunyai ciri-cinifeudal.Kita mungkinmahumemikirkanseketikatentangsamaadaparadoksyangbegiturupabolehdiatasiatautidak. Jikaboleh,bagaimana?Danjika tidak, mengapa?

KESAN DI NEGARA EROPAH LAINPenaturanyangmenekandi Perancismungkin tidakdirasakanolehnakyatPerancis.Sepertiyangtelahdipenkatakansebelummi, padaamnyakeadaannegaratelahmenjadilebih baikdanipadamasapemenmntahannaja Bourbon. Tetapi tidaklah begitu pula halnya denganrakyat neganalain di Enopah. Padamulanyaterdapatsambutanbaik tenhadaptentenaPerancisdi merataEropah.Menekadianggapsebagaitentenapembebas.RakyatEnopahmerasasenangdengantindakanNapoleonBonanpartemenghapuskancukai danpenaturanfeudal. Namunbegitu,keadaanmi tidak kekal lama.RakyatEropahkemudiannyakerapkali menasakanbahawakenahantentenadan cukai banu yang dikeifäk~noleh NapoleonBonarpartesebenannyamenyusahkanmenekapula.Perasaanti~k~senanghati merekamididampingi pula oleh sentimennasionalis.Ini akhinnya memalin-gkanmenekamenjadimusuhPerancis.TentenaPerancisyang datangdanditenimapadamuianyasebagaisoldadurevolusi bentukarmenjadiaskarpenjajah.

Di negarayang ditakluk oleh NapoleonBonanpantesebelumtahun 1804, sepertiBelgium, Rhineland,Geneva, Piedmontdan Ligunia, langkahpenaklukandijalankandenganbersistem.Daerahmi semuakemudiannyaterdedahkepadapasaranPenancis.Pendedahanmi memperkembangkanpotensiekonomimereka.Namunbegitu, kebanyak-an daripadakeuntunganhanyadirasaioleh kaum bonjuisataumenengah.Penjualantanahsenta pembukaanindustri melahirkangolongan orang kaya banu — nouveaux riches.

Langkah pembahagiantanah nampaknyamenghampakangolongan nendahdi negara-neganaEropah.Nasibmerekatidaklahsebaikgolonganmiskin di Perancis.28Hanyadalamkes penghapusancukai Genejatendapatkesanyang agakmenyelunuh.Tetapidi setengah-setengahtempat,sepertidi UtanaItali danBelgium, banyakantanacukai mi telah pundihapuskanterlebihdahulu.Segalakepayahanekonomi mi tiba ke puncaknyaapabilaNapoleonBonanpartemelancarkanpenangekonomisecarabesar-besaranterhadapBritain.Dasarinilah yangdikenali sebagaiSistemKebenuaan.

SISTEM KEBENUAANDengan dasanmi, NapoleonBonarpartecubamengasingkanBritain danipadasegalakegiatanekonomiEropah.Britain mahudipulaukannya.mi dilaksanakankeranaNapoleon

27 Ibid., him. 144.28 G.Lefebvre,NapoleonBonarparteFrom Tilsit to Waterloo1807—1814,hIm. 204.

48

NAPOLEON BONARPARTE

Bonarpartetidak dapatdenganmudahnyameluaskanempayarnyake Britain menerusikekuasaantentena.KeadaanBritain agakbenlainansedikit danipadanegaralain di BenuaEnopah.Britain adalahsebuahkepulauandanmempunyaitentenalaut yangkuat.Kekuatantenteralaut Britain telah tenbukti dengankekalahanNapoleonBonanpantedi TanjungTrafalgandi tanganLaksamanaNelsonpadatahun 1805.

SebelumpenistiwaTrafalgarpun Napoleontelah pernahmengakuipen susahnyausaha untuk menakluki Britain. Pada tahun 1798, beliau membenitahuahli BadanPengarah,

“Dengan segalausahakita, kita tidak akandapat,buatbeberapatahun,menegakkankuasakita di laut ... saatyangsesuaiuntuk membuatpersediaanbagitugasmi mungkintelahterlepasbuatselama-lamanya.”

29

Tentena laut Britain merupakantentenalaut yang handalpada zaman itu. JikaNapoleonBonarpantemenjadi lambangbagi jenenalyanggagahdan beranidi Enopah,maka Nelson pula seolah-olahmelambangkanlaksamanayang perkasadan berjaya.Namun begitu, sebelum penistiwa Trafalgar, ada juga ahli sejarah yang mengatakanbahawaterdapatbukti menunjukkanyang NapoleonBonanpartememangberazamuntukmenaklukiBritain menerusikuasatenteralaut.3°

Antana andaian utamaNapoleonBonanpartedi sebalik pelancaranSistem Kebe-nuaanmi ialah ekonomiBritain tidak kukuh. Anggapanmi lahin danipadapemerintahanbeliau tentanghutangBritain yang begitubanyakdanpengeluaranwangkentasdi Britainsemenjaktahun1797.Perancispennahmengeluarkanamatbanyakwangkertas,iaitu padamasaRevolusiPerancismengalamikemelesetanekonomi.NapoleonBonarpartenampak-nyamengaitkanpengeluaranwangkentasdengankemelesetanekonomi.31

Antara dikni penting yang diisytiharkan oleh NapoleonBonarpartedalam dasanSistemKebenuaanmi ialah Dikni Berlin (November1806).Menunutdikni mi, kepulauanBritain diisytihankan sebagaikawasan sekatandagangan.Semua pendagangandanperhubungandenganBritain diharamkan.Mana-mananakyat Britain yang didapati didaenahtakluk dan sekutu Perancisdianggapsebagaitawananperang.Padamulanya,sebahagianrakyatBritain telahhanyamengejek-ejekkandikni mi.

Walau bagaimanapun,Britain telahbertindakbalaspadabulan Januani,NovemberdanDisembertahun1807.Dasanmi dikenali sebagaiPeraturanDalamMajlis. PadabulanJanuani,misalnya,Britain mengeluarkanpenintahagarbeberapapelabuhantertentudipu-laukan.Mana-manakapalyangdidapatimelanggarpenintahmi bolehdirampasoleh kena-jaanBritain. Peruntukanmi jelas merupakanugutankepadanegana-neganapro-Perancis.Britain mahumenekaberpalingtadah.Padabulan NovemberdanDisemberpula, Britainmenghendakikapal-kapalnegarayang terlibat secanalangsungdalampertikaianPerancis-Inggenismengambil lesendi pelabuhanInggeris.JawapanNapoleonBonanpartekepadalangkahmi ialahpengisytiharanDikni FontainebleaudanDikni Milan padabulanOktoben

29 F.Markham,op. cit., him.324.30 Lihat A. Armies, ‘Armed Forcesand The Art of War”, daiam Crawley (ed), op. cit., him. 80, danF.

Markham,op. cit., him.324.31 F. Markham,op. cit., him. 323.

49


danDisembentahun1807.AnahantenbanudanipadaNapoleonBonarpantemi mengatakanbahawamana-manakapal yang mengikut anahan PeratunanDalam Majlis akandicapsebagaikapalInggeris.

Benikutan daripadasekatanekonomi mi, perdaganganmnggenms mulai menosot.Danipadabulan Julai hinggabulan Disembertahun 1807, misalnya, eksportBritain kebenuaEropahberkurangandankeadaanbegini benlarutanhinggapentengahantahun1808.TetapipemberontakanterhadapPerancisdi SepanyoldanpenangPerancis-Austniaselepasitu (KempenWagram1809)telahmenjejaskankekuasaanNapoleonBonarpartedi EropahUtara. mni membukapeluangbaru kepada Britain. Ekspontnyake benuaEnopah men-jangkausaturekodyangtinggi padatahun1809.PembukaansemulapeluangpemasarandiEropahmi menupakantamparankepadadasanPenancis.Tetapisebelumtahun 1809 punBritain sudahdapatmengimbangikenugiannyadi Enopahdengankeuntunganyang di-penolehnyadi tempat lain. mi akhirnya turut menggagalkanrancanganNapoleonBonarparte.

KELEMAHAN SISTEM KEBENUAAN

Secarakasannya,tendapatbebenapafakton utamayang menyebabkankegagalanSistemKebenuaanNapoleon Bonarpante. Antaranya ialah kekukuhan serta perkembanganekonomiInggenisitu sendini,tiadanyapenmuafakatandi kalanganPerancis,daerahtaklukdansekutu-sekutunyauntuk melaksanakanSistemKebenuaanitu, dan ketiadaanjangkamasapanjangdalampelaksanaannya.

Kekukuhansistemekonomi Inggenis adalahdi luan dugaanNapoleonBonarpante.Britain sebenannyasudahmempunyai sistem bank dan knedit terlebih awal danipadaPerancis.Revolusi industni di Britain telah berkembangjauh lebih pantasdanipadadiPenancis.Pada tahun 1795, kedudukanBritain dan Perancisdalam bidang mi bolehdikatakansamasetanding.Tetapiantaratahun 1785 hinggatahun 1800,semasaPerancisberadadalampergolakannevolusipolitiknya, Britain tenusmaju denganpesat.Padatahun1800 misalnya,ratusanjentenakuasawap telahdihasilkandi Britain, terutamanyauntukkegunaandalambidang industni tenunankain. Jenterami telah dieksport.Perkembanganmi berterusandan menjelangtahun 1850-an, nevolusi industri Britain sudahmencapaitahapyangagakmantap.Perancistencicir.

PasananBritain di luan neganajuga bentambah,tenutamanyadi Brazil dan tanahjajahan Sepanyol di Amenika Latin. TanahjajahanSepanyol di Amenika Latin tidakmengiktmnafpemenintahanJosephBonarpartedi Sepanyol.EksportBritain ke AmenikaLatin meningkatdanipada8 juta padatahun 1805 kepada 11 juta padatahun1806 dantahun 1807, dan setenusnyakepadahampin 20 juta padatahun 1808 dan tahun 1809.Eksport ke Sepanyoldan Mediterraneanmeningkatdanipada4 juta padatahun 1805kepadal6jutapadatahun1811.32

Ketiadaanperpaduandi kalanganPenancis,daenahtakluk dan sekutu-sekutunya

32 G. Lefebvre,NapoleonFrom Tilsit to Waterloo1807—1814,him. 112—113.Eksportke SepanyoiadaiahbersabitdenganusahaperangmelawanPerancis.

50

NAPOLEON BONARPARTE

dalammelaksanakanSistemKebenuaanmenjadi begitu ketarajika kita perhatikansikapRusia. Rusiamerupakannegarayang paling besandi Eropah dan ia mampu untukbertindak tegasterhadapBritain. Tetapi MaharajaRusia, Alexander1, berazamuntukmemikinkan kepentingannegaranyasendini dahulu dalam sebanangpenhubungannyadenganneganalain.Jadi,dalamhubunganRusia-Perancis,bagindasebenannyatidak segansilu untuk mengenakanbayananbagi sokongannyatenhadapSistemKebenuaanPenancis.Ini menimbulkankemanahanNapoleorIBonanparte.Hal yang sedemikiantelahmendonongNapoleonBonarpantemengendalikanusahauntukmenaklukRusia.TujuannyaialahuntukmengukuhkanSistem Kebenuaannya.Beliau telah memulakan kempen tenteranyatenhadapMoscow padatahun 1812. Kempenmi telah benlarutan.Setelahpertempurandemi pentempuran,askanPerancisakhmrnyatumpas dalam kesejukansalji Rusia padabulan Disemben tahun 1812. Kegagalanmi membawa kepada kehancuranSistemKebenuaandankehancuranempayanNapoleonBonarpante.

Ketiadaanperpaduanmi menjel~najuga dalam benanekabentuk penyeludupan.PihakInggenisjugaturut terlibatdalamkegiatanmi. SalahsatudanipadaperuntukanyangterdapatdalamDikni Fontainebleauialah penjatuhanhukuman 10 tahunpenjarakepadasesiapayang didapatimenjalankankegiatanmenyeludup.Berasaskandikni mi, mahkamahHamburgpadatahun1812,misalnya,pernahmenjatuhi 127 hukumandalam masahanyaduaminggudanbeberapadanipadahukumanmi adalahhukumanmati.33

Menunut LefebvnedanMarkham, SistemKebenuaanmi boleh mencapaikejayaanjika ia dilaksanakandalamjangkamasayang lama dandikendalikandengankemastanpasabotaj. Mereka berkeyakinanbegitu kenana melihatkan akibat awal tekanan SistemKebenuaantenhadapekonomi Britain. Kemelesetanekonomi Britain padatahun 1808merupakankemuncakkepadatekanan mi.34 Tetapi Sistem Kebenuaantelah tidak di-laksanakandenganrapi danbenterusan.Mengikut Markham,sistemmi hanyadilaksana-kan denganbetul dan pertengahantahun 1807hingga pertengahantahun 1808,dan danpertengahantahun 1810hinggapentengahantahun l8l2.~~

Tendapatbeberapasebabkenapapematuhanyang benterusankepadadasanNapoleonBonarpartemi telah tidak terjalin. Pihak yang membeni sokongankepada NapoleonBonarpartepadapeningkat awal penaklukannyaialah puak bonjuis. Mereka mi telahmendapatkeuntungandanipadapenghapusansistem feudal. Tetapi denganmunculnyaSistemKebenuaan,merekamengalamikerugian:kegiatanpendaganganmenekatergugat.Sokongandanipadamereka semasaNapoleonBonarpartemenjadi Konsul luntur padatahun 1810 hingga tahun 1812.

Nyata bahawa propaganda Napoleon Bonarpante tentangperlunyaEropahmeng-alami kesusahan sementara demi menghapuskandominasiBritain dalamperdaganganlauttelah tidak mendapat sambutan. Enopah tidak terdaya dan/atau tidak mahumenanggungnya.NapoleonBonarpartesendini goyangdenganpendiniannya.Misalnya,NapoleonBonanpartetelahmembuatpengecualiandalamdasarsekatanekonominya.mi

33 ibid., hIm. 127, antaracontohlain yangmenunjukkanketiadaankesatupaduanmi iaiahpemberontakandiSepanyoi,keenggananPortugalmentaatiDmkni Berlin danberpaiing tadahnyasekutuPerancispada masapertikaianpeperanganPerancis-Rusia.

34 Ibid., him. lii danF. Markham,op. cit., him. 328—329.35 F. Markham,op. Cit., him. 329.

51


terdapatdalamkesTanifTnianon1810.Berasaskankepadaperuntukandi dalamnya,lesentelahdikeluarkanbagi membolehkanpengimportansetengah-setengahbanangdan daerahsekatanekonomi. Kelonggaranmi dibuat dengansyanatjumlah bananganyang samadieksport untuk menjaga imbangan perbelanjaannegara. Pengecualian mi hanyadikhususkanuntuknegaraPerancissahaja.36Walaubagaimanapun,jika SistemKebenuaandapatdilaksanakansecarabentenusandengansokonganpenuhnegaraEropahbensertatanahjajahannya,misalnya tenmasukAmenika Latin, kejayaannyamasihbelum bolehdikatakantenjamin seratusperatus.Siapatahu,dalamkeadaanyang betul-betulmemaksa,Britain tampil puladenganstrategiyang lain! Sejarahtidak dapatdipentaskansemula,jadihal mi tidak dapatkita pastikan.

SISTEM CUKAI DAN KERAHAN TENTERASetenusnya,NapoleonBonarpartetelah juga memaksaneganayang ditaklukinya me-nanggungsegalapenbelanjaanpepenanganyang dikendalikannya.NeganaberkenaanjugaterpaksamembekalkantenteraPerancisdenganmakanan.Westphalia,misalnya,dikena-kanmembayanlOjuta livnes (?) bagi 12 500onangaskanPerancisyangmenjadi50 penatusdanipadatenteranya.Itali pula tenpaksamempenuntukkanlebih 30juta untukPenancispadatahun 1809 danipadapenbelanjaannegaranyayang berjumlah 127 juta. Itali hanyamembelanjakan42 juta sajauntuktenteranya.Seterusnya,negarayang ditakluki Perancismestimembiayaiekonominyasendinimeskipunnegaraitu miskin sepenti Ilynia. Dalammasayang samajuganegaradi Enopahterpaksamenanggungperbelanjaanbagi tentenanyasendini yangkian meningkatbilangannya.Misalnya,jumlah askar Dali telah meningkatdanipada49 000 onangpadatahun1810 kepada91 000 orangpadatahun 1812,danjumlahaskarDuchyof Bergmeningkatdanipada5000onangpadatahun1806 kepada9400onangpadatahun 1811.~~

PEMIKIRAN INTELEKTUALDalam keadaanketidakpuasanhati beginilahparaintelektual turut memainkanperananmereka.Merekatelahmemusatkanataumenyalunkanrasatidak puashati mi kepadausahamembangkitkan semangat kebangsaan.

Padamulanya,penyatuandaerahyang berasingandi mtali danJermandikendalikanoleh NapoleonBonanpantebagi melicinkanpemenintahannya.Tetapipemusatanpentad-biran di mtali dan Jenman telah melahirkannasa persamaandi kalangan onang mtalidan Jerman. Pemusatanpentadbinantelah membenihkansemangatkebangsaan.mimenupakanakibatyangtidak dirancangdantidak dihajati olehNapoleonBonarparte.Olehsebab itulah Bruun menyifatkan NapoleonBonanpartesebagai“bapa tin” kepadanasionalisme mtali danJerman.

36 Ibid.,him. 328, iihatjugaLefebvre,NapoleonFromTilsit To Waterloo1807—1814,him. 126—130.37 G.Lefebvre,NapoleonFrom Tilsit to Waterloo1807—1814,hIm. 291. Di siniLefebvretidak menyatakan

matawangyangdigunakandaiamkes-kesyangdipetiknya.SayaandaikanmatawangyangberkenaanialahmatawangPerancisdahuiu,iaitu livres.

52

NAPOLEON BONARPARTE

Di Jenman,tendapatduaorangcendekiawanyang tunut mempeloponikebangkitanawal nasionalismedi negeni itu. Mereka ialah JohannGottfnied Herder dan JohannGottlieb Fitche.Herdertelahberpalingdanipadakonsepkosmopolitanismeyangpopularpadaabadke-18 dan mengagungkansemangatkebangsaan.SanananRousseaubahawaindividu hanyabolehmengembangkanpotensidininya danmengutanakannilamnyasendiniapabilaterdapatkeadaanbebas,telahdipadankanolehnyadengannasibsesebuahnegara.Jadi, bagi mencapai kematanganpenibadinyasebagaisebuahnegara,Jenman perludibebaskandanipadatekanandanpengaruhasing. Oleh itu, dengansendininyaPenancismenjadisasarannasionalismeJerman.

Fitche pula telah menerapkanidea Herder mi melalui falsafahdan pendidikan.KekalahanPrusiadi tanganPerancis38dilihatnya sebagaikegagalanmoral dansemangat.mi penlu diatasi dengan pendidikan.Fitche menegaskanbahawatugas ahli falsafahbukanlah menimbulkan keraguantetapi menyelesaikannya.Penasaankeyakinan yangsejati perlu ditanamdalamjiwa manusiakenanatanpanyamanusiaakansentiasatenagak-agakdan menjadi pengecut.Semasadi Univensiti Berlin padatahun 1813, Fitche me-namatkankuliahnyadengankata-katayang benikut:

“Kuliah mi digantungsehinggaberakhirnyapeperangan,apabilakita akanmenyam-bungnyadalamibu pentiwi yangbebasatau menakiukisemulakebebasankita dengannyawa.”39

Herdenbeng,pelopor nasionalismedi Pnusia, menegaskanpula bahawaPenancishanyadapatdikalahkandenganmenjalankanreformasi di Pnusia, iaitu reformasi yanglebihhebatdanipadaneformasiyangpennahdilakukandi Penancis.Beliaubimbangkepadatindakanyangmembutatuli. Benikut danipadami beberaparefonmasitelahdijalankandiPrusia.Banyakinstitusifeudaldimansuhkan.Bidangbinoknasidan ketentenaandiperbaikidenganharapanPrusia akandapatmenebuskembali kekalahannyayang tenuk (bersamaAustria)di JenapadabulanOktobertahun1806.

Di sampingfakton pemikiranintelektualmi, terdapatjugapenkanalain yang telahturutmembangkitkansemangatanti-Perancis.Di Belanda,misalnya,tindakanmewajibkanbahasaPerancisdi sekolahtelahtidak disambutbaik oleh rakyatBelanda.Di Belgium,tempatyangrakyatnyakuatbenpegangkepadaajaranKatolik, dasarsekulanismeNapoleonBonarpantedanpenkelahiannyadenganPausmenjejaskanketaatannakyatBelgiumkepadapemenintahanPerancis.

Jelaslah terdapatbanyak isu yang mendorongkanEropah bangun menentangPerancispadamasaitu. Eropahtidak memberontakawal-awallagi mungkinkenanaiatidak menemuipeluangyang baik ataupunsemangatnyabelum begitu kuat. PeluangbagiEnopahmemberontak rupanya tiba pada masa Perancis melanggar Rusia pada tahun 1812.

38 Yang dimaksudkandi sini iaiah kekaiahanPrusiadi tanganPerancispada buian Oktobertahun 1806.Prusia, sepertijuga Austria, merupakansaiahsebuahnegenatau daerahJerman padamasaitu, iaitusebelumJermanmencapaipenyatuannyatanpaAustria pada masapemenntahanBismarckpada tahun1871.

39 0. Bruun,op.cit., him. 173.

53


ApabilakuasaPenancisnampaktenjejas,makasekutunyapulaberpalingtadah.Akhirnya,mi telahmembawakepadakejatuhanNapoleonBonanpartesendini.

KEMPEN MELAWAN RUSIA DAN KEJATUHAN NAPOLEON BONARPARTEPadatahun-tahunnevolusi (1798—1799),Penancistelah cuba menghasilkan apa yangdigelannyasempadanash.Oleh itu, Perancismenaklukikawasanke bahagiantimunnya:Belgium, Jerman(bahagianbanal dan Rhine), Savoy dan Nice. Kemudian NapoleonBonarparte,semasaberadadi puncakkuasakemaharajaannya,telahmenokokkanBelanda,JermanUtara, Piedmont,Genoa,satukenajaandi Itali Baratdandaenahmlynia di pantaiDalmatia(kawasandanipadajajahanAustria) kepadadaenahpemenintahannya.Rejim dibahagianlain di Jenman,juga di mtali, Sepanyoldan Grand Duchy of Warsaw telahsemuanyabersandankuasakepada NapoleonBonarparte.Negarayang digolongkansebagaisekutunyapula termasuklahSweden,Denmark,Norway, Prusia,Austria danRusia.Oleh itu, hampirselunuhEropahbenadadi bawahtelunjukNapoleonBonarpante.

Sebaliknya,Britain dan Portugaldan daenahBalkan yang beradadi bawah ke-kuasaankerajaanTurki, telah tidak dapatdikuasainya.SerangantenhadapPortugalpadatahun 1810 telah dapatditangkis oleh Wellington. Beliau cubamenundukkanBritaindengan Sistem Kebenuaan tetapi gagal. Dalam pada itu, disebabkanRusia bersikapacuhtak acuh terhadap perlaksanaan Sistem Kebenuaan, maka Napoleon Bonanparte telahmemutuskan untuk melanggarRusia.KempententeranyaterhadapMoscowmi jugagagal.Kegagalan senangan tenhadap Rusia dan kegagalan Sistem Kebenuaan adalah berkait.

NapoleonBonanpartememulakankempententeranyatenhadapRusiapadabulanJuntahun 1812. Kempen mi menupakan suatu gerakan secarabesan-besanan.Pada24 Jundan25 Jun pana tentenanya, Grand Armee,telah menyebenangiSungaiNieman yang me-misahkan antara daerah Grand Duchy of Warsaw dengan Rusia. GrandArmeeNapoleonBonanpante dianggotai oleh 700 000 orang tentera.Danipadajumlahmi, 611 000 orangtelah bentunut-turut menyeberang sempadan masuk ke Rusia pada masa peperanganmelawan Rusia. Tentera Napoleon Bonarpante dianggotai oleh nakyat benbagai-bagaibangsa di bawah kuasa takluknya. Dalam GrandArmeeterdapat 300 000 orang Perancis,termasuk orang Penancis danipada daerah takluk; 180 000 orang Jerman, tenmasuk orangAustria dan Prusia; 9000 onang Swiss, 90 000 onang Pole dan Lithuania, serta 32 000orang mtalm, Ilynia, Sepanyol dan Portugis.

Pada mulanya,NapoleonBonarpartemenjangkapeperangannyamelawanRusiaakanmengambilmasayangsingkatsahaja.Sehinggatarikh 20 Jun 1812, beliaumasihmenghanapkanpertempunanakanhanyatenbatasdi kawasanPoland(Grand Duchy ofWarsaw). Tetapi tentera Rusia tidak menyenangnyadi Poland, maka terpaksalahtenteranyamenyebenangiSungaiNieman dan marake Rusia. Paratentenanyahanyamembawabekalannoti untuk empathan dankonvoi yang menginingimerekamembawabekalangandumuntukmenampungkepenluanmakananselamatiga minggusahaja.

SangkaanNapoleonBonarpantetentang peperanganyang cepat nyata meleset.TenteranyatelahtenlibatdalamkempenmenentangRusiadanipadabulanJunhinggabulanDisemben.Tenteranyatelahdiperdayakanoleh taktik “pengunduran”tenteraRusia yangmenyebabkanGrand Armee terpaksamana lebih jauh ke daenahpedalamanRusia. Didaerahpedalaman,merekatelah dilandaolehkekunanganmakanan,serangangerihaorang

54

NAPOLEON BONARPARTE

Cossackdan salji sertakedinginan musim sejuk Rusia yang hebat.Tentena NapoleonBonanpantetidak tahanmenanggungujian mi. Semenjakdanipada26 Junlagi, iaitu dalampenjalanandan SungaiNiemanmenujuke Vilna, sudahterdapatmerekayangtercicir danIan. Konvoi tidak dapatbergenaksepantaspanatentera.Ribuanekor kudamati. Di satutempatbernamaSmolensk,bilangantenterayangdapatdigunakandi tempatdanmasaituialah 160000 sahaja.TentenadanipadabangsabukanPerancismerupakanjumlahyangpaling ramai lan meninggalkan medan pentempunan.

Pada 5 September,tenteraPenancistelah berhadapandengantenteraRusia ben-hampinandenganSungaiMoskva. Dalampertempunanhebatpada7 September,pihakPeranciskehilangan30 000 orang sementara pihak Rusia kehilangan 50 000 onang ten-teranya.Pada14 September,tenteraNapoleonBonarpantemasukke Moscow.Danipada15Septemberhingga 18 September,Moscow telah dibakaroleh pihakRusiadalamgenakanbumi hangusbagi memastikantenteraPenancisakanmenghadapikepayahanmendapatkanbekalanmakanandanbantuanyang lain.

NapoleonBonarpartebertahandi Moscow sehinggahampin sebulan. Kemudianhanapannyamula pudar,lantas beliaumemenintahkantentenanyaberundur.Dalammasapengunduranpadabulan Novemberdan bulan Disembenmi, serangandaripadapihakRusia,tenmasukserangangenila danipadaonangCossack,kepayahanmakanan(kawasandesatelahdiporak-penandakanoleh tentenaPerancissemasamanake Moscowdahulu),dankedinginaniklim musim sejuk tenusmenekantentenaNapoleonBonarpante.Kuda makinbanyakyangmati, kendenaansertasenjatatelahditinggalkansahajadankadankecicirandikalanganaskarbertambah.Apabila tenterami tiba ke Vilna (lebih kurang 25 batu danSungaiNieman)pada9 Disember1812,hanya12 000 onangyang tinggal.Apabilatenterami berundunkeKonigsberg,40 000onangaskanyang tercicir telahbengabungdengannya.Dalam satuketumbukanlain yang telahbenundurdenganselamatterdapatlebih kunang55 000orangaskan~NapoleonBonanpartetelahkehilangan400 000 onangaskansementana100 000 orang lagi telah menjadi tawanan perang Rusia. Grand Armee NapoleonBonarpartehancur.”°

Rusia menupakandomino pertama NapoleonBonarpanteyang jatuh. Kemudiandaripadaitu, dominonyayang lain turut jatuh bengilir-gilir. SekutunyameninggalkanNapoleonBonarpartesatudemi satu.BeliauakhirnyadikalahkanolehsuatupakatankuasaEropahdalam PenangAntanabangsapada 18 Oktober 1813. Selepasitu, pada 17 April1814,NapoleonBonarpantemengesahkanPenjanjianFontainebleau.Denganmi, NapoleonBonarpantediturunkandanipadatakhtadandibuangdaenahke pulau kecil Elba.

Kemudian,denganPerjanjianParis (30 Mei 1814)tanahjajahandantakluk Penancissusutsemulake sempadansemasasebelumpenaklukanrevolusi bermula, iaitu sepentikeadaannyapadaI Januari1792. Denganmi jugaketurunandiraja Bourbon, Louis ke-XVIII, dinaikkanke takhta.KuasabesarEnopahyang mengalahkanNapoleonBonarparteseterusnyamenandatanganiPenyelesaianVienna pada 9 Jun 1814. Penyelesaianmimenitikberatkanpembahagiansempadanneganabagi mengutamakanprinsip imbangankuasa.Tetapidenganitu ia jugatelah tidak mengendahkansemangatkebangsaanyang

40 Pencenitaankempen tenteramenyerangMoscow mi adalah diasaskankepadayang terdapatdaiamLefebvre,NapoleonFrom Tilsit to Waterloo1807—1814,hIm.311—318.

55

EROPAH MODEN: ARUSSOSIOPOLITIK DAN PEMERIMAHAN

telahdipenhebatkanolehRevolusiPenancisdan NapoleonBonarparte.4’Semasadalambuangandi Elba,NapoleonBonarpantelam untukmengadunasib lagi

di Penancis.Beliau dibenikansambutansemulaapabilabeliau tiba di PerancispadabulanMac tahun 1815. KebanyakandanipadatenteraPenancistelah meninggalkanLouis ke-XVIII. Louis ke-XVIII lam. Petani dan rakyat biasa Perancisgembina menyambutkepulanganNapoleonBonarparte.Nampaknyabeliaumasihbenpeluanguntuk berkuasasemula.Tetapi,bantuantenusdaripadapihaktentenatidak kuatdansenentak.Sementaraitupula,negaraEnopahyanglain berazambersungguh-sungguhuntukmenewaskanNapoleonBonanpartesekali lagi. Pelarian100 han NapoleonBonarpantemi benakhirdi Waterloo.DiWatenloolahNapoleonBonarpartemenemuikekalahanpenyudahnyadi tanganWelling-ton — ketua tentenaInggenis yang pernah dahulunyamenangkisseranganNapoleonBonanparteterhadapPortugal. SelepaspenistiwaWaterloo,beliau dibuang daenahlagi.Kali mi, beliaudihantarke St. Helena,sebuahpulaukecil di lautanAltantik. Di St.HelenaNapoleonBonarpartemenulismemoir-nyadanbeliau matidi sanapadatahun1821.

POLITIK NAPOLEON BONARPARTE: IMBANGAN KUASA DAN NASIONALISMEPertentanganBnitain-Perancisadalah pertentanganhasratdan kuasa. Masing-masingberhasratuntuk menjadi neganautamadalambidang perdaganganlaut. Masing-masingmahu menegakkankuasadan pengaruhdi seluruh Eropah. PertikaianPerancis-Rusiaadalah juga pertikaian dalam bentuk yang sama. Kedua-duanyamahu menguasaidan mempenkudakanTimur Dekat, Constantinopledan daerahMediterranean.Kedua-duanya saling cemburu dan curiga-mencunigaiterhadap perluasan pengaruh antanamereka.Apabila NapoleonBonanpantemembentukDuchy of Warsaw, iaitu satudaenahPoland yang diambil danipada kuasa Pnusia dan Austria, Tsar (Maharaja) Rusiamenganggaptindakanmi sebagaiancamanterhadappemenintahanRusia di daerahPo-land yang lain. Terdapatjuga isu penibadi yang mungkin mempunyai implikasinyayang tersendini.Misalnya,NapoleonBonarpartepernahmemmnangseorangputeni Rusiatetapi apabila Rusia melambat-lambatkanunusanmi, NapoleonBonanpanteterus me-minangputenidarn keluagadirajaAustria. Ia setenusnyamerapatkanikatan antaraPeran-cis denganAustria. Hal mi bolehdianggapsebagaitempelakdanjugaancamantenhadapRusia.

DenganadanyaperselisihanantanaPerancisdenganRusia mi, tindakansepakatRusiadan PenancismenentangBritain di dalamrenangkadasarSistem Kebenuaanitubukanlah sebenannyamenupakan suatu pakatan kukuh. mtulah juga sebabnyaRusiatidak bensikap senius terhadapperlaksanaanSistem Kebenuaan.Itulah juga sebabnyamengapaNapoleonBonarparteboleh memutuskanuntukmelanggaRusiayang terdahuludaipadaitu menupakannakandalamsatu ikatandasan.Inilah antaratelahanyangbolebkita buat.

Dan sudut yang lain pula, kita boleh menganggaptindak tanduk NapoleonBonarpartesebagaibentujuanuntuk mengetepikansegalabentukpenimbangankuasadiEnopah. NapoleonBonarpantetidak ghairahuntuk mengimbangkuasaatau benkongsi

41 lbid., him. 353—358.

56

NAPOLEON BONARPARTE

pengaruhdenganneganaEropahlain. NapoleonBonarpartemempunyaihaapanatauimpiannya sendini untuk Eropah. Ekoran daripadami jugalah pada zaman selepasNapoleonBonarparte,Enopahbegitu bensungguh-sungguhcubamengutamakanpninsippenimbangankuasadalampolitik mereka.42

DalammembincangkankejatuhanNapoleonBonarpate,kita barangkalibolehjugamenenangkannyadenganmenekankan-unsunkontnadiksiyang tendapatdalampemenin-tahannya.Contohmi agakjelas ketaradalampengendalianSistemKebenuaannya.Untukmenjadikansistemmi betul-betul berkesan,NapoleonBonarparteterpaksameluaskandaerahpenakiukanataupengaruhnya.Tetapi tindakanperluasankuasadanpengauhmitelah hanya menanamkanlagi keazamanmahu bertindak balas pada pihak Britain.PeraturanDalam Majlis bolehlah dilihat sebagaimanifestasinyata kepadakeazamanBritain mi. Penluasankuasadan pengaruhjuga telah akhmrnyamenimbulkanbibit-bibitnasionalismedi Eropah. Semangatnasionalismeinilah yang telahbenkembangbiak dankemudiannyamenentangpulakuasaNapoleonBonarpante.NapoleonBonapartebenharapaganperhuasankuasadan pengauhmenjadipenyelamatkepadapemenmntahannya,tetapisebaliknyaia menjadi fakton yangmembawakepadakehancurankuasanya.Kontnadiksilain dapat juga dilihat dalam penbincanganuntuk menentukansama ada NapoleonBonanparteitu musuhataupembelaRevolusiPerancis.43

RUMUSANDalamrumusannyatentangpemenintahanNapoleonBonarpate,Lefebvre benpendapatbahawakerajaanbenbentukkuku besi,iaitu kerajaanyangmempunyaikuasajitu dan luasdi pusat,tidaklah dapatdielakkanjika RevolusiPenancismahu diselamatkan.Padamasaitu, musuhnevolusi masihbertarungdengankuasa-kuasaasing. MenurutLefebvre lagi,kaum menengahdi Perancismahukan Napoleon Bonanparte mengendalikan tugasmenentangmusuhrevolusi.~

TetapiLefebvrejugamenegaskanbahawakediktatoranmiliter NapoleonBonanpartetidak semestinyamemenlukanpembentukansemula kerajaanberbentukwarisan. PadapandanganLefebvnelagi, satu aistoknasiorangatasanpula sudahtentu danjelas tidakdipenlukan.Lefebvremenyangkaldakwaanyang mengatakanbahawasempadanPenancisdapatdikawaldenganpalingbaik menenusipepenangan.PeperanganNapoleonBonarpartemengakibatkanpeperanganyangbentenusan.Walaubagaimanapun,LefebvresendinisediamengakuibahawakegagalankempententeraNapoleonBonarpartetenhadapMoscowbukanlah sesuatuyang pasti dapat ditentukan dam awal-awal lagi. Apa yang dapatditentukan ialah halangannyaamat besar. Inilah yang cuba diatasi oleh NapoleonBonanpatetetapibeliautewas.45

Penilaian Lefebvne mi jelas menampakkansikap berbelahbahaginyaterhadapNapoleonBonaparte.Sikapmi pulapatutdilihat dalamkontekskepercayaannyabahawa

42 Lihat babyangbermkut.43 Lihat sebeiummi, danjugaLefebvre,NapoleonFrom Tilsit to Waterloo1807—1814,him. 370; Bruun, op.

cit., him.247; danThomson,EuropeSinceNapoleon,him. 62.44 0. Lefebvre,NapoleonFromTilsit to Waterloo1807—1814,him. 368.45 ibid., him.368—369.

57

EROPAH MODEN: ARUS SOSIOPOLIFIK DAN PEMERINTAHAN

pemenintahanNapoleonBonapartemerupakanpemenintahanyang paling baik untukPerancispadamasaitu. Smkapberbelahbahagidalammenilai prestasipolitik NapoleonBonarpartemi kerapkalm berlakukenanaparasajanatidak dapatmengesampingkanbegitusahajasegalapencapaiannyatayang telahdihasilkanolehNapoleonBonarpate.Dalampadaitu pulamerekatidaklah butatenhadapunsundantindakankediktatonansertaganasyangjugadilakukanolehNapoleonBonaparte.

Kesediaanparasarjanamelihat kebaikanNapoleonBonapateialah kenanaadanyakesedaranmerekatentangpembangunanatauperatunankonkrit yangtelahdihasilkanolehNapoleonBonarpante.Jika McMannensmenekankankebaikansistemprefectNapoleonBonaparte,Rude pula adamempenkatakantentangsistempensekolahannya.Memangbetul dalampemilihan penuntutuntuk 6400 tempat yang tendapatdi 45 buah sekolahmenengahterpilih di Penancis(lycees), 2400 tempat dikhaskanuntuk anak-anakpaapegawaitentenadan kenajaan.Namun,tempat yang selainnyaadalah terbuka kepadapenuntutbendasarkankebolehanakademikmereka.MenurutRude,menjelangtahun 1813,sistempensekolahanmi sudahmenjadiyang terbaik danpaling progresifdi Enopah,dan6000penuntutdam lyceestelahditempatkandi universitidi Perancis.46

TetapikelemahanNapoleonBonapartejugapernahditimbulkan oleh MacMannersdan Rude.Jadi, jika Bnuun dan Tocqueville menggambankanrakyat Penancissebagainakyat yangmemangterlalu mementingkanfaedah material yang segeradanipadapen-capaianidealismejangkapanjang,makaRudepun berpendinianyangsedemikian.Lang-kahNapoleonBonapartemengenakanhadhargamaksimumuntukpenjualangandumdannoti padatahun 1812, misalnya, telahmemenangihati nakyatjelata. Seterusnya,dalamnadayangsamadenganpernyataanBruun, Rudemenulis,

“Tetapi ketaatsetiaanorangawam (bagi merekami kebebasanpolitik yangdicanang-kan oleh barisanpembangkangmemberikanmaknadan tanikan yang sedikit sekaii),tidak berubahdan hanya luntur akibat tekanankerahantenteradan kesusahandalamtahun-tahunperil 1813 dan 18 l4.”~~

Jelas Rude mengakuibahawaNapoleonBonarpantemendapatsokonganrakyat bukankeranaidealismenyatetapikeranafaedahekonomiyangdibenikannyakepadarakyat.

DalampenulisanMcMannens,terdapatdakwaansecanalangsungyangmengatakanbahawaNapoleonBonanpartetidak mempunyai impian masadepanyang bermakna.48McMannersmengatakanbahawakekuatanNapoleonBonarpartehanyaterletakdi ataskemampuannyamembenikanfaedah material kepadanakyat. McMannersjuga mene-gaskanbahawapemerintahanNapoleonBonapartetidak lebih danipadasatu pemerin-tahanutilitarian.49

NamundenganpenegasanMcMannensyang mengatakanbahawaNapoleonBona-parteialah seorangutilitarian, beliau nampaknyabukanlahcubauntuk memperkecilkanNapoleonBonarpate.Misalnya,apabilabeliau menyentuhtentanghal banduanpolitik

46 0. Rude,op. cit., him. 234—235.47 Ibid., hIm.236—237.48 McManners,O~.cit., him. 90.49 Ibid., him. 86.

58

NAPOLEON BONARPARTE

negara,McMannersmengmngatkanpaapembacanyakepadakes yang lebih teruk yangkemudiannya benlaku di bawah pemenintahan Hitler dan Stalin.50 Setenusnya McMannersjugamengatakanbahawaNapoleonBonapartejugatidak bolehdituduhsebagaipenodakebebasankeranakebebasandansegalaimpianRevolusiPerancis1789 sudahpun ranapsemasadia mula berkuasa. Lantas dalam konteks begini, McManners mengatakanpersetujuannyadengankata-kataVandalyangberbunyi,

“Bonarpantebolehdipersalahkankeranatidakmengasaskankebebasan,diatidak bolehdituduhsebagaitelahmenjahanamkannya.”51

Dalam pembelaannyaterhadapNapoleonBonaparte,McMannenswalau bagai-manapun,mempenlihatkanjugaunsunsinis dan/ataukeraguanyangterdapatpadaNapo-leon Bonaparte.Misalnya,dia menggambarkanNapoleonBonanpartesebagaisenantiasaterus bertindakdan“mengembaa”tanpaharapanapapun tentangpenghasilankestabilanataupenimbanganyang tertentu. NapoleonBonapartedikatakanakanmerasasemacambingungjika beliaumenemuipenimbangan.McMannensmemetikungkapanyangpernahdilafazkanolehNapoleonBonapartesendinibagi menguatkangambarannyami.52 Dalamkes penganugerahanLegion of Honour pun, di samping kesungguhanNapoleonBonarpartemempertahankannya,terdapatjuga sikapsinis di pihak NapoleonBonarparte.Apabila Thibaudeau menyatakannasa tidak setujunyaterhadap Legion of Honour,NapoleonBonapartemenjawab,

“Apa nakdikatakan,denganmain-mainanlahmanusiaitu diperintah.”53

Setenusnya,unsunkeraguandalamdin NapoleonBonarpartedapatdikesandalamdialog antaradiadenganGinadindi perkuburanRousseaudi pulauPoplars:

NapoleonBonaparte: Adalahlebih baik bagikesejahteraanPerancisjika onangmi tidak pennahdilahirkan.

Ginadin: KenapabegituSaudaraKonsul?NapoleonBonaparte: DialahyangmengasaskanRevolusiPerancis.Giradin: Padahematsaya,sepatutnyatidaklah wajanbagi Saudana

Konsul bensungutterhadapRevolusi.NapoleonBonaparte: Ah, masadepanlahakanmenentukansamaadalebih baik

ataupuntidak bagi kesejahteraanPenancisjika Rousseaudan sayatidak pennahpun dilahinkan.54

TentulahNapoleonBonapartemasihboleh dibelabiarpun tendapatnyaunsursinisdan keraguandi atas.Misalnya, seseorangitu boleh mengandaiatau menegaskanbahawaunsunitu tidaklahbegitupentingataumendalamsehinggabolehmenjejaskankewibawaan

50 Ibid., him.84.5i Ibid., him.85.52 Ibid., him.90.53 Ibid., him.85.54 Ibid., him.79.

59

EROPAH MODE N: ARUSSOSIOPOLITIK DAN PEMERINTAHAN

NapoleonBonapartesecarakeseluruhannya.Lagipun,bukankahonang lain juga tidaksunyi daipadadiburuiolehpenasaansedemikianitu sedikitsebanyak?

Namun,jika diakui bahawapemenintahanNapoleonBonanpartememanglahme-rupakansesuatuyang paling baik dalamkontekspolitik Perancispadamasaitu, danjikajuga konseputilitarian itu sediadiakui sebagaisesuatuyang waja ataumemadai,makamudahlahdifahamisokonganrakyattenhadappemenintahanNapoleonBonaparte.Tetapi,banangkalidi sinilahtenletakironi atautnagedinyakeranadenganpenenimaanandaianmijuga, maka tiadanyasokongan rakyat pada masaNapoleonBonarpartemenghadapikejatuhannyajugamenjadimudahdifahami.Rakyatyanghanyadilayaniataudimanjakandengankebendaantidak berupayaakhinnyauntuk membentukkepenibadianyang luhundan tegas.Rakyat yangsentiasasahajamenenimaarahansehalatidak benpeluangme-mupuk inisiatif dan rasa bertanggungjawab.Jadi Rude, misalnya,mengatakanbahawawalaupun nakyat mendapatfaedah material meneka telah dipenkecil-kecilkan olehNapoleonBonapartepada masapemenintahannya.Dengan itu, merekatelah hilangsemangat;lantasapabilagabungantentenamusuhmarake Perancismerekatidak mem-berikanapa-apapenentanganpun.55

Seseonangitu mungkin tidak bensetuju denganpendapat Rude mi. Seseorangmungkin mengatakanbahawaNapoleonBonapartetidak benhajatuntuk memperkecil-kecilkannakyatataumahu menghilangkansemangatmeneka.SikapautokratikNapoleonBonaparteboleh dilihat sebagaisesuatuyang sebenarnyamencerminkankeyakinanNapoleonBonapartekepadakeupayaandan kebijaksanaannyadalam urusan peme-nintahannegara.NapoleonBonapartemungkinhanyamengamalkandengantegasdanmudah konsep “pemenintahpatut memenintah”.Rakyat tidak semestinyapula benasadiperkecil-kecilkan.Mereka mungkin berpuashati dan menenimakonsepdan amalanpemenintahanNapoleonBonapartesebagamsesuatuyang wajan.TiadanyapemberontakanataupenentangansecanabenleluasaterhadappemenintahanNapoleonBonapartebukanlahdisebabkanoleh tekanan dan kongkonganyang dikenakannyatenhadapnakyat, tetapikerana rakyat sendini memang memahami dan menenima pemenintahanNapoleonBonaparte.Rakyat tidak bangun menentangtenterayang~melanggarPerancisbukankerana mereka sudah hilang semangatakibat daipadadasa autoknatik NapoleonBonaparte,tetapikenanamerekasedanbahawaapa-apabentukpenentanganpadamasaitusudab amat terlewat.Mereka sedanbahawamerekatidak mungkin lagi mencapaike-menangan,lantas menekatelah hanyamembiakansahajakemaaantentenabersekutu.Penentanganpadasaatitu mungkindianggapmerekasebagaisesuatuyangbodohdansia-sia dan bukan sebagai tindakan benani bagi membuktikan kecintaan mereka tenhadapNapoleon Bonaparte. Mereka hanya mahu bentindak jika kemungkmnan kejayaan itumemangjelas tenbayang.mi ialah sikap utilitarian ala NapoleonBonaparteyangdi-pelajanimerekadaipadaNapoleonBonaparte!

Walau bagaimanapun,ulasanpro-Napoleonbegmnm masihlagi bolehdipertikaikan.ma boleh dipertikaikankeranapendapatyang mengatakanrakyatberpuashati atautakutamat sukar hendak dibuktikan secaa muktamad. Mereka yang mahu terusmengatakanbahawa rakyat Perancis tidak memberontak kerana takut tentu akan memberikan pene-

55 0. Rude, op. cit., hIm. 279.

60

NAPOLEON BONARPARTE

kanan yang kuat kepada kewujudan undang-undang negana yang ketat dan mengancamkebebasanrakyat.Menekaakanberhujahbahawakepuasanhati rakyatyang sebenannyatidak mungkin tencapaidenganhanyatendapatnyafaedahmaterial.Jika rakyat memangpercayamerekaberpuashati, makakepencayaandankepuasanitu adalahsesuatuyangdikesali, iaitu dikesali sekali oleh si pemerhatilSeterusnya,jika rakyatPenancismemangrela menyerah bulat-bulat kepadaNapoleonBonarparte yang dianggap sebagai theenlighteneddespot,maka si pengulas tentu pula boleh menegaskan betapa tidak wajannyapenyenahan mutlak dibuat kepada seorangmanusiabiasayangmenggubalundang-undangsecara sendinian.Sikap percaya kepada keupayaan manusia biasa, sekali gus sesuai dantidak sesuai dengan falsafah Kesedaan. Ia sesuai dengan penegasan ahli fikin Kesedaranbahawa manusiaadalahpengukurbagi segalasesuatu.Dan satusegi lain, ia tidak sesuaikerana ahli fikir Kesedaran juga mengaku bahawa mereka bukan mahu menangka satuperatunan baru untuk masyarakat manusia tetapi hanya cuba mencani undang-undang yangsudahdisediakanuntukmanusia.Dalamkes mi, seseonangitu mungkinjugamenegaskanbahawa Napoleon Bonaparte telah tidak bertemu dengan penaturan yang sudah tersediadan sebagai gantinya telah menggubal satu set undang-undang yang sebenarnya tidakharmonis dengan naluni manusia. Rakyat Penancis menenima pemenintahan NapoleonBonapartebukan kenana kemurnianunsurnyatetapi kerana kemunculannyasebagaialternatif semasayang difikirkan paling praktikal. Di sinilah pertikaianpendapatbolehbenterusandankekal tanpapenyelesaianyang dipersetujui.Merekayangpro atauyangtenlalu pro-Napoleontentu boleh mengatakanbahawaNapoleonBonanpartememangsudah pun menemui (atau amat hampir menemui) penaturan untuk masyarakat manusiayang sudah tensedia dan dia hanya membantu usaha penjelmaannya ke alam realiti sahaja.Denganperkataanlain, altennatifyang paling baik bagi rakyat Perancispada masaituadalahjugayangpaling baik padamasayang lain. Ini mungkindinafikanoleh pihak lain.Jelasnampaknyapensimpanganataupercanggahanpendapatbegini sukanmenghasilkansatu titik pentemuan yang dipersetujui.

Satu lagi pnmnsmp unggul Revolusi Penancisdan para pemikir Kesedaranialahpersamaan dan kebebasan politik. Pninsip mi telah seolah-olah disamakan denganpenganugerahan hak mengundi bagi semua nakyat dewasa. Andaian (atau harapan) disebalik pninsip mi ialah pencapaiannya akan menjamin kesejahteraan masyarakat kenanapadahakikatnyanakyatbiasaitu murnidanbebaslantasmerekajugacintakankemurnianserta kebebasan bagi manusia sejagat. Prinsip undi untuk semua mi telah diperkenalkanpada masaRevolusi Penancistetapi perlaksanaannyaterbantut.Pninsip mi juga telahdiamalkan oleh Napoleon Bonarpateapabilabeliau mengendalikanpungutansuaranya.Apa yang menaik ialah rakyat jelas telah menggunakankesempatanitu untukmengesahkansatupemerintahanyangbercorakautoknatikataukonservatifdanbukannyauntuk memilih “kebebasan”.Keadaanrakyat biasayang tidak bertindaksepertiparapemikin “progresif” menghaapkan mereka bertindak, telah menimbulkan semacam suatumasalahkepadapaapemikin yang seolah-olahmenyamakannakyatjelatadengansegala“kemurnian”. Apabila tentena Perancis menakluki negara Eropah atas nama idealismeitu, rakyat Perancis tidak juga menunjukkan “kemurnian” mereka dan menentangNapoleon Bonaparte. Fenomena begini berulang lagm dalam sejarah Enopah. Thompson,misalnya, melihatnya nyata berlaku selepas Revolusi-revolusi 1848. Thompsonmengatakanbahawa,

61


“Sudahlahpasti, akmbat danipada (Revoiusi-revoiusi 1848) golongan periembagaanliberal tidak lagm takutkanhak mengundiuntuk semuarakyatmenjadi pinto gerbangkepadasosiaiisme;waiaupunmereka takutkannyamenjadi satu permuiaankepadakediktatoran.”56

Jalankeluandanipadamasalahmi dalampemikiranataufalsafahRousseaumemangada.Rousseautidak menyamakan“kemunnian”atauapayang dinamakankehendakumumitu dengansuaranakyat terbanyak. Dengan penkataan lain, majoniti itu tidak semestinyasentiasabetul. Jadi, dalam pemikinan Rousseaupentaknifan terhadapapa itu kehendakumumlahyang menupakan pokok persoalan.

Namun,padamasaitu, negaralain yangbelum mengamalkanpninsip undi untuksemuaorang dewasamm sedangbergolakdengantuntutanyang inginkan prinsip itudiamalkan.Paraliberal danradikaldi negaraEropahyang berkenaanmelihatpengenalanataupengamalanprinsip itu sebagailangkahprogresif. Bagi mereka,pninsip mi masihmerupakankayu ukun bagi menentukanmaju mundurnya,konservatiftidaknya,masya-rakatataupolitik sesebuahnegaaitu. mnmlah salahsatu isu yang terpentingyangterdapatdalampergolakanrevolusi yang melandahampin seluruhEropahpadatahun 1848.Penpentingnya unsun idealisme para liberal atau intelektual mi ternampak apabila ada sanjanayang bensedia menggambakan Revolusi-revolusi 1848 sebagai Revolusi Para mntelektual.Nampaknya, keadaan pada zaman Napoleon Bonarpantetempat nakyatjelata itu tidaksemestinya boleh dipensamakan dengan segala kebaikan masih belum meninggalkan kesandi kalangansemuaahli masyarakatEropahpadamasaitu.

56 D.Thomson,Europe SinceNapoleon,him. 62

62

3

REVOLUSI-REVOLUSI 1848Pertembungan dan Ledakan Idea

ZAMAN SELEPAS NAPOLEON BONARPARTEZaman selepaskejatuhan Napoleon Bonarparte dikenali di Eropah sebagaiZanzanPemulihan.Pemulihanyangdimaksudkandi sini ialah pemulihansemulatampukpeme-rintahan di Peranciskepada keluargadiraja dan wangsaBourbon, pemulihan ataupengembaliansemula daerahtakiuk Peranciskepada negarayang berhakterhadapnyasebelumdaerahitu dilanggaroleh NapoleonBonarparte,danpemulihanpemerintahandanipadacararevolusionerkepadapemerintahanyangbercorakkonservatif.KuasaEropahpadamasaitu hanyamahumenyokongrajayang sahberketurunandanipadakeluargaatauwangsadiraja.

KuasabesarEropabyang berjayamengalahkanNapoleonBonarparte,iaitu Britain,Austria,RusiadanPrusiaberazamuntukmemastikanagaraktiviti penaklukanPerancisdiEropahtidakberulangsemula.Untukmencapaitujuanmi danuntukmelahirkankestabilanpolitik, maka suatu sistemperimbangankuasadiketengahkan.Dengan berlandaskansistemin negara-negarabesardi Eropahbersetujutidak akanmencampuriurusandalamnegerisatusamalain dan tidakakanmelakukansesuatuyang akanmengancamkestabilanpolitik sebenua.Menerusisistemi, perbincanganatausidang kemuncakantarakuasadiadakandan semasake semasademi mengekalkankesefahamanbersama.’

Walaubagaimanapun,terdapatjugapenekananberbezayang diberikanoleh kuasa-kuasaEropahterhadapdasar in Padasatu pihak, Rusiamewakili kuasayang palingkonservatif.Rusiamahukansatupakatanbersamabagi menundukkanmana-manakebang-kitan yangmenentangkerajaanberaja.Di sebaliknyapula,Britain tidak bersetujudenganpendirianRusiai. Britain merupakanwakil kepadasemangatliberalisme.Britain men-dapat sokonganPerancissementaraRusia mendapatsokongan Prusia. Austria jugamenyokongRusiawalaupunMenteri Luarnya,Metternich,lebih menyetujui caradiplo-

1 Misalnyadi Aix-la-Chapelle(1818),Troppau(1820), Laibach(1721)danVerona(1822).Lihat Thomson,EuropeSince Napoleon,him. 135; lihat juga R. R. Palmer& J. Coiton 1965. A History of The ModernWorld.New York: Alfred A. Knopf,hIm.448—452.

63


masihalusdaripadakegiatancampurtangansecanaterang-terangan.Jadi, zamanantana tahun 1815 hinggatahun 1848 mi rata-ratamemperlihatkan

pemikirandanpemerintahankonservatifdi Eropah.Dalampadaitu, terdapatjuga pens-tiwa revolusionerpadatahun 1820 dan tahun 1830 yang mengancamanus konservatismemi. Unsuryang cubamerombakkeadaanmi adakaitannyadenganRevolusiPerancis.Bahang danipadaRevolusi Perancismasih lagi dirasakan.Kemanaantentera Perancismungkin telah dapat disekat tetapi perkembanganidea yang telab dibangkitkanolehslogan “Persamaan,Persaudanaandan Kebebasan”nampaknyasukaruntuk dibendungbegitu sahaja.

Revolusipadatahun1820merupakankebangkitankebangsaanyangdipeloporiolehkumpulan tenteraterhadapraja merekasendiri yang tidak merekasukai, atauterhadapkuasaasingyang mendudukineganamereka.Revolusiberlakudi Sepanyol,PortugaldanItali. Semuarevolusi mi ditumpaskandan terdapatkuasaasing jugayang turut campurtangandalamtindakanpenumpasanmi, seperti tenteraPerancisdi Sepanyoldan tenteraAustria di Itali. Dengankemenangankuasamonanki,parapemberontakkebangsaanmiterpaksabergerakdi bawah tanah atau ke negarayang lebih liberal seperti Britain,SwitzerlanddanBelanda.Oleh itu, pergerakanrevolusionermi telahdiantarabangsakandan dan tanikh mi juga beberapakumpulan gelap telah mula membiak. Ada antarakumpulan mi sudahpun wujud padazamanNapoleonBonarpantelagi, bagi menentangpemerintahanNapoleonBonarpante.2

Revolusi-revolusipadatabun 1830 pula agakbenlainansedikit daripadarevolusitahun 1820. Revolusi tahun 1830 lebih merupakanrevolusi bercorak liberal, bukankebangsaan.Ia dipeloponioleh kumpulanyanglebihmeluasahlinya,merangkumigolong-an kaya, golongan menengah,pana cendekiawan,peguam, wantawan, ahli bank dansebagainya.Ia berlakudi kawasanyangjugalebih luas:di Perancis,Belgium,di setengahbahagianJerman,Itali, SwitzerlanddanPoland.Secanaumumnyakebangkitanmi me-rupakanprotesterhadapsekatandankekuranganyangterdapatdalamsistempemenintahankerajaanberunsurkonservatifsemenjak tahun 1815. Apa yang terdapatdalam semuapergerakanmi ialah hasratuntuk merapatkanlagi hubunganantanapemerintahdenganrakyat.Matlamatmi tidakmudahdicapaibegitusahaja;lagipunbentukakhirmatlamatmiberbeza-bezapulabagiparapemikirdan pejuangyangterlibatpadamasaitu.

1848Isu-isu politik penting yangmenjadipuncapertikaianpadatahun 1820 dan tahun 1830,adalahjugaisu yangmenimbulkankonflik padatahun 1848.OIeh itu, Revolusi-revolusi1848 bolehjugadilihatsebagaikebangkitanyang adahubungannyadenganapayangtelabberlakupadatahun1820 dantahun1830.Dani segiin perbezaanantanaapayangberlakupadatahun 1830 denganapa yang berlakupadatabun 1848 bolehlab dilihat sebagaiperbezaandan segi darjah kehebatansahaja.Padatabun 1848, perbezaanpendapatdi

2 Di Itali, misalnya,terdapatpersatuanCarbonariyangditubuhkanpadatahun1820 danmempunyaipengikutyang dianggarkanberjumlahantara30 000 hingga60 000 orang. Di Perancispula, terdapatpersatuanCarbonariyangditubuhkanpadatahun1821 atautahun1822 dan mempunyaipengikut yangberjumlahantara40000hingga80 000. LihatjugaPalmer& Coiton,op. cit., him. 438.

64

PEVOLUSI-REVOWSI 1848

kalanganparapemikir danpejuanganti-statusquo nyatatelahbertambahhebatdanipadaapayang terdapatpadatahun 1830. Idea radikal sosialissudah nyatamuncul sebagaipesainghebatkepadaliberalisme.Sosialismesudahmenjadisuatusenjataanti-statusquoyang baru. Kawasanyang dilanda oleh kebangkitanpadatahun 1848 juga lebih luasdanipadakawasanyangterlibat padatahun1830.Di kalangannegarabesarEropah,hanyaSepanyoldanRusiayangtidak mengalamiapa-apapersengketaan.Revolusiyang seniustelah tercetusdi Perancis,Itali, Jerman,Austria,BohemiadanHungary.Sementaraitu,kebangkitanjuga terdapatdi Switzerland,Denmark,Rumania,Polanddan Ireland. DiBritain, terdapatpenyambungansemulakepadapergerakanChartist yang bermulapadatahun.1838dahulu.3

Secarakasarnyaperbezaanpemikiran timbul keranamunculnyaidea yang lebihradikal daripadaapayangsudahterkandungdalamkonsepnasionalismedanliberalisme.Pertarunganantara pemikiran radikal dengan pemikiran yang agak sederhanamimerupakansalahsatuciri yangterpentingdalamRevolusi-revolusi1848.Kedua-duapihakmempunyaisangkaandanharapanbahawajika ideasertatindakanmerekaberjaya,makamasyarakatEropah akan menempuhsuatu zaman baru yang lebih baik dan lebihcemerlang.Dan segimi merekamelihat tahun1848 itu sebagaisuatutabapyang penting,yangbolehmelahirkansesuatuyangbermakna.Merekayangterkemudianjugaadayangmenerimakemungkinanmi. Oleh sebabitu, apabilatahun 1848 akhirnyatidak meng-akibatkansesuatuyangjitu, baik danberkekalanmakaterdapatahli sejarahyangmelihattahun1848 sebagaisatu “titik belokantempatsejanahmodengagaluntukmembelok”.4

Di sampingfaktor pemikiran, faktor ekonomidan faktor“jangkitan” juga pernahdiketengahkanbagi menerangkanpencetusanRevolusi-revolusi 1848 mi. MisalnyaStearnsmengatakanbahawa,

“... secarakeseluruhannya,kebangkitanmi semuaadalahsalingberkait,dikaitkanolehsebabekonomi, ideologi dan oleh kepesonaanyang ditimbulkan oleh revolusi itusendini. Terdengarnyabenita bahawasesuaturejim di tempat lain telah tergugatmenjadi[seolah-olah]satualasanyangsahuntukcubamembuattindakanyangsamaditempatsendini.”5

Namunbegitu,memangsediaterdapatperbezaanpendapatdi kalanganahli sejanahtentangkepentinganpengaruhfaktor mi, samaadaideologi, ekonomi atau yang lain,berhubungdenganpencetusanRevolusi-revolusi1848.

ROMANTISISMESalahsatu ideapentingyangmempengaruhiparaaktivis revolusionerpadamasaitu ialah

3 Pergerakanmi bermula dengan rayuanyang dibuat kepadaparlimen pada tahun 1838. Rayuan yangdikenali sebagaiPeople’s Charter atauPiagamRakyattelah menuntut,antaralain, hak mengundibagisemualelaki dewasadan parlimentahunantanpapengenaansyaratharta.Keganasandanrusuhantelahberlaku pada tahun 1839 tetapi rayuan mi telah ditolak. Rayuan kedua yang dibuat juga ditolak.Kebangkitansemulapergerakanmi padatahun1848 dikatakandipengaruhiolehkejadiandi benuaEropahsemasaitu.

4 G.M. Trevelyan, sepelti yang dipetik dalam M. Kranzberg (ed.) 1959. 1848: A Turning Point?Massachusetts:H.C. Heath& Co.,him. IX.

5 Stearns,P.N~,1974~The Revolutionsof 1848. Lcm,~on:WeidenfeldandNicolson, him. 1.

65


romantisisme.Pergerakanatau pemikiran nomantis mi sebenannyatelah tersebandikalanganahli senikesusasteraandanbudayaEropah.Ahlinya yangtenkenalialahdanipadabangsaInggerisdan Peranciswalaupunterdapatjuga merekayang daripadabangsaJermandan lain-lain. Walaupunmerekabergeraksecarakhususnyadalam bidang senikesusasteraandan budaya, merekajuga mempunyai pentalian denganperkembanganpemikiranpolitik. Romantisismepernahdisifatkansebagaijiwa kepadarevolusi politik.Adalahagaksukanuntuk menggolongkanparapendukungnomantisismemi kesemuanyake dalammana-manasatu kategoripemikiranpolitik, iaitu untuk menentukansamaadamereka itu konservatif, radikal, liberal, kuat beragamaatau sebaliknya. Kesukaranpenentuanitu adalahkeranaterdapatnyaperbezaanpendiriandi kalanganmerekadanjugapenukaransikap sebahagiandanipadamenekadan semasake semasa.Tendapatparapendukungnomantisismepadaawal abadke-19, sepertiReneChateaubniand(Perancis),FriedrichNovalisdanFriednichSchlegel(Jenman),yangmempunyaikepercayaanagamayangkuat.Merekami konservatifdanmenentangpemikiranKesedanan.PenyajakInggerispula, sepertiWilliam Wordsworth,Robert Southleydan SamuelColeridge,semuanyamenyokongRevolusi Perancispada peringkat permulaanrevolusi itu. Tetapi setelahRevolusiPerancismenempuhperingkatyanglebih radikal, melampaudanganas,merekamenjadiantirevolusidanmenyokongideadaninstitusitradisionalpula.Sementanaitu pulaangkatankaryawanromantispadatahun 1820-an,nyatatelah memihakkepadafahamandemokrasi dan liberal. Oleh sebab adanya perbezaanbegini, tentu wajan juga jikaseseorangitu bertanyadi manakahterletaknyapersamaanmerekasehinggamerekasemuadapatdigolongkansebagaiparakaryawanromantis?Persamaanmerekaterletakdi sini:walauapapun fahamanatausikap merekapadasesuatuketika, merekapadamasaitupercaya bahawafahamandan sikap yang mereka pilih itulah yang boleh membukalembaranbarudalamkehidupanmanusiasejagat,yang bolehmenemukanmanusiadengansistem impian, suatu utopia. Jadi, kadangkaladalam keadaantertentu ada daripadakalanganmerekayang percayarevolusi boleh melahirkannya,pada ketika lain pula(mungkin bagi orang yang lain pula) konservatisme,atau liberalismelahyang bolehmelahirkannyadan begitulah seterusnya.Dalam kepercayaandan pendirian mereka,merekajugamenekankankepentinganunsurperasaan.Merekajugamengagungkantradisirakyatsesuatunegeri, sasterarakyat daerahan,dan mi bertentangandengansemangatpensaudaraansejagat atau kosmopolitanismeyang telah dibangkitkan oleh RevolusiPerancis.Di sinilah juga terletaknyasumbanganpenting merekaterhadapkebangkitannasionalismenegana-negaraEropah.

Oleh sebabgolonganyang mendukungpemikiranromantismi menekankankepen-tingan unsurperasaan,makamunculpendapatyangmengatakanbahawamerekami tidakrealistik.Hauser,misalnyamenerangkanbahawapararomantissebenarnyaadalahmerekayang telahmerasakecewadengankemungkmnantimbulnyasuatuerabarubagi manusia.Hanapanmenggunungyang telah lahir bersama-samadenganpergerakanKesedaranRevolusiPerancisnampaknyagagaluntuksampaike satumatlamatyangmemuaskanhatimereka.Jadi,sebagaireaksikepadaaliran pemikiranyangmengagungkanakal manusia,merekatelah berpalingkepadaaliran pemikiranyangmengutamakanperasaanmanusia.Hausermengatakanbahawamerekaingin lan danipadakehampaanmerekadan “men-dapatkanperlindungandalamsatu [masyarakatisilam yangmerekacipta sendiri tempatsegalaimpian danhajatmerekadapatdihasilkandantempatmerekamenyekatketampilan

66

REVOLUSI-REVOLUSI 1848

segalaketeganganantaraidea denganrealiti, din denganalam luas, individu denganmasyarakat..

Tetapi penilaianHauserterhadappararomantis mi tidak dipersetujuioleh semuasarjana.Misalnya,CrocedanBarzunjelas menafikanketepatandakwaanbahawapanaro-mantistelahmenggantikankepercayaankepadaakalmanusiadengankepercayaankepadaperasaanmanusia.MenurutCrocedanBarzun,pararomantis kuat menekankankepen-tinganpenasaankeranamerekamahumemberisuatupenimbangankepadapenekananyangbegitu kuat yang diberikan kepadakepentinganakal manusiapada masaitu. Namunbegitu, tujuan para romantis bukanlah mahu menggantikansesuatufahamandengansesuatufahamanyanglain; merekahanyamahuagarkepercayaanatausandananmanusiakepadaakaldiperlengkapkanpuladengankepercayaankepadakeunggulanperasaan.

Seterusnya,apabilaCrocedanBanzunmemperkatakantentangunsureskapismedanketerlaluandi kalanganpararomantis,merekamendakwabahawapanaromantis yangdijangkiti (dandimusnahkan)oleh unsur begitu bukanlahmenupakanpanapendukungsejati romantisisme.Mereka menupakan unsur pinggiran romantisismesahaja. Pararomantis memangpeka tetapi kepekaanmerekadigunakanuntuk membangun,bukanuntuklan,meradangdanmerajukdengantidaktentuhala.7

Namundalampembelaannyaterhadappararomantis,Crocemengakuibahawadikalangantokoh ternamaromantis sepertiChateaubriand,Byron danShelly pun terdapatunsurnilai yangsongsang.Tetapimujurnya,kataCnoce,tokoh-tokohmi mempunyaijugaunsur positif yang lain.8 Barzun melihat kelemahanyang terdapat di kalangan panaromantisdenganpandanganyang begitubersimpatisekali.Katanya,

“Namun, oleh sebabmereka insan biasa, bukan dewa-dewa,mereka kerap kalimendentadan kadangkalatumpasakibat danipadatekanantanggungjawabmereka.Tenaga,penghasilan,bakatdankekuatanmoralmerekamenakjubkan,[namun]merekajuga melihat akan kelemahanyang terdapatdalam din mereka [dan mu telahmendorongmerekamengisytihankaninsansebagaigagahdan jugalemah.Pengertianmurungmerekaterhadapkegagalandankecintaankepadamati;penyimpanganmerekakepadacandudandadah;pengunduransebahagiandaripadamerekake alam impiantradisional,semuanyamembuktikanbahawanasibmerekaadalahtragik. Yangpalingbaik di kalanganmerekasebenarnyamenjadi semacamwira tragedikeranamerekasekaligusberjayadangagal,mengagumkandanmenyakiti hati kita. Merekaadalahdiluarukuranrakyatbiasadankita tidak dapatmencontohimerekatetapikita jugatidakdapatmengkesampingkanmereka.”9

Persoalansamaadapararomantisitu berhaluanpositif ataunegatifadalahsesuatuyang menanik. Penyelesaiankepada persoalan mi tentu melibatkan bukan sahajapentafsirantetapijuga pegangannilai seseorangpengkaji. Walau bagaimanapun,sese-

6 A. Hauser,“A Flight From Reality” dalamJ.B. Halsted(ed.)1965. Romanticism,Problemsof Definition,ExplanationandEvaluation.Massachusetts:D.C. Heath& Co., hIm. 70.

7 Lihat G.Croce(ten. Furst)1967.HistoryofEuropein TheNineteenthCentury.New York: Harcourt,Brace& WorldInc., him. 42—44 danJ. Barzun,“The RomanticEthos”,dalamN.F. Cantor& M.S. Werthaman(ed.) 1967. The Making of The ModernWorld: 1815—1914.New York: Y. Thomas& Crowell Co., him.60—65.

8 G. Croce,op. cit., him. 51.9 1. Barzun,“Intrinsic andHistoricRomanticism”,dalamHaisted(ed),Op. Cit., him. 28.

67

EROPAH MODEN: ARUS SOSIOPOLFI1K DAN PEMERINTAHAN

orangitu barangkalmtidak akanmenafikanbahawaanusromantisismemi memangtelahmempengaruhiparaaktivitis dalamRevolusi-revolusi1848.Bentukpengaruhitu adalahpersoalanyangberasinganpula.Penganuhnya(samaadapositifataunegatif) telahdikesandansediadiakui olehahli sejarah.’°

LIBERAUSMESatulagi aliran pemikiranyang telahmemainkanperanandalamRevolusi-revolusi1848ialahliberalisme.Perkataanliberal sebagaisatu istilah politik muladigunakanpadaawalabadke-19. Padamasaitu, istilah mi bermaknasesuatufahamanyangbersetujudenganpemulihandalampemerintahannegana.Liberalismememihakkepadakonseppemenin-tahanmenurutperlembagaan,kuasaDewan Perwakilanyang mewakili rakyat(berada),danmi adalahbercanggahdengankonseppemerintahanmonanki yang umumterdapatdiEropahpadamasaitu. Oleh sebabliberalismepadamasaitu dianggapsebagamsuatufahamanyang radikal, fahamanliberal mnm dikaitkan juga oleh golongan yang tidakbersimpati dengannya,(golongan konservatif’), dengan tindakan melampauRevolusiPerancis.

Tetapijika dilihat danipadaukuranpolitik Baratsekanang,liberalismepadamasaituadalahsuatufahamanpertengahansahaja;malahmungkinbolehdikatakansebagaisesuatuyang lebih dekat kepada fahaman politik sayap kanan. Pada masa itu, walaupunliberalismetidak bersetujudenganfeudalisme,ia jugatidak bersetujudenganlangkah-langkah yang lebih demokratiksepertihak mengundibagi semuanakyat tanpasyanatkewangan.Sekarangmi pula golonganradikal sayapkin menganggapcampurtanganpemenintahandalamkegiatanekonominegaraamatpenlu, tetapi panaliberalmasihtetappencayadanmemperjuangkanekonomibebas.

Liberalismedi Eropahbertukarcorakapabilaterdapatnyaperkembanganyang tidakmungkmn diketepikannyabegitu sahaja. Antara perkembanganmi ialah gelombangfahamandemokratik(iaitu persamaanmanusiadani segipolitik danundang-undang)yangdibangkitkan oleh Revolusi Perancisyang nampaknyatidak dapat dibendung lagi,ketibaanzamanrevolusi industri, kelahiran gerakanpekerjayangmenuntutpembelaan,perluasanpengaruhsosialismedankebangkitanfahamannasionalisdi Enopah.Liberal-isme berkompromi, atau berundur, demi mendamaikankekencangansegala mi. Iakemudiannyatidaklagi menentanghakmengundiuntuksemuarakyatdantelahmulajugabersimpatidengangolonganpekerjasertamempeloporisistemkebajikanuntuk pekenja.Paraliberal khuatirkeutuhanliberalismesebagaisuatuideologi politik akanterjejasjikamerekatetaptidakberganjakdaripadapendmnianlama.

Walau bagaimanapun,“pengunduran”lmberalismemi adalahpadapeningkatyanglebih akhir — pada akhir abad ke-19, malahan pada abad ke-20 juga. Lagipunperkembanganmi berpusatdi Britain. Jadi,bagi tujuan mengkajiRevolusi-revolusi1848,liberalismebarangkalihanyaperlu difahanii dalamkonteksiklim politik padamasaitu.Dalamkonteksmasaitu, liberalismemerupakan,suatufahamananutankaum menengah

10 Lihat misalnya,P.N. Stearns,op. cit., him. 48—49 danhim. 248, Thomson,EuropeSinceNapoleon,him.23i danhim. i41—145 danHauser,op. Cit.

68

REVOLUSI.REVOLUSI 1848

yang menentangfeudalisme.Tetapi liberalismesendiri telahditentangoleh suatufahamlain yanglebih radikal— fahamsosialus.

Perlujugadiingatbahawapenganutliberalismepercayafahammerekabukansahajabolehmenguntungkankaum menengahtetapijuga semuagolonganlain. Jika terdapatsebahagianmanusialebih beruntungdanipadamanusiayang lain dalamsistemitu, makaitu adalahsecarakebetulansahaja.Merekajuga dipenganuholeh romantisisme.Merekamempunyaiharapandanimpian merekayang tersendini.Panaliberal yakinsatuerabaruyang lebih cemenlangakan lahin di Eropah, jika faham mereka dijadikan landasanpemerintahandankehidupan.

SOSIALISMEPada abad ke-l9, sosialismeagak sukar dibezakandanipadakomunisme.Sosialismeseperti juga liberalisme dan demokrasidi Enopah,dapat digaluni pertumbuhannyakezamanRevolusi Perancis.Thomsonmengatakanbahawajika pihak liberal menekankanunsurkebebasanyang dilaungkanoleh RevolusiPerancis,dandemokrasimengutamakanpersamaanmaka sosialismemementingkanpersaudaraan.1’mi adajuga betulnyatetapimungkinpulatidakberapatepatdalamsatusegiyang lain pula. Dan satusudutyang lainkita boleh melihat perbezaanantara demokrasi dengan sosialis begini: demokrasimenekankanpersamaansivil, persamaandi sisi undang-undangdanhak politik, walhalsosialismemengutamakanpersamaankedudukanekonomi di kalanganahli masyanakatsecanakeseluruhannya.Menurutfahamsosialispersamaandan segi sivil danpolitik tidakbermaknatanpapersamaandalam bidang ekonomi. Walau bagaimanapun,persamaanyang dimaksudkanbukanlahpersamaankasanyang mendatar.Pemikir dan penganutsosialismemengiktmraf perbezaanyang terdapat antaramanusiadani segi bakatdankepentinganmeneka.Lantasslogansosialismeyang utamadan biasadidengarialah“daniseseorangmenurutkemampuannya,untukseseorangmenurutsumbangannya”.

Padaperingkatawal mi terdapatduacabangsosialisme.Perbezaanmi lebih me-rupakanperbezaandan segiteknik bagimencapaimatlamatdanbukandan segi matlamatalthir itu sendiri. Terdapatsatu kumpulan yang lebih mementingkancara damai bagimencapaimatlamatmereka.Merekamenentangpemusatankuasadi dalampemenntahandanmenaruhkepercayaankuat kepadakeupayaanmanusiabiasauntuk mengendalikansendini urusan kemasyarakatan.Mereka percayakepada kemungkinan menjelangnyazamankemakmurandaripadarevolusi industri.Olehitu, merekamengagungkanpekerjaandan pekenja,sertamemandangrendahgolonganyangmenyarahiduptanpabekerjadengantulang empatkerat.Kumpulanmi diwakili oleh para pemikir sepertiSaintSimon,Cabetdan Fourier. Walaupunpemikiransosialismi revolusioner,tindakan ramai antarapanapenganutnyatidaklah pula memperlihatkanunsur revolusioneryang nyata. Terdapatmerekayangberpindahke Amerikadancubamembentuksatumasyarakatimpian sosialismerekadi Illinois. Tidak hairanlahjika dikatakanyangkumpulan sosialisbegini tidakbegitu mengancamstatusquo.

Kumpulansosialisyang mengancamstatusquo secaraterang-terangialahkumpulan

Ii D. Thomson,EuropeSinceNapoleon,him. i25.

69

EROPAR MODE N: ARUS SOSIOPOLITIK DAN PEMERINTAHAN

yang menyarankanrampasan kuasa sebagai suatu taktik politik yang sah danmempraktikkankepercayaanmerekaitu. Merekajugamenyokongcampurtangankerajaandalamunusanekonomi bagi menjaminhak dankeselesaanhidup kaum pekerja.Merekaberusahakeras ke arah mi. Parapemimpin utamakumpulan mi terdini daripadaBabeuf(1760—1797),Buonarotti(1761—1837),Louis AugusteBlanqui (1805—1881)danLouisdalam Blanc (1811— 1822). Mereka semuanyapernahterlibat menghasilkanpenulisanradikal ataupercubaanmerampaskuasaataukedua-duanyasekali.Padaumumnya,Babeufdianggapsebagaipengasastradisi komunismoden;dan Buonarroti,menerusibukunyaLaConspirationpour I’Egalite, telah mempengaruhibeberapagenerasisayapkin Eropahselepasnya.’2Blanqui dan Blanc terlibat secaraaktif dalam Revolusi-revolusi 1848.Mereka berpendapatkuasapemenintahanpatutdiperolehdahulu dan kemudianbarulahkonsepsosialismeitu dapatdijelmakan.Golonganmerekalahyang merupakangolonganyangbetul-betulberazamuntukmengubahperaturansosioekonomidan politik di EropahpadamasaRevolusi-revolusi1848.

MARXISME/KOMUNISMEMarxisme ataukomunisme telah juga dilihat sebagailanjutankepadatradisi Babeuf.TetapiMarx menupakanorangyang mula-mulasekalimengetengahkandengancarayangterpenincikonseppeperangankelas.Beliau telahmengemukakanteoni yangjika dipnak-tikkan, katanya,akanmemungkmnkankaumpekerjaberkuasadalamsatumasyarakattanpakelas.

MenurutfahamMarx, masyarakatbenubahkeranasistempengeluarannyaberubah-ubah, iaitu danipada komunisme pnimitif kepada sistem perhambaan,feudalisme,kapitalismebonjuis, sosialismedan akhirnya komunisme.Sistem pengeluaranmi me-warnaicarapemikiranmanusia,iaitu sistemfeudalmenghasilkanmanusiayangberfikiranfeudal,kapitalismeborjuis menghasilkanpemikiran kapitalis, sosialismemenghasilkanpemikiransosialisdansetenusnya.-Dalamistilah Marxis, golonganborjuis ialahgolonganpemodal— merekayangmempunyaidayapengeluaran:pemilik jentera, tuan empunyakilang, ahli kewangandan sebagamnya.Merekayangmenjualkantenagamerekakepadagolonganborjuismi dinamakankaumproletariat.’3

Menurut hemat Marx, revolusi tidak dapat dipaksa-paksa.Masa untuk keadaanrevolusi itu betul-betul masaktenpaksalahditunggu. Dalam teoninya,masayangbetul-betul masakuntuk revolu~i(komunis) itu hanyaakantiba apabilapnosesperindustniansudah tiba ke puncak penkembangannya.Di peningkat itu, eksploitasi kaum bonjuisterhadapkaumproletariat‘kian han kian meruncingsehinggaakhirnyarevolusisudahtidakboleh dielakkanlagi. Pertentangankelas,bagi Marx, adalahsatuprosesyang memakan

12 Buku mi (dicetakpadatahun1828)iaiah tentangkegiatansulituntuk menjatuhkanpemerintahanDirectorydi Perancispadatahun 1796. Daiam peristiwa tahun i796 itu Buonarotti teiah teriibat bersama.samadenganBabeuf.

i3 Untuk penuiisanMarx yang Iebih ianjut tentanghai mi, iihat misainya,K. Marx & F. Engeis (ed. Ci.Arthur) i970. The GermanIdeology. New York: internationalPubiication,Bhg. i, him. 39—94, dan K.Marx & F. Engeis,ManifestooftheCommunistParty.TerdapatjugadalamD.J. Struik 1971. Birth ofTheCommunistManifesto.New York: internationalPubhshers,him. 87— i25.

70

REVOLUSI-REVOLUS~1848

masa.Jadi,bagiMarx, ahli sosialissepertiSaintSimondan lain-lain yang mengharapkanpembentukanmasyarakatsosialisdengancaramudah,dan jugamerekasepertiBlanquiyang menganggapmasyarakatsosialisakandapatdilahirkanmenerusirampasankuasaadalah“sosialiskhayalan”.

Marx berpendapatbahawapertentangankelasadalahsesuatuyang tidak mungkmndapatdielakkandalammasyanakatkapitalisbonjuis keranalandasanmasyarakatitu ialahpemburuankeuntungan.Untuk memburukeuntungan,kaumbonjuis akanmenindaspuakproletariat.Puakproletariatpula,dalamusahamempertahankandin mereka,akanbensatudan menumbangkanperaturankapitalis borjuis mi. Mereka kemudiannyaakanmem-bentuk sebuahmasyarakattanpakelas — masyanakatkomunis. Walau bagaimanapun,pembentukanmi akandidahuluidenganapayangdinamakankediktatoranproletariat,iaitusuatu pemenintahanyang difikirkan perlu bagi menghapuskansaki-baki peninggalanmasyarakatkapitalisbonjuis.

KekalahanRevolusi-revolusi1848,jika ditinjau darnsegijangkapanjangteoniMarx,adalahbersesuaiandenganmatlamatkomunisme.Marx mengatakanbahawadengankeka-lahanitu, ekonomipenmndustnianEnopahyangbelumberkembangmasakakanbenpeluangberkembanghingga ia akanbetul-betul masak.Masaknyaperkembanganitu akanjugamengisyaratkanmasaknyakeadaanbagi pelancaranrevolusi proletariat. Jadi, menurutanalisisbegini, kaumborjuis yangtelahmengubunkanRevolusi-revolusi1848merupakanmerekayangsebenarnyamengendalidanmelanjutkanhasratrevolusiitu sendini.’4

KAITAN ANTARA MARX/MARXISME DENGAN REVOLUSI-REVOLUSI 1848PenulisanMarx, The CommunistManifesto,dikatakantidak mempengaruhiRevolusi-revolusi 1848.WalaupunTheCommunistManifestoditenbitkanpadaakhin tahun 1847, ti-dak ramai orangyangmembacanya.PemikiranMarx tidak popular; pemikinanyangpo-pular ialah pemikiranLouis BlancyangdimuatkandalambukunyaThe OrganisationofLabour.’5 Di ambangtahun 1848, tendapathanyasatu kumpulanMarxis sahaja,iaitu diCologne.’6

14 K. Marx 1972. The ClassStrugglesin France 1848—1850.Moscow:ProgressPublishers,cetakankeiima,him. 14. Bagi Marx kerajaanLouise Phiiippe sebelumkebangkitanFebruani1848 iaiah satumonarkibonjuis dan kerajaanrepublik yang ditubuhkan seiepas itu ialah kerajaan repubiik borjuis. Waiaubagaimanapun,repubiikborjuis Februari 1848 itu mempunyaibeberapaciri-ciri sosiaiis. Oiehitu, untukmenentukansamaadaciri sosiaiisatauboijuis yang akanmendapattempatutamaseterusnya,makasatupertempuraniain adaiahdiperlukan.Pertempuraniain itu ialah pertempuranfRevolusiJun 1948 (lihat dibawah).Jadi, bagi Marx, Revoiusi Jun (Han-HanJun)merupakantitik keiahiranrepubiikborjuis yangsebenarnya.Ibid., him. 49. MenurutMarx lagi, denganRevoiusi Jun,pemisahanantaraproietariatdenganborjuisbertambahnyata.Denganitu jugamakakeadaanuntuk revolusi(komunis)yangsebenarnyasudaifmuiatimbul. KataMarx, “Revolusisudahmati — hiduprevoiusi!” (him. 54).

15 LihatThomson,EuropeSinceNapoleon,him.203; G. Duveau(terj. A. Carteri848) 1967. The MakingofARevolution.New York: RandomHouse,him. 207, danJ. Sigmann(terj. L.F. Edwards)1973. EighteenFortyEight: The RomanticandDemocraticRevolutionsin Europe.London:GeorgeAiien & Unwin Ltd.,him. 187—188.MenurutStearns,“Marx tidakberjayamempengaruhigoionganpekerja”. Namundengankegiatannyapadatahun1848, dia berjayamempertingkatkanketokohannyasebagaiseorangsosiaiissertamutu tindakanrevoiusionerparapekeda.Lihat Stearns,ibid., him. 183.

16 Kumpulanmi mempunyaitidak iebih daripada100orangpengikut.

71


Namun,telahjugadikatakanbahawapenulisanMarx yang lain sudahpun diketahuisecanaumum. Laponantentang karya Marx di Paris dan Brusselsboleh didapati diAmenika.Di Amenikapenapisanakhbartidak ketat.Di Cologne,antaratahun1842hinggatahun 1843, Marx sendini pernahmenyuntingRhenishGazette.PadabulanApril tahun1848,Marx sekali lagi berpindahke Cologne.Semasarevolusi mula merebakpadabulanMac, Marx beradadi Paris.Semasadi Paris,dia telah menguruskanperpindahanmarkasLiga Komunisdarn Londonke Paris.Di Parisjugadia menyediakanprogramanti-Gerejadanantituantanahyangberjudul“Tujuh BelasTuntutanParti Komunis di Jerman”.’7

Setelahkembali ke Cologne, Marx dan Engels menghidupkansemulaRhenishGazetteyangdikenali puladengannamaNewRhenishGazette.Tujuannyabukanlahuntukmengapi-apikanparapekenjaagarmengendalikannevolusi sendiri.Dia percayamasanyabelumtiba. Diahanyamahukanpanapekenjamenyokongahli politik kelasmenengahyangradikal. Tetapi Marx menerimasambutanyang amat dingin. Parapekenjatidak begitufahamdenganpemikmranMarx sementaragolonganradikallain pulatelah mempenlihatkansikapyangpenuhsyak wasangkaterhadapnya.Terdapatjugaparausahawanliberal yangtelah menyokongusahanyamenenbitkanNewRhenishGazette.Kemudian,apabilaparapendukungnevolusi di Paris ditumpaskanbenikutandenganpertempunanberdarahantaramereka dengan pihak pemenintahpada bulan Jun tahun 1848, Marx terang-terangmenganjurkankemusnahanmasyarakatborjuis. Strategidan seruankepadapeperangankelas mi menggemparkangolonganmenengahdan merekamemberhentikansokonganmerekakepadaNewRhenishGazette.Benikutan denganpenumpasanrevolusi di Berlin,kerajaanPrusiamenghanamkanNewRhenishGazettedanMarx ditangkapatastuduhanmengkhianatinegara.Dalam satu pembicanaanberjuni, Marx telah terlepasdanipadahukumantetapi dia kemudiannyadibuangnegenioleh kerajaanPrusia.Dia pergi ke Parispadabulan Julai tahun 1848 tetapitelahjuga didesakmeninggalkanParisoleh kerajaannepublikyangkonsenvatifpadamasaitu. Marx pengike Londondankekal tinggal dalambuangandi sana.Di Londonjugadia telah menghasilkanduapenganalisisannyaterhadapRevolusi-nevolusi1848 dannejim yangberkuasaselepasitu.’8

BarangkalipersoalantentangpenganuhMarx secaraperibaditidak begitu penting.Yanglebih penting ialahkenyataanbahawafahamsosialisdan komunisnampaknyasudahmendapattempatdi Eropah.Sejaktahun 1847 lagi, misalnya,satupersatuanparaaktiviskini/sosialis,iaitu Liga Si Adil, telah dinamakansemulasebagaiLiga Komunis. Marx danEngels,yangketikaitu beradadi Brussels,telah turutsentamenjadiahli. Pennahditegaskanjugabahawamenjelangtahun1848, komunismedansosialismesudahmenjadikenyataanpolitik di Eropah.’9Ideami sudahmenjadidayapenggerakbagirevolusi. KeadaaninijelasberbezadengankeadaanpadamasaRevolusiPerancis.

17 Stearns,op. cit., him. 181.Denganrisaiahmi, Marx antaralain menuntutpenubuhansebuahnegaraJermanyangbersatu,penghapusaniadang-iadangbesartanpaganti rugi diberikan kepadasemuayangempunya,pemisahankuasa antara gerejadengan negara.peiajaranyang samadan percumauntuk rakyat danpemberiansenjatakepadarakyat.Kata Stearns,programiniiah ‘yang menjadipanduankepadakebanyakanaktiviti revoiusionernya(Marx) dalammasayangseterusnyapadatahunitu.” Ibid.

18 Karyanya iaiah The Class Struggles in France 1848—1850,dan The EighteenthBrumarie of LouisNapoleon.

19 W. Ebenstein,“Why Revolutionof 1848 Failed?”,dalamKranzberg,op. cit., him. 51.

72

REVOLUSI.REVOLUSI 1848

Maka denganperkembanganmi, Revolusi-revolusi1848 merupakanbukan sahajapertentanganantarakaum feudaldengankaum yang tidak bangsawan,tetapijuga antanapihakpekerjadenganpihakbonjuis.Memangterdapatjugakonflik ataupentembunganduahalaantanapuakbangsawandenganpuak tidak bangsawan,tetapi secarakeseluruhannyaRevolusi-revolusi1848 merupakanpenlawanantiga penjunu.Kaum pekenjadanbonjuisbensatumenentangsistemfeudal, atau saki-bakinya,tetapi kaum borjuis itu juga telahditentang oleh kaum pekenja. Ebensteinmengatakanfenomenaseperti mi di Jenmandenganmenulis,

“Apabila kelas menengahJermanberjuanguntuk [mendapatkan]kekuasaanpolitikpadatahun1840-an,merekadihadapioieh satu keadaanbarudalamsejarahEropah.Mereka mengorak iangkah untuk menentanghak keistimewaan,penindasandanmonopoli poiitik olehgoionganbangsawandangolonganfeudal,tetapimerekasendirisudahpun diserangkuat di bahagianiain oleh goionganrevolusionerkelas pekerjaindustri.”2°

GambaranEbensteinmi samadengangambananyang dibuat oleh Stearns.Stearnssetenusnyamengatakanbahawagolonganbawahanamatberwaspadaagarmenekatidakhanyadipenalatkanoleh golonganmenengah.Stearnsmengatakanbahawa,

“Kelasmenengah,waiaupunsemasamerekamenyokongrevoiusi,khuatirkanserangandanipadagoionganbawahan,sementaragolonganbawahanpuia agaksewajamyalahmerasatakut jika faedahdaripadarevolusi akan sekali iagi tidak dapat dinikmatimereka.”2’

KESAN DARIPADA REVOLUSI INDUSTRIJika tendapatketidakpastiantentangpengaruhMarx (atauManxisme)terhadappencetusanRevolusi-revolusi1848,makaketidakpastianbeginijugadapatdikesandalamperbincang-an tentangpenananRevolusiIndustniyangtelahmula bertapakdan benkembangdi Eropahpadamasaitu. Ini jelasdapatdikesanmenenusipenulisanbebenapaorangahli sejanah.

RevolusiIndustniadalahbenlainandanipadarevolusi lain keranaiabukanlahnevolusiyang datangmengejut,cepatdan menukankankeadaandengancana mendadak.Prosesperubahanyangdibawanyamemakanmasayangagaklama.Ia mula benkembangdenganagak benkesanpadatahun 1760 di Britain dan lambat sedikit di benuaEropah.PadaasasnyaRevolusiIndustni ialah prosesmenukarcarapengeluarandaripadamenggunakantangankepadamenggunakanjentera.Dalampengentianyang lebih luas,RevolusiIndustniialah nevolusi yang telah membawakesan kepadapemikiran dan penaturanpolitik,sosioekonomidansistemnilai di Eropah.Aspekyangkeduainilah yangpatutdiambil kinaoleh kita. Gabunganaspekpertamadenganaspekyang keduainilah yang boleh di-mengentikansebagaiindustnialisme.22

20 Ibid.2i P. N. Stearns,op. cit., him. 12.22 Istilah industniaiismemi digunakanoiehG. Bruun.LihatbukunyaRevolutionandReaction1848-1852,A

Mid CenturyWatershed,New Jersey:D.Van NestrandCo. inc., i958, him. i6.

73


DenganmunculnyazamanRevolusiIndustni, makasistemkilang turut berkembang.Di kilang-kilanginilah tendapatnyakumpulanpekenjayangdatangdan daenahluan bandar.PadamasapermulaanRevolusi Industni, kedudukanparapekenjadikatakantidak begitutenjamin.Kedudukanmenekamenjadi lebih sulit padamasakemelesetanekonomi.Dalamkeadaansedemikian,keresahanpekerjamenimbulkanmasalah.Masalahmi pula agakberlainandaripadamasalahsebelumzamanmi. Sebelummi, pekenjatidak berkumpuldisatutempatyangsamatetapiberselerakdi ladang-ladangyang berjauhanantarasatusamalain. Pengumpulanpekerjadi satu tempatmelahinkannasapensamaannasibdan tujuan dikalanganmereka.Lagi pun, usahauntuk mengendalikanpensatuandangenakanpekenjamenjadimudah.

Padatahun1848, secaraamnyapeningkatpengindustniandi Eropahbelum begitumeningkat. Oleh sebabperkembanganpengindustnianmi masih barn, maka ada ahlisejarahyangmengatakanbahawaiatidak adakena-mengenadenganpencetusanRevolusi-revolusi 1848. Tetapi tidak semuaahli sejarahbersetujudenganpendapatmi. Bruun,misalnya, mengatakanbahawaantanatiga fakton utama yang mencetuskanRevolusi-revolusi 1848, iaitu liberalisme,nasionalismedanindustnialisme,makaindustnialismelahfaktonyangpalingmenyelunuhdandinamik.Beliau mengatakanbahawa,

“Walaupunpadatahun 1848 jumiah parapekerjaindustri di Eropahjauh iebih kecildaripadabiiangan pekerja pertanian,merekasudahcukup kuat untuk memainkanperananpenting dalamkebangkitan-kebangkitanpadatahunitu. Proletariatkotayangsudah memperoiehkedudukan mustahak hasil daripada Revolusi Industri, teiahmenambahkanunsurdinamikkepadamasyarakat.”

23

Setenusnya,Bnuun menggambankandengancanayang agakdramatiktentangkesanindustnialisme mi. Kedatanganindustrialisme pada mulanya dianggap sebagai satupermulaankepadazamangemilangapabilamanusiaakanmendapatkanhambabarudalambentukjentera. Tetapi harapansemasami tidak menjadi kenyataan.Sebaliknya,jutaanpekenjamendapatidin merekadiperhambakanolehjentera.Menekajugatenpaksabekenjadalam masakerjayangpanjang, keadaanyang tenuk dan denganganjananyang tidakmemuaskan.Inilah nasibyang merekatenimadanipadamajikan yangkunangbertimbangnasa. Bagi Bruun, gelombangRevolusi-revolusi 1848 adalah pergolakan sosial yangpentamaselepastumbuhnyasistemkilang danperkembanganindustni.24

Dalamkonteksmi, Revolusi-nevolusi1848 merupakanrevolusi duniamodenyangpertama,kenanapekenja,di bawahpengaruhsosialisme,mengancamperaturanhak milikhantaperseonangan.Kaum menengahpulatelah,buatpertamakalmnyajuga,mendapatidinmerekadigolongkansebagaipuaksayapkanan— bukansayapkin.

Pihak yang menyangkaladanya kaitan antaraindustnialismedenganRevolusi-revolusi 1848 boleh diwakili oleh Anderson.Antarahujah Andersonialah kemelesetanekonomiEropahberlakupadatahun-tahun1845—47dan menjelangtahun 1848,keadaanekonomisudahbertambahbaik. Daerahyang mengalamikesusahanekonomipadatahun-

23 ibid.24 ibid., him. 17.

74

TEVOLUSI-REVOWSI 1848

tahun 1845—47 bukanlahmenupakandaenahyang kencangdilanda revolusi. Revolusi-revolusi 1848 berlakudi kota besansepertiParis,Berlin, Vienna, Prague,Naples,Rome,Venice dan Milan, walhal kegiatan penindustrianyang pesatpacla masaitu terdapatbukannyadi kotabesantetapidi bandarkecil yang tidak pulamenghadapikebangkitan.25

Barangkali dapatkita rasakandenganjelas bahawaperbincanganAndersonmiadalahdihalakanbagi mengknitikpendekatanyanghanyaatauterlalu menekankanfaktorekonomi sajadalammenenangkanpencetusanRevolusi-revolusi1848. Carapeneranganataupenekananseperti yang dibuat oleh Andersonmi adalahjuga carayang didapatidalampenulisanHeaton,PouthasdanStearns.Heatonantaralain mengatakanbahawadiPerancis,tiga sukudanipadaparapekerjasebenarnyabekerjadalamindustniyang terkeluardanipadalingkunganyang dikatakanla grandeindustrie atauindustnibesar.26Pouthaspulamengatakanbahawapengumpulankaumpekenjasecanaberamai-namaidalamindustni atau

kilang adalahsesuatuyangagakluar biasa.Lagi pula, tambahPouthas,tempatterdapatindustni yang mempunyai banyak pekerja tidak pula terdapat ciri-ciri yang begitumenjejaskankedudukankaum pekerjasepenti yangdicanangdandibantaholeh Engels.Beliau mengatakanbahawakeadaanyangmenjejaskankedudukankaum pekerjahanyaterdapatdi England.27Gambaranyangsenadadenganmi terdapatjuga dalampenulisanStearns:

“Tanggapan... bahawaparapekerjakiiang dan ketidakpuasanhati yangdiakibatkanoieh kiiang memainkanperananutama daiam Revoiusi-revoiusi1848 memberikangambaranyangberiebihantentangtahappengindustriandi benua[Eropahi dan tidakmenghiraukanpenempatanindustri yangsebenarnya.”28

Penekananyang dibuat oleh Anderson,Heaton,Pouthasdan Stearnsterhadapaspekpen banunyaperkembanganindustni di Eropahpadamasaitu tidaklah secaraautomatikmelemahkanhujah Bnuun. Bnuun sendini mengakuikenyataantentangindustni mi. Apayangboleh melemahkanhujah Bruun ialah jika ahli sejarah sepertiAnderson,Heaton,Pouthasdan StearnsdapatmembuktikanbahawapengmndustniantelahmembawafaedahekonomikepadakaumpekerjaEropah.Tetapi mi susahuntukdibuktikan.Pouthassendiri,selepasmengatakanbahawaindustnidi benuaEropahtidaklah mempunyaipekerjasenamaiyang terdapatdi Englanddankeadaanmerekatidaklah seburukkeadaanpekerjaInggeris,telahpulamenambahnumusanbegini:

“Tetapi mi tidakiahbermaknayangkeadaanparapekerjaitu tidak buruk ... keranamerekatelah hiiang periindungandaripadaperaturaniama negaratetapi beium [iagi]

25 Lihat MS. Anderson 1972. The Ascendancyof Europe: Aspectsof European:History 1815—1914.London: Longman,him.94—96.

26 H.Heaton, “EconomicChangeandGrowth” daiamJ.P.T.Bury (ed),The NewCambridgeHistory, iii. X,him. 43.

27 C. Pouthas,“The Revoiution of i848” daiamibid., hIm. 392. FrederickEngelsiaiah rakanseperjuanganMarx yangjugateiahmenghasiikansebuahbuku tentangkeadaanpekerjaindustri di Britain berjuduiTheWorkingClassCondition In England.

28 P. N. Stearns,op. cit., him. 17.

75

EROPAH MODEN: APUS SOSIOPOLITIK DAN PEMERINTAHAN

mempunyamkekuatankeranabuianganmerekamasih kecii dan persatuan[pekerja]beiumwujud.”29

Stearnsjuga bukanlabmenafikansamasekali perananyang dimainkanoleh Re-volusi Industni. Beliau mengatakanbahawa,“Revolusi Industri tidaklah boléhdikesam-pingkan,tetapiperanannyalebih halus”.3°Stearnsjugamendakwabahawaideasosialisti-dakbegitumenanikperhatiankaumpekenjayang selalunyabutahuruf, atautenlalumiskinuntukbenupayamemberontak.Namunbegitu,beliau tidak menafikankesansainganyangtelahditimbulkan oleh prosesperjentenaanterhadappanapekenjadalambeberapabidangindustni.3’

Andersonjuga tunut menyedariakibat tidak baik yang telah timbul dalambidangekonomi.Andersonmenggambarkantahun1845—47denganmenulisbahawa,

“Keadaanekonomipadatahun 1845—47 tentu merupakansebahagiandaripadaiatarbelakangrevolusi yang mustahak.Ia membantumenggoncangkaniagi kewibawaandankeyakinandin rejim yang ada padamasaitu di seiuruhEropahdan menjadikanpara pekerja biasa,yang seialunyatidak berpolitik denganberkesan,sedia untukmembantumenjatuhkannyaataupun sekurang-kurangnyamelihatnya [jatuh] tanpasesaian”32

Dalampetikandi atas,kita dapatjugabanangkalimengesansatugambanantentangunsurperasaanmenekayang tenlibat ketikaitu, iaitu tentangpenasaankurangkeyakinandin di kalanganparapemenintahdi Eropahdanperasaanparapekerjayang kian bencikepadakenajaan.Unsurmi adalahunsuryangsusahdiukun, lantassukaruntukdibuktikan,danjika ada,fenomenami jugasukardipastikandenganmuktamadsamaadaia meluasatau tidak (atau mendalamatau tidak). Sama ada penekananboleh dibuat tenhadapkemustahakanfaktoryangbegini bergantung,antanalain, padapentaliannyadenganbukti-bukti lain dan juga sudutpentafsiranahli sejarahyangberkenaan.Maka dalamkonteksperbincanganyangbeginilahagaknyakita dapatmelihat kekuatanhujah Bruun tentangkemustahakanindustnialismedalam pencetusanRevolusi-revolusi1848. Bruun meng-hubungkanperubahanekonomidi Eropah,dansebanangkepincanganyang tendapatpadamasaperubahanitu, denganharapanmeninggi masyarakatsertaideologi sosialis dankomunis yang cuba membenikansesuatumatlamat,atau cara penyelesaian,kepadakeadaanyang mencabaritu. Dalam rangka beginilah Bnuun mengatakanbahawaindustnialismeitu satufaktoryang dinamik.

Tetapi rerangkapertalian fakton yang diketengahkanoleh Bruun sesungguhnyabolehjugamenimbulkanpertikaianpendapat.Apakabdalamnangkaianitu perkembanganindustni itulah faktonyang lebih utamaataumungkinpula ideologi itu sebenarnyafaktoryang lebih knitikal? Penghujahanbarangkalibolehdibuat untukmembenikankeutamaankepadafakton ideologi. Itulah sebabnyaadaahli sejarahyangmahumelihat kebangkitanpadatahun1848itu sebagaipenistiwayangdigerakkanolehideadanipadaparapemikin.33

29 C. Pouthas,op. cit., him. 392.30 P. N. Stearns,op. cit., him. 17.31 Ibid.,him.2l.32 Anderson,op. cit., him.94.33 LihatL. Narnier1946. 1848: The RevolutionofThe Intellectuals.London: Oxford UniversityPress.

76

REVOLUSNTEVOLUSI 1848

PENCETUSAN REVOLUSI DI PARISPemberontakanpertamapadatahun1848 benlakudi Palermo,Itali. Kebangkitanmi ber-tujuan untuk memisahkandaerahitu danipada pemenintahanNaples. Walau bagai-manapun,pembenontakanmi tidak meniupkanapinevolusike tempatlain di Enopah.

Pembenontakanyang telah menggegankanEropah berlaku di Paris pada bulanFebruari tahun 1848. Pemberontakanmi dikendali oleh gabunganantarapuak sosialisdenganpanapendukungnepublikyang menentangpemenintahanLouise Philippe.LouisePhilippe (1773—1850)adalah adik kepadaLouis XVI. Dia adalahdaripadakeluangaOrleansyang merupakankeluargasaingankepadagolongan diraja Bourbon. LouisePhilippe, sepertijuga ayahnya,dianggapseorangyang liberal. Oleh sebabsimpatinyakepadaidealiberal danjuga nepublik, makadia telahdilantik oleh golonganyang me-ngendalikanRevolusi 1830 sebagairajamenggantikanCharlesX yang Ian ke England.Kemudianpuakkin dan liberal PenancismendapatipemenintahanLouise Philippe pulatidak memuaskan.Makaitulah sebabnyabenlakupenentanganterhadapnya.

Penistiwakhususyangmencetuskankebangkitandi Parissebenarnyaberkait dengan

rancanganpanti pembangkang,(padabulan Disembertahun 1847), untuk mengadakansatu majlis makandi Paris, sebelumpanlimenmemulakanpersidangannya.Panapeng-anjurnya ialah golongan sederhanayang pronepublik, tenmasukahli parlimen sepertiOdilon Bannot (peguam),Lamartine(penyajak)dan ahli sidangnedaksiakhbarNationalsepentiMannast.Golongansosialis radikaljuga telah turut serta. Kumpulan yang ketarasekali dalam kalanganpuak sosialispadamasaitu ialah ahli sidang redaksi akhbarLaReforme.MenekatelahdiketuaiolehLednu-Rollin.

Jamuanmakansepertimi sebenarnyakenapkali diadakandi Parisdanjugadi bandarlain di Per~tncis.Antara 9 Julai 1847 hingga25 Disember1847, dianggankanseramai

17 000 onangturut sentadalambeberapamajlisjamuanyangtelahdiadakan.Dalammajlisbeginilahpidato yangmengknitikkenajaandanmenuntutpenubahanpolitik diperdengar-kan. Padamasaitu masihnamailagi onangdanipadagolonganbonjuisbawahanyang tidakmempunyai hak mengundi kerana gagal memenuhisyarat pemilikan harta yang di-perlukan.Dikatakanhanyaterdapat246 000 orangyangmempunyaihakmengundipadatahun1846.~~

Satu lagi sasarankemarahanpuak antikerajaanialah PerdanaMenteri FrancoisGuizot.Guizot telahmemegangtampukpemenintahanselamalapantahun.Dia dikatakanamatpakardalamkaedahmengubahkeputusanpilihan rayabagi mendapatkanparlimenyang akanpatuhkepadasegalaarahannya.Raja Louise PhilippetelahmenolakdesakandaripadakalangankeluarganyasendiniagarGuizotdigantikandenganseoranglain yangbersikaplebih bentolakansur.Bantahandaripadakalanganpuakpembangkangpula telahdisifatkanolehLouisePhilippehanyasebagai“perasaanliar danmembabi-buta”.35

KenajaanGuizot mengambilkeputusanuntuk tidak membenarkanmajlis jamuanyang dinancangkan.Oleh itu, para penganjunnyatelah menundatanikhnyakepada22Februani 1848. Kerajaan kemudiannyatelah membenikankeizinannya. Sebenannya,

34 Sigmann,op. cit., him. 205. Sigmanntidak menyatakanjumiah golonganborjuis yangtidak mempunyaihakmengundi.

35 Ibid.

77


kerajaantelahmenancanguntukmenghantarpanapengintipnyabagi mengumpulbuktidankemudian membawa kes itu ke mahkamahdemi menguji kesahankegiatan parapembangkangitu. Rancangankenajaanmi diketahui oleh para pembangkangdan mimenimbulkankemarahanmeneka.Padapeningkatmi sebahagianbesardaripadagolongansederhanamahumemansuhkansahajasegalakegiatanantikerajaankenanatakutkanakibatyang tidak baik. GolonganLa Reformemahu rancanganditeruskan.Marrastpula telahmerancangkansatudemonstnasipada21 Febnuari1848. Kenajaanakhirnyatelahbentindakmengharamkandemonstrasidan majlis jamuan. Golongan La Reforme bendegil danmenggesarakyatParis berarakberamai-ramaipada22 Februari 1848, sebelummajlisjamuanitu diadakan.Padaperingkatin lebih namaipanapembangkangmengundurdindan senuanuntuk mi telahjuga dibuat oleh bebenapaakhbar radikal. Kebanyakanahlipolitik takutkankemungkinanberlakunyarevolusi. Meneka juga takut kenajaanakanmengambil tindakan balas yang akan meninggalkan kesan buruk terhadap parapembangkang.Namun,sebahagiankecil panapembangkangbenkenasmahumeneruskantindakanmenentangkerajaan.AntaramerekatermasuklahLedru-RollindanLamartine.

Pada21 Februani 1848 para penganjunbensetujumembatalkannancanganuntukmengadakanjamuan, tetapi parapekenjaterusjuga mendinikankhemah.Pihak istanadikatakanbenasayakin dengankekuatanmerekakenanatendapatnya20 000 askardan3000 para pengawal. Tetapi sebenarnyatidak semua ahli Pengawal Kebangsaanmenentangusahauntukmenuntutperubahandalampentadbirankenajaan.

Pada22 Februari1848, onang ramai, termasukparapenuntutdanahli parlimen,berkumpuldiPlacedelaMadeleine.Pergesenanantaraorangnamaidenganparapengawalkerajaan telah benlaku tetapi keadaannampakpulih semulamenjelang senja. Padakeesokanhaninya, iaitu pada23 Februari 1848, jumlah onang namai yang benkumpulbentambahbesar. PengawalKebangsaanyang ditugas mententenamkankeadaanturutbensama-samadenganorangramaimelaungkanslogan,“Hidup Pembaharuan!Mansuhkankabinetmenteni!”DanipadaduabelaspasukanPengawalKebangsaan,hanyasatuyangtaatsetiakepadanaja. Dalam keadaankrisis mi, Louise Philippe telahmemecatGuizot danmenggantikannyadenganMole. Keadaanmenjadinedadanorangnamaibergembirasentabensonak-soraidi jalanraja.

Namuntendapatkumpulannadikallain yang tidak benpuashati; menekamenganggapMole telah “mencuni” hak meneka.Kumpulan inilah yang telah bentembungdengansepasukantentenadi BoulevarddesCapucines,iaitu di sudutyanghampir bententangandenganbangunanKementenianLuarNegeni.Apakahtembakansulungyangmenyebabkanparatenterapanik lantasmenghujanipanaradikal dengantembakanyang bertubi-tubi itutelahdilepaskandengantidak sengajaolehseseorangdanipadapihaktenterasendini?Atauapakah ia telah dilepaskanoleh ahli golonganradikal sebagaisatu taktik nekadbagimemanjangkanknisisdankebangkitanantikenajaan?Keraguantentangkedudukanhal miyangsebenarnyatelahpernahdibangkitkan.36

Walau apapun penentuanyangdibuat tentangpersoalandi atas, kita tidak dapatmenafikanbahawaia telahmengakibatkansatunantaianpenistiwayangdramatik.Akibatdanipadaperistiwami, lebih kunangduapuluh onang,termasukduaorangwanita, telah

36 Ibid., him. 209.

78


tenbunuh.Lebih kurang lima puluh oranglain cederadan tenlantandi tepi jalan. Mayatmerekayang tenkorbantelahdianakdi Paris padamalamitu juga. Orangnamaidisenuagarbangkit menentangkenajaandengansenjata.Padamalam itu, parapekenjamerosak.kanjalannayadi kota, menintanginyadenganlebih danipada1500 halanganbuatansendinidanmenebanglebih daripada4000batangpokok.

Padaharm yangbenikutnya,24 Febnuani1848, Louise Philippe cubamendamaikansuasanadenganmelantik satukabinet yang lebih liberal di bawah pimpinan AdolpheThiens.Odilon Barnotyangdahulunyapennahterlibat dalampergerakanantikenajaanjuga

dibenikan tempatdalam kabinetitu. Tetapi onangramai nampaknyasudahtidak dapatdidamaikanlagi. Prosespengradikalanyang selalutendapatdalamrevolusi sudahbermula.Louise Philippe, yang sebelummi sudahpun mengatakanbahawa,“Beta sudahjenuhmelihat darah!”,37 akhirnyamengambilkeputusanmeninggalkanPenancisdan Ian keEngland.

KERAJAAN SEMENTARASelepaspeninggalanLouisePhilippe,panaahli panlimen telah merancanguntuk melantikcucunyayangberumursembilantahunsebagairaja. Rancanganuntuk melantik rajadanjugaseorangpelmndungnya(atauwakil naja)mi telahdigagalkanoleh serbuanorangramaiyang memasuki dewan panlimen. Ahli panlimen meninggalkan dewan; yang tidakberganjakhanyalah minoniti yang radikal, tenmasukLamantine. Kumpulan mi meng-isytihankanpembentukansebuahKerajaan Sementana.Dalam proklamasi pertamanya,KenajaanSementarami mengatakanbahawaia mendukungpnmnsip kerajaanberbentuknepublik,walaupunpenentuanakhirtentangsoalmi dipulangkankepadarakyatPenancis.38Tetapipadaharmyangbenikutnyasatuproklamasilain menekankanpula bentukkerajaanbanuPenancisdenganlebih nyata.Antaralain proklamasimi menyatakanbahawa,

“Kebangsawanandaiamapabentuksekaiipunkini dimansuhkan.Tidak adaiagi [soailpninsipketurunandirajayang sah,tidak adaiagi Bonapartisme,tiada[lagi] wakii raja.Kerajaan Sementara telah mengambii segaia iangkah penlu bagi menghalangpengembalmansemulawangsaiama dankemunculan[wangsa]yangbaru. Repubiik,denganmi, diisytiharkan.Rakyatbersatu.”39

Dalamhal ehwalbunuhpula,atasdesakanrakyat yangmemprotesdengansenjata,kerajaanbensetujuuntuk tenusmelaksanakanidea-ideayangdiketengahkanoleh LouisBlanc dalambukunya, The OrganisationofLabour. Pada25 Februani1848, Kerajaan

Sementaramengeluankandikni (yang didnafoleh Louis Blanc) “menjaminmembenikerjakepadasemuarakyat”.4°Pada27 Februari1848, Kerajaan SementaramenubuhkanapayangdinamakanBengkelKebangsaandi bawahkelolaanMenteni KenjaRaya. Bengkel

37 Ibid.,him. 207.38 LihatGA. Kertesz(ed.)1968. Documentsin ThePolitical History ofThe EuropeanContinent1815—1939.

Oxford: ClarendonPress.Lihat dokumen32,him. 85.39 ibid., lihat dokumen34, hIm. 86.40 ibid., lihat dokumen35, him. 87.

79


Kebangsaanmi tidak menekankanciri-cini sosialismesepertiyang disarankanoleh LouisBlanc. Ia merupakansatu kompromi sahaja. Kata Lamartine, Bengkel Kebangsaanmerupakanjaminan untuk mengelakkanrusuhan. Dalam pada itu, ia boleh pulamenghampakannancangan golongan nadikal untuk menegakkan sistem sosialis.KementenianKenjaRayayang menconakkansegalami diketuaioleh PierreThomasMarie,seonangyang tidak bersimpatidenganidea Blanc. Emile Thomas,jurutera muda,yangmenawarkan bantuannya untuk mengatasi masalah yang dihadapi oleh BengkelKebangsaanjuga tidak bertindak di atas landasansosialis. Memangbetul KerajaanSementarajuga menubuhkanapa yang kemudiannya dikenali sebagaiSuruhanjayaLuxembourg,benikutandengandekri yang diisytiharkanpada28 Februari1848. KerajaanmendakwabahawapenubuhanSuruhanjayami membuktikan kesungguhannyauntukmembelagolongan bawahan.Menyentuhtentangkeahlian Sunuhanjayami, dekri 28Februari 1848antaralain menekankanbahawa,

“Sebagaimembuktikanyang Kerajaan SementaraRepubiik mi membeniperhatianmustahakterhadappenyeiesaianmasalah besarmi, [masaiah buruhi, ia melantikseorangdaripadaahiinya,M. Louis Blanc, sebagaipresiden... dan seorangiagi ahii-nya,M. Albert, seorangpekerja,sebagaiNaibPresiden”.

4’

Blanc dan Albert mungkin menyangkamenekaboleh menggunakankedudukanmenekadalamSunuhanjayaLuxembourguntuk membelanasibkaum pekerja.Tetapiahlilain dalam KenajaanSementanamerencanakanmi sebagaisatu strategi halus untukmenyekatkegiatandanfahamsosialisBlanc.Menurutkinaanmereka,apabilaBlanc sudahmenjadi PresidenSuruhanjayaLuxembourg, tentulah dia tidak dapat lagi melibatkandininya secaraaktif dalamurusanpemenintahannegara.42

Penselisihanfahamantaragolongansosialisdengangolonganbukansosialisdalamkabinet KenajaanSementaramerupakanimbasansahajakepadaperbezaanyang lebihmendalamyangtendapatdi kalanganparapenentangkenajaanLouisePhilippe.PadamasapembentukankabinetKerajaanSementarapun konflik sudahtimbul. Padamulanyahanyaseonangdaripadapuaksosialisyangdilantik sebagaimenteri, iaitu Lednu-Rollin dan LaReforme. Kebanyakanahli kabinet terdini daripadaahli barisanpembangkangyangmenganutfahamanpolitik sederhana.Ramai antaramerekaadalahahli sidang redaksiakhbar National. Blanc telah hanya dibenikan jawatan SetiausahakepadaKerajaan.Folcon, seonangyang telahmengambilbahagianaktif dalam kebangkitanrevolusionen1848, juga telahdibenikanjawatanyang sama.Kerajaanbersetujumelantikmeneka,danjuga seorangpekenja bernamaAlbert, sebagaiMenteni hanya setelah didesak olehgolongañdarnakhbarLa Reforme.43

Konflik antaragolongansosialisdengangolonganmenengahmenjadi lebih sengitapabila Kenajaan Sementarabercadanguntuk mempenkotakanjanji awalnya untukmenujuk kepadapendapatumumrakyat Penancis.RakyatPenancisakandibeni peluang

41 Ibid., iihatdokumen36, him. 90.42 Ibid.,him. 89.43 P. N. Stearns,op. cit., him. 76. LihatjugaKertesz(ed), op. cit., dokumen32, him. 85 bagisenarainama

aNti kabinetmenteriyangpertama.

80


menentukanconakpolitik negaramereka.Jadi,pada5 Mac 1848, kenajaanmengambilkeputusanuntuk mengadakanpilihan raya umum pada9 April 1848. Pihak sosialis

mengetahuimerekatidak begitu populardi desa-desa.Ekonomidesapadamasaitu tidakbegitu baik. Untuk mengatasiknisis kewangannegara,kerajaanbaru sahajamenaikkancukai sebanyak45 penatus.mi amattidak disenangioleh panapetani.Tetapiparapetanitidak sukakansosialis.Merekatakutkankemungkinangolongansosialismengancamhakmilik penseonanganterhadaptanah.MerekamenuduhparapenganggunyangmembanjiriBengkelKebangsaanuntuk mendapatkankerja sertasubsididanparaproletariatbandar

sebagaibentanggungjawabtenhadapkepayahanekonomi yang menimpamereka.Iklimpolitik desayang begini mengancamprospekparasosialisuntuk mencapaiprestasiyangbaik jika pilihan naya umum diadakan. Mereka bimbang. Jadi, bagi mengelakkankekalahandalampilihannaya,pihaksosialismengendalikanpropagandabagi memancingundi. Merekajuga mendesakagar tarikh pilihan naya ditunda. Ledru-Rollin, selakuMenteni DalamNegeni,telahmenggantikanparaprefectdi daenah-daerahdengan“onang-onangnya” agarsokonganrakyat desadapatdiusahakan.Blanc dan Albert tunut samaterlibatdalamdemonstrasikelabpolitik dan nakyatyang progolongansosialisdi Paris.Disampingitu, demonstrasibalasmenentanggolongansayapkin telah jugadikendalikan.Tendapatteniakan danipadapara pekenjayang jelas menandakanpenentanganmenekaterhadapgolongansosialis: “Hidup Republik! TumpasKomunis!”~Keadaanmi makintidak menyenangkangolongansosialis.

Akhinnya, pilihan raya telahditundajuga daripada9 April 1848, kepada23 April1848. Ini tidakjugamenenangkankekhuatinanpihakkin yang radikal. Demonstrasiyangdiadakanpadabulan Mac dan bulan April telah nampaknyamenimbulkanreaksi yangtidak produktif. Rakyat kini bimbang denganunsur melampaugolongan sayapkin.Manifestasi kekhuatiranpuak nadikal jelas terlihat daripadakenyataanyang dipam-pangkandi tembok-tembokdi Paris. Kenyataanyang bolehjuga dilihat sebagaimem-bayangkankeazamankerasparanadikalkin mi, antaralain, berbunyi,

“Jika pilihanrayatidak menghasilkankemenangankebenaransosial ... makaterdapathanyasatucara untuk menyeiamatkanrakyat ... menggantungkankeputusanperwa-kiian kebangsaanyangpalsu.”

45

Bertolak darn sini, maka jelaslahketepatangambaranyang dibuat oleh Stearnstentangdilema yang dihadapioleh KenajaanSementarasemenjakdanipadaharm pertamanevolusilagi. Stearnsmengatakanbahawa,

“Persoaianjeias, yang dihadapipadawaktu petang24 Februari dan beruiangkaiiselepasitu, ialahbagaimanakerajaanyangmempunyaimatiamatmemeliharapentad-biran buat sementarawaktu boieh menguruskangoiongan rakyatyang mempunyaimatiamatrevolusi.”46

44 Sigmann,op. cit., him. 225.45 ibid.46 P. N. Stearns,op. cit., hIm. 76.

81


Sekinanyapihak sosialis pernahmemikirkan kemungkinanmerekakalah, merekabanangkalitidak mendugabenlakunyakekalahanyang tenuk. Keputusanpilihan naya23April 1848 menampakkandenganjelasreaksiseluruhPenancisterhadapperistiwaradikaldi Paris. Ia mempenlihatkankegagalannyatapuaksosialis untuk memenangisokongan

menyeluruhdanipadanakyatPerancis.Lapanpuluh empatperatusdanipadajumlahrakyatyangbolehmengunditelahmengundi.Dalampilihan raya itu puaksedenhana,iaitu panapendukungnepublikdi bawahLamartine,menggondol500 kerusi, Onleanist(penyokongLouis Philippe) 200 kenusi, sementanapuak sosialisdan penyokongCharleske-X danketurunanBourbonmasing-masingmendapathanya100 kerusi.Jadi,DewanPerwakilanyangdipilih untukmenggubalpenlembagaanbaruuntukPenancismi mempunyaigolonganpolitik dalampecahanperatusyang begini: lima puluh peratuspendukungrepublik, lebihkurangtigapuluhtiga penatuspromonarkidan sepuluhperatuspuaksosialis.47

Kebanyakanahli DewanPenwakilanyang tenpilih tendini daripadatuan tanahkaya,iaitu seperti juga pada masapemenintahandiraja dahulu. Peratuspara peguamyangterpilih telahbentambah.Dua puluh enampanapekenjayang memenangikerusi adalahrata-natamenekayangbensikapsederhana.ParapenulissosialissepertiConsiderantdanCabetkalah denganteruk sekali; Blanqui juga menenimanasib yang sama.Blanc danLednu-Rollin menang tetapi denganmajoniti undi yang sedikit sekali. Blanc hanyamendapat120 000 undibenbandingdenganLamartineyangmemenangikerusinyadenganundi sebanyak260000. Blanc telah tersingkindanipadakerajaan,sementaraLednu-Rollindapatmengekalkankedudukannyadalam kabinet; itu pun setelahLamantinemendesakahli lain agarbensetujumelantik semulaLednu-Rollin.

HARI-HARI JUNPada 15 Mei 1848, para pekenja Paris mengancamuntuk bertindakterhadapDewanPerwakilan.mi telahmenimbulkanneaksi danipadaparapendukungrepublik dan puakpromonarki. Menekabensatu.Menekamemansuhkanikrar bulanFebruariyangmenjaminpekenjaankepadasesiapasajayang menghendakinya.Menenusiprosesundian,merekajugamemansuhkanBengkelKebangsaan.

Puaknadikal di Paris menyifatkantindakan Dewan Penwakilanmi sebagaisatupengkhianatanterhadaprevolusi.Merekacubamenampaskuasa.Akibatnya,pentempuranbenlakuantaramerekadenganpihaktenteradi bawahpimpinanJeneralLouis Cavaignac.Pentumpahandarah bertenusansehinggaempathan (23—26 Jun) dan 500 onangparapemberontak telah mati menjadi mangsa berbandingdengan 100 onang di pihaktentenadan pengawal.Tetapi dalamgenakanpembersihanyang dilakukanoleh tenterakerajaanselepasparapemberontakditewaskan,hampir 3000 onang telah dibunuh dan12 000orangditangkap.Akhinnya,seramai4500telahsamaadadijel ataudibuangnegenike Algeria.48

Setelahbenlakunyapenistiwayang kemudiannyadikenali sebagaiHan-Han Junmi,DewanPenwakilanmenyambungsemulasidangnyadanmeluluskansatu penlembagaan

47 Ibid., him.85 danSigmann,op. cit., hIm. 226.48 P. N. Stearns,op. cit., him. 92.

82


baru. Dalam penlembagaanmi, tendapatperuntukanbagi penubuhansatu Dewan Pen-wakilan (dengansatu dewan sahaja) dan juga perlantikanseonangPresidenmenenusipilihan raya umum. Hak mengundi dibeni kepadasemuarakyat tanpamenginabatasanhantadan kedudukan.Mereka yang telah gempardengankebangkitannadikal di Parismemusatkansokongan mereka kepada Jenenal Cavaignac (calon kenajaan). JeneralCavaignac ialah ketua tentera yang bertanggungjawabmelancarkantindakan balasterhadappanapembenontakpadaHan-HarmJundahulu.Tetapikeputusanpilihan nayalebihmenggemparkanlagi.

Pemenangpilihan raya ialah Louis NapoleonBonarpante(1808—1873),anaksau-dara kepadaNapoleonBonanparteI. Louis NapoleonBonanpantepernahbeberapakalisebelummi merancangsecarasulit untukmenjatuhkanpemenintahanLouis Philippe.Diageman menyifatkan dininya sebagai seorang sosialis, tetapi nampaknyadia lebihmerupakanseorangyang sukamemusatkansegalasesuatukepadadininya sendini. Diatidak berbuatapa-apauntuk menyekatpenganuhdan tindakan borjuis, malah banyakdanipada tindakannya membantuborjuis Perancis yang sezamandengannya. Dalampilihan nayabagi memilih Presiden,Louis NapoleonBonanpartetelah mendapatlebihdaripadalima juta undi benbandingdenganhanyalebih kurangduajutajumlah undi yangdiperoleholeh semualawannya.Dia mendapat5 434226 undi, JenenalCavaignac1 448

107, Lednu-Rollin (sosialis) 370 119, Raspail (sosialis)36900, Lamantine 17910, danJeneralChangarnier,4790.~~Louis NapoleonBonarpartemenggelarkandininya sebagaiNapoleonjjj,50

DARt KIRI KE KANANMenunut Lord Elton, Louis NapoleonBonanpartebenjayakeranadia dapatmemenuhihasratmajoniti rakyat Penancis. Majoniti nakyat Penancisdi luar Paris mahukan ke-tentenaman.Di seluruhPerancis,menunutLord Elton, nakyattidak mahumemihakkepadapuak sosialis dan kepadanevolusi yang mengancamhak memiliki hanta. Walaupunmajoniti nakyattidak mempunyaitanahdanhartayangbanyak,merekasayangkepadaapa

yangmerekamiliki. Selalunya,kataLord Elton, menekayangmempunyaisedikithantalahyangpalingkukuhmahumenjaganya.5’

Seterusnya,Lord Elton mengatakanbahawadi Perancispadamasa itu terdapatsemacamsatukeninduankepadazamankeagunganNapoleonBonarpante.Penancistelahlama mengalamizamankelemahandan nakyat mahukanketentenamanselepaszamanpemberontakan.Kata Lord Elton, tendapatbebenapacmi persamaanantaraNapoleonIdenganNapoleonIII. Kedua-duanyadilihat olehLord Eltonsebagaipenyelamatrevolusi—

bukandan segibentukluartetapiintinya. Penbezaannyahanyalahdarnsegimasadantahaprevolusi itu. NapoleonI menyelamatkanrevolusipadamasanevolusiberadadi peningkatkreatif sementaraNapoleonIII padapeningkatrevolusi sudahbertapak,lantastugasnyaialah mempertahankannyasahaja.Padapeningkatkeduami, mengikutLord Elton, rakyat

49 Lihat J.M.Thompson1965. Louis NapoleonandTheSecondEmpire.Oxford: Basil Biackweil, him.96.50 NapoleonII ialahanakNapoleonBonarparte1 yangpernahdiisytiharkanoiehbapanyasebagaiRajaRom.

Dia teiahmeninggaiduniaketikaamatmudalagi.51 L. Elton,“The Revolutionof 1848”dalamI(ranzberg,op. cit., him. 14.

83


Penancisbensetujumengorbankancita-citapensamaanyang menjadi salahsatuharapannevolusidemi mendapatkanketentenaman.

Penasaankerinduan kepada zaman Napoleon Bonanpantedan kerelaan rakyatPerancis mempentaruhkanharapan mereka kepada keagungannama Napoleon jugadiperkatakanoleh J.M. Thompson.52Thompsonmelihat NapoleonIII sebagaiperancangpolitik yangcermat,sanggupbersabandanbersediabertindakpadamasayang difikirkansesuai.NapoleonIII sebenarnyatelah lama benadadalambuangandi luar Penancisdanpadatahun1848, diaberadadi Britain.53

NapoleonIII mengendalikankempen politiknya bukan denganmerayu kepadanakyat menenusimana-manateori politik. Ahli politik lain membuatanalisis terhadapmasyanakatdenganmenggunakankonsepkelas,tetapi NapoleonIII tenusmenyampaikanhasratnyakepadasemuarakyat danmendakwaakanmembelasemuanyasekali.Dia jugatidak tenagak-agakuntuk menggunakannamawanisankeluanganyabagi mencapaitujuanpolitiknya.54

Sepertiyang telahdipenkatakansebelummi, kekalahanproletariatpadabulan Juntahun 1848 dilihat oleh Marx sebagaitarikh kelahinansuatunepublik bonjuis, iaitu dibawah Lamartine. Menunutnya lagi, kejayaanNapoleonIII pula benmaknakalahnyarepublikborjuis mi di tanganseonangpewanissistemempayan.DalammenganalisisreaksipanapetaniterhadapNapoleonIII, Marx menyuanakanpendapatyang agaksamadenganLord Elton. PembahagiantanahselepasRevolusiPerancis,kataMarx, telahmenjadikankaum petani Peranciskonsenvatif. Kaum petani sepatutnyabergandingbahu denganproletariatbandantetapi merekatelah tidak berbuatbegitu. PemilihanNapoleonIII olehpetani, bagi Marx, mewakili “bukan kebijaksanaan,tetapi tahayul petani; bukankehakimannya,tetapiprasangkanya;bukanmasadepannya,tetapi masasilamnya”~

Menunutjangkaan Marx padamasaitu, pemenintahanNapoleon III akan tumbang

kenanaia tidakmungkindapatmengimbangkankehendakbonjuis,petanidanproletariatdiPenancisyangsalingbententangan.Marx mengatakanbahawa,

“Bonarparteingin dilihat sebagaipenaungyangmembawafaedahkepadasemuakeias.

Tetapi dia tidak boieh membenikepadasatukelas tanpamengambii daripada(keias)yanglain.”56

Penbezaanantanapendinianpolitik Marx denganNapoleonIII mi menggambarkanpenbezaanyang sering tendapatdalam pencubaanuntuk mencanipenyelesaiankepadamasalahpemenmntahannegara.Masalahnyaialah mencari perimbanganantarapolitiksayapkin denganpolitik sayapkanan.Seningterdapatkespenglibatanyang tenlalu ke kinmencetuskanreaksiyangtenlaluke kanan;danmi memungkinkansatureaksidanipadakinpula.Tokoh yang dapatmenyesuaikandin dengananusneaksiyang timbul seningbenjaya

52 J. M. Thompson,LouisNapoleonand The SecondEmpire,hhatBabiii terutamahim. 90—96.53 ibid., him. 85,passim.Butir-butir ianjutdapatdiiihatdalarnBabIV danBabV.54 Untuk manifesto pilihan raya NapoleonBonarparte,lihat Kertesz(ed), op. cit., Dokumen 43b, him.

99—100.55 K. Marx 1972. The 18th Brumaireof LouisNapoleon.Moscow: ProgressPublishers,CetakanKeenam,

him. 107. Lihatjugahim. 100.56 Ibid.,him. 114.

84


mempenolehkuasa. Kejayaan mi tidak semestinya mencenminkanpencapaiansatumatlamatunggul, ia mungkmnhanyamengetengahkansesuatualtennatifyang pnaktikal.KejayaanNapoleonI selepasRevolusi Penancis,misalnya,bolehdilihat dalamkonteksyangbegini. KejayaanNapoleonIII jugadilihat olehThompsondalamkonteksyangagaksama.Padamasaitu, kataThompson,terdapatpuakpolitik yangsalingcuriga-mencunigaiantanasatusamalain. Pihakpromonarkitakut kepadapuakpendukungnepublik,danpuakpendukungnepublik takut kepadapuakmonarki. Kedua-duapihak mi pulatakut kepadapuak sosialis. Coalition of fear mi membolehkankemunculan Napoleon III untukmemegangteraju kuasa.57TetapikeranakemunculanNapoleonIII itu bukannyaberasas-kankatasepakatyang teguh,makakestabilanpolitik negaratidaktenjaminsecarapasti.

DASAR DAMAI DAN IMPLIKASINYAPadamasaKerajaanSementanadi Paris muladibentukdahulu,pihakyangberkuasatidakhanya tenpaksamenstabilkankeadaanpolitik dalam negara, tetapi juga menilai dan

menghadapireaksinejim lain di Eropah.Revolusidi Paris mengancampenimbangankuasadi Enopahyang telah dipupuk dan diselaraskanmelalui Sistem Kongres selamami.Golongansayapkin dalamkabinetpadamasaitu, sepenti Ledru-RollindanLouisBlancnampaknyabegitu ghamnahuntuk menenuskan“perjuanganrakyat” ke negaraEnopahlain.Negaralain, sepentiRusiadanJenman,nampaknyajugasudahbersediauntukmenghadapiapa-apakemungkinandanipadapihakPerancis.NamunLamartine,selakuMenteni LuarKerajaanSementara,berjayamempengaruhimajoriti ahli kabinetagarmengamalkandasarluar negarayang tidak provokatif. Ini telah jelas dikemukakannyadalamsatu manifestoyang dikeluarkanpada4 Mac 1848. Menenusimanifestomi, Lamartinecubamenten-tenamkankekhuatinannegaralain di EnopahdenganpenyataanbahawakenajaannyatidakakanmengulangidasarRepublikPertamaPenancisdenganmencetuskanpenangdi selunuhEnopah.Kenajaannyamengiktinafsecaradefacto persetiaan-persetiaantahun1815 yangmenetapkansempadannegara-negaraEropah, walaupunsecarade jure ia mengutukpensetiaanitu. PenancismembenitahuBritain bahawaia tidak benhajatuntuk menaklukiBelgium. LamartinemengatakanbahawaPerancisakanhanyamenggunakankekerasansenjatajika ia “terdesakatau diancam” atau sekiranyaAustria cubamembanteraspen-genakanliberal dan nasionalisItali dan Switzerlanddi sempadannya.58Jelas bahawaPerancismahumencapaimatlamatnyamenenusidiplomasidanbukanmelalui pepenangan.Denganperkataanlain, Penancismahumelenaikandininya daripadathe romanticismofthebarricades.59

Dasar tidak mahu mengeksportrevolusi mi bukan hanya tidak menyenangkangolongansayapkin dalamkabinet,tetapi jugakelab-kelabpolitik yangdianggotaiolehnakyat negaraasing yang banyak terdapatdi Paris. Kelab-kelabmi mendesakagarKenajaanSementaramemansuhkandasar tidak mahu melibatkandininya denganpen-

57 Istiiah coalition offearmi iaiahistiiah J.M. Thompson.58 Untuk teks manifestomi, iihat Kertesz(ed). op. cit., him. 229—230. Daiambuku Kertesz, tarikh yang

dicatatkanuntuk dokumenmi iaiah 7 Mac. Waiaubagaimanapun,sayatelahmenggunakantarikh sepertiyangterdapatdaiambuku Sigmann,iaitu 4 Mac.

59 Sigmann,op. cit., hIm. 230.

85


genakannevolusionerdi negaralain di Enopah.Antara4 Mac hingga2 April, berbagai-bagaiperwakilantelahke Parisdanmenyampaikanpendiniandansentimenmenekakepadapihak KerajaanSementara.Antaranyatenmasuklahyang (mendakwa)menjadijurucakapkepada rakyat Poland, Jenman, Switzerland, Greece (Yunani), Magyar (Hungary),Rumania,PortugisdanSepanyol.NamunLamartinetidak berganjakdaripadapninsipyangtelahditegaskannyakepadaseluruhEnopah.

WalaupunPenancismenolakdasarcampuntangan,api nevolusitelahmenebakjugake negaraEropahlain. Cini-cini kebangkitanyangdialami oleh Penancisjugatendapatdinegaralain. Di peringkatpermulaanrevolusi, pimpinangolongan menengahdi merataEnopahlantangmembuattuntutanagarpninsip-pninsipliberaldiamalkan.Ini merupakancini-cini utamayang ketara.Kemudian,anusrevolusi menempapula penmngkatpengradi-kalannya.Namun,unsuryang turut mengnadikalkanrevolusi di Jerman,Austriadan Italiadalahberbezasedikit daripadayang terdapatdi Perancis.Di negaralain, selaingolongansayapkin danproletariatsepertiyangterdapatdi Perancis,golonganpetanitelahjugame-mainkanperananyangpenting.Di sampingitu, semangatnasionalistelah juga menye-marakkanlagi api revolusi danmengujikewibawaanparapemimpinliberal. Walaubagai-manapun,faktor-faktonmi tidakpulamembezakankebangkitanmi semuadengankebang-kitan yangberlakudi Perancis.Secanapokoknya,semuanevolusiyang benlakupadatahun1848mempenlihatkanaspekpentanungantiga penjunuyangtelah dinyatakansebelummi.

KEBANGKITAN DI JERMANSemenjakratusantahunneganaJermansekarangmi merupakanhanyakumpulannegeni-negenikecil di hawahpemenintahanHoly RomanEmpire.Kemudian, kuasaHoly RomanEmpiremi berpindahkepadaMaharajaAustria (juga satunegeniJerman),lantasnegeni-negeniJermanbenadadi bawahnaunganAustria.

PadamasaNapoleonBonarparteI, negeri-negeniJenmanmi telah meleraikandinmerekadanipadanaunganAustria. Padatahun 1789, tendapatlebih daripadatiga ratusnegenikecil Jenmanyangmerdeka.Padatahun1815, jumlah mi menjaditiga puluh limasetelahberlakunyatakluk-menaklukidan gabung-menggabungdi kalangannegeni-negeritersebut.KongresVienna1815 menyatukansemuanegenimi di bawahapayangdinama-kan PersekutuanJerman, iaitu menggantikanHoly RomanEmpire. Pada tahun 1848,jumlah negeni-negeniJermanmi tinggal hanyatujuh belasbuah.

PersekutuanJenmanmempunyaidiet, atauparlimen,di Frankfurt.Wakil Austriadipanlimen mi merupakanpresidentetap parlimen. Kuasayang kedua kuatnya dalampersekutuanmi ialah Prusia.Padazahirnya, Prusia nampak lebih prognesifdanipadaAustriadalammempenjuangkanlibenalismedan nasionalisme.Austriatidakcendenungkearahmi kenanaempayarnyamerangkumidaenahdannakyatyangberbilangbangsasepentiorangCzech,Hungary,Pole dan Itali. Penkembanganliberalismedan nasionalismeakanmenggugatasasEmpayarAustria. Prusia,sebagaisebuahnegeniyang rata-ratamem-punyainakyatbenbangsaJerman,tidak menghadapimasalahsepentiyangdihadapiAustria.Oleh sebabitu, Prusia dianggapsebagaiketua bagi menintis jalan ke arah penyatuanJenman.

Padatahun 1848, kedua-duaideami, iaitu nasionalismedanliberalisme,telah Se-olah-olahmendapatnafasbaru.Satuperhimpunanumum di Nassau,sebuahnegeridalam

86

REVOLUS1-REVOLUSI 1848

PensekutuanJerman,telah merekodkanpernyataanbahawanevolusi di Penancistelah“menggenakkanEropah”dankesannyatelah tiba keJerman.6°Penhimpunanmi antaralainmenuntutagarsemuanakyatdibekalkandengansenjata.Merekajugamenuntutkebebasanakhbar tanpasyarat, persidanganparlimenJenman,kebebasanberpersatuandan peng-gubalansemulaundang-undangmengundi(agarpemilikanhartatidak lagi dijadikansatusyarat).Tuntutanyangsenadadenganmi telahjugadibuatolehsatuperhimpunandi negeniWurttembengsehariselepasperhimpunandi Nassau,iaitu pada3 Mac 1846.61Kedua-duatuntutanmi, menurutKertesz, adalahsealirandengantuntutanyang disuarakandi be-berapatempatlain di Jerman.62

Nasibrevolusi di negeri-negeniJenmanadalahtenikat kepadaapayang benlakudiPrusia.PengaruhPrusiaterhadapnegenilain adalahkuat.JikaAustriadikecualikan,PrusiabukanhanyamerupakannegeniJermanyangpaling besardankuat tetapijuga terkenalsebagaipendukungkonservatismeyang gigih. Di Prusia,kebangkitanmula-mulasekaliberlaku di Cologne. Keadaanindustni di Cologne pada masaitu sedangmengalamikemelesetan.Namunpenistiwayang mustahakberlakudi Berlin. Di Berlin, duaonangcendekiawannadikal,JuliusBenendsdanFniedrichSchmidttelah mengendalikanbeberapaperhimpunanawamyangkemudiannyamenghasilkansatusuratnayuankepadakerajaan.Apabilarayuanaganpembaharuandilaksanakandalampentadbirannegenimi ditolak, parapenunjuk perasaanbentambahnamai dan agresif. Penkhabanantentang kebangkitandiViennayangmengakibatkanjatuhnyatokohkonservatifEropahsemasa,Metternich,telahmembenikanrangsanganyangbertambahkuatkepadaparapejuangdi Berlin. RajaPrusia,FrederickWilliam, akhirnyamengalahkepadapanapenentangnyapada18 Mac. Dalamdekni yang diisytiharkannyapadaharm itu, Raja FrederickWilliam menjanjikan pe-mansuhanpenapisanakhbar,penggubalansatuperlembagaan,persidanganparlimenSe-Pnusiapada2 April dan pengakuanbahawaPnusiabensediauntuk mengepalaiusahabagimencapaipenyatuanJerman.

Pengisytihananmi telahdisambutdenganpenuhkeghainahan.Tetapipanikpulatunuttimbul, dan mi, akhirnyamencetuskanpertempuranantararakyatbiasadenganpihakbersenjata.Tiga natus onang terbunuh dalam pertempunanmi. Kebanyakandaripadameneka yang terkorbanterdini daripadaparapekenjamahin tenutamanyatukang kayu,tukangjahit dan tukangkasut.Hanyalebih kuranglima belasorang daripadagolonganmenengahyang terbunuh(termasukparapenuntut)dan tiga puluh orang tukang mahirpeningkat atasan.63Kejayaanpihak tentenamenumpaskanpara pemenotesmi tidakmengakibatkanneaksi antipemerotesdaripadakerajaan keranapihak kenajaanmasihsebenarnyatakutkantindakanbalasyang lebih hebatdarn daerah-daerahdi sekitarBerlin.Sebaliknya,FrederickWilliam telahmelantik satukabinetmenteniyang baru di bawahLudoif Camphausen,“salah seorangdanipadaketua golonganliberal yang terkenal diRhineland”.64

Kemudiansatupilihan nayaumum diadakan.Hak mengundidibeni kepadasemua

60 Kertesz(ed),op. cit., him. 103.61 Ibid.,Dokumen44, a& b.62 Ibid.,him. 101. LihatjugaSteams,op. cit., him. 140—143.63 P. N. Stearns,op. cit., him, 147—148.64 D. Thomson,EuropeSinceNapoleon.,him. 209.

87


lelaki dewasakecualiparapenjenayah,merekayang mendapatbantuanwangsarahidupdanmerekayang benmukimkunang daripadaenambulan di sesuatutempat.Inilah kalipertamanakyat Prusia dibenikan hak mengundi tanpa syarat harta, walaupunhak mibukanlahhak mengundisecaralangsung.65Komposisi ahli parlimen yangterpilih adalahbenlainandaripadakes yang terdapatdi Penancis.Golongantuan tanah hampir tidakkedapatanlangsungdan golonganbangsawanyang tenpilih adalah merekayang ben-pendinianliberal. Kebanyakanyang terpilih datangdanipadakelasmenengahbanu, iaituparausahawandangolonganprofesional.Di sampingmenekami, ramaijugaparapetaniturut tenpilih; malahterdapatjuga bunuh pertanianyangbutahuruf berjayamenjadiahlipanlimen. Corak pemilihan mi jelas mencenminkanketidakpuasanhati nakyatPrusiaterhadapstatusquo padamasaitu.

KenajaanLudolf Camphausentelah menjalankanbeberapadasanekonomi yangsesuaidenganpninsipliberal. Dasanekonomiyangmenggalakkanpengindustnianmengan-cam kedudukankewanganbangsawandan tuan tanah,danmenguntungkanparapeng-usaha.Golonganbangsawanjuga membencigolonganliberal kenanagolongan liberalmengecamdanmengancamhak dankedudukanistimewagolonganbangsawan.Pertela-gahanpninsip mi sampaike kemuncaknyapadabulanOktobenapabilaparlimen melu-luskanusul menggugurkannangkaikata“denganihsanTuhan” daripadagelaranyangdi-gunaolehRajaWilliam Frederick.66Beberapaharmselepasmi, iaitu pada26 Oktober,satuperhimpunanbesar-besarandi Berlin telah pulameluluskanresolusi“bahawamajoniti be-sarrakyatJermanmahukansatuRepublik”.67RapatumumyangdipanggilKongresDemo-knatik danyangdisentaipananadikal darn bebenapakota Jermanlain mi telahakhirnyamencetuskanhuru-hara.Raja berasamanahterhadapcabarandanipadagolongannevolu-sionen i. Kemudian, kejayaanpihak berkuasaAustria menumpaskangolongan pem-berontakdi Viennatelahmembenikannyarangsanganuntukmengambiltindakan sendini.Lantas, bagindamengarahkanbapa saudaranya,Friednich Wilhelm von Brandenburg,yang banudilantik menjadiPerdanaMenteni,menumpaskannevolusidi Berlin. RevolusidiBerlin berakhinapabila13 000 parasoldadutelahdikerahke Berlin danmengembalikansemulakekuasaandiraja. Kempentersebuttidak menghadapisebarangnintangansenius.

Dalam menghadapitentangandaripadagolongankonservatifdangolongandinaja,golonganliberal tidak berjayamendapatkansokongandaripadapekenjadan golonganbawahan.Persefahamantidak tenjalin antaramerekakeranamatlamatmerekabenlainan.Misalnya, padabulan Ogos, satu kongrespekenjadi Berlin telah membuatsatu sintuntutan yang tenpenmnci. Antara tuntutan mi termasuklahinsunans penganggunan,koperatif pengguna,perumahanbagi pekenja, persamaanlelaki-wanita dan pelajaransekularyangpercuma.Golonganliberal tidak dapatmelayantuntutanbegini keranadasancampuntangankerajaandalamurusanekonomibegini adalahbertentangandengansistemekonomi bebasyangmenjadianutanmereka.Kemudian, apabilarevolusisudahbegituhampir kepadaambangkehancunannyapun, golongan liberal masihbelum mahu ben-gandingbahudengangolonganbawahan.Padamasaitu tendapatuna-urauntukmendesak

65 LihatStearns,op. cit., him. 151.66 Ibid.,him. 154.67 Ibid.

88


nakyat Prusiasupayajanganmembayarcukai kepadaraja. Protesyangsedemikiantelahmenggemparkanbeberapaonangpemimpinliberal; presidenparlimen,seonangbangsawanrendahdanahli peniagabennamaHansvon Unnuh tidak mahumemperkenalkanmana-manatindakan“revolusioner” atau “kurang hormat”.68 Meneka barangkalitidak mahumenunggangharimaukenanakhuatir tidak akanbolehturun semuladenganselamat.Inilah

gambananrevolusi tigapenjuru.

PARLIMEN FRANKFURTUnsur revolusi tiga penjunu mi jelas juga dipamerkandalam usia singkatpanlimen Se-Jenmanyang bensidangdi Frankfurt. Di Dewan Parlimen Frankfurt juga parapejuangliberaldannasionalismelihat impian menekalebur.

IdeaparlimenSe-Jermanmi telahdiketengahkanoleh duaorangbangsawanliberalbennamaHeinnich dan Max von Gagernpada bulan Februani tahun 1848 lagi. Me-mandangkananusrevolusiyangmelandaJermanpadamasaitu, RajaFrederickWilliamnampaknyabersediabersetujudenganidea mi. Dengan in negeni-negenikecil lainmendapatisukar untuk menolaksaranandaripadavon Gargenmi. Akhirnya, panapen-dukung refonnasibermesyuaratdi Frankfurtdan membuatpersediaanuntuk pilihan rayaumum. Hak mengundidisarankandibeni kepadasemualelaki dewasamelainkanmerekayang adamenenimawangbantuansara hidup danmerekayang tidak dapatmemenuhisyanattententutentangtempohmasabenmukim.

Pilihan raya umum mi telah menghasilkansebuahpanlimen yang nata-ratadi-anggotai oleh golongan kelas profesional — “satu kumpulan yang amat tendidik danmempunyai kelayakanintelektual yang luar biasa”.69 Di kalangan ahli panlimen mm,terdapat95 orangpeguam,104 onangprofesondanguru sekolahmenengah,124 orangbiroknatdan100orangpegawaikehakiman.Golonganpetanidiwakili oleh hanyaseonangpetani.Golongantuan tanahtelahmemenangihanyatiga puluh empatkenusi sementaragolongankelasmenengahbarnpula(iaitu panausahawan)hanyabenjayamemenangitigabelas kerusi. Unsun kelas menengahpanlimen mi amat nyata, lebih nyata danipadaparlimen Prusia. Oleh itu, konflik dengankelas bawahanlebih mudah timbul. Kelasmenengahmahu memastikanagaranusnevolusi tidak tenlalu kencangke ku sehinggabolehmengancamimpiandankedudukanmerekasendini.Pertelagahankepentinganantaramajoniti ahli panlimen mi dengan nakyat bawahandimanifestasikanoleh kenyataandanipadaDoktor K.W. Loewe,ahli panlimenliberal kelasmenengah.Beliau mengatakanbahawa,

“Jika terdapatsebabuntukberasatakutterhadapgolonganproietaniat,makaproietaniatpertanianiahyangpatutkita paiingawasi ... Iateiahmembiakkankegasaranyangboiehmengubunkansegaiasesuatuyangteiahdihasilkanoiehtamadun”.7°

Seoranglagi ahli panlimenkelas menengahmelihat matlamatproletariatsebagaisesuatuyang mahu menghasilkanpersamaankasan dalam senba-serbi(sepenti puak

68 ibid., him. 154.69 Ibid., hIm. 157.70 Ibid., hIm. 163.

89


komunis)dantidak mengendahkanpenbezaansemulajadidi kalanganinsan.7’Sentimenmi, selainmempenlihatkansedikitsebanyakperbezaankepentingankedua

golonganmi, juga barangkali,mempenlihatkanburuk sangkasatugolonganterhadapsatugolongan yang lain. Panlimen Frankfurt sebenannyatelah bertindak menghapuskanbeberapahak keistimewaantuan tanahyangmendatangkankesusahankepadagolonganpetani. Tetapi para tuan tanahdibeni ganti rugi, dan mi bertentangandengankonsepkeadilanproletariatdalamhal mi. Panaproletariatbenpendapattuan tanahtidak sepatutnyadibeni ganti mgi. Lagipun,panlimenjuga tidak menenimadesakanpanapetaniagardasarpembahagiansemulatanahdilaksanakanbagi membolehkanparapetani menjadi tuantanahyangmendeka.SepertiparlimenPrusia,panlimenFrankfurtjugatidak mahumelayantuntutanpara pekenjamahin agar pninsip ekonomi laissez-fairedibataskanamalannya.Parlimen Frankfurtpencayabahawakesusahanyang dihadapipanapekerjaadalahakibatdanipadakesalahanmerekasendinidanbukanakibatdanipadasistemekonomibebas.

Lantas,oleh sebabtidak terdapatnyatentangansecarahabis-habisanterhadapidealama, makagolonganliberal yang memberontakgagalmendapatkansokongandaripadarakyatkelasbawahan.Inilah interpretasiStearns.Stearnsmenegaskanbahawa,

“Padapokoknya,para iiberai kelas menengahpadatahun1848 cubamengendaiikansaturevolusi poiitik tanpasaturevolusi sosial yangmenyeiuruh,tetapi merekatidakberjaya”.72

Jikagolonganbawahandi JermankecewadenganparlimenFrankfurt,parapejuangnasionalisdi luar Jenmanjugakecewadengannya.ParlimenFrankfurtbegitu lantangdangigih mempenjuangkannasionalismeJenman.Ia menyokongpergerakanrakyatbenbangsaJenmandi daenahSchleswig-Holsteinmenentangraja Denmarkyang menguasaidaerahitu. Parlimen Frankfurt telah meminta negeni-negeniJenmanmembenibantuantenterakepadakebangkitandi Schleswig-Holstein.Hasilnya,daerahtersebuttelahdibawamasukke dalamPensekutuanJenman.JermanhanyabersetujuberkongsikuasadenganDenmarkterhadapdaerahitu setelahadatekanandancampurtangandaripadapihakRusia,BritaindanSweden.

Parlimen Frankfurt telah juga mempenjuangkanpenyatuanJerman berdasarkankonsepkliendeutsch,atau“Jermankecil”, yangdengansendmninyamenghalangpenyentaanbersamaEmpayarAustria. Ia menolakkonsepgrossdeutsch,atau“Jermanraya”, keranakemasukanEmpayar Austria juga melibatkan rakyatnya yang benbilang bangsa.Perhitunganpentingdi sebalikkeutamaanyangdibeni kepadakonsepkliendeutschmi, disampingsoal kemudahanpentadbiran,mungkmnjuga berkait dengansoal pemeliharaanketulenan rumpun bangsa. Tetapi perhitungan begini juga, secara implikasinya,menunjukkanbahawaparaliberaldi parlimenFrankfurtmenenimahakikatbahawabangsalain mungkinjuga mempunyaiaspinasikebangsaanmenekayang tersendini;sewajarnyabegitulah.Tetapimi telah tidak berlaku.PanlimenFrankfurttelah tidak melayani,apatahlagi menyokong, pergenakannasionalis di luar Jerman. Louis Kossuth, pemimpinnasionalisHungaryyang menentangpemenintahanEmpayanAustriadi negeninya,pennah

71 Ibid.72 Ibid., him.234.

90


memmntapentolongandaripadaparlimenFrankfurttatkalapergenakannasionalisHungarydiancamolehkekuasaantenteraAustria. Ia gagalmendapatkanapa-apabantuan.PanlimenFrankfurtjugatidak menyokongpengenakannasionalisbangsa-bangsaPoland,Bohemia,

Czech,Hungary,Itali, Slav danlain-lain yangsemuanyapadamasaitu mahumelepaskannegenimerekadaripadabendunganketat EmpayarAustria. Alasan para liberal Jenmanialah tamadunJermanlebih tinggi darmpadapenadabanbangsalain. Implikasinya ialah,bagi bangsalain, untuk beradadi bawahnaunganJenmanadalahsatukeistimewaanyangpatutdihargaidanbukannyasatupenghinaanyang patutdisesali.Ini adalahsejajandenganpemikiran yang membelasemangatmendewa-dewakanJermansebagaisesuatuyangmencerminkan“egoismekebangsaanyang sihat”.73BagiEngels,misalnya,“kebangkitanSlav” bukanlah satu fenomenayang sejati. Dia pennahmencemuhPlacky, pemimpinkanannasionalismeCzech, sebagaipembela“negana Czech yang sudah lenyap” dansebagai“Jermantinuanyang tidak bolehbentutundalambahasaCzechdenganbetul dantanpatelon asing”.74

Dan segi penjuanganmenekasendini,golonganliberal di parlimen Frankfurt jugadilandakekecewaan.Mereka kecewadalam mencapaipenyatuanJenmanapabilaRajaPrusiamenolaktawaranmenekapada28 Mac 1849 untukmengetuaikesatuanbanunegeni-negeniJenmanyangdinancangkan.RajaPrusiahanyabensetujuuntukmenjadirajaseluruhJermanyangbersatujika naja-najaJenmanlain jugabersependapatdalamhal itu. TetapiAustria sudahpun, iaitu sebelum28 Mac, mengenakansyaratkemasukannyake dalamPersekutuanJermanyang baru. Ia akanhanyamenyertaipersekutuanitu jika Austriadiiktiraf sebagaisatu entiti sahaja(biarpun terdapat rakyat yang berbilangbangsadidalamnya)danParlimen Kebangsaanyangmewakili selunuhJenmantidak diwujudkan.Apabila parlimenFrankfurt menolaksyarat-syaratmi dangrossdeutschdigantikanolehkleindeutsch,najaPrusia pun engganmenenimatawananmenjadm raja Jerman.Lantas,parlimen Frankfurt tinggal tenlantar“tmdak mempunyai ketua bagi negarayang belumwujud”.75 Negeni-negeniutamaJenman,dengandmketuai oleh Austria, telah memanggilpulangwakil mereka;yang tinggal hanyalahahli radikalyang kebanyakannyadatangdarnnegeni-negeniselatanJenman. Parlimen mi kemudiannyaberpindah ke Stuttgart danakhirnyabubarpada18 Jun1849di tanganparatenteradan Wuntemberg.

KEBANGKITAN DI EMPAYAR AUSTRIADalamkebangkitanyangbenlakudi Austria,faktonnasionalismememainkanperananyangbegitu penting.mi disebabkanterdapatnyarakyatyang tendmni daripadaberbilangbangsadi dalamempayarmi. Secanakasannyaempayarmi bolehdibahagikankepadatiga daenahyang utama: Austria, Bohemia dan Hungary. Bangsa(ataubahasa)yang tendapatdidalamnyapadamasaitu bolehpula dibahagikankepadadua belaskumpulan: Jenman,Czech,Magyan, Pole, Ruthenia, Slovak, Serb,Cnoat, Slovene,Dalmatia, RumaniadanItali. Di setengah-setengahbahagianempayarbangsami tinggaldalamkelompoksendini,

73 Lihat W. Ebenstein.“Why The Revolutionof 1848 Faiied?” DaiamKranzberg(ed),op. cit., him. 50.74 Sigmann,op. cit., him. 146.75 P. N. Stearns,op. cit., him. 188.

91


tetapi di beberapadaenahmenekasalingbercampungaul antarasatu samalain. Keadaanbegini tidak terdapatdi bahagianlain Enopah.Secaraumumnya,bangsaJermanmendu-duki keseluruhandaerahAustria yang asal danbebenapabahagianBohemia.Golonganminoniti merekajugatendapatdi Hungarysecaraterselerak.BangsaCzechmendudukiBo-hemiadandaenahMoraviayang benhampmran.BangsaMagyanadalahbangsayang tenpen-ting di Hungarywalaupunjumlah merekatidak mencapaitaraf majoniti mutlak. BangsaCzech,Pole,Ruthenia,Slovak,Serb,Croat,SlovenedanDalmatiasemuanyatenmasukkedalamnumpunbangsaataubahasaSlav. Bahasamenekasalingberkaitantarasatu samalain. BangsaMagyar, Rumaniadan Jerman(semuanyabukandaripadarumpunbangsaSlav) menduduki satu daenahyang kebetulanpula memisahkannumpun bangsaSlavSelatan(yangkemudiannyadinamakanYugoslavia)dengannumpunbangsaSlavUtana.

Revolusi tiga penjuru yang terdapat dalam Empayar Austria bukan berlegardisekitansoal sosioekonomisahaja,tetapijugabersabitdengansoal nasionalisme.mi amatjelas terdapatdalamkes kebangkitandi Hungary.Padamulanyakebangkitandi Hungarydi bawah pimpinan KossuthberjayamendapatkanpensetujuanFerdinandI, MaharajaAustria, bagi penubuhantentenakebangsaan.Padamasaitu, FerdinandI sedangmeng-hadapi penentanganterhadappemenintahannyadi Itali danjuga di Poland. Dia tidakmampu untuk benkerasdenganpara pemberontakdi Hungary. Kemudian, apabilaanusnevolusibentukarhaluandanpihak statusquo telah bertindakbalik terhadappanapem-benontakdi selunuhEnopah,penggantiFerdinandI, iaitu FrancisJosephI, juga bertindakkenasdi Hungary.Budapest,ibu kota Hungary, telah ditawandandibebaskandaripadakawalanparanasionalisHungary.TetapipananasionalisHungany telahmempenlihatkankeupayaanmelawanyang hebatsekali.Padabulan April tahun 1849, tenteraHungarydibawahpimpinanJenenalGorgeytelahmenawansemulaBudapestdanipadapihakberkuasaAustria.KepahlawananparapejuangHungarymni menggemparkangolongankonservatifdi EnopahsehinggakanRusiabersetujuuntuk menghantartenteranyamembantuAustria.Akhirnya, kebangkitanHungarymi tumpaspadabulan Ogos tahun 1849 apabilaJeneralGongeymenyerahdin kepadapihaktentenaRusia.Kossuthdanbeberapaorangpemimpinlain lam keTunki, tiga belasJenenalHungarydibicanakandandihukumbunuh,natusanparatentenalain dihukum mati setelahdibicaraoleh mahkamahtenteraAustria dan nibuanonangHungarydikenakanhukumanpenjara.

Fenomenatiga penjunuterdapatdalam kes nasionalismeHungary kenanasemasanakyatHungarybenbangsaMagyarmenuntutkebebasandaripadapihakAustria, bangsa-bangsalain pula menuntutkebebasandaripadadominasibangsaMagyar. BangsaMagyarsebenarnyabukanlahgolonganmajoniti di Hungary.Padatahun1848, dikatakandaripadajumlah dua belasjuta pendudukdi Hungaryhanyalima juta yangberbangsaMagyar.76Dalam keputusanyang dibuat dalam parlimen Hungary padabulan Mac tahun 1848kawasanbagi negaraHunganyyang diperjuangkantidak hanyamerangkumi kawasanHungaryyangtradisionaltetapijugakawasanSlavSelatan,iaitu CroatiadanSlavonia,danjuga Translavia.Di kawasanlain mi kebanyakanpenduduknyaterdini daripadabangsaRumania.

Walau bagaimanapun,paranasionalis Hungarytidak mahumengiktinafpenjuangan

76 G. Bruun, RevolutionandReaction,him.55.

92


bangsalain. Merekamenganggapbangsalain mi lebih nendahkedudukannyadaripadabangsaMagyar. Kossuth pula, misalnya,menganggapkegiatanbangsalain itu sebagaiunsurpengacausahaja— sesuatuyangbolehmenjejaskanpenjuangannasionalisHungarypula. Dalam pada itu, Kossuth marah kepada bangsaJerman kerana layanan danpandanganserongmerekaterhadapbangsaMagyan(Hungary). ParanasionalisHungarykecewa kenana panlimen Frankfurt enggan menyokong perjuanganmeneka; tidakkecewakahgolongannasionalisdanipadanumpunbangsaSlav terhadapsikapparaliberalMagyandi Budapest?

Seterusnya,tendapatfaktor lain pulayangmembolehkanbangsaMagyar memono-poli kegiatanpolitik di Hungary.Dalamkeadaanmasyarakatsepanuhfeudalyang terdapat

di Hungary padamasaitu golongantuan tanahlahyang menupakankelas yangpalingberpengaruh.Dalampilihan rayayang dirancangkan,hak mengundihanyadibeni kepadanakyatyangmempunyaiharta.Jumlahhartayangdisyaratkanagaksedenhana,tetapisyaratmi mengehadkanpenglibatankebanyakanrakyatdaripadabangsaRumaniadannumpunbangsaSlav. Dalam masyarakatHungary padamasaitu memangterdapatjuga bangsaMagyar yangmenjadipetanidanpekenja,tetapi dalamgolongantuan tanahpula hampirtidak terdapatlangsungbangsabukanMagyar. OrangYahudi pula tersingkin danipadapenglibatanpolitik kenanaterdapatnyasatu syaratkeagamaan.LagipundalamparlimenHungarysemuaahli dikenakanbertuturbahasaHungary.77

Jadi, walaupunKossuthmemperjuangkansatu pemenintahanyang liberal, unsunliberal mi tidaktenlihatoleh bangsabukanMagyar di Hungary.BagiparapetaniSlav danRumania,pemenintahMagyanjugamerupakanpemenintahantuan tanahyang menindas.Obligasiyangmasihdikenakantenhadapmerekayang tidak mempunyaitanahdinasakanbegitu tenuk oleh panapetanibukanMagyar. Walau bagaimanaliberal pun pergerakannasionalisHungary,ia masihmerupakansatupengerakanyangberlandaskepentingantuantanahatasan.Ia tidak menjanjikansatuperubahansosioekonomiyang menyeluruh.Dalampada itu pula, tindakan Kossuth, (antananyaialah penghapusanbebenapaanekacukaitanah), telah didapati sebagaiterlalu nadikal oleh golongantuan tanah.Banyak antaragolongan kaya telah sebenannyameninggalkanBudapestdan ada juga ahli kerajaannevolusidaripadagolongansedenhana,sepertiFenenczDeak,MenteniKehakiman,meng-undunkandin danipadakegiatanrevolusi.78Inilahpulaaspeknevolusitigapenjunudan segisosioekonomi.

Adanyakonflik di dalam kebangkitanatau pergerakandi Hungarymi akhirnyamenguntungkanEmpayarAustria.MaharanidanMaharajaAustria telahmembenisimpatidan pentolonganmerekakepadapenjuangangolonganminormti. Golonganmi akhirnyatenhutangbudi kepadaAustriadanbensediamenolongAustriamenumpaskannasionalismeHungary. Maharani Sophiemenyokongpenjuanganbangsaminoniti di Hungarydengankenjasamapanapegawaitinggi negara.Pada23 Mac 1848, BaronJosipJelacic,yangadamempunyaihubungandenganparanasionalisCroatia, telah dilantik menjadi GabenonCroatia.Selepasmi MaharajaFerdinandI sendinimenggalakkanparanasionalisCroatia

77 LihatStearns,op. cit.. hin. 106.78 Ibid., hIm. 198, lihat jugahim. 105 dan him. 148; danjugaSigmann,op. cit., him. 307. Lihat jugahim.

142—145danhim. 242.

93


menentangHungary.PenentangansecanaterancangterhadappemerintahanMagyarjugadikendalikanoleh bangsaSerbdanRumania.Semuagolonganmi telah menolongAustriadengantenterabagi menumpaskanpengenakannasionalisdi Hungary.

SetelahnasionalismeHungary (atauMagyan) ditumpaskan,bangsa-bangsayangmenyokongAustria tidak juga mendapatkankebebasanatau autonomimenekasendinisebagaihadiah. Dasarpenjermanansecarapaksa telah dilaksanakantenhadapsemuabangsabukan Jerman. Ini merupakansatu pembantutannyata kepadaperkembangannasionalisme.Pemansuhansistemperhambaandanpembayarankepadatuan tanahtidakdapatmemadamkannasakekecewaankebangsaanin Secararetrospektif,jelas nampak-nya bangsabukan Magyar di Hungary telah dijadikan sepertm bidak sahajadalampercatunanpolitik Austnia-Magyar.Mungkinkahmerekaakanbergandingbahu dengan,atau di dalam, pergerakannasionalisHungaryjika aspinasimereka diiktiraf oleh parapemimpinMagyar?Jika mungkinbegitu, merekabarangkalitelahsentiasamendendamipara pejuangnasionalisHungary, (bagi menekaHungary lebmh tepat disebutMagyar),lantassikapmenekamungkinlahsesuatuyangberasaskankepadapninsipbahawajikakamitidak dapat(kebebasankebangsaan)bianlahsemuasekalitidak dapat.

PERGERAKAN DI BOHEMIA

Seperti kes di Hungary, pengenakannasionalis di Bohemia juga gagal mendapatkanbantuan daripadapara nasionalis Jenman. Sebenannya,para nevolusionerdi Jermangembiraapabilakebangkitandi Bohemia ditumpaskandan menekamembeni tahniahkepadaJeneralWindischgratzyangbertanggungjawabmengendalikanoperasiitu. OlehsebabBohemia sudahmenjadi daerahAustria semenjakabadke-16, maka golonganliberal di Jermanmudah menganggapBohemia sebagaisebahagiandanipadaJenman.GolonganbangsawanBohemiabendarahJenmandan mempunyaiketaatsetiaankepadawangsaHabsburg.Memangbetul bahawagolonganliberal benbangsaJenmandi Bohemiatelah turut dalam kebangkitanawal, bensama-samabengandingbahu dengangolonganliberal Czechmenuntut refonmasidaripadaMaharajaAustria; tetapi menekamengun-durkandin apabilamerekadapatigolonganliberal Czechsebenannyamenuntutautonomibagi Bohemma. Meneka tmdak mahu menjadi golongan minoniti dalam sebuahnegaraBohemiabebas.InilahjugapendinianparlimenFrankfurt.Sejajardenganpendinianbegini,makaparlimen Frankfurt yang bersidanguntuk menyatukanJermantelah menjemputFrantisekPalacky,pejuangulung nasionalismeCzechdan ahli sejarah ternama,untukmewakili daenahBohemia.Pelawaanmi ditolak oleh Palacky.Dokumenyang mengan-dungi penolakannyami diperhebahkansecarameluasdanmerupakansatu eseitentangnasionalismeCzech.Jadi,smkap golonganliberal Jermandi panlimenFrankfurt terhadapkegagalankebangkitannasionalisdi Bohemiaseolah-olahnyamempenlihatkantindakanmemulangkanpaku buah keras: nasakan! Meneka telah mempelawapara nasionalisBohemiauntuk menganggapnasionalismeJenmansebagainasionalismeBohemiajuga.Meneka mahu para pejuangdi Bohemia turut bersama-samadenganpara liberal diFrankfurt berusahauntuk mencapaimatlamat i. Mereka mengatakanbahawapanapejuangBohemiadegil.Paraliberal Jenmantidakdapatmembayangkanbahawadalamkesmi nasionalismebagn merekaitu adalahpenjajahanbagiBohemia!

94


Di sampingitu, pergerakannasionalismedi Bohemia juga menghadapimasalahdalaman.Daenah autonomi yang dituntut oleh para pejuang nasionalis Bohemia itumeliputi Bohemia,Moravia danSilesia(di bahagianAustria). Walaupunnakyatutamadinegeri-negenimi semuanyadan numpunbangsaSlav,Moraviasebenarnyatidakbersetujudenganidea penyatuanketiga-tiganegeni ataudaerahitu. Untuk mengatasimasalahdikalanganrumpunbangsaSlavdansebagaisatusaingankepadapanlimenFrankfurt, makasatu Kongres Slav Rayatelah diadakanpada2 Jun 1848. Daya usahaPalackyuntukmenyatukansemuaSlav di Austria mi gagal juga akhimya. BangsaPole, misalnya,mahukannegaramerekayangsendini.BangsaCzechdanEmpayarAustriaadalahhampirsamasahajadibencioleh bangsaPole.BangsaSlovakpula mencurigaiakankepimpinandan pengaruhbangsaCzech. Pensetujuanumumjuga tidak tercapaitentangsamaadanegeni-negeriyang bakal dibentuk kelak akan diasaskanmenurut sempadandaerahtradisionalataupunperbezaanbangsa.Padazamankegemilangannyadahulu,negeniCzechpernahmempunyaidaerahyang lebih luas. Oleh itu, para nasionalis Czechmahukansempadantradisionaldijadikanasasuntuksempadanbaru.

KongresSlav Raya mi telah mengisytihankansatu manifestopada12 Jun 1848.Sebahagianbesarkandunganmanifestomi adalahhasil usahaPalacky.Manifesto mimasih menekankanagar ideapersekutuannegeni-negenidi dalamEmpayarAustria itudilaksanakan.Idea yang mahukanautonomitetapi bukan perpisahanmi tetap serupanampaknyadenganpendinianPalackytatkala dia menolakpelawaanuntuk turut sertadalamparlimenFrankfurtduabulan sebelumnya.Padamasaitu, dalamsuratpenolakan-nyayangbertanikh11 April, Palackymengatakanbahawa,

“SekiranyanegaraAustria tidak wujuddan zamaniampaulagi, makatentulahmenjadipenlubagi kita, demi kepentinganEropahdan malahankemanusiaan,untukberusahamembentuknyasecepatmungkin.”79

HanyaEmpayarAustria, kata Palacky, yang boleh menghalangdasarperluasankuasaRusia. TanpapersekutuandenganAustrianegeni-negerilain adalahterlalu lemahuntukmenjaminkeselamatandii sendini.

Namunmanifesto12 Junitu tidakdapatmengatasiperbezaanpendiriandi kalanganrumpun bangsaSlav. Stearnsmengatakanbahawaia hanya“menyalut tipis perbezaanyangagakmendalamitu denganpernyataanbernastentangnasionalismeliberal.”80

Padahari kongresitu tamat,naitu pada12 Jun,paranadikal muda,kebanyakannyapanapenuntutuniversiti, telah cubamenubuhkanRepublik Czech menerusirevolusi.Mere~tamendapatrangsanganbukanhanyadarnkongresyang telahdiadakantetapijugapidato seonanganarkisRusiayangbersemangat:Bakunin. DalammasakongresberjalanBakuninseolah-olahtelahmencabankepimpinanPalackydanmenganjurkanpemisahanterusrumpunbangsaSlav darn EmpayarAustria. RumpunbangsaSlav, katanya,patutbersatudi bawahpimpinanRusiayangdirevolusikan.

Parapenuntutyangmemberontakitu jugamendapatsokongandanipadaparapekenjadi Pragueyang padamasaitu menghadapimasalahpenganggurandan kenaikanhanga

79 Lihat Stearns,op. cit., him. lii dan Sigmann,op. cit., him. 243.80 P. N. Stearns,op. cit., him. 112.

95


banang.Merekajugacubamempengaruhipanapetaniuntukturutsertatetapitidak berjaya.PanapemimpinCzechyang sederhana,sepertiPalacky,cubamendamaikankeadaan,iaituagar sesuatukompromi antarapanaradikal denganpihak berkuasaAustria diusahakan.Menekajuga gagal.Akhirnya parapembenontakditumpaskanoleh paratentenadi bawahpimpinanJeneralWindischgratz.Merekatelah diserangwalaupunparapemimpinradikaltelahpun menawankanpenyenahandin. Stearnsmengatakanbahawa,“SudahjelasbahawaparapemberontakCzechlahyang paling mudahditumpaskan,keranasokonganterhadapkebangkitanmenekaaniatterhad.”81

KEBANGKITAN DI ITALIPadatahun 1848,Itali sepertijugaJerman,adalahmenupakansatu “mstmlah geografi”danbukannyasebuahentiti politik. Itali terbahagikepadabeberapadaerahatau negeni dibawahbenbagai-bagaipemerintahanyang berlainan.Di selatanItali, kenajaanDua Sicily(Naples danSicily) yang menangkumihampir semuadaerahdi Itali ke selatandaripadaRom dan juga Pulau Sicily diperintah oleh Ferdinand II, seorangputena Bourbon(Perancis).KotaRomdannegeri-negeniPausdi Itali tengahadalahdi bawahpemenintahanPausPius IX. Di utaraRom,terdapatlebih kunangsepuluhnegenidan yang terbesanialahkerajaanSandinia(termasukPulauSardinia).KerajaanmijugadigelankerajaanPiedmont.Antara negeni Itali yang mustahakpadamasaitu hanyaSardinia atau Piedmont yangdipenintah oleh wangsaItali ash. Ia diperintaholeh Charles Albert daripadakeluargaSavoy.Negeni lain di utanaItali dipenintah,samaadaoleh MaharajaAustria, FerdinandI,iaitu sepentiVenice danLombardy (dikenali sebagaikenajaanLombardo-Venetia),atauoleh para bangsawanAustria (wangsaHabsburg), seperti Tuscany, Parma, Madena,Lucca, Massadan Carrara. Sebuahnegeni kecil, San Marino, wujud sebagaisebuahnepublik.Jadi, lebih kurangsatupentigadaenahItali beradadi bawahkekuasaanAustria.BahagianutaraItali secarakebetulannyapulaadalahkawasanItali yangtermaju.

Oleh sebabunsurkuasaasing begitu ketaradi negeniItali, makafaktorantikuasaasing memainkanpenananyang mustahakdalam revolusi di Itali. Lagipun penasaanantipemenintahnegenisendiniagakkunangdi Itahi. Beberapalangkahreformisdan liberalyangdilaksanakandi Itahi telahmeredaataumemuaskanhati paraataubakalpemberontaktempatan.82Oleh itu, potensipolitik merekadihadapkanpulakepadatindakanmenentangpemenintahanAustrma.

Oleh sebabrakyatItali adalahserumpunbangsa,seagamadanbertutursatubahasamaka harapan untuk nasionalismeItahi benkembangsihat sepatutnyacenah. Namun,harapanmi telah dimusnahkanoleh pertikaianatauperbezaanideologi pula. Pertikaianideologi mi adalahagaksamadenganapayang terdapatdi tempatlain. Di satupihakterdapatgolongansederhanayangdiwakili golonganatasandanmenengah.Golonganmitidak antimonarkidantidak anti-Gerejadantakutkansosialisme.Kemudianterdapatpulagolongannasionalisyangradikal sepertiMazziniyang memperjuangkankonseprepubliktetapi mengetepikanbuat sementarawaktu soal kepentmngansosioekonomigolongan

81 Ibid., him. 113.82 Untuk iangkah-iangkahreformis mi, iihat Ibid., him. 123—125.

96


bawahan.Kumpulanyang lebih radikal ialahkumpulanyang mempenjuangkanpenying-kiran kuasaasing dan Itali, penubuhansebuahnepublikdanserentakdenganitu mahukanjuga pembelaantenhadapkeadaansosioekonomigolonganbawahan.Tetapipenyusunanjentenakumpulanradikalmi tidaksekemasyangterdapatdi Perancis.Golonganpetanidanpekenjajugaterlibatsecarasendinidalammenyuanakankepentinganmeneka.Ini terpaksamereka lakukan kenanapihak revolusionenkelas menengahtidak sebenarnyadapatmenyuanadan mempenjuangkankepentinganpetanidan pekerja.Selain kumpulan mi,terdapatpula golonganagamadi bawahpimpinanPausPius IX di Rom. Pausyang padamulanyaterlibat dalamtindakanreformis dan bensimpatipula denganpengerakananti-Austriatelahmenarikdin danipadakempenanti-Austriapadasuatusaatyanggenting. mitelah benan-benarmengecewakanpara revolusioner Itali. Jadi, dalam konteks Itali,pengenakanrevolusi 1848 sebenarnyaadalah satu fenomenayang melibatkan lebihdarmpadatiga penjuru.

Kebangkitanpentingdi Itahi yang kemudiannyamencetuskanrantamankebangkitanlain berlakupada17 Mac 1848 di Milan, Lombardy.Demonstrasisecarabesar-besarantelahdmkendalikanoleh pararadikal mudayang mempenjuangkanidea negaranepublik.Semangatmenekatelahdibangkitkanoleh penkhabananyang tiba ke Milan padahan itutentangrevolusi yangberlakudi Venice.Merekamenuntutkerajaanmembenikebebasanakhbar,menggantikanpohis denganpengawalsivil dan memulakanpersidanganDewanKebangsaan.PadamulanyatentenaAustria di bawahpimpinan JeneralRadetzky,yangsudahpun berusialapan puluh satu tahun,tidak bertindakbalaskeranaengganmengapi-apikansuasana.LagipunRadetzkyyanghanyamempunyai13 000 onangtenteradi MilanjugakhuatirkancampurtangankerajaanSandiniaatauPiedmontyang mempunyai45 000orangtentena.

Kebangkitan“Lima Harm” di Milan mi berjayamengusir tenteraAustria apabilaRadetzky mengundunkantenteranyapada 23 Mac 1848. Kerajaan revolusi sudahpunditubuhkanpada18 Macdi bawahpimpinanCarloCattaneo,ahli teoni politik yangradikal.Namun,kebanyakanrakansejawatnyadalamkabinetterdmnmdaripadagolonganliberal.

Dalam kebangkitan“Lima Harm” di Milan, golonganatasandan bawahan telahbergandingbahumenentangtentenaAustria.Sukarelawanberebut-rebutdatangke Milandarnkotadi sekitarItali utanadantengah.DarnRom sahaja9000orangsukarelawantiba diMilan. Negeni Itali yang lain tunut menyumbangkanbala tentenamengikut kemampuanmasing-masing.Malah FerdinandII yangmemenintahkerajaanDua Sicily telahdipaksaoleh golonganradikalmenghantar14 000 orangtentenakeLombardy.

Namun, setelahperingkatawal mi berlalu makaperbezaanantanapara pejuangrevolusi di Itali timbul dengannyata.mi dapatdilihat di Milan, VenetiadankenajaanDuaSicily, iaitu tempat-tempatkebangkitanyangagakbenkesantelahbenlaku.Di Milan, isusamaada Lombardy patut mendapatkanatau menenimasokonganPiedmontdi dalampenentangannyaterhadapAustriamemperlihatkanperbezaanmi. Kebanyakanahli kabinetKerajaanSementa.rabensetujuagarkenjasamaLombardy-Piedmontdiwujudkan.Golonganliberal adalahbangsawankayadanusahawanmi menjangkabahawakenjasamatensebutbukan hanyaakanmenguntungkanLombardy dan segi ketentenaan,tetapi juga bolehmengurangkanpengaruhradikal di Milan. Ini juga adalahsesuaidenganperhitunganCharlesAlbert di Piedmontkeranadia tidak inginkan wujudnyasatu republikbebasdannadikal sebagai jiran yang tentu pula boleh mengancamkestabilan pemenmntahan

97

EROPAH MODEN: AITUS SOSIOPOLITIK DAN PEMERIMAHAN

konsenvatifnyasendini.Sebaliknya,Cattaneoyang memperjuangkanpenubuhanRepublikLombardyyang akandisatukandengannegeniItali lain dalamsatupersekutuan,memangmencemuhkerajaanCharles Albert sebagai“mundur”. Cattaneomahukankebebasanpolitik diserapkandi Lombardysecarameluasdan segena.Jadi,diatidak ingmnkanapa-apabentuk kenjasamadenganPiedmont. Seterusnya,pendapatdan strategi Cattaneomiditentang pula oleh seonangpemimpin nasionalis lain yang juga mempenjuangkanpemenintahansecararepublik di Itahi, iaitu Mazzini. Bagi Mazzini tugas yang palingpenting yangdihadapioleh RevolusiItahi ialah mengusirkuasaAustria darn bumi Itali.Untuk tujuan mi dia telahmenggalakkanlangkahkerjasamaLombardy-Piedmontdanbensediamenangguhkansegala tindakan memperbaikikeadaansosioekonommkaumbawahan.Apabila sekumpulantukang jahit yangmenuntutkenaikangaji dancuti padahan Ahaddatangkepadanya,Mazzinimenyuruhmerekamenggantungkandahulutuntutanmenekasehinggaselepasrevolusi.83Bagi Mazzini rekod CharlesAlbert yang antihibenal(yangamatditekanoleh Cattaneo)tidak perludihinaukan.Pada29 Mei 1848 satuundiantentangsoal penyatuandenganPiedmontmi telah diadakan.Undian mi menghasilkan56000undimenyokongberbandingdengan681 sahajayangmenentang.

PenghibatantenusPiedmontdalampenentangantenhadapkuasaAustriami menim-bulkankebimbanganpuladi kahangannegeriItali yanglain. Menekabimbangjika CharlesAlbert akanmengambilkesempatanmi untuk mempenluaskandaenahpemenintahannya.Lantas terdapatkerajaandi Itahi tengah dan selatanyang mengurangkansumbangantenteramerekakepadapeperanganItali-Austria. Sambil itu merekajuga menggesaPausPiusIX mengambilalih pimpinanpergerakannasionalisItali. PausPiusIX beradadahamkeadaanserbasalah.Dia terpaksamengimbangkankedudukannyasebagaipemimpinItahiyangbencikankuasaasingdi Itali dengankedudukanantarabangsanyasebagaipemimpindanpenaungkepadaselunuhpenganutagamaKristian (mazhabKatolik). JenenalGiovanniDunondo,yangberasaldarn Piedmontdan yang mengepalaitenteraPauscubamempe-ngaruhi keadaanapabiladalam satu kenyataannyaia membayangkanseolah-olahPaustelah memberirestunyakepadausaha“untuk menghapuskanmusuhTuhan dan Itali —

pepenanganyangsedemikianitu bukannyahanya[satupeperangan]nasional,malahamatKristian sekali”.84 Kenyataanmi telahmenimbulkansatu krisis banu.Pausmerasatidaksenangsekali denganpercubaanuntuk mempengaruhinyami. Dia dengantenangnyamenyatakanbahawadia adalah terpisahdaripadarevolusi.Secarakhususpula dia me-nafikan adanyaapa-apakeinginandaripadapihaknya untuk memperjuangkansebuahnepublik Itali di bawahpimpinannya.Diamenolakkerasmonalannasionahismesebagaisatupninsippolitik atauhidup.Dia mengatakanbahawa,

“Menurut Peraturankami yang teruiung, kami menyanjungidan merapatisemuabangsa,rakyatdannegara,dengantumpuancintakasihyangserupa.”85

TindakanPausmi telahmemeranjatkanparanasionalis.Sebagaiprotes,kerajaansekularnyayangdibentuk di peningkatawal nevolusi (dan dengannestunya)telah me-

83 Ibid., him. 133.84 Ibid., him. 134.85 Ibid,.

98


letakkanjawatan. Kelab-kelabradikal muncul dan terdapatpermusuhanyang meluastenhadapgolonganGereja.Walaupunsikap Pausmi membantumeradikalkanlagi parapejuangnasionalis,diajugatelahmembenigalakankepadagolonganantirevolusi.

Kesyangagaksamadengankesdi Milan mi jugaterdapatdi Venice.PanapejuangdiVenice, yangjugamendapatrangsangandanipadanevolusi yang benlakudi tempatlain,telahmengisytiharkanpenubuhansebuahrepublik padabulan Mac 1848.DanieleManin,peguamyangpennahdipenjaraolehpihakberkuasaAustriakeranakegiatannasionalisnya,telahdilantik sebagaiketua.Manin menyokongkuat idearepublik dan,sepentiCattaneo,menentangkerjasamadenganpihakPiedmont.Padabulan Julai, DewanPenwakilanyangbarudibentukmengambilpensetujuanuntuk bengabungdenganPiedmont.Manin berasasangatkecewa.Dia meletakkanjawatan.

Di Dua Sicily (NaplesdanSicily), parapejuangrevolusi di PulauSicily telahpadamulanya mendapatkanstatusautonomi daripadaRaja FerdinandII. Kemudian padapertengahanbulan April tahun 1848, merekatelah menuntutkemendekaanpenuhdanmengisytiharkantakhta Sicily kosong. Di Naplespula, FerdinandII telah didesakagarmengambil bahagian aktif dalam peperanganAustria-Lombardy (Itali) dan membeniparlimen hak untuk memindaperlembagaan.Ini tidak ditenima oleh Ferdinand II.Dasannyadisokongoleh golongan konservatifdan juga liberal kelas atasan,iaitu satugabunganantarapara usahawandengantuan tanah. Golongan atasanmi khuatirkantercetusnyakekacauansosialyang akanmengancamdanmerampashartamilik meneka.Dengansokonganmi, dan dengandasarnyayang tidak memerangigolonganliberal yangsedenhana,FerdinandII benjayamenyingkirkanpanaradikal darn Naplesdan kemudianmemansuhkanPegawal Kebangsaanyang memihak kepada golongan bawahan dannevolusionerradikal.86Tumpasnyanevolusi di Naplesmi menimbulkankesandi seluruhItali. FerdinandII memanggilpulangtentenanyadarnLombardy. Langkahmi dituruti pulaolehnegenilain darnbahagiantengahdanselatanItali.

Jadi, nampaknyaapabila para liberal sederhanakelas menengahdan atasandiselatan(danjugadi bahagiantengahItali) menghadapidilema samaadamahumemihakkepadanasionahismedanrevolusi sosial,ataumembiankannasionalismetenancamkeranatakutkanrevolusi sosial.Merekamembuatkeputusanmengonbankannasionalisme.Antaragolongankonservatifdengangolongan nadikal,golongankonservatifnampaknyalebihrapatkepadamereka.Denganperkataanlain, menekarelamelihatperjuangannasionalismeterkandaskeranamahumenjagakepentingangolongansendiri.Tetapi darnsudutyang lain,nasionalismedi Itali bolehjuga dikatakansebagaitelahdikorbankanoleh para nadikalyangtidak sabandan tidak cermatdalammemburuidealismemeneka.Mazzini, misalnya,mungkin sabardanmahu menangguhkanprogramsosialnyatetapi tidak cermatdalamsikap permusuhannyaterhadappihak Gereja. Manin mungkin cermat keranaengganmembawarevolusi ke desa-desa,tetapm seperti juga Cattaneo,tidak pula sabaruntukmelayantelatahdansikap Piedmont.Merekasemuanyagagaluntuk memupukdanme-ngekalkanperpaduandalamgerakannasionalisItali.

Dalammembuatpenentuannyaterhadapsoal siapayang (lebih) bertanggungjawabmenjejaskanperjuangankebangsaandi Itali, Stearns,secaraumumnya,telahmenyalahkan

86 ibid.,him. 135.

99


golonganrevolusionerliberal yangtidak mengendalikanrevolusi sosialyangmenyeluruhbagimemenangisokongandarn pihakbawahan,iaitu parapekerjadanpetani.Manin danCattaneopun tidak dikecualikannyadalamhal mi. Gambaranatautafsinanbegini adalahserupajugadengantafsiranyangdmbuatolehnyaterhadaprevolusi di EmpayanAustriadanJennan.Pentafsiranbegini adalahsejajardenganpenspektifStearns(danjugaoranglain)yangmelihatRevolusi-revolusi1848 sebagaisatupentarungan“tiga penjuru”.

RUMUSAN UMUMWalau bagaimanapun,dalammembuatrumusanumum begmni,Stearnsjuga menyedanibahawanumusannyabukanlah sesuatuyang mutlak. Terdapatsesuatuandaian yangmengikathujahnya.Misalnya,dalammengecamManin sertaahli golongannadikalkeranahanya menumpukanpenhatiankepada masyarakatkota dan mengkesampingkannasibpetani, Stearnssediamengakuibahawajika perhatian dibeni kepadagolonganpetani,mereka (iaitu pana petani) belum tentu lagi akan menjadi satu kumpulan yang revo-lusioner.Oleh itu, kritiknya adalahsesuatuyangmasihbelumjitu. Stearnsmengatakanbahawa,

“[Memang] diakui terdapatnyakesangsiansama ada para petani desa di sekitar[Venice] boleh dirangsangkanuntuk menjadi parasekutu revolusi, tetapi tiadanyapercubaan[untuk berbuatbegitu] adaiahketara [mencerminkan sikap para revo-lusionerl.”

87

Penekananbegini dibuat lagi oleh Stearnsdi satu tempatlain dalampenuhisannya.Dia menjelaskanbahawa,

“Barangkali kegagalanpihak liberal dan malahan ramai pemimpin radikal untuk

memanfaatkankegeiisahanpara petani adaiahsatu pendedahanyang iebih ketaradaripadaketidakupayaanmerekauntuk bersekutuberpanjangandengankeias-keiasbawahandi kota. Oleh sebab,sekurang-kurangnyajika dilihat dan luar, musuhparapetaniadalahjugamusuhparaliberal, biarpunkeranasebab-sebabyang berbeza,danketidakpuasanhati parapetaniitu tidak menjejaskankepentinganutamaparaliberal.Patut juga diingat bahawa jika para liberal telah membantupara petani yangkegelisahan,revolusimungkinakangagaljuga,keranakebangkitanparapetaniadaiahterhaddan segikawasandankehebatannya.”88

Di sini, wajarjugadiingat kes di Perancis,tempatparapetanisebenannyamenjadimusuhrevolusidanbukannyapendukungnevolusi.Penenanganmudah,tidak semestinyasalah,ialah merekasudahmempunyaikepentingan(tanah) lantasmenjadi konservatif.Stearnsjelas mengatakansebabkelasmenengahliberal tidak menjadi golonganradikalyang bertekadmenggenggambara api sehinggake abunyaialah keranamerekasudahimempunyai tanah dan “mempunyai keinginan untuk meniru golongan bangsawan.”Kemudian,Stearnsmenekankankepentinganfakton yang terakhir mi dengankata-kata,

87 /bid.,hlm.212.88 Ibid., hIm.230. Penekananditambah.

100


“Tetapi yang pentingnyaialah sekarangpeniruanitu sudahboleh dilakukan.”89Bagai-manakahjika gabungantindakannevolusionerliberal-petani berjayamenghasilkanke-pentingan (tanah) yang memuaskanhati para petani?Jika lojik hujah sebelum miditenuskanmakaamatmungkmnlahparapetaniitu, dalamkonteksradikalismealasosialis,akan jugamenjadipara nevolusionenyang alangkepalang.Seterusnya,dalamhal yangsedemikianitu mungkinkahparapetaniakanbersedia,seperti kesnyadenganparaliberal,mengorbankannasionalismejika kepentinganmenekadiancamoleh kenadikalangolongansayapkin?

Jmkajawapanpositif dibeni kepadasoalandi atas,makaisu sokonganpetanitidakbolehterlalu ditekankan.Oleh itu, adalahwajarbagi Stearnsmengetengahkanfaktor misecaracermat, iaitu denganhujahyang jelas berlapik. mi juga, dengancarayangagakautomatik,memperkukuhkansatu lagi faktor yang diutarakanoleh Stearnsbagi mene-nangkankegagalanrevolusi (radikal) 1848.Ringkasnya,Stearnsmengatakanbahawapanarevolusionergagalkenanamenekatidak mempunyaikekuasaantentena,terlalu mempen-cayai atau tenkongkongdenganprinsip liberal yang mengutamakansikap bendiplomasidan terpedayadenganhanapantentangketahananromantisisme.9°Segalami melemah,malah mematikan,pepenangankelas, dan “tanpa pepenangankelas, satu nevolusi tidakbolehdikendalikan”.9’KemudianStearnsmembenikanpetuanyabagi menjayakansesuaturevolusi,

“Revolusi yang berjayaseiaiunyadiarahkanoiehkumpulanyangbermuiatanpaparapengikut yang ramai tetapi menampungkekuranganmi denganperancangandanpengendalianyangteliti, tidak adakumpulanyang sedemikianitu munculpada tahun1848 “92

Mathiez, ahli sejarah yang menganalisisRevolusi Perancisbenasaskanpremisideologi sayapkmni, menerangkanbahawakegagalanRobespiennememperjuangkanke-sejahteraansosioekonomikelasbawahanke matlamatakhirnyaadalahkeranaRobespierredan nakan-rakannyatidak menghapuskanhak memiliki hartaperseorangandengancepatdantegassepentiyangkemudiannyatelahberlakudalamRevolusi Rusia.93Pembentukankumpulankecil yangmengarahyang dikatakanoleh Stearnsmi tentunyamengingatkankita kepadakonsep“penggerakrevolusioner” yang diketengahkanoleh Lenin. Denganberpandukankonsep“penggenakrevolusioner”mi, Lenin telahmengendalikanRevolusiRusiatanpamenungguapayangdinamakan“keadaanrevolusionenyang sudahmasak”seperti yang dimengertikansecanatradisionalnyaatau seperti yang ditaknifkan olehMarx.94 Apabila pilihan raya yang diadakanselepasdia menampaskuasatidak memberimandatkepadapartinya,Lenintelahbertindakmemansuhkansahajakeputusanitu. Dalamkonteks begini tidak sukar difahami kenyataanNomad bahawaBlanqui dinamakan

89 Ibid., him. 232.90 Ibid., him.227, him.237 danhim.23891 ibid., hIm.233.92 Ibid., him.237.93 Lihat babtentangRevoiusiRusiakemudian.94 Ibid.

101


“sosmalis khayalan”,sementaraLenin tidak keranaBlanquigagalwalhalLenin berjaya.95Jika natijah yang senupadenganpenghasilanRevolusi Rusialahyang diharapkan

oleh paranevolusmonerradikal, danlataupanaahli sejanahmakaagakwajanlahtahun1848digambankansebagaisatutitik belokanbagi sejanah(Eropah)modenyang gagal untukmembelok. Tetapi penenimaanhakikat mi juga barangkali memerlukanpenenimaankemungkinan(paling tidaknya)bahawabelokanitu bukanlahsesuatuyangdihajati namainakyatEropah.

Penentuanpendmnian terhadapperkana beginilah yang akan turut menentukanpenspektifseseorangitu. Ia akan turut menentukansamaada seseorangitu melihat ra-dikalismeataukonsenvatismeyangsebenannyatelahmenggagalkannasionalisme.

Dan satusegiyang lain pula,seseorangitu memangbolehjugamelihatnasionalismesebagai sesuatuyang telah menggagalkanliberalisme atau nadikalisme. Kegagalanperpaduanantaralibenalismedengannasionalismekelihatansangatketana.Sebelumdanpadatahun 1848, terdapatkepercayaan,bukansahajadi hati Mazzini tetapijugadi hatiparanasionalislain, bahawakejayaannasionalismeakanmelahinkansatueraantarabangsayang bahanulagi tenteram.Pada 15 April 1834, Mazzini, semasadalam buangandiSwmtzerland,telahmenandatanganisatudokumen,Pactof YoungEurope,yangmelahir-kan sentimenmi. Mazzini menandatanganmnyadenganenambelasonangparanevolusionerlain yang terdini daripadabenbagai-bagaibangsa.Antara lain dokumenmi menegaskanbahawa,

“Setiapbangsamempunyaitugasnyayang istirnewa, yang akanmembuatsumbanganke arah penyempurnaantugas umum kemanusiaan.Tugas mi merupakanunsurkebangsaannya.Unsurkebangsaanadalahsuci.”96

Dokumenitu telahdiakhinidengankata-kata,

“Kemanusiaanakan hanyamencapaikesempurnaannyaapabilasemuabangsayangturut mewujudkankemanusiaanill sendinmencapaikebebasanuntuk menggunakankedauiatannya,dan akan bersatudalam satu PersekutuanRepublik dipenintahdandiaraholeh saW PerisytiharanPrinsip-prinsipdansatuPerjanjianyang sama,ke arahtujuanyangsama— penemuandanpenyempurnaanPerundanganMoral Sejagat.”97

Hanapanmi meleset.DewanPerwakilanFrankfurtmenupakankubun simbolik cita-cita in Olehitu, bagiSigmann,

“Tahun 1848 mendedahkanledakankuasanasionaiismedan keupayaannyauntukmembawamanusiayang seialunyadipisahkanoieh citarasapoiitik dan agamasertakepentingankelaske dalamkejanggalanyangserupa

Katanyalagi,

95 Lihat M. Nomad 1961.ApostlesofRevolution.New York: Collier Books,him. 22 danhim. 81.96 Kertesz(ed),op. cit., DokumenII, him. 36.97 ibid.98 Sigmann,op. cit., him. 335

102


“Zamanpersaudaraanbukanhanyagagaiuntukmenyahutseruankepadautopia murnitetapi lebih daripadasegaianyateiah memberikanpengajaranbahawadarahiebih

berkesandaripadakata-kata.”~

Dilihat dalamkonteksperbincangansebelumin petikanpentamadanipadaSigmann

tadi perlu dipenhalusisedikit. Sigmann banangkali telah tenlalu mempermudahkannya.Nasionalismesebenannyatidak benjayadenganmudah dan muktamadnyamenyatukanmanusia“yang selalunyadipisahkanoleh cita nasapolitik danagamasertakepentingankelaske dalamkejanggalanyangserupa...“. Penyatuanhasil danipadanasionalisme,tidakberlakudalamparlimenFrankfurtkeranasuarapenentanganterhadapdasarJermanRayatelahkedenganandanipadawartawannadikal,RobertBlum, yangkemudiannyaterkorbandalamperjuangannyamembantunevolusidi Vienna.

Namun,padakeseluruhannya,Revolusi-nevolusi1848, jika dilihat dan perspektifjangkapanjangdan dan segi harapanyang tidak begitu meninggi tidak boleh, nasanya,dikira sebagaisatu kegagalanmutlak. Betul tahun 1848 telah gagal menghasilkansatureformasisosialyangmenyeluruh.Tetapimi telahdigantikanoleh beberapaskim bantuankerajaanyang tertentu dan dan semasake semasabagi kepentinganpara pekerja diEnopah. Dasan perumahanuntuk para pekerja, rancanganganti nugi para pekerja,penubuhankesatuan-kesatuansekerjasertaperkara-perkaralain yangseumpamanyatelahmelahirkansistematauaspek-aspeksistemyangseringdisebut“negarakebajikan”.

Kemunculan“negarakebajikan”mi tentubolehjugadihujahkansebagaimembukti-kanbahawaharapantentangkedatanganzamankemewahankebendaanyangmenyeluruhekorandanipadaRevolusiIndustni tidaklahbegitu tepat.Denganperkataanlain, RevolusiIndustni juga telah membawabencananyasendini sehinggakonsep“negana kebajikan”penludilaksanakanuntuk mengatasibencanatensebut.Harapantentangkebaikanmenye-luruh Revolusi Industri barangkalitelah terlalu diasaskankepada andaianyang terlalumunni, samaadatentangmanusiaataupunsistemnya.Di sampingitu pula, kemunculansistem“negarakebajikan”mi jugamenjalinkansatuunsunyang di luar penhitunganteoniMarx tentangprosespengmndustrian.Menunut teoni Marx, sekurang-kurangnyadalam

bentuknyayangmudah,dalamprosesperkembanganindustni dankapitalismesikaptolakansurantaraparamajikandenganpanapekerjaadalahsesuatuyang tidakmungkinberlaku.MenunutMarx, majikan hanyamementingkankeuntungandankeuntunganhanyabolehdmhasml denganmelakukanpemenasanterhadapkaum pekenja. Ini semuaakan hanyamenghasilkanpententangankelasyang akanakhinnyamenghancunkansistemkapitalis itusendini. Denganmunculnya“neganakebajikan”, majikandanpekenjanampaknyadapatbertolakansur.Kemusnahankapitalismesepertiyang dijangkakanolehMarx nampaknyatidakberlaku.

Dalam perspektif jangkapanjang juga, barangkali perkembangannasionalismebolehdikatakansebagaitenbantutsahajapadatahun 1848. Tetapi usahauntuk menilaisumbanganRevolusi-nevolusi1848 kepadapenyatuanItali padatahun 1867 danJermanpadatahun 1871 bukanlahmudah.SesudahRevolusi-revolusi1848, PensatuanKebang-saanItali di bawah pimpinan Manin telah giat benusahauntuk menyatukanItali. Se-

99 Ibid.

103


baliknya, minat tenhadap nasionalismeJerman telah merosot pada tahun 1850-an.Sebanangnumusanyangdiambil benkaitandenganhal inn memenlukanpenelitian yangcermat.’°°Ketidakpastianbegini juga timbul dalamusahauntuk menentukansamaadaromantisismetelahmembenikankesanyangpositif ataunegatifkepadaRevolusi-revolusi1848.Dalamhal in biarpunseseorangitu membelaromantisismesepertiBarzun,ataubensetujudengancemuhanyangdisuarakanoleh Hausen,namun,nasanya,adalahsukanbaginyauntuk menafikankenyataanStearnsyangmelihatpenananromantisismedan duasudutkemungkinanyangbenbezami,

“Tidak seorangpun ahii sejarahyang menyesaiikegagaian(Revolusi-revolusi1848)teiahmengemukakanaiternatifyangrealistik. Barangkaii jika romantisismeitu tidakbegitu disanjung,pararevoiusionerinteIektual mungkin akan iebih tegasdankerasdalamtindakanmereka;tetapi tanpainspirasiyangbegini radikaiismemungkin tidakakanberkembanglangsung.”°’

Wujudnya ketidakpastianatau kemungkinanyang benbagai-bagaibegmnilah yangmenjadikan kajian terhadap Revolusi-revolusi 1848 khususnya,dan sejarah amnya,sesuatuyangmenanikbagi merekayangtertarik.

100 P. N. Stearns,op. cit.101 Ibid., him.238.

104

• B:AB4

BISMARCK,PRUSIA DAN JERMANDiplomasi, Darah dan Besi

EKORAN DARIPADA REVOLUSI-REVOLUSI 1848Kebanyakangolonganliberal di Jermanberasakecewadenganpengalamanpolitik merekapadatahun 1848. Kekecewaanyang dirasakanmi berkaitdengankegagalanpercubaanuntuk menyatukannegeri-negeriJerman.Ramai profesoryang terlibat denganDewanPerwakilanFrankfurtkembali semulake universiti. Terdapatjugamerekayang mence-burkan din dalambidang perniagaan.Namun begitu, merekayang terus bergiatdalambidang politik masih mengekalkankepercayaanmereka terhadapliberalisme; cumamerekatidakseidealisdulu lagi. Lagipun,selepastahun1848,kedudukangolonganliberalsudah berubah.Mereka tidak lagi diberi penghargaanyang setinggi dahulu oleh ma-syarakatumum.

Puakradikal dansosialisjuga berasakecewa.Tetapisebahagiandaripadamerekayakin bahawakegagalanrevolusi padatahun 1848 bukanlahmerupakansatukegagalanbagi sosialisme.Bagimereka,sosialismetelah tidak sebenarnyadiberi peluanguntukdiujikemantapannyasebagaisatu sistempolitik. Misalnya, Bengkel Kebangsaanyang di-kendali di PerancisadalahbercanggahdengankonsepBengkel Sosial yang diutarakanoleh Louis Blanc.Lantas,merekasertagenerasiradikal dansosialisselepasmerekaterusberusahauntuk mempraktikkanidealismemereka.Percubaanmi dilakukandi Perancispadatahun1871dandi Rusiapadatahun1917.Kebangkitanpadatahun1871 di Perancismerupakansatu-satunyarevolusi yang mula-mula sekali berlakuselepasidea sosialissudahtersebarluas secaraberkesandi Eropah.Padatahun 1871, harapanparasosialissudahbertambahmemuncak.Oleh itu, apabilarevolusi padatahun 1871 juga terkandas,makakekecewaanyangdirasakanoleh parasosialisbarangkaliadalahlebih pilu daripadapengalamanpadatahun 1848. Kejayaanrevolusi di Rusiakemudiannyatelahmemberikeghairahanyang luar biasakepadaparasosialissemasadi Eropah.Ketidakpuasanhatiparaidealishanyalahirdengannyatapadaperingkatmasayangterkemudiandaripadaitu.

Di Jerman,selepasperistiwapadatahun1848,bertambahbanyakorangberhijrahkeAmerika.Padatahun 1 850-an,terdapatlebih daripadasukujuta orangJermanberpindahke Amerika padasetiap tahun.Sebelumtahun 1848, iaitu padatahun 1840-an, secara

105


hitungpanjangnyakadarpenghijrahandan Jermanke Amerika,hanyalahsetakat100 000orangsetiaptahun.’

SetelahpercubaanParlimen Frankfurtuntuk menyatukanJermangagal, RajaPrusiatelahpulacubamembentukkleindeutsch-nyasendiri, iaitu satupersekutuannegeri-negeriJerman.Bentukpemerintahandi peringkatnegeridanpusatdiasaskepadapemerintahanberaja.Austria, negaraJermanyang tidak dimasukkanke dalamskim mi berasatidaksenangsekali.Rusiajugamempunyaisikap yangsamadenganpendirianAustria. Padabulan Novembertahun 1850,ketiga-tigaorangraja mi telahbertemudalamsatuperun-dingan. Dalam perundinganin Raja Prusia bersetujumenggugurkanrancangannya.SebaliknyaPersekutuanJermansepertiyang terdapatpadatahun 1815, telahdipulihkansemula.Inilah dia PerjanjianOlmutz. Paraahli liberal dannasionalisJermanmenganggapPerjanjianOlmutzmi sebagaisatupenghinaankepadaJerman.

Persekutuannegeri-negeri Jerman yang telah dipulihkan itu mempunyai satuperlembagaandansatudiet (parlimen)di Frankfurt.Paraperwakilannegeri-negeriJermanyang menjadi ahli diet di Frankfurt tidak mengundi tentang sesuatuisu berdasarkanpertimbanganperibadi. Merekaterpaksapatuhkepadaarahankerajaanmasing-masing.PerlembagaanPersekutuanjugamenegaskanbahawanegerianggotatidak bolehbertindakcurang terhadapsatu samalain. Dengan kejayaanAustria menentangrancanganpe-nubuhan kliendeutscholeb raja Prusia, dan pemulihan semula PersekutuanJerman,nampaknyaAustriatelahtampil semulasebagaisatu-satunyanegeriJermanyangterulung.

WalaupundayausaharajaPrusiauntukmenyatukanJermangagal,inisiatif ke arahitu telahdatanglagi daripadapihak Prusia.Ia telahdatangdaripadaseorangjunker ataubangsawanJermanyang memegangbeberapajawatan penting dalamkerajaanPrusia,seperti wakil Prusia di parlimen Frankfurt membawalahkemudiannyakepadaMenteriPertamadan Menteri Luar, danakhirnyaCanselor.Tokoh mi ialah Otto von Bismarck(1815—98). Bismarck diingati bukan hanya keranakejayaannyamenyatukanJerman,tetapi juga kerana cara yang telah digunakannya.Dalam tindak tanduk politiknya,Bismarck hanyamementingkankejayaansemata-mata.Apa yang biasanyadianggapprinsip moral dan tradisi telah dikesampingkanoleh Bismarck.Caraberpolitik beginidikenalidi Baratsebagairealpolitikataupolitik alaMachiavelli.

Niccolo Machiavelli (1469—1527), seorang Itali, telah melahir dan mengem-bangkanfalsafahpolitik begini menerusibukunya,ThePrince. Dalamkaryanya,diajelasmenganjurkankonsep matlamatmenghalalkancara. Bagi Machiavelli matlamatutamapolitik ialah pencapaiandanpengekalankuasa;segalayang lain adalahsoal sampingan.Walaupundia juga sedarbahawatindakankejamdan jahatboleh menjejaskankejayaanpolitik itu sendiri, namunaspekmi tidak ditekannya.Dia seringmenonjolkankeuntunganyang dianggapnyaboleh dihasilkan daripadatindakan tanpamoral yang dikendalikansecaralicik. Kata seorangsarjana,inilah yang menyebabkanMachiavelli terikat dengannamajahat.2Machiavellitidak mementingkansamaadakejayaanitu adalahsesuatuyangdisanjungatautidak;yangdiutamakannyaialah hasil.

Dasarpolitik alaMachiavelli Bismarckboleh dilihat sebagaireaksikepadaliberal-

1 A.J.P.Taylor 1961. The Course ofGermanHistory. London: Methuen & Co. Ltd., hIm. 92.2 OH. Sabine1961.AHistoryofPolitical Theory.New York: Holt. Rinehart& Winston Inc., hIm. 339.

106

BISMARCK PRUSIA DAN JERMAN

isme.Padatahun1848 lagi, semasarevolusi sedangmelandaEropah,Bismarcktelahpunmelahirkansikap politiknya yang mencemuhdasar berlemahlembut. Taktik bertolak-ansuradalahasingbaginya.Semasadia menjadiMenteriPertama(PerdanaMenteri) padatahun1862,dia sekali lagi telah melihatpolitik liberal denganpenuhsesalan.DalamsatupertemuannyadenganJawatankuasaBelanjawan,dia telah menegaskanbahawa,

“Persoalan besar pada masa mi bukan akan ditentu dengan pidato dan resolusigolonganmajoriti — itulah dia kesalahanpadatahun 1848—9—tetapidengandarahdanbesi.”

3

Oleh sebabpernyataaninilah makadasar Bismarck seringjuga dikenali sebagaidasar“darahdanbesi”. Setelahdia menjawatjawatanCanselor,makagelaran“canselorbesi”pulatelahdiberi kepadanya.

Liku-liku peristiwayangakhirnyamenempatkanBismarcksebagaiPerdanaMenteri(semasaberusiaempatpuluh tujuh tahun)jugajelas memperlihatkanunsur“darah danbesi”mi.

Dalam pilihan raya Prusiapadatahun 1862 parti puakkin, Parti Progresif, telahmuncul sebagaijuara. PuakLiberal sayapkanantelah kalahteruk dan pengaruhpartiKonservatif hampir luput langsung.4Diet yang dikuasai oleh parti sayapkin mi telahbertindakmenghalangkelulusan belanjawannegeri. Langkahmi diambil sebagaisatutindakanbalasterhadapkeenggananraja melonggarkanundang-undangkerahantenteraserta kekuasaandiraja terhadaptentera. Raja William I tidak mahu mengalahclanmenyatakankesediaannyauntukturundaripadatakhtajika kuasanyaterusdicabar.

Langkahdiet mi telah disokongoleh kabinetmenteriKonservatif.(Di Jerman,partiyang memenangipilihan rayatidak semestinyadiarahkanmenubuhkankabinetmenteri).5Tetapi perpaduanjemaahmenteri mi retak apabilaMenteri Perang,Albert Von Roonberpalingtadahpadamalam 18 September1862. Roon mengisytiharkankesediaannyauntukmemerintahnegaratanpaperuntukanbelanjawan.Denganpengisytiharanmi, Roontelahmenodaijanji setiayangtelah dipersetujuinyabersama-samadenganahli kabinetlainpadawaktu pagi 17 September.Tindakanmi telah memeranjatkanrakansejawatnyadanmeruncingkanlagi konflik antarapihakraja dengandiet. Kemudian, Roontelahmeng-hantarsepucuktelegramkepada Bismarck yang padamasaitu beradadi Paris keranabertugassebagaiduta Prusia. Bismarck menerimatelegram itu pada 18 September.Bismanckpulangke Prusiadanpada22 September,dia menghadapraja.Bismarck,sepertiRoon, telahjugamenyatakankesediaannyauntukmemerintahnegaratanparestudaripadadiet. Dia mengatakanbahawadia akanberkhidmatkepadaraja tanpasyanatdan tanpaperasaangentarmenghadapisebarangancamandaripadapuaklain.

Padabulan Septemberitu juga Bismarck dilantik menjadi Menteri PertamadanMenteri Luar Negeri. Menteri Luar Negeri dahulu, Count Bernstorff dan MenteriKewangan,Von derHeydt,telah meletakkanjawatanmerekakeranaengganterlibatdalam

3 M. Dill 1970, GermanA ModernHistory. Ann Arbor: TheUniversityofMichigan Press,him. 132.4 Untuk pecahanyangterperinci,lihat W.M. Simon 1968. Germanyin TheAgeofBismarck,London: George

Allen & Unwin Ltd., CetakanKedua,him. 25.5 Lihat dibawahdanSimon,op. cit., hIm. 15 dan hIm. 47.

107


pemenintahanyangmelangganperlembagaan.Salah seonangketua Panti Prognesiftelahmelahirkannasacemasnyaterhadappenkembanganpolitik in Katanya,

“Bismarck, iaitu kerajaantanpabelanjawan,memerintahdenganpedangdalamurusanhal-ehwalnegeri,dan denganpeperangandalam hal-ehwai luar negeri. Saya meng-anggapnyasebagai menteni yang paling merbahayakepada kebebasandan kese-jahteraanPnusia.”

6

Eyck, yangmemangagakknitikal terhadapBismanckdalampenulisannya,menyata-kan bahawapendapatanti-Bismacnkmi “menyuarakanperasaanumum denganagaktepat.”7

Bismarcktanpasegansilu telah membeladininya semasadia benucapdi dalamdietpada 27 Januani 1863. Dalam ucapannya,dia mengemukakanintenpnetasinyatentangPenlembagaanPrusia.Katanya,diet tidak mempunyaikuasamutlakdalamhal penuntukankewangan.Dia telahmenegaskanbahawapensoalanutamapadamasaitu ialah persoalantentangpenenusanpemerintahannegana.Soalsamaadadietbensetujuatautidak bukanlahsoal yang mustahak. Monarki Prusia, sambung Bismanck, belum lagi mencapaimatlamatnyadanbelumlagi nelauntuksemata-matatundukkepadaanahandiet.8

Dalamperistiwa di atas,cini-cini ala pemikinanMachiavellijelas kelihatandalamsikapdantindaktandukBismarck.SikapMachiavelianataurealpolitik Bismanckmi dapatjugadilihat dalambebenapadasarnyayang lain. Antanadasanlain mi ialah penaklukandaerahSchleswig-Holstein(1864), pepenangandenganAustria (1866), dan pepenangandenganPenancis(1870— 1). Semuami merupakanlangkahyang akhirnyatelah membawakepadapenyatuannegeni-negeniJenmandi bawahpimpinanpolitik Pnusia.

SCHLESWIG-HOLSTEINPenistiwaSchleswig-Holsteinmi telah mempenlihatkankeupayaanBismarck untuk me-

manfaatkansesuatuknisis politik demi untuk mendapatkansesuatukeuntunganbagiPrusia. Penkembangandanipada penistiwa mi juga telah menunjukkan bagaimanamudahnyaBismanckmenjadikanAustriasebagaikawanapabilapenlu dan sebagailawanapabilasesuatukeadaanlain pulatimbul.

DaenahSchleswig-Holstemnmi telah ditempatkandi bawah kuasaVienna selepasPenyelesaianVienna 1815. Di dalam pengolakan semangatkebangsaanpada masarevolusi-nevolusi 1848, daenahmi telah membenontak.Ekonan daripadaitu, ia telahditandatanganioleh kuasa-kuasabesarEnopah,iaitu Rusia,Austria,Penancis,PnusiadanBritain bersertajugadenganDenmarkdanSweden.

Tetapipadatahun1863,najabanuDenmarkmahumenempatkandaenahmi di bawahkuasanyadanhasnatmi adalahjugahasnatrakyatDenmark.Una-unami menggempankanJenman.Isu mi amat sensitif kenanaSchleswig-Holstemnmempunyaiminoriti bangsaJenmanyangramai jumlahnya.Kebetulanpula padamasaitu terdapatseonangpesaing

6 E. Eyck 1968. BismarckandThe GermanEmpire.London: George,Allen & Unwin Ltd., hIm. 58.7 Ibid.

8 Untuk dokumenyangmengandungiucapanBismarekmi, Iihat Simon,op. cit., him.99—102.

108

B6MARCK PRUSIA DAN JERMAN

kepadarajabahanuDenmarkyang ingin menebuttakhta.Keadaanmi telahdieksploitolehBismanck. Setelahmendapatkanpersetujuandanipadadiet dan Austria, Bismanck me-ngendalikansenanganterhadapDenmarkdengantentenabenikatPrusia-Austnia.Denmarkkalah, danpadabulan Oktoben, PenjanjianPendamaianVienna ditandatangani.Denganperdamaianin Schleswig-Holsteintelah disenahkankepadapemenintahanbensamaRajaPnusiadanMaharajaAustria.

Denganpeperangandan perdamaianin maka termansuhlahPenjanjianLondon1852 yang pennahdiiktinaf oleh kuasa-kuasabesandi Eropah.Denganperistiwami jugapenimbangankuasadi Enopah berubah. Walaupun kuasa lain tidak senangdenganperkembanganterbaharuin menekaterlalu tenikat denganhal masing-masinguntukbertindakbalassecanaterus.Rusia sebenarnyamengambilsikap benkecuali,kenanapadatahun sebelumnyaPrusiatelah benjanji untuk membantuRusiajika bangsaPole yangberadadi bawahpemerintahanRusiamemberontak.RusiabimbangkanpihakBritain danPerancismembantupemberontakanbangsaPoledi Rusia.

Selainmencerminkansikap kepentingandin, sikap Rusiami jugamemperlihatkanketiadaankatasepakatyang kukuh di kalangankuasabesarEnopah.TindakanBismanckpula menunjukkanbukanhanyasikap nekadnyasertakeghainahannyamempenjuangkankepentinganJerman,tetapi juga keupayaannyauntuk mencelah di ganisan dan likukenetakanyangterdapatdalamhubungandi kalangankuasabesarEnopahpadamasaitu.

PERANG PRUSIA-AUSTRIAWalaupunPrusia dan Austria sepakatdalamtindakan memerangiSchleswig-Holstein,kesefahamanmi tidak kekal terjalin antaramereka.Padamulanyapenselisihanfahamtimbul tensabitdenganurusanpemenintahandaerahSchleswig-Holstein.SengketamikemudiannyadiselesaikandenganKonvensiGastein(14 Ogos 1865).Menunut penyele-saian mi Holstein telah diletakkan di bawah pemenintahanAustria dan SchleswigdiserahkankepadaPrusia.Penyelesaianmi jugatidak kekal. PadamasanundinganGasteinlagi BismarcktelahcubamendapatkanpensetujuanItali dan Perancisuntuk membentuksatu pakatansulit menentangAustria. Langkahpenmulaannyami gagal. Walau bagai-manapun,kegagalanmi tidak menawankanhati Bismanck.

Padatahunyangberikutnya,pada29 Februari1866, Bismarcktelah mendapatkanpersetujuandaripadarajaPrusiabagi mengadakanpakatansulit denganItali. BismarckmeramalkanbahawapeperanganPrusia-Austriaadalahsesuatuyangtidak mungkindapatdielakkan.HanyaPuteraMahkotaPrusia sahajayang tidak bersetujudengannancanganBismarck.Ketua-ketuatenterajelas memihakkepadaBismanckdanraja. Padabulan Mactahun 1866,setelahseorangwakil khas Itali datangke Berlin, satuperjanjiansulit Prusia-Itali telahdimaktubkan.Antara fasalpentingyang terdapatdi dalamperjanjianmi ialahPrusia tidak terikat untuk melakukan perang terhadapAustria, tetapi Itali tenpaksamengikuti jejak langkahPrusiajika ia (Prusia)berperangdenganAustria. Kemudian,syaratItali terpaksamenurutjejak langkahPrusiami akanmansuhdengansendininyajikaPrusiatidakberperangdalamtempohmasatiga bulan.

Penuntukandalampenjanjian sulit mi nyata sekali melanggarsemangatdan fasalperlembagaanpersekutuanJerman yang melanangmana-manaahlinya mengadakanpakatandengankuasaasing bagi tujuan menentangmana-manaahli persekutuanyang

109


lain.Tradisi pensekutuanyangpadamasaitu telab benusialimapuluhtahunlebundi tanganBismarck. Pakatansulit Pnusia-Itali mi menjejaskanhubunganAustnia-Prusia.PmhakAustria memangmendugaadanya sesuatuyang tidak jujun benlakutetapi tidak dapatmembuktikannyasecarasah.Keadaantegangdansyak wasangkami akhinnyamembawa

kepadapepenanganPrusia-Austnia.Padamulanya,najaPrusia,William I, teragak-agakapabiladimintamenandatangani

penjanjian mi; dan selepas menandatanganinya,dia cuba seberapaboleh untukmenahsiakannya.Untuk tujuan in dia membohongimaharajaAustria,FrancisJoseph,yangmahumemastikanadatidaknyapakatansulit Prusia-Itali itu. FrancisJosephcubamendapatkankepastianitu bebenapabulan selepaspakatanitu dimeteraikan,iaitu padaketikaperangantaraPrusiadenganAustrianampaknyasudahsusahbetul untuk dielakkan.

Penkembanganpenistiwa yang sedemikianrupa inilah yang telah membolehkanBismarckbenbanggakepadaVincenteBenedetti(1817—1900),dutaPenancisdi Berlin,

“SayatelahmemujukseorangrajaPnusiasupayamemutuskanhubunganrapatkerabatdirajanyadengankerabatdirajaHabsburg,memeteraikanpenikatandenganItali yangrevolusionerbarangkali[juga]mencapaipersefahamandengankemahanajaanPerancisdalam beberapahal, mencadangkanpembaharuandalam persekutuanJerman diFrankfurtdan[penubuhani satupanlimenrakyat.mi adalahsatukejayaanyangmenjadikebanggaansaya”.9

Eyck, ketika mengulaspennyataanBismarckin mengatakanbahawamemanglahBismanckpatutbenbanggadengankejayaannyamempengaruhinajaPnusia:“Ia merupakankejayaanpenuhdasarnya”.’°

Bismarcktidak menasabensalahmelanggarpenlembagaanpensekutuan.Dia pennahbenkatabahawadia lebih merasakandirinya sebagaiseonangPnusiadanipadaseonangJerman.DiajugapernahmembayangkankepadaPenancisbahawadia bensediamenawan-kan daerah-daerahJermanjika Penancismahu menolongPrusia mengalahkanAustria.DalampakatansulitnyadenganItali Bismarcktelah menjanjikanItali daenahVenetiayangbenadadi bawahnaunganAustria.

Padabulan Mei tahun 1866, kuasa-kuasaEnopah gagal untuk mengadakanPen-sidanganse-Enopahbagi menenteramkankeadaansengitpadamasaitu. Padabulan yangbenikutnya,Austriacubamendapatkansokongandanipadanegeni-negeniJenmanyang lain.Bismarck bertindakbalasdenganmengarahkantentera Prusia marake Holstein yangdikuasai oleh Austria. Walau bagaimanapun,ketua tenteraAustria di Holstein tidakmembalasprovokasiBismarckmi dengankekerasan.Ia hanyamenginingisemulatenteraPrusiakeluardan Holsteindengancaradamai.Bismarckkecewa.

Sengketami berpanjanganke diet di Frankfurt. Austriatelah mengemukakanusulbagi menggenakkansemuatenteraJerman,melainkantenteraPrusia.mi merupakansatu

langkahbenjaga-jaga.Bavaria, satunegeniJenmanlain, telah mengemukakanusul yangberbezasedikit. Usul Bavaria mi bensetuju denganpergerakantentenaJermantetapimahukanagankedua-duatenteraAustria danPrusia dikecualikan.Usul i, hujah pihak

9 E. Eyck, op. cit., hIm. 115.10 Ibid.

110

BISMARCK. PRUSIA DAN JERMAN

Bavaria,membolehkannegeni-negeniJermanyang lain bersikapadil terhadapsengketaPrusia-Austniaitu. Imej menekaakantunut tenpelihana.

Dalampengundianyangdijalankanpada14 Jun 1866,usul Bavariami telahmen-dapatsokonganmajoniti. Namun,apa-apakebaikanyangmungkin lahir daripadakeme-nanganmi telahdihalang,atau dimusnaholeh Bismanck tenlebih awal. Sebelumpeng-undian dijalankan,Bismarck telah pun mengarahkanwakil Prusia di diet agan meng-isytiharkanusul yangdikemukadanpengundiantenhadapnyasebagaimelanggardasardansemangatpenlembagaanpensekutuan.Wakil Prusia telah mematuhiarahanmi denganjujurnya.Dia diarahkanuntukmembuatpengisytihananitu selepaspengundiandijalankan,dan itulah yangdilakukannya.Denganitu, krisis Prusia-Austniamenemuijalan buntu.Padakeesokkanhaninya,iaitu pada15 Jun,penangPrusia-Austniabenmula.

IMPLIKASI DARIPADA PERANG PRUSIA-AUSTRIAPrusia mengalahkanAustria dalammasaenamminggu sahaja.SelepaskemenangandiKoniggnatz (Sadowa),Prusia telah menyingkirkan Austria dan PensekutuanJerman.Denganmi Pnusiamuncul sebagaikuasautamadi JermanUtana. Satupensekutuanbanu,PensekutuanJermanUtara, telah dibentuk. Hanya Austria dan negeri-negenidi JenmanSelatantidak termasukdalamgabunganmi.

KejayaanBismanckmemperkukuhkankedudukanPrusiadan menyatukanJermanUtanami memenuhihasratpihak lawannyadi Prusia, tenutamanyapuakLiberal. Tetapitendapatjuga ahli parti Liberal yang tidak bensetujudengancana-caraBismanckmem-penjuangkanmatlamatnya.mi menyulitkanhubunganmerekadenganBismanck.Merekamendapatidin menekabenadadalamdilema.

Pihak Panti Progresiftelah menganggaptindakan Bismarck memerangiAustriasebagaisatuhelahuntukmembolehkannyalan daripadamasalahdi Pnusiasendini.Dalampilihan raya tahun 1866,pihak Parti Progresiftelah benkempendenganslogan “JanganBerperanguntuk Bismarck”. Parti Prognesifkalah. Meneka telah kehilangansetengahdaripadakerusimerekadi diet; danpuakKonservatifsekali lagi benkuasadi diet. NyatabahawarakyatPrusiatelahmengutamakansemangatkebangsaanlebih danipadapenatunanpenlembagaanataudiet. Dalampilihan rayaitu hakmengunditenhadtelah dimansuhkan.Semualelaki dewasatelahdibeni hakmengundi.

Padasaatkemenanganmi, Bismancktelah mempenlihatkansifat neganawanyangbijaksana.Dia tahu yang dia mungkinmemenlukanlagi sokonganpuak ProgresifdanLiberal padasuatu ketika lain kelak. Oleh itu, dia tidak menggunakankemenangannyauntuk menghancurkanmeneka. Sebaliknya, dia menawarkansatu dasardamai. Buatpertamakalinya dia membeni peluangkepadapuakLiberal bagi mengakhinipentikaianmenekadengankerajaanbersabitdengansoal perlembagaan.Bismanck mengemukakansaturang undang-undangbanudi diet. Dia mengakubahawadia telah memenintahdanmemungutcukai secaratidak sah selamaempat tahun. Walau bagaimanapun,rangundang-undangitu juga menghendakiagandiet membenikebenarankepadanyauntukbenbuatbegitusecarakebelakangan,iaitu membenikebenananselepaspenistiwaitu.

Rangundang-undangkompromimi lulus dengan230 undimenyokongdan75 undimenentang.Merekayang membangkangtendini danipadapuakKatolik yang pro-Austria,Progresifsayapkin danKonservatifsayapkanan.Dengantindakannyami Bismarcksekali

111


lagi menjejaskanperpaduangolonganLiberal dan Konsenvatif. Ada ahli Liberal yangmenyokongBismarckdantendapatjuga yang tidak menyokongnya;begitujugalahhalnyadengangolonganKonsenvatif.

GolonganLiberal terpaksamemikirkansamaadapatutatautidak merekamenenimakejayaanBismarckyang dihasilkan menerusicara-carayang jelas berlawanandenganprinsip Liberal. PenyatuanJermanadalahsatu-satunyacita-citayangsentiasadiburu puakLiberal, namunmerekatidak berkenandengancana“darahdanbesi”Bismanck.

PuakKonservatifjuga tenpaksamenghadapidilema menekasendini. Soalnyabagimenekaialah,adakahpatut atautidak merekamemaaflcanlangkah-langkahnevolusionerBismarck,sepertimengadakanpilihanrayaumumdenganhakmengundidibeni kepadaSe-mualelaki dewasa,mengadakanpakatantentenadenganItali danmencabulihak naja-najadi negeri-negeniJerman?Patutkahmerekamenenimami semua?Dalampadaitu merekajuga sedanbahawapemikirandantindakanrealpolitik Bismarcknampaknyadapatmen-jamin keutuhanJenmansebagaisebuahnegara.Matlamatpengukuhannegarami adalahjugamatlamatmereka.mi memangsecocokdenganfalsafahataudasanpolitik meneka.”

Walau bagaimanapun, apa yang nyata danipada peristiwa mi ialah tendapatnyapenghijrahansokongansecarabesar-besaranke pihak Bismarck. Terdapatahli sejanahyang melihat penghijrahanmi sebagaimenandakankemenangankonsep kuasadankejayaandalampolitik sertamenurunnyapengaruhideologi atauidealisme.Inilah satu-satunya implikasi yang penting daripada dasarperang Bismarck.

PEPERANGAN DENGAN PERANCISPembentukan Persekutuan Jerman Utara mendatangkan kekhuatiran bukan sahaja kepadapihak EmpayarAustria-Hungarytetapijugake pihakPerancis.Penancisbimbangdenganpenimbangankuasayang baharu.Penanciscubamendapatkansesuatusaguhati darnPrusiabagi mengembalikanperimbangankuasa.Sagu hati mi mungkinbenupasebuahdaerahbaru yang ditempatkan di bawah pemerintahan Perancis. Jika tidak, Perancis sekurang-kurangnyamahukanjugasesuatuyangboleh menjaminkeutuhanimejnyasebagaisebuahnegarayanggagah,dihormatidanselamat.

KegelisahanPerancismi digunakanoleh Bismarck. Bismarck menyuruh pihakPerancismengemukakanhajatnyauntuk menokokdaerahkuasanya(sebagaiimbangankepadakuasaPrusiayangkian meningkat)dengancarabertulis. Perancispatuhkepadatuntutan itu. Bismarck kemudiannya mendedahkan sunat itu kepada akhbar sehinggaPerancistergambarsebagaisatunegaraagresifyang ingin meluaskandaenahtakluknya.mi menggemparkan kuasa Eropah lain. Oleh itu, Bismarck boleh dikatakan telahmencapaimatlamatnya. Dia mahu Perancistersisih tanpa rakan di Eropah. Kemudianterdapatrantaianperistiwayanglain, termasuklahpenistiwakrisiswarisantakhtaSepanyol,’2yangakhirnyaberkesudahandengantercetusnyapenangantaraPerancisdenganPnusiapadatahun 1870.

11 .UntuklanjutankepadapendapatyangmenentangdanmenyokongBismarckdalamhalmi, lihat Dokumen 1hinggaDokumen13 dalamSimon,op. cit., him. 109—127.

12 LihatD. Thomson,EuropeSinceNapoleon,him. 316.

112


PEMBENTUKAN EMPAYAR .JERMANPepenangan Perancis-Prusia benterusan lebih lama daripada jangkaan Bismarck. Tidak adakuasa Eropah lain yang tunut melibatkan din. AkhmrnyaPenanciskalah. Gencatansenjatatelah diadakan pada 28 Januani 1871, dan Penjanjian Frankfurt ditandatangani pada 10.Mei. Dengan penjanjian damai in Penancis menyerahkan daerah Alasce dan Lorrainekepada Jerman dan jugamembayarganti rugi sebanyaklima bilion franc(200juta poundsterling) kepada Jenman.

Bismarck menggunakan kejayaannyami untukmelengkapkanlagi penyatuanneganaJenman dengan membawamasuk negeni-negeri Jerman Selatan ke dalam persekutuannya.Negeni-negeni mi, Bavaria, Baden dan Wurttemberg, kata Thompson, telah dipengaruhioleh luapan keghairahan nasionalis agar bersekutu dengan Persekutuan Jerman.’3 Ini ada-lab juga pendapat Rosenberg. Kata Rosenberg, “Pada tahun 1870 semangat Liberal danNasionaladalahbegitu kuat sehingganegeni-negeniJermanSelatanterhenetuntuk tunutserta dalam peperangan melawan Perancis.”4 Tetapi menurut Simon pula, adalah jelasbahawa peperangan Perancis-Pnusia mi telahdinancangoleh Bismarck bagi memboleh-kannyamencapaii~natlamatnyauntuk menyatukanJerman.Denganperkataanlain, se-mangat Jerman yang pro-Prusia tidak wujud sebenarnya.Antarasebabyangdikemukakanoleh Simon bagi mengetengahkan pendapat begitu ialah fakton kemenangan Parti Katolikyang anti-Prusia di Bavaria pada tahun 1870. Keadaan mi mengancam penhubungan mesraPrusia dengan negeri-negeri merdeka di Jerman Selatan pada masa itu, kata Simon. Olehitu, Bismarck benazam untuk menempatkan negeni-negeri itu di bawah naungannya.Peperangan dengan Perancis nampaknya merupakan sebahagian daripada stnateginyauntukmenjayakanrancangannyamenyatukanJerman.’5Walau bagaimanapun, Bismarckmemang berjaya menyatukan Jerman,biarpunhanyasetakatKleindeutsch.

Persekutuan baru Jerman telah diisytiharkan pada 18 Januari 1871 di Versailles. Per-sekutuanmi dinamakanDie Reichsverfassungatau Kemaharajaan Jerman. Raja Prusia,William I, dilantik menjadi Maharaja. William I pada mulanya enggan menerima perlan-tikan mi kenana khuatir bidangkuasanyadi Prusia akan susut. Namun, setelah dipujuk olehBismarck, William ~bersetuju menjadi Maharaja. Bismarck pula menjadi Canselor Reichbanu itu.

Kuasa dalam Kemaharajaan Jenman, atau Reich in nyata tenletak pada Prusia dankuasa di Prusia pulajelas benada di tangan Bismarck. Itulah sebabnyakenapatahapselamadua puluh tahun antana tarikh mulanyaterbentukKemaharajaanJenmanmi (Januari1871)sehinggalah bulan Mac 1890 apabilaBismarckdipecatolehWilliam Hdikenali di Eropahsebagai “Zaman Bismarck”.

PENGUKUHAN KUASA DALAM REICHPada masa Bismarck memegangteraju utama dalam Reich,dia melaksanakan dasar demidasar bagi memperkukuhkan lagi kedudukan Reich. Pengukuhan mi dikendalikan selarm

13 Ibid., him. 318.14 A. Rosenberg(terj. I.F.D. Morrow) 1970. Imperial Germany: The Birth of The German Republic

1871—1981. New York: Oxford UniversityPress,him. 264.15 Simon,op. cit., hIm. 34.

113

EROPAH MODE N: ARUSSOSIOPOUTIK DANPEMERINTAHAN

dengan pengetatan kepimpinan Prusia dalam Reichitu sendini. Ini dengan sendininya telahmenghapuskankekhuatirannajaPrusia(yangsudahmenjadimaharaja)tentangkemung-kinan merosotnya kuasa beliau apabila beliaumenjadiketuaReich.

Salah satu langkahpentingbagi pengetahuankepimpinanPnusiami dapatdilihatdalam cara Bismarck menyusun pembahagian suara dan kuasa dalam diet. Diet mem-punyai duadewan,iaitu dewannakyar (Reichstag)dan dewan negara (Bundesrat).Antanadua dewan in dewan neganalahyang sebenarnyalebih benkuasa.Dewan rakyat pulabenkuasauntuk menggubalundang-undang,dan menolak rang undang-undang,menolakperuntukan belanjawan. Walau bagaimanapun, dewan mi sebenarnya tidak benupayauntuk mempengaruhi dasar kenajaan. Jadi, apabila Reichstagtidak bensetuju dengansesuatu dasar kenajaan, ia hanya boleh menyekatkelulusanbelanjawannegara.Namun,dalamkeadaanbegitu kerajaanbolehmenenuskanpemenintahannyasepenti yangpernahdilakukansendiniolehBismarck.OIehitu, kataRosenberg,“satu-satunyasenjatayangadapada Reichstagnyata tidak berguna dan awalnyalagi.”6

Lagipun, semuaundang-undangbanu yangdigubal di dewan nakyat (Reichstag)mestidisahkantenlebihdahuluoleh dewannegana(Bundesrat). Di Bundesratpula kuasadan penganuhiadalahseolah-olahdibolot oleh Prusia. Bundesratdipengenusikanolehmaharaja yang juga menupakan ketua turus angkatantentena.Tujuh belasdanipadalimapuluh lapan kerusi yang terdapat dalam Bundesrattelah diperuntukkankepadaPnusia.Undi negeri-negeri kecil yang lain selalunya dapat dipenganuhi oleh Pnusia. Hal mi benlakukeranabanyaknegeni mi bensandanpadaPrusia bagi keperluanekonomi meneka.Jadi,RosenbergmenyifatkankewujudanBundesrathanyasebagai“topeng kepadapemenin-tahan Prusia tenhadap Empayar Bagi Rosenberg,Bundesratbukanlahsatu institusidaripadaparlimentetapi satu“PenhimpunanpanaDuta”. ‘~‘

Di sampingitu pula,tidak tendapatkabinetmentenidalamReichstag.Yang tendapatialah jabatan-jabatankenajaan.Semuajabatanmi diketuai oleh pegawai yang setanafdengansetiausahanegarasahaja.Ahli jabatanmi semuanyatidak dibenarkanbenme-syuarattanpakehadiranBismarckdan mereka juga tidak dibenarkanmenulissunatsecaraterus kepada maharaja. -

Seterusnya dalam hal ehwal dalam negeni, Bismanck sedayaupayacubamelum-puhkan tentangan tenhadapnya danipada pihak panti pembangkang di Reichstag,iaitu PartiLiberal Kebangsaan,Parti TengahKatolik, Parti Pnogresif dan Panti Demokratik Sosial.Dalam usahanya untuk menjejaskan pengaruhparti-panti in Bismanck mengendalikandasanyang sekali gus menangkumi ciri-cini (ataucantumancini-cini) pujuk, penentangansecana terang-tenangan serta penlaksanaan dasar-dasar yang boleh menyamngi atau yanglebih baik danipada dasan parti lawan. Dengan perkataanlain, matlamatnyaadalahpencapaiankuasadancaranyaberbagai-bagainupa. Oleh itu, terdapatdakwaanbahawatindakan Bismanck memperkenalkan dasanmemberihak mengundikepadasemuarakyat(lelaki) dewasa,bukanlahsebenarnyakenanasimpatmnyakepadapemikiranpolitik liberalatau sosialis. Pertimbangan Bismarck di sebalik tindakannya itu ialah rakyat biasa akanmengundi parti yang pro-Reichstag.Bismanck pencayabahawa nakyat pada umumnya

16 Rosenberg,op. cit., hIm. 6.17 Ibid., hIm. 5.

114


adalahkonsenvatifdanpromonarki.WalaupunpadapenmulaanpemerintahanBismanck tendapatbanyakpenundangan

sosial bagi menjamin kesejahtenaankelas pekenja,tanggapannyatentanghal mi adalahberbeza dengan tanggapangolongan kin. Dia benbuat begitu hanya setakatuntukmenjamin kestabilanindustni. Dasarnyabukanlahsepenti dasan puak kin yang mem-perjuangkanhak kelas pekenjadalam menerangkadasanpenentanganmeneka terhadapgolonganindustnialis.Golonganindustrialismenupakansekutukuat Bismanck.Bismanckjugatidak benhajatuntukmempentingkatkanlagi penglibatankelaspekenjadalampolitik.Jika Bismarck tidak mahu benkongsikuasadengangolonganmenengah,makacia jugatidak mahu benkongsidengangolonganbawahan.Sepenti kata Rosenberg,“Sekinanyagolonganmenengahyang benhantatidak dibeni kesempatanuntukmendapattempatdalamkerajaan,apakahkelaspekerjabolehmengharapkantuntutanpolitik menekaditenima?”5

Bismarck mengetepikan kelas menengah dan kelas bawahan dalam hal pemenin-tahannegarakenanadia mahu menjagahati golonganbangsawandan tentenadi Prusia.BismanckpencayabahawaRevolusi-nevolusi1848di Jenmangagalkenanakelasmenengahcuba menubuhkanempayarJermantanpa bekenjasamadengangolongan bangsawan.Golongan bangsawan,tentena, tuan tanah dan ahli agama, atau Gereja, mempunyaikedudukanyang nyata lebih kukuh daripadayang disangkakanoleh panarevolusinenangkatan1848.Di Pnusiapula khususnya,golongantenteraseolah-olahtengolongkepadakelasnyayangtensendini.Lagipun ketangkasannyatelah tenbuktijelasdengankemenanganyangdicapainyadi medanpenangpadatahun1864,1866 dan 1870—1. SumbangantentenaPnusiatenhadappembentukanReich Jenmantidak mungkin dipenkecilkan.Setenusnya,pemelihanaanReich in lebih-lebih lagi di sempadanbahagiantimun dan barat, amatmemenlukanketumbukantenteraJermanyanggagahbenani. TentenaJenmanyanggagahbenani dan bendisiplin hanya mungkin dibentuk denganpentolongan Prusia. Dalamkeadaanpolitik antarabangsapadamasaitu, ReichJenmantidak mungkin selamattanpalindungan danipadapasukantenterayang benkebolehandan tenlatih. Inilah perhitunganBismarck.Itulah sebabnyaBismancktidak mahumenyakiti hati golongantentenadenganapa-apatindakanyang boleh mengunangkanpenganuhataukuasameneka.

Walau bagaimanapun,Bismarck tidak pula menafikan samasekali kepentingankelas menengah.Oleh itu, Bismanck cuba sedayaupayanyauntuk memenuhicita-citagolonganmi. Harapangolonganmenengahdan ahli Liberal agarpemenintahandi Jermandikendalikan dengan cara moden, bijaksana dan tenatun mestilah dipenuhi seboleh-bolehnya.Malah, BismanckbersediauntukmelantikbeberapaorangtokohLiberal sebagaimenteni danpegawaikananpentadbmran.Syanatkepadasegalami ialah golonganLibenalmenengah mestilah membenikanketaatsetiaanyang tidak benbelah bahagi kepadaMaharajaJenmandan juga kepimpinantentera.Bagi Bismanck,semuami sebenarnyaadalah berfaedahkepadagolonganLiberal menengahsendini. Kekuasaantenterayangtenletakdi tanganmaharajamerupakansatujaminanyangpaling benkesanbagimelindungigolongan kapitalis kelas menengahdanipadasenanganatau nevolusi sosialisgolonganproletariat.MenurutRosenberg,

“Dia [Bismarck]yakin bahawasistemparlimenkelas menengah— apatahlagi sebuah

18 Ibid.

115


republik — tidak mempunyaikekuatansendiri yang cukupuntuk menahanserangandaripadagolonganproletariat.Oleh sebabitulah pihak kelasmenengahpatut menyo-kong NegaraKonservatifyang wujud, biarpun merekamungkin tidak berpuashatidenganbeberapaaspel~khususyangterdapatdalamPerlembagaanEmpayarJerman.”9

PARTI-PARTI P01111KSeterusnya,hubunganBismanck denganpanti politik Jermanjuga nyata berlandaskanfalsafahkepentingannegara.Bismanckakanmengambilapa-apatindakanyang difikinkanpenluterhadapmana-manaparti bagi menjaminkeutuhanempayar.Tindakanmi mungkinberupasuatu kempenmendenasesuatuparti politik ataukumpulan agamadengancaraterang-terangan;ia mungkindilakukan menerusitohmah atauprosespenundanganataukombinasi kedua-duanyasekali; ia mungkin juga benupapenlaksanaansuatu dasanekonomi progolonganpekerjaagargolonganmi tenlenai danipadapengaruhparti politiksayapkin. Denganpenkataanlain, tendapatunsurdenadanunsurpujuk dalamdasanpolitikBismarck. Samaada ia menggunakankaedahdenaatau pujuk, atau kombinasikedua-duanyasekali, bergantungpada perhitungannyaterhadapkeadaanyang terdapatpadamasaitu. Bismarckjugatidak menetapkanyang ia sentiasaakanbenmusuhdengansesuatupanti dan terusberkawandengansesuatupattiyang lain. Hal mi jugabengantungkepadakeadaan.Musuhpadasuatumasamungkin akanmenjadi rakanpadamasayang lain danbegitulahpuma sebaliknya.Unsur konsistendalam politik BismanckhanyapengekalankepimpinanPrusiadalamempayanJermandan keselamatanempayarJenmanitu sendmni.Inilah landasankepadapenhubunganBismarckdenganpanti-partipolitik di JermansejaktentubuhnyaReichpada tahun 1871 hingga padamasatersingkirnyaBismarckdaripadatampukpemenintahanpadatahun1890.Parti-partipolitik pentingyang terdapatdi Jermanpadajangkamasami ialah Parti KonservatifBebasdi bawahpimpinanCountBethusy-Huc dan Wilhelm von Kardoff, Parti Liberal Kebangsaandi bawah pimpinan EduardLaskerdanRudolfvon Benigsen,PattiPrognesifyangdipimpin olehWindhonstdan PattiDemokratikSosialyangdipimpin olehAugustBebel.

Terdapattokoh-tokoh politik mi yang telahbenpindahdan satupatti kepadasatupattiyang lain ataumenubuhkansatuparti yang baru.Misalnya,Patti KonservatifBebaspadaasalnyamenupakansatu kumpulanyang telahberpisahdanipadaPatti Konsenvatifpadatahun 1866 keranatidakbersetujudengandasarPatti Konsenvatifyang menyokongdasarluan negaraBismarck. Ketua mereka pada masa itu, Ludwig von Gerlach, meng-anggap politik Bismarck tidak benmoral. Parti Konservatif Bebas mi dianggotai olehgolonganbangsawankaya, paraindustrialis, tuantanahsertabekaspegawaikerajaandandiplomat. Ia tidak mempunyaibanyakpengikutyang terkendalisecarakemas.Walaupunpadamulanyaparti mi menentangdasarluarBismanck, ia tidak pulamenentanginstmtusilamadi JermandandasarautoritarianBismanck.Sikapmi sesuaidengankedudukannyasebagaisebuahpattikonsenvatif.Padamasaiadi bawahpimpinanCountBethusy-HucdanWihelmvon Kardoff iaseningmenjadiorangtengahuntukmendamaikanpentikaianantanaBismarckdenganParti Liberal Kebangsaanyang inginkan pembaharuandalampentad-

19 Ibid.

116


binannegara.Kemudian,padatahun 1876, satu lagi parti konsenvatif,Panti KonsenvatifJerman, telah ditubuhkan. Parti mi tidak mempensoalkan politik dan perlembagaankenajaanBismanck.Ia hanyamenumpukankegiatannyaterhadapprogramekonomi.

Bebenapaonang tokoh Patti Liberal Kebangsaanpula, tenmasukEduardLasken,sebenarnya benasal daripada Parti Progresif. Mereka keluar daripada Panti Progresif padabulan Februari tahun 1867 kerana tidak menyetujui dasarparti itu yangmenentangdasarluarBismarck.PartiLiberal Kebangsaanyang menenimamenekamenjadiahli sebenarnyahanyabaharusahajaditubuhkandi bawahpimpinanRudolf von Bennigsen.Walaupunpatti mi lebih radikal daripadaPatti KonservatifBebas,ia adalah agaksederhanajikadibandingkan dengan Parti PrognesifdanPattiDemokratikSosial.Ia mendapatsokongandaripadakaumborjuisatasan,para industnialis,kaumsaudagardangolonganterpelajan.

Parti Progresifpula mendapatsokongankuat danipadagolongankelas menengahbawahan. Golongan mi amat konsisten dalam penentangan mereka terhadap dasar “danahdan besi” Bismarck, iaitu merekatenus menjadi pengkritik Bismarck dan tahun-tahun1860-an hinggalah ke saat Bismarck kehilangan kuasa. Mereka memperjuangkan ke-bebasanindividu yang dijamin oleh perlembagaannegaraserta hak panlimen untukmenentudanmeluluskanbelanjawannegara.Merekapencayabahawakegiatankenajaandalam urusan ekonomi patut dihadkan; dan apabila Bismarck memperkenalkan sistem tanifpendagangan,merekamembantah.

Parti kin yang lebih nadikal danipadasemuaparti yang telahdisebutkantadi ialahPatti DemokratikSosial.Patti mi berasaldaripadaParti DemokratikSosialPekerjayangtelah ditubuhkan oleh August Bebel dan beberapaorang sosialis lain di satu kongrespekerjapadatahun1869 di Eisenach.Dalam“programEisenach”parti in terdapatidea-idea yangdipengaruhioleh pemikiran Marx dan FerdinandLassale.2°Kemudiandalampersidangan parti mi di Gotha pada tahun 1875, idea-idea sosialis patti mi dinyatakandengan lebih tegas. Dalam “program Gotha”nya, parti mi menegaskan bahawa ia akanbenusaha“denganapacarasekalipunyang sahdi sisi undang-undangbagi menghasilkannegara bebas dan masyarakat sosialis”.2’ Tuntutan mi secara tensiratnya memperjuangkansatuperubahanyangradikal terhadapmasyarakat.Orangramaipadamasaitu dikatakantelah mentafsirkannya sebagai satu saranan kepada revolusi.22 Sebagai langkah jangkapendek,“program Gotha” mi telahmenuntuthak mengundibagi semuaorang dewasa,kebebasan berpersatuan, kebebasan sivil, demokrasi langsung (iaitu pungutan suarapatutdiadakan bagi menentukan sesuatu dasar kerajaan) dan penundangan untuk membaikikehidupan pekerja, iaitu dengan mengehadkan masa bekerja sertamempenbaiki keadaanbekerja bagi kaum wanita dan kanak-kanak. Pada bulan Mei, Bebel sendiri telah berucap

20 FerdinandLassale(1825—1864)bertanggungjawabmempengaruhipenubuhanpersatuansosialis yangpertamadi Jermanpadatahun1863, jaitu PersatuanUmumPekerjaJerman.DalamRevolusi-revoiusi1848,Lassalepernahbergiatbersama-samadenganMarx. WalaupunLassaledipengaruhioleh pemikiranMarx,diapercayabahawanasibproletariatbolehdibelajika merekadapathakmengundi.BerbezadanipadaMarx,Lassalepercayaparapekerja boleh mengharapkantindakanreformasidaripadakerajaanatau negaraborjuis. Lihat H. Holborn 1969. A History of Modern Germany 1840—1945. London: Eyre &Spottiswoode,him. 284.

21 Ibid.,hlm.286.22 Ibid.

117


di ReichstagmenyanjungKomun Paris (nevolusi sosialisdi Paris, 1871) danmengang-gapnya sebagai pentempuran awal yang akan diikut oleh peperangan besar-besanan antanaproletariatdengansemuakerajaandi Eropah.

Kemudian tendapatpula Patti Tengah Katolik yang ditubuhkan khusus untukmenjaga kepentingangolongan Katolik di Jerman.Parti mi berasaamat penlu untukmembelagolongan Katolik di Jenmankenana tanpaAustria (yang majoniti nakyatnyamenganutMazhabKatolik) menyentaiReichstagJenman, kaum Katolik di Jermanmenjadigolongan minoniti. Mereka berasakian tenancamapabila fahaman sekulanismeterusmenulardanpemusatankuasakian bertambahpadamasapemerintahanBismarck.Selainmewakili kepentingangolonganKatolik, parti mi jugamempenjuangkanpengagihankuasadan pengunanganbebancukaitenhadapnakyat.

Selain panti-pantidi atas, tendapatjuga Panti Sosial Knistian yang ditubuhkan dibawahpimpinanAdolf Stockerpadatahun1876danpanti Guelf.PantiSosial Kristiancubamempenjuangkannasib kaum pekenjadi Jermanberasaskandoktrin Kristian. Stockermengecamkapitalisme tetapi partinya gagal memenangi hati golongan proletariat.Menunut Holborn, mi menunjukkanbahawa“jurang perpisahanantara konservatismeKnistian denganpengerakankelaspekenjadi Jermansudahtidak mungkin dibatasilagi”.23Patti Guelfpula mempenjuangkanpemulihansemulakerajaanHanover(yangpadasuatumasadahulu bebasdanipadakuasaPnusia) kepadapemenintahanwangsanyayang asal.Parti mi jugagagalmencapaimatlamatnya.

Runtunanyang benanekanupadaripadapatti-patti inilah yang terpaksadihadapiolehBismarck.KesungguhanBismarckmengatasipenentangandanipadaparti-partimi amatnyata.

Dalam pilihan raya pertama Reichstagpada bulan Mac tahun 1871, Parti LiberalKebangsaantelah berjayamendapat120 kenusi danipadajumlah400 kenusi di Reichstag.Jika jumlah mi digabungkandengankenusi yangdimenangioleh parti-partikecil Liberalyang lain maka golongan Liberal tampil sebagaigolongan majoriti. Panti Pnogresifmemenangi50 kerusi sementaraPatti KonsenvatifBebashanyabenjayamendapat40kerusi.NamunBismancktidak tenasatenancamatautawarhati.

Jika pendinianBismarck dan Patti Liberal Kebangsaandibandingkanmakajelasternampakduasikap yangbenbeza.Bismanck mempenlihatkansuatusikap politik yangtegasdan benani. Inilah pendirianyang diambil oleh Bismarck apabilaia memenangipninsip-prinsipliberal. Sebaliknyapula,Parti LiberalKebangsaantidak mempentahankanpninsip merekasegigihBismanckmenyenangnya.Oleh sebabitu, jika Bismanck bolehdilihat sebagaimencerminkankeazaman,maka pihak Liberal seolah-olahmenupakankumpulan yang ketandusan tekad.

UNDANG-UNDANG TENTERA DAN KULTURKAMPFMisalnya,kedudukankukuh PantiLiberal Kebangsaan di Reichstagpadatahun 1871 telahtidak dimanfaatkan oleh mereka. Memangbetul Reichstagtidak mempunyaibidangkuasayangluas kenanasistempanlimenJenmantidak serupadengansistempanlimenInggenis.24

23 Ibid., hIm. 282.24 Lihat di atas.

118

BISMARCK, PRUSIA DAN JERMAN

Walau bagaimanapun,banangkalikita boleh mengandaikanbahawapemimpinyang cekapdanteguhazamnyamasihberpeluanguntuk menggunakan,ataupaling kurangnyauntukcubamenggunakankesempatanbegini bagimenggugatBismarck.Tetapi sebaliknyapulayang benlaku.Bismanckyangtidak pun mempunyaimajoniti telahmenggugatPanti LiberalKebangsaan.Bismanckmendakwabahawaahli Liberal telah dipilih oleh rakyat untukmentaatinyadan jika ahli Liberal ingkan danipadaberbuat begitu, maka dia akanmengadakanpilihan nayabanu.PihakLiberal tidak beranimenghadapipilihan nayabarudankhuatin untukbendepandenganrakyatsekali lagi sebagaipenentangBismarck.

Kemudian,padatahun 1874, Parti Liberal Kebangsaanmasihmempunyaikerusiyang tenbanyakdi Reichstag.Namun,ia masihdapatdiugutoleh Bismanck.Dalamsidangmi Bismanck telah membentangkanRang Undang-undangTentera untuk kelulusanReichstag terhadaphal ehwal tentena.Jika rang undang-undangmi diluluskan makajumlah ahli tentena bagi negara (belanjawannya) akan ditetapkan tenus buat selama-lamanya. Rang undang-undangitu telah menganjurkanaganjumlah ahli tentenapatutsentiasamelebihi angka400000. Iajugamengesyonkanagarjumlahahli tenterapatutjugadipadankan denganjumlah rakyat Jenman seluruhnya.Dengan perkataanlain, jikapendudukJenmanmeningkatmakatenteraJenmanpatutdiperbesarkan.

Apabilajawatankuasadi Reichstagyangdipengaruhioleh puakLiberal benhaluankin menentangrang undang-undangin Bismarck mengugutuntuk mengadakanpilihanraya banu. Justerui, puak Liberal telah mengalahdan menenima satu kompromi.Komprominya ialah jumlah ahli tenteraJenmanakan ditetapkanuntuk tempoh masaselamatujuh tahundanbukanuntukselama-lamanya.Tetapiperatunanmi pun sudahjelasmemansuhkanhak mutlak diet untuk menentukan belanjawan dan jumlah tentena;sebabnyaialahdiet di Jenman bettukar setiap tiga tahun,iaitu menunutperatunanpilihannayaumum. Semuaahli Panti Liberal Kebangsaantelah bersetujudenganrangundang-undangpindaanmi. Malahtendapatjugasejumlahkecil ahli PantiPnognesifyang membeniundi sokonganmereka.Sekali lagi puakLiberal tewasdalampentikaianmenekadenganBismanckbersabitdengansoal penlembagaan.Malahdalampertikaianmi tokoh Liberalberhaluankin, Lasken,turut benkompromikenanakhuatin dia mungkin tenasingjika ciatenustegasdenganpendinianasalnya.

Kemudian apabila Panti Liberal Kebangsaan mempensetujui sesuatu dasar kenajaania telahcubauntukmendapatkansesuatufaedahdaripadaBismarcksebagaialasan.Tetapipencubaannyabukanlahsesuatuyang bersungguh-sungguhlantasganjananyang dihanap-kan tidak terhasil.

Misalnya, golonganLiberal KebangsaanmenyokongdasankulturkampfBismarckyang dilancarkandi Prusiapadatahun 1871. Dasarmi dikendalikanbagi memerangipengaruhmazhab Katolik. Oleh sebabPanti TengahKatolik merupakanpembelautamamazhab Katolik di Jerman,maka parti inilah yang menjadi sasananutama tindakanBismarck.

PadabulanJulai tahun 1871,Bismancktelah memansuhkanbahagianKatolik yangkhusustendapat dalam Kementenian Hal Ehwal Agama dan Pelajanan.Dia menganggapbahagian itu sudah dipenalat oleh pihak Geneja Katolik Rom bagi mempenganuhipentadbiran kerajaan. Kemudian, pada bulan Mac tahun 1872, pengawasan sekolah-sekolaholehpihak berkuasaGerejadibenhentikan.Padaprinsipnya,dasarmi menjadikanpendidikandi Jermansekular. Ia melibatkanbukan sahajagolonganKatolik tetapi juga

119


golongan Protestant.Di Jermanpadamasaitu pentadbiransekolahdan Gerejaadalahunusannegeni,bukannyaurusankenajaanpusat.Keadaanasalmi tidakdisenangiBismarckkerana dia tidak dapat betul-betul mengawasigolongan agama yang tidak bensetujudengandasarnya.Golongan Konsenvatifdi Prusia sendini pun tidak menyetujui dasanBismanckmengambilalih pentadbinansekolahdan Geneja.Antaratokoh yangmenentangdasarBismarckmi termasuklahMenteniHal EhwalAgamadanPelajaranPrusia,Heinnichvon Muhlen. TetapiHeinnich von Muhlen telahdiganti oleh AdalbettFalk yang bersediamenjalankandasarBismanck denganghairahnya.Apabila dia ditawarkanjawatannya,Adalbett Falk bertanyakepadaBismarck, “Apakah yang patut sayalakukan?” JawabBismarck, “Untuk menegakkansemulahak negaradalam hubungannyadenganGeneja,dan denganpaling sedikitkeributanyang mungkin.”25

Padabulan Julai tahun 1872, satu lagi undang-undanganti-Katolik diluluskan.Undang-undang mi mengharamkan semua pusat SocietyofJesus.Undang-undangmi jugamemungkinkan kerajaan mengehadkan tempoh masa seseorang ahli Societyof Jesustinggal di Jermansertamelarangtenus ahli Societyof Jesusyang bukanrakyatJermanmemasukiJerman.

Pada tahun 1872, pertelagahan Bismarck dengan golongan Katolik mi tiba kepuncaknya.Padamasainilah dasarmi menerimagelanankulturkampf,iaitu istilah yangdiguna oleh ahli parlimen liberal yang juga ahli sains terkenal, Rudolf Virchow. BagiRudolf Vinchow, dan ahli Liberal Jermanyang seangkatandengannya,penentanganterhadap Gereja Katolik adalah satu perjuangan bagi menegakkan kultur atau kebudayaanmoden.

Di puncak pentelagahanantaraBismarck dengan golongan Katolik inilah ter-gubalnya sin undang-undang yang dikenal dengan nama Undang-undang Mei 1873.Undang-undangmi menetapkanbahawasemuabakalpadeni dan ketua agamaterpaksadahulubelajardi sekolahmenengahdanjugauniversiti di Jerman.Merekajuga terpaksamengambil pepeniksaan dalam mata pelajaranfalsafah,sejarahdankesusasteraanJermanyangdikendalikanolehsatubadankenajaan.Satulagi undang-undangdalamsin Undang-undangMei mi memindahkankekuasaanPausdalamsoalkehakimandandisiplin terhadapgolonganKatolik kepadapihakkerajaan.

Pada 5 Februani 1875, pihak Paus di Rom mengisytiharkan segala penundangantentangagama Katolik di Jermansebagaitidak sah. Kenajaanbettindak balas denganmenyekatsegalabantuankewangankenajaankepadaGenejasehinggaparabiskopbersediamenenima undang-undang kerajaan.

Biarpun tindakan kenajaanditeruskan,golongan Katolik nampaknyatidak jugamahu mengalah. Para biskop dan padeni lebih rela dipenjarakan atau meninggalkan JermandaripadatundukkepadaarahanBismarck.Menjelangtahun1876 semuabiskop di Prusiatelah sama ada dipenjarakan kerana ingkar atau lam ke luar negara. Menjelang tahun1877,1400 parish danipadajumlah 4600 parish Katolik di Prusia tidak mempunyai padenisendiri. Akhinnya, kerajaanterpaksamelantik pegawaitententu untuk mengendalikanpentabdiran parish yangtidak mempunyaipadeni.

Kulturkampfadalahreaksi Bismarck terhadap dua perisytiharan penting yang dibuat

25 B. Eyck,op. cit., him. 206—207.

120


oleh pihak Paus di Rompada tahun 1864dan tahun 1870. Penisytiharan itu ialah Syllabus

errorumatau “Senarai tentang Kesalahan-kesalahan Asas pada Zaman Kita”, (1864), dan“Dikni Vatican tentang Ketidakmungkinan Paus Benbuat Salah”, (1870). Dengan Syllabuserrorum, Paus mengecamsegalabentuk ideologi baru, termasukliberalisme, sebagaipemikiran atau ideologi yang menjejaskan keutuhan agama sebagai landasanbagipemenintahan dan kehidupan. Sebaliknya, Bismarck dan puak Liberal mahukan soalpolitik dan pentadbiran neganabebas daripada pengaruh dan kawalan agama. Pendirianmeneka mi ialah lanjutan daripada arussekularismeyangsudahkelihatannyatadi Enopah,semenjakzamanRevolusiPerancislagi. Malah bagi Bismarcksendiri, sejaahpertikaianantara kenajaan dengan Gereja mi adalah lebih lama daripada itu. Pettikaian mimengingatkannyakembali kepadakes yangterdapatpadamasaMaharajaHenry IV danPaus Gregory VII. Dalam pettikaian pada tahun 1077 itu, Maharaja Henry IV telahmengakukalahdanpergi ke Canossauntuk memintamaafdaripadaPausGregory VII.Pana pendukungempayanmenganggappenistiwa mi sebagaisatu penghinaankepadaJerman. Oleh itu, untuk membangkitkansemangatkemaharajaanJerman, Bismarckdengan lantangnya menegaskan dalam Reichstagbahawa, “Kita tidak akan pengi keCanossa.” Di Reichstagjuga BismanckmenuduhPai-ti TengahKatolik sebagai“bateni”yang mahu menjahanamkan negara dan menyamakan patti itu dengan Pati DemokratikSosial.Kedua-duapatti in kata Bismarck,“menentangpembangunanneganamenenusicana-canaantarabangsadan... memerangi rakyat dan negana”.

26Begitulah gigihnya penentangan Bismarck terhadap golongan Katolik; dan golongan

Liberal telah menjadi sekutu Bismacnk yang napat dalam kempen mi. Namun, pihakLiberal tidakdapatmemanfaatkankesepakatanmenekami. Bismarcksedanakanmatlamatakhin golonganLiberal, iaitu untuk meningkatkanpengaruhparlimensettapatti politikdalam pentadbinan negara. Matlamat mi tidak mendapat apa-apasimpati pun daripadaBismacrk. Bismack hanya mahu menggunakan parlimen, iaitu menggunakan parlimenbagi membunuh carabenpalimen~27

TARIF DAN UNDANG-UNDANG ANTI-SOSIALISKegagalan para liberal memanfaatkan kesepakatan meneka dengan Bismarck jugatennyatadalamkesdasartarif. Sebelumtahun1877,Bismarckmengamalkandasanekonomibebas,walaupundasarmi tidak disukai oleh segolongantuan tanahdanpanaindustnialisyangmengalami tekanan ekonomi akibat danipadasaingan negana asing. Sebelum tahun 1877golongan Junker (bangsawan) Jermanmenupakanpanapengeksportbijinan yangutamadiJermandandasarekonomibebasmenguntungkanmeneka.Kemudian,mulai tahun 1870-an,Jermanmengalamikekunanganbijinin untuk kepenluandalamnegenisendini.Olehitu,pemansuhan dasar ekonomi bebas pada tahun 1870-an tidak lagi akan menjejaskanpasaranuntuk bijinin Jerman.Sebaliknya,ia juga akanmelindungi industni di Jermandanipadasainganbarangimpott. Sebelummerombakdasanekonomibebasnya,Bismancktelah bentemu dengan ketua Panti Liberal Kebangsaan, Rudolf von Bennigsen,danme-

26 Ibid.27 Simon,op. cit., him. 47.

121


nawakannyajawatan Naib Canselon dan menteni dalam kabinet Prusia. Bismackbukanlah berhajat untuk mempettingkatkan penglibatan parti dalam pemenintahan negaratetapihanyasetakatmahu memastikansekurang-kurangnyagolongansayapkananPattiLiberal Kebangsaanakanmenyokongdasarekonomi barunya.Walau bagaimanapun,Benningsenmahuduaorangnakannyadan sayapkin PantiLiberalKebangsaanjugadibenijawatan.Permintaanmi ditolak oleh Bismarck danpenlawaanasalnyamansuhbegitusahaja.Nyata bahawaBismarck bensediabensekutudenganParti Liberal Kebangsaanapabiladia mahudan sanggupmeninggalkanmenekajikapenlu.

Padatahun1878,Bismancktelah pulamembentangkanRangUndang-undangAnti-Sosialisdi Reichstag.Sekali lagi Panti Liberal Kebangsaanmembantah.Nadakonflik miagak samadengannada konflik bensabitdenganRang Undang-undangTentena 1874.Menurutperaturanyang tendapatdalamRangUndang-undangAnti-Sosialismi, kerajaanboleh menyekatataumengharamkansegalapersatuan,perjumpaandanpenenbitanPantiDemokratik Sosial, sosialisdan komunis. Sesiapayang didapati melanggarundang-undangmi boleh dilanang danipadabenadadi setengah-setengahdaerahyang tertentu.Kenajaanjugamempunyaikuasamenyekatkebebasanberpolitikdi daenahyang difikinkan“terancam”olehbahayagolongansayapkin settamenanikbalik lesenpenenbit,pencetakdanpengedayangingkar.28

Apabila dilaksanakan, undang-undang mi dikatakan“berjayamemusnahkansemuainstitusi Parti Demokratik Sosial 29 Institusi mi termasuklahperusahaanpensunat-khabaran,pencetakandankesatuansekerja.Dalamjangkaduabelastahunundang-undangmi dikuatkuasakan (1878—1890), 900 onangtelah disingkmr danipadanumahmenekadanlebih kunang1500orangtelahdipenjana.Dalampilihanrayaumum tahun1881 undi yangdiperoleholehPatti DemoknatikSosial berkurangansebanyak25 penatus,iaitu danipadajumlahyangdiperolehnyadalampilihannayaumumsebelumnya.

Namunselepaspengalamanpahit padapeningkatawalin Panti DemokratikSosialtelah benjaya mengukuhkankedudukannyasemula. Pemusnahaninstitusinya telahditampungdenganpengerakanbawahtanahdi dalamnegenidandi luarnegara.Keazamandan nasa persaudaraan sosialis, ataukesedarankelas,telahtunut meningkat.Padamasaitu,pen bermaknanyapanggilankomrad yang digunakanantarasatu samalain dikatakansudahbetul-betuldapat dirasakan.Dalam pilihan naya umum tahun 1884, undi yangdiperoleh oleh Parti Demokratik Sosial sudah agak jauh melebihi jumlah undi yangdipenolehnya pada tahun 1878. Dalam pilihan raya umumtahun 1890, jumlah undi yangdipenolehnyatelahmeningkatduakali gandadaripadajumlahundipadatahun1878.~°

Dalam pertikaianmi, Patti Liberal Kebangsaanmemangtidak bensetujudengandasardanmatlamatpolitik golongansayapkin, tetapi merekajuga tidak bensetujudengantindakanBismarckmenyekatkegiatanpolitik. TindakanBismarckmi amatbententangandenganprinsip Liberal. Oleh sebabitu, dalam kes mi merekatelah mengesampingkanpenbezaanideologi merekadenganPatti DemoknatikSosial dan turut sentamenentang

28 Untuk salman iengkap undang-undangmi, lihat T.S. Hamerow (ed.) 1973. The Age of Bismarck:Documentsand Interpretations.New York: Harper& Row Pub., him. 248—253, lihat juga Holborn. op.cit., him. 287—288.

29 Holborn,op. cit., hIm. 28730 Ibid., him. 288.

122


dasanBismarck.Lagipun,tendapatsesuatuyang amatsamartentangpenistiwa11 Mei 1878yang digunakanoleh Bismanck sebagaialasanuntuk mengetengahkanUndang-undangAnti-Sosialismi. PenistiwanyaialahpendubaanmembunuhMaharajaWilliam I. WalaupunHodel, onang yang cubamembunuhWilliam I, pennahmenjadi ahli Panti DemoknatikSosial,dia bukanlahanggotayangpenting. Malah, dia tidak lamamenjadi ahli panti mtukenana dia kemudiannyatelah menyertaiPatti Sosial Knistian. Tidak tendapatbuktibahawapercubaanHodel itu adalah suatu yang telah dinancangatau dipakatkanolehsesuatukumpulan. Namun begitu, Bismanck telah menuduh Panti Demoknatik Sosialbentanggungjawab. Tetapi apabilarang undang-undangmi dibentangkanuntuk pertamakalinya di Reichstag,ia telah ditolak denganmudah.Ini berlakukenanahanyagolonganKonsenvatif yang memberi sokongan.

Padabulan Jun tahun 1878, berlakusatu lagi pencubaanmembunuhWilliam I.William I cedera.Sekali lagi motifpolitik di sebalikpencubaanmi tidak dapatdibuktikan.Malah onangyangbertanggungjawabdalampercubaanmi, Dr. Karl Nobiling, dikatakanagakkurangsiuman.Walau apapun kedudukansebenannya,Bismancktelahmengambilkesempatanmi untukmembubarkandietdanmengadakansatupilihannayabaharu.

Dalam pilihan raya umum yang diadakanpadabulan Julai tahun 1878 mi, PantiLiberal Kebangsaankehilangan30 kerusi dan Patti Prognesif10 kenusi. Jumlahkenusiyang dimenangioleh kedua-duapatti mi ialah 140 buah.Kenusi Parti DemoknatikSosialjuga berkurangan.Jumlah undi yangdipenolehnyasusut lebih kunang 60 000. Dalampilihanraya sebelumnya,ia mempenolehsetengahjutaundi. Sebaliknya,PantiKonservatifdan Konservatif Bebas benjaya menambahkan bilangankenusi daripada78 kenusi kepada115 kerusi.KedudukanPatti TengahKatolik tidak benubah.3’Pihakkerajaangagaljugamendapatkan suara majoniti di Reichstag kerana kenusi panti Konservatif yangmenyokongnyatidak pun melebihi jumlahkenusipatti lain. TetapikebanyakancalonPattiLiberal Kebangsaanyangmenangtelah sebenannyabenjanjikepadapanapengundimerekauntuk menyokongBismanck dalam tindakan anti-Sosialisnya.Tidak hairanlab RangUndang-undangAnti-Sosialisyangdibentangkanbuat kali keduanyaoleh Bismanckpadabulan September tahun 1787 telah diluluskan dengan mudah. Majoniti ahli parti LiberalKebangsaan telahmenyokongRangUndang-undangyang kemudiannyadikenali sebagai“Undang-undang terhadap Kegiatan Bahaya PanaDemoknatSosial”. Lasker danipadasayap kin panti itu tidak menentangnya. Jadi, kebimbangania akan tenasingdanipadamajoniti rakannya yang separti terus menghantuinya.Parti-panti Konsenvatif telahmenyokongpenuhusul Bismarck.PenentangantenhadapnyahanyadatangdaripadaPantiDemokratikSosial,PattiTengahKatolik danPantiPrognesif.

SOAL KEBULATAN TEKADKeselunuhansikap Patti Liberal Kebangsaannampaknyaamatberbezadengankebulatantekad yangdiperlihatkanoleh Patti TengahKatolik dan Patti DemoknatikSosialdalamkonflik menekadenganBismack. Patti TengahKatolik telahberjayamenjadikandasarBismarck yang menekanmereka,iaitu dasankulturkampf,sebagaisumbenperangsangsemangat.Ini tentu di lua dugaanBismarck.Duta Inggenisdi Benlmnpadamasaitu, Ode

31 E. Eyck, op. cit., him.242.

123

EROPAH MODE N: AIPUS SOSIOPOLITIK DAN PEMERINTAHAN

Russel,cuba menjelaskan sebab di sebalik fenomena mi. Pada tahun 1874, Ode Russelmenulis,

“GerejaRom telah sentiasamendapatkankekuatandanipadapegangannya,tetapi iatidak bermayaapabilamenghadapiunsurkebebasandanfaedahnya.Dasaranti-Gerejatelah memaksabiskop-biskopJermanbersatudi belakangPausdan rela berkorbanuntukmenghasilkandisiplin,ketaatsetiaandanmemberikanteladan.”32

Dasar kulturkampf-lah yang membolehkanParti Tengah Katolik menjadi satu-satunya patti yangpaling teratun, bendisiplin dan kukuh di Jerman di sepanjang zamanBismanck.33Pemimpin patti mi, Windthorst, memperlihatkankaliber kepimpinanyangtidak mudah digettakatau dicabar.BismanckpennahmenuduhnyasebagaiReichsfeind,iaitu musuhReich; jawabWindthonst, “CanselonbukannyaNegara.Sehinggasekanangtidak adamenteriyangbegitu beranisehinggasanggupmendakwasemuapenentangnyasebagaimusuhnegara.”34

Secanapnaktikalnya,ketabahanPattiTengahKatolik telahmenerimahasilnyadalamkeputusan pilihan raya pada tahun 1873 bagi dietPrusia,danpilihanrayapadatahun1874bagi Reichstag. Dalam kedua-dua pilihan raya i, Parti Tengah Katolik berjayamenggandakanjumlah kenusi merekasebelumnya.Parti TengahKatolik menjadi partiyang keduabesarnyadi Reichstag,yakni selepasParti Liberal Kebangsaan.Walaupunjumlah kerusinyadi Reichstagtunun naik, jumlah undi yang dipenolehnyalebih stabildaripadapatti lain. PattiTengahKatolik seterusnyaberjayamengekalkankepentingannyasebagaisebuahpattipolitik selamatempohenampuluh tahun.

Windthorst berjaya mendesakBismanck memansuhkankebanyakandaripadaundang-undangyang terdapatdalam dasar kulturkampf. PercubaanBismarck untukmemecahbelahkanPatti TengahKatolik dapatdipatahkan.Padatahun 1878, Bismancksudahmulameredakankempenanti-Katoliknya.mi merupakanprolog kepadakenjasamaantaraPati TengahKatolik denganBismarckpadatahunyangberikutnya,iaitu dalamkespemansuhandasarekonomi bebasoleh Bismarck.Menjelangtahun 1887, kulturkampf,

sebagaisatudasar,sudahtidak lagi dilaksanakan.Hanyabebenapaundang-undanganti-Katolik yang masihtinggal. Oleh itu, Patti Liberal Kebangsaanyang terusmendukungdasardanpninsip kulturkampfkelihatanseolah-olah“terlajak” sendinian.35

Parti DemokratikSosialjugabenjayamempettahankandin tatkaladilandaseranganbettubi-tubi danipadapihak Bismarck. Pemimpinnya,August Bebel, memperlihatkankeazamanmelawansepentiyang terdapatpadadin Windthorst.Ucapannyadi ReichstagsemasaperdebatantentangRangUndang-undangAnti-Sosialisjelas mencerminkansikapmi. Dia menegaskanbahawapartinya akan terus bengenakbiarpun secaaharam ataubawahtanah.Diayakin bahawadalamkeadaansedemikiansemangatdanprestasipartinyabukannyaakan terjejastetapi sebaliknyaakanmencapaisatu puncakbaharuyang lebih

32 Ibid., him.208.33 Lihat C.G. Robertson,“The Struggieof Church andState”, daiamT.S. Hamerow(ed.) 1972. Otto Von

Bismarck.’AHistorical Assessment.Massachusetts:D.C. & Co., him. 112.Di halamanmi juga Robertsonmembandingkanbagammanatidak teraturdan iemahnyaParti Liberal Kebangsaanseiepastahun1878.

34 E. Eyck,op. cit., him. 205.35 Lihat Robertson,op. cit., hIm. 113—114.

124

BISMARCK, PRUSIA DANJERMAN

dinamik. Dia memberiamarankepadaBismarck,

“Usah diragui bahawapara pekerja akan berjuangbersungguh-sungguhmembelakepercayaanmereka;merekaakanberkumpuldi bengkel,di kiiang,di rumah,di tamanbir, dalamkeretaapi, padamasaperkelahanhan Ahad,di peibagaitempatyangtidakbolehdiintip secaraberkesanoieh sesiapa.Setiaporang akan membawadua, tiga,barangkalisepuluh, risalah di dalampoketnya; merekaakan menziarahirakan dankenalandi desa,di kawasanyangpalingtersorokdi bandaruntukmengedarkanrisaiahmi ... . Danandatidakakanberupayauntukmematahkankegiatanmi.”36

Amananmi jugamenupakansatutelahandan telahanmi kemudiannyatenbuktitepat.Darn tahun 1884, jumlah undi yang diperoleh oleh Panti Demokratik Sosial jelasmeningkat.Padatahun 1884, ia mempenolehi550000 undi, padatahun 1887 jumlahundinyameningkatkepada763 000, padatahun1890jumlahmi melangkauparasatujuta.Padatahun 1890, ia mempenoleh1 427 000 undi. Memándangkankenyataanmi Eyckmenulis,

“Jika kita bandingkantujuan undang-undangitu denganapayang sebenarnyateiahterhasil,in merupakansatukegagalanmutlak. DasarkekerasanBismarckyangterang-teranganterhadap para sosialis dan golongan Katolik teiah sama-samaterukterkandas.”37

Secarapnaktikalnya,Patti DemoknatikSosialjugaberjayamenghasilkanpembelaanterhadapnasib golonganpekenja industni,walaupunpenghasilanmi datangsecaratidaklangsungdan juga tidak sepenuhnya.Ia datangsecanatidak langsungkenana undang-undang,insuransbagi melindungipanapekenjaindustni telahdipnaktikkanoleh Bismanckdan bukannyaoleh pihak Demoknatik Sosial. PembelaanBismanck tidak menupakanpembelaansepenuhnyakeranadia engganmengatasimasalahyangdifikirkan pokok olehpanapekerjaindustni,iaitu masalahkeadaantempatkenja yangtidak selesadangaji yangrendah.Bagi Bismarck langkahmengatasikedua-duamasalahmi akan hanyamem-bebankanlagi golonganpengusahadenganperbelanjaanpengeluaanyang lebih tinggi.HujahBismanck,mi bukanhanyaakanmematahkansemangatdankecendenunganmenekauntukgiat benniagatetapijugamenyebabkanpenusahaandiJenmansusahuntukmenyaingiindustni asing yang dikendalikandengankos yang lebih nendah. Terjejasnyaatau ten-tutupnyaindustnidi Jenmanakanhanyamerugikanpanapekenjaindustni sendiniakhinnya.38Oleh itu, Bismanck hanyabensediauntuk mengemukakansistem insunans kesihatan,kemalangan,masatua dan insunans bagi menekayang tidak boleh bekenjakenanake-cacatanterukanggotasahaja.

Undang-undangInsuransKesihatanbagi faedahsegolonganbesaparapekenjatelahdikuatkuasakanpadatahun 1882. Pusat-pusatkesihatandidinikan di daenah-daerahdanpembiayaannyaditampungdengansumbangankewangandaripadapara majikan (satupentiga)danjugaparapekerja(duapentiga).

36 T.S. Hamerow(ed),TheAgeof Bismarck:DocumentsandInterpretations,him. 254—255.37 E. Eyck,op. cit., hIm. 243.38 Lihat ucapanBismarckdi Reichstagpada2 April 1881 daiamT.S. Hamerow(ed),The AgeofBismarck:

DocumentsandInterpretations,him.261.(Tekspenuhucapanmi terdapatdi hIm. 259—262).

125


Pada tahun 1884,ReichstagtelahpulameluluskanUndang-undangInsuransKema-langan.Skim insuransmi meliputi pembayaranbagi rawatanpenubatansertapencenbagipan pekerja industni yang tenpaksabenhentibekenjaakibat danipadasesuatupenyakittenuk. Pembiayaandalamkes mi semuanyaditanggungoleh pihakmajikan. Padatahun1886,skim mi telahdipenluaskanbagi meliputi panapekenjadalambidangpertanianjuga.PadamulanyaBismarckmahuneganamembiayaikeseluruhanskim mi bagi membuktikanpen bentanggungjawabnyakenajaanterhadappembelaannasibkaumpekerja.Namun,ideami tenpaksadigugurkanapabilaiaditentangoleh pihakPartiLibenal Kebangsaandan PartiTengahKatolik. Patti Liberal Kebangsaanmendakwabahawalangkahbegitu berbausosialissementaraPatti TengahKatolik pula bimbang yang ia akan digunakanbagimempenkukuhkanlagi kuasakenajaanpusat.

Padatahun 1889, undang-undanginsunansyang ketiga mi membenikanfaedahbukansahajakepadaparapekenjaindustnitetapijugapanapekenjapentanian,pekenjamahirdan onang gaji. Peruntukanbagi parapekerja lain mi telah dibuat dan awal-awallagi.Sebenarnya,pembayaranpencenhanyaboleh diterimaoleh merekayang sudahmencapaiumur tujuh puluh tahun. Pendeknya,tidak begitu banyaknakyat Jermanyang bolehmendapatkanfaedahdanipadaskim in Namun,padakali mi pninsippenyentaankenajaantelahditenimaolehReichstag.Denganperkataanlain, skim mi dibiayai bensama-samaolehkenajaan, pana majikan dan juga parapekenja.

RATIONALE BISMARCKBismanck sedia mengakui bahawa skim insunansnyamemanglah bertujuan untukmenambat hati kaum bawahan agan meneka tidak akantenpikatdenganjanji-janji golongansayapkin. Bagi menghasilkanmatlamat in kataBismanck, “tiga ratusjuta marks” punpatutdibelanjakanjika penludanjumlah mi tidak pun mengagetkannya.39Strategimi telahdijelaskanolehBismarcksamaadasecarapenibadiatausecanaumum.4°Satulagi rationale

yang dikemukaoleh Bismack bagi dasarnya,selain langkahmenyelamatkanneganadanipadabahayasosialis dan komunis, ialah etika Knistian. “Bantuan kepadaonangmiskin,” kata Bismanckdi Reichstag,“adalah langkahpentamadalampninsip bantuanKnistian .~‘.“ Dia tidak menghmnaukan knitikan yang menuduh dasannya minip kepadasosialisataukomunis.Dia mengesampingkanpanapengkritikbegini sebagaimerekayanglekabermaindengan“bayang-bayangdi dmnding”.42

MungkinkahparaLiberal juga boleh mencapaisesuatuyang konknit jika menekasanggupmenyelukpekasamhinggake pangkallengandi dalam“pertarungan”menekadenganBismarck?Atau apakahkekalahanmerekadalampilihan nayasetelahmenentangdasarBismarcksudahsebenarnyamenjadisatubukti yang cukupbahawadasarmengalahadalahsesuatudasaryangpaling “bijaksana”bagi meneka?Atau apakahdasanmengalahyangmenjadikebiasaanmerekaitulahsebenanyayang menyebabkankekalahanmeneka

39 Ibid. him. 258.Penyataanmi telahdibuatoiehBismarekdaiamperbuaiandenganrakannya,Moritz Busch.40 Lihat perbualannyadenganMoritz Buschyangdinyatakandalamnotakaki 39, ibid., him. 257—259 dan

ucapannyadi Riechstagpada2 April 1881,ibid., him. 259—262.4.1 Ibid.,him.26l.42 Ibid.,him. 260.

126


di tanganBismarck berkekalan?BukankahPanti DemoknatikSosial benjayamenebuskekalahanawal merekakerana meneka sanggupmengamalkandasanmenentangyangbentenusan?

Banangkali agakketenlaluan bagi kita untuk menghanapkan para Liberal mengambillangkahyang lebih nadikal danipadaapayang telahmerekalaksanakan.Memangsudahmenjadidasardansifatlibenalismeuntuktidak bensikapnadikal.Ini adalahsatupernyataanyang tidak sukardibuat danjuga tidak salah,walaupuntidak semestinyasemuatindakanparaLiberal mencenminkanhakikatmi.43 Apabilabenhadapandengantokohpolitik sepettiBismarck,Patti Liberal Kebangsaanseolah-olahketandusanmodal.Pninsip dansifatnyasudahdaripadaawal-awal lagi tidak memungkinkannyamenimbangkanstrategi “peranghabis-habisan”.

Strategi“penanghabis-habisan”lahyang penludikendalikanoleh sesuatupihakyangingin benadutenagadenganBismanck— barulahakanbentemubuku dengannuas!Dasarbegini adalahsebahagiandanipadapolitik Bismarck.Misalnya,apabiladasarinsunansnyatidak jugaberjayamemikathati golonganpekenjadanjumlah undi yangdimenangiolehPanti Demokratik Sosial melangkauangkasatu juta dalam pilihan naya tahun 1890,Bisinancksudahpulabenfikir untuk memansuhkansahajahakmengundibagi semualelakidewasa.Bismarckjuga berhujahbahawaEmpayarJenmantelah ditubuhkanoleh per-sekutuannaja-najaJenman;ia bolehdimansuhkanoleh merekadanditubuhkansemulaolehmenekadengansatu perlembagaanyang baru. Holbonn telah membenikomen tentangkelincahanpemikiranpolitik Bismanck.KomenHolbonn adalabsepentiyang benikut:

“Ia adalahsatuteori liar yangmenunjukkanbetapatidak hormatnyaBismarckterhadapapa-apabentuk perlembagaan.WaIhal dan awal-awailagi EmpayarJermanadalahmenupakanpersekutuandi kalangan negeri-negeri, dan perlembagaannyatelahmendapatpengiktirafanbukanhanya daripadakerajaannegeri tetapijuga daripadaparlimenJerman”.~

Betul strategi“peranghabis-habisan”tidak semestinyabenbentukapi lawanapi, iajuga mungkinberupakaedahmenarikrambut dalamtepung.Lantas,taktik PattiLiberalKebangsaanbenkompnomidenganBismarck masih boleh dilihat sebagaisebahagiandaripadastnategipenentanganyang lebih halus. Secanaumumnyahal begini memangmungkin benlaku. Walau bagaimanapun,jika disyaratkan bahawa strategi mi tidaksepatutnyamelibatkankompromidalamsoalpninsip,makaPartiLiberalKebangsaantidakmungkinbolehdikatakansebagaipattiyangtelah menentangdasarBismancksecaahalusdan bijaksana.Setenusnya,numusanmi hanyasahdibuatjika dipersetujuibahawadalamkonflik dan kompnomi antaraPatti Liberal KebangsaandenganBismarck, yang di-kompromikanadalahpninsip yangsebenannyamemangtidak patutdijual beli.45

Dalampilihan rayatahun 1890, golonganyang menyokongBismarckdi Reichstag

43 DaiamkesJermanpadazamanBismarck,Hoibom,misainya,meiihat pendirianParti Liberal KebangsaanmenentanggolonganKatolik sebagaiamattidak “iiberai”. Lihat Holborn, op. cit., him. 264.

44 Ibid., him. 300—301.45 Hoiborn misainya menganggapliberalisme di Jerman pada masa itu sebagai “tidak menunjukkan

ketaatannyakepadaidea tentangperaturanyangsah di sisi undang-undangatau kebebasanpoiitik dankebudayaanyangsebeiumitu sudahmenjadidarahdagingnya”.Ibid., him. 264.

127


tidak berjaya mendapat majoniti yang kukuh. Pada masa itu PattiLiberal KebangsaantelahbersatudengangolonganKonservatifdalamsatubaisanyangdinamakankartell. Kenusibanisankartell mi telahsusutdanipadaangka220kerusi kepada135 kenusi.Separuh(50peratus)daripadakerusiPatti Liberal Kebangsaantelahjatuh ke tanganPatti Pnognesif.Keadaan mi tidak menyenangkanBismack.

Untuk menyekat perkembangan politik yang dianggapnya tidak sihat mi, Bismarckmerancanguntuk mengemukakandi Reichstagsatu rang undang-undang anti-Sosialisyang lebih ketat danpenuntukanbelanjawantentenayang tinggi.46 Dia mendugarangundang-undangitu akanditolakoleh Reichstag.Apabilaia tenusditolakuntukkali ketiga-nya,makapadaketikaitulahhakmengundibagi semualelaki dewasaakandimansuhkan.Padamasaitu, dia akanmencadangkanagarEmpayarJermandimansuhkandanditubuh-kansemuladenganperlembagaanbaru.

KONFLIK ANTARA BISMARCK DENGAN WILLIAM IIRancangan itu telah dikemukakan oleh Bismarck kepada William H yang naik takhta pada15 Jun 1888 (menggantikanayahnyayangmatipadabulanMac). William II masihmuda;umurnyahanya29 tahun.Dia yakin akankebaikan liberalismedancara pemenintahanmenurutperlembagaan.Berlainandenganayahnya,dia amatwaspadatenhadappengauhataudominasiBismarck.Namunbegitu,apabiladia dihadapkandengancadangannekadBismack mi, dia tenagak-agakjuga untuk membuatkeputusan.Akhirnya, dia memu-tuskanuntuk menolakcadanganBismarck.Seperti kataHolbonn, dia enggan“menunutjalan Bismarck yang berkemungkinanbesan membawakepada perang sáudanadanpentumpahandarah.”47

BismackmenenimakeputusanWilliam II tanpabangkangan— sesuatuyangmeme-nanjatkan,kata Holborn. Selepasperistiwami Bismarck,secanabersendinian,menemuiWindthorstbagi membincangkemungkinanmengadakansatupakatanbanu di Reichstag.Langkah mi menimbulkan kemarahangolongan Liberal dan Konservatif. TindakanBismarckjuga mengakibatkankonflik barn berlakuantaraBismarckdenganWilliam II.William II mendakwabahawaperbuatanBismarck menemuiWindthonsttanpapenge-tahuannyamempenlihatkansikaptidakhormatBismarcktenhadapketuanegara.Bismanckpula menganggapWilliam cubamenyekatkebebasannya.Ini merupakanpuncakkepadapengesenanpolitik antaraBismarckdenganWilliam 11.48 JelasbahawaconakpenhubunganantanaCanselordenganRajasepettiyangterdapatpadamasaWilliam I sudahtidak wujudlagi. Dalam keadaanpenselisihanfaham dan pettentanganpenibadi begini, Bismanckmenghantansunatperletakanjawatannya.49William II mahupenamatankuasaBismarck

46 Sebenamyakedua-duafasal mi adalal,fasai yanghanyamahuditokoksahajakepadarangundang-undangtentangperimndungannegaraterhadapparapekerjayangsudahdirencanakanoieh William II.

47 Holborn, op. cit., him. 301.48 Untuk butir-butir ianjut tentang pergeseranBismarck-Wiliiam II dalam beberapahal yang akhirnya

membawakepadakejatuhanBismarck,iihat misalnya,Eyck, op. cit., hIm. 306—323; A.J.P.Taylor, 1968.Bismarck:TheManandThe Statesman,London: Nei Mentor,The New EnglishLibrary, Bab9 danBab 10,op. cit., him. 88—89;danjugaHoiborn,op. cit., him.299—302.

49 Untuk tekssuratperietakanjawatanBismarckmi, iihat Simon,op. cit., him. 228—230.

128


dilihat sebagai berpunca daripada penarikan din kerana soal kesihatan. Walau bagai-manapun,isinya sudahmenjadi satu isu penyingkinan.Pada 18 Mac 1890, Bismarckmenenimapenyingkinannya. Pada 29 Mac, Bismarck berangkat meninggalkan Berlin.Onangramai tunutmenyaksikanupacanayangdisertaidengan perbaisan kehormatanitu.Onang kenamaanReich semuanya tunut hadin, melainkanWilliam II. ZamanBismarckmula benakhir. Dalam merenungnya kembali, Bismarck benkata,

“Sayaberumurtujuhpuiuh lima tahun,isteri sayamasihbersamasaya,anak-anaksayatiada yang mati. Saya sentiasapercayasayapatut mati pada masasaya [masih]bertugas.Sayatelahmemegangjawatanselamaduapuluhlapantahun,padamasasakitdanpadamasasihat,dansayatelahmeiaksanakantugassaya.Sesungguhnyasayatidaktahu apayang patutsayaiakukansekarang,kerana[sekarang]sayaberasalebih sihatdaripadatahun-tahunyangsudah.”5°

Peristiwaperletakanjawatan,ataupenyingkiranBismarck tidak menimbulkanapa-apa kenibutan di Jenman. Sebaliknya, ia telah ditenima dengan agak tenang sahaja.

DASAR LUAR BISMARCKJika matlamatdasardalamnegeniBismarckialah pengukuhanEmpayarJenman,makamatlamat dasar luanya adalah sama. Untuk tujuan mi Bismarck mahumonarkiPrusiamenjadi akar tunjang dasarnya. Kepimpinan Pnusia akan kemudiannya menjadi tulangbelakangkepadaEmpayarJerman.Setenusnya,EmpayarJermanyangkukuh akanmampumengawal segala kegiatan diplomasi di Eropah. Dalam segala mi, Bismarcklah yang me-megangtenajusebagaipengarahutama.Kuasa-kuasabesaEropahyangpenludiawasidandikemudikan oleh pengarah utama mi ialah Rusia, Britain, Penancis dan Austria-Hungary.Inilah empat kuasa besar Eropah pada masa itu. Di luan kumpulan mi tendapat satu lagikuasa besa, iaitu Jerman. Dengan perkataan lain, Jerman merupakan salah satu daripadalima kuasabesarEnopah.

Pada tahun 1871, Bismanck menyatakan bahawa Jenman sudab menjadi sebuah“kuasa yang puas”. Bismarck menyatakanbahawaJenmanhanyaakanmenumpukanusahanyauntuk mempenteguhkankedudukanpolitik dalam negeni dan mengelakkansegala rupa pertembungan kuasa dengan negara lain. Bismarck menegaskan bahawaJenman“hanyaakanmemikirkansoal menangkissenangan,dantidak akanmemindahkanpenakiukan yang dilakukan oleh negana lain [terhadapnegaa lain]”.5’

Jika ditinjau darn sudut sejanah pepenangan, maka jelas nampaknya Bismarcktelah mempenkotakan apa yang dikatakan. Selepas dia menjadi Canselor Empayar Jermanpada 18 Januari 1871, dia tidak lagi terlibat dalam pepenangan, dan apabila dia bersarapada tahun 1890, dia telah benjaya mengekalkan keamanan selama 19 tahun di Jenman.Rekod mi adalah ketara benbeza darn peningkat masa lapan tahun pettama pemenintahan-nya.Padamasaawal itu, Bismanck telahmengamalkandiplomasiyang bersifatmengan-

50 LihatA. J. P. Taylor,Bismarck:TheManandThe Statesman,hIm. 196.51 Lihat W. N.Medlicott 1976.BismarckandModernGermany.London: Hodder& Stoughton,hIm. 89.

129


cam dan mi telah mengakibatkantiga pepenangan.Betulkah mi semuamembuktikanbahawaselepastahun1871,BismancktelahmenjadikonservatifsepertiyangdidakwaolehA.J.P. Taylor?52

PENGASINGAN PERANCISMemangbetul bahawaselepastahun 1871, Bismanck giat sekalm benusahamengadakanpakatandenganneganaEropahyang lain. Hal mi adakaitan napat denganakibatpe-penanganPenancis-Jermantahun 1871. Dalam PendamaianFnankfunt yang menyusulipeperanganitu, PerancistelahtenpaksamenyenahkandaenahAlascedan LorrainekepadaJerman.Kedua-duadaenahmi sudahbenadadi bawah kekuasaanPerancisselamalebihkunang dun abad. Sebelum mi kedua-duadaenahitu benadadi bawah takluk Jenman.PenancistelahmenampasnyadanipadaJermandenganmenggunakankekenasan.Tetapi,penakiukanBismarcktenhadapAlascedanLorrainesudahbegitusebatisekali denganadatnesamPenancis.Eyck mengatakanbahawatujuan Bismarck adalahbenkaitdengansoalketentenaan.Bismarckyakin bahawakedua-duadaerahitu pentingbagipettahananJenmanuntuk menghadapikemungkmnansenanganbanudan Penancis,tenutamanyadi bahagmanbanatdayaJerman.53

Bagi Bismack,kemanahanPenancisadalahsesuatuyangtidak dapatdielakkan.mimenjadi lebih ketara lagi kemudiannyaapabilausahaBismarck untuk memujuk pananegarawanPenancismelupakanpenistiwaAlascedan Lorraine gagal. BismanckpennahmembenijaminanbahawaJenmanakanmembenisokongantegaskepadaPerancisdalamkes tertentu, iaitu jika kepentingankedua-duanegaraitu tidak saling bententangan.BismancktelahmembenisokongannyakepadapenaklukanPenancisdi AnnamdanTonkin,menggalakkanpenaklukanPerancisterhadapTunis danbenkali-kali menanik perhatianPerancisagamenjadikanMorocco tanahjajahannya.BismackmenghaapkankejayaanPerancisdalam bidang penaklukansebenanglaut akan dapatmenampungkehilanganAlascedanLorraine.Ini boleh mengembalikansemulakewibawaanPerancisdi kacamataEropah.PenancisengganmelupakanAlasce danLorraine,danpannegarawannyayangbensediamenenimaPendamaianFrankfurtsecarabaikdilihat denganpenuhsyakwasangkaolehpaanasionalisPenancis.54

Oleh itu, Bismacktelah menconakkansatu dasaruntuk mengasingkanPerancis.Perancisyakin bahawamasanyauntukmembalasdendamakantiba apabilaJenmantenlibatdalamsatupeperangandengankuasalain. Atas kinaanmi jugalahBismackmahukuasa-kuasa besan lain menyatakanyang meneka akan bersikap berkecuali jika tercetuspepenanganantaraJenmandenganmana-manakuasalain (Perancismaksudnya).Oleh itu,Bismarckmula menapatkanJermandengankuasalain di Eropahyang mungkinmenjadisekutu Penancis dalam pepenangan membalas dendamnya terhadap Jerman. Misalnya, jikatenjalin ikatan Penancis-Rusia maka Jerman mungkin akan tenpaksa benperang di dua

52 A.J.P.Taylor, Bismarck:TheMan andtheStatesman,him. 151.53 Eyck,op. cit., him. 184—185.54 Lihat E. Brandenburg,“Pax Teutonica”dalam T.S. Hamerow(ed.), Otto VonBismarck:A Historical

Assessment,him. 90—91. LihatjugaA.J.P.Taylor, Bismarck:TheManand theStatesman,him. 167 tentangdasarPerdanaMenteriPerancis,JulesFerry, yangmenerimadenganbalkdasardanandaianBismarckml.

130


penbatasan.Keadaanbeginilahyang ditakuti olehBismanck.

LIGA TIGA MAHARAJABismanck juga mahumengelakkankeadaanyangakanmemaksanyamemilih samaadauntuk memihakkepadaRusiaatauAustria-Hungary.Lagipun pepenanganantarakedua-dua kuasaitu mungkin boleh membawakepadaketidakstabilanpolitik yangberlanutanyangboleh pula membahayakanJenman.Kedua-duakuasami juga boleh menimbulkankekacauandi dalam negeni Jermanjika menekamengapi-apikansemangatnasionalisbangsaPoleyang beradadi bawahpemenintahanJenman.Oleh itu, Bismarck telahme-mulakandasanbenbaik-baiksemuladenganAustria-Hungaryyangpadasuatumasadahulupernahmenjadi musuhketatJerman.PersahabatansemuladenganAustria-Hungarymibergunabagi melayanisentimenpensaudanaanJermannayayang wujud dalamEmpayarJenmansendini.Ditinjaudam sudutdasarluarnegara,iajugajelasmenguntungkanJerman.Dasami boleh menjamin agar Austria-Hungarytidak terlalu benbaikdenganPenancis,ataupunBritain, sehinggaboleh pula menjejaskankepentinganJerman.Oleh itu, padatahun1872, lahirlahapayangdinamakanLigaTiga Maharaja.

Terdapatpersetujuandi kalanganbebenapaorang ahli sejaahbahawaperjanjianLiga Tiga MaharajayangditandatanganiRusia,Austria-Hungarydan Jenmanpadatahun1873 mi adalah satu langkah Jenmanyang penting dalam usahanyamengasingkanPenancis.55Inti pati daripadapakatandi kalanganAlexanderII darnRusia,FrancisJosephdani Austria-HungarydanWilliam I darnJermanmi ialah pennyataantentangperpaduandikalanganmaharaja.Ketiga-tigamaharajami bersetujuuntukbengandingbahumenghadapiancamanluar (ataupuntidak membantumann-mannkuasalua yangmenyenangmana-manaahli Liga Tiga Maharaja).Merekajugabensetujuuntukbenhubungantarasatusamalain tentangsoalTimurDekat, iaitu Balkansataudaenahdi bawahnaunganEmpayaTunkipada masaitu. Ia bukansatu pakatantentenatetapi lebih menupakansatu gentlemen‘sagreement.56Ia juga tidak membayangkansatupengiktirafanpemerintahanJenmanten-hadapAlascedan Lorraine. Walau bagaimanapun,Bismanck boleh melihatnyasebagaisesuatuyangditujukankepadaPenancis.

KekukuhanLiga Tiga Maharajateruji apabilatercetusnyaknisis yangmembayang-kan kemungkinanbenlakunyapenangantaaPenancisdenganJenman.Pada masamiBismanck telahdikatakanbettanggungjawabterhadapbeberapakenyataanakhbanyanganti-Penancis.Padamasami jugaPerancissudahdapatmengembalikankekuatantentenadannegaranyayang tenjejasakibatkekalahanpenangdenganJenmandahulu.Hakikat mijugalahyangmenyebabkanBismackmengambilsikap provokatiftenhadapPenancis.Diatidak mahu membiarkanPenancisterus menjadi kuat sehinggaPenancisbenkeyakinanuntuk berpenangsemuladenganJennan.57

55 Lihat Eyck,op. cit., him. 190—191;Medlicott, op. cit., him. 100; Simon,op. cit., him. 77;Dill, op. cit., hlm.178. Taylor, walaupunbersetujubahawapemenciianPerancisadaiahsatuasasdasarluar Bismarck, tidakpula bersetujuyangLiga Tiga Maharajami berfungsiuntuk mencapaimatiamatmi. Lihat A.J.P. Taylor,Bismarck:The Man andtheStatesman,him. 111.

56 Diii, op. cit., hIm. 178.Untuk teks penuhperjanjianmi iihat T.S. Hamerow(ed),The Age ofBismarck:DocumentsandInterpretations,him. 279—281.

57 LihatMedlicott, op. cit., him. 111—116.Peristiwami beriakupadatahun1875.

131


Walau bagaimanapun,apayang mustahakdalam krisis mi ialah Penancistidakmengambilsikapmengundundan menunduk.Dengantegasia telah menyalahkanJerman.KemudianPerancistelah memohonbantuandaripadaRusia.RusiadanjugaBritain telahmenunjukkannasatidak senanghati menekatenhadappendirianJenman.mi menggem-parkanBismarck.LigaTiga Maharaja,nampaknya,tidak seteguhmana!Lagipun,keadaanmi mengancamkejayaanstnategiBismarckuntuk sentiasabenadadi kalangantiga kuasadanipadajumlahlima kuasabesanEnopah.JikaPenancis,Britain danRusiabensatu,makaJenman akan hanya mempunyai satu sekutu sahaja, iaitu Austria-Hungary! NasibBismarckbaik; knisis mi tidakbenlanjutanmenjadisatupeperangan.

KRISIS DI BALKANSKeazamanBismarck untuk mengekalkankeamanandi Enopahtenbukti lagi dalam kesknisis di Balkans atau Timun Dekat. PadamasapemenintahanTunki di Timun Dekatmenjadikian goyah,kuasa-kuasaEropahtenlalu ingin untuk menjadipenggantikepadaTunki. Kuasayangmempunyaikepentingandi Balkansialah Rusia,Austria-HungarydanBritain. BenikutandaripadapemberontakanterhadappemenintahanTunki di Bosnia(1875)dan Bulgaria (1876) beberapausahatelah dijalankan bagi mengelakkankuasabesanEropahbentelingkahantarasatu samalain dalammencari daerahtakluk ataupengaruh.Pada bulan Februani tahun 1877, Rusia dan Austria-Hungary menandatanganisatupenjanjiansulit yangmembahagikandaenahpengaruhmenekabendua.Kedua-duakuasamijugamenjangkakanbahawapepenanganantaraRusiadenganTurki akantercetusbila-bilamasasahaja.

Padabulan April tahun1877, RusiatelahmengisytihankanpenangtenhadapTunki.Tunki akhirnyadikalahkanoleh Rusia.Menjelangakhir tahun 1877, tentenaRusia sudahtibabegitu hampinke Istanbul.Turki mengakukalahdansatupenjanjian,yangdibeni namaPendamaianSan Stefano,telahditandatanganioleh RusiadanTunki. Menunut penjanjianpadabulanMactahun1878i, Rusiadibenikandaerahyanglebih besardanipadaapayangdipersetujuinyadenganAustria-Hungarysebelumitu. Ini menimbulkankemarahanpihakAustria-Hungary.Austria-Hungarymengesyorkanagarsatukongresse-Enopahdiadakanbagi menimbangkankeadaanbarnmi. Britain turutcampurtangandenganmenggenakkantenteralautnya.RusiakhuatirakancampuntanganBritain danbersetujuuntuk menyentaikongnes,bukan di Vienna sepenti yang dikehendakiAustria-Hungarytetapi di Berlin.DalamKongresBerlin padatahun 1878 i, Bismarck,sebagaituan rumah, telahmem-bahagikandaerah-daenahpeninggalanEmpayarTunki kepadatiga kuasayangturut hadin,Rusia, Austria-Hungary dan Britain tanpa mempenuntukkan sesuatu apa pun kepadaJenman.

JKATAN DUA DAN TIGA KUASAAkibat daipadaKongresBerlin mi, Britain bettambahyakin yang Jenmanadalah Se-benarnyasatu “kuasayang puas”.Walau bagaimanapun,Rusiaberasatidak senanghatidengankeputusanKongresBerlin. MaharajaRusia, AlexanderII, telahmenyatakanhalyang sedemikianitu kepadaWilliam I, MaharajaJerman.Walaupun Bismarck mahuberbaik-baik denganRusiadan Austria-Hungary,ia nampaknyalebih mengutamakan

132


pensahabatanJenmandenganAustria-Hungary.BismanckcunigadengandasarSlav nayaRusiayang bolehtunutmelibatkanpendudukSlavdi Jerman.BismarckjugabimbangakankemungkinanAustria-Hungary,Britain dan Perancisbergabungmelawan Jerman.Jadi,

dalam keadaanyang begini din telah mengusahakansatu perjanjian denganAustria-HungarymenentangRusia,iaitu mereka(Austria-HungarydanJerman)akansalingbantu-membantujika salahseonangdaripadamerekadisenangoleh Rusia. Inilah yang ke-mudiannyadikenali sebagaiIkatanDuaKuasa,tahun 1879.

IkatanDua Kuasami adalahsatupenjanjianyangmempunyaifasal-fasalsulit. Tetapifasal sulit anti-Rusiayang tenkandungdi dalamnyatelah dapatjuga didugaoleh kuasaEropahyanglain. PadamulanyaBismarckkhuatir bahawapenuntukansulit anti-Rusiamiakandisifatkanoleh Austria-Hungarysebagaisatugalakanuntukin mengambiltindakanketentenaandi Balkans.Ini akanmengheretJenmanke kancahkonflik antanabangsadaninmungkin tenpaksabenhadapantenusdenganRusia. Malah Bismanckjuga khuatir tentangneaksiBritain (danRusia)tenhadappenuntukanyang tidak sulit dalamperjanjianitu. Olehitu, Bismarcktelahjuga membuatkiraandanpercubaanuntuk menanikBritain ke dalamIkatanDuaKuasanyaitu.

Walau bagaimanapun,kegelisahanBismanckmi nedaapabilapihak berkuasaRusia,menenusipenantaaandiplomatiknya,mempenlihatkansikapberbaik-baiktenhadapJermanpada bulan Septembertahun 1879. Lantas Bismarck menggantungkanniatnya untukmenanik Britain ke dalampakatanJenman-Austria-Hungary.Malah pada29 September,din mempenkatakanpensetujuannyauntuk menjadikanRusiasebagaiahli ketigadi dalampakatanJenman-Austria-Hungany.CountGyulaAndrassy,Menteni LuanAustria-Hungary,engganmenimbangkanhal mi. Walau bagaimanapun,hal mi telah tidak dipanjangkan.Namunbegitu,sebelumIkatanDua KuasaantaraJenmandenganAustria-Hungarydapatdimentenaisecaranasminya,Bismanck tenpaksadahulu mendapatkanpengesahanataukebenanandanipadaMaharajaJerman.Padamulanya,William m engganmengesahkanpenjanjianmi kenanaia boleh menjejaskanhubunganpensaudaraannyadengankeluargaMaharajaRusia.Lagipunpenjanjianyangtidak mengambilkim akankemungkinanpenangantaraJenmandan Penancisadalahtidak bermaknabaginya.Baginya,sikap yanghanyamengkhususkanRusiasahajasebagaimusuhJenmanadalahsemacamsatupengkhianatankepadanegara.Walau bagaimanapun,William I, akhinnyamengesahkannyajugaapabilaBismarck mengugutuntuk meletakjawatan.Di sisi tandatangannyapada5 OktoberituWilliam I telahmenokokkata-katain “Merekayang memaksasayamengambiltindakanmi akandipettanggungjawabkan”.58Bagi Bismack, yang mustahaknyaialah William Itelahmembenikebenarannya.Lantaspada7 Oktober1879,Jenmandan Austria-HungarytelahsecaanasminyamenandatanganiIkatanDuaKuasa.

Sikapbenbaik-baikRusiaterhadapJenman,tanpamengima akankewujudanIkatanDua Kuasa,benjayajuga akhinnyamenghasilkansesuatu.Ia telah menintisjalan ke anahpembaharuanLiga Tiga Maharajapada18 Jun 1881.Pembaharuanpenjanjiantahun 1873mi seolah-olahnyamelahinkan satu penjanjian baru. Maharaja Rusia yang bahau,AlexanderIII; sentapanpenasihatnyamenganggapLiga TigaMaharajayangdiperbahauimi sebagaisatupenlindungtenhadapkeganasandanipadapihakJenmandanjuga Austria-

58 E. Eyck, op. cit., him. 265;lihatjugaSimon,op. cit., him.82.

133


Hungary. Selagi IkatanDuaKuasamasihwujud menekatenusmengandaikanbahawasatudasaranti-Rusiamasihdikekalkansecanasulit. Kelegaanyang dirasakanoleh RusiahasildanipadapembaharuanLiga TigaMaharajami adalahwajankemanaperjanjianitu menuntutagarsemuatiga kuasayang tenlibat mengambilsikap berkecualijika mana-manakuasaantaramerekatenlibat dalamsesuatupepenangan(samaadamenyerangataumenangkissenangan)dengankuasayang keempat,melainkan Tunki. Liga Tiga Maharajami ke-mudiannyadiperbahanuilagi padatahun1884.

Sementanaitu pula, Ikatan Dun Kuasatelah dipenbesankanmenjadi Ikatan TigaKuasapadatahun 1882 denganItali menjadiahlinyayang ketiga. Ikatan Tiga Kuasamiditubuhkan ekonandanipadaaduan Itali kepadaJenmandan Austria-HungarybensabitdenganpensaingankuasanyadenganPerancistentangtanahjajahandi Afnika Utara.Italidibeni jaminan bahawain akandibantuoleh JermandanAustnia-Hunganyjika Penancis,tanpaapa-apaancamandaripadaItali, menyenangItali. Setenusnya,tendapatperuntukanyangmenyatakanbahawajika salahsatukuasadi dalam Ikatan Tiga Kuasami tenlibat didalampepenangandenganmana-manasatukuasaEnopah lain, makakedua-duaahli lain didalam Ikatan Tiga Kuasa itu akan benkecuali. Tetapi jika ahli yang tenlibat dalampepenanganitu melawan lebih danipada satu kuasamaka bantuan aktif akan dibenikepadanya,kecualijika kuasalawanitu tenmasukBritain. Pengecualianmi dibuat keranaadalah disedari pada masa itu pen sukamnya untuk mempentahankanItali dalampertarungandenganBritain yang mempunyaiangkatanlaut yang kuatdi Mediterranean.Menurut Simon, Ikatan Tiga Kuasami tidak membawakeuntunganketentenaanyangnyata dan spontankepadaJenman.Namun Bismarck,setelahmembawaItali ke dalamIkatanTiga Kuasain berharapakandapatmengawasikegmatanItali dan menghalangnyadanipadacubamencetuskanpeperanganyangakanmenosakkankeamanandankestabilanEnopah.Matlamatnyatidak lan danipadapengekalankestabilanpolitik di Enopah.

PERJANJIAN INSURANS BERLAPIS: KEPINTARAN ATAU KEDURJANAAN?KelincahanBismanckuntuk tenus memburukestabilanpolitik di Eropahjelas kelihatanlagi pada tahun 1887. Apabila Maharaja Rusia enggan mempenbaharuiLiga TigaMaharajayang patut dipenbaharuipadatahunitu, Bismarcktelah tidak hanyabenundundengantangankosong.Tempat Liga Tiga Maharajayang tidak dipenbaharuimi telahdigantikan dengan apa yang dinamakanPerjanjian InsunansBenlapis. Penjanjian miditandatanganioleh pihakJenmandanRusiapada18 Jun 1887, iaitu benkebetulandengantarikh tamatnyaopenasiLiga Tiga Maharaja,cumakini Austria-Hungarysudahtidak lagimempunyaibahagiandi dalamnya.Penuntukanutamanya,jika salahsatu daripadapantidalampenjanjianitu tenlibatdi dalampepenangandengansatu lagi kuasabesan,makapattiyangsatu lagi itu akanberkecuali.Walau bagaimanapun,tendapatduapengecualian:jikaRusiamenyenangAustria-Hungaryataujika JermanmenyemangPenancis.Pengecualianmipentingdanmenimbulkanpensoalanyanghangatdipendebatkan.

Pensoalanyang terusditimbulkan oleh PenjanjianInsunansBenlapismi ialah samaada ia sejajaratautidak denganpenuntukanyang tendapatdalamIkatanDun KuasadanIkatanTiga Kuasa.BukankahJenmandahulunyatelahmembenijaminanbahawain akanmembantuAustria-Hungaryjika disenangolehRusia?MenurutIkatanDun Kuasa,JermantenpaksamembantuAustria-Hungaryjika tenbuktipihakyang menyenangialahRusia.Dan

134


menunutPenjanjianInsuransBerlapispula Jermantenpaksabenkecualijika sah bahawnAustrma-Hungarylahpihakyangbersalah.Masalnhnyaialahbagaimanadan secepatmanndalamkeadaanknisis Jermandapatmenentukanpihak manayangbensalah.Penentuanitulah pula yang akanmenyebabkansamaadaJenmanterpaksaberpenangdi sebelahAustria-Hungaryataubensikapbenkecuali.

DalamkesIkatanDuaatnuTiga KunsaJermanjugatenpaksamenghndapipensoalanbagi menentukansamaadabenaratnu tidak Austria-Hungarymenupakannegarayangmemulakansesuatupepenangan,dan jika betul Austria-Hungarynegarayang bersnlahmaka Jenmanmasihmungkin untuk tidak memihak kepadaAustria-Hungary.Namun,menunut pendapatEyck, jika PenjanjianInsunansBenlapis mi tidak wujud makaJermanmungkin akan bensikap lebih memihak kepada Austria-Hungaryapabilain tenlibat didalamsesuatupepenangan.Menunut Eyck lagi, dengantenmaktubnyaPenjanjianInsunansBerlapis,Jermansudahmempunyaikepentinganuntukmembuatpentimbanganitu denganlebih hati-hati.Jadi,bagi Eyck, faedahyangjitu daripadaikatanAustria-HungarydenganJenmantelah dihapuskanoleh Penjanjian InsunansBenlapis. Bagi Eyck, jika kenajnanAustria-Hungarydan makyatnyamengetahuiakanpenjanjiannahsiami nescaynmerekaakan benasatertipu atau dikhianati oleh nakan sendini, “dan tiada siapa pun bolehmenyalahkanmeneka”. Setenusnyn,kata Eyck, jika “diadili dan sudut undang-undangantara neganadenganmonaliti politik [maka] PenjanjianInsunansBenlapis tidak bolehdipentahankan.”59

Walau bagaimanapun, Eyck tidak menafikanbahawamenekayang menyokongtindakan Bismarck mi memang mempunyaialasan wajanjuga. Eyck sedan bahawapenuntukandalam PerjnnjianInsunansBenlapis dan Ikatan Dun atau Tiga Kuasatidaksemestinynsaling bettentangan.Yang satu (Perjanjian InsuransBenlapis) menjanjikan

bahawaJermanakanbenkecualijika RusiadisenangAustria-Hungary,sementanayangsatulagi (Ikatan Dun atnu Tiga Kuasa) menjanjikanpettolonganJermankepadaAustria-Hungary jika in disenangoleh Rusia. Jadi, bolehlahkita nndaiknn bahawajika Eyckmengntaknnbahawaamnt sukar secarapraktisnya untuk Jenman menentukansiapapenyenangpertamadnlnm sesuatupentnnunganantarn Rusia denganAustria-Hungary,pihakpenyokongBismarckpulamengatakanbahawajikain sukar,ia adnlnhsesuatuyangtenpaksajugadilakukanataudintasi. Oleh itu, jika pensoalanmi dapatdiselesaikanmakaBismarck mnsih boleh memenuhisegalatuntutandi dnlam kedua-duaperjanjianyangdisebutkantadi. Dalamhal yangdemikinnseseonangitu bolehmendakwayang Bismarcktidak sebenannyamencemarperatunanmoral.Maka, nasnnya,dengansebabperknrayangsebeginilahDill bolehmengatakanbahawn,

“Parapengkritik Bismarckmelihatdalamperjanjianmi [PerjanjianInsuransBerlapis]satu contoh utama yang memaparkansikap sinis dan tidak pedulinya; para pe-nyanjungnyamelihat di sini kewujudan satu teknik yang luar biasahalusnyabagimengekaikankeamanandalamsegaiaapakeadaansekalipun.”6°

Apakahpertimbnngansepertiyangdi atasmi jugnbolehkita gunakanuntukmenilai

59 Ibid., hIm. 193.60 Dill, op. cit., him. 185.

135


dasar luar Bismarck secarakeselunuhannya?Barangkali tidak, kemana tidak semuaperjanjiannyayanglain mempunyaiunsumyang senupa.Namununsunyang lazim tendnpntdalamdasaluarBismackselepastahun1871 ialahunsumsulitatnunahsia.Satulagi unsunpentingyangmenjadi landasandiplomasinyaialah perimbangankuasa.Kedua-duaunsunmi per Se, atau secarasendininya,tidak semestinyadianggnptidak baik. Malnh dasarmencaipenimbangankuasaadalahsatu-satunyamatlamat utamadalam perhubunganantarabangsasepanjangmasa.

Memang tendapatsarjanayang mengknitik Bismarck kemanadasardan amalanperhubungansulitnya. Bagi Simon, Ikatan Dun KuasaBismarck telah menggnlakkankuasa-kuasalain untuk membuatpenjanjiansulit yangsamasehinggalahselunuhEropahterbahagikepadaliga dan liga balas.6’ Simon mengatakanlagm bahawaBismanck telahmemulakanproses yang menjatuhkan kualiti diplomasi di Emopah dan menjndikanhubunganantamabangsapenuhdengankeadaansyakwasangka.62

Medlicott nampaknyajuga bensetujudenganpendapatSimon mi. Dalam penilai-annyatenhadapBismarck,Medlicott juga nyata tidak begitu cendenunguntuk memujiBismarck.Bagi Medlicott dasar luar negamaBismarckselepastahun 1871 tidak mem-buktikan bahawaBismarck sememangnyaseomangpencintakeamananyang ash.PathpandanganMedhicott,Bismanckseolah-olahsudahdipaksaoleh keadaanuntuk mencnni,menerimadanmengekalkankeamanan.Padamasaitu Bismarcktidak mungkinlagi dnpatmencetuskanpeperangantanpamengakibatkanlahinnyagabungankuasamenentangnya.Bismarck sedanperangtidak lagi boleh digunakannyasebagaisenjatauntuk memper-teguhkankedudukanJenman.Medlicott,mengatakanbnhnwa,

“Jadi keranadia jelastidak dmlahirkansebagaimencintaikeamanankita boleh bertanyasama ada din telah mencapai keamananatau mendapatikeamanandipaksakanke atasnya.Din adalah dirinya yang biasa seperti dahulu, pendendam,perampaskeadaan,manusiaganasdan seorangyangbegitupintardalammemperhatikanpeluanguntuktindakanpolitik. Orangnyatidak berubah.Tetapijelas nasibnyasudah[berubah]

,‘63

Knitikan Medhicott mi sudahtiba kepada isu penibadi Bismanck sendini. Tetapidengantenheretnyaisu yang begmni makadengansendininyapula timbul pertimbangnnyang lain terhadapdasarBismanck.Soalnya,apakahdnsnnkemahsiaandanpenimbnngankuasaitu masihboleh dikecamsekiranynia tidak dikendahikanoleh Bismanckdan/atautidak pula dengansemnngatyangdipenlihntkanoleh Bismanck?Denganperkatnanlain,kitn benbaliksemulakepndnsoalanntaupennyatnanyang sudahditimbulkan di ntas,initumestikahdasarkennhsianndan penimbangnnkuasaperse menupakansesuntuyang patutdikecam?

Seseonangitu mungkin mahu mengatakanbahawakedun-duadasar mi tidaksemestinyatidak baik. Baik buruknyaadalahbengantungpadasifat danmntlamatdasanitusendini. Misnlnya, penjanjian suhit untuk pentahananantama negaratidak semestinyn

61 Simon,op. cit., him. 8262 Ibid., him. 8763 Medlmcott,op. cit., him. 89—90.

136


menupakansesuntuyang patut ditentangatau dicemuh.In mungkin dirahsiakanuntukmengelakkankegemparanyang tidak semena-menndi kalnngan kuasalain (walaupunsesuatuyang terbukaboleh juga mempunyaipenanansebagaisatuamarnntegaskepadnbakal pencenoboh). Dalam keadaan begitu apa-apa synk wnsangka yang timbul dikalangan negama lain adalah sesuatuyang di luar knwalan negara yang membuatperjnnjian. PenjanjianBismanck nata-nntnbercomnkmempettahankandin. Seseonangituboleh jugaberhujahbahawasyakwasangkayang timbul adalnhmasalahkuasalain danbukan masnlnhJermnn. Cuma, barangkali, kuasa lain mungkmn lebih mudah untukmencunigainiat Bismarck, mennnuh bunuk sangkakepndnnyakenananekod kegiatanantarabangsnnyasebelumtahun 1871 adalahburuk. Inilnh banangkahiyang menyebnbkanpengknitiknynmehihntsuhitdansemongseolah-olnhdun unsunyang tidakdapatdipisahkan,sekunang-kumnngnyndnlam penibadi Bismarck.mdi, isu yang knitiknl di sini bukanlahkemnhsianntetapipenibndi Bismarck.

Begitulahjuga halnya dalam kes penimbangnnkuasa. Samaada ideal atauke-munninandi sebalikdasarmi tenjejasntnutidak bergantungpadnmatlamatdanasnsdnsnr

itu. Tiadasiapayangmungkinmencemuhperimbangankunsnyangbertujuanmencnpaikeadilandi kalangannegaradanjuga tunut menghonmatipninsip tertentu. TetapidalamdiplomasiBismarck,penimbangankuasa,keadilandandnsanhormatmenghonmatinam-pnknyahnnyatenhadkepadalingkungankuasabesarEnopnhsnhajn.Misalnyn,AlascedanLorraine difikinkan pentingbagikeselnmatanJenmanlantassikappenduduknyayang tidakbersetujudengandasarnyntidak dipeduhikan.Pennncisjuga tidak dikimn sebagaikunsabesan;lagipun dnenahdi Afnika boleh“digunakan”untuk memulihkansemulnimbangankuasndi Enopnh.

Seterusnyn,walaupunKongnesBerlin telah benjaynmenjahinkanpenimbangankuasadi Eropah(sekunnng-kunangnyadalamjangkn pendek),ia telnh dicapaidenganmengon-banknnsentimenpendudukdi Balkans.InjugatelahmendatangkankemanahanRusia.Ahlisejarah sepenti Eyck dan Dill mendakwabahawadi sinilah tertanamnyabenih yangkemudiannynmencetuskanPenangDunia Pettamn.MLagipun, menunutEyck, Bismanckjuga tidnk peduhi jika knisis Balkansitu bettenusan.Yang pentingbaginyaialahJermnnterus dapatmengekalkankeamanannyasendini.65Penimbangankuasaitu baik, tetnpijikaasasnyatidak teguh, dan matlamatnynbukan kepentinganbensamatetapi kepentinganJermantanpamengendahkanapapun akibatnya,makaperimbanganitu mungkinsusahuntuk dibela sertadikekalkan. Bismarcksendini pun tidnk mendapatinyamudah untukmengekalkanpenimbangankuasayangdijahinkannya;bakkataSimon,

“Setelah in menjejaskanperimbangankuasaEropah yang lama tidakkah Bismarckterpaksamenyeberangisatujambatangenting [dan] lambat iaun ia pula akan hilnngimbangannyasendiri?Maiah, tidakkahpatut in disanjungkeranaberjayaberadadiatasjambatanitu bunt sekianlama, berjaya mengekalkanperhitunganyang tenangdan

64 LihatEyck, op. cit., him. 250—251, danDill, op. cit., hIm. i81.65 PadabulanNovembertahun1878, empatbulanselepasKongresBerlin, BismarckmenuliskepadaPutera

MahkotaJerman,“Ia akanmerupakansatukejayaanbagikenegarawankitajika kita be,jayamembiarkanbarahTimur[Dekat]dandenganitu menjejaskanharmoniKuasaBesarlain demimenjaminkeamanankitasendiri”. Eyck, op. cit., hIm.251. PenekanansepertiterdapatdalamEyck.

137

EROPAH MODEN: ARUS SOSIOPOLITIK DAN PEMETINTAHAN

mengeiakkandin danipadadigangguoieh parapelawakdi bawah?Jika betul begitu,maka kritikan terhadapdasarluar dan juga dalamnegr i Bismarck mestilah secaratepatnyadihadapkanbukankepadacaranyatetapi matlanwtnya,denganperkataanlain,dihadapkankepada penubuhanpersekutuanJerman yang begitu ketat dan nyatadikuasaiolehPrusia 66

RUMUSANPernyatannSimon mi mengetengahknnpersoalanyang amat kenap ditimbulkan dalampenuhisanataukajian tentangBismarck. Pensoalanmi nyata tensurnt,dalam pendapatSimonmi: jika Jenmaningin disatukandalamsatupersekutuanmakacam yang digunakanoleh Bismarck adalah perlu. Bukankah hiberalisme gagal menghasilkanpenyatuanJenman?Seterusnyn,jika Jermaningin disatukandan dasanBismanckditerima sebagaisesuntuyang perlu, makatidakkahpatut dominasi PrusiatenhadapEmpnyarJermanjugaditerima sebngai penlu? Tidak Bismarck pennnh mengatakanbahawn keselamatanEmpaynn Jerman yang baharu dibentuk memerlukanpenlindungnn daripadapasukantentenayang gagah?Dan tentemnyang perkasahanyaboleh dihasilkanmelalui kerjasamagolongantentenaPrusia serta pam bnngsnwannya?Dengan penkataanlain, bukankahsegalami akhinnyamenintis jalnn kepada (dan memerlukan)dominasiPnusia?Hujahbnhnwn pensekutuanJermanmasihboleh dibentuk tanpn menggunnkancam Bismarckseolah-olahsudahdipatahkanoleh kenyatnanbahawnsegalausahalain sebelumitu telahgagal. Senafas denganitu juga hujah bahawapersekutuanJermanmemenlukancamBismnrckseolnh-olahtelahdipetteguhkanoleh kenyataanbahawacaraBismancktelahpun

menempakejaynan. Lnntas, pengknitik tenhadap cam Bismarck seperti Eyck punmenyanjungkejayannBismanck.KejayaanBismarckmenyatukanJermandinnggapdandialu-alukan oleh Eyck sebngni “pengabulankepnda impian negeri-negeniJerman.”67Katnnynlagi, “pnnapengknitikcanadanpenibadinyatidak boleh, [dan] tidak akanmernguiketokohandankegemilangannynyangtnk lekangdik zamnn.”68

Penhitungan beginilnh yang bnmnngkahi boleh dipanjangkan bagi menyokongBismnnck secarnkeseluruhannya.Sokongnnmi mungkin didasarkankepada kenyatannbahawanegamawanlain juga mengamalkandasanyang senupabagi mencapaimatlamatmenekn.Bismarck mungkin dianggnpreahistik kenanabensikapcuniga, ntnu waspada,terhadapsifat dankelakuanmanusia.Bismanckmungkindikatakankomiteddankonsistenkennnadin mempenjuangkanmatlamatnynhabis-habisan.Seonangnealispatut disanjungdnn bukannyndicemuh.Taylor jelns mencerminkanpendirianbegini dalamsatupenuhis-annya.Taylor mengatakanbahawa,

“Apabila manusia membenci Bismarck kerana realismenya, apa yang merekasebenarnyabenci ialah kenyataan.”69

66 Simon,op. cit., him. 86.67 E. Eyck,op. cit., him. 185.68 Ibid., hIm. 186.69 A.J.P.Taylor 1971. Europe:Grandeurand Decline.Middlesex:PenguinBooks,cetakansemula,him.94.

138

BISMARCK, PRUSIA DANJERMAN

Salahsatuaspekrealismeyang ditekankanialnh kekuatandan ketnngkasan.Taylormenyntakanbahawadin tidnk ~senafikankepentinganpninsip. Tetapi, katnnya, pninsipmesti dilnksanakan.Setenusny ikn perhaksanaannyamemerlukankekenasan,makakekennsanpntut digunakan.7°Sa. satlamatBismnrck yang nyata ialnh penyatuanJer-man, dan din telah menggunnkan. ~galakaednh bagi menjnhinkan matlamat mi men-jadi satu nealiti. Kemudiantendapn~)ula soal atnu pninsip yang berkait denganagamaKnistian. Walnupun pnda dasnmnya,~ismanck memperjuangknnpninsip sekularismedn-lam pemenmntahannegara,din tidak menganggapdininya sebagaianti-Knistian. Malahdin mengnnggaptindak tnnduknyabensandnnkanpninsip dan matlamatKnistian.7’ Lan-tasnpabiladin gagalmenundukkangolonganKatolik dengandasankulturkampf-nyadintidak me-hihat kegagalannyasebagnisesuatuyang mennndnkankelemahanpninsipnyadan ke-kuatanprinsip pihnk lawan. Din hanyn melihntnya sebagaikelemahnntnktikatau strntegi dalnm perlnksannandasamnyn.Dalam memoir-nyn,Bismarck menenang-knn bahawagolongan Katolik tidak dapatdiknlnhkan kennnn “polis Prusia ... dengankusut yang bentaji dan pedangmereka yang bengantungan,tenlalu lambat bengenakuntuk menangkappam paderiyang lincnh bengennkmenentaspintu belakangdan biliktidun”.72

Hal yang sedemikianmi jelas barangkalimemperlihatkanunsur perbezanntang-gnpnn.Memangmungkinsesuatupeganganataupninsipitu ditnfsirkanbenbeza-beznolehonnng yangberlainan.Memangjuga mungkinbahawnpeganganyangberbezaitu tidnkjuga menandaknntendapatnynpeganganyang salahdan yang betul nntarnnya.Denganperkntannlain, pentafsinanyangbenbezntentangsesuatupninsip ataupeganganmungkmnsahkesemuanya.Ini disebnbkanpenbezaanitu berpuncndanipadasandarankepadabuktintnu landasanyang, walaupunbembeza, tetap dnpat ditenimn kesahihannya.Hal beginikemp berlakudalnm soal agnmayang nkhimnya menimbulknnmnzhabyang benlainan;tetapisesuatumazhabitu tidakpula menafikankebenananinazhabyanglain. Soalmi bolehjuga ditimbulkan dalam kes Bismarck yang mendakwa memperjuangkanmatinmatKnistinn walnupuntemdapatdasarsekularismedalampemenintnhannya.Apnknh tindnkanBismarckpadakeselunuhannyatetnpmerupnknntindnkanagamaatauproagamayang sah?Adakah betul Bismarck bertolak danipndapentafsinantentnng agamadarn sudut yang,wnlaupun benbezadengnn pihak yang menentangnya,tetnp jugn boleh ditenima kesa-hihannya?Sahihatautidnknya landasandasamBismarckinilah, nnsnnya,yang tidak dapattidak nkan menentukansama ada dakwaan Bismarck atnupun lnwannya yang patutditenima. Apnkah dasarsekulanisme,misnlnya, boleh dikatnkan sebagaiamalanagamayang benpuncadaripadalandasanyangjugasahdi sisi agnma?

Apabila Taylor menyatakanbahawasesiapnyang membencinenlisme Bismarckmembencikenyataan,diajelas nampaknyamenyataknntanggapannyatentangkenyatann.Baginya kenyataanadalah penuhdenganunsur kekenasan,dan Bismarck telah dapatmenyesuaikandinmnya denganhakikatmi. Jika seseonangitu menenimaprinsip Bismancksebagaisatu prinsip yang sah, maka Bismarck tentu patut disanjung kemana sedin

70 Ibid.71 Lihat artikei H. Holborn, “Formative IntellectualExperience”,daiam T.S. Hamerow(ed), Otto von

Bismarck:AHistoricalAssessment,him.8—15.72 H. Holborn,AHistoryofModernGermany,hIm. 265.

139


menggunnkankekenasanbngi menjalinkanmntlamatnynmenjadikenyatann.Menekayangmempunynimatlnmntyang juga sah tetapi tidak sanggupmenggunnknnkekemnsanbagimenghnsilkannyatidak sewajannyalahdisanjungsepertiBismnrck. Inilnh inti pati kepadahujnh Taylor. Tetapi bagi seseomangyang tidak menganggnpprinsip Bismanck sebagnisesuatuyang snh,makakekernsanyang digunakanBismanckjelaslahmenupakansesuatuyangtidak kenapndatempatnya.Setenusnyn,jikn seseonangitu menemimakesnhanpninsipBismarck, in mungkin mensyaratkanpenggunnankekennsanhanyn untuk tujuan mem-pemtahnnkanmatlamntnyadamipadadibnsmiknndengankekemnsan,dan bukanuntuk tujunnmenghasilknnmatlamatitu. Dengan penkntnanlain, jika Bismamck mahu menyntuknnJenmandin tidak patutmenggunnknnkekennsnnjika tidnk tendapatpihakyangmenentangrancangannyadengankekemasan.Seseorangmungkinbensetujuyang Bismanckjugabolehmenggunakankekerasnnjika terdapnttindakanyangmanumembasmikannancangannynsecaratennng atnu tidak tenang.Lantas,snmaada “syamat-syamnt”mi terdnpntdalamkesBismarck di Jerman adalah sesuatuyang penlu ditentukan sebelum penilnian yangsewnjannyadibuatterhndnpdasarBismnrck.

Terdapatsatu lagi aspekdaripndapemnyntnanTaylor yang patut dibincangkan.Taylormembayangknnbahawakenyataanndnlahpenuhdenganunsumkekenasantetapi diatidak menganjunkanngarkenyatnanitu diubahmenjadisesuntuyang penuhdengnnunsumkedamainn.Bannngkahi adnlnh keterlaluanuntuk mengharapkanTaylor menganjurkanusahamenukarkankenyataankennnaTaylor barnngkalimenggunakanistilnh kenyatnansebagaimelambangkansesuntuyangmemangtidak boleh lagi ditukar. Dnlnm kes yangsedemikinnmi seseorangitu mungkin bensetujuatnu tidak bemsetujudenganpentaknifnnTaylor tentangkenyataan.Pendeknya,seseonangmungkin menyatakanbnhnwn unsunkekemasantidak semestinynsentiasamenjadiunsundominandnlnmalam nyata.Samaadaunsur kekenasanatau kedamaianmenjadi unsunyang dominan di nlnm nynta adalahbergantungpadausahayangdibuat ke arab mencapainya.Lantas, tindakankekernsnnBismarckbolehdihihnt sebagaiusnhayang hanyamenggnlakknnlagi penkembanganunsunkekenasan.Dalnm hal inilah seseomangitu boleh mengknitikdasardantindakan Bismamckkemanaandaianseseonangitu tentnngkenyataanberbezadenganandaianTaylor.73

Akhinnya, seseonangitu boleh mengknitik dasandan tnktik Bismarck bendasankanpenhitunganjangkapanjang.Seseonangboleh berhujahbahawndasanyang hanyame-mentingkanunsurkejayaandanmengkesnmpingkansonl moral,nkan lambat-launhanynmenghasilkanmasyamakatyangamattidak senitifkepndnpersoalanyang benkaitandengankemanusiaan.Sekinanyasifat sensitiftenhadapisu kemanusiandianggapsebagaisesuntunilni yang baik, maka masyarakatyang tidnk sensitif tenhadap soal mi tidnk dapatdikatakan sebagaimasyanakatyang baik. Yang ironisnya, Taylor yang nampaknyabensungguh-sungguhmembela dnsar realpolitik Bismanck, jugnlah orangnya yangmenyesahiakibatjangkapanjangdanipndadasar“kediktntonnn”Bismarck.Taylor, dalamsatupenuhisannyayang lain, menyatakanbahawaparaindustnialisdi Jemmanmengnitkankemajuanekonomi menekapadapermulannzamanpenmndustniandi Jermandenganbentuk

73 Untuk prbmncanganlanjut tentangisu mi, lih. QasimAhmad“Machiaveilianisme:SatuRealismePolitik?”dalamQasimAhmad 1991.Karya Sejarah:PendekatandanPer.coalan.Kuala Lumpur:DewanBahasadanPustaka.

140

IB K. PRUSIA DAN JERMAN

politik negarayang terdapatpadamasaitu. Bentukpolitik negana. anpadamasaituialahkediktatornnBismarck.Kes mi amatbembezadenganapnynng I .tku di Britain danAmenika. Pam industminhis di Britain danAmerikamum menempak. y~\nnmerekapadnmasanegarnmerekamengamnikansistempohitik liberal dan dnsanekoi~milaissez-faire.Lantas,menekamelihatlibernlismedandasanlaissez-fairesebagaipuncakepadakejaynanmeneka.Kedua-duakejadiansejarahmi tehah nkhirnya mencetuskanaliman dan akibatpolitik yang jnuh benbeza di negana masing-masing.Taylor seterusnyamehihatkemunculanBismarcksebngaiberpuncadaripndakegagnlnnliberalismepndntahun1848.Taylormengntnknnbahawn,

para kapitalis Anglo-Saxon, menerima demokrasi, walau dengan merungutsekalipun,pam kapitalis Jerman,denganmerungut menerinin kediktatoran.Iniiahwarisanmenyayatl848.”~~

Barangkali tidak salahjika kita andaiknnbnhnwnTaylor mengambil kim buknnhanyazamanBismnmcknpnbila dinmenyebut“warisanmenyayat”,tetapijugazamnnNaziyang menyusulkemudinnnynpndn nbadke-20.

74 A.J.P.Taylor, The CourseofGermanHistory, hIm. 93.

141

5

REVOLUSI RUSIAAntara leon dengan Ideologi

TerdapatbeberapapersamaanmenarikantaraRevolusiPerancisdenganRevolusiRusia.Kedua-duanyatercetusdalammasyarakatfeudal. Di kedua-duanegara,terdapattuntutanagarpolitik danpentadbirannegeridiliberalkanlagi. Prosesmengradikalanrevolusidanperangsaudarajuga merupakanciri-ciri yang terdapatdi kedua-duatempat.Reformasiyangdikendalioleh kerajaanjugaterdapatdi kedua-duabuahnegarapadaperingkatmasasebelumrevolusi. JikaTocqueville pernahmengatakanbahawaRevolusi Perancistelahdiakibatkanoleh harapanrakyat yangkian meninggi danbukannyakeperitanyang klanmeruncing,maka keadaanyang agak serupajuga pernah disebut tentang masyarakatRusia.Refonnasimenguntungkanparapetaniyang dikendalikanoleh TzarAlexander I(1801—1825), Nicholas I (1825—1855), Alexander II (1855—1881), Alexander III(1881—1894)danNicholas11(1894—1917),telahbanyakdiperkatakanolehparasarjana.Menjelangtahun1914,lebih daripadatujuhpuluhJimaperatustanahpertanianyangboleh

diusahakandi Rusia(di bahagianEropah)telahpun dimiliki oleh parapetani.OIeh itu,Wolfepernahmenegaskanbahawa,

“Tidaklah hairanLeninberfikir bahawajika pembaharuanpertanianditeruskanselamasatudekadlagi, makaakanlenyaplahkemungkinanberlakusatu revolusisepertiyangdiharapkannyadandiatidak akandapatmelihatnyadalammasahidupnya.”1

Dan segi perindustrianpula, walaupun Rusia masih mundur jika dibandingkandenganbanyaknegaraBarat,ia telahmenempakemajuannyasendiri yang pesatsebelumrevolusi.2

Sebaliknyapula,jika perbandinganantaraRevolusiPerancisdenganRevolusiRusiami diperinci ataudiperhalusilagi, makabeberapaperbezaanantarakedua-duanyaakan

I B. E. Wolfe 1969. An Ideologyin Power: Reflectionson theRussianRevolution.New York: Stein & DayPublishers,hIm.70.

2 Ibid., him. 66,passim.

142

REVOLUSI RUSIA

jugajelaskelihatan.Misa1n~ ideayangmenggerakkanpararevolusinerdi Perancisialahpemikiran Kesedaran,tetapi ideaatau ideologi yang dikatakanpenting dalamRevolusiRusia ialah Marxisme. Keadaansosioekonomisebelumrevolusi di Rusia adalahlebihburuk daripadaapa yang terdapatdi Perancis.PenglibatanRusia dalam PerangDuniaPertamaberlangsungserentakdenganpergolakanrevolusi dalam negeri, waihal peng-libatan Perancis dalam Perang KemerdekaanAmerika berlaku lebih awal daripadapergolakanrevolusinya.Perbincangantentangaspekperbezaanmi masihbolehditeruskansepertijugahalnyadenganperbincangantentangunsurpersamaan.Malah, satupenulisanyangkhususmembandingkanbukansahajaantarapersamaankedua-duarevolusimi tetapijugadi kalanganrevolusi lain pun telahpernahdihasilkan.3

REVOLUSI RUSIA DAN MARXISMEIsupersamaandanperbezaanantaraRevolusiRusiadenganRevolusiPerancismemanglahsatu persoalanakademikyang menarik. Namun, khusus tentangRevolusi Rusia miterdapatsatulagipersoalanyangtidakkurangjugamenariknya.Isu mi, sesuatuyangamatkerapdibincangolehparasarjanaBarat, ialahpersoalantentangsamaadaRevolusiRusiami telahdikendaliberlandaskanteori Marxis atautidak. Perdebatanmi menjadibertambahrumit keranaterdapatnyapernyataanMarx yangmemperakukankemungkinanberlakunyarevolusidi Rusia,walhal menurutteori asasnyaperkarami tidak sepatutnyaberlaku.4

Marx pernahmemperakukanbahawarevolusi sosialis mungkin berlaku di Rusiatanpanegeri itu melalui dahulu tahap perindustriandan kapitalis. PengecualianuntukRusiami dibuatnyaberasaskankewujudansistem komun desa(mir) yang terdapatdiRusia. mi katanya, boleh menjadi asasuntuk Rusia terus mencapaitahap sosialis/komunis.PernyataanMarx yangkerapdirujuk oleh parasarjanaberkaitdenganpersoalanmi ialahjawapannyakepadapertanyaanseorangrevolusionerwanitaRusiabernamaVera

Zasluich.PadabulanFebruaritahun1881,VeraZasluichtelahmenulissuratkepadaMarxdan Genevamenanyakankemungkinanmir itu berkembangmenurutlunas-lunaskomunis.Seterusnya,diajugamahumengetahuisamaada Marx bersetujudenganparaMarxis diRusia yang menegaskanbahawarevolusi sosialis tidak mungkin tercetusselagi Rusiabelum menempuhtahapmasyarakatkapitalis. (TesisMarx yang terdapatdalam karyautamanyaKapital memangada menegaskanunsurperkembangansecarabertahapmi).Inilah antarakandunganjawapanMarx kepadaVeraZasluich,

“Analisis yang dibuat dalam Capital tidak mengemukakanbukti untuk menyokongatau menafikankesegarankomun desaitu, tetapi pengkajiansayabahawakomun miadalahasasbagigerakanpembaharuansosialdi Rusia.Tetapiuntuk memungkinkanmiberlaku, segalapengaruhdurjana yang menekannyadan segalasudut terpaksalah

dihapuskandahulu, dan kemudian pastikanlahkewujudan keadaanyang biasanyadiperlukanbagi perkembanganspontan.”5

3 Lihat misalnyaC. Brinton 1965. TheAnatomyofRevolution.New York: VintageBooks.4 Untuk penulisantentangteoni asasMarxisme mi, lihat misalnyaK. Marx & E. Engeis(suntinganC.J.

Arthur), TheGermanIdeology.New York: InternationalPublishers,Bhg. I, hIm. 39—94.5 M. Rubel, ‘The RelationshipofBolshevismto Marxism”, dalamR. Pipes(ed.)1972. RevolutionaryRussia.

New York: HarvardUniversityPress,hIm. 305.

143


Maximilien Rubel, dalam komennyatentang pernyataanMarx in menegaskanbahawa,

“Dengan pentafsiran mi, Marx mengambil keputusanmembelakangkanpana peng-ikutnya, iaitu membelakangkanparaMarxis yang tidak menerimaapa-apaalternatif

selain perkembangankapitalisme di Rusia. Kapitalisme di Rusia baginya [Marx]hanyalahmerupakansatukemungkinan; sosialismeboleh terhasil samaada melaluipetaniataumenerusikapitalisme.”

6

MENSHEVIK DAN BOLSHEVIK

ParaMarxis di Rusia yang patuh kepadateori asasMarx tentang perkembanganma-syarakatdan satu tahapke satu tahapdikenali sebagaiMenshevik.PuakyangmendakwabahawaRusiaboleh terus melangkaudaripadatahapfeudalkepadatahapsosialis tanpatahapperindustriankapitalis ialah puakBolshevik. Kedua-duapuak in padamulanyaberadadalamsatugabunganMarxis yang dikenali sebagaiDemokratSosial.Perpaduangabunganyang mula ditubuhkanpadaakhir tahun 1880-anmi retakapabilatimbulnyaperselisihanfahamdi kalangan menekadalam kongres gabunganDemokratSosial diLondonpadatahun 1903.

Dalamkongresdi London in semuapihak bersetujudenganprogramminimumparti, iaitu penghapusanpemerintahanTzar di Rusia. Namun merekatelah bertelagahtentangduadasarlain yangberkaitdengankeahlianparti. Satupuakmahukeahlianpartidihadkan kepadapara pekerjayang terpilih dan dianggapbernas sahaja. Puak yangmemperjuangkandasar elitis mi dipimpin oleh tokoh yang kemudiannyamemainkanperananyang amat penting dalam Revolusi Rusia, iaitu Lenin. Apabila pengundiandijalankanbagi menentukanpendirianparti, dasarmi telah dikalahkandengan28 undilawan22 undi.

Dalam satu lagi soal dasar keahlian parti, Lenin dan para pengikutnyatelahmenentangpembentukanparti yangberlandaskanketurunanetnik. Padamasaitu terdapatparti ataukumpulan DemokratikSosial yang dibentukberasaskanrumpun etnik, sepertiIkatanAgung ParaPekerjaYahudi yang wujud di Lithuania, PolanddanRusia. Dalampengundianterhadapisu mi, Lenin danparapengikutnyatelah memperolehkemenangan.Sempenaperistiwainilah Lenin dan puaknyadinamakanBolshevik, yang bererti majoriti,danparapenentangnyadinamakanMenshevik,iaitu minoniti.

Benikutan dengan perpecahandi London inilah timbulnya perbezaanantaraBolshevikdenganMensheviktentangprosesbagi kelahiranmasyarakatsosialisdi Rusiayangdikatakantadi. Tokoh utamayang turutberadadalampuakMenshevikialah GeorgiV. Plekhanov(1857—1918).Plekhanovdianggapjuga sebagaipengasasMarxisme diRusia. Plekhanovdanpuak Menshevikmempertahankanteori tradisionalMarx tentangprosesperalihan masyarakat.Sebaliknya,Lenin dan golongan Bolshevik mendakwabahawamasyarakatsosialis/komunisyang diidamkanboleh diwujudkan di Rusia tanpatahapborjuiskapitalisdialamidahulu.

PlekhanovcubameredakanperselisihanfahamdalamParti DemokratikSosial mi

6 Ibid.

144

REVOLUS~RUSIA

tetapi gagal.Suasanamenjadikian keruhapabilapadatahunyang benikutnya,iaitu tahun1904,Lenin menerbitkanbukunya,OneStepForward, TwoStepsBackward.Dalambukumi, Lenin mengecampihaklawannya.DiamenegaskanbahawapendirianMenshevikakanhanyamenguntungkankaum borjuis dan tidak akanmembiakkanpotensirevolusionerkaum petanidanproletariat.7Sementaraitu pula Trotsky telahmendakwabahawaLeninbukannyamahumenegakkan“kediktatoranolehproletariat”,tetapi “kediktatoranterhadapproletariat.”8 WalaupunTrotsky kemudiannyaberbaik semuladenganLenin, kecamanterhadapLenin telah diteruskanoleh abli Menshevikyang lain. Antara bulan Februarihingga bulan Oktober tahun 1917 (iaitu padamasaparti Bolshevik aktif bergerakdanakhirnyamengambilalih kuasadanipadaKerajaanSementarayang telah menggantikanpemerintahanTzar), puak Menshevik galak sekali mempersendakanLenin sebagaipengikutBlanqui.9

Di sampingsegalaperubahanmi, terdapatsatu lagi perubahanatau penyesuaianyangdibuat oleh Lenin terhadapMarxisme tradisional. mi berkait denganpentakrifantentang“keadaanrevolusi yangsudahmasak”.BagiMarx, suasanami hanyalahir apabilamasyarakatborjuis kapitalis telah sampai ke puncak proses perindustniannya.minampaknyaamatsesuaidenganpernyataanMarx bahawamasyarakatbaharuakanhanyamenjelmasetelahmasyarakatlama yang bakaldigantikannyaitu sesakdanpadatdenganbenihbagikelahiranmasyarakatbaru.Unsurbegini banyakdiperkatakanolehMarxdalamkaryanya.DalamClassStrugglesIn France,Marx, misalnya,amattegasmengkritiktaktikmemendekkanprosesrevolusi sepertiyang diusahakanolehBlanqui.’°

Prosesyangdigambarkanoleh Marx mi amatberbezadenganpendapatLenin. BagiLenin, keadaanyangbolehmencetuskanrevolusitidak begiturumit. Ia adalahamatumumsekali. Dalam penulisannya,The Infantile Diseaseof Leftism (1902), Lenin menulistentanghal mi sepertiyang berikut:

“Hanyaapabilagolongan[masyarakat]bawahantidak lagi relatinggal dalamkeadaanlamadan golonganatasantidak lagi berdayameneruskanpengendalian(masyarakat)dengancana lama, hanyadalam keadaandemikian revolusi boleh berjaya.Denganperkataanlain, hakikatmi boleh diterangkanbegini: revolusi tidak mungkin benlakutanpasatuknisisumumyangmelibatkansi penindasdanyangditindas.”°

Memanglahmungkin pengecualianyang dibuat oleh Lenin mi disabitkanjugadenganpendirianMarx — iaitu pendinianMarx seperti yang dmnyatakanolehnyakepadaVera Zasluich.Seterusnya,terdapatpernyataanMarx yang lain yang juga memberikanpengecualiankepadateorinyatentangsubstrukturmempengaruhisuperstruktur.Misalnya,dalamsuratnyakepadaDr. Ludwig Kugelman,bertarikh 17 April 1871,Marx menyatakanbahawakejadianluar dugaan,yang termasukjugaperibadi seseorangpemimpin, adalah

7 Sikapmi benterusanhinggatahun 1917. Lmhat M. Liebman(teij. B. Pearce)1975. LeninismUnder Lenin.London: JonathanCape,him. 126, passim.

8 0. von Rauch(tenj.P.Jucobshon)1972. AHistory ofSovietRussia.New York: PraegerPublisher,him. 18.9 Lihat E.H. Can1969. 1917: BeforeandAfter. London: Macmillan,hIm. 19—20.

10 K. Marx, The ClassStrugglesin France,1848—1850,hIm. 117.II Lihat E.H. Can,1972—1973.The BolshevikRevolution1917—1923.iii. 2, Middlesex,England:Penguin

Books,him. 21.

145

EROPAH MODE N: ARUS SO9OPOLITIK DAN PEMERINTAHAN

mustahakdalammenentukankejadianatauprosessejarah.Katanya,

“Sejarahduniasesungguhnyamenjadiamatmudahuntukditulis, sekiranyaperjuanganhanyadikendalikandengansyarat terdapatnyapeluangbaik yang tidak disangkalkan.Sebaliknya,adaiahmenakjubkansekalijika kejadian luar dugaan tidak memainkanpenanan.Kejadianluandugaanmi secaratensendirmnyamerupakansebahagiandaripadaperedaranumum perkembangan[sejarahidan ia diimbangkanpula dengankejadianluan dugaan yang lain. Tetapi kecepatandan kelambatanamat bergantungpadakejadianluar dugaanyang sedemikiannupa yangtermasukdi dalamnyakejadian luardugaandalambentuksifat orangyang padamulanyamengetuai[sesuatu]pergerakanitu.”

2

KRITIK TERHADAP TEORI MARXPernyataanMarx yang begini seolah-olahmenjadikan teorinya tentang perubahanmasyarakat(dan perananekonomi ataualat pengeluaran)sebagaisatu kecenderungansahajadanbukannyasatuhukum yang kental. Pendirianyangbegini juga jelas didapati

dalampenulisanbeberapaorangMarxis. Merekami mencemuhpenulisanyang menya-makanteori Marx denganpentafsiransejarahyang hanyadiasaskepadafaktor ekonomi.Menurut mereka,penulisan begini “mempermudahkan”Marxisme. Mereka mahu per-nyataanMarx bahawasubstrukturitu mempengaruhisuperstrukturdilihat bukansebagaisuatu prosesyang tetap akan berlakudan/atauberlakusecarasatu hala. Mereka me-nyatakanbahawabeberapapengecualiansertatindak balas antarasubstrukturdengan

superstrukturjugaberlakudanmestidiperhitungkansekali.’3PembelaanparaMarxis in sepertijugapeganganpolitik Lenin, memanglahboleh

diasaskankepada beberapapernyataanMarx sendiri. Tetapi jika pembelaanbeginiditerima,teori Marx nampaknyatidak lagi mempunyaisatukeistimewaanyang tersendiri.Penerangannyatentangkejadianatauprosessejarahtidak lagi berbezadenganpeneranganbiasayanglain. Berkaitdenganhal i, CarewHunt mengatakanbahawa,

“Tetapi sekinanya[unsun]interaksi diterima, keseluruhantesis [Marx] itu terjejas,keranakita tidak lagi niembicarakanfaktor ekonomisecaratulen, tetapidengansesuatuyang sebahagiandanipadanyatelah sendiri ditentuoleh faktor-faktorbukanekonomi.Untuk menyatakanselepasmi bahawafaktor ekonomi mesti sentiasamemainkanperananfaktorpenentuadalahtidak bermakna.”4

DalamkonteksbeginilahmudahbarangkalidifahamipernyataanMaximilien RubelbahawaapabilaMarx menasihatipara revolusionerdi Rusia agar mengendalikansaturevolusi, dia sebenarnyasudah mengecualikan dirinya daripada menjadi seorang

12 Sepertiyang dmpetik daiamL. Fischer(ten. A. Bostock)1970. Marx in His Own Words.London: AllenLanethePenguinPress,him. 88.

13 Lihat misalnya penulisanE. Hobsbawm; “Karl Marx’s Contribution to Histoniography” dalam R.Blackburn(ed.) 1978. Ideologyin SocialScience:Readingsin Critical SocialTheory.Fontana/Coilinshim.270—280.

14 R.N.C. Hunt, 1961. The TheoryandPractiseof Communism:AnIntroduction.New York: TheMacmillanCo., him.54.

146

REVOLUS~RUSIA

“Marxis”.15 Diatelahhanya“bertindakdalamrerangkaperjuanganumumsemuagolonganrevolusioneryangbercita-citamenjatuhkantzarisme”)6Marx, dalamkes mi “dan sepertihampirsemuapararevolusionerlain” telahhilang kesabarandan mengutarakanapayangia sepatutnyatidak mengutarakan.’7Lantas,paraBolshevik yangmenurutsarananMarxpadamasaitu, kataRubel, bertindakbukansebagaisosialis tetapi sebagaiborjuis, iaitusecara“objektifnya”.18

Pengecualian(atau sikap berbelahbagi) Marx juga ketarabersabit denganisupenggunaankekerasandalam proses transformasimasyarakat.Jika memandangkanpendiriannyatentangrevolusi masyarakatdan penekanannyabahawakapitalismetidakdapattidakakanhancurdengansendirinya,makapenolakanunsurkekerasanataurevolusisebagaisatu taktik memanglahkenapadatempatnya.Hal mi pernahditegaskannyadenganjelas apabiladia membayangkanperkembanganyang dijangkakannyaakanberlakudiEngland,Amerikadanjuga Belanda.Di KongresAntarabangsaHaguepadatahun1872,Marx mengatakanbahawa,

“Kita mengetahuibahawainstitusi danadatresamberbagai-bagainegaramestidiambilkina, dan kita tidak menafikan terdapatnyaneganaseperti England, Amerika, dansekiranyasaya memahamipenaturanandadenganbaik, sayabanangkalipatut jugamenyebutBelanda,tempatsi pekerjaboleh mencapaimatlamatnya(iaitu “menampaskuasapolitik”) menerusi cana damai. Tetapi kes begini bukanlah untuk semuanegana.”9

Di sampingpengecualianyangterterapdalampernyataandi atas,iaitu caradamai“bukanlah untuk semuanegara”, terdapatbanyak lagi pernyataanMarx yang jelasmenekankanunsur kekerasanbagi menghasilkanmasyarakatsosialis/komunis.DalamManifestoof the CommunistParty, Marx memberiamaranbahawamatlamatkomunis

“akan hanyatercapaidenganpembubaransecarakekerasankesemuakeadaansosialyangwujud”. Tambahnya, “Biarlab kelas pemerintah menggeletarmenghadapi revolusikomunis.”2°

Seorangpengkaji, M. Bober, merumuskanbahawadi peringkatawal, iaitu darntahun 1840-anhingga awal tahun 1850-an,Marx amat menekankanunsurkekerasan.Sebaliknyadi peningkat akhir, iaitu mula daripadatahun 1860-an,Marx jelas sudahmenerimastrategi damai, sekurang-kurangnyabagi setengah-setengahnegara.Dalampadaitu pun, pemisahanmi bukanlahsesuatuyangmuktamaddanrapi. Denganperkataanlain, padapermngkatakhirnyapun strategi kekerasantelab tidak diketepikanterus olehMarx. Selaridenganmi, di peringkatawalpunterdapatgalakankepadastrategidamai.2’

Dalam percubaanuntuk menentukantempatatauperanankekerasandalam kese-

15 M. Rubel, op. cit., him. 310.16 Ibid., him.319.17 Ibid.18 Ibid.,him.3l1.19 Sepertiyang dipetik daiamMM. Bober 1965. Karl Marx’s Interpretationof History. New York: W.W.

Norton& Co.Inc., EdisiKedua,hIm. 265.20 Ibid., him.263.21 Ibid., him.263—267.

147


luruhanteoniMarx, seseorangyangpercayabahawakonsepevolusiialahasaskepadateoriMarx dan oleh itu, ia tidak memerlukan(ataumembenarkan)penggunaankekerasan,maka,hujah ala Maximilien Rubeltentu boleh digunakanbagi mengkritik sarananMarxtentangkekerasan.Pendeknya,seseorangitu boleh mengatakanbahawaapabilaMarxmenganjurkanpenggunaankekerasan,maka Marx sendini sudah tidak lagi bersikapsebagaiseorangMarxis. Seterusnya,jika adaparaMarxis yangmahumempertahankansikapMarx terhadapunsurkekerasanin iaitu sepertisikapMarx terhadapfaktorekonomisebagaipenggeraksejarah,makasipengkritiknyatentubolehberhujahbahawajika begituteori Marx sebenarnyasudahhilang keistimewaannya:teori Marx sudahjugamenyerupaipeneranganlain dalam sejarahyangjuga mengambilkira secaraperbandinganpelbagaikeadaandanfaktorsejarah.

TRADISI REVOLUSIONER RUSIABertolak darn sini, seandainyaditerimapendapatbahawaRevolusiRusiatelahdihasilkanbukan menurut landasan Marxis, tetapi dalam rerangka umum perjuangan pararevolusionerRusiayanglain, makaseseorangitu mungkincenderunguntukmelihattindaktandukdanfalsafahpolitik paraBolshevikdalamkontekssejarahpergerakanrevolusionerRusiasendini.Pergerakananti-Tzarmemangsudahlamawujud di Rusia.

Dan sudutkronologinya,gara-garapenentanganterhadappemerintahanautokratikTzar sudahterdapatsemenjakabadke-18. Namun,percubaanyang agakserius untukmenggantikanpemerintahanautokratikTzardengansatucorakpemerintahanyanglebihliberal telah hanya bermula pada abad ke-19. Sin peperangandengan NapoleonBonarpartetelah membantumelahirkankesedaranpolitik yang baru di kalanganparacendekiawanaristokratRusia. Kegiatan perang mi bukanhanyamembawaperubahankepadaperkembanganindustri dan kebudayaanRusia, tetapijuga mengakibatkanper-tembunganparacendekiawanaristoktratRusiadenganapayangberlakudi ibu kotalain diEropah.Segalami mempengaruhimerekauntukcubameliberalkanlagi pemerintahandiRusia.Makatumbuhlahbeberapapakatansulitdi kalanganmereka.

Antana pakatansulit yang terdapatpadamasaitu ialah persatuanyang dikenalidengannamaUtanadan Selatan.MatlamatPersatuanUtaraialah untuk mewujudkansatusistempemerintahandiraja secaraberperlembagaan(sepertiyang terdapatdi England),sebuahpersekutuanyang dianggatoioleh negeri-negeriyang juga mempunyai kuasatertentudanhaksivil rakyat.ProgramPersatuanSelatanpula, kataWolfe telahdiasaskankepada idea dan semangatgolonganJacobin Perancis,dan “secaraanehnyamemba-yangkan idea-idea serta cara-caragolongan Jacobin abad ke-20, iaitu golonganBolshevik”.22Persatuanmi mempunyairancanganuntuk merampaskuasa,memansuhkanpemerintahanberajasertamembunuhTzardansemuaahli keluarganya.Selepasrampasankuasamerekabercadanguntuk menegakkan,buat sementarawaktu, satu kediktatoranmiliter yangmerekapercayabolehmengendalikansatuprogrampembaharuansosialyangmenyeluruh.Merekajugamempunyaiprogramuntukmembebaskanhambaabdi (serfs),menghapuskanperbezaankelas dan memiliknegarakantanah. Tanah yang dimilik-

22 B.D. Wolf 1964. The ThreeWhoMade a Revolution.Middlesex,England:PenguinBook,him. 37.

148

REVOLUSI RUSIA

negarakanakandibahagikankepadaduabahagianyang samaluas:satubahagianuntukkepunyaanbersamaparapetanidansatu bahagianlagi untuk kegunaannegara.Negaraboleh menjual atau membahagikansemula tanahyang dimilikinya itu kepadaorangperseorangan.Kediktatoranmiliter mi akanditeruskanselamalapanhinggasepuluhtahun.Selepasperingkatmasami Rusia dijangkakansudahmempunyaipengalamandanke-upayaanuntukmemungkinkannyamembentuksatu republikpopular.23

KEBANGKITAN DISEMBERSatu-satunyapercubaanmerampaskuasayang pentingpadaabadke-19berlakupadabu-lan Disembertahun1825.KataWolfe, kebangkitangolonganpegawaibangsawanmi me-rupakanusahakemuncakkepadakegiataan“revolusi istana”yang sudahbegitukerapdanlamadikendalikan,danusahapertamake arahpengendaliansatu “revolusi sosiopolitik”.Dan sinilah,Wolfe menegaskan,bermulanya“tahaprevolusionerdalamsejarahRusia”.24

KebangkitanDisembermi gagal. Walaupunia cubamembelanasib rakyatjelata,rakyatjelata sebenarnyamengambilsikap benatak bena terhadapperistiwa mi; atau,merekatidak pun menyedariapayang dirancangkanuntuk mereka.Tzar NicholasI yangbarumenaiki takhtapadatahunitu telahmenumpaskankebangkitanmi dengan mudah.

Ekorandanipadaperistiwami zamanpemenintahanTzarNicholas(1825—1855)menjadisatu pemerintahankonservatifyang memperlihatkanreaksi nyata kepadaunsur ataukegiatanrevolusioner.

Seterusnya,terdapatjugapersamaanyang lain antaraRevolusiRusia1917 dengantradisi revolusionerRusia yang terdahulu. Misalnya, konsep kepimpinan elitis yangdianuti olehLenin adalahserupadenganfahamseorangahli revolusionerRusialain, iaituPeterTkachevyanglahir padatahun 1844danaktif padapergerakanrevolusi padatahun-tahun 1860-andan tahun 1970-an.PeterTkachevmemandangsepi akankeupayaanparapetaniuntuk memberontaksendirian,menemuidanmembiakkankesedarankelas.Seperti

Lenin selepasnya,dia menganjurkanpembentukansatuparti yangberdisiplindan patuhkepadakuasapusat.Dia berpendapatbahawajika dasarbegini tidak dikendalikan,makakapitalismeakandapatmenjadikanrakyatRusiaberpuashati danbersikapsederhana.DiapernahbertelingkahpendapatdenganEngelskeranaEngelsmahumelibatkansekumpul-an besarrakyatbiasadalamprogramsosialisyang dianjurkannya.25Tkachevjuga pen-caya Rusia boleh terus berhijrah daripada masyarakatfeudal kepada masyarakatsosialislkomuniskerana asas bagi peralihan itu sudah wujud di Rusia. Asas yangdimaksudnyaialahmir. Jadi, saranannyami jelas selaridenganpernyataanyang dibuatolehMarx kepadaVeraZasluich.

Padatahun 1860-andan tahun 1970-an,terdapatjuga pergerakanyang menaruhharapandan keyakmnankepadapotensi rakyat biasa. PergerakanHasrat Rakyat atauPeople‘s Will atau dalam bahasaRusianya,Narodnishestvo,telah dilancarkan olehHerzen.Herzentelahbergerakcergasdalambidangrevolusi sebelumTkachev lagi, iaitu

23 Ibid.24 Ibid.,hlm.38.25 A.B. Uiam 1965. The Bolsheviks:The Intellectualand Political History of Communismin Russia.New

York: The MacmillanCo.,him. 82—85,

149


padatahun 1840-an.Ramaipelajaruniversiti dan golonganrevolusionersudahpun turutsertadalampergerakanin Pergerakanmi gagal keranaparapetani tidak pun memberisambutanyang diharapkan.Di samping mempercayaiadanya potensi revolusionergolongantani, kumpulan mi juga percayabahawaprosesrevolusi sosialisRusia bolehdisingkatkan.Jadi,dalamkepercayaankepadakemungkinanmasyarakatRusiaberhijrahterus dan masyarakatfeudal kepadamasyarakatsosialis/komunis,terdapat persamaanjelas di kalanganpararevolusionerRusiadanipadaHerzenmembawakepadaTkachevdanseterusnyaLenin.Walau bagaimanapun,terdapatjugaperbezaandi kalanganmerekami.Tkachevdan Lenin tidak menaruhkeyakinankepadapergerakanmassaper se sepertiHerzen dan pengikutnya.Lenin dan Tkachevmenganutkonsepelitis, walhal Herzenpercaya kepada idea populist. Pendinian Tkachev dan Lenin juga berbeza danipadapendirian politik kumpulan revolusionerlain di Rusia yang melakukanpembunuhanpolitik padaperingkatawalitu.26 Namun,dalamkesLenin,mi bolehdipertikaikan.

GERAKAN ANTI-TZAR PADA ABAD KE-20Gerakanrevolusioneratauanti-Tzarberterusanhinggaabadke-20.Padaawal abadke-20terdapattiga aliran yang berasinganyangmenentangkerajaanTzar AlexanderII. Satudaripadanyaialah gerakan Zemstvo yang berjuang menerusi landasanliberal danmengharapkanpemulihan secaraberansur-ansur.Ahli Zemstvo menitikberatkan soalperlembagaandanpemenintahan.Merekamenempatkanmasalahpetanidan proletariatketempat yang kedua. Kemudian terdapat pula golongan Social RevolutionariesatauRevolusionerSosial (1902), pewanis kepadaPeople’s Will abadke-l9 yang berjuangdenganmenggunakankeganasan.Usahamendapatkantanahbagi petani merupakansatuciri mustahakdalam programmereka.Akhirnya, terdapatapayangdinamakanworkerscouncils,ataumajlis pekerja,atausoviet(1905),yang memperjuangkanhak-hakpekerja.

Ketiga-tigaaliranmi munculdan menjadipentingdi Rusiaakibatdaripadabeberapapenistiwayang berlakuantaratahun 1901 hinggatahun 1907.Padatahun 1095,misalnya,telahtercetusPerangRusia-Jepun.Peperanganmi telah menimbulkantentangandaripadarakyat.Dalammasakempenantiperangmi parapekerjamengendalikanbeberapamogokpada tahun 1905 dan tahun 1906. Sin mogok mi, dan juga demostrasi,telah meng-akibatkansatu tindak balastenteradaripadakerajaanTzar. Rantaianperistiwa mi jugadinamakanRevolusi 1905olehsetengah-setengahahli sejanah.

Kemudian,ekorandaripadaRevolusi1905mi TzartelahmengisytiharkanManifesto17 Oktober 1905.Manifestomi menjanjikansatuperlembagaannegara,penubuhanDuma(atauParlimen)yang diasaskandenganpengundianoleh semuarakyat, dan kebebasansivil. Manifestomi meredakansuasanarevolusionerpadamasaitu. Manifesto 17 Oktobermi juga telah menyebabkanmunculnyasatuPartiLiberal puak kanan,dan ConstitutionalDemocrats (Kadets),para Liberal berhaluankin. Kedua-duagolonganLiberal mi Se-benarnyamenyambungperjuanganZemstvo.

WalaupunManifesto17 Oktobermi telah meredakansuasanarevolusionerdi Rusia,ia telah tidak berjayamenghapuskansamasekali penentanganterhadappemenintahan

26 Ibid., him.87.

150

REVOLUSI RUSIA

Tzar.Rintihanrakyatberterusankeranakepenitanhidup, kelaparantanahdan kepmncanganindustri akibatdaripadakrisis peperanganmasih berlaku. Lagipun, pihak Tzar sendiniseolah-olahbersikaptidak jujur terhadapparapengkritiknya.Misalnya,padatahun 1907kerajaannyamemansuhkanDuma keduadan kesemua65 orang para DemokratSosialtelah ditangkapdandibuang daerahdi Siberia. Duma ketiga kemudiannyatelah lebihmenampakkansikap prokerajaan.Suasanaterusjuga meruncingkeranapuakLiberal kin(Kadets) di bawah pimpinan ProfesonMiliukov gagal menghadapidan menyelesaikanmasalahsosioekonomirakyat.

Pada masa kegiatan pemulihan mi dilaksanakan,puak Menshevik turut samaterlibat.Merekamematuhiteori Marx tradisionalsecarajujurdanmahumelihatwujudnyadahulusatukerajaanLiberal borjuisdi Rusia.SikapBolshevik tidak pulabegitu.Merekapadamulanyamahumemulaukansahajapilihanraya Duma. Seterusnya,apabilamerekakemudiannyamenukarsikap mi merekabukanlahbertujuanuntuk bekerjasamadenganpihakMenshevikatau kerajaan.Merekaturut sertadalampilihan raya hanyalahdenganniat untukmemperalatkanDumabagi mencapaimaltamatrevolusionermereka.

Golongan Bolshevik dan Menshevik juga mengambil pendirian politik yangberlainantentangPerangDuniaPertama.Lenin berasakecewadengansikapparasosialisdunia yang menyokong dasar perang kerajaanmereka masing-masingdan membe-lakangkandasarpersaudaraansosialissedunia.Bagi Lenin,PerangDuniaPertamaadalahpeperangankapitalis. Negarakapitalis, walaupunnegarasendini,tidak patut disokong.27Lenin menganjurkanagarkesempatanyanglahir daripadapeperanganduniaitu digunakanbagi mencetuskanperang saudaradi Rusiauntuk menjatuhkankerajaanTzar. mi akanmembantuperjuanganrevolusionerdi Rusia.Strategimi tidak dipersetujuioleh golonganMenshevik.

Dalam PerangDunia Pertamami tenteraRusiatelah mengalamibeberapakeka-lahan, terutamanyadi tanganJerman. Struktun politik negaraturut terancam. Knitikdaripadapihak Liberal berterusan;demonstrasimenjadi-jadi; kekuranganmakananben-tambahkerapdan askarmula menderhaka.Tzar Alexandermasihengganuntuk melak-sanakandasarpemulihan. KuasaBenikat (Allied Forces) mula menumpukanharapankepadapihakLiberal di Rusiaagarmemikul tugasmenstabilkankeadaan.

Pada26 Februari 1917, Tzar bertindakmemansuhkanDuma. Duma ingkar me-matuhiarahanmi dan terusbersidang.Satukumpulanyangdinamakan“Blok Progresif’mengambilalih kuasakerajaan.LantasterbentuklahsebuahKerajaanSementana.Denganmi bermulalah(dengancarayang lebih nyatadaripadasebelumnya)jalanyang akhirnyamembawakepadaRevolusi Rusia. Selepasmi beberapaperistiwa berlakusecaraben-turutan denganpantasnya.Pada bulan Februari dan Mac, Blok ProgresifmenuntutTzar turun daripadatakhta.KemudianBlok Progresifmi membebaskansemuatahananpolitik daripadapenjara.Semenjak3 Mac, Rusiasecaradefacto, sudahmenjadi sebuahrepublik.

Pada mulanya ahli Kerajaan Sementarami rata-rataterdiri daripada golonganLiberal, termasukjugamerekayang percayakepadasistemmonarki.Kabinetnyadiketuaioleh PuteraLvov. Anggotalain termasuklahProfesorMiliukov (KementenianLuar) dan

27 LihatD. Shub1966. Lenin:A Biography.Middlesex,England:PenguinBooksLtd., him. 177.

151


Kerensky,wakil golongankin, sebagaiMenteni Kehakiman.DalamKerajaanSementarami tidak terdapatahli sosialis,BolshevikmahupunMenshevik.

Padatarikh 26 Februari 1917 juga, iaitu han tertubuhnyaKerajaan Sementara,terdapatsatu lagi penubuhanpusatkuasa,iaitu satujawatankuasa(ataumajlis)pekerjadantentera.Badanmi lebihdikenali dengannamasoviet.Beberapabuahsoviettelahdibentukdanyangterbesarialahsovietdi Petrograd(Leningrad).Sovietmi dibentukolehparaahlisosialisberlandaskanasasyang sudah diwujudkan pada masaRevolusi 1905. Padamulanyasoviet mi dipengaruhidan dikuasai oleh RevolusionerSosial. Dalampadaituterdapatjugasegolonganahli Menshevik(dansedikitdaripadakalanganBolshevik)yangturut terlibat.

SemenjakmasamulatertubuhnyasovietPetrograddanKerajaanSementara,kedua-dua badanmi sentiasasaling saing menyaingi bagi mendapatkansokongan rakyat.KerajaanSementaramewakili paraLiberal sertakelasmenengahdan atasan,sebaliknya,sovietpula mewakili kaum pekerjadan puak tentera.Kedua-duapusatkuasami tidakberlandaskanasasundang-undang— iaitu undang-undangyangdiiktiraf sebelumrevolusi.Tzar pernahmenurunkantandatangannyamenyokongkerajaanPuteraLvov, tetapi ahlisejarah bertelingkahpendapattentang samaada ia berbuatbegitu selepaspenurunandaripadatakhtaatau sebelumnya.Jika Tzarmenurunkantandatangannyasebelumtunundaripadatakhtamaka sahlahkerajaanitu. Sovietpula terbentuksemata-mataatas dayausahapuakRevolusionerSosialdanjugaMenshevik.

PROSES PENGRADIKALANPeringkatmasatubuhnyaKerajaanSementarasehinggalahperpindahankuasake tanganBolshevik pada bulan Oktober tahun 1917, telah memperlihatkansatu prosespeng-radikalan arusdankegiatanpolitik. Antaraperistiwa yangmenjadi tandanyatakepadaprosesmi termasuklahpenglibatangolongan sosialis dalam KerajaanSementaradankejatuhanKerajaanSementaradi tanganBolshevik.

Padaperingkatawalnya,antara2 Mac hingga3 Mei, pemerintahannegaraberadadalam tangan tuan tanah, borjuis konservatifdan Liberal. Soviet yang dikuasai olehRevolusionerSosialdanMenshevikmenerimakeadaanitu keranasetujudengansarananteori tradisionalMarx. Sebaliknya,Lenin tidak menenimakeadaanmi keranadia percayabahawaprosesrevolusi di Rusiaboleh dipendekkan.Lenin menyatakanmi setibanyadiPetrogradpada 3 April 1917. Sebelum mi dia berada dalam buangandi Finland.PernyataanLenin mi merupakansatucabaranterhadappendiriangolonganBolshevikdiRusia. Cabaranatau kritik in pada dasarnya,adalah serupa denganapayang telahdiutarakannyasemasamasih dalam buanganlagi.28 Idea inilah yang kemudiannyaterkumpul menjadi April Thesesyang juga menyebabkanLenin padamasaitu diselarsebagaipengikutBlanqui. Padapokoknya,tesisLenin mi mengatakanbahawapeperanganberlakukeranaadanyasistemkapitalisdaniahanyaboleh ditamatkanjika sistemkapitalisitu sendinidimusnahkan.Untuk menghasilkanmatlamatmi proletariatperlu mengambilalih kuasapemerintahan.Di Rusia, tugasmi boleh dijalankanoleh paraperwakilandarn

28 Liebman,op. cit., him. 127.

152

REVOLUSI RUSIA

soviet. Untuk menekankantahap dan dasar baru mi, Lenin menukarkannamaPartiDemokratikSosialkepadaParti Komunis.Tentangsikap sederhanapartinyasendini,Leninberkata,“... di sini kita nampaknyatakut kepadadin kita sendini”.29

Seorangpemimpin Bolshevik pada masa mi, Sukhanov, menekankanbahawa“secara intelektualnya [Lenin] betul-betul tersisih, bukan hanya di kalangan paraDemokratSosial umumnyatetapi juga di kalangan pengikutnya”.3°Seoranglagi ahliBolshevik,AlexandraKollontai, merekodkanpada4 April, “SayaseorangsahajalahyangmenyokongpendapatLenin menentangderetanparaBolshevikyang keraguan”.3’ IsteniLenin, Krupskaya,memberitahuseorangrakannya, “Saya khuatir nampaknyaLeninseolah-olahsudahmenjadigila”.32

Penyisihanmi dapatdiatasioleh Lenin dalamjangkamasayang amatsingkat.Pada14 April, dasarLenin yang boleh dirumuskandengan slogan “Mansuhkan KerajaanSementara!”,telahditerimaolehparaBolshevikdalampensidanganpertubuhanBolshevikdi Petrograddengantiga puluh tujuh undi menyokongdanhanyatiga undi menentang.DasarmenentangKerajaanSementarami kemudiannyadisahkandi peringkatkebangsaanyang diadakan pada 24 April. Satu resolusi penting dalam persidanganmi yangmenganjurkanusahakeras untuk membiakkan kesedarankelas golongan proletariat,mengecamsegalabentuksokonganterhadapKerajaanSementaradanmenyokongslogan“serahkan semuakuasa pada soviet” telah diluluskan dengan undian yang hampirmenyeluruholeh 133 paraperwakilanyang berhakmengundi.33Terdapathanyaduaundimenentangsementaratujuh orangperwakilan berkecuali.Satulagi resolusi,iaitu yangmenentangsebarangbentukkerjasamadenganparti DemokratikSosial,Menshevikdanlain-lainjugadiluluskandenganundiyanghampirmenyeluruh.

Pengradikalanyang merubah iklim politik yang terdapat pada peningkat awalpemerintahanKerajaanSementarami berlakuapabilakerajaanitu sendiri menampakkanketidakupayaannyauntuk memerintah.Pada3 Mei, ia telah membawamasuk golongansosialissederhanake dalambadanpemerintah.Jadi, KerajaanCampuranKedua yangtertubuhitu merupakansatugabunganantarapuakLiberal (iaitu ConstitutionalDemocratsatauKadets)denganMensheviksertaRevolusionerSosial. Pengwujudangabunganmiboleh disifatkan sebagaipengakuanKadets tentang kelemahanmerekasendiri. Puaksosialismendapatmandatdaripadasoviet untuk menyertaiKerajaanSementara,tetapidenganmi paraRevolusionerSosialtelahmula puladicunigai olehkaumtani. Parapetanimula cunigakeranapembahagiantanahtidak dikendalidenganpantas,walaupungolonganRevolusionerSosialsudahterlibat dalampemerintahannegara.Keadaanmi dipergunaoleh Lenin bagi kepentinganpartinya.Lenin mula melaungkanslogan:“Serahkansemuakuasakepadasoviet” denganlebih lantang.Semangatrakyattelahdiperapi-apikan.Ekorandaripadami, tercetuslahapayangdinamakanHarm-harmJulai.

29 Lihat Shub, op. cit., him. 221—225; dan juga M. Liebman (ted. A.J. Pomerans),1970. The RussianRevolution.New York: RandomHouse,him. 132—133danhim. 136.

30 M. Liebman,LeninismUnderLenin, him. 129.31 Ibid., him. 130.32 Ibid., him. 129.33 Ibid., him. 133.Terdapatjugasumber-sumberlain yangmenyatakanbahawajumiahpengundimi bukannya

133 tetapi149dan 150. Lihat ibid.,him. 132.

153

EROPAH MODEN: ARUS SO2OPOLITIK DAN PEMERINTAHAN

HARI-HARI JULAIPada awal bulan Julai tahun 1917, sekitar satu juta penunjuk perasaanbenarakdiPetrograd.KerajaanSementarahampir dapatdilumpuhkandan golonganMenshevikdanRevolusionerSosialdirasukpanik.NamunKerajaanSementara,denganbantuandanipadamajoriti di soviet, berjaya menumpaskankebangkitanmi. Parti Bolshevik dituduhbertanggungjawabmencetuskankebangkitanin walaupun ia pada mulanya cubamenghalangpara proletariat mengadakandemostrasibesar-besaran.Akibat danipadatuduhanin Parti Bolshevik telab betul-betul dideraoleh KerajaanSementara.DalamtindakanbalasKerajaan,ratusanorangcederadanparapemimpin Bolshevik, termasukTrotsky danKamanev,dipenjarakan.Lenin sekali lagi Ian ke Finlanduntukmengelakkandin daripadaditangkap.

Lenin membuatrumusanyangamatradikal terhadapperistiwaHan-han Julai mi.Pada10 Julai,Lenin menulissatuartikel menafikandanmemansuhkandasarataustrategiyangmasihmengambilkirajalandamai.Lenin mengisytiharkanbahawa,

“Segalahanapanuntuk mengendalikanRevolusiRusiasecaradamaikini hancurbuatselama-lamanya.Inilah dia keadaanobjektif sekanang:samaadakemenanganmutlakbagi pihak kediktatonanketentenaan,atau kemenanganbagi kebangkitanbersenjatakaumpekerja.”34

Lenin menegaskanlagi,

“Janganlahkita melayanikhayalanbahawakita akan menempuhjaianuntuk mencapaipenlembagaandannepubiik denganpenuhkedamaian

PendirianLenin mi amatberbezadenganpendinianparaBolshevikyanglain. Han-han Julai bukannyatambahmeradikalkanmereka,tetapi sebaliknyamenjadikanmerekaserik. Kesan yang berbeza mi mewarnai reaksi mereka masing-masing terhadapkemunculananasirBolsheviksebagaianasirmajoniti di sovietPetrograddan Moscowpadabulan September.DarnFinland,Lenin menulis,

“PanaBolshevik, setelah mencapai kedudukanmajoniti dalam soviet PerwakilanPekerjadanTenteradi kedua-duaibu kota,bolehdanmestimeragutkekuasaannegarake dalamgenggamanmereka.”36

Jika tidak,

“Sejarah tidak akan mengampunikita sekiranya kita tidak mengambil alih kuasasekanang.”37

JawatankuasaPusatBolshevik tercengangmenerimaperutusandaripadaLenin mi.

34’ Ibid.,him. 13635 Ibid.36 Ibid.37 Ibid., him. 136—137.

154

REVOLUSI RUSIA

MerekamerasabingungdengansikapLenin yangmenurutsangkaanmerekabegitumudahmelupakanpenistiwapahitHan-harmJulai.

“‘Barangkali’, kata Bukhanin(yangpadamasaitu tergolongke daiamsayapkin PartiBolshevik), ‘dalam sejarah parti kami, hanya pada masa mi sahajalah pernah

JawatankuasaPusatmengambilkeputusanuntuk membakarsuratkomradLenin’ .“~

JawatankuasaPusatbukansahajadikekangoleh perasaansenik tetapi juga masihdiselubungioleh keraguan.Apa yang dilihat oleh Lenin sebagaipeluangdianggapolehmerekasebagaiperangkapnyata.Bukharmnmenenangkanbahawa,

“Walaupun kami pencayapenuhbahawadi Petersburg(Petrograd)danMoscowkamiboieh benjaya menampaskuasa,kami mengandaikanbahawakami masih tidak lagiberupayauntuk bertahan,iaitu selepasmerampaskuasa,... kami tidak benupayauntukbertahandi bahagianRusiayanglain.”

39

KEBANGKITAN KORNILOVSebagaitindak balaskepadaperistiwaHarm-harm Julai benlakulahpula satu kebangkitanpuaksayapkanandibawahpimpinanKarnilov. Kebangkitaninijugaditumpaskan.Walaubagaimanapun,segalapenistiwa mi menjejaskankedudukanKenajaanCampuran. Ianampaknyakian terancam.GolongansosialiscubamenyelamatkanKerajaanCampurandenganmenubuhkansatu pemenintahanbarn di bawah Kerensky.Padamasami parapekerjadan juga golongankelas menengahsudahtidak bersetujulagi denganpeme-rintahanPuteraLvov. Dengan kemunculanKerensky, pemerintahanPuteraLvov pulabenakhin.Padamasami jugakelasmenengah/borjuisbenpecahdua.Satupuak,yangsudahkurangpengaruhnya,mahukankenjasamadengangolongansosialismenengahdikekalkan.Puak yang lain pula mahu menumpaskankekuasaansoviet dan menyokong tindakanKarnilov yangberhaluankanan.Puakkeduami lebihkuatdanberpengaruhdanipadapuakyangpertama.

Pencubaangolongan sosialis untuk menyelamatkanKerajaan Campurangagal.Akhirnya, kedua-duaparti dalamKerajaanCampurantelahmasing-masingmenarikdindanipadabadanpemenintah.PihakLiberal bonjuis menarikdin kenanamerekabersimpatidenganpergenakanKarnilov. Sementarapuak sosialis menengahpula meninggalkanKerajaanCampurankenanamenyalahkanKerenskybensabitdenganpenistiwakebangkitanataurevolusibalasyangdikendalikanolehKarnilov.

Setelahkedua-duapuakmi menarikdin, Kenenskymembentukpula sebuahkabinetkecil.Kedudukannyanampakterusterancam.DalamtindakannyamenumpaskanKarnilovdahulu, dia telah mendapatpertolongandaripadagolonganBolshevik. Kini golonganBolsheviksudahmempenolehmajoriti di sovietPertrograd.Olehitu, menekamempunyaikedudukanyang baik bagi mengkritik dasarkerajaantanpamerekamendedahkandinkepadasasarankritik. Merekatidak terdedahkepadasasarankritik keranamenekatidak

38 Ibid.39 tbid.

155


mengendalikanurusannegara.GolongansosialismenengahyangkeluardaripadaKerajaanSementaratenusbengiat

di luar sovietdancubabekerjasamadenganpuak Liberal bonjuis. Ekonan daripadamiKerajaanCampunanKetiga telahditubuhkan.Ada ahli sejarabyang mengatakanbahawaKenajaanCampunanatauKenajaanSementarami menampakkanbeberapacmi kelemahan,atauketidaktegasan,yang membolehkanpuakBolshevikmerampaskuasadengansenang.Komponendalam KenajaanSementarami dikatakantidak benjaya, atau tidak benani,menjawab cabaransemasa.Puak Liberal (Kadetsdan lain-lain) mahu mengelakkanreformasi sistempemilikan tanahpertaniansecaranadikal.Puak sosialismenengahpula,walaupun mereka menganjurkanprogram refonmasi tanah, tidak mahu program midilancarkanpada masa negaramenghadapiperang.Pertimbanganmementingkanke-stabilan mi jugalah yang menyebabkanparti-parti dalam Kerajaan Sementaramahumenangguhkanpilihan raya dan pembentukanDewan Perwakilan.Puak Liberal takutpersidanganDewanPerwakilanpadamasarevolusi/perangakanmenjadiradikal. Ini tentutidak bersesuaiandenganfalsafahpolitik mereka.Sementaraitu pula, puakMenshevikbersetujumengorbankanDewan Perwakilanyang selamami merupakansesuatuyangmereka sentiasaidam-idamkandemi menyelamatkanKerajaan Campunan.KenajaanCampuranyangberunsurLiberalborjuis adalahsatu-satunyayang menekafikirkan perludalamprosesjangkapanjangpembentukanmasyarakatsosialisdi Rusia.Sistemkapitalistenpaksa diwujudkan dahulu di Rusia dan setelah sistem itu sampai ke puncakperkembangannyabaharulahtiba masayangsesuaiuntukmencetuskannevolusi.

Sikap para Menshevik menunggu keadaan menjadi sesuai mi memang tidakmenghairankankeranafalsafahpolitik merekadiasaskankepadateoni Marx tradisional.Yang agakmenghairankanialah kenapapanaBolshevikyang benadadi Rusiapadamasabenlakunyasegalaknisis sebelumRevolusiOktoben1917jugamenganutsikapyang miripkepadapendirianMenshevik?Betul paraBolshevikmemangterlibat dalammenancangdanmengendalikanmogokparapekenjapadamasain tetapimenekaengganmencetuskankeadaanyang lebih revolusionendaripada itu. Misalnya, walaupunpara Bolshevikmerupakangolongan yang tenpentingyang terlibat dalam pengendalianmogok umumpada 25 Febnuani 1917, merekajugalah merupakangolongan yang mempersoalkankewajaranmenubuhkansovietdi Petrograd.KesederhanaanpendinianparaBolshevikdiRusiakelihatanlagi dalamperistiwakebangkitanparapetanipadabulan Septembertahun1917. Apabilaparapenunjukperasaanmenuntutagarmerekadibekalkandengansenjata,parapemimpinBolsheviktidakmelayanituntutanmereka.4°

Kebangkitanparapetaniyang merebakdi desa-desapadabulan Septemberitu jugatidak menukarsikapJawatankuasaPusatPantiBolshevik.Sikappasifbegini dianggapolehLenin sebagaipengkhianatannyatatenhadapgolonganproletariatdanpetani.Lenin dalamsunatnyabertarikh27 September,telahmenghendikkerasJawatankuasaPusat.Katanya,“... (sementara)kerajaanmempunyaiangkatantentena,dan sedangbersiapsediasecarabensistem... Kita hanyamembuatnesolusi.Kita kehilanganmasa.”41

40 Ibid., him. 118.41 Ibid., him. 139.

156

REVOLUSI RUSIA

RAMPASAN KUASAPada7 Oktoben,denganmenyamarsebagaimekanik,Lenin pulangke Rusia.Dia tinggaldalampersembunyianhinggake ambangRevolusi.Segalagenak-geninyatentaklukkepadaarahandan pengesahanJawatankuasaPusat. Pada 10 Oktober, Lenin bertemumukadenganparapenentangnyadalamsatumesyuaratJawatankuasaPusat.Dalammesyuaratmi, Lenin berjayamendapatkansokonganmajoriti bagi satu nesolusmnya.Resolusimimenegaskan“bahawa kebangkitanbersenjatakini tidak dapat dielakkan dan masauntuknyasudahpun betul-betulmasak”.Hanya“aspekteknikal” yang masihmemerlukanperhatian.Resolusimi diluluskan dengansokongansepuluhundi sementaradua undimenentang.Penentanganmi datangnyadaripadaZinoviev dan Kamanev.42 MenekamendakwabahawaLenin memperkecil-kecilkankeupayaantenteraKerajaanSementaradan tenlaluyakin pula akankebangkitanpara proletariatEnopahmenyokongnevolusi diRusia.Amaranmerekadisampaikandengankata-kata,

“Sejarah sebagaisaksi, pnoletanatantarabangsasebagaisaksi, Revolusi Rusiadankaum pekenjaRusiasebagaisaksi, kita tidak berhak untuk mempenjudikanseiunuhmasadepan[nakyat]dengansatukebangkitanbersejarah”.43

Zinoviev danKamanevnampaknyaengganmengiktirafkeputusan10 Oktobermi.Pada keesokanharmnya, mereka menghantarsurat kepadabadan-badanutama PartiBolshevikmenerangkanbantahanmeneka.Menekamendakwabahawakeputusanitu tidakdisokongolehmajoniti nakyatRusiadanproletariatantarabangsa.~

Pertikaian dalam parti mi benterusanbaik di peningkat JawatankuasaPusat,JawatankuasaPertrograd,OnganisasiTentera Bolshevik ataupundalam akhban. Penseniusnyapenbalahanmi barangkali dapatdibayangkanapabila Kamanevmenyatakankesediaannyauntuk menarikdin daripadamenjadi ahli JawatankuasaPusat.Sementaraitu, Lenin pula pennahmenganjurkanagar Zinoviev dan Kamanevdisingkirkan sahajadaripadaPartiBolshevik.

Dalampadaitu, “masalahteknikal”yang patutdibeni pentimbangantidakjugadibenipertimbangan.Seminggu selepaskeputusanitu dibuat (dan seminggusebelum harmrampasankuasa),tidak adasesuatuapapun yang tersedia.Ketua-ketuadalamOrganisasiTentena Bolshevik mahu nampasankuasa itu ditunda. Lenin tidak mahu. Sebuahjawatankuasakecil yang ditugaskanuntukmererangkakandenganterperincinyatindakanrampasankuasatelahhanyadibentukpadawaktu petang24 Oktober.

Menjelangwaktu senja 24 Oktober, Lenin mengutuskansunatnyayang terakhirkepadaJawatankuasaPusat:

“Saya menulis surat mi padasenja 24 Oktober. Keadaansekarangadalah palingknitikal. Sebenarnyaamatlahjelas sekarangbahawamelambatkankebangkitanadaiah

42 Ibid., him. 141—142.43 1. Deustchen,“The RussianRevolution” daiam CL. Mowat (ed.) 1968. The New CambridgeModern

History, Vol. XII The ShiftingofBalance of World Forces, 1895—1945.CambridgeUniversityPress,him.426.

44 M. Liebman,LeninismUnderLenin,him. 142.

157

EROPAH MODEN: ARUS SOSIOPOLITIK DAN PEMER~NTAHAN

menempahmaul. Dengansegalakekuatansaya, sayamenggesapana komnad untuksedanbahawasegaianyakini tengantungdi hujung seutasbenang;bahawakita kiniberdepandenganmasalahyang tidak akandapatdiselesaikanmenerusipersidanganataukongnes(baik pun kongresseiuruh Soviet), tetapihanyaoieh rakyat,oleh orangramai,meiaiui perjuangannakyatyangbcrsenjata.”

45

Pada malam itu juga pana menteni Kenajaan Sementaramengambil keputusanmengarahkanpenutupandua pejabatakhbar Bolshevik. Ahli Bolshevikyang bertang-gungjawabtentangurusankebangkitanterusmelawan.Maka, tercetuslahRevolusiRusia,RevolusiOktober1917.Lenin, kebetulanpula mengingkanilaranganJawatankuasaPusatdantelahpergike MarkasSovietPetrognaddan JawatankuasaRevolusionenMiliten, iaitudi Institut Smolny.

Padamalamrevolusi mi, PengawalMenah(RedGuards)di bawahpimpinanTrotskymenampasibu sawattelefon, stesen-stesenkeneta api, ibu pejabatpos dan bangunanpentingyang lain di Petnograd.Tidak adapentumpahandarah berlaku. Namun tembak-menembakbenlakudi istanaapabilakabinetmenteniyang mengadakansidangtengempardi situ engganmenyerahdin kepadaPengawalMerah,tentenaBolshevikdan segerom-bolan tenteralaut yang mengepungmereka.Meneka akhirnyaditawanjuga walaupunKenenskytelahlepaslam terlebihawal.

Di Moscow, benbezadaripadadi Petrograd,parapembenontakBolshevikmengha-dapi tentangan.mi agak menyulitkan menekasehinggasatu gencatansenjatatenpaksadipersetujui buat tiga harm pertamanya.Para tentenadi Moscow, walaupun tidakmenyokongKerensky,juga tidak menyokongLenin. Soviet tenteradi Moscow secarakeseluruhannyaadalahanti-Bolshevik, berjayajuga merampaskuasaapabilapara pe-mimpin Bolshevikmenghantarbantuantenterake Moscow.Ramaijugaonangyangcedenadi Moscow,tetapisecarakeseluruhannyanampasankuasaolehBolsheviktidak melibatkanpengonbanannyawayangbanyak.46Pennahdmnyatakan,“Para BolshevikbukannyatelahmerampasBahtenaNegara,merekamenaiki kapal yang terkandas.”47Cabananhebatyangterpaksadihadapioleh Bolshevik ialahselepasrampasankuasa,bukansemasamenampaskuasa. Selepasnampasankuasajugalah lahinnyapeningkatganasdalamRevolusiRusiayangbolehdibandingkandenganfenomenayang samadalamRevolusiPerancis.

KETOKOHAN LENINJadi,dalamkontekspolitik yangterdapatdi Rusiapadamasaitu, kesediaanLenin untukmengambilkeputusanyangbercanggahbukanhanyadenganpendapatpihak lawan, tetapijugapihak kawansepenjuangannya,tentu boleh dilihat sebagaipencerminankepadasatukeazamanyang kuat. Dia bersediauntuk memanfaatkanatau menyesuaikansesuatukeadaanuntuk tujuan politiknya. Lenin nampaknyatidak hanyaberpuashati menunggukeadaanmenjadisesuai.

45 Ibid., him. 146.46 Lihat J.N. Westwood1973. Enduranceand Endeavour:RussianHistory 1812—1927. London: Oxford

UniversityPress,him. 244—245.47 PernyataanoiehD. Mitchell padatahun1919.Lihat petikandaiamConquest,op. cit., hIm. 90.

158

REVOLUSI RUSIA

Padamasahuru-haramerebaksebelumRevolusiOktoben1917,Lenin masihberadadalambuangandi Finland. Dia hanyakembali semulake Rusiasetelah“diseludupkan”melalui kawasanmusuh, iaitu Jerman.Faktor mi nampaknyatidak menjadipenghalanguntuk dia menilai keadaandan seterusnyamempengunakankeadaanitu. Hujah bahawaLenin memang sudah máhin dengan masyanakatdan keadaanRusia memangbolehdiutarakan. Setenusnya,hujah bahawaseseorangyang sudah terpisahbuat sementarawaktudaripadasesuatukeadaantentuakandapatmelihat danmenilai keadaanitu denganlebih baik daripada seseorangyang tidak pernah berpisah danipadanyajuga bolehdiketengahkan.Denganhujahbegini, ketangkasantindakanLenin tidak kelihatansebagaisesuatuyang luanbiasa.Namunjika andaianbahawaonangyang tenleraidaipadasesuatukeadaanitu mungkin menjadi kian terasingdaripadanyajuga ditenima, sepertiandaianbahawaorangyangbendampingrapatdengansésuatukeadaanitu tidak semestinyatidakberupayamenilai keadaansekelilingnyasecaraknitis juga boleh ditenima, maka tentuunsurketokohan(Lenin)itu terpaksajugaditenimasebagaisesuatuyangpenting.

MemangpernahdikatakanbahawakejayaanLenin mengatasitentangandanipadapana“Bolsheviklama”padabulanApril benpuncadanipadakemasukanahli barnke dalamParti Bolshevik. Ahli barn yang membanjini Parti Bolshevik mi telah menjejaskanpengaruh“Bolshevik lama”. Para“Bolshevik baru” tidak terikatdenganteoni tradisionalMax. Merekami, yangkian merasahampaterhadappemenintahanKenajaanSementara,mudahmenjadipenyokongLenin.mni, misalnya,sediadiakui olehMarcelLiebman.TetapiLiebmanjugamenegaskanbahawakenyataanmi tidak pula sebenarnyamemperkecilkansumbanganpenibadiLenin.MalahanLiebmanpercayafakton ketangkasanpenibadiLeninadalah faktor yang amat penting dalam kejayaannyapada bulan April. Liebmanmengatakanbahawa,

“KejayaanLenin, satukecemenianganyangbersejarah[dan]menghasiikanakibatyangjitu, sudah tentu berpuncadanipadakepenibadianLenin yang luan biasa, keranakedudukannya,di kalanganparaBolshevik sahajatidak bolehmenghasilkannya.”48

Untuk menguatkanhujahnyatentangkepentinganpenibadiLenin,Liebmanmemetikpernyataansemasayang dibuat oleh Sukhanov. Sukhanov mengakuibahawaLeninmempunyai“kekuatan [penibadi]yangmenakjubkan”serta“tenagamenyerang[lawaniyangluar biasa”.49

Parasarjanalain jugaturut menekankankepentinganpenibadiLenin sebagaisatufaktor penting dalam pencetusandan pengendalianRevolusi Rusia. Can, misalnya,merumuskanbahawa “Kejayaan Parti nampaknyaberpunca, secaakeseluruhannya,danipadakejayaanLenin mempengaruhmnya[parti] secarakonsistendan menaikrakan-rakannyayangseringtenagak-agak.”5°Fischerpulamengatakanbahawa,“Keagungannya[Lenin] terletakpadakeupayaanuntuk mengenalikesempatandan memanfaatkannya.Olehitu, dia seorangoportunisagung.”51RobertConquest,yangjugamengakuikehebatan

48 M. Leibman,LeninismUnderLenin,him. 134.49 Ibid.50 SepertiyangdipetikdaiamL. Fischer1964. TheLifeof Lenin. New York: Harper& Row Publishers,him.

150.51 Ibid., hIm. 150.

159


pengaruhLenin terhadapRevolusi Rusia, pernah memetik pernyatanAN. Potresnov,seonangnevolusioneryanghidupsemasaLenin. DalamingatannyatentangLenin beberapatahunkemudian,Potresnovmengatakanbahawa,

“Tiada sesiapayang boieh mempenganuhiorang ramai begitu mendalamdenganrancangannya,menakjubkanmereka dengan keteguhanazamnya, dan kemudianmemikatmenekadenganpenibadinyasepertionangmi, yangpadapandanganpertamanampakbegitulemahdankasar,dansecanazahirnya,tidak punmempunyaiunsunyangbolehmenimbulkangayapenibadiyang menanik.Plekhanov,atauMantov atausesiapayanglain puntidak mempunyaikerahsiaanpengaruhhipnotis terhadap... onangnamai,yangdipancarkanoleh Lenin. HanyaLenin, seiakuketua,dipatuhi tanpasoal ... keranahanyaLeninmerupakanfenomenayang luan biasaitu, khususnyadi Rusia— seorangyangmempunyaisemangatwajadanusahayangtidakmengenalkalah,benupayauntukmenenapkankepencayaanfanatik ke daiam pengerakandan perjuangan,dan mem-punyaikepercayaanyangsenupaterhadapdininya sendini. Padasuatumasa,sayajugamengagumikekuatanazamLenin yangnampaknyamenjadikannyasebagai‘pemimpin

yangsudahtenpilih’ “52

PERINGKAT AWAL REVOLUSIDalammenggambarkanpemenintahanBolshevik,Westwoodmengatakanbahawa,

“Apabila banisanpembangkangmengambil alih kuasa,samaadamenerusirevoiusiatau pilihan naya, ia seiaiunyagagal untuk mengamalkanapa yang ia sarankan;kenyataan[yangdihadapidalam]pemenintahanmengatasiteori dansloganlama.”53

MenerusiRevolusi Rusia, Lenin dan paraBolshevik mengharapkanhasiljangkapendekdanjugahasiljangkapanjang.Hasil jangkapendekmi merupakantuntutanyangkenapmenekalaungkansemasaKerenskymasihbenkuasa.Antaratuntutanmenekapadamasaitu terkandungdalamslogan“Roti, kedamaiandankebebasan”dan“serahkankuasakepada Soviet”. Mereka juga menuntut agar pilihan raya bagi Dewan Perwakilandisegerakan.Dalamjangkapanjangnyapula,menekaberazamuntukmewujudkandi Rusiasatu masyarakatkomunis,selepastenbentuknya“kediktatoranproletariat”, “neganaakanlunturlenyap”.

SetelahmerampaskuasagolonganBolshevikcubamemenuhijanji jangkapendek-nya. Ia berusahauntuk mendapatkansokongandarn Sovietse-Rusia.Ini telahdiperolehapabilaTrotskyhadirdi KongresSoviet-Sovietse-Rusiapada26 Oktober.Di kongresmi,perwakilanBolshevikhanyaberupayamempenolehundi majoniti benlandaskansokongandaripadagolongan sayapkin RevolusionenSosial. GolongansederhanaRevolusionenSosialdanMenshevikmeninggalkanKongresmi sebagaitandabantahanmerekatenhadaprampasankuasaoleh Bolshevik.Tindakanmi hanyamendapatejekandaripadaTrotsky.Trotsky danBolshevik tidak mempedulikancemuhanoranglain. Merekasekarangmahumengukuhkankuasa.

52 R. Conquest1972. Lenin. Glasgow:Fontana/Collins,him. 28.53 Westwood,op. cit., him.246.

160

REVOLUSI RUS~A

PadaperingkatpenmulaanRevolusi, semangatdan juga hasratdi sebalik slogan“serahkankuasakepadasoviet” nampakterpelihara.Selepasbulan Oktobertahun 1917,begitu banyaksekali sovietditubuhkanterutamadi desa-desa.Sebelumrevolusi,soviethanya menupakanfenomenayang terdapat di bandar-bandar.Soviet pada masa mibertindakpantasdan meluas dalam bidang pemilikan pentadbinan,pemilikan industni,kehakiman,penumahan,tanah dan pertanian.Misalnya, hasil daripadainisiatif soviettempatanlebih kurangempatratusperusahaantelahdimiliknegarakansebelumbulan Juntahun 1918. mi adalahperatusyang tinggi memandangkanjumlah perusahaanyangdimiliknegarakanpada masa itu adalah lima ratus lebih sahaja. Pihak pemenintahsebenarnyamasihcubamengelakkankegiatanmemiliknegarakanperusahaandania hanyamenjadidasaumumkenajaanpadabulanJuntahun1918.

Padatahappermulaannevolusi,puluhannibu panapekerjadi peningkatdaerahdantempatantelahmelibatkandin dalamprosespentadbirannegara,walaupunkadangkalakeputusanyangmerekaambil bercanggahnyatadengandasankerajaanpusat.Tindakanmenekami dinestui oleh pihak pemenintahdan menggembmrakanLenin. Sepucuksuratpekeliling dan Komisar Rakyat (Menteni) bagi Hal Ehwal Dalam Negeni bertaikh 5Januarimengisytiharkanbahawasemuasoviettempatankini dibekalkandengansegalakuasayangdipunyai oleh pihak pentadbiransebelumnya.Suratmi menambah,“seluruhnegaamestilahdipenuhidengansaturangkaiansovietbaharu.”54Lenin, semasaberiicapdi Kongres Kedua Soviet-Soviet se-Rusia berkata, “Kita mesti mempenuntukkankebebasanseluas-luasnyakepada bakat kreatif rakyat jelata.”55 Sikap mi ditenuskansepanjangbulanNovemberdanjugaselepasitu. Dasarmi jelasdisuarakanoleh Lenin,

“Kegiatankneatif padapeningkatnakyat jeiataadalah fakton asaskepadakehidupanawamyang baharu ... Sosialismetidak boleh diisytihankandanipadaalas. Jiwanyamenentangpendekatanbirokratik yang mekanikal;sosialismeyang hidup dan kreatifadalahpenghasilanrakyatjelatasendini.”56

Sikapmenaruhkepencayaanyang tinggi terhadapkebaikandankeupayaanrakyatjelata mi pennahdicerminkanoleh Lenin dalam penulisannya,State and Revolutiondengankata-kata,

“... setiapparapekerjadanpetanibiasayang tahumembacadan menulis, yangboiehmenilai manusiadan mempunyaipengalamanamali, adalahberupayamengendaiikankerjaorganisasi.”57

Lenin tidak mahu kenja pentadbirandimonopoli oleh golongan bonjuis. Diamenyatakanimpian sosialisnya,

“Matlamatkita iaiahuntuk menerapkanseluruhahli golonganmiskinke dalamtugaspnaktikal pentadbiran,... untuk memastikansetiap bunuh, setelahmenghabiskan‘kenja’ lapanjamnyadalamusahapengeluaran,akanmengendalikankenjanegaratanpabayaran.”58

54 M. Liebman,LeninismUnderLenin, him. 218.55 Ibid., him. 219.56 Ibid.57 Ibid.58 Ibid.

161

EROPAH MODEN: ARUS SO2OPOLITIK DAN PEMERINTAHAN

Sentimenbegini adalah senadadenganoptimisme Marx tentangpen mudahdanmurninya masyarakatkomunis berbandingdenganmasyanakatpenindustniankapitalisyang dibencinya. Inilah gambaranmasyanakatimpian komunis yang terdapat dalampenulisanMarx, The GermanIdeology,

Dalammasyarakatkomunis,yangtiadaseorangpunmempunyaiiapanganaktiviti yangkhusus, tetapi setiap orang boleh menjadi mahir dalam mana-manabidang yangdikehendakinya,masyanakatakan [dengan sendininya] mengaturpengeluaranumum,

danolehsebabitu, ia membolehkansayaberbuatsesuatupadahan mi dan sesuatuyanglain puia pada had esok,berburupadawaktu pagi, memancingpadawaktu petang,mengembaialembu padawaktu senja,mengknitik selepasmakanmalam,sepertiyangsayacita-citakan,tanpasayasendini kekaimenjadipembunu,pemancing,gembalaataupengkritik.”

59

Pendeknya,pada masa penmulaanRevolusi Rusia, tindakan spontan golonganproletariat nampaknyajelas berpadu dengan sikap optimis para pemimpin Bolsheviksendiri. Memandangkanhal in tidak hairanlahjika adaorangyang mengatakanbahawapeningkatmi ialahpeningkat“berbulanmadu”.6°

BREST-LITOVSK, TANAH DAN PILIHAN RAYASatulagi matlamatjangkapendekrevolusiialahmewujudkankedamaian.Untuk mencapaitujuan mi, Lenin telahmenandatanganiPenjanjianBrest-Litovskpada3 Mac 1918, iaituselepasdiaberjayamengatasipenentanganhebatdan dalampartmnyasendiri.Penentanganmi danjuganasaterperanjatrakyat Rusiadapatdimengertikankeranakedamaiantenpaksa“dibeli” dengansebahagianluas jajahannegananyadi bahagianbarat. Rusia terpaksamenyerahkankawasanitu kepadaJenman.

Di sampingmemenuhijanji, Lenin mempunyaiperhitungannyayang lain. MenurutperhitunganLenin,tentenaRusiayangsudahberpecahbelahdankurangbersemangatpadamasaitu tidak mungkinberupayamelawantenteraJenman.Seterusnya,jika semangatyangberapi-apidapatditimbulkan di kalanganparatentena,makami mungkinpula akhirnyaakan membahayakankedudukanBolshevik yang memonopoli kuasadi Rusia. Jadi,menunutLenin, langkahlain boleh melibatkan kejatuhanserta-mertakuasaBolshevik,sementaraPenjanjianBnest-LitovskhanyamenempatkanRusiadalamkeadaanyang amatbahayadangentingsahaja.6’

Walau bagaimanapun,dasardamai mi amatpopulardi kalangantentera.MenurutFisher,faktor inilah yangmenolongPartiBolshevikmendapatundi yang begitubanyakdikota sepenti Petrognaddan Moscow. Para soldadu yang pulang, yang telah jenuhmenanggungbebanpeperangan,menjadiahli propagandayang amatghairahbagi calonBolshevik. Oleh sebabmi juga rakyat yang tinggal di daerah-daenahpedalamanyangbenhampinandenganjalankeretaapi dansempatdijelajahi olehahli tenteramemilih wakil-

59 SepertiyangdipetikdalamE.H. Cam, 1917: BeforeandAfter,him. 78.60 Lihat M. Liebman,LeninismUnderLenin, him. 218.Gambaranmi dibeniolehAlfredMeyer.61 Conquest,op. cit, hIm. 94—85.

162

REVOLUSI RUSIA

wakil Bolshevik. Propagandatenteraberkesanjuga nampaknya.Sebaliknya,di daerah-daerah lain pengaruh Revolusioner Sosial begitu menebal sekali. Arahan untukmenggunakanparasoldadubagi tujuan propagandami datangnyadanipadaLenin sendini.Pada10 Oktoben1917 Lenin, misalnya,telahmenulissuratkepadaI.T. Smilga, seonangBolshevikbangsaFinland, tentanghal mi. Lenin mengatakanbahawa,

“Tentunya, peiepasanpatut dibeni kepadaahli tentenadaratdan laut. Merekayangpuiang ke desadalam cuti patut dikerah sebagaisatu pasukanpropagandauntukmengunjungidaerah-daenahsecarabersistemdanjuga untuk menjalankanpropagandasecaraam di desa-desabagi [piiihanmaya] DewanPenwakilan.”62

Kebetulanpula tindakanmengadakanpilihan rayaumum mi juga merupakansatulangkahmemenuhijanji. PadamasaKerensky mengetuaiKerajaanSementaadahulugolonganBolshevikbegitulantangmenggesaKenenskymengadakanpilihan nayaumum.Sebelum Kerensky disingkmrkan, dia sudah pun membuatjadual untuk mengadakanpilihan raya tersebut.Oleh sebabitu, Trotsky mengatakankepadaLenin bahawajikarancanganuntuk mengadakanpilihan raya umumdimansuhkanmaka satu reaksi yangtidakdmingini mungkintimbul.

Seterusnya, bagi mendapatkansokongan rakyat, Lenin, juga melaksanakanpembahagiantanah. Dikni Tanahyang diistiharkanpadapermulaanrevolusi membaha-gikan tanahdi kalangangolonganpetani.Kenja pembahagianyangdilakukanoleh soviet-sovietdesami sebenarnyahanyamerupakantindakanmerasmikanapayangsudahpundilakukanoleh parapetanisendini. Sebelummi, para petani telahpun bertindakmeng-ambilalih pemilikantanahdi desa.

Dasarmemberihakmilik tanahkepadaorangpenseoranganmi bercanggahdengandasarBolshevikataukomunis.Padaasasnya,dasarmi adalahdasargolonganRevolusio-ner Sosial.Seratuslima puluhjuta dessyatintanahparapetanikaya,ataukulaks, telahdi-bahagikepadaparapetanimiskin. MenurutDeutschen,faktor mi jugakemudiannyame-nyebabkanparapetanimiskin menolongBolshevikdalamPenangSaudaradi Rusia.Me-nekabimbangtentangkepulangansemulatuan tanah.DalamkonteksbeginilahDeutscherberhujahbahawaLenin danTnoksky telah menyogokparapetanidengantanah.63

Dalam pilihan raya yang diadakan pada 24 November,25 November dan 26November1917, kekhuatiranLenin menjadi nyata. Parti Bolshevik tidak berjayamen-dapatkerusi majoniti dalamDewanPerwakilan.PantiRevolusionenSosialtelahmendapat410 kerusidaipadajumlah kenusi sebanyak780. Panti Bolshevik mendapat175 kerusi;Menshevik 16; Kadets 17; panti-parti etnik 86 dan yang selainnyadimenangi olehbeberapabuahpanti kecil. Dan sudutperatuspula, hanya24.7 peratusdaripadajumlahparapengunditelahmembenisokongankepadaPanti Bolshevik. Danipadajumlah lebihkunang40 juta pengundi,Bolshevikhanyamendapat8 562 358 undiberbandingdengan17 490 837 undiyangdiperolehioleh PartiRevolusionerSosial.64

Sebelum Dewan Perwakilan mi bersidang,kerajaan Soviet telah menangkap

62 L. Fischer,TheLifeof Lenin,him. 138.63 1. Deutscher,op. cit., him.430.64 Lihat L. Fischer,TheLifeof Lenin,hIm. 138.

163

EROPAH MODEN: AJRUS SOSIOPOLITIK DAN PEMERINTAHAN

beberapaonangahli perwakilanKadetsdanRevolusionerSosial.Kemudian,Parti Kadetstelah diharamkanterus dan dua orang ahli perwakilannya,F.F. Kokoshkin dan A.I.Shingarev,telahdibunuhdi dalamhospital, iaitudi ataskatil merekapada6 Januari1918.Pada masa mi juga golongan Bolshevik menumpukan tenaga kepada kegiatanmenimbulkankekacauanuntuk mencemarkanimej Dewan Penwakilan.Apabila keper-cayaanparapekerjadantentenaterhadapDewanPenwakilannampaknyatidak jugaluntur,makaLenin memindahkaninfantri darn Latviayang kuat menyokongnyake ibu negara.Dewan Perwakilan bersidangjuga walaupun tendapat gangguan. Paa perwakilanBolshevik telahmeninggalkanDewan apabilamerekagagaluntuk mendapatsokonganmajoniti terhadap revolusi-revolusi meneka. Pada harm keduanya, para tentera telahmenghalangparaperwakilanmasukke Dewandanpihak kerajaanmengeluarkanarahanmemansuhkanDewan Perwakilan. Hujah atau helah Lenin ialah Dewan Penwakilanmerupakantopengkepadagolonganantirevolusi.Kini wujudlahsatukeadaanbaru.Leninmengatakanbahawadalamkeadaanbegini,kuasapatutberadadi tangankerajaanrevolusi,bukannyadi tanahDewanPerwakilan.Fischermenolakpencubaanuntukmengetengahkanhujahteonitismi. Fischermengatakanbahawa,

“Sebabnyaadalahjauh lebih mudah: golongan minoriti Bolshevik menghadapisatugolongan majoriti yang tabah tetapi tidak bersenjata. Oieh sebabitu, golonganBolshevik telah menggunakansenjata untuk mematahkanpenentanganmusuhmereka.”65

Kemudiansatu penlembagaanbaharutelah digubal dan mi dengannasminyame-nandakankelenyapanDewanPenwakilansebagaisatu institusi di Rusia.Segalami telahtidak menimbulkanpenentanganyang lantangdaripadakalanganrakyatRusia.Hal yangsedemikianmi mendorongUlam untuk mengatakanbahawapembentukankerajaansatupat-ti di Rusia adalah disebabkanoleh kelemahanyang amat sangatdi kalanganparapenentangLenin. Ulam seolah-olahmencemuhsikap danpendinianyang telahdiambiloleh RevolusionerSosial padamasaitu. Ulam menyoaltentangtindakan (atautiadanyatindakan)RevolusionerSosialmi:

“Adakah meneka mi samaorangnyadengan merekayang berdekad-dekadtelahmemponak-perandakanEmpayarTzardengankeganasanmereka?Kini dengan16 jutaundi dalamgenggaman,merekadenganmoyoknyabensunaidan pulangkerumahtanpasatutembakandilepaskan!”~

CHEKAJadi,peningkat“benbulanmadu” revolusi mi tidaklah kekallama.JangkaanLenin bahawamajoniti rakyat Rusia akan menyokong Revolusi Bolshevik dan ia pula akanmengakibatkan tercetusnya satu siti revolusi proletariat se-Eropah tidak menjadikenyataan.OIehsebabitu, RevolusiBolshevikdi Rusiatenancamdanterpencil.Keadaan

65 Ibid., him. 140.66 Ulam, op. cit., him. 398.

164

REVOLUSI RUSIA

mi memaksaLenin mengenakanbeberapaperubahanterhadaptindakan,strategi,malahtenhadapsasaranrevolusiMarxis itu sendini.

Perubahanmi, misalnya,dapat dikesan di sebalik pembentukandan seterusnyapengendalianSuruhanjayaLuar Biasa bagi MembantenasRevolusi Balas dan Sabotaj.Enstitusi mi, dalambahasaRusia biasanyadikenali sebagaiVechekaatau Cheka,yangmenupakanhunuf singkatandarn namaasalbadan mi. Ia telahditubuhkanoleh MajlisKomisarRakyat (KabinetMenteni) pada7 Disemben1917 di Petrognad.PadamulanyaCheka hanyamerupakansebuahbadanpenyiasatyang tidak mempunyai kuasake-hakiman.Ia hanyadibekalkandengankuasapentadbiranyang terhad,wujud di sampingbeberapasuruhanjayakeselamatanyang lain dandiletakkandi bawahkekuasaanlangsungpihak kabinetatausovnarkom.Padasepuluhharm pertamanya,ia tidak pun mempunyaikuasauntukmenangkappesalah.Bentuknyayangbegini sesuaidenganpninsipMarxismeyangamatanti kepadaunsunpengawasandan kekuasaannegaratenhadaprakyat,malahanti kepadakonsepnegaraitu sendini. Lenin sendiri pernahmenjelaskanpendiriannyatentanghal mi. Masyarakatsosialisyangbakallahir, katanya,

adaiahsecocokdenganpenyebarandemoknasike khalayakmajoniti amatbesarrakyatsehinggakankepenluansatujentera khususbagi menyekatdanmenekanakanmuia terhapus... rakyat dapat membasmipana pengeksploit ... denganorganisasirakyat bersenjataberbentukmudah(sepertiSoviet ParaPekerjadan PerwakilanParaSoi-dadu )~~67

Cita-cita Lenin untuk menubuhkanpolis dan tenterarakyat sebenarnyattidakterhasil.MenurutMaxim Gorky, mi di sebabkannevolusiLenin tidakdidukungoleh nakyatatauproletariat.Oleh itu, Maxim Gorkymenyuarakankebimbangannyatentangkemung-kinan kekerasanakandigunakanterhadaprakyat.68Nyata bahawaharapanLenin untukmengelakkansatu bentukkerajaanyang rnenggunakankekerasanterhadaprakyatjugatidak berjaya.Namunbegitu,Lenin membelakekerasanyang digunakannyaberdasarkankepentinganrakyat sendiri. Bagi Lenin, keganasanrevolusi hanyadigunakanterhadap“musuh rakyat”. DalamkeganasanyangkemudiannyaberleluasaChekatelahmemainkanpenananpenting. Padabulan Mac tahun 1918, Cheka telah memonopolisegalaurusanmenentangrevolusi balas,spekulasiekonomidanpenyalahgunaankuasadanmedia.Padapertengahantahun 1918,onangtidak lagi ditangkapolehChekasecaraberasingantetapisecarakumpulandansecarameluas.Padatahunmi, Chekasudahmempunyaicawangandisegalatempatyangdikuasainya.Anggota Chekadiarahagarmempertahankanrevolusimenurut“nasahati revolusi” mereka.“Secarapraktiknya”, kataWestwood,“ia menangkapdankadangkalamenembakdengansewenang-wenangnyasesiapasahajayangdianggap

67 V.1. Lenin 1971.SelectedWorks:One-VolumeEdition. New York: InternationalPublishers,him. 328—329.68 M. Liebman,LeninismUnderLenin, him. 313.DalamRevoltof The Slaves,Gorkymenuiis,“Satubangsa

yang dibentuk menerusipendidikanyang dengan cara amat kasarsekali tertumpukepadakeganasanjahanam,diasuhdengantumbukanbukuiima, denganrotandancemeti,tidakakanboiehmempunyaihatiyang iembut. Satu bangsayang sudaNdiianyak oieh poiis akan berupayapuia meianyakmanusialain”.Ibid., him. 312—313. Maxim Gorky, seorangrevoiusionersosialis sayapkin, amat kenapmengknitiktindakanLenin menyekatkebebasandanmenahanparaaktivis poiitik. LihatjugaL. Fischer,LifeofLenin,Bab XXIII, him. 320—329.

165

EROPAH MODEN: ARUS SOSIOPOLITIK DAN PEMER~NTAHAN

menbahaya.”69Pada penghujungtahun 1918, akhbanpemenintah,Pravda, memuatkanpanduanbertindakyangdikeluarkanolehseorangpegawaitinggi Cheka.

“Janganmintabukti untukmenunjukkanbahawasi banduantelahmenentangkerajaanSovietsecarakekerasanataudengankata-kata.Tugasutamaandaialahmenyoaidalamkelasmanaia berada,bagaimanaasalusuinya,pendidikannya,kerjanya.Soaian-soaianmi patutmenentukannasibsi banduantersebut.”7°

PERANG SAUDARA DAN KEGANASANPengintipandan keganasanyang dikendalikan oleh Cheka mi memang dapatdime-ngertikandalam konteks keghairahanpanaBolshevik untuk, seperti kataLenin, mem-pentahankanrevolusi danipadaancamanpihak musuh.Ancamanmi menjadi lebih hebatapabilatercetusnyacabarandan penentangansecarabersenjatadan benternsan.Malahpet-nabdikatakanbahawanangsanganuntukmengendalikankeganasansecaramenyeluruhadalahdisebabkanoleh kegiatanganasgolonganRevolusionerSosialsayapkit-i.7’

Penentanganyangberterusanmi bermuladan pentengahantahun 1918hinggabulanMac tahun 1921. Antara panapenentangBolshevik termasuklahgolongankonservatifyangpro-tenteraBenikat danjuga pro-Monarki. Golonganmi juga menentangtindakanBolshevik menanik Rusia keluar danipadausahasamapeperangaanmenentangJermanpadamasaitu. Kemudiantendapatjuga golonganRevolusionenSosial yang bet-get-akcergaspadatahun 1918 di kawasanVolga, Urals dankawasanyang berhampirandenganAsia. Di samping itu, terdapatjuga bangsaatau golongan etnik yang menuntut hakautonomisepenti bangsaPolanddan Ukraine. Inilah dia PerangSaudanadi Rusiadanpeperanganmi jugadikenali sebagaipeperanganantaraTenteraMenah denganTenteraPutih.

Dalam masaPerangSaudarami, TenteraPutih mendapatbantuandanipadakuasalain sepertiBritain dan Penancis.SelepastamatnyaPerangDunia PertamapadabulanNovembertahun 1918, desakantelah dibuat, misalnya oleh Churchill di Britain, agarTenteraBenikat mengambil tindakan tegas menghapuskanBolshevik. Namun begitu,cadanganuntuk menyokongtindakanantarabangsamenentangBolshevik telah ditolakolehMajlis TentinggiTenteraBenikatpadabulanMactahun 1919.PnesidenAmerikapadamasaitu, Wilson, lebih cenderunguntuk mengambilsikap membendungdan bukannyamenghancurkanBolshevik.Biarpuntindakancampurtangankuasa-kuasaBaratmi “lemahdan tidak bersungguh-sungguh”,72kesannya tetap ada. Selain bidang ketenteraan,kesannyajuga dirasakandalambidang ekonomi. Liebman mengatakanbahawa,dasarsekatan ekonomi “telah mengakibatkankebulunan dan kemunsahanindustni secaramenyeluruh”.73Dalam konteks begmnilah Liebman cubamemahamikenapakeganasanberleluasadi Rusia.Katanya,

69 Westwood,op. cit., him. 250.70 Sepertiyangdipetikdalamibid.71 Ibid.72 Ibid., him. 255. Untuk pandanganyangberbeza,lihat L. Kochan 1977. The Making of ModernRussia.

Middlesex,him. 255—65.73 M. Liebman,The RussianRevolution,him. 336—337.

166

REVOLUSJ RUSIA

“Daiam suasanabegitu,tidaklahmenghamnankanlangsungapabilakepanasanperasaanmemuncakke tahapyangpaling tinggm dankeganasanmenguasaikeadaan— duakelassedangbertarunguntuk menentukansoal hidup mati. Keduapihak betul-betultahubahawakiranyapihak lawan yangmenang,maka ia tidak akanmenunjukkanapa-apakasihanbelas[kepadayangkalah].”74

JumlahmangsayangtenkonbanpadazamankeganasanatauPerangSaudarami sukarditaksirkandengantepat.Menunutsatu taksiranolehW.H. Chamberlain,lebih kunanglimapulub nibu telahdihukumbunuholeh pihakBolshevikpadamasaitu, iaitu selain merekayangmati ditembaksemasamemberontakdengansenjataataudilanyak oleh genombolantenteradaatdanlaut yangberkeliarantidak dikawal. MenurutChekapula, jumlahyangtelah dihukum mati oleh pihak Bolshevik ialah di sekitar 12 700 sementarasetengah-setengahsumberantikomunispula membuatanggananyang jauh lebih tinggi, iaitu disekitar 1 700000 onangmangsa.MenurutLiebman,jumlahyangmali di tanganTenteraPutih lebih sukarditaksirkankerana,“golonganrevolusi balastidak mengendahkansoalmengumpulkan statistik.”75 Menurut Leibman lagi, jika Keganasan Menah (puakBolshevik)mengakibatkannibuanorangdanipadagolonganborjuismenjadimangsa,makaKeganasanPutih (puakanti-Bolshevik)pulatelahmengorbankanribuanjiwa parapekenja.Denganperkataanlain,

“Perbezaanantarakeganasan“Menah” dengan“Putih” bukannyadad segiangkatetapistatusmangsayangtelahdikombankanoieh pihak masing-masing.”76

SeterusnyaLiebman, barangkalidengantujuan untuk memahamifenomenakega-nasanmi dalamkonteksyang lebih luas,telahjugamembandingkannyadengankeganasanyang terdapatdalamRevolusi Penancis.Kata Leibman,“walaupunjumlah mutlak yangmati dalam KeganasanRevolusi Rusia nampaknyamelebihi jumlab multak mangsaKeganasanRevolusiPenancis,namunjika ditinjaudan segiperatuspengonbananmakakesdi Rusiatidak begitu buruk: jumlahpendudukdi Rusia padatahun 1917 adalah,secarakasarnya,lapankali lebih ramaidaipadapendudukPerancispadatahun1792.”~~

KOMUNISME PERANGDalam masaPerangSaudarami juga terlaksananyasatu dasarekonomi yang dikenalisebagaiKomunismePerang.Ia merupakantindak tanduktegaskerajaanbagi mengatasikeadaanmeruncingpadamasaitu. Dasarmi telah melibatkansektor pertaniandanjugaindustni.Ia tidak menepatisepenuhnyatuntutanMarxisme.

Secarapraktisnya,dasartegasBolshevikdalambidangpertanianmi dimulakanpadabulanMei tahun1918 denganpengisytiharansatudikri. Dikni mi membenikuasaistimewakepadaJawatankuasaPembekalanRakyat “bagi menentangbonjuis desayangmenyorok

74 Ibid., him. 337.75 Ibid., him. 338.Penangkaanyangdimuatdi sini adalahsepentiyangdipetikoiehLiebman sendini.76 Ibid., him. 33977 Ibid., him. 338.

167


bekalanbijinin danmengadakanspekulasi[harga] tenhadapbahanitu”.78 PadabulanyangberikutnyalahirlahpulaapayangbolehdisifatkansebagaiasaskepadadasarKomunismePerangdalambidangpertanian,iaitu beberapa“jawatankuasapetanimiskin” (kombedy),yang dikelolakan oleh soviet-soviet tempatandi bawah penyelarasanJawatankuasaPembekalanRakyat.79 Semuarakyat boleb dilantik menjadi ahli jawatankuasami danmenekabertugasmencari danmerampasbahan-bahansonokandi kalanganpetanikaya(kulaks) dan golongan kaya yang lain. Pada mulanya para penampasmi mendapatsebahagiandaipadabahanrampasanitu secarapencuma,kemudianmerekadikenakanmembayar50 peratusdaripadahargabahantersebutdankemudiannyahanya25 penatus.Tindakan mi bersesuaiandengankeadaannegarapadamasapenangyang mengalamikesuntukanbahan makanan di bandar-bandardan juga di medan penang. Ia jugabersesuaian dengan dasar sosialisfkomunis yang antikeuntungan. Dalam dasarmemiliknegarakantanah mi, para petani kecil dikecualikan. Dasarpengecualianmiditentang oleh golonganyang lebih nadikal, iaitu golongan RevolusionerSosial kin.Golonganmi menganggaptindakanpengecualianitu sebagaianti-Sosialis.Lenin membelapengecualianmi darn segi taktik dan mengatakanbahawaia penlu bagi mendapatkansokonganmajoriti, walaupunseseonangitu tidak bersetujudengannyadarnsegiprinsip.

DasarKomunismePerangdalambidang industri telahmelibatkandasarmemilik-negarakanbank, badanperniagaanbesar,industri gula, arang batu, besi, minyak dansebagamnya.Semuanyatelah dilakukan tanpapembayaranganti mgi kepadagolonganempunyayang terlibat. WalaupunMajlis Tertinggi Ekonomi bagi mengawasiekonomidan mengendalikanperusahaanyang sudahdimiliknegarakantelah dibentukpadabulanDisembertahun 1917, secararasminyadasarKomunismePenangtelah hanyabermulapadapertengahantahun1918, iaitu apabilatengubalnyaDikri TentangPemiliknegarakan.8°PencubaanLenin untuk menjalankandasarmi secaraberansun-ansunnampaknyatidakbenjaya.Dia mengetepikandasarbenansun-ansurmemandangkankeadaannegarayangtidak stabil padamasaitu. Selainancamanluar, tendapatjuga pemogokandan tindakansendirianparapekerjayangbertekaduntukmengendalikanindustni tanpacampurtangankenajaan— mi semuatelahtambahmenjejaskankeadaanekonomipadamasaitu.

Walau bagaimanapun,dasarKomunismePerangmi gagalmengatasikemerosotanekonomiRusia.EkonomiRusiatelhhmengalamikeruntuhanterukpadamasaKomunismePerangdanPerangSaudara.MenurutDeutsher,

“Padaakhir PerangSaudanapendapatannegaraRusiaadalahhanyasepentigadanpadapendapatannegarabagi tahun 1913; pengeluananindustni kunang danipadaseperlimadanipada jumiah barangan yang dikeluankan sebelum penang; lombong arangmenghasilkankurangdanipftdasepersepuluhdankilang besi menghasilkankurangdanseperempatpuiuh danipadapengeluaranbiasamereka; [sistem]kereta api musnah;semuastokdansimpananhabispupus

Pendudukkota benkunangansebanyaklapan juta dibandingkandenganjumlah

78 E.H. Cain,The BolshevikRevolution,iii. 2,him. 57.79 Ibid., him. 59—60.80 Westwood,op. cit., him. 292.81 Sepertiyangdipetik dalamM. Liebman, TheRussianRevolution,him. 340.

168

REVOLUSI RUSIA

pendudukpadatahun1914. PendudukPetnognadsusutdaripada2 000000kepada600 000danpendudukMoscow,ibu kotabat-uRusia,susutdaripada1 500000kepada500000.82

Kepenitan ekonomi rakyat mi tentu telah ditambaholeh inflasi yang benlaku.Menjelangbulan Oktober tahun 1920 nilai mata wang Rusia, rouble, telahmenjunamturuk ke parassatu peratusdaripadanilainya padatahun 1917. Keadaanmi bertambahbunukpadabulan-bulanyangbenikutnya.PadabulanMei tahun1922, tambangkeretaapimeningkatsatujuta kali lebih tinggi daripadaharganyapadabulanJuntahun1917,padabulan Novemberyangbenikutnyatambangmi menjadiempatjuta kali lebih tinggi. Matawang sebenarnyasudahtidak dipentingkanlagi. Padaawal tahun 1921, lebih daripadasembilanpersepuluhdaripadajumlahgaji telah dibayardenganbarangan,bukandenganmata wang. Pada masa kenuntuhanekonomi, Perang Saudaa,wabak penyakit dankebulunanin amalanmanusiamemakandagingmanusiajugatelahdilaporkan!83

KEBANGKITAN KRONSTADTPadaawalbulanFebruaritahun 1921,Lenin nampaknyatelahmengambilkeputusanuntukmenukarkanconak ekonomi kawalankepadasesuatuyang boleh lebih menggalakkanpeningkatanpengeluaran.Corakekonomiyangboleb meñggalakkanpeningkatanpenge-luaranyangdifikmnkannyaialahsesuatuyang berunsurekonomibebas.Ini disenangiolehgolonganpetanitetapi menimbulkantentangandaripadagolonganBolshevikyangmahutenus menegakkanekonomisosialis.Oleh itu, Lenin terpaksamemikirkantindakandanhujahbarubagi mengatasisegalatentanganyangmungkintimbul.

TugasLenin untuk mengatasitentanganmi telahdipermudahkandengankebang-kitan tentenalaut di pulau Kronstadtpada penghujungbulan Febnuari. Penentangangolongantentenalautdi Kronstadtmi telahamatmemeranjatkanpihakBolshevik. Tentenalaut Knonstadtselamami menupakanpenyokongBolshevikyangkuat lagi setia.

Tenteralautdi Kronstadtmi sebenarnyamendapatrangsangandaripadakebangkitanpara tentera daratdi Petrognadsebelummi. Jika para tentenayang membenontakdiPetrogradmembantahtentangkekuasaanberlebihanChekadanBolshevikdankeperitanekonomi,makami jugalahyangmenjadiasaskepadaketidakpuasanhati golongantenteralaut di Kronstadt.Lagipunmenekaberasaamattidak senanghati denganpercubaanmediakenajaanuntukmemutarbelitkankebangkitanparatentenadi Petrograd.Antaralain, paratenteralaut di Kronstadttelah, menututhak kebebasanbensuara,kebebasanberkumpul,pembebasansemua tahanan politik sayap kin, kebebasanuntuk membawa masukmakananke bandardarn desadanpemusnahanbekalanmakananbenlebihankepadaorangyangistimewa.

PihakBolshevikmenolaksegalatuntutanmi. Paratenteralaut bertindakmelawandan mengherdikjurucakap parti Bolshevik. Apabila kata dua daripadaTrotsky jugadiketepikanoleh parapembenontak,makapuakkerajaanmengerahkantentenadaratagarmenumpaskankebangkitani. Percubaanpertama gagal keranatentenayang dikenabmenaruhsimpatikepadagolonganpemberontak.Namunsetelahduamingguberlalupara

82 Ibid.83 Lihat Westwood,op. cit., him.273 danhlm. 278; danM. Liebman,The RussianRevolution,hIm. 340.

169


pemberontaktelahditumpaskanjuga.PihakBolshevikmendakwabahawatenteralaut di Kronstadtmi telahdihasutoleh

pihak kuasaasing yang memusuhiRevolusi Rusia. Tetapi terdapatpenafian terhadapdakwaanmi daripadapihaksarjanasejaah.t4KataWestwood,

“Jika tuntutanpanapembenontakitu diteliti makajeiasiahbahawaapayangmerekatuntut, dan apa yang pihak Bolshevik enggan membenikan, adalah apa yangdiperjuangkansendini oieh kebanyakanpara Bolshevik dan penyokongmenekapadatahun l9l7.~85

Walau bagaimanapun,kebangkitanKnonstadtmenandakanadanyarasatidak puashati di kalangan rakyat. Salah satu cara Lenin mengatasi hal mi ialah denganmelaksanakanprogramyangdinamakanDasarEkonomi Bat-u (DEB).

DASAR EKONOMI BARUDasarEkonomiBat-u (DEB) ialah satunantaiantindakanyang telah dilaksanakanmulaidat-i bulan April tahun 1921. Matlamat DEB ialah mengurangkankawalan tenhadapkegiatanekonomidanmeningkatkanpengeluaran.

DEB telah dilaksanakanbenikutan satu sarananyang dibuat oleh Lenin dalamKongresParti yang ke-lO yang berlangsungdan 8 Mac hingga 18 Mac 1921. DalamKongrestersebutLenin menegaskanbahawarevolusi sosialishanyaboleh benjayajikarevolusi mi mendapatsokongannegaa-negarautamalain dan tendapatpersefahamanantaragolonganproletariatdenganparapetani.Dalampercubaannyauntuk menjelaskanpenananyangpatutdimainkanoleh kedua-duagolonganmi, Lenin menegaskanbahawa,

“Golonganproletariatadaiahpemimpinkepadapanapetanitetapikelas mi tidak bolehdihalaukeluar sepenti kita teiah menghaiaudan menghapuskanpanatuan tanahdanpemodal.Ia [kelaspetani]mesh dibentuksemuiadenganusahayangpalingtekundancermatsekali.”56

SesungguhnyaDEB digubal bagi memenangihati rakyat petani dan bawahan;biarpunpenjejasanterhadapideologi sosialis terpaksadilakukan.Dekt-i kerajaanpada5April 1921 telahmembenankanparaindustnialismembayangaji pekenjadenganbarangansupayamerekadapatmenukarkannyadenganbahanmakanan.Syanatyang dikenakanialah sebelumparapekerjadibeni upah denganbarangan,keperluankerajaanmestilahdmpenuhi dahulu.Peraturanmi sebenarnyamembenarkanpat-a pekenjamengendalikanpenniagaansendini. Apabila rakan-rakannyamenentangunsurkapitalisyang dihidupkansemulaoleh DEB mi, Lenin mempertahankannyasebagaisesuatuyangperlu. Jika dasarmi tidak dilaksanakanmakakeutuhanneganaBolshevikRusiamungkin terancam.Lenintidak khuatir dan tidak menganggapperniagaanpensendiriaansecarakapitalis mi akan

84 Lihat G. Kennan, The Soviet Union 19/7—1939,daiam Mowat (ed), op. cit., him. 448, lihat jugaWestwood,op. cit., him. 275—276.

85 Westwood,op. cit., him. 276.86 E.H.Cain, TheBolshevikRevolution,iii. 2, hIm. 278.

170

REVOLUSI RUSIA

mengancamnegaraproletariatyang barn terbentuk.Dia juga tidak pencayabahawaiabolehmenyebabkanrakyathilang kepercayaankepadasosialisme.Katanya,

“Seiagi kaumproletariatmenggenggamkukuhkuasadi daiamtangannya,menguasaipenuhpengangkutandanperusahaanbesarpemniagaansendiniantidak menggemparkannegaraproletariat.”87

Lagipun,padamasaperlancaanDEB, Lenin mengakuibahawalangkahitu adalahsatu langkahmenyusursemulake belakang.Padamasaitu, dia menyediakansatunisalahsetebal20 halamanberjudulOn TheTaxIn Kind.Dalampengenalankepadanisalahin diamernetik penulisannyapadatahun 1918 yang membelaapa yang dia namakan“kapi-talismenegara”.Antaralain, pembelaannyaitu benbunyi,

“Kapitalisme negaraadaiah satu iangkah ke hadapan jika dibandingkandengankeadaandi Republik Soviet sekarang.Nama ‘Repubiik Soviet Sosialis’ bermakna‘keazamankerajaanSovietuntukmenghasiikanperalihankepadasosialismedanbukansekali-kali [bemmakna]bahawaperatunanekonomiyangterdapatsekarangmi benansursosialis.”88

Unsur-unsurekonomi laissez-fairetelahjugadipenkenalkandalambidangpertanian.Kenajaantelabmemansuhkandasanmemaksaparapetanimenyerahkansegalahasil bijirinmereka.Sebaliknya,pat-a petani diwajibkan membayacukai tenhadapbasil keluaranmeneka.Cukai mi dibayardenganbijinin jugadan lebihanbasil mi boleh diperniagaolehpetanibagi mencanikeuntungan.

KesanDEB tidak ketarasecanaset-ta-met-ta.Padatahun 1921,hasiltanamandi Rusiatidak begitu menjadi. Tetapi pada tahun 1922 dan tahun 1923, basil pentanianRusiameningkat. Hasil telah meningkatsampai ke peningkat 75 peratus dat-ipadajumlahpengeluaanpadamasasebelumperang.Perkembanganmi jugamenimbulkanbeberapacit-i yang tidak bersesuaiandengan falsafah sosialisme. Kegiatan penniagaantelahmendatangkankeuntungankepadagolonganpetaniyang bet-modal;danpat-akulakstelahkian bertambahkaya. Kadarpenggunaanbaranganbuatan kilang juga meningkat danjut-angpet-bezaanekonomi antanadesadengankotamakin bentambahnyata.

Penkembanganyang menimbulkansemulaunsut- kapitalismemi seolah-olahmem-benarkanpendit-ianpat-a sosialisyangmenentangpelancat-anDEB. Kemunculansemulacit-i-cit-i kapitalismeinilah yangdikhuatit-i olehpat-apenentangDEB. Namunpenentanganmet-ekatelahdilumpuhkanoleb Lenin atashujah “kepenluan”semasadanpet-i pentingnyadiwujudkankelonggat-anstrategipadatahap“peralihan”. Semenjaktahun 1917 lagi Lenintelah mengatakanbahawakapitalismeneganaadalah“satu langkahdan langkah-langkahmenujusosialisme”.89Kemudianpadatahun1921, dia mengakubahawaia telah tersalahduga tentang jangka waktu yang sebenat-nyadipenlukan bagi tujuan peralihan itu:

87 L. Fischer,The LifeofLenin, him.480.88 Ibid.,him. 479.89 Ibid.,480.

171


“Peningkat-peningkat(yangbenkenaan)nyata~’hiemakanmasayang lebih lamadanipadakita andaikan”.9°

SOAL PERALIHANHujah benlandaskanhakikat penalihan mi jugalah yang digunakanoleh Lenin bagimembelakewujudankuasapusatataunegarayangkian kukuh selepasRevolusi Rusia.Menurutteot-i tnadisionalMarx, selepasrevolusiproletariatnegaraakanmenjadikian tidakpenting dan akhirnya akan lesap sahaja. Apabila mi berlaku maka akan lenyaplahpertentanganantarakuasanegaradengankebebasannakyatdan wujudlah keharmonianmasyarakat.Cita-cita Marx mi diekot-i oleh Lenin dalam penulisannyaThe State andRevolutiondengankata-kata,

“... buat kali pertamanyadalamsejanahmasyarakatbertamadun,segolonganbesarnakyat akanbangkit untukmemainkanperananyang tersendiri, bukanhanyadalammengundi danpilihan naya, tetapijuga dalam pentadbirannegarasehari-harian.Dibawahsosialismesemuaakanmemenintahsecarabengilirdantidak lamakemudiannyaakanmenjadibiasadengan[keadaanltiadaseonangpun yangmemenintah.”9’

NamundalamTheStateandRevolutionjugadia adamenghujahkanbahawajentenanegarayang pet-lu dimusnahkanialah jentera neganaorder lama. Pentadbinanmasibdiperlukantetapi pentadbiranitu ialah sesuatuyang dikuasaioleh golonganproletariat.Lenin membezakanpendiniannyadenganpendiniananarkis yang dinamakangolongankhayal.Lenin mengatakanbahawa,

“Kita, para pekenja,akan mengendalikanpengeluaransecarabesar-besarandi ataslandasanyang sudaN diwujudkan oleh kapitalisme, bersandarkanpengalamankitasebagaipekenja,mengenakandisiplin kenaslagi ketatyangdidukungoieh neganaparapekenja yang bensenjata.Kita akan menununkanpenananpegawai negana kepadasesuatuyanghanyabensabitdengantugasmenjalankanpenintahsebagai‘fomen danakauntan’ yang bertanggungjawab,mempunyai tugas yang boleh ditanik semula,dibayangaji yang sederhana(tentu denganbantuandanpadaparajuruteknik dalambenbagai-bagaibidang,jenisdanpeningkat).”92

Hujah berlandaskanfaktor peralihandan keperluan semasamemangtidak hanyaterdapatdalam Revolusi Rusia. Namun, ia amat benfaedahuntuk membelasesuatutindakanatauideologi. Dalamkes RevolusiRusia,fenomenami menimbulkansatu lagihal yang menarik. Pen penlunyadiadakandahulu “kapitalisme negara”dan DEB padatahapperalihanseolah-olahmenjadipembelaankepadakebenaranteoni tradisionalMarxtentang perkembanganmasyarakat.Pendeknya,Lenin seolah-olahterpaksamengakuibahawapercubaannyauntukmemendekkanprosesrevolusisosialistidakdapatditeruskan.

90 Ibid.91 Sepertiyang dipetik dalamRalph, Miiiband, “The State and Revolution” dalamP.M. Sweezy& H.

Magdoff(ed),Lenin Today:Eight Essayson TheHundredthAnniversaryof Lenin’sBirth, him. 8992 Ibid., him.80.

172

REVOLUSI RUSIA

KEUTAMAAN POLITIK MENGATASI EKONOMINamunbegitu, terdapatsudutpenenanganlain tentangfenomenami. Seseonangitu bolehberhujahbabawapencetusandanpengendalianRevolusiRusiatelahjelas mempenlihatkankepentingantindakanpolitik. Keutamaanfaktor ekonomi seperti yangditegaskanolehMax itu sebenannyatidak berasas.Marx telah terpengaruhdenganalit-an pemikiranzamannya,iaitu alit-anpemikinanyangpercayakepadakewujudanhukum-hukumekonomisemulajadiyangtidak bolehdirombak.Marx hidupsezamandenganAdamSmith. AdamSmitl~a pencaya kepada hukum-hukum ekonomi yang dikendali oleh “tangan

tensot-ok”. Falsfahbegini tidak membenipeluangkepadakemungkmnantindakanpolitik(atau tindakanmanusia)mengubah(ataumemendekkan)prosespembahanmasyarakat.Sebaliknya,pada zaman Lenin masyarakatEt-opah sudah tidak begitu lagi teguhberpegangkepadakepet-cayaandi alas.PadamasaLenin, tindakanpolitiklah yangdilihatsebagaifaktor yang boleb menyebabkanperubahansosial. Sudut penet-anganbeginipet-nabdikemukakanolehCat-n. LantasCan mentaknifkanLeninismesebagai,

“... Manxisme[yang] bukanlagi wujud padazamansemasahukum-hukumekonomiyangobjektif dan pasti dipentahankan,tetapi padamasaapabilaprosesekonomidansosiaidiatursecanasedanbagimenghasilkanmatiamatyangdihajatkan.”93

Sehubungandenganmi, Cat-njugamenegaskan,

“Revolusi Rusiapadatahun 1917 adaiahrevolusiyang pertamadalamsejarahyangbentekaduntukmewujudkankeadiiansosial menerusikawaianekonomidengancaratindakanpoiitik.”94

RUMUSANBertolak daripadapeneranganbegini, seseonangitu bolehlah,jika ia mahu,memper-kukuhkanhujahbahawapencetusandanpengendalianRevolusiRusiaitu tidak sebenarnyadiasaskankepadateoni tradisional Marx. Maka denganmi juga perubahandasarKo-munismePerangLenin kepadaDEB, ataukapitalismenegara,tidak akandilihat sebagaibukti yang mengesahkanpet-i tepatnyateot-i tradisionalMarx. Sebaliknya,kejadianmiboleh diketengahkansebagaibukti nyatayangmemaparkanboleh ubahdandinamiknyatindakanpolitik. Unsunmi menjadi tertonjolapabilatokoh yangmengendalikantindakanpolitik itu adalahjugaamatbolebubahdandinamik, iaitu Lenin.

Soaladanya,ataunamainya,onangyang percayabahawaRevolusiRusiaitu adalahdiasaskankepada teoni Marx tidaklah begitu penting. Bersabitdenganhal mi Boben,misalnya,pet-nabmenegaskan,

“Waiau bagaimanapun,kepopuiaransesuatudoktnin tidak menjamin kesahannya.Manusiamungkin terpenganuhdengansesuaturangkaianideadanmungkin mendapatinspinasidanipadanyauntukmelakukantindakanuiung,bukankeranaideaitu mewakiii

93 E.H.Cam.AHistorical TurningPoint: Marx, Lenin, Stalin”, dalamPipes(ed),op. cit., him. 284.94 Ibid.,him. 285.

173

EROPAH MODE N: ARUS SOSIOPOUTIK DAN PEMERINTAHAN

kebenaran,tetapikeranaia memikatperasaan;dantanikan kepadaperasaanbukanlahsatutandakebenaran.”95

Memang betul para pejuangRevolusi Rusia mahu mewujudkansebuahnegat-asosialis atau komunis. Tetapi mi hanya mempet-lihatkanmatlamatmeraka.Sekiranyamatlamat mi difahamkan juga sebagaisatu ideologi politik, maka Manxisme sudahmenjadi satu ideologi yang mahudiperjuangkandan bukan lagi satu teot-i yang mene-rangkanataumenentukankelahinansuatufenomenasejarah.Ideologi Marxis mi, sepertijuga bebet-apamatlamatpolitik lain, diperjuangkanmenenusibeberapacaa yang tidaktet-ikat kepadasesuatuket-angkaatauacuanteoni tet-tentu.Malah, pernahdihujahkanolehUlam bahawaLenin mementingkanMaxismebukan sebagaiteot-i yang menenangkanpenjalanansejarahtetapi sebagaiideayang boleh digunakanbagi mencetuskanrevolusi.Ulam mengatakanbahawa,

“Bagi Lenin danmerekayangsezamandengannyaMarxismeberertirevolusi.”96

PendapatUlam mi tidak jauh benbezadanipadapendapatSabine.KepentinganataukesahanMarxisme tidak dapat dipentahankandam segi teot-i sosial, kata Sabine. Iamustahakdanberkesansebagaisatu penggerakbagi mencetuskanget-akanpolitik ataunevolusi.97KetidaksahanMaxisme sebagaisatu teoni sosial mudahdilihat kerana,kataSabine,“Marxisme setelahberjayadi tempat[negara]yang ia sepatutnyagagal dantelahgagaldi tempat[negara]yangia sepatutnyaberjaya.”98Di Rusia,sambungSabine,teot-ievolusi sosial Marx tidak ada kena-mengenalangsung dengan pencetusandanpengendalianRevolusiRusia.99

Jadi, dalam pembicaraantentang hubunganMarxisme denganRevolusi Rusia,seseorangitu nampaknyapet-lu menjelaskanapakahMarxisme yang dipet-katakanitu

dientikan darn segi peranannyasebagaiteori sosial atau ideologi politik. Dengan mit-umusanyanglebih khususbolehdibuat.

Dalampadaitu pula apayangdimaksudkandenganistilah teot-i (atauideologi) itumungkin perlu pula ditaknifkan bagi mengelakkan kekelirnan. Teori mungkin

dimaksudkan sebagai pendapatyang bet-asas bagi menerangkanpencetusanataupembentukansesuatufenomenadankebenaannyasediadan sentiasadapatdibuktikan.Berpandukandefinisi begini mungkin mudahditerimabahawapendapattradisionalMarxtentangevolusi masyarakatsebenarnyabukanlahsatu teoni. Kebenarannyatidak dapatdibuktikan di Rusiadan juga di tempat lain. Tetapi adajuga para Maxis yangmahumengetengahkanpentakt-ifan yang benlainan terhadap istilah teoni. Sutcliffe, dalamnnembicarakan teot-i imperialisme Marxis, mislanya mengatakan bahawa adanyapengecualianitu tidak semestinyamenjejaskankeutuhan sesuatuteoni. Dia mahu

95 Bober,op. cit., him.391.96 A.B. Ulam 1979. The UnfinishedRevolution:Marxism and Communismin The Modern World. London:

Longman,him. 153—154.97 G.H. Sabine 1958. Marxisme:The Tolluride Lectures1957—1958at Cornell University. New York:

Cornell UniversityPress,him. 3.98 Ibid., him.6.99 Ibid., him.9.

174

REVOLUSI RUSIA

membezakanapa yang diistilahkannyasebagai“leon” dengan“generalisasi”.Sutcliffemengatakanbahawa,

“Denganperkataanlain adalahmustahakuntukmembezakanantanaleon (menjelaskanintipati sesuatufenomena)dengangenenaiisasi,yangdianggapkanbersesuaiandengansemuakes. Pengecualiantidak membuktikankebenaranhukum; tetapi ia jugatidakmembuktikankesalahansesuatuteoni.~~Im

Kesediaanuntuk menenimapengecualiandalam teoni mi jelas bet-bezadenganpendit-ianHunt yang sudah disentuhsebelumini.bol Jadi, nyata nampaknyapet-bezaanpentaknifanistilah seperti juga halnya denganpenbezaanpentafsiranpenistiwa, bolehmembawakepadapendapatataummusanyangluassekalijunangperbezaannya.

100 B. Sutcliffe, “Conclusion”,dalaniR. Owen& B. Sutciiffe (ed.)1972.Studiesin the TheoryofImperialisme.London:Longman,him.316.Lihatjuga Kemp. “TheoriesofImperialism” daiamibid., him. 17.

101 Lihat di atas.

175

.6

ZAMAN STALINPemburuan Impian

ISU-ISUNYAApabila menganalisispemerintahanStalin di Rusia,salahsatuisu yang seringdibincangoleh ahli sejarahialahpersoalansamaadakomunismepadamasaStalin masihbolehatautidak dikatakan sebagaikomunisme tulen. Dapatkah komunismedikatakan sebagaisesuatuyangtidaklan daripadatradisi dan inti pati fahamanMarx? Sekiranyapenyesuaianyangdilakukanoleh Lenin terhadapMarxismepernahditerimasebagaisesuatuyangsahlagi wajardanpaduanantarakedua-duanyadisebutsebagaiideologiMarxis-Leninis,makaterdapatkahsuatuideologi, ataucabangideologi,yangbolehpuladigelarMarxis-Leninis-Stalinis?Atau,mestikahStalinismeditempatkandalamkelasnyayangtersendiri?

Di sampingpersoalandi atas, isu keganasanpadamasaStalin juga amat kerapdibincangkan.mi bukanlahisu baru dalamsejarahBarat. Namunterdapatjugaaspekataupenekananyangagakpentingdilibatkan oleh paraahli sejarahdalamperdebatantentanghal mi. Penekananmi mungkin sukar untuk dielakkan memandangkanbukan sahajakehebatankeganasanrejim Stalin tetapijuga kehebatanperubahanmasyarakatyang telahdihasilkan.Denganperkataanlain, keganasanStalin nampaknyatelahmembawasesuatukeuntungankebendaanyang nyata. Hal mi seolah-olahmerupakansatu pembelaanterhadapkeganasanStalin danoleh itu, menyulitkanpenghujahanyangterang-teranganti-Stalin.Keadaanbeginilahyang menimbulkankontroversi.Namunkontroversinyatami,jika diteliti denganlebih mendalamlagi, mungkin juga boleh menghasilkanbeberaparumusanyangtidakkurangpulanyatanya.

ANTARA STALINISME DENGAN MARXISME: PENGKRITIK STALIN

Mereka yang mendakwaStalinisme sebagaisesuatuyang berbezadanipadaMarxismeseringmengetengahkanbeberapafaktor lain, iaitu faktor yang tidak bersabit denganMarxisme, bagi menerangkandasardan tindakanStalin. Antara faktor mi termasuklah

176

ZAMAN STALIN

peribadi Stalin, keadaansemasamasyarakatRusia, tradisi kuku besi warisanTzar danpergolakanpolitik antarabangsayangmengancamRevolusiRusiapadamasaitu. Padaumumnya,faktor mi semuadiketengahkansebagaifaktoryang telahmenyebabkanber-lakunyakeganasanpadamasapemerintahanStalin.Pendeknya,merekayang mengutara-kan pendapatbegini percayabahawakeganasanyang terdapat pada tindakan StalinbukanlahdiakibatkanolehManxismetetapioleh faktorlain.

Antara merekayang jelas mahumembezakanStalinismedaripadaMarxisme,atautradisi Marxis-Leninis,ialahMedvedev,Deutscher,CarrdanShub.Di kalangankeempat-empatpenulis mi, Medvedev yang paling ghairahmengkritik Stalin. Bagi Medvedev,Stalin sebenarnyabukanlahseorangMarxis,walaupundia pernahmenghasilkanbeberapakarya yang seolah-olahkelihatan sebagaisumbanganbaru kepadateori Marx.’ Stalinbukannyaahli revolusi tetapi hanyalahpengikut yang telahdibawabersamaoleh anusrevolusi. Stalin, padapandanganMedvedev,tidak dapatmendukungMarxisme yang“merupakanbukansahajasatu sistemtentangkonseptertentu”, tetapi juga merupakan“satu sistemtentang keyakinan dan prinsip moral”, satu sistem yang menganjurkan“pengabadiankepadapencapaiankesentosaansemuakaumpekerja”.2

Antara contoh yang dikemukakanoleh Medvedevbagi menonjolkankeganasanStalin, dan bagi membezakanStalinisme danipadaMarxisme, atau ideologi Marxis-Leninis, ialah dasar PenyingkiranBesar-besaranStalin pada tahun 1930-an. InilahgambaranMedvedevtentangperistiwami,

“Antara tahun 1936—39,berasaskananggaranyangpaling berhati-hati,antaraempathingga lima juta orang telah mengalami penindasankeranasebab-sebabpolitik.Sekurang-kurangnyaempathingga lima ribu danipadamereka— selain parapegawaitinggi — telahditembakdengansewenang-wenangnya.Antaratahun1937—38,terdapatsehinggaseribuorangditembakdi Moscow sahajapadahan-han yang tertentu.misemuanyabukanlahaliran[darah]kecil-kecilan, mi adalahsungaidarah,darahrakyatSoviet yangtidak bersalah.Kebenarannyatapatutditegaskan:tiadaseorangpun rajabengisdanzalimdahulukalayangmenyeksadanmenghancurkanbegitubanyakorangyangsezamandengannya.”3

Medvedevseterusnyamembantahkeraspendapatyang mengatakanbahawaStalin-lah yang bertanggungjawabmenjayakan program sosialis di Rusia. Mereka yangmendakwa bahawa sosialismehanya boleh ditegakkan menerusi cara Stalin, kataMedvedev,ialah para ahli sejarahborjuis; merekapatut diketepikan. KejayaandasarsosialispadamasaStalin ialah hasil danipadausaharakyat Rusia,bukankeranaarahan

1 Antara karya yangpernahdihasilkanoleh StalintermasuklahThe Foundationsof Leninism(1924) daneseiyang berjudul “On Questionsof Leninism” (1926). Esei mi kemudiannya telah ditenbitkan dalambentukbuku bertajuk Problemsof Leninism.Buku mi telah diterbitkan dan semasake semasasebanyaksebelasedisi sepanjanghidup Stalin. Lihat R.Hingley 1974. JosephStalin: ManandLegend.London: Hutchinson,him. 176—177.Lihat juga I. Deutscher1973.Stalin: A Political Biography.New York: Oxford UniversityPress,him. 282, iaitu bagi tanikh penerbitan yang berlainan.

2 R.A. Medvedev 1972. LetHistoryJudge:The Originsand Consequencesof Stalinism.New York: AlfredA. Knopf, him. 333.

3 Ibid., him. 239.

177

EROPAH MODEN: ARUS SOSIOPOLITIK DAN PEMERIMAHAN

Stalin.Untuk menjelaskanpendapatnyami Medvedevmemberikansatuibarat: “Pasukantenterayangbaik bolehberjayawalaupunia di bawaharahankomanderyangtidak baik.”4Jika Stalin tidak menghancurkannibuantenagayangbergunadanmabir di Rusia,hujahMedvedev,tentu kejayaanprogramsosialisdi Rusiaakanmenjadi lebihcemerlang.5

Kritik Deutscher terhadap Stalin adalah juga sama alirannya dengan knitikMedvedev. Deutscher mengatakan bahawa Stalin terlalu memudahkanMarxisme. Pem-bawaansertapemerintahannyamenunjukkanbahawaStalin bersikappesimis terhadaprakyat.Stalin dikecamolebDeutscherkeranamenggunakankekerasandanbukanpujukandalamusahanyamenegakkansosialisme.Ujar Deutscher,mi menimbulkansatuparadoks,iaitu sesuatuyang tidak sepatutnyaberlaku tetapi telah berlakujuga. ParaBolsheviksebenarnyabertujuanuntuk menentangsegalaunsur autokratikdan tidak liberal yangterdapatpadazamanTzar. Mereka berhajatuntuk menghasilkankebudayaanatau ke-hidupan yang lebih tinggi nilainya. Tetapi apa yang telah berlakuadalahsebaliknya.PemerintahanStalin telah mengembalikansemulacara pemenintahanala Tzar. mnilahparadoksnya.Walau bagaimanapun,autokrasidanpenindasanStalin menjadilebih ketaradanipadasebarangpenindasanyangpernahberlakupadazamanTzar. Stalin telahdapatmenggunakanperalatanmoden bagi mengendalikanpemerintahandan penindasannya.Paduan antaradasar paksaanStalin denganpenggunaanperalatanmoden telah di-gambarkanolehDeutscherberkaitandenganpelancaranprogrampengkolektifanpertanianStalin.Deutschermengatakanbahawa,

“Majoniti besarpara petani menghadapikerajaandenganbangkanganyang begitucemas sekali. Pengkolektmfanterjunam menjadi operasi ketenteraan,satu perangsaudanayangzalim. Rakyatdesayang membenontakdikepungdenganmesmn-gandandipaksamenyerahdin. Berduyun-duyunkulaksdibuangdaerahke kawasanpedalamanSiberiayangtidakdidiami manusia.Rumahmeneka,gedungpentanian,alat-alatladangtelahditempatkandi ladang-ladangkolektif. Stalin sendinimenganggarkannilai hartamerekayangtelahdipindahkanke ladangkolektif berjumlahlebih danipada400jutaroubles.”6

Deutschermendakwabahawaciii keganasanyangterdapatdalamStalinismeadalahsesuatuyang memisahkanStalindaripadatradisi Marx danLenin. Deutschermengatakanbahawa,

perbezaanasasantaraStalinismedenganSosialismetradisionalterletakpadasikapmerekaterhadapperanankekerasandalam[proses]perubahanmasyarakat.”7

Interpretasiyang agakpro-Lenindan anti-Stalin mi juga terdapatdalampenulisanCam. Can menghujahkanbahawaLenin, berbezadaripadaStalin, tidak percayadan tidakmahumengendalikanmevolusidan atas.JikaLenin memperlihatkankesediaanuntuk“belajardaripadarakyat”,Stalintidak mempunyaisikapbegitu.Cammenimuskanbahawa:

4 Ibid., him.562.5 Ibid., him. 564.6 I. Deustscher,Stalin:APolitical Biography,hIm. 324—325.7 Ibid., hIm.343.

178

ZAMAN STALIN

“Jika difahamkanbetul-betultugasmemimpinrakyatitu bukanlahtugasindoktrinasi,[iaitu] menciptakesedananyang tidak ada, tetapi menimbulkan kesedaranyangterpendam;dankesedaranterpendamrakyatmi adalahsatusyaratperlubagi revolusi.Lenindengantegasnyatidakmenaruhkepercayaankepadarevolusidan atas.”8

PERIBADI STALINUntuk meneguhkanhujabbahawakeganasanStalin adalahterkeluardanipadatradisiMarxdan Lenin, ahli sejarabyangberkenaanseningmenonjolkanfaktor penibadiStalin. SifatkasardanganasStalin kerapdikatakanmenjadipuncakepadakeganasanrejimnya.Dalamkonteksin panapengkritikStalin seningmembuatrujukankepadaisi kandungansepucuksuratLenin yangmendedahkanpandangannyaterhadapStalin. Antara kandungansurat

mi, yangjugapernahdisebutsebagai“wasiat”, terdapatkata-katabegini,

Stalin, setelahmenjadisetiausahaagung,teiahmemusatkanbegitubanyakkuasadalamtangannya,dansayatidak begituyakin yang dia mengetahuibagaimanauntukmenggunakankuasaitu denganhati-hati.”9

Sunatdi atastelabditulis oleh Lenin padabulanDisembertahun1922. Kemudian,pada bulan Januani tahun 1923, Lenin menulis sepucuklagi surat yang mengatakanbahawaStalin tidak layakmenyandangjawatansetiausahaagungparti. Lenin seterusnyamencadangkanagar Stalin diganti sahajaoleh orang lain yang “lebib sabar, setia,penyantundan lebih mengambilperhatianberatterhadaprakan-rakan,tidak begitu selalubertukarpendirian

Hujah berasaskanpenibadiStalin mi telabdikemukakanoleh beberapaorangahlisejarahtermasukShub.Shubamatjelas membandingkanantarasifat kesederhanaanLenindengansifat melampauStalin. Bagi Shub,Lenin merupakandiktator yang amat tidak

menyombongdin.” Sebaliknya,Stalin mahukandininya disanjungdandidewa-dewakan.Stalin gagalmengikutijejaklangkahLenin. Shubmengatakanbahawa,

“Stalin berpisahagakjauh daripadaLenin: dia menghukummati parapenentangnyadanbakal pesaingnyabiarpunmenekajuga komunis,diamenuduhketua-ketuaPartidanTenteraMerah sebagaiFasis,dia memansuhkanDasanEkonomiBarn Lenindanmeneruskanpengkolektifanpentaniansecarapaksa,dia menggalakkanperasaananti-Yahudi danpemujaanterhadapdininya.”2

Seterusnya,keganasandansifat keterlaluanStalin pernahjugaditenangkansebagaiberpuncadaripadakekuranganataukelemahannyasebagaitokob revolusi (ataupolitik),terutamanyajika dibandingkandenganLenin. Lenin sudah jelas diakui oleh rakanseperjuangannyasebagaipemimpin mereka. Lenin tidak bimbang atau takut kepada

8 E.H. Carr, “A HistoricalTurningPoint: Marx, LenindanStalin” dalamPipes(ed),op. cit., hlm. 290.9 D. Shub,op. cit., him. 434.

10 Ibid., him. 435.11 Ibid.,hlm.426.12 Ibid.,hlm.441.

179


saingan.KetokohanStalin tidak munculjelas padamasapermulaanrevolusi.Malah diadikatakanberadadalam kumpulan Zinoviev dan Kamenevyang menentangrancanganuntuk merampaskuasa. Daii segi ketangkasanintelek, Stalin dikatakantidak dapatmenyaingitokoh-tokohlain sepertiTrotsky, Zinoviev, ataupunKamenev.’3LantasStalinsentiasamerasaterancam.Dalamkonteksin kuncu-kuncuStalin yangterlibatmematuhiarahanStalinmengendalikanPenyingkiranBesar-besananpadatahun1930-anjugapernahdikatakansebagaiorangyang mempunyaipemikiranyang sama.Merekaadalahgolonganantiintelek.Merekamemahamidanmenerimapolitik Stalin.’4

WARISAN DARI TZARPernyataanataupenjelasanbahawaStalindipengaruhioleh tradisi kuku besi warisanTzardi Rusiajugaagaklumrahterdapatdalampenulisanpanasarjana.Stalin seringdisamakandenganTzarIvan, iaitu IvanyangmasyhurdengangelaranIvanyangDahsyat.KekejamanStalin telahdisamakandengankekejamanIvan, dan rejimnyadilihat sebagaipenjelmaansemularejim Ivan.’5 Alec Nove mengesanbeberapapersamaannyata antaraundang-undangpadazamanStalin denganundang-undangpadazamanTzar.MenurutAlec Nove,pemenintahansecaraautokratiksudahsebati bukansahajadenganjiwa parapemenintahRusiatetapijugarakyatriya.Alec Novemenulisbahawa,

“Sesungguhnya,banyakantaraundang-undangyang mencorakkankehidupanrakyatRusiasekarangtelahdiambil alih dan zamanTzar. Bagi kita ia mungkinsesuatuyangmemenanjatkan,tetapikita mempunyaipengalamansejarahyangberlainan.Panapetanitidak boleh pergi dan sebuahbandarke sebuahbandaryang lain tanpa pasport;seseorang,biarpun dia berbangsaRusia, tidak dibenarkanmasuk dan tinggal diMoscowatauSt. Petersburgtanpapermit untuk bermukim.Hal mi yangtelah berlakupadamasapemenintahanNicholasII, telahberlakujugapadamasaStalin.Tabiatturun-temurunmuncul secarabenkesanmelalui dua cara: ia mempengaruhipemikiran parapemenintah dalam menentukanperkara apa yang sah dan baik dilakukan, dan[mempengaruhi] tanggapangolonganyangdiperintahuntuk menentukanapatindakanpihakberkuasayangpatutdianggapbiasadanbolehditenima.”6

KEADAAN SEMASASeterusnya,keganasanStalin jugaseningdijelas berdasarkankepadakeadaanmasyarakatRusiapadamasaitu. KeadaandalamnegenidanluannegaramemaksaStalinmelaksanakansegalatindak tanduknyadengancepat. Dalam kes yang sedemikianitu paksaandankekerasansukar dielakkan. Dalam hal in dasar-dasarLenin sebelumnyaselalu jugadikaitkansama.

13 Lihat misainya pernyataanBoris Bazhanov,SetiausahaStalin (1923—1926),dalani G.R. Urban 1980.“Stalin CloselyObserved:A Conversationwith BorisBazhanov”,dalaniSurvey,him. 87.

14 Lihat A. Nove 1975. StalinismandAfter. London:GeorgeAllen & Unwin Ltd., hIm. 60—63.15 Lihat misainyaibid., him. 12 danhim. Ill, dan R.C. Tucker,“A Twentieth-CenturyIvan the Terrible”

dalamT.H.Rigby(ed.) 1966. Stalin. EngiewoodCliffs, New Jersey:Prentice-HallInc., him. 153—164.16 Nove, op. cit., hlm. 15.

180

ZAMAN STALIN

EkorandanipadaDasarEkonomi Baru Lenin, corak ekonomiRusiatelahmenjadilebih mirip kepadakapitalis danipadasosialis.Golonganpetanikayatelahmeneguhkansemulakedudukanmerekasebagaigolonganpembeniwangpinjamandanorangtengah.Padatahun1929,merekamasihmembeli hasil-hasilpetanimiskin untuksimpanan.Bahansimpananmi hanyadijual semuladalam pasaranapabilaharganyasudah meningkat.Kerajaanterpaksamenjualbijirin dan stoksimpananuntukmenurunkanhargadi pasanan.Kegiatan kulaks mi mengancamkeutuhan kuasakerajaan, iaitu kuasa kediktatoranproletariat.Namun,Stalin masihengganmengambilapa-apatindakanterhadapgolonganmi. Ia khuatir semuapetaniakanmenjadigempardan menyangkabahawakerajaannyaberhajat untuk kembali semula kepada dasar Komunisme Perang. Antara tahun1925—1927,Stalin masihcubamemenangihati semuapetanisecarabaik. Pilihan raya

bagi kerajaantempatantelahdiadakandancalon-calonyangbukanahli parti pun masihdibenarbertanding.Padamasami pengaruhgolonganpetanikayamasihkukuh. Malah,sehingga2 Jun1929,akhbarparti,Pravda, misalnyamasihbolehmenyarankanpendapatyangsedemikianin “Bukan keganasan,bukanjugadekulaksasi,tetapi kemaraansosialisdi ataslandasanDEB”.’7 Stalin masihmenurutjejaklangkahLenin.

Dalam“kemaraansosialisdi ataslandasanDEB” mi, Stalinkian mendapatsokongandaripadapihaksayapkanan.Golonganmi cenderungkepadadasarekonomi bebasdanper-cayabahawakaum tani mesti dilayan denganbalk walaupunpninsip sosialisterpaksadi-korbankan.Oleh sebabitu, terdapatpara ahli sejanahyang menyamakanzarnanStalin midenganzamanthermidorsepertiyangterdapatpadamasaRevolusiPerancis,iaitu pergerak-anke kanansebagaireaksikepadarevolusiyangsudahmencapaisatutahapyangamatkin.’8

Puak kin Bolshevik juga mendakwa bahawa Stalin telab menempa zamanthermidor. Padatahun 1926, golongankin Bolshevikdiwakili oleh Trotsky, Zinoviev,Kamenevdanjuga Knupskaya,balu Lenin. ParapengikutTrotsky danZinoviev begitughairahmenyebankannisalabkedua-duaorangpemimpinmi di Jermandandi Perancis.Lenin juga memangpernahdikritik oleh komunis sayap kin apabiladia mula-mulamelancarkanDasarEkonomiBanunya.

Berlatarbelakangkaniklim politik beginilah Stalin memperkenalkan,ataumemak-sakan,dasarpengkolektifanpertaniannya.LantasmemanglahbolehdihujahkanbahawaStalin telah dipaksa oleh keadaanyang diwanisinya danipadaLenin. Stalin terpaksamenggunakankekerasan.Tanpakekerasan,revolusimungkin akanterusbergerakdi ataslandasanekonomi bebas, bukan sosialis. Lantaran inilah maka ahli sejarab sepertiRosenberg,misalnya,sediamembelaStalin.Tindakankenasterpaksadilakukan keranaterdapatparapetaniyangmenyonokbijinin. PadapendapatRosenberg,pertentanganantanaStalin dengangolongan antipengkolektifanadalahsuatupertarunganbagi menentukanhidupmatinyaRevolusiRusia.’9

17 E.H. Can1969.1917: BeforeandAfter. London: Macmillan,him. 97.18 Lihat A. Kuper1981. Genocide.England:PenguinBooks,him.98.19 A. Rosenberg1965. Historyof BolshevismfromMarx to The First Five YearPlan. New York: Russell&

Russell,hIm.226.

181


INDUSTRI: PESAT DAN BERATAlasan untuk menyelamatkanRevolusi Rusiaadalahalasanyang digunakansendini oleh

Stalin untukmelaksanakandasarekonominya.DalamKongresParti yangKeempatBelaspada bulan April tahun 1925, pihak benkuasaRusia telah meluluskan satu programpelaburan untuk memperkembangkanindustni. Industni Rusia terjejas tenuk akibatRevolusi danPenangSaudara.DasarEkonomi Banu telah dapatmembaiki keadaan misedikit sebanyak.Namunpadamasaitu kegiatanindustni hanyaditumpu kepadabidangpengeluananbarang-banangpengguna.Padasepanjangperingkatmi hanyaTrotsky danparapengikutnyayangmenganjunkanpelaburanmodal dalambidangindustni benat,iaituindustni barangmodal.

Namun pada akhin tahun 1927, penumpuankhususkepada industni baranganpenggunami benakhir. Industni Rusia mula mengeluankanjentera pertanian danjugapenalatanperang.Terdapatduafaktor utamayang menyebabkanpenukaranhaluanmi.Faktor pertamaialah terdapatnyakekhuatirantentangpencetusanperang antaraRusiadenganBritain. Kebimbanganmi amatdirasakansetelahterputusnyahubungandiplomatikantanaBritain denganRusiapada bulan Mei tahun 1927. KenajaanRusia juga mulamembenipenekanankuat kepada kegiatanekonomi beratkenana ia mahu mengatasimasalahpenganggunanyangkian meruncingpadamasaitu.2°

Seterusnya,dalam KongresPanti yang Kelima Belas, satu resolusiyang menya-rankanagantempo pengindustniandipencepattelah diluluskan. Jadi,apabilaRancanganLima TahunPentamaRusiadilancankan(1 Oktoben1928—1 Oktober 1932), pihakkera-jaan menegaskanbahawaia mahurancanganitu disiapkandalamtempohempattahun.Untuk memberialasankenapatempo pengindustnianpenludipercepatlagi, Stalin tidakketinggalanmembuatnujukankepadakata-kataLenin. Stalin mengatakanbahawa,

“Adakah anda mahutanahtumpahdarahSosialiskita dikalahkandan hilang kemer-dekaannya?Jikaandatidak ingin perkanami [berlaku] andamestilahmenghapuskankemundurannyadalam masa yang sesingkatmungkin dan membangunkansistemekonomi sosialisnyamenuruttempo Bolshevik yang tulen. Tidak adajalan lain. Itu-Iah sebabnyaLenin berkatapada masa Revolusi Oktober: ‘Sama ada lebur, ataudahului dan kalahkannegara-negaramaju lain.’ Kita adalahlima puluh atau seratustahunterkebelakangdaripadanegara-negaramaju. Kita mesti menghapuskanjarakmidalammasasepuluhtahun. Samaada mi kita lakukan, atau mereka akan ganyangkita.”2’

SOSIALISME DALAM SATU NEGARASebenarnyadasanpengindustniandalam bidang industni berat dan juga dasarpeng-kolektifan pertanian yang terang-terangberlawanan dengan sentimen para petani,terutamanyagolongankulaks, adalahmenupakandasaryang diambil alih oleh StalindaripadaTrotsky.Denganperubahanmi juga,Stalin sekali gusberjayamenangkisknitik

20 E.H. Can,1917: BeforeandAfter,hlm. 118—119.21 Lihat Rigby, op. Cit., hIm. 48. Lihat jugaE.H. Carr, 1917: BeforeandAfter, hIm. 121 tentangpernyataan

LeninberhubungdengankepentinganindustriberatbagimenjaminkeselamatandankemerdekaanRosin.

182

ZAMAN STALIN

golongankin Bolshevikyangmendakwabahawadiatelahmenempazamanthermidor diRusia.

Dasan pengkolektifan pentaniandan pengindustnianpesat Stalin adalah saling

berkait. Pengeluaranjentenapentanian,misalnya,adalahperlubagi membantumemastikanpeningkatanhasil pengeluaranbahanmakanan.Pengeluarankadanbahanmakananyanglebih banyakmi perlu bagi menampungkehendakpana pekenja.industni yang kianmeningkatjumlahnya. Kemudian, dasar pengkolektifan pertanian dan dasanpengin-dustnianpesatmi pulaadalahmerupakantonggakpentingkepadadasar“sosialismedalamsatunegana”Stalin.

Secanakasannya,konsepataudasar“sosialismedalamsatu negara”adalahsesuatuyang menimbulkanpercanggahanataukontradiksi sendini, jika diukun danipadaukunanteori tradisionalMarx. Ini disebabkansosialisme,menurutdefinisinya,tidak mengiktirafbatasannegara.Lantas, tidak hairanlahjika Lenin mengandaikanbahawaRevolusiRusiaakandiikuti olehrevolusiproletariatdi negaraEnopahyanglain. MenurutLenin, kejayaanRevolusiRusiabergantungpadapencetusandankejayaannevolusiyang senupadi selunuhEnopah.mi selarasdengansloganMarx yang selaludipetik: “panapekenjaseduniabersatu,andatidak akankehilanganapa-apamelainkanrantaianda”.PadamulanyaStalinjugaii-dak lam daripadatradisi mi. Pada awal tahun 1924, Stalin, dalam penulisannya,TheFoundationsofLeninism,mengakuibahawapenananproletariatRusiaadalahtenhad.Wa-laupunmerekaboleh menampaskuasadi sebuahnegana,merekatidak pula semestinyamampuuntukmenghasilkanstruktundandasarsosialisdi negaratensebutsecanabersendi-nan.Pengendaliantugastensebutmemerlukanbantuandaripadapanaproletariatsejagat.22

Kemudian Stalin telah menukar haluan ideologinya. Dalam artikelnya, “The

OctoberRevolution andtheTacticsof theRussianCommunists”,yangditerbitkanpadabulan Disembertahun1924, diamenjelaskanbahawapendiniannyadalamThe Founda-tionsofLeninismhanyamerupakansatutaktik untukmenentangTrotsky.23Bermuladanbulan Disembertahun 1924 Stalin telah menegaskanpula pendapatnyatentang ke-mungkinansosialismedihasilkandalamsebuahnegarasecarabersendinian,tanpabantuanluar. PadabulanApril tahun1925,tesisStalin mi telahditenimaoleh parti secararasminyadi Kongres Parti yang Keempat Belas. Di pensidanganmi jugalah program untukmemesatkanlagi tempopengindustriandi Rusiadiluluskan.

HasratStalin untukmencapaimatlamatsosialisdi Rusiatidak dinafikan.Jadi,dalamkonteksi, dasar“sosialismedi dalamsatunegara”yangdianjunkanStalin merupakansa-tu strateginyabagimencapaimatlamattensebut.Ini tentumenupakansatupenyelewengandaripadateoni tradisionalMarx, tetapipenyelewenganjugatendapatdalamLeninisme.JikaLeninbolehmembelaDasarEkonomi Barunyaatasalasankepenluansemasa,makaStalinjugabolehmembela“sosialismedalamsatunegana”atasalasanyangsama.

REVOLUSI BERTERUSANDengandasar“sosialismedalamsatunegara”,Stalinjugatelahbenjayamengatasipesaing

22 Lihat Rauch,op. cit., him. 168.23 Ibid.

183


politiknya yang ketat, iaitu Trotsky. Trotsky pada masaitu memperjuangkankonsep“revolusi berterusan”,sesuatuyangjelasbertentangandengankonsep“sosialismedalamsatunegara”.

Trotsky telahmeminjamistilah “nevolusi berterusan”mi danipadaMarx. Sehinggatahun 1917, “revolusi benterusan”merupakansumbanganTrotskyyang tensendinikepadapemikiranMaxis, walaupungolonganBolshevikdanMenshevikmenolaknya.Terdapatdua aspek “bemterusan”yang dimaksudkanoleh Trotsky dalam teorinya i. Pentama,Revolusi Rusiaakan berterusandan peningkat antifeudal kepadatahap antikapitalis.Kedua, Revolusi Rusiaakan berterusandarn peringkat kebangsaankepadapeningkatantarabangsa.Penenusandi peningkatkeduami adalahmustahakbagimenjaminkejayaanataupenerusandi peringkatpertama.24

Golongan Menshevikmemangtidak bersetujudengankonsep berterusanpadaperingkatpentamaseperti yangdiutanakanoleh Trotsky. Merekapercayabahawasetelahtamattahapantifeudal(atauanti-Tzar),makaRusiapenlu dibiankandahuluberadapadapeningkatkapitalis.Revolusi antikapitalispatut dmkendalmkankemudian,setelahkeadaanmenjadimasakuntukrevolusi sosialis.SikapLenin terhadaphal mi sebenamnyabenbelahbahagidanbertukar-tukar.Memangpadaawal-awallagi Lenin sudahmengatakanbahawakeadaanRusiasudah masakuntuk nevolusi sosialis. Setelahmenampaskuasakeper-cayaannyami dimanifestasikandenganpelancanandasarKomunismePerang.Namun,kepercayaanyang penuhkepadadasar mi tidak pula berterusan.Ini jelas dibuktikanapabiladia menggantikanKomunismePerangdenganDasarEkonomiBaru.Lenin sendinipemnahmengatakanbahawaTrotsky tidak membuatperhitungantenhadapmasalahpetanidankecintaanmerekakepadatanah.Memandangkanmasalahmi, revolusi di Rusia,kataLenin, tidak mungkin ditingkatkan daripada tahap antifeudal terus kepada tahapantikapitalis.25

Dalamhal penerusannevolusipadaperingkatkedua, iaitu peningkatantarabangsa,pendirianLenin juga benubah-ubah.Padamulanya Lenin memangberpegangkepadakonsepin Malah dia telahmelancarkanRevolusiRusiadenganandaianbahawarevolusiproletariatakanjuga tercetusdi neganaEropahlain. Walau bagaimanapun,tidak lamaselepasdia merampaskuasa,Lenin telahmenandatanganiperjanjiandamaiBrest-LitvoskdenganJerman.Ini seolah-olahtelah menodai cita-cita dansemangatrevolusi sosialissejagat.Tidak hairanlahjika golongansosialisEropah, tenutamanyadi Jenman,berasakecewapada masaitu. Di Rusiasendini Lenin menenimabantahandaripadakalanganpengikutnya.

LENIN DAN STALINApabila membandingkanantaraLenin denganStalin, kita juga boleh bertanyabagai-manakahtindakanLenin sekinanyadia sendiribenadapadamasaStalin; tidakkahdiajugaakanbertindakseperti Stalin? Bukankahsegala tindakanStalin itu amat penlu dilak-sanakanbagi mencapaicita-citasosialisdi Rusia?Dalamhal mi parasarjanabencanggah

24 LihatI. Deutscher,Stalin: APolitical Biography,him. 283.25 Lihat E.H.Can,1917: BeforeandAfter, him. 284. LihatjugaRauch,op. cit., him. 168.

184

ZAMANSTALIN

pendapat.Jawapankepada soalan mi bukan hanya boleh mempengaruhipenilaianseseorangitu terhadapStalin, tetapi boleh juga menentukansamaada seseonangitubersediaatautidakmelihat Stalinismesebagaipewanissahkepadatradisi Marxis-Leninis.

E.H. Cam denganjelas mengatakanbahawaLenin tidak akanbertindak sepertiStalin. Terdapat bebenapabahagian daripada penulisan Cam yang menjelaskanpendiniannyain Misalnyad~amenulis,

“SelepaskematianLenin, para penggantiLenin tidak mempunyaicukup keupayaanatau kesabaranbagi membangkitkankesedanandan sokonganmassasepertiyangdihasmlkanoleh Lenin padamasarevolusi dan PerangSaudara,dan mereka telahmengambiljalanpendek— kecenderunganyang sentmasasahajacubamemerangkapsielit — iaitu memaksakankehendakmereka,dengancana kekerasanyang kian nyata,terhadapgolonganrakyatdanparti.”26

Selanjutnya,Can menggambarkanbagaimanabenbezanyasikap Lenin danipadasikap Stalin.Carrmengatakanbahawa,

“Apabila Lenin menyatakanped perlunyamemberikanarahandan mempengaruhirakyat, dia tetapterusmempercayaibahawaarahanitu bolehdikendalidenganpujukandan pengajarandanipada pengalaman.Padapertengahanabadke-20, kepercayaanbegini telahlunturdi SovietUniondanjuga di tempatlain. Barangkaliinilahperbezaanasas yang terlihat pada masa peralihan danipada Lenin kepada Stalin. Leninmenganggappujukanatauindoktrmnasisebagaiprosesrasionaldalamerti kata ia cubamenanainkankepercayaanrasional ke dalamjiwa orangyang mahu dipengaruhiitu.Stalin menganggapnyarasionalhanyadalamerti kataia adalahdirancangdandikendalioleh elit yangrasional”.27

KenyataanCambahawacanaganasmenupakanperbezaanasasantanaLenin denganStalin adalahamatsenupadenganpandanganDeutscher.28Walau bagaimanapun,HughSeton-Watsonmencurigaiketepatanpandanganin Seton-WatsonmenekankanbahawaLenin memimpinrevolusipadamasapermulaannya.Dalamkeadaankucar-kacirdanjugahanapan memuncakpada masa itu, kekasarandan keganasanLenin tidak begitudiendahkanolehrakyatRusia.Sebaliknya,StalinmemenintahRusiapadamasakeadaandinegaraitu sudah menjadi lebih stabil. Walaupunkeadaanitu agak memuaskanhatigolonganrakyat,ia tidak dapatditerimaolehparapemimpinyang mahumenjayakancita-cita revolusi sosialis. Jadi, kata Seton-Watson,“Dalam keadaanyang begitu Leninmungkin tidak akanmelonggankandoktninnyalebih daripadaapayang telahdilakukanolehStalin”.29

PenganalisisanSeton-Watsonmi dipensetujuipenuholeh H.L. Roberts.RobertsmenyangkalpentafsiranCan yang menganggapLenin akan tenus bensediamemujuknakyatdansentiasamahubelajardaripadapengalaman(ataurakyat) secaranasionaltanpa

26 E.H. Can,“A HistoricalTurningPoint: Marx, Lenin andStalin” dalamPipes (ed),op. cit., him. 290—291.27 Ibid., hIm.292.28 Lihatdi atas.29 HughSeton-Watson,“Discussion”daiamPipes(ed),op. cit., him. 300.

185

EROPAH MODE N: ARUS SOSIOPOLITIK DAN PEMERIMIAHAN

batas.BagiRoberts,kesediaanLenmn untuk mengetahui“hasnatterpendam”nakyathanyasetakatuntuk membolehkannyabenwaspadaterhadapapa-apareaksi rakyat. Ini akanmembolehkannyabertindakmenentukanstnateginya,iaitu bila untuk benkompromidanbila pula untuk bertindaklekas dan ganas.Robertstidak pencayaLenin akansanggupmenuruthasratnakyatjika tindakan itu akan menjejaskanmatlamatakhir sosialisme.Robertsmengatakanbahawa,

“Tetapi untuk ‘belajar’ dalam enti kata mendapatkanpemahamanintelektual danpanduan— sayameraguimi. Padapendapatsaya,impian Leninterlalu kukuh.”3°

Dengan penkataanlain, Robertspencayabahawajika nakyat tidak dapatdipujukuntuk menenimasosialisme,makaLenin akanmemaksamerekamenenimasosialisme.Lenin tidak nelamembubankanprogramsosialisnyabegitu sahajakeranajiwanya sudahamattenikatkepadasosialisme.

Jika hujah Seton-WatsondanRobertsmi ditenima makatentulahtidak sukarpulauntuk diterima pandanganbahawatindakan Stalin masihberadadalam tradisi Marxis-Leninis. Malah keganasanStalin, boleh pula dilihat sebagaisesuatuyang tidak dapatdielakkanjika pengkolektifandanpenkembanganindustni secaraamatpesatdan meluasmahudilaksanakandi Rusia.SepertijugakataRubel,

“SekiranyaperananBolshevikdalamsejarahialahuntuk menghasilkanpenindustnian,dan denganitu, memproletarkanRusia, makaapayang dinamakan“Stalinisme” ituhanyalah meneruskanusahami ke matlamatnyayang logik. Lenin menyediakanperalatanyang mustahakdengantujuan yang tententu;Stalin menggunakanperalatanmi secarayang nasionai sekali bagi mencapai tujuan itu. Dia menjadi orangyangmenghidupkan‘kediktatonankelas-kelasrevolusioner’ ~‘

Pertikaianpendapatmi tentutidak akantimbul jika semuabersetujubahawapujukanyang dilakukan oleh Lenin pasti juga akanbenjayaakhinnya. Para sanjanayang me-nyangkalkemungkinanmi memangmempunyaiasasuntukbersikapdemikian.Kedegilanataukeingkaranpanapetaniuntukmenenimadasanpengkolektifanmemangnyatatendapatpadamasarevolusi. Di sampingitu, nekodLenin dalammenghadapiparapenentangnyabukanlahsatu rekodyang bersih.Lenin pennahmemansuhkanDewanPerwakilanapabilamajoniti rakyatRusiatidak membenisokongankepadaparti Bolshevik. Lenin jugatelahmenubuhkanChekabagi membantenassegalabentukpenentangantenhadapnya.Memangbetul Lenin telah menukarkandasarKomunismePerangkepadaDasarEkonomi Barnapabilaterdapatbantahandaripadanakyat. Namun begitu, pertukaranitu hanyasatustrategidanbukanlahmerupakanmatlamatakhir. SejauhmanaatauselamamanaLeninakansediamenenimadan“melayani” DasarEkonomiBarn tetapdan masihmerupakansoalanyang tidak dapatdijawab secanamuktamad.Denganmi penselisihanpendapatdikalanganparasarjanaakanjugabentenusan.

30 H.L. Roberts,“Comment”daiamibid., him. 297.31 Rubei, op. cit., him. 316.

186

ZAMAN STALIN

KAITAN ANTARA LENINISME DENGAN STALINISMEMemandangkanadanyakaitanantaradasarStalin dengancita-citaLenin, danjugaadanyacini-cini pensamaanyang tertentuantarakedua-duatokoh Bolshevik in makabeberapaorang sanjanatelah menekankanpendapatyang samadenganRubel. Mereka melihatStalinismesebagailanjutan logik kepadaLeninisme. Antana merekami termasuklah,Carmichael,Schapinodan Conquest.Dalam menggalunidasarpemusatankuasaStalin,Carmichaelmisalnyamenulis,

“Namun pemusatankuasayangtanpatolok bandingnyapadamasakediktatonanStalinmempunyaiakarumbinyadalamkeputusanyang diambil oleh Lenin dankuasapusatBolshevik untuk mengendalikannegaramundur secaramonopoli supayamenujukearahyangtertentu:keputusanitulah yangtelah melahirkanPolis Politik (ejenpenisikkerajaan)— hadmi dikenali sebagaiKGB, yanglahir dadMVD, yanglahirdad MGB,yang iahir dan NKVD, yang lahmrdad OGPU, yanglahir dan Cheka,yanglahir dandikni peribadiyangdigubal olehLenin (pada20 Disember19l7).~~32

Seterusnyadiamenambah,

“Adalah wajaruntuk mengakuiperanansifat-sifat penibadiStalin, tetapi adalahtidakrealistikuntuk memisahkannyadan sejarahRusia. Pendapatyangbegitutidak bolehditerimasamasekali oleh hukum akal: bagaimanakahboleh Stalin mengendalikanbegitubanyakdengansecarasendiriansahaja?”

33

KemudianCarmichaelmenegaskanlagi bahawacini-cini yang terdapatdalamparti,kenjasamaahli parti peringkatbawahan,konsepkediktatoranparti dansebagainyatelahturut memberi sumbanganmasing-masing kepada penjelmaankediktatonan Stalin.Carmichaeljuga menyalahkanidea Marx yang menekankanfaktor ekonomi sebagaijenterapenggeraksejanah.Rusiatidak dapatatautidak mahumenurutideaitu. Bolshevik,kata Carmichael,tidak mahu menyalahkanidea Marx lantasRusia dipaksajuga aganmengikuti teori Marx: “Jika Marxisme tidak sesuaidenganRusia, Rusia mesti diper-sesuaikandenganMarxisme”.34DalamkeadaanbeginilahStalin dikatakantelahmemain-kan penanannyadan memperkukuhkanrejim soviet, memperkenalkanfaham ortodoksbaru,panti baru, genejabaru,negarabarn. Itulah, kataCarmichaeldengannadayangjelastenasasinisnya,masterpieceStalin.35

Schapino berpendapatagaksenupadenganCarmichael.Leninlah, kata Schapino,denganbantuanahli panti (yangkemudiannyamenentangpemusatankuasaStalin) “yangtelah mempenlengkapkannya[Stalin] denganpenalatan[untuk pemusatankuasal, danmendorongnyauntukmenempuhpenjalanannya”.36

Tetapi, agakberlainandanipadaCarmichael,Schapirotidak menyalahkanideologi

32 R.Carmichael1976. Stalin’sMasterpiece.London: Weidenfeid& Nicoison,him. 214.33 Ibid.34 Ibid.,him. 215.35 Ibid.36 L. Schapiro,1977. The Origin oftheCommunistAutocracy:Political Oppositionin TheSovietState, First

Phase1917—1922.London:Macmillan,him. 361.

187


Marx bersabit dengan kemunculankediktatonan Stalin. Schapirohanya menyalahkanLenin. Beliau mengatakanbahawapemusatankuasayang berlakupadamasaLenin tidakbersesuaiandenganMarxisme.Adalahsalahbagi Lenin, kataSchapino,untuk menentanggolongansosialislain yang tidak bensetujudenganlangkah-langkahyangdiambmlnya.DianampaknyamenyesalitindakanRevolusionerSosialdangolongansosialislain yangtidakberjayamenentangtindakanLenin membubarkanDewanPerwakilanpadatahun1917.~~

Conquestjugajelas mahumengaitkankediktatoranStalin denganunsunyangsudahlahin semenjakmasaLenin lagi. Leninlah, kataConquest,yang telah menanamkanbenih-benih bagi sikap biroknatik yang mendukungpemusatankuasa.35TindakanStalin me-nyingkirkanahli parti secarakekenasanpadatahun1930-anadalahsesuatuyang benpuncadanipadaapayangtelahbenlakudi Rusiasebelumitu. SejarahParti Bolshevikdansifat-sifat tensendini yang ada pada panti itu membolehkan Stalin mengendalikandasarpenyingkirannya.Namun begitu, berlainan daripadaCarmichael, Conquestada jugamembuatsandaranyangtententu.KetikaConquestmengetengahkanhujahnyasepentiyangdigambarkandi atas,dia juga menyatakanbahawakaitanantanatindakandengandasanpenyingkiranyangdikendalikanoleh Stalin dengankeadaanpanti dan negarabukanlahpulasesuatuyangmutlak. Conquestmengatakanbahawa,

“Tentulah tidak betul untuk menghujahkanbahawa ia [Penyingkiran Besar-besanan)]lahirdaripadakeadaanmasyarakatSoviet dankeadaanparti komunis tanpadapatdieiakkanlagi.”39

PendinianConquestmi minip kepadapendinianTucker. Dalamcubamenerangkandan memahamikediktatoranStalin, Tucker juga membenikanpentimbanganterhadappenkaralain termasuklahpenampasankuasaoleh Bolshevik padabulan Oktobertahun1917 danpembentukankediktatonandi bawah kuasasatuparti.4°Semuafakton mi tunutmemberi sumbangannyamasing-masing.Namun begitu, Tucker menegaskanbahawaperibadiStalinlahyangmerupakanfaktongentingyangmendonongsegala-galanyake arahmewujudkankediktatonanStalin. Di sampingitu, danmi mempenlihatkankerumitanisumi, Tucker tidak pula merumuskanbahawatanpaStalin kediktatonantidak mungkinlangsungmenjelmadi Rusia.Jawapannyakepadasoalansamaadakediktatonanakanlahindi dalamkeadaanbegituialah: “Banangkali,tetapitidak semestinya”.4’

Pendeknya,penentuansamaada Stalinismetenkeluanatau tidak daripadatradisiMarxis dan Marxis-Leninis, bergantungbukan hanyapadaandaian seseonangtentangbeberapafakton, tetapijugakepadapemahamanseseorangitu tentangdasardanmatlamattradisi itu sendiri.Dani satusegi,persoalanmi samabentuknyadenganpensoalantentangsamaadaLeninismeitu masihboleh atautidak diiktiraf sebagaisatu isme yang tidakmenyelewengdaripada Manxisme.42 Dengan in isu keganasanStalin boleh juga

37 Untuk ianjutankepadaperbincanganmi, lihat ibid., hlm. 343—361.38 R. Conquest1968. The GreatTerror: Stalin’sPurgesof The Thirties.London: The MacmillanCo. Ltd.,

hlm. 7.39 Ibid., him. 3.40 Lihat R.C.Tucker,“A Twentieth-CenturyIvanThe Terrible”, dalamRigby (ed).op. cit., him. 153—154.41 lbid., him. 160.42 LihatBab5.

188

ZAMAN STALIN

ditenapkandalampendebatanmi. Keganasantidak dapatdikatakansebagaisesuatuyangasing kepadatradisi Marxis.43Mungkin betul bahawakeganasanStalin itu terlalu hebatdan,sepentikataRubel,tidak pernahdidugasamasekaliolehLenin danparaBolshevikIa-ma.~Dalamhal begini, menekayangpro-Stalin sudahtentu akanberhujahbahawakea-daanyangmemaksaStalinmenggunakankeganasanadalahjugadi luar dugaan.Lagipun,golonganpro-StalinbolehjugamengatakanbahawakeganasanStalin telah kemudiannyadapatmemanfaatkanrakyatRusiasecarakeseluruhannya,iaitu dengankemanfaatanyangamatbesardannyata. Denganperkataanlain, menekaboleh menolaksamasekali carapenghujahanMedvedev.45Setelahmengambilkina akanpenkanami danjugahujahbahawakeganasanbukanlahsesuatuyangasingkepadaMarxisme,parapenyokongStalin tentubolehmengatakanbahawaknitik tenhadapStalin adalahketenlaluan.PemnyataanDeutscherbahawaMarx dan Engels menganggapkekerasansebagaibidan yang menguruskankelahiran masyarakatbaru, walhal Stalin menganggapnyaibu kepadamasyanakatbarumungkindiketepikanolehparapenyokongStalin sebagaipenmainankata-katasahaja.46

KEMANFAATAN DARIPADA STALINISME: PERDEBATANNYAMemangterdapatbebenapaonangahli sejarahyangbensediamengiktinafsumbanganStalindalambeberapahal. SumbanganStalin untuk meningkatkanhasilpentaniandan mndustniseningdisebut-sebut.

Dalam bidang pentanian,Stalin telah berjayamenjadikankonsep pengkolektifan

sebagaisatu kenyataan.Selepaskrisis padapeningkatawal penlaksanaannya,dasarmitelah benjalandenganlicin. Menunut Rosenberg,padatahun 1930, tendapat37 peratusdanipadatanahpertanianyangsudahditempatkandalamskim pengkolektifan.Seterusnyapadatahunitu jugatiga peratusdaripadaladangbesarkepunyaannegaradan60 peratusdaripadakawasantanahpensendiniantelahdilibatkan kedalamskim yang sama.47

Stalin juga telah menghasilkanpeningkatanpengeluarandalam bidang industni.Pada tahun 1930, pengeluaranindustni meningkatsekali gandadanipadapengeluanansebelumnya.Pada tahun yang benikutnya pula pengeluaranmeningkat sebanyak20penatus.Denganmi, Stalin mendakwabahawadasar“sosialismedalamsatunegara”lebihmenarik, bermaknadan pnaktikal daripadakonsep“revolusi benterusan”Trotsky. Padatahun 1930-an,Stalin dikatakantelahmeniupkansemangat“patniotisme baruSoviet”.48

43 Ibid.44 Lihatdiatas.45 Ibid.46 UntukpernyataanDeutschermi, lihat I. Deutscher,Stalin:A Political Biography,him. 344.47 Rosenberg,op. cit., him. 266. Data mi berlainansedikit daripadadatayang terdapatdalarnbuku Rauch.

Menurut Rauchprosespengkolektifanteiahdikendurkanantaratahun1930—1933.Padamasami hanya10% daripadatanahpetaniyangbelum dikolektif telahdikolektitkan. Padaakhir RancanganLima TahunPertama(1929—1933)baruiah60% daripadatanahpetani dapatdikoiektifkan.Lihat Rauch,op. cit., hlm.182. AngkaRauchmi adalahserupadenganangka yang terdapatdalam I. Deutscher,Stalin: A PoliticalBiography,him. 331.

48 Rigby (ed), op. cit., hIm. 47. Lihat jugaRosenberg,op. cit., hIm. 221; I. Deutschen,Stalin: A PoliticalBiography,him. 340; R.Higley 1974. op. cit. London: Hutchinson,him. 174—176.

189


Malah, menurutDeutschen,sudah terdapatpara penyokongStalin di kalangan puak

emigres,iaitu menekayangdahulunyalan meninggalkanRusiakeranabencikanRevolusi1917; di kalanganmerekami sudahada yang mengiktmnafStalin sebagaiwira Rusia.49Selepasgangguanpengeluananpada masaPenangDunia Kedua, industri Rusia majusemula.Pengeluaranyangdihasilkandalambidangindustni logam,minyak danarangbatupadatahun 1960 sebenarnyamelebihi anggaranyang pennahdibuat oleh Stalin sendinipadatahun1946.~°

Can juga memberisanjunganumum kepadakejayaanRevolusi Rusia. RevolusiRusiaberjayamenukarkansebuahnegarapetanimenjadisalahsatunegarayang termajudalam bidang industri dan teknologi. Kejayaan Rusia dalam bidang pelajarandankebajikanmasyarakatjugadisebutoleh Can.Can tidak menafikanbahawatransformasimasyarakattelahmengakibatkanpendenitaanyang amatsangatyang terpaksaditanggungoleh sebahagianbesannakyatRusia.TetapiCarnjugabenhujahbahawasekiranyanevolusidan keganasantidak tencetus di Rusia, maka pemenintahan Tzar yang sentiasamengabaikankesejahtenaannakyatnyaakanbentenusan.Jadi,walaupunCam tidak senatuspenatusbersetujudengankeganasanRevolusi Rusia, dia tetap menganggapnyasebagaisesuatuyang penlubagi menyekatkezalimanTzar daripadabenterusan.Revolusi Rusiasendinitelahjugaakhirnyamenyebabkansesuatuyangtragikdankesandaripadanya,Carakui, masihlagi belum hilang hinggakini. Namunbegitu, setelahmenimbangkanhal misemua,Can membuatnumusanyangbenbunyi,

“Tetapi walau bagaimanapunpenkiraanmi dibuat, adaiah sia-siauntuk menafikanbahawakesejahteraandanpeluanguntuk rakyat teiahjauh lebih bertambahdi Rusiasekarangberbandingdenganlima puluh tahunyang lalu. Kejayaaninilah yang teiahpaling meninggalkankesandi matadunia luandanyangtelah mencetuskankeinginandi kalangannegarayangmundurdalambidangindustniuntukmeninunya[Rusia].”

PendekatanCanmi nampaknyaamatsenupadenganpendekatanAlex Nove. Nove

dalambeberapapenulisannyaamatmenekankanaspekpendenitaanyang tenpaksadialamioleh nakyatRusiapadamasaStalin. KadangkalaNovejuga menempelakdasarkenajaanyangseningmembuatpropagandayangtidak benasastentangpenghasilanekonominegara.Malah Nove sediabersetujudengandakwaanMedvedevbahawatindakanganasStalin

terhadaprakyatnyatelahmenjejaskankedudukandanpencapaianekonomiRusiasendini.Apabila Nove membuatpenilaiannyatentangdasarpengkolektifanStalin, maka

Nove menegaskanbahawadasaritu tidak berhasilmengumpulkanmodal sepenti yangdiharapkan.Novemengatakanbahawa,

“Negaramemperolehkurang daripadaapa yang diharapkandanipadakegiatanperta-

nianyangkian merosot,sementaraitu negaraterpaksapulamenambahpembekalanha-gi menampungkemusnahanbinatang.Tidak dapatdinafikan, tarafhidup panapekerjatelahmerosot... tentubolehdihujahkanbahawadan segi ekonominyapengkolektifanbukanhanyatidak benpenikemanusiaantetapijugatidak pnoduktif.”52

49 I. Deutscher,Stalin: APolitical Biography,him. 341.50 Nove, op. cit., him. 107.51 E.H.Can,“A HistoricalTurningPoint: Marx, LeninandStalin” dalamPipes(ed),op. Cit., him. 283.52 A. Nove 1976. AnEconomicHistoryof U.S.S.R.Middlesex,England:PenguinBooks,him. 186.

190

ZAMAN STALIN

TentangkesanRancanganLima TahunPertama1928—33dalambidang industni,Nove mendakwabahawa“kesalahan[yang telah dilakukan] adalahamatbesar,kosnyabegitu tinggi sekali ... kesalahan,jenayahdantindakanberlebih-lebihanpadamasaituadalahsesuatuyangmesti [dilakukan]dantidak dapatdielakkan”.53

Tetapi setelahmempenkatakankeadaantnagis in Nove juga menyelitkanpem-belaannya,atausekurang-kunang“sikapmengentinya”,terhadapdasardantindakanStalin.KesalahanStalindikatakanjugasebagaiperkarayangtidak dapatdielakkandalamprosesbelajan.Stalin padamasaitu dikepungoleh musuhdan dalamnegenidandan luarnegana.Walaupunindustri pembekalanbahantentenadi Urals-Kuznetskmenelanbelanjayangbegitu banyak,iatelahmembenibantuanbesarkepadatenteraRusiadalamPenangDuniaKedua.54Walau apapun kepenitanyang tenpaksadihadapt satu industni yangbesar-besarantelah dibina”.55 Setenusnya,Nove mengingatkanbahawapadamasaitu negara-negaraBanatsedangmengalamikepenitanekonomi akibatdanipadaKemelesetanBesar.PadamasaRusiagiat membinaindustninya,JermansedangmenghadapimasalahyangditimbulkanolehenamjutaonangpenganggurdankemunculanHitler. Nampaknya,secanakebetulan,negaraBarat lain tidak dapatdilihat sebagaineganacontohpadamasaitu. Jadi,secarabandingannya,kata Nove, kepayahanyangdialami oleh rakyat Rusia “bolehlahdianggapsebagaikesusahan[biasa] padamasamembangun”.56

PendeknyaNove, sepentijugaCan,“tenikat” kepadakejayaanrejim Stalin.Olehitu,menekatidak dapatmengknitikStalin secarahabis-habisan.MerekamenganggapRevolusiRusia telah membuahkansesuatuyang baik juga akhinnya. Merekacuba“memahami”keganasanStalin sepertiahli sejarahlain cubamemahamikeganasanRobespienedalamRevolusi Perancisdan MachiavellianismeBismarckdalamdasankliendeutsch-nya.JikaRobespienemembeladasanganasnyadenganalasanbahawacita-cita RevolusiPenancistidakpatutdipensia-siakansetelahbegitubanyakpengonbanandilakukan,makaStalinjugabolehmengutarakanhujahyangsamabensabitdenganRevolusi Rusia.PanapenyokongBismarckbolehmenunjukkanhasil danipadarealpolitik Bismarck,panapenyokongStalinjugatentumampubenbuatbegitubensabitdengankediktatonanStalin. Antanasebabumumyang seningdigunakanbagi membelakeganasanpolitik tenmasuklahkewujudanmusuhyangmahumenghancurkansesuaturevolusiatauperjuanganitu, terdapatnyakesuntukanmasa,keadaangenting dansebagamnya.Terdapatsemacamkemudahanatautarikanuntukseseonangitu memahamidan/atau“memaafkan” keganasan.

KRITIK TERHADAP KEGANASANNamunbegitu tendapatjugasarjanayang tidak memaafkanStalin. Sidney Hook, sepertijugaMedvedev,berpendapatbahawakeganasanStalin telahmelambatdanmenjejaskanprosespembangunanekonomi dan bukannyamembantuprosesitu. Seterusnya,Hookmengambil pendinian yang lebih tegasdanipadaMedvedev.Hujah bahawakeganasan

53 Ibid.,hlm.221.54 Ibid., him. 221—222.55 Ibid., him. 223.56 Ibid., lihat jugapenulisannyayang lain, misalnyaA. Nove: Stalinismand After, him. 112—113; dan A.

Nove1964. WasStalinNecessary?London: GeorgeAilen & Unwin Ltd., him. 32.

191


dapatdimaafkankeranatanpakeganasanpemenintahankejamTzardanpenderitaannakyat

akanberterusantidak diterima oleh Hook. Hook mengatakanbahawa,hujah begini,mempentanggungjawabkankesalahansatupihak kepadasatupihak yanglain. Tzaryangzalim tetapinakyatbiasayangmenjadimangsanevolusi. HookjugamenegaskanbahawakeganasanStalin adalahsesuatuyang dinancangwalhal kesanbunuk daripadaRevolusiIndustridi Britain (yangpernahditekankanolehMarx danEngels)bukanlahsesuatuyangdirancangkan.Olehitu, duafenomenaitu tidak bolehdihakimi dengansatuukunanmoralyangsama.57

WalaupunnadapenghujahanHook mi tegas, pendapatnyamasih boleh diperti-kaikan.Padadasarnya,dalamsesuatukonflik pendinianbenkecualiitu memanglahmung-kin diambil, tetapi secarapnaktiknyasikap benkecualiadalahsesuatuyangamat susahditakrifkan. Rakyatdi bawah pemenintahanStalin mungkin mendakwabahawamerekatidak bentanggungjawabterhadap kesalahan Tzan. Stalin mungkin boleh menenimakebenarandakwaanmi. Tetapi sekinanyanakyatyangsamaengganmenyokongrevolusi

maka meneka akan dengan mudahnyadicap sebagaikuncu-kuncuTzar dan musuhnevolusi.PadamasaRevolusiPerancis,SaintJustdengantegasnyamemutuskanbahawamusuhrevolusi bukanhanyaterdini daripadamerekayangmenentangrevolusi tetapijugamerekayang bersikapendahtidak endahtenhadaprevolusi. Stalin juga boleh meng-gunakanlogik yangsama.

AlasanHookbahawakemudaratanakibatdaripadaRevolusiIndustri di Britain ataupemenintahanTzaradalahsesuatuyang tidakdinancangkanadalahjugasusahuntukbetul-betul dipertahankan.PanapenyokonggolonganpengusahapadamasaRevolusimndustndanmenekayangbensimpatidenganpemerintahanTzartentu bolehmenenimapennyataanbegini sebagaibenar. Sebaliknya,musuhmerekatentu pula boleh mendakwabahawagolonganusahawanInggeris dan juga Tzar memang sengajatidak mahu melakukansesuatuyangpositif bagi rakyatdi bawahjagaanmeneka.mnilahteraskepadahujah merekayanganti-Tzardanantidasarpolitik liberalsentaekonomi laissez-faire;sepentikataCan,

“Namun, selagi kemiskinan atau kesesakanperumahanatau penganggunanbolehdidakwa sebagaiakibat danipadaperjalananhukum-hukumekonomiyang objektif,kenesahannasahati dapatdidamaikandenganhujahbahawaapa-apatindakanyangdiambil untuk mengatasimasalahmi, dalamjangkapanjangnya,akanhanyamem-burukkan lagi keadaan.Walau bagaimanapun,apabilasahajasegalayang beniakudalamekonomidilihat sebagaiakibatdanipadakeputusanmanusiayangsengaja,danoleh itu, bolehdielakkan,maka hujah menyokongtindakanpositif tidak lagi dapatditolak. Penasaankasihanbelasterhadappendenitaanyang tidak dapatdielakkankinidiganti dengankebencianterhadappendenitaanyangtenbian.”58

Jadi,nampaknyahujahHookyangjitu hanyalahhujahnyayangmenekankankesanterakhirdaripadaRevolusiRusia.Hook mengatakanbahawa,

“Hakikat yang tetaptidak dapatdinafikanialah kaumpekerjadi negara-negaraBarat

57 Lihat S. Hook 1968. “The HumanCostsofRevolution”, dalamSurveyJanuari,him. 128—132.58 E.H. Can,“A HistoricalTurningPoint: Marx, LeninandStalin” dalamPipes(ed),op. cit., him.285.

192

ZAMAN STALIN

yang menganutfahamandemokrasitelah memperolehkebebasanyang iebih luasdankesejahteraanyanglebihbaik denganpengorbananyangjauhiebih sedikitdanipadaapayang tenpaksaditanggungoleh rakan sejawatmerekadi Rusiademi memperoiehapayangmerekakini perolehi.”59

Dalampadaitu pun,kekesananhujahmi bengantungpulapadapenilaianseseorangitu terhadapcara hidup komunis dan demoknasi. Seseonangyang sudah betul-betulkomited kepadakomunismetidak akanmenenimahujah Hook begitu sahaja.Mereka

bukansahajaakanmembelakebaikanmasyarakatkomunis tetapijugaakanmengatakanbahawapenjuangandan pengonbananyang ditempuh oleh Rusia semasanevolusinyaadalahsesuatuyangpatutdibanggakan.

IDEOLOGI ASAS DAN KETEGUHAN TEKADPendeknyaperdebatantentangbaik bunuknyaRevolusiRusia akhirnya akan iebih di-tentukan oleh pendinian atau ideologi seseonangitu. Hal yang begini juga dapat di-numuskantentangbanyakfenomenasejarahyang lain. Sejauhmanakuatnyapeganganseseorangitu terhadappendirianatauideologi itu akanjuga turut menentukankekuatantekadnyadalamberhujahataubertindak.Stalinnampaknyatenlalu.kuatberpegangkepadakomunisme.Lagipunbaginyatekadmanusiaitu adalahsuatufaktoryang amatpenting —

faktoryangmengatasisegalayanglain. Stalinpennahberkata,

“Sayapencayakepadasatuperkarasahaja,kekuasaantekadmanusia.”6°

DalamkonteksMarxisme,penyataanmi bolehjugamenimbulkankekeliruan.Padadasarnya, Marxisme tidak menganggapperananpenibadi penting dalam penjalananpenistiwasejarah.Dalamproseshistorical materialismpenananseseorangtokoh dilihathanya sebagaimenyempunnakanpenlaksanaansesuatupenkarayang telah ditentukankelahinannyaoleh fakton ekonomi, iaitu perubahandalam kaedahpengeluaran.Malah,Stalin secaraironisnyapennahmenangkisknitikan golongankomunms tenhadapdininyadenganhujah bahawafaktor atau tindakan penibadmnyatidak penting. Namun begitu,memangterdapatjugapennyataanMarx yangmembenipenghargaankepadasumbanganseseorangindividudalammenentukanprosessejarah.6’

Walau bagaimanapun,bagi seseorangyang bebasdanipadaikatanMarxisme danpercayakepadakepentingantindakanseseonangindividu atautokohdalamprosessejarah,makapenananStalin tentu akandibeni penilaianyangsewajarnya.KekesanandanipadadasarStalinyangpenuhtekaditu tidak akandinafikan.Hal mi tidaklagi akanmenjadi isuyangmahudiperdebatkan.Apayangmahudiperdebatkanialah samaadakesandaripadakekuatantekaditu baikatauburuk.Golonganyang tidak bersetujudenganmatlamatakhirRevolusi Rusia, tentu akanmenyesali tindakanStalin. Malah seorangsarjanapennahmenyesalisikap yang terlalu meletakkankepercayaankepadakeupayaansistempolitik

59 Hook, op. cit., him. 137.60 Lihat W. Duranty, “Stalin & Co., TheMen Who Run Russia”,dalamRigby(ed), op.cit., him. 80.61 LihatBab5.

193


Maxis. Tradisi Marxis-Leninis yang terlalu menjanjikankesejahteraanumum menenusiideologmnyami amatmerbahayasekali.Robertsmengatakanbahawa,

sayafikir bahayayangsebenarnyaterletakpadagesaanterhadaptindakanspontanyang terarah, dan pengawaiansecarasedan: iaitu percubaanuntuk meluaskanpeng-gunaannyauntuk menyelesaikantenlalu banyakmasalah.Terdapatmasalahsosial,persoalankeadilansosialyangberatdanrumit yangmungkin tidak 4apatdiselesaikanmenerusi‘cara-canapolitik’ dan usahauntuk menyelesaikannyasecarapolitik akandenganmudahnyaberkesudahandengankaedah‘pentadbiran’alaStalin “62

Apabila keteguhantekaddigabungkandengankeyakinanyang tensalahasasmakaakibatnyaadalah sesuatuyang tragik. mnilah nasanyaapayang mahu disampaikanolehRoberts.Ini memangbolehdiakui kebenarannyatetapiia tidak bolehdijadikan alasanbagimenolakketeguhantekadsebagaisesuatuyang positif. Tentulahketeguhantekadyangdigabungkandengankeyakinankepadasesuatuyang wajardanbetul asasnyamerupakansuatugabunganyang patut disanjung.Jadi, isu yang knitikal di sini ialah menentukankeyakinanmanayangbetul atausalahasasnya.

Penbincangantentang masalahpenentuanmi akanmengembalikankita kepadapangkalpendebatansemula.Ada yang akanmengatakanasasStalin betul dan adajugamerekayangakanmenolaknyasamasekali.Penbezaanasasbegini susahdapatdiselesai-kan danperbezaanbegmnilahyangselalunyatunut membuahkancini-cini perbezaanyanglain. Hal begini mungkmnlenyap danipadamenjadisatu isu apabilakedua-duapihakyangsalingbententanganbensetujuuntuktidak bensetuju.

Apabila penbmncangansampai ke tahap mi, maka satu isu lain yang mungkinbenfaedahdikemukakandi sini ialah kenapaStalin akhirnyaberjayamengatasitentangandaripadapihakyangmemusuhinya?Kenapamerekayangbersetujuuntuk tidak bersetujudenganStalin membiarkanStalin menconakkankehidupanmenekadantidak sebaliknya?Apakah corak akhir sejarahsebenarnyaditentukanoleh kelemahandankekuatantekadyangtendapatdi kalanganparaprotaganisyang tenlibat?

Banyak faktor yangpennahdanboleh dikemukakanbagi menjawabpersoalandiatas. Sekinanyafakton tekad dianggapsebagaifaktor utamadalam penconakansejanahmakakekalahanparapenentangStalinsecaramudahnyadapatdikatakansebagaiberpuncadanipadakelemahantekad. Untuk terus menekankankepentinganfaktor in seseonangbolehjuga menghujahkanbahawaparapenentangStalin yang lebih daif danipadaStalindan segi kelengkapanfizikal atau material telah tidak dapatmenampungkedaifan itudengansuatutekadyangkuat— jauh lebih kuat daripadatekadStalin.PenentanganyangterdapatpadamasaStalin,walaupunsecaratensendininyaadalahhebat,tidak dapatakhir-nya dikatakan gigih apabila ia dibandingkanpula dengansikap dan dasar Stalin.Penentanganmi merupakansaki-bakidaripadatekadyangkemudiannyadihancurkanolehtekad Stalin yang menggunung.Pendeknyaia bukanlahmerupakansuatu permulaankepadasatupenentanganhebatyang bakalbentenusan.

62 Roberts,op. cit., him. 296.

194

ZAMAN STALIN

PENENTANGAN DAN KEMUSNAHANNamun numusanmi tidak pula benmaknabahawatidak tendapatlangsungpenentanganyang hebat.Penentanganyang hebatpun masih boleh. dikatakantidak hebat apabiladibandingkandengankehebatanpenekananStalin yang akhinnyabenjayamenundukkan

penentangantenhadapnya.Danipadaperingkatawal lagi penentangansudahpun berlaku, misalnyatenhadap

dasanpengkolektifanpentanianStalin. Akibat daripadapenentanganmi, Stalin terpaksamengendurkantempo atau prosespengkolektifannya.Dia mengakuibahawakekenasandantindakantengesa-gesatelahdilakukantetapimenyalahkanparapegawainya.Dakwaanmi dibuatnya dalam satu artikel berjudul “Mabuk dengankejayaan”.63Benjuta-jutaparapetanitelah mengambilkesempatandaripadapenistiwa mi dan meninggalkanladang-ladangkerajaan.PadabulanMac tahun1930, 60 penatusdanipada25 juta keluargapetanitelah ditempatkandalam skim pengkolektifan,tetapi denganpenistiwa “pelanian” mi,jumlah mi susut sebanyak23 peratus.Stalin terpaksamenukarsemuladasanbenkom-prominya.Rakyatyang menjualhasil pertaniandi luar skim pengkolektifanhanyabolehmendapatkanhargayang amatmurah.Sebaliknya,cukai yangmerekaterpaksatanggungamattinggi. Merekayanglam darnladangkerajaanjugadiugut dandibuangdaenah.MalahStalin pernahdidakwasebagaitelahcubamemastikanrakyatakankebulunanjika menekaengganmenyertaiskimpengkolektifan.64Pertarungan,yangkataStalin bolehmenentukan“hidup mati” nancanganpengkolektifanmi, akhirnyadimenangijugaolehnyamenjelangtahun1934.65Pengorbananataukemusnahanyang tenpaksadialami olehparapetaninyatabegitu teruksekali.Jutaanternakan(danjugarakyat) telahmati. Tennakanmati samaadakenanadibunuholeh petaniyangmenentangataukeranatenbiar tidak dijaga.Tingginyakadankemusnahanbinatangtennakanmi dapatdikesandenganjelas sekinanyajumlahternakanpadatahun1928 dan tahun 1933 dibandingkan.Padatahun 1928, tendapat70.5juta ekor lembu walhalpadatahun1933jumlah mi tinggal hanya38.4juta ekor sahaja.Jumlahbin-bin dankambingpulaialah 146.7juta padatahun1928 danhanya50.2 jutapadatahun 1933. Di daerahKazakhstan,daerahyang terkenaldenganusahaternakan,danipadasejumlah 19.2jnta ekor bin-bin dankambing yang tendapatpadatahun 1928hanyatinggal 2.6jutasahajapadatahun1935. PendudukKazakhstansepertijuganakyatdidaenahUkraine,utaraCaucusdandaerah-daenahAsiatelahbangkitmembenipenentangankerasterhadapStalin.Ekonandaripadaknisismi, kebulunantelah menjadi-jadidi bandar-bandandanjugadi Ukraineyangmemangbiasanyatenkenalsebagaidaenahpertanianyangsubun.Padatahun1929 dantahun 1930, menunutanggaranSolzhenitsyn,seramailebihkuranglima belasjuta onangpetanitelah terkorbandalamprosespengkolektifanStalin.66Solzhenitsynmengatakanbahawa,

63 A. Nove,StalinismandAfter,hlm. 44.64 Lihat Kuper, op. cit., him. 148. Narnun Nove kurang bersetujudenganpendapatmi. Lihat A. Nove,

StalinismandAfter,him. 45.65 Istiiah “hidupmati” mi digunakansendirioiehStalindalamsuratnyakepadanovelisShoiokhov.Stalinjuga

pennahmenyatakankepadaChurchill bahawaperjuangannyamenentanggoionganpetaniadalahtenuksepertijugapenentangannyaterhadapNazi. Lihat A. Nove,Stalinis,nandAfter,him.45.

66 LihatKuper,op. cit., hIm. 141 danhim. 144— 147;danA. Nove, StalinismandAfter, him. 44—45.

195


“Tidak adapenistiwalain dalamsejarahRusiayangdapatdibandingkandenganhal mi.Ia adalahgerakanmenempatkansemulaseluruh rakyat secanapaksa,satu bencanabesanterhadapsatukaum.”

67

Mernang terdapatpenbezaananggarandi kalangan para sarjanatentang jumlahpetaniyang sebenarnyaterkorban.Perbezaananggaanmi benkisandaripadaangkalimahinggalima belasjuta onang.Menunut Leo Kuper, anggaanmi tenpaksapula ditokokdenganjutaanpaapetaniyangmati kebulunanantaratahun1928hinggatahun 1933.68

PENYINGKIRAN BESAR-BESARANGolonganyang menjadi sasaranStalin bukan hanyatendini daipadagolongannakyatpetanitetapi golonganlain juga.Golonganpolitik dankadenkomunis menjadi sasaranutamaStalin dalamgenakanPenyingkinanBesar-besaranantaratahun1936 hinggatahun1939. Penistiwami berlaku senentakdenganpenistiwa PembicaraanYang Dipamenkanyangtelahmenggemparkanduniapadamasaitu. Dalarnsin pembicaraani, tokoh-tokohlamaBolshevikdanjugaparapegawaitinggi parti telah,antaralain, dituduhmenancangmahu mernbunuh Stalin dan menjalankankegiatan anti-JawatankuasaPusat. Semuamengaku salah. Tetapi siasatanyang dikendalikan kemudian membuktikan bahawamenekasebenarnyatelahdiseksatenlebihdahulu secarafizikal danpsikologi sehinggamerekahilang penhitungansendinidanhanyamenyenahuntuk dipengunakanoleh Stalindangolongannya.Inilah salahsatu tindakanStalin yang kemudiannyadikritik kerasolehKhrushchev. Malah ada antara tokoh panti yang dikenakan hukuman bunuh telahkemudiannyadiiktiraf semula sebagaitidak bensalah,iaitu pengiktirafan secaanamasahaja.69Anggarantenhadapjumlah rakyatyang menjadimangsatindakanStalin mi jugaberbeza-beza.MenurutMedvedev,sekunang-kurangnyaempatataulima juta onangtelahmenjadi mangsapenekananpolitik Stalin, sementaraempatatau lima nibu onang pula(semuanyaahli panti yangbenjawatantinggi) telahditembakmati. MenunutConquestpula,danipadabulan Januaitahun 1937 hingga bulan Disember tahun 1938 terdapatlebihkunangduabelasjuta banduanpolitik, samaadadi dalamjel ataukemtahanan.Danipadajumlah mi, tiga juta telahmati samaadadalarnkern atausetelahdijatuhkanhukumanbunuh. Tendapatjuga anggaranbahawalapanjuta onang telah ditangkapdan sepuluhpenatusdanipadajumlahmi telahdikenakanhukumanbunuh.AnggaranSolzhenitsynpulaialahsetengahjutabanduanpolitik telahdihukummatipadatahun1937—38.~°

GOLONGAN ETNIKKemudianterdapat pula golonganetnik yang telah dipindahkandarn daerahkediamanmerekasecarapaksapadatahun1943-46.MenekadipindahkankedaenahpedalamanRusiasepertiSiberia,Asia Tengah, Uzbekistandan lain-lain keranaadadi kalanganmereka

67 SepertiyangdipetikdalarnKuper,op. cit., hlm. 141.68 Ibid., him. 148.69 PalmerdanColton,op. cit., him.746.70 Medvedev,op. cit., hIm.239;Conquest,op. cit., hlm. 532danKuper,op. cit., him. 148—150.

196

ZAMAN STALIN

dituduh bensubahatdenganJermansernasaPenangDunia Kedua.Kaum yang tenlibat miialahorangIslamsepertiTartar,Chechen,Ingush,KarachidanBalkan,danorangBuddhasepertiKalmuk. Danipadajumlahsatujuta yangdianggarkantenlibatin majonitmnyaialahwanitadankanak-kanak.Daripadasatuanggaran,dikatakansecarapunatanyaduapuluhperatusdaripadasetiapgolonganetnik mi telahterkonbansamaadadalamperjalananataupada peningkatawal penempatanmenekadi daerahbaru. Tuduhan tenhadapgolonganIslam sebagaimusuhnegaraadalahanehjugakeranagolonganyangsamatelahbeberapakali menolong TenteraMerah pada masaRevolusi dan dalam PenangDunia Kedua.Meneka telah pun dipuji secaranasrni kenanasumbanganrnereka.7’GerakangolonganIslammembelacarahidupberpandukansyariahIslamtelahbermuladan zamanTzar lagi.Paraaktivis Islamtelahterlibatdalampentempurandernipertempunandengannejim Tzardanrejim Kornunis selepaszarnanTzar.Malahpadatahun1960-anpun “Laporantentangpenentangansecarapasifseningterdapatdannampaknya,sekunang-kurangnyadi kawasandesa, kempenantiagarnayangdikendali oleh Parti [Komunis] telahmendorongkanke-giatan Islam dikendalikan secarabawah tanah dan tidak pun mengurangkanpenga-nuhnya”.72

Sokongansetengah-setengahulama Islam terhadappolitik nejirn kornunisadalahdidasarkepadaharapanuntuk mendapatkanpengiktirafandansokongannejim tersebut.Namunfaedahyang terhasildaripadadasarbegini amat tenhad.Rejim Rusiabenpegangteguhkepadadasarantiagamawalaupunia rnahu memaparkankepadadunia luan dasaryangliberal. FaedahyangdiberikannyakepadagolonganIslamnampaknyatenancangdantenbatas~

Walau bagaimanapun,secarakeseluruhannyadansecanazahinnyarejim Stalin (danrejim selepasnya)benjayamengatasipenentangandaripadagolongan Islam dan jugaagamalain sepentmKatolik, Protestant,Yahudidan Buddha.Penentangangolonganagama,sarnaadasecaraaktif ataupasiftidakbenjayamempentahankanamalandaninstitusiagamarnasing-masingdaripadadijejasataudicerobohi.

Setelahdiarnbil kira benbagai-bagaibentuk penindasanStalin mi, maka jurnlahrakyatyangdianggarkanterkorbanantaratahun1929hinggatahun1939 ialahdi sekitar20juta orang.74 Sementaraitu, satu sumbenyang lain pula menganggarkannyawa yangtenkonbansejakperrnulaanRevolusiRusia(1917)hinggatahun 1959 ialah 66juta.75LeoKupenrnengatakanbahawa,

“Bianpun anggaranmi tidak pasti adalahjelas bahawakita kini berhadapandenganmalapetakabesarzamankita.”76

Dalam menghadapimalapetakadaripadaStalin, para petani, kata Nove, “tidak,

71 R.Conquest1968. Religionin The U.S.S.R.New York: FrederickA. PraegerPub.,him. 79; lihat jugahim.67—80 dan R. Conquest1960. The SovietDeportation of Nationalities. London: Macmillan & Co. Ltd.,him. 51—54danhim. 159—170.LihatjugaI. Deutscher,Stalin: A Political Biography,him. 577—579.

72 R. Conquest,Religionin The U.S.S.R.,hlm. 76—80.73 Ibid.74 Kuper,op. cit., him. 97.75 Ibid. Angkami ialahmenurutanggaranSoizhenitsyn.76 Ibid.

197


mempunyaikeupayaanpolitik” untukbetul-betulmenentang.“Ramai ahli parti yangjujur

dan kuat menjadigerun,sedikit sekaliahli politik yangberaniuntuk memperkatakannyadalamsuasanapolitik yangterdapatpadamasami. IsteniStalin, Allilueva, dikatakantelahmembunuhdin sebagaisatuprotesterhadapapayang berlaku.”77

Soaletnik memanglahberkaitrapatdengansatudasarpentingMarxisme,iaitu dasartentangpensaudaraanmanusiasejagatdan autonomi.Marx memangjelas menekankankepentinganpenyatuanproletariatantarabangsa.Semangatmi dipatuhioleh Lenin.Malah,atas sebab kesetiaannyakepada konsep inilah, maka parti Bolshevik di bawahpimpinannyaberpisahdaripadagolonganMenshevikdi KongresKumpulan Demok.ratSosialdi London padatahun 1903.~~Padatahun 1912 pula Lenin membangkangpem-

bentukan parti-parti Demokrat Sosial yang berasaskanrumpun bangsadi Austria.Golonganmi menuntut apayang merekasifatkansebagai“autonomi-kebangsaan-kebu-dayaan”. Sebaliknya, Lenin mengecamtuntutan mi sebagai “penyesuaian sosialisme

kepadanasionalisme”.79Lenin khuatir fenomenami akanmenghancurkanperpaduandikalangan banspenentangTzar di Rusia. Jadi, bagi Lenin panarevolusionerdanipadabenbagai-bagaigolongan etnik patut bersatudalam satu persatuan,seperti para revo-lusionerdi daenahGeorgiadan Armenia.Menekami telah bensatudalamsatupentubuhanyang dinamakanOrganisasiCaucasiaRaya. Rakyat Rusia sendini turut menjadi ahlipentubuhanmi. Marx sendini,pada suatumasa,pennahmengharapkankaumYahudi diEnopahdiasimilasikansahajadenganrakyat tempatan.Marx tidak menganjurkanpem-bentukansebuahnegarakhasuntukmereka.

Pemikinandan dasarStalinjugatidak berbezadanipadadasarMarx danLenindalamsoal hak golongan etnik atau autonomi tempatan.Dalam Marxism and the NationalQuestionyangditulisnyapadabulanJanuaritahun1913,Stalin mendakwabahawakonsep

“autonomi-kebangsaan-kebudayaan”hanya merupakan topeng kepada nasionalisme.Stalin mengecam,malah mengambil tindakan kenastenhadap menekayang memper-juangkankepentingankedaerahanGeorgiabiarpundia sendiri benasaldan Georgia.Stalinmengatakanbahawatugaspanti bukanlahuntuk mengekaldanmemperkembangkanunsurkebangsaanatau kedaerahansesuatu kaum, tetapi untuk menyediakanrakyat bagipenjuangankelas.Lenin menyanjungtinggi karyaStalin mi danmenganggapnyasebagaisalahsatupengolahanteori Marxis yang terbaiktentangsoalmi.80

Walau bagaimanapun,Lenin dan Stalin tidak pula menafikanhak rakyat untukmenentukannasibkebangsaansendiri. Prinsip ml sudah termaktub sebagaisalahsatuartikel parti Demoknat Sosial. Dalam konteks pemikiran beginilah Lenin pernahmenekankanbahawa sesuatugolongan atau bangsaitu benhak untuk berpisahdaripada

sesuatunegaramerdekajika merekamahu.LantasLeninjugaseningmengutuksikapyangtidak bertolak ansurterhadapaspirasi tersendirigolongantertentu. Dia mengecamapayangdisjfatkansebagai“ketaksubanRusiaRaya”. Kadangkaladia nampaknyarnengakuibahawafahamkebangsaanadalahsesuatunealiti yang tidak dapatdikesampingkanbegitu

77 A. Nove, StalinismandAfter,him. 45—46.

78 LihatBab5.79 Lihat R.C. Tucker1973.StalinAsA Revolutionary1876—1929:A Studyin History andPersonality.Ncw

York: W.W. Norton& Co. inc., hIm. 151.80 Ibid., hIm. 156.

198

ZAMAN STALIN

sahaja.Dalampadaitu pula,diajugamelihatsikapbertolakansuritu sebagaitaktik untukmenanikminat bangsa-bangsalain di duniake arah sosialisme.Oleh itu, Rusia perlumembenilayananyangbaik kepadabangsabukanSlav.8’ Hal mi pernahditekankanolehLenin dalam pidatonyadi soviet Moscowpadabulan Februari tahun 1921. Lenin me-ngatakanbahawa,

“Kita telah berjayamembuktikandi Barat— di mana sahajakuasaSoviet bertapak,penindasankebangsaanakanlenyap— kita akanmembuktikanmi di Timurjuga.”82

PenegasanLenin, danjuga Stalin, terhadaphak kebangsaanmi nampaknyabegitumurni dan segi teoninya. Tetapi dan segi praktiknya, penegasanmi amat sukar untuk

diseimbangkandenganpninsipatautuntutansosialismeyangmahumenyatukanproletariatsejagat tanpa batasanbangsa. Bagaimanakahpertentanganmi dapat diatasi? Stalinmemang pennahmengatakanbahawa tugas ahli Parti Demoknat Sosial ialah untukmempengaruhinakyat agar tidak tenus menaruhminat terhadapidea dan semangatke-bangsaanyangbolehmenjejaskankesatuanproletariatantanabangsa.Ahli Parti DemokratSosial, di sampingmelaungkankebebasanbenagama,patut mempenganuhirakyat agarmemusuhiagamaKnistian mazhabKatolik, PnotestanatauOrtodoks. Pernahjuga ahlisejanahmengatakanbahawasikapLenin terhadapsoal mi lebih lembutdaripadaStalin.Lenin, misalnya,pernah mengecamdasarStalin yang dianggapnyaagak keterlaluanterhadapparapejuangautonomidi daerahGeorgia.83Seterusnya,memanglahpulaterdapattindakanganasStalin menundukkanperjuangankebangsaanbangsa-bangsadi EropahTimun semasadan selepasPerangDunia Kedua.84Padamasaitu persoalanutamayangdihadapioleh Stalin ialah bagaimanadiabolehmemastikanRusiatidak dimusnahkanolehkemanaantentenaNazi dandikepungoleh kuasakapitalis Barat.Dalamkeadaangentingyang banu mi, Stalin sebenarnyatelah menukardasar“sosialisme dalamsatu negara”kepadadasar“sosialismedalamsatu zon”. Bagi Stalin, perlaksanaandasar“sosialismedalamsatuzon” sudahmerupakansesuatuyangmenentukanhidupmatinyanegarasosialisRusiadan pergenakansosialis antarabangsa.Hakautonomikebangsaanperlu diketepikansahaja.Bagaimanakahjika Lenin sendiri beradadalamkeadaangenting begini?Apakahdia akan mengutamakanperwujudan negana sosialis atau idealismenyatentang hakautonomikebangsaan?

ARENA ANTARABANGSADalam hubunganatauarenapolitik antarabangsa,isu ketiadaantentanganterhadappe-menintahanStalinjugapernahditimbulkan.Memangdan mulanyalagi kuasa-kuasaBarattidak mencapaikatasepakattentangsoalbagaimanauntuk menghadapiRevolusi Rusia.Merekatidak mencapaikata putustentangsamaadafaham Bolshevik patut dibenclung

81 65% daripadarakyatRusiapadamasaitu adaiahsamaada bukan Slav, atau Slav tetapi bukan daripada

golonganRusiaRaya,iaitu seperti orangUkrainedanByeiorussia.82 R.C. Tucker,StalinAsA Revolutionary,him. 224.83 Ibid.84 Lihat di atas.

199


atau dihapuskan.Lantasfakton ketiadaankatasepakat(dan kelemahantekad)di pihakkuasa-kuasaBanatmi pennahdiketengahkansebagaifaktor yangmustahakjugadi sebalikkemenanganLenindalamPerangSaudaraRusia.

KemudianapabilamunculnyaHitler di Jerrnandanpermusuhannyatatimbul antanafahamBolshevikdenganfahamFasis,satuneaksilain pulatimbul di Barat.Terdapatsikapyangrnengharapkanpermusuhanmi akanakhirnyamenghancurkankedua-duagenakanitusekaligus,iaitu tanpakuasaBaratlain penlumengambilapa-apatindakanpun. HarapanmimenerimatempelakanapabilaHitler danStalin menandatanganiperjanjianpensahabatanyangdikenali sebagaiPakatanNazi-SovietpadabulanOgostahun1939.Pakatanmi jugamerupakantamparan hebat kepada pejuang dan penyokongsayap kin Enopah yangrnernanganti-FasisdanmelihatRusiasebagaikuasanevolusionerbaruyanganti-Fasis.

Walau bagaimanapun,harapanaganJenmandanRusiabentarungsamasendinirnun-cul semulaapabilaHitler rnenyenangRusiapadabulanJuntahun1941. Kini Hitler, dengandasanperluasandaenahnya,dilihat sebagailebih menbahayadanipadaStalin. Kuasa-kuasaBarat,sudahbensediabekenjasamadenganStalin walaupunStalin sendini kadang-kadangmencunigai keikhlasan mereka.Pihak yang semata-matamahu menggunakanStalinsebagaialatuntuk menghancunkanHitler rela mengetepikansahajasoalpolitik di dalamnegeni Rusia. KeganasanStalin tidak dijadikan isu dalam politik antarabangsa.Sikapbegini sekurang-kurangnyadapatdikesandalampemikiranduta khasPresidenRooseveltkepadaChurchill danStalin 1941—46,iaitu Averell Hanirnan.Apabila Harrimanditanya

samaada dia menyedanibahawadia sebenannyabenbicaradengan“penzalim terbesanzarnanmoden”,dia menjawabbahawa,

“Saya tidak benminatuntukmengetahuipenibadiStalin sebagaimanusiaataubagai-manadia memerangisaingannya.Tumpuansayaiaiah terhadapmenghasilkanmatla-matsaya,iaitu untukmembuktikankepadaStalin bahawakami bolehmembenikannyabantuanyang cukup untuk meneruskanpenjuanganTentera Merah dalam Penang[DuniaKedual. Sayaberminatterhadapnyasebagaiketuasebuahneganayangmem-punyaikaitanpentingdengankeselamatannegarasayasendini ... Tugassayabukaniahuntukmenilai akhlakStalin atauuntukmenentukantempatnyadaiamsejarah

Denganlebih tegaslagi Harrimanmenyambung,

“... apayang sayamahutekankanialah bahawasayatidak pun peduli tentangakhlakStalin atau ‘PembicaraanYang Dipamerkan’ pada tahun 1936—38 atau kempenpengkolektifannya

MemangsayamengetahuitentangperbuatanIampauStalin, kekejamannyapadatahun1930-andanlain-lain, tetapisayamempunyaitugasuntukdikendalikan,daniabukanlahselakuseonangpelancongataupengkajisejarahKomunis”.86

Jika Haniman tidak benhajatuntuk melihat Stalin daripadakaca mata seorang

85 G. Urban,“Was Stalin (The Terrible) ReallyA ‘Great Man’? A Conversationwith W. Avereli Harriman(PresidentRoosevelt’sSpecialAmbassadorto Churchill and Stalin, 1941—1946)” daiam Encounter,November1981, hIm.21.

86 Ibid., hIm.22.

200

ZAMAN STALIN

pengkaji sejanahKomunis, Stalin sendini nampaknyatidak benhajat untuk bentindaksebagairevolusionerkomunis antanabangsa.Untuk mengamaldasar “sosialismedalamsatuzon”nya, diplomasiStalin kelihatantidak jauhbenbezadaripadadiplomasiBismarck.SelepaspenyatuanJenman,Bismarcktenlalu cermatdalamhubunganantarabangsa.DiamahumengelakkanpeperanganantanaPrusiadenganmana-mananegaralain. Stalin jugamahumengelakkanpepenangan.Jika Stalin tenpaksabenperang,dia, sepertijugadenganBismanck,tidak mahubendepandengan~duamusuh sekaligus,iaitu Nazi dankuasaBaratyang lain. Sepenti Bismarck, Stalin juga tidak nagu-raguuntuk menjadikanmusuhnyakawan (atausebaliknya)demi menyelamatkannegarasendiri.Jadi,apabilanegana-negaraBanat nampaknyamembiankansahajaHitler menakluki satu demi satu neganaEropahTimur yangbenhampirandenganRusia, Stalin mengambilkeputusanuntuk menjalinkankesefaharnandengankuasa Nazi di Berlin pada tahun 1939. Hitler yang sebelummisentiasadikecamhebatolehStalin bertukarmenjaditokohyangdisanjungpula.Golongankomunisdi Jenman,golongankomunis yangpalingrevolusionerdanbenpotensidi Enopah,dinasihatkanagarmenangguhkanapa-apanancangankebangkitanbensenjatamereka.Kinikuasakapitalis Baratdianggapmusuhyangpaling utama.Di Jerman,golonganDemoknatSosial dianggapoleh Stalin Iebih menbahayadanipadafahamFasisHitler sendini. Stalintelahlamamenggelangolonganmi ‘Fasissosial’.

Kernudian apabila Hitler menyenangRusia pada bulan Jun tahun 1941, StalinmenerokaipulajalanuntukmenjalinkanhubungandengankuasakapitalisBarat.Churchill

dan Roosevelt menjanjikansegala pentolonganyang mungkin kepada Stalin. Ekonandanipadami terjalinlah kenjasamaantara Rusia denganAmenika dan Britain. Stalinbensetujumenenimahutangbennilaisatubilion dolardan Amenika. Kini parti komunis dineganalain dianahkanuntuk bekenjasamadengankenajaankapitalis bonjuis di neganamasing-rnasing.“Barisan bersatu”antaragolongankomunis dengangolonganlain selainFasispatut dibentukbagi menentangfahamFasis.FahamFasiskini mengambiltempatkapitalismesebagairnusuhutamakomunis. Pensatuansosialis antanabangsa,Komintern,telah dibubarkanoleh Stalin padabulan Mei tahun 1943. Dengan mi Stalin berhanapBritain danAmenika akan lebih yakin kepadapendiriandanpensahabatanRusia. Partikomunis di luar Rusiasekali lagi dianjun aganmenangguhkannevolusi mereka.Tito diYugoslaviaengganpatuh kepadaarahanStalin. Tito, yang padamulanyamerupakanpendukungStalinisme yangpaling setia di luar Rusia, benjayamenintis jalannya yangtensendinimenujukepadanevolusisosialispadabulan Juntahun 1948.Secarapraktiknya,dia telahmembawaYugoslaviakeluardanipadalingkungan“sosialismedalamsatuzon”Stalin. Padatahunyang benikutnya,Mao TseTung di Chinapula telah memenanjatkanRusia denganRevolusi Komunisnyayang tensendini.Sepenti Tito, Mao TseTung tidakmahumematuhiarahanStalinuntukmelambatkanrevolusi komunisdi neganasendini.

Stalin mencari kawan,benkawandanbertukarkawanbukankenanarnahu menjagakemurnianideologi komunis tetapi kenanamahumelindungikepentingannegara.Malah,demi mencapaitujuan nasionalnya,Stalin nela meletakkankepentingannevolusi sosialisantarabangsadalambahaya.

KAEDAH PEMISAHAN SEBAGAI RUMUSANNYAMungkinkah kaedah“pemisahan”sepenti yang pernahdilakukan oleh Harriman juga

201


merupakankaedah yang akhirnya (atau sebenarnya)dianuti oleh rakyat Rusia secarakeselunuhannya?Faktor mi amatsukanuntuk ditentukan.Apa yangdapatdiketengahkanialah jangkaan semata-mata.Namun jika jangkaan begini ditenima maka boleh jugabarangkali sikap rakyat yang mulanya menentang Stalin tetapi menyanjung dasarpen.gindustriannyadan menitiskan air mata atas kematiannyadapat lebih difahami.Mereka (sekinanyamerekaitu terdini danipadagolongan yang sama)telah nampaknyamenyenahkalah kepada kenyataan yang telah digubah oleh Stalin. Mereka telahmemisahkanStalin sebagaipenjahatyangdibencidanipadaStalin sebagaiarkitekekonomiyang disanjung. mi mungkin merupakanjalan keluar yang difikin paling realistik bagirakyat yang tidak berupayauntuk mendapatkankebaikanyang menyeluruhdanipadakehidupanmereka.

Sebaliknya,tindakannakyatmenyerahkepadakenyataanyang telah digubaholehStalin mi bolehjugadilihat dalamperspektifyang negatif.Merekatelahkehilangantekadbagi membelakepercayaansendiri; ataukepercayaanmerekatelah luntur sehinggatidakberupayalagi membantumerekameneguhkantekad. Kelemahanmi telah seolah-olahmelibatkanmerekadalam satu keadan dilema kerananilai-nilai merekasudahberke-camuk. MerekamembiarkankebencianmerekaterhadapStalin bercampur-adukdengansanjunganmereka terhadapnya.Mereka tidak menolak Stalin atas sebabkejahatannyakenanatidak yakin yang merekasendini boleh menghasilkankebaikantanpakejahatan.Keyakinanmerekatidak dapatmenandingikeyakinanStalin.Menekakalah.

Dalamkonteksmi, wajan banangkalikita kembalikepadapennyataanRobertsyangmenegaskanpen bahayanyatindakan spontandan terarahyang cuba “untuk menyele-saikanterlalubanyakmasalah”.Robertsjuga menyesalipenggunaanideologi Marxis bagimenghasmlkantujuan yang terlalu luas itu.87 Robertsmungkin mahumengatakanbahawamasalahyang terlalubanyaktidak mungkin diselesaikan;ataudia mungkin hanyamahumengatakanbahawa masalah tidak mungkin diselesaikanmenenusi Marxisme. JikajangkaantentangtelahanRobertsmi benan,(satudanipadanyaataukedua-duanyasekali),masih sukar bagi kita untuk menafikanbahawaakanada orang yang benusahauntukmenyelesaikan“tenlalu banyak” masalahmenerusisesuatucana tertentu. Inilah isunya.Seseorangatau satu kumpulanorang yang benbuatbegitu denganberpandukansesuatuasasdanmatlarnatyangdianggaptidak betul, lantasmembahayakankesejahteraanawam,patutdisekatdaipadamelakukandanmeneruskantindakantensebut.Merekayang tidak

bensetujudenganStalin danmenganggapnyamenbahayatelah samaadatidak menyekatatautidak benjayamenyekatStalin.

87 Lihatdiatas.

202

BAB7

FAHAM FASIS DI JERMANSatu Keanehan atau Barah Politik Moden?

SetelahkeganasanRevolusiRusiamenjadikian nyatadandiketahui umum,dayatarikankomunismesebagaisatu ideologipolitik turut terjejas.Laungansloganantikomunisklankerapkedengarandan kian mendapattempat. Dalam suasanabegini, usahagolongankomunis untukterusmemperjuangkanmatlamatmerekadijadikan satuhujahpolitik pulaoleh golongankonservatif dan sayap kanan lain. Tindakan berterusankomunis mimerupakanancamankepadamasyarakatEropah.Inilah salahsatufaktor yangtelahdigunaoleh Hitler secaraberkesanbagi membantunyamencapaikuasadi Jerman.Tetapipeme-rintahanyang dihasil oleh Hitler juga merupakansatu kediktatoran, satu sistem totali-tarian, nekaddan ganas.Sistemtotalitarian Stalin dan totalitarianHitler ada persama-annya. Namunjika satu istilah sahajadigunakanbagi kedua-duanya,maka mungkinperbezaanpenting antarakedua-duasistem mi tidak akandapatdiberi perhatian yangsewajarnya.Makalahirlah istilah fahamFasis bagi menggambarkanpemerintahanHitlerdanekstremiskananyangseumpamanya.

PENTAKRIFAN FAHAM FASISWalaupunmempunyaiunsursosialis,fahamFasissecarateorinyaadalahantisosialispadaamalannya.Secarateorinya, fahamFasisdibentukdandikenali sebagaiSosialismeNa-sional; secarapraktiknya SosialismeNasionallebih biasadinamakanfahamFasissahaja.RydermenggambarkanfahamFasissebagaiideologi yangmempunyai,antaralain unsur-

unsur nyata yang berikut: nasionalisme, rasa permusuhanterhadap orang asing,penyanjunganterhadapnegara; sikap memihak kepada petani dan peniaga kecil;pendewaanterhadappemimpin; sikap sosial yang regresif (tradisional); kepesonaanterhadaptindakanpantasdan ketenteraan;kesediaanmengikut perasaan;anti-Yahudi.1

1 A.J. Ryder 1973. Twentieth-CenturyGermany: From Bismarck To Brandi. New York: ColumbiaUniversity Press,hIm. 283. PenjelasantentangfahamFasismi iebih ditumpu kepadaJermanwalaupunrujukansambil iaiu ke negaralain jugadibuat. Istiiah SosiahsmeNasional di sini adaiahkhusustentangpergerakanFasisdi Jerman.

203


Jadi, secaramudahnya,John Weiss melihat faham Fasissebagaimewakili sikap danpendirianekstremisgolongansayapkanan.Golonganradikal sayapkananmi merupakan“barisanpertahananterakhirbagimenentangancamangolonganliberal dan radikal [sayapkin] yang mahukanreformis tanah,peruntukankebajikansosial, pengurangantentera,kenaikangaji danperkongsianpemilikanterhadapsemuaalatpengeluaran”.2

Istilah fahamFasistelahmula digunakansemenjaktahun 1915. Padatahunitu diItali, BenitoMussolini telahmenubuhkanbeberapakumpulan,iaitufasci,yangdianggotaioleh parapekerja.Kumpulan yangantikomunismi kemudiannyadigabungkanmenjadiParti Fasispadabulan Mac tahun 1919. Di Jerman,Parti FasisyangpertamaialahPartiPekerjaJerman.Parti mi ditubuhkanpadatahun 1904 dan mendapatsokongankuat dikawasanutaraBohemia. Padatahun 1918, namaparti mi telab ditukar menjadi PartiPekerjaSosialisNasionalJerman(N.S.D.A.P.)atauNazi. Hitler menjadianggotanyapadabulanSeptembertahun 1919.

Walau bagaimanapun,istilah faham Fasisdan totalitarianismesering digunakansebagaiduaistilah yangboleh salingditukar ganti. Dalampadaitu, terdapatjugasarjana,seperti Schapiro, yang mengelaskanfaham Fasis atau totalitanianismeHitler dalamkelasnyayang tersendiri.Schapiromelihatnyasebagaisatu fenomenabarnpadaabadke-20 yang tidak dapatdibabitkandenganmana-manaismeyangpernahlahir dalamsejarahpolitik Eropah.Pendapatbegini padadasarnyamahumeleraikanHitler daripadatradisiparapemikir Eropahyangmenyanjungkonsepkeutamaankuasanegara.Unsurpemikiranyang mengutamakankekuasaannegaraboleh digaluri hingga zamanYunani tua, iaitukepadapemikiranPlato. Kemudianparapemikir ZamanPertengahansepertiCalvin danzamanmodensepertiHegeljuga menekankankonsepyangserupa.Tetapi parapemikirmi, kataSchapiro,jelas mahumemburuisatuidealisme;sebaliknyatidak terdapatapa-apabentukidealismepun dalamideologi Nazi atauHitler.3 PendapatSchapirodalamhal miketaramirip kepadapendapatAllan Bullock. Bullock pernabmenegaskanbabawa,

“Revolusi-revolusibesaryangterdahulu,walauapapunkesudahannya,telahdikaitkandenganpencetusanidea-ideapenting yang tertentu: kata hati individu, kebebasan,persamaan,kemerdekaankebangsaan,dankeadilansosial.‘SosialismeNasional’ tidakmencetuskanapa-apapun.”4

Lagipun, hujah Schapiro,totalitanianismeyangdiamalkanoleh Hitler tidak mem-punyai garis sempadanyang dapatmengehadkankuasapemerintah.Tindakanpemerintahataunegaratidak dapatdiadili mengikutsesuatusistemnilai yangjelas dan tetap.Malahtotalitarianismeitu sendirimenjejaskankonsepkeutuhannegarakeranakedaulatannegarasentiasasahajadipersoalkanoleb pucukpemerintahsendiri, iaitu Hitler. Inilab definisitotalitarianismeSchapiro.Jadi, bagi Schapiro,totalitarianismebegini amatjelas berbeza

2 J. Weiss 1967. The FascistTradition. New York: Harper& Row Publishers,him. 4. GambaranWeissmiamatserupadengangambaranyangdinyatakanolehRyder:“Ideoiogi Fasismuncul padabahagianakhirabadke-20sebagaireaksiterhadapideologi danarus sosial yangteiahdicetusoieh revolusiPerancisdanindustri: liberalisme, demokrasiberparlimen,persamaandi kaianganmanusia,perbandaran,sosialisme,sikapanti-perang”.Ryder,op. Cit., him. 283.

3 T. Schapiro1972. Totalitarianism.London: Macmillan,him. 90,passim.LihatjugakeseluruhanBab4.4 A. Bullock 1975. Hitler: AStudyIn Tyranny.PenguinBooks,CetakanSemula,him. 804.

204

FAHAM FASIS DI JERMAN

danipadafalsafahPlato, Calvin,Hegeldanparapemikir Baratlain yang menekankanideakekuasaandankekuatannegara.Seterusnya,Schapirojuga menyangkalpendapatyangmendakwabahawapemikir seperti Nitszche dan Marx juga boleb dikatakansebagaipengasaskepadaNazisme.Mereka mi menerapkanlapikan dan andaian rapi dalampemikiran mereka.mi tidak pun terdapatdalam pemikiran Hitler. Mungkin tendapatpersamaanantarapemikiranHitler denganpemikiranmerekadanjugaPlatoatauCalvinatauHegel,tetapipersamaanyangterdapatbukanlabbermaknamerekatelahmengasaskanNazisme.Persamaan,pengarubdanpengasasadalahkata-katayang berlainanmakna.Schapiromengatakanbahawaadalabtidak kenapadatempatnyajika dikatakanbahawaparapemikirterkenaldi BaratyangtelabmengasaskanNazisme.5

Namundemikian,tidak semuapengkajimelihattotalitarianismeHitler sebagaisatuideologi antinegara.Hayes, misalnya, melihat totalitarianisme Hitler sebagaisejajardengan pemikiran yang mengagungkankekuasaan dan kekuatan negara. Hayesmentakrifkan totalitanianismesebagaikonsepatau ideologi politik yang menyamakansahaja“peranannegaradenganmasyarakat”.Hayesmenambahbahawa,

“Masyarakatdiserapkansahajake dalamnegara[pemenintahan],lantasunsur pilihanataupenyimpanganhilang iangsung,samaadadalamsoalmoral, politik, ekonomiatauagama”.6

Jadi,totalitanianisme,bagi Hayes,“adalahsalahsatu falsafahpolitik yang tentuadidunia”.BerbezadaripadaSchapiro,HayestidakmelihatpemikiranNazi sebagaifenomenayangkhususterdapatpadaabadke-20di Eropah.Hayesbersediamelihat pertalianantarapemikiranHitler denganpemikiranPlato,Aristotle, danmerekayanglebih modensepertiHegeldan merekayang selepasHegelsepertiLassalledanRosenberg.HayesbersetujudenganKarl PopperyangmengecapPlatodan Hegelsebagaimusuhkepadamasyarakatbebas.Apa yang membezakanNazismedaripadapemenintahantotalitarian lain ialahgolonganNazi mempunyaiteknologimoden untuk menegakkandan memperkemaskankuasadan kawalan mereka.Pemenintahnegaratotalitarian lain sebelumHitler tidakmempunyaikemudahanteknologibegini.

Hayes mengakui bahawausahauntuk menyamakansahaja“peranan pemenintahdenganmasyarakat”tidak sentiasaberjayapadakeseluruhannya,biarpunpadamasaHitler.Tetapiideadanpercubaankearabitu sudahsentiasadizahirdandiusahakan.7Nampaknya,Hayesmelihat perbezaanpemerintahanNazi daripadapemenintahanlain yang menguta-makankekuasaandankekuatannegarahanyadan segidegreedanbukanintinya.

TEORI LAINPentakrifanHayes mi juga dengansendmninyamenafikan pentakrifan komunislMarxisyang menerangkanfaham Fasis sebagaifenomenakhas yang muncul dalam negarakapitalisperusabaandandisebabkanoleh krisis dalamkapitalisme.Padatahun 1920-andanawal tahun1930-an,Stalin dan InternasionalKomunismisalnyamelihat fahamFasis

5 T. Schapiro,Totalitarianism,him. 78 dan83.6 P.M.Hayes1973. Fascism.London: GeorgeAlien & UnwinLtd., him. 39.7 Ibid., him.39—40.

205


sebagai usaha terakhir golongan borjuis bagi mempertahankankapitalisme yangmenghadapipuncakknisisnya.Padabulan Septembertahun 1928InternasionalKomunismenegaskanbahawa faham Fasis “menandakanadanya knisis umum kapitalis dandigunakanoleh borjuis bagi menyekatkemaraanrevolusi”.8 Oleh sebabfaham Fasisdilihat sebagaisatu fenomenasementarapadamasakapitalismesudahberadadi ambangkehancurannya,makagolonganDemokratSosialyang menentangfahamFasispadamasaberkenaandianggapsebagaimusuhutamakomunis; dan para Demokrat Sosial dicapsebagai“Fasis sosial”. PenulisMarxis sepertiMaurice Dobb juga pernahmenegaskanfaham Fasis sebagai berpuncadanipada krisis dalam kapitalisme atau apa yangdinamakannya“kapitalismemonopoli”. Dobbmengatakanbahawa,

“... fahamFasispernahdikatakansebagaisuatupenghasilandanipadakrisis. Dan satusegi mi benar,tetapigambaranmi terialumudah. Ia adalahsuatupenghasilandanipadasuatukrisis yangkhususbentuknya,dansuatupenghasiiankompleksdanipadaciri-ciritertentu krisis tersebut: iaitu suatu knisis kapitaiismemonopoli yang menonjolkanketenatannyakerana sistem mi mendapati jaiannya untuk meneruskanlapanganekspioitasiyang iebih meluasdan intensifdisekat.Bagi membanterassekatanmi, cara

baru danluar biasa— tindakankediktatoranpolitik — menjadisesuatuyang tidak dapatlagi dielakkan.”9

Jika faham Fasis didefinisikan sebagaifenomenazamanmoden dan sistem tota-

litarian yang wujud sebelumzamanmodentidak dapatdikelaskansebagaifahamFasis.Berdasarkandefinisi in tesisatau teoni komunis/Marxis mi masih mempunyaikelemah-annyajuga. Tesis mi mengandaikankapitalismeyangmenghadapiknisis semestinyalahmelahirkanfaham Fasis, waihal kenyataannyatidak begitu. Lagipun negaraItali danSepanyol,duanegaratempatfahamFasisbertapakdan berkembangtidak pun merupakannegarayangsudahtiba ke puncakperkembangankapitalismenya.Jika dihujahkanbahawafaham Fasis adalah fenomenayang lahir danipadakapitalisme mundur yang sedangmenuju pemodenan,tidak semuapula negarayangmengalamikeadaanekonomi begitumelahirkanfahamFasis. Pendeknya,percubaanuntuk mengaitkanfahamFasisdengankapitalisme(atauknisiskapitalisme)menghadapimasalahyangtidakjauh bezanyadengan

percubaanuntuk mengaitkanpencetusannevolusi sosialisfkomunisdengan peningkattertentupenkembangankapitalisme.Jadi Weiss,walaupunpendapatnyayang menyatakanfahamFasisadalahreaksiekstremisgolongankananterhadapgolonganliberaldanradikalkin memperlihatkansesuatuunsurpersamaandenganpeneranganMarxis/komunis,tidakpula bersetuju bahawa faham Fasis merupakan satu “teniakan terakhir kapitalismemonopoli”. Weiss mengatakanbahawaformula biasaMarxis mi mesti ditolak. Weissmenegaskanbahawa, “Jika apapun, ia [faham Fasis] adalah teniakan terakhir kon-servatisme”.1°Itu pendapatWeiss.

8 Sepertiyang dipetik dalamRenzo Dc Felice (terj. B.H. Everett)1977. Interpretations of Fascism.AS.:Cambridge,him. 43.

9 Lihat ibid., hIm. 30—54. Terdapataliran peneranganMarxis yang lain tetapi secaraumumnyascmuanyadikaitkan denganperkembangandanlataukrisis kapitalisme.Lihat him. 30—54. Lihat juga A.J. Gregor1974. InterpretationsofFascism.New Jersey:GeneralLearningPress,BabV, him. 129—170.

10 Weiss,op. cit., him. 5.

206


Selain teoni Marxis, terdapatjuga teoni yang benunsunpsikologi ataupsikososial,umpamanyateori yang diketengahkanoleh Wilhelm Reich. Menurut Reich, mentalitiFasismi lahir danipadapersonaliti yangtertekandan terkongkong:“Mentaliti Fasisialahmentaliti ‘onangkecil’ tertekandan mengidamkankuasadansekali guscendenungmem-benontak~~.UReich mendakwabahawaadatsentaperaturanekonomi danmoral manusiayang menekanlahyangmenjadi manusiamerasaterperangkapdan tenkongkong.Reichmengatakanbahawafaham Fasisadalah akibat daripadapenekanantenhadapstrukturmanusiayangsudahbenibutahunlamanya.FahamFasisbolehbenkembangdi mana-mananegarajua. Ia bukan timbul daripadaunsurperibadiyang khususterdapatpadaonangJerman,mtalm atauJepun.’2Tetapiseseorangyang melihatfahamFasisdi Itali dan Jermanitu berbezadanipadatotalitarianlain, tentu pulaboleh bertanyakenapafahamFasistidakmunculberibu tahundahuludandi negaralain?

KemunculanfahamFasisjugapennahdikaitkandengankewujudannasakehampaan.Ahli sejarahItali, BenedettoCroce, mengatakanbahawafaham Fasis ialah “satu ke-bingungan,kehampaandi kalanganrakyat dan keadaankelakuanyang diakibatkanolehperang [1914]”.13 Ahli sejarahJermanMeineckejuga adamengemukakanpeneranganyang menekankanfenomenakehampaanbegini. Unsurkehampaanmi dikaitkan oleh Me-ineckedenganunsurkekosongan— kekosongandan segi idealismedanintelektual.Jerman(danEropah),setelahdibuai denganharapandemi harapansemenjakzamanRevolusiPc-rancis, kian mengharapkanpenemuansatu “utopia”. Usahagigih ke arab mempenjuangdanmenghasilkannyaterlihatseolah-olahsebagaiunsunmengejarbayangansahaja.Prosespengindustnianyangpesat,ledakanpendudukdanperkembangansosiopolitik lain menja-dikan keadaanlebih rumit dankompleks.Dalamsuasanabegini makamuncul dandite-

nima rakyatlahapayangdiistilahkansebagaiterribles simpl~ficateurs(parapemudahga-nas), iaitu merekayang mendakwadapatmenyelesaikansegalabentukmasalahdenganmudah. Penyelesaianmerekaakhirnya nyata merupakanimpian yang pecahbenkecaidisertai keganasanyang berleluasa.Antara merekayang bentanggungjawabmembawapanapengikutnyake jurangbencanabegini tenmasuklahAdolf Hitler.14Hitler sendinime-ngakui bahawadia memangsebenannyamemudahkanmasalahyang kompleks.Hitlermengatakanbahawa,

“Telah dikatakanbahawasayaberjaya keranasayamenzahirkansaWmistik ... ataulebih mudahlagi, sayamempunyai tuah. Ya, sayaakanberitahuandaapayangtelahmembawasayake tahap tempatsayaberada.Masalahpoiitik kita kelihatan teriaiurumit. Rakyat Jerman tidak memahami iangsung masalah mi. Dalam keadaandemikian, merekarela menyerahkannyakepadaahli politik penuh masa agar me-mimpin merekakeluardanipadakekelinuantenatin Sebaliknya,sayamemudahkanmasalahmi dan merumuskannyake tahapyangpaling mudah. Rakyatmenyedarihalmi danmengikutsaya”.’5

11 W. Reich(ten. V.R. Carfagno) 1971. TheMassPsychologyofFascism. Farrar,Straus & Giroux, cetakanketiga. hlm. XV.

12 Ibid.,him. xiii, him. xiv danhim.xxvi. Untuk perbincangandanknitik ningkasterhadap leon Reichmi, lihatjuga Dc Felice,op. cit., him. 78—80;dan Gregor,op. cit., him. 59—64.

13 Sepeitiyangdipetik daiamDc Felice,op. cit., him. 5.14 F. Meinecke 1963. The German Catastrophe:Reflectionsand Recollections.Boston: BeaconPress, him.

45.15 A. Bullock,op. cit., him.381.

207


JoachimFestjugamenekankanunsurkehampaanharapansepertiyangdisebutolehMeinecke.Kehampaanmi akhinnya membawakepada kecenderunganuntuk memper-kecil-kecilkan segalausahapolitik. Maka timbul pula kecenderunganuntuk menerokamalam fantasi atau separuhfantasi dan melodramatik.Knisis yang dihadapinegaradanpenyelesaiannyajuga dilihat dalam perspektifyang melodramatik. Fest menumuskanbahawa,“Seterusnyami menjadikankeinginanuntuklan danipadarealiti fenomenamassadan idea untuk menerokai denganberani alam yang tidak diketahui sebagaisuatupemikiranyangpalingbiasa”.’6

Bagi Fest,unsurmelodramatikinilah unsurpenentudi sebalikkemunculanfahamFasmskeranalatarbelakangsejarah,unsurpsikologi nakyat dan keadaansosioekonomiyangterdapatdi JermanpadamasakemunculanHitler jugatendapatdi negaralain.

Walaubagaimanapun,kalaupunkita akui adanyaunsunkehampaan,kenadikalandanmelodramatikdalamkehidupandanpemikiranbangsaJerman,kita masihboleh bentanyakenapaunsur-unsunmi semestinyabenakhirdenganfaham Fasis? Apakah mi bolehditerangkandenganmengetengahkantradisi ketentenaanyang tendapatdalammasyanakatJermanataupenibadiHitler yang ganas?Walaupunkedua-duaunsurmi terdapatjuga dinegaralain (sepentikataFest),bolehkahkita katakankehebatannyadi negaralain tidakmenyamaikehebatanyang terdapatdi Jerman?Seterusnya,jika kita bersediamenenimatahapkehebatanfaktoryang terdapatdi Jermansebagaisesuatuyangpentingmakakitatentujugaboleh,rasanya,menenimakepentingangabunganfakton yang wujud di Jerman.Sesungguhnya,apabilaseseorangsarjanamengetengahkansesuatufaktor sebagaifaktonpenting atau penentudi sebalik kemunculanfahamFasis, ia bukanlahmengetepiataumelupakanlangsungkepentingangabunganfaktoryangwujud. Jika ahli sejanabbenbezapendapattentangfaktormanayangpatut dikatakanfaktontenpentingataupenentu,makamerekajugatidak semestinyasependapattentangsenaraifaktor yangpatutdigabungdandiketengahkan.

Walau bagaimanapun,penenanganyang memajukanrangkaianbebenapafaktorsekali gusbolehjugamembenikankita satupenspektifyangluas.Perinciankepadasesuatufaktor itu pula dapatmembenikankita pemahamanyang lebih mendalam.Berkaitandenganmi, Abel misalnya pernahmengutanakansenangkaianempatfaktor utamabagimenerangkankebangkitanHitler dan fahamFasis.Faktor yangdimajukanolehAbel ialahwujudnyarasatidak puashati di kalanganrakyatJerman,terdapatnyaideologi danpro-gramNazi yangdikemukakanbagimengatasinungutanrakyat,adanyataktik pengendalianpergerakansertapropagandaNazi yang berkesandan terdapatnyaseorangketua yangkanismatik.Perinciandan tokok tambahtentu boleh dibuat kepadasenaraiAbel mi demimenghasilkansatupeneranganumumtentangkemunculanfahamFasisdi Jerman.

KEADAAN SELEPAS PERANGSelepastamatnyaPerangDunia Pertama,satupilihan rayabarntelahdiadakanpadabulanOktober tahun 1918. Hasilnya wujudlah satukerajaancampuranyang dianggotaiolehParti DemokratikSosial,Parti Demokratik (dulunya Parti Progresif) danParti Tengab

16 J.C.Fest 1974. Hitler. London: WeidenfeidandNicoison,hIm.381.

208


Katolik. Sebagaipanti yangtenbesardalamgabunganmi PartiDemokratikSosialdibenikantujuh kerusi daripadatiga belas kerusi kabinet, termasuk jawatan PerdanaMenteri.PerdanaMenterinyaialah Scheidemann.Terbentuklahsebuahrepublikberparlimenyangjuga dikenali sebagaiRepublik Weimar. MaharajaWilliam II membenikanpengiktiraf-annyakepadaperaturanpenlembagaanbarumi pada28 Oktober1918.Dalampilibanrayami golongansosialis,walaupunmemenangibanyakkerusi, gagal mencapaikedudukanmajoniti untuk membentuksebuahkerajaansosialis. Parti Rakyat (dulu Panti LiberalKebangsaan)dan Panti Kebangsaan(dulunya Parti Konservatif) menjadi golonganpembangkang.Walau bagaimanapun,kedua-duaparti promonarki mi mendapatundiyang amat sedikit. Parti Komunis pula telahmemulaukanpilihan naya. Ahlinya tidak-lab begitu namai tetapi parti mi mempunyaipengaruhyang agakkuat di kalanganparapekerja.

Walau bagaimanapun,kerajaandemoknatikyang barumi gagal untuk mengatasmmasalahyang dihadapiolehJermanselepasPenangDuniaPentama.Rusuhanmenjadi-jadidi meratatempat Padabulan November,MaharajaWilliam II turun daripadatakhtadanlam ke Belanda. Dalamsuasanakenesahanrevolusionenbegini, golongankomunis cubamenampaskuasapadabulanJanuanitahun1919.Percubaanuntukmenirutaktik Bolshevikdi Rusia mi gagal. Bagi menghadapicabarandaripadagolongan kin mi kerajaankianbersandarkepadatindak balasyangdilakukanoleh segolonganbekaspegawaidan ahlitenterayang antikomunis,yang dikenali sebagaifreikorps. Golonganmi juga pernahcubamerampaskuasatetapi gagal.

PERJANJIAN VERSAILLES DAN RINTIHAN RAKYAT

Keadaancemasdantidak puashati rakyatbertambabmemuncakapabilaJermanterpaksamenandatanganiPerjanjianVersaillespada6 Jun1920.Denganperjanjianmi Jermantelahmenenimahukuman yang beratdaripadaKuasaBerikat. Antara lain, Jermanterpaksamenyerahkankepadapihak yang menangduabelasperatusdaripadapenduduknya,tigabelaspenatusdaripadadaerahnya,termasuktiga perempatbasil besinyadan seperlimahasil arang batunya, membayarganti rugi yang amat tinggi jumlahnya dan bersetujumengurangkanjumlah tenteranya.Jumlahtenteraakan dikurangkandaripada400000kepada200000 menjelang30 September1919 dan 100 000 menjelang31 Mac 1920.Matlamatperjanjianmi ialah untukmelumpuhkanJermansebagaisatukuasabesar.PihakKuasaBerikat tentu dapatmemberikanalasanyang merekafikirkan munasabahtetapinakyat Jermanberasabegitu marah dan terhina dengansyarat-syaratyang dikenakan

terhadapmereka.PerdanaMenteri, Scheidemann,meletakkanjawatan sebagaiprotes.Para perwakilan Jermanke Versailles menurunkanjuga tandatanganmereka keranamerekayakin Jermantidak mampuuntuk ingkardanberperangsemula.

INFLASI DAN KEMELESETAN

Keadaanmi diburukkanlagi oleh inflasi yangmelandaJermanpadamasaitu. Padatahun1922, nilai mata wang Jerman,Mark, telah menjunamturun hingga kurang daripadaseperseratusdaripadanilainyapadatahun1914.KataCarsten,

209

EROPAHMODEN: ARUS SOSIOPOLITIK DAN PEMERINTAHAN

inflasi ... menghancurkangolonganmenengahJermandanmenjejaskansisa-sisarasakeselamatandankestabilanmereka:inflasi memusnahkanwangsimpananmereka,pencen,dandalambanyakkeshartamerekajuga.”

7

Pengeluananindustni juga terjejas.Pengeluananarangbatu dan besi Jenmanjauhberkurangandanipadajumlah pengeluanannyasebelumpenang.Duajuta rakyatnyatelahterkorbandalam perangdan kini terdapatbenjutaonangjanda dan anakyatim. Rakyatkelapanandankenajaantidak dapatmenawankankerjayangcukup.

Menjelang tahun 1923, mata wangJermansudahdapatdistabilkan.PerhubungandenganPenancisteiahdipenbaiki.Pinjamandan AmenikamembantuJenmanmemulihkanekonominya.Padatahun 1923, Hitler cuba menampaskuasatetapi gagal.Hitler telahdipenjanakandanhanyadibebaskansemulapadatahun1924. Dalammasatahanan,HitlermenghasilkanMein Kampf. Danipadatahun 1925 hingga tahun 1928 menupakanzamankejayaan Republik Weimer. Rakyat sudah dapat mengecap semula kemakmuran,pengaruhparti sosialis dan komunis nyata menurun dan amalan politik demoknatikberpanlimen nampaknya dapat diterima oleh majoniti rakyat. Cansten mengatakanbahawa,“Sesungguhnya,tidak ada pemerhatipolitik padatahun 1928 dapatmendugabahawalima tahunkemudiannyaHitler akanberkuasadansistem demoknasiberparlimenhancun”)t

Tetapikemakmunantahun-tahunduapuluhanmi tidak kekal.Menjelangtahun1930,Jermandilanda semulaoleh krisis ekonomi. Kemelesetanekonomi mi bentenusanlebihlamadanipadaknisis inflasi tahun 1923 dahulu. Kadanpenganggunanmeningkatdengan

cepat daripada2 258000 padabulan Mac tahun 1930 kepada 5 670000 pada bulanDisembentahun1931. Menjelangbulan Februai tahun1932, angkami sudahmelebihienam juta. Daripada kalanganpana penganggurinilah Nazi mendapatnamai panapengikutnya. Pada masami Nazi benjayamendapatkan300000 orang untuk meng-anggotaitenteranya,iaitu S.A. atauStormtroopers.Di universiti, penganuhNazi berkem-bangpesat.AnggotaNazi atauPanti SosialisNasionalmeningkatdanipada178000 padatahun 1929 kepada380000 padaakhir tahun1930. Padaakhir tahun1931, jumlahnya

sudabmenjangkau800 000 orang. Tiga puluh lapan peratusdaripadaahlinya tendinidaripadamerekayang di bawah umuntiga puluhtahun.SepertikataMeinecke,Nazismetegak berkembangatassokonganparapemudayang terpesonadan keliru.’9 Jika dikiradaripadapenatusgolonganmasing-masing,makagolonganmenengahlahyangmerupakangolonganyang terbesarmenyokongHitler. Kakitangankenajaandanswasta,parapetanidan ahli peniagamembenikansokonganyang ghainah sekali kepada propagandadanpenhimpunannaksasaHitler.

Dalam pilihan raya negeni, tenutamanyadi kawasanpertanian,sokongantenhadapNazi mula meningkat.Dalampilihan naya se-Jermanpadabulan Septembertahun1930,Nazi benjayamenambahwakilnyadi Reichstagdaripada12 kepada107 orang. Denganpentambahankenusi mi, Nazi menjadi parti yang kedua kuatnyadi Reichstag.Dalam

17 FL. Carsten1967. The Riseof Fascism.London:B.T. BatsfordLtd., him. 89.Lihatjugahim. 108—109.18 Ibid., hIm. 121.19 Meinecke,op. cit., hlm. 45.

210


pilihan raya bagi memilih presidenselepaspilihan nayaReichstagpadatahun1932 Nazi

berjayamendapatkantiga puluhtujuh penatusdaripadaselunuhjumlahundi. Kemenosotanekonomidanperkembanganpesatpanti Nazisesungguhnyanampakselani.

IDEOLOGI SOSIALIS NASIONALDalam semuapilihan nayayang diadakan,ideologi yangmenjadipeganganNazi ialahSosialismeNasional.Ideologi in sekurang-kurangnyadan segi istilah itu sendini,bukan-lah sesuatuyang banu. Padatahun1896, ahli ekonomiJenman,iaitu FniednichNaumann(1860—1919),telahcubamenganjurkanapayangdinamakannyaPanti SosialisNasional.Padamasayang samajuga idea mi sudahterdapatdi Austria dan Penancis.Idea mi,walaupundiperjuangkan,tidak membiakpadamasaitu. Secanateoninyaistilah SosialismeNasionaladalah sesuatuyang melibatkanunsunyang saling bercanggah,iaitu sepertibencanggahnyakonsep “sosialisme dalam satu negana” yang dipeloponi oleh Stalin.Sosialisme pada dasannyaadalah suatu ideologi yang tidak boleh dan tidak patutdimanfaatkandalambatasanatausempadansesuatunegarasahaja.Tetapidi Jerman,unsurantanabangsa,lebih-lebih lagi dalam keadaanyang tendapatpadamasaitu, bukanlahsesuatuyangmenanikminat rakyat.MalahnamairakyatJermanseolah-olahmenyamakansahajaunsunataupergenakanantarabangsadengansegalakomplot yangmenencanadanmengendalikankegiatananti-Jerman.Bolshevisme,kapitalisme,pergenakanYahudi danLiga Bangsa-Bangsasemuanyadilihat sebagaipakatanantarabangsayang memusuhiJermandan,oleh itu, tenpaksapuladimusuhi.

Walaupun Nazi antifahamBolshevik dan sosialismeantarabangsa,Nazi secara

teoninyajugamempenjuangkanpninsip sosialis yangdapatmenguntungkandanmenanikminat pengikutnya.Ini jelas dipenincikandalamprogram parti yang diumumkan olehHitler pada24 Februari 1920. Programyang juga dikenali sebagaiDua Puluh LimaPenkarami memuatkanunsunnasionalis yang nadikal, sikap anti-Yahudi dan pninsipsosialis.Antaradasansosialisyangdiutarakantermasuklah,penghapusanupahyang tidakdihasilkandaripadakerja, penghanamanfaedah,pemiliknegaraanperusahaandan tanahsentalanangantenhadapspekulasitanah.mi nampaknyaamatradikal dan memangadagolongandalamparti yangbetul-betulmenjiwai sosialismekin. TetapiHitler tidak mahutenikatdenganprogramnadikalparasosialiskin. SepentiBismancksebelumnya,Hitler jugamahukansokongandanipadapihakusahawankapitalis. Programsosialis nadikal seperti

yang tendapatdalam perisytiharanDua Puluh Lima Perkarami kian diketepikanolehHitler. Padabulan Februaritahun1926 Hitler menemuiparausahawanternamaJerman.Dalamucapannyakepadamereka,Hitler menegaskanbahawakemunculansemulaJenmansebagaisebuahnegarabesahanyadapatdihasilkanjika Marxismedihancunkan.DalamSundayExpress28 September1930, Hitler menerangkan,“Istilah ‘Sosialis’ yang kitagunakan tidak ada kena-mengenadengan Sosialisme Maxis. Marxisme antiharta;Sosialismetulen tidak”.2°Dasarmemiliknegarakanhartadanpenusahaankini dijelaskansebagaidasanyang dikenakankepadahartadanpenusahaanYahudi sahaja.PendinianHitler sebenarnyajelas dibayangkandalamkata-katacemuhannyatenhadapahli sosialis

20 Carsten,op. cit., hIm. 137.

211


ortodoksNazi,Otto Strasser.Hitler mengatakanbahawa,

“Apa yang kamu fahamkansebagaiSosialismetidak lain dan tidak bukan iaiahMarxisme.Perhatikan:golonganbesarrakyatpekerjahanyamahukanrot! dansirkus.Mereka tidak mempunyaiapabentuk ideal pun, dankita tidak bolehberharapuntukmendapatkansokonganyang bermaknadaripadapekerjadenganmelaungkanideal.Kita mahu mengendalikansaturevolusi bagi kasta penakiukbarn yang tidak akanterikat, sepertikamu, denganetika kasihanbelas, tetapi berasajelas dalam pemi-kirannyabahawaiaberhakuntukmenaklukioranglain kenanaiamewakili bangsayanglebih baik: kastami denganganasmenyatadanmenentukankekuasaannyaterhadaporangramai”.2’

PenegasanHitler nyata kembali mirip kepada program Parti Pekenja SosialisNasionalJermansepertiyangtelabdiluluskanpadatahun1918,

“Parti PekenjaSosialis NasionalJermanbukanlahsatu parti kelasyang sempit, tetapimempertahankankepentingansemuaorangyang terlibat secarajujur dalamsegalausahapengeluaran.Parti mi berasaskankebebasandan amatmementingkanbangsa,dan menentangsemua unsur reaksioner,keistimewaan Gereja, bangsawandankapitalis, dan semuapengaruhasing, lebih-lebih lagi ha menentang]kuasameluassemangatperniagaanYahudi di dalamsegalabidangkehidupanawam 22

Denganadanyatekananyang khusus anti-Manxisme mi maka mudahlah Hitlermemaparkanpartinyasebagaipenyelamatdaipadabahayakomunis danjuga altennatif

bagi kesejahteraanpekerja.Golonganmajikandanpekerjadapatmencariperlindungandanpenyelesaiankepadamasalahmasing-masingdalamSosialismeNasional.Ancamankomunissentiasawujud membantuHitler. Dalampilihan rayapadatahun1932, golonganNazi membentangkanpilihan kepadapara pengundi, “Jika anda mahu negaraandamenjadinegaraBolshevik,undilahKomunis;jika andamahukekalsebagairakyatJermanyangbebas,undilab Nazi”.23 DalamkonteksbegmnilahjugaWeissmelihat faham Fasissebagaineaksigolongankananterhadappolitik sayapkin, secarayangpaling ekstnemis!

SENTIMEN ANTI-YAHUDIJika ideaSosialis Nasionalitu bukannyasesuatuyangbaru, makasentimenanti-Yahudiyangditerapkanke dalamnyajugabukanlahsesuatuyangbaru. Sentimenmi adalahsuatufenomenayangamattuadi Eropah.Perasaanmi sudahterdapatpadaZamanPertengahanlagi, malab bolehjuga digaluni ke zaman permulaanagamaKnistian. PeranankaumYahudi sebagaigolongan yang meminjamkanwang kepada orang penseonangandannegara,dan mengambil faedahdanipadanya,juga menjadikanmerekakumpulan yangmudab dijadikan sasarankecaman.Zaman-benzaman,kaum Yahudi menjadi mangsa

21 Ibid.22 Ibid., him. 83.23 M. Mayer, “Communismas a Causeof Nazi Popularity” daiamiL. Sneil 1959. The NaziRevolution:

Germany’sGuilt or Germany’sFate?Massachussets:D.C. Heath& Co., hIm. 34.

212


kemarahanumumapabilakeadaanekonomimeleset.Padatahun1920-andantahun1930-an, walaupunkaum Yahudi merupakangolongan minoriti di Jerman, perananataukekuasaanmerekadalambidangperusahaandanperniagaannyata amatpenting — lebihpentingdaripadastatusminoniti mereka.24

Selainkedudukankewanganmereka,terdapatbeberapafaktorlain yangtelahdiper-gunakanbagi mempergiatkankempenanti-Yahudi.Penglibatanpararadikal kin YahudisepertiTrotsky, KamenevdanZinoviev dalamRevolusiRusiadijadikanbuktibagi mene-gakkan pendapatbahawafaham Bolshevik adalahsatu komplot Yahudi semata-mata.Dakwaanmi diperkukuhkanlagi keranaramaiparapemimpinsosialisdankomunis yangcubamerampaskuasadi Jermanpadamasaitu juga terdiri daripadaorang Yahudi.25Pergerakanfreikorpsmengambilkesempatandaripadaiklim politik beginidanmembunuhMenteri Luar JermanberbangsaYahudi, Walter Rathenau(1967 — 1922), padabulanJuntahun1922.

Menjelang tahun 1919, sentimenanti-Yahudi nyatameningkatjika dibandingkandenganperingkatmasasebelumnya.Parti Pekerja Sosialis NasionalJermanmenudubkaum Yahudi bertanggungjawabterhadapkekalahanJermandalamPerangDunia Per-tama.Resolusiyangdiluluskandalamsatuperjumpaannyapada30 Januari1919 benbunyi,“Orang Yahudi danparapembantumerekaadalahbertanggungjawabterhadapkekalahankita dalampeperangan”.26Dalampilihan rayaumumJermanpadabulan yangsama,go-longannasionalismengecapkaum Yahudisebagai“penghisapdarabJerman”danposter-postermerekamemaparkanslogan:“Jermanisme— bukanJudaisme!BukanAgamaTetapiBangsa!”27DakwaanbahawakaumYahudi menyebabkanJermankalahperangmi diterus-kankemudiannyaolehHitler.

Sentimenanti-Yahudidi kalanganahli politik dan rakyatmi mendapatpembelaanintelektual pula daripadapara pemikir di Jerman.Teori evolusi Darwin turut dijadikanasasbagihujahyangmendakwabangsaJermanatauAryan sebagaibangsayang terbaikdanterutamaberbandingdenganbangsalain. Pemusnahansatu bangsabagi menjamin

24 Ryder, op. cit., hIm. 285. Tentang Vienna, Ryder menulis, “Vienna, ibu kota Empayaradaiahsebuahmasyarakatkosmopoiitan[majmuklyangcemerlangtempatorangYahudimemainkanperananyangtidakberpadanandenganjumlah bilanganmereka:biarpun merekamerupakanIapan peratusdaripadajumlahpenduduk[tetapi] lebih kurangsatupertigadaripadapenuntut universiti adalahdaripadabangsaYahudi.sebahagianbesarindustnidanpemiagaanadalahdaiaintanganmereka.Dalambidangkesusasteraan,teaterdan persuratkhabaranorang Yahudi menjawatjawatanyangtertinggi”. Ryder,op. cit., him. 285. iumiahYahudi di Jermanpadatahun1933, iaitu sebelumNazi berkuasa,ialah di sekitar500 000 orangatausatuperatus daripadajumlah semuapenduduknya.Lihat Dawidowicz, op. cit., hIm. 447. SebaliknyapulaterdapatjugahujahyangmengatakanbahawakekejamanterhadaporangYahudibukanbeniakupadamasakekuasaankewangan(danpoiitik) merekaberadadi puncaknyatetapipadamasakekuasaanmi sudahmulaimenosot.Padamasaitu kekuasaankewanganahli bank seperti Rothschildmerupakansesuatuyangtidaklagi mewakili keadaanumum masyarakatYahudi. Kekuasaankewangansudahberpindahkepadanegaradan institusinya.Padamasakemerosotannyaiahkaum Yahudi dihina dandizalimi. Untuk pendapatalaTocqueviilemi lihat A. Arendt 1967. TheOriginsofTotalitarianism.London: GeorgeAllen & UnwinLtd.,EdisiKetiga, hIm. 4, passim.

25 Misalnyaramaidaripadaparapemimpin kebangkitankomunisyangmenubuhkanSovietdi Munich padabulanFebruaritahun1919 adalahbangsaYahudi.LihatCarsten,op. cit., hIm. 90.

26 Ibid.,him.9i—92.27 Ibid.

213


kesuciandarahsatubangsalain diterimasebagaisuatuyangwajar. AntaraparaintelektualJermanyangmengutarakandanmenyokongteoni keutamaanbangsaJermantermasuklahWilser dan EugenDubring. Ahli falsafahpolitik Inggeris, Houston Chamberlain,danpenulisRusia,Alfred Rosenberg,juga mempertahankanteoni keagunganbangsaAryan.Kedua-duatokoh mi akhirnya menjadi warganegaraJerman. Parapenuntut universitimenjadi penyokongkuat ideaanti-Yahudi. Padaperingkatpermulaan,RepublikWeimargolongan militen sayapkanan merupakangolonganminoriti sahaja.Tetapi menjelangperingkatakhir tahun1920-an“pengaruhmerekameningkatberlipatgandadangolonganNazi menjadi parti yang terkuat di universiti-universiti lama sebelumia mencapaikedudukanyangsetandingdi dalamnegaraseluruhnya”.28

Keadaanyang sesuaibagi kemunculanHitler sudahterbentuknampaknya.Tetapisepertikata Carsten,“Segalami tidak mewujudkanpergerakanFasis,tetapiia mewu-judkankeadaanyangmembolehkannyamuncul” 29

TAKTIK, PROGAGANDA DAN KARISMEKeadaanyang sesuaibagi kemunculanfaham Fasis itu telah dimanfaatkanoleh Nazidenganmenggunakantaktik danpropagandayangberkesanbagi mencapaimatlamatnya.Adanya pemimpin yang karismatik seperti Hitler memudahkanprosesin Denganmenggunakansegalaperalatanmoden sepertipercetakan,radio, pembesarsuaradansebagainya, propagandaNazi telah sampai ke serata rumah dan ceruk negara.Perhimpunantahunannyadi Nurembergyang dihadiri oleh ribuan ahli dirancangdandikelolakansedemikianrupabagimenimbulkankesanketenteraan,disiplin, kerapiandankekagumankepadaahli danoranglain. Darn segi taktik danpropaganda,parti-parti laintinggal jauh ke belakang.Belum ada parti sebelumNazi yang telah betul-betul dapatmenggunakanteknologimodenbagi tujuanpropagandasecaaberkesan.

Pen mendalamnyapengaruhperibadiHitler terhadapparapengikutnyatelahamatbanyakdiperkatakanoleh mereka yang hidup semasadengannyadan para pengkajiselepasnya.Bullock mencenitakan,

“Apabila dia mahu memujuk atau memenangihati seseorang,dia boleh memper-lihatkan penibadiyang begitu mempersonakan.Hingga han-han terakhinnya,Hitlertelahmengekalkankeistimewaandayatanikahperibadiyang sukaruntukdianalisiskan,tetapiyangteiah digambankanoiehbanyakorangyangteiah bertemudengannya.mitelah dikaitkan dengankuasaganjil matanya,yang selalu sahajadikatakansebagaimempunyaisesuatumacamsifathipnotis”.3°

Abel amatmemberatkanfaktor peribadi Hitler in Bagi Abel, kepimpinankaris-matik (Hitler) merupakanfakton “penyatuanyang amat mustahak”,“faktor penentu”,“barangkalifaktor yangtidak dapatdikesampingkanbagi kejayaanmana-manapergerak-

28 W. Laqueur1974. Weitnar: A Cultural History 1918—1933.London: Weidenfeld& Nicoison,hIm. 17.29 Cansten,op. cit., him. 90.30 Buliock,op. cit., him.376—377.31 T. Abel 1938. Why Hitler CameIntoPower?NewYork: Prentice-HallInc.,hIm. 182—i83.

214


an”.3’ Namunbegitu, setelahAbel menonjolkankepentinganfaktor in dia menekankanpulapen perlunyakarismeHitler dilihat dalamkonteksfaktor-faktonlain juga.32mi tentumengingatkankita kepadahujah Tucker tentangkepentinganpenibadi Stalin dalammencetuskankeganasanBolshevikdi Rusia.Tetapidalamhujahnya,Tuckerjuga mahukita memberatifaktor lain sehinggakandia sendini sediamengakuibahawatanpaStalinkediktatorandankeganasanmungkinjugamunculdi Rusiapadamasaitu. KemungkinanperananHitler dimainkanoleh oranglain, jika segalasesuatuyang lain di Jenmantetapjuga serupa,adalah satu persoalanyang berunsurhipotetik. Namun kemungkinaniaberlaku tidak dapatdinafikan dengantegas. Oleb itu, kewujudanHitler tidak dapatdikatakanfaktorpenentumutlak kepadakelahirandanperkembanganNazismedi Jerman.Jika perananHitler dimainkanoleb onanglain tentulabpula kesankeseluruhannyaakanjuga berbeza;mungkinskalakeganasannyaagakkurangtetapi mungkinjugaakanlebihhebat!Perbezaanatauperubahansesuatupembolehubah di dalamkeseluruhansesuatuprosestentumenyebabkanreaksi,intenaksidan kesudahanyangmungkin tidak pun dapatdidugai terlebihdahulubentukdanskalanya.Dalamkontekspenghujahanbegini, tentutidak sukarkita memahamipemerhatianFestbahawa“... selalunyahanyagaris pemisahyangamattipis membezakannegaralain daripadapemenintahanFasis”.33PernyataanFestmi mungkin tepat,mungkinagakberlebihansedikit, tetapi maksudpentingdaripadanyaialah fahamFasisitu tidak dapatdikaitkansecaraunik denganHitler atauJermansahaja.Sehubungandenganpersoalanbegini, Barracloughjuga pernahmelabirkankekbuatiranhatmnya denganpenulisanyang menjelaskankemunculanfahamFasisdi Jermanber-dasarkanhanyakepadaunsurpsikologi danmelodnamatikyangdikatakankhusustendapatdi kalanganorangJermansahaja.Sikapbegini,kataBarraclough,mungkinmelalaikankitadaripadausahauntukmembanteraskelahirandanperkembanganfenomenayang samaditempatlain.34

Gabunganfaktor di atas memangboleh ditokok tambahataudiubahsuaikanlagi.Namunbegitu,secaraumumnyainilah latarbelakangperistiwadansebabyangmembawakepadakemunculandankejayaanHitler dangolonganNazi.

KRISIS POLITIKSecarakhususnyapula, terdapatknisis politik Republik Weimar yang membukajalankepadaHitler untuk mencapaikuasa.Krisis mi berpuncadaripadakegagalanmana-manasatu parti politik Jermanmendapatkansuaramajoriti di Reichstag,biarpunpilihan rayadiadakanberulangkali. Dalamsuasanakrisis in paraabli politik telahpulamerencanakanstrategisendirianbagi mengatasikedudukandanpengaruhsatu samalain. Perencanaanmereka,tanpamerekasangkakan,akhirnyamenguntungkanHitler.

Semenjaktahun 1918, RepublikWeimar telahditadbirkanmelalui kerajaancam-puranyangmewakili sekurang-kurangnyalima buahparti daripadasayapkin, menengahdanjuga kanan.Canselornya,HermannMuller daripadaParti Demokratik Sosial,tidak

32 Ibid., him. 184,passim.33 Fest, op. cit., him. 376.34 G. Barraciough1979. “The Nazi Boom” dalamThe NewYorkReviewof Rooks.iii. XXVI, No. 8, 17 Mei,

hIm. 20.

215


dapatmembentuksatukerajaansayapkin keranapartinyadanParti KomunisJermantelahberpecahdanbersengketasemenjaktahun 1917 lagi. Parti sayapkanantidak mempunyaicukupkerusiuntuk membentukkerajaancampuransayapkanan.Walau bagaimanapun,kerajaancampuranmi bubarapabilaberlakunyaperselisihanfahamtentangdasarbantuankewangankepadapara penganggur.KerajaanMuller meletakkanjawatan pada27 Mac1930.

Antara bulan Mac tahun 1930 hingga bulanJanuaritahun 1933, tiga pilihan rayaReichstagtelahdiadakan:padabulan Septembertahun 1930,bulan Julai tahun 1932danbulan November tahun 1932. Harapanagar satu parti akan memperolehkedudukanmajoriti di Reichstagtidakjuga terhasil.Dalammasayang samaCanselorJermantelahbertukar ganti sebanyaktiga kali. Tokoh yang menggantikanMuller ialah HeinnichBruning daripada Parti Tengah Katolik (Mac l930-Julai 1932); Bruning telahkemudiannyadigantikanoleh BaronFranzvon Papen,bekasahli Parti TengahKatolik(Julai-Disember1932); Franzvon Papentelah kemudiannyadigantikanpulaoleh JeneralKurt von Schleicher.Padatahun1932jugarakyatJermanturut tenlibatdalampmlihanrayabagi memilih presidensertabeberapapilihan nayaperingkatnegeri.Oleh sebabtidak adasatuparti memperolehkedudukanmajoritm di Reichstag,makaundang-undangdi Jermanselalunyadiluluskanterus oleh presiden.Presidenpadamasaitu, Hindenburg,bertindakberasaskanArtikel 48 PerlembagaanWeimaryang membolehkannyamemerintahdengandikri padamasadarurat.Jadi,sepertikataPaxton,“DenganpembubarankabinetCanselorHermannMuller pada27 Mac 1930, kerajaanberparlimentidak lagi terkendali sepertibiasamengikut kehendakPerlembagaanWeimar”.35 Mengikut Paxtonjuga, kegagalanpilihan raya demi pilihan raya untuk menstabilkankeadaanpolitik “telah menjadikanbanyakorangJermantawarhati denganprosespengundian”.36

Apabila Parti SosialisNasionalberjayamendapattiga puluh tujuhperatusdaripadajumlahundidalampilihan rayapadabulanJulai tahun 1932,ia jelassudahmencapaisatukedudukanyang kukuh. Dengankemenanganitu, Partm Sosialis Nasional telab meng-gantikanParti DemokratikSosialsebagaipartiyangterkuatdi Reichstag.Hitler bertambahyakindancubamendapatkanjawatandalamkabinettetapidiatidak mendapatnestupenuhdaripadaPresidenHmndenburg.Walaupuntersinggung,Hitler tidak patahhati. Sebaliknya,dia langsungbercita-citauntukmendapatkanjawatan Canselor.

SetelahPapenmenggantikanBruning path bulan Julai tahun 1932, dia meren-canakansatustrategiuntuk mengatasipengaruhNazi. Denganharapandia akandapatmenarik para pengikutNazi dan kemudianmenghancurkanparti itu, CanselorPapenmengadakanpilihanrayapadabulanNovembertahun 1932.Walaupunjumlahundi Nazipadakali mi merosotdaripada37 peratuskepada33 peratus,Papenmasihjuga gagalmendapatkankedudukanmajoriti bagi partinya. Oleh itu, Papenbercadanguntuk me-mansuhkansahajaperlembagaanRepublikWeimar danmenubuhkansatupemerintahanautokratik. General Kurt von Schleicher,Menteri Pertahanannyadan juga kawan rapatPresidenHindenburg, menegaskankepada HindenburgbahawarancanganPapen tmdak

35 R.O. Paxton 1975. Europe In The TwentiethCentury.New York: HarcourtBraceJovanovichInc., him.347.

36 Ibid.

216


akandisokong oleh pihak tenteradan ia akanmencetuskanperang saudaradi Jerman.Sebaliknya,SchleichermeyakinkanHindenburgbahawadia sendiri boleh mencapaisawgabunganmajoriti di Reichstagdenganmenariksokongandan golongankin PartiSosialisNasionaldi bawahpimpinan Gregor Strassersertakerjasamapara pemimpinkesatuansekerja. Hmndenburg melantik Schleicher sebagaiCanselor pada 2 November 1932menggantikanPapen. Walau bagaimanapun,rancanganSchleicher gagal kerana parapemimpin kesatuansekerja dan juga ketua-ketuaparti yang berpendiriansederhanaengganbekerjasamadengannya.Apa yang dihasilkannyahanyalahpermusuhandaripadaPapen dan juga paa industrialis. Paraindustnialis atau pengusahamarah terhadappercubaanSchleicheruntuk bekerjasamadengangolongansayapkin. Oleh itu, merekakini nelamemberikansumbanganwangkepadaParti Naziyang memangpun menghadapikesulitankewangan.

HITLER MENJADI CANSELORSetelahrancanganSchleicherterkandas,makaPapenpulamengetengahkanrancangannyabagi menubuhkansatu kenajaancampuran yang baharu, iaitu dengan mengadakankenjasamaantanaPapensendiri,Hitler danHugenburg(ketuaParti Nasionalis)sertaparapengikutmereka.Hitler akandijadikanCanselon,PapenNaib Canselordan HugenburgMenteri Kewangan. Kombinasi.begini dijangkakanakan menghasilkansatu kerajaanmajoniti. Pengaruhdankekesananpolitik sayapkin, iaitu Parti KomunisdanDemokratikSosial,akandapatdilenyapkan.Denganmi juga pemenintahanmenerusidikri Presidentidak lagi diperlukan PresidenHindenburgbersetuju;pada30 Januani1933, dia melantikAdolf Hitler sebagaiCanselorReich Jerman.

Jika Sieyes gagal menggunakanNapoleonBonarparteselepascoup d’etat 18Brumaire,PapenjugagagalmenggunakanHitler selepasperencanaanpolitiknya. SepertiNapoleonBonarparte,Hitler juga tidak mahu diperkudakansahajaolehorang lain. Diapulamerencanakantindakannyasendiri.

Padamulanya,bukansahajaPapentetapi parapemerhatidanahli politik lain jugatidak mendugaHitler dapat kekal lama sebagaiCanselor. Padamasa Hitler dilantiksebagaiCanselor,parti Nazinya,walaupundigabungkandenganParti Nasionalis,masihbelum mendapatkankedudukanmajoniti di Reichstag.Dalamkabinetyang mempunyaidua belas orang ahli, Nazi hanya mempunyai tiga orang wakil. Hmndenburg masihmempunyai kuasa untuk melucutkan Hitler daripada jawatannya dan pengaruhHmndenburgdi kalangantenteradan rakyatJermanjauh melebihi pengaruhHitler. Polisdanmedia massamasihbelum dipengaruhioleh Hitler. Parti Demokratik Sosial masihmerupakanparti yang mempunyaijentera politik yang rapi, berpengaruhdi kalangankesatuansekerjadan amat anti kepadapemerintahanautokratik. Gereja Katolik jugaberpengaruhdankehandalannyamenentangcorak pemerintahanautokratiksudahpernahdibuktikannyapadaabadke-19 dahulu.

Lagipun kelemahandalamparti Nazi sendiri pun amatnyata. Paapemimpinnyabukanlahorang yang berpengalamandalam politik ataupunbidang tertentu yang lain.Majoniti ahlinya terdini daripadaabli baru. Jumlahundi yang dipenolehnyapadabulanNovembertahun 1932 sudahpun merosotdanipadajumlabundinyadalampilihan nayasebelumnya.Dalam pilihan rayapadabulan Novembertahun 1932, sekurang-kurangnya

217


63 peratusdaipadaparapengunditelah memilih parti yangselainparti Nazi. Ahli partiNazi sendini masihbelum teguhbersatu:tendapatgolongansayapkanandanjugasayapkin.

Barangkali keadaanpolitik begini telah melalaikanpara penentangNazi. Hitlersebaliknyaterusbertindakuntuk mengatasikelemahandanmasalahnya.Olehitu, pennabjugadinyatakan,“SekinanyaadaapayangdikatakannevolusiNazi, ia berlakuselepasdia[Hitler] sudahmenjadicanselor,bukansebelumnya”.37

Salah satu langkahtenawal yang diambil oleb Hitler bagi mengukuhkankedu-dukannyaialahmenjadualkansatupilihanrayababarupada5 Mac 1933.Sebelumpilihannayami sempatdijalankan,bangunanReichstagtelahdidapatiterbakarpada23 Februari1933. Onang yang bertanggungjawabterhadap penbuatanitu ialah bekas ahli PartiKomunis BelandayangbernamaMarmnus Van den Lubbe. Dia mendakwabahawadiabertindaksecarasendiriansahaja— sebagaimenyatakanpnotesnyaterhadappemenintahanNazi. Sebaliknya,Hitler mendakwabahawakebakaanitu merupakanpetandakepadasaturancangankehangkitankomunis seluruh Jerman.WalaupunHitler akhirnyamelepaskanketua-ketuakomunisyangditangkapdanhanyaVandenLubbeyangdikenakanhukuman(hukumanmati), Hitler berjayamengapi-apikansemangatantikomunis.Perasaantakutkanrevolusikomunistersebardi kalanganrakyatJerman.Dalampilihanrayayangberikutnya,Nazi memenangi288 kerusi. Peratusundi yang diperolehnyameningkat hampir 44penatus.Parti TengahKatolik masihdapatmempertahankankedudukannyayang lama.Sementaraitu, PartiDemokratikSosialdanKomunishanyaberjayamendapatkanhampinsatu pentigadaripadapenatusundi. Namun begitu, Parti Nazi masihjuga gagal untuk

mendapatkankedudukanmajoniti. Kedudukannyamasihdapatdicaba.Selepaspilihanrayami, Hitler membentangkanpulasaturangundang-undangyang

membolehkannya,selakuCanselor, menggubalsecarasendinian undang-undangbagitempohmasaempattahunbenikutnya.Rangundang-undangin jika diluluskan,jelasakanmemindaperuntukanyang terdapatdalamperlembagaanRepublikWeimar.Jadi, untukmendapatkelulusan, ia memerlukandua pertiga daripadajumlah undi di Reichstag.Jumlahduapertigaundimi dipenoleholehHitler denganadanyagabunganpengundiandikalanganPartiNazi,PartiTengahKatolik danPartiNasionalis.PartiTengahKatolik telahtenpengaruhdenganjanji Hitler untukmembenikanGerejaKatolik kebebasandalamsegalatindakandandasarnya.HanyaParti DemoknatikSosialyangmenentangkan.(Duabelasorangahli ReichstagParti DemokratikSosialdankesemuaparaperwakilanParti Komunissudabpun dipenjarakanoleh Hitler sebelumpengundianin. Dengankelulusan yangdiperoleh pada23 Mac 1933 mi maka Hitler tidak lagi perlu memerintahmenenusiReichstagataupengesahandaripadaPresidenRepublik.Rakyatyangbenhaluankanandansedenhanatidak membantahkerana meneka kini pencayabahawagolongan komunissedangmerancanguntukmenampaskuasa.

GLEICHSCHALTUNGProsesatautindakanHitler menyelarasdanmenyeragamkansegalapenaturanpentadbinan

37 Ibid.,him.351.

218


negaradankehidupannakyatdisebutjuga sebagaigleichschaltungdalambahasaJerman.Semuanakyatdaninstitusidikehendakipatuhtanpasoalkepadaarahanketuaneganaataufuhrer. Parti KomunisdanParti DemokratikSosialtelahdihaamkan.Panti NasionaldanPartiTengahKatolik bersetujuuntukdibubarkansahaja.Pada14 Julai 1933,Parti SosialisNasionaldiisytiharkansebagaiparti tunggal yang sah.Autonomikenajaannegenidihad-kan.Dewansenat,Reichsrat,yangmewakili negeri-negenidalamrepublikdimansuhkan.Ciri-ciri persekutuanRepublik Weimar kian luntur. Kemudian apabila PresidenHmndenbengmati padabulan Ogos tahun 1934, Hitler mengambil alih sendinijawatantersebut.Hitler tidak lagi mempunyaisainganpolitik danipadaatas.

Dalam partinya sendini pun Hitler melakukan tindakan “pembersihan” bagimengukuhkankedudukannya.Hitler, berlainandanipadapara pemimpinNazi sayapkindanpengikutnyayang lain, tidak berpegangsecarasenius kepadapennyataanParti Nazitentangsosialisme.mi terbukti jelas apabiladia bertindakkeras menghapuskanErnstRohm,ketuaSA, dansebahagiandaripadapengikutnyapadabulan Juntahun1934.ErnstRohmdanparapengikutnyamahukansatu “revolusi kedua”agarmenekadapatmemerangigolongankapitalis,Junkerdanneaksioner.Sebaliknya,Hitler telah menerimadanmasihmahukanbantuanpara kapitalis. Pada bulan Jun tahun 1933 lagi Schmitt, MenteniEkonomi, telahpun mmebenitahupana industnialis bahawaHitler tidak berhajatuntukmempraktiskanprogram sosialisnya.Jadi, untuk memastikandia mendapatsokongandanipadaparapengusahadangolongansayapkananlain, Hitler bensediamengonbankangolongansayapkin Nazi. Hitler sendini kemudiannyamengakuibahawalebih kurang77

onang telah ditembakmati padawaktu malam 1 Julai 1934. Bukan hanyaRohm danpemimpin sayap kin Nazi sepenti JregonStnasseryang menjadi mangsatetapi jugabebenapaonang tokob bukanNazi seperti Jeneralvon Schleicherdan Erich Klausenen,ketua PengerakanKatolik. Merekadituduhmahu menjatuhkanHitler. Hitler mendakwatindakannyaadalahperlu bagi menyelamatkanJermandanipadakebangkitanBolshevik-Nasional.

Janji Nazi untuk membelaparapeniagakecil danmemiliknegarakanperusahaanbesanjugatidak dipraktiskan.HanyaperusahaanYahudi yang diambil alih. Panapeniagadan petukang kecil kian pupus pada masa pemerintahanNazi. Meneka tidak dapatmenyaingi para pengusahabesar.Di Berlin sahaja, 10 000 kedai tenpaksaditutupmenjelangbulan Novembertahun 1939. Seperti kataRyder, “Sikap tidak peduli nejimNazi tenhadapgolongankelas menengahbawahanmi amat menyedihkandan benbezasungguhdengansikap dan kejayaanHitler memenangihati meneka sebelumia ben-kuasa”.39

S.S. (PENGAWAL KESELAMATAN)Orangyang ditugaskanoleh Hitler untukmerancangmengendalikanpembunuhanke atasRohmdan oranglain padamalam 1 Julai 1934 ialah Heinnich Himmler, ketuapasukanPengawalKeselamatanHitler, ataulebih dikenali dengannamasingkatanS.S.Kumpulanmi ditubuhkanpadatahun1923 sebagaicabangankepadaS.A. yangdiketuaioleh Rohm.

38 Ryder,op. cit., hIm. 340.

219

EROPAH MODEN: ARUS SOSIOPOUTIK DAN PEMERIMIAHAN

Padamulanya, S.S.hanyadianggotaioleh sekumpulankecil ahli elit yang terpilih. Padatahun 1929, misalnya, ahlinya hanyalahsenamai280 orang. Tetapi apabilaHimmlerdilantik menjadi ketua S.S. padatahun itu, dia telah memperbesarkanS.S. Menjelangtahun1933,ahlinyasudahmeningkatsehingga52 000 orang.S.S.sudahmenjadipesainghebatkepadaS.A. kemudiandenganpenistiwapadamalam 1 Julai 1934, S.A., dengankematianRohm, juga menemui kehancurannya.Tempatnyadigantikan oleh S.S. Duatahunkemudian,Himmler dilantik oleh Hitler sebagaiketuapolis selurubJerman.S.S.mempunyaikuasayang amatluas bagi menahandanmenangkapmusuhpemenintahanNazi. Penlantikan Himmler merupakansaingan hebat kepadagolongan tentera danmencapai“kedudukankukuh yang hanyatelahdapatdimimpikan sahajaoleh Rohm”.39Himmlerjugalaborangditugaskanoleh Hitler untuk merencanadanmengendalikankemtahanandanpembunuhanYabudidi Jermandandi negarataklukanNazi.

PERHUBUNGAN DENGAN GEREJAJika Hitler tidak seniustentangdasarsosialisnya,dia juga tidak senius tentangjanjinyauntuk membenikankebebasankepadaGeneja Katolik. Malah concordatyang ditanda-tangani oleh pihak Nazi dan Vatican pada 20 Julai 1933 juga dicabuli oleh Hitler.Persetujuanuntuk membenikankebebasanberamal,mengendalikansekolahsendini sertaurusanGerejayang tercapaimelalui concordatsemuanyatidak dipraktiskan.PensatuanKatolik telahdiganggu,penerbitannyadiharamkandan nibuanpadenitelahditangkapatasberbagai-bagaimacamalasan.ConcordatnampaknyatelahhanyamenguntungkanpihakNazi; ia memperolebpengiktirafanbukan sahajadi Jenmantetapijuga di arenaantara-bangsa.GolonganKatolik tenpedaya.

GolonganProtestantbarangkalilebih ghairahdaripadagolonganKatolik terhadappenubuhanrejim Nazi. Tetapi keghairahanmi tidak kekal lama.PihakberkuasaGerejaProtestanttidak bersetujudenganpenubuhanGenejaReich,perlantikanLudwig MullersebagaibiskopReich dancampuntangan negaradalam urusanagama.KetuagolonganProtestantyangmenentangHitler, iaitu Martin Niemoller, telahditangkap,dibicarakan,dibebaskantetapi akbirnyaditahandi dalamkem tahanan.Padatahun-tahun1937—39,ratusanonangpaderiProtestanttelahditangkap.Walaubagaimanapun,kebanyakanpadeniProtestantberkompnomidenganNazi dan membenikanikrar taat setia merekakepadaHitler.

TINDAKAN ANTI-YAHUDITindakananti-Yahudisecaraumumdikendalikanbuat kalm pentamanyapadabulan Apriltahun1933,apabilaberlakunyapermulauanterhadapperniagaandankegiatanprofesionalYahudi. Padabulan yang sama,satu akta yangmenyingkinkan daripadaperkhidmatanawam,termasukunivensiti,sesiapasabajayangmempunyaidatukataunenek(ataukedua-duanyasekali) yang berbangsaYahudi telah dikuatkuasakan.Pengecualiandiberikan

39 Ibid.,hlm.313.

220


hanyakepadamerekayang sudahlama berkhidmat, bekas tenteradan merekayangmernpunyai anak yang gugun di medan perang. Pada bulan-bulanyang benikutnyabeberapabadanprofesional,sepenti persatuanpeguam,doktor dan lain-lain, telahpulamenyingkirkan ahli-ahlmnya yang berbangsaYahudi atauyang mempunyai isteni ben-bangsaYahudi.Duatahunkernudiannya,orangYahudi sudahdisingkinkandalamhampmrsemualapanganprofesional.OrangYahudijugaditegahdaripadamewanisi tanahladang.Apabila kerahantenteradikenakanpada tahun 1935, orang Yahudi diketepikan.Padatahun1935juga,iaitu padabulanSeptember,Akta KewarganegaaanReichdanAkta bagiMelindungi Darah dan Maruah Jermantelah dipenkenalkan.Denganakta kewargane-garaanyangbaharumi sernuaonangYahudi, tanpakecuali,hilang statusmerekasebagaiwarganegaraJenman. SernuaYahudi disingkirkan daripadaperkhidmatanawam. Aktabagi Melindungi Darahdan Maruah Jerman,antaralain, menegahperkahwinanantaraonangYahudidenganorangAryan.

Antara tahun 1933—38,beberapaperatunantelah dikenakanbagi menyingkirkanorang Yahudi daripadakegiatanekonomi. Kemudianpada7 November1938, seorangdiplomatJenman,iaitu Von Rath, telahmati dibunuholeh seorangYahudi. Penistiwamitelah digunakan bagi memesatkanlagi kegiatanantiperniagaanYahudi. Pada waktumalam 10 Novemberyangdikenali sebagaiReichskristallnacht(Malam PecahanKacaatauMalamKnistal Reich), paraaktivis Nazi telah memusnahkanlebih kurang7500buahkedai Yahudi. Orang Yahudi yang terlibat dilarang daripada menuntut insurans.

Sebaliknya,merekadikenakandendasebanyaksatu bilion Mark. Menekadiserangdandipukul, 90 onangmati danantara20 000 hingga30 000 telahdimasukkankedalarnkemtahanan.TindakanmenyingkirkanYahudidaripadasekolah,universitidaninstitusiawamlamn diteruskanke puncaknya.

Pada masa sebelurn Perang Dunia Kedua, orang Yahudi dibenarkan, malahdigalakkan,benhijnahke lua negaa.mi memudahkanNazi menyelesaikanmasalabdanmembolehkanmerekamengambilalih hantadanpenniagaanYahudi.KebanyakanorangYahudi berhijnahke Palestin. Menjelangbulan Novembertahun 1938, lebih kurang170 000 orangYahuditelah berhijrahke Palestin.Di sampingitu, banyakpula yangtelahberhijrahke negaraBaratsepertiBritain danAmerikaSyarikat.Banyakantaramerekamiterdini daripadagolongancerdikpandai,ahli sainsdanprofesional.Lebih kunang 5000orangpakarperubatanYahuditelahke AmerikaSyanikatantaratahun 1933 hinggatahun1940.Antara ahli sainsyangke AmerikatermasuklahAlbert EinsteindanJamesFranck,dan ratusanahli sains lain yang terlibat dalam berbagai-bagaiprojek industri perang.SumbanganmerekaakhirnyamembantujugaKuasaBenikatmengalahkanJenmandalamPerangDunia Kedua. Penghijrahantidaklah begitu popular. Tetapi merekayang tenustinggal di Jermanterpaksapulamenghadapisegalabentuktekanandanpemulauansosialdalarnkehidupanmerekasehari-hari,atauakhirnya,menjadimangsakerntahananNazi.

KEM TAHANAN DAN PEMBUNUHANKerntahananNazi yangpertarnatelahdidinikan di Dachaupadabulan Mac tahun1933.Kern mi perlu untuk menampungkekurangantempattinggal bagi ribuanparapenentangNaziyangtelahditangkap.Beberapabulan kemudian,lebih kunangsepuluhlagi kem ataupusattahanantelahdidinikan. Jumlahbanduansudahrneningkatke paras lebih danipada

221


25 000 onangdanmenekami terdini danipadapaaDemoknatSosial, Komunis, ahli panti-parti pembangkanglain, wantawandan golonganlain. Kemudian apabilakem mi ber-tambahbanyakmakapenyusunansemulatelahdiadakandan kern-kernkecil telahdi-satukansahaja.Menjelangbulan Mac tahun 1935 terdapattujuh buah kern yang rnem-punyaijumlahbanduandi bawahangka10 000; Dachau,yang terbesan,mempunyai2500orang banduan.Padamasa dua tahun yang benikutnya,jumlah orang dalarn tahananberkunangandankem-kernkecil ditutup sahaja.

Walau bagaimanapun,kemenosotanjumlah orang dalarnkern tahananin telahdigantipula denganpenahananorangdalamkern pembunuhan.Orangyang rnemenuhkankem pembunuhanmi bukanlah lagi orang Jermanyang rnenentangNazi tetapi orangYahudi,samaadayang menentangatautidak. Kernpembunuhanpertarnatelahdidinikandi Jermanberhampirandenganbandar Lodz. Onang Yahudi mulai dibunuh denganmenggunakangas di sini pada8 Disember1941. Kern pernbunuhanyang keduasiapdidinikan padahujung bulan itu juga, iaitu di Belzec.Kemudian,benpuluh-puluhkernpembunuhanlain didinikan bukan sahajadi Jermantetapi juga di negara-negaayangditakluki Jerman.Di kern pembunuhanAuschwitzsahaja,lebih daripada800 000 onanglelaki, wanita dan kanak-kanakmati di karnan-kamangas. Jurnlah keselunuhanonangYahudi yang terkorbandengancarami rnenjangkauangkaantaralima hinggaenamjutaorang.*

PENENTANGAN DAN MASALAHNYAMernandangkankeganasandankekejarnanyang wujud padamasapemenintahanNazi,rnaka tentu juga timbul persoalantentangpenentanganterhadapnya.Sebenarnya,tidakterdapatpenentangansecarabesa-besaranterhadapNazi. mi agakmenghamrankanjuga.Tetapipenjelasanningkasdanmudahjugaboleh dibenikantentanghal in Segalafaktoryang digunakanbagi rnenenangkansokonganrakyat JermankepadaNazi tentu bolehdiketengahkansebagaifaktor yangjuga menjelaskankenapamerekatidak menentangHitler. KemudiansetelahpemenintahanNazi dipenkukuhkan,maka timbul pula hujahbahawapenentangansecarasendirianataubenkelornpok,nahsiaatautenbuka,amatsukandikendalikandalamsistemtotalitarian.AdajugapendapatataudakwaanyangmengatakanbahawarakyatJermantidak sebenarnyamengetahuitahapkekejamanyangberlakudalamkern tahanandan kern pembunuhanNazi; menekatenikat kepada Hitler keranaHitlerrnencapaikuasarnenerusiprosesyang sah; rnerekaterkongkongkeranamerekasudahmengangkatikrar taat setia kepadafuhrer; merekaterpengaruhdan mendapatfaedahdanipadapemenintabanNazi yang berjaya rnenghapuskanpengangguran,mernajukanekonomidan rnemenangiperangderni penang;merekatidakmahudituduhsebagaimeng-khianati negarajika merekamenentangHitler padamasaPerangDuniaKedua.

DakwaanbahawarakyatJermantidak mengetahuitahapkekejamanHitler agaksusahuntuk dipertahankan.Bukan hanyatangkapantetapi pembunuhanyangdilakukanoleh rejim Hitler rnernangmenjadi pengetahuanumum. Sebelumteknik pembunuhandengangas dikenakanterhadaporang Yahudi,senamailebih kurang70000 onangyang

* Lihat LampiranIII.

222


cacat,lemabdandianggaptidak layakuntukhidup sudahdibunuhdengancaayangsamaataudengancarasuntikan.mi telah menimbulkanprotesdaripadaBiskop von GalendarnMunsterdanjuga oranglain. TindakanNazi rnembunuhonangYahudi secarabenamai-namaijuga rnenirnbulkanprotesdanipadapihak Gerejatetapi ia bukanlahpenentanganyangberkesan.SelepasPenangDunia Kedua berakhinmisalnya pihak Gerejadaripadaberbagai-bagairnazhabmengakuikesalahanmenekakeranatidak mengarnbil tindakantegasmenentangNazi. PerhirnpunanProtestantyangbersidangdi TreysapadabulanOgostahun 1945 mengeluarkansatu pernyataanyang benbunyi,“Kami menuduhdin karni[bersalah]kenanatidak beramaldenganlebih berani, berkeyakmnandenganlebih reladanbenkasihsayangdenganlebih mendalarn”.4°Jadi,Rydermengatakanbahawa,

“Jika ReichKetigamerupakansatuujian hebatbagigolonganGerejadanmerekatidakpun mempenlihatkankejayaanyang membanggakan,ia [ReichKetiga] adalahsesuatuyang merekalangsungtidak sangkakan.Merekamendugaia menyerupairejim auto-ritarian lain sebelumnya;merekatidak sedarbahawaia akanmenjadisatupengalamanunik, sesuatuyangmemenlukanpermutusankatayangamatberat,pengorbanansendinimalahpenyerahannyawa”.4’

Pensoalannyaialahapakahyangmenghalangbukan sahajagolonganGerejatetapijugaoranglain danipadabersediauntukmengendalikan“pemutusankatayang arnatberat,pengonbanansendini ... penyenahannyawa”. Pensoalanmi dihadapijuga oleh golonganYahudi sendini.ApabilabenitapembunuhanorangYahudi secarabenamai-ramaimi rnuladiketahui, tendapatorangYahudi sendiniyangseolah-olahnyasengajatidak mahumern-pencayaibenitatensebut.Jikabenitaitu dipencayairnakawajardanpatutlahmerekabangunbertindakmelakukansesuatu.Tetapi oleh sebabmerekatidak mahu atau tidak bolehbertindakrnaka adalah lebih mudah bagi menekamenyangsikanatau menafikansahajakebenaranbenitatersebut.42

Untuk mengambilsesuatutindakanmenentangnejim totalitariansepertirejim Nazi,memangsukardanmernbahayakan.mi boleh difahamidankerapdiperkatakan.Meman-dangkanhal in makaistilah penentanganitu sendini pennabdiberikanpenakrifanyangarnatluas.HansRothfelsmisalnyamengatakanbahawaistilab penentanganitu merangku-mi kegiatantenbukadantenlindung,aktif danpasif.Tegasnya“... dalambebenapakes,per-kataan tentanganrnerangkumijuga berbagai-bagaibentuk pengecualiansecaradiarn-diam”.43

HansRothfelsnampaknyabersetujudengankebuntuanperasaandan ikhtiar yangpernahdmnyatakanolehLeuschnerpadatahun1939,

“Kami adalahbanduandi dalam kemasyghulanyang amat sangat.Untuk bangkit

40 Ibid., hIm.379.41 Ibid., hIm. 380.42 Lihat W. Laqueur1980. “Hitler’s Holocaust:Who Knew What, When & How?” dalamEncounter,Julai,

iii. No. 1, him. 6—25.43 HansRothfels,“Appraisalof The GermanResistence:Its Motives and Its Historical Significance”.dalam

E.Zimmermann& HA. Jacobsen(ed.) 1969. GermansAgainstHitler: July 20, 1944. Press& InformationOfficeof theFederaiGovernmentof Germany,hIm. 11.

223


memberontakadalahperbuatanmempergadaikannyawa sepertijugahalnyadenganbanduanyangbangunmenentangpengawalmerekayanglengkapbersenjata”.~

Pendinian begini ialah juga pendinian Lucy Dawidowicz. Dawidowicz misalnyamelihat orang awamYahudi sebagaimerekayang terpenangkapdan tidak mempunyaipeluang rnenentang.Malah Dawidowicz rnernanjangkanhujahnya untuk meliputi go-longanketua kaurn Yahudi juga. Ketua kaurnYahudi, kata Dawidowicz, bekerjasamadenganNazi hanyasemata-matauntukmengelakkanseksaandan tekananNazi yang lebihdahsyatterhadapmenekadankaummeneka.Misalnya,merekabersetujuuntukmembentukMajlis GolonganTua(Judenrat)danmenganggotainyasepertiyang diarahkanoleh Nazikeranatakut kaumYahudi tidak akandiwakili langsungdalampemenintahanNazi atauakan diwakili oleh orang yang tenang-tenangmemusuhiYahudi. Tetapi persetujuanmereka mernbentukdan menganggotaiJudenrat seolah-olahnyamelambangkanpulapenenimaandan pengesahanmereka terhadapdasar pernenintahanNazi dan segaladiskniminasidankeganasannyasekali.Nampaknyamenekadilandadilema.Kata HannahArendt,dilemami jelas diambil kiraolehmenekayangkemudiannyamenggubalUndang-undang(Penghukuman)terhadapOnangNazi danPembantuNazi tahun 1950.Bahagian10 undang-undangmi mengecualikanhukum tenhadap seseorangyang bekenjasamadenganNazi sekiranyatindakannyaitu hanyalah“untuk menyelamatkandininya daripadabahayarnaut serta-merta”.BahagianII pula mengecualikanhukumantenhadapmenekayang telab rnelakukan“apa yang paling tendaya olehnya untuk meningankanakibatdaripadakesalahan”ataucuba“mengelakkanakibatyang lebih benatdanipadaapayangtelahterjadi”.45

HannahArendtjuga bersetujubahawaonangYahudi tidak berpeluangmenentang.Merekaterpaksamenyerabsahaja.Dalamhal in diajuga mendakwabahawaapayangmenyedihkanialah “... tidak adakumpulan atau onang bukan Yabudi telah bentindakdengan carayang benbeza”.46Dalam keadaankrisis, semuaakan memikirkan soalkeselamatanserta-menta.Apabila Anendt mernbmcarakantentangpenentanganYahudi diBelandadanpenyeksaanyang terpaksaditanggungoleh parapemberontakkernudiannya,dia jelas mengakuibetapasia-sianyatindakan rnemberontaktersebut.MenurutArendt,tentulah lebih baik mati di kamar gas sahajadaripadaterpaksamengalami seksaanberterusanyangberbulan-bulanlamanya.47

Berdasarkankepadaalasandi atastentu banyakorangyang bekenjasamadenganNazi dapat melepaskandin meneka daripadatuduhan bersalah.Semuaorang bolehmengatakanbahawamenekabekenjasamadengangolonganYahudi semata-matakenanamahu mengelakkandin daripadamaut serta-mertaataumahumengelakkanbenlakunyakeganasanyang lebih berleluasa.Majlis GolonganTua yangbekenjasamadenganNazitentu boleh rnengetengahkansalahsatuataukedua-duaalasanin Malah orang Yahudiyangmenganggotaisonderkommandos(unit-unit khas)Nazi dantunutsendinimembunuhorang Yahudipun boleb berhujahbegitu juga. Paaintelektual ataupnofesionalYahudi

45 H. Arendt 1976.Eichmannin Jerusalem:A Reporton The Banality ofEvil. Middlesex,England:PenguinBooks,him. 91.

46 Ibid., him. 11.47 Ibid., hIm. 12.

224


yangbersediamenerimatawaranNazi untukdikelaskandalamgolongan“mstmmewa”jugatidak bolehdikatakantelahmengkhmanatibangsasendini.Memangbolehdikatakanpense-tujuan merekauntuk dikelaskansebagaigolonganistimewa membawamaknabahawaorangYahudilain tidak istirnewadanoleh itu, wajardirnusnahkansahaja.48Tetapisekina-nya menekatidak bersetujuuntukdikelaskansebagaigolongan“istimewa” makamerekajugaakandirnusnahkandandenganitu kernungkinanberterusannyazuniat Yahudi akanmenjadi lebih gelaplagi. Jika isunyapadamasaitu ialah bagaimanasebanyakmungkinorang Yahudi dapatdiselarnatkanrnaka golongan “istimewa” tentu dapat mendakwabahawastrategiyang merekapilih itu ialah strategiyang paling pnaktikal diamalkan.DalamkonteksbeginilahdapatditempatkanpernyataanDawidowiczyangbenbunyi,

“Tidak benupayanyaorangYahudi menentangPenyelesaianAkhir [dasarNazi mahumenghapuskanYahudi] menambahkanlagi nasa bersalahmereka, keranatradisimerekamempertanggungjawabkankepadasetiap orang Yahudi tugas memeliharanyawasendinidan pengekaianmasyarakatnya.Zelig Kalamnovichberkatabagi pihaksemuaapabiiadia menulisdalambuku catatanhaniannyatentangdilemarnmit yangdihadapioleh orangYahudi padamasaitu: ‘Semuabensalah,atau barangkali iebihtepatiagi, semuatidak bersalahdansuci’.“~

Tetapijika penghujahanbegini ditenima,ia sepatutnyatidak dihadkanbagimembelaorang Yahudisahaja.TidakkahgolonganGeneja,onangJermanlain malahorangdi luarJermanpun berhakmenggunakanpenghujahanyang serupabagi membeladin masing-masing? Memang pennah dihujahkan bahawa ada golongan tentena yang engganmenentangHitler secaratenbukakeranakhuatin akan tencetusnyaperangsaudarayangboleh melibatkanlebih banyakkemusnahandanpentumpahandarah.Bukankahmi jugasatustrategibagi mengelakkankeganasanyanglebib berleluasa?ParapegawaiNaziyangdibicarakandi NurernbungselepasPerangDunia Kedua rnenegaskanbahawamenekahanyarnengikut penintah Hitler. Tidakkah boleh tindakan merekadikelaskansebagaitindakanbagi mengelakkanmaut serta-menta?Chamberlain,PerdanaMenteni Britain,rnasihmahubenbaik-baikdenganHitler selepasJermanmenaklukiCzechoslovakiakenanadia tidakrnahukankeadaanmenjadi lebih buruk,iaitujika Hitler ditentang.Denganaliranpenghujahanbegini, rnaka tentu onang yang berpeluangmenentangNazi tetapi tidakmenentangpun akandapatmernberikanjawapanataualasanbagi menjelaskankeputusanyangrnerekabuat.

Pendeknya,telahan“semuabersalah,ataulebih tepatlagi, sernuatidakbensalahdansuci” boleh dimanfaatkanoleh semuaorang.Jika semuadikatakan“tidak bensalahdansuci” rnakayang rnungkin terusdituduhbersalahhanyalahHitler seorangsahaja.Tersinatdi sebalikhujahmi ialahpengakuanbahawatiadaseorangpun dapatmenandingipengaruhdan kekuatanHitler. Sernuaterpegundan tunduk menerima.mi mungkin sukarsekaliditenima, tetapi jika ia diterima sekalipunhujah untuk melepaskansemuaorang laindaripadakesalahanmungkinpula sukaruntukdipertahankan.Barangkaliia hanyaboleh

48 Perihai onang Yahudi yang bersediadigoiongkankepadagoiongan“istimewa” mi ada dibicarakanoiehArendt danbeiiauamatmencemuhgolongani. Lihat ibid., him. 131—134.

49 Dawidowicz,op. cit.,him. 423.

225


dipertahankansekmranyakelemahanitu dianggapbukan sebagaisatu kesalahan.Walaubagaimanapun,anggapanmi dapatdipertikaikan.

Kelemahan,sepertijugakejahilan,mungkindikatakanbukansebagaisatukesalahanataujenayahjika ia rnemangtidak dapatdiatasidantidak pula membawakepadaapa-apabahaya.Tetapisekinanyaia sengajatidak diatasi dandenganitu mendatangkanbahayapula kepadadin sendinidan rnasyarakat,tentu ia boleh dikatakansebagaisatukesalahandanjenayahyangnyata.Jadi,persoalanyang penludihadapi ialah bagaimanakita dapatmenentukanfaktor sengajaatautidak sengajayang diperkatakanin Pensoalanmi bolehjuga dikalihkan: bagairnanadapatkita buktikan bahawaseseorangitu telah cubauntukmengatasikelernahanataukejahilannya?Jadi,jika seseorangitu hanyabekenjasamasahajadengansi penzalimbukankahitu rnenunjukkanbahawaia tidak pun berusahauntukmengatasikelemahannya?Jika dihujahkanbahawakelemahanitu menupakanlanjutandanipadakelalaianyangsudahlamadansudahmenjadisesuatuyangbegitu tenat,iamasihjugatidak dapatdibeladenganmudah.Sebaliknya,ia barangkalihanyaakanmenjelaskankepadakita kenapasikap menyenahkepadasi penzalimitu sudahrnenjadi begitu keten-laluan,iaitujika betul ia mernangketenlaluan.Isu kejahilan,secanakebetulannyapula,me-mangboleh dikaitkandenganisu kelemahanin Sekiranyadihujahkanbahawaseseorangatausesuatugolonganitu tidak mengetahuibagaimanauntuk mengatasikelernahanitu,makapersoalansamaada telah adaatautidak adausahauntukrnengatasinyaperlu puladiketengahkandandijawab.Nampaknya,tanggungjawabuntukmengatasikelemahandankejahilan dipulangkan kepadamanusia yang benkenaanitu sendini. Kejayaan ataukegagalandalamrnengendalikantanggungjawabmi tentu akanmenconakkanakibatyangbakaldihadapi.Jadi,dalamkes in keenggananrnenenirnatuduhanbersalahsebenannyamerupakankeenggananuntukmenerirnadan mengendalikantanggungjawab.

Walau bagaimanapun,wujudnya seseorangatau sesuatukumpulan yang engganrnenerirna dan mengendalikantanggungjawabsendini tidak bermaknaseseorangatausesuatukumpulanlain pula boleh atau patut mengambilkesempatansecarasewenang-wenangnyadaripadakeadaantensebut.Golongan lain yang mengetahuibagaimanamerbahayanyarnembiankankelernahanataukejahilanbenlanutansepatutnyaberusahaagankeadaanitu tidak berterusan.Dalam keadaansehani-hai pula amat sukar dikatakanbahawahanyaduaonangatauduagolonganyang terlibatdalam sesuatupenistiwa.Jadi,jika yang lernahbersalahkerana ia hanya membiarkankelemahanitu berterusan,sipenzalimbersalahkenanamengambilkesempatandanipadakelemahanonanglain, makasipemerhatijuga bersalahjika dia hanyamembiarkanpenzalimanberlakutanpabenusahauntukmembenhentikannya.Malah,merekayangtidak mengetahuitentangkezalirnanyangberlaku juga boleh disalahkanjika merekatidak pun berusahauntuk mengambil tahutentang nasib manusialain. Segalahujah mi diasaskankepadadua andaian pokok.Pentarna,rnanusiaitu bertanggungjawabbukanhanyauntukmemastikankesejahtenaannyasendiri, tetapi juga kesejahtenaanmanusialain secarakeseluruhannya.Kedua, manusiasecarakeseluruhannyajuga bensetujudenganapayang dimaksudkansebagaikesejah-teraan dan bukan kesejahteraanatau kezaliman dan bukan kezaliman.5°Dengan mi,

50 Hal ataumasalahmi, adasayabincangkandi tempatlain. Lihat QasimAhmad“PengadilanMoral DalamSejarah:Kes Nazi Di Jerman”dalamQasimAhmad1992. Karya Sejarah:PendekatndanPersoalan.KualaLumpur: DewanBahasadanPustaka,Bab3, hIm. 35—50.

226


apabilaberlakunyasesuatukezaliman,makamanusiasebagaisatuunit masyarakatlebihwaja mengakuisebagai“sernuabensalah”daripada“tidak bersalahdansuci”.

Perbuatanmengakubensalahtenlebih dahulu mungkin kelihatananeh dan ben-lawanan pula denganprinsip yang menetapkanseseorangitu sebagai“tidak bensalahmelainkan setelahdibuktikan kesalahannya”.Darn segi pengadilanmahkamah,tentuhanyaonang yang terbukti mengendalikansesuatutindakan yang bersalahdan panapembantunyayang nyatabensuhabatakandikenakansesuatuhukuman.Merekasahajalahyang patutberasabensalah.Orangyang menjadimangsasi pesalahsudahpun menerimadanmenanggungakibattindakan si pesalahyang benkenaan,si pemerhatilain yang dekatatau yang jauh tidak langsung melakukanapa-apatindakan pun: kenapakedua-duagolongan si mangsadan si pemenhatipatut mengakuidan berasabersalah?Dan segipengadilanrnahkamah,mereka mi rnemang lazimnya tidak akandipensalahkandandihukum. Namun begitu, dan segi pengendaliantanggungjawabbagi mernelihanake-sejahteraandin sendinidanumat rnanusiasecanakeseluruhannyapatutjugakahrnenekaberasatidak bensalah?Bendasarkanhujah danandaianyang dikemukakansebelummitentu sukaagaknyauntukkita mengatakanmereka“tidak bersalahdansuci”.

ISU KEBAIKAN MUTLAKJadi, sekiranyakaum Yahudiyangdizalimi bensalah,Nazi yangmenzalirnibensalahdanorang atau bangsalain yangmernenhatiatautidak memerhatijuga bensalah,iaitu atassebabdankadarmasing-masing,rnakadasaryang melepaskanseseorangyang tenlibatdalarntindakanzalim semata-matakeranaia mahu rnengelakkanmaut serta-rnentaataubencanayanglebih besarpenluditeliti semula.Dasaitu tenlalu umumdanlonggan.Jikaiadiamalkan,makapninsip yangmahumenekankantanggungjawabsemuamanusiamenjagakesejahtenaandin sendinidanurnatmanusiaselunuhnyatentu pulatidak dapatdiamalkan.Jika pninsip mi tidak dapat diamalkan, maka kubu penlindungan bagi memelihanakesejahteraanmanusiatentupulaakannuntuh.Oleh itu, dasaryangmembebaskanmenekayang bertindakzalim sernata-rnatakeranamenekamahumengelakkanmaut serta-mertaataubencanayang lebih besarpenlu dikonbankan.Pengonbananataupenolakandasanmibukan dibuat sernata-matakenanapemilihan salah satu antaraduadasanmesti diken-dalikan. Pemilihan hanya merupakansebahagiandanipadasebabnya.Dasar mi patutdiketepikankenanadasanmi menjadikantindakanmenyelamatkandin sendinidan meng-elakkanbencanayang lebih besansebagaimatlamatmutlak yang tidak dibatasilangsungoleh pentimbanganlain. Tanpapertimbanganterhadapfakton lain, tindakan menye-lamatkandin sendinidanmengelakkanbencanayanglebih besantentuakhinnyabolehjugadihujahkansebagaisesuatutindakanyang hanyamementingkandin sendini, dayus dandenganitu, bolehjuga pula melernahkansernangatonanglain. Denganpenkataanlain,bolehkahseseorangitu, derniuntuk menyelarnatkannyawanyasendini, rnembunuhoranglain yangtidak bersalahsepertiyangtelah dilakukanoleh sonderkommandosYahudi dibawahNazi? Apakahtindakanmenyelamatkannyawasendinimenupakansuatukebaikanmutlak dan segala tindakan lain dibolehkan kerananya?Sebaliknya, jika tindakanmerneliharanyawasendini hanyadibenarkansekiranyaia tidak melibatkanpengorbanannyawaonanglain yangtidak bersalah,makatentutindakanmenyelamatkannyawasendinitidak boleh dianggapsebagaikebaikanmutlak. Kebaikannyadisandankankepadasyanat

227


tertentu. Denganitu, penbuatanrnenyelamatkandin sendini yang tidak mempedulikankeselamatanoranglain boleh pula dianggapsebagaisatupenbuatanrnernentingkandinsendini;malahiabolehdianggapsebagaisatuperbuatanzalirn.

Memangseseorangyang rnenyelarnatkandin denganmembunuhonanglain bolehmenyatakanbahawaorangyangdibunuhjugabersalahkenanatidak mengatasikelernahansendinisehinggadininya terdedahmenjadimangsapembunuhan.Tetapisepertiyangtelahdinyatakansebelumin seseorangitu sepatutnyamenolong onang lemah mengatasikelemahannyadanbukan rnengarnbilkesempatandaripadanya.Sekiranyaseseorangitudibolehkanmengambilkesernpatandanipadakelernahanonang lain dan tindakanmem-bunuh orang lain juga dikelaskan sebagaitindakan mengambil kesempatan,makagolonganNazi jua tidak patut dipensalahkan.GolonganNazi mernangtidak segansilumempergunakansahajakonseppengekalanspesiesyang handalseperti yangdiutarakanoleh Darwin. Jika konsepDarwinismesosial mi ditenima sebagaisuatu arnalanbiasarnanusia, rnaka nampaknya kita sudah rnenjunjungpendewaankekuatan fizikal danrnembenarnkanterusperhitunganmoral. Tidak terdapatnyagolonganmanusialain yangbertindakbenlainandalarnkeadaanknisis (jika betullahtidak tendapat!)tmdak menjadikantindakansebegitusesuatuyangpatut ditenima.Malah semuatindakanitu patut disesali,iaitu jika kita masib yakin tentang adanya,dan masih mahu benusahamengadakan,moraliti manusiayang dianggapbenpenikernanusiaandemi menjamin rasa kesejagatansertakeprihatinansosialinsanyangtulen.

Seterusnyapula, jika seseorangitu dibenarkanmelakukansesuatuapasekalipunbagi rnengelakkanbenlakunyasuatubencanayanglebih besarmakatindakanmengelakkanbencanayanglebihbesaritulahsebenarnyasudahdianggapsebagaikebaikanmutlak. Jadi,Majlis GolonganTua Yahudi bekenjasamadenganNazi yangsudahnyatazalirn adalahkeranarnahu rnengelakkanbencanayang lebih besar,keranatakutkankeganasanNazilebih benleluasa.Soalnyaialah: antarahidup bekenjasamadengankezalimandan matimenentangkezaliman,manakahbencanayang lebih besar?Apakah rnati menentangkezalimansebenarnyasatu bencana?Sebaliknyapula, apakah merneliharakehmdupantanpaprinsip suatutindakanyangsebenarnyamengelakkanbencana?Tidakkahkematianakibatdaripadatindakanmenentangkezalimanmerupakansuatupengorbanandanlebihnamai yang mati bukan bermaknaberlakunyabencanayang lebih besar, tetapi terlak-sananyapengorbananyang lebih benmakna?Sebaliknya,tidakkah tindakanmemeliharakehidupanyang diasaskankepadapengonbananpninsip keadilanitu dengansendininyamencetusdanmembiakkandi kalanganorangnarnaipenasaandansikap menyerahkepadakezalirnan?Tidakkah hidup begini sepatutnyadikatakansebagaisuatu bencana?YangtrajisatauinonisnyadalamkeskerjasamaantaraYahudidenganNazi ialahkerjasarnayangdibenikanoleh Yahudi tidak sentiasapula menyelamatkanlebih banyaknyawa. Dalambeberapakejadman,orang Yahudi tetapjugamenjadi mangsakeganasanNazi walaupunkerjasamatelahdiberikan.Memangbolehdihujahkanbahawatanpakenjasarnalangsung,jumlahorang Yahudiyang menjadi rnangsaNazi tentuakanmenjadi lebih tinggi. Tetapiseseonanglain bolehpula mengutarakanhujah yang berbeza.MernandangkanmatlamatNazi ialahpenghapusanYahudi,makakadarjumlahpembunuhanterhadaponangYahudiakansebenarnyaditentukanbukanoleh adaatau tiadanyakeijasamatetapi oleh faktonmasasahaja.Pendeknya,kemanfaatanyang boleh dihasilkandaripadadasarbekerjasamaYahudi-Nazi adalab sesuatu yang amat boleh disangsikan.Malah Arendt sendiri,

228


walaupundia juga adamengatakanbahawatidak adagolonganonang lain dalamknisisyang telah bertindakbenbezadanipadakaum Yahudi, turut juga rnenegaskanbahawaanahankepadaonangawamYahudi yangdikeluankanoleh Majlis GolonganTua Yahuditelahsebenarnyamemburukkanlagi keadaan.Tidakkahbentukanahanyang dikeluarkanoleh Majlis GolonganTua mi dipenganuhioleh kewujudankerjasamaantaramenekadenganNazi?Arendt menjelaskanbahawa,

“Di manasahajaonangYahudi tinggai, terdapatpana pemimpinYahudi yangdiakui,tetapi kepimpinanmi, hampir tanpapengecuaiian,bekerjasamadenganNazi, denganapacarasekalipun,biar apapuntujuannya.Sebenannya,jika orangYahudi betul-betultidakdiurusdantidak mempunyaipemimpin,akanberlakulahhuru-haradankeperitanyang berleluasatetapi jumlah mangsatidakiah menjangkausampai ke angkaantaraempatsetengahhinggaenamjutaorangmanusia.”5’

Oleh itu, sekiranyakita tenirnapengakuan“semuabersalah”,walaupunatassebabdankadaryangberbezadaipadaseonangkepadaseorang(ataudanipadasatukumpulankepadasatu kumpulan) lain, maka salahsatu tugasyang patut dilaksanakansetenusnyaialah menentukankadanatauberatnyakesalahanseseonangitu. Tentubanyakfakton dansebabyang patut dilibatkan dalarnusahauntuk rnenjawabpersoalanmi denganme-rnuaskan.Usahami tidak akandibuat di sini. Banangkali,mernadailahjika dinyatakanbahawausahanyaarnatrumit danberat.Hal mi sepatutnyadapatrnenekankanbetapaberatdan luasnyapula isu-isu yang tenselindungdi sebalik andaianbahawarnanusiaitu ben-tanggungjawabmernelihaakesejahteraandirinya dankesejahteraanmanusiaselunuhnya.

Walau bagairnanapun,salahsatu faktonyangpatut diambil kina dalammenentukankadar kesalahanseseorangitu bensabit dengan keganasanNazi ialah sejauh manaseseorangitu telah menentangatau tidak menentangkeganasantensebut.Kesan danmatlamatpenentangantentujugapatutdipentimbangkansekali.Untuk tujuanpenghujahanmi kekesananbarangkali bolehlahdisamakandengankeaktifan: lagi aktif penentanganmakalagi berkesanlahpenentanganitu dan begitulahpula sebaliknya.Matlamatsernuagolonganparapenentangbolehdikatakan(dan dihadkan)kepadamenentangkezalimanNazi sahaja.Berdasarkanpenkinaanbegini, makapemerhatianbahawatidak terdapatnyapenentangannyatasecarabesar-besaranyangmelibatkanmajonitiorangJermanbenrnaknamemangrnajoniti orangdi Jermanlemahdanbensalah.Penentanganaktif sebelumPerangDunia Kedua hanyaterdapatsecaraterhad di kalangan para pekenja, golongan kin,golonganGerejadanjugaparapegawaitentera.

Tindakanpenentangandi kalanganpekerjabenhaluankin berkisar di sekitarke-giatanmengedarkannisalahanti-Nazi,menulisslogandi tembok-tembokdanmengadakanpenbincangansulit. Kadangkalamerekajugamengendalikansabotajataumogoksecarakecilan. Kegiatan penentangansecarasulit juga menupakanpenentanganyang diken-dalikan oleh parti-panti sayapkin sepertiPanti Dernokratik Sosial danParti Kornunis.Kegiatan sulit danmenentangkerajaanrnernangtidak asing bagi golonganmi dan mimembantuusaharnereka.Narnunbegitu,jumlahbekasabli rnenekayangterlibatdikatakanhanyadi sekitan 10 peratus.Lagipun,golongansayapkin mi tidak bersatu.Kekurangan

51 H. Arendt, Eichmannin Jerusalem,him. 125.

229

EROPAH MODE N; ARUS SOSIOPOLITIK DAN PEMERINTAHAN

ahli danpenpecahanmi melemahdanrnenggagalkanusaharnenekauntuk menghasilkanpenentanganmelawanNazisecaratenatundanmeluas.

Pertentangandi kalanganahli Geneja, seperti yang sudah disentuh,juga tenhad.LagipungolonganGerejatidakrnernpunyaitradisi menentangkenajaandan pembentukanpergerakansulit sehebatgolongansayapkin. Tradisi konsenvatifyang menyanjungdanmernatuhi kuasa kerajaan, tenutamadi kalangangolongan Protestantdi Jerman, me-lemahkanusahadansernangatpenentanganmeneka.

Memandangkankelemahanpenentangandi kalanganorangawarnin makaterdapatahli sejarahyang mengatakanbahawapencubaanpanapegawaitenterauntuk membunuhHitler pada26 Julai 1944 merupakanpenentangantenhadapHmtler yangpalingutama.Jikadiukun dan segi keaktifan (ataukekesananyang dihanapkan?),makapencubaanpada20Julai mi jugaboleh dikatakansebagaipenentanganyang paling utama.Tetapipercubaanmi jugagagal. Born yang diletupkantidak meragutnyawaHitler dan coupd’etat tentenayangdirancangkanterbengkalai.Banyakketuapakatanatauplot20 Julai telahdiseksadandibunuh.DalamtindakanbalasNazi terhadappercubaanrnembunuhHitler dikatakanlebihkunang 5000 orang tenteradan onang awarn telah akhirnyadihukum mati oleh pihakrnahkamahsivil danpemerintah.52

Jadi,padakeselunuhannya,penentanganonangJermantenhadapHitler jelas gagal.Anthony Williarns mengatakanbahawa,

“Dan segi politik, penentanganorang Jermanmerupakansatu kegagalan:Hitlermemperolehkuasapada30 Januari 1933 dan teiah tidak disingkinkansehinggaiahdia

membunuhdirinya sendini di dalam kubunyadi Berlin pada30 April 1945, ditum-bangkanbukanoleh orangJermanyang menentangnya,tetapioleh kekuatansenjataKuasaBerikat.”53

DASAR LUAR HITLERDasar luar Hitler mernpunyaiunsurpensamaanpenting dengandasardalarnnegerinya.Ideologi keunggulanbangsaJermanatauAryan dijadikanlandasankepadanancangandantmndak-tanduknya.Taktik Machiavellian yang digunakanoleh Hitler bagi rnencapai

matlamatdasardalarnnegerinyajugadigunakanbagi rnencapaimatlarnatdasarluarnya.Setenusnya,sikap ahli politik Jenmanyang pencayabahawapengaruhdankuasaHitlerdapatdibendungjuga diperlihatkanoleh negarawanEropah yang terpaksabenhadapandenganHitler. Olehsebabitu, terdapatkerelaanmenekauntukbertolakansundengankuasaNazi pada peningkatawal pemenintahanHitler. Salah dugaanmi memudahkanHitlermelaksanakandasarluarnyayangagresif.

Padaperrnulaannya,Hitler sendinimernangtidak rnampuuntukmelaksanakandasarluar yangagnesif. Jermanrnasihbelum rnernpunyaitenterayang kuat. PencabulanHitlertenhadappenuntukanPerjanjian Versaillesdipenlihatkannyaseolah-olahsebagaisesuatuyangterhadsahaja.PadabulanFebnuaitahun 1933,MenteniLuanJerman,Konstantinvon

52 A. William, “Resistanceand OppositionAmongstGermans”daiam S. Hawes& R. White (ed.) 1976.ResistanceIn Europe, 1939—1945.England:PenguinBooks,him. 169.

53 Ibid.

230


Neunathmenegaskankepadapaa diplomat asing bahawaJerman tidak akan “cubarnelaksanakanapa-apaekspenirnendalarndasaluarnya” dan “Hitler kian tenbukti ben-patutan”dalamdasarnya.54ApabilaHitler menaikkeluanJermandanipadaLiga Bangsa-BangsadanPersidanganPengunanganSenjatapadabulan Oktobentahun1933,dia masihseolah-olahmernperlihatkansokongannyaterhadapdasanpengunangansenjata.PadabulanJanuaitahun 1934,Hitler rnenandatanganisatupenjanjianpersahabatandenganPolanddanpakatanJerman-Rusiaterusdiperbaharuisehinggatahun1935.ApabilapercubaannyauntukmenyatukanJenmandanAustriadenganmempengunakangolonganNazi di Austriagagal,Hitler menafikanpenglibatannyadan bersetujurnernisahkanParti Nazi di Austriadarn parti Nazi di Jerman.Menerusipidato umurnnyasehinggatahun 1936,Hitler masihrnenggambankandininyasebagaiseorangbekastentenayangamatbencikanpepenangan.

PencabulanHitler yang nyata terhadapsalahsatu penuntukanpenting PerjanjianVersaillesberlakuapabiladia mengurnumkanpembentukanTentenaUdaraJermanpada9Mac 1935.Semingguselepasitu, dia telah rnemperkenalkansemuladasarkenahantenagabagi mernbentuksatu angkatan tentena yang mempunyai 500 000 orang anggota.Walaupun negana-negaraKuasaBenikat membangkangdasanHitler in meneka tidakmengambilapa-apatindakantegas.Kemudian,padatahunbenikutnya,pada7 Mac 1936,Hitler telahrnenghantarkanpulatenteranyake tebingtimun danbanatRhine.Denganitu,dia telahmelanggarsatu lagi ketetapanyang dibuatdalamPerjanjianVersailles.Fasal44PerjanjianVersaillesyangkemudiannyaditetapkansekalilagi olehPakatanLocarno1925melarang Jerrnan menempatkantenteranyadi kawasan yang bersempadandenganPerancisin Sekali lagi PerancisdanBritain bentolak ansun. Terdapatpihak di Britainyang percayabahawasekiranyaJenmandiizinkan mengembalikansemulakekuatanten-teradanmenggenakkannyadi kawasannyasendinisecaabenpatutan,makanasakemarahanJermanterhadapPerjanjianVersaillesdapatdiredakan.Alas penkinaanbegini jugalahmakaBritain bensetujumenandatanganiperjanjiantentangdasanpenkembangantenteralaut denganJermanpadabulan Jun tahun 1935. Menunut perjanjianitu, Jenmanbolehmernpenbesarkantentenalautnyasehinggaparassatupertigasaiztenteralaut Britain.

ANSCHLUSSBenlatarbelakangkaniklirn politik beginilahHitler melancarkansemuladasarpenyatuanJerman-AustniaatauAnschluss.Pada 12 Februani 1938, Hitler telah berternudan ben-

bincangdenganCanselonAustria,Kurt Schuschnigg.Setelahpentemuanin SchuschniggbersetujumelantikketuaNaziAustria,Seyss-Inquartyangpro-AnschlusssebagaiMenteniDalam Negeri.Dia jugabersetujuuntuk mengadakansatupungutansuarapada13 Macbagi menentukansamaada nakyat Austria menyokongAnschlussatau tidak. Tetapisebelurnpungutansuarasempatdijalankan,Hitlen telah mengarahkantenteranyamarakeAustria pada 11 Mac, denganalasanbahawaMenteni Dalarn Negeni Austria telab me-mohon bantuanJenmanbagi rnententeramkankeadaandi dalam negeni. WaIhal, pen-mohonanitu telahdirekasahajaoleh seonangpembantukananHitler. TentenaHitler telahmendapatsambutan ghainah di Vienna dan tidak ada kuasaEropah yang bersedia

54 Paxton,op. cit., him. 403.

231

EROPAH MODEN; ARUS SOSIOPOLITIK DAN PEMERINTAHAN

rnenggunakankekerasanmenghalangHitler walaupunAnschlusssebenarnyamelanggarFasal 80 Perjanjian Versailles.Anschlussmenjadi satu fait accompli danJermankinirnenjadinegarayangmernpunyai80juta rakyat.

SelepasAnschluss bangsa-bangsaJerman di negana lain, sepenti Poland danCzechoslovakiajuga inginkan perlindunganJerrnan.Hitler bertambahyakin dan ber-tambahagresif. Britain masih rnahu bentolak ansun. Lagipun, darn kaca rnataBritain,Jermandi bawah Hitler juga dilihat sebagaibentengbagi mempentahankanEnopahdanipadaancarnankornunismeRusia. DasarBritain mahu memuaskanharapanJermanditeruskanwalaupunselepasHitler melanggarCzechoslovakia.

KRISIS DI CZECHOSLOVAKIAKrisis di Czechoslovakiaberpuncadaipadatuntutanuntuk mendapatkanautonorni ke-daerahanoleh warganegananyayang berbangsadan berbahasaJenmandi Sudetenland.Padapenrnulaanknisis itu, iaitu padabulan April tahun 1938, kerajaanCzechoslovakiarnendakwabahawaJenrnansudahmenggerakkantentenanyauntuk carnpuntangantentangurusan dalam negerinya.Perancisdan Rusia, masing-masingrnempunyai perjanjiantentera denganCzechoslovakia,mengisytiharkankeazamanmereka untuk rnembantuCzechoslovakiajika ia dicerobohi.Arnaranyang samatelah jugadibenikanolehBritain.Hitler rnenafikanyang dia mempunyaiapa-apanancanganagresif terhadapCzechos-lovakia.

PenafianHitler sebenarnyamerupakansatu taktik rnenunggurnasayang sesuaisahaja.Pada30 Mei 1938, Hitler telah menegaskan“hajatnya yang tidak dapatdiubahuntuk mengganyangCzechoslovakiadengantindakan tentera tidak lama lagi”, iaituapabilatendapatnya“helahyang nampaksesuaidanalasanpolitik yangmemadai”.55Masayangsesuaitiba padabulanSeptemberapabilanusuhanbenlakudi Sudetenland.Rusuhanmi berlakuberikutandaripadapidatoHitler yang bersemangatdi PenhimpunanPatiNazidi Nurembengpada12 September.Dalampidatonya,Hitler telah menjanjikanbantuantenterakepadagerakanorangJermandi Sudetenland.KerajaanCzechoslovakiameng-isytiharkan keadaandarurat. Jenrnan, Penancisdan Britain sernuanyarnenggenakkantentenamasing-rnasing.

Walau bagaimanapun,peperangandapatdielakkandenganadanyausahanundingandan tolak ansuryangdikendalikanoleh PendanaMenteni Britain, Neville Chamberlain.Hasil daripadatiga penjumpaannyadenganHitler, termaktublahPerjanjianMunich pada29 September.Menenusi Penjanjian Munich sernua kawasanSudetenlandyang tidakpernahpun rnenupakansebahagiandanipadadaenahJenman,akhirnyamenjadihakJerman.Hitler bersetujurnenghonmatikedaulatandaerahCzechoslovakiayang lain. PenjanjianMunich rnerupakanpuncakkepadadasartolak ansunkuasaEropahterhadapHitler.

MalangnyakejayaanPerjanjianMunich tidak kekallama.Hitler rnenodaijanji yangdibenikannyakepadaChamberlaindan rnelanggaribu kota Czechoslovakia,Prague,pada15 Mac 1939 danrnenubuhkanapayang dinamakanDaenahNaunganBohernia-Monavia.Rusia.PerancisdanBritain membiakansahajaCzechoslovakiahancun.56Sebenarnya,dua

55 Ibid., him. 420.56 Ibid.,him. 423.

232


han selepastenteraHitler rnemasukiPrague,Rusia menyatakankesediaannyauntukbekenjasarnadengankuasalain menentangtenteraJenrnan.Tawaranmi tidak disambutoleh Britain danPenancis.Kedua-duakuasami rnasihmencunigaikejujunanrejim Stalin.

KRISIS DI POLANDSelepaspenaklukanCzechoslovakia,Hitler mengalihkanpula pandangannyake Poland.Sepentidi Czechoslovakia,di Polandjugatendapatgolonganminoniti Jermanyang besan,misalnya di kawasanSilesia dan Danzig. Danzig sebenarnyaditempatkandi bawahpenyeliaanLiga Bangsa-Bangsa.Lagipun akibatdaipadaPenjanjianVersailles,daerahPrusiaTirnur telahdipisahkandaripadakawasanJenmanlain oleh selunjunankawasantanahkepunyaanPoland.Padatahun1939,MenteniLuaJerman,Joachirnvon Ribbentrop(dia rnenggantikanvon NeunathsebagaiMenteni Luar padabulanFebruanitahun 1938)menggesaPoland agarmemulangkanDanzigkepadaJerrnandan membenarkanJenmanmembuatjalan keretaapi rnerentasikawasanPolandke PrusiaTirnur. Sebagaibalasan,JenrnanbenjanjiakanmelindungiPolanddaripadaseranganRusia.

Kini, Britain tidak lagi mahu mengarnalkandasarbertolak ansurdenganHitler.PenistiwaMunich sudahmenjadi pengajaranyang jelas baginya.Pada 31 Mac 1939,ChamberlainrnengisytihakanbahawaPerancisdan Britain akan membenikanPolandsegalabantuanyangmungkin sekinanyakernendekaanPolandnyataterancarn.Rundingandengan pihak Rusia juga dikendalikan oleh kerajaan Britain dan Perancis tentangkemungkinanmengadakanpakatanbensamamenentangHitler. Walau bagaimanapun,Britain danPerancismasihlagi belurnbegitu ghainahuntuk bekenjasamadenganRusia.Rundinganyangdiadakanpun bukanlahpadapeningkattinggi.

KeenggananPenancisdanBritain bekerjasamadenganRusia akhirnyarnemberikanpeluangkepadaHitler. Hitler khuatin Jermanakanterpaksaberpenangdi duaperbatasansekmranyaRusiajugaterlibatdalampepenanganmempertahankanPoland.Maka, diatelahmengutuskanMenteni Luanya, von Ribbentrop, untuk menunding dan memetenaikanperjanjian persahabatandenganRusia. Pada22 Ogos 1939, terhasillahPakatanNazi-Soviet — satu pakatanyang telah merneranjatkanEropah.Dua sistern totalitarian yangselamami berrnusuhankenana berbezaideologi, kini rnengetepikanideologi kenanarnemikirkan kepentingansendini.Jika Hitler dapatdiselarnatkandaipadakemungkmnanpeperangandi duaperbatasan,Stalin jugamernperolehkeuntunganyang sama.Lagipun,jika Stalin rnenyebelahiBritain dan Perancis,Rusia akan terpaksaberternpundenganJenrnan.TetapidenganmenandatanganiPakatanNazi-Soviet,Rusia hanyadikehendakiberkecualisahajajika tencetuspenangantaraJenmandengankuasalain. PeruntukansulitPakatanNazi-Sovietmi pula membahagikankawasan Eropah Tirnur kepadadaerahpengaruhJerrnandanRusia.HarapannegarademoknasiBaratuntuk menjadikanJermansebagaikubu membanteraskemaaankomunismenampaknyatidak benasas.Ribbentropkini menegaskankepadaStalin bahawarnusuhJerrnansebenanyabukanlahRusiatetapinegara-negarademokrasi.

Pada25 Ogos,ChamberlainmengesahkanjarninanBritain untuk mempertahankanPoland. Dia mengulangipennyataannyabahawaBritain akanmengisytihankanperangsekinanyaPoland dicerobohi.BanangkaliHitler masihtidak pasti sarnaadaChamberlainbenar-benarseriusatautidak.PadaI Septernber,tenteraJermanmanake Poland.Pada3

233

EROPAH MODEN: ARUSSOSIOPOLITIK DAN PEMERINTAF-IAN

September,Britain dan Perancismengisytiharkanperang.Maka, benmulalabapayangdinamakanPerangDuniaKedua.

Kempen tentenaNazi di Poland memakanmasa lebih kunang sebulan sahaja.Warsaw,ibu kotaPoland,ditawanpada27 September,dankubu tenakhinPolandtumpaspada 2 Oktoben. Bantuan daripadaPerancisdan Britain tiba agak lambat. Semasamenakiuki Poland,Jermanmengendalikantaktik blitzkrieg, iaitu pengerakankilat yangmenggunakankombinasikenetakebal, tentenabiasadansokongantenteraudara.

Padatahunyangbenikutnya,Hitler menenuskanlagi dasarpenaklukannya.DenmarkdanNorway ditakluki padabulanApnil tahun1940.Senentakdenganitu jugatenteranyarnernerangiBelanda,Belgium,LuxembourgdanPenancis.Negaami jatuhsatudemi satu.Ramai tentenaPenancisdan Britain terpaksaberundur. Antaa 27 Mei hingga4 Jun,sejumlah338 000 tentenaBritain dan PenancismeninggalkanPenancismelaluipelabuhanDunkirk. Perancisjatuh ke tanganHitler pada16 Jun 1940. BahagianutaranyamenjadisebahagiandaripadatanahjajahanJenman.Bahagianselatannyapula dibentuk rnenjadisebuahkerajaansekutu Jermandi bawahpernenintahanbekaspejuang PenancisdalarnPerangDuniaPentarna,MarsyalPetain.

DengankejatuhanPenancis,Hitler kini menguasaisebahagianbesardaripadabenuaEnopah,kecualiRusia,Sepanyoldanbebenapanegaakecil yang lain. Dasarluar Hitleryangmenghasilkanmi sebenarnyasudahpun dinyatakanolehHitler dalambukunyaMeinKampf. Dalarn Mein Kampf, matlamatdasar luarnyaditumpukankepadapenyemakansernula Penjanjian Versailles, penyempurnaanpembentukansebuahReich Jenmanberasaskanbangsaatau Volk, menentudanmemelihana“kesucian”bangsaJermanatauAryan danmewujudkandaerahyang luas lagi sesuaibagi menampungkepenluanbangsaJermanpadamasanyadanjuga padamasayangakandatang.Malah dasamemenangiPerancisjuga ditekankan oleh Hitler. Penancisdilihat sebagainegara yang mahurnenguasaiEropahdandengki tenhadapkesepaduandan kekuasaanJenrnan.Negarayangbolehdikinasebagaitidak bermusuhdenganJermanhanyalahBritain danItali.57

Tetapi Britain, berbezadaripadaItali, tidak menjadi sekutu JermanpadamasaPenangDunia Kedua. SetelahPenancisjatuh dan kemudianbekenjasamadenganJerman,Britain memutuskanuntuk tenus menentangJenman.Pada 10 Mei, Winston ChurchillrnenggantikanChamberlainsebagaiPendanaMenteni Britain. WinstonChurchill, dengangayapolitiknya yangarnatbenbezadaipadaChamberlain,rnenjadiheroBritain menen-tang Hitler. Denganpenuhsemangatdia menggerakkannakyat Britain untuk mernerangiHitler “jika perlusecarasendiniannya,jika penlubian bentahun-tahun”.55PerangudarabagirnenguasainuangangkasaBritain, yangdinarnakanPerangBritain (Jun 1940— September1941), merupakanperang udara yang paling hebat padamasa PerangDunia Kedua.Lanjutan danipadaperangmi, bandan-bandandi Jermandan Britain juga tunut dibom.Ribuanrakyattenkonbandi kedua-duabelahpihak. Setiapmalamdanipada7 Septemberhingga 2 November 1940, London dibom: 15 000 rakyat mati, nibuan benlindung dikawasanbawahtanahdannibuanbangunanmusnah.Sebagaitindakanbalas,tentenaudaraBritain mengebombandar-bandaJenmanpula.Di Dresdensahaja135 000 nakyatJenman

57 A. Hitler (terj. R.Manheim)1980. MeinKampf. London: Hutchinson& Co.,CetakanKeempat,hIm. 565.58 Paxton,op. cit., him. 442.

234


mati akibat born yang dijatuhkanpada 13 Februani 1945 — angkayang jauh melebihi78 000 rakyatJepunyangmatidi Hiroshima.

OPERASI BARBAROSSABelum lagi Hitler dapat menewaskanBritain (atau kenana tidak dapat menewaskanBritain), diatelahmemalingkanpenhatiannyake kawasanBalkansdanRusia. YugoslaviadanGreeceditawanoleh Jenmanpadabulan April tahun 1941. Pada22 Jun 1941,Hitlerrnengarahkan79 pasukantenteranyarnenyenangRusiadi sempadansepanjang2000batu.Operasitentenayangpaling besardalamsejanahEropabmodenmi, yang digelarOpenasiBanbarossa,juga disentai oleh Finland, Hungary danRumania. Padabulan Septembertahun 1941, Leningrad hampir tewas. Dalam penternpuranpaling hebatselarna lebihkurang900 han hinggabulanJanuani1944 i, lebih 100 000 born telah digugurkanolehtenteraudaraJerrnan.Padabulan Disembentahun 1941, 3700 orangawamRusia mati,kebanyakannyaakibatdanipadakebulurandankesejukanmusirndingmn.TetapidaripadabulanNovembertahun1942 lagi sudahterdapatpasukantenteraJermanyang mengalamikekalahan. Sampai masanya, kempen tentena Jerman tumpas juga dan kumpulantenteranyayang terakhinmeninggalkanRusiapadabulanOgos tahun1944.TenteraRusiakemudianmarahinggake Elba pada28 April 1945dan bentemudengantentenaBritainyang menggernpur tentera Jenman daipada bahagian barat sernenjak pendaratantenteranyadi Normandypada6 Jun 1944.Menjelang7 Mei 1945,JenrnanrnenyerahkalahdiRheims.

PercubaanHitler rnenakluki Rusma ialah bagi menyernpurnakanhajatnyauntukmemperolehtanahyang cukupsubundan luas bagi kepenluanJerman.Inilah dasanyangdinamakanLebensraum.DalamMeinKampf,Hitler mengatakanbahawa,

“... kita para SosialisNasional mesti berpegangteguh kepadamatlamatkita daiamdasanluan,iaitu, bagimendapatkanorangJermankawasandan tanahyangmerupakanhakmerekadi duniami. Dantindakanmi sahajalah,di hadapanTuhandanmasadepanJenmankita, yangakanmewajankanapapun pengonbanandarah

TanahyangdimaksudkanolehHitler ialah,

“Sekinanyakita benkatatentangtanahdi Eropahpadahan in makaapayangutamanyatimbul dalam pemikinan kita hanyalah Rusia dan negeri-negeri naungan yang

bersempadandengannya”.6°

OrangRusiadanorang daerahlain yang bukan Aryan amat patut ditakluki dandijadikan hambasahajakepadabangsaJerman.Lagipun, Rusia sudah dicemari olehBolshevik, dan BolshevismemenurutHitler, tidak lain dan tidak bukan adalah satupakatan antarabangsakaurn Yahudi sernata-mata.Kerana adanyasikap keangkuhanbangsabeginilahrnakanakyatPoland,Rusiadandaerahlain di EropahTimur dizalimidenganbegitu terukolehtenteraNazi. KenanasikapbeginijugalahHitler tidakingin untuk

59 Hitler, op. cit., him. 596. Penekanansepentiasai.60 Ibid.,him. 598. Penekanansepertiasal.

235


bekerjasamadenganrnusuh-rnusuhStalin di Rusia bagi menumpaskanpernenintahanBolshevik, walaupuntenteraRumaniadan Yugoslavia tunut sertadalam OperasiBar-barossanya.Hitler begitu yakin akan kekuatan tentenanyadan kelernahan tenteraBolsheviksehinggalahdia~tidak rnemikinkanperlu untuk membekalkanparatentenanyadenganpakaianuntuk musim sejuk.Padasuatuketika,Hitler pernahmendakwabahawadia tidak pernah“mengambil apa-apalangkahyang rnenyebabkandia akan terpaksabenundur Katanyadia akanmengambilnisiko tetapi hanyayangbenpadanandanyangtidak akan menjejaskankeselamatanbangsaJerman. Katanya “Untuk mi anda me-merlukanseolah-olahhidung untuk rnenghidu 61 Tetapikeangkuhandan keyakinanmanusiasahajatidak dapatmenjamin kejayaan.Malang tidak berbau;Hitler tidak dapatmenghidunya.Risiko yangdiambilnyamembawakepadakejatuhanJerman.

AKIBAT PEPERANGANDalam Perang Dunia Kedua, dianggarkan600 000 nakyat Jerman terkorban akibatdaripadasenanganborn, duaperempatjuta tentenanyatenbunuhdalampentempunandanhampirsatupenempatdaripadabangunannyarnusnah.Di sampingitu pula, Iebih daripadaenamjuta golonganminoniti Jermandi CzechoslovakiadanHungarytelah diaahpulangke Jerman.Merekami danratusannibu pekerjaEropahTimur yang tidak mahukembalisemula ke negarameneka masing-masingsernuanyamenjadi orang pelarian. Jenmankekuranganmakanan, tempat kediaman dan barangan.Dalam keadaaninflasi dankenuntuhansemangat,arnalanblack marketmerebakluas dan rarnai hanyamemikinkankepentingandankeselamatandin rnasing-masingsahaja.

Antaratahun1945 hinggatahun1947, tiga belaspembicaraantenhadappenjenayah-penjenayahutarnaperangtelah diadakandi Nuremberg.OrangJenrnan yang dituduhdibicaakanoleh panahakirn dan Arnenika,Britain, PenancisdanRusia.Saturatus tujuhpuluhtujuhonangJenman(atauAustria)telab dihadapkanke mukapengadilan.Duapuluhlirna orangtelah dikenakanhukurnanmati, duapuluh onangdikenakanhukumanpenjanayang lebih singkat rnasanyadan tiga puluh lima orangtelah dibebaskan.Dalam ternpohrnasa mi juga wilayah negaraJermanmengalamiprosespembahagiandaenahyangakhirnyamelahinkanJenmanBarat,JenmanTimur, Berlin BaatdanBerlin Tirnur.

Di kalangannegarayang rnenentangJerman,kadakehilangannyawayangpalingtinggi telahdialami olebRusia.Lebih kunangtujuhjuta onangawarnnyaterkorbandan 11juta tenteranyaranap.Britain dan negara-negaraKomanwel kehilangan lebih kurang445 000 orangtentena,lebih sepanuhdanipadanyaialahtenteraBritain. 60 000 orangawamBritain mati akibatletupanborn atauroket. Peranciskehilangan500 000 orangrakyatnyaterrnasukmerekayang terbunuhsemasaterlibat dalamgerakanbawah tanahmenentangNazi. Secarakeseluruhannya,18 juta orangawamEropahtelah terkorbanantaratahun1935 hinggatahun1945,sarnaadaakibatdaripadaletupanborn,seranganroket,penyakit,kekuranganmakanan, ketenatankenja atau pembunuhansengaja.Sernuasekali yangtenkonban,orangawarn dantentera,dianggarkanberjumlahantara25 juta hingga30 jutaonang.Antara50 juta hingga60 juta pulakehilangantempatkediarnan.Amenika Syanikat

61 Lihat Dawidowicz,op. cit., hIm. 128.

236


yangrnelibatkanlebih kurangl2juta tenteranyatelahmengorbankansenamailebih kurang325 000 daripadanya.

Darn segi ekonomi se-Eropab,kemusnahannyajuga sukauntuk dapatdidatakandenganwajar.Ratusanbandarbancur.Ribuanbatu pensegitanahpentanianrosak.Paraspengbasilanpentanianpadatahun1946ialahsepertigasahajadanipadabasilpertanianpadatahun 1938; danpenghasilanindustri hanyamencapaisemulaparaspengeluaantahun1938 padatahun1947 atautahun1948. Dalarn perniagaannyadenganAmenika, Enopahsecarakeselunuhannyarnengalamidefisitsebanyakempatbilion dollar Amenika.62Dalamkehampaanperasaanselepasperang, idea untuk rnenyatukanEropah dalam sebuahpernerintahanala AmenikaSyanikatkencangdicanangkan.Idea yangserupasudahpuntensebarluas sebelumpenanglagi, iaitu semasakemungkinantercetusnyaPerangDuniaKeduamenjadikian nyata.Ideami tidak dapatlsempatdipnaktiskan.PenangDuniaKeduameyakinkanpana penganjunEropah Syarikat bahawasememangnyalahnasionalismemusuhkedamaian.63

EPILOG: PERANG DINGINWalaubagaimanapun,arenapolitik EnopahselepasPerangDuniaKeduanampaknyatidaklagi dapatdiwarnaisendinioleb negara-negaraEropah.Perananterpentingkini dirnainkanoleh Amenika dan Rusia. Oleb sebabStalin rnendakwanegaranyatelah paling terukmemikulbebanrnelawanNazi, diarnahukanpenananyangbesardalarnmenentukancorakpetapolitik EnopahselepasPerangDunia Kedua. Semasaperang lagi, Churchill sudabmenggesatenteraAmerikadanBritain marapantasmenawanBerlin, iaitu sebelumBerlinjatuh ke tangantenteraRusia. JenenalEisenhower,yang mengepalaigerakantentenaAmerikadanBritain, engganmenenimasaananmtu. Padamulanya,dia narnpaknyainginmenawan Berlin tetapi menukarnancangannyaatas perhitunganstrategi ketenteraan,katanya.KeputusanEisenhowermi selarasdengansikap PresidenRoosevelt.Rooseveltbarangkali tidak begitu menyedariakan implikasi lain yang rnungkin tirnbul daripadakeputusan membiarkan Rusia menawan Berlin. Dalarn memperkatakanpendinianEisenhower(danRoosevelt)Rydermenulis,

“Sebagaiseonangsoldadu,Eisenhowermendakwadia tidak berminatterhadappolitik,tetapi walau bagaimanapun,dia hanyaiahmencenminkanpendapatseonangPresidenyang mempenlihatkansedikit sangatkesedanantentangkepentinganpenawananibukotadi EnopahTengahbensabitdengan(isu) penimbangankuasaselepasperang”.~

Tetapiadajugapendapatyang mengatakanbahawaAmenikapadamasaitu masih

62 Untuk anggarantentangkemusnahanakibatPerangDuniaKeduami, iihat antaralain, Paxton,op. cit., him.467 danA. Buliock, “The Placeof Europein World History” dalamA. Buliock (ed.) 1971. The TwentiethCentury.London: Thames& Hudson,him. 75. LihatjugaNewSundayTimes,Kuala Lumpur,20 Mac 1983.him. 10.

63 Untuk penbmncangantentangidea-ideami danparapenganjunnyalihat R. Vaughn1979. Twentieth-CenturyEurope:Pathsto Unity. London: CroomHelm, antananyahim.45—48, him.50—56 danhim. 80—84.

64 Ryder,op. cit., hlm.449.

237

EROPAH MODEN; ARUS SOSIOPOLITIK DAN PEMERINTAHAN

inginkan bantuan Rusia melawan Jepun di Pasifik. Born atom yang kemudiannyadigunakantenhadapJepun masihbelum siap direka. Padamasaitu, Jepunmasih lagikelihatansebagaimusuhyangkuatdanmengancarn.65

PadaperingkatakhirPerangDunia KeduadanselepasnyaketuanegaraAmenika,Britain danRusiatelahmengadakantiga sidangkemuncakyangpentingbagi mencanisatupensefaharnandi kalangan meneka. Sidang kemuncak telah diadakan di Teheran(November1943),Yalta (Febnuari1945) dan Potsdam(Julai 1945).Sidangkemuncakmitidak berjayamenghasilkanpensefahamandi kalanganKuasaBenikat.KenjasarnamerekamenentangHitler jelas terbuktisebagaikerjasamasementanabagi tujuansernentara.

Di Yalta, Britain, Amenika danRusiabensetujumengesahkanpernbahagianJermankepadaempatdaerahdi bawahkuasaArnenka,Britain, PerancisdanRusia.DaerahPolanddipenluaskanke sebelahbarat.Pensetujuanuntukmengadakanpilihannayabebasdi Polanddannegara-negaralain di EnopabTimur jugadicapai.Berlin danVienna,kedua-duanyabenadadi dalam daenahatau zon Rusia, juga diletakkandi bawah pengawasanempatKuasaBenikat.

Rusianampaknyatelab rnentafsirkanpersetujuanyang dicapai tentang Polandsebagaipengesahanpengaruhdan kekuasaannyaterhadapnegaratersebut.SelepasYaltadan rnenjelangsidang kemuncakPotsdampergesenanantaraRusia denganahli KuasaBerikat yanglain sudahkian nyata.SebelumpersidanganPotsdam,Harry Trumansudahpun rnenggantikanRooseveltsebagaiPresidenArnenika.Roosevelttelah meninggalduniapadabulan April ketikaberusiaenampuluhtahun.Stalin menjanjikanTrumanpenerusankerjasamaantara Rusia denganAmerika. Tetapi pada masaTruman mula menjadiPresiden,Stalin juga telah rnenurnpaskanpara ahli politik bukan komunis di Poland.Truman,berbezadaripadaRoosevelt,lebib bersediauntukbersikaptegastenhadapStalin.Semasadi Potsdampada16 Julai, TrumanmenenimaberitatentangkejayaanArnenikarneletupkanbornatornnyadi NewMexico.mi tentumernudahkannyauntukbersikaptegastenhadapRusia. Padabulan Mei tahun 1945, Churchillpula sudahmenyatakanbahawaRusiatelah rnenutupidaerabEropahTimur dengan“tabin besi”.66 Di Potsdam,Churchillmengulangilagi dakwaannyami. Ia menudubStalin memagariEnopahTimun dengan“paganbesi”.67

ProsesmemagariEnopahTimur dengan“pagar besi” mi tenlaksanaantaatahun1945 hinggatahun 1947dantahun1948.Antaratahun1945hinggatahun1947, satudemisatu negaradi EropahTimur terseretke dalarnlingkunganpengaruhdan kuasaRusia.DiPoland, Bulgaria, Romaniadan Hungary, para ahli politik bukan komunis telah di-hapuskandanparti petanidisabotajataudiambil alib. Kenajaan-kenajaancampurantelahdilumpuhkandengankeganasan,ugutan dan pilihan naya yang diselewengkan.Bagimernastikanprosesmi terlaksanatanpagangguan,Stalin juga mengerahkanpara ten-teranyake daerah-daerahyangberkenaan.Menjelangtahun 1947, keempat-empatbuahnegaramni sudahmenjadinegarasatelitRusia.

65 Paxton,op. cit., him.486.66 D. Rees1971. TheAgeof Containment:The ColdWar, 1945—1965.London:Macmillan,CetakanSemula,

hIm. 18—19.67 Vaughan,op. cit., him. 60. LihatjugaW. LaFeber1985.America, Russiaand theCold War, 1945—1984.

New York, him. 17.

238


Sernentaraitu di EropahBaat,Amenikapulaberusahamenyekatataumenumpaskankegiatankomunis untuk mencapaikuasa.Untuk tujuan in padabulanMac tahun 1947,Truman meminta pihak Kongnes meluluskan peruntukankewangan bagi rnembantukenajaanGreecedanTurki. Inilab permulaanbagi apayang dinarnakanDoktnin Truman,iaitu doktrin yang menyatakanbahawasebagaisatu dasarArnerika Syarikatpatutlah“mernbantubangsa-bangsamerdekamenentangpencubaangolonganmmnoritm bersenjataataukuasaluaryangmahumenekanmeneka”.68DenganbantuanAmerika,tentenaGreecebenjayarnengalahkangenilakomunissetelahpertempuranbenlakuhampinsatu tahun.

Di sampingitu, Amenikajuga giat membantukenajaan-kerajaandi EnopahBaratrnernulihkansemulakegiatandan kernajuanekonomi masing-masingmelaluiRancanganMarshall (Jun 1947) dan Pentubuhanbagi KenjasamaEkonorni Eropah. Rusia rnelihatbantuanekonomi Arnenika sebagaisatuplot untuk mempenharnbakanEropab.Oleh itu,semuanegaradi EropahTimur diarahkanagarmenolakbantuanAmenika. PolanddanCzechoslovakiadikecam kerana menunjukkan minat terhadap RancanganMarshall.Kemudian Comeconditubuhkan bagi mengusahakandasarpenyelarasandi kalangannegara-negaraEropahTimun. Padabulan Februaritahun 1948, golongan komunis diCzechoslovakiamerampaskuasa.Pagaratautabinbesi Rusiabertambahnyata.PemisabanEnopahTimur denganEnopahBaratbertambah~nyata.Dan sini bermulalahzamanyangbiasanyadikenali sebagaizamanPerangDingin di Enopah.Ia merupakansatu lernbaanlain puladalamsejarahnya.

68 Lihat W.H. McNeiil, “The ComplexWeb of InternationalRelations”daiamBuliock (ed),op. cit., him. 51;J. Lukacs 1966.A NewHistory of The Cold War. New York: AnchorBooks,Edisi 1966, him. 69; danA.Fontaine (ted. D.D. Paige)1970. History ofThe Cold War: From the OctoberRevolutionTo The KoreanWar,1917—1950.New York: VintageBooks,Edisi 1970, him. 290,passim.

239

Lampiran IPerisytiharan Hak-hak Manusiadan Warganegara*ParaperwakilanrakyatPerancis,terbentuksebagaiDewanKebangsaan,memandangkanbahawasanyakejahilan, pengetepianatau cemuhanterhadaphak-hak manusiaadalahsebab-sebabtunggal di sebalik kemudaratanawamdan korupsi dalamkerajaan, telahmemutuskanuntuk mengetengahkanperisytiharantentanghak-hakmanusiayang semulajadi, yangtidak dapatdipindahkandan suci:agarmasyarakat,bolehmenyedarkanmerekapadasetiapwaktu akanhak dan tanggungjawabmereka;bahawasanyatindakan badanperundangandanbadaneksekutif, keranapadasetiapwaktuia boleh dinilai berdasarkanmatlamatsemuainstitusi politik, denganitu akan lebih dihormati; dan bahawasanyatuntutanwarganegara,keranaiadiasaskanseterusnyadaripadasaatmi di atasprinsipyangtidak dapatdicabar,akansentiasaboleh bersesuaiandenganpemeliharaanperlembagaandankesejahteraanumum.

OIeh sebabitu, Dewan mi mengiktirafdan mengisytiharkan,di hadapandan dibawahnaunganKejadianAgung,hak-hakmanusiadanwarganegarayangberikut:

I. Manusiadilahirkandankekal bebasdanrnempunyaihakyang sama.Perbezaansosialhanyabolehdiwujudkanberdasarkankemanfaatanumum.

II. Matlamatsemuapersatuanpolitik ialah untukmemeliharahak-hakmanusiayangsemulajadi danyangtidak mungkindipertuakan.Hak-hakmi ialah kebebasan,harta,perlindungandanmenentangpenindasan.

III. Prinsip segalakedaulatanterletak sebenarnyapadanegara. Tiada sesiapadantiada individu boleh mengendalikankekuasaanyang tidak lahir dan negarasepertiyangdigambarkannya.

IV. Kebebasanbererti kesempatanuntuk melakukanapasesuatupun yang tidakmenyakiti orang lain; oleh itu, penghayatanhak semulajadi setiaporang tidakmempunyaiapa-apabatasanmelainkanbatasanyang memastikanahli lain dalam

* Diterjemahkandan teksdalambahasaInggerissepertiyangterdapatdalamG.Lefebvre,The Comingofthe

FrenchRevolution,hIm.221—223.

241

EROPAH MODEN: ~J~USSOSIOPOLI11KDAN PEMERINTAHAN

masyarakatjuga boleh menghayatihak-hak yang sama. Batasan-batasanmihanyadapatditentukanolehundang-undang.

V. Undang-undanghanyaberhakmelarangtindakanyangmendatangkankeburukankepadamasyarakat.Tidak adasekatansepatutnyadikenakan terhadapapa-apaperkarayang tidak dilarangoleh undang-undang,sesiapapun tidak jugabolehdipaksamelakukansesuatuyangtidakdituntutolehundang-undang.

VI. Undang-undangadalahpernyataankehendakumum. Semuawarganegaramem-punyaihak untuk mengambilbahagian,samaadasecaraperibadiataumenerusiwakil mereka,dalampembentukannya.Ia mestilahsamabagi semuasamaadaiamemberiperlindunganataumengenakanhukuman.Semuawarganegara,keranamempunyai kedudukanyang samadi sisinya, sama-samaberhakuntuk mem-perolehkehormatanawam,jawatandanpekerjaan,mengikutkebolehanmereka,dandengantidak adaperbezaanmelainkanyangbersabitdengankemurniansifatdanbakatmereka.

VII. Tiada sesiapapun boleh dituduh, ditangkapatauditahanmelainkandalam kesyangditentukanoleh undang-undangdanmenurutcarayangsudahdigariskan-nya. Mereka yang menghasut,mempercepatkan,mengendalikanatau menye-babkanpengendalianperintahsecarasewenang-wenangnyapatutdihukum; tetapimana-manawarganegarayang disaman atau ditangkap berasaskanundang-undangpatutpatuhdenganserta-merta,dan menjadikandirinya bersalahsekira-nyadia ingkar.

VIII. Hanyahukumanyangbetul-betuldiperlukansahajaboleh dimaktubkanmelaluiundang-undang,dan tiadasesiapapun boleh dihukum melainkanberdasarkanundang-undangyangsudabtermaktubdandigubal sebelummasakesalahanitudilakukan,dandikuatkuasakanmenurutundang-undang.

IX. Oleh sebabsetiaporangdianggaptidak bersalahsehinggadihukumkanbersalah,jadi sekiranyapenahananterhadapseseorangitu dianggapsebagaitidak dapatdielakkan,maka segalakekerasanyang tidak diperlukandalamusahamenda-patkanorangitu patutlahbetul-betuldibasmikanmelaluiundang-undang.

X. Tiada sesiapapun boleh diganggu keranapendapatnya,walaupundalam halagama,selagi penghayatannyatidak menggangguiketenteramanawamsepertiyangdiasaskanolehundang-undang.

XI. Kebebasanuntuk bertukar-tukarfikiran dan pendapatadalah salahsatu hakmanusiayangpaling berhargasekali.Olehitu, setiapwarganegarabolehbertutur,menulis dan mencetakdenganbebas,atastanggungjawabnyasendiri tentangpenyalahgunaankebebasanmi dalam kes-kesyang ditentukan oleh undang-undang.

XII. Pengekalanhak-hak manusiadan warganegaramemerlukanpengwujudanke-tumbukanawam. Oleh itu, ketumbukanmi dibentukbagi faedahsemuaorang,bukannyabagikemanfaatanperibadimerekayangdiamanahkantentangnya.

XIII. Bagi menyelenggarakanketumbukanawam dan menampungkos pentadbiranmakacukai umum diperlukan. Ia patut diperbahagikansamaratadi kalangansemuawarganegaramengikutikemampuanmerekauntukmembayar.

XIV. Semuawarganegaramempunyaihak,secaraperibadi ataumenerusiparawakilmereka,untuk mendapatkanpenjelasantentang keperluancukai awam, untuk

242

LAMPIRAN

mempersetujuinyasecarasukarela,untuk memerhatikanpenggunaanhasil yangdiperolehdanuntuk menentukansumbanganyangpatut dibayar, kaedahpen-taksirandanpengutipandanjangkawaktunya.

XV. Masyarakatberhakuntuk mempertanggungjawabkansetiappegawaipentadbiranawam.

XVI. Mana-manamasyarakatyangjaminannyaterhadaphak-haktidak dijanjikan ataupengasingankuasatidak ditentukantidaklahmempunyaiperlembagaan.

XVII. Olehsebabhartaadalahhakyang tidak boleh digugatdanyangsuci, makatiadasesiapapun boleh dilarangdaripadamemilikinya melainkanuntuk tujuan nyatabagi keperluanawam,disahkanoleh undang-undang,dandengansyaratsaguhatiyangsewajarnyadiberikanterlebihdahulu.

243

ChechenIngushiKarachiBalkarKalmykJermanVolgaTartarCrimea

Bilangan

407 69092 07475 73742 666

134 271382000202 000

1336438

* Data dan anggaranadalahsepertiyang terdapat dalam buku R. Conquest, The SovietDeportation OfNationalities,hIm. 51,him. 54danhim. 170.

** Anggaran terhadap JermanVolga tidak dimuatkan oleh Conquest kerana kerumitandansebabtertentu.Lihat ibid., hIm.53.

LamDiran IIJumlah Etnik/Bangsa (Kawasan “Autonomi”)yang Terlibat dan Musnah dalam PemindahanSemasa Perang Dunia Kedua*A. Jumlah SebelumPemindahan

(Banci SovietRusia1939)(Banci SovietRusia1939)(Banci SovietRusia1939(Banci SovietRusia1939)(Banci SovietRusia1939)(1933LargeSovietEncyclopaedia)(1936LargeSovietEncyclopaedia)

Jumlah:

B. Anggaran KemusnahanAkibat Peratus BilanganPemindahan~

TartarCrimea 20 40000Kalmyk . 10 13000ChechendanIngushi 5 25 000KarachidanBalkar 5 6 000

Jumlah: 84 000

C. Mulai tahun 1957 golonganetnik/bangsaChechen,Inguishi, Karachai,Balkar dan

245


Kalmyk telahdikembalikansemulake daerahasalmasing-masing.TartarCrimeadanJerthanVolga yang merupakan43 peratusdaripadajumlah asalyang dipindahkantelah tidak dikembalikan.Pravda4 Februari1960, telah memuatkandatadaripadaBanciSovietRusia1959 tentangjumlahgolonganmi. Jumlahmi semuanyamelebihianggaranyang dibuatoleh Conquest.Anggaranyang dibuat oleh Conquestmasihkurangdaripadaparasjumlahtahun 1939,“sementarabangsa-bangsaSovietyanglainsudahbertambah”(hlm. 170). Walau bagaimanapun,anggaranConquestdanBanciSovietRusia1959 tentangjumlahgolonganetnik/bangsayangberkenaanialahsepertiyangberikut:

Conquest BandSovietRusia

Chechen 275000 418000Ingushi 50000 106000Kalmyk 70000 106000Karachi 65 000 81 000Balkar 30 000 42000

Jumlah: 490000 753000

246

Lampiran IIIAnggaran Jumlah Orang Yahudi yang Dibunuhdalam Program “Penyelesaian Akhir” Nazi

Anggaran jumlah Anggaranjumlahorang Yahudi orang Yahudi

Negara sebelumpembunuhan

yangdibunuh

Peratus

Poland 3 300 000 3 000 000 90Negara-negara 253 000 228 000 90BaltikJerman/Austria 240 000 210000 90DaerahNaungan 90000 80000 89Slovakia 90000 75 000 83Greece 70000 54 000 77Belanda 140000 105000 75Hungary 650000 450000 70SSRWhite Russia 375 000 245 000 65SSRUkraine” 1 500000 900 000 60Belgium 65 000 40000 60Yugoslavia 43 000 26000 60Rumania 600 000 300000 50Norway 1 800 900 50Perancis 350000 90 000 26Bulgaria 64000 14 000 22

* Sepertiyang terdapat dalamL. Dawidowics,The WarAgainsttheJews:1933—45,LampiranB, him. 480.

** Tentera Jermantidak menakiuki semuadaerah di republik mi.

247

EROPAH MODEN: ARUS SOSIOPOLITIK DANPEMERINTAHAN

sambungan

Negara

Anggaranjumlahorang Yahudi

sebelumpembunuhan

Anggaranjumlahorang Yahudi

yangdibunuh

Peratus

ItaliLuxembourgRusia(RSFSR)DenmarkFinland

400005 000

975 0008 0002 000

8 0001 000

107000—

—

202020

—

—

Jumlah 8 861 800 5 933 900 67

** Tentera Jermantidakmenakiukisemuadaerahdi republikmi.

248

BibliografiAbel, T. 1938. WhyHitler CameIntoPower?NewYork: Prentice-Hall,Inc.Adams,E.A. (ed.)1960. TheRussianRevolutionandBolshevikVictory WhyandHow? Lexington,

Massachussets:D.C. Heath& Co.Anderson,M.S. 1972. The Ascendancyof EuropeAspectsof European History 1914—1915.

London: Longman.Arendt,A. 1967. Originsof Totalitarianism.London:GeorgeAllen & Unwin.Arendt, H. 1976. Eichmannin Jerusalem:A Reporton The Banality of Evil. Middlesex:Penguin

BooksLtd.Barraclough,0. 17 Mei 1979. “The Nazi Boom” dalamTheNewYork ReviewofBooks,uI. XXVI,

Bil. 8, hIm. 20.Batt, J.1991. EastCentralEurope:FromReformto Transformation.London: PinterPublisher.Blom, J.C.H. 1989. “The Persecutionof the Jews in the Netherlands:A ComparativeWestern

EuropeanPerspective”,EuropeanHistoryQuarterly,Jil. 19, hlm. 333—351.Bracher,K.D. 1962. The GermanDictatorship: The Origins, Structureand Effectsof National

Socialism.NewYork: PraegerPublishers.Breitman, R. 1991. The Architectof Genocide:Himmler and The Final Solution. London: The

Bodley Head.Brinton,C. 1963. ADecadeofRevolution.NewYork: Harper& Row Publishers.Brinton,C. 1965. TheAnatomyof Revolution.NewYork: VintageBooks, CetakanSemula.Brumfitt, J.H.1972. TheFrenchEnlightenment.London:Macmillan.Bruun,0. 1965.EuropeandTheFrenchImperium1799—1814.NewYork: Harper& Row, Cetakan

Ketiga.Bruun, G. 1968.RevolutionandReaction1848—1852:A Mid-CenturyWatershed.New York: D.

VanNostrandCo.Bullock,A. 1962.Hitler: A Studyin Tyranny.Middlesex:PenguinBooksLtd.Bullock,A. (ed.) 1971. TheTwentiethCentury.London:Thames& Hudson.Bury, J.P.T.(ed.) 1967. The NewCambridgeModenHistory: VolumeX The Zenith ofEuropean

Power1830—1870.Cambridge:TheUniversityPress.Cantor,N.F. & Werthman,MS. (ed.)1967. TheMakingof The Modern World: 1814—1815.New

York:ThomasY. CrowellCo.Carmichael,J. 1976. Stalin’sMasterpiece.London:Weidenfeld& Nicolson.

249


Can,E.H. 1969.1917:BeforeandAfter. London:Macmillan.Can,E.H. 1972—73.The BolshevikRevolution1917—1923.Jil. 1, 2 dan 3. Middlesex,England:

PenguinBooks.Can, E.H. 1972. The Russian Revolution and Bolshevik Victory: Causes and Processes.

Massachussetts,London: Macmillan.Can,William 1978. Hitler: A Studyin PersonalityandPolitics.London: EdwardArnold.Carsten,F.L. 1967. TheRiseofFascism.London: B.T. BatsfordLtd.Cecil, R. 1972.TheMyth ofTheMasterRace:AlfredRosenberg& Nazi Ideology.NewYork: Dodd,

Mead& Co.Charques,Richard 1972. The Twilight of Imperial Russia. London: Oxford University Press.

CetakanSemula.Church,W.F. 1964. TheInfluenceofThe Enlightenmenton TheFrenchRevolution.Massachussets:

D.C. Heath.Cobban,A.1968.Aspectsof theFrenchRevolution.London: Cape.Cobban,A. 1965.A HistoryofModernFranceVolume1: 1715—1799.Harmondsworth,Middlesex:

Penguin.Cobban,A. 1965. A History ofModernFranceVolume2: 1799—1781.HarmondsworthMiddlesex:

Penguin.Conquest,R. 1968. The GreatTerror: Stalin’sPurgeof TheThirties. London: TheMacmillanCo.

Ltd.Conquest,R. 1960. TheSovietDeportationofNationalities.London: Macmillan& Co. Ltd.Crawley,C.W. (ed.) 1980. TheNewCambridgeModernHistory: VolumeIX War andPeacein Age

of Upheaval1793—1830. Cambridge:TheUniversityPress.Croce,G., (Terj. Furst,H.) 1963.HistoryofEuropein TheNineteenthCentury.NewYork: Brace&

World Inc.Crocker,L.G. (ed.) 1969.TheAgeofEnlightenment.London: Macmillan.Curtiss,J.S. 1957. TheRussianRevolutionof 1917.NewYork: Nostrand.Dawidowicz,L. 1975. TheWarAgainstTheJews1933—1945.London:Weidenfeld& Nicolson.Deutscher,I. 1971. Stalin: A Political Biography. New York: Oxford University Press,Cetak

Semula,Edisi Kedua.Dill, M. 1970.GermanyA ModernHistory. Ann Arbor: TheUniversityof MichiganPress.Djilas,M. Jun 1978.“Stalin’sLegacy”,Encounter,NewYork: Reinhold,hlm. 47—49.Duveau,G. (Terj.Carter,A.) 1967.1848TheMakingofARevolution.NewYork:RandomHouse,Inc.East,R. 1992.Revolutionsin EasternEurope.London:PinterPublisher.Eyck,E. 1972. Bis,narckandTheGermanEmpire.London: UnwinUniversityPress.Farber,S. 1990. Before Stalinism: The Riseand Fall of SovietDemocracy.Cambridge: Policy

Press.Fest,J,C. 1972.The Faceof TheThird Reich.Middlesex:PenguinBooksLtd.Fest,J.C. 1974.Hitler. London:Weidenfeld& Nicolson.Fischer,L. 1952.TheLife andDeathofStalin. NewYork: Harper& BrotherPublishers.Fischer,L. 1954.TheLife ofLenin.New York: Harper& Row Publishers.Fontaine,A. (Terj. oleh Paiye, PD.) 1970. History of The Cold War: From TheOctober to The

KoreanWar, 1917—1950.NewYork.Fukuyama,F. 1992. TheEndofHistoryandTheLastMan.NewYork:TheFreePress.Furet,F. September1990.“From 1789to 1917 & 1989: LookingBackatRevolutionaryTraditions”,

Encounter,Jil. IXXV, Bil. 2.Gay, P. 1967. The Enlightenment:An Interpertation-TheRise of Modern Paganism.London:

Weidenfeld.Gershoy,L. 1960.TheFrenchRevolution1789—1799.Ilinois: TheDrydenPress.

250

BIBLIOGRAFI

Gooch, B.D. 1976. Napoleon Ill—Man of Destiny: Enlightened Statesmanor Proto-Fascist?Huntington,NewYork: Krieger.

Goodwin, A. (ed.) 1968. The New CambridgeModern History: Volume VIII TheAmericanandFrenchRevolutions1763—93.Cambridge:TheUniversityPress.

Greenup,E. (ed.) 1988. CaseStudiesin ModernHistory. Melbourne:ThomasNelson.Grenville,J.A.S.1976.EuropeReshaped1848—1878.NewYork: CornellUniversityPress.Hage, J. & Hollingsworth, R. 1993. “The End of History, or a New Crisis”, Contemporary

Sociology,Jil. 22, No. 2, Mac, hlm. 199—202.Halsted,J.B. (ed.) 1965. Romanticism,Problemsof Definition, Explanation and Evaluation.

Massachussets:D.C. Heath& Co.Hamerow,S. (ed.) 1972.Otto vonBismarck:A HistoricalAssessment.Massachussets:D.C. Heath&

Co.Hampson,N. 1968. TheEnlightenment.Middlesex:Penguin.Hampson,N. 1971.A SocialHistory ofTheFrenchRevolution.London: Routledge& KeganPaul.Heiden,K. 1971.A History ofNationalSocialism.New York:OctagonBooks.Hill, C. 1971.LeninandTheRussianRevolution.Middlesex,England:PenguinBooksLtd.Hinghley,R. 1974. JosephStalin:ManandLegend.London:Hutchinson.Hinsley, F.H. (ed.) 1970. TheNewCambridgeModern History: VolumeXI Material Progressand

World-WideProblems1870—1898. Cambridge:TheUniversityPress.Hitler, A. (Terj. Manheim,R.) 1980.Mein KampfLondon: Hutchinson& Co.Hobsbawm,Eu. 1962. TheAgeofRevolutionIn Europe.London:Weidenfeld& Nicolson.Holborn, H. 1969.A History ofModernGermany.London: Eyre& Spottiswoode.Hook, S. Januari1968. “TheHumanCostsof Revolution”,Survery,him. 129—137.Kafker, F.A. & Laux, J.A. (ed.) 1968. The French Revolution:Conflicting Interpretations.New

York: RandomHouse.Kertesz, G.A. (ed.) 1968. Documentsin The Political History of The European Continent

1815—1919.Oxford: ClarendonPress.Kochan,L. 1962.TheMakingofModernRussia.Harmondsworth,Middlesex,London: Penguin.Kochan,L. & Abraham,R. 1983. TheMakingofModernRussia.London: Macmillan.Kranzberg,M. (ed.) 1969. 1848A Turning Point?Massachussets:D.C. Heath& Co.Labedz,L. Januari1979. “IssacDeutscher’sStalin”, Encounter,Jil. III, Bil. 1, hIm. 65—82.Laue, T.H. von 1964. Why Lenin? Why Stalin?: A Reappraisalof The RussianRevolution

1900—1930.New York: J.B. LippincottCo.Lefebvre,0. (Ten. Evanson,E.M.) 1972. TheFrenchRevolutionFromIts Origin To 1973.London:

Routledge& KeganPaul.Lefebvre,G. (Terj. Anderson, I.E.) 1970. NapoleonFrom Tilsit to Waterloo1807—1915.New

York: ColumbiaUniversity Press.CetakanKedua.Lefebvre,G. (Ten. Palmer,R.R.) 1971. TheComingof TheFrenchRevolution1789. New Jersey:

PrincetonUniversityPress.Lefebvre,0. (Terj. Stewart,J.H. & Fniguglietti, J.) 1972. The FrenchRevolutionFrom 1793 To

1799.London:Routledge& KeganPaul.Lefebvre,0. (Ten.Stockhold,H.F.) 1973.NapoleonFrom18 BrumaireTo Tilsit 1799—1807.New

York: ColumbiaUniversityPress,CetakanKetiga.Legget,G.H. 1975.“Lenin, TenorandthePolitical Police”,Survey,Jil. 21, Bil. 4, hlm. 157—187.Lennin,V.1. 1971.SelectedWorks.NewYork: InternationalPublishers.Lewis,J.& Whitehead,P. 1991. Stalin:A TimeFor Judgement.London:ThamesMandarin.Liebman,M. (Ten.Pomerans,A.J.) 1970.TheRussianRevolution.NewYork: RandomHouse.Liebman,M. (Ten.Pearce,J.) 1975.LeninismUnderLenin.London: JonathanCape.Lindsay, 5.0. (ed.) 1970. The New CambridgeModern History: Volume VII The Old Regime

251

EROPAH MODEN: ARUS SOSIOPOLITIK DAN PEMERINIAHAN

1713—63.Cambridge:TheUniversityPress.Lukacs,J. 1966.A NewHistoryofThe ColdWar. NewYork: Anchor-Books.Machiavelli,N. 1950. The PrinceandTheDiscourses.NewYork: ModernLibrary.Machiavelli, N. 1958. The Prince.DiterjemahkanolehMarriott, W.K. London.Machiavelli,N. 1989.Penguasa.DiterjemahkanolehDewanBahasadanPustaka.Kuala Lumpur:

DewanBahasadanPustaka.Marx, K. (ed. Fembach,D.) 1973.TheRevolutionsof1848, Political Writings VolumeI. Middlesex:

PenguinBooks.Marx, K. 1972.TheEighteenthBrumaireofLouisNapoleon.Moscow:ProgressPublishers,Cetakan

Keenam.Marx, K. 1972. TheClassStrugglesin France1848—1850.Moscow: ProgressPublishers,Cetakan

Kelima.Maser,W. 1973. Hitler, Legend,Myth & Reality.NewYork: Harper& Row.Mau,H. & Krausnick, H. 1968. GermanHistory 1933—1945.London: 0. Wolff.McCauley,M. 1987.TheSovietUnion Since1917. London:Longman.McClellan,W. 1973.Russia:A HistoryoftheSovietPeriod.EnglewoodCliffs: PrenticeHall.McManners,J. 1966. Lectureson EuropeanHistory 1789—1914, Men, Machinesand Freedom.

Oxford: Basil Blackwell.Medlicott, W.M. 1976.BismarckandModernGermany.London: Hodder& Stoughton.Medvedev,R.A. 1972.Let History Judge:The Origins andConsequencesofStalinism.NewYork:

Alfred A. Knopf.Meinecke,F. (Terj. Fay, S.B.) 1963. The GermanCatastrophe:ReflectionsandRecollections.

London:BeaconPress.Moore, Jr.Barrington1981.SocialOrigins ofDictatorshipandDemocracy:LordandPeasantin the

MakingoftheModernWorld. Hardmonsworth,Middlesex:Penguin.CetakanSemula.Moorhead,A. 1958. TheRussianRevolution.London: PantherBooks.Mowat, C.L. (ed.) 1968. TheNewCambridgeModernHistory: VolumeXII TheShiftingBalanceof

WorldForces1898—1945. Cambridge:TheUniversityPress.Mowbray, Stephende 1990. Key Facts in SovietHistory Volume1: 1917 to June1941. London:

PrinterPublisher.Nomad,M. 1961.ApostlesofRevolution.NewYork: Collier Books.Nove,A. 1981.StalinismandAfter. London: GeorgeAllen & UnwinLtd.Palmer,A. 1976. Bismarck.London:Weidenfeld& Nicolson.Palmer,R.R. 1971. TheWorld ofTheFrenchRevolution.London: GeorgeAllen & Unwin.Palmer,R.R. & Colton, J. 1965. A History of The Modern World. New York: A.A. Knopf. Edisi

Ketiga.Palmer,R.R. & Colton, J. 1971. A History of The Modern World. New York: A.A. Knopf. Edisi

Keempat.Palmer,R.R. & Colton, J. 1978. A History of The Modern World. New York: A.A. Knopf. Edisi

Kelima.Palmer,R.R. & Colton,J. 1983. A History of TheModern World. NewYork: A.A. Knopf. Edisi

Keenam.Paxton,R.O. 1975.Europein TheTwentiethCentury.NewYork: HarcountBraceJovanovich,Inc.Pipes,R. (ed.) 1968.RevolutionaryRussia.NewYork: HarvardUniversityPress.Paxton,R.O. 1985.Europein TheTwentiethCentury.NewYork: HarcountBraceJovanovich,Inc.Qas.im Ahmad 1985. “1848: Gagalnya Revolusi di Tangan Nasionalisme?” dalam R.

Suntharalingamdan Abdul RahmanHaji Ismail (ed.) Nasionalisme:Satu Tinjauan Sejarah,PetalingJaya:PenerbitFajarBakti, hlm. 234—258.

QasimAhmad1991. “PengadilanMoral: KesNazidi Jerman”dalamQasimAhmad,KaryaSejara/z:

252

BIBLIOGRAFI

Pendekatandan Persoalan.KualaLumpur: DewanBahasadanPustaka.Qasim Ahmad 1991, “Machiavellianisme:Satu RealismePolitik?” dalam QasimAhmad,Karya

Sejarah,hlm. 5 1—63.Qasim Ahmad 1991. “Pemikiran Kesedaran:Satu Garis PemisahRevolusioner”,dalam Qasim

Ahmad,Karya Sejarah,hlm. 64—82.QasimAhmad(ed.) 1993.Kekerasan:Masyarakatdan Pemerintah.KualaLumpur: DewanBahasa

danPustaka.Qasim Ahmad 1994. “Penyebaban:Penilaianke Atas Can” dalam Abu Talib dan CheahBoon

Kheng (ed), Isu-isu Pensejarahan:Esei Penghargaan kepada Dr. R. Suntharalingam.P.Pinang:PenerbitUSM.

Rauch,0. von (Terj. Jacobsohn,P. & A.) 1972. A History of SovietRussia.New York: PraegerPublisher.

Rees,D. 1971.The AgeofContainment:The Cold War1945—1965. London:Macmillan.Rigby,T.H. (ed.) 1966.Stalin. NewJersey:Prentice-Hall,Inc.Rosefield,S. 1988. “ExcessDeathsandIndustrialization.A RealistTheoryof Stalinist Economic

Developmentin the 1930”dalamJournalofContemporaryHistory,Jil. 23, hIm. 277—289.Rosenberg,A. (Tenj. Morrow, I.F.D.) 1970. ImperialGermany:TheBirth of TheGermanRepublic

1871—1918.NewYork: OxfordUniversityPress,CetakSemula.Rousseau,J.J. 1991.Darihal Perjanjian Sosial.DiterjemahkanolehPuteni RashidahMegatRamli.

KualaLumpur: DewanBahasadanPustaka.Rude,0. 1967. The CrowdIn TheFrenchRevolution.London: OxfordUniversityPress.Rude,0. 1972. RevolutionaryEurope1783—1815.NewYork: Harper& Row Publishers.Rude,G. 1972. InterpretationsofThe FrenchRevolution.HistoricalAssociation.Ryan,Alan 1992.“ProfessorHegelGoestoWashington”,TheNew YorkReview,6Mac 1992,hlm. 7—8.Ryder,Au. 1973. TwentiethCenturyGermany:From BismarckTo Brandt.London: TheMacmillan

PressLtd.Sabine,G.H. 1961.A History ofPolitical Theory.NewYork: Holt, Rinehart& WinstonInc.Schapiro,L. 1972. Totalitarianism.London: Macmillan.Schapino,L. 1977. The Origin of CommunistAutocracyPolitical Oppositionin The SovietState:

First Phase1917—1922.London:Macmillan.Seaman.L.C.B. 1963. From Viennato Versailles.NewYork: Harper& Row Pub.Shennan,J.H. 1983. FranceBeforeThe Revolution.London:Methuen.Shiner,W.L. 1960. TheRiseandFall of The ThirdReich.UnitedKingdom: Secker& WarburgLtd.Shub,D. 1966.Lenin:A Biography.Middlesex,London:PenguinBooksLtd.Sigmann, J. 1973. Eighteen-Fortyeight:The Romanticand Democratic Revolution in Europe.

London: Unwin.Simon, W.M. 1968. Germanyin The Age of Bismarck. London: George Allen & Unwin Ltd.,

CetakanKedua.Slavemini,0. (Terj. Rawson,L.M.) 1962. The FrenchRevolution1788—1792. W.W. Norton& Co.Snell, iL. 1959. The NaziRevolution: Germany’sGuilt or Germany’sFate? Massachussets:D.C.

Heath& Co.Soboul,A. (Terj. Lewis, G.) 1964. The ParisianSans-Culottesand The FrenchRevolution.Oxford:

ClarendonPress.Stearns,P.N. 1974. The Revolutionsof1848. London:Weidenfeld& Nicolson.Taylor, A.J.P.1961. The CourseofGermanHistory. London: Methuen.Taylor, A.J.P.1965. BismarckTheMan andThe Statesman.London: Arrow Books Ltd.Taylor,A.J.P.(ed.) 1968.Bismarck:The Man andThe Statesman.NewEnglishLibrary.Taylor, A.J.P. 1971. Europe: Grandeurand Decline. Middlesex: PenguinBooks Ltd., Cetakan

Semula.

253


The New Cambridge Modern History. London: CambridgeUniversity Press, Iii. VIII—XII,1967—70.

Thompson,J.M. 1965. Louis Napoleonand The SecondEmpire.Oxford: Basil Blackwell, CetakSemula.

Thompson,J.M. 1969.NapoleonBonarparteHis RiseandFall. Oxford: BasilBlackwelI.Thomson,D. 1965. EuropeSince Napoleon.Harmondsworth:PenguinBooks, Harmondsworth,

Edisi Disemak.Tocqueville , A. (Tenj. Gilvent, S.) 1955. The Old RegimeandThe FrenchRevolution.NewYork:

DoubledayAnchorBooks.Tneadgold,D.W. 1986. RusiaAbadke-20. Ditenjemahkanoleh DewanBahasadanPustaka.Kuala

Lumpur: DewanBahasadanPustaka.Tucker,R.C.1973. Stalin AsARevolutionary1879—1929:A Studyin History andPersonality.New

York: W.W. Norton& Co., Inc.Tucker,R.C. 1981. “SeveralStalins”,Survey,Jil.17, Bil. 4, hlm. 78—165.Ulam, A.B. 1965. TheBolshevik:TheIntellectualandPolitical History of Communismin Russia.

NewYork: TheMacmillanCo.Urban,G. November1981. “WasStalin (TheTerrible)really a ‘GreatMan’? A Conversationwith

W. Averell Harriman PresidentRoosevelt’s specialambassadorto Churchill and Stalin(1941—1946)”,Encounter,hlm. 21—38

Watt,D.C. Mci 1978. “NurembergReconsidered”,Encounter,Jil. 1,Bil. 5, hlm. 81—87.Vaughn,R. 1979.TwentiethEurope:Pathsto Unity. London:CroomHelm.Wallbank,T.W., Taylor, A.M.C. & Bailkey, N.M. (ed.) 1976. Civilization: PastandPresent.Edisi

Ketiga, Jil. 2, Ilinois: Scott,Foresman& Co.Waizer, Michael 1993. “Between Nation and World: Welcometo somenew ideologies”, The

Economist,11—17 September,him. 45.Westwood,J.P. 1973. Enduranceand EndeavourRussianHistory 1812—1871. London: Oxford

UniversityPress.Wistrich,R.S. 1992.Anti-Semitism:TheLongestHatred.London:ThamesMandarin.Wolfe, B.D. 1964. The Three Who Made A Revolution:A Biographical History. Middlesex,

England:PenguinBooks.Wolfe,B.D. 1969.AnIdeologyin Power:Reflectionson theRussianRevolution.NewYork: Stein&

DayPublishers.Zeman,Z.A.B. 1964. Nazi Propaganda.London: Oxford University Pressin associationwith the

WeinerLibrary.Zimmerman,E. & Jacobsen,H.A. 1969. GermansAgainstHitler, July 20, 1944. Press& Infor-

mationOfficeof TheFederalGovernmentofGermany.

254

Indeks

Abbeville, 7Afrika, 137AfnikaUtara, 134AgamaKristian, xiAgamaKristian (mazhabKatolik), 2Ahli GerejaPerlembagaan,21Ahli GerejayangIngkar,21AkademiBrienne,41AkademiPerancis,10AkademiSains,10AkhbarLaReforme,77, 80AkhbanNational,77,80Akta 1710,xiiAkta bagi Melindungi DarahdanMaruahJerman,

221Akta KewarganegaraanReich,221Alasce,42, 130—131, 137AlexanderI, Tzar, (1777—1825)51, 142AlexanderII, Tzar, (1818—1881),131, 132,142, 150AlexanderIII, Tzar, (1845—1894),142Allilueva, 198Amalanlaissez-faire,xviii, lih. j. EkonomibebasAmerika,xiii, 72AmerikaLatin, 50AmerikaSyarikat,xxv, 221,236Amiens,39Anshcluss,231—232Antigolonganbawahan,37Antimonarki, xviAnugerahLegionofHonour, 47April Theses,152Armenia,198Aryan,213,221,230,234—235Aschluss,231

Asia, 166AsiaTengah,196Atasan(kelas),xv, xviii, 8,23,99,152, uhf.

BangsawanAuschwitz,222Austrerlitz,40Austria,xvii, xix, 6, 14, 22, 25, 26, 39—40,53—54,

56,63—65,85—88,91—92, 86—99, 106,108—110,231,232

Austria-Hungary,xvi, 129, 13 1—135Autokratik, 3

Babeuf,(1760—1797),70BadanPengarah,38—39, 49Bangsawantradisional(Noblessed’Epee),4, 7Barras,32Barrot, Odilon, 77,79Bastille, 15, 18Batt, Judy,xxvBavaria, 110Bawahan(kelas),xviii—xv, xvii—xviii, xxi, xxiii, 8,

11, 16—17, 23,28,33—34, 88, 98—99,115,145Bayle, 36Bebel,August,(1840—1913),116—117, 124Belanda,3,8,41,46,53—54, 147,209Belgium, 1,4,41,48,53—54,64,85, 234Benedetti,Vincente,(1817—1900),110BengkelKebangsaan,79—80, 82, 105BengkelSosial,105Bennigsen,Rudolfvon, 117, 121Berends,Julius,87Berlin, 75, 87, 219Bern, 3Bemadotte,46—47

255

EPOPAH MODEN: ARUS SOSIOPOLITIK DAN PEMERINTAHAN

Bemstorff,Count,107Bethusy-Huc,Count, 116Biskop,21,43Biskopvon Galen,223Bismarck,Otto Eduardvon, (1815—1898),xix,

106—134,136—141,211Blanc,Louis,(1811—1822),70, 71,79—80,85,105Blanqui, Louis Auguste(1805—1881),xx, 70, 71, 82,

102, 145, 152Blok Progresif,151Bober,M.,147Bohemia,xvii, 65, 9 1—92, 94—95,204Bolshevik,xxi—xxii, xxiii, 144, 145, 147—148,151,

153—160, 162—164,167, 169—170, 178, 181,183—184,187, 189, 196, 199,211—213,215,219,235—236

Bolshevisme,211,235Bonarparte,Jerome,46Bonarparte,Joseph,46,50Bonarparte,LouisNapoleon(1808—1873), xxiv, 83Bonarparte,Lucien,46Bonarparte,Napoleon,lih. NapoleonBoulevardsdesCapucines,78Bourbon,xvi, 45,48, 55, 63, 82, 96Bordeaux,5Borjuis,xi—xii, xiv, 7—8, 16,23—24,27—28,48,51,

70,73,77,84, 144—145, 152, 155—168Brandenburgh,FriedrichWilhelm von, 88Brazil, 50Brest-Litvosk, 162Breton, 19Brissotin,23—24Britain, xii, xvi, xxviii, 3, 19, 40, 48—50, 52, 54, 56,63—65, 84—85, 90, 108—109,129, 132—134, 182,201,221,225,231,232,236,238Bruning,216Brussels,72Bruun, G.,41—42,74,76Budapest,xviiBugher,3Bukharin,155Buonarotti(1761—1837),70Burke,E., 17—18, 34Byron, 67

Cabet,69Cahiers 1789,11,13Calvin, 204—205Camphausen,Ludolf, 87—88Catherine,Maharani,2, 5Cattaneo,Carlo,97, 98, 100Cavaignac,Louis,Jeneral,82. 83Cavour,Camillo Berisodi, (1810—1861),xixChamberlain,Houston,214,225

Chamberlain,Neville, 232—234ChampdeMars,18, 23Changarnier,Jeneral,83CharlesAlbert (1798—1849),81, 96—98Charleske-X (1757—1836),xvi, 77, 82Chateaubnand,Rene,66,67Cheka,165—167,169, 186Churchill,Winston, 166,200—201,234,237—238Citoyen,20ClassStrugglesin France, 145Coleridge,Samuel,66Collot d’l-Ierbois, 26Cologne,13, 72.87Comecon,239CompoFormio,39Concordat, 40,43—44,220Conquest,Robert,159,187, 196Considerant,82Conspirationpour 1 ‘Egalite, 70ConstitutionalDemocrales,150Corsica,41Cossack,55Coupd’etat 18 Brumaire(9November1799),39Coupd’etat 22 Floreal,38Coupd’etat: coupd’etat 30 Prairial (18 Jun 1799),38Croat,9 1—92Croatia,92—93Champde Mars,22Czech,xvii, 1, 86,91—92,95Czechoslavakia,233Czeck,xxv, 225. 232,236, 239

d’Alembert, 10Dachau,221—222DaerahSchleswig-Holstein,90, 108Danton, 19, 31—32Dantonis,32Danzig,233Darwin,228DasarEkonomiBarn(DEB), xxiv, 170, 18 1—184, 186DasarEkonomiBarnLenin, xxivDasarkulturkampfBismarck,119, 123—124,139,

uhf. BismarckDasarlaissez-faire,141Dasarpengkolektifanpertaniandanpengindustrian,

183, 195De-Stalinisation,xxivDemokrasi,xiiDemokrasilangsung,xxiiDemoknasiterhad,xxviiDemokratSosial, 144, 151, 198,201, 206, 221Demoulins,19Denmark,54, 65, 90, 108—109,199Descartes,René,8,9

256

INDEKS

Despotismeberihsan,xvDestientPeneira,31DewanKebangsaan,14—15, 19—20DewanNegara(Bundestrat),114DewanParlimenFrankfurt,89DewanPerlembagaan,16, 20—21, 26DewanPerundangan,24—25,38, 43,47DewanPerwakilan,68, 82, 83, 156, 160, 164, 186DewanPerwakilanFrankfurt, 102, 105DewanRakyat(Reichstag),114Didenot,Denis,8, 11Die RiechsverfassungatauKemaharajaanJerman,113Dikri 10 Oktober,30Dikri Berlin, 49Dikri Fontainebleau,49, 51Dikri Milan, 49Dikri Tanah,163Dikri TentangPemiliknegarakan,168Dikni Ventose,30DuaPuluhLimaPerkara,211Dubuisson,31Duclos,10Duhring,Eugen,214Duma,xx, 151

EkonomiInggeris,50Egalitarianisme,xiiEinstein,Albert,221Eisenhower,Jeneral,237Ekonimibebas,xiElba,235Emigres,16, 22, 24, 38,39EmpayarAustria,1,3, 91—93, 95, 100EmpayarAustria-Hungary,112Empayarierman,116, 127,128,129, 131, 138EmpayarRom,4EmpayarRusia, 1, 3EmpayarTurki, 132Engels,72, 91, 149, 189Enlightenment,xi, 8, lih. j. KesedaranEnrages,29Eropah,xi, xv, xvii, 62,631,200,203,230,231, 233,

237EropahBarat,xxv, 239Eropah Syarikat,237EropahTengahTimur, xxvEropahTimur,xvi, xxviii, 199, 201, 233, 236,238,

239EstetKedua,13, 15EstetKetiga, 13—16EstetPertama,4, 7, 16

FahamFasis,1, 201, 203—208,212,214FalsafahKesedaran,11, 20

Falsafahliberal,45Fasissosial,201FerdinandI, 92—93,96FerdinandII, Raja,96, 97,99Feudalisme,1, 19, 20, 69Finland, 154, 159, 162, 163, 235Fitche,JohannGottlieb,53Falk, Adalbert, 120Falsafahliberal,45Fouche,32Fourier,69Freron,32FrancisBacon,8Franck,James,221Francois-Marie,Arouet, xivFrankfurt,xvii, 86,89, 90, 93—94, 106Franklin, Benjamin,8

Galen,von, Biskop,223Galileo Galilie, (1564—1642),9Geneva,48Georgia,198, 199Gereja,2,4,9, 14,20,21,23,30,44,99,115, 119,

120, 223. 225, 230GerejaKatolik, 119—220GerejaReich220Gerlach,Ludwig von, 116Gilotin, 32Giradin, 59Gironde,24Girondin,24—29Gleichschaltung,218Golonganbangsawan,lih. BangsawanGolonganbawahan,lih. Bawahan(kelas)Golonganborjuis, lih. BorjuisGorbachev,Mikhail (1931— ), xxivGorgey,Jeneral,92Gorky, Maxim, 165GrandArmee,54, 55GrandDuchyof Warsaw,54Greece,86,235,239GregoryVII, Paus,121Grossdeutsch,90, 91Guizot,Francois,77

Hak Kebangsaan,xviiHak memiliki hartaperseorangan,33Hak mengundi.xiii, xviiHak milik harta,37Harm-Han Julai, 153—155Han-HanJun, 82—83Harriman,Averell,200Hegel,204—205Henry IV, Maharaja,121

257


Herbert,19,27,29,31Herder,JohannGottfried,53Hierarkimasyarakat,xiHimmler, Heinnich,219,220Hindenberg,Presiden,216, 219Hiroshima,235Hitler, Adolf (1889—1945),xxvi, xxvii, 59, 107,203,

208,210,212,214—215,217,218,220,222,225,230,236, 238,232, 235

Hitlerisme(Nazisme),xxviHobbes,Thomas,8Holy RomanEmpire,86Hume,Joseph,8, 10—11Hungary,xvii, xxv, 65, 86,90—94, 235—236,238Hyedt, Von der,107

Ideapopulis,150Ideologi,xxiiIdeologiMarxis, lih. MarxismeIdeologiMarxis-Leninis,176Ideologisayapkiri, xviIdeologisosialis,xiiiIkatanAgungParaPekeijaYahudi,144IkatanDnaKuasa,133, 134, 135,136IkatanTigaKuasa,134, 135IknarGelanggangTenis,14Ilyria, 52, 54Industnialisme,73—74InternasionalKomunis,205—206Ireland,65Itali, xvi, xxviii, 38—39, 41,48, 52, 54,64—65, 85,96,

97, 99, 103, 206, 234IvanyangDahsyat,Tzan, 180

Jacobin,xvi, 19, 24—32,34, 35, 38, 39,47JawatankuasaBelanjawan,107JawatankuasaKesejahteraanAwam,28—29,

3 1—33JawatankuasaKeselamatanAm, 28JawatankuasaPembekalanRakyat,167JawatankuasaPetrograd,157JawatankuasaPusatBolshevik,154,157,158, lih.j.

BolshevikdanBolshevismeJawatankuasaRevolusionerMiliter, 158Jefferson,Thomas,8Jelacic,Josip,93Jepun,xx, 238Jerman,xvi—xvii, xix, xx, xxvii, 1, 39, 52, 54, 64—65,

73, 85—88,90,94,100, 104—106, 108, 110,115—117,119—121,130—138,140,162,197,201,236,238

JermanRaya, 103Joseph,Francis,92, 110Joseph1, Francis,92

Kamanev,154, 157, 180—181,213Kant, Immanuel,8, 11KanunNapoleon,40,42,44—45Kapital, 143Kardoff,Wilhelm von, 116Karnilov, 155Kaumemigres,22Kaummenengah,44Kaumpekeija,44Kazakhstan,195Kebangkitan“Lima Han”,97KecemasanBesan,16Kediktatoranproletariat,xxi, 71, 160KeganasanMerah,167KeganasanPutih,37, 167Kegiatanperindustrian,7Kehendakumum,xxii, 62Kelab Breton, 19Kelab Cordelier, 19,32, 35Kelab Jacobin,19—20,22,23,25—27,29,31—35,37,

lih. j. JacobinKemahanajaanAustria,xviiKemaharajaanJerman,113KempenWagram1809, 50Kerajaanberaja,37Kerensky,Alexander(1881—1970),xxi, 152, 155,

158, 160Kesamarataan,xiiiKesatuanRepublikSovietSosialis(KRSS),xxiv, xxvKesedaran,xviii, 8—12, 35, 36,41,42,60,61,66,

142, 143, lih. f. EnlightenmentKetuaBiskop (Archibishops),14Khrushchev,196Klausener,Erich, 219Kliendeutsch,90,91Kokoshkin,F.F., 164KomunParis,29, 118KomunismePerang,167—168, 173, 181, 184, 186Komunisme,1, 69—70, 176,203,233KonfederasiSwiss,3KongresAntarabangsaHague,147KongresBerlin, 132, 137KongresKeduaSoviet-Sovietse-Rusia,161KongresKumpulanDemokratSosial,198KongresParti yangKeempatBelas,181, 183KongresParti yangKelimaBelas,182KongresSoviet-Sovietse-Rusia,160KongresVienna 1815,86Koniggratz(Sadowa),111Konsep“penggerakrevolusioner”,101KonsepDarwinisme,228Konsepgrossdeutsch,90Konsepkliendeutsch,90Konservatisme,8, 64, 66, 87, 102

258

INDEKS

Konsul LimaRatus,38, 39Konsul OrangTm, 38, 39Konsul seumurhidup,xvKonvensiGastein,109Kossuth,Louis(1802—1894),xvii, 90, 92Kronstadt,169—170Krupskaya,153, 181KuasaBerikat,151,209,221,231,238,243Kuasamonarki,64Kugelman,Ludwig, Dr., 145Kulaks, 163, 168,171, 178, 181, 182Kulturkampf,120KumpulanDataran,28

Lagrandeindustrie,75Lafayette,17Lamantine,24,77—79,80,82—86Lasker,Eduard,116—117Lassalee,205Lebensraum,235Leclerc,31Ledru-Rollin,77—78, 80—81, 83, 85LegionofHonour,59Lenin, 176, 181—189,199—200Leninisme,173, 183, 187—188LeopoldII, 22Lessing,Golthold Ephrain,8Lettersdecachet,xv, 45LetupanPeluruMeriam,38Leuschner,223Liberal demokrasi,xviiLiberalisme,63, 65, 66,69,74,86,102, 105, 121,

127,128,138, 140LigaBangsa-Bangsa,211,231LigaKomunis,72LigaSi Adil, 72LigaTigaMaharaja,131—134Ligunia,48Liverpool,5Lodz,222Loewe,K.W., Dr.,89Lombardy,96—99Lombardy-Piedmont,97—98Lubbe,MarinusVander,218Louiske-X1V, Raja,2, 12, 14—15,22,26,42Louis ke-XVI, Raja,5,6—7, 13Louiske-XVIII, Raja,55Lvov, Putera(l86l—1925),xx, xxi, 151,152,155

Machiavelli,Niccolo,(1469—1527),106, 108Machiavellian,108, 230Machiavellianisme,xix, 191Magyar,86, 93MaharajaPerancis,xiv

MahkamahRevolusi, 30Majlis GolonganTua, 224, 228, 229Majlis Komisar, 165Majlis TertinggiEkonomi168Majlis TertinggiTenteraBerikat, 166Manifesto 12Jun.95Manifesto 17 Oktober1905, 150ManifestoBrunswick,26Manifestoof theCom,nunistParty, 147Manin,Daniele,99, 100, 103MaoTseTung, 201Marat,19Marengo,43MarieAntoinette(1755—1793),14, 22, 24, 30MarkasSoviet Petrograd,158Marx, Karl (1818—1883),xx, xxii, 70—73, 84, 101,

103, 143—148, 162, 172—174, 179, 183—184,187—189, 193, 198,205

Marxis, 144, 146—148,165, 174,176, 184, 189, 194Marxismand theNationalQuestion,198Marxisme,xx, 70, 143, 145—146,167, 176—177, 178,

189, 193, 211Marxisme-Leninisme,xxi, xxii, 186Mathiez,33—34, 101MazhabDominik, 19Mazzini, Joseph(1809—1872),xvii, 96,98—99,102MeinKampf,210,234—235Menengah,xviiMenshevik,xxi, 144, 151, 153, 156,184, 198Metternich,Klemensvon (1773—1859),xvi, 87Michael,GrandDuke,xxMilan, 75, 97Miliukov, Profesor,151Milosevic, Slobodan(1941— ), xxviiiMirabeau,17Mobiliti sosial,xiiMomora,31Monarki,3, 14, 16, 20Montesquieu,CharlesdeSecondatBaronde IaBrede

etde (1689—1755),8Moravia,92, 95Moscow,51, 55, 154, 158, 169Muhler, Heinrichvon, 120Muller, Hermann,Canselor,215,216Muller, Ludwig, 202Munster,223Murat,46Mussolini, Benito,204

Naples,46NapoleonBonarparte(1769—1821),xiv, xv, xvi, xix,

38—59,44—57,60—64, 83, 85, 86,217NapoleonIII, 83—84Nasionalisme,74,203

259

EROPAH MODEN: ARUS SOSIOPOLD1K DAN PEMERINTAHAN

Nassau,86, 87Naumann, Friedrich,211Nazi, 141, 199,201,210,211,214,217—220,222,

225, 227—230,233—236Nazisme,xxvii, 205Necker,14Negarabangsa,xviii, xixNegara-negaraKomanwel,236Nelson,Horatio,40,49Neo-konservatisme,xviNew Mexico, 238NewRhenishGazzette,72Newton,Isaac,8, 9Nice,54NicholasI, Tzar, 149NicholasII, Tzan(1894—1917),xx, 142Nielmoller, Martin, 220Nitszche,205Nobiling, Karl, Dr., 123Noblessed’EpeeatauBangsawanPedang,4,7, 13NoblessedeRobe,7—8Normandy,235Nouveauxriches,48Novalis,Friedrich,66Nuerath,Konstantinvon, 231Nuremberg,214,225,232,236

OnThe Tax In Kind, 171OneStepForward, TwoStepsBackward,

145OperasiBarborossa,236OrganisasiCaucasiaRaya, 198OrganisasiTenteraBolshevik, 157, uhf. BolshevikOrleanist,82

Pactof YoungEurope,102PaderiYang Ingkan,38Parti Progresif,114PakatanJeiman—Austnia—Hungany,133PakatanNazi—Soviet,200,233Palacky,Frantisek(1798—1876),xvii, 94, 95Palermo, xvii, 77Palmer, R.R., xiv, xvi, 3,21,29,32Papen, Franz von, 216—217Para “Bolshevik lama”, 159Panti Tengah Katolik, 119Paris, xvii, 19—20, 22, 26, 29, 72, 77, 79, 81—82, 85Parlimen Frankfurt, xvii, 90—91, 106Parti Bolshevik, 154, 157, 159, 162, 188, lih.j.

Bolshevik dan BoishevismeParti Demokratik, xx, 208Parti Demoknat Sosial, xix, xxi, 114, 116—117, 121,

122, 127, 153, 199,208—209,215,218—219,229Panti Demokratik Katolik, 208

PartiDemokratik Sosial Pekerja, 117PartiFasis,204PartiGuelf, 118PantiKebangsaan,209Parti KomunisBelanda,218Parti KomunisJerman,215Parti Komunis,153, 217—219,229Parti KonservatifJerman,117Parti KonservatifBebas,116—118Parti Liberal, 150Parti Liberal Kebangsaan,114, 116—119, 121—124,

209, 126—128,Parti Nasionalis,217—219Parti Nazi, 217—218,231Parti PekerjaSosialisNasionalJerman(N.S.D.A.P.)

atauNazi,204,212,213,219Parti Progresif,107, 108, 117, 119, 128, 208Parti Rakyat,209Parti SosialKnistian, 118, 123Parti SosialisNasional,210,211,216—217PartiTengahKatolik, 118—119,121, 123—124, 126,

208,209,216,218,219Pasifik, 238PembicaraanyangDipamerkan,196, 200PemerintahanGanas,33PemikiranKesedaran,xi, xii, xiiiPemujaan Kejadian Agung, 31, 33Pendemokrasian,xiiPengawal Kebangsaan,22,78,99PengawalKeselamatanHitler, 219PengawalMerah(RedGuards), 158PenyelesaianVienna, 108PenyingkiranBesar-besaranStalin,177, 180, 196PeperanganAustria-Lombardy,99PeperanganAustria-Perancis,39PeperanganKemerdekaan,xiiiPeperanganPerancis-Jerman,130PeperanganPerancis-Prusia,113Perancis,xii, xiv, xv, xvi, xvii, xxi, xxv, 2, 5, 57,

64—65,71,79—80,81, 82, 84—87, 88, 96, 97, 100,131—132, 134, 210,231,232—234,236

Perancis-Austria,50PerangDingin, 239PenangDuniaKedua,xxvii, 190—191,197, 199, 221,

222—223,225, 229, 234,236—238PerangDuniaPertama,xx, 137, 143, 151, 166,

208—209,234Perang Holenlindin, 43PerangKemerdekaanAmerika,5—6, 12, 143PerangPrusia-Austria,110PerangRusia-Jepun,xx, 150PerangSaudana,163, 166—169,200PeraturanDalamMajlis, 49—50, 57Peraturanlettresdecachet,xv

260

INDEKS

PerdamaianFrankfurt,90, 130PerdamaianSanStefano,132PergerakanHasratRakyat,149Pergerakananti-Tzar, 148Pergerakan Babeuf, 37Pergerakan Chartist,65Pergerakanfriekorps, 213

Pergerakan Kesedaran, 8—9Perhimpunan Kebangsaan, 16,26—29, 31—33, 37—38Perhimpunan Parti Nazi, 232Penstiwa Schleswig-Holstein, 108PeristiwaTrafalgar,49PerisytihananDirajatentangPersidanganPanlimen

Sekarang,14PerisytiharanHak-hakManusiadanWarganegara,xii,

11, 20—21, 23PerisytiharanPillnitz, 22PerjanjianBrest-Litovsk, 162, 184PerjanjianCampoFormio,39Perjanjian Dainai Amiens, 39PenjanjianDamaiAustria-Perancis,39Perjanjian Damai Luneville, 43Perjanjian Fontainebleau, 55PerjanjianFrankfurt, 113PenjanjianInsuransBerlapis,134—135Perjanjian London 1852, 109Perjanjian Munich, 232PerjanjianOlmutz, 106PerjanjianParis,55Perjanjian Perdamaian Vienna, 109PerjanjianVersailles,209, 230, 231—234Perlembagaan 1793, 37Perlembagaan Perancis, xiiiPerlembagaan Persekutuan, 106PerlembagaanPrusia,108Perlembagaan Sivil Gereja,21, 22,43Persatuan Golongan Miskin, 19PersatuanKebangsaanItali, 103PersatuanKebebasan,19PersatuanPemusuhDespotisme,19PersatuanPencintaUndang-undang,19PersatuanPersaudaraanLelaki Wanita, 19Persatuan Sahabat Kebenaran, 19“Persatuan Sahabat Perlembagaan yang bertempat di

Jacobin Paris”, 19Persatuan Selatan, 148PersatuanUtara,148PersekutuanJermanUtara, Ill, 112Persekutuan Jerman,86, 90—91, 106, 111PersidanganPenguranganSenjata,231PertubuhanbagiKerjasamaEkonomiEropah,239Petrograd,152—155, 159, 162, 165, 169Philippe, Louise (1773—1850), xvi, 77, 80Piedmont, 48, 96—99

PiusIX, Paus,96, 98Place de Ia Madeleine, 78Plato,204—205Plekhanov, Georgi V., 144Poland,xxv, 54, 56, 65, 86, 92, 144, 166, 233—235,

238—239Popper,Karl, 205Portugis,54, 86Potresnov, AN., 160Potsdani, 238Prague, 75, 233Pravda, 166, 181PresidenSuruhanjayaLuxembourg,80ProgramEisenach,117ProgramGotha,117Programpengkolektifanpertanian,xxivProletariat, xx, 24, 37,70, 89, 145, 157, 164,

115—116, 80, 84, 170—171, 199, lih.f. Bawahan(kelas)

Proli, 31Proses historical materialism,193Proudhon, Pierre Joseph (1809—1865), xxiv, xxv,

xxviPrusia,xix, xvi, 16, 22, 26, 53—56, 63, 70, 72, 86, 87,

88—89, 108—109, 110—111,114—115,119, 122,129, 138—139

Puakemigres, 190PulauPoplars,59PuteraMahkotaPrusia, 109

Quiberon, 38

Radetzky,Jeneral,97Rajaberperlembagaan,xviiRaisondetat, xixRampasankuasa18 Fructidor,38RancanganLimaTahunPertama1928—33,xxiv, 182,

191RancanganMarshall,239RangUndang-undangAnti-Sosialis,122, 123—124RangUndang-undangTentera1874, 119, 122Raspail,83Rath,Von,221Reformasiekonomi,xviiReformasipertanian,xxRegimLama,6Reaksioner,xviReich,Wilhelm, 207,220, 234Reich,115Reichtag, 210, 211, 215, 216—218, 219Reichsakristallnacht(Malam PecahanKacaatau

MalamKristal Reich),221RepresentationofthePeopleAct 1918, xiiRepublikBelanda,3

261

EROPAH MODEN: ARUS SOSIOPOLI1K DAN PEMERINTAHAN

RepublikCzech,95RepublikDanton,32RepublikGenoa,3RepublikPoland,3RepublikRusia,xxiRepublikVenice,3RepublikWeimar,209,215,216,218,219,210,214Revolusi1789, xvRevolusi1905, 150RevolusiAmerika(1776),xiii, 1,35Revolusi Bolshevik, 164, uhf.RevolusiRusiaRevolusi Industri, xviii, 50,68—69,73—74, 76, 103,

192RevolusiInggeris(1688),xii, 1RevolusiKomunis,201RevolusiOktober1917, 156, 158—159Revolusi ParaIntelektual,62RevolusiPerancisKedua,26—27RevolusiPerancis1789,xi, xii, xiv, xvi, xxiii, 1, 3,

4—5, 8, 10—14, 15, 16—18, 19,21,23—23, 34—36,47, 49, 56, 59, 61,66,68—69,72, 84—85, 101,102, 121, 142, 144, 158, 161, 181, 191

Revolusi Rusia, xx, 33, 101, 142—144, 148, 151, 159,170, 172, 174, 177, 181, 183—184, 190, 192—193,197, 199,203,213

RevolusiTigaPenjuru,xviiiRevolusi-revolusi1848, xvi, xviii, xx, xxi, xxv, xxvi,

62,64—65,68,70—73,74,75—76,100, 103—104,158,160

Revolusioner Sosial, xx, 100, 150, 152—153, 160,163, 164, 166, 168, 188

Rheims, 235Rhenish Gazette, 72Rhineland,48,87Ribbentrop, Joachim von, 233Robespierre,20—21,25,28—29,30—33, 37, 39, 46,

101,191Rothfels, Hans, 223Rohm, Ernst, 219, 220Rom, 40,96, 97, 121Romantisisme, xviii, 66, 68—69, 104Rome, 75, 90Ronsin, 31Roon, Albert von, 107Roosevelt, Presiden,200, 201, 237, 238Rosenberg, Alfred, 113, 115, 181, 189,205,214Rousseau, JeanJacques, (1712—1778), xiv, xxii, xxiv,

8—9, 11—12, 35, 53, 59,62Roux, Jacques, 29Rubel, Maximilien, 144, 146, 148, 186Rudé,G.,3,6—8, 11, 17, 58, 60Rumania, 65, 86, 91—94, 235—236Rusia, xvi, xx, xxv, 3, 5, 8,42,51,54,56, 63,65, 85,

90,92,95, 105, 108, 109, 129, 131—137, 143, 144,

148, 150, 152, 155, 157, 162, 164—167, 169, 176,

177—178, 181, 182—186, 190, 191, 193, 196—201,209,215,233,234—239

SaintJust,20, 28, 30, 33, 35, 46, 192SaintSimon,69,71Salvemini, 15, 18Sans-culottes,17,26,27,29—31,34—35,37,42Sardinia,96, 97Savoy,54Scheidlemann, 209Schleicher, Kurt von, Jeneral, 216,217,219Schmidt, Friedrich, 87, 219Schschnigg, Kurt, 231Sektor perindustrian, 7Sekularisme, 21Senatus-consultum,39Sepanyol,3, 50, 54, 64—65,86, 112, 206,234Serbia, xxviiiShelly, 67Shingarev, Al., 164Siberia, 196Sieyes, Abbes (1748—1836), xiv, 39, 217Silesia,95,233Sinoviev, 181Sistem ekonomi terkawal, 29, 33Sistem feudal, 28, 51Sistem feudal prarevolusi, 34

Sistem Kebenuaan, 48—52, 54, 56, 57Sistem kongres, xvi, 85Sistemlaissez-faire(ekonomi bebas), 7Sistem masyaralcatterbuka,1SistemMetternich,xviSistemmonarki,2—3,22,34, 38Sistem parlimen Inggeris, 118SistemparlimenJerman,118Sistempengintip,45Sistem pengundian, xvSistempolitik Barat,xxviiiSistemPrefect,45,58, 81Sistemtotalitarian,203Sistemundi,2Slav, 91,93,95,133, 199Slogan“JanganBerperanguntuk Bismarck”, IllSlogan“Persamaan,PersaudaraandanKebebasan”,

64Slovakia,xxv, 225, 232, 236, 239Smilga,IT., 163Smith,Adam, 173SocietyofJesus,120Soldadurevolusi,41Sonderkommandos(unit-unitkhas),224, 227Sophie,Maharani,93SosialDemokratik,xx

262

INDEKS

Sosialisme,65, 68—70, 72,96, 144, 161, 171, 183,184,189,201,219

Sosialismenasional203, 204,211—212Sosiopolitik,xiSouthley,Robert,66Spinoza,Baruch, 8—9Stadholder,3Stalin, Joseph, (1879—1953), xxii, 59, 176—180, 182,

185, 198—191, 193—194, 196—197, 199,201,236Stalinisme,xvi, 176, 178, 186, 201,211, 237StateandRevolution,161Statusquo,xii, 10, 12, 19, 35, 69, 88, 92Stocker,Adolf, 118Strasser,Gnegor,219Strasser,Otto,212Stormtroopers,210Sudetenland,232Sukhanov,153, 159SundayExpress,211SungaiMoskva,55SungaiNieman,54—55SuruhanjayaLuarBiasabagiMembanterasRevolusi

BalasdanSabotaj,165SuruhanjayaLuxembourg,80Sweden,3,54,56,90,108Swiss, 3, 4, 5, 15Switzerland,41,64, 65, 85—86, 102Syess-Inquart,231Syllabuserrorum, 121

TahunPentamaRepublik,26Tame, 17—18, 34Taktikblitzkrieg, 234Tallien, 32TanjungTrafalgar,40,49TanfTrianon1810,52TentenaMenah,166, 197TenteraPutih, 166Teoriekonomi,xxTheAuthorityof theScripture,10TheCommunistMwufesto,71TheFoundationsofLeninism,183TheGermanIdeology,162TheInfantileDiseaseof Leftism,145The OrganisationofLabour,79“TheOctoberRevolutionandtheTacticsof the

RussianCommunists”,183TheOld Testament,9TheOrganisationofLabour,71ThePrince, 106TheStateandRevolution,172Thenmidor,37,47Thiers,Adolphe,79Thomas,Emile, 80

ThomasMarie, Pierre,80Thompson,J.M., 42, 61, 69, 83, 85Thomson,David,xvTier Etat (EstetKetiga),4, 7Tito, 201Tkachev,Peter,149, 150Tocqueville,5—6, 8, 13, 41, 58, 142Totalitananisme,1, 204—205TradisiManxis, 188—189TradisiMaixis-Leninis, 185—186, 194

Treysa,223Trotsky,145, 154, 158, 160, 163, 169, 180—182, 184,

189,213Truman,238, 239Tucker, 188,215“Tujuh BelasTuntutanParti Komunisdi Jerman”,72Tzar,56, 144, 151, 177—178,190

Ukraine, 166, 195Ulam,A.B., 164Ulm, 40Ulyanov,Vladimir llich atauLenin (1870—1924),xxi,

xxii, 101, 144—146,149—151, 153—165, 169, 179,182—187,189, 199. uhf.Lenin

Undang-undang22 Prairial,30, 33Undang-undangAnti-Sosialis,123Undang-undanglnsuransKesihatan,125Undang-undangLa Chapelien.24Undang-undangliberalJerman,xxviiiUndang-undangMci 1873, 120Undang-undangSyak, 30Undang-undangterhadapKegiatanBahayaPara

DemokratSosial,123Universiti Berlin, 53Unruh,Hansvon,89Urals-Kuznetsk,191Utilitarian, xv, 58,60Utopian socialists, xxUzbekistan,196

Vandal,59Vandee,32Varlet,27,29Vatican,220Venice,75,96,97,99Versailles,14—15,22,113,209Vienna,75, 87, 88, 103, 231,238Vincent,31Vinchow, Rudolf, 120Voltaire (1694—1774),xiv, 8, 9

WangsaBourbon,63WarganegaraAktif, xii, 23WarganegaraPasif, 23

263


Waterloo,xviWellington, 54Westphalia,46, 52William, RajaFrederich,87,88, 89William I, 110,113,128,131,133William II, Maharaja,113, 128, 209Williams, Anthony, 230Wilser, 214Windhorst, 116, 124—128Windischgratz,Jeneral,94, 96Wordsworth,William, 66Workerscouncils,150WUrttemberg,87

Yahudi,xxvi, 4,93, 227Yalta,238Yugoslavia,92, 201,235—236

ZamanBismanck,113Zaman Ganas,28ZamanKesedaran, 8ZamanPemulihan, 63ZamanPertengahan,9,204, 212Zamanthermidor, 181Zasluich,Vera, 143, 145, 149Zinoviev, 157, 180—181,213

264