www.stress.is

www.stress.is

Forvarnir gegn streitu

Heilbrigðisefling FÍH 2006-2007

www.stress.is

www.stress.is

Streituskólinn

Erla S Grétarsdóttir, sálfræðingurÓlafur Þór Ævarsson, geðlæknir

Meðferðar- og fræðslusetur,

Ráðgjöf og fræðsla fyrir einstaklinga,

félög og fyrirtæki.

www.stress.is

www.stress.is

Forvarnir ehfMeðferðar- og fræðslusetur,

Lágmúla 5, 4. hæð.• Ráðgjöf og fræðsla fyrir einstaklinga, félög og

fyrirtæki.• Streituskólinn.• Handleiðsla og einstaklingsráðgjöf (coaching).• Fagfræðsla.• Læknismeðferð, sálfræðimeðferð, fjölskylduráðgjöf,

hópmeðferð og félagsþjálfun.• Viðurkennt af Vinnueftirliti Ríkisins

www.stress.is

www.stress.is

A. Fræðsla og kynning fyrir stjórnendur

B. Fræðsla fyrir starfsfólk – Fræðsludagur 1– Fræðsludagur 2– Fræðsludagur 3 (Fjölskyldan)– Fræðsludagur 4

C. Einkaviðtöl

www.stress.is

www.stress.is

Einkaviðtöl • Sérþjálfaðir starfsmenn Forvarna ehf. veita handleiðslu í

einkaviðtölum sem einnig má nefna andlega einkaþjálfun (coaching).

• Algengt er að boðið sé upp á 2-4 einkaviðtöl í framhaldi af fræðsludagskránni til frekari fræðslu og umfjöllunar um heilsu, streituvarnir, samskipti og önnur krefjandi úrlausnarmál.

• Fullur trúnaður.

www.stress.is

www.stress.is

www.stress.is

www.stress.is

www.stress.is

www.stress.is

www.stress.is

www.stress.is

www.stress.is

www.stress.is

www.stress.is

www.stress.is

Fræðsla-hvers vegna?

• Viðhorf og viðbrögð gegn streitu, álagi og kulnun skipta miklu við forvarnir og meðferð.

• Auðveldar lausnir þegar vanlíðan kemur fram.• Sjúkleg fyrirbæri uppgötvast fyrr.• Eykur kunnáttu og getu hjá einstaklingum og

fyrirtækjum að takast á við streitu og álag.

www.stress.is

www.stress.is

KulnunUtmattningsdepression

Jobb stress related depression

StreitaÞreytaKvíðiGleðileysi VerkirSvefntruflanirEinbeitingarskerðingMinnistruflanir

Heimurinn þrengistFrítími minnkarFjölskyldulíf skertStöðugt samviskubit

Streituhringurinn

www.stress.is

www.stress.is

Jákvæð/neikvæð streita #3

• Jákvæð streita eykur getu.

• Neikvæð streita dregur úr getu.

• Langvinn streita getur valdið kulnun

www.stress.is

www.stress.is

Áhrif neikvæðrar streitu

• Truflar námsgetu.• Skerðir einbeitingu.• Dregur úr nákvæmni• Raskar minni.• Torveldar ákvarðanatöku.• Stuðlar að alhæfingu.• Dregur úr frumleika og sköpunargáfu.• Eykur pirring.• Eykur hættu á óyfirveguðum ákvörðunum.

www.stress.is

www.stress.is

StreitukortDaglegar streituvarnir

Streituvaldar Streituvarnir Viðbrögð/persónuþættir

Tímaleysi Skipulag Nákvæmni

Of mörg verkefni Forgangsröðun Frestunartilhneiging

Togstreita milli atvinnu- og einkalífs

Hlutverkaskipti Get ekki sagt nei

www.stress.is

www.stress.is

Streitustig

• 1 Vægt streituástand.• 2 Ýmis óþægileg áhrif streitu koma fram.• 3 Þreytan verður áberandi.• 4 Vaxandi þreyta.• 5 Meira af því sama.• 6 Ógnvekjandi einkenni-óvinnufærni.

Ingólfur S. Sveinsson, geðlæknir

www.stress.is

www.stress.is

1. Vægt streituástand

• Vinnustuð, t.d. próflestur.

• Maður er vel vakandi, skilningarvit opin.

• Aukin orka og hæfni til að afkasta meiru.– Sumum finnst þetta gott.– Ávani.

Ingólfur S. Sveinsson, geðlæknir

www.stress.is

www.stress.is

2. Ýmis óþægileg áhrif streitu koma fram

• Orkan endist ekki út daginn.

• Óþægindi frá meltingarvegi.

• Hjartsláttur, ónot í brjósti.

• Vöðvaspenna. Bak, háls, höfuð.

• Erfiðleikar við að slaka á.

• Óróleiki.Ingólfur S. Sveinsson, geðlæknir

www.stress.is

www.stress.is

3. Þreytan verður áberandi

• Þreyta

• Auk þess– Meiri niðurgangur og magatruflanir.– Meiri spennutilfinning, vöðvaspenna og svimi.– Svefntruflanir.

Ástand fer hratt versnandi.

Ingólfur S. Sveinsson, geðlæknir

www.stress.is

www.stress.is

4. Vaxandi þreyta

• Mjög erfitt að klára daginn.• Áður auðveld verk verða erfið.• Einbeitingarskortur.• Minnkuð hæfni til félagslífs, samtöl við vini.• Vondir draumar vekja undir morgun.• Neikvæðni. Allt er á móti manni.• Ótti án skýringa.

Ingólfur S. Sveinsson, geðlæknir

www.stress.is

www.stress.is

5. Meira af því sama

• Mikil og stöðug þreyta.

• Erfitt að ljúka einföldum verkum.

• Miklar truflanir frá meltingarvegi.

• Stöðug óttatilfinning.

• Sviti dag og nótt.

Þunglyndi er að byrjar að myndast!!!Ingólfur S. Sveinsson, geðlæknir

www.stress.is

www.stress.is

6. Ógnvekjandi einkenni-óvinnufærni

• Þungur hjartsláttur og skelfingartilfinning.• Lofthungur.• Titringur, skjálfti og sviti.• Dofi í höndum og fótum. Köld húð.• Örmögnun.

Ofsakvíði (kvíðaköst) og fælni byrja að myndast!

Ingólfur S. Sveinsson, geðlæknir

www.stress.is

www.stress.is

Kulnun í starfi

www.stress.is

www.stress.is

Skilgreining Kulnun/Burnout/Utbrändhet

Kulnun er langvinnt neikvætt, atvinnutengt ástand hjá eðlilegu fólki. Einkennin eru þreyta, áhugaleysi, framtaksleysi og skert geta. Fram koma breytt viðhorf með neikvæðni og breyttri hegðun. Þetta sálræna ástand myndast á löngum tíma og oft án þess að einstaklingurinn geri sér grein fyrir því. Ósamræmi myndast milli metnaðar og veruleika. Oft lendir einstaklingurinn í vítahring þegar hann reynir að takast á við vandamál. (Schaufeli & Enzmann 1998)

www.stress.is

www.stress.is

StreitukortDaglegar streituvarnir

Streituvaldar Streituvarnir Viðbrögð/persónuþættir

Tímaleysi Skipulag Nákvæmni

Of mörg verkefni Forgangsröðun Frestunartilhneiging

Togstreita milli atvinnu- og einkalífs

Hlutverkaskipti Get ekki sagt nei

www.stress.is

www.stress.is

Áhrif streitu á heilsu-2

www.stress.is

www.stress.is

“Disorders of civilisation”

• Offita• Sykursýki• Háþrýstingur• Hjartaáfall• Hjartabilun• Slag• Þunglyndi-kulnun• Heilabilun

www.stress.is

www.stress.is

Streitutengdir sjúkdómar

• Hjarta- og æðasjúkdómar.– Kransæðakölkun, hjartsláttartruflanir.

• Meltingarfæðrasjúkdómar– Bakflæði.– Órólegur ristill (IBS)

• Verkir

• Nýjir sjúkdómar

www.stress.is

www.stress.is

www.stress.is

www.stress.is

Streita og heilsa

• Tengsl við geðsjúkóma

www.stress.is

www.stress.is

Álagstengd vanlíðan

Þunglyndi

Kvíði

Kulnun í starfi

www.stress.is

www.stress.is

www.stress.is

www.stress.is

Streituráð #8

• Gerðu greinarmun á því sem þú getur breytt og því sem þú getur ekki haft áhrif á.

www.stress.is

www.stress.is

Skjól #7

Farðu í skjólið þitt daglega.

www.stress.is

www.stress.is

Tímastjórn #11

• Hvað vilt þú fá út úr deginum, vikunni eða árinu.

• Verkefnalisti.• Forgangsröðun.• Skoðið listan reglulega.• Metið framgang

www.stress.is

www.stress.is

www.stress.is

www.stress.is

Samskipti og persónuþættir

www.stress.is

www.stress.is

Eitt í einu #4

• Gerðu eitt í einu.• Hugsaðu um eitt í einu, ekki allt

sem þarf að gera.• Ekki fara úr einu í annað.• Ljúktu við það sem þú byrjar á.• Taktu pásur.• Njóttu góðra verkloka.

www.stress.is

www.stress.is

Lærðu að segja nei! #12

• Þú þarft ekki alltaf......

• Ekki taka ábyrgð á öðrum.

• Lifðu lífinu eftir eigin höfði ekki annarra.

• Varastu samanburð við aðra.

• Segðu nei þegar þú finnur að pressan er orðin of mikil.

www.stress.is

www.stress.is

StreitukortDaglegar streituvarnir

Streituvaldar Streituvarnir Viðbrögð/persónuþættir

Tímaleysi Skipulag Nákvæmni

Of mörg verkefni Forgangsröðun Frestunartilhneiging

Togstreita milli atvinnu- og einkalífs

Hlutverkaskipti Get ekki sagt nei

www.stress.is

www.stress.is

www.stress.is

www.stress.is

Mannlegt eðli

• Manneskjan hefur þarfir

• Við

www.stress.is

www.stress.is

www.stress.is

www.stress.is

www.stress.is

www.stress.is

Við þörfnumst

• hvíldar,

• hvatningar og hróss,

• hvers annars,

• umburðarlyndis,

• leiðbeininga.

www.stress.is

www.stress.is

Samskipti

• Uppbyggileg og styðjandi samskipti eru lykill að heilbrigðu starfsumhverfi.

• Skortur á óformlegum samskiptum við samstarfsfólk (spjalla, miðla, skiptast á skoðunum utan hefðbundinna funda/reglna) er ein helsta orsök kulnunar.

• En því miður eru samskiptin ekki í lagi...

www.stress.is

www.stress.is

Slæm samskipti

• Samkeppni, öfund, framgangur og stöðuhækkanir á kostnað annarra.

• Vantraust og óánægja.

• Léleg stjórnun:– Skortur á þjálfun starfsfólks, og þekkingu og leikni

stjórnenda að taka á ágreiningi og samskiptavanda.

– Óskipulagt eða takmarkað upplýsingaflæði.

– Hlutverkatogstreita og hlutverkaárekstrar.

www.stress.is

www.stress.is

“Óheilbrigður” vinnustaður• Skipanir og reglur.

• Starfsfólk þolendur með takmarkað umboð til athafna.

• Vanda sópað undir teppi eða fólki veitt áminning.

• Hræðsla við breytingar.

• Skrifræði, reglur og vani.

• Ofurskipulögð verkaskipting, afmörkuð störf.

                                    

www.stress.is

www.stress.is

Óheilbrigð viðhorf stjórnenda

• Litið á steitu sem einkamál starfsmannsins og gjarnan vísað í einkalíf og persónuleika sem einu orsök streitu.

• Þögn álitin samsvara samþykki og ánægju.

www.stress.is

www.stress.is

www.stress.is

www.stress.is

Forvarnir á vinnustaðnum

www.stress.is

www.stress.is

Forvarnir

• Streituferlið felur í sér stigvaxandi vel þekkt einkenni.

• Hægt er að sjá fyrir hvar vandamál geta myndast í fyrirtækjum/atvinnumarkaðnum.

• Til eru forvarnaraðgerðir í formi fræðslu, stuðnings, skipulags og ef þörf krefur sérhæðar meðferðar.

www.stress.is

www.stress.is

“Heilbrigður” vinnustaður

• Samvinna og nýsköpun.• Starfsfólk þátttakendur með hæfilegt umboð til

athafna.• Vandi ræddur opinskátt og leitað sameiginlegra

lausna.• Breytingum tekið sem áskorun.• Reglunum er breytt ef þörf er á.• Sveigjanleg verkaskipting og störf skarast.

www.stress.is

www.stress.is

Heilbrigð viðhorf stjórnenda

• Viðurkennt að streita getur verið vandamál.

• Rætt opinskátt um álag og lausnir til þess að auka stjórn og vellíðan starfsfólks.

• Litið á álagsstjórnun sem hluta af daglegum rekstri.

• Forvörnum sinnt, bæði einstaklingsbundið og í skipulagi fyrirtækisins.

www.stress.is

www.stress.is

StreitukortFÍH 2006-2007

Streituvaldar Streituvarnir Viðbrögð/persónuþættir

Tímaleysi Skipulag Nákvæmni

Of mörg verkefni Forgangsröðun Frestunartilhneiging

Mikið vinnuálag Ábyrgð Hollusta

www.stress.is

www.stress.is

Fyrirtækið/félagið

• Er byggt upp af manneskjum.

• Furður oft gleymist að taka tillit til eiginleika þeirra og getu!