sýkingavarnir gegn fuglaflensu
DESCRIPTION
Sýkingavarnir gegn fuglaflensu. Ása St. Atladóttir hjúkrunarfræðingur og verkefnisstjóri Sóttvarnasviði, Landlæknisembættisins. Thank You. Inflúensuveirur. Tilheyra veirufjölskyldunni Orthomyxoviridae Eru flokkaðar í þrjá megin stofna A, B og C eftir mótefnavökum - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
Landlæknisembættið, Austurströnd 5, 170 Seltjarnarnes, sími: 510 1900, fax: 510 1919, tölvupóstur: [email protected]
Sýkingavarnir gegn fuglaflensu
Ása St. Atladóttir hjúkrunarfræðingur og verkefnisstjóri
Sóttvarnasviði, Landlæknisembættisins
Landlæknisembættið, Austurströnd 5, 170 Seltjarnarnes, sími: 510 1900, fax: 510 1919, tölvupóstur: [email protected]
Thank You
Landlæknisembættið, Austurströnd 5, 170 Seltjarnarnes, sími: 510 1900, fax: 510 1919, tölvupóstur: [email protected]
Inflúensuveirur• Tilheyra veirufjölskyldunni Orthomyxoviridae• Eru flokkaðar í þrjá megin stofna A, B og C
eftir mótefnavökum• Margir undirflokkar eru til af inflúensuveiru A
sem hver um sig sýkir vanalega ákveðnar dýrategundir (menn, svín, hesta, seli, hvali, kattardýr o.s.frv.)
• Fuglaflensuveirur (avian influenza viruses) eru inflúensu A veirur af undirflokkum sem sýkja fyrst og fremst fugla
• Af hundruðum undirtegunda fuglaflensu hafa aðeins fjórar tegundir valdið þekktum sýkingum í mönnum þ.e. H5N1, H7N3, H7N7 og H9N2
Landlæknisembættið, Austurströnd 5, 170 Seltjarnarnes, sími: 510 1900, fax: 510 1919, tölvupóstur: [email protected]
Árstíðabundin flensa í mönnum• Gengur í árlegum faröldrum oftast frá
nóvember fram í mars, 10% þjóðarinnar sýkist
• Meðgöngutími er 1-4 dagar og getur sýktur einstaklingur smitað í 24 klst áður en er orðinn veikur, í allt að 3-5 daga
• Smitast með úða úr öndunarvegi og snertingu við smitefni á höndum
• Getur valdið fylgikvillum• Áhersla lögð á árlega bólusetningu
Landlæknisembættið, Austurströnd 5, 170 Seltjarnarnes, sími: 510 1900, fax: 510 1919, tölvupóstur: [email protected]
Landlæknisembættið, Austurströnd 5, 170 Seltjarnarnes, sími: 510 1900, fax: 510 1919, tölvupóstur: [email protected]
Fuglaflensa í fuglum• Væg fuglaflensa finnst í fuglum um allan heim
en fuglaflensa (alvarlega gerðin) var fyrst greind á Ítalíu 1878
• Allir fuglar taldir geta sýkst en villtar fugla-tegundir (einkum vatnafuglar)virðast bera í sér veiruna, í görnunum, án einkenna
• Alifuglar eru viðkvæmir fyrir smiti af veirunni og geta fengið væga fuglaflensu (LPAI) og alvarlega fuglaflesnu (HPAI)
• Fram til nú hafa faraldrar alvarlegrar fuglaflensu verið sjaldgæfir
• Faraldur alvarlegrar fuglaflensu geisar nú í fuglum í SA-Asíu og hefur breiðst út til austur-hluta Evrópu. Furðanlega lítið um smit í menn
Landlæknisembættið, Austurströnd 5, 170 Seltjarnarnes, sími: 510 1900, fax: 510 1919, tölvupóstur: [email protected]
Þéttleiki alifuglahalds
(Source: FAO)(Source: FAO)
Þéttleiki mannabyggðar
Af hverju byrjaði fuglaflensan í Asíu?
Landlæknisembættið, Austurströnd 5, 170 Seltjarnarnes, sími: 510 1900, fax: 510 1919, tölvupóstur: [email protected]
Landlæknisembættið, Austurströnd 5, 170 Seltjarnarnes, sími: 510 1900, fax: 510 1919, tölvupóstur: [email protected]
Fuglaflensa H5 hefur greinst í eftirtöldum löndum 27. feb 2006
Austurríki ÍrakAzerbaijan ÍranBosníu og Herzegovinu ÍtalíuBúlgaríu MalasíuEgyptalandi NígeríuFrakklandi RúmeníuGrikklandi RússlandiHong Kong SlóveníuIndlandi SvissIndónesíuKína ThaílandiKróatíu TyrklandiÞýskalandi Úkraínu
Vietnam
Landlæknisembættið, Austurströnd 5, 170 Seltjarnarnes, sími: 510 1900, fax: 510 1919, tölvupóstur: [email protected]
Inflúensa A veira breiðist um heim allan með vatnafarfuglum
Undirflokkar inflúensu A:H1-H16N1-N9
Landlæknisembættið, Austurströnd 5, 170 Seltjarnarnes, sími: 510 1900, fax: 510 1919, tölvupóstur: [email protected]
Leiðir farfugla
Landlæknisembættið, Austurströnd 5, 170 Seltjarnarnes, sími: 510 1900, fax: 510 1919, tölvupóstur: [email protected]
Fuglaflensan hefur ekki greinst hér á landi• Sóttvarnalæknir,
Landbúnaðarstofnun/Yfirdýralæknir og Umhverfisstofnun vinna saman að leiðbeiningum fyrir almenning og sérhópa
• Aukin samvinna í sóttvörnum með Evrópusambandinu og Alþjóða heilbriogðisstofnuninni
• Bætt vöktun með því sem er að gerast
Landlæknisembættið, Austurströnd 5, 170 Seltjarnarnes, sími: 510 1900, fax: 510 1919, tölvupóstur: [email protected]
Sýkingavarnir meðal almennings• Forðast snertingu við hugsanlega sýkta
fugla• Ef gengið er fram á sýktan fugl á
víðavangi er mælt með að grafa hann á staðnum án snertingar
• Vandaður handþvottur og þurrkun er besta sýkingavörnin
Landlæknisembættið, Austurströnd 5, 170 Seltjarnarnes, sími: 510 1900, fax: 510 1919, tölvupóstur: [email protected]
Lófi mót lófa Vinstra handarbak móti hæ.lófa
Hæ. Handarbak móti vi.lófa Milli allra fingra
Aðferð til handhreinsunar
Landlæknisembættið, Austurströnd 5, 170 Seltjarnarnes, sími: 510 1900, fax: 510 1919, tölvupóstur: [email protected]
Fingurgómar og neglur
Nudda þumla í hring
Inni í lófa
Landlæknisembættið, Austurströnd 5, 170 Seltjarnarnes, sími: 510 1900, fax: 510 1919, tölvupóstur: [email protected]
Smitdreifing milli fugla• Veiran útskilst með saur og slími úr öndunarfærum
sýktra fugla og er bráðsmitandi þeirra á milli• Veiran berst með lifandi fuglum, fólki (t.d. menguðum
skóm og fatnaði), menguðum farartækjum, búnaði og fóðri
• Fuglaflensuveirur geta lifað lengi í umhverfinu, einkum við lágt hitastigH5N1 getur lifað í fuglaskít í ca 35 daga við 4°CH5N1 getur lifað í saursýnum í 6 dagavið 37°CH5N1 getur lifað í vatni í fjóra daga við 22°Cen í a.m.k. 30 daga við 0°C
Landlæknisembættið, Austurströnd 5, 170 Seltjarnarnes, sími: 510 1900, fax: 510 1919, tölvupóstur: [email protected]
Auðvelt er að eyða fuglaflensuveiru
• Veiran er viðkvæm fyrir ýmsum sápum• Þolir ekki súrt sýrustig• Veiran drepst við hitun;
við 56°C í 3 tíma við 60°C í 30 mínútur70°C í eina mínútu
• Veiran drepst af flestum algengum sótthreinsunarefnum s.s. 70% ethyl alkóhóli, klórefnum, oxandi efnum o.fl.
Landlæknisembættið, Austurströnd 5, 170 Seltjarnarnes, sími: 510 1900, fax: 510 1919, tölvupóstur: [email protected]
Einkenni á sýktum alifugli• Deyfð og lystarleysi og veruleg fækkun
eggja hjá varpfuglum• Bjúgur í andliti, þroti og blámi á kambi
og sepum• Depilblæðingar innvortis• Bráðadauði allt að 100%
Landlæknisembættið, Austurströnd 5, 170 Seltjarnarnes, sími: 510 1900, fax: 510 1919, tölvupóstur: [email protected]
Ef fuglaflensa greinist hér á landi:Fyrirliggjandi eru leiðbeiningar um sýkingavarnir
fyrir starfsmenn sem vinna með sýkta fugla• Ógegndræpir einnota hanskar eða margnota
gúmmíhanskar• fínagnasía (öndunargríma) með N95
síunarhæfni• Hlífðarfatnaður• Hlífðargleraugu• Gúmmístígvél• Leiðbeiningar um meðferð
Landlæknisembættið, Austurströnd 5, 170 Seltjarnarnes, sími: 510 1900, fax: 510 1919, tölvupóstur: [email protected]
Grundvallaratriði varna gegn smiti
• Stöðva útbreiðslu og útrýma sýkingum í alifuglum
• Halda fjölda útsettra alifugla og einstaklinga í lágmarki
• Beita ávallt grundvallarvarúð gegn sýkingum
Landlæknisembættið, Austurströnd 5, 170 Seltjarnarnes, sími: 510 1900, fax: 510 1919, tölvupóstur: [email protected]
Fuglaflensa í mönnum• Afar sjaldgæft að fuglaflensa smitist í
menn• Í faraldrinum sem hefur geisað í Asíu frá
2003 hafa aðeins 173 menn greinst með sýkinguna
• Ekkert smit hefur orðið milli manna • WHO mælir með einangrun í
sérútbúnum einangrunarherbergjum og hlífðarbúnaði sem stöðvar allar smitleiðir
Landlæknisembættið, Austurströnd 5, 170 Seltjarnarnes, sími: 510 1900, fax: 510 1919, tölvupóstur: [email protected]
Tilfelli fuglaflensu í mönnum
0
10
20
30
40
50
60
70
2003 2004 2005 2006
Ár
Fjöl
di ti
lfella
CambodiaChinaIndonesiaIraqThailandTurkeyViet Nam
Þann 27. febrúar 2006 höfðu 173 menn greinst með fuglaflensuÞar af eru 93 látnir. Heimild WHO
Landlæknisembættið, Austurströnd 5, 170 Seltjarnarnes, sími: 510 1900, fax: 510 1919, tölvupóstur: [email protected]
Það sem verið er að hindra
að veiran umbreytist í nýja manna-inflúensuveiru og hrindi af stað heimsfaraldri inflúensu
Landlæknisembættið, Austurströnd 5, 170 Seltjarnarnes, sími: 510 1900, fax: 510 1919, tölvupóstur: [email protected]
Heimsfaraldrar inflúensu A í 115 ár
1890: H2N?1918: H1N1
1957:H2N21968: H3N2
20xx: HxNx1977:H1N1
Antigen drift
Antigen driftAntigen drift
Antigen drift
Uppstokkun mótefnavaka
?
~ 30 ár ~ 40 ár ~ 10 ár ~ 38+? ár
Landlæknisembættið, Austurströnd 5, 170 Seltjarnarnes, sími: 510 1900, fax: 510 1919, tölvupóstur: [email protected]
Viðbúnaðaráætlun
• að hindra að faraldur berist til landsins• að draga úr útbreiðslu ef hann berst • lækna og líkna sjúkum• vernda þá sem greina og sinna sjúkum• vernda þá sem viðhalda lífsnauðsynlegri
starfsemi í landinu
Markmið:
Landlæknisembættið, Austurströnd 5, 170 Seltjarnarnes, sími: 510 1900, fax: 510 1919, tölvupóstur: [email protected]
Nefnd ráðuneytisstjóra1. mars 2005
• Ríkisstjórnarsamþykkt 7. október– Þróun áhættumats til samræmis við
viðbúnað í öðrum löndum, hjá ESB og WHO– Aðlaga viðbúnaðaráætlun hérlendis
• Sóttvarnalæknir, almannavarnir og heilbrigðisstofnanir
– Aukin samvinna yfirdýralæknis og sóttvarnalæknis – súnur og rannsókn á fuglainflúensu hérlendis
Landlæknisembættið, Austurströnd 5, 170 Seltjarnarnes, sími: 510 1900, fax: 510 1919, tölvupóstur: [email protected]
Vikuleg dánartíðni á Íslandi
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
55
60
65
0 30 60 90 120 150 180 210 240 270 300 330 360
Day of the year
Wee
kly
num
ber o
f dea
ths
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
Num
ber o
f con
firm
ed in
fluen
za A
ca
ses
95% viðmiðunarmörkVikulegar dánartölur 2005
Vikulegar meðaldánartölur 2000-2004
Staðfest tilfelli af inflúensu A
Landlæknisembættið, Austurströnd 5, 170 Seltjarnarnes, sími: 510 1900, fax: 510 1919, tölvupóstur: [email protected]