Gemeentedagen 2014: Actualiteiten aanbestedingsrecht

en staatssteun, recente Europese ontwikkelingen

(vertrouwelijk)

Maria van der Velden & Daniëlle RadderAdvocaten Europees & mededingingsrecht

13 & 20 maart 2014

Recente Europese ontwikkelingen

• Aanbestedingsrecht

• Nieuwe Europese richtlijnen overheidsopdrachten en concessies

• EU Aanbestedingshotline

• Staatssteun

• Nieuwe de minimis-vrijstellingsverordening sinds 1 januari 2014

• Nieuwe algemene groepsvrijstellingsverordening verwacht per 1 juli 2014

2

Aanbestedingsrecht:

Wat is nieuw?

3

Regelgeving voor aanbestedingen

Government ProcurementAgreement (WTO)

Nieuwe Aanbestedingsrichtlijnen 15 januari 2014 (klassiek +

speciale sectoren + concessies)

Aanbestedingswet 2012

(Gids Proportionaliteit, ARW 2012 etc.)

4

Doel nieuwe klassieke richtlijn:- Bevorderen deelname

MKB;- Ondersteuning

maatschappelijke doelen;

- Verduidelijking begrippen en concepten;

- Codificatie rechtspraak

Wat is in ieder geval interessant?

Verduidelijking begrippen

Lichter regime voor ‘lagere aanbestedende diensten’

Afschaffen verschil 2a en 2b diensten , maar nieuwe categorie: sociale diensten en andere specifieke diensten

Verankeren uitzonderingen ‘alleenrecht’ en ‘inbesteden’

Toegang MKB

Flexibiliteit procedures

‘Past performance’ als uitsluitingsgrond

Introductie ‘levenscycluskosten’

Wezenlijke wijziging

5

Niet-centrale aanbestedende diensten I

6

Aanbestedende dienst

Centrale Overheids-instanties

Niet-centrale aanbestedende

diensten

Regionale overheidsinstanties

Lokale overheidsinstanties

Publiekrechtelijkeinstelling

Niet-centrale aanbestedende diensten II

Waarom van belang?

Voor lagere aanbestedende diensten (niet-centrale overheidsdiensten) geldt een vereenvoudigde regeling voor aanbestedingen.

Volstaan met vooraankondiging.

In overleg treden over termijnen.

7

Vervallen onderscheid 2A-2B

Traditionele onderscheid is afgeschaft.

Drie stappen om te bepalen of dienst

aanbestedingsplichtig is:

1. Helemaal uitgezonderd (zie bijv. artikel 10)

2. Verlicht regime voor “sociale en andere specifieke diensten”: publicatie vooraf, maar verhoogde drempel EUR 750.000

3. Volledig regime

8

Samenwerking tussen aanbestedende diensten

• Plaatsing van overheidsopdracht aan (samenwerkingsverband) aanbestedende dienst(en) op basis van een alleenrecht valt niet onder de Richtlijn .

Alleenrecht

(artikel 11)

•Opdracht aan andere private of publiekrechtelijke rp. “onder controle” van de AD valt niet onder de richtlijn.

•Geldt ook voor opdrachten tussen “dochterondernemingen” en van “dochter” aan de AD.

•Geldt ook voor “gezamenlijke controle” door samenwerkingsverband aanbestedende diensten.

Inbesteding

(Artikel 12)

9

o.a. verankering alleenrecht en inbesteding

Voorafgaande betrokkenheid gegadigden

Onderscheid tussen marktconsultatie en voorafgaande betrokkenheid.

Grotendeels codificatie jurisprudentie, maar extra waarborgen voor betrokken marktpartijen:

Alleen uitsluiten indien er geen andere mogelijkheid is om de gelijke behandeling van inschrijvers te verzekeren.

Voor uitsluiting moet de inschrijver eerst de kans krijgen om aan te tonen dat de betrokkenheid in de voorbereiding van de aanbesteding de mededinging niet verstoort.

NB: Nieuw artikel over Belangenconflicten

10

Toegang MKB

Opdracht verdelen in percelen:

Beperken aantal percelen waarvoor ondernemer kan inschrijven;

Beperken aantal percelen dat aan één inschrijver kan worden gegund, mits dit niet minder voordelig is dan alles aan één partij gunnen.

Uniform Europees Aanbestedingsdocument: vergelijk met Uniform Eigen Verklaring (artikel 2:84 Aanbestedingswet):

UEA kan voor meerdere procedures gebruikt worden, door aan te geven dat gegevens nog steeds correct zijn.

Elektronisch aanbesteden 11

Flexibiliteit procedures

Ruimer gebruik onderhandelingsprocedure met bekendmaking + concurrentiegerichte dialoog.

Wel duidelijke inkadering gebruik onderhandelingsprocedure:

Bepalen minimumeisen;

Niet onderhandelen over minimumeisen/gunningscriteria;

Over finale bod wordt niet meer onderhandeld.

Introductie nieuwe procedure “innovatief partnerschap”: Opdrachten voor ontwikkeling + aankoop nieuwe innovatieve

werken, leveringen, diensten;

AD sluit ‘innovatiepartnerschap’ met één of meer partners;

Procedure in fasen, gunning conform onderhandelingsprocedure.

NB: openbare en niet-openbare procedure wijzigt materieel weinig, wel verkorting termijnen.

12

Slechte ervaring uit verleden?

Nieuwe uitsluitingsgrond!

Wat als ondernemer leven heeft gebeterd?

Ondernemer krijgt kans om bewijs te leveren van het tegendeel.

Maximaal drie jaar vanaf het moment van relevante gebeurtenis.

13

Technische specificaties en gunningscriteria I

Europese en (inter-)nationale standaarden zijn uitgangspunt.

Met name verduidelijking op het gebied van keurmerken, o.a.:

keurmerkeisen betrekking op de opdracht, objectief en niet-discriminerend, open en transparante procedure keurmerk.

Ondernemer heeft mogelijkheid met bijv. technisch dossier van de fabrikant aan te tonen dat hij kan voldoen aan keurmerkeisen.

14

Technische specificaties en gunningscriteria II

EMVI is uitgangspunt, maar niet langer gunnings-criterium -> beste prijs-kwaliteitsverhouding.

Kostenelement is verplicht, mag ook vaste prijs zijn.

Aantal voorbeelden van prijs-kwaliteitcriteria, waaronder ervaring van bij de opdracht betrokken personeel.

Nieuw: Levenscycluskosten

Dekt alle fasen van het bestaan; verwerving, gebruik, onderhoud, inzameling/recycling.

15

Wezenlijke wijziging

Wijziging(en) aanbestedingsstukken -> verlenging inschrijvingstermijn.

Nieuwe aanbesteding is alleen vereist bij wezenlijke wijzigingen van de overeenkomst!

Verduidelijking wat in ieder geval geen wezenlijke wijzigingen zijn:

Meerwerk kan onder bepaalde voorwaarden en met 50% limiet.

De minimis: werken 15% en diensten & leveringen 10% en beneden de drempelwaarde.

Rechtsopvolging opdrachtnemer (bijv. fusie of overname faillissement).

Let op: bepaalde wijzigingen vergen het opnieuw plaatsen van een publicatie. 16

Wat is staatssteun?

En

Wat is nieuw?

17

Wat is staatssteun?

• Artikelen 107 & 108 VWEU

Definitie (artikel 107 lid 1)

• Steunmaatregel;

• Verleend door lidstaat of, in welke vorm ook, bekostigd met staatsmiddelen;

• Die het handelsverkeer tussen lidstaten ongunstig beïnvloedt;

• Door begunstiging van bepaalde ondernemingen; en

• Mededinging vervalst, of dreigt te vervalsen

18

Geen aanmeldingsplicht

• Bestaande steun

• Vrijstelling

• Artikel 107 (2) en (3) VWEU

• De-minimissteun

• Algemene Groepsvrijstellingsverordening (AGVV)

• DAEB-Besluit (Diensten van Algemeen Economisch belang)

• Geen staatssteun

• Artikel 107(2) VWEU

• Voldoening aan Altmark criteria (DAEB)

• Schadevergoeding (on)rechtmatig handelen overheid

• Rechtsplicht

• Gebaseerd op algemene regeling

• Vergoeding in verhouding tot geleden schade

19

De-Minimissteun

steun

aanmeldingsverplichting

• Voorwaarden:

• < € 200,000

• 3 belastingjaren

• Verleningsmoment

• Ontstaan wettelijke aanspraak tot steunverlening

• Niet moment van betaling steun

20

Casus De-Minimissteun

Casus Voetbalclub

De gemeente E wil graag de voetbalclub ondersteunen, gezien het belang van de club voor de gemeenschap. De gemeente zegt toe om de komende drie jaar telkens EUR 65.000 te betalen. Zij vindt dit project echter zo belangrijk dat ze toezegt dit voor de komende 9 jaar te doen.

Mag de gemeente dit doen?

21

Discussie: Wanneer rechtens afdwingbare aanspraak

• Wanneer ontstaat bij een subsidie een (rechtens) afdwingbare aanspraak?

• Andere voorbeelden rechtens afdwingbare afspraken? Mondeling/schriftelijk?

22

Algemene Groepsvrijstellingverordening

• Consultatie herziening AGVV

• 08.05.2013 – 28.06.2013 en na aanpassing: 18.12.2013 – 12.02.2014

• Doel

• Horizontale en verticale uitbreiding toepassingsbereik

• Verlichting administratieve lasten

• Vereenvoudiging en verheldering regels en voorzorgsmaatregelen

• Stimulering van goede steun voor groei

• Regels voor steunmaatregelen verondersteld marktfalen

Verwachte inwerkingtreding: 1 juli 2014

23

Concept Algemene Groepsvrijstellingverordening

24

Categorieën die – zij het aangepast - blijven:

• Deel 1 - Regionale steun

• Deel 2 - Kmo-steun

• Deel 3 - Steun om kmo's toegang tot financiering te geven

• Deel 4 - Steun voor onderzoek, ontwikkeling en innovatie

• Deel 5 – Opleidingssteun

• Deel 6 - Steun ten behoeve van kwetsbare werknemers en werknemers met een handicap

• Deel 7 - Steun voor milieubescherming

Concept Algemene Groepsvrijstellingverordening

25

Nieuwe categorieën:

• Deel 8 - Steun tot herstel van de schade veroorzaakt door natuurrampen

• Deel 9 - Sociale vervoerssteun ten behoeve van bewoners van afgelegen gebieden

• Deel 10 - Steun voor breedbandinfrastructuur

• Deel 11 - Steun voor cultuur en instandhouding van het erfgoed

• Deel 12 - Steun voor sportinfrastructuur en multifunctionele recreatieve infrastructuur

Concept Algemene Groepsvrijstellingverordening

Belangrijke nieuwigheden:

• Artikel 9: iedere lidstaat moet website maken waar steunmaatregelen (inclusief begunstigden) waarvoor beroep op AGVV wordt gedaan op vermeld worden

• Artikel 10: onterechte inroeping AGVV kan leiden tot (gedeeltelijke) intrekking AGVV voor betrokken lidstaat

• Artikel 51 lid 1: (terugwerkende) vrijstelling voor individuele steun die vóór de inwerkingtreding van AGVV is verleend, indien de steun voldoet aan de in deze verordening vastgestelde voorwaarden, met uitzondering van artikel 9 (publicatie op website).

26

Vragen?

Maria van der Velden

Telefoon: +31 88 253 5086Fax: +31 88 253 5050Email: mvandervelden@akd.eu

Daniëlle Radder

Telefoon: +31 88 253 5058Fax: +31 88 253 5050Email: dradder@akd.eu

27