1. Gemeentedagen 2014 Actualiteiten ruimtelijk bestuursrecht mr. E. (Erik) Dans 20 maart 2014

2. Agenda 1. De Ladder van duurzame verstedelijking 2. Ontheffingsbevoegdheid GS 3. Onlosmakelijke samenhang en wijziging artikel 2.7 Wabo 4. Ontwerpbesluit wijziging Bor en andere AMvBs (o.a. Bro) 5. Voorwaardelijke verplichtingen 2

3. 1. Ladder voor duurzame verstedelijking Artikel 3.1.6 lid 2 Bro: De toelichting bij een bestemmingsplan dat een nieuwe stedelijke ontwikkeling mogelijk maakt, voldoet aan de volgende voorwaarden: a) Actuele regionale behoefte? b) Binnen het bestaand stedelijk gebied van de betreffende regio door benutting van beschikbare gronden door herstructurering, transformatie of anderszins? c) Passende ontsluiting, van verschillende middelen van vervoer. Inwerkingtreding: 1 oktober 2012 3

4. Ladder voor duurzame verstedelijking Definities (artikel 1.1.1, lid 1, Bro): h. Bestaand stedelijk gebied: bestaand stedenbouwkundig samenstel van bebouwing ten behoeve van wonen, dienstverlening, bedrijvigheid, detailhandel of horeca, alsmede de daarbij behorende openbare of sociaal culturele voorzieningen, stedelijk groen en infrastructuur i. Stedelijke ontwikkeling: ruimtelijke ontwikkeling van een bedrijventerrein of zeehaventerrein, of van kantoren, detailhandel, woningbouwlocaties of andere stedelijke voorzieningen. Aansluiten bij bestaand stedelijk gebied in Provinciale Verordeningen? 4

5. Ladder voor duurzame verstedelijking Stedelijke ontwikkeling? Niet: Kleinschalige woningbouw 3 woningen rechtstreeks, 3 middels wijzigingsbevoegdheid bij bestaande lintbebouwing (ABRvS 18 december 2013, 201302867/1/R4 (Weststellingerwerf), anders nog de voorzitter: Vz ABRvS 10 juli 2013, 201302867/2/R4) 1 woning (ABRvS 14 januari 2014, nr. 201308263/2/R4 (Midden-Delfland) Ook zo bij overige kleinschalige ontwikkelingen? 5

6. Ladder voor duurzame verstedelijking Stedelijke ontwikkeling? Wel: Uitbreiding bedrijventerrein waarbij oppervlakte per saldo niet toeneemt. Planologisch nieuwe ontwikkeling (ABRvS 19 februari 2014, nr. 201306647/1/R1 (Waterland) Bouw of uitbreiding van n bestaand bedrijf? Ook bij toepassing ruimte-voor-ruimte? 6

7. Ladder voor duurzame verstedelijking Nieuwe stedelijke ontwikkeling? Alleen bij uitbreiding bestaand stedelijk gebied (strikte uitleg) of ook bij nieuwe ontwikkeling binnen bestaand stedelijk gebied (brede uitleg)? Afdeling lijkt zich op het standpunt te stellen: bij elke nieuwe ontwikkeling, ook binnen bestaand stedelijk gebied (ABRvS 19 februari 2014, nr. 201306688/1/R6 (Strijen)) 7

8. Ladder voor duurzame verstedelijking Trede 1: actuele regionale behoefte aangetoond? Wel: Regionale woningmarktonderzoeken en woningvisies naar concrete behoefte (ABRvS 4 september 2013, 201301966/1/R4 (Leiden), ABRvS 10 januari 2014, nr. 201306043/1/R6 (Haren)) De toelichting moet dan wel met die onderzoeken overeenstemmen, ABRvS 4 september 2013, nr. 201304485/1/R6 (Halderberge) Niet: Concrete gegadigde is onvoldoende (ABRvS Vz. 4 november 2013, nr. 201307597/2/R6 (Tilburg) 8

9. Ladder voor duurzame verstedelijking Trede 2: bestaande herstructurering / transformatiemogelijkheden? ABRvS 5 februari 2014, nr. 201303143/1/R4 (Korendijk): niet noodzakelijk om eerst alle mogelijke inbreidings- en transformatielocaties te bebouwen indien actuele behoefte groter is dan de mogelijkheden in bestaand stedelijk gebied. Civielrechtelijke situatie van belang? 9

10. Ladder voor duurzame verstedelijking Trede 3: locatie met passende ontsluiting, van verschillende middelen van vervoer Op een schaal passend bij de ontwikkeling Vb: grootschalig: via weg en OV/spoor Kleinschalig: weg en goede fietsverbinding 10

11. Ladder voor duurzame verstedelijking Voor welke besluiten? Bestemmingsplannen en inpassingsplannen Ook bij wijzigingsbevoegdheid (ABRvS 5 februari 2014, 201305293/1/R1 (Oldenzaal)) Provinciale verordening die een locatie voor stedelijke ontwikkeling aanwijst (artikel 3.1.6 lid 3 Bro Ook: omgevingsvergunning (5.20 Bro) 11

12. 2. Ontheffingsbevoegdheid GS Iwt artikel 4.1a Wro (en 4.3a Wro) per 1 oktober 2012 Bij de verordening () kan worden bepaald dat GS op aanvraag van B&W ontheffing kunnen verlenen () voor zover de verwezenlijking van het gemeentelijk ruimtelijke beleid onevenredig wordt belemmerd in verhouding tot de met die regels te dienen provinciale belangen. Expliciete grondslag voor ontheffingsbevoegdheid in provinciale ruimtelijke verordening (vgl. ABRvS 6 juni 2012, BR 2012, 117). 12

13. Ontheffingsbevoegdheid GS Artikel 4.1a en 4.3a Wro behelzen tevens een inperking van de ontheffingsbevoegdheid: ABRvS 5 februari 2014, nr. 201304840/1/R4 (Aa en Hunze) Provinciale omgevingsverordening Drenthe: Verbod op vestiging of uitbreiding van een solitair buiten bestaand stedelijk gebied gelegen regionaal georinteerd bedrijf GS kunnen ontheffing verlenen indien zwaarwegende argumenten dit rechtvaardigen en het bedrijf belangrijk is voor de lokale werkgelegenheid 13

14. Ontheffingsbevoegdheid GS ABRvS: zie TK 2010/11, 32 821, nr. 3, p. 4 Gedetailleerde beperkingen in algemene regels ongewenst, leidt tot talrijke nadere afwegings- momenten; doorkruising sturingsstelsel Ontheffing is bedoeld voor onvoorziene bijzondere situaties Niet voorzienbare omstandigheden Alleen indien gemeentelijk beleid in verhouding tot met de provinciale regel te dienen belangen onevenredig wordt belemmerd 14

15. Ontheffingsbevoegdheid GS ABRvS 5 februari 2014, nr. 201304840/1/R4 (Aa en Hunze) (vervolg): De Drentse ontheffingsbevoegdheid heeft een ruimere strekking dan artikel 4.1a Wro toelaat Ontheffingsbevoegdheid is onverbindend Vernietiging ontheffing Bestemmingsplan in strijd met verbod in Provinciale Verordening Wijziging provinciale verordeningen lijkt noodzakelijk 15

16. 3. Onlosmakelijke samenhang Artikel 2.7 Wabo: aanvrager omgevingsvergunning draagt er zorg voor dat aanvraag ziet op alle onlosmakelijke activiteiten (activiteiten die niet los van elkaar zijn uit te voeren) ABRvS 3 oktober 2012, M en R 2012, 156 (Leiden) Vellen van bomen Aanvraag ziet niet op verwijderen van stobben = een activiteit waarvoor een aanlegvergunningplicht geldt Onlosmakelijke samenhang, B&W hadden 4:5 Awb moeten toepassen ABRvS 20 februari 2013, nr. 201203031/1/R4 Bouwen en brandveilig in gebruik nemen niet onlosmakelijk samenhangend 16

17. Onlosmakelijke samenhang ABRvS 12 juni 2013, nr. 201209737/1/A1 Bouwen luifels en zettingsvrije platen t.b.v. weg Bouwen en afwijken bestemmingsplan Maar: in stand laten rechtsgevolgen Gewijzigd artikel 2.7, i.w.t. 28 maart 2013: c- activiteit kan vr de a-activiteit worden aangevraagd en vergund Zie ook definitie in artikel 1.1 Wabo en gewijzigd artikel 2.10, lid 1 onder c Wabo 17

18. Wijziging 2.7 Wabo TK 2011/12, 33 135, nr. 3, p. 31 e.v. (MvT pChw) Terug naar vr iwt Wabo Jurisprudentie WRO/Wro van toepassing Projectvrijstelling los van bouwen mogelijk Beperkte herhaaldelijke toepassing van c-vergunning Vb: 100 woningen, 1 c-vergunning, daarna gefaseerd bouwen en opknippen in meerdere a-vergunningen Vb: bedrijfsgebouw, eerst vergunning voor begane grond, later voor eerste verdieping Niet: herhaalde toepassing zoals een bestemmingsplan In mate van concreetheid onderscheiden van bp Bouwactiviteit was voorzien in c-vergunning ABRvS 1 september 2010, AB 2010, 262 18

19. Wijziging 2.7 Wabo Wanneer is een project voldoende concreet? Niet elk detail hoeft te zijn vastgelegd Afhankelijk van aard, omgang en ligging van een project ten opzichte van derden belanghebbenden Moet aantal woningen bekend zijn? Bouwhoogte? 19

20. Wijziging 2.7 Wabo In vroeg stadium duidelijkheid over planologische mogelijkheden C- en a-vergunning treden los van elkaar in werking. C-vergunning geeft titel voor bouwrijp maken Geen concentratie van rechtsbescherming! Wijziging van c-vergunning mogelijk bij latere vergunning voor bouwen (artikel 2.5a Wabo) 20

21. 4. Ontwerpbesluit wijziging Bor en andere AMvBs (o.a. Bro) Eind oktober 2013 naar de Tweede Kamer gestuurd http://www.rijksoverheid.nl/documenten-en- publicaties/besluiten/2013/10/31/ontwerpbesluit- tot-wijziging-van-het-besluit-omgevingsrecht-en- diverse-amvb-s.html Diverse wijzigingen in het Besluit omgevingsrecht en het Besluit ruimtelijke ordening (en diverse andere AMvBs) Inwerkingtreding: naar verwachting voorjaar 2014 21

22. Ontwerpbesluit wijziging Bor en andere AMvBs (o.a. Bro) Verruiming regeling voor vergunningvrij bouwen, onder andere: Vergunningvrij bouwen en gebruiken bijbehorend bouwwerk t.b.v. mantelzorg Bouwen tot 4 meter achter het oorspronkelijk hoofdgebouw (i.p.v. 2,5) 22

23. Ontwerpbesluit wijziging Bor en andere AMvBs (o.a. Bro) Wijziging regeling tijdelijke afwijking van het bestemmingsplan Toevoeging nieuw onderdeel 11 aan artikel 4, bijlage II bij het Bor, nu: 5.18 Bor Tot 10 jaar mogelijk, i.p.v. nu 5 jaar Niet meer vereist: tijdelijke behoefte. Doorslaggevend: aannemelijk dat activiteit binnen de termijn kan en zal worden beindigd (zonder onomkeerbare gevolgen) Reguliere procedure (dus vergunning van rechtswege mogelijk) Bijvoorbeeld tijdelijk andere functie voor leegstaande kantoorgebouwen Ingrijpende wijziging! 23

24. Ontwerpbesluit wijziging Bor en andere AMvBs (o.a. Bro) Grondslag voor voorwaardelijke verplichting: artikel 3.1.2, lid 2 Bro: Ten behoeve van een goede ruimtelijke ordening kan een bestemmingsplan regels bevatten: a. waarin wordt bepaald dat een gebruik slechts kan worden toegestaan onder de voorwaarde dat maatregelen of voorzieningen worden getroffen en in stand worden gehouden; 24

25. 5. Voorwaardelijke verplichting Toevoeging in Bro op zich niets nieuws, reeds sinds 2006 door Afdeling toegestaan (ABRvS 22 maart 2006, nr. 200502510/1 (Bedrijvenpark Linderveld)) ABRvS 29 december 2010, TBR 2011, 123 (Bedrijventerrein Meerlo-Wansum) Civiele inspanningsverplichting om haag te realiseren met het oog op landschappelijke inpassing ABRvS: raad vindt haag kennelijk planologisch relevant en noodzakelijk, dan kan voorschrift in bp niet worden gemist (aanleg + instandhouden) Te juridiserend? Voordeel: handhaafbaarheid en rechtsbescherming derden 25

26. Voorwaardelijke verplichting Voorwaardelijke verplichting komt steeds vaker terug ABRvS 23 oktober 2013, AB 2014, 8 (Molenwaard) Toepassing ruimte-voor-ruimte Raad beoogde: eerst sloop bedrijfsbebouwing, daarna bouw woningen Dat moet worden geborgd middels een voorwaardelijke verplichting Annotator Nijmeijer: noodzakelijk vanuit planologisch oogpunt: dan voorwaardelijke verplichting vereist (het bestaan van een contract is niet voldoende) 26

27. Voorwaardelijke verplichting Voorwaardelijke verplichting komt steeds vaker terug ABRvS 12 februari 2014, nr. 201307466/1/R2 Herontwikkeling klooster van Rilland: huisvesting van 129 arbeidsmigranten Grote landschappelijke waarde tuin Aanleg beukenhaag om parkeerplaatsen, maar instandhouding niet planologisch verzekerd Ten onrechte geen voorwaardelijke verplichting 27

28. Voorwaardelijke verplichting Voorwaardelijke verplichting komt steeds vaker terug ABRvS 15 januari 2014 (Aa en Hunze) Kampeerterrein en bedrijfswoning Belang bij realisatie kampeerterrein beperkt Evident handhavingsrisico t.a.v. bedrijfswoning ABRvS: v.p. nodig: zekerstellen dat bedrijfswoning niet kan worden gerealiseerd voordat aanvang is gemaakt met realisatie kampeerterrein 28

29. Voorwaardelijke verplichting Kan worden volstaan met een privaatrechtelijke overeenkomst? ABRvS 9 januari 2013, M en R 2013, 89 (Overbetuwe) Instandhouding haag tussen recreatieterrein en agrarisch bedrijf Privaatrechtelijke overeenkomst Afdeling: ovk bepaalt niets over onderhoud en duurzaam in stand houden Als dat wel zo was geweest, kennelijk aanvaardbaar zonder voorwaardelijke verplichting? Onzeker, risico. Daarom: indien planologische noodzaak, (ook) vastleggen in bestemmingsplan of omgevingsvergunning 29

30. Vragen? ? Erik Dans Advocaat Overheid en Onderneming T: +31 88 253 5323 M: +31 6 4661 0138 E: edans@akd.nl 30