geografiamungia's weblog | just another wordpress.com … · web view-fusioko energia nuklearra...

IMANOL GAMBOA 3.D

AURKIBIDEA

Zer? Orrialdea

- Aurkibidea………………………………………………………. 1

- Energia-iturri tradizionalak……………………………………… 2





- Ordezko energia-iturriak………………………………………….7







- Gogoeta pertsonala……………………………….……………….13

- Gogoeta pertsonala eta bibliografía……………………………….14

· ENERGIA-ITURRI TRADIZIONALAK

-Ikatza

Ikatza erregai minerala da, beltz kolorekoa, milioika urtetan landare hondakinak lurpean deskonposatzearen ondorioz sortutakoa. Energia iturririk garrantzitsuenetakoa da pilatzen duen bero ahalmena dela eta. XVIII. mendearen amaieran erabiltzen hasi zen garraiorako lurrun makinak mugitu ahal izateko. Geroztik gaur egun arte ikatza oso erabilia izan da. Gaur egun, zentral elektrikoetan elektrizitatea sortzeko, siderurgian burdina nahiz altzairuak egiteko eta gasa eta hainbat produktu kimiko lortzeko erabiltzen da.

MUNDUKO IKATZ ERRESERBAK

Zentral termikoetan ikatza labe batean sartzen da. Suak eragindako beroa ura lurruntzeko erabiltzen da. Lurrun hori turbina mugitzea eragiten du eta ardatz berean dagoen sorgailu elektrikoa ere mugitu egiten da elektrizitatea sortuz.

ESPAINAKO ZENTRAL TERMIKOEN MAPA

Energia honen alde onak merkea dela eta ikatz bolumen gutxirekin energia asko lortzen dela dira. Alde txarrak ere baditu oso kutsakorra baita; berriztaezina baita; eta ikatzak sorturiko CO² eta sufre igorpenek berotegi-efektua eta euri azidoa eragiten dutelako.

-Petrolioa

Petrolioa hidrokarburoen nahasteak osaturiko olio minerala da, milioika urtetan inguru urtsuetan animalia- eta landare-organismoen deskonposizioaren ondorioz sortutakoa. XIX. Mendean erabiltzen hasi zen eta gaur egun, munduko energia-iturririk nagusiena da. Erregaiak, plastikoak, ongarriak, pinturak, bernizak, betuna, lehergailuak, sendagaiak, asfaltoa eta motorretarako lubrifikatzaileak egiteko erabiltzen da. Haren ekoizle nagusiak Mexiko, Iran, Errusia, Estatu Batuak eta Arabia Saudi dira. Petrolioa eraldatu ahal izateko findu egin behar fintze-prozesuaren bidez findegietan. Hemen, petrolioa 370 graduko tenperatura lortu arte berotzen da labe batean. Gero, distilazio dorrera eramaten da han petrolioaren dentsitatearen arabera osagai ezberdinetan banatu ahal izateko eta hortik hainbat produktu lortzeko.

Energia-iturri honen alde onak ateratzeko eta garraiatzeko erreza dela, eta berari esker produktu asko lortzen direla dira. Eta alde txarrak asko kutsatzen duela, energia-iturri berriztaezina dela, gero eta gehiago kostatzen duela eta beraren bidez egindako produktuak ez direla biodegradagarriak dira.

PETROLIO ERRESERBAK MUNDUAN

-Gas naturala

Gas naturala hidrokarburo gaseosoen nahastea da milioika urtetan, lurpean, inguru urtsuetan egon ondoren animalia- eta landare-organismoen deskonposizioaren ondorioz sortutakoa. Petrolioaren jatorri bera dauka, hain zuzen ere, gas nahaste hau petrolio tokietan aurkitu ohi delako. Gas naturala hainbat gas ezberdinez osatua dago. Gasik garrantzitsuena metanoa da, gas nahastearen %70 baino gehiago hartzen duelako. Gas naturala elektrizitatea sortzeko, ibilgailuen erregairako, industria kimikorako, etxeak berotzeko eta janaria prestatzeko erabiltzen da.

Gas naturala gureganatzeko dorre zulagailuak jartzen dira gasa dagoen tokiaren gainean. Dorre hauek zulo bat egiten dute gasa eskuratzeko eta gero gasbide edo ontzien bidez garraiatzen da gure etxeetararte. Ontzitan eramaten den gasa garraiatu ahal izateko likido bihurtzen dute eta gero helmugara heltzen direnean berriro gas bihurtzen dute birgasifikazio zentralen bidez.

MUNDUKO GAS NATURALAREN EKOIZLEAK

Energia honen alde onak honako hauek dira: merkea da, petrolioak baino gutxiago kutsatzen du, bero ahalmen handi dauka eta gas naturalaren erreserbak handiak dira.

Baina alde txarrak ere baditu berriztaezina baita eta gainera gasbideen instalazioak paisaian aldaketak egiten dituelako.

-Fisioko energia nuklearra

Fisioko energia nuklearra mineral erradiaktibo astunen atomoak bananduz, hau da, fisioz lortzen den energia da. Bigarren Mundu Gerran egin zen ezaguna Japoniako Hiroshima eta Nagasaki hirietan lehergailu atomikoak jaurti zituztenean. Energia hau elektrizitatea sortzeko erabiltzen da. Prozesu hori zentral nuklearretan egiten da uranioaren edo plutonioaren atomo astun bat beste atomo arinago batzuetan banatuz eta horrela partikula erradiaktiboak eta energia handia sortzen dituen erreakzio bat sortuz. Erreakzio honen ondorioz lotzen den beroa ura berotzeko eta lurruntzeko erabiltzen da. Lurrun horrek turbina mugiarazten du elektrizitatea sortuz.

ESPAINAKO ZENTRAL NUKLEARREN MAPA

Energia nuklearraren alde on nagusia energia-ahalmen handia duela da . Alde txarrak ere baditu, hain zuzen ere, ez da energia-iturri garbia, berriztaezina da, zentralen istripuak oso arriskutsuak dira, sorturiko hondakin oso kutsakorrak gorde egin behar dira eta zentral nuklearren eraiketak eta desegiteak kostu handiak dakartza.

-Energia hidroelektrikoa

Energia hidroelektrikoa uraren mugimenduaren bidez elektrizitatea lortzeko erabiltzen den energia da. Energia hau antzina-antzinatik ezaguna da errotak eta sutegiak mugiarazteko erabiltzen baitzen. Erabilera modernoa XX. Mendetik aurrera hasi zen zentral hidroelektrikoak eraikitzen hasi zirenean elektrizitatea eskuratzeko. Zentral hauek ibaibideetako presa edo hesi artifizialen atzean pilaturiko ura erabiltzen dute. Ura zentraletik pasatzeko lurraren desnibela erabiltzen da. Ur hori jauztean sorgailu batekin konektaturiko turbina mugiarazten du, elektrizitatea sortuz.

Energia hidroelektrikoak alde on ugari ditu garbia da, energia-iturri berriztagarria da, eta ez du emisio kutsatzailerik botatzen. Gainera, behar denean sor daiteke elektrizitatea oso aproposa eta bizkorra baita. Baina alde txarrak ere baditu garestia baita eta gainera urtegiak eraikitzerako orduan eskualde asko urpean geratzen dira hango flora eta fauna suntsituz eta eskualde horretan bizi ziren biztanleak beste herri batzuetara eramanez.

ESPAINAKO ZENTRAL HIDROELEKTRIKOEN MAPA

· ORDEZKO ENERGIA-ITURRIAK

-Energia eolikoa

Energia eolikoa haizearen indarraren bidez elektrizitatea lortzeko erabiltzen den energia da. Aerosorgailuk dira honetaz arduratzen direnak, hau da, haizearen energia zinetikoa elektrizitate bihurtzen dutenak. Aerosorgailuak haize errotak dira eta normalean mendi muinoetan jartzen dituzte haizerik indartsuena han dagoelako. Aerosorgailuak dorre baten gainean turbina bat duten sorgailu elektrikoak dira, haizearen indarrarekin mugitzen direnak. Turbinari lotuta hegal batzuk daude, hauek, haizea harrapatzen dute eta potentzia barrura transmititzen dute. Azkenean barruan, sorgailu elektrikoak barruko pieza guztien biraketaren energia mekanikoa elektrizitate bihurtzen du.

Energia honen alde on nagusiak energia iturri garbia eta berriztagarria dela dira, gainera merkea da. Baina alde txarrak ere baditu eragin handia duelako paisaian; haizearen irregulartasuna dela ezin da elektrizitatea egunero sortu; mendietan bideak egin behar dira aerosorgailuetaraino heltzeko; gainera, zarata ugari sortzen dute eta hegazti asko hiltzen dira hegaletan harrapaturik.

ESPAINAKO PARKE EOLIKOEN MAPA

-Eguzki-energia

Eguzki energia Eguzkiak igorritako izpien argiaren eta beroaren bidez lortzen den energia da. Energia hau bi gauzatarako erabiltzen da nagusiki. Alde batetik beroa lortzeko, eguzki sistema termikoen bidez, eta beste alde batetik elektrizitatea lortzeko, eguzki sistema fotoboltaikoen bidez.

Azkenengo hau, eguzki panelen bidez egiten da. Panel hauek eguzki zelula deituriko milioika atal txikiz osatuta daude. Siliziozko zelula hauek argi energia (fotoiak) elektrizitate bihurtzen dute (elektroiak).

Energia honek alde on ugari ditu energia iturri garbia delako, zaratarik egiten ez duelako, berriztagarria delako eta mantenimendu gutxi behar duelako. Baina alde txar ugari ere baditu beste sistema batzuk baino errendimendu gutxiago duelako, biltzeko zailtasuna duelako, arriskutsua delako tenperatura oso altuak hartzen baditu eta gaueko orduetan eguzki eza egongo liratekeelako. Beraz, eguzki energia elektrikoa gauez erabili nahi bagenu, egunean sortutako elektrizitatea metagailuen bitartez gorde behar izango genuke. Metagailuek substantzia kimiko oso toxikoak dituztenez ingurumenean kalteak eragingo zituzten eta kontu handiz erabili eta birziklatu behar izango genituzke.

ESPAINAKO ZENTERAL SOLAR NAGUSIEN MAPA

-Energia geotermikoa

Energia geotermikoa lur barneko beroaz baliatuz lortzen den energia da. Etxeetako nahiz bainu-etxeetako ura berotzeko, elektrizitatea sortzeko eta berokuntzarakoa erabiltzen den energia da.

Alde batetik, elektrizitatea sortzeko zentral geotermikoak erabiltzen dira. Zentral hauetan, lurzoruan, zulo bat egiten da 5 km-tara, gutxi gora behera, eta bi tutu sartzen dira. Lurrazaletik ur hotza sartzen da tutu batetik eta ur hori tutuaren beheko aldera heltzean lurrundu egiten da lurraren beroagatik. Lurrun hori igo egiten da bigarren tututik eta turbina mugiarazten du elektrizitatea sortuz.

Beste alde batetik, ura berotzeko lurpeko ur-instalazio batzuk erabiltzen dira. Instalazio hauetan zehar ur hotza dabil lurpeko beroren ondorioz berotu egiten dena. Ur beroa instalazioan zehar igotzen da etxeetararte guk erabili ahal izateko.

Energia honek alde on ugari ditu berriztagarri eta energia iturri garbia delako, eta ekoizpen konstantea duelako. Alde txarrak ere baditu zentral geotermikoak ezin baitira leku guztietan jarri eta haien eraiketa oso garesti da. Euskal Herrian, adibidez, ezinezkoa da, plaka tektonikoek elkar jotzen duten gune beroetan baino ezin direlako eraiki.

ENERGIA GEOTERMIKOA ERABILTZEN DUTEN ESTATUAK

-Biomasaren energia

Biomasaren energia nekazaritzako, abeltzaintzako eta basoetako hondakinetatik elektrizitatea eta erregai biologikoak lortzeko erabiltzen den energia da. Biomasako zentralen bidez egiten da. Zentral hauetan hondakinak erre egiten dira ura lurruntzeko eta gero, lurrun horrek turbina mugiarazten du elektrizitatea sortuz.

ESPAINAKO BIOMASA ZENTRALEN MAPA

Energia honen alde onak berriztagarria eta energia-iturri garbia dela dira. Baina alde txarrak ere baditu, biomasako zentralen eraiketak ingurumenean aldaketak dakartza eta errekuntzaren eraginez karbono dioxidoa igortzen da.

-Fusioko energia nuklearra

Fusioko energia nuklearra atomo arinen nukleoen elkarketa, hau da, fusioa egitean sortzen den energian datza. Fusioko atomo biek karga positiboa dutenez, zenbat eta gehiago hurbildu elkarrengana, aldarapen-indarra orduan eta handiagoa izango da eta azkenean elkartu egingo dira energia sortuz. Oraindik prozesu hau ez dago guztiz aztertuta eta beraz ez dago fusioko zentral nuklearrik.

Energia honen alde onak garbia eta berriztagarria dela eta gainera oso egonkorra dela dira. Alde txarrak prozesu horiek gertatzeko milioika graduko tenperaturak eta presio izugarriak behar direla eta erreakzio nuklearraren hasieran eta kontrolaren arazoa oraindik konpondu gabe egotea dira.

-Marea-energia

Marea-energia mareen eta olatuen mugimenduaren eraginez elektrizitatea eskuratzeko erabiltzen dugun energia bat da.

Marea zentralen bidez egiten da. Bertan, estuario batean, alde batetik bestera doan presa handi bat eraikitzen da. Itsasgoran ateak itxi egiten dira eta beraz, presaren itsasoko aldean dagoen uraren maila igo egiten da beste aldekoarekiko. Itsasgoraren azken orduetan ateak ireki eta itsasoko ura estuariorantz abiatzen da turbinetan barrena, elektrizitatea sortuz. Itsasgora altuen unean dagoenean ateak berriro itxi egiten dira eta ura estuarioan pilatuta geratzen da, itsasoan marea behera doan bitartean. Itsasbeheraren amaieran ateak ireki egiten dira berriro eta ura estuariotik itsasorantz abiatzen da turbinak kontrako norabidean higiaraziz oraingoan ere, elektrizitatea sortuz.

Energi iturri hau alde on ugari ditu energia iturri garbia, berriztagarria, zarata gabea eta edozein klimatan jarri daitekeelako. Alde txarrak ere baditu, garestia delako eta paisaian eragindako ingurumen aldaketak ondorio ezezkorra dakartelako bertako flora eta faunarako.

MAREA ZENTRAL NAGUSIAK MUNDUAN

· GOGOETA PERTSONALA

Nire ustez, energia kontsumitzeko daukagun ohitura gehiegizkoa da. Petrolioa ia gauza guztiak egiteko erabiltzen dugu eta haren kontsumitzea gehiegizkoa denez egun batean bera gabe geldituko gara eta petrolio bezalako beste energia-iturri bat bilatu egin beharko dugu. Hori urte batzuk barru ez gertatzeko, gure ohiturak aldatu egin beharko genituzke kontsumo arduradun bat eginez. Adibidez, erosketetan joateko orduan poltsa bat eramatea gomendagarria izango litzateke, horrenbeste poltsa ez alferrik erabakitzeko. Beste irtenbide bat supermerkatuetan dauden sakelaturiko frutak ez erostea izango litzateke. Haien plastikoa egiteko petrolioa behar da eta gainera fruta horiek ez dituzte hainbeste plastiko behar saldu ahal izateko. Beraz, kontsumitze arduradun bat izanez gero eta xehetasun batzuk kontuan harturik munduko oso kontsumitze hobea izango zatekeen.

Beste alde batetik, energia-iturri berriztagarriek kutsatu egiten dute aldaketa klimatikoan lagunduz. Beraz, asko produzitzen duten energia-iturri garbiak bilatu beharko lirateke gutxiago kutsatuz ingurumena zaintzeko. Gobernuek diru laguntza gehiago eman behar diete ikerlariei haien ideiak frogatzeko, bestela, laster energia-iturririk gabe geldituko gara.

· ZEMENTERIO NUKLEARRAK

Zementerio nuklerrak erreakzio nuklearretan sorturiko hondakin erradioaktiboak gordetzen diren lekua da. Espainian zementerio nuklearra egiteko herriak biltzen ari dira Cordobako zementerioa gainezka dagoelako. Herri hauek dira hautagaiak: Torrubia de Soria (Soria), Villar de las Cañas (Cuenca), Yebra (Guadalajara), Ascó (Tarragona), Santervás de Campos (Valladolid), Zarra (Valentzia), Melgar de Arriba (Valladolid), Albalá (Caceres) eta Congosto de Valdivia (Palencia).

Zementerio hau eginez herri horietan istripu arriskutsu bat egoteko arriskua dago baina zementerio hori eginez herriek onura asko izango dituzte. Adibidez, herriko jende askok lana izango du zementerioari esker.

· BIBLIOGRAFIA

-http://www.portalenergia.es

-http://www.zientzia.net/

-http://www.zientzia.net/teknoskopioa/2006/itsas_energia.asp#lot1

-http://www.consumer.es

-http://www.petronor.com/web/eu/refineria/homerefineria.aspx

-http://es.wikipedia.org

-http://www.manueljodar.com/pua/pua4.htm

-http://www.institucio.org/mestral/tecnotreball/centraterm.htm

-http://erenovable.com

-http://www.natureduca.com

-http://images.google.es

-Geografia: gizarte zientziak 3 liburua

Velilla del Rio Carrioneko zentral termikoa (Palentzia)

Muskizeko petrolio findegia (Bizkaia)

Gas naturala erretzen

� EMBED MSPhotoEd.3 ��

Trilloko zentral nuklearra (Guadalajara)

Asturiaseko zentral hidroelektrikoa


Turbina

Gondola

Dorrea

Oinarria

Oiz mendiko parke eolikoa (Bizkaia)

�

Siliziozko eguzki zelula


Islandiako zentral geotermikoa



Corduenteko biomasa zentrala (Guadalajara)

Fusioko nuklearreko erreakzioa

Marea zentralaren eskema

Marea zentraleko turbina

La Ranceko marea zentrala (Frantzia)


PAGE

1

_1332067159.bin

_1332145807.bin

_1332148800.bin

_1331644561.bin

_1331723503.bin

_1331376752.bin

geografiamungia's weblog | just another wordpress.com … · web view-fusioko energia nuklearra...

Documents