gnss’te ÖlÇÜ teknİklerİ yrd. doç.dr. ayhan ceylan yrd. doç.dr. İsmail ŞanlioĞlu
DESCRIPTION
GNSS’TE ÖLÇÜ TEKNİKLERİ Yrd. Doç.Dr. Ayhan CEYLAN Yrd. Doç.Dr. İsmail ŞANLIOĞLU. GNSS ile Konum Belirleme Doğruluk Ölçütleri Tek Nokta Konum Belirleme Diferansiyel GPS (DGPS) Statik (Durağan) Ölçme Statik Hızlı Statik Hareketli (Kinematik) Ölçme Anlık, Gerçek Zamanlı Ölçme (Real Time). - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
GNSS’TE ÖLÇÜ TEKNİKLERİGNSS’TE ÖLÇÜ TEKNİKLERİ
Yrd. Doç.Dr. Ayhan CEYLANYrd. Doç.Dr. Ayhan CEYLANYrd. Doç.Dr. İsmail ŞANLIOĞLUYrd. Doç.Dr. İsmail ŞANLIOĞLU
GNSS ile Konum BelirlemeGNSS ile Konum Belirleme– Doğruluk ÖlçütleriDoğruluk Ölçütleri– Tek Nokta Konum BelirlemeTek Nokta Konum Belirleme– Diferansiyel GPS (DGPS)Diferansiyel GPS (DGPS)– Statik (Durağan) Ölçme Statik (Durağan) Ölçme
StatikStatikHızlı StatikHızlı Statik
– Hareketli (Kinematik) ÖlçmeHareketli (Kinematik) Ölçme– Anlık, Gerçek Zamanlı Ölçme (Real Time)Anlık, Gerçek Zamanlı Ölçme (Real Time)
F1 F2 F3 F4 F5 F6
ESC SFT CE
Sunu ListesiSunu Listesi
GNSS İLE BAĞIL (Relative) GNSS İLE BAĞIL (Relative) KONUM BELİRLEMEKONUM BELİRLEME
Bütün GNSS ölçü teknikleri diferansiyel teknikleri kullanır. Bu şu demektir; referans olarak kabul kabul edilen koordinatı belli sabit bir noktadan koordinatı bilinmeyen ölçülmek istenen gezici noktaya bir baz doğrusu ölçülür. Bu işlem iki yöntemle gerçekleştirilir.
1. Sonradan veri işleyerek (Post-processing): Bu yöntemde GNSS uydularından elde edilen ham datalar alıcıda kaydedilir ve ofis ortamında yazılım kullanarak işlenir.
2. Gerçek zamanda, anlık veri işleyerek: Bu yöntemde arazide çalışılırken veri toplanır ve aynı anda veri işlenerek yeterli hassasiyette doğru koordinat üretilir.
GNSS ÖlçmeleriGNSS Ölçmeleri
Statik (Durağan)Statik (Durağan)&&Hızlı Statik GNSS Ölçü Hızlı Statik GNSS Ölçü YöntemiYöntemi
1. Uzun bazların ölçülmesinde kullanılır.
2. Bu teknik ile bazlar 5mm + 1 ppm hassasiyetinde ölçülebilir.
3. Ölçü süresi; en az 1 saat ve daha fazla.
4. Baz uzunluğuna bağlı, orantılı bir şekilde olarak ölçü süresi artırılır.
5. 20 km’nin üzerindeki bazların ölçülmesinde kullanılır.
StatiStatik (durağan) Ölçü Yöntemik (durağan) Ölçü Yöntemi
Uygulama alanları:
Çok geniş arazilerde jeodezik kontrol ağların ölçümü
Ulusal ve Kıtasal ağların ölçümü
Tektonik hareketin izlenmesi
Güçlü yer hareketlerinin (Deprem, fay hattı volkanizma, heyelan) izlenmesi
Yüksek doğruluk gerektiren özel ölçmeler
StatiStatik (durağan) Ölçü Yöntemik (durağan) Ölçü Yöntemi
StatiStatik (durağan) Ölçü Yöntemik (durağan) Ölçü Yöntemi
Hızlı Statik Ölçme YöntemiHızlı Statik Ölçme Yöntemi
1. 20 km’nin altındaki kısa bazların ölçülmesinde kullanılır.
2. Bu teknik ile bazlar 5-10 mm + 1 ppm hassasiyetinde ölçülebilir.Uygulama alanları:
Kontrol ölçmeleri
Kontrol ağının sıklaştırılması
Hassas poligon ölçümü, yerel ağların ölçülmesinde kısa bazlar için yüksek doğruluk arzu edildiğinde kullanılmaktadır.
Statik ölçmeye karşın avantajları;
Kolay, hızlı, etkili, ekonomik, fakat sadece kısa bazların ölçülmesinde kullanılmaktadır.
Hızlı Statik Ölçme YöntemiHızlı Statik Ölçme Yöntemi
Hızlı Statik Ölçme YöntemiHızlı Statik Ölçme Yöntemi
Ref 1Ref 1
4455
66
77
33
11
1 Referans and 1 Gezici
İki Alıcı Kullanarak Hızlı statik Yöntemİki Alıcı Kullanarak Hızlı statik Yöntem
88
Rover
RoverRover
Rover
Rover
RoverRover
Rover
Reference
22
Ref 1Ref 1
44 55
66
77
33
2211
İki Alıcı Kullanarak Hızlı statik Yöntemİki Alıcı Kullanarak Hızlı statik Yöntem
• Alıcının 2. Referansa taşınması ve 1 Gezici
Ref2Ref2
Reference
Rover
Rover
RoverRover
Rover
Rover
Rover
Ref 1Ref 1
44 55
66
77
33
2211
İki Alıcı Kullanarak Hızlı statik Yöntemİki Alıcı Kullanarak Hızlı statik Yöntem
Rover
Reference
Rover
Reference
Reference
RoverRover
Reference
Ref2Ref2
66
77
Reference
Rover
77
11
Reference
Rover
2211
Reference Rover
RoverRover
• 1 Referans and 1 Gezici (Kurbağa Atlaması)
Hareketli (Hareketli (KinematiKinematik)k)Ölçme YöntemleriÖlçme Yöntemleri
KinematiKinematik (Hareketli) Ölçme Yöntemik (Hareketli) Ölçme Yöntemi
1.1.Dur-Git Yöntemi (Stop & Go)Sürekli Hareketli (Continous Kinematic)Havada Hareketli (Kinematic on the fly)
KinematiKinematik (Hareketli) Ölçme Yöntemik (Hareketli) Ölçme Yöntemi
Bu hareketli ölçme yöntemlerinde aşağıdaki üç teknikten biri Bu hareketli ölçme yöntemlerinde aşağıdaki üç teknikten biri kullanılarak taşıyıcı faz başlangıç belirsizliği (kullanılarak taşıyıcı faz başlangıç belirsizliği (ambiguitambiguity) y) çözülür.çözülür.
1.1. Koordinat bilinen bir noktada statik başlangıç çevrimi Koordinat bilinen bir noktada statik başlangıç çevrimi (static initialization)(static initialization)
2.2. Koordinat bilinmeyen bir yerde statik başlangıç çevrimiKoordinat bilinmeyen bir yerde statik başlangıç çevrimi
3.3. Havada hareket halinde başlangıç çevrimi (on the fly Havada hareket halinde başlangıç çevrimi (on the fly initialization)initialization)
Statik aralıklı kinematik ölçme yöntemidir.Statik aralıklı kinematik ölçme yöntemidir. Bu teknik ile bazlar Bu teknik ile bazlar 10-20 mm + 1 ppm10-20 mm + 1 ppm hassasiyetinde hassasiyetinde
ölçülebilirölçülebilir
DurDur Mod Moduu
Ölçüye başlamadan önce ilk iki teknikten birisi ile taşıyıcı faz Ölçüye başlamadan önce ilk iki teknikten birisi ile taşıyıcı faz
başlangıç belirsizliğinin çözülmesi gerekir.başlangıç belirsizliğinin çözülmesi gerekir.
GeziciGeziciBaşlangıç ÇevrimiBaşlangıç Çevrimi
Ref. Station
Dur-Git Ölçme YöntemiDur-Git Ölçme Yöntemi
RoverInitialized
Ref. Station
2
3
5
GGitit Mod Moduu
Taşıyıcı faz başlangıç belirsizliğini çözmek için kafi Taşıyıcı faz başlangıç belirsizliğini çözmek için kafi derecede veri toplanınca kullanıcı alıcısını gezdirmeye derecede veri toplanınca kullanıcı alıcısını gezdirmeye başlayabilir.başlayabilir.
Dur-Git Ölçme YöntemiDur-Git Ölçme Yöntemi
Alıcının ölçü boyunca sürekli en az 4 uyduya Alıcının ölçü boyunca sürekli en az 4 uyduya
kilitlenmesi gerekir. Ziyaret edilen her bir noktadakilitlenmesi gerekir. Ziyaret edilen her bir noktada
en az 1 epokluk veri yeterlidir. Uyduya kilit kaybı en az 1 epokluk veri yeterlidir. Uyduya kilit kaybı
yaşanırsa gezici alıcı yeniden başlangıç çevrimi yapmalıdır.yaşanırsa gezici alıcı yeniden başlangıç çevrimi yapmalıdır.
Uygulama alanlarıUygulama alanlarıAçık arazide detay ve mühendislik Açık arazide detay ve mühendislik
ölçmelerindeölçmelerinde
GeziciGeziciBaşlangıç ÇevrimiBaşlangıç Çevrimi
3
2
1
4
Sürekli Hareketli Ölçme Yöntemi Sürekli Hareketli Ölçme Yöntemi ((Continuous KinematicContinuous Kinematic))
Ölçü hassasiyeti Ölçü hassasiyeti 10-20mm + 1 ppm10-20mm + 1 ppm
DurDur Mod Moduu
Gezici alıcı ilk önce başlangıç çevrimi Gezici alıcı ilk önce başlangıç çevrimi yapmalarıdır.yapmalarıdır.
GGidişidiş Mod Moduu
Taşıyıcı faz başlangıç belirsizliğini çözmek için Taşıyıcı faz başlangıç belirsizliğini çözmek için kafi derecede veri toplanınca kullanıcı alıcısını kafi derecede veri toplanınca kullanıcı alıcısını gezdirmeye başlayabilir.gezdirmeye başlayabilir.
23 : 10 :22
23 : 10 :24
23 : 10 :26
23 : 10 :27
23 : 10 : 2823 : 10 :30
23 : 10 :12
23 : 10 :14
23 : 10 :16
23 : 10 :18
23 : 10 : 20
23 : 10 :18
23 : 10 : 20
Gidiş ModuGidiş Modu
Alıcının ölçü boyunca sürekli en az 4 uyduya kilitlenmesi gerekir. Ziyaret Alıcının ölçü boyunca sürekli en az 4 uyduya kilitlenmesi gerekir. Ziyaret
edilen her bir noktada en az 1 epokluk veri yeterlidir. Uyduya kilit kaybı edilen her bir noktada en az 1 epokluk veri yeterlidir. Uyduya kilit kaybı
yaşanırsa gezici alıcı yeniden başlangıç çevrimi yapmalıdır. Gezici alıcıyaşanırsa gezici alıcı yeniden başlangıç çevrimi yapmalıdır. Gezici alıcı
belirli bir zaman aralığında veri kaydı yaparak koordinat üretir.belirli bir zaman aralığında veri kaydı yaparak koordinat üretir.
Sürekli Hareketli Ölçme Yöntemi Sürekli Hareketli Ölçme Yöntemi ((Continuous KinematicContinuous Kinematic))
Havada Hareketli (Havada Hareketli (Kinematic on the FlyKinematic on the Fly)) Ölçme Yöntemi Ölçme Yöntemi
Ölçü hassasiyeti Ölçü hassasiyeti 10-20mm + 1 ppm10-20mm + 1 ppmGidiş ModuGidiş Modu
Bu teknik statik başlangıç çevrimine ihtiyaç duymazBu teknik statik başlangıç çevrimine ihtiyaç duymaz
Hareket halinde iken gezici alıcı L1 &L2 frekansları her ikisi Hareket halinde iken gezici alıcı L1 &L2 frekansları her ikisi üzerinden en az 5 uyduya ölçü süresince kilitli kalmalı ki üzerinden en az 5 uyduya ölçü süresince kilitli kalmalı ki taşıyıcı faz başlangıç belirsizliği çözülsün.taşıyıcı faz başlangıç belirsizliği çözülsün.
23 : 10 :22
23 : 10 :24
23 : 10 :26
23 : 10 :27
23 : 10 : 2823 : 10 :30
23 : 10 :12
23 : 10 :14
23 : 10 :16
23 : 10 :18
23 : 10 : 20
23 : 10 :08
23 : 10 : 10
Uydulardan gelen sinyal bir engelle karşılaşınca kilit kaybı yaşanacaktır. Engel kalkınca gezici alıcı L1 &L2 frekansları her ikisi üzerinden tekrar en az 5 uyduya kilitlenir. Böylelikle uyduları izleme kısa bir süre içinde devam edecektir.
Havada Hareketli (Havada Hareketli (Kinematic on the Kinematic on the FlyFly)) Ölçme Yöntemi Ölçme Yöntemi
Bu teknik en az uydu sayısının (5) gerekli olduğu noktalarda konum hesaplanmasına Bu teknik en az uydu sayısının (5) gerekli olduğu noktalarda konum hesaplanmasına
olanak verir.olanak verir.
23 :
10 :5
5
23 :
10 :5
4
23 :
10 :5
3
23 :
10 :5
2
23 :
10 :
51
23 :
11 :0
0
23 :
10 :5
9
23 :
10 :5
8
23 :
10 :5
7
23 :
10 :
56
23 :
11 :0
2
23 :
11 :
01
23 : 10 :22
23 : 10 :24
23 : 10 :26
23 : 10 :27
23 : 10 : 2823 : 10 :30
23 : 10 :12
23 : 10 :14
23 : 10 :16
23 : 10 :18
23 : 10 : 20
23 : 10 :18
23 : 10 : 20
Havada Hareketli (Havada Hareketli (Kinematic on the Kinematic on the FlyFly)) Ölçme Yöntemi Ölçme Yöntemi
Anlık, Gerçek Zamanlı Hareketli Anlık, Gerçek Zamanlı Hareketli (Real Time Kinematic) Ölçme (Real Time Kinematic) Ölçme YöntemiYöntemi
1.1. Gerçek Zamanlı Kod ölçüsüGerçek Zamanlı Kod ölçüsü
2.2. Gerçek Zamanlı Faz ÖlçüsüGerçek Zamanlı Faz Ölçüsü
Sonradan veri işleme gerektirmez. Sonuçlar hemen elde edilebilir.Sonradan veri işleme gerektirmez. Sonuçlar hemen elde edilebilir.
Çift frekanslı alıcı ve her iki alıcıda sinyal iletişimini sağlayan radyo Çift frekanslı alıcı ve her iki alıcıda sinyal iletişimini sağlayan radyo modeme ihtiyaç vardır. modeme ihtiyaç vardır.
İki modda çalışırİki modda çalışır
RT-Receiver FormatRT-Receiver Format
RT-Standard FormatRT-Standard Format
BBAA
Gerçek Zamanlı Hareketli Ö. Y.Gerçek Zamanlı Hareketli Ö. Y.
Real-Time SurveyReal-Time Survey
Real-Time SurveyReal-Time Survey
Baz Uzunluğu Uyu SayısıGDOP
GözlemSüresi
Doğruluk
20 - 50 Km50 - 100 Km> 100 Km
2 - 3 hrmin. 3 hrmin. 4 hr
5 mm + 1 ppm5 mm + 1 ppm
5 mm + 1 ppm
StatStatik yöntemdeik yöntemde
Hızlı Statik yöntemde
Baz Uzunluğu Uydu Sayısı
GDOPGözlem Süresi
Accuracy
0 - 5 Km5 - 10 Km
10 - 20 Km
5 - 10 min10 - 15 min10 - 30 min
5 - 10 mm + 1 ppm5 - 10 mm + 1 ppm
5 - 10 mm + 1 ppm
4 4 4
5 5 5
4 4 4
6 6 6
Baz DoğruluğuBaz Doğruluğu ve Gözlem Sürelerive Gözlem Süreleri
Ölçü tipi Kayıt Aralığı
Statik
Hızlı Statik
Dur Git
Kinematik
Havada kinematik
10 sec
5 - 10 sec
1 - 5 sec
0.1 sec or more
0.1 sec or more
Tavsiye Edilen Kayıt AralıklarıTavsiye Edilen Kayıt Aralıkları