godiŠnji izvjeŠtaj izvjestaj o izvrsenim... · 2012. 9. 25. · godišnji izvještaj državne...

CRNA GORA

DRŽAVNA REVIZORSKA INSTITUCIJA

DRI Broj: 4011 – 06 – 1333/2

GODIŠNJI IZVJEŠTAJ

o izvršenim revizijama i aktivnostima

Državne revizorske institucije Crne Gore

za period oktobar 2008 – oktobar 2009. godine

Podgorica, oktobar 2009. godine

Godišnji izvještaj Državne revizorske institucije za period oktobar 2008 – oktobar 2009. godine

Strana 3 od 203

SADRŽAJ

UVOD 5

1. Opšte napomene ......................................................................................................................................................... 5

2. Realizacija zaključaka Skupštine Crne Gore usvojenih povodom revizije Završnog računa budžeta Crne Gore za 2007. godinu................................................................................................................................................................ 8

I IZVOD IZ IZVJEŠTAJA O REVIZIJI ZAVRŠNOG RAČUNA BUDŽETA CRNE GORE ZA 2008. GODINU.............. 13 1. Cilj i predmet revizije Završnog računa budžeta Crne Gore za 2008. godinu .............................................................. 18 2. Obuhvat i postupak revizije ........................................................................................................................................... 19 3. Sistem evidencije i izvršenje budžeta ........................................................................................................................... 20 4. Provjera postupka javnih nabavki ................................................................................................................................. 38 5. Državna imovina ........................................................................................................................................................... 40 6. Budžeti državnih fondova............................................................................................................................................. 41

II IZVODI IZ KONAČNIH IZVJEŠTAJA O IZVRŠENIM POJEDINAČNIM REVIZIJAMA U 2008. GODINU….............. 45

1. Izvod iz Izvještaja o reviziji godišnjeg finansijskog izvještaja Fonda za razvoj za 2008. godinu.................................. 47

2. Izvod iz Izvještaja o reviziji godišnjeg finansijskog izvještaja Ministarstva turizma i zaštite životne sredine za 2008. godinu ......................................................................................................................................................................... 65

3. Izvod iz Izvještaja o reviziji godišnjeg finansijskog izvještaja Zavoda za zapošljavanje CG za 2008. godinu.............. 83 4. Izvod iz Izvještaja o reviziji godišnjih finansijskih izvještaja centara za socijalni rad za 2008. godinu......................... 91 5. Izvod iz Izvještaja o kontrolnoj reviziji Veterinarske uprave......................................................................................... 97 6. Izvod iz Izvještaja o revziji uspješnosti Uprave za kadrove…….............................................................…….......…… 105 7. Izvod iz Izvještaja o reviziji godišnjeg finansijskog izvještaja Zaštitnika ljudskih prava i sloboda za 2008. godinu...... 115 8. Izvod iz Izvještaja o reviziji finansijskih izvještaja Ministarstva unutrašnjih poslova i javne uprave za 2008. godinu... 121 9. Izvod iz Izvještaja o reviziji Godišnjeg finansijskog izvještaja Državnog tužilaštva Crne Gore za 2008. godinu.......... 129

10. Izvod iz Izvještaja o reviziji godišnjeg finansijskog izvještaja Željeznice Crne Gore AD za 2007. godinu.................... 139 11. Izvod iz Izvještaja o kontrolnoj reviziji u opštinama Nikšić, Kolašin, Ulcinj, Danilovgrad i Rožaje................................ 159 12. Izvod iz Izvještaja o reviziji Godišnjeg finansijskog izvještaja JP »Morsko dobro« za 2007. godinu........................... 167

III NALAZI I PREPORUKE DRŽAVNE REVIZORSKE INSTITUCIJE............................................................................ 183

IV OSTALE AKTIVNOSTI DRŽAVNE REVIZORSKE INSTITUCIJE ............................................................................. 195

1. Saradnja sa Skupštinom i Vladom Crne Gore……………………………….................................................................. 197 2. Saradnja sa državnim organima, institucijama i civilnim sektorom……………….....…………..................................... 197 3. Usklađivanje zakonskih rješenja i donošenje razvojnih dokumenata……………………….......................................... 198 4. Međunarodna i regionalna saradnja……………………............................................................................................... 199 5. Saradnja sa Njemačkom organizacijom za tehničku saradnju – GTZ……………………............................................. 200 6. Upravljanje kadrovima………………………………………………………………........................................................... 201 7. Realizacija plana obuke u DRI za period oktobar 2008 – oktobar 2009. godine….........……….................................. 201 8. IT sistem…………………………………………………………………………………….................................................... 202 9. Planirane aktivnosti Institucije i završne napomene…................................................................................................. 203


Strana 5 od 203

Senat Državne revizorske institucije, na osnovu člana 144 Ustava Crne Gore, člana 38, a u vezi sa članovima 18 i 19 Zakona o Državnoj revizorskoj instituciji (»Sl. list CG« br. 28/04, 27/06, 78/06 i 17/07) na sjednici održanoj 16. oktobra 2009. godine, usvojio je:

GODIŠNJI IZVJEŠTAJ

O IZVRŠENIM REVIZIJAMA I AKTIVNOSTIMA DRŽAVNE REVIZORSKE INSTITUCIJE CRNE GORE

ZA PERIOD OKTOBAR 2008. – OKTOBAR 2009. GODINE

1. OPŠTE NAPOMENE

Ustavom Crne Gore Državna revizorska institucija (u daljem tekstu Institucija) definisana je kao samostalni i vrhovni organ državne revizije, koja vrši reviziju zakonitosti i uspješnosti upravljanja državnom imovinom i obavezama, budžetima i svim finansijskim poslovima subjekata čiji su izvori finansiranja javni ili nastaju korišćenjem državne imovine.

Senat Državne revizorske institucije, na sjednici održanoj 25. decembra 2008. godine, donio je

Godišnji plan revizije za 2009. godinu, kojim su pored revizije Završnog računa budžeta Crne Gore za 2008. godinu, predviđene i sljedeće revizije, po vrstama:

Opšte revizije

Naziv subjekta revizije

Status revizije

Fond za razvoj Crne Gore

Okončana i objavljena revizija

Ministarstvo turizma i zaštite životne sredine Okončana i objavljena revizija

Zavod za zapošljavanje Crne Gore


Centri za socijalni rad


Zaštitnik ljudskih prava i sloboda


Ministarstvo unutrašnjih poslova i javne uprave


Državno tužilaštvo CG i viša tužilaštva u Bijelom Polju i Podgorici


Javno preduzeće za upravljanje morskim dobrom



Strana 6 od 203

Revizije presjeka


Status revizije

Kreditiranje malih i srednjih preduzetnika

Revizija je u pripremnoj fazi

Stanje zaduženosti i kapitalni izdaci u opštinama u 2008. godinu

Revizija je u fazi izrade izvještaja

Javnih nabavki u oblasti informacionih tehnologija

Revizija u toku

Naplata i raspoređivanje boravišne takse

Revizija je u fazi izrade izvještaja

Revizije pravilnosti, efikasnosti i efektivnosti – (revizije uspješnosti)


Status revizije

Uprava za kadrove


Agencije Crne Gore za promociju stranih investicija

U toku je postupak terenske revizije

Kontrolne revizije

Naziv subjekta revizije Status revizije

Veterinarska uprava


Realizacije preporuka DRI za opštine Nikšić, Kolašin, Ulcinj, Danilovgrad i Rožaje


Kako se izvještajni period oktobar - oktobar ne podudara sa periodom za koji se utvrđuje

Godišnji plan revizije, to je pored revizija okončanih u III kvartalu 2009. u toku revizija ostalih subjekata predviđenih planom za IV kvartal, što znači da će Godišnji plan revizija biti u potpunosti ispunjen.

Pored revizija utvrđenim planom za 2009. ovim izvještajem obuhvaćene su pored završenih i revizije okončane u četvrtom kvartalu 2008. godine (AD »Željeznica« Crne Gore).

Shodno članu 19 Zakona o Državnoj revizorskoj instituciji u Godišnjem izvještaju u izvještajnom periodu oktobar 2008. - oktobar 2009. zastupljeni su pored izvoda iz revizije Završnog računa budžeta za 2008. godinu i izvodi iz dvanaest pojedinačnih revizia.


Strana 7 od 203

U 2009. godini bilježi se rast broja izvršenih revizija u odnosu na 2008. godinu. S obzirom da će se u IV kvartalu ove godine okončati revizije Zaduženosti i kapitalnih izdataka u opštinama, Naplate i raspoređivanje boravišne takse i Agencije za promociju stranih investicija, rast broja izvršenih revizija u odnosu na prethodnu godinu iznosi 22,4%.

U izvještaju revizije Završnog računa budžeta izrađeno je 10 preporuka i mjera, dok je u konačnim izvještajima iz pojedinačnih revizija, subjektima revizije izrađeno ukupno 119 preporuka.

Kontrolnom revizijom realizacije preporuka DRI za opštine Nikšić, Kolašin, Ulcinj, Danilovgrad i

Rožaje izvršena je kontrola 62, a kod Veterinarske uprave 16 ranije datih preporuka. Cilj kontrole datih preporuka je eliminisanje utvrđenih nepravilnosti kod subjekata revizije i unapređenje njihovog rada.

Za sve izvršene revizije konačni izvještaji su dostavljeni subjektima revizije i organima koji vrše nadzor nad njima. Izvještaji su integralno objavljeni na veb sajtu Državne revizorske institucije www.dri.co.me.

Godišnji izvještaj Državne revizorske institucije za 2009. godinu predstavlja sintezu svih izvršenih revizija do 10–og oktobra tekuće godine. Ovaj dokument se sastoji iz četiri dijela i predstavlja objedinjenu i sažetu cjelinu svih realizovanih aktivnosti u okviru djelatnosti Državne revizorske institucije u izvještajnom periodu.

U prvom dijelu Godišnjeg izvještaja pod nazivom »Izvještaj o reviziji Završnog računa budžeta

Crne Gore za 2008. godinu«, dat je izvod iz konačnog izvještaja revizije Završnog računa budžeta Crne Gore iz razloga što je konačni izvještaj 30. septembra tekuće godine integralno dostavljen Skupštini i Vladi Crne Gore.

Istovremeno, prati se i realizacija preporuka Institucije, usvojenih Zaključkom Skupštine Crne

Gore, donijetim povodom usvajanja Predloga zakona o Završnom računu budžeta RCG za 2008. godinu.

U drugom dijelu, pod nazivom »Izvodi iz izvještaja o izvršenim pojedinačnim revizijama u

2008. godini« dati su izvodi iz 12 konačnih revizija u kojima su prezentirani najbitiniji nalazi, primjedbe i mjere koje se preporučuju, radi unapređenja poslovanja, subjektima revizije obuhvaćenim pojedinačnim revizijama u periodu oktobar 2008. – oktobar 2009. godine.

U trećem dijelu Godišnjeg izvještaja DRI, pod nazivom »Nalazi i preporuke Državne revizorske institucije«, u skladu sa članom 19 zakona date su ocjene u kojim bitnim slučajevima nijesu ispoštovani propisi i pravila o budžetu i ekonomskim poslovima države, bitne primjedbe na uočene nedostatke kod subjekata revizije i mjere koje se preporučuju.

U četvrtom dijelu izvještaja pod nazivom »Ostale aktivnosti Državne revizorske institucije«

prezentirana je saradnja sa Skupštinom i Vladom Crne Gore, međunarodna saradnja kao i realizacija plana obuke Državne revizorske institucije za period oktobar 2008. – oktobar 2009. godine.

Državna revizorska instiucija je član Međunarodne organizacije vrhovnih revizorskih institucija -

INTOSAI, kao njen 187. punopravni član i EUROSAI, međunarodnu organizaciju koja okuplja vrhovne revizorske institucije Evrope, kao njen 49-ti punopravni član.


Strana 8 od 203

Međunarodna saradnja Institucije u izvještajnom periodu, nakon prijema u INTOSAI i EUROSAI, bila je intezivna i odvijala se kroz bilateralnu saradnju i regionalne inicijative. Razmjena znanja i iskustava, pokretanje i učešće u regionalnim inicijativama te zajedničkim projektima sa članicama INTOSAI i EUROSAI doprinijeće produbljivanju međunarodne saradnje kao jednog od dugoročnih ciljeva Institucije. Učešće na međunarodnim skupovima i organizovanim radionicama u inostranstvu, kao i planirana obuka bili su redukovani, prije svega, zbog mjera štednje.

2. REALIZACIJA ZAKLJUČAKA SKUPŠTINE CRNE GORE USVOJENIH POVODOM RAZMATRANJA IZVJEŠTAJA O REVIZIJI ZAVRŠNOG RAČUNA BUDŽETA CRNE GORE ZA 2007. GODINU

Skupština Crne Gore, na petoj sjednici drugog redovnog zasijedanja u 2008. godini, održanoj 27.11.2007. godine, svojim zaključkom podržala je nalaze i preporuke Državne revizorske institucije iz Godišnjeg izvještaja za 2008. godinu.

Zaključkom je određeno da nalaze i preporuke Državne revizorske institucije iskazane u

Godišnjem izvještaju, koji ukazuju na nedostatke u Završnom računu budžeta RCG za 2007. godinu, treba otkloniti do podnošenja Završnog računa budžeta Crne Gore za 2008. godinu. Iz tog razloga Državna revizorska institucija je od Ministarstva finansija zatražila informaciju o preduzetim aktivnostima na realizaciji preporuka donijetih povodom revizije Završnog računa budžeta RCG za 2007. godinu.

Ministarstvo finansija je na zahtjev Državne revizorske institucije, dopisom br.06-127/3, od 08.

oktobra 2009 godine dostavilo sljedeći:

Izvještaj o realizaciji zaključaka Skupštine Crne Gore povodom usvajanja Predloga zakona o

Završnom računu budžeta Crne Gore za 2007. godinu

Skupština Crne Gore je, povodom usvajanja Zakona o završnom računu Budžeta Crne Gore za

2007. godinu, usvojila zaključke kojim je podržala nalaze, mjere i preporuke, iskazane u Godišnjem izvještaju Državne revizorske institucije, koji ukazuju na nedostatke, koje u cilju unapređenja sistema javne potošnje, treba otkloniti do podnošenja Završnog računa za 2008. godinu.

S tim u vezi, Ministarstvo finansija je uputilo dopis svim budžetskim korisnicima i upozorilo ih na obavezu da preduzmu mjere iz okvira svoje nadležnosti za realizaciju zaključaka Skupšine i o tome obavijeste ovo ministarstvo.

Na osnovu dostavljenih izvještaja konstatuje se sljedeće: 1. Evidencija prihoda

Poreska uprava je dopisom (akt broj 03/1-19779/1-08 od 27.11.2008. godine) obavijestila Ministarstvo finansija da je poresko knjigovodstvo u potpunosti usklađeno i vodi se po principima i odredbama definisanim zakonskim i podzakonskim aktima.


Strana 9 od 203

Članom 10 Pravilnika o poreskom knjigovodstvu (»Službeni list RCG« broj 81/06) propisano je da se knjiženje početnog stanja vrši tako što se za: iznos poreskog duga zadužuju individualni - analitički računi poreskih obveznika (klasa 3), a odobravaju odgovarajući računi javnih prihoda (klasa 7), za iznos pretplate zadužuju odgovarajući računi javnih prihoda (klasa 7) a odobravaju individualni analitički računi poreskih obveznika (klasa 3).

Knjiženja koja se sprovode na individualnim - analitičkim računima poreskih obveznika

sprovode se i na sintetičkim računima klase 3. Takođe, odredbama člana 13 citiranog pravilnika propisano je da se knjiženje uplate javnih

prihoda vrši tako što se za ukupno uplaćeni iznos zadužuje odgovarajući račun novčanih sredstava klase 1 uz odobravanje odgovarajućih sintetičkih računa klase 3. U slučaju kada na računima novčanih sredstava postoje i sporne (neidentifikovane) uplate, iste se knjiže na odgovarajućim računima depozita klase 3.

Sredstva u iznosu od 12.961.306,54€ koja su evidentirana kao početno stanje zaduženjem

klase 7 uz odobrenje klase 3 čine sporne (neidentifikovane) uplate do 31.12.2006. godine, a iznos od 423.986,51€ su neidentifikovane uplate u periodu 01.01. do 31.12.2007. godine. Treba naglasiti da su navedene uplate identifikovane po vrsti prihoda i datumu uplate ali ne sa aspekta poreskog obveznika.

U 2008. godini dva državna fonda Zavod za zapošljavanje i Fond za obeštećenje su u cjelosti

integrisani u sistem trezora. Takođe, sastavni dio kako Budžeta Crne Gore za 2008. godinu tako i Predloga zakona o završnom računu Budžeta Crne Gore za 2008. godinu čine primici i izdaci državnih fondova.

2. Suficit/ deficit

Skupština Crne Gore je usvojila Zakon o izmjenama i dopunama zakona o budžetu u kojem je, između ostalog, izvršena izmjena člana 16 gdje je način obračuna suficita/deficita usaglašen sa predlogom Državne revizorske institucije. 3. Efikasnost trošenja sredstava i javne nabavke

U okviru revizije Završnog računa Budžeta Crne Gore za 2007. godinu izvršena je revizija kod 23 budžetska korisnika, a na osnovu izvještaja dostavljenih od strane istih uglavnom svi budžetski korisnici su ispoštovali zaključke Skupštine Crne Gore i postupili po nalazima i preporukama Državne revizorske institucije i preduzeli mjere.

1) U izvještajima dostavljenim Ministarstvu finansija ističe se da su potrošačke jedinice svoj godišnji plan budžeta uskladile sa stvarnim potrebama i prilikom izvršenja istog minimizirale odstupanja u odnosu na plan odobrenih sredstava, a da se plaćanje vrši na osnovu validne prethodno kontrolisane dokumentacije, tj. uspostavljena je fiskalna disciplina i sredstva se koriste u skladu sa strukturom izdataka koji su odobreni godišnjim Zakonom o Budžetu Države.

Nakon donošenja Uredbe o uspostavljanju unutrašnje revizije u javnom sektoru u

potrošačkim jedinicama organizovaće se odjeljenje unutrašnje revizije, što će doprinijeti kvalitetnom i ažurnom vršenju kontrole korišćenja sredstava, kao i tačnosti i potpunosti računovodstvene evidencije i finansijskih izvještaja.


Strana 10 od 203

2) i 3) Uvažavajući preporuke Državne revizorske institucije, kao i zaključke Skupštine, potrošačke jedinice kod kojih je utvrđeno neefikasno trošenje sredstava u vidu isplate naknade zarada pojedinim zaposlenim koje nemaju odgovarajući pravni osnov preduzele su mjere koje se tiču ukidanja odluke o isplati naknade na ime prekovremenog rada, a sa ciljem nadoknade službenicima i namještenicima koji rade duže od punog radnog vremena odlučeno je da im se u visini prekovremenih sati odobravaju slobodni dani. Takođe, potrošačke jedinice, kod kojih je utvrđeno da se obračun zarada ne vrši u skladu sa odgovarajućim zakonima i podzakonskim aktima, ukinule su dodatke na zaradu koji nemaju uporište u zakonu i podzakonskim aktima, a uglavnom su ispravljene i nepravilnosti uočene kod pojedinih potrošačkih jedinica, koje nemaju sindikalnu organizaciju, posebni kolektivni ugovor kao i pravilnik o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji (koji je u međuvremenu usvojen ili je njegovo usvajanje u proceduri). Na taj način kod određenog broja potrošačkih jedinica steći će se uslovi za utvrđivanje tehnološkog viška i donošenje programa mjera za rješavanje viška zaposlenih, kao i ukidanje angažovanja zaposlenih po osnovu ugovora o djelu, a ujedno omogućavanje njihovog raspoređivanja na odgovarajuća radna mjesta. 4) Postupajući po zaključcima Skupštine Vlada Crne Gore je na sjednici od 23. jula 2009. godine donijela Uredbu o organizaciji i načinu rada državne uprave kojom je u članu 75 propisano da će Uprava za imovinu, u skladu sa djelokrugom rada utvrđenim ovom uredbom, preuzeti od Uprave za zajedničke poslove državnih ograna, zaposlene koji su vršili preuzete poslove, opremu i službenu dokumentaciju. 5) Povodom zaključka Skupštine koji se odnosi na politiku i kriterijume za rješavanje stambenih potreba zaposlenih u državnoj upravi ističemo da je Vlada Crne Gore na sjednici od 30. oktobra 2008. godine donijela Odluku o rješavanju stambenih potreba državnih službenika i namještenika (»Službeni list CG« br. 69/08 i 23/09), u kojoj su utvrđeni kriterijumi za raspodjelu stanova, odnosno kredita na organe, a kao i način, kriterijumi i postupak za rješavanje stambenih potreba državnih službenika i namještenika. Vlada Crne Gore je takođe donijela i Odluku o načinu i kriterijumima za rješavanje stambenih potreba funkcionera. Rješavanje stambenih potreba državnih službenika i namještenika, kao i funkcionera ostvaruje se prema Planu za rješavanje stambenih potreba, koji donosi Komisija za stambena pitanja Vlade Crne Gore, a evidencija o stanovima (stambenom fondu Crne Gore) i sredstvima za stambene potrebe državnih službenika i namještenika, kao i funkcionera vodi se u Upravi za zajedničke poslove državnih organa. Vlada Crne Gore je, na sjednici od 15. januara 2009. godine, razmotrila Analizu realizacije Akcionog plana politike stanovanja u Crnoj Gori, koju je pripremilo Ministarstvo za ekonomski razvoj i s tim u vezi donijela zaključke kojim je zadužila ovo ministarstvo da, do kraja 2009. godine, pripremi niz odgovarajućih pravnih akata i mjera u cilju realizacije ovog plana.

6) Povodom zaključka Skupštine, a koji se odnosi na donošenje podzakonskih akata o načinu vođenja evidencije o državnoj imovini, evidenciji nefinansijske imovine i sistema izvještavanja u ovoj oblasti, treba imati u vidu da je Zakon o svojinsko–pravnim odnosima duže vremena bio u proceduri Vlade i Skupštine Crne Gore, a da je Zakon o državnoj imovini stupio na snagu 28. marta 2009. godine, te da je s tim u vezi bio zauzet stav da se za donošenje podzakonskih akata o načinu vođenja evidencije o državnoj imovini, evidenciji nefinansijske imovine sačeka usvajanje novog Zakona o državnoj imovini. Odredbama člana 75 Zakona predviđeno je će se propisi za njegovo sprovođenje donijeti u roku od 6 mjeseci odnosno od jedne godine, od dana usvajanja. Propis o načinu vođenja evidencije pokretnih i nepokretnih stvari i o popisu stvari u


Strana 11 od 203

državnoj svojini razvrstan je u grupu prioritetnih propisa za koje je zakonom predviđen rok od 6 mjeseci i u Ministarstvu finansija je formirana komisija sa zadatkom da pripremi Nacrt i dostavi Vladi na usvajanje u što je moguće kraćem roku.

7) Postupajući po zaključcima Skupštine, a u skladu sa odredbama člana 33 Zakona o budžetu Ministarstvo finansija je donijelo Pravilnik o bližim kriterijumima za korišćenje sredstava tekuće i stalne budžetske rezerve kojim su definisani bliži kriterijumi za korišćenje sredstava rezervi. 8) U skladu sa Zaključkom za izmjenu Zakona o javnim nabavkama u cilju jasnijeg definisanja nadležnosti i uloge pojedinih institucija Direkcija za javne nabavke je formirala radnu grupu za pripremu stručne osnove za izradu izmjena i dopuna Zakona o javnim nabavkama, odnosno stručne osnove za pripremu novog Zakona o javnim nabavkama. 9) Povodom zaključka Skupštine koji se odnosi na jačanje resursa i poboljšanje uslova rada u organizacionim jedinicama Ministarstva finansija: Sektoru budžeta i Sektoru Državnog trezora, u izvještaju Ministarstva finansija se ističe da se u ovom ministarstvu čini sve da se poboljšaju uslovi rada u svim organizacionim jedinicama, pa samim tim i u Sektoru budžeta i Sektoru Državnog trezora, u okviru raspoloživih sredstava, a da će jačanje resursa, o čemu će se i u buduće voditi računa, doprinijeti unaprijeđenju sistema javne potrošnje u Crnoj Gori.


Strana 13 od 203

IZVOD IZ IZVJEŠTAJA

O REVIZIJI ZAVRŠNOG RAČUNA BUDŽETA CRNE GORE

ZA 2008. GODINU Vrsta revizije: Opšta revizija Subjekat revizije: Ministarstvo finansija - Vlada Crne Gore Predmet revizije: Završni račun budžeta Crne Gore za 2008. godinu Trajanje revizije: 120 radnih dana Sastav Kolegijuma: Miroslav Ivanišević i dr Milan Dabović


Strana 15 od 203

Državna revizorska institucija na osnovu člana 9 i 12 Zakona o Državnoj revizorskoj instituciji izvršila je reviziju Predloga završnog računa budžeta Crne Gore za 2008. godinu. Revizija je izvršena u skladu sa Zakonom o Državnoj revizorskoj instituciji, Uputstvom o metodologiji rada Državne revizorske institucije, Poslovnikom Državne revizorske institucije i Međunarodnim standardima revizije za javni sektor (INTOSAI). Na bazi utvrđenog činjeničnog stanja i Izjašnjenja Ministarstva finansija na Izvještaj Državne revizorske institucije, a u skladu sa članom 50 Poslovnika Državne revizorske institucije, nadležni Kolegijum u sastavu Miroslav Ivanišević, rukovodilac Kolegijuma i dr Milan Dabović, član Kolegijuma, na sjednici održanoj 25.09.2009. godine usvojio je Konačan izvještaj o reviziji Predloga završnog računa budžeta Crne Gore za 2008. godinu sa sljedećim konačnim ocjenama, zaključcima i preporukama, i donio sljedeće

M I Š LJ E NJ E

SA PREDLOGOM PREPORUKA I MJERA

Revizija Predloga završnog računa budžeta Crne Gore za 2008. godinu je izvršena u skladu sa međunarodnim standardima revizije za javni sektor i odgovarajućim propisima Crne Gore. Završni račun budžeta urađen je u skladu sa podacima iz Glavne knjige Državnog trezora. Pored evidencije iskazane u Glavnoj knjizi Državnog trezora, revizijom su objelodanjeni dodatni podaci koji se nalaze u evidenciji potrošačkih jedinica čime je obezbijeđen adekvatan obim i kvalitet informacija o svim relevantnim i materijalno značajnim segmentima vezanim za trošenje budžetskih sredstava.

Revizijom je obuhvaćena kontrola gotovinskih tokova, zakonitost trošenja budžetskih

sredstava, tačnost iskazanih podataka i stepen njihovog objelodanjivanja, te izvršena revizija obezbjeđuje razumnu osnovu za izricanje mišljenja.

Revizijom pravilnosti u najvećoj mjeri su potvrđeni iskazani iznosi u Predlogu završnog računa

budžeta, osim u dijelu podataka koji se odnose na državne depozite. Najveći dio ovih depozita nastao je kao posledica nepoštovanja definisanih obaveza između ugovornih strana u projektu »Posao za Vas« kod Direkcije za razvoj malih i srednjih preduzeća. Revizijom su konstatovana odstupanja u primjeni važećih zakonskih i podzakonskih propisa koja su objelodanjena u analizama i preporukama Državne revizorske institucije.

Pored iskazanog mišljenja, smatrali smo potrebnim da ukažemo i na one elemente koji mogu poboljšati efikasnost i kvalitet izvještavanja, kao i aktivnosti Ministarstva finansija i potrošačkih jedinica budžeta u narednom periodu.

U skladu sa primjedbama i iskazanim rezervama, predlažemo mjere i preporuke za koje

smatramo da će koristiti Vladi Crne Gore u cilju daljeg unapređenja sistema javne potrošnje u narednom periodu.

1) Revizijom je utvrđeno da podaci iskazani u Izvještaju o novčanim tokovima -

ekonomska klasifikacija obuhvataju sve transakcije iz kojih je finansirana javna potrošnja. Međutim, zbog zadržavanja gotovine pojedinih korisnika budžeta na računima komercijalnih banaka iskazujemo rezervu na iznos iskazanih depozita budžeta i preporučujemo Vladi da upotrebu budžetskih sredstava uskladi sa Zakonom o budžetu i podzakonskim propisima donijetim na osnovu zakona.


Strana 16 od 203

Preporučujemo Direkciji za razvoj malih i srednjih preduzeća, da u realizaciji projekata kreditiranja preduzetništva, prenos sredstava bankama vrši nakon što banke odobre kredite korisnicima i obezbijede kreditna sredstva kojima participiraju u projektu.

Preporučujemo Vladi Crne Gore da sagleda pravni status Direkcije za razvoj malih i srednjih preduzeća na način što će organizaciju i nadležnosti Direkcije urediti kao direktnu potrošačku jedinicu budžeta ili na principu razvojnog fonda.

2) Smatramo da Ministarstvo finansija nije u potpunosti obezbijedilo praćenje i evidenciju neizmirenih obaveza. Preporučujemo Ministarstvu finansija da u narednom periodu ažurira evidenciju neizmirenih obaveza u skladu sa izmijenjenim članom 16 Zakona o budžetu.

3) Revizijom je konstatovano da Poreska uprava vrši urednu evidenciju poreske

naplate, kao i da je obezbijedila potpunu primjenu Pravilnika o poreskom knjigovodstvu, izuzimajući odstupanje kod početnog stanja. Revizija je utvrdila odstupanja kod finansijskih iznosa potvrđenih prihodnim izjavama i evidencijom u Glavnoj knjizi Državnog trezora, kada je iznos od 1.400.000,00€ umjesto kao prihod fonda PIO evidentiran kao prihod Ministarstva finansija.

Sistem prenosa sredstava na korisnike nije u cjelini prilagođen potrebama pune integracije državnih fondova u sistem Državnog trezora. Revizijom je utvrđeno da je izvršena potpuna integracija Zavoda za zapošljavanje i Fonda za obeštećenje u sistem Državnog trezora, kod Fonda PIO nije u potpunosti dovedena do kraja, a kod Fonda zdravstva i Fonda za razvoj je tek treba izvršiti. S tim u vezi predlažemo da Ministarstvo finansija ubrza proces integracije neintegrisanih državnih fondova u sistem Državnog trezora u skladu sa zakonskim obavezama.

4) Revizijom je utvrđeno da struktura rashoda koja je iskazana kod nekih potrošačkih

jedinica ne odgovara planiranoj budžetskoj potrošnji pa je iz tog razloga potrebno da, potrošačke jedinice, koje su vršile plaćanja koja ne korespondiraju sa budžetom iskazanim namjenama, u narednom periodu povećaju fiskalnu disciplinu i namjenski koriste planirana sredstva, uz povećanje efikasnosti sistema unutrašnjih kontrola.

5) Revizijom je utvrđeno da još uvijek ne postoje objedinjeni podaci o stanju, broju i

strukturi državnih službenika kao ni adekvatna evidencija o promjenama stanja u ovoj oblasti što onemogućava uspostavljanje jedinstvenog sistema zarada. Nekonzistentnost sistema plata, usljed primjene različitih zakonskih rješenja kod određivanja zarada, neprimjenjivanje, izuzeci ili čak kršenje propisa kao i postojanje potpuno autonomnih podsistema određivanja zarada su sadašnje karakteristike. Radi prevazilaženja ovakvog stanja Vlada bi trebala da iznađe mogućnost cjelishodnijeg upravljanja sistemom zarada koji bi omogućio potpuniji uvid i ažurno vođenje evidencije o zaradama državnih službenika i namještenika.

6) Preporučuje se da se naknade zaposlenima za učešća u komisijama i radnim

grupama isplaćuju na teret ostalih ličnih primanja uz uslov da su iste planirane budžetom za tekuću godinu. Preporučuje se budžetskim korisnicima da kod


Strana 17 od 203

formiranja radnih grupa poštuju član 69 Uredbe o organizaciji i načinu rada državne uprave, kojima je uređen način formiranja projektnih grupa, timova ili drugih oblika rada. Aktom o obrazovanju projektne grupe, tima ili drugog oblika rada obavezno odrediti sredstva, sastav, poslove i rokove u kojim će se zadatak obaviti i objaviti Izvještaj o radu. Visinu naknada članovima projektnih grupa, timova ili drugih oblika rada treba procentualno utvrditi u odnosu na redovnu zaradu.

Opšta revizija izvršena kod Zavoda za zapošljavanje, takođe ukazuje na preispitivanje visina naknada za učešće u radnim grupama i komisijama. Takođe je potrebno aktivirati rad Upravnog odbora Zavoda i o svim bitnim pitanjima informisati članove Upravnog odbora. Predsjednik Upravnog odbora i direktor Zavoda svoj rad, u dijelu odlučivanja zasnivaće na radu Upravnog odbora, koji mora biti organizovan tako da nedvosmisleno ukazuje da nije povrijeđen legitimitet odlučivanja. Smatramo da bi kod naknada za rad članova upravnih odbora u javnom sektoru trebalo odrediti minimalni paušalni iznos naknade koji bi se uvećavao u određenom procentu u zavisnosti od broja održanih sjednica i prisustva članova upravnih odbora na tim sjednicama.

7) Preporučuje se da Vlada donese akt kojim bi se regulisala prava i obaveze

budžetskih korisnika kod nabavke i upotrebe službenih automobila, sa obavezom da se primjenjuje u svim organima državne uprave uz neophodnu transparentnost procedura korišćenja.

8) Preporučuje se Vladi da se blagajničko poslovanje uskladi sa Uputstvom o radu

Državnog trezora i Uredbom o naknadama i ostalim primanjima državnih službenika i namještenika i da se iz blagajne vrše samo isplate, na osnovu vjerodostojne dokumentacije, koje se ne mogu realizovati bezgotovinski, kako bi se smanjile transakcije gotovim novcem.

9) Preporučuje se potrošačkim jedinicama da kod zahtjeva za potrošnjom budžetskih

sredstava dosljedno sprovode proceduru predviđenu članom 11 i 35 Zakona o budžetu i tačkom 39 Uputstva o radu Državnog trezora.

10) Preporučujemo Vladi da donese akt kojim će obezbijediti pravovremeno dostavljanje pravosnažnih sudskih rješenja Državnom trezoru, uz sinhronizovano učešće državnog tužilaštva i utuženih potrošačkih jedinica budžeta, kako bi se izbjeglo nepotrebno trošenje budžetskih sredstava u sudskim postupcima.


Strana 18 od 203

1. CILJ I PREDMET REVIZIJE ZAVRŠNOG RAČUNA BUDŽETA CRNE GORE ZA 2008. GODINU

Razlozi vršenja revizije

Revizija se vrši radi obezbjeđivanja bitnih informacija vezanih za ispitivanje pravilnosti

poštovanja propisa kod evidencije i rasporeda prihoda, izvršavanja izdataka, knjiženja i dokumentovanja izvršenih transakcija, izvještavanja i upravljanja finansijskom i nefinansijskom imovinom i obavezama.

Cilj

Osnovni cilj revizije je prikupljanje vjerodostojnih dokaza za izvještavanje o značajnim činjenicama koje se odnose na pravilnost (zakonitost) rada odgovornih lica kod korisnika budžetskih sredstava i objektivnost prikazanih javnih prihoda i javnih rashoda u Završnom računu.

Predmet Predmet revizije je Završni račun budžeta urađen u skladu sa članom 51 Zakona o budžetu i članovima 1, 2, 3 i 4 Pravilnika o jedinstvenoj klasifikaciji računa za budžet Republike, budžete vanbudžetskih fondova i budžete opština (»Sl. list RCG« br. 35/05, 37/05 i 81/05) i članom 6 Pravilnika o načinu pripreme, sastavljanja i podnošenja finansijskih izvještaja budžeta, državnih fondova i jedinica lokalne samouprave (»Sl. list CG« br. 21/09) i u skladu sa tim kontrolisani su:

1) početno i završno stanje Konsolidovanog računa trezora; 2) pregled izvršenih odstupanja u odnosu na planirane iznose; 3) izvještaj o uzetim pozajmicama; 4) izvještaj o izdacima budžetskih rezervi; 5) izvještaj o garancijama datim tokom fiskalne godine; 6) izvještaj o realizaciji programskog budžeta; 7) izvještaj o državnom dugu i izdatim garancijama; 8) izvještaj o otpisanim poreskim i neporeskim potraživanjima tokom fiskalne godine.

Godišnji finansijski izvještaji za 2008. godinu se pripremaju na način predviđen Pravilnikom o načinu pripreme, sastavljanja i podnošenja finansijskih izvještaja budžeta, državnih fondova i jedinica lokalne samouprave koji je donešen 20.03.2009. godine, stupio na snagu 30.03.2009. godine, na sljedećim obrascima:

- (1) Izvještaj o novčanim tokovima I – ekonomska klasifikacija, - (2) Izvještaj o novčanim tokovima II – funkcionalna klasifikacija, - (3) Izvještaj o novčanim tokovima III, - (4) Izvještaj o neizmirenim obavezama, i - (5) Izvještaj o konsolidovanoj javnoj potrošnji.

Pravilnikom je predviđeno da potrošačke jedinice koje imaju neutrošena sredstva na podračunima ili prelaznim računima, a evidentirani su u Glavnoj knjizi Državnog trezora kao izdatak dostavljaju uz godišnje finansijske izvještaje i Izjavu o načinu utroška tih sredstava nakon isteka fiskalne godine na Obrascu 6 koji je sastavni dio Pravilnika o načinu pripreme, sastavljanja i podnošenja finansijskih izvještaja budžeta, državnih fondova i jedinica lokalne samouprave. Navedenim pravilnikom potrošačke jedinice budžeta su u obavezi da Ministarstvu finansija dostave svoje finansijske izvještaje na obrascima 3 i 4 najkasnije do 31. marta tekuće godine za prethodnu godinu.


Strana 19 od 203

2. OBUHVAT I POSTUPAK REVIZIJE

Revizijom Završnog računa pored dokumentacije i izvještaja koji su kontrolisani u Ministarstvu finansija – Državnom trezoru, obuhvaćeni su pojedinačni finansijski izvještaji, evidencije i dokumentacija po potrošačkim jedinicama sa ciljem provjere potkrijepljenosti izvršenih transakcija sa odgovarajućim dokumentima. Revizija pojedinačnih završnih računa zasnovana je na kontroli poštovanja propisa koji se odnose na procedure izdavanja i formiranja dokumentacije, vođenja knjigovodstva i usaglašavanja sa glavnom knjigom koja se vodi u Državnom trezoru. Revizija je izvršena na osnovu uzoraka kod sljedećih potrošačkih jedinica:

1. Ministarstvo finansija 2. Ministarstvo saobraćaja, pomorstva i telekomunikacija 3. Ministarstvo za zaštitu ljudskih prava 4. Poreska uprava 5. Uprava za zajedničke poslove državnih organa 6. Uprava za šume 7. Uprava za civilno vazduhoplovstvo 8. Uprava pomorske sigurnosti 9. Sekretarijat za evropske integracije

10. Sekretarijat za razvoj 11. Zavod za statistiku 12. Zavod za školstvo 13. Zavod za zbrinjavanje izbjeglica 14. Direkcija za saobraćaj 15. Direkcija za javne nabavke 16. Agencija za lijekove i medicinska sredstva 17. Komisija za utvrđivanje konflikta interesa 18. Skupština Crne Gore 19. Crnogorska akademija nauka i umjetnosti 20. Univerzitet Crne Gore (Transferi) 21. Fond PIO (Transferi) 22. Fond zdravstva (Transferi)

Pored navedenih budžetskih korisnika, Državna revizorska institucija je izvršila i opšte revizije

kod sljedećih subjekata: 1. Zavoda za zapošljavanje 2. Fonda za razvoj 3. Ministarstva unutrašnjih poslova i javne uprave 4. Ministarstva turizma i zaštite životne sredine 5. Državnog tužilaštva 6. Zaštitnika ljudskih prava i sloboda 7. Centara za socijalni rad i 8. Uprave za kadrove

čime je značajno proširen obuhvat revizije budžetskih korisnika, čiji su nalazi, preporuke i mjere

iskazani kroz pojedinačne izvještaje.


Strana 20 od 203

3. SISTEM EVIDENCIJE I IZVRŠENJE BUDŽETA 3.1. Računovodstveni sistem

Računovodstveni sistem budžeta Crne Gore organizovan je na gotovinskoj osnovi shodno odredbama člana 2 i 47 Zakona o budžetu, člana 1 Pravilnika o načinu pripreme, sastavljanja i podnošenja godišnjih finansijskih izvještaja budžeta, državnih fondova i jedinica lokalne samouprave (»Sl. list RCG« br. 21/09) i Uputstva o radu Državnog trezora (»Sl. list RCG« br. 64/01). Računovodstveni sistem zasnovan je na evidencijama u Glavnoj knjizi Državnog trezora, koja se vodi u Ministarstvu finansija i knjigovodstvima koja se vode po potrošačkim jedinicama. Potrošačke jedinice na osnovu svojih evidencija o izdacima (plaćanjima) i primicima na kraju godine sastavljaju godišnji finansijski izvještaj koji se dostavlja Ministarstvu finansija – Državnom trezoru do 31. marta tekuće godine za prethodnu godinu. Glavna knjiga Državnog trezora i finansijski izvještaji potrošačkih jedinica predstavljaju dokumentacionu osnovu za izradu Završnog računa.

Obavezu dostavljanja godišnjih finansijskih izvještaja Ministarstvu finansija - Državnom trezoru imalo je 76 potrošačkih jedinica i sve potrošačke jedinice su dostavile finansijske izveštaje Ministarstvu finansija - Državnom trezoru za 2008. godinu.

Ministarstvo finansija je u novembru 2008. godine, na osnovu Zakona o budžetu i Uputstva o

radu Državnog trezora (»Sl. list RCG« br. 64/01), donijelo stručno uputstvo kojim se nalaže budžetskim korisnicima da su dužni blagovremeno dostaviti Državnom trezoru zahtjeve za plaćanje, ugasiti račune koji nijesu otvoreni u skladu sa čl. 12 Zakona i izvršiti povraćaj neutrošenih sredstava koja su podignuta u gotovini ili uplaćena na račune akreditiva i druge račune (kartice) a služila su za blagajničko poslovanje.

Skrećemo pažnju na činjenicu da je Ministarstvo finansija 26.12.2008. godine donijelo novo Uputstvo o radu Državnog trezora (»Sl. list CG« br. 80/08 i 02/09), stupilo na snagu 29.12.2008. godine, koje je uslovilo i promjene u načinu finansijskog izvještavanja utvrđene Pravilnikom o načinu pripreme, sastavljanja i podnošenja finansijskih izvještaja budžeta, državnih fondova i jedinica lokalne samouprave (»Sl. list CG« br. 21/09). Uputstvom o radu Državnog trezora predviđena su nova rješenja kojima je u dijelu zatvaranja godišnjih računa Glavne knjige Državnog trezora, tačke 120 - 123 određeno da potrošačke jedinice koje vrše plaćanja posredstvom podračuna ili prelaznih računa i koje, zbog tehničkih razloga ili vremena trajanja zakonom utvrđenih procedura, nijesu u mogućnosti da sredstva sa tih računa prenesu krajnjem korisniku do 31. decembra tekuće godine, prenos tih sredstava mogu izvršiti najkasnije do isteka roka za podnošenje godišnjih finansijskih izvještaja, odnosno do 31.marta naredne godine.

Potrošačke jedinice su u obavezi da o neutrošenim sredstvima iz tačke 120 ovog Uputstva

obavijeste Ministarstvo finansija radi korekcija u Glavnoj knjizi Državnog trezora. Neutrošena sredstva se uključuju u depozite i za isti iznos storniraju izdaci, a ugovorene obaveze za koje su sredstva rezervisana će se izmiriti na teret budžetskih pozicija za narednu godinu.

Potrošačka jedinica, odnosno organizacija o utrošku sredstava nakon isteka fiskalne godine do momenta isteka roka za podnošenje godišnjih finansijskih izvještaja dostavlja izjavu potpisanu od strane glavnog službenika za finansije (Obrazac 6) da su sredstva namjenski utrošena u skladu sa iskazanim izdacima u Glavnoj knjizi Državnog trezora. Izjava se daje pod materijalnom, moralnom i krivičnom odgovornošću.


Strana 21 od 203

Pravilnikom o načinu pripreme, sastavljanja i podnošenja finansijskih izvještaja budžeta, državnih fondova i jedinica lokalne samouprave je predviđeno da potrošačke jedinice koje imaju neutrošena sredstva na podračunima ili prelaznim računima, a evidentirani su u Glavnoj knjizi Državnog trezora kao izdatak dostavljaju uz godišnje finansijske izvještaje i Izjavu o načinu utroška tih sredstava nakon isteka fiskalne godine na Obrascu 6.

U finansijskim izvještajima za 2008. godinu koje je Državna revizorska institucija primila od Ministarstva finansija, konstatovano je da uz nijedan izvještaj nije dostavljen Obrazac 6. Državna revizorska institucija je cirkularnim pismom zatražila od budžetskih korisnika Izjavu o utrošku sredstava nakon isteka fiskalne godine, potpisanu od strane glavnog službenika za finansije da su sredstva namjenski utrošena u skladu sa iskazanim izdacima u Glavnoj knjizi Državnog trezora. Uredno popunjene obrasce su dostavili Ministarstvo kulture sporta i medija, Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede, Uprava za nekretnine i Nacionalna turistička organizacija. Međutim stanje iz Obrasca 6 koji su dostavili Ministarstvo poljoprivrede i Uprava za nekretnine se ne slaže sa stanjem iz dostavljenih konfirmacija banaka. Jedan broj budžetskih korisnika je dostavio pisanu izjavu (bez obrasca) da su sredstva namjenski trošena u skladu sa iskazanim izdacima u Glavnoj knjizi Državnog trezora dok neki budžetski korisnici nijesu dostavili Obrazac 6, što upućuje na zaključak da nalog Ministarstva nije realizovan. U sljedećoj tabeli prikazani su budžetski korisnici koji su zadržali gotovinu na svojim računima ili prelaznim računima i nakon 31.12.2008. godine, a nijesu postupili na način propisan od strane Ministarstva finansija:

Revizijom je utvrđeno da i dalje jedan broj potrošačkih jedinica zadržava gotovinu na računima nakon isteka fiskalne godine. Ova gotovina je prošla kroz sistem Državnog trezora ali nije opravdana u skladu sa članom 123 Uputstva o radu Državnog trezora i članom 2 Pravilnika o načinu pripreme, sastavljanja i podnošenja finansijskih izvještaja budžeta, državnih fondova i jedinica lokalne samouprave. Potrošačke jedinice su bile u obavezi da strukturu ovih sredstava iskažu na za to propisanom obrascu O. 6. i sa ostalim finansijskim izvještajima predaju Ministarstvu finansija do 31.03.2009. godine.

Najveći iznos ovih sredstava, u iznosu od 6.063.324,91€, odnosi se na Direkciju za razvoj

malih i srednjih preduzeća koja je u realizaciji državnog projekta »Posao za Vas« prenosila komercijalnim bankama kreditna sredstva za realizaciju ovog projekta. Krediti su se odobravali 50% iz sredstava banke, a 50% iz sredstava Direkcije (za početnike u biznisu 70% sredstava obezbeđuje Direkcija, a 30% banke). Banke, koje donose konačnu odluku o dodjeli kreditnih sredstava su, ili kasnile sa donošenjem odluke u rokovima u kojima su bile u obavezi ili zbog poremećene likvidnosti nijesu bile u mogućnosti da realizuju kredite.


Strana 22 od 203

Po međunarodnim računovodstvenim standardima krediti se priznaju u trenutku kada se sredstva plasiraju korisnicima kredita iz kog razloga ih Državna revizorska institucija smatra depozitima. Takođe je utvrđeno da je stanje gotovine uvećavano iznosima izvršenih povraćaja na ime dospjelih rata po odobrenim kreditima iz ranijih godina a umanjivano na ime odobrenih kredita iz prethodnih godina.

Na osnovu navedenog preporučujemo Direkciji za razvoj malih i srednjih preduzeća, da u

realizaciji projekata kreditiranja preduzetništva, prenos sredstava bankama vrši nakon što banke odobre kredite korisnicima i obezbijede kreditna sredstva kojima participiraju u projektu.

Preporučujemo Vladi Crne Gore da sagleda pravni status Direkcije za razvoj malih i srednjih preduzeća na način što će organizaciju i nadležnosti Direkcije urediti kao direktnu potrošačku jedinicu budžeta ili na principu razvojnog fonda.

Takođe smatramo da bi i korisnici transfera trebali da iskazuju iznos neutrošenih sredstava kao

i ostale potrošačke jedinice budžeta.

Budžetski korisnici morali bi se striktno pridržavati odredbi Zakona o budžetu i podzakonskih propisa donijetih u skladu sa navedenim Zakonom. Iz tog razloga smatramo da u potpunosti treba obezbijediti primjenu zakonskih odredbi koje obezbjeđuju transparentniju potrošnju javnih sredstava, jačanje fiskalne discipline i onemogućavanje nenamjenske potrošnje, diskrecionim odlukama budžetskih korisnika koje ne prati zahtjev za plaćanje kao osnovni dokument preko kojeg se vrši provjera regularnosti trošenja budžetskih sredstava.

Kontrolom je utvrđeno da struktura rashoda koja je iskazana kod Ministarstva saobraćaja,

pomorstva i telekomunikacija, Sekretarijata za razvoj, Sekretarijata za evropske integracije, Uprave za zajedničke poslove državnih organa, Uprave za šume, Direkcije za javne nabavke, Zavoda za statistiku, Crnogorske akademije nauka i umjetnosti, Agencije za lijekove i medicinska sredstva, Komisije za utvrđivanje konflikta interesa i Skupštine Crne Gore ne odgovara stvarno izvršenoj budžetskoj potrošnji, na način i u obimu kako je to iskazano u tačci 3.6. Izvještaja.

Skupština Crne Gore, Ministarstvo za ekonomski razvoj, Ministarstvo prosvjete i nauke,

Ministarstvo zdravlja, rada i socijalnog staranja, Uprava za nekretnine, Zavod za školstvo, Seizmološki zavod, Zavod za zbrinjavanje izbjeglica, ZAMTES i Crnogorska akademija nauka i umjetnosti nijesu dostavili Ministarstvu finansija izvještaje o ostvarenim donacijama u 2008 godini. Potrošačke jedinice su vršile plaćanja koja ne korespondiraju sa budžetom iskazanim namjenama, te je u narednom periodu neophodno održati i povećati fiskalnu disciplinu i zahtjevati od potrošačkih jedinica da namjenski koriste planirana sredstva.


Strana 23 od 203

3.2. Izvršenje budžeta Crne Gore za 2008. godinu U Završnom računu u članu 1 iskazano je sljedeće stanje:

R/B O P I S I Z N O S I Sredstva prenešena iz 2007. godine 166.682.547,34 II Primici 1.353.836.659,76

tekući prihodi 1.307.145.506,91 primici od prodaje imovine 24.817.482,77 primici od otplate kredita 8.998.827,78 donacije i transferi 2.235.692,06 uzeti zajmovi (pozajmice i krediti) 10.639.150,24

III Izdaci 1.423.937.917,20

a) tekući budžet 828.416.564,51 rashodi 656.941.271,22 dati zajmovi (pozajmice i krediti) 47.955.930,35 otplata kredita 60.602.428,44 otplata obaveza iz prethodnih godina 50.479.372,39 rezerve (tekuća i stalna) 12.437.562,11 b) kapitalni budžet 73.370.859,46 c) budžet državnih fondova 522.150.493,03 rashodi 495.732.392,46 dati zajmovi (pozajmice i krediti) 14.586.607,54 otplata kredita 4.534.927,01 otplata obaveza iz prethodnih godina 7.296.566,02

IV Depoziti 96.581.290,10

Stanje gotovine iskazano u članu 1 Završnog računa upoređeno je sa kretanjem novčanih

tokova u 2008. godini, sa ciljem analitičke interpretacije iskazane gotovine, kao i verifikacije računske tačnosti izvršenih gotovinskih transakcija. Zbog nepoštovanja člana 123 Uputstva o radu Državnog trezora i člana 2 Pravilnika o načinu pripreme, sastavljanja i podnošenja finansijskih izvještaja budžeta, državnih fondova i jedinica lokalne samouprave od strane potrošačkih jedinica prikazanih na strani 11 Izvještaja, iskazujemo rezervu na iznos iskazanih depozita u dijelu koji se odnosi na depozite budžeta. Depoziti Zavoda za zapošljavanje i Fonda za razvoj objašnjeni su u Izvještajima o reviziji koje je Državna revizorska institucija vršila kod ovih subjekata, i koji će biti objavljeni u njenom Godišnjem izvještaju o radu.

3.3. Suficit / deficit

Izvještaj o konsolidovanoj javnoj potrošnji pokazuje ostvareni deficit ili suficit. Ministarstvo finansija je u obrazloženju Završnog računa, u Izvještaju o konsolidovanoj javnoj potrošnji, iskazalo suficit za 2008. godinu u iznosu od 15.119.711€. U skladu sa čl. 16 Zakona o budžetu gotovinski suficit ili deficit predstavlja razliku primitaka i izdataka, pri čemu se primici umanjuju za pozajmice, primljene transfere, donacije i primitke od prodaje imovine, a izdaci za otplatu glavnice u zemlji i inostranstvu po osnovu duga nastalog uzimanjem kredita ili emitovanja hartija od vrijednosti i otplatu obaveza iz prethodnog perioda.

Smatramo da metodologija iskazivanja suficita predviđena navedenim članom Zakona omogućava uvećanje rezultata na osnovu isplate obaveza iz prethodnog perioda.

Državna revizorska institucija je u Izvještaju o Završnom računu budžeta za 2007. godinu iskazala rezervu na metodologiju obračuna suficita/deficita i podsjeća da je Skupština usvojila


Strana 24 od 203

preporuku Institucije o izmjeni člana 16 Zakona o budžetu. Skupština je u 2009. godini usvojila u potpunosti predloženu izmjenu, tako da izmijenjeni član 16 glasi:

»Gotovinski suficit ili deficit predstavlja razliku primitaka i izdataka, pri čemu se primici umanjuju za pozajmice, primljene transfere, donacije i primitke od prodaje imovine, a izdaci za otplatu glavnice u zemlji i inostranstvu po osnovu duga, nastalog uzimanjem kredita ili emitovanjem hartija od vrijednosti i promjenu neto - obaveza iz prethodnih godina koje nemaju karakter pozajmica. Neto promjena obaveza iskazuje se kao razlika stanja obaveza na početku i kraju fiskalnog perioda.«

Smatramo da će navedena izmjena Zakona o budžetu, nakon prethodne evidencije

neizmirenih obaveza od strane Ministarstva finansija, omogućiti korektno iskazivanje obaveza u narednom periodu.

3.4. Naplata poreskih prihoda

U sistemu naplate izvornih javnih prihoda (porezi, takse i naknade) u Crnoj Gori nadležni su Poreska uprava, Uprava carina, Ministarstvo unutrašnjih poslova i javne uprave i ostala ministarstva, drugi organi uprave i pravosuđa.

Poreska uprava, Uprava carina i Ministarstvo unutrašnjih poslova i javne uprave nakon identifikacije vrste prihoda vrše prenos sredstava sa obračunskih računa na Centralni račun Državnog trezora uz istovremeno dostavljanje »Izjave primaoca« o strukturi javnih prihoda po eko-kodovima i po opštinama.

Centralna banka Crne Gore dostavlja pojedinačne izvode o dnevnim promjenama na računima po uplatiocima: Poreskoj upravi sa grupe računa 820, Upravi carina sa grupe računa 805, Ministarstvu unutrašnjih poslova i javne uprave sa grupe računa 825, Državnom trezoru sa grupe računa 832.

Revizijom prihoda budžeta obuhvaćeno je i upoređivanje podataka, o ostvarenom prihodu

evidentiranom u Državnom trezoru sa podacima davaoca »Izjave primaoca« tj. Poreskom upravom, Upravom carina i Ministarstvom unutrašnjih poslova i javne uprave. Kod svih primaoca prihoda pražnjenje računa se vrši svakodnevno elektronskim putem osim u slučaju kada se ne može identifikovati prihod. Poreska uprava je uradila poreski završni račun u skladu sa članom 6 stav 1 tačka 13 Zakona o poreskoj administraciji (»Sl. list RCG« br. 65/01, 80/04 i 29/05) i Pravilnikom o poreskom knjigovodstvu (»Sl. list RCG« br. 81/06) izuzimajući odstupanje kod početnog stanja.

Upoređenjem Prihodnih izjava Poreske uprave koje su u dostavljenom izvještaju iskazane zbirno po eko-kodovima za 2008. godinu, sa evidencijom po Glavnoj knjizi Državnog trezora, utvrđena je nepravilnost na 31.12.2008. godine u rasporedu sredstava po korisnicima.

Po evidenciji Glavne knjige Državnog trezora, od ukupnog priliva sredstava po Prihodnim izjavama Poreske uprave: 443.824.799,40€ predstavlja primitke budžeta Crne Gore, a 370.029.144,18€ su primici opština, fondova, zajednica opština i JP »Morsko dobro«.


Strana 25 od 203

Kontrolom Prihodnih izjava utvrđen je prihod budžeta u iznosu od 442.424.799,40€ ili za 1.400.000,00€ manje, dok je prihod ostalih korisnika 371.429.144,18€.

Greška u rasporedu sredstava po korisnicima od strane Ministarstva finansija u odnosu na

Prihodne izjave Poreske uprave odnosi se na Fond PIO, a greška je ispravljena početkom januara 2009. godine.

Ukupno ostvareni prihodi Fonda PIO po Prihodnim izjavama Poreske uprave iznose

200.563.606,03€, dok je po Izvještaju Ministarstva finansija opredijeljeno 199.163.617,71€, ili za 1.399.988,32€ manje. Navedeni iznos raspoređen je na eko–kod 71554 – ostali prihodi nije dat u Prihodnim izjavama Poreske uprave. 3.5 Budžet bez državnih fondova

Izvještaj o novčanim tokovima prikazuje prilive i odlive gotovine za period 01.01.2008. -31.12.2008. godine.

3.5.1. Primici budžeta

U skladu sa članom 9 Zakona o budžetu primici budžeta Crne Gore obuhvataju:

1) tekuće prihode (porezi, doprinosi, takse, naknade i ostali prihodi)............ 800.600.805,35 € 2) primitke od prodaje imovine....................................................................... 17.899.276,54 € 3) primitke od otplate kredita.......................................................................... 2.412.209,76 € 4) donacije i transfere..................................................................................... 2.235.692,06 € 5) pozajmice i kredite (domaće i inostrane).................................................... 8.510.228,98 € 6) druge prihode, u skladu sa zakonom.......................................................... 0,00 € Primici budžeta Crne Gore za 2008. godinu ostvareni su u iznosu od 831.658.212,69€ i za

4,14% su manji od predviđenih planom, odnosno za 2,80% su veći od ostvarenih u 2007. godini.

U strukturi primitaka u 2008. godini najveću stavku čine porezi u iznosu od 84,63% dok je u 2007. godini ovaj prihod iznosio 87,51%. U strukturi poreza najveće je učešće poreza na dodatu vrijednost u ukupnom iznosu od 440.064.484,29€. Od ukupnog iznosa poreza na dodatu vrijednost budžetu je pripalo 315.936.465,02€, dok je za finansiranje državnih fondova izdvojeno:

Fondu PIO..........................................................................................................68.391.453,52 € Fondu zdravstvenog osiguranja.........................................................................37.086.111,00 € Zavodu za zapošljavanje....................................................................................11.773.893,13 € Fondu za obeštećenje......................................................................................... 6.876.561,62 €

Od ukupnog iznosa ostvarenih po osnovu poreza na dodatu vrijednost budžetu je pripalo

71,79% tj. 315.936.465,02€ što je za 9,14% manje u odnosu na plan. Za finansiranje državnih fondova izdvojeno je 28,21% tj. 124.128.019,27€, odnosno 1,43% više od planiranog.

Budžetski prihodi su se najvećim dijelom formirali iz osnovnih izvora finansiranja, što ukazuje na stabilnost finansiranja javne potrošnje u 2008. godini i relativno smanjenje javnog duga. Struktura prihoda i dalje upućuje na visoku uvoznu aktivnost, s obzirom na visinu prihoda po osnovu PDV naplaćenog prilikom uvoza.


Strana 26 od 203

3.6. Izdaci budžeta

U skladu sa članom 10 Zakona o budžetu izdaci obuhvataju:

1) tekuće izdatke; 2) transfere za socijalnu zaštitu; 3) transfere pojedincima, nevladinom i javnom sektoru; 4) kapitalne izdatke za nabavku i investiciono održavanje finansijske i nefinansijske imovine; 5) date pozajmice i kredite; 6) otplatu dugova, garancija i obaveza iz prethodnih godina i 7) ostale isplate u skladu sa zakonom.

Revizijom iskazanih izdataka budžeta Crne Gore, utvrđeno je da su izdaci za 2008. godinu

iskazani u iznosu od 901.787.423,80€. Ostvareni izdaci za 7,58% su veći od planiranih, a za 13,93% veći od ostvarenih u 2007. godini.

Plan izdataka budžeta utvrđen je Zakonom o budžetu Crne Gore za 2008. godinu (»Sl. list CG« br. 17/07). U avgustu 2008. godine Skupština Crne Gore je donijela Zakon o izmjenama i dopunama Zakona o budžetu Crne Gore za 2008. godinu (»Sl. list CG« br. 46/08), kojim je budžetska potrošnja povećana za 107.842.468,20€ ili 14,76%.

3.6.1. Bruto zarade zaposlenih

Izdaci po osnovu bruto zarada zaposlenih ostvareni su u iznosu od 265.504.324,89€ ili 96,96% od plana. Neto zarade, porezi i doprinosi za socijalno osiguranje učestvuju sa 24,86% u ukupnim izdacima u 2008. godini i čine pojedinačno najveći izdatak budžeta.

Porezi se utvrđuju u skladu sa Zakonom o porezu na dohodak fizičkih lica (»Sl. list RCG« br. 65/01 i 12/02) i Uredbom o određivanju iznosa na koji se ne plaća porez na dohodak fizičkih lica (»Sl. list RCG« br. 63/02, 69/02, 04/04) a u zavisnosti od visine bruto zarade i utvrđenih skala na koje se obračunava porez po stopi od 15%.

Doprinosi se utvrđuju u skladu sa Zakonom o doprinosima za socijalno osiguranje (»Sl. list RCG« br. 32/93, 03/94, 17/94, 42/94, 01/95,13/96, 45/98, 65/01, 54/03, 39/04 i 29/05) po sljedećim stopama: doprinosi za penzijsko invalidsko osiguranje na teret zaposlenog 12% i na teret poslodavca 9.00%, doprinosi za zdravstveno osiguranje na teret zaposlenog 5.50% i na teret poslodavca 6.50%, i doprinos za osiguranje od nezaposlenosti na teret zaposlenog 0.5% i na teret poslodavca 0.5%.

Revizijom ove budžetske pozicije utvrđene su nepravilnosti u primjeni zakonskih propisa koji uređuju pitanja zarada, naknada zarada i drugih naknada, prekovremeni rad kao i raspoređivanje državnih službenika i namještenika na radna mjesta.

Revizijom je utvrđeno da se u Ministarstvu finansija vrši obračun i isplata zarada za organe državne uprave i pravosuđa (6.175 zaposlenih) osim za: Zavod za izvršenje krivičnih sankcija, Ministarstvo unutrašnjih poslova i javne uprave, Upravu policije, Upravu za šume, Agenciju za nacionalnu bezbjednost, Ministarstvo odbrane, Direkciju za zaštitu tajnih podataka, ustanove socijalne i dječije zaštite, specijalne ustanove, srednje škole, osnovne škole i predškolske ustanove, sa ukupnim


Strana 27 od 203

brojem od 22.339 zaposlenih za koje se obračun vrši u navedenim organima i ustanovama, dok se isplata vrši preko Državnog trezora.

Revizijom je utvrđeno da još uvijek ne postoje objedinjeni podaci o stanju, broju i strukturi

državnih službenika kao ni adekvatna evidencija o promjenama stanja u ovoj oblasti što onemogućava uspostavljanje jedinstvenog sistema zarada. Nekonzistentnost sistema plata usljed primjene različitih zakonskih rješenja kod određivanja zarada, neprimjenjivanje, izuzeci ili čak kršenje propisa kao i postojanje potpuno autonomnih podsistema određivanja zarada su karakteristike sadašnjeg sistema zarada. Radi prevazilaženja ovakvog stanja Vlada bi trebala da iznađe mogućnost cjelishodnijeg upravljanja sistemom zarada koji bi omogućio potpuniji uvid i ažurno vođenje evidencije o zaradama državnih službenika i namještenika.

Obračun zarada predsjednika Komisije za utvrđivanje konflikta interesa u 2008. godini vršio se na osnovu Rješenja o zaradi br. 81/8 od 27.06.2008. godine, koje je donijela Komisija, u visini koeficijenta koji je određen za predsjednika Ustavnog suda. Obračun zarade po ovom Rješenju vršen je od 01.01.2008. godine, dakle sa povratnim dejstvom. Ustavom Crne Gore je propisana zabrana povratnog dejstva za zakone i druge propise. Izuzetno, pojedine odredbe zakona, ako to zahtijeva javni interes utvrđen u postupku donošenja zakona, mogu imati povratno dejstvo. Odluka i drugi podzakonski akti mogu izuzetno, kada za to postoje razlozi utvrđeni u postupku donošenja zakona, stupiti na snagu najranije danom objavljivanja.

Članom 18 Zakona o konfliktu interesa (»Sl. list RCG« br. 42/04) određeno je da predsjedniku i članovima Komisije za rad pripada naknada, koju određuje radno tijelo Skupštine. Shodno navedenom članu, Skupština Republike Crne Gore na sjednici održanoj 20. oktobra 2004. godine donijela je odluku o utvrđivanju naknade za rad predsjedniku i članovima Komisije u visini od pet, odnosno četiri najniže cijene rada.

Članom 19, stav 2 Zakona o konfliktu interesa (»Sl. list RCG« br. 42/04 od 22.06.2004. g.)

određeno je da se Poslovnikom o radu Komisije bliže urede način rada i druga pitanja od značaja za rad Komisije. Članom 8 Poslovnika o radu Komisije za utvrđivanje konflikta interesa (»Sl. list RCG« br. 72/04 od 26.11.2004. g.) određeno je da predsjednik Komisije dužnost obavlja profesionalno, zasnivanjem radnog odnosa u Komisiji, u skladu sa propisima koji se odnose na državne funkcionere.

Članom 42 Zakona o sprječavanju sukoba interesa (»Sl. list CG« br. 1/09 od 9.01.2009. godine) utvrđeno je da predsjednik Komisije vrši funkciju profesionalno i ima pravo na zaradu u visini koja je određena za Zaštitnika ljudskih prava i sloboda, odnosno u visini istog koeficijenta na osnovu kojeg se određuje zarada predsjednika Ustavnog suda.

Na osnovu navedenog kao i činjenice da su akti Komisije javno publikovani, cijenimo da je bilo neophodno blagovremenom izmjenom Zakona o konfliktu interesa riješiti pitanje profesionalnog obavljanja funkcije predsjednika Komisije za utvrđivanje konflikta interesa i sledstveno tome odrediti i visinu njegove zarade. Revizijom je utvrđeno da je kod Sekretarijata za evropske integracije, Sekretarijata za razvoj i Komisije za utvrđivanje konflikta interesa, na poziciji 4111 - neto primanja, knjižen izdatak, koji ne pripada neto zaradama, na ime jednokratnih novčanih nagrada zaposlenima.


Strana 28 od 203

Isplatu nagrade shodno Pravilniku o jedinstvenoj klasifikaciji računa za budžet Republike, budžete vanbudžetskih fondova i budžete opština (»Sl. list RCG« br. 35/05, 37/05, 81/05) potrebno je planirati i izvršiti u okviru pozicije 412 - Ostala lična primanja. 3.6.1.1. Varijabilni dio zarade

Ustavni sud Crne Gore je svojom Odlukom U. br. 11/08 (»Sl. list CG« br. 27/08) utvrdio da odredbe člana 1 stav 3 i člana 3 stav 3 tačke 1 i 2 Zakona o izmjenama i dopunama Zakona o zaradama državnih službenika i namještenika (»Sl. list CG« br. 17/07) nijesu u saglasnosti sa Ustavom Crne Gore i prestaju da važe danom objavljivanja Odluke. Odluka je objavljena u navedenom službenom listu Crne Gore dana 24.04.2008. godine. Osporenim odredbama Zakona po osnovu posebnih uslova rada, na osnovu odluke starješine organa, utvrđivao se dodatak na zaradu u iznosu od 30% za određeni broj službenika bez utvrđenih kriterijuma čime je narušen i ustavni princip jednakosti i narušavaju Zakonom već uspostavljeni odnosi za utvrđivanje zarade.

Vlada je svojim Zaključkom br.03–396 od 08.05.2008. godine, »radi prevazilaženja nastalih problema« usljed proglašenja neustavnim navedenih odredbi Zakona, odlučila da se do izmjene i dopune Zakona o zaradama državnih službenika i namještenika primjenjuju odredbe člana 13 i 14 istog Zakona kojima je regulisana isplata varijabilnog dijela zarade. Član 13 Zakona upućuje na Uredbu o bližim kriterijumima i načinu određivanja varijabilnog dijela zarade državnih službenika i namještenika (»Sl. list CG« br. 23/08 od 04.04.2008.) kojom je određeno da se varijabilni dio zarade utvrđuje na osnovu posebnih stručnih referenci i izuzetnih rezultata i kvaliteta rada državnih službenika i namještenika.

U Zavodu za izvršenje krivičnih sankcija tokom čitave 2008. godine koeficijenti za utvrđivanje fiksnog dijela zarade bili su uvećani za 30% bez rješenja ministra finansija o varijabilnom dijelu zarade što znači da su u Zavodu vršili obračun zarada u skladu sa članom 3 stav 3 tačke 1 Zakona o izmjenama i dopunama Zakona o zaradama državnih službenika i namještenika (»Sl. list CG« br. 17/07) koji je prestao da važi objavljivanjem Odluke Ustavnog suda Crne Gore U. br. 11/08.

Uvidom u spiskove zaposlenih Agencije za lijekove i medicinska sredstva utvrđeno je da se, počevši od mjeseca maja 2008. godine, na osnovu Uredbe o bližim kriterijumima i načinu određivanja varijabilnog dijela zarade državnih službenika i namještenika (»Sl. list CG« br. 23/08), svim zaposlenim u Upravi do kraja godine isplaćuje varijabilni dio zarade u ukupnom iznosu od 51.200,00 ili 43,98% u odnosu na neto zarade.

U skladu sa navedenim Zaključkom Vlade u 2008. godini u Upravi policije je na osnovu odluke starješine organa i rješenja Ministarstva finansija isplaćivan svakog mjeseca varijabilni dio zarade.

Na osnovu navedenog smatramo da treba unaprijediti primjenu instituta varijabilnog dijela zarade koji bi se bazirao na objektivnoj procjeni učinka i preporučujemo Vladi da do donošenja novih rješenja u ovoj oblasti obezbijedi poštovanje postojećih zakonskih i podzakonskih propisa. 3.6.1.2. Rad duži od punog radnog vremena (prekovremeni rad)

Revizijom je utvrđeno da je u potrošačkim jedinicama Sudstvo, Tužilaštva i Ustavni sud uveden prekovremeni rad, zbog velikog broja nezavršenih predmeta, tokom cijele 2008. godine. Prekovremeni rad u ovim potrošačkim jedinicama budžeta je organizovan subotom od 8 – 16 časova. U nijednom


Strana 29 od 203

slučaju nije ispoštovana zakonska odredba obavještavanja inspekcije rada o uvođenju prekovremenog rada.

Rad duži od punog radnog vremena, odnosno, prekovremeni rad uveden na opisani način nije u skladu sa Zakonom o radu (»Sl. list RCG« br. 43/03 i 25/06), a ni sa novim Zakonom o radu (»Sl. list CG« br. 49/08) od 15.08.2008. godine. Zakonom o radu je određeno da »Radno vrijeme zaposlenog može trajati i duže od punog radnog vremena (prekovremeni rad), ako se odgovarajućom organizacijom rada i rasporeda radnog vremena ne može završiti iznenada povećani obim posla«.

To znači da je rad duži od punog radnog vremena (prekovremeni rad) onaj rad koji se odvija po isteku radnog vremena što znači radnim danima u petodnevnoj radnoj nedelji, kao i da se rad duži od punog radnog vremena (prekovremeni rad) može uvesti zbog iznenada povećanog obima posla. O uvođenju rada dužeg od punog radnog vremena mora se obavijestiti Inspekcija rada u roku od 3 dana od uvođenja prekovremenog rada.

S obzirom da prekovremeni rad u navedenim potrošačkim jedinicama traje godinama i da nije

posljedica iznenada povećanog obima posla, očigledno je da je svrsishodnije rješenje zaposliti nove radnike na onim mjestima gdje se javlja zastoj u procesu rada a ne uvoditi prekovremeni rad za sve kategorije zaposlenih suprotno zakonskim odredbama. 3.6.1.3. Raspoređivanje u zvanja

Revizijom je utvrđeno da se u državnim organima zapošljavaju i lica sa završenim osnovnim studijima (primijenjenim i akademskim) u trajanju od tri godine tzv. stepen bachelor (diplomirani student u prevodu) i da se raspoređuju u stepen zvanja koji imaju zaposleni sa završenim četvorogodišnjim studijem. Smatramo da je neophodno definisati kojem nivou kvalifikacija pripada ova diploma, odnosno stepen obrazovanja, kao i ostale diplome i stepeni obrazovanja (specijalista, magistar, doktor) koje se stiču završetkom određenog studijskog programa i da treba ubrzati rad na donošenju nacionalnog okvira kvalifikacija. 3.6.1.4. Pripravnici

U skladu sa članom 98 Zakona o državnim službenicima i namještenicima »Pripravnik je lice koji prvi put zasniva radni odnos u državnom organu radi osposobljavanja za samostalno vršenje poslova«. Utvrđeno je da se ova lica isplaćuju iz sredstava za zarade budžetskog korisnika kod kog obavljaju pripravnički staž dok Zavod za zapošljavanje koji refundira sredstva za pripravničku platu i topli obrok sredstva usmjerava prema njihovom prilivu, na žiro–račun korisnika sredstava odnosno na račun Državnog trezora. Za očekivati je da će se integrisanjem ZZZ u sistem Državnog trezora regulisati pravovremena isplata ovih sredstava njihovim krajnjim korisnicima. Takođe je uočeno da je nakon usvajanjanja Predloga za dopunu zaključka Vlade br. 03-2280 od 20.02.2009. godine kojim se od zabrane zapošljavanja izuzimaju pripravnici i postavljena lica došlo do enormnog zapošljavanja pripravnika tako da u pojedinim državnim organima pripravnici čine i do 50% sastava zaposlenog kadra.

3.6.2. Rashodi za materijal i usluge

Revizijom grupe računa Rashodi za materijal i usluge utvrđena su nenamjenska trošenja sredstava, jer je jedan dio izdataka i nakon preusmjeravanja sredstava plaćan sa drugih budžetskih pozicija.


Strana 30 od 203

3.6.2.1. Rashodi za službena putovanja Utvrđena nenamjenska plaćanja koja se odnose na službena putovanja sa drugih pozicija dovode do neadekvatne prezentacije ovih rashoda kako u finansijskim izvještajima potrošačkih jedinica tako i u Završnom računu budžeta.Nenamjenska plaćanja za službena putovanja evidentirana su:

U Crnogorskoj akademiji nauka i umjetnosti je utvrđeno da je na dan 31.12.2008. godine na poziciji dati avansi evidentiran iznos od 96.724,69€. Dati avansi se odnose na unaprijed plaćene usluge štampanja i priprema za štampu akademijiskih publikacija dobavljačima, usluge smještaja na bazi pansiona i za avio karte. Preporučuje se da CANU ne vrši avansno plaćanje dobavljačima, iz razloga što se avansnim plaćanjem kreditiraju dobavljači i nerealno se iskazuju budžetski izdaci.

U Ministarstvu za zaštitu ljudskih i manjinskih prava rashodi za službena putovanja u iznosu od 41.000,00€ su plaćeni sa pozicije ugovorene usluge, što predstavlja 102,50% planiranih sredstava na ovoj poziciji.

U Ministarstvu pomorstva i saobraćaja, četiri službenika imaju kod CKB otvorene račune za MC standard debitne kartice kojim se služe prilikom plaćanja troškova boravka u inostranstvu. Smatramo da način korišćenja ovih kartica nije uređen nijednim pravno pozitivnim propisom te stoga cijenimo da bi Ministarstvo finansija trebalo da donese odgovarajući akt kojim bi se uredilo izdavanje i korišćenje svih službenih kreditnih kartica.

Kod Sekretarijata za razvoj plaćani su troškovi avio karata sa pozicije 4139 – ugovorene usluge.

Direkcija za javne nabavke izvršila je plaćanje za troškove avio karata, sa pozicije ugovorene

usluge, u iznosu 3.754,72 ili 19,06% u odnosu na planirane rashode za službena putovanja.

Preporučuje se Vladi da kod blagajničkog poslovanja obezbijedi striktno poštovanje Uputstva o radu Državnog trezora (»Sl. list CG« br. 02/09) i Uredbe o naknadama i ostalim primanjima državnih službenika i namještenika (»Sl. list RCG« br. 24/05, 42/05 i 70/06) i da se iz blagajne vrše samo isplate koje se ne mogu realizovati bezgotovinski, kako bi se smanjile transakcije gotovim novcem. 3.6.2.2. Rashodi za telefonske usluge

Na ovoj grupi računa evidentiraju se zahtjevi za plaćanje i plaćanja koja se odnose na korišćenje fiksnih i mobilnih telefona.

Kod Direkcije za saobraćaj rashodi sa ove budžetske pozicije su nerealno iskazani jer se jedan dio obaveza direktno plaća dobavljaču, a većim dijelom se vrši kompenzacija potraživanja sa dobavljačem po osnovu izvršenih usluga za postavljanje telefonskih instalacija na magistralnim i regionalnim putevima.

Kod Sekretarijata za razvoj sa ove pozicije vršeno je plaćanje dobavljačima po osnovu nabavke roba i usluga, kao i isplata novčanih sredstava pojedincima.

Revizijom je utvrđeno da neke potrošačke jedinice nemaju interna pravila o korišćenju mobilnih telefona u službene svrhe pa im je preporučeno da donesu pravila o njihovom korišćenju i formalizuju postojeće limite.


Strana 31 od 203

3.6.2.3. Rashodi za ugovorene usluge

Kod Sekretarijata za evropske integracije na poziciji 4139 – ugovorene usluge, evidentirana je donacija CARDS po osnovu ugovora sklopljenog sa Evropskom agencijom za rekonstrukciju. Donacija CARDS je rebalansom budžeta planirana u punom iznosu od 620.000.00€, što bi značilo da je potrebno da se ista potroši do kraja 2008. god. a to nije u skladu sa Ugovorom o donaciji potpisanim sa Evropskom agencijom za rekonstrukciju. Ugovorom o donaciji je predviđeno da realizacija projekta traje 15 mjeseci. S obzirom da je u momentu donošenja Zakona o izmjenama i dopunama Zakona o budžetu (»Sl. list CG« br. 46/08) bilo izvjesno da sredstva od pomenute donacije1 neće biti ni uplaćena, ni realizovana do kraja 2008. godine, ovako izvršeno budžetiranje istih u krajnjoj liniji dovodi do nerealne slike izvršenja budžeta Sekretarijata.

Kod Sekretarijata za razvoj su izvršena nenamjenska plaćanja sa pozicije 4139 ugovorene usluge u utvrđenom iznosu od 534.761,69€ ili 11% kontrolisanog uzorka, i to za: kompjutersku opremu, naknade za rad u ekspertskoj grupi i projektnom timu, ugostiteljske usluge, avio karte i druga sredstva za reprezentaciju.

U Ministarstvu saobraćaja, pomorstva i telekomunikacija izvršena su nenamjenska plaćanja sa pozicije 4139 koja se odnose na službena putovanja, nagrade zaposlenim, naknade za rad u komisijama, projektnim timovima, operativnim timovima i radnim grupama, reprezentaciju. Takođe kod Ministarstva saobraćaja, pomorstva i telekomunikacija utvrđeno je nenamjensko plaćanje za rashode za službena putovanja, sa pozicije ugovorene usluge, u iznosu 131.569,54€ ili 365,53% više nego što je bilo planirano.

Direkcija za javne nabavke – sa pozicije 4139 – ugovorene usluge je izvršeno nenamjensko plaćanje zaposlenim za naknade za rad u radnim grupama u toku 2008. godine u iznosu od 17.150,00€ ili 44,29% ukupno utrošenih sredstava na ovoj poziciji. Smatramo da su naknade za rad zaposlenih u radnim grupama lična primanja i da ih je trebalo planirati i evidentirati u okviru grupe 412 – Ostala lična primanja. Takođe smatramo da u određenom broju slučajeva nije trebalo formirati radne grupe s obzirom da su vršeni poslovi iz nadležnosti Direkcije utvrđeni Uredbom o organizaciji i načinu rada državne uprave i Pravilnikom o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji radnih mjesta.

Kod Uprave za zajedničke poslove državnih organa izvršena su nenamjenska plaćanja sa pozicije ugovorene usluge u utvrđenom iznosu od 91.615,00 ili 31,65% kontrolisanog uzorka. Nenamjenska plaćanja se odnose na: nagrade zaposlenim, naknade za 8. mart, naknade za rad u komisijama.

Komisija za utvrđivanje konflikta interesa izvršila je nenamjensko plaćanje sa pozicije

ugovorene usluge u iznosu od 21.876,45€ ili 34,80% kontrolisanog uzorka. Nenamjenska plaćanja se odnose na: ugostiteljske usluge, naknade za 8. mart, održavanje vozila, kancelarijski materijal, naknade za neiskorišćeni godišnji odmor, avionske karte.

Kod Zavoda za zbrinjavanje izbjeglica utvrđeno je nenamjensko plaćanje sa pozicije ugovorene usluge u iznosu od 23.704,17€ ili 40% od ukupno potrošenih sredstava sa ove pozicije.

1 Ugovor o donaciji potpisan 19.03.2008.godine, Zakon o izmjenama i dopunama Zakona o budžetu (»Sl. list CG« br. 46/08) donešen 04.08.2008. godine.


Strana 32 od 203

Zavod za statistiku – Monstat, izvršio je nenamjensko plaćanje sa pozicije 4139 – ugovorene usluge u iznosu od 43.800,00€ ili 14.38% kontrolisanog uzorka i to za nagrade zaposlenim.

Kod Uprave za civilno vazduhoplovstvo konstatovano je da se ugovorima o djelu obavljaju

redovni poslovi iz nadležnosti ovog organa, i to u dužem vremenskom intervalu, bez oglašavanja potrebe za popunjavanjem upražnjenih radnih mjesta.

Smatramo da prilikom zapošljavanja novih radnika treba striktno ispoštovati zakonske propise koji regulišu radno pravne odnose i kojima je propisan način zasnivanja radnog odnosa i raspoređivanje zaposlenih na radna mjesta shodno njihovoj stručnoj spremi.

Preporučuje se budžetskim korisnicima da kod formiranja radnih grupa poštuju član 69 Uredbe o organizaciji i načinu rada državne uprave (»Sl. list CG« br. 54/04 do 43/09), kojima je uređen način formiranja projektnih grupa, timova ili drugih oblika rada. Aktom o obrazovanju projektne grupe, tima ili drugog oblika rada obavezno odrediti sredstva, sastav, poslove i rokove u kojim će se zadatak obaviti i objaviti izvještaj o radu.

Preporučuje se potrošačkim jedinicama da kod zahtjeva za potrošnjom budžetskih sredstava dosljedno sprovode proceduru predviđenu članom 11 i 35 Zakona o budžetu i tačkom 39 Uputstva o radu Državnog trezora.

3.6.3. Rashodi za tekuće održavanje

Na ovoj grupi računa evidentiraju se ugovaranja obaveza, zahtjeva za plaćanje i plaćanja koja se odnose na izdatke koji su namijenjeni održavanju javne infrastrukture, građevinskih objekata i opreme u ispravnom stanju. Tekuće održavanje obuhvata, čišćenje, otklanjanje sitnijih nedostataka, rutinske preglede, podmazivanje i otklanjanje sitnijih kvarova.

Na osnovu prezentirane knjigovodstvene dokumentacije, kojom su pravdani ovi rashodi kod

Sekretarijata za razvoj, metodom slučajnog uzorka utvrđeno je da su na poziciji - Tekuće održavanje opreme knjiženi izdaci za nabavku opreme, kancelarijskog materijala, reklamnog materijala, isplata pomoći pojedincima, kao i podizanje gotovine za potrebe blagajne. Kod Uprave za šume na ovoj poziciji kontrolisan je uzorak u iznosu od 31.129,00€ ili 100% i utvrđeno je nenamjensko trošenja sredstava u iznosu od 18.067,67€ ili 58%. Sredstva su trošena za plaćanja dijela obaveza za kupovinu nepokretnosti (poslovne zgrade), kancelarijskog materijala i putničkog automobila. 3.6.4. Rashodi za rentu

Ostvareni izdaci na ovoj budžetskoj poziciji su iznosili 8.260.904,68€ ili za 3.466.281,52 više u odnosu na 2007. godinu. Do ovakvog porasta izdataka za rentu došlo je zbog osnivanja većeg broja novih državnih organa i predstavništava u inostranstvu. Najveći dio sredstava sa ove budžetske pozicije u iznosu od 95,44% je utrošen za zakup objekata. Provjerom je utvrđeno da su najveći korisnici sredstava sa ove budžetske pozicije Ministarstvo inostranih poslova sa izvršenjem od 4.131.038,73€ i Uprava za zajedničke poslove državnih organa sa izvršenjem od 2.628.969,45€. Uprava za zajedničke poslove vrši plaćanja za zakup objekata za potrebe političkih partija i smještaj jednog dijela državnih organa, dok jedan broj državnih organa sam plaća troškove zakupa. Uprava za zajedničke poslove,


Strana 33 od 203

shodno Odluci o kriterijumima i uslovima za razgraničenje troškova između Republike i jedinica lokalne samouprave po osnovu korišćenja poslovnog prostora od strane državnih organa, učestvuje u pokriću troškova (struja, voda, telefon, grijanje, obezbjeđenje objekata, održavanje higijene, i sl.) srazmjerno površini poslovnog prostora.

Smatramo da nakon potpunog evidentiranja državne imovine, treba ispitati mogućnost

korišćenja službenih prostorija u državnoj svojini koje se ne koriste ili predstavljaju višak u nekom drugom državnom organu. Država bi trebala da nastavi postupak racionalizacije prostora i po mogućnosti da definiše standard koji propisuje neophodnu veličinu službenog prostora po jednom službeniku. Ovaj posao bi trebalo da obavi novoformirana Uprava za imovinu uz pomoć ostalih državnih organa koji se bave ili posjeduju evidenciju o državnoj imovini. 3.6.5. Rashodi za tehnološke viškove

Ostvareni izdaci na ovoj budžetskoj poziciji su iznosili 20.606.054,77€ ili za 15.045.399,93€ više u odnosu na 2007. godinu. Revizijom je utvrđeno da najveću stavku na ovoj budžetskoj poziciji predstavljaju plaćanja prema Savezu sindikata u obimu od 80,72%. Uvidom u predmetnu dokumentaciju utvrđeno je da je Vlada, na osnovu Predloga memoranduma o načinu i dinamici otpremnina licima za čijim je radom prestala potreba u periodu jul 2000. – decembar 2007. godine, Zaključkom br.03 – 7504 od 03.07.2008. godine usvojila navedeni Predlog. Zaključkom je ovlašćen ministar zdravlja, rada i socijalnog staranja da u ime Vlade sa Savezom sindikata potpiše Memorandum. Savezu sindikata za ovu namjenu je isplaćeno ukupno 16.634.009,31€ na račun poslovne banke Sindikata. Obzirom da se radi o značajnim sredstvima Državna revizorska institucija je zatražila informaciju od Saveza sindikata Crne Gore o utrošku navedenih sredstava. Savez sindikata je 29.09. 2009. godine dostavio Instituciji Izvještaj o utrošku ovih sredstava, nakon čijeg će sagledavanja Institucija odlučiti da li će izvršiti odgovarajuću provjeru. 3.6.6. Kapitalni izdaci

Kapitalni izdaci ostvareni su u ukupnom iznosu 137.723.290,10€ što je za 60.148.818,34€ ili 43,67% više nego u 2007. godini, ali i za 10,60% manje od planiranog u 2008. godini.

Sa pozicija za kapitalne izdatke iz tekućeg budžeta izvršena je potrošnja u ukupnom iznosu od 64.352.430,64 ili 46,72% od ukupnog iznosa potrošenog za kapitalne izdatke. Iz kapitalnog budžeta izvršena je potrošnja 73.370.859,46€ ili 53,28% od ukupnog iznosa potrošenog za kapitalne izdatke.

Revizijom izvršenom kod Direkcije za saobraćaj utvrđeno je da je ova potrošačka jedinica izvršila prijevremena plaćanja dobavljačima, za obaveze iz ugovora koje dospijevaju u 2009. godini, u utvrđenom iznosu od 6.121.199€. Navedeni iznos je prenesen na račune izvođača, na osnovu Sporazuma o izmirenju obaveza koje je tokom oktobra i novembra 2008. godine Direkcija sklapala sa izvođačima radova. Sporazumom je predviđeno prijevremeno izmirenje obaveza, na način što je izvršen obračun kamata u apsolutnom iznosu na prenesena sredstva a iznos obračunatih kamata poslužiće kao umanjenje obaveze po konačnom obračunu izvedenih radova na projektu, odnosno, kod isplate zadnjih anuiteta.

Bez obzira na dobre strane zaključenih sporazuma smatramo da bi ustanovljavanje ovakve

prakse kod ugovora sa odloženim plaćanjem, zbog izmjene dinamike otplate kredita, moglo dovesti do narušavanja načela ravnopravnosti ponuđača u prethodno sprovedenim postupcima javnih nabavki.


Strana 34 od 203

3.6.6.1. Pozicija 4413 – Izdaci za građevinske objekte (sredstva za rješavanje stambenih potreba)

Odlukama komisije za stambena pitanja br. 09-7987/4 i 09-11686/18 iz 2008. godine plaćene su prva i druga tranša kamata u projektu »250 stambenih kredita posredstvom poslovnih banaka« u 2007. g. u ukupnom iznosu od 1.587.568,15€. Takođe, u 2008. godini je shodno odluci Komisije br. 09-7987/3 od 22.7.2008. g. isplaćena treća tranša kamata u projektu »1.000 stambenih kredita posredstvom poslovnih banaka« u iznosu od 1.280.893,99€.

Shodno Zaključcima Vlade i Odlukama Komisije za rješavanje stambenih potreba, 31.12.2008.

godine su u ukupnom iznosu od 2.223.213,05€ od više državnih organa preusmjerena sredstva na ž.r. br. 510-809505 otvoren kod CKB banke. Na ovu budžetsku poziciju prenešena su sredstva sljedećih državnih organa:

U 2009. godini sklopljeni su ugovori o kreditu sa svim korisnicima kojima su dodijeljena kreditna sredstva iznad 10.000,00€. Smatramo da u cilju realizacije Odluka o dodjeli sredstava za rješavanje stambenih pitanja treba obezbijediti kvalitetniji nadzor nad otplatom datih kredita, što je bila jedna od preporuka Državne revizorske institucije u Godišnjem izvještaju za period oktobar 2007. – oktobar 2008. godine. 3.6.6.2. Pozicija 4415 – Izdaci za opremu Na ovom analitičkom računu evidentiraju se zahtjevi za plaćanje i plaćanja koja se odnose na nabavku sredstava transporta, kompjuterske opreme, kancelarijske opreme, telekomunikacione opreme, medicinske opreme, mehanizacije, opreme za javni red i bezbjednost, odbranu i ostale opreme. Kod Agencije za lijekove i medicinska sredstva na ovoj poziciji utvrđeno je nenamjensko trošenje sredstava za izradu softvera. Testirani uzorak je pokazao da je sa ove pozicije utrošeno 28.435,00 ili 28,44% izvršenja za izradu softvera. Ovaj izdatak je trebalo evidentirati na za to propisanu poziciju, 4139-4 – izrada i održavanje softvera. 3.6.7. Pozajmice i krediti finansijskim institucijama Na ovoj poziciji evidentiraju se zahtjevi za plaćanje i plaćanja koja se odnose na sve izdatke nastale po osnovu isplata u kojima se finansijskim institucijama ustupa novčana vrijednost na određeno vrijeme, uz obavezu te strane da vrati primljenu vrijednost sa određenom kamatom u ravnomjernim periodičnim isplatama ili odjednom. Budžetskim planom za 2008. godinu na ovoj poziciji nijesu bila


Strana 35 od 203

predviđena sredstva dok izvršenje na ovoj poziciji iznosi 44.000.000,00€. Sredstva u navedenom iznosu se odnose na kreditnu podršku koju je Vlada Crne Gore odobrila Prvoj banci u skladu sa članom 5 Zakona o mjerama za zaštitu bankarskog sistema (»Sl. list CG« br. 64/08 od 27.10.2008. godine) koji je Skupština Crne Gore donijela po hitnom postupku. Vlada je na sjednici od 11.12.2008. godine, u skladu sa navedenim Zakonom i Mišljenjem Centralne banke Crne Gore, donijela Zaključke na osnovu kojih je ovlastila Ministarstvo finansija da sa Prvom bankom zaključi Ugovor o kreditnoj podršci br.01 – 9510/1 od 17.12.2008. godine. Provjerom izvoda Centralne banke br. 246/1 od 18.12.2008. godine utvrđeno je da su navedena sredstva sa računa Državnog trezora prenešena na račun Prve banke. Navedenim Ugovorom o kreditnoj podršci sredstva su, po kamatnoj stopi od 2,5% na godišnjem nivou, odobrena na period od 3 mjeseca od dana zaklučivanja ugovora uz mogućnost produženja roka, najviše do godinu dana od zaključenja ugovora. Radi obezbjeđenja ovog potraživanja Vlada je zaključila Ugovor o zalozi akcija br.01 – 9509 od 17.12.2008. godine sa Prvom bankom kao zalogodavcem u iznosu od 100% akcijskog kapitala banke. Isplata je izvršena u skladu sa Zakonom o zaštiti bankarskog sistema ali istovremeno nije izvršena materijalizacija u godišnjem Zakonu o budžetu. 3.6.8. Otplata obaveza iz prethodnog perioda

Na ovoj poziciji evidentiraju se zahtjevi za plaćanje i plaćanja koja se odnose na sve izdatke nastale po osnovu isplata kojima se izmiruju obaveze starije od godinu dana. Izvršenje na ovoj poziciji je iznosilo 50.479.372,39€ a testiran je uzorak od 44.391.541,93 odnosno 87,93% izvršenja na ovoj poziciji. Prenos sredstava sa ove budžetske pozicije odnosio se na sljedeće isplate:

Druge vanredne isplate penzije korisnicima PIO uzrokovane usvajanjem Zakona o obeštećenju

korisnika prava iz penzijsko-invaldskog osiguranja. Sredstva su u skladu sa rješenjima Ministarstva finansija prenošena na račune komercijalnih banaka koje su vršile isplatu krajnjim korisnicima.

Isplata dijela duga po osnovu devizne štednje građana uzrokovane primjenom Zakona o

regulisanju obaveza i potraživanja po osnovu ino-duga i devizne štednje građana. Otkupa obveznica PIO kojima su plaćeni računi za utrošenu električnu energiju.

Isplate sudskih rješenja u iznosu od 6.878.351,23€. Skrećemo pažnju na iznos isplata po

osnovu sudskih rješenja, jer je primijećeno da se ne vrši isplata po osnovu pravosnažnih sudskih presuda koje su izvršni naslov, već se u 99% slučajeva vrše plaćanja na osnovu sprovedenog postupka izvršenja što nepotrebno uvećava troškove ove budžetske pozicije za troškove izvršnog postupka (sastav predloga i taksa na predlog o izvršenju). S obzirom da se najveći broj utuženja odnosi na potrošačke jedinice budžeta, smatramo da je potrebno da se maksimalno angažuju Državno tužilaštvo i pojedinačno svaki tuženi organ, kako bi se sinhronizovano i na vrijeme mogle preduzeti radnje koje bi smanjile troškove sudskog postupka.

Na osnovu navedenog preporučujemo Vladi da donese akt kojim će obezbijediti pravovremeno dostavljanje pravosnažnih sudskih rješenja Državnom trezoru, uz sinhronizovano učešće Državnog tužilaštva i utuženih potrošačkih jedinica budžeta, kako bi se izbjeglo nepotrebno trošenje budžetskih sredstava u sudskim postupcima.


Strana 36 od 203

3.6.9 Državni dug Crne Gore Evidencija stanja obaveza budžeta vodi se u skladu sa članom 7 Pravilnika o jedinstvenoj klasifikaciji računa za budžet Republike, budžete vanbudžetskih fondova i budžete opština.

U tabeli je prikazan ukupni dug Crne Gore na dan 31.12.2008. godine, i on iznosi 894,7 mil.

eura ili 26,8% bruto domaćeg proizvoda i u odnosu na 2007. godinu uvećan je u nominalnom iznosu za 157,5 mil. eura ali i umanjen za 2,2% u proporcionalnom iznosu u odnosu na bruto domaći proizvod (procijenjeni BDP za 2008. godinu je iznosio 3.338,00 mil.€). 3.6.9.1. Neizmirene obaveze

Na stranama 192 – 194 Predloga zakona o Završnom računu budžeta dat je prikaz bruto neizmirenih obaveza budžeta i državnih fondova po njihovoj strukturi i iznosu. Neizmirene obaveze budžeta iznose 24,52 mil.€, a državnih fondova 64,34 mil.€ što ukupno iznosi 88,86 mil.€.

Na osnovu Zakona o budžetu Ministarstvo finansija je iskazalo podatke o stanju državnog duga i izdatim garancijama na kraju godine. Smatramo da i Izvještaj o neizmirenim obavezama, pored iskazanih, treba da obuhvati i podatke o spoljnjem i unutrašnjem dugu države kako bi dobili ukupno stanje obaveza na kraju godine u ovom Izvještaju.

S obzirom na strukturu izvještaja o neizmirenim obavezama sasvim je sigurno da neizmirene obaveze budžeta i državnih fondova nijesu inkorporirane u stanje duga države na dan 31.12.2008. godine.


Strana 37 od 203

Preporučujemo Ministarstvu finansija da u narednom periodu ažurira evidenciju neizmirenih obaveza u skladu sa izmijenjenim članom 16 Zakona o budžetu. 3.6.10. Stalna i tekuća budžetska rezerva 3.6.10.1. Tekuća budžetska rezerva

Na ovoj poziciji evidentiraju se zahtjevi za plaćanje kao i ona plaćanja koja se odnose na sve izdatke nastale po osnovu isplata iz tekuće budžetske rezerve. Na ovoj poziciji evidentirani su izdaci u iznosu od 11.049.826,11€. Sredstva iz tekuće budžetske rezerve su isplaćivana državnim organima, privrednim društvima, fizičkim licima, mjesnim zajednicama, javnim ustanovama, sportskim klubovima shodno zaključcima Vlade i odlukama Užeg kabineta Vlade i Komisije za budžet. Iz pregledane dokumentacije je utvrđeno da još uvijek postoji praksa da se sa ove pozicije vrše plaćanja koja po prirodi nastanka nijesu ni hitna ni nepredviđena što nije u skladu sa članom 33 Zakona o budžetu (»Sl. list CG« br. 40/01, 44/01, 71/05 i 12/07).

Takođe je primijećeno da dio sredstava opredijeljenih zaključkom Vlade za obezbjeđenje

sredstava iz tekuće rezerve, potrošačke jedinice troše mimo namjena odobrenih zaključkom, što je praksa koju treba eliminisati. Nabavku automobila, informatičke i druge opreme treba sprovoditi u skladu sa Zakonom o javnim nabavkama i Planom javnih nabavki za budžetsku godinu sa prethodno obezbijeđenim sredstvima. Isplata zarada i plaćanje rashoda za materijal i usluge sa ove pozicije dovodi i do nerealnog iskazivanja potrošnje budžetskih korisnika jer se ova potrošnja ne iskazuje u finansijskim izvještajima. Sredstva iz tekuće rezerve u iznosu od 5,5 mil.€ koristilo je 27 državnih organa i institucija.

Zbog načina na koji se koriste sredstva tekuće rezerve Državna revizorska institucija je, u Izvještaju o reviziji Završnog računa za 2007. godinu koji je usvojila Skupština Crne Gore, preporučila da Ministarstvo finansija ispoštuje svoju obavezu utvrđenu članom 33 Zakona o budžetu i utvrdi bliže kriterijume za korišćenje sredstava rezervi, kao i da se ovi kriterijumi uvrste u godišnji Zakon o budžetu. Ministarstvo finansija je donijelo Pravilnik o bližim kriterijumima za korišćenje sredstava tekuće i stalne budžetske rezerve (»Sl. list CG« br. 23/09 od 31.03.2009. godine) kojim su naprijed navedeni primjeri obuhvaćeni ovim pravnim aktom. 3.6.10.2 Stalna budžetska rezerva

Na ovoj poziciji evidentiraju se zahtjevi za plaćanje i plaćanja koja se odnose na sve izdatke nastale po osnovu isplata iz stalne budžetske rezerve Za rashode na ovoj budžetskoj poziciji bilo je opredijeljeno 1.500.000,00€, a utrošeno je 1.390.000,00€. Sa ove pozicije su prenesena sredstva Državnoj izbornoj komisijii radi sprovođenje izbora za Predsjednika Crne Gore koji su održani 06.04.2008. godine. Prenesena sredstva su obuhvatala troškove rada Državne izborne komisije i prenos sredstava predsjedničkim kandidatima po osnovu ostvarenih rezultata na izborima. Neutrošena sredstva u iznosu od 110.000,00€ su nakon izbora vraćena na Glavni račun Državnog trezora. 3.6.11. Isplata gotovine iz Državne blagajne

Procedure u vezi sa isplatom gotovog novca iz Državne blagajne regulisane su u čl. 318 do 341 Uputstva o radu Državnog trezora (»Sl. list RCG« br. 64/01, važilo do 29.12.2008. godine) i Uredbom o naknadama i drugim primanjima državnih službenika i namještenika (»Sl. list RCG« 24/05,


Strana 38 od 203

42/05 i 70/06). U 2008. godini preko Državnog trezora obezbijeđeno je podizanje gotovine za potrebe potrošačkih jedinica u iznosu od 8.570.417,57€, što je za 808.929,09€ ili 9,46% više nego u 2007. godini. Prema Pregledu podignute gotovine Državnog trezora utvrđeno je da se gotovina podiže gotovo sa svih raspoloživih pozicija, što utiče i na relativno veliki utrošak gotovine. Najveći potrošači gotovine su:

Uprava policije 1.433.296 € Ministarstvo odbrane 1.313.237 € Skupština Crne Gore 440.000 € Ministarstvo unutrašnjih poslova i javne uprave 429.340 € Ministarstvo inostranih poslova 368.000 € Ministarstvo za ekonomski razvoj 301.482 € Uprava za nekretnine 225.443 €

Ministarstvo odbrane i Uprava policije su najveći potrošaci gotovine i na njih se odnosi

2,746.533€ ili 32,04% ukupno utrošene gotovine, što je za 397.958€ ili 14,48% više nego 2007. godine. Najveći iznos gotovinskih isplata odnosi se na rashode za službena putovanja i rashode za

materijal. Revizijom je utvrđeno i da se preko blagajne pojedinih potrošačkih jedinica vrše isplate i licima

koja nijesu zaposlena kod navedenih organa, radi vršenja usluga, snimanja, prevoza i slično.

Smatramo da bi prilikom angažovanja lica koja nijesu zaposlena u organu državne uprave, trebalo zaključiti Ugovor o djelu i kroz ugovor definisati visinu i način plaćanja.

Revizijom je utvrđeno i da se preko blagajne vrše i isplate koje su se mogle efikasno realizovati preko računa Državnog trezora (troškovi materijala, troškovi prevoza i odvojenog života od porodice, troškovi terenskog dodatka, troškovi stipendija, avionske karte, dodaci na zaradu i sl.).

Takođe je utvrđeno da se u pojedinim potrošačkim jedinicama priznaju i plaćaju troškovi sa priloženim nefiskalnim računima, bez specifikacije izvršenih usluga.

Preporučuje se da se iz blagajne vrše samo isplate, na osnovu vjerodostojne dokumentacije, koje se ne mogu realizovati bezgotovinski, kako bi se smanjile transakcije gotovim novcem. 4. PROVJERA POSTUPKA JAVNIH NABAVKI

Materija javnih nabavki regulisana je Zakonom o javnim nabavkama (»Sl. list CG« br. 46/06) i podzakonskim propisima donijetim u skladu sa ovim Zakonom. Provjerom postupka javnih nabavki kod kontrolisanih potrošačkih jedinica budžeta utvrđen je određeni broj nepravilnosti koje se ponavljaju kod određenog broja potrošačkih jedinica.


Strana 39 od 203

4.1. Plan javnih nabavki

Zakonom o javnim nabavkama, u članu 27 određeno je da naručilac može da započne postupak javne nabavke samo ako je ona utvrđena u planu javnih nabavki naručioca. Naručilac koji u narednoj budžetskoj godini namjerava da izvrši javnu nabavku, čiji iznos prevazilazi iznos od 100.000,00€ ima dodatnu obavezu da javno objavi plan javnih nabavki najkasnije do kraja prethodne godine.

Revizijom je utvrđeno da plan javnih nabavki za 2008. godinu nijesu donijeli: Sekretarijat za

evropske integracije, Uprava za civilno vazduhoplovstvo, Komisija za utvrđivanje konflikta interesa i Crnogorska akademija nauka i umjetnosti. Zabrinjava činjenica da se kod pojedinih potrošačkih jedinica javne nabavke vrše bez donešenih planova o javnim nabavkama, što upućuje da finansijski planovi potrošačkih jedinica nijesu usklađeni sa jasnom projekcijom njihovog razvoja za jednogodišnji fiskalni period. 4.2. Otvoreni postupak javne nabavke

Otvoreni postupak javne nabavke je osnovni način nabavke, za koji se javno objavljuje poziv za javno nadmetanje i u kojem sva lica koja imaju interes za dobijanje ugovora o javnoj nabavci mogu podnijeti ponudu, u skladu sa zahtjevima i uslovima datim u pozivu za javno nadmetanje i tenderskoj dokumentaciji. Revizijom je utvrđeno je da su vršene nabavke u iznosu većem od 10.000,00€, bez otvaranja zakonom propisanog postupka nabavke.

Kod Crnogorske akademije nauka i umjetnosti utvrđeno je da su vršene nabavke u iznosu od

129.031,76€, bez otvaranja zakonom propisanog postupka nabavke.

Kod Zavoda za statistiku utvrđeno je da su vršene nabavke u iznosu od 50.590,56€, bez otvaranja zakonom propisanog postupka nabavke.

Kod Ministarstva saobraćaja, pomorstva i telekomunikacija utvrđeno je da su vršene nabavke u

iznosu od 42.783,19€, bez otvaranja zakonom propisanog postupka nabavke. Navedene nabavke su dodijeljene putem neposrednog sporazuma, suprotno članu 18, 19 i 32

Zakona o javnim nabavkama i suprotno osnovnim načelima javnih nabavki: načela ekonomičnosti i efikasnosti upotrebe javnih sredstava, načela konkurencije, načela transparentnosti postupka i načela ravnopravnosti ponuđača (čl. 5 – čl. 8 Zakona).

4.3. Pregovarački postupak bez prethodnog objavljivanja poziva za javno nadmetanje

Pregovarački postupak bez prethodnog objavljivanja poziva za javno nadmetanje predstavlja postupak u kome naručilac pregovara sa jednim ili više ponuđača o uslovima ugovora, a gdje nije potrebno prethodno objaviti poziv za javno nadmetanje. Zakonodavac je predvidio obavezu davanja prethodne saglasnosti, od nadležnog organa državne uprave, iz razloga što je ovo najmanje transparentan postupak javnih nabavki u kome je konkurentnost i ravnopravnost ponuđača ograničena, na jednog ili nekoliko ponuđača.


Strana 40 od 203

Kod Sekretarijata za razvoj je sproveden pregovarački postupak bez prethodnog objavljivanja poziva za javno nadmetanje, za javnu nabavku usluga kooperacije i licenciranja softvera u odnosu na korišćenje Microsoftovih tehnologija, Microsoftovu podršku programima vezanim za ICT, Microsoftov doprinos razvoju lokalnog ICT sektora i korišćenje licenciranog softvera, za potrebe državnih organa i institucija, na osnovu čega je zaključen ugovor o strateškom partnerstvu 18.12.2008. godine u vrijednosti od 4.551.783,30€ na trogodišnjem nivou.

Direkcija za javne nabavke je dala saglasnost za ovu nabavku na znatno manju vrijednost,

odnosno za procijenjenu vrijednost javne nabavke u iznosu od 1.500.000,00€. Sekretarijat za razvoj je 25.12.2008. godine uplatio dobavljaču prvu tranšu u iznosu od 2.420.696,80€.

4.4. Javne nabavke male vrijednosti - Neposredni sporazum

Članom 78 Zakona predviđeno je da se javne nabavke čija je vrijednost do 2.000,00€ mogu sprovesti neposrednim sporazumom, ali ukupna godišnja vrijednost nabavki realizovanih neposrednim sporazumom, ne može preći 10% godišnjeg budžeta za nabavke.

Revizijom je konstatovano da je kršenje člana 78 Zakona o javnim nabavkama redovna pojava

i da iznosi ovih nabavki znatno premašuju iznos od 10% godišnjeg budžeta za nabavke.

Kod Sekretarijata za evropske integracije nabavke sprovedene neposrednim sporazumom su iznosile 176.528€ ili 95% ukupnog budžeta za javne nabavke.

Kod Skupštine Crne Gore, nabavke sprovedene neposrednim sporazumom su iznosile

830.004€ ili 70,52% ukupnog budžeta za javne nabavke. Kod Direkcije za javne nabavke, nabavke sprovedene neposrednim sporazumom su iznosile

12.249€ ili 33,85% ukupnog budžeta za javne nabavke.

4.4.1. Evidencija o neposrednim sporazumima

Članom 78 Zakona je predviđeno da je službenik za javne nabavke obavezan da vodi evidenciju javnih nabavki koje se sprovode putem neposrednog sporazuma i iskaže broj, vrijednost i naziv dobavljača u godišnjem izvještaju nadležnom organu uprave.

Konstatovano je da u Upravi za civilno vazduhoplovstvo i Upravi za lijekove i medicinska sredstva ne vode evidenciju javnih nabavki sprovedenih neposrednim sporazumom.

5. DRŽAVNA IMOVINA

Ministarstvo finansija zaduženo je i za upravljanje državnom imovinom i vođenje evidencije o državnoj imovini. Ministarstvu finansija je Izvještaj o popisu imovine dostavilo 70 budžetskih korisnika sa izvještajima o popisu njima podređenih subjekata u kojima je iskazano stanje državne imovine.U izvještajima je obuhvaćena vrijednost građevinskih objekata i zemljišta, kompjuterske opreme, kancelarijske opreme i namještaja, telekomunikacione opreme, umjetničkih slika i grbova i ostale opreme sa podacima o nabavnoj vrijednosti, ispravci vrijednosti i sadašnjoj vrijednosti.


Strana 41 od 203

5.1. Sredstva transporta

Na osnovu izvršenog uvida u izvještaje o popisu imovine potrošačkih jedinica koje su obuhvaćene revizijom, utvrđena je nedosljednost kod nabavki sredstava transporta. Budžetski korisnici su nabavljali razne vrste automobila za službene potrebe, i to: Mercedes, Peugeot, Renault, W Tuareg, W Passat, W Golf, Audi, Škoda, Honda, Lancia i dr. Nameće se zaključak da je nabavka sredstava transporta, a naročito službenih automobila u potpunosti decentralizovana i prepuštena volji budžetskih korisnika, kao i da ne postoje okvirni standardi o vrsti i klasi automobila koje državni organi mogu nabavljati.

Preporučuje se da Vlada donese akt kojim bi se regulisala prava i obaveze budžetskih

korisnika kod nabavke i upotrebe službenih automobila, sa obavezom da se primjenjuje u svim organima državne uprave uz neophodnu transparentnost procedura korišćenja.

Napominjemo da u 2008. godini nijesu bili donijeti Zakon o državnoj imovini i Zakon o svojinsko

pravnim odnosima kao ni podzakonski akt o evidenciji i kretanju državne imovine. Podsjećamo da na osnovu Zakona o imovini Republike Crne Gore iz 1999. godine nije donesen podzakonski akt koji bi na jedinstven način uredio postupak nabavke, evidencije i kretanja državne imovine na šta je Državna revizorska institucija ukazivala u svojim ranijim izvještajima i preporukama usvojenim i od strane Skupštine Crne Gore.

Problem evidencije i kretanja državne imovine je i dalje prisutan jer budžetski korisnici koji upravljaju državnom imovinom ne izvještavaju o njenom stanju na isti način tako da iskazujemo rezervu na tačnost podataka iz Izvještaja, a pogotovo na zbir datih podataka koji je praktično nemoguće izvesti na knjigovodstveno korektan način. Takođe smatramo da su u skladu sa odredbama Zakona o budžetu i izvještaji o popisu imovine, obaveza i potraživanja državnih fondova trebali da budu dio zbirnog Izvještaja Ministarstva finansija. Na osnovu navedenog preporučujemo donošenje podzakonskih akata iz ove oblasti, u rokovima utvrđenim Zakonom o državnoj imovini i Zakonom o svojinsko pravnim odnosima iz 2009. godine.

6. BUDŽETI DRŽAVNIH FONDOVA

Sistem prenosa sredstava na korisnike nije u cjelini prilagođen potrebama pune integracije državnih fondova u sistem Državnog trezora. Revizijom je utvrđeno da je izvršena potpuna integracija Zavoda za zapošljavanje i Fonda za obeštećenje u sistem Državnog trezora, kod Fonda PIO nije u potpunosti dovedena do kraja, a kod Fonda zdravstva i Fonda za razvoj je tek treba izvršiti.

Zakonom o izmjenama i dopunama Zakona o budžetu Crne Gore (»Sl. list CG« br.12/07 od 14.12.2007. godine) vanbudžetski fondovi su postali državni fondovi sa obavezom usaglašavanja svoje organizacije i opštih akata u skladu sa odredbama Zakona o budžetu do 31.12.2008. godine. Revizijom je utvrđeno da su Zavod za zapošljavanje i Fond za obeštećenje u potpunosti integrisani u sistem Državnog trezora, dok su Fond PIO, Fond za zdravstveno osiguranje djelimično uključeni u budžet na način što prihodi prolaze preko računa Državnog trezora, a rashodi se realizuju u fondu. Fond za razvoj nije integrisan u sistem Državnog trezora ali njegovo poslovanje, kao i poslovanje Zavoda za zapošljavanje, je revidirano u opštoj reviziji koju je Državna revizorska institucija izvršila kod ovih subjekata, čiji će izvještaji posebno biti objavljeni, i u Godišnjem izvještaju Državne revizorske institucije.


Strana 42 od 203

Sistem evidencije Fonda PIO zasniva se na gotovinskoj osnovi, prema kojoj se evidencija transakcija ili događaja vrši u momentu prijema ili isplate gotovine. Fond PIO u svom radu primjenjuje propise kojima je regulisano računovodstveno poslovanje budžetskih korisnika i podaci iskazani u finansijskim izvještajima Fonda korespondiraju sa podacima iskazanim u Predlogu zakona o Završnom računu.

Sistem evidencije Fonda za zdravstveno osiguranje zasniva se na modifikovanom

obračunskom sistemu, prema kojem se rashodi priznaju na osnovu nastanka poslovnog događaja u izvještajnom periodu na koji se odnose nezavisno od plaćanja, a prihodi na osnovu priliva novčanih sredstava u izvještajnom periodu. Fond i Javne zdravstvene ustanove vode poslovne knjige u skladu sa Pravilnikom o računovodstvu i kontnom planu budžeta i vanbudžetskih fondova iz 2003. godine koji je stavljen van snage 2005. godine, primjenom Pravilnika o jedinstvenoj klasifikaciji računa za budžet Republike, budžete vanbudžetskih fondova i budžete opština. Zatečeno stanje je konstatovano i revizijom finansijskih izvještaja Republičkog fonda za zdravstveno osiguranje za 2006. godinu koju je izvršila Državna revizorska institucija. Potrebno je da nadležno ministarstvo, shodno svojim nadležnostima, preduzme aktivnosti u cilju eliiminisanja pravne neusklađenosti u pogledu statusa Fonda za razvoj i procesuira odgovarajuća zakonska rješenja u cilju njegovog boljeg sistemskog pozicioniranja (vidjeti pojedinačni Izvještaj Fonda za razvoj).

Takođe je utvrđeno da su fondovi zadržali svoje žiro-račune kod komercijalnih banaka, što znači da nijesu postupili u skladu sa članom 37 Zakona o izmjenama i dopunama Zakona o budžetu Crne Gore, i ta sredstva prenijeli na posebne račune u okviru Konsolidovanog računa trezora.

U Izvještaju o novčanim tokovima po ekonomskoj klasifikaciji prikazani su primici i izdaci

državnih fondova po njihovoj strukturi. S obzirom na različitost klasifikacija Fond za zdravstveno osiguranje je pripremio Izvještaj o novčanim tokovima na osnovu podataka koji su iskazani u bruto-bilansu i podaci iz Izvještaja Fonda se razlikuju od podataka iskazanih u Nacrtu zakona o Završnom računu za 2008. godinu na pozicijama:

Račun Naziv računa Fond Budžet

424 Ostala prava iz oblasti zdravstvene zaštite 17.725.072,00 15.724.080,00 425 Ostala prava iz oblasti zdravstvenog osiguranja 8.557.966,00 7.567.643,00 431 Transferi institucijama, pojedincima, nevladinom i javnom sektoru 138.951.686,00 143.914.040,00 441 Kapitalni izdaci 3.709.144,00 1.738.105,00

Ukupno 168.943.868,00 168.943.868,00

Fond za zdravstveno osiguranje je za potrebe revizije dostavio obrazloženje navedenih pozicija o ostvarenju plana Fonda za 2008. godinu. Preporučujemo da:

- Ministarstvo finansija izvrši izmjene i dopune Pravilnika o jedinstvenoj klasifikaciji računa za budžet Republike, budžete vanbudžetskih fondova i budžete opština (»Sl. list CG« br. 37/05 i 81/05) u okviru kojeg bi Fond za zdravstveno osiguranje mogao da vodi svoju evidenciju. Predlažemo da do donošenja novih rješenja Fond u narednom periodu, pored evidencije kojom raspolaže, redovno klasifikuje isplate u skladu sa ekonomskom klasifikacijom koja je propisana


Strana 43 od 203

Pravilnikom o jedinstvenoj klasifikaciji računa za budžet Republike, budžete vanbudžetskih fondova i budžete opština.

- Fond za zdravstveno osiguranje uskladi svoje poslovanje sa zakonskim i podzakonskim propisima kojima je regulisano računovodstveno poslovanje budžetskih korisnika

- Ministarstvo finansija ubrza proces integracije navedenih državnih fondova u sistem Državnog trezora u skladu sa zakonskim obavezama i da fondovi ugase svoje žiro račune kod komercijalnih banaka, prenesu sredstva na posebne račune u okviru Konsolidovanog računa trezora i postupe u skladu sa članom 36 i 37 Zakona o izmjenama i dopunama Zakona o budžetu Crne Gore.


Strana 45 od 203

II DIO

IZVODI

IZ KONAČNIH IZVJEŠTAJA O IZVRŠENIM POJEDINAČNIM REVIZIJAMA

ZA PERIOD OKTOBAR 2008 - OKTOBAR 2009. GODINE


Strana 47 od 203

I Z V O D

IZ IZVJEŠTAJA O REVIZIJI GODIŠNJEG FINANSIJSKOG IZVJEŠTAJA

FONDA ZA RAZVOJ CRNE GORE

ZA 2008. GODINU

Vrsta revizije: Opšta revizija Subjekat revizije: Fond za razvoj Crne Gore Predmet revizije: Godišnji finansijski izvještaj za 2008. godinu Trajanje revizije: 90 radnih dana Sastav Kolegijuma: mr Branislav Radulović i Dragiša Pešić


Strana 49 od 203

I OPŠTI PODACI O SUBJEKTU REVIZIJE Fond za razvoj Crne Gore (u daljem tekstu Fond) osnovan je 1992. god. u skladu sa Zakonom

o Fondu za razvoj Republike Crne Gore (»Sl. list RCG« br. 46/92) i formalno počeo sa radom 1995. god. Registrovan je kod Privrednog suda u Podgorici rješenjem Fi. br. 211/95 kao društvo sa ograničenom odgovornošću.

Fond je pravno lice sa pravima, obavezama i odgovornošću utvrđenim Zakonom (izmjene i

dopune »Sl. list Crne Gore« br. 12/07) i Statutom. Direktor Fonda je dr Dragan Lajović. Računopolagač je Sanja Mihailović. Sjedište Fonda je u Podgorici, Bulevar Revolucije br. 9.

1.1. Unutrašnja organizacija

Fond je organizovan kao društvo kapitala - dioničarsko društvo. Posluje na principima dobiti. Organ upravljanja Fonda je Upravni odbor.

Upravni odbor ima sedam članova. Predsjednika i šest članova Upravnog odbora imenuje i

razrješava Vlada Crne Gore.

Fondom rukovodi direktor koga imenuje i razrješava Vlada Crne Gore.

Unutrašnje organizacione jedinice Fonda su: - Sektor za investicije, računovodstvo i kontroling; - Sektor za upravljanje portfeljom HOV i pravne poslove; - Sektor za ljudske resurse, IT i opšte poslove.

Pravilnikom o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji radnih mjesta Fonda (Odluka o usvajanju

Pravilnika o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji radnih mjesta u Fondu za razvoj Crne Gore br. 0202-8/106 od 08.12.2006. god.) sistematizovano je 17 radnih mjesta za izvršavanje poslova iz djelokruga Fonda. Revizijom je utvrđeno da je u Fondu na dan 31.12.2008. god. bilo zaposleno 15 lica.

1.2. Zakonski okvir poslovanja Fonda za razvoj Crne Gore

Revizijom poslovanja Fonda za razvoj Crne Gore kao jedan od značajnih nedostataka za efikasno funkcionisanje istog utvđena je neusaglašenost normativnih akata koja regulišu rad Fonda kao i kršenje zakonske regulative u samom načinu organizacije i rada Fonda.

Potvrda date konstatacije ogleda se u sljedećem:


Strana 50 od 203

Nadležnost, organizacija i rad Fonda uređeni su: -- ZZaakkoonnoomm oo FFoonndduu zzaa rraazzvvoojj RReeppuubblliikkee CCrrnnee GGoorree,, gdje se definiše kao privredno društvo.

(»Sl. list RCG« br. 46/92 i »Sl. list Crne Gore« br. 12/07) i SSttaattuuttoomm FFoonnddaa,, kao dioničarsko društvo,

- ZZaakkoonnoomm oo pprriivvrreeddnniimm ddrruuššttvviimmaa (»Sl. list RCG« br. 06/02 i »Sl. list CG« br. 17/07 i 80/08), -- ZZaakkoonnoomm oo bbuuddžžeettuu,, gdje je definisan kao državni fond (»Sl. list RCG« br. 40/01, 44/01,

71/05 i »Sl. list Crne Gore« br. 12/07), -- ZZaakkoonnoomm oo bbuuddžžeettuu CCrrnnee GGoorree zzaa 22000088.. ggoodd.. (»Sl. list CG« br. 17/07 i 46/08), u kojem se

Fond tretira kao potrošačka jedinica Budžeta sa opredjeljenim sredstvima u iznosu od 22.312.301,39€.

Fond za razvoj Crne Gore osnovan je 1992. godine u skladu sa Zakonom o Fondu za razvoj

RCG (»Sl. list RCG« br. 46/92). Formalno počinje sa radom 1995. godine.

Po Zakonu o Fondu za razvoj Crne Gore Fond se organizuje kao dioničko društvo. Fond, kako u trenutku registracije, tako ni 14 godina od početka svog rada nije organizovan kao dioničko/akcionarsko društvo. Prvi put je registrovan rješenjem Privrednog suda br. 211/95 od 06.02.1995. godine, ali bez svrstavanja u bilo kakav oblik organizovanja.

Drugo rješenje Privrednog suda Fi. br. 1371/02 od 22.05.2002. god. izdato je radi usklađivanja sa Zakonom o jedinstvenoj klasifikaciji djelatnosti i o registru jedinica razvrstavanja (»Sl. list RCG« br. 31/96).

Revizijom je utvrđeno da Fond nije izvršio preregistraciju u skladu sa Zakonom o

privrednim društvima (»Sl. list RCG« br. 6/02), te isti trenutno ne postoji u elektronskoj bazi podataka Centralnog registra Privrednog suda.

Shodno članu 10 Zakona o Fondu za razvoj RCG organi upravljanja Fondom su Skupština i

Upravni odbor Fonda. Predsjednika i članove Upravnog odbora imenuje i razrješava Skupština Fonda, a Upravni odbor ima zakonsku obavezu da Skupštini najmanje dva puta godišnje podnosi Izvještaj o svom radu i rezultatu poslovanja.

Revizijom je utvrđeno da Fond nema formiranu Skupštinu i ako su njene nadležnosti

veoma široke.

Članom 20 Statuta Fonda jedini organ upravljanja Fondom je Upravni odbor, a članom 22 pojedine nadležnosti Skupštine date su u nadležnost Upravnog odbora (donošenje Statuta; odlučivanje o statusnim promjenama tj. o obliku organizovanja i odlučivanje o izdavanju i prodaji hartija od vrijednosti - na ove odluke Upravnog odbora saglasnost daje Vlada CG).

Revizijom je utvrđeno da, a na osnovu Finansijskih izvještaja Fonda za razvoj (bilansa

stanja, bilansa uspjeha, iskaza o promjenama neto imovine (kapitala) i bilansa novčanih tokova, kao i otvorenim računima kod poslovnih banaka i stanju depozita kod istih i druge poslovne dokumentacije), Fond posluje van sistema Državnog trezora i svoju računovodstvenu evidenciju i sastavljanje finansijskih izvještaja vodi u skladu sa Zakonom o računovodstvu i reviziji (»Sl. list RCG« br. 69/05 i »Sl. list CG« br. 80/08) i računovodstvenim politikama Fonda za razvoj.


Strana 51 od 203

Na drugoj strani, odredbama Zakona o budžetu propisane su temeljne odrednice budžetskog računovodstva tj. propisana su načela iskazivanja imovine i obaveza, priznavanja prihoda i rashoda, plan kao i poslovne knjige i knjigovodstvene isprave. Potrošačke jedinice Bužeta dužne su da u svojim poslovnim knjigama osiguraju podatke po vrstama prihoda i primitaka, rashoda i izdataka kao i o stanju imovine i obaveza da bi se na osnovu tih podataka sastavili finansijski izvještaji koji čine sastavni dio Završnog računa budžeta kao izvoru podataka i informacija o trošenju javnog novca odnosno o tome jesu li sredstva ostvarena i korišćena u skladu sa Zakonom i planiranim namjenama. Fond je, shodno čl. 30-35 Zakona o budžetu CG za 2008. god. (»Sl. list CG« br. 17/07 i 46/08) bio dužan da dostavlja Ministarstvu finansija mjesečni plan potrošnje budžetom odobrenih sredstava i sredstva utvđena budžetom koristi po dinamici utvrđenoj budžetskim planom potrošnje koje odobrava Ministarstvo finansija. Takođe, Fond je bio dužan da privatizacione prihode i sredstva depozita koja ostvari koristi uz saglasnost Vlade, a na prijedlog Ministarstva finasija.

RReevviizziijjoomm jjee uuttvvrrđđeennoo ddaa FFoonndd nniijjee iissppuunniioo zzaakkoonnoomm uuttvvđđeennee oobbaavveezzee iizz ččllaannoovvaa 3300 ii 3344 ZZaakkoonnaa oo bbuuddžžeettuu CCrrnnee GGoorree zzaa 22000088.. ggoodd.. uusslljjeedd ččiinnjjeenniiccee ddaa nniijjee ffuunnkkcciioonniissaaoo uu ssiisstteemmuu DDrržžaavvnnoogg ttrreezzoorraa..

1.3. Računovodstveni sistem

Osnovni propisi koji regulišu računovodstveno poslovanje budžetskih korisnika, kojim, shodno Zakonu o budžetu i Zakonu o budžetu za 2008. god., pripada i Fond za razvoj Crne Gore, su Zakon o budžetu (»Sl. list RCG« br. 40/01, 44/01, 71/05 i »Sl. list CG« br.12/07 i 73/08), Pravilnik o jedinstvenoj klasifikaciji računa za budžet Republike, budžete vanbudžetskih fondova i budžete opština (»Sl. list RCG« br. 35/05, 37/05 i 81/05) i Pravilnika o načinu pripreme, sastavljanja i podnošenja finansijskih izvještaja budžeta, državnih fondova i jedinica lokalne samouprave (»Sl. list CG« br. 21/09).

Fond za razvoj Crne Gore je, shodno odredbama Zakona o budžetu, dužan da primjenjuje odredbe istog posebno u dijelu finansijskog izvještavanja radi potrebe izrade konsolidovanih finansijskih izvještaja na nivou države.

Revizijom računovodstvenog poslovanja Fonda, kojom su obuhvaćene poslovne knjige

(Glavna knjiga Fonda i pomoćne knjige), popis imovine i obaveza i finansijski izvještaji, utvrđeno je da Fond posluje van sistema Državnog trezora i svoje poslovne knjige i sastavljanje finansijskih izvještaja vodi u skladu sa Zakonom o računovodstvu i reviziji (»Sl. list RCG« br. 69/05 i »Sl. list CG« br. 80/08) i računovodstvenim politikama Fonda.

Fond za razvoj Crne Gore poslovne knjige vodi po oobbrraaččuunnsskkoomm ssiisstteemmuu..

Računovodstveni sistem zasnovan je na evidenciji u Glavnoj knjizi koja predstavlja

dokumentacionu osnovu za izradu Godišnjeg finansijskog izvještaja.


Strana 52 od 203

II UTVRĐENO ČINJENIČNO STANJE 2.1. Finansijsko izvještavanje

U skladu sa Pravilnikom o načinu pripreme, sastavljanja i podnošenja finansijskih izvještaja budžeta, državnih fondova i jedinica lokalne samouprave (»Sl. list CG« br. 21/09) Fond je dužan da finansijske izvještaje dostavi Ministarstvu finansija najkasnije do 31. marta tekuće godine za prethodnu godinu na sljedećim obrascima:

- Izvještaj o novčanim tokovima I – ekonomska klasifikacija - Izvještaj o novčanim tokovima II – funkcionalna klasifikacija - Izvještaj o neizmirenim obavezama i - Izvještaj o konsolidovanoj budžetskoj potrošnji.

Fond je dužan da, shodno čl. 6 pomenutog Pravilnika priprema finansijske izvještaje u okvirima

Međunarodnih računovodstvenih standarda za javni sektor na gotovinskoj i modifikovanoj gotovinskoj osnovi izvještavanja o novčanim tokovima kao i da priprema finansijske izvještaje u skladu sa Pravilnikom o jedinstvenoj klasifikaciji računa za budžet Republike, budžete vanbudžetskih fondova i budžete opština (»Sl. list RCG« br. 35/05, 37/05 i 81/05). Pošto je revizijom utvrđeno da Fond posluje van sistema Državnog trezora i svoje poslovne knjige i sastavljanje finansijskih izvještaja vodi u skladu sa Zakonom o računovodstvu i reviziji i računovodstvenim politikama Fonda, revizija finansijskih izvještaja Fonda za 2008. god. vršena je na sljedeći način:

1) u dijelu finansijskog izvještavanja revizija je obavljena u skladu sa Zakonom o računovodstvu i reviziji, politikama Fonda i MRS,

2) u dijelu pravilnosti poslovanja, s obzirom da se radi o javnim sredstvima, primjenjivana je, u dijelu planiranja i potrošnje, zakonska regulativa koja se odnosi na javni sektor.

Fond za razvoj Crne Gore dostavio je sljedeće finansijske izvještaje: Bilans uspjeha, Bilans

stanja, Bilans novčanih tokova i Iskaz o promjenama neto imovine (kapitala).

Revizija finansijskih izvještaja podrazumijeva da li finansijski izvještaji:

a) su sastavljeni u skladu sa važećim propisima; b) odražavaju tačan i istinit prikaz stanja na kraju godine i poslovanja tokom godine. Uredna i ažurna finansijsko-računovodstvena evidencija je najvažniji izvor informacija na

osnovu kojih se donose odluke i koja je osnova za izradu pouzdanih finansijskih izvještaja. Kod računovodstvene evidencije subjekta revizije revizijom su utvrđene nepravilnosti koje se

odnose na sljedeće:

-- ppoosslloovvnnee kknnjjiiggee nniijjeessuu uu ddoovvoolljjnnoojj mmjjeerrii uurreeddnnoo ii aažžuurrnnoo vvoođđeennee,, -- ppoojjeeddiinnee ppoosslloovvnnee pprroommjjeennee eevviiddeennttiirraannee ssuu bbeezz vvjjeerrooddoossttoojjnnee ddookkuummeennttaacciijjee,, - ddookkuummeennttaacciijjaa ssuubbjjeekkttaa rreevviizziijjee nnee oommoogguuććaavvaa ppoottppuunn uuvviidd uu nnaassttaannaakk ii pprriirroodduu ppoosslloovvnnoogg

ddooggaađđaajjaa jjeerr uu ppoojjeeddiinniimm ssiittuuaacciijjaammaa nnee ssaaddrržžii ssvvee ppooddaattkkee ppoottrreebbnnee zzaa eevviiddeennttiirraannjjee ppoosslloovvnnee pprroommjjeennee..


Strana 53 od 203

Utvrđene nepravilnosti u vođenju poslovnih knjiga i evidentiranju poslovnih događaja posljedica su, između ostalog, i neadekvatnog funkcionisanja sistema unutrašnjih kontrola.

2.1.1. Bilans uspjeha Fond za razvoj Crne Gore je u Bilansu uspjeha iskazao profit u iznosu od 4.855.488€.

Revizijom je utvrđeno da je pod rednim brojem 2 – ostali poslovni dobici prikazan iznos od 3.413.658€ koji se, uvidom u knjigovodstvenu evidenciju, odnosi na prihod od prodaje akcija preduzeća, prihode od prodaje udjela, prihode od bankarskih garancija, prihode po osnovu naplate iz stečajne mase preduzeća, prihode po osnovu zakupnine i vanredne prihode.

Prihod od prodaje akcija preduzeća, udjela, od bankarskih garancija i prihode po osnovu naplate iz stečajne mase preduzeća Fond je knjižio na računu konta 6211. Po sadržini računa kontnog okvira za privredna društva, na poziciji 6211 knjiže se dobici od prodaje učešća i dugoročnih hartija od vrijednosti, ali se obuhvata samo više ostvaren iznos prihoda od prodaje učešća i dugoročnih hartija od vrijednosti u odnosu na njihovu knjigovodstvenu vrijednost.

Na datoj poziciji nije knjižen više ostvareni, već cjelokupni priliv od prodaje akcija u vlasništvu Fonda, usljed čega je u Bilansu uspjeha prikazan veći prihod od realno ostvarenog.

2.1.1.1. Prihodi Fond je u 2008. god. ostvario prihod u iznosu od 5.706.807,51€.

Struktura ostvarenih prohoda u tabelarnom i grafičkom prikazu

Izvori finansiran ja Ostvaren p riho d u 2008. g od .

Pr ihod i od proda je akcija p reduzeća 763.584 ,44

P rihod i od proda je ud jela 5 .612 ,00

Pr ihodi po osnovu nap la te iz steča jne m ase preduzeća 2 .596.297,22

P rihod i po osnovu nap late bankarskih garancija 30.000,00

Dividenda 273.041 ,18

V anredn i p rihod i 163,93

Pr ihod i od zakupn ine 18.000,00

P rihod i od kam ata 2.020.108,74


Strana 54 od 203

PPrriihhooddii oodd pprrooddaajjee aakkcciijjaa pprreedduuzzeeććaa

Revizijom ove vrste prihoda utvrđeno je sljedeće činjenično stanje:

Prihod od prodaje akcija preduzeća u vlasništvu Fonda iskazan je na računu 6211 u iznosu od 763.584,44€.

Pregled prodatih akcija preduzeća u vlasništvu Fonda po preduzećima, iznosima i načinu prodaje

Naziv preduzeća Iznos Način prodaje

HK Agrokombinat "13 jul" DD "Kooperacija" 353.563,95 berza

"Ritamtrade" DD Podgorica 51.672,44 berza

"SI Promet" AD Podgorica 274.666,72 berza

AD "Radvent" Nikšic 7.194,20 javni tender

"Polimka" DD Berane 464,10 javni tender

"Jekon" DD Bijelo Polje 39.394,23 aukcija

"Jekon" DD Bijelo Polje 36.628,80 aukcija

Ukupno: 763.584,44

Revizijom je utvrđeno da je nominalna vrijednost akcija preduzeća, iz prethodnog pregleda,

u vlasništvu Fonda iznosila 5.412.939,40€. Ostvarena prodajna vrijednost istih akcija u 2008. god. iznosila je 763.584,44€ pa je kapitalni gubitak Fonda u odnosu na nominalnu vrijednost 4.649.354,96€.

PPrriihhoodd ppoo oossnnoovvuu nnaappllaattee iizz sstteeččaajjnnee mmaassee

Prihodi po osnovu naplate iz stečajne mase ostvareni su u iznosu od 2.596.297,22€. DDiivviiddeennddaa

Fond za razvoj Crne Gore je po osnovu dividende ostvario prihod u iznosu od 273.041,18€. PPrriihhooddii oodd kkaammaattaa

Prihodi od kamata su ostvareni po osnovu kratkoročnih finansijskih plasmana i po osnovu datih kredita u iznosu od 2.020.108,74€. Obračun kamata po osnovu kratkoročnih finansijskih plasmana i datih kredita vrši služba Fonda i sastavlja kamatni list koji služi kao dokument za knjiženje odnosno evidenciju potraživanja po osnovu kamata. Kamate se obračunavaju i pripisuju, u skladu sa računovodstvenim politikama Fonda, periodu na koji se odnose.

Prihodi od kamata po osnovu kratkoročnih finansijskih plasmana (depozita) se obračunavaju po kamatnoj stopi od 6% na godišnjem nivou.

Prihodi od kamata po osnovu datih kredita se obračunavaju po kamatnoj stopi od 3,5 – 6% na godišnjem nivou.

RRaasshhooddii zzaa zzaappoosslleennee

U postupku revizije rashoda za zaposlene koji čine 35% ukupnih poslovnih rashoda Fonda utvrđeno je sljedeće:


Strana 55 od 203

Prava i obaveze zaposlenih u Fondu, iz oblasti ličnih primanja, regulisani su Pravilnikom o zaradama i drugim primanjima zaposlenih (Odluka UO Fonda od 08.12.2006. god.). Ovim Pravilnikom su regulisane zarade, nagrade, naknade, dodaci i ostala primanja zaposlenih u Fondu.

U dijelu zarada, Pravilnikom su utvrđeni koeficijenti složenosti poslova radnog mjesta i najniža

cijena rada. Članom 4 Pravilnika propisano je da najnižu cijena rada utvrđuje direktor u postupku i na način predviđen čl. 4 Uredbe o načinu utvrđivanja osnovne cijene rada zaposlenih u RCG, Finansijskim planom i tekuće likvidnosti Fonda.

Revizijom je utvrđeno da u Fondu ne postoji pismena odluka direktora kojom se utvrđuje

najniža cijena rada za 2008. god. Cijena rada koja ja služila kao osnovica za obračun zarada za prva tri mjeseca 2008. god. iznosila je 226,83€. Ista je uvećana 10% u mjesecu aprilu i iznosi 252,04€ (najniža cijena rada iskazana je u bruto iznosu).

OOssttaallii ppoosslloovvnnii rraasshhooddii

Ostali poslovni rashodi ostvareni su u iznosu od 553.175,26€ i odnose se na tekuće rashode iz poslovanja (troškovi goriva, telefona, električne energije i dr.).

Revizijom pozicija ove vrste rashoda nijesu utvrđene nepravilnosti. 2.1.2. Bilans stanja 2.1.2.1. Osnovna sredstva

Osnovna sredstva u Glavnoj knjizi Fonda knjižena su u vrijednosti od 1.466.231,87€. Revizijom bilansne pozicije nekretnine, postrojenja i oprema utvrđeno je da iznos od

1.454.461€ ne odgovara iznosu knjiženom u Glavnoj knjizi Fonda (1.466.231,00€). Isto tako popisne liste ne odgovaraju iznosima u Glavnoj knjizi u istom iznosu. Razlika se odnosi na ispravku vrijednosti.

2.1.2.2. Dugoročni finansijski plasmani Fond za razvoj Crne Gore je finansijska sredstva klasifikovao u sljedeće kategorije: dugoročni finansijski plasmani koji se drže do dospjeća, dugoročni finansijski plasmani raspoloživi za prodaju, krediti i potraživanja.

DDuuggoorrooččnnii ffiinnaannssiijjsskkii ppllaassmmaannii kkoojjii ssee ddrržžee ddoo ddoossppjjeeććaa

Dugoročni finansijski plasmani koji se drže do dospjeća se odnose na dugoročne državne obveznice, obveznice za potrebe ulaganja u saniranje mreže drumskih puteva i obveznice za finansiranje infrastrukturnih i ekoloških projekata – opštine.

Pregled dugoročnih finansijskih plasmana koji se drže do dospjeća Dugoročne državne obveznice 353.086,00

Obveznice za potrebe ulaganja u saniranje mreže drumskih puteva 1.200.000,74

Obveznice za finansiranje infrastrukturnih i ekoloških projekata - opštine 10.204.323,21

11.757.409,95


Strana 56 od 203

Revizijom su utvrđene sljedeće nepravilnosti kod rasknjižavanja dugoročnih obveznica emitovanih od strane Ministarstva finansija:

- Kao početno stanje dugoročnih državnih obveznica na potražnoj strani računa - 17200 knjižen je iznos od 206.300,40€. Taj iznos čine izvršena prodaja akcija u prethodnom periodu za obveznice, u preduzećima: »Riviera« AD Kotor, (187.471,98€), »Nibus« AD Nikšic (12.854,00€), »Eko - mlijeko« Bijelo Polje (5.969,41€), »Mesopromet« AD Podgorica (5,00€) i »Sinjaevina« UTP AD Mojkovac (0,01€). Kontrolom naloga za knjiženje iz 2006. godine državni revizor je utvrdio da je jedino iznos od 5.969,41€ ostao nezatvoren na računu obveznica, dok su ostale vrijednosti zatvorene. Zatvorene transakcije se ne prenose na sljedeće periode, dok je samo nezatvorenu transakciju od 5.969,41€, trebalo korigovati u 2008. godini. Knjiženje 200.325,98€ u početnom stanju se ne može prihvatiti kao opravdano.

- Po izvještaju CDA koji je dostavljen na zahtjev DRI obveznice F001 su zamijenjene

simbolima trgovine F002, i na dan 31.07.2008. godine u vlasništvu Fonda iznose 7.206.466,00€. U Fondu je izvršeno rasknjižavanje iznosa od 7.443.545,19€, ili za 237.079,19€ više nego što je u vlasništvu, što za poslijedicu ima i za taj iznos umanjenje kapitala na računu 3110.

Obveznice emitovane od strane opština u aktivi Bilansa stanja prikazane su iznosu od

10.204.323,21€.

U postupku revizije utvrđeno je da je, u periodu od 01.01.2006. god. do 31.12.2008. god., Fond vršio kupovinu dugoročnih obveznica koje se drže do dospjeća od opština kao emitenata u nominalnoj vrijednosti od 12.696.130,00€.

DDuuggoorrooččnnii ffiinnaannssiijjsskkii ppllaassmmaannii rraassppoolloožžiivvii zzaa pprrooddaajjuu

Dugoročni finansijski plasmani raspoloživi za prodaju predstavljaju akcije privrednih društava koje se kotiraju na tržištu hartija od vrijednosti u Crnoj Gori koje su pripale Fondu u skladu sa Zakonom o svojinskoj i upravljačkoj transformaciji (»Sl. list RCG« br. 2/92, 17/92, 27/94, 30/94 i 23/96). Postupak promjene vlasništva se sprovodi u skladu sa Planom privatizacije koji usvaja Vlada CG. Vrijednost dugoročnih finansijskih plasmana raspoloživih za prodaju po Glavnoj knjizi iznosi 41.417.251,64€ kako je i unešeno u izvještaju Bilansa stanja. Tržišna fer vrijednost dugoročnih finansijskih plasmana namijenjenih prodaji, procenat učešća Fonda u ukupnom kapitalu akcionarskih društava i ukupan broj akcija u vlasnišvu Fonda kao i procenat umanjenja nominalne vrijednosti akcija prikazan je u pregledu koji slijedi:


Strana 57 od 203

Revizijom bilansne pozicije Dugoročni finansijski plasmani namijenjeni prodaji utvrđeno je

sljedeće činjenično stanje: Strukturu računa 1732 - dugoročni finansijski plasmani raspoloživi za prodaju čine: akcijski udio

i njihova vrijednost umanjena ispravkama u početnom stanju i fer vrijednosti (uvećane ili umanjene) na kraju godine.

Ispravku vrijednosti početnog stanja 2008. godine u knjigovodstvenoj evidenciji Fonda čine utvrđene fer vrijednost u prethodnom periodu.

Revizijom je utvrđeno da je i u prethodnom periodu evidencijom Fonda učinjena greška

uknjižavanjem akcija koje nijesu evidentirane kod CDA (Centralna depozitarna agencija). Ovakav način evidentiranja akcija u suprotnosti je sa članom 5 Zakona o hartijama od vrijednosti (»Sl. list RCG« br. 59/00, 10/01, 43/05 i 28/06).

Navedena greška ima značajan efekat na finansijske izvještaje prethodnog perioda, (obzirom

da je evidentirana i u početnom stanju 2007. god.) pa se ti izvještaji ne mogu smatrati pouzdanim na datum njihovog objavljivanja (MRS 8. 32.).

Revizijom postupka utvrđivanja fer vrijednosti dugoročnih finansijskih plasmana (iskazani su po

njihovoj fer vrijednosti) utvrđeno je neprimjenjivanje utvrđenih metoda i postupaka u određivanju fer vrijednosti, definisanih po MRS 39 i Pravilnikom o računovodstvu i računovodstvenim politikama Fonda što za posljedicu ima nerealne dobitke ili gubitke u preodmjeravanju na fer vrijednosti

U prilogu date konstatacije slijedi osnov za datu konstataciju:

Shodno članu 25 Statuta Fonda, a u skladu sa odredbama člana 6 stav 1 Zakona o računovodstvu i reviziji (»Sl. list RCG« br. 69/05 i »Sl. list CG« br. 80/08), direktor Fonda donio je


Strana 58 od 203

Rješenje br. 0102-1653/1 od 31.12.2008. god. kojim se imenuje Komisija za utvrđivanje fer vrijednosti kapitala za 2008. god. Za svaku poslovnu godinu donosi se novo Rješenje o imenovanju komisije za utvrđivanje fer vrijednosti.

Revizijom je utvrđeno da osim nepravilnosti kod utvrđivanja fer vrijednosti za akcije koje se ne kotiraju na tržištu, postoji nepravilnost i nepouzdanost u primjeni iste metode, kod utvrđivanja fer vrijednosti za akcije koje se kotiraju na tržištu. Državnom revizoru nijesu dostavljene informaciju o različitim okolnostima i aktivnostima tržišta, kao i kada je bilo neophodno primijeniti određene tehnike za procjenu.

Uvidom u knjigovodstvenu evidenciju utvrđeno je da je ukupna vrijednost akcija privrednih društava u vlasništvu Fonda umanjena za 58,99% u odnosu na nominalnu vrijednost.

Vrijednost akcija po Planu privatizacije, koje se ne kotiraju na tržištu, u odnosu na one koje se

kotiraju na tržištu (isključujući preduzeća u stečaju) imaju učešće od 79,56% u ukupnoj nominalnoj vrijednosti akcija.

Svođenjem na fer vrijednost, akcije koje se ne kotiraju na tržištu su u odnosu na nominalnu

vrijednost smanjene za 63,67%. KKrreeddiittii

Revizijom je, na osnovu računovodstvene evidencije prezentovane od strane Fonda, utvrđeno da je stanje dugoročnih kredita na dan 31.12.2008. god. u ukupnom iznosu od 30.679.430,94€ što odgovara stanju prikazanom u Bilansu stanja.

Na osnovu prezentovane računovodstvene evidencije utvrđeno je da je dio dugoročnih kredita koji dospijeva do godinu dana od dana godišnjeg bilansa iskazan kao dugoročni finansijski plasman a ne da kredite koji dospijevaju do godinu dana od dana godišnjeg bilansa iskaže kao kratkoročni finansijski plasman u skladu sa Kontnim okvirom i Sadržinom računa objavljenim od strane Instituta računovođa i revizora Crne Gore i objelodanjuje strukturu sredstava i obaveza, grupišući ih po rokovima dospjeća na osnovu preostalog vijeka do dospjeća, računajući od dana bilansa stanja do ugovorenog datuma dospjeća, u skladu sa MRS 30.

Ostali dugoročni krediti predstavljaju pozajmice - kratkoročne kredite date KAP-u, Jadranskom brodogradilištu AD Bijela i Jugooceaniji AD Kotor, kojima je istekao rok dospjeća i nijesu još uvijek naplaćeni. Potraživanje prema Jadranskom brodogradilištu je reprogramirano i obezbijeđeno, pa se očekuje da će biti naplaćeno u narednoj godini. Za potraživanje prema Jugooceaniji je izvršena ispravka vrijednosti.

Za potraživanje prema KAP-u (u pitanju su kratkoročne pozajmice iz 1998. godine) u iznosu

2.821.340,09€ nije izvršena odgovarajuća ispravka, odnosno svođenje knjigovodstvene vrijednosti na njihovu naknadivu, odnosno fer vrijednosti, što nije u skladu sa MRS 39 Finansijski instrumenti - priznavanje i vrednovanje kao i računovodstvenim politikama Fonda.

U svojoj investicionoj aktivnosti Fond pruža i kreditnu podršku malim i srednjim preduzećima

kao nosiocima privrednog razvoja.


Strana 59 od 203

Dokumenti koji definišu način, uslove i proceduru odobravanja kredita malim i srednim preduzećima su Poslovna politika Fonda za razvoj za 2008. godinu i Program opštih uslova finansijske podrške Fonda za razvoj za 2008. godinu .

Fond za razvoj je u toku 2008. god. odobrio 61 kredit malim i srednjim preduzećima (MSP) u vrijednosti 8.385.904,00€ od čega je do trenutka vršenja revizije realizovano 7.192.195,87€.

Revizijom, koja je obuhvatila uzorak od 37 odobrenih kredita malim i srednjim preduzećima ili 6.822.704,00€ ukupne vrijednosti odobrenih kredita, načina i procedure odobravanja kredita malim i srednjim preduzećima utvrđene su nepravilnosti koje se ogledaju u sljedećem:

Fond pristupa razmatranju određenog zahtjeva za kreditom nakon što dobije od banke Odluku kreditnog odbora banke o odobravanju kredita (prema uslovima iz Opštih uslova konkursa Fonda), investicioni projekat, rješenje o osnivanju preduzeća, bilanse za poslednje dvije godine i dokaz o broju stalno zaposlenih radnika. Nakon toga Stručna služba Fonda utvrđuje da li je Investicioni projekat sačinjen u skladu sa propisanom metodologijom i priprema Odluku o odobrenju kredita poslovnoj banci za konkretan projekat odnosno preduzeće i Obrazloženje koje sadrži najvažnije podatke iz investicionog projekta i predlog stručne službe da se donese odluka o finansiranju investicionog projekta. Na osnovu toga UO Fonda donosi Odluku o odobrenju kredita.

Revizijom je utvrđeno da nema dokumentacije koja se odnosi na ocjenjivanje investicionog

projekta od strane Stručne službe Fonda iako je osnovna funkcija investicionog projekta da posluži kao osnova za donošenje odgovarajućih odluka kreditora kako se i navodi u poslovnoj politici Fonda.

Potrebno je da Stručna služba Fonda prilikom donošenja Odluke o odobrenju kredita za određeni investicioni projekat vrši ocjenu istog i dostavlja odgovarajući dokument UO Fonda uz ostali materijal koji treba da posluži kao osnova za donošenje odluka kreditora.

Revizijom je utvrđeno da Fond ne vrši kontrolu ispunjenja ugovorene obaveze koja se

odnosi na zapošljavanje lica sa evidencije Zavoda za zapošljavanje. Uvidom u dokumentaciju Fonda uzorkom obuhvaćenih realizovanih kredita u nijednom slučaju nije utvrđeno od strane stručne službe Fonda, da je korisnik kredita ispunio ugovorenu obavezu i zaposlio određeni broj lica sa evidencije Zavoda za zapošljavanje.

Na osnovu prezentovane dokumentacije državni revizor razlikuje dvije vrste kontrola koje vrši Stručna služba Fonda, kada su u pitanju odobreni krediti MSP: provjera prije i poslije realizacije kredita.

Rezultat obje vrste kontrole je »Službena zabilješka«. U 15 od 37 ili 40,54% uzorkom

obuhvaćenih kredita MSP Službena zabilješka se odnosi na »provjeru podataka prezentiranih u investicionom elaboratu i fakturama dostavljenim Fondu za razvoj«, odnosno na utvrđivanje postojećeg stanja prije realizacije investicionog projekta. U 6 od ovih 15 provjera državni revizor je utvrdio da je provjera postojećeg stanja vršena nakon Odluke UO Fonda o odobrenju kredita. U 11 ili 32,35% uzorkom obuhvaćenih kredita Službena zabilješka se odnosi na »provjeru podataka prezentiranih u investicionom elaboratu i fakturama dostavljenim Fondu za razvoj«, nakon realizacije kredita, što se može smatrati kontrolom namjenskog trošenja sredstava.


Strana 60 od 203

U službenim zabilješkama koje se odnose na provjeru nakon realizacije kredita, navodi se za šta su sredstva utrošena, ali nema jasne konstatacije da li su ili nijesu sredstva namjenski utrošena. U 9 ili 24,32% uzorkom obuhvaćenih kredita nije bilo provjere od strane Stručne službe Fonda ni prije ni nakon realizacije kredita.

Samim tim Fond ne vrši u dovoljnoj mjeri kontrolu namjenskog koriščenja kredita i tako ne

ispunjava obavezu iz Ugovora o kreditu i ne obezbjeđuje da trošenje sredstava bude u skladu sa Programom opštih uslova finansijske podrške, kao i sa prihvaćenim investicionim projektom.

Potrebno je da Fond preduzme odgovarajuće radnje u svrhu kontrole namjenskog

korišćenja kreditnih sredstava, kao i kontrole da li je korisnik kredita ispunio ugovorenu obavezu i zaposlio određeni broj lica sa evidencije Zavoda za zapošljavanje.

Fond bi prilikom prikazivanja rezultata kreditno investicione aktivnosti, kao pokazatelje trebao prikazati projekte koji su stavljeni u funkciju, broj novozaposlenih, kao i analizirati efekte na razvoj privrede u cjelini, što je jedan od osnovnih zadataka i funkcija Fonda.

2.1.2.3. Kapital

U pasivi godišnjeg Bilansa stanja upisani kapital je iskazan u iznosu 93.502.953,00€. Revizijom ove bilansne pozicije se nije mogla tačno utvrditi stvarna vrijednost upisanog

kapitala zbog netačnih iskaza na računu 3110 - promjene na kapitalu, kao i načinu knjiženja prodaje akcijskog kapitala u 2008. godini.

Prodaja akcijskih udjela nije u 2008. godini evidentirana preko klase 3 što predstavlja

odstupanje od Pravilnika o računovodstvu i računovdstvenoj politici Fonda. Prodaja akcija je iskazana preko računa prihoda 6211.

Prodaja akcijskog kapitala u 2008. god. u ukupnom iznosu od 2.715.590,55€ nije iskazana u

pasivi godišnjeg Bilansa stanja kao upisani kapital. 2.1.2.4. Obaveze Dugoročne obaveze u pasivi Bilansa stanja iskazane su u iznosu od 867.226€ i odnose se na obaveze prema Fondu za obeštećenje. U skladu sa Zakonom o povraćaju oduzetih imovinskih prava i obeštećenju (»Sl. list RCG« br. 21/04) Fond je u obavezi da, u cilju obezbjeđenja sredstava Fonda za obeštećenje, izdvaja sredstva u iznosu od 10% prodatih akcija. Kratkoročne obaveze iz poslovanja iskazane su u iznosu od 5.751,00€. 2.1.3. Bilans novčanih tokova Bilans novčanih tokova Fonda nije prikazao uporedne podatke za prethodnu godinu (2007.). Uvidom u Bilans novčanih tokova za 2007. god. utvrđeno je da gotovina i gotovinski ekvivalenti na kraju perioda nijesu preneseni u tačnom iznosu.


Strana 61 od 203

Odstupanja se odnose na stanje oročenih depozita kod banaka u iznosu od 25.446.931,00€.

Ovakav način izveštavanja nije u skladu sa MRS 8 – Računovodstvene politike, promjene računovodstvenih procjena i greške.

Napominjemo da izmjena Računovodstvenih politika nije bilo u 2008. god. U postupku revizije je utvrđeno da Fond u Izvještaju o novčanim tokovima nije na pravilan

način klasifikovao tokove gotovine po grupama pa isti ne daje realne tokove gotovine. Kao primjer navodimo:

- Priliv od primljenih dividendi svrstan je u grupu gotovinski tok od poslovnih aktivnosti a po mišljenju revizora priliv od primljenih dividendi pripada grupi gotovinskog toka iz aktivnosti investiranja;

- Priliv po osnovu povraćaja stambenih kredita svrstan je u grupu gotovinski tok od poslovnih aktivnosti a po mišljenju revizora isti pripada gotovinskom toku iz aktivnosti finansiranja;

- Priliv po osnovu povraćaja dugoročnih kredita svrstan je u gotovinsi tok po osnovu finansiranja dok po mišljenju revizora isti pripada gotovinskom toku iz aktivnosti investiranja;

- Odliv po osnovu datih stambenih kredita svrstan je u gotovinski tok iz aktivnosti investiranja a pripada gotovinskom toku iz aktivnosti finansiranja.

2.1.3.1. Gotovina i gotovinski ekvivalenti Stanje gotovine na 31.12.2008. je iznosilo 17.607.964€.

U postupku revizije stanje depozita je potvrđeno konfirmacijama banaka.

ZZaakklljjuuččnnaa kkoonnssttaattaacciijjaa::

Naprijed prezentirani finansijski izvještaji Fonda za razvoj Crne Gore za 2008. god. usvojeni su od strane UO Fonda na sjednici održanoj 11.03.2009. godine. Upravni odbor Fonda donio je Odluku o usvajanju Završnog računa za 2008. god. i Odluku o usvajanju Izvještaja nezavisnog revizora o ocjeni finansijskih izvještaja Fonda za razvoj za 2008. godinu.

RReevviizziijjoomm ffiinnaannssiijjsskkiihh iizzvvjjeeššttaajjaa FFoonnddaa,, iizzvvrrššeennoojj oodd ssttrraannee ddrržžaavvnniihh rreevviizzoorraa DDRRII,, aa nnaa bbaazzii nnaapprriijjeedd uuttvvrrđđeennoogg ččiinnjjeenniiččnnoogg ssttaannjjaa,, nnaaddlleežžnnii KKoolleeggiijjuumm DDRRII ddooššaaoo jjee ddoo rraazzuummmmoogg uuvvjjeerreennjjaa ddaa::

GGooddiiššnnjjii ffiinnaannssiijjsskkii iizzvvjjeeššttaajj FFoonnddaa zzaa rraazzvvoojj CCrrnnee GGoorree zzaa 22000088 ggoodd.. nnee pprriikkaazzuujjuu uu ppoottppuunnoossttii rreeaallnnoo ii oobbjjeekkttiivvnnoo ssttaannjjee uu ssvviimm aassppeekkttiimmaa ffiinnaannssiijjsskkiihh iizzvvjjeeššttaajjaa ii rreezzuullttaattaa ppoosslloovvaannjjaa FFoonnddaa nnaa ddaann 3311..1122..22000088.. ggoodd..,, ppaa ssttooggaa iizzrraažžaavvaa rreezzeerrvvuu uu ppoogglleedduu ttaaččnnoossttii ii oobbjjeekkttiivvnnoossttii iissttiihh..


Strana 62 od 203

2.2. Javne nabavke Fond je donio Plan javnih nabavki za 2008. godinu i isti je iznosio 231.300,00€ a izvršenje istih iznosilo je 45.924,64€.

Revizijom je, upoređenjem plana i izvršenja javnih nabavki, evidentna neusaglašenost planiranih i izvršenih sredstava.

Revizijom javnih nabavki utvrđene su sljedeće nepravilnosti:

:

VVrriijjeeddnnoosstt jjaavvnniihh nnaabbaavvkkii FFoonnddaa iizzvvrrššeenniihh nneeppoossrreeddnniimm ssppoorraazzuummoomm iizznnoossiillaa jjee 4433,,1199%% uukkuuppnniihh ssrreeddssttaavvaa uuttrrooššeenniihh zzaa jjaavvnnee nnaabbaavvkkee.. SShhooddnnoo ččll.. 7788 ZZaakkoonnaa oo jjaavvnniimm nnaabbaavvkkaammaa ((»SSll.. lliisstt RRCCGG« bbrr.. 4466//0066)) jjee pprreeddvviiđđeennoo ddaa uukkuuppnnaa ggooddiiššnnjjaa vvrriijjeeddnnoosstt ttaakkvviihh nnaabbaavvkkii nnee pprreellaazzii 1100%% ggooddiiššnnjjeegg bbuuddžžeettaa zzaa nnaabbaavvkkee..

2.3. Sudski sporovi

Fond za razvoj Crne Gore na dan 31.12.2008. god. vodi sudske sporove u kojima se javlja i kao tužilac i kao tuženi.

Stručna služba Fonda ima aktivnu ulogu u rješavanju sudskih sporova (ukupno 74 postupka). Najznačajniji sudski postupak koji vodi Fond u svojstvu tužioca je postupak protiv tuženog »AD

Kombinat aluminijuma« Podgorica radi povraćaja devizne pozajmice.

III KONAČNE OCJENE, ZAKLJUČCI I PREPORUKE NNaa bbaazzii uuttvvrrđđeennoogg ččiinnjjeenniiččnnoogg ssttaannjjaa ii IIzzjjaaššnnjjeennjjaa FFoonnddaa zzaa rraazzvvoojj CCrrnnee GGoorree ((bbrroojj 0011 ––

11000022//11 oodd 1155..0077.. 22000099.. ggoodd..)) nnaa IIzzvvjjeeššttaajj DDRRII ((bbrroojj 4400111133--0022--3333//1155)),, aa uu sskkllaadduu ssaa ččllaannoomm 4488 PPoosslloovvnniikkaa DDrržžaavvnnee rreevviizzoorrsskkee iinnssttiittuucciijjee,, nnaaddlleežžnnii KKoolleeggiijjuumm uu ssaassttaavvuu mmrr BBrraanniissllaavv RRaadduulloovviićć ((ččllaann SSeennaattaa –– rruukkoovvooddiillaacc KKoolleeggiijjuummaa)) ii gg.. DDrraaggiiššaa PPeeššiićć ((ččllaann SSeennaattaa –– ččllaann KKoolleeggiijjuummaa)),, nnaa ssjjeeddnniiccii ooddrržžaannoojj 2222..0077..22000099.. uussvvoojjiioo jjee KKOONNAAČČAANN IIZZVVJJEEŠŠTTAAJJ oo rreevviizziijjii GGooddiiššnnjjeegg ffiinnaannssiijjsskkoogg iizzvvjjeeššttaajjaa FFoonnddaa zzaa rraazzvvoojj CCrrnnee GGoorree zzaa 22000088.. ggoodd.. ssaa sslljjeeddeeććiimm kkoonnaaččnniimm ooccjjeennaammaa,, zzaakklljjuuččcciimmaa ii pprreeppoorruukkaammaa::

1. Status i organizacija Fonda nijesu u potpunosti postavljeni u skladu sa važećom normativom

koja uređuje njegov rad i organizaciju, prije svega usljed nesaglasnosti Zakona o Fondu za razvoj i Zakona o budžetu u dijelu definisanja istog. PPoottrreebbnnoo jjee pprreeiissppiittaattii ppoossttoojjeeććii nnaaččiinn oorrggaanniizzaacciijjee FFoonnddaa,, ssaa ssttaannoovviiššttaa uukkuuppnnoogg

ffuunnkkcciioonniissaannjjaa ssiisstteemmaa jjaavvnniihh ffiinnaannssiijjaa uu CCrrnnoojj GGoorrii ii eeffiikkaassnniijjeegg ii ttrraannssppaarreennttnniijjeegg rraassppoollaaggaannjjaa jjaavvnniimm ssrreeddssttvviimmaa ii ddrržžaavvnnoomm iimmoovviinnoomm..

PPoottrreebbnnoo jjee ddaa nnaaddlleežžnnoo mmiinniissttaarrssttvvoo,, sshhooddnnoo ssvvoojjiimm nnaaddlleežžnnoossttiimmaa,, pprreedduuzzmmee aakkttiivvnnoossttii uu cciilljjuu eelliimmiinniissaannjjaa pprraavvnnee nneeuusskkllaađđeennoossttii uu ppoogglleedduu ssttaattuussaa FFoonnddaa ii pprroocceessuuiirraa ooddggoovvaarraajjuuććaa zzaakkoonnsskkaa rrjjeeššeennjjaa uu cciilljjuu nnjjeeggoovvoogg bboolljjeegg ssiisstteemmsskkoogg ppoozziicciioonniirraannjjaa..


Strana 63 od 203

2. Fond je, u kontrolisanom periodu, poslovao van sistema Državnog trezora i svoju računovodstvenu evidenciju i sastavljanje finansijskih izvještaja vodio u skladu sa Zakonom o računovodstvu i reviziji, ne primjenjujući odredbe Zakona o budžetu, gdje se tretira kao državni fond.

FFoonndd jjee dduužžaann ssvvoojjuu oorrggaanniizzaacciijjuu ii ooppššttaa aakkttaa uusskkllaaddii ssaa ooddrreeddbbaammaa ZZaakkoonnaa oo bbuuddžžeettuu,,

sshhooddnnoo ččllaannuu 3366 iissttoogg..

DDuužžaann jjee ssvvoojjee rraaččuunnee uukklljjuuččiittii uu kkoonnssoolliiddoovvaannii rraaččuunn TTrreezzoorraa,, uuggaassiittii ppoosslloovvnnee rraaččuunnee kkoodd bbaannaakkaa ii pprreennjjeettii ssrreeddssttvvaa ssaa kkoommeerrcciijjaallnniihh rraaččuunnaa nnaa kkoonnssoolliiddoovvaannii rraaččuunn TTrreezzoorraa,, uu sskkllaadduu ssaa ččll.. 3377 ZZaakkoonnaa oo bbuuddžžeettuu..

3. Shodno Zakonu o budžetu Crne Gore za 2008. god. Fond je bio dužan da dostavlja

Ministarstvu finansija mjesečni plan potrošnje budžetom odobrenih sredstava i privatizacione prihode i sredstva depozita koja ostvari koristi uz saglasnost Vlade, a na prijedlog Ministarstva finansija. FFoonndd jjee dduužžaann sshhooddnnoo ččll.. 3300 ii 3344 ZZaakkoonnaa oo bbuuddžžeettuu CCrrnnee GGoorree zzaa 22000088.. ggoodd.. iissppuunniittii ssvvoojjee

zzaakkoonnoomm ddeeffiinniissaannee oobbaavveezzee uu cciilljjuu ssvveeoobbuuhhvvaattnnoossttii ppooddaattaakkaa kkoojjee ččiinnee ssaassttaavvnnii ddiioo ZZaavvrrššnnoogg rraaččuunnaa bbuuddžžeettaa CCrrnnee GGoorree zzaa 22000088.. ggoodd..

4. Poslovne knjige Fonda nijesu, u dovoljnoj mjeri, uredno i ažurno vođene, jer pojedine poslovne

promjene (kod knjiženja promjena na kapitalu, utvrđivanja fer vrijednosti, utvrđivanje najniže cijene rada) evidentirane su bez odgovarajuće i dovoljne dokumentacije, koja ne omogućava potpun uvid u nastanak i prirodu poslovnog događaja.

UU cciilljjuu ppoouuzzddaannoossttii ffiinnaannssiijjsskkiihh iizzvvjjeeššttaajjaa FFoonnddaa nneeoopphhooddnnoo jjee uussppoossttaavviittii uurreeddnnoo ii aažžuurrnnoo

rraaččuunnoovvooddssttvvoo ii vvrrššiittii,, uu ppoottppuunnoossttii,, ddookkuummeennttoovvaannjjee ssvviihh nnaassttaalliihh kknnjjiiggoovvooddssttvveenniihh pprroommjjeennaa..

5. U kontrolisanom periodu Fond je izvršio prodaju akcija iz svog portfelja značajno ispod

utvrđene nominalne vrijednosti, a da prethodno nije pristupio utvrđivanju fer vrijednosti (kako za akcije prodate putem berze, tako i za one koje su prodate putem javnog tendera i aukcije), usljed čega se javio kapitalni gubitak. PPoottrreebbnnoo jjee ddaa nnaaddlleežžnnii ddrržžaavvnnii oorrggaann uussttaannoovvii oobbaavveezzuu nnoossiioocciimmaa ddrržžaavvnnoogg kkaappiittaallaa ddaa

zzaa sslluuččaajj zznnaaččaajjnnoogg ooddssttuuppaannjjaa iizzmmeeđđuu pprrooddaajjnnee vvrriijjeeddnnoossttii aakkcciijjaa uu ooddnnoossuu nnaa nnoommiinnaallnnuu vvrriijjeeddnnoosstt pprreetthhooddnnoo uuttvvrrddee ffeerr vvrriijjeeddnnoosstt iissttiihh ppoo uunnaapprriijjeedd uuttvvrrđđeenniimm pprraavviilliimmaa ii pprroocceedduurrii..

6. U Fondu ne funkcioniše adekvatan sistem unutrašnje kontrole.

PPoottrreebbnnoo jjee uussppoossttaavviittii aaddeekkvvaattaann ssiisstteemm iinntteerrnniihh kkoonnttrroollaa ssaa cciilljjeemm oobbeezzbbjjeeđđeennjjaa uurreeddnnoogg

ii eeffiikkaassnnoogg ooddvviijjaannjjaa ppoosslloovvaannjjaa,, ššttoo ppooddrraazzuummiijjeevvaa ii pprriiddrržžaavvaannjjee uussvvoojjeenniihh ppoolliittiikkaa rruukkoovvooddssttvvaa,, sspprrjjeeččaavvaannjjee ii oottkkrriivvaannjjee ggrreeššaakkaa,, ttaaččnnoosstt ii ppoouuzzddaannoosstt rraaččuunnoovvooddssttvveenniihh eevviiddeenncciijjaa ii bbllaaggoovvrreemmeennaa iizzrraaddaa ppoouuzzddaanniihh ii kkvvaalliitteettnniihh rraaččuunnoovvooddssttvveennoo--ffiinnaannssiijjsskkiihh iinnffoorrmmaacciijjaa..


Strana 64 od 203

7. Fond ne posjeduje cjelovitu dokumentaciju koja se odnosi na ocjenjivanje investicionih projekta za dodjelu kredita preko komercijalnih banaka, i pored činjenice da je osnovna funkcija investicionog projekta da posluži kao osnova za donošenje odgovarajućih odluka kreditora, kako je to utvrđeno poslovnim politikama Fonda.

PPoottrreebbnnoo jjee ddaa FFoonndd,, pprriilliikkoomm ddoonnooššeennjjaa OOddlluukkee oo ooddoobbrreennjjuu kkrreeddiittaa zzaa ooddrreeđđeennii

iinnvveessttiicciioonnii pprroojjeekkaatt,, vvrrššii ooccjjeennuu iissttoogg ii ddoossttaavvlljjaa ooddggoovvaarraajjuuććuu ddookkuummeennttaacciijjuu UUpprraavvnnoomm ooddbboorruu FFoonnddaa,, kkoojjaa ttrreebbaa ddaa ppoosslluužžii kkaaoo oossnnoovvaa zzaa ddoonnooššeennjjee ooddlluukkaa kkrreeddiittoorraa..

8. Fond, u dovoljnoj mjeri, ne vrši kontrolu ispunjenja ugovorenih obaveza koja se odnosi na

zapošljavanje lica sa evidencije Zavoda za zapošljavanje kao i kontrolu namjenskog koriščenja kredita. Tako se ne ispunjavaju obaveze iz ugovora o kreditu i ne obezbijeđuje da trošenje sredstava bude u skladu sa Programom opštih uslova finansijske podrške, kao i sa prihvaćenim investicionim projektima.

PPoottrreebbnnoo jjee ddaa FFoonndd sspprroovvooddii kkoonnttrroollee nnaammjjeennsskkoogg kkoorriiššććeennjjaa kkrreeddiittnniihh ssrreeddssttaavvaa kkaaoo ii

kkoonnttrroollee ddaa llii jjee kkoorriissnniikk kkrreeddiittaa iissppuunniioo uuggoovvoorreennuu oobbaavveezzuu ii zzaappoosslliioo ooddrreeđđeennii bbrroojj lliiccaa ssaa eevviiddeenncciijjee ZZaavvooddaa zzaa zzaappooššlljjaavvaannjjee..

FFoonndd bbii ttrreebbaaoo pprriilliikkoomm pprriikkaazziivvaannjjaa rreezzuullttaattaa kkrreeddiittnnoo iinnvveessttiicciioonnee aakkttiivvnnoossttii ddaa kkaaoo ppookkaazzaatteelljjee pprriikkaazzuujjee pprroojjeekkttee kkoojjii ssuu ssttaavvlljjeennii uu ffuunnkkcciijjuu,, bbrroojj nnoovvoozzaappoosslleenniihh,, kkaaoo ii ddaa aannaalliizziirraa eeffeekkttee nnaa rraazzvvoojj pprriivvrreeddee uu ccjjeelliinnii..


Strana 65 od 203

I Z V O D


MINISTARSTVA TURIZMA I ZAŠTITE ŽIVOTNE SREDINE

ZA 2008. GODINU

Vrsta revizije: Opšta revizija Subjekat revizije: Ministarstvo turizma i zaštite životne sredine Predmet revizije: Godišnji finansijski izvještaj za 2008. godinu Trajanje revizije: 60 radnih dana Sastav Kolegijuma: mr Branislav Radulović i Miroslav Ivanišević


Strana 67 od 203

I OPŠTI PODACI O SUBJEKTU REVIZIJE

- Subjekat revizije je organ državne uprave – ministarstvo. - Starješina organa je ministar Predrag Nenezić. - Sjedište Ministarstva turizma i zaštite životne sredine je u Podgorici, Rimski trg 46.

1.1 Unutrašnja organizacija

Unutrašnje organizacione jedinice Ministarstva su:

1. Kabinet ministra (8)

2. Sektor za turizam (1) - Odsjek za ekonomsku politiku i tržište (2) - Odsjek za turistički razvoj (4)

3. Sektor pravnih i inspekcijskih poslova (1) - Odsjek za normativno pravne poslove (7) - Odsjek za inspekcijski nadzor (25) - Odsjek za vođenje upravnog i prekršajnog postupka (4)

4. Sektor za zaštitu životne sredine (1) - Odsjek za zaštitu atmosfere i jonizujuće zračenje (5) - Odsjek za kontrolu industrijskog zagađivanja, upravljanje otpadom i otpadnim

vodama (7) - Odsjek za zaštitu prirode i procjenu uticaja (6) - Odsjek za integracione i strateške procese (6)

5. Služba za opšte, pravne i finansijske poslove (11)

6. Odjeljenje za evropske integracije (2). Pravilnikom o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji radnih mjesta Ministarstva turizma i

zaštite životne sredine, donešenim u skladu sa djelokrugom utvrđenim Uredbom o organizaciji i načinu rada državne uprave (»Sl. list RCG« br: 54/04, 78/04, 6/05, 61/05, 6/06, 32/06, 42/06, 56/06, 60/06 i 72/06), sistematizovano je 90 službeničkih i namješteničkih mjesta.

Revizijom je utvrđeno da je broj stvarno zaposlenih u decembru 2008. godine bio je 109. Od

ovog broja 13 su pripravnici, dok je 85 lica zaposleno na neodređeno, a 11 lica na određeno vrijeme. Kod raspoređivanja izvršilaca na radna mjesta predviđena Pravilnikom nisu utvrđene nepravilnosti. Naime revizijom je, uvidom u personalne dosijee zaposlenih, utvrđeno da isti ispunjavaju uslove predviđene za određeno radno mjesto u dijelu stručne spreme, radnog staža i položenog stručnog ispita za rad u organima državne uprave.


Strana 68 od 203

II UTVRĐENO ČINJENIČNO STANJE

Ministarstvo turizma i zaštite životne sredine je dostavilo na uvid Godišnje finansijske izvještaje

za 2008. godinu na obrascima 3 i 4, i to:

-- IIzzvvjjeeššttaajj oo nnoovvččaanniimm ttookkoovviimmaa IIIIII ii -- IIzzvvjjeeššttaajj oo nneeiizzmmiirreenniimm oobbaavveezzaammaa..

Shodno pomenutom pravilniku subjekat revizije je bio dužan podnijeti i Izjavu o načinu utroška neutrošenih sredstava, s obzirom da je po ugovorima o oročenom depozitu i stanju na tim računima na dan 31.12.2008. godine ostalo novčanih sredstava u iznosu od 23.417,30€.

Analizom dostavljenih izvještaja utvrđeno je da podaci dati u Izvještaju o novčanim tokovima III,

a tiču se izvršenja, odgovaraju podacima dobijenim iz Državnog trezora kao i podacima iz Glavne knjige subjekta revizije vezano za prihode iz Budžeta i rashoda nastalih po tom osnovu.

Upoređenjem podataka iskazanih u Izveštaju o novčanim tokovima III, a tiču se plana, utvrđeno

je neslaganje. Zakonom o budžetu Crne Gore za 2008. god. (»Sl. list CG« br. 17/07 i 46/08) potrošačkoj jedinici Ministarstvu turizma i zaštite životne sredine opredijeljena su sredstva u iznosu od 8.914.678,69€ dok su planirana sredstva u Izvještaju navedena u iznosu od 9.026.678,69€. Daljom analizom je utvrđeno da se razlika odnosi na Program »Zaštita životne sredine« na poziciji ugovorene usluge.

Kod računovodstvene evidencije subjekta revizije revizijom su utvrđene nepravilnosti koje se

odnose na sljedeće:

ppoosslloovvnnee kknnjjiiggee nniijjeessuu uu ddoovvoolljjnnoojj mmjjeerrii uurreeddnnoo ii aažžuurrnnoo vvoođđeennee,, ppoojjeeddiinnee ppoosslloovvnnee pprroommjjeennee eevviiddeennttiirraannee ssuu bbeezz kknnjjiiggoovvooddssttvveennee iisspprraavvee,, nneeppooššttoovvaannjjee Pravilnika o jedinstvenoj klasifikaciji računa za budžet Republike, budžete

vanbudžetskih fondova i budžete opština (evidentiranje rashoda na računima na koja se ne odnose).

Utvrđene nepravilnosti u vođenju poslovnih knjiga i evidentiranju poslovnih događaja posljedica

su, između ostalog, i neadekvatnog funkcionisanja sistema unutrašnjih kontrola. Ministarstvo turizma i zaštite životne sredine se, u toku 2008. godine, dodatno finansiralo iz tekuće budžetske rezerve u iznosu od 835.258,98€.

Ministarstvo turizma i zaštite životne sredine je u Izvještaju o neizmirenim obavezama prikazalo

stanje neizmirenih obaveza u iznosu od 268.186,49€.

2.1. Primici

Revizijom je utvrđeno da se Ministarstvo u 2008. god. finansiralo iz opštih budžetskih prihoda, namjenskih prihoda i donacija te je po tom osnovu ostvarilo primitke u iznosu od 7.157.301,00€.


Strana 69 od 203

Izvori finansiranja Ostvareno u 2008. godini %

Opšti prihodi 5.751.806,41 80,36%

Namjenski prihodi 500.000,00 6,99%

Donacije 905.494,59 12,65%

Ukupno 7.157.301,00 100,00%

NNaammjjeennsskkii pprriihhooddii

Revizijom je utvrđeno da su namjenski prihodi u Budžetu države u 2008. god. a po osnovu:

- ekološke naknade za investicije (150.175,36€), - ekološke naknade da promet naftnih derivata koju plaća zagađivač (318.564,45€) i - ekološke naknade za ispuštanje zagađujućih materija u vazduh (107.714,17€)

ostvareni u iznosu od 576.454,45€ od čega je Ministarstvu po zahtjevima za tekuću potrošnju opredijeljeno 500.000,00€. DDoonnaacciijjee

Revizijom ove vrste primitaka je utvrđeno da je Ministarstvo od sredstava donacija utrošilo u 2008. god. 905.494,59€. Sredstva su isplaćena sa Programa »Zaštita životne sredine«. 2.2. Izdaci

Ministarstvo evidentira rashode po ekonomskoj klasifikaciji na gotovinskoj osnovi. Ministarstvo

je plan i izvršenje izdataka za 2008. god. ostvarilo kroz programski budžet. Programski budžet Ministarstva obuhvata četiri osnovna programa i to:

- Program turistička djelatnost - Program praćenje i nadzor turističkih potencijala - Program administracija i - Program zaštita životne sredine. Zakonom o budžetu Crne Gore za 2008. god. (»Sl. list CG« br. 17/07 i 46/08) za Ministarstvo

turizma i zaštite životne sredine planirana su sredstva u iznosu od 8.914.678,69€. Ministarstvo je u 2008. god. ostvarilo izdatke u iznosu od 7.157.301,00€ što je u odnosu na

plan manje za 19,71% ili u nominalnom iznosu za 1.757.377,69€.

Preusmjerenja sredstava tokom 2008. god. iznosila su 230.000,00€.


Strana 70 od 203

TTaabbeellaarrnnii ii ggrraaffiiččkkii pprriikkaazz ppllaanniirraanniihh ii oossttvvaarreenniihh rraasshhooddaa uu 22000088.. ggoodd.. ppoo pprrooggrraammiimmaa

Program Planirano u 2008.

godini Ostvareno u 2008. godini

% ostvareno/planirano

Turistička djelatnost 2.222.090,25 2.515.890,72 113,22%

Praćenje i nadzor turističkih potencijala 669.206,76 627.845,20 93,82%

Zaštita životne sredine 5.299.239,26 3.310.983,32 62,48%

Administracija 724.142,42 702.581,76 97,02%

Ukupno: 8.914.678,69 7.157.301,00 80,29%

BBrruuttoo zzaarraaddee ii ddoopprriinnoossii nnaa tteerreett ppoossllooddaavvaaccaa

Revizijom ove pozicije rashoda, kod subjekta revizije, utvrđeno je sljedeće činjenično stanje: Zakonom o budžetu za 2008. god. za ovu poziciju rashoda Ministarstva bila su opredjeljena

sredstva u iznosu od 985.920,03€, a izvršeno je 931.107,66€. Ostvarenje u odnosu na plan iznosilo je 94,44%.

Revizijom je utvrđeno da se obračun zarada zaposlenih u Ministarstvu vrši od strane nadležne službe u Ministarstvu finansija na osnovu spiska zaposlenih koje Ministarstvo dostavlja Državnom trezoru. Uvidom u spiskove utvrđeno je da su zaposleni svrstani u platne razrede na osnovu kojih im je utvrđen koeficijent shodno Zakonu o zaradama državnih službenika i namještenika (»Sl. list RCG« br. 27/04 i 17/07).

KKoommiissiijjee ii rraaddnnee ggrruuppee

Revizijom izdataka Ministarstva a koja se odnose na Ostala lična primanja uvidom u knjigovodstvenu dokumentaciju utvrđeno je da u 2008. god., po osnovu učešća u raznim komisijama i radnim grupama, isplaćeno 107.840,00€ sa pozicije 4139 – ugovorene usluge.

Formirane komisije i radne grupe najvećim dijelom činili su zaposleni Ministarstva i po tom osnovu ostvarili nadoknade u ukupnom iznosu od 79.240,00€. Ostatak od 28.600,00€ isplaćen je na ime nadoknada za rad u komisijama i radnim grupama zaposlenim u drugim državnim organima. Deset zaposlenih u Ministarstvu je po osnovu učešća u devet komisija, koje su se sastojale od samo jednog zaposlenog, primalo mjesečne nadoknade u toku cijele godine u iznosima od 50,00€ do 420,00€.

O realizaciji ovih projekata zaposleni nisu podnosili pismene izvještaje već su to, po izjašnjenju subjekta revizije, činili uglavnom usmeno. Isplaćene nadoknade nisu oporezivane, iako predstavljaju lična primanja i iste je trebalo prikazati u OPD1 obrascima kao dio oporezivog dohodka, što nije u skladu sa Zakonom o porezu na dohodak fizičkih lica (»Sl. list RCG« br. 65/01....04/07) i Uputstvom o načinu obračunavanja i plaćanja poreza i doprinosa iz i na lična primanja po osnovu zaposlenja (»Sl. list RCG« br.81/06).


Strana 71 od 203

2.2.1. Program turistička djelatnost Za realizaciju ovog programa Zakonom o budžetu za 2008. god. bila su opredijeljena sredstva

u iznosu od 2.222.090,25€. Ministarstvo je u 2008. god. ostvarilo izdatke u okviru ovog programa u iznosu od

2.515.890,72€.

Postupcima revizije a vezano za pozicije rashoda (izuzev rashoda za bruto zarade zaposlenih i ostala lična primanja iz razloga što su revidirani na nivou Ministarstva) programa turistička djelatnost uzorkom je obuhvaćeno 95,79% ili u nominalnom iznosu 2.338.548,67€ ostvarenih rashoda.

RRaasshhooddii zzaa mmaatteerriijjaall

Kontrolom izdataka iskazanih na poziciji 4131 – rashodi za materijal utvrđeno je da je planom za ovu poziciju bilo oprijedeljeno sredstava u iznosu od 4.000,00€ a izvršeno je 3.986,18€ pa je procenat izvršenja iznosio 99,65%.

Na ovoj poziciji rashoda nijesu utvrđene nepravilnosti.

RRaasshhooddii zzaa sslluužžbbeennaa ppuuttoovvaannjjaa

Revizijom pozicije rashoda za službena putovanja utvrđeno je sljedeće:

Za poziciju ove vrste rashoda planirana su sredstva u iznosu od 6.000,00€ a izvršenje je ostvareno u istom iznosu. Postupcima revizije je ustanovljeno da je za rashod za službena putovanja vršena isplata sa drugih pozicija rashoda i to sa pozicije 4139 – ugovorene usluge u iznosu od 68.776,29€ i sa pozicije 4171 – subvencije u iznosu od 34.012,40€. Iz prethodnog proizilazi da su rashodi za službena putovanja ostvareni u iznosu od 108.788,69€. Uvidom u knjigovodstvenu dokumentaciju (naloge za službeni put, račune za troškove prevoza, smještaja, ishrane, obračune dnevnica) utvrđene su sljedeće nepravilnosti:

Po izjavi odgovornog računovođe, Ministar usmeno obavještava službenika o službenom putu, koji se nakon toga obraća računovođi (blagajniku) za otvaranje putnog naloga. Službenik određen za službeni put, sam vrši izbor objekata za smještaj i obezbjeđuje rezervaciju, koja se zahtjevom, virmanski plaća nakon dostavljene fakture.

Kašnjenje u pravdanju putnih naloga (primjer putni nalog otvoren 26.03.2008. god. za službeni put u Split, a isti je pravdan u junu mjesecu) što je u suprotnosti sa članom 36 stav 1 Uredbe o naknadama i drugim primanjima državnih službenika i namještenika (»Sl. list RCG« br.24/05, 42/05 i 70/06).

Nepravdanje putnih naloga (primjer putni nalog od 08.11.2008. god. za službeni put u London sa isplaćenom akontacijom od 1.500,00€; putni nalog od 15.10.2008. god. za službeni put u Kinu sa isplaćenom akontacijom od 5.062,00€).

Nepodnošenje izvještaja po povratku sa službenog puta (od 12 kontrolisanih putnih naloga za službena putovanja u inostranstvu podnešena su 3 Izvještaja).


Strana 72 od 203

Izdatak u iznosu od 16.000,00€ po računu avio prevoza nije dokumentovan svrhom putovanja. Dokumentacija, koja je državnom revizoru stavljena na uvid, sastoji se od računa Montenegro Airlinesa (br. 2008/03/S02/249 od 10.09.2008. god.) i Ugovora (broj 1309/08 od 11.09.2008. god.) zaključen između Ministarstva turizma i zaštite životne sredine, Ministarstva kulture, sporta i medija i Montenegro Airlinesa. Po usmenom izjašnjenju subjekta revizije sredstva su utrošena za učešće na Bijenalu arhitekture u Veneciji.

RRaasshhooddii zzaa rreepprreezzeennttaacciijjuu

Kontrolom izdataka iskazanih na poziciji 4133 – rashodi za reprezentaciju utvrđeno je da je planom za ovu poziciju bilo opredijeljeno sredstava u iznosu od 2.000,00€ a izvršeno je 1.999,08€.

Postupcima revizije uzorcima na poziciji 4139 – ugovorene usluge utvrđeno je da su plaćene

ugostiteljske usluge (rashod za reprezentaciju) u iznosu od 3.872,62€ te je za taj iznos uvećan rashod za reprezentaciju.

RRaasshhooddii zzaa eenneerrggiijjuu

Kontrolom izdataka iskazanih na poziciji 4134 – Rashodi za energiju utvrđeno je da je planom za ovu poziciju bilo opredijeljeno sredstava u iznosu od 3.500,00€ a izvršeno je ostvareno u istom iznosu.

Uvidom u knjigovodstvenu dokumentaciju utvrđeno je da se uzorkom obuhvaćeni izdaci ne

odnose na potrošnju goriva, već na uplate po Sporazumu za projekat (br.7942-00/2006) sa NVO »Austrijsko-Crnogorsko partnerstvo za Bjelasicu i Komove«.

RRaasshhooddii zzaa tteelleeffoonnsskkee uusslluuggee

Kontrolom izdataka iskazanih na poziciji 4135 – Rashodi za telefonske usluge utvrđeno je da je planom za ovu poziciju bilo opredijeljeno sredstava u iznosu od 2.300,00€ a izvršenje je ostvareno u istom iznosu.

Na ovoj poziciji rashoda nijesu utvrđene nepravilnosti.

UUggoovvoorreennee uusslluuggee

Postupcima revizije vezano za izvršene rashode sa pozicije ugovorene usluge uzorkom je obuhvaćeno 97,28% ili u nominalnom iznosu 2.132.850,21€ ostvarenih rashoda.

Uvidom u knjigovodstvenu dokumentaciju (fakture, ugovore) utvrđene su sljedeće nepravilnosti:

Evidentiranje rashoda koje po ekonomskoj klasifikaciji ne pripadaju poziciji rashoda ugovorene usluge (evidentiranje rashoda za službena putovanja, rashoda za reprezentaciju, nadoknada za neiskorišćeni godinji odmor, nadoknade za rad u komisijama i radnim grupama);


Strana 73 od 203

Postupak javnih nabavki nije sproveden kod ugovora sa TV Vijesti (ugovoreni iznos 30.000,00€) za emitovanje promotivnih spotova i kampanje Ministarstva, a kod RTCG (vrijednost ugovorenog iznosa 98.500,00€) Odluka o dodjeli ugovora donijeta je 25.11.2008. god., dok je otvoreni poziv za javno nadmetanje na internet stranici Direkcije za javne nabavke objavljen 10.12.2008. god. a u dnevnom listu »Pobjeda« 11.12.2008. god.

Plaćanje rashoda koji se odnose na obaveze iz 2007. god. (uzorkom utvrđen iznos od 76.966,16€ a odnosi se na plaćanja »Mapi« i RTCG), s tim da Ministarstvo po Izvještaju o neizmirenim obavezama nije imalo neizmirenih obaveza u 2007. god., nije u skladu sa odredbama čl. 31 stav 4 i čl. 36 Zakona o budžetu kao i sa tačkama 33 – 37 Uputstva o radu Državnog trezora (»Sl. list RCG« br. 64/01).

Pojedini rashodi su evidentirani bez knjigovodstvene isprave (primjeri: Zahtjev za plaćanje 40131934, po zahtjevu broj 40003602, po zahtjevima br. 40158652, 40168736, 40127757, 40127753 i 40158647 isplata izvršena bez zaključivanja ugovora).

SSuubbvveenncciijjee zzaa pprrooiizzvvooddnnjjuu ii pprruužžaannjjee uusslluuggaa

Kontrolom izdataka iskazanih na poziciji 4171 – Subvencije za proizvodnju i pružanje usluga utvrđeno je da je planom za ovu poziciju bilo opredijeljeno sredstava u iznosu od 230.000,00€ a izvršenje je ostvareno u istom iznosu.


Ministarstvo je 05.06.2008.god. donijelo Odluku o raspodjeli sredstava za projekte nevladinim organizacijama, a na osnovu Konkursa od 20.03.2008. god. Odlukom su dodijeljena sredstva za 89 nevladinih organizacija sa ukupnim izdacima od 125.915,00€. Nevladine organizacije su bile dužne da, po pojedinačno zaključenim ugovorima o poslovnoj saradnji, dostave Ministarstvu Izvještaj o utrošku dodijeljenih sredstava u realizaciji navedenih projekata. Uvidom u iste državni revizor je utvrdio da je od 62, uzorkom obuhvaćene nevladine organizacije, 24 ispunilo ugovorenu obavezu ili u nominalnom iznosu od uzorkom obuhvaćenog iznosa od 97.115,00€ pravdano je 40.615,00€.

Evidentiranje rashoda koji ne pripadaju poziciji 4171 – subvencije za proizvodnju i pružanje usluga (Izdaci za avio prevoz, hotelski smještaj, usluge auto servisa i ugovori o djelu).

Evidentiranje rashoda (pomoći, sponzorstva i sufinansiranje organizacijama, smotrama, savezima, centrima, a koji se tiču afirmacije turizma i zaštite životne sredine) koji predstavljaju transfere koji nijesu planirani na odgovarajućoj računskoj poziciji.

2.2.2. Program praćenje i nadzor turističkih potencijala

Za realizaciju ovog Programa Zakonom o budžetu za 2008. god. bila su opredijeljena sredstva u iznosu od 669.206,76€. Ministarstvo je u 2008. god. ostvarilo izdatke u okviru ovog programa u iznosu od 627.845,20€ što je u odnosu na plan manje za 6,18% ili u nominalnom iznosu za 41.361,56€.


Strana 74 od 203

Postupcima revizije a vezano za pozicije rashoda (izuzev rashoda za bruto zarade zaposlenih i ostala lična primanja iz razloga što su revidirani na nivou Ministarstva) programa praćenje i nadzor turističkih potencijala uzorkom je obuhvaćeno 85,11% ili u nominalnom iznosu 250.319,75€ ostvarenih rashoda.

RRaasshhooddii zzaa mmaatteerriijjaall

Uvidom u knjigovodstvenu evidenciju i dokumentaciju utvrđeno je da se na ovoj poziciji knjiže izdaci koji ne pripadaju toj vrsti rashoda.

Kontrolom ove pozicije rashoda na bazi uzorka utvrđeno je sljedeće činjenično stanje: testiran

je uzorak u iznosu 11.297,60€ ili 80,70% ukupnog troška na ovoj poziciji. Test je pokazao da se 27,15% ili 3.068,12€ uzorkom obuhvaćenih rashoda ne pripada toj vrsti rashoda. Nenamjenski utrošena sredstva se odnose na: usluge snimanja po zahtjevima za plaćanje broj: 40099134 i 40099131 u iznosu od 526,50€; usluge štampe po zahtjevu 40156312 u iznosu od 661,34€; usluge auto servisa po zahtjevu 400164342 u iznosu od 312,00€; usluge kopiranja po zahtjevima: 40143547, 40125071 i 40115201 u iznosu od 1.151,28€; oglas za javni poziv po zahtjevu 40125087 u iznosu od 274,00€; usluge prevođenja po zahtjevu 40125089 u iznosu od 143,00€.

Ovakav način evidentiranja rashoda nije u skladu sa Pravilnikom o jedinstvenoj klasifikaciji

računa za budžet Republike, budžete vanbudžetskih fondova i budžete opština (»Sl. list RCG« br. 35/06, 37/05 i 81/05).


Postupcima revizije je ustanovljeno da je za rashod za službena putovanja vršena isplata sa drugih pozicija rashoda i to sa pozicije 4139 – ugovorene usluge u iznosu od 53.753,21€ i sa pozicije 4171 – subvencije u iznosu od 9.688,62€ uzorkom obuhvaćenih sredstava. Iz prethodnog proizilazi da su rashodi za službena putovanja ostvareni u dalako većem iznosu od planom predviđenih sredstava za tu poziciju.

RRaasshhooddii zzaa eenneerrggiijjuu

Kontrolom izdataka iskazanih na poziciji 4134 – Rashodi za energiju utvrđeno je da je planom za ovu poziciju bilo opredijeljeno sredstava u iznosu od 18.000,00€ a izvršeno je ostvareno u istom iznosu.

Uvidom u knjigovodstvenu dokumentaciju utvrđeno je da se uzorkom obuhvaćeni izdaci

odnose na potrošnju goriva samo u iznosu od 2.732,75€ iz čega proizilazi da je 18,49% uzorka utrošeno namjenski. RRaasshhooddii zzaa ppooššttaannsskkee uusslluuggee

Kontrolom pozicije rashoda 4136 na bazi uzorka utvrđeno je sljedeće činjenično stanje: testiran je uzorak u iznosu 876,77€ ili 79,71% ukupnog troška na ovoj poziciji.

Uvidom u knjigovodstvenu evidenciju i dokumentaciju utvrđeno je knjiženje izdataka za

telefonske usluge u iznosu od 365,82€ što znači da je od rashoda obuhvaćenih uzorkom 41,72% utrošeno nenamjenski.


Strana 75 od 203


Kontrolom izdataka iskazanih na poziciji 4139 – Ugovorene usluge utvrđeno je da je planom za ovu poziciju bilo opredijeljeno sredstava u iznosu od 180.000,00€ a izvršeno je 164.000,00€ ili 91,11% planom predviđenih sredstava ili 8,89% manje od plana.

Uvidom u knjigovodstvenu evidenciju i dokumentaciju utvrđeno je da se na ovoj poziciji knjiže

izdaci koji ne pripadaju toj vrsti rashoda.

Kontrolom ove pozicije rashoda na bazi uzorka utvrđeno je sljedeće činjenično stanje: testiran je uzorak u iznosu 139.724,46€ ili 85,20% ukupnog troška na ovoj poziciji. Test je pokazao da se 55,31% ili 77.286,93€ uzorkom obuhvaćenih rashoda ne pripada toj vrsti rashoda. Osim evidentiranih naknada za usluge po Ugovoru o djelu sa fizičkim licima, koja vrše na graničnim prelazima naplatu eko–naknada, uz izdavanje naljepnice (vinjete), a koji pripadaju programu Zaštite životne sredine, na datoj poziciji se evidentiraju izdaci koji po Pravilniku o jedinstvenoj klasifikaciji računa ne pripadaju datoj pozicji. Nenamjenski utrošena sredstva, obuhvaćena uzorkom, se odnose na:

Izdatke za službena putovanja u zemlji i inostranstvu u iznosu od 53.753,21€. Uvidom u

knjigovodstvenu dokumentaciju utvrđeno je da se izdatak u iznosu od 5.411,38€ odnosi na učešće na Svjetskom kongresu o zaštiti prirode u Barseloni (ukupni izdaci su 12.100,00€, ali je razlika od 6.688,62€ knjižena na računu 4171). Po zaključku Vlade br.03-9783 od 09.10.2008. god. utvrđena je platforma za učešće delegacije Vlade CG na Svjetskom kongresu o zaštiti prirode, u Barseloni, od 04. do 15.10.2008. god. Po Zaključku Vlade, određeno je 6 članova delegacije Ministarstva, dok je revizijom utvrđeno da ih je bilo 14. Osam članova su bila lica koja nijesu zaposlena u Ministarstvu već su predstavnici sljedećih institucija: Nacionalnih parkova, Nacionalne turističke organizacije, Zavoda za zaštitu prirode, Instituta za biologiju mora, NVO »Green home« i dva novinara.

Ugostiteljske usluge u iznosu od 5.797,14€ od kojih se za izdatak u iznosu od 4.261,14€,

po zahtjevu za plaćanje broj 40089674, nije mogla utvrditi svrha.

Pomoć zaposlenima za školovanje u iznosu od 8.980,00€.

Naknade zaposlenima za projekte u iznosu od 3.345,00€ (za usluge prevođenja bez zaključenog ugovora isplaćeno je istom fizičkom licu).

SSuubbvveenncciijjee zzaa pprrooiizzvvooddnnjjuu ii pprruužžaannjjee uusslluuggaa

Postupcima revizije vezano za izvršene rashode sa pozicije subvencije za proizvodnju i pružanje usluga obuhvaćeni su u cjelini.


Po Pravilniku o jedinstvenoj klasifikaciji računa na računu 4171 se evidentiraju ugovorene

obaveze i plaćanja koja se odnose na izdatke koji imaju za cilj razvoj određenih djelatnosti.


Strana 76 od 203

Uvidom u knjigovodstvenu evidenciju i dokumentaciju utvrđeno je da se na ovoj poziciji knjiže izdaci koji ne pripadaju toj vrsti rashoda i to:

- Zahtjevima broj: 40112729 i 40115467, plaćeni su računi za kupovinu ulaznica za koncerte u iznosu od 11.875,00€;

- Zahtjevima broj 40116261 i 40117466 podignuti su vanredni avansi za službena putovanja u inostranstvo u ukupnom iznosu od 9.688,62€;

- Zahtjevom broj 40114431 po zaključenom Ugovoru o sponzorstvu isplaćeno je sportskom klubu 3.000,00€;

- Zahtjevom broj 40116318, isplaćeno 680,00€ po Ugovoru o pružanju usluga. 2.2.3. Program administracija

Za realizaciju ovog programa Zakonom o budžetu za 2008. god. bila su opredijeljena sredstva

u iznosu od 724.142,42€. Ministarstvo je u 2008. god. ostvarilo izdatke u okviru ovog programa u iznosu od 702.581,76€ što je u odnosu na plan manje za 2,98% ili u nominalnom iznosu za 21.560,66€.


Revizijom pozicije rashoda za službena putovanja utvrđeno je sljedeće: Za poziciju ove vrste rashoda planirana su sredstva u iznosu od 25.000,00€ a izvršenje je

ostvareno u iznosu od 24.999,00€. Postupcima revizije je ustanovljeno da je za rashod za službena putovanja vršena isplata sa druge pozicije rashoda i to sa pozicije 4139 – ugovorene usluge u iznosu od 32.037,89€ uzorkom obuhvaćenih sredstava. Iz prethodnog proizilazi da su rashodi za službena putovanja ostvareni u daleko većem iznosu od planom predviđenih sredstava za tu poziciju što je u suprotnosti sa Zakonom o budžetu za 2008. god. i Pravilnikom o jedinstvenoj klasifikaciji računa.

RRaasshhooddii zzaa rreepprreezzeennttaacciijjuu

Kontrolom izdataka iskazanih na poziciji 4133 – rashodi za reprezentaciju utvrđeno je da je planom za ovu poziciju bilo opredijeljeno sredstava u iznosu od 5.000,00€ a izvršeno je 4.999,80€.

Postupcima revizije uzorcima na poziciji 4139 – ugovorene usluge utvrđeno je da su plaćene

ugostiteljske usluge u iznosu od 12.943,26€ te je za taj iznos uvećan rashod za reprezentaciju i predstavlja prekoračenje plana za 258,86%.


Kontrolom izdataka iskazanih na poziciji 4139 – Ugovorene usluge utvrđeno je da je planom za ovu poziciju bilo opredijeljeno sredstava u iznosu od 235.000,00€ a izvršeno je 234.997,81€.

Uvidom u knjigovodstvenu evidenciju i dokumentaciju utvrđeno je da se na ovoj poziciji knjiže

izdaci koji ne pripadaju toj vrsti rashoda.

Kontrolom ove pozicije rashoda na bazi uzorka utvrđeno je sljedeće činjenično stanje: testiran je uzorak u iznosu 150.285,57€ ili 63,95% ukupnog troška na ovoj poziciji. Test je pokazao da se 41,60% ili 62.503,94€ uzorkom obuhvaćenih rashoda ne pripada toj vrsti rashoda.


Strana 77 od 203

Revizijom je utvrđeno da se nenamjensko plaćanje u najvećoj mjeri odnosi na troškove službenih putovanja – 32.037,89€ i ugostiteljske usluge – 12.943,26€, zatim i računarsku opremu, otplatu kredita za auta, karte za koncert, naknade za rad, otplatu kredita za vespe, sponzorstvo i telefonske troškove.

U postupku revizije je utvrđeno da je za potrebe programa Administracija podignuto 47.582,65€

gotovine. Gotovinska sredstva su najvećim dijelom utrošena za rashode za službena putovanja. Prilikom podnošenja Zahtjeva za plaćanje za vanredni avans Ministarstvu finansija – Državnom trezoru se kao prilog dostavlja obrazloženje u kojem se navodi u koje svrhe će gotovina biti utrošena. Utvrđeno je da je u velikom broju slučajeva gotovina podignuta sa pozicije 4139 – ugovorene usluge, uz obrazloženje za troškove službenih putovanja.

ZZaakkuupp oobbjjeekkaattaa

Uvidom u knjigovodstvenu evidenciju i dokumentaciju utvrđeno je da su na ovoj poziciji knjiženi izdaci koji ne pripadaju toj vrsti rashoda u iznosu od 9.591,24€ uzorkom obuhvaćenih sredstava. Uzorkom ove pozicije rashoda obuhvaćena su sredstva u iznosu od 34.763,90€ ili 86,99%. Nenamjensko trošenje sredstava sa ove pozicije iznosi 27,58% uzorkom obuhvaćenih sredstava i odnosi se na rashode za kancelarijski namjestaj, otplatu kredita za auta, troskove produkcije i reklame, automobilske gume, isplatu po osnovu ugovora o djelu. 2.2.4. Program zaštite životne sredine

Za realizaciju ovog programa Zakonom o budžetu za 2008. god. bila su opredijeljena sredstva u iznosu od 5.299.239,26€. Ministarstvo je u 2008. god. ostvarilo izdatke u okviru ovog programa u iznosu od 3.310.983,32€ što je u odnosu na plan manje za 37,52% ili u nominalnom iznosu za 1.988.255,94€.

Nepravilnosti utvrđene u postupku revizije pozicija rashoda Programa Zaštita životne sredine

odnose se na poziciju rashoda 4139 – Ugovorene usluge dok kod drugih pozicija rashoda nijesu utvrđene nepravilnosti. UUggoovvoorreennee uusslluuggee

Kontrolom izdataka iskazanih na poziciji 4139 – Ugovorene usluge utvrđeno je da je planom za ovu poziciju bilo opredijeljeno sredstava u iznosu od 4.941.351,00€ a izvršeno je 2.974.844,59€ ili 39,80% manje od planom predviđenih sredstava. Izdaci za ugovorene usluge čine 89,84% ukupnih izdataka ostvarenih preko programa Zaštita životne sredine.

Postupcima revizije vezano za izvršene rashode sa pozicije ugovorene usluge uzorkom je

obuhvaćeno 81,26% ili u nominalnom iznosu 2.417.330,91€ ostvarenih rashoda. Na osnovu obrađenog uzorka utvrđene su sljedeće nepravilnosti prilikom potrošnje budžetskih sredstava.

Na poziciji 4139 – Ugovorene usluge, utvrđeno je nenamjensko korišćenje sredstava u iznosu 207.682,57€ ili 8,60% ukupno utrošenih sredstava na ovoj poziciji obuhvaćenim uzorkom ili 7,70% ukupno utrošenih sredstava na nivou programa obuhvaćenim uzorkom. Nenamjensko plaćanje se u


Strana 78 od 203

najvećoj mjeri odnosi na troškove službenih putovanja i to u iznosu od 56.948,67€ kao i za nabavku radnih uniformi, sefova, kase, betonske kante, troškove telefona, otplata kredita za auta.

Na poziciji 4139 – Ugovorene usluge ostalo je neiskorišćeno 1.966.506,41€ sredstava ili 37,10% ukupno planiranih sredstava (5.299.239,26) za ovaj program ili 39,80% planiranih sredstava za ugovorene usluge. Ako se uzme u obzir da je na ovoj poziciji utvrđena i nenamjenska potrošnja (207.682,57), postavlja se pitanje planiranja budžetske potrošnje na ovoj poziciji.

Nenamjenska plaćanja troškova službenih putovanja sa pozicije 4139 – Ugovorene usluge

dovodi do neadekvatne prezentacije izvršenja rashoda na poziciji 4132 – Rashodi za službena putovanja i to u materijalno značajnoj mjeri. Naime, iznos utrošenih sredstava za rashode za službena putovanja sa pozicije 4139 je 56.948,67€ ili 284,74% u odnosu na sredstva (20.000,00€) koja su za ovu namjenu odobrena Zakonom o budžetu za 2008. godinu.

Revizijom pozicija rashoda Ministarstva utvrđeno je da sa Programa administracija (sa pozicija 4139 i 4139) i Programa zaštita životne sredine (sa pozicije 4139) vršena otplata kredita za kupljene automobile. Uvidom u knjigovodstvenu dokumentaciju utvrđeno je da je plaćanje izvršeno po osnovu Ugovora o kreditu br.969-88-219 od 17.07.2008. god. zaključenog između Ministarstva (kojeg zastupa ministar) i Crnogorske komercijalne banke u iznosu od 88.158,00€ za nabavku 4 nova motorna vozila. Shodno Ugovoru rok otplate je 4 godine. Sredstva su uplaćena na račun dobavljača. Ovakav način ugovaranja obaveza i zaduživanja u suprotnosti su sa čl. 31, 38 i 39 Zakona o budžetu (»Sl. list RCG« br. 40/01, 44/01, 71/05 i »Sl. list CG« br. 12/07) kao i sa Uputstvom o radu Državnog trezora.

ZAKLJUČNE KONSTATACIJE: IIzz nnaapprriijjeedd uuttvvrrđđeennoogg ččiinnjjeenniiččnnoogg ssttaannjjaa rreevviizziijjoomm jjee kkoonnssttaattoovvaann nniizz nneepprraavviillnnoossttii uu rraadduu

MMiinniissttaarrssttvvaa ttuurriizzmmaa ii zzaaššttiittee žžiivvoottnnee ssrreeddiinnee,, ii ttoo::

NNeessrraazzmmjjeerr iizzmmeeđđuu ppllaanniirraannoogg ii rreeaalliizzoovvaannoogg uukkaazzuujjee pprriijjee ssvveeggaa nnaa ssllaabboossttii uu pprroocceessuu ppllaanniirraannjjaa;;

NNaaččiinn eevviiddeennttiirraannjjaa rraasshhooddaa nniijjee uu sskkllaadduu ssaa nnaammjjeennaammaa uuttvvrrđđeenniimm eekkoonnoommsskkoomm kkllaassiiffiikkaacciijjoomm ii iimmaa zzaa ppoosslljjeeddiiccuu nneeaaddeekkvvaattnnuu pprreezzeennttaacciijjuu iissttiihh,, ooddnnoossnnoo nnjjiihhoovvoogg iizzvvrrššeennjjaa ppaa jjee ssaammiimm ttiimm ii nneeaaddeekkvvaattnnoo uuppoorreeđđiivvaannjjee iizzvvrrššeennjjaa ssaa ppllaannoomm;;

SSlluuččaajjeevvii nneennaammjjeennsskkoogg ttrrooššeennjjaa ssrreeddssttaavvaa;;

NNee ppoossttoojjii pprraatteeććaa ddookkuummeennttaacciijjaa zzaa ppoojjeeddiinnee rraasshhooddee kkoojjiimm ssee pprraavvddaajjuu uuttrrooššeennaa ssrreeddssttvvaa..


Strana 79 od 203

2.3. Javne nabavke

Shodno Zakonu o javnim nabavkama Ministarstvo je dužno da prilikom planiranja Budžeta donese i Plan javnih nabavki i da se realizacija vrši na osnovu usvojenog plana iz sredstava odobrenih Budžetom.

Revizijom je utvrđeno da je Ministarstvo donijelo plan javnih nabavki u kom je, između

ostalog, planirano 4.545.000,00€ sredstava za realizaciju projekata kapitalnog budžeta. S obzirom da je za realizaciju kapitalnog budžeta nadležna Direkcija javnih radova, i da je na ovaj način planirani budžet javnih nabavki Ministarstva (9.196.000,08€) veći od ukupno planiranog budžeta Ministarstva za 2008. godinu (8.914.678,69), sredstva za realizaciju kapitalnog budžeta, osim dijela koji finansira Ministarstvo, nije trebalo uvrstiti u plan javnih nabavki Ministarstva.

Revizijom je utvrđeno da su u toku 2008. god. nabavljena motorna vozila u vrijednosti 206.850,00€ dok je planom javnih nabavki za nabavku Ostale opreme (gdje pripadaju automobili), predviđeno 42.000,08€.

Revizijom je utvrđeno da u sljedećim slučajevima nije sproveden postupak javne nabavke

propisan čl. 77 Zakona o javnim nabavkama, već je predmet nabavke podijeljen i nabavka izvršena neposrednim sporazumom:

- izrada analize poslovanja hotelsko-turističke privrede u Crnoj Gori i priprema

statističkih podataka za Izvještaj Svjetskom savjetu za turizam i putovanja – 5 ugovora o djelu ukupne vrijednosti 9.000,00€;

- hotelski sefovi (133 kom) – pet računa ukupne vrijednosti 9.270,10€; - usluge realizacije izvještaja press klipinga i analiza medija – 12 mjeseci po 1.200,00€; - kancelarijski namještaj – 16 računa ukupne vrijednosti 22.765,91€; - usluge turtstičke agencije (uglavnom avio karte) – 48.842,22€.

Revizijom je utvrđeno da u određenom broju slučajeva nije sproveden propisani postupak

javne nabavke (sprovedena je nabavka neposrednim sporazumom), što nije u skladu sa čl. 19 Zakona o javnim nabavkama (»Sl. list RCG« br. 46/06), i to:

- ispitivanje javnog mnjenja – dva računa po 6.000,00€; - betonske kante – 15.701,40€ – dva računa; - razvoj clijent servis aplikacije – 5.850,00€; - radne uniforme – 33.404,70 - više računa.

Revizijom je utvrđeno Ugovor sa dobavljačem za vinjete je zaključen u vrijednosti

125.000,00€ na osnovu otvorenog postupka javne nabavke, a istom dobavljaču je za vinjete isplaćeno 146.000,00€, što znači da je nabavljeno vinjeta u vrijednosti 21.000,00€ bez otvaranja postupka javne nabavke.

Revizijom je utvrđeno da je Ministarstvo amandmanom na Plan javnih nabavki (br.01-

273/34 od 08.10.2008. god.) povećalo za 800.000,00€ planirani iznos za realizaciju usluga i to za ugovorene usluge – namijenjeno za izradu Master plana održivog razvoja


Strana 80 od 203

turizma u opštini Kolašin. Unošenje javne nabavke vrijednosti veće od 100.000,00€ u plan, putem amandamana, neposredno prije objavljivanja i oglašavanja javnog poziva (ugovor o pružanju konsultantskih usluga potpisan je sa odabranim ponuđačem 17.11.2008. god. nakon pregovaračkog postupka), nije u skladu sa članom 27 Zakona o javnim nabavkama i predstavlja osnov za poništavanje postupka javne nabavke.

U postupku revizije rashoda Ministarstva, obuhvaćenog uzorkom, utvrđeno je da je Ministarstvo

16.04.2008. god. zaključilo sa fizičkim licem Ugovor br. 01-1192/1 o zakupu poslovnog prostora površine 108m², sprat P1, upisan u list nepokretnosti – Izvod 4344, na kat. Parceli br. 1186/15, zgrada br. 1, PD 17, KO Podgorica I.

Ugovor o zakupu zaključen je bez prethodno obavljenog postupka javne nabavke, što nije u

skladu sa Zakonom o javnim nabavkama (»Sl. list RCG« br. 46/06). Navedena nabavka je dodijeljena putem neposrednog sporazuma, suprotno članu 19 Zakona o

javnim nabavkama i suprotno Osnovnim načelima javnih nabavki (načelo ekonomičnosti i efikasnosti upotrebe javnih sredstava, načelo konkurencije, načelo transparentnosti postupka i načelo ravnopravnosti ponuđača).

IIIIII KKOONNAAČČNNEE OOCCJJEENNEE,, ZZAAKKLLJJUUČČCCII II PPRREEPPOORRUUKKEE

NNaa bbaazzii uuttvvrrđđeennoogg ččiinnjjeenniiččnnoogg ssttaannjjaa ii IIzzjjaaššnnjjeennjjaa MMiinniissttaarrssttvvaa ttuurriizzmmaa ii zzaaššttiittee žžiivvoottnnee

ssrreeddiinnee ((bbrroojj 0011 –– 22449911//11 oodd 2244..0099..22000099.. ggoodd..)) nnaa IIzzvvjjeeššttaajj DDRRII ((bbrroojj 4400111133--0022--8800//1144)),, aa uu sskkllaadduu ssaa ččllaannoomm 5500 PPoosslloovvnniikkaa DDrržžaavvnnee rreevviizzoorrsskkee iinnssttiittuucciijjee,, nnaaddlleežžnnii KKoolleeggiijjuumm uu ssaassttaavvuu mmrr BBrraanniissllaavv RRaadduulloovviićć ((ččllaann SSeennaattaa –– rruukkoovvooddiillaacc KKoolleeggiijjuummaa)) ii gg.. MMiirroossllaavv IIvvaanniiššeevviićć ((pprreeddssjjeeddnniikk SSeennaattaa –– ččllaann KKoolleeggiijjuummaa)),, nnaa ssjjeeddnniiccii ooddrržžaannoojj 0077..1100..22000099.. uussvvoojjiioo jjee KKOONNAAČČAANN IIZZVVJJEEŠŠTTAAJJ oo rreevviizziijjii GGooddiiššnnjjeegg ffiinnaannssiijjsskkoogg iizzvvjjeeššttaajjaa MMiinniissttaarrssttvvaa ttuurriizzmmaa ii zzaaššttiittee žžiivvoottnnee ssrreeddiinnee zzaa 22000088.. ggoodd.. ssaa sslljjeeddeeććiimm kkoonnaaččnniimm ooccjjeennaammaa,, zzaakklljjuuččcciimmaa ii pp rr ee pp oo rr uu kk aa mm aa::

1. Nije u dovoljnoj mjeri zastupljeno uredno i ažurno računovodstvo, posebno u dijelu dosljedne

primene propisa koji uređuju oblast računovodstva, prije svega Pravilnika o jedinstvenoj klasifikaciji računa za budžet Republike, budžete vanbudžetskih fondova i budžete opština (»Sl. list RCG« br. 81/05) kao i nepostojanje prateće dokumentacije za pojedine rashode kojom se pravdaju utrošena sredstva pa samim tim računovodstveni sistem Ministarstva ne obezbjeđuje adekvatnu evidenciju o izvršenju budžeta.

PPoottrreebbnnoo jjee ddaa MMiinniissttaarrssttvvoo uussppoossttaavvii uurreeddnnoo ii aažžuurrnnoo rraaččuunnoovvooddssttvvoo ((kkoojjee jjee oossnnoovvaa zzaa

iizzrraadduu ppoouuzzddaanniihh ffiinnaannssiijjsskkiihh iizzvvjjeeššttaajjaa)) kkaaoo ii ddaa ddoosslljjeeddnnoo pprriimmjjeennjjuujjee pprrooppiissee kkoojjii uurreeđđuujjuu oobbllaasstt rraaččuunnoovvooddssttvvaa,, ((pprriijjee ssvveeggaa PPrraavviillnniikkaa oo jjeeddiinnssttvveennoojj kkllaassiiffiikkaacciijjii rraaččuunnaa zzaa bbuuddžžeett RReeppuubblliikkee,, bbuuddžžeettee vvaannbbuuddžžeettsskkiihh ffoonnddoovvaa ii bbuuddžžeettee ooppššttiinnaa))..

PPoottrreebbnnoo jjee ddaa ssvvee rraasshhooddee pprraattii ooddggoovvaarraajjuuććaa ddookkuummeennttaacciijjaa uu cciilljjuu pprraavvddaannjjaa uuttrrooššeenniihh

ssrreeddssttaavvaa..


Strana 81 od 203

2. Proces planiranja rashoda Ministarstva nije urađen kvalitetno sa realno utvrđenim iznosima potrebnim za izvršenje definisanih ciljeva i zadataka.

PPoottrreebbnnoo jjee ddaa MMiinniissttaarrssttvvoo rreeaallnniijjee vvrrššii ppllaanniirraannjjee rraasshhooddaa,, kkaakkoo nnee bbii,, kkaaoo uu

kkoonnttrroolliissaannoomm ppeerriioodduu,, ddooššlloo ddoo zznnaaččaajjnniijjeegg pprreekkoorraaččeennjjaa ppllaannaa zzaa ppoojjeeddiinnee ppoozziicciijjee rraasshhooddaa ((sslluužžbbeennaa ppuuttoovvaannjjaa,, jjaavvnnee nnaabbaavvkkee,, hhoonnoorraarrii zzaa rraaddnnee ggrruuppee iittdd..))..

3. Evidentirano je nepoštovanje odredbi Zakona o budžetu, Zakona o budžetu za 2008. godinu i

Uputstva o radu Državnog trezora u dijelu prekoračenja budžetom dodijeljenih sredstava kao i slučajevi nenamjenskog trošenja sredstava. PPoottrreebbnnoo jjee oobbeezzbbiijjeeddiittii ssttrriikkttnnoo ppooššttoovvaannjjee ii pprriimmjjeennuu ooddrreeddbbii ppoommeennuuttiihh zzaakkoonnaa ii

oonneemmoogguuććiittii nneennaammjjeennsskkoo ttrrooššeennjjee ssrreeddssttaavvaa..

4. Novčana sredstva za rad pojedinih radnih grupa i komisija isplaćena su bez odgovarajućeg akta (odluke, rješenja) kojim se utvrđuje sastav, poslovi i rokovi za rad radne grupe, kao i način utvrđivanja visine naknada za rad u istim.

PPoottrreebbnnoo jjee uubbuudduuććee,, bbeezz iizzuuzzeettkkaa,, oobbeezzbbiijjeeddiittii pprriimmjjeennuu ččll.. 6699 UUrreeddbbee oo oorrggaanniizzaacciijjii ii

nnaaččiinnuu rraaddaa ddrržžaavvnnee uupprraavvee ((»»SSll.. lliisstt CCGG« bbrr.. 5599//0099))..

PPoottrreebbnnoo jjee pprreeiissppiittaattii oopprraavvddaannoosstt ffoorrmmiirraannjjaa ppoojjeeddiinniihh kkoommiissiijjaa ii rraaddnniihh ggrruuppaa kkoojjee ččiinnee ssaammoo jjeeddaann zzaappoosslleennii iillii kkoojjee ssuu ffoorrmmiirraannee zzaa oobbaavvlljjaannjjee ppoosslloovvaa kkoojjii ssuu uu ooppiissuu rraaddnniihh zzaaddaattaakkaa zzaappoosslleenniihh uu MMiinniissttaarrssttvvuu..

5. Konstatovano je nepridržavanje odredbi Zakona o javnim nabavkama (čl. 19, 27, 77) prilikom

nabavke roba i usluga. SSuubbjjeekkaatt rreevviizziijjee,, dduužžaann jjee pprriilliikkoomm nnaabbaavvkkee rroobbaa ii uusslluuggaa ssttrriikkttnnoo ssee pprriiddrržžaavvaattii ooddrreeddbbii

ppoommeennuuttoogg ZZaakkoonnaa,, ppoosseebbnnoo kkaaddaa ssee rraaddii oo pprriimmjjeennii mmeettooddee nneeppoossrreeddnnoogg ssppoorraazzuummaa ii jjaavvnnaa ssrreeddssttvvaa ttrrooššiittii uu sskkllaadduu ssaa iissttiimm..


Strana 83 od 203

I Z V O D


ZAVODA ZA ZAPOŠLJAVANJE CRNE GORE

ZA 2008. GODINU

Vrsta revizije: Opšta revizija Subjekat revizije: Zavod za zapošljavanje Crne Gore Predmet revizije: Godišnji finansijski izvještaj za 2008. godinu Trajanje revizije: 64 radna dana Sastav Kolegijuma: dr Milan Dabović i Dušan Mrdović


Strana 85 od 203

1. Organizacija Zavoda za zapošljavanje Zavod za zapošljavanje Crne Gore organizovan je kao javna ustanova sa statusom pravnog lica. Zavod je registrovan u Centralni registar Privrednog suda u Podgorici, u skladu sa odredbama Zakona o privrednim društvima, kao USTANOVA pod registarskim brojem 8 – 0002003 / 005. Sjedište Zavoda je u Podgorici, Bulevar Revolucije 3.

Način upravljanja i rukovođenja Zavodom ustanovljen je Zakonom o zapošljavanju (»Sl. list RCG« br. 05/02, 79/04, 29/05 i »Sl. list CG« br. 12707 i 21/08) i Statutom Zavoda (»Sl. list RCG« br. 43/02). Zakonom o zapošljavanju uređuje se zapošljavanje, osiguranje za slučaj nezaposlenosti, prava nezaposlenih lica i uslovi i postupak za njihovo ostvarivanje, način obezbjeđivanja sredstava i druga pitanja od značaja za organizovano i produktivno zapošljavanje.

Organi Zavoda su Upravni odbor i direktor. Upravni odbor je organ upravljanja Zavoda. Zakonom utvrđen je broj članova Upravnog odbora Zavoda. Predsjednika i tri člana imenovala je Vlada (Rješenje br.03-333/04 od 02.02.2006. godine), dva člana Unija poslodavaca, dva člana Savez Sindikata Crne Gore i jedan član je imenovan iz reda zaposlenih u Zavodu od strane direktora Zavoda. Mandat Upravnog odbora traje četiri godine. Upravni odbor ima Poslovnik o radu donijet 24.12.2002. godine.

Organizaciona struktura Zavoda utvrđena je Pravilnikom o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji radnih mjesta. Shodno članu 74 Zakona, poslove zapošljavanja obavljaju organizacione jedinice utvrđene Statutom Zavoda. Zavod svoju djelatnost obavlja u okviru Centralne službe, biroa rada i kancelarija. Centralna služba se nalazi u Podgorici i čini je pet sektora i jedna poslovna jedinica. U okviru Sektora za zapošljavanje formirano je 7 biroa rada i 14 kancelarija na teritoriji Crne Gore. Sektori po svojoj organizaciji nemaju odjeljenja i službe. 2. Sistem evidencije i izvještavanje

Sistem evidencije Zavoda zasniva se na modifikovanoj gotovinskoj osnovi. U poslovnim

knjigama Zavoda evidentira se nefinansijska imovina, finansijska imovina, obaveze, kapital, primici i izdaci i utvrđivanje rezultata poslovanja. Na korektivnim računima vodi se evidencija obračunatih a neplaćenih rashoda i obračunatih a nenaplaćenih prihoda. Zavod je u toku januara mjeseca 2008. godine poslovao preko žiro-računa otvorenih kod poslovnih banaka, a od 01. februara uključen je u sistem Državnog trezora Crne Gore. Zavod nije povezan sa informacionim sistemom SAP (softver Državnog trezora u kome se evidentira trezorsko poslovanje). U skladu sa članom 3 Pravilnika o načinu pripreme, sastavljanja i podnošenja finansijskih izvještaja budžeta, državnih fondova i jedinica lokalne samouprave, Zavod je Ministarstvu finansija, dopisom broj 06-2084 od 31.03.2008. godine dostavio finansijske izvještaje za 2008. godinu na propisanim obrazcima 1, 2, 4 i 5. Takođe je dostavio Izjavu o načinu utroška sredstava nakon isteka fiskalne godine, koja su evidentirana kao izdatak.


Strana 86 od 203

3. Finansiranje

Zavod je podnio Ministarstvu finansija Plan budžeta za 2008. godinu, usvojen Odlukom

Upravnog odbora broj 01-9144 od 28.12.2007. godine, iskazujući primitke po izvorima sredstava i izdatke po osnovnim namjenama, u iznosu od 30.169.300,00€. Zakonom o izmjenama i dopunama Zakona o budžetu za 2008. godinu izvršen je rebalans budžeta u korist Zavoda u iznosu 5.871.413,00€. U toku budžetske godine vršeno je preusmjeravanje sredstava u korist i na teret budžetskih pozicija Zavoda, u skladu sa članom 35 Zakona o budžetu, u iznosu od 1.121.851,78€. Analizom planiranih i ostvarenih izdataka primijećeno je da planiranje rashoda nije u potpunosti temeljeno na analizama stvarnih potreba po strukturi rashoda i utvrđenim namjenama. Ukupno planirana sredstva za 2008. godinu iznose 36.040.713,00€, a ostvareni izdaci 30.902.305,71€, odnosno iskazana je razlika u iznosu od 5.138.407,00€, koja je približno jednaka iznosu sredstava po rebalansu budžeta. Ovo ukazuje da Zavod nema jasno utvrđenu metodologiju pripreme i donošenja finansijskog plana kojim bi se objektivnije utvrdili postupci i realno iskazale potrebe Zavoda u skladu sa njegovim zakonskim nadležnostima. Pregled planiranih i ostvarenih priliva po godinama sa izvorima finansiranja gotovinskog deficita prikazan je u sljedećoj tabeli:

Serije sistematizovanih podataka Zavoda od 2002. godine pokazuju da je gotovinski deficit ove

ustanove izraženo visok u 2006. i 2008. godini. Najveći dio gotovinskog deficita pokrivan je transferima iz centralnog budžeta Vlade i prilivom gotovine od prodaje imovine. Posebno je visok nivo transfera u 2008. godini, jer su u 2006. godini značajno povećani izdaci Zavoda i za pokriće gotovinskog deficita Zavod je koristio, pored sredstava obezbjeđenih prodajom imovine i sopstvene depozite. Na ovaj način u narednom periodu nije se raspolagalo sa dovoljno gotovine za pokriće djelatnosti ove institucije, pa su izvori finansiranja u velikoj mjeri dopunjeni iz budžeta Vlade. Moramo napomenuti da se tekući izvori finansiranja Zavoda najvećim dijelom koristili za finansiranje troškova administracije, dok su kapitalni izdaci i programske aktivnosti finansirane prodajom imovine i transferima iz budžeta. Svakako konsolidacija podataka ukazuje na potrebu racionalnije potrošnje i preispitivanja obima tekućih izdataka od strane organa upravljanja, kao i potrebe realnijeg planiranja djelatnosti Zavoda, koju postepeno treba uravnotežiti sa namjenskim izvorima finansiranja.


Strana 87 od 203

4. Nalazi revizije, preporuke i mjere

Revizijom je posmatran širi aspekt djelatnostii Zavoda za zapošljavanje Crne Gore (u daljem

tekstu Zavod) tako da je pored finansijskih izvještaja, analizirana organizacija, rad organa upravljanja, regularnost poslovanja, efikasnost trošenja državnog novca, kao i funkcionisanje internih kontrola.

4.1 Rad organa upravljanja i organizacija Zavoda za zapošljavanje Crne Gore

Rad organa upravljanja u 2008. godini zasnovan je na internim aktima koji nijesu usaglašeni sa Zakonom o zapošljavanju (»Sl. list RCG« br. 05/02, 79/04, 29/05 i »Sl. list CG« br. 12/07 i 21/08) i Zakonom o budžetu (»Sl. list RCG« br40/01, 44/01, 71/05 i »Sl. list CG« br. 12/07 i 73/08). Kontrolom dostavljenih zapisnika sa sjednica Upravnog odbora, utvrđeno je da su pojedine odluke potpisane od strane predsjednika Upravnog odbora, a da se o njima nije raspravljalo na sjednicama tog organa, kao i to da tako donešene odluke nijesu verifikovane na nekoj od narednih sjednica. Statutom nijesu jasno i precizno opisane i razgraničene nadležnosti organa Zavoda. Nije jasno i cjelovito utvrđeno, kada je u pitanju imovina, akcijski kapital, kapitalna ulaganja i javne nabavke, koje odluke donosi Upravni odbor a koje direktor Zavoda. Tako se u praksi događa da direktor donosi odluke, koje bi trebale da budu u nadležnosti Upravnog odbora, pa je potrebno Statutom jasnije ustanoviti njegova ovlašćenja i odgovornosti. Revizijom je utvrđeno da Pravilnik, kao unutrašnji akt Zavoda, nije usklađen sa zakonskom regulativom. Utvrđeno je da između sektora nijesu jasno razgraničeni poslovi i radni zadaci, da nije jasno uspostavljena hijerarhijska struktura u okviru sektora, da dolazi do preklapanja nadležnosti. Takođe, unutar sektora i biroa rada nije jasno preciziran opis poslova, naziva radnih mjesta i radnih zadataka.

Na osnovu utvrđenog činjeničnog stanja u dijelu upravljanja i organizacije Zavoda za zapošljavanje Crne Gore, nadležni kolegijum predlaže sljedeće preporuke i mjere:

Preporučuje se Zavodu da uskladi opšta akta sa Zakonom o zapošljavanju i Zakonom o budžetu.

Preispitati rad Upravnog odbora Zavoda. Predsjednik Upravnog odbora i direktor

Zavoda svoj rad, u dijelu odlučivanja zasnivaće na radu Upravnog odbora, koji mora biti organizovan tako da nedvosmisleno ukazuje da nije povrijeđen legitimitet odlučivanja i koji će aktivno voditi poslovnu politiku Zavoda.

Pravna služba Zavoda, u najkraćem roku, mora ažurirati arhivu vezanu za rad

Upravnog odbora i obezbjediti trajnost čuvanja dokumentacije sa originalima koji su uredno ovjereni, potpisani i zavedeni u arhivi Zavoda.

Potrebno je da se aktima Zavoda jasnije ustanove ovlašćenja i odgovornosti organa

upravljanja Zavoda. Takoođe, potrebno je da se Upravni odbor Zavoda upozna i odredi u odnosu na sve odluke donijete u 2008. godini o kojima se nije raspravljalo na sjednicama tog organa.

Potrebno je da Zavod, Pravilnik o organizaciji i sistematizaciji radnih mjesta uskladi

sa zakonskom regulativom i otkloni navedene nedostatke, u cilju uspostavljanja i efikasnijeg funkcionisanja sistema internih kontrola.


Strana 88 od 203

4.2 Finansijski izvještaji Revizijom finansisjkih izvještaja Zavoda, utvrđeno je da gotovinski tokovi objelodanjeni u izvještajima dostavljenim Ministarstvu finansija, ne odgovaraju stanju iskazanom u bruto bilansu. Početno stanje gotovine i evidentirani ostvareni prilivi u 2008. godini umanjeni za isplate u istom periodu ne daje gotovinu na kraju poslovne godine, koja je komfirmisana od strane komercijalnih banaka. Pojašnjenje razlike između INT obrasca i stanja gotovine na računima kod poslovnih banaka Zavoda u iznosu 3.808.191,73€ detaljno je elaboriran od strane Ministarstva finansija. Obrazloženje dato od strane Ministarstva finansija - Državnog trezora koje se odnosi na neslaganja INT obrasca sa bruto bilansom Zavoda, opredjelilo je Kolegijum da prihvati podatke iskazane u skladu sa članom 3 Pravilnika o načinu pripreme, sastavljanja i podnošenja finansijskih izvještaja budžeta, državnih fondova i jedinica lokalne samouprave. 4.3 Efikasnost planiranja i efikasnost izvršavanja budžeta Zavoda

Planiranje budžeta Zavoda za 2008. godinu i njegovo izvršenje pokazuje neracionalnost kod planiranja izdataka koje nije u potpunosti temeljeno na analizama stvarnih potreba po strukturi rashoda i utvrđenim namjenama. Izdaci iskazani po ekonomskoj klasifikaciji u iznosu od 30.902.305,51€, odnose se na izdatke za rad Zavoda u iznosu od 8.176.053,11€ i na izdatake po osnovu aktivnosti Zavoda u postupku sprovođenja politike zapošljavanja i ostale aktivnosti iz oblasti zapošljavanja, u iznosu od 22.726.252,40€. Od ukupno naplaćenih doprinosa za osiguranje od nezaposlenosti najveći dio (87%) Zavod koristi za finasiranje tekuće dijelatnosti.

Izdatak po osnovu nakande za jubilarne nagrade isplaćen je na osnovu Odluke direktora broj

02-9179 od 25.12.2008. godine koja nije u skladu sa članom 36 Kolektivnog ugovora Zavoda. Navedeni izdatak ne prati validna dokumentacija, odnosno pojedinačni akti o isplati, kao ni spiskovi ovjereni i odobreni od strane odgovornih lica u pravnom sektoru.

Naknade po osnovu formiranih komisija, radnih tijela i povećanog obima posla isplaćene su u 2008. godini u neto iznosu od 159.656,89€, odnosno sa pripadajućim porezom i doprinosima u iznosu od 242.532,60€. Komisije i radna tijela formirani su na osnovu odluka i riješenja potpisanih od strane direktora Zavoda, a donijetih u periodu 2006, 2007 i 2008. godine. Navedena radna tijela su formirana u svrhu praćenja i kontrole programa i projekata planiranih kroz godišnje aktivnosti Zavoda. Revizijom je utvrđeno da navedenim izdacima nijesu prethodili izvještaji komisija o obavljenom poslu. Zavod je 23.06.2008. godine Odlukom broj 02-4385 stavio van snage sva akta donijeta do 01.05.2008. godine koja se odnose na formiranje komisija i radnih tijela. Na osnovu uvida u pojedinačna akta po osnovu kojih su vršene isplate pomenutih naknada, utvrđeno je da su se pojedini poslovi i radni zadaci mogli obavljati u okviru redovnih aktivnosti a u skladu sa opisom radnih mjesta i radnih zadataka predviđenih Pravilnikom o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji radnih mjesta Zavoda.

Kontrolom je utvrđeno da se pravdanje izdataka za reprezentaciju vršilo na osnovu nepotpune i neovjerene dokumentacije, kao i to da se izdaci za službena putovanja odnose i na lica koja nijesu u radnom odnosu kod Zavoda. Transfere institucijama, pojedincima, vladinom i javnom sektoru treba prioritetno koristiti za riješavanje socijalnih problema nezaposlenih lica ili za programe koji mogu


Strana 89 od 203

pospješiti zaposlenost u Crnoj Gori. U 2008. godini iz ovih sredstava isplaćena su i sponzorstva bez odluka Upravnog odbora Zavoda, od čega je najveći iznos namjenjen sportskim klubovima.

Medijske usluge i usluge objavljivanja oglasa za potrebe Zavoda treba da budu utvrđene ugovorom, a fakture za plaćanje kontrolisane i ovjerene od službenika za ovjeravanje. Pojedine usluge, posebno iz oblasti informatičke tehnologije, se pružaju Zavodu na osnovu sklopljenih ugovora iz 2002. i 2003. godine, a uz zahtjev za plaćanje nedostaje dokumentacija kojom se pravdaju nastali izdaci i izvještaj o izvršenoj usluzi. Skrećemo pažnju na izdatke za usluge preko omladinskih zadruga, nastale za obavljanje privremenih i povremenih poslova i dokumentaciju koja prati nastali izdatak, a koja mora biti potpisana od strane pružaoca usluga i ovjerena od strane korisnika uskuga.

Tokom revizije, uočeno je da postoje slabosti u funkcionisanju sistema interne kontrole. Pored Uputstva o radu Državnog trezora, Zavod nije donio Pravilnik o internoj kontroli kojim bi se definisali kontrolni postupci i uspostavili kontrolni mehanizmi za racionalno i zakonito trošenje državnog novca. Nedostaci u sistemu interne kontrole imaju uticaja na trošenje državnog novca, odnosno na efikasnost upravljanja budžetom odobrenih sredstava.

Na osnovu utvrđenog činjeničnog stanja u dijelu Efikasnost planiranja i efikasnost

izvršavanja budžeta Zavoda nadležni Kolegijum predlaže sljedeće preporuke i mjere:

Potrebno je racionalizovati potrošnju i preispitati obim tekućih izdataka od strane organa upravljanja, kao i potrebu realnijeg planiranja djelatnosti institucije, koju postepeno treba uravnotežiti sa namjenskim izvorima finansiranja. Eventualni izostanak budžetskih transfera, gotovine od prodaje imovine i otplate po osnovu datih kredita za samozapošljavanje značajno bi reducirao mogućnost finansiranja zakonom ustanovljenih obaveza i programskih aktivnosti. Iz ovog razloga neophodno je da Zavod uspostavi stabilniju strukturu izdataka kroz racionalizaciju tekućih troškova poslovanja.

Preporučuje se Zavodu da se kod obračuna navedenih naknada pridržavaju odredbi

Kolektivnog ugovora Zavoda. Preporučuje se da Upravni odbor Zavoda razmotri rad svih komisija u 2008. godini,

preispita njihov učinak i tamo gdje ocijeni da ne postoje evidentni rezultati rada, donese odluku da se izvrši povraćaj isplaćenih naknada.

Upravni odbor će razmotriti isplate po osnovu službenih putovanja za lica koja ne

rade u Zavodu, kao i sponzorstava, te zauzeti stav kojim se ograničavaju diskreciona prava trošenja sredstava i zahtjevati veću fiskalnu disciplinu.

Preporučuje se Zavodu da preispita ugovore zaključene u prethodnom periodu, a na

ime pružanja usluga iz informatičke tehnologije, kao i da plaćanja vrši na osnovu validne i prethodno kontrolisane i ovjerene dokumentacije.

Preporučuje se Zavodu da uradi Pravilnik o internoj kontroli i u skladu sa njim

organizuje službu interne kontrole sa ciljem uspostavljanja odgovarajuće fiskalne discipline u procesu izvršavanja budžetskog plana Zavoda.


Strana 90 od 203

4.4 Javne nabavke

Plan javnih nabavki nije donijet u skladu sa članom 27 Zakona o javnim nabakama (»Sl. list« RCG br. 46/06), već je Zavod početkom 2008. godine utvrdio plan za 2008. godinu i isti korigovao u desetom mjesecu 2008. godine. U skladu sa članom 78 tačka 4 Zakona o zapošljavanju Upravni odbor je nadležan za korišćenje sredstava Zavoda, te shodno tome smatramo cjelishodnim da Plan javnih nabavki usvoji Upravni odbor Zavoda. Zavod se u postupku javnih nabavki nije pridržavao člana 32 Zakona o javnim nabavkama, tako da je direktnom pogodbom vršio adaptacije i nabavke koje su iznad zakonom dozvoljenih vrijednosti i istovremeno nije se pridržavao odredbi člana 78 Zakona o javnim nabavkama. Povodom javnih nabavki nadležni Kolegijum predlaže organima upravljanja da još jednom preispitaju funkcionisanje sistema javnih nabavki Zavoda, kao i zakonitost javnih nabavki u 2008. godini. Preporuke Državne revizorske institucije su sljedeće:

Da Upravni odbor Zavoda još jednom preispita funkcionisanje sistema javnih nabavki Zavoda, kao i zakonitost svih javnih nabavki koje je Zavod sproveo u 2008. godini.

Da Zavod prilikom nabavke roba, usluga i izvođenje radova dosljedno primjenjuje Zakon o javnim nabavkama.

Da razgraniči nadležnosti Upravnog odbora sa nadležnostima direktora u postupku javnih nabavki i usvajanje plana javnih nabavki prenese u nadležnost Upravnog odbora Zavoda.

4.5 Ostalo

Kada je u pitanju prodaja finansijske i nefinansijske imovine, pregledom dokumentacije u postupku revizije i uvidom u priložene zapisnike sa sjednica Upravnog odbora, ustanovljeno je da ova pitanja nijesu bila predmet rasprave i nijesu verifikovana od strane članova Upravnog odbora Zavoda. Prodaja je vršena na osnovu odluka potpisanih od strane predsjednika Upravnog odbora, a takođe ističemo da revizor nije dobio na uvid zapisnike o procjeni vrijednosti nefinansijske imovine kao ni podatke o načinu i postupku sprovođenja prodaje.

Preporučuje se Zavodu da se, kada je u pitanju prodaja finansijske i nefinansijske

imovine pridržava zakonske regulative i proces prodaje učini transparentnim.


Strana 91 od 203

I Z V O D

IZ IZVJEŠTAJA O GODIŠNJIH FINANSIJSKIH IZVJEŠTAJA

CENTARA ZA SOCIJALNI RAD

ZA 2007. GODINU

Vrsta revizije: Opšta revizija Subjekat revizije: Centri za socijalni rad Predmet revizije: Godišnji finansijski izvještaji za 2008. godinu Trajanje revizije: 45 radnih dana Sastav Kolegijuma: dr Milan Dabović i Dragiša Pešić


Strana 93 od 203

1. Opšti podaci o centrima za socijalni rad Prema Uredbi o organizaciji i načinu rada državne uprave, u 2008. godini, u nadležnosti

Ministarstva zdravlja, rada i socijalnog staranja su i poslovi uprave koji se odnose na oblast socijalne i dječije zaštite. Javne ustanove Centri za socijalni rad obavljaju djelatnost utvrđenu Zakonom o socijalnoj i dječijoj zaštiti (»Sl. list RCG« br. 78/05) i Odluci o organizovanju Javnih ustanova Centara za socijalni rad (»Sl. list RCG« br. 11/06).

Centri za socijalni rad, u skladu sa članom 71. Zakona o socijalnoj i dječjoj zaštiti (»Sl. list

RCG« br. 78/05), obezbjeđuju sprovođenje odgovarajućih oblika socijalne i dječije zaštite i neposredno pružaju usluge socijalne i dječije zaštite; rješavaju u prvom stepenu o zahtjevima za ostvarivanje prava iz socijalne i dječije zaštite; prate i analiziraju pojave i programe od značaja za socijalnu i dječiju zaštitu; podstiču, organizuju i preduzimaju aktivnosti u cilju sprečavanja i suzbijanja socijalnih problema; vode evidenciju i prikupljaju dokumentaciju o svim korisnicima socijalno zaštitnih prava i o materijalnom položaju porodica svih korisnika na teritoriji za koju su osnovani i vrše i druge poslove u skladu sa zakonom i aktom o osnivanju.

2. Organizacija centara za socijalni rad

Centri za socijalni rad, Odlukom o organizovanju javnih ustanova Centara za socijalni rad, organizuju se kao:

Javna ustanova Centar za socijalni rad Podgorica, Cetinje, Danilovgrad i Kolašin, sa sjedištem u Podgorici.

Javna ustanova Centar za socijalni rad za opštine Nikšić, Plužine i Šavnik, sa sjedištem u Nikšiću; Javna ustanova Centar za socijalni rad za opštine Pljevlja i Žabljak, sa sjedištem u Pljevljima; Javna ustanova Centar za socijalni rad za opštine Bijelo Polje i Mojkovac, sa sjedištem u Bijelom

Polju; Javna ustanova Centar za socijalni rad za opštine Berane i Andrijevica, sa sjedištem u Beranama; Javna ustanova Centar za socijalni rad za opštine Bar i Ulcinj, sa sjedištem u Baru; Javna ustanova Centar za socijalni rad za opštine Kotor, Tivat i Budva, sa sjedištem u Kotoru; Javna ustanova Centar za socijalni rad za opštinu Rožaje, sa sjedištem u Rožajama; Javna ustanova Centar za socijalni rad za opštinu Plav, sa sjedištem u Plavu; Javna ustanova Centar za socijalni rad za opštinu Herceg Novi, sa sjedištem u Herceg Novom.

Javne ustanove Centri za socijalni rad koje su organizovane za više opština, organizuju službe

u opštinama van sjedišta centra, u skladu sa pojedinačnim statutima. Organi upravljanja ustonove, shodno članu 74. Zakona, su Upravni odbor i direktor.

OCJENA UTVRĐENOG ČINJENIČNOG STANJA SA PREPORUKAMA

Na bazi utvrđenog činjeničnog stanja, nadležni Kolegijum konstatovao je osnovne nepravilnosti i nedostatke, na osnovu kojih je izradio preporuke u cilju njihovog otklanjanja i unapređenja rada subjekta revizije.


Strana 94 od 203

1. Rad organa upravljanja Pozitivna je okolnost da nadležno Ministarstvo vodi jedinstvenu politiku naknada za članove

upravnih odbora po svim centrima za socijalni rad. Naknade za rad članova upravnih odbora su objektivno utvrđene, s tim, što smatramo da visinu nakande članovima upravnih odbora centara za socijalni rad treba preispitati i djelimično je vezati za broj održanih sjednica.

Preporučujemo nadležnom Ministarstvu da razmotri mogućnost povezivanja isplate

naknada članovima upravnih odbora sa brojem održanih sjednica.

2. Sistem internih kontrola Centri za socijalni rad se, u većem dijelu, nijesu pridžavali Uputstva o radu državnog trezora, i

nijesu usvojili pravilnike o internim kontrolnim postupcima, kojim bi se definisale politike interne kontrole. Uočeno je da nije vršena formalna, suštinska i računska kontrola ulazne knjigovodstvene dokumentacije, da nije vršena kontrola i praćenje pojedinih troškova. Neadekvatna komunikacija, informisanje i koordinacija od strane nadležnog Ministarstva, uslovilo je da centri za socijalni rad vrše nepravilnu klasifikaciju prihoda, i da se ne mogu pouzdano indentifikovati prilivi sredstava iz drugih izvora.

Preporučujemo da nadležno Ministarstvo u saradnji sa centrima za socijalni rad

uspostavi sistem inernih kontrola i donese odgovarajuće podzakonske akte koji će bliže urediti ovu oblast.

3. Sistem evidencije i planiranja Kod računovodstvene evidencije, utvrđene su nepravilnosti koje se odnose na nedosljednu

primjenu propisa koji uređuju oblast računovodstva, prije svega neprimjenjivanje Pravilnika o jedinstvenoj klasifikaciji računa za budžet Republike, budžete vanbudžetskih fondova i budžete opština (»Sl. list RCG« br. 81/05), Pravilnika o načinu pripreme, sastavljanja i podnošenja finansijskih izvještaja budžeta, državnih fondova i jedinica lokalne samouprave (»Sl. list CG« br. 21/09) i Uputstva o radu državnog trezora (»Sl. list CG« br. 80/08). Centri Bijelo Polje, Rožaje i Pljevlja nijesu obezbjedili kompjutersku evidenciju podataka, koja bi im omogućila efikasniji izvor informacija.

Preporučujemo da nadležno Ministarstvo u saradnji sa Ministarstvom finansija

organizuje odgovarajuće edukacije zaposlenih, oko primjene Pravilnika o jedinstvenoj klasifikaciji računa za budžet Republike, budžete vanbudžetskih fondova i budžete opština (»Sl. list RCG« br. 81/05), Pravilnika o načinu pripreme, sastavljanja i podnošenja finansijskih izvještaja budžeta, državnih fondova i jedinica lokalne samouprave (»Sl. list CG« br. 21/09) i Uputstva o radu državnog trezora (»Sl. list CG« br. 80/08).

4. Izvještavanje U procesu vršenja revizije, nadležno Ministarstvo dostavilo je Instituciji konsolidovani finansijski

izvještaj, na osnovu kojeg je utvrđeno, da izvještaj nije urađen kao konsolidovani izvještaj, već je


Strana 95 od 203

sačinjen na osnovu podataka iz Glavne knjige trezora, prostim sabiranjem podataka o izvršenju budžeta nadležnog Ministarstva i javnih ustanova. Mišljenja smo, da je nadležno Ministarstvo trebalo da izvrši konsolidaciju finansijskih izvještaja svih javnih ustanova koje su uključene u budžet potrošačke jedinice Centri za socijalni rad, na osnovu pojedinačnih finansijskih izvještaja, koji bi trebalo da posluže kao osnov za evidenciju neevidentiranih priliva i izdataka u Glavnoj knjizi trezora. Centri za socijalni rad su u izvještajima o novčanim tokovima prikazali prihode, ali nije izvršena njihova pravilna klasifikacija, pa se ne može pouzdano tvrditi da li se radi o namjenskim prilivima ili donacijama na ime implementacije određenih programa. Prihodi po ovom osnovu nijesu evidentirani u Nacrtu zakona o završnom računu budžeta za 2008. godinu.

Revizijom je utvrđeno da su centri za socijalni rad izdatke u iznosu od 487.064,78€ finansirali iz

sopstvenih izvora koji nijesu evidentirani u Nacrtu zakona o završnom računu budžeta za 2008. godinu. Struktura izdataka, prikazana u izvještajima o novčanim tokovima III, ne odgovara strukturi izdataka budžeta sa kojih pozicija je vršen prenos sredstava po zahtjevima za plaćanje, koje Državnom trezoru u ime centara za socijalni rad podnosi nadležno Ministarstvo. Ovaj zaključak potrvđuju i izvedene razlike po pozicijama, između prikazanih izdataka u Nacrtu zakona o završnom računu budžeta za 2008. godinu i iskazanih izdataka u izvještajima o novčanim tokovima III. Skrećemo pažnju da je Centar Bijelo Polje uradilo Izvještaj o novčanim tokovima III na obračunskoj evidenciji, uključujući izdatke koji su nastali a nijesu plaćeni u obračunskom periodu.

Izvještaji o novčanim tokovima III, urađeni od strane centara za socijalni rad, ne mogu se

pouzdano prihvatiti kao tačni i iz razloga što ne korenspondiraju sa iskazanim stanjem depozita na početku i na kraju poslovne godine. Razlika između, zbira početnog stanja gotovine i neto povećanja sredstava, i krajnjeg stanja gotovine u iznosu od 23.816,60 € ne može se pouzdano utvrditi kao tačna. Ovo iz razloga što centri za socijalni rad nemaju usaglašen način evidencije kada se radi o sredstvima od povraćaja uputnica. Naime, Pošta Crne Gore kao posrednik između centara za socijalni rad i korisnika socijalnih davanja, vrši povraćaj sredstava koja nijesu isplaćena korisniku socijalnih davanja. Centri, iznose povraćenih sredstava evidentiraju na različite načine, što nije u skladu sa članom 11 Zakona o budžetu.

U skladu sa članom 2 Pravilnika o načinu pripreme, sastavljanja i podnošenja finansijskih

izvještaja budžeta, državnih fondova i jedinica lokalne samouprave, centri za socijalni rad su u obavezi da, ukoliko imaju neutrošenih sredstava na podračunima ili prelaznim računima, a evidentirani su Glavnoj knjizi trezora kao izdatak, a centri nijesu u mogućnosti da ih prenesu krajnjem korisniku do 31.decembra tekuće godine, prenos tih sredstava izvrše najkasnije do isteka roka za podnošenje godišnjih finansijskih izvještaja, odnosno do 31. marta naredne godine i da obavijeste Ministarstvo finansija radi korekcije u Glavnoj knjizi trezora. Na zahtjev nadležnog Ministarstva, centri za socijalni rad su dostavili Izjavu o načinu utroška sredstava koja se nalaze na računima poslovnih banaka i kao gotovina u blagajni. Revizijom je utvrđeno da zbog nedosljedne primjene navedenog Pravilnika i Uputstva o radu državnog trezora, kao i zbog nepravilnog identifikovanja sredstava, da li je izdatak ili depozit, centri za socijalni rad nijesu pravilno iskazali iznos i namjenu korišćenja sredstava.

Preporučuje se nadležnom Ministarstvu da obezbjedi konsolidovani finansijski izvještaj

potrošačke jedinice Centri za socijalni rad, na bazi izvještaja pojedinih centara za socijalni rad i transakcija iz Trezora, a u skladu sa Međunarodnim računovodstvenim standardima za javni sektor i da prije izrade godišnjih finansijskih izvještaja centri za socijalni rad obezbjede usaglašavanje evidencija sa podacima iz Glavne knjige trezora.


Strana 96 od 203

5. Izvršenje budžeta Pojedini centri za socijalni rad ne vrše evidenciju i klasifikaciju prihoda u skladu sa izvorima

prihoda, što se da zaključiti i iz dostavljenih izvještaja o novčanim tokovima, zbog čega se revizijom nije moglo pouzdano utvrditi koji prihodi su ostvareni iz budžeta, donacija i iz ostalih izvora. Centar Herceg Novi nije evidentirao prihod od odobrenog kredita, dok su neki centri uravnotežili primitke (koji su po pravilu bili veći od iskazanih) sa izdacima, što je uticalo na nepravilno identifikovanje sopstvenih prihoda.

Preporučuje se centrima za socijalni rad da, u cilju realnijeg praćenja izvora finansiranja,

obezbjede klasifikaciju i evidenciju prihoda prema njihovim izvorima.

Struktura rashoda iskazana u knjigama centara za socijalni rad ne odgovara stvarno izvršenoj budžetskoj potrošnji iskazanoj u Nacrtu zakona o završnom računu budžeta za 2008. godinu. Uvidom u računovodstvenu dokumentaciju, na osnovu koje se vršilo plaćanje izdataka za materijal i usluge, utvrđeno je da su pojedina plaćanja vršena na osnovu nepotpune dokumentacije kao i dokumentacije koja nije ovjerena i odobrena od strane odgovornih lica, što nije u skladu sa tačkom 36 Uputstva o radu državnog trezora.

Posebno skrećemo pažnju na isplate jednokratnih pomoći radnicima zaposlenim u centrima za

socijalni rad. Isplate naknada za jednokratne pomoći uglavnom se vrše preko blagajni centara. Revizijom je ustanovljeno da kod pojedinih centara isplate jednokratnih pomoći vrši lice raspoređeno na poslovima računovodstava iz posebne blagajne, kao i da se prenos sredstava iz glavne blagaje centra u blagajne službi po opštinama ne vrši na osnovu validne dokumentacije koja mora da sadrži potpise odgovornih lica za poslove blagajne koje isplaćuju i primaju gotovinu.

Preporučuje se da centri za socijalni rad isplate nakanada zaposlenim ne vrše na teret

izdataka po osnovu prava iz socijalne i dječije zaštite već na teret ličnih primanja ili kao transfer pojedincima u zavisnosti od načina na koji se riješava predmetni zahtjev. Pored toga sve isplate jednokratnih pomoći treba vršiti preko glavne blagajne i prenos sredstava između glavne blagajne i blagajni po opštinama neophodno je vršiti na osnovu validne dokumentacije sa potpisima odgovornih lica o primopredaji sredstava.


Strana 97 od 203

I Z V O D

IZ IZVJEŠTAJA O KONTROLNOJ REVIZIJI VETERINARSKE UPRAVE

ZA 2008. GODINU

Vrsta revizije: Kontrolna revizija Subjekat revizije: Veterinarska uprava Predmet revizije: Kontrola realizacije preporuka datih u Izvještaju o reviziji finansijskih izvještaja

Veterinarske uprave za 2007. godinu Trajanje revizije: 20 radnih dana Sastav Kolegijuma: dr Milan Dabović i Miroslav Ivanišević


Strana 99 od 203

1. Opšti podaci i djelatnost Veterinarske uprave

Veterinarska uprava je osnovana Uredbom o organizaciji i načinu rada državne uprave (»Sl. list RCG« br. 54/04) od 09.08.2004. godine. Ministarstvo nadležno za poslove veterinarstva je Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede. Nadležnost Veterinarske uprave propisana je odredbama Zakona o veterinarstvu2 i Uredbom o organizaciji i načinu rada državne uprave3.

Uredbom o organizaciji i načinu rada državne uprave, u članu 24 definisani su poslovi

Veterinarske uprave koji se odnose na: praćenje i sprečavanje pojave, otkrivanje, suzbijanje i iskorjenjivanje određenih zaraznih bolesti životinja, sprovođenje veterinarske preventive kod životinja, proizvodnja životinjskog porijekla, sirovina, otpadaka, namirnica životinjskog porijekla, hrane za životinje, sjemenja za vještačko osjemenjivanje, jajnih ćelija i oplođenih jajnih ćelija u unutrašnjem prometu i prometu preko granice Republike, sprovođenje obaveznog obima zdravstvene zaštite životinja, obezbjeđenje vršenja poslova od javnog interesa, utvrđivanje ispunjenosti veterinarsko - sanitarnih uslova za obavljanje veterinarske djelatnosti i davanje dozvola za obavljanje te djelatnosti, vršenje inspekcijskog nadzora u oblasti veterinarske djelatnosti, izradu analiza, programa i informacijakoje služe kao stručna osnova za utvrđivanje i sprovođenje politike u vetrinarstvu, izradu godišnjih programa monitoringai prevencije pojedinih zaraznih bolesti životinja i zoonoza na teritoriji Republike, (bruceloze, enzootske leukoze goveda, tuberkuloze, mastitisa, antraksa, kuge živine i dr.), praćenje realizacije programa prevencije, vođenje jedinstvenog registra i objekata kojin podliježu veterinarsko – sanitarnoj kontroli, saradnju i koordinaciju sa međunarodnim veterinarskim organizacijama (OIE i sl.), ustanovama, privrednim subjektima i drugim institucijama u oblasti veterinarstva, izvršenje međunarodnih sporazuma kao i druge poslove koji su joj određeni u nadležnost. Organizacija i sistematizacija radnih mjesta u Veterinarskoj upravi definisana je Pravilnikom o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji radnih mjesta. U 2008. godini, Veterinarska uprava je donijela novi Pravilnik o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji radnih mjesta broj 323/08-0101-2151-323, na koji je data saglasnost od strane Ministarstva poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede, Ministarstva finansija i Uprave za kadrove. 2. Nalaz revizije i utvrđeno činjenično stanje

Državna revizorska institucija izvršila je reviziju finansijskih izvještaja i poslovanja Veterinarske uprave za 2007. godinu i uradila Izvještaj sa Mišljenjem i predlogom preporuka i mjera4. Revizija finansijskih izvještaja Veterinarske uprave za 2007. godinu ukazala je na postojanje većeg broja nepravilnisti i nedostataka u načinu upravljanja javnim finansijama i imovinom, pa su u Izvještaju date preporuke i mjere u cilju njihovog otklanjanja. Rezerve koje su date u Izvještaju trebalo je da posluže kao osnov za poboljšanje evidencije Veterinarske uprave i racionalnije i efikasnije upravljanje državnim novcem.

Na zahtjev Državne revizorske institucije Veterinarska uprava, aktom broj 402/9-0401-112/82

od 20.05.2009. godine, obavijestila je Instituciju o preduzetim aktivnostima na otklanjanju utvrđenih nepravilnisti, datih u Izvještaju o reviziji finansijskih izvještaja za 2007. godinu. U navedenom aktu,

2 »Sl. lis« RCG« broj 11/04, 79/04, 80/04, 27/07, 48/07 i »Sl. list CG« broj 14/07 i 14/08. 3 »Sl. list RCG« broj 54/04 i »Sl. list CG« broj 6707 i 16707 4 DRI broj 40113-03-43/18 od septembra 2008, godine


Strana 100 od 203

Veterinarska uprava je predočila mjere koje je preduzela postupajući po preporukama Državne revizorske institucije.

U postupku kontrolne revizije Veterinarske uprave, a u skladu sa datim preporukama u

Izvještaju za 2007. godinu i preduzetim aktivnostima od strane Veterinarske uprave, utvrđeno je sledeće:

2.6. Sistem evidencije

U Izvještaju o reviziji za 2007. godinu, data je preporuka: »Neophodno je da Veterinarska uprava obezbjedi internu evidenciju o prilivima po osnovu sopstvene djelatnosti i da evidenciju periodično usaglašava sa glavnom knjigom Državnog trezora u cilju obezbjeđenja efikasnije naplate svojih potraživanja i objektivnijeg izvještavanja«.

Kontrolnom revizijom utvrđeno je, da Veterinarska uprava u 2008. godini nije postupila po

navedenim preporukama datim u Izvještaju, osim u dijelu evidencije prihoda po osnovu davanja veterinarsko sanitarne saglasnosti. Kada je u pitanju navedena preporuka koja se odnosi na sistem evidencije, Institucija je, imajući u vidu da je Izvještaj o prethodnoj reviziji dostavljen u septembru mjesecu 2008. godine, uvažila informaciju datu od strane Veterinarske uprave, da je Veterinarska uprava po navedenoj preporuci postupila u 2009. godini.

2.7. Planiranje i izvršenje budžeta

Prethodnom revizijom utvrđeno je, da planiranje rashoda nije u potpunosti temeljeno na

analizama stvarnih potreba, po strukturi rashoda i utvrđenim namjenama. To je dovelo da izvršenje budžeta, po strukturi i planiranim limitima, djelimično odstupa od budžetom utvrđenih namjena. U tom smislu data je i preporuka da »Veterinarska uprava svoj godišnji budžet uskladi sa stvarnim potrebama i da prilikom njegovog izvršenja minimizira odstupanja u odnosu na planom odobrena sredstva«.

Takođe, prethodnom revizijom data je preporuka Veterinarskoj upravi »da plaćanje izdataka

vrši na osnovu validne i prethodno kontrolisane dokumentacije. Skrećemo pažnju da Veterinarska uprava u 2008. godini i narednim godinama mora uspostaviti fiskalnu disciplinu i sredstva koristiti u skladu sa strukturom izdataka koji su odobreni godišnjim zakonom o budžetu«.

Kontrolnom revizijom, u cilju praćenja realizacije datih preporuka, utvrđeno je da je

Veterinarska uprava svoju potrošnju uskladila sa visinom odobrenog budžeta za 2008. godinu, ali da odobrena sredstva jednim dijelom nije namjenski koristila. Izvršenje budžeta u 2008. godini, po strukturi i utvrđenim limitima, odstupa od budžetom planiranih namjena, a dio sredstava utvrđenih budžetom se nenamjenski koristio, pa se može konstatovati da date preporuke nijesu realizovane.

Kada su u pitanju uočene manje nepravilnosti kod zasnivanja radnog odnosa, revizijom je

utvrđeno da je Veterinarska uprava postupila po preporuci Institucije. Na osnovu datog činjeničnog stanja, Institucija i dalje preporučuje Veterinarskoj upravi,

da planiranje izdataka vrši u skladu sa realnim potrebama, s obzirom da je zakonodavac predvidio mogućnost fleksibilnijeg korišćenja budžetskih sredstava kroz zakonom propisanu proceduru.


Strana 101 od 203

2.8. Sistem internih kontrola

Prethodnom revizijom uočeno je da: »nijesu stvoreni kontrolni mehanizmi za racionalnu potrošnju goriva, reprezentaciju, održavanja voznog parka, troškova telefona i troškova službenih putovanja«.

Kontrolnom revizijom utvrđeno je, da je Veterinarska uprava napravila određeni

napredak u cilju efikasnijeg uspostavljanja sistema interne kontrole. Pored toga, skrećemo pažnju da Veterinarska uprava i dalje mora da unapređuje sistem internih kontrola i da kao interni akt usvoji pravilnik o internim kontrolnim postupcima, kojim bi se definisale politike interne kontrole. Preporuke date u prethodnom Izvještaju a odnose se na postojanje slabosti u sistemu internih kontrola kod procesa upravljanja javnim sredstvima namijenjenim programima posebnih namjena su sledeće:

plan budžeta koji se odnosi na program posebnih namjena – Operativni program o zdravstvenoj zaštiti životinja, zasniva na definisanju jasnih ciljeva i aktivnosti, a izvršenje i izvještavanje bazira na planom datim aktivnostima,

vrši plaćanja u skladu sa načinom plaćanja predviđenim Operativnim programom o zdravstvenoj zaštiti životinja i na osnovu valjane i prethodno kontrolisane dokumentacije,

Veterinarska uprava preispita ugovore o zakupu zaključene sa veterinarskim ambulantama,

avansna plaćanja i pravdanje avansa vrši u skladu sa Uputstvom o radu Državnog trezora,

u skladu sa Operativnim programom o zdravstvenoj zaštiti životinja, godišnje zaključuje ugovor sa Specijalističkom veterinarskom laboratorijom, kojim bi se definisala međusobna prava i obaveze, a posebno kada je u pitanju cjenovnik dijagnostičkih usluga, skladištenje vakcina i ostalih dijagnostičkih sredstava i ljekova kao i njihova distribucija ovlašćenim veterinarskim ambulantama,

zapisnici komisija, koje vrše procjenu tržišne vrijednisti uginulih ili zaklanih životinja u cilju suzbijanja opasnih zaraznih bolesti, a koji je i osnov za određivanje iznosa naknade, treba da budu precizni i da na jasniji način sadrže bitne pojedinosti o ubijenoj životinji.

Na osnovu činjeničnog stanja, a u cilju realizacije datih preporuka utvrđeno je:

Operativnim programom o zdravstvenoj zaštiti životinja za 2008. godinu koji je usvojilo Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede definisani su ciljevi i aktivnosti koje treba da sprovedu nosioci posla. Revizijom, nije se mogla izvršiti kontrola planiranih i utrošenih sredstava i efikasnost izvršenja pojedinih programa, iz razloga što je Veterinarska uprava u 2009. godini obezbjedila evidenciju i praćenje izdataka po programima iz Operativnog programa o zdravstvenoj zaštiti životinja za 2008. godinu. Imajući u vidu, da je Izvještaj o prethodnoj reviziji dostavljen u septembru mjesecu 2008. godine, Institucija je uvažila informaciju datu od strane Veterinarske uprave, da je Veterinarska uprava po navedenoj preporuci postupila u 2009. godini.


Strana 102 od 203

Veterinarska uprava je u 2008. godini zaključila ugovore o ustupanju poslova od javnog interesa sa veterinarskim ambulantama. Revizijom je utvrđeno da su se plaćanja veterinarskim ambulantama vršila po ispostavljenim fakturama i u skladu sa načinom plaćanja koji je previđen Operativnim programaom o zaštiti životinja za 2008. godinu. Uz dostavljene fakture priloženi su zapisnici o izvršenom inspekcijskom pregledu o kontroli izvršenih mjera po Operativnom programu i potvrda o dijagnostičkom ispitivanju. Shodno revizorskim dokazima, možemo konstatovati da je, preporuka data u prethodnom Izvještaju, realizovana.

Preporuka data u prethodnom Izvještaju, a odnosi se na ugovore o zakupu sa veterinarskim ambulantama, utvrđeno je da je Veterinarska uprava zaključila ugovore o zakupu poslovnih prostorija i opreme u 2008. godini sa veterinarskim ambulantama. Ugovorima su regulisane obaveze zakupodavca i zakupca i iznos zakupnine. Na osnovu revizorskih dokaza, možemo konstatovati da je, preporuka data u prethodnom Izvještaju, realizovana.

Preporuka data u prethodnom Izvještaju da nije zaključen ugovor sa Specijalističkom veterinarskom laboratorijom kojim bi se definisala međusobna prava i obaveze, revizijom utvrđeno je:

Veterinarska uprava je zaključila Ugovor broj 323/08-0101-1311 od 26.05.2008. godine sa Specijalističkom veterinarskom laboratorijom, kojim su ustanovljena međusobna prava i obaveze u skladu sa Operativnim programom. Plaćanja, u iznosu od 402.893,39€, osim ispalte u iznosu od 20.000,00€, vršena su na osnovu ispostavljenih faktura u skladu sa Operativnim programom. Uz fakture je priložena dokumentacija kojom se dokazuje obim i vrsta izvršenih laboratorijskih ispitivanja. Pomenuti iznos od 20.000,00€, plaćen Specijalističkoj veterinarskoj labaratoriji, uplaćen je avansno na ime obezbjeđenja dijagnostikuma za opasne zarazne bolesti, što je u skladu sa Operativnim programom za 2008. godinu. Pravdanje datog avansa vršeno je na osnovu ispostavljene fakture. Na osnovu revizorskih dokaza, možemo konstatovati da je, preporuka data u prethodnom Izvještaju, realizovana.

Utvrđeno je da su, sa pozicije subvencije u proizvodnji i pružanju usluga, vršena plaćanja koja se odnose na naknadu štete vlasnicima uginulih životinja, u skladu sa čl. 57 Zakona o veterinarstvu. Revizijom izdataka za naknadu štete, utvrđeno je da su nastali izdaci pravdani dokumentacijom, koja se sastoji od zahtjeva fizičkog lica za naknadu štete, obrazca za prijavu sumnje na zaraznu bolest, zapisnika o izvršenom inspekcijskom pregledu, zapisnika o izvršenoj procjeni tržišne vrijednosti životinje, izvještaja o ispitivanju u veterinarskoj laboratoriji i rješenja o uplati naknade podnosiocu zahtjeva, što je u skladu sa čl. 56 Zakona o veterinarstvu i Operativnim programom za 2008. godinu. Zapisnici komisija, na osnovu kojih se vrši procjena tržišne vrijednosti uginulih i zaklanih životinja su modifikovani sa preciznijim podacima o ubijenoj životinji. Na osnovu utvrđenih činjenica u procesu revizije možemo konstatovati da je navedena preporuka realizovana.

2.9. Gotovina i neizmirene obaveze Prethodnim Izvještajem data je preporuka Veterinarskoj upravi »da izvrši usaglašavanje stanja neizmirenih obaveza, na dan 31.12.2007. godine sa Ministarstvom finansija i da ugovaranje obaveza vrši u skladu sa odobrenom dinamikom potrošnje sredstava«. U Izvještaju o neizmirenim obavezama za 2008. godinu, koji je Veterinarska uprava dostavila Instituciji, iskazano stanje neizmirenih obaveza u 2008. godini iznosi 247.145,37€. Prikazano stanje


Strana 103 od 203

neizmirenih obaveza u prethodnom periodu ne odgovara iskazanom krajnjem stanju neizmirenih obaveza za 2007. godinu, što dovodi do pogrešnog zaključka o neto povećanju, odnosno smanjenju neizmirenih obaveza u izvještajnom periodu. Revizijom je utvrđeno da Veterinarska uprava, u svojim poslovnim knjigama, nema evidenciju obaveza i potraživanja, pa se nijesmo mogli uvjeriti u tačnost iskazanih podataka u Izvještaju o neizmirenim obavezama. Shodno tome možemo konstatovati da Veterinarska uprava nije postupila po datoj preporuci. Institucija i dalje insistira na tome da Veterinarska uprava vodi evidenciju obaveza, koja će joj poslužiti za tačno prikazivanje neizmirenih obaveza na kraju poslovne godine, kao i to da ugovaranje obaveza vrši u skladu sa odobrenim sredstvima. Preporuka, data u prethodnom Izvještaju, »da Veterinarska uprava u daljem radu prikupljene prihode uplaćuje i evidentira u skladu sa Uputstvom o radu Državnog trezora« nije realizovana što se da potvrditi iz utvrđenog činjeničnog stanja. Gotovina evidentirana po osnovu prihoda od sopstvene djelatnosti za 2008. godinu iznosi 8.733,60 €. Od utvrđenog iznosa, na račun Trezora uplaćeno je 6.000,00€, a gotovina u iznosu 2.542,10 € je, bez evidencije u Glavnoj knjizi trezora, korišćena za plaćanje izdataka po osnovu službenih putovanja i goriva. U skladu sa navedenim činjeničnim stanjem Institucija i dalje ostaje pri preporuci datoj u prethodnom Izvještaju. 2.10. Imovina i javne nabavke

Prethodnom revizijom, utvrđeno je da Veterinarska uprava nije na kvalitetan način izvršila popis sredstava, u skladu sa računovodstvenim standardima. Shodno tome data je preporuka da je »potrebno više pažnje posvetiti popisu, od donošenja odluke o popisu sredstava i izvora sredstava i formiranju komisija, odgovarajuće pripreme za rad popisnih komisija, do upoređenja fizičkog popisa sa stvarnim stanjem«. Kontrolnom revizijom, utvrđeno je da su veterinarske ambulante dostavile popisne liste o izvršenom popisu sredstava i opreme datih u zakup, i da je Veterinarska uprava sačinila Izvještaj o popisu. Na osnovu utvrđenih činjenica, u procesu revizije, možemo konstatovati da je navedena preporuka realizovana. 3. Ocjena utvrđenog činjeničnog stanja Na osnovu sprovedene kontrolne revizije Veterinarske uprave za 2008. godinu i utvrđenog činjeničnog stanja, možemo zaključiti da je subjekat revizije ostvario poboljšanje u svom radu i sproveo određene aktivnosti na realizaciji preporuka sadržanih u Izvještaju o reviziji finansijskih izvještaja za 2007. godinu. Takođe, može se zaključiti, da su određene preporuke djelimično realizovane a pojedine preporuke nijesu realizovane. Činjenica, da je Veterinarskoj upravi Izvještaj o reviziji za 2007. godinu dostavljen u septembru mjesecu 2008. godine, pa iz objektivnih razloga nije bila u mogućnosti da u cjelosti realizuje date preporuke, Institucija preporučuje:

da Veterinarska uprava u 2009. godini pristupi daljoj realizaciji svih datih preporuka u Izvještaju o reviziji Veterinarske uprave u 2007. godini i da izvijesti Državnu revizorsku instituciju o preduzetim aktivnostima na otklanjanu utvrđenih nepravilnosti.


Strana 105 od 203

I Z V O D

IZ IZVJEŠTAJA O REVIZIJI USPJEŠNOSTI

UPRAVE ZA KADROVE

ZA 2008. GODINU

Vrsta revizije: Revizija uspješnosti (3e) Subjekat revizije: Uprava za kadrove Crne Gore Predmet revizije: Revizija uspješnosti (3e) Trajanje revizije: 90 radnih dana Sastav Kolegijuma: Dušan Mrdović i dr Milan Dabović


Strana 107 od 203

I UVOD 1. SUBJEKT REVIZIJE

Uprava za kadrove kao novi organ u sistemu državne uprave Crne Gore osnovan je 2004. godine nakon usvajanja Zakona o državnim službenicima i namještnicima. Sistemska funkcija ovog organa je osim upravljanja kadrom, prije svega briga za osposobljavanje i usavršavanje državnih službenika i namještenika

Glavne funkcije tj. nadležnosti ovog državnog organa usmjerene su na: - upravljanje i razvoj kadrovskih resursa crnogorskih državnih organa, - održavanje kadrovskog informacionog sistema za upravljanje i razvoj kadrova u tim

organima, - poboljšanje i unapređenje sistema upravljanja kadrovima u državnim organima, - povećanje stepena stručne osposobljenosti kadrova koji rade u njima.

Uprava za kadrove je kao svoj najvažniji zadatak postavila obezbjeđivanje uslova za

savremeno upravljanje kadrovima u državnim organima i njihov permanentan razvoj u skladu sa najvažnijim evropskim standardima u ovoj oblasti.

Osposobljavanje i usavršavanje državnih službenika i namještenika predstavlja možda

najvažniji elemenat procesa upravne reforme. Bez osposobljenih državnih službenika i namještenika upravni sistem države ne može da funkcioniše pravilno ni zakonito, zato je osposobljavanje i usavršavanje najvažniji funkcionalni elemenat u procesu implementacije novog upravnog zakonodavstva, a može se reći i upravne reforme u cjelini.

2. PREDMET REVIZIJE

Predmet ove revizije je revizija uspješnosti tj. ekonomičnosti, efikasnosti i efektivnosti u realizaciji aktivnosti u Sektoru za postupak javnog oglašavanja i praćenje sprovođenja propisa, Sektoru za obuku i razvoj kadrova i Centru za informacioni sistem.

Predmet revizije u Sektoru za postupak javnog oglašavanja i praćenja sprovođenja propisa je način popunjavanja radnih mjesta (oglašavanje slobodnih radnih mjesta).

Predmet revizije u Sektoru za obuku i razvoj kadrova je usavršavanje kadrova.

Predmet revizije u Centru za informacioni sistem je uspostavljanje i unapređenje kadrovskog

informacionog sistema.


Strana 108 od 203

3. VRSTA REVIZIJE

Državna revizorska institucija izvršila je prvu reviziju uspješnosti, tj. reviziju efektivnosti, efikasnosti i ekonomičnosti (3E) u Upravi za kadrove.

Efektivnost predstavlja odnos između ostvarenih rezultata i postavljenih ciljeva. Subjekt

revizije djeluje efektivno ukoliko raalizacija njihovih aktivnosti vodi ka ostvarivanju očekivanih rezultata. Efikasnost predstavlja odnos između rezultata i utrošenih finansijskih sredstava radi postizanja

tih rezultata. Subjekt se ponaša u skladu sa načelom efikasnosti ukoliko ostvaruje zadati cilj sa minimalno uloženim sredstvima, odnosno postiže maksimalne rezultate sa raspoloživim sredstvima.

Ekonomičnost podrazumijeva obavljanje neke djelatnosti uz minimalne utroške vodeći računa

o kvalitetu obavljenog zadatka. Subjekt poštuje princip ekonomičnosti ukoliko se ponaša štedljivo u korišćenju javnih sredstava pri nabavci robe, usluga i drugih struktura koji su u funkciji realizacije aktivnosti subjekta. Sagledavajući rezultate revizije nakon izrađenog Izvještaja o reviziji uspješnosti (3E) Uprave za kadrove i dostavljenog dopisa o izjašnjenju na predmetni Izvještaj od strane subjekta revizije (br. 5271/1 od 09.01.2009. godine), o prihvatanju datih preporuka, Kolegijum Sektora IV na sjednici održanoj dana 20.03.2008. godine, usvojio je Konačni izvještaj o reviziji uspješnosti (3E) Uprave za kadrove za 2008. godinu i dao sljedeći nalaz i preporuke: II ZAKLJUČNE KONSTATACIJE, OCJENE I PREPORUKE

4. Sektor za postupak javnog oglašavanja i praćenje sprovođenja propisa Opšti cilj ovog sektora obuhvata realizaciju aktivnosti koje se odnose na postupak javnog oglašavanja, praćenja i sprovođenja propisa.

Na temelju činjeničnog stanja u postupku revizije utvrđeni su nedostaci za koje je DRI izradila preporuke u cilju otklanjanja istih i unapređenja rada ovog sektora u dijelu:

- Pribavljanja izvoda iz kaznene evidencije, - Priznavanja radnog iskustva, - Dinamike obrade zahtjeva u postupku zapošljavanja.

4.1 Pribavljanje izvoda iz kaznene evidencije

U postupku revizije utvrđeno je da za kandidate koji su konkurisali na predmetne oglase

Uprava za kadrove pribavlja izvode iz kaznene evidencije pisanim putem od Područnih jedinica Uprave policije. Rok za dostavu navedenih izvoda je 15 dana. Ukoliko se izvodi iz kaznene evidencije ne pribave u roku od 15 dana, službenik traži potpisivanje izjave od strane kandidata da nije osuđivan za


Strana 109 od 203

krivično djelo koje bi ga činilo nepodobnim za vršenje službe u državnom organu (shodno članu 16 Zakona o državnim službenicima i namještenicima).

Obrazac izvoda iz kaznene evidencije je sastavni dio potrebne dokumentacije za predmetne

oglase i u pojedinim slučajevima se nije dostavljao u zakonskom roku. Sektor može da djeluje efikasno ukoliko pravovremeno dobije izvod iz kaznene evidencije i na taj način omogući zapošljavanje podobnih kandidata.

Državna revizorska institucija preporučuje da bi bilo svrsishodno da Uprava za

kadrove inicira kod Uprave policije formiranje centralne kaznene evidencije koja bi unaprijedila rad tog organa i ujedno skratila vrijeme i postupak za dobijanje izvoda iz ove evidencije koji se dostavlja Upravi za kadrove prilikom zapošlavanja, kako ne bi došlo do eliminisanja podobnih kandidata.

4.2 Priznavanje radnog iskustva

Postupkom revizije utvrđeno je da se prilikom zasnivanja radnog odnosa pojedinih kandidata koji se prijavljuju na javne oglase priznaje radno iskustvo na osnovu raznih potvrda ovjerenih od strane privatnih firmi, kao i radno iskustvo stečeno po osnovu ugovora o djelu. Zbog ovakvog načina priznavanja radnog iskustva u postupku revizije utvrđeno je da je u dva navrata intervenisala Upravna inspekcija a da Uprava za kadrove i dalje nastavlja sa ustaljenom praksom priznavanja radnog iskustva na osnovu potvrda.

Dokazivanje radnog iskustva na osnovu raznih potvrda nije u skladu sa Zakonom o radu, član 8 stav 1 tačka 4 ovog zakona glasi: »Radno iskustvo podrazumijeva vrijeme provedeno u radnom odnosu u stepenu stručne spreme određene vrste zanimanja a koje se dokazuje radnom knjižicom.« Zakonodavac je rekao da se samo može zaposliti lice koje dostavi valjan dokaz o radnom iskustvu a takav efekat može se postići samo ako se Uprava osloni na relevantne dokaze o radnom iskustvu koje je zakonodavac propisao.

Ovdje je važno istaći da odredbe Zakona o državnim službenicima i namještenicima koje se

tiču radnog iskustva kao posebnog uslova za zaposlenje ove kategorije lica treba sistematski tumačiti, a to znači utvrditi smisao i duh ovakve zakonske norme. Kako se radi o posebnoj kategoriji lica koja se imenuju ili biraju na rukovodeća radna mjesta ili kada državni službenik i namještenik u državnom organu ili u organu državne uprave zasniva radni odnos u određenom zvanju, radno iskustvo treba priznati samo ako je ono posljedica radnog odnosa između poslodavca i zaposlenog. Ovo dalje predpostavlja i ostvareni radni staž u stručnoj spremi određene vrste zanimanja za vrijeme trajanja zaposlenja.

Državna revizorska institucija preporučuje da se priznavanje radnog iskustva vrši na osnovu ovjerene kopije radne knjižice koju kandidati treba da dostave prilikom prijave na predmetni oglas u cilju dosledne primjene zakonskih propisa kojima se reguliše ova oblast.


Strana 110 od 203

4.3 Dinamika sprovedenih aktivnosti u postupku zapošljavanja U postupku revizije smo utvrdili da postoji velika vremenska razlika u obradi zahtjeva u

postupku zapošljavanja u pojedinim državnim organima. Takođe je primijećeno da su smanjeni vremenski intervali u postupku zapošljavanja u 2008. godini u odnosu na 2007.

Sektor ne obezbjeđuje evidenciju uporednih podataka vezanih za obradu zahtjeva u postupku

zapošljavanja po pojedinim državnim organima. Sektor bi djelovao efikasno ukoliko bi obezbijedio uporedni pregled iz kog bi mogao zaključiti koji je to razlog koji je doveo do skraćenja vremenskog perioda obrade podataka u sprovođenju postupka oglašavanja.

DRI preporučuje Upravi da pronađe odgovarajuće mehanizme kako bi se utvrdili

razlozi koji su doveli do odstupanja u vremenskim periodima prilikom obrade zahtjeva u postupku oglašavanja, što bi imalo za cilj poboljšanje rada u ovom sektoru.

5. Sektor za obuku i razvoj kadrova

Opšti cilj ovog sektora obuhvata realizaciju aktivnosti koje se odnose na obuku i razvoj kadrova.

Na temelju činjeničnog stanja u postupku revizije utvrđeni su određeni nedostaci u realizaciji

aktivnosti ovog sektora za koje je DRI izradila preporuke u cilju otklanjanja istih i unapređenja rada ovog sektora u dijelu:

- Planiranja tema za obuke i realizacije planiranih obuka, - Utvrđivanja referentnih vrijednosti, - Stručnog usavršavanja zaposlenih u Upravi za kadrove.

5.1 Planiranje tema za obuke i realizacija obuka

U postupku revizije je utvrđeno da od 57 planiranih tema, na 15, tj. 26% tema nije bilo prijavljenih polaznika ili ih je bio nedovoljan broj, tako da iste nijesu održane.

Revizijom je takođe utvrđeno da odabrane teme za programe stručnog usavršavanja državnih

službenika nijesu bile jasno određene odnosno nije bilo određeno kojoj kategoriji državnih službenika su pojedine teme namijenjene, te su državni službenici različitih zanimanja učestovali na istim obukama što nije bilo svrsishodno.

Smatramo da nema svrhe obučavati nekoga ko nema sposobnosti da stečeno znanje primijeni

na radnom mjestu i prenese na druge zaposlene. Takođe, je utvrđeno da broj realizovanih obuka u odnosu na planirane u procentu iznosi 59%, a

da broj stvarnih polaznika u odnosu na prijavljene iznosi 63%.


Strana 111 od 203

Na osnovu navedenih pokazatelja može se zaključiti da mnogi seminari nijesu održani i da je posjećenost na obukama jako niska. Sektor bi djelovao efikasno i postigao veće efekte ako bi odabir tema iz programa stručnog usavršavanja uskladio sa potrebama polaznika.

DRI preporučuje da Uprava za kadrove uspostavi bolju saradnju sa starješinama i

kontakt osobama u državnim organima u dijelu preciziranja kojoj kategoriji zaposlenih su namijenjene i potrebne pojedine teme, što bi rezultiralo boljom posjećenošću i većim interesovanjem kandidata.

5.2 Utvrđivanje referentnih vrijednosti

U postupku revizije je utvrđeno da je Uprava za kadrove na osnovu iskustva zemalja iz

okruženja izradila kalkulaciju i istom utvrdila referentne vrijednosti kako slijedi: trošak po jednom seminaru iznosi prosječno 525 eura, prosječni trošak po jednom polazniku 35 eura a kao donja granica rentabiliteta tj. najmanji broj polaznika koji treba da prisustvuje da bi se obuka održala utvrđeno je 15 polaznika. Na osnovu ove kalkulacije su planirana potrebna sredstva za finansiranje obuka iz programa stručnog usavršavanja.

Revizijom je utvrđeno da je prosječno ostvareni trošak po jednom seminaru za 2007. godinu

iznosio 1.288,00€, što je skoro 150% više u odnosu na planirane troškove po kalkulaciji, a za 9 mjeseci 2008. godine 1.200,00€, što je skoro 130% više u odnosu na planirane troškove po kalkulaciji, a da prosječni troškovi po jednom polazniku iznose 91,00€, i da prosječan broj polaznika po obukama iznosi 12, što je manje od kalkulacijom utvrđene donje granice za 20%.

Na osnovu raspoloživih podataka utvrđeno je da postoje odstupanja u dijelu planiranih i

ostvarenih troškova po seminaru, kao i prosječno ostvarenim troškovima po polazniku, i da je prosječni broj polaznika po seminaru manji od utvrđene donje granice rentabiliteta, što ukazuje na zaključak da kalkulacijom utvrđene referentne vrijednosti, nijesu odgovarajuće. Sektor bi djelovao ekonomičnije ako bi utvrdio prave referentne vrijednosti i obezbijedio evidenciju troškova po seminaru.

DRI preporučuje da Uprava za kadrove obezbijedi evidenciju troškova po seminaru,

izradi novu kalkulaciju i promijeni utvrđene referentne vrijednosti koje su se pokazale kao nerealne imajući u vidu pokazatelje iz protekle dvije godine.

5.3 Stručno usavršavanje zaposlenih u Upravi za kadrove

Revizijom je utvrđeno da su zaposleni u Upravi za kadrove u 2007. i 2008. godini obavili više

studijskih posjeta i prisustvovali na više seminara, u inostranstvu. Zaposleni u Upravi za kadrove se često stručno usavršavaju u inostranstvu, kroz razna

studijska putovanja i seminare, što iziskuje povećene izdatke za službena putovanja i stručna


Strana 112 od 203

usavršavanja, kao i duže periode izostajanja sa posla, što utiče na uspješnost obavljanja redovnih radnih zadataka.

DRI preporučuje da u cilju preciznijeg utvrđivanja vrste, uslova i kriterijuma za stručno usavršavanje zaposlenih (u zemlji i inostranstvu), Uprava za kadrove donese plan i program stručnog usavršavanja. Uprava treba da bude vrlo kritična kod planiranja usavršavanja zaposlenih u inostranstvu tj. da usavršavanje zaposlenih van zemlje vrši ako je to zaista neophodno.

6. Centar za informacioni sistem

Glavni cilj ovog sektora je realizacija aktivnosti na uspostavljanju i razvoju kadrovskog informacionog sistema.

Pored aktivnosti koje se odnose na uspostavljanje i razvoj kadrovskog informacionog sistema

ovaj sektor realizuje i sljedeće aktivnosti, i to:

- stalno administriranje i ažuriranje WEB stranice Uprave za kadrove; - testiranje znanja rada na računarima prilikom zapošljavanja; - obučavanje zaposlenih u državnim organima za rad na računarima.

6.1 Angažovanje zaposlenih u CIS-u na obukama Revizijom je utvrđeno da se kao predavači na obukama za rad na računarima angažuju

isključivo zaposleni iz ovog sektora, iako je oglas za predavače na ovu, kao i ostale teme stalno otvoren na WEB stranici Uprave za kadrove. Bilo bi poželjno za pomenute namjene angažovati spoljne predavače, kako bi se zaposleni u ovom sektoru rasteretili dodatnih zadataka koji nijesu predviđeni u opisu njihovog radnog mjesta shodno Pravilniku o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji.

Takođe je utvrđeno da je većina zaposlenih iz svih sektora Uprave za kadrove angažovana kao

predavači na raznim obukama. Cijenimo trud rukovodstva da se zaposleni dodatno stimulišu, ali smatramo da pomenute

poslove treba uključiti u opis radnih zadataka, a ako to nije moguće obuke treba organizovati van radnog vremena kako bi se izbjeglo plaćanje zaposlenom po dva osnova i to: po osnovu zarade i po osnovu ugovora o djelu za redovno radno vrijeme, a na taj način bi Sektor djelovao efikasnije i ekonomičnije.

DRI preporučuje da se poslovi trenera uključe u opis radnih zadataka zaposlenih koji

obavljaju ove poslove i da se pronađe način za isplatu po ovom osnovu u okviru redovnih zarada ili da se obuke za rad na računarima kao i sve druge obuke koje sprovode zaposleni iz Uprave za kadrove organizuju van radnog vremena.


Strana 113 od 203

7. Aktivnosti Uprave za kadrove koje nijesu obuhvaćene postupkom revizije u sektorima

Na osnovu utvrđenog činjeničnog stanja u postupku revizije utvđeni su i određeni nedostaci u realizaciji dijela aktivnosti Uprave za kadrove koje nijesu obuhvaćene revizijom navedenih sektora, i to:

- Predlog novog Pravilnika o organizaciji i sistematizaciji radnih mjesta; - Organizacija finasijsko – računovodstvenih poslova; - Evidentiranje imovine

7.1 Predlog novog Pravilnika o organizaciji i sistematizaciji Uprave za kadrove

Revizijom je utvrđeno da je Uprava za kadrove sačinila predlog novog Pravilnika o

organizaciji i sistematizaciji radnih mjesta kojim su predviđena 34 radna mjesta, za obavljanje poslova iz njene nadležnosti.

Revizijom je utvrđeno da Uprava za kadrove zapošljava 21. službenika i namještenika na

neodređeno vrijeme i 6 po ugovoru o djelu.

DRI predlaže da Uprava za kadrove detaljnije razmotri i obrazloži predloženi akt o novoj sistematizaciji.

7.2 Organizacija finansijsko – računovodstvenih poslova

Revizijom je utvrđeno da sve finasijsko–računovodstvene poslove u Upravi za kadrove obavlja

jedno lice. Osim navedenih poslova ovo lice je i službenik za ovjeravanje zahtjeva za plaćanje izdataka, a obavlja i poslove šefa opšte službe.

Funkcija nadzora i kontrole pravilnosti i izvršavanja dužnosti i obaveza nije uspostavljena,

odnosno nije zadovoljen princip razdvajanja dužnosti, jer jedno lice obavlja više nespojivih poslova. DRI preporučuje da se računovodstvenoj funkciji posveti više pažnje, da se

uspostavi potpuni nadzor i kontrola u dijelu finansijskog i računovodstvenog poslovanja, te da se izvrši potrebno razdvajanje dužnosti u cilju organizovanja efikasnog i ažurnog računovodstva. Razdvajanje dužnosti moguće je izvršiti na način sto će se u okviru postojećeg broja zaposlenih izvršiti preraspodjelu poslova, a ako to nije moguće sistematizovati novo radno mjesto.

7.3 Evidentiranje imovine

Revizijom je utvrđeno da je EAR u saradnji sa Upravom za kadrove raspisala međunarodni

tender za nabavku opreme za uspostavljanje KIS-a.


Strana 114 od 203

Ukupna vrijednost opreme koja je nabavljena na osnovu tendera iznosi oko 300.000,00€. Uprava za kadrove navedenu opremu je evidentirala u svojim poslovnim knjigama na osnovu

faktura koje je dobavljač ispostavio Evropskoj agenciji za rekonstrukciju. U postupku revizije nije prezentirana knjigovodstvena isprava na osnovu koje bi se moglo zaključiti da je oprema dobijena od donatora sto nije u skladu sa zakonskim propisima i Međunarodnim računovodstvenim standardima.

Navedena činjenica govori da se povjerljivi podaci o crnogorskim kadrovima evidentiraju i

čuvaju na opremi koja formalno nije u vlasništvu Uprave za kadrove.

DRI preporučuje Upravi za kadrove da pribavi valjan dokument iz kojeg bi se moglo jasno zaključiti vlasništvo Uprave na predmetnoj imovini.

III ZAKLJUČAK

Uprava za kadrove je kao svoj najvažniji zadatak postavila obezbjeđivanje uslova za savremeno upravljanje kadrovima u državnim organima i njihov permanentan razvoj u skladu sa najvažnijim evropskim standardima u ovoj oblasti.

Sumirajući glavne rezultate nakon izvršene revizije uspjeha u Upravi za kadrove na osnovu utvrđenog činjeničog stanja, može se konstatovati da je napravljen veliki napredak u oblasti reforme službeničkog sistema, i da su utvrđeni ključni elementi za unapređenje normativnog okvira.

Iako se radi o mladoj instituciji koja se još uvijek nalazi u fazi razvoja, revizijom je

utvrđeno da je Uprava za kadrove postigla vidljive rezultate u svom radu, te se može konstatovati da se Uprava za kadrove nalazi na dobrom putu da ispuni ciljeve koje joj je zadao zakonodavac a preporuke koje smo dali u ovom izvještaju samo će unaprijediti rad ovog subjekta.


Strana 115 od 203

IZVOD


ZAŠTITNIKA LJUDSKIH PRAVA I SLOBODA

ZA 2008. GODINU

Vrsta revizije: Opšta revizija Subjekat revizije: Zaštitnik ljudskih prava i sloboda Predmet revizije: Godišnji finansijski izvještaj za 2008. godinu Trajanje revizije: 30 radnih dana Sastav Kolegijuma: Dušan Mrdović i Dragiša Pešić


Strana 117 od 203

I UVOD 1. SUBJEKAT REVIZIJE

Zaštitnik ljudskih prava i sloboda (u daljem tekstu: Zaštitnik) štiti ljudska prava i slobode zajamčena Ustavom, zakonom, ratifikovanim međunarodnim ugovorima o ljudskim pravima i opšte prihvaćenim pravilima međunarodnog prava, kada su povrijeđena aktom, radnjom ili nepostupanjem državnih organa, organa lokalne samouprave i javnih službi i drugih nosilaca javnih ovlašćenja (u daljem tekstu: organi).

Zaštitnik je samostalan i nezavistan u vršenju svoje funkcije. Zaštitnik vrši svoju funkciju na osnovu Ustava i zakona i u svom radu pridržava se načela

pravde i pravičnosti. Skupština Crne Gore (u daljem tekstu: Skupština) bira Zaštitnika na predlog nadležnog radnog

tijela Skupštine, većinom glasova ukupnog broja poslanika. Zaštitnik ima tri zamjenika Zaštitnika (u daljem tekstu: zamjenik). Odluku o broju zamjenika

donosi Skupština, na predlog Zaštitnika.

Za vršenje stručnih i administrativnih poslova Zaštitnik obrazuje Stručnu službu. Stručnom službom rukovodi Sekretar. Sekretara postavlja i razrješava Zaštitnik.

Na zaposlene u Stručnoj službi primjenjuju se propisi o državnim službenicima.

2. PREDMET REVIZIJE

Predmet revizije je revizija Godišnjeg finansijskog izvještaja za 2008. godinu Zaštitnika ljudskih prava i sloboda sa posebnim osvrtom na organizaciju subjekta revizije (funkcionisanje internih kontrola u sistemu upravljanja i rukovođenja kao i funkcionisanje informacionog sistema).

Cilj ove revizije je ispitivanje pravilnosti poslovanja, što znači ispitivanje finansijskih transakcija i

odluka u vezi sa primicima i izdacima, radi utvrđivanja da li su odnosne transakcije izvršene u skladu sa zakonom, drugim propisima, datim ovlašćenjima i za planirane svrhe.

3. VRSTA REVIZIJE

Državna revizorska institucija izvršila je opštu reviziju, koja je podrazumijevala sveobuhvatan uvid u finansijski menadžment subjekta revizije sa stanjem na dan 31. decembar 2008. godine. Revizija ne ograničava vršenje i drugih vrsta revizije ukoliko se to ocijeni cjelishodnim.


Strana 118 od 203

II ZAKLJUČNE KONSTATACIJE, OCJENE I PREPORUKE Sagledavajući rezultate revizije nakon izrađenog Izvještaja o reviziji godišnjeg finansijskog izvještaja Zaštitnika ljudskih prava i sloboda za 2008. godinu i dostavljenog dopisa o izjašnjenju na predmetni Izvještaj od strane subjekta revizije (br. 03-261 od 16. aprila 2009. godine) nadležni Kolegijum za vršenje ove revizije na sjednici održanoj dana 24.04.2009. godine usvojio je Konačni izvještaj o reviziji Godišnjeg finansijskog izvještaja Zaštitnika ljudskih prava i sloboda za 2008. godinu, te donio sljedeće

MIŠLJENJE SA PREDLOGOM PREPORUKA I MJERA

Revizijom je utvrđeno da ne postoje materijalno značajne greške ili značajna odstupanja kod zvanično prezentiranih finansijskih izvještaja, kao ni bitne povrede zakonskih propisa kojima se uređuje organizacija i djelatnost Zaštitnika ljudskih prava i sloboda. Finansijske transakcije su potkrijepljene odgovarajućom dokumentacijom na osnovu koje su sačinjeni finansijski izvještaji.

Pored prethodno datog mišljenja smatramo potrebnim da ukažemo i na one elemente koji su sadržani u pregledu utvrđenih nepravilnosti i datih preporuka Kolegijuma sektora IV, nadležnog za ovu reviziju, a koji mogu bitno poboljšati efikasnost i kvalitet rada Zaštitnika u budućem periodu.

U skladu sa primjedbama i utvrđenim nepravilnostima predložene su mjere i preporuke koje su usmjerene u cilju jačanja pozicije i unapređenja rada subjekta revizije te smatramo da mu u dobroj mjeri mogu koristiti u daljem radu.

PREGLED UTVRĐENIH NEPRAVILNOSTI I DATIH PREPORUKA Revizijom je utvrđeno da Zašitnik nema usvojen plan i program rada za 2008. godinu i da

posluje bez usvojenih internih pravilnika kojima se reguliše potrošnja goriva, visina troškova fiksnih i mobilnih telefona, troškovi reprezentacije, službena putovanja itd, što je od značaja za uspostavljanje efikasnog sistema internih kontrola.

DRI preporučuje da Zaštitnik krajem finansijske godine usvoji plan i program rada za

narednu godinu, kao i da izradi interni akt kojim bi se regulisali troškovi goriva, telefona, reprezentacije, službenih putovanja i ostalih naknada.

Uvidom u personalni dosije sekretara Stručne službe utvrđeno je da je postavljenje sekretara izvršeno na osnovu Odluke Zaštitnika broj 02-001/03-2 od 03.11.2003. godine. U postupku revizije je utvrđeno da u pomenutoj odluci kao ni u Zakonu o Zaštitniku nije preciziran rok na koji se vrši postavljenje sekretara. Odredbama člana 31 – 35 Zakona o državnim službenicima i namještenicima


Strana 119 od 203

propisano je da se rukovodeća lica postavljaju na period od 5 godina i da po isteku tog roka mogu biti ponovo imenovana odnosno postavljena.

Državna revizorska institucija preporučuje Zaštitniku ljudskih prava i sloboda da

postavljenje sekretara Stručne službe vrši u skladu sa odredbama Zakona o državnim službenicima i namještenicima do izmjene ili dopune Zakona o Zaštitniku kojim bi se utvrdio period na koji se vrši postavljenje istog.

Ombudsman nije uspostavio organizovano računovodstvo kako to nalažu računovodstveni

standardi i pozitivni propisi. Naime utvrđeno je da funkcija nadzora i kontrole pravilnosti izvršavanja dužnosti i obaveza neposrednih izvršilaca nije uspostavljena, pa nije zadovoljen princip razdvajanja dužnosti, jer jedno lice obavlja više nespojivih poslova kao što su poslovi likvidature, vođenje i evidentiranje blagajne itd.). Takođe je utvrđeno da se evidentiranje finansijskih transakcija ne vrši kompjuterski već se evidentiranje vrši ručno.

DRI preporučuje da se računovodstvenoj funkciji posveti više pažnje, da se

uspostavi potpuni nadzor i kontrola u dijelu finansijskog i računovodstvenog poslovanja, te da se izvrši potrebno razdvajanje dužnosti u cilju organizovanja efikasnog i ažurnog računovodstva. Razdvajanje dužnosti moguće je izvršiti na način što će se u okviru postojećeg broja zaposlenih izvršiti preraspodjelu poslova, a ako to nije moguće sistematizovati novo radno mjesto. Takođe se preporučuje da Zaštitnik obezbijedi kompjuterski program za vođenje finansijsko–računovodstvenih poslova.

U postupku revizije utvrđeno da su sa pozicije izdataka za energiju nenamjenski isplaćeni

izdaci za prevoz zaposlenim u Zaštitniku shodno rješenju br. 638/08 od 03.12.2008 u iznosu od 2.755,00€.

DRI preporučuje Zaštitniku da budžetska sredstva koristi u skladu sa Zakonom o budžetu i Pravilnikom o jedinstvenoj klasifikaciji računa za budžet Republike, budžete vanbudžetskih fondova i budžete opština, u visini i za namjene koje su određene budžetom.

Revizijom je utvrđeno da Zaštitnik svojim zaposlenim isplaćuje na ime troškova mobilnih telefona veće iznose od dozvoljenog limita koji je utvrđen Odlukom i pojedinačnim rješenjima, kao i da se isplata po ovom osnovu pojedinim zaposlenim vrši na tekuće račune kod poslovnih banaka, a ne na žiro-račun dobavljača koji pruža ove usluge.

DRI preporučuje Zaštitniku ljudskih prava i sloboda da isplatu po osnovu troškova mobilnih telefona vrši isključivo na žiro-račun dobavljača a ne na tekuće račune zaposlenih kod poslovnih banaka, kao i da poštuje utvrđene limite koji se odnose na troškove mobilnih telefona shodno Odluci.

Kontrolom blagajničkog poslovanja je utvrđeno da se u pojedinačnim slučajevima, obračun dnevnica za službena putovanja u inostranstvu ne vrši u skladu sa Uredbom o naknadama i drugim


Strana 120 od 203

primanjima državnih službenika i namještenika (»Sl. list RCG« br. 24/05...70/06) u dijelu broja obračunatih dnevnica i pripadajućeg procentualnog iznosa dnevnice.

Državna revizorska institucija preporučuje Zaštitniku ljudskih prava i sloboda da obračun i isplatu dnevnica za službena putovanja vrši u skladu sa Uredbom o naknadama i drugim primanjima državnih službenika i namještenika (»Sl. list RCG« br. 24/05...70/06).

Sve nabavke roba i usluga izvršene su putem neposrednog sporazuma, i ako je u postupku

revizije utvrđeno da se nabavka kancelarijskog materijala trebala izvršiti primjenom šoping metode.

Nabavka roba i usluga vršena je uglavnom od istih dobavljača od kojih je nabavljana i prethodnih godina.

Vrijednost nabavljenih dobara i usluga za finansijsku godinu iznosi 50.229,95 eura. Postupkom revizije je utvrđeno da se prilikom nabavke dobara i usluga nijesu u potpunosti

poštovale odredbe Zakona o javnim nabavkama jer se javne nabavke ne sprovode na transparentan način shodno važećim propisima.

DRI preporučuje Ombudsmanu da nabavku roba i usluga vrši u skladu sa odredbama Zakona o javnim nabavkama u cilju zakonitog i transparentnog trošenja javnih sredstava.


Strana 121 od 203

I Z V O D


MINISTARSTVA UNUTRAŠNJIH POSLOVA I JAVNE UPRAVE

ZA 2008. GODINU

Vrsta revizije: Opšta revizija Subjekat revizije: Ministarstvo unutrašnjih poslova i javne uprave Predmet revizije: Godišnji finansijski izvještaj za 2008. godinu Trajanje revizije: 45 radnih dana Sastav Kolegijuma: Dušan Mrdović i Miroslav Ivanišević


Strana 123 od 203

II UUVVOODD

1. SUBJEKAT REVIZIJE

U Crnoj Gori poslove državne uprave utvrđene zakonom i propisima donijetim na osnovu zakona obavljaju ministarstva. Ona primjenjuju zakone i druge propise i opšte akte Skupštine Crne Gore i Vlade, kao i opšte akte Predsjednika države; rješavaju u upravnim stvarima; vrše upravni nadzor nad obavljanjem povjerenih poslova i dr. Unutrašnje poslove državne uprave obavlja Ministarstvo unutrašnjih poslova i javne uprave.

Ministarstvo unutrašnjih poslova i javne uprave je pretrpjelo značajne promjene u pogledu

organizacije i nadležnosti, što je posljedica zakonodavne regulative u oblasti unutrašnjih poslova, kojom je stvorena normativna osnova da se vršenje policijskih poslova izmjesti iz nadležnosti Ministarstva i povjeri samostalnom organu – Upravi policije. Takođe, iz Ministarstva je izmještena Služba državne bezbjednosti i formirana Agencija za nacionalnu bezbjednost.

Ministarstvo je zadržalo normativnu, razvojnu i kontolno-nadzornu ulogu u oblastima policijskog rada i djelovanja, u koju svrhu je formiran Sektor za odbrambeno–bezbjednosne pripreme i nadzor. Takođe, zadržane su nadležnosti u oblasti upravnih unutrašnjih poslova (državljanstvo, lične karte, registracija vozila i vozača, oružje, azil, migracije itd), za šta je formiran Sektor za upravne unutrašnje poslove. Nadležnosti Ministarstva su proširene i na oblast državne uprave, lokalne samouprave i vanrednih situacija i civilne bezbjednosti, što je takođe rezultiralo formiranjem odgovarajućih sektora.

Dakle, Ministarstvo unutrašnjih poslova i javne uprave sada ostvaruje upravne funkcije u pet upravnih oblasti, i to: oblast odbrambeno-bezbjednosnih priprema i nadzora nad radom policije, oblast upravnih unutrašnjih poslova, oblast vanrednih situacija i civilne bezbjednosti, oblast državne uprave i oblast lokalne samouprave.

22.. PREDMET REVIZIJE

Predmet revizije je Godišnji finansijski izvještaj Ministarstva unutrašnjih poslova i javne uprave za 2008. godinu i usklađenost poslovanja Ministarstva unutrašnjih poslova i javne uprave sa važećom zakonskom regulativom i ostalim važećim propisima.

Predmetna revizija obuhvatila je terensku reviziju i kontrolu finansijskog izvještaja, što

podrazumijeva da li su isti:

- sastavljeni u skladu sa važećim propisima i - da li odražavaju istinit i objektivan prikaz stanja na kraju godine i poslovanja tokom godine.


Strana 124 od 203

3. VRSTA REVIZIJE

Državna revizorska institucija izvršiće opštu reviziju, koja podrazumijeva sveobuhvatan uvid u finansijski menadžment subjekta revizije sa stanjem na dan 31. decembar 2008. godine. Revizija ne ograničava vršenje i drugih vrsta revizije ukoliko se to ocijeni cjelishodnim. 4. ZAKLJUČNE KONSTATACIJE OCJENE I PREPORUKE

Na bazi utvrdenog činjeničnog stanja i izjašnjenja subjekta revizije Ministarstva unutrašnjih poslova i javne uprave (broj 01-2247/01 od 20.07.2009. god.) na izvještaj DRI (broj 40113-02-39/10 od 18.07.2008. god.) a u skladu sa članom 48 Poslovnika Državne revizorske institucije, nadležni Kolegijum u sastavu Dušan Mrdović (rukovodilac Kolegijuma) i Miroslav Ivanišević – predsjednik Senata (član Kolegijuma), na sjednici održanoj dana 28.07.2009. godine usvojio je KONAČAN IZVJEŠTAJ o reviziji Godišnjeg finansijskog izvještaja Ministarstva unutrašnjih poslova i javne uprave za 2008. godinu sa sljedećim konačnim ocjenama, zaključcima i preporukama.

5. PREGLED UTVRĐENIH NEPRAVILNOSTI I DATIH PREPORUKA

Shodno Uredbi Vlade o izmjenama i dopunama Uredbe o organizaciji i načinu rada državne uprave (»Sl. list RCG« br. 54/04, 78/04, 6/05, 61/05, 6/06, 32/06, 42/06, 56/06, 60/06 i 72/06) izvršena je podjela bivšeg Ministarstva unutrašnjih poslova na sljedeće cjeline, i to:

- Ministarstvo unutrašnjih poslova i javne uprave, - Upravu policije, - Agenciju za nacionalnu bezbjednost, i - Policijsku akademiju.

Shodno navedenoj Uredbi, Ministarstva i organi uprave bili su dužni da danom stupanja na snagu iste izvrše preuzimanje državnih službenika i namještenika i rasporede imovinu, obaveze i potraživanja u roku od 30 dana. Ministarstvo unutrašnjih poslova i javne uprave Rješenjem br. 051/08-12217 od 27.10.2008. godine imenovalo je stručni tim za diobu imovine, prava i obaveza po svim osnovama između navedenih cjelina. Rok za podjelu imovine prava i obaveza (izrada diobenog bilansa) shodno navedenom Rješenju je 90 dana što ukazuje na to da MUP I JU nije ispoštovao rok koji je Uredbom predviđen za podjelu imovine prava i obaveza. U postupku revizije je utvrđeno da postupci i radnje koje su trebale preduzeti ovlašćene osobe novoformiranih cjelina u saradnji sa komisijom koja je formirana da izvrši praktični dio diobenog bilansa bivšeg ministarstva nijesu preduzete. Kao posljedica navedenog došlo je do kašnjenja u poslovima izrade diobenog bilansa koji su trebali biti izvršeni do marta 2007. godine.


Strana 125 od 203

Državna revizorska institucija preporučuje Ministarstvu unutrašnjih poslova i javne uprave da uradi diobeni bilans i ispita razloge zbog kojih je došlo do kašnjenja u srovođenju postupaka i radnji koje su prethodile izradi diobenog bilansa kao i da na osnovu diobenog bilansa izvrši knjiženje u svojim poslovnim knjigama, i to: nefinansijske imovine (građevinskih objekata, zemljišta, opreme, sitnog inventara, zaliha roba i materijala), finasijske imovine, gotovine u blagajni i žiro-računima, potraživanja od kupaca, potraživanja od zaposlenih po osnovu stambenih kredita i akontacija, obaveza prema dobavljačima, obaveze za neizmirene zarade i naknade. Postupak podjele i evidentiranja imovine izvršiti u skladu sa Zakonom o državnoj imovini (čl. 45 i 66). Sva navedena knjiženja potrebno je sprovesti kao početna stanja u poslovnim knjigama na osnovu diobenog bilansa.

U postupku revizije utvrđeno je da MUP i JU ne obezbjeđuje analitičku evidenciju nefinansijske

imovine kako to nalažu: MRS za javni sektor, Zakon o imovini, Pravilnik o jedinstvenoj klasifikaciji računa za budžet Republike, budžete vanbudžetskih fondova i budžete opština, Pravilnik o razvrstavanju materijalne i nematerijalne imovine po grupama i metodama za utvrđivanje amortizacije budžetskih i vanbudžetskih fondova i Uputstvo o radu Državnog trezora (što podrazumijeva evidenciju svakog sredstva pojedinačno po vrsti, količini, nabavnoj, otpisanoj i sadašnjoj vrijednosti, kao i da svako osnovno sredstvo ima svoj inventarni broj. Revizijom je takođe utvrđeno da se ne vrši interno zaduživanje za opremu koja se ustupa pojedinim zaposlenim na korišćenje. Zaposleni kojima su sredstva data na korištenje moraju biti interno zaduženi (reversom). U postupku revizije konstatovano je da su komisije formirane za popis imovine ujedno izvršile i procjenu imovine. Procjenu imovine potrebno je da vrši nezavisni ovlašćeni procenjivač.

DRI preporučuje MUP-u i JU da izvrši procjenu imovine od strane nezavisnog ovlašćenog procenjivača, da formira analitičku knjigu osnovnih sredstava u kojoj će se evidentirati sva stalna sredstva sa svim bitnim elementima (inventarni broj, naziv sredstva, količina, vrsta, nabavna vrijednost, ispravka vrijednosti i sadašnja vrijednost), da obezbijedi evidencije obaveza i potraživanja, i da sve analitičke evidencije usaglašava sa evidencijom glavne knjige.

U postupku revizije su utvrđene sljedeće nepravilnosti kod putnih naloga koji se odnose na službena putovanja u zemlji i inostranstvu.

Putni nalozi ne sadrže sve bitne elemente definisane Uredbom o naknadama i drugim

primanjima državnih službenika i namještenika (»Sl. list RCG« br. 24/05, 42/05, 70/06), pravdanje putnih naloga, u pojedinačnim slučajevima, ne vrši se u skladu sa rokom koji je utvrđen Uredbom.

Pravdanje troškova prevoza i smještaja po putnim nalozima za službena putovanja u zemlji, u većini slučajeva, vrši se nefiskalnim računima. U postupku revizije je utvrđeno je da se nefiskalni računi za pravdanje troškova smještaja uglavnom obezbjeđivani od istih dobavljača. Osim navedenih nepravilnosti u postupku revizije je utvrđeno da se u pojedinačnim slučajevima pravdanja smještaja na službenom putu vrši nefiskalnim računom iz grada u koji zaposleni nije bio upućen na službeno putovanje.


Strana 126 od 203

Putne naloge za službena putovanja u inostranstvu ne prati potrebna dokumentacija kao što je (pozivno pismo, kopija avionske karte, odluka o službenom putovanju u inostranstvu, izvještaj sa službenog putovanja itd.).

Iz blagajne su putnim nalozima vršene isplate i licima koja nisu zaposlena u Ministarstvu unutrašnjih poslova i javne uprave. Navedene isplate se odnose i na isplate paušala ruskim pilotima po ugovoru broj 01-2211/1 od 27.06.2008. godine za pružene usluge u ukupnom iznosu od 34.650,00€.

Državna revizorska institucija preporučuje da MUP i JU posebnu pažnju obrati na validnost dokumentacije koja služi kao osnov za pravdanje troškova po putnim nalozima za službena putovanja u zemlji i inostranstvu. Takođe se preporučuje MUP-u i JU da popunjavanje i pravdanje putnih naloga vrši u skladu sa Uredbom o naknadama i drugim primanjima državnih službenika i namještenika.

U postupku revizije je takođe utvrđeno da MUP i JU nema pravilnike (unutrašnja akta) kojima bi

se utvrdila pravila i procedure za regulisanje potrošnje goriva, telefona, reprezentacije, službena putovanja u zemlji i inostranstvu, i sl. Donošenje ovih akata imalo bi značaja za uspostavljanje efikasnijeg sistema internih kontrola, a sve u cilju ekonomičnijeg trošenja javnih sredstava.

Državna revizorska institucija preporučuje MUP-u i JU da izradi interna akta kojima bi se regulisala potrošnja goriva, telefona, reprezentacije, službena putovanja u zemlji i inostranstvu. Ovim internim aktima detaljno bi se utvrdila pravila i procedure za odobravanje i pravdanje izdataka po ovim osnovama.

U postupku revizije na osnovu raspoložive dokumentacije (pregleda ovjerenog od strane odgovornog lica) utvrđeno je da potraživanja za date stambene kredite i otkupljene stanove na rate na dan 31.12.2008. godine iznose 1.505.814,80€. Potraživanja po ovom osnovu odnose se na potraživanja iz ranijih godina koja su prenešena kao početno stanje, dok je u 2008. godini isplaćeno iz sredstava stambenog fonda MUP-a i JU 33.609,38€ shodno Rješenju br. 01-3342/1 od 13.10.2008. godine na ime kupovine stana koji je dodijeljen savjetniku Ministra kao kadrovsko rješenje. Odobravanje sredstava za stambene kredite MUP-a i JU vrši shodno Pravilniku o rješavanju stambenih potreba službenika i namještenika Ministarstva unutrašnjih poslova i javne uprave i utvrđene rang liste za dodjelu istih. Sredstva su odobravana na 20 godina sa kamatnom stopom 2% na godišnjem nivou. Iznos odobrenog stambenog kredita umanjivan je 5% za svaku godinu radnog staža a najviše 80% shodno Odluci Vlade Crne Gore a koja je donešena u skladu sa Zakonom o etažnoj svojini (»Sl. list RCG« broj 21/95). Revizijom je utvrđeno da MUP i JU ne obezbjeđuje analitičku evidenciju potraživanja za stambene kredite.

DRI preporučuje MUP-u i JU da obezbijedi analitičku evidenciju potraživanja po svakom korisniku stambenog kredita i otkupljenog stana na rate, da evidenciju usaglasi sa službom nadležnom za dodjelu stambenih kredita i otkup stanova kao i sa službom za obračun zarada koja vrši obustave zaposlenim po ovom osnovu. Takođe se preporučuje da usaglasi potraživanja sa pravnim licima i fondom PIO, kod


Strana 127 od 203

kojih su u radnom odnosu bivši zaposleni MUP-a i JU tj. kojima je prestao radni odnos zbog odlaska u penziju a imaju neizmirene obaveze po osnovu stambenih kredita.

Revizijom je utvrđeno da MUP i JU nije izvršio raspoređivanje zaposlenih na predviđena radna

mjesta shodno važećem Pravilniku iz 2007. godine. DRI preporučuje MUP-u i JU da izvrši raspoređivanje svih zaposlenih na radna

mjesta shodno važećem Pravilniku. U postupku revizije je utvrđeno da se obračun zarada za zaposlene u MUP-u i JU vrši u

Sektoru za informacione tehnologije. Obračun zarada za 90% zaposlenih vrši se na osnovu rješenja koje je donio ministar MUP-a i JU, a za preostale službenike i namještenike obračun se vrši na osnovu rješenja koje je donio ministar finansija.

DRI preporučuje da obračun zarada za zaposlene u MUP-u i JU vrši stručna služba

Ministarstva finansija shodno Uputstvu o radu Državnog trezora (tačka 109). U postupku revizije utvrđeno da 52% zaposlenih u MUP-u i JU od ukupnog broja zaposlenih

ostvaruje pravo po osnovu staža osiguranja koji se računa sa uvećanim trajanjem (benificirani radni staž).

S obzirom da je Ministarstvo unutrašnjih poslova i javne uprave pretrpjelo značajne promjene u

pogledu organizacije i nadležnosti, kao i da je protekao rok od pet godina od utvrđivanja radnih mjesta tj poslova na kojima se staž osiguranja računa sa uvećanim trajanjem, shodno Zakonu o penzijskom i invalidskom osiguranju, član 72, MUP i JU nije sproveo postupak ponovne ocjene opravdanosti ostavarivanja prava po osnovu radnog staža sa uvećanim trajanjem.

DRI preporučuje MUP-u i JU da u saradnji sa Fondom PIO sprovede postupak

ponovne ocjene opravdanosti ostvarivanja prava po osnovu staža osiguranja koji se računa sa uvećanim trajanjem (beneficirani radni staž). Takođe se MUP-u i JU preporučuje da važećim Pravilnikom o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji utvrdi radna mjesta odnosno poslove koja ispunjavaju uslove za ostvarivanje prava na benificirani radni staž.

Revizijom je utvrđeno da MUP i JU isplatu naknada za rad u komisijama za sprovođenje postupka javnih nabavki vrši na osnovu rješenja ministra. Takođe je utvrđeno da MUP i JU nema unutrašnji Pravilnik kojim bi se utvrdili uslovi i kriterijumi za određivanje visine naknada za rad u pojedinim komisijama.

DRI preporučuje MUP-u i JU da donese interni akt kojim bi se utvrdili uslovi i

kriterijumi za određivanje visine naknada za rad u pojedinim komisijama. Visinu naknada članovima komisija treba procentualno utvrditi u odnosu na redovnu zaradu.


Strana 128 od 203

U postupku revizije je utvrđeno da je odobreni limit za potrošnju goriva na mjesečnom nivou po službenom vozilu u MUP-u i JU iznosio od 70 litara do 1500 litara, i da se ne obezbjeđuje evidencija potrošnje goriva po službenom vozilu i pređenoj kilometraži.

DRI preporučuje da MUP i JU da obezbijedi evidenciju potrošnje goriva po svakom službenom vozilu i da razmotri opravdanost dozvoljenih limita za potrošnju goriva u cilju ekonomičnijeg trošenja goriva i smanjenja troškova po tom osnovu.

U postupku revizije na osnovu raspoložive dokumentacije a na osnovu testiranih izdataka po pozicijama revizor je utvrdio da MUP i JU evidentiranje i plaćanje izdataka u većini slučajeva nije vršio u skladu sa Planom odobrenih budžetskih sredstava i Pravilnikom o jedinstvenoj klasifikaciji računa za budžet Republike, budžete vanbudžetskih fondova i budžete opština.

DRI preporučuje MUP-u i JU da budžetska sredstva koristi u skladu sa Planom odobrenih budžetskih sredstava i Pravilnikom o jedinstvenoj klasifikaciji računa za budžet Republike, budžete vanbudžetskih fondova i budžete opština, u visini i za namjene koje su određene budžetom.

U postupku revizije je utvrđeno da MUP i JU (Sektor upravnih unutrašnjih poslova) ostvaruje prihode po osnovu prikupljanja taksi od fizičkih lica po osnovu registracije vozila, izdavanja uvjerenja o državljanstvu i izdavanja drugih ličnih dokumenata (lične karte, vozačke dozvole, pasoša, itd). Revizijom je konstatovano da MUP i JU ne obezbjeđuje evidenciju ovih prihoda, ne vrši usaglašavanje broja obrađenih predmeta sa iznosom naplaćenih prihoda od taksi u odnosu na pojedinačne vrste taksi kao i ukupno usaglašavanje ostvarenih prihoda sa stvarno naplaćenim prihodima koji su evidentirani u Glavnoj knjizi Državnog trezora. Takođe je revizijom utvrđeno da je MUP i JU pored prihoda od taksi ostvaruje prihode i po osnovu pružanja helikopterskih usluga i zakupa zemljišta. Prihodi ostvareni u 2008. godini po ovom osnovu iznose 297.281,59€. Ovi prihodi su utvrđeni na osnovu knjigovodstvene evidencije koju obezbjeđuje MUP i JU. Uvidom u evidenciju Glavnoj knjizi Državnog trezora konstatovano je da ukupni prihodi koje ostvaruje MUP i JU iznose 5.637.422,95€.

DRI preporučuje MUP-u i JU da obezbijedi efikasan sistem naturalnog i vrijedonosnog evidentiranja broja obrađenih predmeta i obračunatih prihoda od taksi po vrsti. Takođe se preporučuje da MUP i JU vrši usaglašavanje ostvarenih prihoda po svim osnovima (mjesečno ili kvartalno) sa stvarno naplaćenim prihodima koji su evidentirani u Glavnoj knjizi Ministarstva finansija i Državnog trezora. Ovim usaglašavanjem obezbijedio bi se efikasan i pouzdan sistem kontrole naplaćenih prihoda i njihova sveobuhvatnost. Evidencije treba da budu formirane tako da daju pojedinačne i ukupne iznose ostvarenih prihoda po vrstama, uplatiocima i iznosima u skladu sa evidencijama koje obezbjeđuje Glavna knjiga Ministarstva finansija i Državnog trezora.


Strana 129 od 203

I Z V O D


DRŽAVNOG TUŽILAŠTVA CRNE GORE

ZA 2008. GODINU Vrsta revizije: Opšta revizija Subjekat revizije: Državno tužilaštvo Crne Gore Predmet revizije: Godišnji finansijski izvještaj za 2008. godinu Trajanje revizije: 60 radnih dana Sastav Kolegijuma: Dušan Mrdović i mr Branislav Radulović


Strana 131 od 203

I UVOD 1. SUBJEKT REVIZIJE

Subjekt revizije je Vrhovno državno tužilaštvo Crne Gore i Viša tužilaštva u Bijelom Polju i

Podgorici. Ustavom Crne Gore je propisano, da je Državno tužilaštvo jedinstven i samostalan državni

organ, koji vrši poslove gonjenja učinilaca krivičnih djela i drugih kažnjivih djela koja se gone po službenoj dužnosti, ulaže pravna sredstva radi zaštite ustavnosti i zakonitosti, zastupa Crnu Goru u imovinsko-pravnim odnosima i vrši druge poslove određene zakonom.

Radi ostvarivanja funkcije gonjenja učinilaca krivičnih i drugih zakonom utvrđenih kažnjivih djela, državni tužilac je ovlašćen da sa nadležnim organima utvrđuje i preduzima potrebne mjere na otkrivanju krivičnih i drugih zakonom utvrđenih kažnjivih djela i njihovih učinilaca.

Državno tužilaštvo obavlja poslove Tužilačke uprave. Tužilačka uprava obuhvata poslove koji obezbjeđuju pravilan i blagovremen rad državnog

tužioca, a naročito: unutrašnji raspored poslova, upravljanje informacionim sistemom, vođenje propisanih evidencija i izvještaja, rad pisarnice, arhive i finansijsko-materijalno poslovanje.

Nadzor nad vršenjem poslova Tužilačke uprave vrši Ministarstvo pravde. Državno tužilaštvo svoju funkciju vrši preko 13 osnovnih, dva Viša i Vrhovnog državnog

tužilaštva, u čijem sastavu djeluju odjeljenje za organizovani kriminal i međunarodnu saradnju. Personalno, ovu funkciju vrši 13 osnovnih državnih tužilaca sa 41 zamjenikom, dva viša

državna tužioca sa 15 zamjenika i vrhovni državni tužilac Crne Gore sa 6 zamjenika, specijalnim tužiocem za organizovani kriminal i po jednim zamjenikom u posebnim odjeljenjima. 1.1 Vrhovno državno tužilaštvo

Vrhovno državno tužilaštvo postupa pred Vrhovnim sudom Crne Gore, Apelacionim sudom Crne Gore, Upravnim sudom Crne Gore, drugim sudovima i drugim državnim organima, u skladu sa zakonom.

U imovinsko-pravnim odnosima Vrhovni državni tužilac zastupa Crnu Goru i njene organe, organizacije i fondove čiji je država većinski vlasnik, a nemaju svojstvo pravnog lica.

Vrhovno državno tužilaštvo podiže, u skladu sa zakonom, zahtjev za zaštitu zakonitosti. Vrhovno državno tužilaštvo vrši nadzor nad radom Viših i Osnovnih državnih tužilaštava, a za

svoj rad odgovara mu i specijalni tužilac u odjeljenju za organizovani kriminal.


Strana 132 od 203

Vrhovno državno tužilaštvo vrši i druge poslove koji nijesu propisani kao nadležnost Višeg i Osnovnog državnog tužilaštva.

1.2 Viša državna tužilaštva Viša državna tužilaštva su:

1) Više državno tužilaštvo u Bijelom Polju, za postupanje pred Višim sudom u Bijelom Polju i Privrednim sudom u Bijelom Polju;

2) Više državno tužilaštvo u Podgorici, za postupanje pred Višim sudom u Podgorici i Privrednim sudom u Podgorici.

Više državno tužilaštvo je nadležano da postupa pred Višim sudom u krivičnim stvarima, a pred

Privrednim sudom u stvarima privrednih prestupa.

2. FINANSIJSKO-MATERIJALNO POSLOVANJE

Za finansijsko materijalno poslovanje sa sredstvima za rad državnog tužioca iz budžeta, primenjuju se i opšti propisi o finansijsko-materijalnom poslovanju. Poslovanje sa budžetskim sredstvima Državnog tužilaštva obavlja računovodstvena služba kod Vrhovnog državnog tužilaštva. Vrhovni državni tužilac može odrediti da se pojedini poslovi finansijsko-materijalnog poslovanja mogu vršiti kod Osnovnog ili Višeg državnog tužilaštva.

Budžetska sredstva za rad Državnog tužilaštva raspoređuju se po finansijskom planu Vrhovnog državnog tužilaštva, koje odlučuje o raspodjeli sredstava pojedinačno za svako Osnovno i Više državno tužilaštvo.

Naredbodavac za izvršenje finansijskog plana je Vrhovni državni tužilac.

3. PREDMET REVIZIJE

Predmet revizije je revizija Godišnjeg finansijskog izvještaja Državnog tužilaštva Crne Gore za 2008. godinu, kao i materijalno-finansijsko poslovanje Viših tužilaštava u Podgorici i Bijelom Polju.

Predmetna revizija obuhvatila je terensku reviziju u periodu od 25.06. do 16.07.2009. godine

kao i kontrolu da li su finansijski izvještaji:

- sastavljeni u skladu sa važećim propisima i - odražavaju li tačan i istinit prikaz stanja na kraju godine i poslovanja tokom godine.


Strana 133 od 203

4. VRSTA REVIZIJE

Institucija je obavila opštu reviziju, koja podrazumijeva sveobuhvatan uvid u finansijski menadžment subjekta revizije sa stanjem na dan 31. decembar 2008. godine.

MIŠLJENJE SA PREDLOGOM PREPORUKA I MJERA

Državna revizorska institucija je na osnovu člana 4 Zakona o Državnoj revizorskoj instituciji i Odluke Kolegijuma nadležnog za reviziju Finansijskog izvještaja Državnog tužilaštva izvršila reviziju Godišnjeg finansijskog izvještaja Državnog tužilaštva za 2008. godinu. Revizija je izvršena u skladu sa Zakonom o Državnoj revizorskoj instituciji, Uputstvom o metodologiji rada Državne revizorske institucije, Poslovnikom Državne revizorske institucije i Međunarodnim standardima revizije za javni sektor (INTOSAI). Revizija je na osnovu uzorka ispitivala značajne transakcije koje potkrijepljuju iznose u finansijskim izvještajima, usaglašenost sa zakonima i propisima, ocjenu sistema internih kontrola i finansijsko–računovodstveno poslovanje Državnog tužilaštva Crne Gore. Smatramo da revizija koju smo izvršili pruža razumnu osnovu za naše mišljenje.

Na bazi utvrđenog činjeničnog stanja i izjašnjenja subjekta revizije Državnog tužilaštva CG (TU

broj broj 639709 od 01.10.2009. godine.) na izvještaj DRI (broj 40113-04-38/11 od 16.09.2009. god.) a u skladu sa članom 48 Poslovnika Državne revizorske institucije, nadležni Kolegijum za vršenje ove revizije u sastavu Dušan Mrdović – član Senata (rukovodilac Kolegijuma) i mr Branislav Radulović – član Senata (član Kolegijuma), na sjednici održanoj dana 08.10.2009. godine usvojio je KONAČAN IZVJEŠTAJ o reviziji Godišnjeg finansijskog izvještaja Državnog tužilaštva CG za 2008. godinu i donio sljedeće:

MIŠLJENJE

Revizijom je utvrđeno da ne postoje materijalno značajne greške ili značajna odstupanja kod zvanično prezentiranih finansijskih izvještaja Državnog tužilaštva za 2008. godinu, kao ni bitne povrede zakonskih propisa kojima se uređuje organizacija i djelatnost Državnog tužilaštva. Finansijske transakcije su potkrijepljene odgovarajućom dokumentacijom na osnovu koje su sačinjeni finansijski izvještaji.

Državna revizorska institucija izražava rezervu na finansijsko poslovanje Višeg državnog tužilaštva u Bijelom Polju u dijelu raspolaganja sredstava dobijenih od Zavoda za zapošljavanje po osnovu zarada pripravnika.

Pored prethodno datog mišljenja smatramo potrebnim da ukažemo i na one elemente

koji su sadržani u pregledu utvrđenih nepravilnosti i datih preporuka nadležnog Kolegijuma za ovu reviziju, a koji mogu bitno poboljšati efikasnost i kvalitet rada Državnog tužilaštva Crne Gore u budućem periodu.


Strana 134 od 203

5. PREGLED UTVRĐENIH NEPRAVILNOSTI I DATIH PREPORUKA

U postupku revizije državni revizor je utvrdio sljedeće nepravilnosti koje se odnose na popis i evidentiranje nefinansijske imovine, i to:

- Komisija za popis nije objedinila popise imovine svih Državnih tužilaštava kako je predviđeno Odlukom o formiranju komisije za popis;

- Komisija nije izvršila popis gotovine u blagajni i popis obaveza sa stanjem na dan 31.12.2008. godine iako je Odlukom o formiranju komisije bilo naloženo da se izvrši i ovaj popis.

- Dio imovine je procijenjen od strane komisije za popis.

Državna revizorska institucija preporučuje Državnom tužilaštvu da popis imovine, obaveza i potraživanja vrši u skladu sa propisima koji regulišu ovu oblast (Zakon o državnoj imovini) i u skladu sa Odlukom o formiranju popisne komisije. Takođe DRI preporučuje Državnom tužilaštvu da procjenu stalne imovine vrši nezavisni ovlašćeni procjenjivač.

U postupku revizije utvrđeno je da Državno tužilaštvo ne obezbjeđuje analitičku evidenciju

osnovnih sredstava kako to nalažu: MRS za javni sektor, Zakon o državnoj imovini, Pravilnik o jedinstvenoj klasifikaciji računa za budžet Republike, budžete vanbudžetskih fondova i budžete opština, Pravilnik o razvrstavanju materijalne i nematerijalne imovine po grupama i metodama za utvrđivanje amortizacije budžetskih i vanbudžetskih fondova, (što podrazumijeva evidenciju svakog sredstva pojedinačno po vrsti, količini, nabavnoj, otpisanoj i sadašnjoj vrijednosti).

Kao izvor podataka o raspoloživim osnovnim sredstvima služe popisne liste. Knjigovodstveno stanje osnovnih sredstava u popisnim listama za 2008. godinu preuzeto je iz popisnih lista iz 2007. godine.

Državna revizorska institucija preporučuje Državnom tužilaštvu da formira analitičku knjigu osnovnih sredstava u kojoj će se evidentirati sva osnovna sredstva sa svim bitnim elementima (inventarni broj, naziv sredstva, količina, vrsta, nabavna vrijednost, ispravka vrijednosti i sadašnja vrijednost). Analitička knjiga osnovnih sredstava treba da obezbjeđuje pregled ukupne nematerijalne imovine Državnog tužilaštva CG, shodno Pravilniku o unutrašnjem poslovanju Državnog tužilaštva.

Revizijom poslovanja Državnog tužilaštva ustanovili smo određene nedostatke u sistemu

internih kontrola u dijelu koji se odnosi na primjenu propisa koji definišu oblast javnih nabavki (nije imenovan službenik za javne nabavke, nije donešen plan javnih nabavki za 2008. godinu), primjenu računovodstvenih standarda i načela (ne obezbjeđuje se analitička evidencija osnovnih sredstava ne dostavljaju se OPD1 obrasci Poreskoj upravi) unutrašnjim aktom o sistematizaciji i organizaciji radnih mjesta nije predviđeno radno mjesto sa visokom školskom spremom u Službi za računovodstvo I finansije, kao i u dijelu koji se odnosi na nepopunjenost značajnih radnih mjesta u Službi za opšte poslove koja su predviđena Pravilnikom o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji Vrhovnog državnog tužilaštva.


Strana 135 od 203

Takođe je revizijom utvrđeno da Državno tužilaštvo nema Pravilnike (unutrašnja akta) kojima bi se utvrdila pravila i procedure za regulisanje potrošnje goriva, telefona, reprezentacije, službena putovanja u zemlji i inostranstvu, i sl. Donošenje ovih akata imalo bi značaja za uspostavljanje efikasnijeg sistema internih kontrola, a sve u cilju ekonomičnijeg trošenja javnih sredstava.

Državna revizorska institucija preporučuje Državnom tužilaštvu da uspostavi zadovoljavajući nivo unutrašnjih kontrola u dijelu dosljedne primjene zakonskih propisa u oblasti javnih nabavki, računovodstvenih standarda i načela, kao i da sprovede dodatne aktivnosti na popunjavanju značajnih radnih mjesta predviđenih Pravilnikom o unutrašnjoj organizaciji i sitematizaciji u Službi za opšte i računovodstvene poslove. Takođe DRI preporučuje da Državno tužilaštvo donese Pravilnike (unutrašnja akta) kojima bi se utvrdila pravila i procedure za regulisanje potrošnje goriva, telefona, reprezentacije, službena putovanja u zemlji i inostranstvu, i sl.

Revizijom je utvrđeno je da su na radno mjesto upravitelja pisarnice u Vrhovnom i Višim

državnim tužilaštvima privremenim rješenjem iz 2008. godine, raspoređena lica sa srednjom stručnom spremom, što nije u skladu sa važećim Pravilnikom kojim se za navedena radna mjesta predviđa visoka stručna sprema.

Državna revizorska institucija preporučije Državnom tužilaštvu da vrši

raspoređivanje izvršilaca koja ispunjavaju propisane opšte i posebne uslove, na radna mjesta shodno Pravilniku o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji.

U postupku revizije je utvrđeno da subjekt revizije nije sastavljao i podnosio nadležnom

poreskom organu mjesečne izvještaje o obračunatim porezima i doprinosima na lična primanja za zaposlene (obrazac OPD1) što nije u skladu sa Zakonom o porezu na dohodak fizičkih lica (»Sl. list RCG« br. 65/01...04/07) i članu 8 Upustva o načinu obračunavanja i plaćanja poreza i doprinosa iz i na lična primanja po osnovu zaposlenja (»Sl. list CG« br. 45/08).

Državna revizorska institucija preporučuje Državnom tužilaštvu da sastavlja i

podnosi mjesečne izvještaje o obračunatim porezima i doprinosima na lična primanja za zaposlene (obrazac OPD1) nadležnom poreskom organu shodno Zakonu o porezu na dohodak fizičkih lica (»Sl. list RCG« br. 65/01...04/07) i članu 8 Upustva o načinu obračunavanja i plaćanja poreza i doprinosa iz i na lična primanja po osnovu zaposlenja (»Sl. list CG« br. 45/08).

U postupku revizije utvrđeno je da je Državno tužilaštvo u 2008. godini isplatilo na ime nagrada

službenicima i namještenicima iznos od 56.400,00€ (po 400,00€ za 141-og državnog službenika odnosno namještenika), shodno Odluci o dodjeli priznanja službenicima i namještenicima Vrhovnog državnog tužioca TU.R. broj 2210/08 od 25.12.2008. godine, sa pozivom na član 109 Zakona o državnim službenicima i namještenicima (»Sl. list RCG« br.50/08) i član 5 stav 1 Uredbe o vrsti priznanja i postupku njihovog dodjeljivanja državnom službeniku i namješteniku (»Sl. list RCG« br. 27/04).


Strana 136 od 203

Na sredstva isplaćena po osnovu nagrada zaposlenim Državno tužilaštvo nije vršio obračun poreza i doprinosa.

Državna revizorska institucija preporučuje Državnom tužilaštvu da vrši obračun

poreza i doprinosa na isplate po osnovu nagrada zaposlenim shodno Zakonu o porezu na dohodak fizičkih lica (»Sl. list RCG« br. 65/01...04/07) i članu 8 Upustva o načinu obračunavanja i plaćanja poreza i doprinosa iz i na lična primanja po osnovu zaposlenja (»Sl. list CG« br. 45/08).

U postupku revizije uvidom u knjigovodstvenu dokumentaciju utvrđeno je da je Državno

tužilaštvo isplaćivalo naknade dijela troškova zakupa stana u iznosu od tri najniže cijene rada, shodno članu 9 Zakona o zaradama i drugim primanjima nosilaca pravosudnih i drugih funkcija. Naknade su isplaćivane za 13 tužioca i zamjenika tužioca po 165,00€ što ukupno iznosi 23.274,99€. Takođe je utvrđeno da je sa ove pozicije izvršena isplata pomoći za četiri zaposlena u iznosu od 1.630,00€. U postupku revizije je utvrđeno da se isplate po ovom osnovu vrše na osnovu naloga Vrhovog državnog tužioca a ne na osnovu Rješenja o ostvarivanju prava shodno članu 10 pomenutog Zakona.

Državna revizorska institucija preporučuje Državnom tužilaštvu da isplatu dijela

troškova zakupa stana vrši na osnovu Rješenja o ostvarivanju prava na naknade dijela troškova zakupa stan, shodnu članu 10 Zakona o zaradama i drugim primanjima nosilaca pravosudnih i drugih funkcija (»Sl. list CG« br. 36/07 i 53/07).

U postupku revizije utvrđeno je da nagrade za rad u Tužilačkom savjetu za predsjednika iznose

600,00€ a za članove i sekretara 500,00€ mjesečno počev od 01. septembra 2008.g. Ove nagrade do pomenutog datuma iznosile su po 110,00€ za predsjednika i članove a 55,00€ za sekretara, tako da je u 2008. godini na ime nagrada po ovom osnovu isplaćeno presjedniku Tužilačkog savjeta 3.280,00€, svakom od članova po 2.880,00 i sekretaru 2.040,00€.

Državni revizor u postupku revizije nije mogao utvrditi kriterijume za određivanje visine nagrada

članovima Tužilačkog savjeta jer isti nijesu precizirani Poslovnikom o radu Tužilačkog savjeta kojim je utvrđeno pravo na ostvarivanje ovih nagrada niti bilo kojim drugim unutrašnjim aktom.

Državna revizorska institucija preporučuje Državnom tužilaštvu da umjesto

paušalnog određivanja mjesečne naknade za rad predsjednika, sekretara i članova Tužilačkog savjeta Poslovnikom o radu utvrdi kriterijume za određivanje visine pomenutih nagrada.

U postupku revizije na osnovu raspoložive dokumentacije i na osnovu testiranih izdataka po

svim pozicijama, državni revizor je utvrdio da Državno tužilaštvo evidentiranje i plaćanje izdataka u većini slučajeva ne vrši u skladu sa Planom odobrenih budžetskih sredstava i Pravilnikom o jedinstvenoj klasifikaciji računa za budžet Republike, budžete vanbudžetskih fondova i budžete opština.

Državna revizorska institucija preporučuje Državnom tužilaštvu da budžetska

sredstva koristi u skladu sa Planom odobrenih budžetskih sredstava i Pravilnikom o


Strana 137 od 203

jedinstvenoj klasifikaciji računa za budžet Republike, budžete vanbudžetskih fondova i budžete opština, u visini i za namjene koje su određene budžetom.

U postupku revizije utvrđeno je da Državno tužilaštvo nije imenovalo službenika za javne

nabavke, nije ispoštovalo zakonsku obavezu donošenja plana javnih nabavki za 2008. godinu shodno članu 27 Zakona o javnim nabavkama. U toku 2008. godine sproveden je samo jedan postupak javnog nadmetanja (otvoreni postupak javne nabavke), na osnovu kojeg je zaključen Ugovor sa dobavljačem Ljetopis Automotive D.O.O. za nabavku dva automobila, čija ukupna vrijednost iznosi 48.750,00€.

Takođe je u postupku revizije utvrđeno da je Državno tužilaštvo u toku 2008. godine izvršilo

nabavku roba i usluga u ukupnom iznosu 156.938,00€ bez sprovedenog postupka javnih nabavki od sljedećih dobavljača, i to:

- Grafo Crna Gora u iznosu od 41.698,02; - Gorbis D.O.O. u iznosu 33.658,72€; - T – mobile u iznosu 58.931,72€; - UTIP Crna Gora u iznosu 17.035,00€.

Državna revizorska institucija preporučuje Državnom tužilaštvu da imenuje službenika za javne nabavke shodno Zakonu o javnim nabavkama član 30, da donese Plan javnih nabavki do kraja tekuće godine za narednu godinu kako je to predviđeno članom 27 Zakona i da nabavku roba i usluga vrši u skladu sa Zakonom o javnim nabavkama.

Revizijom je utvrđeno da je u toku 2008. godine na žiro-račun Višeg državnog tužilaštva,

uplaćen i iznos od 8.518,23€ od Zavoda za zapošljavanje na ime refundacije neto zarade pripravnika. Takođe je utvrđeno da Više državno tužilaštvo u Bijelom Polju, nije dostavilo službi

računovodstva kod Vrhovnog državnog tužilaštva Izvještaj o prilivu i utrošku sredstava dobijenih od Zavoda za zapošljavanje za 2008. godinu. Sredstva dobijena po osnovu refundacije od Zavoda za zapošljavanje potrebno je uplaćivati na konsolidovani račun Državnog trezora, i ista koristiti namjenski.

Državna revizorska institucija preporučuje Državnom tužilaštvu da vrši nadzor i

kontrolu poslovanja Višeg državnog tužilaštva u Bijelom Polju u dijelu trošenja dobijenih sredstava na žiro-računu kao i da zahtijeva od istog da dostavlja izvještaj o prilivima i isplatama sa žiro-računa službi računovodstva kod Vrhovnog državnog tužilaštva. Takođe se preporučuje da se sredstva po osnovu refundacije zarada za pripravnike od Zavoda za zapošljavanje uplaćuju na konsolidovani račun Državnog trezora, a ne na žiro-račun Višeg državnog tužilaštva, shodno Uputstvu o radu Državnog trezora.


Strana 139 od 203

I Z V O D

IZ IZVJEŠTAJA O REVIZIJI FINANSIJSKIH ISKAZA

ŽELJEZNICE CRNE GORE AD

ZA 2007. GODINU

Vrsta revizije: Opšta revizija Subjekat revizije: Željeznica Crne Gore AD Predmet revizije: Godišnji finansijski izvještaj za 2007. godinu Trajanje revizije: 90 radnih dana Sastav Kolegijuma: Dragiša Pešić i Miroslav Ivanišević


Strana 141 od 203

1. MIŠLJENJE

Državna rervizorska institucija je izvršila reviziju finansijskih iskaza Željeznice Crne Gore AD za

2007. godinu u skladu sa Planom rada za 2007. godinu Revizijom finansijskih iskaza Željeznice Crne Gore AD provjeravana je tačnost finansijskih

iskaza i usklađenost poslovanja sa zakonskim i drugim propisima. Za finansijske izvještaje koji su predmet revizije i poslovanje Željeznice odgovoran je

menadžment Društva. Naša odogovornost je da na osnovu revizije koju smo izvršili izrazimo mišljenje o finansijskim

iskazima o poslovanju u 2007. godini. Reviziju smo izvršili na osnovu Zakona o Državnoj revizorskoj instituciji, Poslovnika o radu

Državne revizorske institucije, Uputstva o radu DRI, a u skladu sa INTOSAI revizijskim standardima. INTOSAI standardi nam nalažu da reviziju planiramo i izvršimo na način koji nam omogućava

da se u razumnoj mjeri uvjerimo da finansijski izvještaji ne sadrže materijalno značajne greške, da je poslovanje usklađeno sa zakonima i drugim propisima i da su sredstva kojima raspolaže i upravlja Željeznica korišćena na racionalan način.

Uočeni propusti i nepravilnosti u radu konstatovani u Izvještaju daju osnove za mišljenje sa rezervom.

Društvo nije primijenilo Pravilnik o načinu pripreme, sastavljanja i podnošenja finansijskih izvještaja nezavisnih regulatornih tijela, pravnih lica, akcionarskih društava i društava sa ograničenom odgovornošću u kojima država ili opštine imaju većinski udio u vlasništvu (»Sl. list RCG« br.12/2008).

Nije uspostavljen sistem internih kontrola.

Ne prate se adekvatno troškovi i prihodi po mjestima nastanka.

Društvo svoja normativna akta o poslovanju nije uskladilo sa Zakonom o željeznici.

Društvo nije postupilo po Zakonu o privrednim društvima u dijelu koji se odnosi na poslove restrukturiranja – podjele Društva, niti je izvršilo procesuiranje odluka vanredne i redovne skupštine kod CRPS, KOV i CDA.

Društvo nema adekvatno uspostavljenu evidenciju nekretnina.

Nijesu procesuirane odluke skupština akcionara iz 2004. i 2005. godine o usklađivanju vrijednosti akcionarskog kapitala sa podacima iz CDA.

Društvo nije preduzelo potrebne mjere za ispravljanje propusta u poslovanju i njegovo usklađivanje sa zakonskim propisima, i pored više upozorenja i preporuka komercijalne


Strana 142 od 203

revizije datih u izvještajima od 2002. do 2008. godine i sugestija i preporuka glavnog republičkog inspektora za željeznički saobraćaj.

Iznosi iskazanog gubitka, sudski sporovi i kreditne obaveze mogu imati uticaja na dalje funkcionisanje Društva sa aspekta stalnosti poslovanja.

Kašnjenje u donošenju normativnih – podzakonskih akata što ima negativnog uticaja na poslovanje Društva.

Odluke o regulisanju statusa revalorizacionih rezervi Društvo nije uskladilo sa MRS i Zakonom o računovodstvu i reviziji.

Pri zaključivanju pojedinih ugovora o kreditnim zaduženjima Društvo nije poštovalo zakonske propise koji definišu prethodno pribavljanje saglasnosti Vlade.

2. OPŠTI PODACI O SUBJEKTU REVIZIJE

Akcionarsko društvo Željeznica Crne Gore do 31. januara 2002. godine funkcionisalo je kao javno preduzeće. Vlasničkom transformacijom i statusnim promjenama Društvo je registrovano kao AD Željeznica Crne Gore.

U skladu sa Zakonom o privrednim društvima 26. jula 2002. godine Društvo je registrovano kod

Privrednog suda u Podgorici kao AD Željeznica Crne Gore (registraski broj 4-0000269/001). Primarna - težišna djelatnost Društva definisana u Statutu je prevoz putnika i stvari u

unutrašnjem i međunarodnom saobraćaju, vuča vozova, održavanje i rekonstrukcija voznih sredstava, kao i održavanje, rekonstrukcija i modernizacija, projektovanje i izgradnja željezničke infrastrukture.

Sjedište Društva je u Podgorici, Trg Golootočkih žrtava 13. Na dan objavljivanja finansijskih iskaza 31.12.2007. godine Društvo je imalo 1.961 radnika.

2.1. Organizacija, zaposleni i normativno uređenje Željeznice

U Željeznici Crne Gore se prema Pravilniku o organizaciji obavljali u 2007. godini sljedeći

poslovni procesi:

- Strateško upravljanje i razvoj sistema željezničkog saobraćaja Crne Gore; - Poslovno upravljanje infrastrukturom (razvoj i održavanje) preko zavisnog Društva

Željeznica Crne Gore – Infrastruktura DOO; - Poslovno upravljanje prevozom robe i putnika preko zavisnog Društva Željeznica Crne

Gore – Prevoz DOO; - Ostale poslovne funkcije su zajedničke za oba zavisna društva. Pravilnikom o organizaciji i sistematizaciji radnih mjesta koji je u primjeni od 01.02.2007. godine

sistematizovano je 1.848 izvršilaca.


Strana 143 od 203

Broj zaposlenih na dan 31. decembar 2007. godine: - na neodređeno vrijeme 1.668 - neraspoređeno 176 - pripravnika 32

- 78 zaposlenih na određeno vrijeme. U cilju stimulisanja dobrovoljnog odlaska iz Društva, Odbor direktora ŽCG AD – Podgorica je

donio Odluku o sporazumnom raskidu radnog odnosa isplatom otpremnine. Po tom osnovu prestao je radni odnos za 55 zaposlenih isplatom otpremnine. Saglasno odredbama Zakona o radu (»Sl. list RCG« br. 43/2003), a u skladu sa Programom uvođenja tehnoloških, ekonomskih i struktuiranih promjena od 31.10.2006. godine, Odbor direktora Željeznice Crne Gore AD – Podgorica je sredinom 2007. godine donio Program ostvarivanja prava zaposlenih za čijim je radom prestala potreba. Program podrazumjeva smanjenje broja zaposlenih za 136 izvršilaca.

U dokumentima - informacijama i analizama o funkcionisanju Željeznice se konstatuje problem

kadrova po svim nivoima procesa rada. U pojedinim službama nema ni minimuma potrebnih kadrova za obavljanje procesa rada. Starosna struktura je nepovoljna, inžinjerski kadar je permanentno nezadovoljan statusom i osipa se. Na raspisane konkurse Željeznice za stipendiranje tehničkog kadra srednjeg, višeg i visokog profila nema odziva.

Kadrovsko stanje na Željeznici, posebno bezbjedonosni aspekti i potencijalne ekonomske štete

pretpostavljaju hitne mjere svih - menadžmenta Željeznice, zaposlenih, Direkcije za saobraćaj i ostalih subjekata.

Zakon o željeznici Crne Gore je donijet u martu 2004. godine. Zakonom su uređena pitanja:

upravljanje željezničkom infrastrukturom i obavljanje prevoza u željezničkom saobraćaju. U prelaznim i završnim odredbama Zakona definisano je da će se podzakonski akti predviđeni

zakonom donijeti u roku od šest mjeseci od dana stupanja na snagu ovog zakona i da će Željeznica Crne Gore svoju organizaciju uskladititi do dana primjene ovog zakona tj. do 1. januara 2005. godine kada je stupio na snagu.

Prema raspoloživim informacijama nijesu donijeti svi predviđeni podzakonski akti, a Željeznica

nije uskladila svoje poslovanje i organizaciju sa zakonom. Jedan od razloga prisustva problema u funkcionisanju Željeznice je kako ističu u Društvu i

inertan odnos nadležnog Ministarstva prema ovim pitanjima.

3. PRETHODNE REVIZIJE

U izvjestaju revizora za 2007. godinu koje je iskazano sa rezervom ponovo se konstatuje problem iskazivanja zaliha. Ponavlja se konstatacija u vezi imovine »Društvo ne posjeduje valjanu dokumentaciju o vlasništvu«.


Strana 144 od 203

Pitanje akumuliranog gubitka od 104,5 mil. se potencira sa aspekta postojanja materijalno značajnih neizvjesnosti koje mogu da izazovu sumnju u sposobnost Društva da nastavi sa poslovanjem u skladu sa načelom stalnosti poslovanja.

Reviziju finansijskih iskaza od 2002. do 2008. godine vršila je revizorska kuća

Deloitte&Toushe. Ista revizorska kuća određena je, Odlukom Vanredne skupštine da vrši reviziju finansijskih iskaza novoformiranih AD za 2008. godinu. Međunarodni standardi nalažu da se nakon tri-četiri godine mijenja revizor. 4. FINANSIJSKI IZVJEŠTAJI

Željeznica nije dostavila Ministarstvu finansija, a ni Državnoj revizorskoj instituciji finansijske

izvještaje u skladu sa Pravilinikom o načinu pripreme, sastavljanja i podnošenja finansijskih izvještaja nezavisnih regulatornih tijela, pravnih lica, akcionarskih društava i društava sa ograničenom odgovornošću u kojima država ili opštine imaju većinski udio u vlasništvu (»Sl. list RCG« br.12/2008), kojim je propisan način pripreme, sastavljanja i podnošenja godišnjih finansijskih izvještaja. Nedostatak tabele indikatora je bilo jedno od ograničenja revizorima za izricanje određenih konstatacija i davanja kvalitativnih ocjena poslovanja Društva u 2007. godini. 5. RAČUNOVODSTVENE POLITIKE I SISTEM IZVJEŠTAVANJA

Pravilinikom o načinu pripreme, sastavljanja i podnošenja finansijskih izvještaja nezavisnih regulatornih tijela, pravnih lica, akcionarskih društava i društava sa ograničenom odgovornošću u kojima Država ili opštine imaju većinski udio u vlasništvu (»Sl. list RCG« br.12/2008), propisan je način pripreme, sastavljanja i podnošenja godišnjih finansijskih izvještaja, gdje je predviđeno da se iskazi dostavljaju Ministarstvu finansija najkasnije od 31. marta tekuće za prethodnu godinu. Osim dosadašnja četiri (Bilans stanja, Bilans uspjeha, Izvještaj o promjenama na kapitalu, Bilans novčanih tokova) predviđeno je i dostavljanje obrasca - tabele indikatora poslovanja na obrascu TIP.

AD Željeznica nije dostavila Ministarstvu navedene izvještaje i indikatore. Odgovorni iz Društva nijesu državnim revizorima stavili na uvid dokument o računovodstvenim

politikama. Društvo ima softver za vođenje poslovne evidencije koje je prema iskazima zaposlenih u službi

računovodstva malo iskorišćen. Društvo nema pravilnik o računovodstvu i poslovnoj evidenciji. U kontnom okviru - planu nije

definisana klasa 9 koja bi evidentirala troškove i učinke po mjestima nastanka.


Strana 145 od 203

6. PRIHODI

6.1. Prihodi od prodaje usluga

2005 2006 2007 Prihodi od putničkog saobraćaja - Lokalni 1.850.999 1.290.744 1.040.085- Zajednički 3.680.769 2.897.057 - Međunarodni 16.557 191.549 4.459.757- Sporazumi 238.324 Ukupno: 5.786.649 4.379.350 5.499.842Prihodi od robnog saobraćaja - Lokalni 2.192.833 2.390.449 2.525.555- Zajednički 2.922.970 3.385.254 - Međunarodni 839.924 2.769.776 6.129.426- Sporazumi 155.158 Ukupno: 6.110.885 8.763.431 8.654.981Prihodi od korišćenja željezničke infrastrukture Društva od strane međunarodnih željeznica 288.718 143.207Prihodi od usluga remonta željezničke infrastrukture u vlasništvu drugih pravnih lica 406.685 337.402Ostali poslovni prihodi 373.881 Ukupno: 12.271.415 13.838.184 14.635.432

Ukupni prihodi ostvareni od putničkog i robnog saobraćaja kao i ostali prihodi koje ostvaruje

Željeznica nijesu dovoljni za pokrivanje troškova, čiji je rast brži od rasta prihoda. 6.2. Ostali poslovni prihodi 2005 2006 2007 Subvencije Vlade Republike Crne Gore 10.386.854 9.250.121 8.484.154Prihodi od naplaćenih sumljivih i spornih potraživanja 116.097 66.732 13.290Dobici od prodaje opreme 112.350 21.638 13.273Prihodi od zakupnine građevinskih objekata 566.590 960.290 625.442Ukidanje rezervisanja za jubilarne nagrade 82.459 Prihodi od zakupnine željezničkih cistijerni 80.560 124.911 Prihodi od smanjenja obaveza 247.320 52.184 133.308Prihodi od naplate štete 8.325 12.400 Prihodi restorana i drugih prodajnih objekata 28.251 6.683 27.579Prihodi od prodaje materijala 234.270 552.181 486.810Prihod od povraćenog polovnog materijala 95.605 615.266 252.864Prihodi od smanjenja razgraničenih prihoda u visini amortizacije donirane opreme 32.899Prihodi po osnovu amortizacije donirane opreme 10.601 19.260 Ostali poslovni prihodi 339.397 131.234 162.584

U K U P N O 12.226.220 11.895.359 10.232.203

U poslednje tri godine došlo je do smanjivanja iznosa sredstava koja se izdvajaju iz Budžeta

kao subvencije. Međutim, Vlada je preuzela obaveze Željeznice u iznosu od 3,800,000€, putem konverzije duga u akcijski kapital. Vlada Crne Gore je u septembru 2005. godine donijela Zaključak sa kojim obaveze Društva po osnovu kredita dobijenog od Poljske Vlade u iznosu od 6.200.000,00€ prenose na Vladu Crne Gore.


Strana 146 od 203

Imajući u vidu i imovinu sa kojom raspolaže Željeznica niski su i prihodi od objekata koji nijesu u direktnoj funkciji odvijanja saobraćaja.

Potrebno je da se preduzmu odgovarajuće mjere za aktiviranje te imovine kako bi se obezbijedili veći prihodi. 7. BUDŽETSKA SREDSTVA

U 2007. godini budžetska sredstva koja se izdvajaju kao subvencije odobravaju se na zahtjev

Direkcije za saobraćaj i isplaćuju Željeznici na osnovu ispostavljenih i ovjerenih situacija za izvršne radove.

Pregled budžetskih sredstava za period 2000 - 2007. godina

godina planirano odobreno realizovani radovi

naplaćeno

2000 11.279.610 6.800.182 6.799.847 5.433.120 2001 18.208.233 7.030.263 10.450.423 6.830.225 2002 29.036.828 7.160.000 6.059.106 3.499.972 2003 21.510.526 3.510.000 8.421.317 3.500.000 2004 14.518.740 14.734.863 9.910.183 5.722.996 2005 20.114.786 8.438.060 8.438.060 8.438.060 2006 7.200.000 9.251.121 8.228.000 7.200.000 2007 7.200.000 7.200.000 8.457.154 8.219.000

Za program održavanja željezničke infrastrukture u 2007. godini koji obuhvata investiciono i

tekuće održavanje sa regulisanjem saobraćaja realizovana su sredstva iz Budžeta u iznosu od 8.219.000€.

Sredstva opredijeljena iz Budžeta Direkcija za saobraćaj uplaćuje Željeznici na osnovu

godišnjeg ugovora koji se zaključuje između Željeznice i Direkcije prema ispostavljenim situacijama. Kontrolu trošenja sredstava vrši Direkcija za saobraćaj praćenjem realizacije izvedenih radova.

Nakon usaglašavanja obima izvedenih radova i njihove vrijednosti vrši se plaćanje odobrenih sredstava.

Dosadašnji način trošenja budžetskih sredstava, u kom se Direkcija za saobraćaj javlja kao

posrednik i kontrolor potrošnje prate određeni problemi. Zato je potrebno preispitati dosadašnji način plasiranja sredstava u cilju postizanja veće efikasnosti i obezbjeđivanja namjenskog trošenja.

8. TROŠKOVI 8.1. Troškovi materijala i goriva

Troškovi materijala i goriva u 2007. godini iznose 5.649.281,00€, što je 10,67% manje nego u 2006. godini.


Strana 147 od 203

Troškovi električne energije iznose 2.322.805,00€, što je 10,69% više nego u 2006. godini. Troškovi goriva u 2007. godini iznose 1.269.226,00€, što je 4,28% manje nego u 2006. godini. Jedan od problema koji prati poslovanje Željeznice je neadekvatno planiranje troškova i

prihoda, kao i realnog utvrđivanja troškova sa aspekta mogućnosti njihovog pokrivanja sopstvenim prihodima i utvrđivanja razlike koju treba da subvencionira država.

Osnovni cilj obračuna troškova i učinaka je stvaranje adekvatne baze podataka koji će kao

informaciona osnova uspješno zadovoljiti potrebe svih nivoa odlučivanja.

8.2. Troškovi zarada, naknada zarada i ostali lični rashodi

U poslednje tri godine došlo je do znatnog porasta troškova neto zarada i naknada zarada (troškovi zaposlenih i amortizacije čine oko 69% poslovnih rashoda), posebno ako se ima u vidu činjenica da kumulirani gubici iznose skoro trećinu akcijskog kapitala.

Skupština društva je u 2005. godini donijela odluku da se predsjednicima odbora direktora,

nakon prestanka funkcije, isplaćuje iznos od 18 bruto plata pri čemu osnovicu za obračun čini poslednja isplaćena mjesečna naknada - zarada u bruto iznosu. Polazeći od ekonomskih mogućnosti Željeznice i prakse drugih javnih preduzeća, potrebno je da Skupština AD preispita pomenutu Odluku. Društvo na dan 31.12.2007. godine ima neizmirenih obaveza po osnovu doprinosa na zarade, poreza na dohodak fizičkih lica i ostalih poreza i naknada u ukupnom iznosu od 1.474.394€. 9. EVIDENCIJA IMOVINE

Predstavnici subjekta revizije nijesu stavili na uvid revizorima listove nepokretnosti ili druge dokaze o vlasništvu ističući da imaju samo spisak imovine na osnovu kojeg je Naučno – istraživački centar (NICEF) Ekonomskog fakulteta iz Beograda uradio inoviranje Elaborata o procjeni imovine iz 2003. god.

Uvidom u stanje evidencije imovine Željeznice posredstvom informacionog sistema Direkcije za

nekretnine, zapaženo je da u odjeljku zabilježbi jedan broj nepokretnosti ima upisanu zabilježbu restutucije, uzurpacije i dr.

Popisne komisije su u svojim izvještajima za 2007. godinu konstatovale i:

▫ Da pojedina osnovna sredstva nijesu pravilno evidentirana sa aspekta pripadnosti pojednim društvima.

▫ U jednom broju stovarišta nijesu realizovani raniji zahtjevi za čišćenje rezervoara i baždarenje mjernih uređaja.

▫ U jednom broju stovarišta razlikuju se jedinice mjere koje se koriste u knjigovodstvu i jedinice mjere koje koristi računopolagač u magacinu.


Strana 148 od 203

▫ Komisije su utvrdile i određene viškove i manjkove sredstava nastale neadekvatnim radom zaduženih lica.

▫ U knjigama se još uvijek vode i sredstva koja su otuđena prije desetak godina.

▫ U jednom broju stovarišta sredstva se vode zbirno, pa su od strane popisnih Komisija duplo evidentirana.

▫ Jedan broj mostova nije uknjižen kao osnovno sredstvo.

▫ U jednom broju stovarišta ima neidentifikovanih i neraspoređenih rezervnih djelova.

▫ U jednom broju objekata pojedini artikli su prilikom izdavanja iz magacina vođeni po jednoj jedinici mjere, a prilikom razduženja maloprodajnog objekta po drugoj jedinici mjere.

▫ U jednom broju magacina prilikom identifikacije osnovnih sredstava ustanovljeno je da se na popisinim listama jednog Društva nalaze sredstva drugog Društva ili sektora podrške i obrnuto.

▫ Za jedan broj stanova: nije zaključen ugovor o zakupu, nema adekvatne evidencije u katastarskim knjigama, ne koriste se u skladu sa odlukama, u katastarskim knjigama pogrešno su evidentirani - umjesto vlasništva Željeznice drugi vlasnici.

▫ Konstatovani su i problemi u korišćenju stanova za službene potrebe. Za jedan broj korisnika stanova konstatovano je da njihovi korisnici ne izmiruju obaveze u skladu sa ugovorima.

9.1. Osnovna sredstva Osnovna sredstva na dan 31.12.2007. god. iznosila su 399.703.749,00€ (nabavna vrijednost 663.644.041,00€ i ispravka vrijednosti 263.940.292,00€).

Tokom 2007. godine izvršeno je uknjižavanje procjene osnovnih sredstava.

Nabavna vrijednost osnovnih sredstava je povećana u iznosu od 101.760.977,00€ a ispravka vrijednosti za iznos od 45.291.560,00€, a neto efekat iznosi 56.469.590,00€. Neto efekat je proknjižen na revalorizacione rezerve u iznosu od 56.469.590,00€, koje su na dan 31.12.2007. god. iznosile 103.902.229,00€.

Odlukom o pokriću gubitka br.5001/4-3, donešenoj tokom 2008. godine revalorizacione rezerve su iskorišćene za pokriće kumuliranog gubitka u iznosu od 104.508.961,00€. Smatramo da se pokriće gubitka na ovaj način ne može izvršiti jer je to u suprotnosti sa MRS 36. Pokriće se može izvršiti samo dijelom realizovanih revalorizacionih rezervi i to:

- Za pozitivne efekte revalorizacije nekretnina, postrojenja, opreme ukoliko je u ranijim periodima iskazana revalorizaciona rezerva po osnovu revalorizacije,

- Efekte obezvrjeđivanja osnovnih sredstava ukoliko je po osnovu konkretnog osnovnog sredstva bila iskazana revalorizaciona rezerva,

- Realizacija otuđenja i rashodovanja ukoliko je po osnovu konkretnog osnovnog sredstva iskazana revalorizaciona rezerva.


Strana 149 od 203

Revalorizacione rezerve se mogu koristiti za pokriće gubitka najviše u visini razlike amortizacije zasnovane na revalorizovanoj vrijednosti i amortizacije zasnovane na nabavnoj vrijednosti. 10. INVESTICIJE U TOKU

Na računu 1420 - investicije u toku na dan 31. decembra 2007. godine evidentiran je iznos od 36.506.652,18€, koji se odnosi na: remont pruge Podgorica – Nikšić u iznosu od 33.281.716,48€ (91%), remont pruge Vrbica – Bijelo Polje u iznosu od 1.134.453,74€ (3,1%), sanacije tunela br.161 i 172 ŽCG u iznosu od 1.080.723,84€ (2,96%). Avansi za osnovna sredstva iznose 413.471,18€ (1,13%) a ostali objekti iznose od 596.285,82€ (1,63%).

Tokom godine direktna povećanja su iznosila 19.785.044,00€ i odnose se na: investicije u toku

u iznosu od 15.428.304,00€, građevinske objekte u iznosu od 801.772,00€ i opremu i ostala osnovna sredstva u iznosu od 3.554.968,00€.

Za »Projekat hitne rehabilitacije infrastrukture Željeznice Crne Gore«, EBRD je opredijelila 15 miliona eura za 2007. godinu odobrena su sredstva u iznosu od 6 milona eura.

Novonabavljenu opremu sačinjavaju:

- skretnice u iznosu od 911.085,00€ nabavljene od poljske firme »Biežanow«. Transakcije oko uvoza vezane su za dogovor Vlade Crne Gore i Željeznice Crne Gore AD Podgorica (Ugovor br. PL/001/06/2006. godine) o robnom kreditu za nabavku skretnica od firme »Biežanow«.

- tri lokomotive uzete na lizing preko »Hipo alpe adrija« u iznosu od 1.257.714.00€ (cijena po jedinici iznosi 419.238.00€),

- potporni strug u iznosu od 928.650,00€ nabavjen od firme »Rafament«, - tri loko traktora u iznosu od 413.700,00€, - šine nabavljene od firme »Huta« i ostale nabavke.

Sa investicija u toku je izvršen prenos građevinskih objekata u iznosu od 1.523.653,00€ od čega se iznos od 671.838.67€ odnosi na stanove koji su izrađeni za potrebe radnika Društva. Stanovi su raspodijeljeni radnicima i na iste se plaća stanarina sve do otkupa istih. Za stanove se vrši obračun amortizacije. 10.1. Remont pruge Nikšić – Podgorica Ugovorenim radovima na remontu i elektrifikaciji pruge Nikšić - Podgorica, predviđena je cjelokupna zamjena kolosjeka na otvorenoj pruzi i u stanicama, ugradnja novih šina, pragova, kolosječnog pribora i tucanika, izgradnja betonskih i obložnih kanala za odvođenje površinskih voda, dio radova na sanaciji tunela, cjelokupna elektrifikacija pruge, opremanje savremenim signalima i telekomunikacionim uređajima kao i adaptacija i rekonstrukcija staničnih, stajališnih i poslovnih objekata na pruzi.


Strana 150 od 203

Za rekonstrukciju pruge Nikšić – Podgorica izvođač radova je izabran na objavljenom međunarodnom tenderu. U skladu sa uslovima tendera donijeta je odluka da se ugovor o izvođenju radova zaključi sa konzorcijumom OHL ŽS a.s. i AŽD Praha s.r.o. iz Češke Republike.

Ugovorom o izvođenju radova, predviđeno je da se radovi izvedu za 47.492.168,37€. Članom 5

pomenutog ugovora, predviđena je i rezerva za dodatne i naknadne radove u visini od 5% ugovorene cijene tj. 2.374.608,42€.

Željeznica Crne Gore AD – Podgorica shodno potpisanom Okvirnim sporazumima potpisala je,

sa Češkom eksportnom bankom, četiri pojedinačna Ugovora za prvu i drugu etapu gradnje u iznosu od 44,3 miliona eura. Po navedenim Ugovorima na dan 31.12.2007. godine povučena su sredstva u iznosu od 35,5 miliona eura. Od povučenih sredstava Češkoj eksportnoj banci je kroz otplate vraćeno 5,4 miliona eura.

Zaključeno sa decembrom 2007. godine, izvršeni su radovi u vrijednosti 30.911.200,59€.

Tim za implementaciju projekta je sagledavanjem cjelokupne investicije i situacije na terenu pri izvođenju radova konstatovao je da opredijeljena sredstva definisana ugovorom nijesu dovoljna za kvalitetan i cjelovit završetak posla. Navode se sljedeći razlozi:

neodgovarajuća tehnička dokumentacija u pojedinim segmentima koja je služila za pripremu ugovora,

pripremljena situacija i stanje objekata na pruzi u odnosu na period utvrđivanja vrste radova i predmjera i predračuna,

nepredviđeni radovi po ugovoru, povećan obim radova u odnosu na količine definisane ugovorom,

dodatni zahtjevi lokalnih uprava i mjesnih zajednica za novim pružnim prelazima, naknade eksproprijacije i sl.

Vlada Crne Gore je donijela zaključak br. 03-10373 od 27.12.2007. godine, da se za dodatne i

naknadne radove na pruzi Nikšić - Podgorica pregovora sa Češkom eksportnom bankom za dodatnih 11,9 miliona eura.

11. POTRAŽIVANJA IZ POSLOVNIH ODNOSA Potraživanja iz poslovnih odnosa na dan 31.12.2007. godine iznose 5.535.995,00€ a odnose se na potraživanja od:

- povezanih pravnih lica 119.598,00 - od kupaca u zemlji 1.373.169,00 - od kupaca u inostranstvu 1.640.952,00 - potraživanja po osnovu datih avansa dobavljačima 1.088.888,00 - potraživanja od državnih organa i organizacija 2.018.865,00 (ispravka vrijednosti) (1.519.082,00) - potraživanja od »Željeznice Srbije« 429.496,00 - potraživanja od ZJŽ 351.105,00 (ispravka vrijednosti) (148.764,00) - ostala kratkoročna potraživanja 181.768,00 Ukupno 5.535.995,00


Strana 151 od 203

Potraživanja od državnih organa u iznosu od 2.018.865,00€ predstavljaju potraživanja od Ministarstva pomorstva i saobraćaja Vlade Republike Crne Gore koja su uskladu sa Predlogom o načinu rješavanja dužničko povjerilačkih odnosa između Društva i Vlade CG priznata u iznosu 6.200.000,00€ sa stanjem 31.12.2005. godine. Prikazana potraživanja su neizvršeni dio Programa finansiranja održavanja željezničke infrastrukture u periodu od 2002. do 2004. godine, koji je bio predviđen Budžetom za navedene periode.

U skladu sa gore navedenim Vlada Crne Gore je u septembru 2005. godine donijela Zaključak sa kojim obaveze Društva po osnovu kredita dobijenog od Poljske Vlade u iznosu od 6.200.000,00€ prenose na Vladu Crne Gore.

Novonabavljena osnovna sredstva se evidentiraju kao povećanje opreme i kao smanjenje

potraživanja od državnih organa i organizacija tako da ovo potraživanje na dan 31.12.2007. godine iznosi 2.018.865,00€.

Potraživanja u zemlji na dan 31.12.2007. godine iznose 1.373.169,00€. Najveći kupci su Kombinat aluminijuma Podgorica - 164.979,80€ i Željezara Nikšić - 414.916,00€.

Potraživanja po osnovu kupaca u inostranstvu na 31.12.2007. godine iznose 1.640.902,00€, a

odnose se na: G – Transport - Mađarska u iznosu od 107.928,00€, Remont pruga Sarajevo u iznosu od 212.753,07€ i OHL u iznosu od 199.5000,00€.

Potraživanja po osnovu datih avansa dobavljačima na dan 31.12.2007. god. iznose 1.088.888,00€, a odnose se na: Wagon Europ Konsor Kolejowe u iznosu od 94.911,35€, MIN holding co NIŠ NIŠ u iznosu od 576.181,65€ i ostale dobavljače u zemlji i inostranstvu. 12. AKCIJSKI KAPITAL

U poslovnim knjigama Društva akcijski kapital na dan 31.12.2007. godine iznosio je 355.278.217,00€. Ukupan broj akcija je 23.162.052. Nominalna vrijednost akcija je 15,3388€.

Vlasnička struktura akcijskog kapitala na dan 31.12.2007. godine je:

- Država 14.761.849 akcija, odnosno 63,7329%. - Fond penzijskog i invalidskog osiguranja 888.830 akcija, odnosno 3,8374%. - Zavod za zapošljavanje Crne Gore 354.423 akcija, odnosno 1,5302%. - Fond za razvoj Crne Gore 21.360 akcija, odnosno 0,0922%. - Privatizacioni fond »EUROFOND« 2.237.810 akcija,odnosno 9,6615%. - Privatizacioni fond »TREND« 1.396.406 akcija, odnosno 6,0289%. - Privatizacioni fond »MONETA« 622.104 akcija, odnosno 2,6859%. - Privatizacioni fond »MIG« 511.139 akcija, odnosno 2,2068%. - Ostali akcionari 2.368.131 akcija, odnosno 10, 2242%.

Naučno - istraživački centar Ekonomskog fakulteta iz Beograda uradio je u 2007. godini

inoviranje procjene vijednosti imovine koju je radio u 2004. godini.

Rezultat te procjene je procijenjena nabavna vrijednost Društva iznosi 626.846.111€, što je za 101.760.977€ više od knjigovodstvene vrijednosti 525.085.133€.


Strana 152 od 203

Procijenjena sadašnja vrijednost povećana je u odnosu na knjigovodstvenu za 56.469.591€ i iznosi 363.166.132€.

Prema Odluci o pokriću akumuliranog gubitka br. 5001/4-3 od 28. jula 2008. godine, gubitak iz

poslovanja iskazan u iznosu od 104.508.961€ i čine ga:

- Kumulirani gibici iz prethodnih godina u iznosu od 31.270.274€ - Gubitak po osnovu umanjenja vrijednosti imovine od 73.238.687€. Navedenom odlukom definisano je da se ukupni akumulirani gubitak pokrije iz akcijskog

kapitala putem smanjivanja nominalne vrijednosti akcija sa 15,33€ na 11,83€. Efekat procjene vrijednosti iznosi 45.291.387€. Na taj način nakon pokrića kumuliranog gubitka akcijski kapital Željeznice iznosi

355.278.082,00€. 13. DUGOROČNI KREDITI

Dugoročne obaveze na dan 31.12.2007. godine iznose 48.943.225,00€. Dugoročne obaveze koje dospijevaju do jedne godine po navedenim obavezama iznose 6.426.480,00€. 14. BEZBJEDNOST ŽELJEZNIČKOG SAOBRAĆAJA U 2007. godini, na prugama Željeznice Crne Gore dogodilo se 67 vanrednih događaja, od čega 21 udes i 46 nezgoda pri vršenju željezničkog saobraćaja, uključujući i vanredne događaje na putnim prelazima i van njih. Od ukupnog broja vanrednih događaja, zbog propusta na Željeznici dogodilo se 27 (40%), zbog nepažnje putnika i trećih lica 36 (54%) i zbog više sile 4 (6%) vanredna događaja. Od propusta na Željeznici, 6 vanrednih događaja je zbog ličnih propusta pri vršenju službe ili 9%, a 21 zbog tehničkih nedostataka na željezničkim sredstvima ili 31%.

U 2007. godini na prugama Željeznice Crne Gore stradalo je sedam (7) lica, a tri (3) lica su teže povrijeđena.

• Broj vanrednih događaja (67) u odnosu na prethodnu godinu (56), povećan je za 11

odnosno 19%. • Ukupan broj udesa (21) u odnosu na isti period prošle godine (28) smanjen je za 25%. • Ukupan broj nezgoda (46) u odnosu na isti period prošle godine (28) povećan je za 100%. Povećan je broj udesa i nezgoda na putnim prelazima i van njih (sa 22 na 26) što iznosi 18%.

Broj udesa i nezgoda pri vršenju željezničkog saobraćaja je povećan (sa 34 na 41) za 21%. Analiza uzroka pokazuje da je broj vanrednih događaja nastalih zbog ličnih propusta pri vršenju

službe manji za 30% i zbog više sile za 34%. Povećan je broj vanrednih događaja zbog nepažnje putnika i trećih lica (sa 32 na 36) za 13% i zbog tehničkih nedostataka na željezničkim sredstvima (sa 8 na 20) za 150%. Željeznica je u 2007. godini kupila četiiri dizel - električne lokomotive proizvedene 1972. godine.


Strana 153 od 203

U 2006. godini procijenjena materijalna šteta po knjigovodstvenoj evidenciji društva na infrastrukturi i voznim sredstvima je iznosila zbog vanrednih događaja oko 400.000€, a u 2007. godini oko 200.000€.

Inspektor za saobraćaj je u više navrata pismeno upozoravao nadležne na brojne probleme koji

prate rad Željeznice i imaju direktnog i indirektnog uticaja na sistem bezbjednosti i kvalitet saobraćaja. Kašnjenje vozova je u Željeznici je i dalje prisutno. U prošloj godini je prosječno zakašnjenje po

jednom vozu kod brzih vozova iznosilo preko 500 časova.

Takođe se povećao i broj tzv. sporih voznji.

15. JAVNE NABAVKE

U 2007. godini Željeznica Crne Gore AD je u skladu sa Planom javnih nabavki koji je usvojen u decembru 2006. godine i dostavljen Direkciji za javne nabavke izvršila nabavku roba, usluga i radova u vrijednosti od 11.310.500€.

Za robe je planirano 2.693.000,00€, za radove 4.705.000,00€, a za usluge 3.912.500,00€. Od ukupno planiranih sredstava za javne nabavke DOO Infrastruktura 52%, a DOO Prevoz

40,7%, a ostatak su nabavke za Upravu i sektor podrške. U 2007. godini po sistemu šoping metode realizovano je: za dobra 17.000€, za usluge oko

20.000€ i za radove 60.000€. U protekloj godini Društvo je dobilo saglasnost na pregovaračke postupke bez prethodnog

objavljivanja poziva u dva slučaja. Od ukupnog broja tendera sedam ponuđača je podnijelo žalbe Komisiji za kontrolu javnih nabavki po raznim osnovama.

Prema informacijama Komisije za kontrolu javnih nabavki poništen je jedan tender i naloženo

Željeznici da ga ponovo objavi. U realizaciji planova nabavki - sprovođenja tendera javljaju se određeni problemi. Radi se, prije

svega, o činjenici da se određena sredstva remontuju u inostranstvu - Srbiji i dr. zemljama. U tim situacijama se javlja problem carinskog evidentiranja, probijanja rokova i dr. Za jedan broj roba i usluga potrebne su hitne nabavke. Prisutan je problem tzv. naknadnih radova i zahtjeva za aneksiranjem ugovora koji su zaključivani nakon okončanja tendera, odnosno u toku njihove realizacije.

Problemi u realizaciji planiranih nabavki nameću potrebu da se ova pitanja rješavaju u saradnji

sa Direkcijom za javne nabavke i Upravom carina. Potrebno je preduzimati konkretne mjere na unapređivanju sistema javnih nabavki imajući u

vidu i specifičnosti Željeznice. Potrebno je da se javne nabavke planiraju realnije i stvore uslovi za efikasniju realizaciju

tendera u svim fazama. Naročitu pažnju treba posvetiiti realizaciji ugovora, posebno sa aspekta poštovanja ugovorenih odredbi, cijena, rokova, kao i kvaliteta.


Strana 154 od 203

16. SUDSKI SPOROVI 16.1 Željeznička nesreća na Bioču

Željeznica Crne Gore AD – Podgorica, je nakon nesreće na Bioču, na posebnom računu koji je Vlada Republike Crne Gore otvorila kod Crnogorske Komercijalne Banke, za pomoć porodicama poginulih i povrijeđenih putnika, uplatila iznos od 100.000,00€. Vlada Crne Gore je otvorila poseban račun na koji je od strane Vlade i ostalih donatora uplaćeno preko dva miliona za ublažavanje posledica željezničke nesreće na Bioču.

Shodno Odluci Odbora direktora Željeznice Crne Gore AD - Podgorica, o dodjeli jednokratne pomoći porodicama poginulih putnika br. 300/28-2 od 19.01.2007. godine, Željeznica Crne Gore je porodicama 47 poginulih putnika isplatila iznos od 94.000,00€.

Željeznici Crne Gore, su kao prevoziocu, saglasno odredbama Zakona o ugovorima o prevozu u željezničkom saobraćaju dostavljena 133 zahtjeva za vansudsku naknadu štete, od kojih četiri zahtjeva porodicama poginulih putnika i 119 zahtjeva povrijeđenih putnika. Komisija za naknadu štete, formirana Odlukama Odbora direktora, razmatrala je sve zahtjeve prispjele do 09.03.2007. godine i odredila iznose za vansudska poravnanja. Ukupan iznos naknade štete, po 133 zahtjeva za vansudsku naknadu štete, po izvještajima Komisije je 1.249.500,00€. Sa 34 podnosioca zahtjeva je zaključen sporazum o vansudskom poravnanju (8 zahtjeva porodica poginulih putnika i 26 zahtjeva povrijeđenih putnika) i isti su realizovani u ukupnom iznosu od 401.809,60€.

Ukupan iznos koji je Željeznica Crne Gore AD – Podgorica isplatila po osnovu sudskih odluka i

vansudskih poravnanja po zahtjevima za naknadu štete porodicama poginulih i povrijeđenih putnika, u 2007. godini je 3.357.015,00€.

Prema informacijama iz pravne službe u toku su postupci sudskih sporova po osnovu

željezničke nesreće kod Bioča procijenjene vrijednosti od oko 1,3 miliona eura. 16.2. Ostali sudski sporovi

Prema evidenciji Društva na dan 31.12.2007. godine bilo je aktivno preko 300 sporova različitih vrijednosti gdje se Željeznica javlja i kao tužilac i kao tuženi. Ogovorni nijesu mogli precizirati-procijeniti orjentacionu vrijednost sporova, ali na osnovu podataka iz ranijih godina može se konstatovati da vrijednost prelazi jedan milion eura. U Društvu ističu da je teško prognozirati njihovu izvjesnost.

Sve to nameće potrebu da se pojačaju aktivnosti na okončanju sporova i korišćenje instituta poravnanja i posvećivanja više pažnje ovim pitanjima u odnosu na dosadašnje stanje vođenja sporova. Posebnu pažnju zavrjeđuje spor pred sudom u Strazburu, a koji se odnosi na prava zaposlenih i bivših radnika na besplatne akcije.


Strana 155 od 203

17. KONSTATACIJE I PREPORUKE

Kolegijum Sektora V u sastavu: Dragiša Pešić, rukovodilac - član Senata i Miroslav Ivanišević, član i predsjednik Senata DRI na sjednici održanoj 27.10.2008. godine usvojio je Nacrt izvještaja o reviziji finansijskih iskaza Željeznice Crne Gore AD za 2007. godinu.

U skladu sa Poslovnikom Državne revizorske institucije Nacrt izvještaja je dostavljen

28.10.2008. godine Željeznici na izjašnjavanje. I pored više pismenih i usmenih urgencija, Željeznica nije dostavila izjašnjenje o Nacrtu. Na sjednici Kolegijuma odrzanoj 4.12.2008. godine, usvojen je konačan tekst Izvještaja.

Kolegijum je predložio, u skladu sa Zakonom o Državnoj revizorskoj instituciji i INTOSAI

standardima, određene preporuke subjektu revizije radi unapređivanja sistema poslovanja i eliminisanja prisutnih problema.

Evidencija imovine - U dužem periodu Društvo nema sređenu evidenciju nepokretne imovine što je konstatovano u izvještajima komercijalne revizije, kao i u godišnjem Izvještaju o popisu imovine i obaveza koji je sačinila Centralna popisna Komisija.

Preporuke

U skladu sa zakonskim propisma, posebno Zakonom o državnoj imovini, novoformirani organi društava treba da urede pitanje evidencije imovine, kao i sagledaju pitanje uzurpiranog zemljišta, posebno u pružnom pojasu. Aktivnosti u vezi prethodnog treba realizovati u saradnji sa nadležnim državnim organima.

Realizacija ovih aktivnosti pretpostavlja donošenje operativnog Programa mjera za evidentiranje uzurpacija i ubrzanja vođenja postupka za povraćaj uzurpirane državne imovine u posjed Željeznice.

Bezbjednost - Bezbjednost kao najvažnije pitanje svih struktura u Željeznici zahtijeva

stalnu pažnju menadžmenta, svih zaposlenih, nadležnih državnih organa i organa društava.

Preporuke:

Poboljšanje nivoa bezbjednosti podrazumijeva stalne i brojne mjere, kroz realizaciju konkretnih programa na svim nivoima organizacije i od strane svih društava.

U tom cilju, u skladu sa novim Zakonom o bezbjednosti saobraćaja, treba sačiniti konkretan plan aktivnosti na jačanju elemenata bezbjednosti sa konkretnim mjerama, rokovima i nosiocima, kao i potrebnim sredstvima.

Među mjerama, između ostalih, je osposobljavanje pružnih prelaza u Baru i Virpazaru, kao i stanice Bijelo Polje za bezbjedan saobraćaj.

Zakonska regulativa - U 2007. godini nijesu donijeta podzakonska i druga akta koja

definiše Zakon o željeznici koji je donijet 2004. godine. Donošenje tih akata je pretpostavka za normalno funkcionisanje željezničkog saobraćaja.


Strana 156 od 203

Preporuka:

Potrebno je preduzeti aktivnosti na donošenju svih podzakonskih i drugih akata vezanih za funkcionisanje željezničkog saobraćaja i usaglašavanje poslovanja Željeznice sa zakonom.

Računovodstveni sistem i politike - Društvo nije usvojilo odgovarajuće računovodstvene

politike, u skladu sa Zakonom o računovodstvu i reviziji i Međunarodnim računovodstvenim standardima.

Društvo nije sačinilo finansijske izvještaje u skladu sa Pravilnikom o načinu pripreme, sastavljanja i podnošenja finansijskih izvještaja nezavisnih regulatornih tijela, pravnih lica, akcionarskih društava i društava sa ograničenom odgovornošću u kojima država ili opštine imaju većinski udio u vlasništvu (»Sl. list RCG« br.12/2008), kojim je propisan način pripreme, sastavljanja i podnošenja godišnjih finansijskih izvještaja.

Preporuke:

Novoformirana društva treba da primjenjuju Pravilnik o načinu pripreme, sastavljanja i podnošenja finansijskih izvještaja nezavisnih regulatornih tijela, pravnih lica, akcionarskih društava i društava sa ograničenom odgovornošću u kojima država ili opštine imaju većinski udio u vlasništvu.

Odbori direktora društava treba da usvoje dokumente koji se odnose na računovodstvene politike, sistem praćenja svih novčanih tokova u preduzećima. Posebno se predlaže uvođenje sistema praćenja troškova i učinaka po mjestima nastanka - klasa 9.

Uvođene interne kontrole, interne revizije i odbora za reviziju - U Društvu je organizovan

rad službe unutrašnje kontrole bezbjednosti željezničkog saobraćaja, ali nema uspostavljene funkcije interne kontrole, interne revizije i odbora za reviziju.

Preporuka:

Problemi u poslovanju kao i pozitivna iskustva sličnih sistema u okruženju nameću potrebu da se pristupi uvođenju sistema interne kontrole, internog revizora i odbora za reviziju.

Kreditna zaduženja - Pri zaključivanju pojedinih ugovora o kreditima Društvo nije poštovalo

zakonske propise koji definišu prethodno pribavljanje saglasnosti Vlade.

Preporuke:

U aktivnostima koje prethode kreditnim zaduženjima potrebno je da se sačine realni planovi i programi korišćenja i upotrebe kreditnih sredstva, uz stalno praćenje realizacije od strane Odbora direktora.

Potrebno je poštovati zakonske propise kojima se definiše obaveza da zaduživanju prethodi saglasnost Vlade.


Strana 157 od 203

Budžetska sredstva, korišćenje i kontrola - Postojeći sistem transfera i trošenja budžetskih sredstava, sistem kontrole korišćenja i namjenskog korišćenja sredstava prate određeni problemi.

Preporuke:

Treba preispitati dosadašnji sistem trošenja sredstava po osnovu subvencija iz Budžeta.

Planiranje realnog iznosa budžetskih sredstava za održavanje infrastrukture i utvrđivanje realnih cijena koštanja prevoza putnika kao i namjenskog korišćenja i kontrole tih sredstava pretpostavlja donošenje metodologije koja je definisana u Zakonu o željeznici.

Sudski sporovi - Jedan broj sporova čiji su sudski troškovi visoki traje duži period vremena.

Sa Željeznicom Srbije nijesu regulisana pitanja dužničko - povjerilačkih odnosa. U toku su još sporovi po osnovu željezničke nesreće na Bioču. Jedan broj radnika je pokrenuo preko svojih zastupnika spor za dobijanje besplatnih akcija pred sudom u Strazburu.

Preporuke:

Svim sudskim sporovima s obzirom na broj i vrijednost je potrebno posvetiti odgovarajuću pažnju. Neophodan je aktivniji odnos i preduzimanje mjera za njihovo rješavanje.

Odluka Skupštine akcionara o isplati nadoknada predsjednicima Odbora direktora -

Odlukom skupštine akcionara iz 2005. godine definisana je isplata 18 bruto plata nakon isteka mandata predsjednika Odbora direktora.

Preporuka:

Odluku Skupštine akcionara da se predsjednicima Odbora direktora nakon prestanka funkcije isplaćuje 18 mjesečnih bruto plata treba da preispita Skupština AD.

Odluke o izboru članova Odbora direktora novoformiranih društava - U novofomiranim

odborima direktora imenovani su članovi iz Društva infrastruktura u Društvo prevoz i obrnuto.

Preporuka:

Radi izbjegavanja eventualnog sukoba interesa zbog prirode djelatnosti, aktivnosti na sačinjavanju diobnog bilansa, potrebno je da se odbori direktora obrate Komisiji za utvrđivanje konflikta interesa radi izvornog tumačenja ovog pitanja.

Nezavisna - komercijalna revizija - Sedam godina reviziju finansijskih iskaza vrši Diloitte &Toush.

Preporuka:

Međunarodni računovodstveni stanadardi nalažu da se nakon tri godine pristupi izboru novog revizora. Obzirom da je izbor revizora za 2008. godinu izvršen na vanrednoj skupštini Društva, ovo pitanje treba razmotriti na sjednicama Odbora direktora i pripremiti odgovarajuće odluke za skupštine za 2009. godinu.


Strana 158 od 203

Kadrovi, školovanje, rješavanje problema tehnoloških viškova - Željeznici nedostaje jedan broj ključnih kadrova, starosna struktura kadrova je nepovoljna, ima neraspoređenih radnika, ne realizuje se Program zbrinjavanja tehnoloških viškova. Posebno je značajno pitanje rješavanja problema invalida rada.

Preporuke:

U aktivnostima izrade diobnog bilansa, treba riješiti pitanje tehnoloških viškova, kao i pitanje invalida rada. U tim aktivnostima potrebno je ostvariti kontake sa nadležnim republičkim organima.

Takođe treba sagledati potrebe i mogućnosti školovanja srednjeg stručnog kadra, a na novootvorenim visokoškolskim institucijama fakultetima za saobraćaj potrebu školovanja kadrova saobraćajne struke.

Kadrovsko jačanje Direkcije za saobraćaj - Direkcija za saobraćaj ima značajnu ulogu u

funkcionisanju željezničkog saobraćaja. U Direkciji - u sektoru za željeznički saobraćaj nije popunjeno pet radnih mjesta (50%), na dan 31.12.2007. godine.

Preporuke:

Direkciju za saobraćaj je potrebno unaprijediti u dijelu koji se odnosi na popunjavanje upražnjenih radnih mjesta u sektoru za željeznički saobraćaj.

Javne nabavke - Sistem javnih nabavki, posebno zbog specifičnosti željeznice i

međunarodne komponente (saobraćaj sa Srbijom, opravke vozila u inostranstvu), nabavke rezervnih djelova i drugih roba i usluga iz inostranstva, kao i sam sistem praćenja realizacije tendera - zaključenih ugovora prate određeni problemi.

Preporuke:

Potrebno je unaprijediti sistem javnih nabavki u smislu realnijeg planiranja, preciziranja cijena, kvaliteta, uspostavljanje sistema kontrole i praćenja realizacije zaključenih ugovora uz uvažavanje specifičnosti sistema željeznice.


Strana 159 od 203

I Z V O D

IZ IZVJEŠTAJA O KONTROLNOJ REVIZIJI U OPŠTINAMA

NIKŠIĆ, DANILOVGRAD, ULCINJ, KOLAŠIN I ROŽAJE

Vrsta revizije: Kontrolna revizija Subjekat revizije: Opštine Nikšić, Danilovgrad, Ulcinj, Kolašin i Rožaje Predmet revizije: Godišnji finansijski izvještaji za 2008. godinu u dijelu realizacije preporuka iz

izvještaja o izvršenim revizijama Trajanje revizije: 20 radnih dana Sastav Kolegijuma: Dragiša Pešić i mr Branislav Radulović


Strana 161 od 203

I SUBJEKTI, OBUHVAT, VRSTA I CILJ REVIZIJE, PREDMET REVIZIJE

1. Subjekti revizije Subjekti kontrolne revizije su bile opštine: Nikšić, Ulcinj, Danilovgrad, Kolašin i Rožaje, u kojima je Državna revizorska institucija prethodno vršila revizije. 2. Obuhvat revizije Kontrolnom revizijom je obuhvaćeno pet opština u kojima je Državna revizorska institucija vršila revizije u prethodnom periodu. Državni revizori su provjeravali i kontrolisali realizaciju preporuka kod subjekata revizije, u skladu sa Detaljnim planom za vršenje revizije.

3. Vrsta i cilj revizije 3.1. Predmetna revizija imala je karakter naknadne - kontrolne revizije.

3.2. Cilj revizije je bio provjera realizacije sprovođenja preporuka datih od strane DRI u

pojedinačnim izvještajima o reviziji.

4. Predmet revizije Predmet revizije su bile:

- Preporuke sadržane u izvještajima DRI o izvršenim revizijama u opštinama: Ulcinj, Danilovgrad, Nikšić, Kolašin i Rožaje, i njihova realizacija,

- Izvještaji o realizaciji preporuka, - Godišnji finansijski iskazi zaključno sa 31.12.2008. godine i druge informacije od značaja

za izradu Izvještaja. U realizaciji Detaljnog plana državni revizori su analizirali odgovarajuću dokumentaciju u opštinama – trezorima, odnosno sekretarijatima za privredu i finansije koja se odnosi na realizaciju preporuka uz korišćenje pokazatelja sadžanih u izvještajima o ostvarivanju budžeta opština u 2008. godini.


Strana 162 od 203

II UTVRĐENO ČINJENIČNO STANJE I REZULTATI REVIZIJE 1. Opština Nikšić

Državna revizorska institucija je u 2005. godini izvršila reviziju Budžeta Opštine Nikšić za 2004. godinu. U Izvještaju o reviziji dato je 14 preporuka za otklanjanje konstatovanih nepravilnosti.

Kontrolom realizacije preporuka utvrđeno je da je: realizovano 11 preporuka, da je djelimično realizovana jedna preporuka, a da nijesu realizovane dvije preporuke.

Konstatacije i preporuke

Državna revizorska institucija insistira da nadležni opštinski organi preduzmu mjere na potpunoj realizaciji nerealizovanih i djelimično realizovanih preporuka. U tom cilju daju se nove preporuke.

1. Opština ne primjenjuje član 64 Zakona o finansiranju lokalne samouprave koji se odnosi na kratkoročne pozajmice i dobijanje saglasnosti od Vlade Crne Gore. Preporuka

Državna revizorska institucija insistira na dosljednom poštovanju Zakona o

finansiranju lokalne samouprave i obavezuje Opštinu da prilikom i kratkoročnog i dugoročnog zaduživanja traži saglasdnost Vlade Crne Gore.

2. Institucije kulture u Opštini Nikšić nijesu racionalno organizovane. Ima mogućnosti da se

uspostavi nova organizacija i učine određene uštede u potrošnji budžetskih sredstava i unaprijedi njihov rad.

Preporuka

Državna revizorska institucija smatra da je potrebno da se u 2009. godini sačini

analiza opravdanosti i mogućnosti objedinjavanja ustanova kulture kao bi se budžetska potrošnja Opštine uskladila sa realnim mogućnostima, imajući u vidu posebno ekonomsku situaciju i poslovanje privrede.

3. U Opštini Nikšić nema adekvatne evidencije ni opštinske ni imovine koja je u vlasništvu

preduzeća čiji je osnivač Opština.

Preporuka Državna revizorska institucija preporučuje da je u skladu sa zakonskim

propisima potrebno nastaviti aktivnost na evidentiranju i uknjižbi imovine koja je u vlasništvu Opštine, kao i javnih preduzeća čiji je osnivač Opština.


Strana 163 od 203

2. Opština Danilovgrad

Državna revizorska institucija je u 2006. godini izvršila reviziju Budžeta Opštine Danilovgrad za 2005. godinu. U Izvještaju o reviziji dato je 14 preporuka za otklanjanje konstatovanih nepravilnosti.

Kontrolom realizacije preporuka utvrđeno je da je: realizovano 13 preporuka i da je djelimično realizovana jedna preporuka.

Konstatacije i preporuke Državna revizorska institucija insistira da nadležni opštinski organi preduzmu mjere na potpunoj realizaciji nerealizovanih i djelimično realizovanih preporuka. U tom cilju daje se nova preporuka.

1. Uputstvom o radu trezora donijetom 2005. godine definsana su sva pitanja vezana za računovodstveno praćenje i evidenciju budžetskih sredstva. Međutim, knjigovodstvena evidencija u Trezoru i pored informatičke opreme koja je u funkciji vrši se ručno. Preporuka

Državna revizorska institucija smatra da u skladu sa datim preporukama,

zakonskim propisima i Uputstvom o radu trezora što hitnije treba da se izvrši osposobljavanje zaposlenih za potpuno funkcionisanje trezorskog poslovanja uz korišćenje informatičke opreme.

3. Opština Ulcinj

Državna revizorska isntitucija je u 2007. godini izvršila reviziju Budžeta Opštine Ulcinj za 2005. godinu. U Izvješaju o reviziji dato je 10 preporuka za otklanjanje konstatovanih nepravilnosti.

Kontrolom realizacije preporuka utvrđeno je da je: realizovano 7 preporuka, da su djelimično realizovane dvije preporuke, a da nije realizovana jedna preporuke.

Konstatacije i preporuke Državna revizorska institucija insistira da nadležni opštinski organi preduzmu mjere na

potpunoj realizaciji nerealizovanih i djelimično realizovanih preporuka. U tom cilju daju se nove preporuke.

1. Aktivnosti na evidentiranju opštinske imovine treba okončati u 2009. godini u skladu sa Zakonom o svojinsko pravnim odnosima i dr. propisima. Preporuka Sekretarijat za zaštitu imovine treba da ostvari konkretniju saradnju sa Upravom

za nekretnine Crne Gore, kao i Ministarstvom finansija – Sektorom za državnu imovinu. Takođje, je potrebno, u saradnji sa javnim preudzećima, izvršititi evidenciju imovine čiji su ona vlasnik, odnosno Opština kao osnivač.


Strana 164 od 203

Potrebno je preduzeti mjere da se Sekretarijat kadorvski i materijalno osposobi za vršenje svojih zakonskih funkcija i ovlašćenja.

2. Kašnjenje u donošenju Pravilnika o organizaciji i sistematizaciji uzrokuje određene probleme u

funkcionisanju pojedinih službi i organa.

Preporuka

Ubrzati aktivnosti na donošenju Pravilnika o organizaciji i sistematizaciji radnih mjesta, kako bi se organizovala posebna služba – odeljenje za naplatu izvornih prihoda.

3. Prilikom zaduživanja Opština Ulcinj do sada nije tražila saglasnost Vlade za zaduživanje, kako

je predviđeno zakonskim propisima.

Preporuka Opština mora poštovati odredbu Zakona o finansiranju lokalne samouprave i pri

zaduživanju tražiti saglasnost Vlade. 4. Opština Kolašin

Državna revizorska institucija je u 2007. godini izvršila reviziju Budžeta Opštine Kolašin za 2006. godinu. U Izvješaju o reviziji dato je 9 preporuka za otklanjanje konstatovanih nepravilnosti.

Kontrolom realizacije preporuka utvrđeno je da je: realizovano 8 preporuka, i da je djelimično realizovana jedna preporuka.


Državna revizorska institucija insistira da nadležni opštinski organi preduzmu mjere na potpunoj realizaciji nerealizovanih i djelimično realizovanih preporuka. U tom cilju daje se nova preporuka.

1. Prodaja imovine je pitanje koje zavređuje odgovarajuću pažnju svih subjekata na nivou Opštine.

Preporuka

U aktivnostima na prodaji imovine nije potrebno samo formalno poštovati

odredbe Zakona o javnim nabavkama, Zakona o svojini i svojinsko-pravnim odnosima i drugih propisa koji se odnose na prodaju imovine. Potrebno je sačiniti analizu opravdanosti prodaje, kao i program upotrebe sredstva. Takođe je potrebno, prije prodaje, preduzeti aktivnosti na donošenju urbanističkih planova čime će se postići i veće cijene zemljišta i preduprijediti divlja gradnja.


Strana 165 od 203

5. Opština Rožaje

Državna revizorska isntitucija je u 2008. godini izvršila reviziju Budžeta Opštine Rožaje za 2007. godinu. U Izvještaju o reviziji dato je 15 preporuka za otklanjanje konstatovanih nepravilnosti.

Kontrolom realizacije preporuka utvrđeno je da je: realizovano 11 preporuka, da je djelimično realizovana jedna preporuka, a da nijesu realizovane tri preporuke.


Državna revizorska institucija insistira da nadležni opštinski organi preduzmu mjere na

potpunoj realizaciji nerealizovanih i djelimično realizovanih preporuka. U tom cilju daju se nove preporuke.

1. Kompjutersko povezivanje sa Upravom za nekretnine je pretpostavka uspostavljanja adekvatne

evidencije o imovini i primjeni propisa o poreskim zaduženjima.

Preporuka

U cilju kompjuterskog povezivanja sa Upravom za nekretnine, potrebno je okončati započete aktivnosti sa GTZ-om.

2. Uprava za šume - područna jedinica Rožaje dostavlja evidenciju o sačinjenim ugovorima sa

koncesionarima sa iznosima ugovorene mase i cijenom po m3, na osnovu čega se planira prihod po osnovu koncesija.

Preporuka

Opština treba da uspostavi potpunu evidenciju prihoda po osnovu koncecija, kako na nivou lokalne uprave, tako i koncesija koje su u ingerenciji Vlade Crne Gore, ne samo za šume, već i vode i druga dobra.

3. Aktivnosti na izradi detaljnih urbanističkih planova koji bi, pored toga što imaju značaj za

uređenje prostora, znatno doprinijeli povećanju prihoda po osnovu naknada su u toku.

Preporuka

Aktivnosti na izradi detaljnih urbanističkih planova treba ubrzati kako bi se stvorili uslovi za poštovanje zakonskih propisa o izgradnji i uređenju prostora i omogućilo povećanje prihoda po osnovu naknada za izgradnju i uređenje prostora.

4. U toku je izrada nove Odluke o radu organa lokalne uprave, kao i pravilnici o unutrašnjoj

organizaciji i sistematizaciji poslova na nivou lokalne uprave. Preporuka

U novim pravilnicima o organizaciji i sistematizaciji poslova potrebno je definisati poslove koji se odnose na internu kontorolu trošenja sredstava, kako u samim organima Opštine, tako i sredstava koja se transferišu javnim preduzećima čiji je osnivač Opština.


Strana 166 od 203

III ZAKLJUČNE KONSTATACIJE

Na bazi sprovedene kontrolne revizije u opštinama i utvđenog činjeničnog stanja, a u skladu sa članom 48 Poslovnika Državne revizorske institucije, nadležni Kolegijum u sastavu Dragiša Pešić, rukovodilac i Mr Branislav Radulović, član na sjednici održanoj 21.09.2009. razmotrili su i utvrdili Konačan izvještaj o kontrolnoj reviziji za opštine: Nikšić, Danilovgrad, Ulcinj, Kolašin i Rožaje.

Kolegijum je na osnovu izvršene kontrole i činjenica saopštenih u dostavljenim informacijama od strane kontrolisanih subjekata i konstatovanih činjenica sadržanim u zapisnicima ocijenio:

▫ Da je u pet opština od ukupno 62 preporuke realizovano 50 preporuka Državne revizorske institucije. Djelimično i nije realizovano po šest preporuka.

▫ Realizacijom preporuka kod kontrolisanih subjekata unaprijeđen je rad lokalne samouprave, posebno na primjeni Zakona o lokalnoj samoupravi i Zakona o finansiranju lokalne samuprave. To je doprinijelo i povećanju efikasnosti pojedinih službi lokalnih samouprava - planiranje, određivanje i naplata lokalnih prihoda. Ocijenjeno je da je takođe unaprijeđen i sistem javnih nabavki.

Nadležni kolegijum Državne revizorske institucije preporučuje da opštine u kojima je vršena

kontrolna revizija pristupe potpunoj realizaciji nerealizovanih ili djelimično realizovanih preporuka, i da o tome u pisanoj formi izvijeste Državnu revizorsku instituciju do kraja marta 2010. godine.


Strana 167 od 203

I Z V O D

IZ IZVJEŠTAJA O REVIZIJI FINANSIJSKOG IZVJEŠTAJA

JAVNOG PREDUZEĆA ZA UPRAVLJANJE MORSKIM DOBROM CRNE GORE

ZA 2008. GODINU

Vrsta revizije: Opšta revizija Subjekat revizije: Javno preduzeće za upravljanje morskim dobrom Crne Gore Predmet revizije: Godišnji finansijski izvještaj za 2008. godinu Trajanje revizije: 60 radnih dana Sastav Kolegijuma: Dragiša Pešić i Dušan Mrdović


Strana 169 od 203

I OSNOVNI ELEMENTI REVIZIJE GODIŠNJEG FINANSIJSKOG IZVJEŠTAJA JP ZA UPRAVLJANJE MORSKIM DOBROM 1. Pravni osnov, cilj i vrsta revizije Pravni osnov za vršenje revizije sadržan je u Zakonu o Državnoj revizorskoj instituciji (»Sl. list RCG« br. 28/04, 27/06, 78/06 i 15/07), Godišnjem planu revizije Državne revizorske institucije za 2009. godinu i Odluci Kolegujuma V o vršenju revizije br. 40112-05-36 od 20.01.2009. godine.

Opšta revizija je realizovana u skladu sa: Međunarodnim računovodstvenim standardima i međunarodnim standardima za reviziju javnog sektora - INTOSAI standardi, Uputstvom o metodologiji rada Državne revizorske institucije (»Sl. list RCG« br. 02/05) i Poslovnikom Državne revizorske institucije (»Sl. list RCG« br. 57/06). Cilj revizije

Cilj revizije je bio da se kontrolom utvrdi da li je finansijski izvještaj: sastavljen u skladu sa važećim zakonskim propisima, da li daje tačan i istinit prikaz stanja na kraju godine i poslovanja za 2008.godinu, da li zadaci i ostvareni rezultati odstupaju u odnosu na planirane.

Takođe cilj revizije je bio da se na osnovu kontrole finansijskog izvještaja saopšti mišljenje da li istinito i objektivno prikazuje stanje imovine, kapitala i obaveza, kao i rezultate poslovanja primjenom Međunarodnih standarda.

Na osnovu utvrđenog činjeničnog stanja dati su predlozi mjera za unapređivanje poslovanja i efikasnije ostvarivanje osnovnih funkcija subjekta revizije.

Vrsta revizije

Revizija finansijskog izvještaja Javnog preduzeća za upravljanje morskim dobrom je u skladu sa Planom rada Državne revizorske institucije za 2009. godinu, imala karakter opšte revizije.

2. Predmet, obuhvat i metode vršenja revizije

Predmet revizije

U skladu sa Međunarodnim računovodstvenim standardima, Zakonom o računovodstvu i reviziji i Planom rada Državne revizorske institucije za 2009. godinu, predmet revizije je bio finansijski izvještaj Javnog preduzeća za upravljanje morskim dobrom za 2008.godinu, i to:

Bilans stanja, Bilans uspjeha, Izvještaj o promjenama na kapitalu, Bilans novčanih tokova, Iskaz o promjenama neto imovine (kapitala).

Predmet revizije su bila i pitanja pravne uređenosti i organizaciono ustrojstvo Javnog preduzeća za upravljanje morskim dobrom.


Strana 170 od 203

Revizijom je kontrolisano i analizirano ugovaranje korišćenja morskog dobra, realizacija tendera, poštovanje ugovora, određivanje cijena zakupa, naknada za turistička i druga preduzeća.

Obuhvat revizije

Revizijom je izvršena: kontrola primjene zakonitosti u radu preduzeća, kontrola primjene MRS u poslovnoj dokumentaciji, kontrola tačnosti i ažurnosti finansijske dokumentacije i kontrola tačnosti obračuna finansijskih iskaza i izvještaja.

Metode revizije

Revizori su koristili metode: analiziranja i neposrednog uvida u sva relevantna računovodstvena dokumenta subjekta revizije, sistem uzorkovanja, kao i metodu intervjua.

Izvršene su revizorske provjere: sistema internih kontrola subjekta revizije, sadržaja finansijskih transakcija, analitičkih postupaka i salda računa.

3. Opšti podaci o subjektu revizije, organizacija i normativna uređenost

Shodno članu 5 Zakona o morskom dobru, Skupština Republike Crne Gore donijela je Odluku o osnivanju Javnog preduzeća za upravljanje Morskim dobrom (»Sl. list RCG« br. 25/92).

Sjedište preduzeća je u Budvi, ul. Popa Jola Zeca bb.

Matični broj preduzeća je: 02116146.

Šifra djelatnosti preduzeća je 70320 - upravljanje nekretninama za tuđ račun.

Javno preduzeće je registrovano 1992. godine na osnovu Zakona o javnim preduzećima i Zakona o morskom dobru. Javno preduzeće je preregistrovano kod Centralnog registra Privrednog suda u Podgorici 2002. godine br.8-00110870/02, nakon stupanja na snagu Zakona o Privrednim duštvima.

Javno preduzeće zapošljava 37 radnika.

Javno preduzeće za upravljanje morskim dobrom organizovano je kao jedinstvena pravna cjelina sa definisanim nadležnostima pojedinih službi.

Javno preduzeće predstavlja i zastupa izvršni direktor preduzeća Rajko Barović. Rukovodilac Ekonomsko-finansijske službe je Ljubica Bujković.

Upravni odbor i izvršni direktor u skladu sa statutarnim i zakonskim ovlašćenjima koordiniraju rad posebnih organizacionih jedinica - službi.

Javno preduzeće ima organizovano šest službi.

Javnim preduzećem upravlja Upravni odbor preduzeća. Upravni odbor ima predsjednika i šest članova. Izvršnog direktora Preduzeća i članove Upravnog odbora imenuje i razrješava Vlada Crne Gore.

Odlukom o osnivanju Javnog preduzeća za upravljanje morskim dobrom iz 1992. godine određeno je da dva člana Upravnog odbora čine stručni i naučni radnici iz oblasti zaštite životne


Strana 171 od 203

sredine, biologije mora i pomorskog prava, dva člana su predstavnici ugostiteljsko-turističkih subjekata, a dva člana su zaposleni u Preduzeću.

U postupku revizije za 2008. godinu utvrđeno je da se član 5 Odluke o osnivanju Javnog preduzeća za upravljanje morskim dobrom ne primjenjuje u pogledu kriterijuma stručnosti, tj. obaveze da dva člana Upravnog odbora budu stručni i naučni radnici iz oblasti zaštite životne sredine, biologije mora i pomorskog prava i u pogledu predstavljanja ugostiteljsko-turističkih subjekata.

Upravni odbor Javnog preduzeća, u 2008. godini, odlučivao je o svim pitanjima iz osnovne nadležnosti i djelatnosti Javnog preduzeća.

Rad Upravnog odbora obuhvatio je osnovna pitanja vezana za djelatnost Javnog preduzeća, usvajanje planova rada, korišćenje sredstava, investicija, javnih nabavki, utvrđivanje Plana objekata privremenog karaktera u zoni morskog dobra, usvajanje programa iz domena organizacije kupališta, donošenje odluka o ustupanju djelova morskog dobra i uslovima ustupanja, usvajanje opštih akata. Sadržaj rada Upravnog odbora bila su i pitanja: usvajanje pojedinačnih odluka iz nadležnosti, razmatranje svih značajnih predloga i programa uređenja i investiranja u zonu morskog dobra, usvajanje informacija o zaključenim ugovorima o korišćenju morskog dobra, o izvođenju radova na sanaciji i uređenju obale, kao i o svim tekućim pitanjima iz djelokruga rada Javnog preduzeća za 2008. godinu.

U skladu sa zakonskim propisima, Statutom i Opštim kolektivnim ugovorom Javno preduzeće je donijelo: Kolektivni ugovor za JP Morsko dobro, Pravilnik o računovodstvu, Pravilnik o rješavanju stambenih potreba zaposlenih, Pravilnik o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji radnih mjesta, Pravilnik o računovodstvenim politikama, Cjenovnik početnih nakanada za privremeno korišćenje lokacija u zoni morskog dobra za 2008. godinu, Odluka Upravnog odbora o kriterijumima za određivanje visine sredstava sponzorstva i pomoći i Upustvo o korištenju službenih mobilnih telefona.

U preduzeću nije uspostavljen sistem internih kontrola. Javno preduzeće nije donijelo akta koja se odnose na: interne kontrole, korišćenje automobila u službene svrhe, službena putovanja, dnevnice, troškove reprezentacije. 4. Računovodstvene politike

Upravni odbor Javnog preduzeća za upravljanje Morskim dobrom je u 2006. godini usvojio Odluku o usvajanju dokumenta »Računovodstvene politike«, na osnovu koje se sastavljaju i objelodanjuju finansijski iskazi Javnog preduzeća.

Dokumentom su definisana osnovna pitanja finansijskog izvještavanja i potrebe objektivne prezentacije finansijskog stanja, finansijskog poslovanja i novčanih tokova gotovine.

Takođe su definsana i pitanja: Priznavanja, Vrednovanja, Prezentiranja – objavljivanja finansijskih izvještaja.

U sastavljanju i prezentaciji finansijskih iskaza primijenjene su, prema mišljenju državnih revizora, usvojene računovdstvene politike što je konstataovano i u Izvještaju komercijalne revizije za 2008. godinu.


Strana 172 od 203

II FINANSIJSKI ISKAZI JP MORSKO DOBRO ZA 2008. GODINU 1. Bilans stanja

Ukupna vrijednost stalne imovine Javnog preduzeća na dan 31.12.2008. godine iznosi 1.598.855,00€.

1.1. Nematerijalna imovina

U Bilansu stanja iskazana je nematerijalna imovina u vrijednosti od 55.036,00€, a odnosi se na

plaćene licence iz 2006. godine: kupljenu licencu za korišćenje software-a Oracle neto knjigovodstvene vrijednosti 1.530,00€ i licencu za korišćenje Microsoft software-a, neto knjigovodstvene vrijednosti 1.818,00€.

1.2. Nekretnine, postrojenja i oprema

Pozicije koje se odnose na: nekretnine, postrojenja i opremu iskazane su po nabavnoj

vrijednosti umanjene za ispravku vrijednosti i iznose 1.461.731,00€. 1.3. Dugoročna potraživanja

Dugoročna potraživanja u 2008. godini iznose 81.264€ i odnose se na stambene kredite5.

Dugoročni stambeni krediti odobreni su za četiri radnika u iznosu u od 81.264,00€ po ugovorima iz 2004. i 2005. godine.

Ugovorima o stambenim kreditima datim zaposlenim radnicima predviđena je procedura hipotekarnog obezbjeđenja kredita, ali ista nije sprovedena. Javno preduzeće je postupilo po sugestijama državnih revizora i izvršilo ispravke u računovodstvenoj evidenciji u postupku revizije. 1.4. Dugoročni finansijski plasmani

Dugoročni finansijski plasmani se odnose na učešće u kapitalu drugih pravnih lica u iznosu od 824,00€.

1.5. Kratkoročna potraživanja

Ukupna potraživanja od kupaca iskazana su u Bilansu stanja na dan 31.12.2008. god. u iznosu od 526.841,00€.

Ukupna potraživanja su povećana 3,1 puta, a posljedica su povećanja potraživanja od kupaca 3,5 puta. U okviru ovih potraživanja najveće je potraživanje od Opštine Bar (naknada za korišćenje morskog dobra za 2008. god.) i po isključenju tog potraživanja povećanje bi bilo 36% što je manje od rasta prihoda (47%). Opština Bar je izmirila svoje dugovanje kompenzacijom 27.02.2009. godine.

Sumnjiva potraživanja povećana su za 6% jer su u toku 2008. godine usljedila nova utuženja u iznosu od 65.976,00€.

5 Javno preduzeće je postupilo po sugestijama državnih revizora i izvršilo ispravke u računovodstvenoj evidenciji u postupku revizije.


Strana 173 od 203

Potraživanja iskazana na ispravci vrijednosti koja su indirektno otpisana su i utužena. U 2008. god. indirektno su otpisana potraživanja u iznosu od 65.976,00€ za koja je utvrđeno da postoji velika neizvjesnost naplate, te su po odluci Upravnog odbora a shodno usvojenoj računovodstvenoj politici, otpisana. Utužena potraživanja iz prethodnih godina iznose:

- postupci pred sudom koje vodi pravna služba 22.484,00€ - postupci pred sudom koje vode angažovani advokati 41.133,00€.

Ukupna sumnjiva potraživanja iznose 129.594,00€. Na osnovu Odluke Upravnog odbora isknjižen je iznos potraživanja od »Delfino Mont« d.o.o. Budva - 2.574,00€. Poslije isknjižavanja spornog iznosa sumnjiva potraživanja iznose 127.019,00€.

Ostala potraživanja su smanjena 5,8 puta, ali zbog malog apsolutnog učešća (0,6% u strukturi ukupnih potraživanja) nemaju veći uticaj.

Do 30.04.2009. god. od ukupnih potraživanja od kupaca u iznosu 538.925,00€ naplaćeno je 473.380,00€ ili 87,84%.

1.6. Novčana sredstva

Novčana sredstva na dan 31.12.2008.god. iznosila su 2.681.725,62€ i nalazila su se kod sljedećih banaka:

Dugovni promet Potražni promet Saldo 31.12.2008.god. Atlas Mont Banka AD Podgorica 5.014.076,87 3.877.133,88 1.136.942,99

Prva Banka CG 2.272.955,66 811.443,60 1.461.512,06

Crnogorska komercijalna banka 94.367,25 57.452,21 36.915,04

Montenegro banka AD Podgorica - 82.542,33 36.186,80 46.355,53

7.463.942,11 4.782.216,49 2.681.725,62

Potražni i dugovni računi su dati u bruto iznosima i uključena su povećanja i smanjenja u iznosu od 1.800.000,00€ koja se odnose na prenos sredstava sa Atlas Mont banke na račun Prve banke CG.

Na računu gotovine – povećanje je od 2,11 puta. Gotovo isti trend porasta u odnosu na period 2007/2006. godina. To je posljedica povećanog priliva sredstava od naplate potraživanja, kao i manjeg odliva gotovine.

1.7. Kapital i rezerve - redni broj 15-19 Bilansa stanja

Visina osnivačkog kapitala na dan 31.12.2008.godine je sljedeća:

Državni kapital Rezerve Revalorizacione

rezerve Neraspoređena

dobit Ukupno

Početno stanje 1.01.2008.god. 74.481,00 7.806,00 - 1.684.983,00 1.767.270,00

Revalorizacija nepokretnosti post. i opreme - - 802.742,00 - 802.742,00

Profit za tekući period - - - 1.458.829,00 1.458.829,00

Stanje na dan 31.12.2008. 74.481,00 7.806,00 802.742,00 3.143.812,00 4.028.841,00


Strana 174 od 203

Osnivački ulog u iznosu od 74.481,00€ je u vlasništvu države (osnivač je Skupstina RCG) i rezerve u iznosu od 7.806,00€ su formirane u ranijim periodima - sada ne postoji zakonska obaveza izdvajanja. Revalorizacione rezerve u iznosu od 802.742,00€ odnose se na procjenu građevinskih objekata - administrativna zgrada u iznosu od 691.242,00€ i procjena revalorizacione rezerve - zemljište u iznosu od 111.500,00€.

Neraspoređena dobit na kraju 2008. godine iznosi 3.143.812,00€. U 2008. godini iskazan je iznos od 1.458.829,00€, a dobit iz ranijih godina iznosi 1.684.983,00€. U zoni morskog dobra postoji potreba da se ulože određena finansijska sredstva i time realizuju projekti koji su u funkciji očuvanja morskog dobra i razvoja turizma.

Ostvareni profit je naplaćena naknada od pravnih i fizičkih lica za korišćenje obale u zoni morskog dobra, a ova sredstva treba da se preusmjere za investiciona ulaganja i održavanje priobalnog pojasa. 1.8. Dugoročne obaveze

Durgoročne obaveze u 2008. godini iznose 257.901€. Na odložene prihode odnosi se iznos od

121.505€, a ostale dugoročne obaveze iznose 136.396,00€. Ostale dugoročne obaveze se sastoje od stambenih kredita u iznosu od 81.264,00€ i izdvojenih sredstava iz dobiti koja još nijesu raspoređena u iznosu od 55.132,00€. Odloženi prihodi se sastoje od potraživanja od radnika pšo osnovu stambenih kredita u iznosu od 81.264,00€ i donacija u iznosu od 40.241,00€.

1.9. Donacije

Na računu 4330 su prikazani odloženi prihodi od donacija u iznosu od 40.241,00€. Dobijen je Grant ugovor - eksterne aktivnosti Evropske zajednice – implementacija projekta sa naslovom: „Prostorno planiranje u obalnim područjima – Plan Coast – Projekat. Ukupan trošak predviđen za Projekat, procijenjen je na 94.100,00€ ili 90% procijenjenih troškova. Doznačena sredstva su bila 67.752,00€ i ista su realizovana u iznosu 40.241,00€.

Navedena pozicija je u aktivi prikazana u okviru nematerijalne imovine »Plan Coast« Projekat za CG (Nabavne vrijednosti 36.607,19€) neto knjigovodstvene vrijednosti 34.776,83€, softver Auto Cad 3D 2008 za potrebe projekta (nabavne vrijednosti 4.283,30€), neto knjigovodstvene vrijednosti 3.426,64€, i u okviru materijalne imovine – opreme, dva lap-topa (nabavne vrijednosti 2.483,42€). Neto knjigovodstvene vrijednosti 2.036,40€. Izvršena je amortizacija za tekuću godinu u iznosu od 3.134,04€. 1.10. Kratkoročne obaveze iz poslovanja - redni broj 26 Bilansa stanja

Obaveze prema dobavljačima u iznosu od 605.861,00€ povećane su 9,3 puta u odnosu na prethodnu godinu.

2007 2008 % Učešće 2008 Učešće 2007

Obaveza prema dobavljačima 43.481,00 580.012,00 1.333,94 95,73% 66,99% Obaveze po osnovu primljenih avansa 21.426,00 25.849,00 120,64 4,27% 33,01% UKUPNO 64.907,00 605.861,00 933,43 100,00% 100,00%


Strana 175 od 203

Obaveze prema dobavljačima dominiraju u strukturi kratkoročnih obaveza iz poslovanja i to u 2007.g. učestvuju sa 66,99% a u 2008.g. sa 95,73%. Takođe, u odnosu na 2007.g. veće su za 1.333,94% dok obaveze za primljene avanse imaju rast od 20,64%.

Najveće obaveze prema dobavljačima odnose se na Opštinu Bar u iznosu od 320.158,70€ i Javno komunalno preduzeće Tivat u iznosu 52.577,66€. Navedeni iznosi su kompenzovani u 2009. godini.

Sa Opštinom Bar potpisan je ugovor o korišćenju (86 privremenih lokacija), održavanju i uređenju morskog dobra u zahvatu teritorijalnih granica Opštine Bar u iznosu 320.158,70€. Takođe je sa Opštinom Tivat potpisan ugovor za nasipanje plaža u iznosu od 52.577,66€.

Po obavještenju službe za ustupanje Javnog preduzeća, uplate od kupaca u iznosu 25.849,00€ evidentirane kao avansne do usaglašavanja naknade i izrade novih aneksa.

2. Bilans uspjeha 2.1. Prihodi

Naknada za korišćenje morskog dobra je prihod Preduzeća i koristi se za zaštitu, uređenje,

unapređenje morskog dobra, kao i za izgradnju infrastrukturnih objekata za potrebe morskog dobra. Plan korišćenja ovih sredstava donosi Javno preduzeće uz saglasnost Vlade Crne Gore.

Državnom revizoru nije prezentirana saglasnost Vlade na plan korišćenja sredstava za 2008. godinu.

Morsko dobro daje se na korišćenje domaćim i stranim fizičkim i pravnim licima na osnovu ugovora o korišćenju morskog dobra koji zaključuju ova lica sa Javnim preduzećem za upravljanje morskim dobrom. Ugovori se mogu podijeliti, s obzirom na vrijeme trajanja, na ugovore do godinu dana i ugovore zaključene na vrijeme duže od godinu dana. Ustupanje morskog dobra na korišćenje bez prava izgradnje objekata od čvrstog materijala odnosi se na ugovore koji se zaključuju do godinu dana. Kada se morsko dobro ustupa sa pravom izgradnje objekata od čvrstog materijala zaključuju se ugovori na vrijeme duže od godinu dana.

U 2008. godini Javno preduzeće za upravljanje morskim dobrom zaključilo je 645 ugovora o ustupanju na korišćenje djelova morskog dobra sa domaćim i stranim fizičkim i pravnim licima.

Revizijom ugovora o ustupanju morskog dobra na period do godinu dana državni revizori nijesu utvrdili nepravilnosti.

Revizijom i analiziranjem ugovora koji su zaključeni na period duži od godinu dana, državni revizori su konstatovali određene nepravilnosti kod ugovora broj 01-16/2 od 17.01.1997. godine produžen aneksima ugovora od 01.04.1999, 14.04.2003 i 02.07.2008. godine. Nepravilnosti se odnose na to što korisnik ustupljenog morskog dobra nije postupio u skladu sa odredbama ugovora i pozitivno pravnim propisima koji regulišu ovu oblast niti je izvodio radove u skladu sa Programom godišnjeg uređenja i korišćenja morskog dobra, znanja i saglasnosti Javnog preduzeća i odobrenja nadležnih organa. Taj ugovor je trebalo raskinuti bez prava priznavanja korisniku uloženih sredstava, a ne kako je rađeno produžavati, ne poštujući Cjenovnik početnih naknada za privremeno korišćenje lokacija u zoni morskog dobra za 2008. godinu.


Strana 176 od 203

STRUKTURA PRIHODA

Vrsta prihoda

2008. godina

2007. godina

Prihodi od prodaje usluga

4.661.934

3.160.757

Poslovni dobici

108.506

165.975

Struktura poslovnih prihoda

- prihodi od usluga – zakupi u zoni morskog dobra

4.661.934

3.160.757

Ostali poslovni dobici :

-prihodi od vršenja usluga iz ranijeg perioda

20.912

4.765

-prihodi od smanjenja obaveza

13.005

6.432

-naplaćena otpisana potraživanja

53.239

49.151

-ostali poslovni dobici :

6.326

1.584

a) refundacije

943

1.429

b) prihodi od ukidanja dugoročnih rezervisanja-rate po stambenim kreditima

4.090

4.126

c) donacije

3.297

11.029

d) otkup tenderske dokumentacije

3.181

4.609

e) ostalo

3.513

82.850

Ukupni poslovni prihodi:

4.770.440

3.326.732

Pregled ostvarenih prihoda od redovne djelatnosti po opštinama za 2008. i 2007. godinu.

r.b

Opština

Naknada za 2008. god.

Naknada za 2007. god.

Učešće u prihodima 2008. god.

Povećanje u odnosu na 2007. god.

1.

Herceg Novi

790.005

684.048

16,95%

15,49%

2.

Kotor

412.216

376.127

8,84%

9,59%

3.

Tivat

359.836

137.295

7,72%

162,09%

4.

Budva

1.880.810

1.436.060

40,34%

30,97%

5.

Bar

643.850

149.226

13,81%

331,46%

6.

Ulcinj

575.217

378.001

12,34%

52,17%

Ukupno

4.661.934

3.160.757

100%

47,49%

U strukturi ostvarenih prihoda dominira učešće Opštine Budva kao najvećeg turističkog centra

Crne Gore. Slijede Opština Herceg Novi i Opština Bar u kojoj u 2008. godini zaključuju ugovore Opština Bar i dva velika zakupca (»Luka« Bar i »Sonuba Montenegro« d.o.o.). Naknada ova tri zakupca iznosi: 441.757,00€ ili 68,6% u odnosu na ukupno obračunate naknade u cijeloj opštini Bar.

Upoređenjem ostvarenih prihoda po opštinama u odnosu na 2007. god. veliko povećanje je i u Opštini Tivat gdje su zaključeni novi ugovori sa: »Adriatic Marines« d.o.o., »Aerodromi Crne Gore«, JP »Komunalno« Tivat, »Navar Incorporated« d.o.o. Tivat, Opština Tivat, što ukupno čini 189.869,00€ ili 52,76% od ukupnog prihoda ostvarenog u opštini Tivat.

2.2. Rashodi

RASHODI IZ POSLOVNIH AKTIVNOSTI SA KOMPARATIVNOM ANALIZOM STRUKTURE

Plan 2008 Ostv. 2008 Ostvarenje Učešće u

planiranom Učešće u

ostvarenom

Utrošene sirovine 2.980.020,00 1.754.993,00 58,89% 64,09% 52,73%

Troškovi zaposlenih 773.000,00 753.833,00 97,52% 16,62% 22,65%

Amortizacija 49.000,00 48.913,00 99,82% 1,05% 1,47%

Ostali poslovni rashodi 848.000,00 770.544,00 90,87% 18,24% 23,15%

UKUPNI POSLOVNI RASHODI 4.650.020,00 3.328.283,00 71,58% 100,00% 100,00%


Strana 177 od 203

Rashodi iz poslovnih aktivnosti za 2008.g. 3.328.283,00€ u odnosu na 2007.g. imaju povećanje od 27,20%, a ostvarenje od planiranih je 71,58%.

Poslovni rashodi su 1.754.993,00€ i bilježe rast od 26,88% u odnosu na 2007. godinu kada su iznosile 1.383.146,00€.

Učešće poslovnih rashoda u ukupnim rashodima je 52,73% i približno je ista kao u 2007.g. 52,86%, a manje za 11,36% od planiranog učešća u ukupnim troškovima.

Učešće troškova zaposlenih u ukupnim troškovima je 22,65% i približno je isti kao u 2007.g. 23,88%, a veći je od planiranog učešća za 6,03%.

2.3. Poslovni rashodi - energija, gorivo, troškovi investicionog ulaganja u zoni morskog dobra

2007 2008 2008/2007 Plan 2008 Ostvarenje

2008

Troškovi energije i goriva 33.680,00 59.337,00 176,18% 37.000,00 160,37%

Troškovi kancelarijskog materijala 13.689,00 15.064,00 110,04% 12.000,00 125,53%

Troškovi ostalog materijala 5.091,00 19.843,00 389,77% 11.500,00 172,55%

Troškovi usluga održavanja plaža, obale 324.810,00 468.474,00 144,23% 622.020,00 75,31%

Troškovi - investiciono ulaganje 749.905,00 794.731,00 105,98% 2.037.500,00 39,01%

Troškovi proizvodnih usluga 255.972,00 397.544,00 155,31% 260.000,00 152,90%

UKUPNO 1.383.147,00 1.754.993,00 126,88% 2.980.020,00 58,89%

Troškovi električne energije, kancelarijskog materijala, vode i ostalog materijala su 94.244,00€ i

povećani su 79,65% u odnosu na 2007. godinu koji su iznosili 52.460,00€. Ovi troškovi su veći za 55,78% u odnosu na planirane 60.500,00€. Neplanirani troškovi vode i električne energije na Žukotrlici u Baru (44.299,00€) su uticali na povećanje ovih troškova.

Troškovi usluga održavanja plaža, obale u zoni morskog dobra (komunalni poslovi) su 468.474,00€ i povećani su 44,23% u odnosu na 2007.godinu (324.810,00€), a za 24,69% su manji od planiranih 622.020,00€.

Troškovi investicionih ulaganja su 797.731,00€ i povećani su 5,98% u odnosu na 2007. godinu koji su iznosili 749.905,00€ a za 60,99% su manji od planiranog iznosa od 2.037.500,00€, uz obrazloženje da vrijeme za donošenje planova, studija lokacije tj. poštovanje administrativnih procedura za dobijanje dozvole za gradnju uzrokuje kašnjenje izvršenja planiranih investicija.

Troškovi proizvodnih ulaganja su 397.544,00€ i povećani su 55,31% u odnosu na 2007.godinu koji su iznosili 255.972,00€ i za 52,90% su veći od planiranog iznosa od 260.000,00€. 2.4. Troškovi zaposlenih - neto zarade i naknade, porezi, topli obrok i dr.

2007 2008 2008/2007 Plan 2008 Ostvarenje

2008

Troškovi neto zarada i naknada 358.711,00 447.207,00 124,67% 448.000,00 99,82%

Troškovi poreza na zarade i naknade 75.972,00 95.026,00 125,08% 92.000,00 103,29%

Troškovi doprinosa na zarade i naknade 106.904,00 127.191,00 118,98% 130.000,00 97,84%

Troškovi toplog obroka, dnevnica i prevoza 28.573,00 21.649,00 75,77% 35.000,00 61,85%

Ostali lični rashodi - upravni odbor, regres i dr. 54.792,00 62.760,00 114,54% 68.000,00 92,29%

U K U P N O 624.952,00 753.833,00 120,62% 773.000,00 97,52%


Strana 178 od 203

Troškovi zaposlenih su 753.833,00€ čine 22,73% ukupnih poslovnih rashoda i veći su za 20,62% u odnosu na 2007.godinu koji su iznosili 624.954,00€, a za 2,48% su manji od planiranog iznosa od 773.000,00€.

Broj zaposlenih na dan 31.12.2008. godine je 37, što je za tri radnika više nego u 2007. godini.

Revizijom je utvrđeno da se troškovi zaposlenih, kao i članova Upravnog odbora Javnog preduzeća vode u skladu sa pozitivnim zakonskim propisima iz ove oblasti. Zarade zaposlenim i članovima Upravnog odbora isplaćuju se na osnovu Sporazuma o utvrđivanju najniže cijene rada br.0201-1366/1 od 24.05.2006.g.

Odlukom br. 0203-2263/7 od 31.12.2008. godine naknada članovima Upravnog odbora utvrđena je u iznosu od 700,00€. 2.5. Ostali poslovni rashodi

2007 2008 Plan 2008 Ostvarenje

2008

Troškovi platnog prometa 6.315,00 8.476,00 8.000,00 105,95%

PTT usluga 29.643,00 25.351,00 40.000,00 63,38%

Troškovi transportnih usluga 11.618,00 13.729,00 15.000,00 91,53% Sponzorstva (za humanitarne, sportske, kulturne i zdravstvene namjene)

144.532,00 176.454,00 150.000,00 117,64%

Troškovi reklame i propagande str. partnerstvo, plava zastavica

104.436,00 150.252,00 200.000,00 75,13%

Reprezentacija 13.360,00 13.110,00 20.000,00 65,55%

Zakup 9.698,00 19.805,00 16.000,00 123,78%

Troškovi održavanja OS 10.587,00 13.682,00 12.000,00 114,02%

Naknada štete trećim licima 30.000,00 0,00 100.000,00 0,00%

Troškovi premije osiguranja 987,00 1.086,00 2.000,00 54,30%

Otpis nenaplaćenih potraživanja 21.746,00 86.053,00 50.000,00 172,11%

Troškovi doprinosa-na tert poslodavca i prirez 91.365,00 103.762,00 110.000,00 94,33%

Gubici od prodaje i rashodovanja osnovnih sredstava 663,00 6.182,00 5.000,00 123,64%

Rashodi iz ranijih godina 21.744,00 76.245,00 30.000,00 254,15%

Manjkovi 132,00

Troškovi poreza i prireza 7.837,00 9.750,00 10.000,00 97,50%

Ostali nematerijalni troškovi 60.948,00 66.475,00 80.000,00 83,09%

OSTALI POSLOVNO RASHODI 565.479,00 770.544,00 848.000,00 90,87%

Ostali poslovni rashodi u ukupnim poslovnim rashodima učestvuju sa 22,90% dok je to učešće u 2007. godini iznosilo 21,61%. U tekućoj godini u odnosu na prethodnu povećanje je od 36,26% a manji su od planiranih za 9.13%.

U okviru ostalih poslovnih rashoda ostvarena su smanjenja kod troškova za PTT od 14,48% u odnosu na 2007.g. i 36,62% u odnosu na plan; reprezentacija od 1,87% u odnosu na 2007.g. i 34,45% u odnosu na plan.

Svi ostali troškovi bilježe povećanje u odnosu na prethodnu godinu, ali su u okviru planiranih, Troškovi usluga održavanja osnovnih sredstava, troškovi za humanitarne, kulturne, zdravstvene, obrazovne i sportske manifestacije, otpis kratkoročnih potraživanja, troškovi zakupa, rashoda iz ranijih godina, otpisa rashodovanih osnovnih sredstava, su ostvareni iznad planiranih.


Strana 179 od 203

Izdvajanja za troškove za humanitarne, kulturne, zdravstvene, obrazovne i sportske manifestacije regulisano je Odlukom Upravnog odbora o kriterijumima za određivanje visine sredstava za sponzorstva i pomoći do 5% planiranog prihoda za tekuću godinu (4.200.000,00€ x 5% = 210.000,00€). U 2008. godini ostvaren je porast ovih sredstava za 22,09% u odnosu na prethodnu godinu (144.532,00€), a 16% su ta izdvajanja manja u odnosu na dozvoljena Odlukom Upravnog Odbora, koja su za 2008. godinu iznosila 210.000,00€.

Utrošena sredstva za te namjene od 176.454,00€ najvećim dijelom su usmjerena za sponzorstvo vaterpolo, odbojkaških, fudbalskih klubova i sportskih manifestacija, te kulturnih manifestacija, opremanje zdravstvenih ustanova i humanitarnih društava.

Povećanje troškova zakupa je rezultat neplaniranog povećanja troškova zakupa poslovnih prostorija od Regionalnog vodovoda 2,5 puta, te neplaniranog iznajmljivanja prostorija i opreme za seminare.

U grupi neplaniranih troškova dominira utrošak vode i električne energije za javnu rasvjetu na Žukotrlici u Baru, električne energije javne rasvjete u Ulcinju za period 2003. - 01.05.2007.godine, otpis osnovnih sredstava van upotrebe i ustupanje istih bez naknade.

Prihodi od kamata u 2008. godini ostvareni su u iznosu od 16.672,00€ i to po osnovu priliva kamata po odobrenim stambenim kreditima 816,35€, depozita po viđenju na poslovnom računu 13.841,97€ i kamata iz dužničko-povjerilačkog odnosa u iznosu od 2.013,93€. 3. Bilans novčanih tokova Gotovina i gotovinski ekvivalenti povećani su sa 1.272.956,00€ u 2007. na 2.681.726,00€ u 2008. godini.

U okviru bilansa novčanih tokova gotovina generisana iz poslovnih aktivnosti povćana je sa 777.862,00€ u 2007. godini na 1.595.660,00€ u 2008. godini. U okviru odliva po osnovu kupovine imovine u svrhu investiranja došlo je do povećanja sa 69.244,00€ na 186.890,00€. Došlo je i do neto povećanja gotovine i gotovinskih ekvivalenata sa 564.797,00€ na 1.408.770,00€. 4. Iskaz o promjeni neto imovine Neraspoređena dobit je sa 965.426€ (na dan 31.12.2006. godine), povećana na 1.684.983€ (na dan 31.12.2007. godine). Na kraju 2008. godine nersposređena dobit je iznosila 3.143.814€.

Ukupan kapital preduzeća je sa 1.047.713€ (na dan 31.12.2006. godine) povećan na 4.028.841€ (na dan 31.12.2008. godine). 5. Javne nabavke

U skladu sa članom 27 Zakona o javnim nabavkama i Odluke Upravnog odbora od 27.06.2008. godine JP Morsko dobro donijelo je Plan javnih nabavki za 2008. godinu. Planom su opredijeljena sredstva u iznosu od 3.649.775€.

U skladu sa Planom predmet javnih nabavki u 2008. godini bili su: robe ukupne vrijednosti 747.800,00€, radovi u iznosu od 2.113.555,00€ i usluge u iznosu od 788.420,00€.


Strana 180 od 203

U 2008. godini sredstva za javne nabavke realizovana su u iznosu od 1.624.769,83€, što predstavlja 44,52% od planirane vrijednosti.

Prema izvještaju o dodijeljenim javnim nabavkama, Obrazac A, Javno preduzeće sprovelo je 17 javnih tendera, dva pregovaračka postupka i jedan konkurs i nijesu utvrđene nepravilnosti. Samo u jednom slučaju je uložen prigovor, koji je odbijen kao neosnovan.

Ukupna vrijednost javnih nabavki male vrijednosti (neposredni sporazum) iznosila je 89.931,11€ što je samo 3,78% u odnosu na ukupan godišnji budžet za javne nabavke.

Ukupan broj postupaka javnih nabavki male vrijednosti (šoping metode) sprovedene su u osam slučajeva i to za dobra tri ukupne vrijednosti 20.454,02€; usluge 4 (četiri) postupka ukupne vriojednosti 28.360,00€ i radovi jedan postupak čija vrijednost iznosi 25.681,33€.

6. Sudski sporovi

Protiv Javnog preduća pokrenuti su sudski postupci od strane pravnih i fizičkih lica po raznim

osnovama. Sporovi su u toku, i zavisno od presude može doći do odliva sredstava koje ne može bitnije uticati na poslovanje Javnog preduzeća, a i prema procjeni Pravne službe Javnog preduzeća za ove sporove ne postoji mogućnost da tužitelji mogu uspjeti u oštetnom zahtjevu.

Apelacioni sud RCG po tužbi JPMD donio je presudu 27.11.2007. godine kojom je »Pomorski saobraćaj« AD Kamenari u obavezi da poštuje odredbe zaključenog Ugovora iz 2004. godine, što podrazumijeva mjesečno dostavljanje obračuna ostvarene realizacije, kako bi Javno preduzeće za upravljanje morskim dobrom moglo utvrditi naknadu za korišćenje morskog dobra (primjenom 4% na ostvareni prihod). Obaveza se odnosi na period od 01.01.2006. godine, do isteka Ugovora 31.12.2018. godine.

„Pomorski saobraćaj« AD Kamenari ne poštuje odluku suda, te Javno preduzeće na kraju svake poslovne godine ispostavlja fakturu Pomorskom saobraćaju u visini uplaćenih naknada u toku godine, što verifikuje Upravni odbor Javnog preduzeća.

Državni revizori izražavaju rezervu na način i visinu uplate sredstava od strane AD »Pomorski saobraćaj« po osnovu Ugovora o korišćenju morskog dobra. Upravni odbor Javnog preduzeća treba da preduzme sve zakonom predviđene mjere i aktivnosti za realizaciju obaveza AD »Pomorski saobraćaj« sadržanih u presudi Apelacionog suda iz 2007. godine.

Sudski sporovi koji se vode po tužbama Javnog preduzeća za dug koji je nastao iz ugovornog odnosa, prema procjenama Pravne službe preduzeća mnogo su izvjesniji što se tiče konačnog ishoda. Neizvjesnost sudskih sporova koji se vode zbog nepoštovanja ugovornih obaveza od strane zakupaca djelova morskog dobra svedena je na najmanju moguću mjeru, jer je Javno preduzeće obezbijedilo bankarske garancije prilikom potpisivanja ugovora.

III KONAČNE OCJENE, ZAKLJUČCI I PREPORUKE

Na bazi utvrđenog činjeničnog stanja i Izjašnjenja Javnog preduzeća za upravljanje morskim dobrom br. 0303 - 841/5 od 9.10.2009. godine, na Izvještaj Državne revizorske institucije br. 40115 – 05 – 151/14, a u skladu sa članom 48 Poslovnika Državne revizorske institucije, nadležni kolegijum u sastavu Dragiša Pešić (član Senata, rukovodilac Kolegijuma) i Dušan Mrdović (član Senata, član


Strana 181 od 203

Kolegijuma), na sjednici održanoj 15.10.2009. godine, usvojio je konačan Izvještaj o reviziji Godišnjeg finansijskog izvještaja Javnog preduzeća za upravljanje morskim dobrom za 2008. godinu, sa sljedećim konačnim ocjenama, zaključcima i preporukama:

1. Zakon o morskom dobru je donijet 1992. godine. Postojeći Zakon se nije mijenjao iako je postojala potreba da se jedan broj pitanja značajnih za funkcionisanje preduzeća konkretinije definiše. Dosadašnja primjena Zakona pokazala je da je on u određenim segmentima nepotpun. Skupština Crne Gore je donijela Odluku o donošenju prostornog plana područja posebne namjene za morsko dobro, Zakon o državnoj imovini, Zakon o svojinsko-pravnim odnosima, Zakon o koncesijama, Zakon o lukama i druge zakone. Donošenjem ovih propisa stekli su se uslovi za donošenje novog ili izmjene i dopune postojećeg Zakona o morskom dobru.

Preporuka

Državna revizorska institucija preporučuje da Upravni odbor inicira, sa nadležnim državnim organima, donošenje izmjena i dopuna Zakona ili donošenje novog zakona. Izmjenama i dopunama Zakona, odnosno donošenjem novog, treba da se obuhvate sva značajna pitanja za funkcionsanje Preduzeća, kao i pitanja koja su sadržana u Odluci o donošenju plana posebne namjene za morsko dobro.

2. Javno preduzeće za upravljanje morskim dobrom je registrovano 1992. godine na osnovu Zakona o javnim preduzećima i Zakona o morskom dobru. Javno preduzeće je preregistrovano kod Centralnog registra Privrednog suda u Podgorici 2002. godine nakon stupanja na snagu Zakona o privrednim duštvima.

Preporuka

Državna revizorska institucija preporučuje da Upravni odbor Javnog preduzeća sa nadležnim državnim organima razmotri pitanje registracije u Centralnom registru Privrednog suda kako bi se definisalo na osnovu kojeg zakonskog propisa funkcioniše Javno preduzeće za upravljanje morskim dobrom.

3. Zakonom o morskom dobru član 8 stav 3 predviđeno je da Plan korišćenja sredstava po osnovu naknada za korišćenje morskog dobra donosi Javno preduzeće uz saglasnost Vlade Crne Gore. Državnim revizorima nije prezentiran dokument koji se odnosi na saglasnost Vlade na plan korišćenja sredstava za 2008. godinu.

Preporuka Državna revizorska institucija preporučuje da Upravni odbor Javnog preduzeća, na

početku godine, pribavlja saglasnost Vlade Crne Gore na plan korišćenja sredstava.

4. U finansijskim iskazima preduzeća, duži period vremena se iskazuje kumulirana dobit koja je na dan 31.12.2008. godine iznosila 3.143.812€. U zoni morskog dobra postoji potreba da se ulože određena finansijska sredstva i time realizuju projekti koji su u funkciji očuvanja morskog dobra i razvoja turizma.

Preporuka

Državna revizorska institucija preporučuje da se sredstva po osnovu iskazane dobiti, u skladu sa zakonskim propisima i po odluci Upravnog odbora uz saglasnost


Strana 182 od 203

Vlade Crne Gore upotrijebe za zaštitu, uređenje, unapređenje morskog dobra, kao i za izgradnju infrastrukturnih objektata za potrebe morskog dobra.

5. Revizijom je utvrđeno da Ugovor br. 01-16/2 od 17.01.1997. godine, produžavan aneksima ugovora od 01.04.1999, 14.04.2003 i 02.07.2008. godine, zaključen na duži rok sa JP Morsko dobro, se ne poštuje od strane zakupoprimca.

Preporuka

Državna revizorska institucija preporučuje da Upravni odbor Javnog preduzeća analizira i preispita sve dugoročne ugovore iz prethodnih godina. U skladu sa propisima i cijenovnikom, treba predložiti i usaglasiti eventualne izmjene i dopune ugovora, na koje će saglasnost dati Upravni odbor Javnog preduzeća. Državna revizorska institucija preporučuje da se ove aktivnosti obave do kraja godine i da o tome izvijesti Državnu revizorsku instituciju.

6. U preduzeću nije uspostavljen sistem internih kontrola. Javno preduzeće nije donijelo akta koja se odnose na: interne kontrole, korišćenje automobila u službene svrhe, službena putovanja, dnevnice, troškove reprezentacije, limitiranje i planiranje troškova telefona, sredstava za sponzorstva i sl.

Preporuka

Državna revizorska institucija preporučuje da Upravni odbor uspostavi jedinstven sistem internih kontrola koji bi obuhvatio: kontrolu korišćenja upotrebe sredstava, kontrolu sprovođenja ugovora, kontrolu korišćenja automobila u službene svrhe, službena putovanja, dnevnice, troškove reprezentacije, troškove telefona, sredstava za sponzorstva i sl.

7. U 2008. godini sredstva za javne nabavke realizovana su u iznosu od 1.624.769,83€, što predstavlja 44,52% od planirane vrijednosti.

Preporuka

Državna revizorska institucija preporučuje da Javno preduzeće ubuduće posveti veću pažnju pitanjima realnijeg planiranja javnih nabavki.

8. Državni revizori izražavaju rezervu na način i visinu uplate sredstava od strane AD »Pomorski saobraćaj« po osnovu Ugovora o korišćenju morskog dobra. Upravni odbor Javnog preduzeća treba da preduzme sve zakonom predviđene mjere i aktivnosti za realizaciju obaveza AD »Pomorski saobraćaj« sadržanih u presudi Apelacionog suda iz 2007. godine.

Preporuka

Državna revizorska institucija preporučuje da Javno preduzeće preduzme sve Zakonom propisane mjere i aktivnosti iz svoje nadležnosti za realizaciju sudske odluke. O tim aktivnostima i eventualnim problemima u realizaciji sudske odluke, nadležni organi Javnog preduzeća treba da do kraja 2009. godine u pisanoj formi izvijeste Državnu revizorsku instituciju.


Strana 183 od 203

III DIO

NALAZI I PREPORUKE DRŽAVNE REVIZORSKE INSTITUCIJE


Strana 185 od 203

Senat Državne revizorske institucije, u skladu sa članom 19 i 26 Zakona o državnoj revizorskoj instituciji (»Sl. list« RCG, br.28/04, 27/06 i 78/06, »Sl. list« CG br. 17/07), na osnovu konačnih izvještaja iz izvršenih revizija smatra najznačajnijim sljedeće nalaze i preporuke za Skupštinu Crne Gore

1. Gotovinski depoziti i integrisanje fondova u sistem trezora

Revizijom je utvrđeno da podaci iskazani u Izvještaju o novčanim tokovima - ekonomska klasifikacija obuhvataju sve transakcije iz kojih je finansirana javna potrošnja. Međutim, zbog zadržavanja gotovine pojedinih korisnika budžeta na računima komercijalnih banaka iskazujemo rezervu na iznos iskazanih depozita budžeta.

Zakonom o izmjenama i dopunama Zakona o budžetu Crne Gore (»Sl. list CG« br.12/07 od 14.12.2007. godine) vanbudžetski fondovi su postali državni fondovi sa obavezom usaglašavanja svoje organizacije i opštih akata u skladu sa odredbama Zakona o budžetu do 31.12.2008. godine. Revizijom je utvrđeno da su Zavod za zapošljavanje i Fond za obeštećenje u potpunosti integrisani u sistem Državnog trezora, dok su Fond PIO, Fond za zdravstveno osiguranje djelimično uključeni u budžet na način što prihodi prolaze preko računa Državnog trezora, a rashodi se realizuju u fondu. Fond za razvoj je, u kontrolisanom periodu, poslovao van sistema Državnog trezora i svoju računovodstvenu evidenciju i sastavljanje finansijskih izvještaja vodio u skladu sa Zakonom o računovodstvu i reviziji, ne primjenjujući odredbe Zakona o budžetu, gdje se tretira kao državni fond, i istovremeno statut i organizacija Fonda nijesu usklađeni sa odgovarajućim zakonskim rješenjima.

Preporučujemo Vladi da upotrebu budžetskih sredstava uskladi sa Zakonom o budžetu i podzakonskim propisima donijetim na osnovu zakona.

Preporučujemo Direkciji za razvoj malih i srednjih preduzeća, da u realizaciji projekata kreditiranja preduzetništva, prenos sredstava bankama vrši nakon što banke odobre kredite korisnicima i obezbijede kreditna sredstva kojima participiraju u projektu.

Preporučujemo Vladi Crne Gore da sagleda pravni status Direkcije za razvoj malih i srednjih preduzeća i Fonda za razvoj na način što će organizaciju i nadležnosti Direkcije i Fonda, urediti kao direktnu potrošačku jedinicu budžeta ili na principu razvojnog fonda.

Preporučujemo da Ministarstvo finansija ubrza proces integracije navedenih državnih fondova u sistem Državnog trezora u skladu sa zakonskim obavezama i da fondovi ugase svoje žiro račune kod komercijalnih banaka, prenesu sredstva na posebne račune u okviru Konsolidovanog računa trezora i postupe u skladu sa članom 36 i 37 Zakona o izmjenama i dopunama Zakona o budžetu Crne Gore.

2. Neizmirene obaveze Ministarstvo finansija nije u potpunosti obezbijedilo praćenje i evidenciju neizmirenih obaveza. Na osnovu Zakona o budžetu Ministarstvo finansija je iskazalo podatke o stanju državnog duga i izdatim garancijama na kraju godine. Smatramo da i Izvještaj o neizmirenim obavezama, pored iskazanih, treba da obuhvati i podatke o spoljnjem i unutrašnjem dugu države kako bi dobili ukupno stanje obaveza na kraju godine u ovom Izvještaju.


Strana 186 od 203

Preporučujemo Ministarstvu finansija da u narednom periodu ažurira evidenciju neizmirenih obaveza u skladu sa izmijenjenim članom 16 Zakona o budžetu.

3. Evidencija prihoda Revizijom je konstatovano da Poreska uprava vrši urednu evidenciju poreske naplate, kao i da je obezbijedila potpunu primjenu Pravilnika o poreskom knjigovodstvu, izuzimajući odstupanje kod početnog stanja. Revizija je utvrdila odstupanja kod finansijskih iznosa potvrđenih prihodnim izjavama i evidencijom u Glavnoj knjizi Državnog trezora, kada je iznos od 1.400.000,00€ umjesto kao prihod fonda PIO evidentiran kao prihod Ministarstva finansija.

U postupku revizije je utvrđeno da Ministarstvo unutrašnjih poslova i javne uprave (Sektor upravnih unutrašnjih poslova) ostvaruje prihode po osnovu prikupljanja taksi od fizičkih lica po osnovu registracije vozila, izdavanja uvjerenja o državljanstvu i izdavanja drugih ličnih dokumenata (lične karte, vozačke dozvole, pasoša, ...). Revizijom je konstatovano da Ministarstvo unutrašnjih poslova i javne uprave ne obezbjeđuje evidenciju ovih prihoda, ne vrši usaglašavanje broja obrađenih predmeta sa iznosom naplaćenih prihoda od taksi u odnosu na pojedinačne vrste taksi kao i ukupno usaglašavanje ostvarenih prihoda sa stvarno naplaćenim prihodima koji su evidentirani u glavnoj knjizi trezora.

Preporučuje se Ministarstvo unutrašnjih poslova i javne uprave da obezbijedi

efikasan sistem naturalnog i vredonosnog evidentiranja broja obrađenih predmeta i obračunatih prihoda od taksi po vrsti. Takođe se preporučuje da Ministarstvo unutrašnjih poslova i javne uprave vrši usaglašavanje ostvarenih prihoda po svim osnovima (mjesečno ili kvartalno) sa stvarno naplaćenim prihodima koji su evidentirani u Glavnoj knjizi Ministarstva finansija i trezora. Ovim usaglašavanjem obezbijedio bi se efikasan i pouzdan sistem kontrole naplaćenih prihoda i njihova sveobuhvatnost. Evidencije trebaju da budu formirane tako da daju pojedinačne i ukupne iznose ostvarenih prihoda po vrstama, uplatiocima i iznosima u skladu sa evidencijama koje obezbjeđuje Glavna knjiga Ministarstva finansija i trezora.

4. Zarade zaposlenih Revizijom je utvrđeno da još uvijek ne postoje objedinjeni podaci o stanju, broju i strukturi državnih službenika kao ni adekvatna evidencija o promjenama stanja u ovoj oblasti što onemogućava uspostavljanje jedinstvenog sistema zarada. Nekonzistentnost sistema plata, usljed primjene različitih zakonskih rješenja kod određivanja zarada, neprimjenjivanje, izuzeci ili čak kršenje propisa kao i postojanje potpuno autonomnih podsistema određivanja zarada su sadašnje karakteristike. Radi prevazilaženja ovakvog stanja Vlada bi trebala da iznađe mogućnost cjelishodnijeg upravljanja sistemom zarada koji bi omogućio potpuniji uvid i ažurno vođenje evidencije o zaradama državnih službenika i namještenika.

U postupku revizije utvrđeno je da 52% zaposlenih u Ministarstvu unutrašnjih poslova i javne uprave od ukupnog broja zaposlenih ostvaruje pravo po osnovu staža osiguranja koji se računa sa uvećanim trajanjem (beneficirani radni staž). S obzirom da je Ministarstvo unutrašnjih poslova i javne uprave pretrpjelo značajne promjene u pogledu organizacije i nadležnosti, kao i da je protekao rok od pet godina od utvrđivanja radnih mjesta tj poslova na kojima se staž osiguranja računa sa uvećanim trajanjem, shodno članu 72 Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju,


Strana 187 od 203

Ministarstvo unutrašnjih poslova i javne uprave nije sproveo postupak ponovne ocjene opravdanosti ostavarivanja prava po osnovu radnog staža sa uvećanim trajanjem.

Preporučujemo Vladi da objedini podatke o stanju, broju i strukturi državnih službenika kao i adekvatnu evidenciju o promjenama stanja u ovoj oblasti. Nekonzistentnost sistema plata, usljed primjene različitih zakonskih rješenja kod određivanja zarada, neprimjenjivanje, izuzeci ili čak kršenje propisa kao i postojanje potpuno autonomnih podsistema određivanja zarada su sadašnje karakteristike. Radi prevazilaženja ovakvog stanja Vlada bi trebala da iznađe mogućnost cjelishodnijeg upravljanja sistemom zarada koji bi omogućio potpuniji uvid i ažurno vođenje evidencije o zaradama državnih službenika i namještenika.

Preporučuje se da Ministarstvo unutrašnjih poslova i javne uprave u saradnji sa Fondom PIO sprovedu postupak ponovne ocjene opravdanosti ostvarivanja prava po osnovu staža osiguranja koji se računa sa uvećanim trajanjem (beneficirani radni staž). Takođe se Ministarstvu unutrašnjih poslova i javne uprave preporučuje da važećim Pravilnikom o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji utvrdi radna mjesta odnosno poslove koja ispunjavaju uslove za ostvarivanje prava na beneficirani radni staž.

Državna revizorska institucija preporučuje da se priznavanje radnog iskustva vrši na osnovu ovjerene kopije radne knjižice koju kandidati treba da dostave prilikom prijave na predmetni oglas u cilju dosledne primjene zakonskih propisa kojima se reguliše ova oblast.

5. Radne grupe Revizijom je utvrđeno da kod većine kontrolisanih subjekata postoje brojne nepravilnosti kada je u pitanju formiranje radnih grupa i isplata naknade za učešće u radnim grupama. Takođe je utvrđeno da se pojedini poslovi i radni zadaci mogu obavljati u okviru redovnih aktivnosti a u skladu sa opisom radnih mjesta i radnih zadataka predviđenih Pravilnikom o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji radnih mjesta.

Preporučuje se da se naknade zaposlenima za učešća u komisijama i radnim grupama isplaćuju na teret ostalih ličnih primanja uz uslov da su iste planirane budžetom za tekuću godinu. Preporučuje se budžetskim korisnicima da kod formiranja radnih grupa poštuju član 69 Uredbe o organizaciji i načinu rada državne uprave, kojima je uređen način formiranja projektnih grupa, timova ili drugih oblika rada. Aktom o obrazovanju projektne grupe, tima ili drugog oblika rada obavezno odrediti sredstva, sastav, poslove i rokove u kojim će se zadatak obaviti i prezentirati Izvještaj o radu.

Potrebno je preispitati opravdanost formiranja pojedinih komisija i radnih grupa koje su formirane za obavljanje poslova koji su u opisu redovnih radnih zadataka zaposlenih u potrošačkim jedinicama i obezbijediti dosljednu primjenu čl. 69 Uredbe o organizaciji i načinu rada državne uprave (»Sl. list CG« br. 59/09).


Strana 188 od 203

6. Sistem internih kontrola Tokom revizije, uočeno je da postoje slabosti u funkcionisanju sistema interne kontrole. Revizijom izvršenom kod Zavoda za zapošljavanje, Fonda za razvoj, Ministarstva unutrašnjih poslova i javne uprave, Državnog tužilaštva i Zaštitnika ljudskih prava i sloboda je utvrđeno da:

a) U Zavodu za zapošljavanje i Fondu za razvoj ne funkcioniše adekvatan sistem unutrašnjih kontrola.

b) U postupku revizije je utvrđeno da Ministarstvo unutrašnjih poslova i javne uprave i Državno tužilaštvo nemaju Pravilnike (unutrašnja akta) kojima bi se utvrdila pravila i procedure za regulisanje potrošnje goriva, telefona, reprezentacije, službenih putovanja u zemlji i inostranstvu, i sl. Donošenje ovih akata imalo bi značaja za uspostavljanje efikasnijeg sistema internih kontrola, a sve u cilju ekonomičnijeg trošenja javnih sredstava.

c) Revizijom je utvrđeno da Zašitnik ljudskih prava i sloboda nema usvojen plan i program rada za 2008. godinu i da posluje bez usvojenih internih pravilnika kojima se reguliše potrošnja goriva, visina troškova fiksnih i mobilnih telefona, troškovi reprezentacije, službena putovanja itd. što je od značaja za uspostavljanje efikasnog sistema internih kontrola. Zaštitnik nije uspostavio organizovano računovodstvo kako to nalažu računovodstveni standardi i pozitivni propisi. Naime utvrđeno je da funkcija nadzora i kontrole pravilnosti izvršavanja dužnosti i obaveza neposrednih izvršilaca nije uspostavljena, pa nije zadovoljen princip razdvajanja dužnosti, jer jedno lice obavlja više nespojivih poslova kao što su poslovi likvidature, vođenje i evidentiranje blagajne itd.). Takođe je utvrđeno da se evidentiranje finansijskih transakcija ne vrši kompjuterski već se evidentiranje vrši ručno.

Potrebno je uspostaviti adekvatan sistem internih kontrola sa ciljem obezbjeđenja urednog i efikasnog odvijanja poslovanja, što podrazumijeva i pridržavanje usvojenih politika rukovodstva, sprječavanje i otkrivanje grešaka, tačnost i pouzdanost računovodstvenih evidencija i blagovremena izrada pouzdanih i kvalitetnih računovodstveno-finansijskih informacija.

Državna revizorska institucija preporučuje Ministarstvo unutrašnjih poslova i javne uprave, Državnom tužilaštvu, Zaštitniku ljudskih prava i sloboda kao i ostalim potrošačkim jedinicama koje nijesu donijele interna akta, da izrade interna akta kojima bi se regulisala potrošnja goriva, telefona, reprezentacije, službenih putovanja u zemlji i inostranstvu. Ovim internim aktima detaljno bi se utvrdila pravila i procedure za odobravanje i pravdanje izdataka po ovim osnovama.

Preporučuje se da Vlada donese akt kojim bi se regulisala prava i obaveze budžetskih korisnika kod upotrebe službenih automobila, sa obavezom da se primjenjuje u svim organima državne uprave uz neophodnu transparentnost procedura korišćenja.


Strana 189 od 203

7. Budžetska evidencija i namjensko trošenje sredstava Tokom revizije kod većine subjekata uočene su nepravilnosti u dijelu planiranja budžeta, evidencije i korišćenja gotovine kao i namjenskog korišćenja sredstava.

Preporučuje se Vladi da se blagajničko poslovanje uskladi sa Uputstvom o radu Državnog trezora i Uredbom o naknadama i ostalim primanjima državnih službenika i namještenika i da se iz blagajne vrše samo isplate, na osnovu vjerodostojne dokumentacije, koje se ne mogu realizovati bezgotovinski, kako bi se smanjile transakcije gotovim novcem.

Preporučuje se potrošačkim jedinicama da kod zahtjeva za potrošnjom budžetskih sredstava dosljedno sprovode proceduru predviđenu članom 11 i 35 Zakona o budžetu i tačkom 39 Uputstva o radu Državnog trezora.

Preporučujemo Vladi da donese akt kojim će obezbijediti pravovremeno dostavljanje pravosnažnih sudskih rješenja Državnom trezoru, uz sinhronizovano učešće državnog tužilaštva i utuženih potrošačkih jedinica budžeta, kako bi se izbjeglo nepotrebno trošenje budžetskih sredstava u sudskim postupcima.

8. Evidencija državne imovine Dosadašnjim revizijama utvrđeni su problemi u evidenciji državne imovine. Novim Zakonom o državnoj imovini i Zakonom o svojinsko pravnim odnosima ustanovljen je zakonski okvir koji pretpostavlja donošenje podzakonskih akata u tačno utvrđenim rokovima, iz kog razloga insistiramo na ažurnom sprovođenju ovog veoma važnog posla. Revizijom izvršenom kod Ministarstva unutrašnjih poslova i javne uprave, Državnog tužilaštva utvrđene su sljedeće nepravilnosti:

Revizijom izvršenom kod Ministarstva unutrašnjih poslova i javne uprave je utvrđeno da postupci i radnje koje su trebale preduzeti ovlašćene osobe novoformiranih cjelina u saradnji sa komisijom koja je formirana da izvrši praktični dio diobenog bilansa bivšeg ministarstva nijesu preduzete. Kao posledica navedenog došlo je do kašnjenja u poslovima izrade diobenog bilansa koji su trebali biti izvršeni do marta 2007. godine. U postupku revizije utvrđeno je da Ministarstvo unutrašnjih poslova i javne uprave ne obezbjeđuje analitičku evidenciju nefinansijske imovine kako to nalažu: MRS za javni sektor, Zakon o imovini, Pravilnik o jedinstvenoj klasifikaciji računa za budžet republike, budžete vanbudžetskih fondova i budžete opština, Pravilnik o razvrstavanju materijalne i nematerijalne imovine po grupama i metodama za utvrđivanje amortizacije budžetskih i vanbudžetskih fondova i Uputstvo o radu Državnog trezora (što podrazumijeva evidenciju svakog sredstva pojedinačno po vrsti, količini, nabavnoj, otpisanoj i sadašnjoj vrijednosti, kao i da svako osnovno sredstvo ima svoj inventarni broj). Revizijom je takođe utvrđeno da se ne vrši interno zaduživanje za opremu koja se ustupa pojedinim zaposlenim na korišćenje. Zaposleni kojima su sredstva data na korištenje moraju biti interno zaduženi (reversom). U postupku revizije konstatovano je da su komisije formirane za popis imovine ujedno izvršile i procjenu imovine. Procjenu imovine potrebno je da vrši nezavisni ovlašćeni procenjivač. U postupku revizije utvrđeno je da Državno tužilaštvo ne obezbjeđuje analitičku evidenciju osnovnih sredstava kako to nalažu: MRS za javni sektor, Zakon o državnoj imovini, Pravilnik o jedinstvenoj klasifikaciji računa za budžet Republike, budžete vanbudžetskih fondova i budžete opština, Pravilnik o razvrstavanju materijalne i nematerijalne imovine po grupama i metodama za utvrđivanje amortizacije budžetskih i vanbudžetskih fondova, što podrazumijeva evidenciju svakog sredstva pojedinačno po vrsti,


Strana 190 od 203

količini, nabavnoj, otpisanoj i sadašnjoj vrijednosti. Kao izvor podataka o raspoloživim osnovnim sredstvima služe popisne liste. Knjigovodstveno stanje osnovnih sredstava u popisnim listama za 2008. godinu preuzeto je iz popisnih lista iz 2007. godine.

Državna revizorska institucija preporučuje Ministarstvu unutrašnjih poslova i javne uprave da uradi diobeni bilans i ispita razloge zbog kojih je došlo do kašnjenja u sprovođenju postupaka i radnji koje su predhodile izradi diobenog bilansa kao i da na osnovu diobenog bilansa izvrši knjiženje u svojim poslovnim knjigama i to: nefinansijske imovine (građevinskih objekata, zemljišta, opreme, sitnog inventara, zaliha roba i materijala), finansijske imovine, gotovine u blagajni i žiro računima, potraživanja od kupaca, potraživanja od zaposlenih po osnovu stambenih kredita i akontacija, obaveza prema dobavljačima, obaveze za neizmirene zarade i naknade. Postupak podjele i evidentiranja imovine izvršiti u skladu sa Zakonom o državnoj imovini (čl. 45 i 66). Sva navedena knjiženja potrebno je sprovesti kao početna stanja u poslovnim knjigama na osnovu diobenog bilansa.

Preporučujemo Ministarstvo unutrašnjih poslova i javne uprave da izvrši procjenu imovine od strane nezavisnog ovlašćenog procenjivača, da formira analitičku knjigu osnovnih sredstava u kojoj će se evidentirati sva stalna sredstva sa svim bitnim elementima (inventarni broj, naziv sredstva, količina, vrsta, nabavna vrijednost, ispravka vrijednosti i sadašnja vrijednost), da obezbijedi evidencije obaveza i potraživanja, i da sve analitičke evidencije usaglašava sa evidencijom glavne knjige.

Državna revizorska institucija preporučuje Državnom tužilaštvu da formira analitičku knjigu osnovnih sredstava u kojoj će se evidentirati sva osnovna sredstva sa svim bitnim elementima (inventarni broj, naziv sredstva, količina, vrsta, nabavna vrijednost, ispravka vrijednosti i sadašnja vrijednost). Analitička knjiga osnovnih sredstava treba da obezbjeđuje pregled ukupne nematerijalne imovine Državnog tužilaštva CG, shodno Pravilniku o unutrašnjem poslovanju Državnog tužilaštva.

9. Javne nabavke Revizijom je utvrđeno da kod većeg broja kontrolisanih subjekata postoje brojne nepravilnosti u primjeni Zakona o javnim nabavkama. Nepostojanje planova i nerealni planovi javnih nabavki, netransparentnost sprovođenja postupka, neimenovanje službenika za javne nabavke, nekorektno izvještavanje i kršenje propisa su karakteristike sadašnjeg sistema. Takođe nijesu poštovane odredbe Zakona u primjeni postupka neposrednog sporazumijevanja jer su često dodjeljivani ugovori po ovom osnovu i ako je predmet nabavke bio znatno iznad zakonskog maksimuma čime su narušavana osnovna načela javnih nabavki – načelo transparentnosti, konkurentnosti, ravnopravnosti i ekonomičnosti. Ovo je imalo za posledicu da su ukupne godišnje vrijednosti javnih nabavki realizovanih putem neposrednog sporazuma bile znatno iznad dozvoljenih 10% vrijednosti od ukupno realizovanog godišnjeg budžeta za javne nabavke. Pojedinačnim revizijama od konstatovanih nepravilnosti dalje je utvrđeno da se naručioci nijesu pridržavali uslova i načina nabavki u primjeni postupka neposrednog prikupljanja ponuda – šoping metodom, pri čemu su često dijelili predmet nabavke i na taj način izbjegavali primjenu zakonom propisanog postupka.

Revizijama je takođe utvrđeno da su isplate naknada za rad u komisijama za sprovođenje postupka javnih nabavki vršene na osnovu rješenja starješine organa a ne na osnovu Pravilnika kojim bi se utvrdili uslovi i kriterijumi za određivanje visine za rad u pojedinim komisijama. Ovih Pravilnika u


Strana 191 od 203

većini slučajeva nema ili se ne primjenjuju. Na osnovu izvršenog uvida u izvještaje o popisu imovine potrošačkih jedinica koje su obuhvaćene revizijom, utvrđena je nedosljednost kod nabavki sredstava transporta. Budžetski korisnici su nabavljali razne vrste automobila za službene potrebe. Nameće se zaključak da je nabavka sredstava transporta, a naročito službenih automobila u potpunosti decentralizovana i prepuštena volji budžetskih korisnika, kao i da ne postoje okvirni standardi o vrsti i klasi automobila koje državni organi mogu nabavljati.

Državna revizorska institucija preporučuje da subjekti revizije, shodno članu 27

Zakona o javnim nabavkama, donesu i objave realne planove javnih nabavki za budžetsku godinu najkasnije do kraja prethodne godine; da uvijek kada su u mogućnosti sprovedu otvoreni postupak javne nabavke, kao najtransparentniji postupak, čime će maksimalno ispoštovati i ostale principe javnih nabavki; da prilikom sprovođenja šoping metode u potpunosti primjenjuju član 77 Zakona o javnim nabavkama, uz obavezu javnog otvaranja ponuda i da poštuju član 78 Zakona da ukupna godišnja vrijednost nabavki sprovedenih putem neposrednog sporazuma ne prelazi 10% njihovog ukupnog godišnjeg budžeta za nabavke, pri čemu se pojam ukupnog godišnjeg budžeta posmatra sa aspekta realizovanih a ne planiranih sredstava.

Državna revizorska institucija preporučuje subjektima revizije da donesu interna akta kojima bi se utvrdili uslovi i kriterijumi za određivanje visine naknada za rad u komisijama za sprovođenje postupka javnih nabavki.

Preporučuje se da Vlada donese akt kojim bi se regulisala prava i obaveze budžetskih korisnika kod nabavke službenih automobila, sa obavezom da se primjenjuje u svim organima državne uprave uz neophodnu transparentnost postupka nabavke.

10. Lokalna samouprava

Revizijom je utvrđeno da jedan broj opština ne primjenjuje član 64 Zakona o finansiranju lokalne samouprave koji se odnosi na zaduživanje opštine uz prethodno dobijanje saglasnosti od Vlade Crne Gore.

Državna revizorska institucija insistira na dosljednom poštovanju Zakona o finansiranju lokalne samouprave i obavezuje Opštine da prilikom zaduživanja traže saglasnost Vlade Crne Gore.

Revizijom jednog broja opština konstatovano je da prodaja imovine treba da zavređuje veću pažnju svih subjekata na nivou Opštine.

U aktivnostima na prodaji imovine nije potrebno samo formalno poštovati odredbe Zakona o javnim nabavkama, Zakona o svojinsko pravnim odnosima i drugih propisa koji se odnose na prodaju imovine. Potrebno je sačiniti analizu opravdanosti prodaje, kao i program upotrebe sredstava. Takođe je potrebno, prije prodaje, preduzeti aktivnosti na izradi i donošenju urbanističkih planova kako bi se stvorili uslovi za poštovanje zakonskih propisa o izgradnji i uređenju prostora, kao i boljoj valorizaciji tih resursa.


Strana 192 od 203

11. Preduzeća u kojima država ima većinski udio u kapitalu

11.1 AD »Željeznica« Crne Gore

Evidencija imovine - U dužem periodu Društvo nema sređenu evidenciju nepokretne imovine što je konstatovano u izvještajima komercijalne revizije, kao i u godišnjem Izvještaju o popisu imovine i obaveza koji je sačinila Centralna popisna Komisija.

U skladu sa zakonskim propisma, posebno Zakonom o državnoj imovini, novoformirani organi društava treba da urede pitanje evidencije imovine, kao i sagledaju pitanje uzurpiranog zemljišta, posebno u pružnom pojasu. Aktivnosti u vezi prethodnog treba realizovati u saradnji sa nadležnim državnim organima.

Računovodstveni sistem i politike - Društvo nije usvojilo odgovarajuće računovodstvene politike, u skladu sa Zakonom o računovodstvu i reviziji i Međunarodnim računovodstvenim standardima.

Društvo nije sačinilo finansijske izvještaje u skladu sa Pravilnikom o načinu pripreme, sastavljanja i podnošenja finansijskih izvještaja nezavisnih regulatornih tijela, pravnih lica, akcionarskih društava i društava sa ograničenom odgovornošću u kojima država ili opštine imaju većinski udio u vlasništvu (»Sl. list RCG« br.12/2008), kojim je propisan način pripreme, sastavljanja i podnošenja godišnjih finansijskih izvještaja.

Novoformirana društva treba da primjenjuju Pravilnik o načinu pripreme, sastavljanja i podnošenja finansijskih izvještaja nezavisnih regulatornih tijela, pravnih lica, akcionarskih društava i društava sa ograničenom odgovornošću u kojima država ili opštine imaju većinski udio u vlasništvu.

Odbori direktora društava treba da usvoje dokumente koji se odnose na računovodstvene politike, sistem praćenja svih novčanih tokova u preduzećima. Posebno se predlaže uvođenje sistema praćenja troškova i učinaka po mjestima nastanka - klasa 9.

Kreditna zaduženja - Pri zaključivanju pojedinih ugovora o kreditima Društvo nije poštovalo zakonske propise koji definišu prethodno pribavljanje saglasnosti Vlade.

U aktivnostima koje prethode kreditnim zaduženjima potrebno je da se sačine realni planovi i programi korišćenja i upotrebe kreditnih sredstva, uz stalno praćenje realizacije od strane Odbora direktora.

Potrebno je poštovati zakonske propise kojima se definiše obaveza da zaduživanju prethodi saglasnost Vlade.

11.2. Javno preduzeće za upravljanje morskim dobrom

1. Zakon o morskom dobru je donijet 1992. godine. Postojeći Zakon se nije mijenjao iako je postojala potreba da se jedan broj pitanja značajnih za funkcionisanje preduzeća konkretinije definiše. Dosadašnja primjena Zakona pokazala je da je on u određenim segmentima nepotpun. Skupština Crne Gore je donijela Odluku o donošenju prostornog plana područja posebne namjene za morsko dobro, Zakon o državnoj imovini, Zakon o svojinsko-pravnim odnosima, Zakon o koncesijama, Zakon o lukama i druge zakone. Donošenjem ovih propisa stekli su se uslovi za donošenje novog ili izmjene i dopune postojećeg Zakona o morskom dobru.


Strana 193 od 203

Državna revizorska institucija preporučuje da Upravni odbor inicira, sa nadležnim državnim organima, donošenje izmjena i dopuna Zakona ili donošenje novog zakona. Izmjenama i dopunama Zakona, odnosno donošenjem novog, treba da se obuhvate sva značajna pitanja za funkcionisanje Preduzeća.

2. U finansijskim iskazima preduzeća, duži period vremena se iskazuje kumulirana dobit koja je na dan 31.12.2008. godine iznosila 3.143.812€. U zoni morskog dobra postoji potreba da se ulože određena finansijska sredstva i time realizuju projekti koji su u funkciji očuvanja morskog dobra i razvoja turizma.

Državna revizorska institucija preporučuje da se sredstva po osnovu iskazane dobiti, u skladu sa zakonskim propisima i po odluci Upravnog odbora uz saglasnost Vlade Crne Gore upotrijebe za zaštitu, uređenje, unapređenje morskog dobra, kao i za izgradnju infrastrukturnih objektata za potrebe morskog dobra.

11.3 Jačanje nadzorne funkcije

Imajući u vidu nalaze Državne revizorske institucije u izvještajnom periodu, kod

preduzeća u kojima država ima većinski udio u kapitalu, Državna revizorska institucija insistira na daljem jačanju nadzorne i upravljačke funkcije u tim preduzećima.


Strana 195 od 203

IV DIO

OSTALE AKTIVNOSTI

DRŽAVNE REVIZORSKE INSTITUCIJE


Strana 197 od 203

Pored redovnih zadataka koji se odnose na reviziju, Institucija je u izvještajnom periodu imala značajne aktivnosti na planu daljeg institucionalnog, organizacionog, kadrovskog i infrastrukturnog jačanja.

Istovremeno, učinjen je značajan napredak i u dijelu poboljšanja materijalnog položaja državnih

revizora, radu i donošenju razvojnih dokumenata i podzakonskih akata, kadrovskom jačanju i edukaciji, kao i na planu razvoja međunarodne saradnje.

1. Saradnja sa Skupštinom i Vladom Crne Gore

Sprovođenje strukturnih reformi i dalje jačanje sistema javnih finansija, podrazumijevali su jačanje Institucije i unapređenje njenog rada, u smislu nesmetanog odvijanja tri osnovne funkcije Institucije: kontrolne, savjetodavne i praćenja realizacije preporuka, kao i ukupno jačanje funkcije javnog nadzora.

Institucija je nastavila intenzivnu saradnju sa Skupštinom Crne Gore, posebno sa Odborom za

ekonomiju, finansije i budžet. Saradnja Institucije, Skupštine i Vlade ima poseban značaj u sadašnjem trenutku realizacije

reformi i ekonomskog razvoja Crne Gore, kao i u bliskoj budućnosti, kada će od posebnog značaja biti praćenje implementacije novih reformskih zakona i nadgledanje ostvarivanja očekivanih rezultata. U tom pogledu značajnu ulogu će imati Institucija kroz ostvarivanje njene savjetodavne funkcije. Cijenimo potrebnim da se ubrzo donese odgovarajući akt kojim bi se institucionalizovala saradnja Institucije Odbora i Ministarstva finansija.

U bliskoj budućnosti neophodno je donijeti odluku o formiranju i lociranju tijela za reviziju IPA

sredstava. Naime, Zakonom o ratifikaciji Okvirnog sporazuma predviđeno je da »revizorski organ određuje Korisnik i da je on funkcionalno nezavisan od svih aktera u sistemu upravljanja i kontrole….« (Aneks A tačka 7). Polazeći od toga, a sa ciljem pronalaženja najcjelishodnijeg rješenja, Državna revizorska institucija cijeni da je neophodno u što kraćem roku, kao prethodno pitanje, u saradnji sa Vladom i resornim ministarstvima nastaviti i finalizovati komunikaciju kojom bi se razjasnilo delegiranje ovlašćenja i pravna i suštinska pitanja u vezi moguće konfliktnosti, prije donošenja odluke o konačnom određivanju subjekta koji će vršiti pomenute poslove.

2. Saradnja sa državnim organima, institucijama i civilnim sektorom

Državna revizorska institucija je nastavila i intenzivirala saradnju sa nadležnim državnim organima, institucijama i civilnim sektorom, posebno sa Ministarstvom finansija, Upravom za antikorupcijsku inicijativu, Upravom za sprječavanje pranja novca i finansiranja terorizma, Komisijom za kontrolu postupka javnih nabavki, Upravom za kadrove, Poreskom upravom i drugim državnim organima. Potpisan je Protokol o saradnji i razmjeni informacija sa Upravom za sprječavanje pranja novca i finansiranja terorizma, a u pripremi je i Protokol o saradnji sa Upravom policije.

Cijenimo da je institucionalizovanje saradnje i sa ostalim subjektima koji imaju nadležnosti u

kontroli raspolaganja i korišćenja javnih sredstava značajno, posebno zbog potrebe jačanja antikorupcijskih aktivnosti i sihronizacije rada svih subjekata.

Pored toga, Institucija će i dalje biti otvorena za komunikaciju sa civilnim sektorom.


Strana 198 od 203

3. Donošenje razvojnih dokumenata i usklađivanje zakonskih rješenja

Državna revizorska institucija je relativno nova institucija, uvedena u pravni i ekonomski sistem Crne Gore prije pet godina, kao dio osmišljene strategije reformisanja javnih finansija i kreiranja samostalnog ekonomskog sistema. Razvoj institucije ima pozitivan tok, što potvrđuju i relevantni međunarodni autoriteti, kao i podrška Skupštine Crne Gore u razmatranju izvještaja Institucije i prihvatanju njenih preporuka.

U cilju daljeg razvoja Institucije neophodno je u narednom periodu nastaviti započete aktivnosti

na izradi strategije razvoja Institucije, kroz koju bi se trasirali budući pravci razvoja i prioriteti Institucije. Senat Institucije je utvrdio smjernice za izradu strategije razvoja Institucije, uz podršku eksperata za ovo pitanje iz inostranstva. Sastavni dio pomenute strategije je i strategija odnosa sa javnošću. Nastavljen je rad na izradi dugoročnog orjentacionog plana revizija, dok je donošenje novog Uputstva o metodologiji rada, odloženo iz razloga potrebe da se prethodno u praksi provjere određena rješenja, posebno u pogledu revizija uspješnosti, kao i potreba donošenja drugih akata na osnovu revizorskog iskustva za ovaj važan dokument.

Državna revizorska institucija je, shodno utvrđenom ovlašćenju u članu 21 Zakona, inicirala,

preko Odbora za ekonomiju, finansije i budžet i Ministarstva finansija, izmjene i dopune Zakona o budžetu i u slučajevima saznanja iz revizija, davala preporuke za izmjene i dopune zakona i podzakonskih akata.

U nastavku sveobuhvatnih reformi u oblasti javnih finansija, Institucija će i u narednom periodu

preduzimati aktivnosti s ciljem sagledavanja potrebe usklađivanja zakonskog okvira sa strateškim pravcima razvoja Institucije.

Posebno je značajno da se sagleda mogućnost uvođenja i preciziranja uloge Institucije u

davanju odgovarajuće saglasnosti pri vršenju komercijalnih revizija poslovanja opština, privrednih društava i drugih subjekata čiji su izvori finansiranja javni ili nastaju korišćenjem državne imovine.

Naime, državna revizija nije u mogućnosti da godišnje vrši reviziju svih ovih subjekata. U

međunarodnoj praksi postoji rješenje da se kroz formu davanja odgovarajuće saglasnosti utiče na izbor komercijalnog revizora za navedene subjekte. Izmjenom zakonskih normi, utvrdilo bi se pravo Institucije da učestvuje u odabiru komercijalnih revizorskih kuća koje vrše reviziju opština, javnih preduzeća, regulatornih agencija, fondova i sredstava od donacija, čime bi se poboljšao kvalitet revizija ovih subjekata, a istovremeno povećao i obuhvat kontolisanih subjekata, ukoliko bi se prema jasnim kriterijumima ove revizije prihvatile kao eksterne.

Opredijeljenost Institucije je da, tokom narednih godina, značajno participira u procesu reformi i

jačanju institucionalnih mehanizama, koji će se zasnivati na daljoj izgradnji kapaciteta, kontinuiranoj edukaciji zaposlenih u državnim organima, kao i kroz aktivnosti koje su vezane za članstvo u međunarodnoj organizaciji vrhovnih revizorskih institucija - INTOSAI i Evropskom udruženju vrhovnih revizorskih institucija EUROSAI.


Strana 199 od 203

4. Međunarodna i regionalna saradnja

Državna revizorska institucija Crne Gore je punopravni član međunarodne organizacije vrhovnih revizorskih institucija - INTOSAI od 2007. godine i evropske organizacije vrhovnih revizorskih institucija - EUROSAI od 2008. godine. Obaveze koje proizilaze iz ovih članstava zahtijevaju kontinuirane aktivnosti i uključivanje u rad tih organizacija i njihovih radnih grupa.

Državna revizorska institucija Crne Gore je u ovom izvještajnom periodu nastavila sa intenzivnom međunarodnom saradnjom, koja se realizovala kroz bilateralne susrete, posjete predstavnika međunarodnih organizacija Instituciji, razmjenu iskustava sa predstavnicima vrhovnih revizorskih institucija iz regiona, specijalizovanih programa obuka sa ciljem unaprijeđenja revizorske prakse i primjene najviših međunarodnih standarda u ovoj oblasti.

U toku godine sa ciljem praćenja međunarodnih obaveza, kao i inteziviranja međunarodne saradnje predstavnici Institucije učestvovali su na više konferencija i simpozijuma u organizaciji UN / INTOSAI, Mreže vrhovnih revizorskih institucija zemalja kandidata i potencijalnih kandidata za članstvo u EU, Regionalne antikorupcijske inicijative (RAI) i USAIDA-a, Generalnog Direktorata za Budžet Evropske komisije, na aktuelne teme iz oblasti djelovanja vrhovnih revizorskih institucija.

Poštujući preporuku o mjerama štednje, Institucija nije pratila ostale međunarodne događaje u

inostranstvu osim onih koji su finansirani od strane organizatora. Brojne aktivnosti su se odvijale u saradnji sa GTZ-om, prije svega u oblasti programskog

budžeta i upravljanju ljudskim resursima u vrhovnim revizorskim institucijama. U sklopu realizacije ovih i ostalih projekta, GTZ je organizovao više radionica i studijskih putovanja.

Državna revizorska institucija i Državno tužilaštvo u saradnji sa Misijom OEBS-a u Crnoj Gori i

Upravom za antikorupcijsku inicijativu pripremila je nacrt dokumenta o smjernicama, koje se tiču krivičnih prijava iz revizorskog postupka. Pripremom ovog dokumenta ispoštovana je preporuka Organizacije GRECO, a tiče se zakonske obaveze Državne revizorske institucije u vezi sa podnošenjem krivične prijave, ako u postupku revizije utvrdi da postoji osnov sumnje da je učinjeno krivično djelo, s ciljem dalje edukacije revizorskog kadra.

Rad i funkcionisanje Državne revizorske institucije bile su i predmet pažnje i izvještavanja

referentnih međunarodnih institucija. Međunarodna organizacija SIGMA tokom 2007. i 2008. godine ocjenila je rad Državne

revizorske institucije i shodno tome sastavila izvještaj. Svrha tog izvještaja bila je, pored nezavisnog ocjenjivanja rada Institucije, i davanje preporuka za moguće promjene i poboljšanje u daljem radu Institucije s ciljem maksimalnog usklađivanja s međunarodnim standardima i najboljom praksom EU. U izvještaju ove organizacije posebno je istaknuto da je unaprijeđeni rad Državne revizorske institucije pružio vrijedne informacije Skupštini u vršenju nadzorne funkcije. SIGMA, isto tako, konstatuje da Državna revizorska institucija treba da nastavi da razvija svoju sposobnost u vršenju revizija trošenja javnih sredstava u smislu zakonitosti, efikasnosti i djelotvornosti.

Evropska Komisija, preko SIGME / OEBS-a izvršila je godišnju procjenu stanja sistema

centralne uprave u zemljama zapadnog Balkana, s ciljem donošenja izvještaja o progresu. Po tom osnovu, SIGMA / OEBS su u više navrata tokom prethodnog perioda vodili razgovore s predstavnicima Državne revizorske institucije, posebno sa aspekta javnih nabavki, s ciljem implementacije zahtjeva


Strana 200 od 203

unutrašnjeg tržišta EU u oblasti javnih nabavki i poboljšanja pravnog i operacionog okruženja sistema za javne nabavke u Crnoj Gori.

Nacionalni demokratski institut za međunarodne poslove (NDI), sačinio je Izvještaj o procjeni

napretka Crne Gore za pristupanje Evropskoj uniji. U izvještaju o transparentnosti i odgovornosti u sistemu upravljanja u Crnoj Gori, sadržane su i sljedeće ocjene:

»Izvještaj Državne revizorske institucije o Završnom računu budžeta za 2007. godinu daje najdetaljnije informacije i, po opštoj ocjeni, predstavlja značajno poboljšanje u odnosu na izvještaje iz prethodnih godina i znak da ovo tijelo osnovano prije četiri godine dobija na zrelosti, uključujući i izvještaj o reviziji Ministarstva odbrane i Željeznica Crne Gore a.d.«

»Unaprijeđeni rad Državne revizorske institucije posebno je pružio vrijedne informacije Skupštini u vršenju njene nadzorne funkcije koja će se sigurno razvijati tokom narednih godina. Državna revizorska institucija treba da nastavi da razvija svoju sposobnost da vrši reviziju trošenja javnih sredstava u smislu zakonitosti, efikasnosti i djelotvornosti.«

U međunarodnoj saradnji, značajni su i susreti sa predstavnicima Evropske komisije sa ciljem

njihovog upoznavanja sa reformama, napretkom i implementacijom finansijske kontrole u javnom sektoru.

U vezi s procesom pridruživanja Crne Gore Evropskoj uniji, održani su mnogi susreti s

Generalnim direktoratom za budžet, kao i SIGMA-om na temu uloge Državne revizorske institucije vezano za projekt revizije IPA sredstava, a tiče se uspostavljanja i lociranja Revizorskog tijela za IPA fondove u Crnoj Gori. Naime, postoje određena ustavna i zakonska ograničenja u pogledu rješenja da Državna revizorska institucija vrši reviziju IPA sredstava, prije svega, zbog konfliktnosti interesa i neophodnosti poštovanja nezavisnosti Institucije. Predstavnici Evropske komisije prezentirali su rješenja iz međunarodne prakse u pogledu vršenja revizije IPA sredstava kod zemalja, koji su potencijalni kandidati i članovi Evropske unije.

Stav Državne revizorske institucije Crne Gore, da je najoptimalnije rješenje da se pomenuto

tijelo locira izvan Državne revizorske institucije u potpunosti je podržan od strane predstavnika Generalnog direktorata za budžet i SIGME. Stoga smatramo cjelishodnim da, ukoliko se nezavisno revizorsko tijelo formira izvan Državne revizorske institucije, Institucija participira obezbjeđivanjem reviozorskog kadra i pružanjem usluga edukacije, što bi se regulisalo odgovarajućim sporazumom Vlade i Institucije.

Cilj Institucije je da i u narednom periodu nastavi sa intezivnim aktivnostima na polju međunarodne i regionalne saradnje i da na taj način kvalitetno i kontinuirano razmjenjuje iskustva i primjenu najbolje prakse iz oblasti revizije javnog sektora. 5. Saradnja sa Njemačkom organizacijom za tehničku saradnju - GTZ

Državna revizorska institucija Crne Gore nastavila je sa kvalitetnom saradnjom sa Njemačkom organizacijom za tehničku saradnju GTZ-om, što je rezultiralo realizacijom novog projekta »Programski budžet« u 2009. godini. Na ovom projektu uključeni su Odbor za ekonomiju, finansije i budžet Skupštine Crne Gore, Ministarstvo finansija Crne Gore i Državna revizorska institucija. U vidu podrške Ministarstvu finansija u sprovođenju reforme budžetskog sistema Crne Gore (izrade programskog


Strana 201 od 203

budžeta), član Senata Državne revizorske institucije učesnik je radne grupe u ovom projektu. GTZ je organizovao više radionica i studijskih putovanja u cilju efikasnije realizacije ovog projekta.

Njemačka organizacija za tehničku saradnju - GTZ nastavila je sa programom stručnog

savjetovanja i edukacije revizorskog kadra Državne revizorske institucije u reviziji efikasnosti, efektivnosti i ekonomičnosti. Na ovu temu održano je više seminara i radionica sa istaknutim predstavnicima Njemačkog Saveznog računskog suda. 6. Upravljanje kadrovima

Institucija je kroz izradu i donošenje normativnih akata stvorila uslove za obavljanje zakonom

utvrđenih nadležnosti. Pravilnikom o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji radnih mjesta sistematizovano je 66 radnih mjesta. Za poslove revizije sistematizovano je 52, a administracije 14 radnih mjesta. U ovom izvještajnom periodu prosječan broj zaposlenih je 42. Broj zaposlenih na poslovima revizije je 30, a 12 u administrativnoj službi. U Instituciji je primljeno na pripravnički staž 6 lica, sa VSS. Institucija je nastavila sa stručnim obučavanjima državnih revizora i administrativnog osoblja u cilju usavršavanja znanja i vještina profesionalnih kadrova za obavljanje poslova revizije, u skladu sa zakonom i međunarodnim standardima. Program stručnog savjetovanja i usavršavanja revizora, kojim je predviđena obuka rukovodećeg kadra, državnih revizora i opšti dio obuke koji je namijenjen usavršavanju svih zaposlenih u Instituciji, realizovan je u saradnji sa Njemačkom organizacijom za tehničku saradnju (GTZ) i Upravom za kadrove. Dio obuka koje su namijenjene usavršavanju rukovodećeg kadra i državnih revizora finansiran je od strane Njemačke organizacije za tehničku saradnju (GTZ), a opšti dio programa obuke je realizovan preko Uprave za kadrove Vlade Crne Gore.

U cilju edukacije odgovornih lica zaduženih za upravljanje i raspolaganje budžetskim sredstvima za period oktobar 2008. - oktobar 2009. godine, Državna revizorska institucija, odnosno Komisija za polaganje ispita za državnog revizora, organizovala je ispitne rokove za polaganje ispita za sticanje zvanja državnog revizora, shodno Pravilniku o načinu polaganja ispita za državnog revizora (»Sl. list RCG« br. 23/07). U ovom izvještajnom periodu, zvanje državnog revizora steklo je 10 državnih službenika, od čega su pojedini zaposleni i u drugim državnim organima i institucijama.

U okviru »Programa stručnog usavršavanja državnih službenika i namještenika za 2008.

godinu«, Uprava za kadrove je i ove godine angažovala predstavnike Državne revizorske institucije kao predavače na seminarima predviđenim ovim Programom.

7. Realizacija plana obuke kadrova u Instituciji za period oktobar 2008. – oktobar 2009. godine

U toku izvještajnog perioda, u organizaciji Institucije održano je više seminara na aktuelne

teme, na kojima su predavači bili stručnjaci za pojedine oblasti iz Savezne Republike Njemačke.

Održana su sljedeća stručna savjetovanja i radionice:

- Planiranje pilot revizije za Upravu za kadrove i Planiranje pilot revizije Naplata i raspoređivanje boravišne takse;


Strana 202 od 203

- Komentar Izvještaja o reviziji Republičkog fonda penzijskog i invalidskog osiguranja; Komenatar Izvještaja o reviziji Veterinarske uprave; Komentar Izvještaja o reviziji Ministarstva odbrane; Razrješenje pojma i vrsta revizije s ciljem unapređenja Upustva o metodologiji rada Državne revizorske institucije;

- Radionica za planiranje aktivnosti u 2009. godini sa Državnom revizorskom institucijom, Projekat: PBA;

- Pilot revizija u Upravi za kadrove - rezultati terenskog rada i izvještavanje i Pilot revizija Naplata i raspoređivanje boravišne takse - rezultati terenskog rada i izvještavanje;

- Odbrana cjeline programa IDEA softvera;

- Informativna radionica o sprovedenim revizijama uspješnosti i sistematika terenskog rada sa posebnim osvrtom na psihološke i druge aspekte;

- Preporuke EUROSAI za reviziju uspjeha, u vezi sa dobijanjem informacija, terenskim radom, tehnikama prikupljanja podataka, intervjuom, upitnikom, eksperimentima na terenu, sekundarnom analizom;

U organizaciji Uprave za kadrove Crne Gore, održan je veliki broj opštih obuka i to na sljedeće

teme:

- Javne Nabavke; - Kancelarijsko poslovanje; - Kurs računara (MS Windows, Internet, MS Word); - Vještina za Evropsku Uniju; - Sastanci radnih grupa EU; - Osposobljavanje pripravnika za rad u državnim organima; - Primjena Zakona o tajnosti podataka; - Implementacija Programskog budžeta; - Korisnički informacioni sistem.

Državna revizorska institucija će nastaviti saradnju sa GTZ-om i utvrdiće teme edukacije

revizora uz učešće eksperata GTZ-a.

8. Informacioni sistem

Institucija je nastavila sa unapređenjem informacionog sistema s ciljem da se jednostavnije i

brže vrše revizije, obrađuju podaci, vrši pretraga zahtijevanih informacija, kao i kvalitenije razmjenjuju podaci u toku vršenja revizija. Informacioni sistem Institucije pruža veliku sigurnost čuvanja podataka i informacija o reviziji. Na osnovu Ugovora o implementaciji softverskog rješenja za upravljanje dokumentima i automatizaciju poslovnih procesa u reviziji, izvršena je prezentacija informacionog sistema, nakon čega je ocijenjeno da su stvoreni uslovi da informacioni sistem (DMS) može početi sa upotrebom. DMS Državne revizorske institucije je dijelom donacija Njemačke agencije za tehničku saradnju (GTZ). DMS Državne revizorske institucije se sastoji od modula za upravljanje dokumentima i procesima u postupku revizije i modula za kancelarijsko poslovanje. U maju 2009. godine je izvršena osnovna obuka svih službenika za rad sa DMS-om Državne revizorske institucije.


Strana 203 od 203

Osim standardnog softvera koji je instaliran na svim računarima u Državnoj revizorskoj instituciji, instaliran je i softver Adobe Acrobat Pro. U Instituciji se koristi i softver kanadske firme Caseware pod nazivom Idea, koji je namijenjen za prikupljanje, analizu i uzorkovanje podataka za reviziju. Svi računari u Državnoj revizorskoj instituciji imaju instaliran Katalog propisa – registar i tekstovi važećih propisa i drugih akata, kao i Katalog opštinskih propisa – registar i tekstovi opštinskih propisa i drugih akata.

9. Planirane aktivnosti Institucije i završne napomene

Učestvujući u postupku približavanja Crne Gore Evropskoj uniji, Institucija će nastaviti sa

primjenom najbolje međunarodne prakse i standarda, uticati na djelotvornije upravljanje javnim finansijama i njihov nadzor, odnosno ostvarivanje Zakonom utvrđenih ovlašćenja na planu izjašnjavanja o izvršenju budžeta i racionalnoj upotrebi sredstava koja su dodijeljena na korišćenje subjektima revizije, stanju državne imovine, zaduživanju i garancijama datim tokom godine. Posebno, Institucija će se posvetiti davanju preporuka za izmjene i dopune zakona u slučaju da postoje saznanja da postojeći zakoni proizvode ili mogu proizvesti negativne posljedice ili ne dovode do planiranih rezultata.

Neophodan preduslov razvoja je dalje normativno uređenje Institucije, izrada nacionalnih

revizorskih standarda i akata Institucije, usklađivanje i prilagođavanje načina i metodologije rada sa EU standardima.

Razmjenom znanja i iskustava, učešćem u međunarodnim inicijativama, te zajedničkim

projektima produbiće se međunarodna i regionalna saradnja kao dugoročni interes Institucije. Pored nastavka institucionalnog jačanja, zadatak Institucije u narednom periodu biće nastavak

transparentnog informisanja Skupštine, Vlade i građana o načinu upravljanja sredstvima i imovinom, koje su predmet revizije. U tom smislu, Institucija će tokom 2010. godine utvrditi pravce daljeg razvoja i aktivnijeg pozicioniranja, sa definisanjem konkretnih zadataka u cilju ostvarenja svoje osnovne misije.

Uvažavajući postignuti napredak i sadašnji trenutak u razvoju ekonomskog i pravnog

sistema Crne Gore, cijenimo da je uspostavljen institucionalni okvir kvalitetne eksterne kontrole javnih finansija, odnosno stvoreni su neophodni preduslovi za snažnu, kompetentnu, nezavisnu i vrhovnu instituciju eksterne revizije. Povećanjem kapaciteta Institucije, osnažiće se resursi posvećeni kontroli javnih finansija a time i odgovornost subjekata revizije.

Ustavno pozicioniranje Institucije kao samostalnog i vrhovnog organa državne revizije

javnih finansija i državne imovine i njen konkretan rad i razvoj, doprinijeće da Institucija svojim radom i savjetima pomogne povećanju transparentnosti, zakonitosti i ekonomičnosti, u kontroli rada subjekata revizije i trošenja javnih sredstava.

godiŠnji izvjeŠtaj izvjestaj o izvrsenim... · 2012. 9. 25. · godišnji izvještaj državne...

Documents