Daha

HakanGünday

Yayınhakları:©DoğanEgmontYayıncılıkveYapımcılıkTic.A.Ş.

Bueserinbütünhaklarısaklıdır.Yayınevindenyazılıizinalınmadankısmenveyatamamenalıntıyapılamaz,hiçbirşekildekopyaedilemez,çoğaltılamazveyayımlanamaz.

Dijitalyayıntarihi:Aralık2013/ISBN978-605-09-1794-9

Kapaktasarımı:GerayGençer

Kapakillüstrasyonu:EmreOrhun

Yazarfotoğrafı:SelenÖzerGünday

DoğanEgmontYayıncılıkveYapımcılıkTic.A.Ş. 19MayısCad.GoldenPlazaNo.1Kat10,34360Şişli-İSTANBUL

Tel.(212)3737700/Faks(212)3558316

www.dogankitap.com.tr/editor@dogankitap.com.tr/satis@dogankitap.com.tr

Hakan Günday, 29 Mayıs 1976’da Rodos’ta doğdu. İlköğrenimini Brüksel’de tamamladı.Ankara Tevfik Fikret Lisesi’ni bitirdikten sonra Hacettepe Üniversitesi Edebiyat FakültesiFransızca Mütercim Tercümanlık Bölümü’ne kaydoldu. Ertesi yıl Université Libre deBruxelles’inSiyasalBilimlerBölümü’negeçti.ÖğrenimineAnkaraÜniversitesiSiyasalBilgilerFakültesi’ndedevametti.İlkromanıKinyasveKayra’yla(2000)edebiyatçevrelerininilgiyleizlediği ve kendi okur kitlesini yaratan bir yazara dönüştü. Yazarın bütün kitapları DoğanKitaptarafındanyayımlanmaktadır:Zargana(2002),Piç(2003),Malafa(2005),Azil(2007),Ziyan(2009),Az(2011).

insanlıkdenilentarihteçıktıklarısokaklarabirdevlettöreniylediridirigömülenhayatlara

Dayanılmazolantekşey,hiçbirşeyindayanılmazolmamasıdır.ArthurRimbaud

SFUMATORönesansresmindekidörttemeltekniktenbiridir.Renkvetonlarınbuharlaşarakbirbirine

karışmasınıveböylecekonturlarıngörünmezolmasınısağlayan,buğulubirgölgelemeyiifadeeder.Çoğunluklaaydınlıktankaranlığageçişlerdekullanılır.

Babambirkatilolmasaydı,bendoğmayacaktım...“Sendoğmadanikiseneönce...Birteknevardı,hiçunutmam,adıSwingKöpo...Rahimdiye

biritinteknesi...Neyse,yükledikmalı...Enaz40kellevar.Biridehasta.Nasılöksürüyor,birgörsen!Bitmişherif!Kimbilirkaçyaşında,belkiyetmiş,belkiseksen...”

Babambirkatilolmasaydı,bendeolmayacaktım...“Neyinegereklansenin,dedimhatta...Kaçmak,göçmek?Gideceğinyeregitsenneolur?

Ölmeyemiçekiyorsunbukadareziyeti?Neyse...SonraRahimdedi,sendegel,dönüşteikilafederiz.Benimdeişimyokozamanlar,dahakamyonualmamışım...”

Babambirkatilolmasaydı,annembenidoğururkenölmeyecekti...“Arada,kaçağagidenlerebirelatıyorum...Hemişiöğreniyorumhemdeüçbeşyolumu

buluyorum...İyilan,dedim.Bindik,açıldıkişte...Sakız’avarmayaazkalabirfırtınaçıktı!ZatenSwingKöpo’nunkendinigötürecekhaliyok!Dahaneolduğunuanlamadan,göçtüksuya...”

Babambirkatilolmasaydı,asladokuzyaşımabasmayacakveonunlaosofrayaoturmayacaktım...

“Birbaktım,herkesbirtarafta,bağıranbağırana...Adamgelmişçölden,nebilsinyüzmeyi!Böylebirgörünüyorlar,sonrayok!Taşgibibatıyorhepsi!Boğulupgidiyorlar...BiraraRahim’igördüm,alnıkaniçinde...Vurmuşkafayıteknedebiryere...Dalgalarıbirgör,duvargibi!Üstüneüstünegeliyorinsanın!Sonrabirbaktım,Rahimdeyok...”

Babambirkatilolmasaydı,neobanabuhikâyeyianlatacaktı,nedebenonudinleyecektim...

“Yüzeceğimde,netarafagideyim,diyorum...Geceninbirkörü!Bayağıbiruğraştım...Amayok,kafayısuyunüstündetutmakbilemesele...Birdalıpbirçıkıyorum...Dedim,oğlumAhad,hayatburayakadar!Gittin,gidiyorsun...Sonrabirden,böyle,ikidalgaarasında,beyazbirşeygördüm...Üstündedebirkaraltıvar...”

Babambirkatilolmasaydı,onunbirkatilolduğunuhiçöğrenmeyecektim...“Birbaktım,ohastaherif...Haniobitikherifvardıya...Bulmuşbircansimidi,tutunmuş

gidiyor...Nasılyüzdüm,bilmiyorum...Amasonundavardımadamınyanına...Tuttumsimidi,çektimelinden...Baktıbana...Uzandıböyle...İttimbende...Boğazındantutup...Sonradabirdalgageldigötürdüzaten...”

Amababambirkatildivehepsioldu...Ogecebabamöyleağırağıranlattıkihikâyesini,dudaklarınınarasındankesikkesikçıkan

osessizliklergibikarıştıaramızakelimeleri.Hattabuyüzdenhafızamaçivilenmeyipdevidalandılar.Dönedönesaplandılaraklıma.Yadaaklımdangeriyenekaldıysaona...Şimdidüşünüyorumda,babambirkatilolmasaydıeğer,babamdaolamayacaktıbelki.Çünkübanasadecebirkatilbabalıkedebilirdi.Onudazamangösterdi...

Birdahahiçbahsetmedicinayetinden.Gerekdeyoktuzaten.Kaçkezitirafedilirkiaynıgünahaynıinsana?Birkezduysan,yeter.Sofradanyavaşçakalkıpyatağagitmekveuzansanbilegözlerinindimdikayaktakalmasıiçin...

Nedenşimdi,diyedüşündüğümühatırlıyorumogece.Nedenşimdianlattı?Kendinemiyoksabanamıanlattı?Belkidedokuzyaşındakioğlunaveripverebileceğitekhayatdersibuydu.Elindekitekhayatibilgi.Tekgerçekhayatdersi:Hayattakal!Oderstençıkardığımdersidehatırlıyorum:Amahayattanasılkaldığınıkimseyeanlatma...Kimseanlatmasınneredengeldiğini,diyeağladığımıhatırlıyorum.Kimseanlatmasınaldığınefeslerikimlerdençaldığını.Dokuzyaşındaydım.Bilemezdim...Nasılhayattakalındığınıanlatmakiçinhayattakalındığını...Sonrabirara,babamınoyaşlıadamıboğazındantutupittiğianıhayalettiğimi

hatırlıyorum.Babamdakiâdemelmasındanoadamdadavardır,diyedüşündüğümü...Veoyumrubabamınelinegelmişmidir,diyesessizcekendimesorduğumu...Babamınavucundabirizbırakmışmıdıroyaşlıadamınâdemelması?Yanağımıokşadığındabanadabulaşırmı?Sonradauyuduğumuhatırlıyorum.Sonradauyandığımı...Sonrada,banahazırladığıokahvaltıyıveotokadıveoemri.

Birdilimekmek...“Neanladındünanlattıklarımdan?”“Yasenölecekmişsinyadaoadam...”İkidilimpeynir...“Aferin...Söylebakalım...Senolsanneyapardın?”“Belkiocansimidiikinizedeyeterdi...”Birtokat...“Yehadi,bakmasuratımaöyle!Silogözlerinide...”“Pekibaba.”Biryumurta...“Benolmasamsendeyoktun,anlıyormusun?”“Evetbaba.”Üçzeytin...“İyi...Bunuhiçunutma!Şimdisöyle,senolsanneyapardın?“Bendeseningibiyapardımbaba.”Biraztereyağı...“Benbuhayattaneyaptıysam,hepsiseniniçin.”“Sağolbaba.”Biremir...“Mademartıkbuişinnasılbirhayatkavgasıolduğunuöğrendin,bugünsendebenimle

geleceksin!”“Olurbaba.”Meğerbabambirçırakarıyormuşkendine.Etide,kemiğide,iliğideonaaitbirçırak.

Kazancınıbiryabancıylapaylaşmamakiçin,suçortağıolmakistiyormuşoğluyla.“Geleceksin!”dedi,gittim.Benoyaz,karnemialıralmaz,birinsankaçakçısıoldum.Dokuz

yaşında...Pekfarkıyoktuaslında,birinsankaçakçısınınoğluolmaktan...Şimdidüşünüyorumda,belkidesarhoştuohikâyeyianlattığında.Sonradaanlataanlata

ayılınca,anlamıştıartıkçokgeçolduğunu...Belkidekötülüğüağırbasanbirvicdantopalıydıbabam,hepsibu.Belkidekendibabasıyüzündenböyleolmuştu.Odakendibabasıyüzünden...Odakendibabasıyüzünden...Odakendibabasıyüzünden...Sonuçtahepimiz,hayattakalanlarınçocuklarıdeğilmiydik?Savaşlar,depremler,kuraklıklar,katliamlar,salgınlar,işgaller,kavgalarvefelaketlerdensağçıkanlarınçocukları...Dolandırıcıların,hırsızların,katillerin,yalancıların,muhbirlerin,hainlerin,batanbirgemidenilkkaçanlarınvedebaşkalarınınellerindekicansimitlerinisöküpalanlarınçocukları...Sağkalmayıbilmişolanların...Sağkalmakiçinherşeyi,amaherşeyigözealmışolanların...Bugünhayattaysakeğer,soyağacımızdanbirileri“Yaoyaben!”dediğiiçindeğilmiydi?Belkidekötülüğünağırbasmasıbiledeğildibu.Doğalolandı...Sadecebizeçirkingeliyordu,okadar...Amadoğadaçirkinlikdiyebirşeyyoktu...Güzellikde...Gökkuşağısadecegökkuşağıydıvehiçbirdoğabilimlerikitabındaaltındangeçilebileceğineilişkinbirbilgiyoktu.

Sonuçta,benidebuhayataikicesettaşıdı:Biriyaşama,diğeriyaşatmaisteği...Birini

babam,diğeriniannemistedi...Veyaşadımbende...Başkaçaremvarmıydı?Mutlaka...Amakimbilir,belkidehayatfiziğiböyleişliyorvebiryerlerdeşöyleyazıyordur:

HayatFiziğineGiriş:Herdoğum,enazikiölümeder.Biriyaşamak,diğeriyaşatmakisteğinebağlı,ikiölüm.Ancakhayatagelenin,hayattakalmasıiçin,oölümlersayesindenefesaldığındanhabersiz

olarakyaşamasıgerekir.Aksitakdirde,sözkonusukişibirsavaştanibaretolurvehergüniçindenölüçıkar.Evet,belkibenimadımGazâ...Amahiçbirzamanintiharetmeyidüşünmedim.Sadecebirara...Hissettim.

Şimdikendimebirhikâyeanlatacağımveartıksadecebunainanacağım.Çünkünezamandönüpbaksamgeçmişe,görüyorumkiyinedeğişmiş.Yabircoğrafyaeksilmişyadabirtariheklenmiş.Hiçbirşeyyerindedurmuyorbuhayatta.Hiçbirimemnundeğilyerinden.Belkidehiçbirşeyinyeriyokaslında.Onuniçinsığmıyorlar,bıraktığınçukurlara.Halbukisırfonlariçin,boylarınıölçüpdeonagörekazmışsın.Amahiçbirhaltayaramıyor!Hepsidegözünükırpmanıbekliyor.Kaçıpgitmekiçin.Yadayerdeğiştiripsenidelirtmekiçin.Özellikledegeçmişin...

Veartıkzamanıgeldi...Hatırladığımnevarsa,hepsinibirdefadaanlatıpmühürlemenin.Çünkübuson!Birdahadönüpbakmayacağımgeçmişe.Aynadabilesuratınabakmayacağım.Anlataanlatayiyipbitireceğimonu.Sonradabirkürdanladişlerimdenkazıyıptabanlarımlaçiğneyeceğim.“Şimdi”denibaretkalmanıntekyolubu...Yoksaiçindeyaşadığımbubeden,zamanıdurdurmakiçinherşeyiyapar!Çünküherşeyinfarkında:Öleceğininde,çürüyeceğininde...Kimsöylediysebunuona,hangiorospuçocuğu,bubedenbiliyorgeberipgideceğini!Hattasırfbuyüzden,kudurmuşbirköpekgibiçenesinihayatakenetlemekiçin,aynıhatalarıbanatekrartekraryaptırıyor.Tekrartekrar!Biranlığınadaolsabeniodejavu’lerlegeçmişegötürüpzamankazanmakiçin...Amaartıkbitti!

Nezamankihikâyemianlatıpsusacağım,artıksadeceyenihatalaryapacağım!Zamanıdörtnalakoşturacakkadaryabancıhatalar!Duvarsaatlerinimıknatısatutulmuşpusulayaçevirecekkadarbilinmeyenhatalar!Dahaöncekimseninyapmadığı,adınıbileduymadığıhatalar!Kayıpbirkıtanınyadadünyadışıbirhayatınkeşfikadarmuhteşemvetanımlanamayanhatalar!Makineleryapanmakineleriyapaninsanlarıyapanmakineleriyapaninsanlarkadarolağanüstühatalar!Tanrı’nınicadıkadardevhatalar!Tanrı’dansonrakienbüyükicatolankarakterkadaröngörülemeyenhatalar!Yenidoğmuşbirbebeğinilkhatasıkadarbüyülü,doğmakkadarölümcülbirhatayapmak!Tekisteğimbu...Belkibirazdamorfinsülfat.

DoğuileBatıarasındakifark,Türkiye’dir.HangisindenhangisiniçıkarıncageriyeTürkiyekalır,bilmiyorumamaaralarındakimesafeTürkiyekadar,ondaneminim.Vebizoradayaşıyorduk.Hergünpolitikacılarıntelevizyonlaraçıkıpjeopolitikönemindensözettiğibirülkede.Önceleriçözemezdimneanlamageldiğini.Meğerjeopolitikönem,içikapkaranlıkvefarlarıfaltaşıgibiotobüslerin,sırfyolüstündediye,geceninortasındamolaverdiğikırıkdökükbirbinanınadaveparselnumaralarıylayapılançıkarhesaplarıdemekmiş.1.565kmuzunluğundakocabirBoğazKöprüsüanlamınageliyormuş.Ülkedeyaşayanlarınboğazlarınıniçindengeçendevbirköprü.ÇıplakayağıDoğu’da,ayakkabılıolanıBatı’daveüzerindenyasadışınevarsageçipgiden,yaşlıbirköprü.Kursağımızdangeçiyorduhepsi.Özellikledekaçakdenileninsanlar...Elimizdengeleniyapıyorduk...Boğazımızatakılmasınlardiye.Yutkunupgönderiyordukhepsini.Nereyegideceklerseoraya...Sınırdansınıraticaret...Duvardanduvara...Tabiidünyanıngerikalanıdaboşdurmuyorvebiranöncedoğduklarıyerdençıkıpölecekleriyerekoşmalarıiçinonlarahertürlüçaresizliğisunuyordu.Çaresizliğinbütünçeşitlerini.Herboyveendeveağırlıktaveyaştaçaresizlik...Bizdebutopraklarınenlemveboylamlarınıngereğiniyerinegetiriyorduksadece.Cehennemdenkaçanlarıcennetetaşıyorduk.Benikisinedeinanmıyordum.Amaoinsanlarherşeyeinanıyordu.Hemdeneredeysedoğuştan!Nedeolsaşöyledüşünüyorlardı:Eğersavaştansağçıkılsabileaçlıktanölünenbircehennemvarsabudünyada,elbetbircennetdevardır.Amayanılıyorlardı.Hepsidekandırılmıştı.Cehenneminvarlığıcennetinkinekanıtdeğildi!Amaonlarıanlayabiliyordum.Böyleöğrenmişlerdi.Hattasadeceonlardeğil,herkes...Bütündünyanüfusunaezberletilmişolan,varakçerçevelivegösterişlibirtablovardı.Veotabloda,iyilerkötülerlevecennetcehennemlesavaşıyordu.Oysaböylebirsavaşyoktuvehiçolmamıştı.İyiylekötününkıyametgününekadarsürecekolanölümkalımsavaşı,insanlığınyediğienbüyükkazıktı.Toplumdüzenininenkestirmedensağlanmasıveotoritenindaimaayaktakalmasıiçinatılmasıgerekmişolanbirkazık.Çünküherinsanın,aynıanda,hemiyihemdekötüolduğugerçeğikabuledilirse,hayranlıkduyuluppeşindenölümegidilenkimvarsa,yanigelmişgeçmişbütünliderlerinkimliğindelekelenmelerbaşlayacaktı.Kafalarkarışacak,düşüncelerçarpışacakvekimsekimseiçinhayatınıfedaetmeyecekti.Amaöyleolmadıvemutlakiyiylemutlakkötününsavaşıinsanlarıbirbirinekırdırmanınenbasityoluhalinegeldi.“Sizleriyiolanlarsınız!”diyenler“Gidin,benimiçingeberin!”demekistiyor,“Sizlercennetegidecekolanlarsınız!”diyenlerde“Geberttiklerinizdecehennemegidecek!”demekistiyordu.Dolayısıylacennetvecehennem,iyilikvekötülük,insandenilenvarlığıortasındanikiyeyardıvebirtarafınıdiğeriylekanlıbıçaklıhalegetiripbiraptaladönüştürdü.Böylece,geçmişinmüthiştezgâhtarları,kutsalzıtlıkteorisiyleambalajladıklarıömürboyugarantiliitaatkârlığıözgürinsanlarasatmayıbecerebildi.İtaatkâritleriitaatkâritlerekırdırmaktıbütünhikâye!Nekaranlıkışığadüşmandı,nedetersi.Vetekbirgerçekzıtlıkvardı,odasadecebiyolojidegeçerliydi:Ölüyadadiri...Yasadışıinsantaşımacılığındadadikkatedilmesigerekenteknoktabuyduaslında:Teslimalınancanlıinsansayısıyla,teslimedileninaynıolması.Yoksakimincehennemdenkaçıpcennetegittiğinidüşündüğününhiçbirönemiyoktu.Bizettaşıyorduk.Sadeceet.Hayal,düşünceyadaduygular,bunlaraldığımızparayadahildeğildi.Belkiyeterinceödeselerdi,onlarındazarargörmedentaşınmalarıylailgilenebilirdik.Hattaben,kişiselolarakbugöreviüzerimealabilirveevlerinde–yadahangideliktedoğmuşlarsaorada–kurmuşolduklarıhayallerinyolboyuncakırılmamasınısağlayabilirdim.BirkaçHollywoodfilmiizlettirmekyeterdi.Cenneteolaninançlarınısağlamtutmakiçin.Yadageçerliliğinitarihiçindedefalarcakanıtlamışklasikyöntemiizleyip,birkutsalkitapuzatmak.Amayinetarihin

yazdığıgibi,içlerindensadecebirine.Diğerlerineanlatsındiye.Nasılistiyorsaöyle...Hattabütünbunlarıbedavayabileyapabilirdimamaneyaşımnedezamanımyeterliydi.Çünküdaimayapacakbirişçıkıyordu.

“Gazâ!”“Efendimbaba?”“Git,depodanzincirlerigetir.”“Pekibaba.”“Kilitleridegetir.”“Olurbaba.”“Anahtarlarıdaunutma!”“Onlarcebimde,baba.”Yalansöylüyordum.Hepsinidekaybetmiştim.Amabununortayaçıkacağınıdatahmin

edememiştim.Hattabuyüzdenikitokatvebirtekmeyedim.Neredenbilebilirdim,babamıngerektiğindeinsanlarızincirlediğini?

“Gazâ!”“Efendimbaba?”“Gitsularıgetir,dağıt!”“Tamambaba.”“Geçensefergibiöylekellebaşıbirtanedeğil!İkikişiyebirşişevereceksin,anladınmı

beni?“Amahepşeydiyorlar,baba.”“Ne?”“Daha!”Yalansöylüyordum.Evet,onlarhep“Daha!”diyordu,çünküTürkçedebaşkakelime

bilmiyorlardıamakonusuyunyetersizgelmesideğil,benimçıkarımıneksilmesiydi.Normaldebedavaverdiğimizsuyusatmayabaşlamıştım.Tabiikibabamdangizli...Nedeolsaartık10yaşındaydım.

“Gazâ.”“Efendimbaba?”“Duydunmusende?Birimibağırdıdemin?”“Yokbaba.”“Banaöylegeldiherhalde...”“Herhalde...”Yineyalansöylüyordum.Tabiikioçığlığıduymuştum.Amaişemektenbaşkaişlerede

yaradığınıöğrendiğimbiretparçasınasahipolduğumuöğrenmeminüzerindendahaikigünbilegeçmemişti.Dolayısıylatekisteğim,biranönceişimizihalledip,odamınkilitlikapısınınardınadönmekti.Harekethalindekikamyonumuzunkasasındayirmiikiyetişkinvebirbebekvardı.Neredenbilebilirdim,oyarımkalmışçığlığın,kucağındakibebeğinöldüğünüfarkedinceağzıdiğerleritarafındancanhavliylekapanmışbirannedengeldiğini?Bilsemdefarkedermiydi?Hiçsanmıyorum,çünküartık11yaşındaydım.

İnsanticaretinintamolaraknezamanbaşladığınıbilmekmümkündeğil.Ancakböylesibirticaretinsadeceüçkişiylebilegerçekleştirilebileceğidüşünülürse,dünyanüfustarihindehayligerileregidilebilir.Yıllarönceokuduğumişeyaramazbirkitaptakitekişeyararcümleşuydu:İnsanınkullandığıilkalet,başkabirinsandır.Dolayısıylaoilkaletebirbedelbiçilipdiğerlerinepazarlanmasıiçinçokdabeklenmişolabileceğinisanmıyorum.Bunagöre,dünyaüzerindekiinsanticaretininbaşlangıcışöyletarihlenebilir:İlkfırsatta!Sonuçta,pezevenkliğidekapsadığıiçin,dünyanıneneskiikincimesleğidir.Böylesinekadimbirişkolugeleneğinisürdürdüğümüzüntabiikifarkındadeğildim.Bensadecesürekliterliyorvebabamınemirleriniyerinegetirmekiçinelimdengeleniyapıyordum.Oysataşımacılık,gerçektendeinsanticaretininbelkemiğiydi.Taşımacılıkyoksahiçbirşeyyoktu.Üsteliksürecinenriskliveenyorucuaşamasıydı.Sonrasındakaçaklarıbirdehlizesokup,günde18saatçalıştırıpsahteçantalarürettirmekveyerlerdeyatırıp,birdeüstüne,hoşunagidenisikmek,bizimkininyanındaçocukoyuncağıydı.İnsanticaretisektörününenağırkoşullardaçalışangerçekemekçileribizlerdik!Öncelikle,süreklibirbaskıaltındaydık.Malıgönderende,alıcılarda,aracılarda,hepsipeşimizdeydi.Enküçükaksamadaherkesbizdenhesapsoruyordu.Zamandaimaaleyhimizeişliyorvetersgidebilecekherşey,öncemutlakatersgitmeyecekmişgibiyapıpsonrayedikattersgidiyordu.Aslındaişleyişokadardakarmaşıkdeğildiamabütünyasadışıişlerdeolduğugibikimsekimseyegüvenmediğiiçin,bütünadımlar,camtarlasındaymışgibibinkezdüşünülüpatılıyordu.

Malaydaüçkezİransınırındangiriyor,IrakyadaSuriyetarafındanekleneceklervarsaonlarlabirleştiriliyorvebizedoğruyolaçıkıyordu.Geneldetırlagelirlerdi.Tabiikiherdefasındafarklıbirtırla.Nadirendemalparçalarabölünürvekamyonyadakamyonetyadaminibüsgibifarklıaraçlarapaylaştırılırdı.İransınırındangirişivemalınyolaçıkışınıdüzenleyen,Aruzdiyebiradamdı.MuhtemelenPKK’nın,ÖnderliğinBekasıveKürdistan’ınBölünmezBütünlüğüneAdanmışYöneticiKadroİradelerininÖzgürYaşamGiderleriniKarşılamaveDemokratikSavaşGelirleriniArtırmaKapsamındaDevrimciHalkHareketleriTarifesiÜzerindenBelliBirÜcretKarşılığındaBireyinÜlkelerArasıSerbestDolaşımınıSağlamaKoordinasyonKuruluYürütmeKonseyiUygulamaKomitesiBaşkanıgibibirşeydi.Serbestdolaşımkarşılığındatalepedilenbellibirücret,gönüldennekoparsaoydu.Gönüldahil.Yadabirböbrek,artımasraflar,herneyse...SonuçtaAruz’asorulsa,PKK’nınkaçakçılıktansorumlubakanlarındanbiriolduğunusöylerdi.Amasadeceinsankaçakçılığındansorumluydu.Uyuşturucuyadaakaryakıtyadasigarayadasilahlabaşkabakanlıklarilgileniyordu.Olmasıgerekendebuydu:Amaçlarıaçısındanfarklıolanhizmetkollarınıyönetselolarakbirbirindenayırmak.Aksitakdirdeherşeybirbirinegirervebirbirinizehirlerdi.SavaşveBarışBakanlığıkadargaripbiradıolan,Türkiye’ninKültürveTurizmBakanlığıörneğiortadaykenkimseböylesibirhatayıtekrarlamakistemiyordutabii.Biritamamenparakazanmayı,diğeridekoşulsuzdestekvekorumayıiçerenikizıtkonuaynıbakanlıktatoplanınca,kültür,mürekkebiiçindekurumuş,eşantiyonbirtükenmezkalemden;turizmde,aynıkaleminüzerindeki,yarısısilinmiş,beşyıldızlıotellogosundanibaretkalıyordu.Amakiminumurundaydı?Aruz’undeğiltabii!ŞiddetteolduğukadarticarettedeuzmanolanAruz’unturizmanlayışıtamamenfarklıydı.Öncelikle,yasadışıseyahatacentesiimparatorluğunusadecetelefonlayönetirdi.Yanitelefonyiyerek.Öyleolmalıydı,çünküsesiboğulanbirsuaygırıgibigeldiğiiçinnesöylediğinihiçanlamazvesürekli“EllerindenöperimAruzamca!”der,belkibirde,eğercanımsıkkınsa,sırfonudasiniretmekiçin“Felatnasıl?”diyesorardım.Hiçdehayallerindekioğulabenzemeyençocuğununadıgeçincekarayavurmuşbalinagibihomurdanmayabaşlar

ama,genelde,kahkahayabenzer,mamutumsubirgürültüçıkarıpsonradababamıisterdi.Bunuanlardım,çünküsusmuşolurdu.Doğrusu,babamlaaralarındaaşklanefretarasıbirşeyvardı.Saatlercetelefondakonuşabilirlerdi.Birazdazorunluluktandıgaliba.Nedeolsatelefondakonuştuklarısürecebirbirlerinekazıkatmalarımümkünolmuyordu.Atılacakkazığınkonusutabiikimalıneksilmesiyadaeksikgösterilmesiydi.Babamınkendisineteslimedilenkaçaklardanbazılarınıülkedençıkarmayıpİstanbul’agönderdiğinibiliyordum.Bunlar,birtakımtekstilüretimlerindeyadafuhuşbenzeritüketimlerdeköleolarakkullanılmaküzeresatılırdı.Sonradababam,sestonunudünyanınhâkimindendünyanınsanığınaçevirip,başımızagelmişolansahtefelaketlerivemalınnasıleksildiğiniAruz’ayanayakılaanlatırdı.Herşey,amaherşeykellebaşıhesaplandığıiçinde,Aruzenazyarımsaatgergedancaböğürür,sonradababamdandahasağlamkamyoncubulamayacağınıbildiğindenyarımağıztehditediptelefonusuratınakapardı.

Hattabirara,bütünbunlarabirönlemolarak,kaçaklarınsağtopuklarınadövmeylesayılaryazdırıpbirfotoğrafarşivitutmayabaşlamıştı.Birieksilince,hemen“Söylebananumarasını,hangisiymiş?”derdi.Budövmeişiokadarhoşunagitmiştiki,birgün,babamatelefonaçıp,“Bul12numarayı!Baksağkoluna!”demiş,topuktansonraokoldaaçılıncaortaya“Nasıdagoduk!”diyebiryazıçıkmışveAruz,yenidoğmuşbirfilgibigülmüştü.Nasıldakoymuşolan,tabiikiAruz’untuttuğufutboltakımı,koyulmuşolandababamınkiydi.Mesajdapapirüsolarakkullanılmışolankişiyse,yirmiliyaşlarındabirÖzbek’ti.Nedenbilmiyorumamaodagülmüştü.Belkidedeliydi.Aslındabencehepsideliydi.BütünoÖzbekler,Afganlar,Türkmenler,Malililer,Kırgızlar,Endonezyalılar,Burmalılar,Pakistanlılar,İranlılar,Malezyalılar,Suriyeliler,Ermeniler,Azeriler,Kürtler,Kazaklar,Türkler,hepsi...Çünküancakbirdelibütünbunlarakatlanabilirdi.Bütünbunlar,dediğim,biranlamda,bizleroluyorduk:Aruz,babam,kaçaklarıYunanistan’ageçirenteknelerinkaptanlarıHarminveDordorkardeşler,suçseviyesindekigelgitegöreartanyadaazalansilahlıadamlarvedahaadınıbilmediğim,onbinlercekilometrelikbiryoladizilmişvedünyanıninsanınıeldeneledünyayataşıyanbütünruhhastaları...ÖzellikledeHarminveDordorkardeşler.Buhayattagörüpgörebileceğimengaripadamlardıveonlarıgerçektendeseviyordum.Çünküonlarlahayat,yokgibiydi.Hiçbirkuralıolmayınca,hayatdayavaşçabuharlaşıphavayakarışıyordu.Nezaman,neahlak,nebabam,nedekorkukalıyordu.Bulunduklarıyerdekiasgarimedeniyetiderhalçöleçevirip,oçölünkumundandadevbiraynayapıpüstünerujrengikanlavedamesajlarıyazacakkadarvahşiydiler.İkisideelimdentutup,insanlığınsonaerdiğinoktayabenidefalarcagötürüpgetirmişlerdir.Ancak,aynıinsanlığınsınırınayaptığımızsonyolculukta,neyazıkkibanaeşlikedememişlerdir.

Evet,babamacımasızbiradamdıvetabiikiAruz’undabirorangutanolarakduygusaldünyasıancakplastikbiryerkürekadardı.AmaHarminveDordorkardeşlerbambaşkaydı.BirçiftArthurCravan!Toplamlarıdörtmetreveikiyüzellikiloydu.Ancakbukadareterağmen,sesleriçokküçüktü.Daimafısıltıylakonuşurlardıvebendenesöyledikleriniduyabilmekiçinparmaklarımınucundayükselmekzorundakalırdım.Daimabirbirlerinedövmeyaparlardıvebendeneçizdiklerinigörmeyeçalışırdım.Birsüresonradaanladımtabii,hepaynıcümleleriyazdıklarını:

BorntobewildRaisedtobecivilizedDeadtobefreeHeryerlerindeyazıyordu.Bacaklarında,kollarında,enselerinde,ayaklarında,ellerinde...

“Nedemekbu?”diyordum.“Karıadıhepsi!”diyorduHarmin.PekinanmadığımıgörenDordorda,“EskiTürkçeoğlum,Osmanlıca!”deyipgülüyordu.Okelimelerinneanlamageldiğiniöğrenmemiçinüçyılgeçmesigerekti.Aruz’undörtadamınınDordor’u66yerindenbıçaklayıpöldürdüğügeceninsabahındaHarminanlatmıştı.Yinefısıldayafısıldaya:

“Seninkadardıkherhalde...Gittik,gemiyekaçtık.Dünyayıgezeceğizdiye.Neyse...Birgünbirdemirledik,Avustralya’dayız!Dedik,hadikarayaçıkalım.Yok!Birtürlüolmuyor.Ulan,dedik,neoluyor?Hastagibioluyoruz,başımızdönüyor,midemizbulanıyor...Karayabasmak,deyincebetimizbenzimizatıyor...Hanidenizkorkusuoluryainsanda?Deniztutar...Bizdedekarakorkusubaşlamışmeğer...Varmılanböylehastalık,dedik.Yok,dediler.Onlardayoktuamabizdevardı,amınakoyayım!Sonradahepdenizdekaldık...Yıllargeçtiöyle.Gezemedikyanidünyayı,anlayacağın!Denizigezdik!..Hanisoruyordunya?Budövmelernedemek,diye.İştebudemek...Bütünbuhikâye...Türkçesibu.Sonrabiraragider,İngilizcesinideöğrenirsin...”

“Senneredeöğrendinpekiİngilizceyi?”diyesormuştum.“BelconnenRemand’da!”demişti.Anlamadığımıgörüncedeeklemişti:“Cezaevi...

Avustralya’da.”“Amahaniçıkmamıştınızkaraya!”diyecekolmuştumda,“Çıkamadıkzaten!”deyipkesip

atmıştı.“Altındakaldık.”Hiçbirşeyanlamamıştımsöylediklerinden.Yinebenikandırıyorsanmıştım.Farkına

varamamışım.Meğerherneysehastalığı,bulaştırıyormuşbanada.TamdaDordor’unyattığımorgunkapısınınönündekibasamaklarda...SonradavurmayagittiAruz’utabii.Amaöldüremedi.Kendisiöldü...Bendeİngilizceöğrendim.Yani...İkisinindeözgürolduğundanhaberimvarartık.Üstündedeğilbelkiamaaltındakaldıklarıkarada...

12yaşındaydımvehayatımadüzenliolarakgiripçıkanYakın-Orta-UzakAsyalılarsayesindecoğrafyabilgimbirÇingene’ninkikadargenişlemişti.Öğretmen,sınıftabeniörnekolarakgösteriyorve“İşte!”diyordu.“Bakın,arkadaşınızGazâ,boşzamanlarındadünyaharitasınıinceliyor.Sizdebirazilgilensenizhiçfenaolmayacak.Dünyabuyaşadığınızyerdenibaretdeğilçocuklar!”Sonrada,sıramıpaylaştığımEnderhariçbütünöğrencilerbanayiyecekmişgibibakıyorveoansaldıklarıöfkekokusu,sınıfıcamaçtıracakkadardolduruyordu.Bendengerçektendenefretediyorlardı.Ondanemindim.Benidövmekistiyorlardı.Amabunuyapabileceklerindendeonlaremindeğildi.Çünkübazıküçük,midebulandırıcıayrıntılarduymuşlardı.Benvehayatımveyakınveuzakçevremhakkında.Zatenbuyükselipazalanvehedefindebağdaşkurupoturmuşolduğumşiddeteğilimleriçokdasürmedi.ÇünkübirgünHarmin’leDordorbeniokuldanalmayagelipdörtmetrelikbirboygösterisiyaptı.Böylece,tarafındankuşatılmışolduğumçocuknefretibükülüpiçinekatlandıvemutlaksessizliğedönüştü.ArtıktekkonuşanEnder’di.Sadeceo,banabirşeyleranlatıyorveyanıtınıalamayacağısorularsorup,kendikendinegülüpduruyordu.Babasıjandarmaydı.Birbaşçavuş.Tanıyordum.Yadigâramca.OkulçıkışınahergeldiğindecebindenbirçikolataçıkarıpEnder’euzatır,sonrada“Bölseneoğlum,Gazâ’yadaver”derdi.Bençikolatayıağzımaatmışçiğnerkende,“Gelsenebize,bak,Salimeteyzenköfteyapmış”diyedavetederdi,bendebirikibaşımısallayıpuzaklaşırdım.Ahad’ınoğluolduğumutabiikibiliyorduama,Ahad’ınnebokolduğunubirtürlüçözemediğineemindim.Belkidebuyüzdensüreklibenieveçağırıyordu.Köftekarşılığındaağzımdanlafalmakiçin.Amabenimannemyoktuveköfteyikendimdeyapabiliyordum.Hemdeikiyıldır...

KahramanBaşçavuşYadigârAmca!Gerçektendeöyleydi.İkiyazönceçıkanormanyangınınınortasındakalanüççocuğukucaklayıpkurtarmış,sağyanağıtamamenyanmış,birdemadalyaalmıştı.HattabirgünEnderokulaomadalyayıtakıpgelmişvebabalarızeytinci,manav,terzi,turşucu,kırtasiyeci,kasap,zabıta,gardiyan,lokantacı,mefruşatçıyadaölüolandiğerçocuklardudaklarınıkaplamışolankıskançlığıkemirekemiresıyırmış,sonradahepsinidillerininucundatoplayıpyeretükürmüşlerdi.ZatenbenimlekonuştuğuiçinuzakdurduklarıEnder’idahadadışlamış–kibudışarınındadışarısıdemekti–ve47kişiliksınıftakaçakçınınoğluylajandarmanınoğlunuyalnızbırakmışlardı.AmaEnder’inbüyümesiokadardurmuştukibütünbunlarınfarkınavaramıyorvekendikendinegülmeyedevamediyordu.Benseyüzümündeğildeiçiminsivilcelenmeyebaşladığındanemindim.Çünküyavaşyavaşdaolsa,kaçaklardanmidembulanmayabaşlamıştı.

Kaynağınıbilmediklerienküçükgürültüdekorkudanbirbirlerinesarılıpmikroskopikçığlıklaratan,Parkinsonhastalığınıngizemlibirtürüneyakalanmışgibisadecegözbebeklerititreyen,suyabatmışkalemlerebenzeyenkırıkburunlarıylabirsonrakianıkoklamakiçinçırpınıpduran,süreklikonuşmalarınarağmen“Daha!”demektenbaşkabirşeybilmeyen,önceterdensararmışsonradaistenkararmışonyedikatkumaşıniçinegömülmüşolanvebutekstilmezarlarındansadecebirşeyleristemekiçinbaşlarınıçıkaranoinsanlarıgördükçe,“Siktiringidinartık!”diyordum.Hemdeyüzlerine.Nasılolsaanlamıyorlardı.Anlayandaçenesinigöğsünesaplayıpoturuyordu.

Ender“Neyapacaksınbuhaftasonu?”dediğinde,“Adamkaçıracağım,amınakoyayım!”diyeyanıtveremiyordumtabii.“Babamayardımedeceğim”dedikçede,“Keşkesendegelseydin!”deyip,hepgitmekistediğimyerlerisayıpduruyordu:Şehirdekisinema,komşukasabadakilunapark,şehirdekialışverişmerkezindekioyunsalonu,bizimkasabadakiikiinternetkafedenherhangibiri...Ender’inbirişiyoktuki!Tekişiödevyapmaktı,birde

annesininköfteleriniyemekvebirdebelkiKurankursunagitmek!Benköpekgibiçalışıyordum!Kaçaklarınsıçtıklarıtorbalarıtoplayıpdeponunarkasınabokgömüyor,toplualışverişdikkatçekeceğindenkasabanınbütünmarketlerindenikişerikişersu,üçerüçerekmeksatınalıyor,işedikleribidonlarıboşaltıyor,süreklihastalandıklarıiçineczanedeneczaneyekoşturuyor,biranbiledurmuyordum.Sırfbirilerinincanıbirülkedendiğerinegitmekistediğiiçinbenimcanımçıkıyordu!Ender’denaldığımRobinsonCrusoe’yubileokumayafırsatbulamadangerivermiştim.Aslındasırf,“Birköletüccarıvar,ıssızbiradayadüşüyor...”diyeözetlediğiiçinmeraketmiştimkitabı.Hattabunuduyduğumanderhalbendeistemiştimıssızbiradayadüşmeyi.Nedeolsabendebirköletüccarısayılırdımveikisindendebıkmıştım:Kölelerdende,tüccarlığındanda!Tekisteğim,babamdan,sıradanbirçocukgibi,sadecekarnemdekizayıflaryüzündenazarişitmekti.Kamyonunkasasınayenitaktırdığımızhavalandırmayıçalıştırmayıunuttuğumiçindeğil!Evdençıkarkenışıklarıaçıkunutmakgibibirşeydeğildi.OhavalandırmayıçalıştırmadığımiçinbirAfgan’ınboğularakölmesinenedenolmuştum.26yaşındaydıvebanakâğıttankurbağayapmıştı.Parmağımıüstünehızlabasıpçektiğimdezıplayanbirkurbağa.AdıCuma’ydı.Kurbağanındeğil,Afgan’ın.YıllarsonraöğrendimkiRobinson’undabirCuma’sıvarmış.AmaobirromankahramanıolduğuiçinCuma’dansayılmazdıelbette!Çünkünebirkamyonkasasındahavasızlıktanölübulunabilirnedeonabiryılangibidavranançocuğakâğıttankurbağahediyeedebilirdi!Tabiieğergerçekteyaşamışolsalardı,Robinson’laCuma’yadabizimhayatımızromangibigelirdi.Sorundabuyduzaten.Herkese,başkahayatlarınromangibigelmesi.Oysasadecehayattıhepsi.Anlatıncaromanolmuyordu.Belkienfazla,birotopsiraporu...Konulu...Kütüphaneleronlarladoluydu:Konuluotopsiraporlarıyla.Ciltliyadaciltsiz,hepsidesolanciltlerinhikâyesinianlatıyordu.Nedeolsa,birderibirkemiktiinsan.Yasonundakırışacakyadayoldakırılacaktı.YadaRodin’inodüşünentaşıgibiölmekiçinCumaadındabirAfganolacaktı.BirpazargünüölenbirCuma...

Vekendimiokadarkötühissettimki,sonundadayanamayıpEnderlereköfteyemeyegittim.Amahiçbirbokayaramadı.Hattaosofradaoturupoaileyiizledikçekendimidahadakötühissettim.Oysaköfteçoklezzetliydi.Birannemolsaydı,eminimodaböyleyapardı.Odasorardı,“Dahaistermisin?”diye.“Birazdaha?”Belkideozaman,“daha”lardanbukadarnefretetmezdim.Alışkanlıktanolsagerek,tavadakiköfteleriçevirmeküzereyerimdenkalktığımda,Salimegibiannemde,“Çocukişideğilo,bıraksen”derdi.Bendebirçocukgibioturupbeklerdimvesıçrayankızgınyağlarellerimiyakmaz,sonradaparmakaralarımsutoplamazdı.Herdefasındaolduğugibi...

“Dondurmavar”dedileramakalmadım.Çıkıpgittim.Yadigârhiçbirşeysormadı.Nebabamınsağlığınınedeyaptığıişlerinnasılgittiğini.Herşeydenhaberivarmışgibi,sadece“Ye”dedi.“Seninihtiyacınvar.”Haklıydıaslında.Hepimizbüyümeçağındaydık.Kaçyaşındaolursaolsun,herkes.Bütündünya.Dönedönegeçiyordukbüyümeçağından.Başımızdönedöne...Buyüzdenyiyordukveyemeliydik.Birbirimiziveherşeyi.İhtiyacımızvardı.Biranöncebüyümekiçin.Biranöncebüyüyüpdegebermekveyerimizibaşkalarınabırakmakiçin.Yenibirçağbaşlasındiye.Mümkünsebuçağabenzemeyen...Çünkübizdenbirbokolmayacağınıanlamıştık.Okadardaaptaldeğildik.Okadardadeğil...

Evdeydim.Babam,kamyonunbalatalarınıyeniletmekiçinşehirdekisanayiyegitmiştiveakşamakadardönmeyecekti.Tamdayalnızlığınmuhteşembirşeyolduğunuvebüyüyüncemutlakayalnızkalmamgerektiğinidüşünürkentelefonçaldı.KüçükmaviekrandakisayılarıgörünceAruz’unaradığınıanladım.Ezberlemiştimnumarasını.Açmakistemedim.Zatenenfazlaüçkezçaldırır,sonradasıkılıpkapatırdı.Amatelefonsusmadı.Dört,beş,altı...Evdeyoktukişte!Nedenbiranöncevazgeçip,babamıceptelefonundanaramıyordu?Yoksababamıaramış,bulamamıştıveşimdideevimiarıyordu?Amababamıntelefonudaimaelindeolurdu.Dahailkçalışındaaçardı.Yoksabaşınabirşeymigelmişti?Polismiyakalamıştıbabamı?Jandarmamı?

“Alo,Aruzamca?”“Benim,ben,Felat!”Endişedensağırolmuştum.“Ne?”“Gazâ,benFelat!”Aruz’unoğluFelat.Benimleyaşıtamahernedensebendenyaşlıydı.“Felat?İyimisin?”“İyidir,iyi.Senneyapıyorsun?”“Boşverşimdi,senanlat!Neredeydin,neoldu?”“Nebileyim,öncebirbabamdövdüişte,sonradaamcamlaragönderdi.Oradadakapattılar

birodaya.Durdumöyle...”Yıllaröncedevlettarafındanboşaltılmışolanköylerine,yinedevlettarafındanyapılanbir

açıklamaylageridönebilecekleriniöğrenenAruzvegüdümündeki260nüfusunbüyükleri,konuyutartışmakiçinbirailetoplantısıyaptıklarısırada,butersgöçünbirparçasıolmayıveyaşadıklarışehriterketmeyiaslaistemeyenFelatöncülüğündekibirkaçdeli,yaylayaçıkıpbüyükbüyükbabalarınınevleriniateşevermişti.Enküçüğüdokuz,enbüyüğüondörtyaşındaolanbuhayalperestkundakçılar,zamanındabenzerköyleri,neredeysebir“KöyYakmaYönergesi”maddelerineuyuyormuşçasına,titizlikleyakmışolanlarkadarnizamidavranamadıklarındanyangınbüyümüşvedahaakşamolmadanyakayıelevermişlerdi.Hattajandarma,kendinigarantiyealmakiçin,olayındevletinresmiyadagayrıresmihiçbirkurumuylailişkisiolmadığınıbelirtenbirtutanakhazırlayıpAruz’aimzalatmışveyangınbölgenindumanlıgeçmişindekiistisnaiyerinialmıştı.Felat’ınsesinidörtaydırduymuyordum.Şimdidekaçmaktansözediyordu.

“Kaçacağımoğlum!Siktirolupgideceğim!”“Yahusendahageçensenekaçtın!Nereyegidiyorsunyine?”Çokiyihatırlıyordum.BirBeratKandili’ydi.Tutturmuştuyinebabam,“KalkdaaraAruz

amcanı,‘Kandilinmübarekolsun’de!”diye.Bendemecburenaramıştım.Telefonubirkaçkezçaldırmamarağmenaçılmayınca“Yokbaba,cevapvermiyor”diyecekkenkarşıdanbirçocuksesigelmişti:

“Abi?”diyordu.“Senmisin?”“BenGazâ”demiştim.“Senkimsin?”diyesoruncadakapatmıştıtelefonusuratıma.“Felat’tır...Aruz’unküçükoğlan”demiştibabam.“Neyseartık,yarınararsın”deyip

çıkmıştı.Camiyegitmekiçin.“Nebileyimlan,sizinorayamıgelsemacaba?”“Neyapacaksınoğlum,bizimburada?”“İstanbul’amıgitsem?Yeğenlervarorada.Amaonlardaayrıbirsalak!”

Aynıakşam,yarımsaatsonra,budefaFelataramışveilksorusuşuolmuştu:“Abimoradamı?”“Yok”demiştim.“Kimkiseninabin?”“Ahlat...”“Yokburadaöylebiri...”Sonrasusmuştuk...“SenFelat’sın,değilmi?Aruzamcanınoğlu.”“Evet...Senkimsinpeki?”“Dedimya,Gazâ...Babamseninbabanlaçalışıyor.Onuaramıştımbende,kandiliçin...”“Babanoradamı?”“Yok,çıktı.”Ağlamayabaşlamıştı.Birden.Yıkılıpdüşergibi...“Felat?Neoldu?”“Benevdenkaçtım...”Kelimelerihıçkırıklarınakarıştığıiçinanlamamıştım.“Ne?”“Evdenkaçtım!”Eğerbiryetişkinolsaydım,oanneredeolduğunusorardımamadeğildim.“Neden?”“Nebileyim,kaçtımişte...”“Neyapacaksınpeki?”“Telefonusatacağım...Sonradagideceğimbiryere...”BabasınıntelefonununFelat’tanearadığınıanlamıştımböylece.Nereyegittiğibelirsizbir

yolparasına,yenisahibiniarıyormuş.“Budefakesinöldürür,oğlum,senibaban!”“Benzatenölmüşüm,amınakoyayım!”13yaşındabirçocuktubunusöyleyen...“Saçmalamalan,neölmesi!”Biryılöncekiotelefonkonuşmamızdansonra,geceninkaranlığındadahafazla

ilerleyemeyeceğinikendisidebildiğindenıslaksuratınıbinalarınduvarlarınasürtesürtekurutarakevinedönmüşolanFelat,ikigünsonrabuseferevtelefonundanaramıştıvekonuşmayadevametmiştik.

“GelkaçalımGazâ!Gelhadi,berabergidelim!”“Nereyegideceğiz?”“Nebileyimlan,gidelimiştebiryerlere...”“Boşveroğlum...Belkisonra...Birkaçsenesonramesela...Helebirşuokullarıbitirelim...”Hiçgünlüktutmamışikiçocukolarak,birbirimizitamolarakdinlemesekde,anlatmaya

başlamıştık.Başkakimseyeanlatamadıklarımızı...BabamınAruz’untelefonundaAhlatadıylakayıtlıolduğunu,dahaikincikonuşmamızdaöğrenmiştim.Felat’ınkısabiraraştırmasıyladaortayaçıkmıştıkiAruz,yasadışıişgörüşmeleriyaptığıkişileri,telefonunaölmüşyakınlarınınadlarıylakaydetmişti.Kendincebirgüvenlikönlemiydi.AncakbüyükoğluAhlat’ındurumubirazfarklıydı.Nekılınmışbircenazenamazıvardı,nedebirmezarı.İnsanlarınsabahgörünüpöğlenyokolduklarıbirdönemvecoğrafyada,hiçvarolmamışgibiortadankaybolmuştu.Böyleceistatistikibirveriyedönüşmüşveülkeninterörlemücadeletarihinde,kayıplarkontenjanındanyerinialmıştı.Ahlat’ınöldürülmüşolduğuaçıktıancakFelatbunu

aslakabullenememişti.Buyüzdende,evdenkaçtığıogece,çalantelefonunekranındayıllardırkayıpolduğunainandığıağabeyininadınıgörüncedonupkalmıştı.Hattaobirkaçsaniyeiçinde,Ahlat’ınhayattaolduğunainanmaktanvazgeçmemiştekkişiolarakşöylebirrüyagörmüştü:Geçmiştedefalarcagözaltınaalınıpişkencedengeçirilmişolanağabeyininbaşınadahakötübirşeygelmesindiye,Aruzonuuzaklaragönderirveaileyede“Öldü!”der.Ancaktabiikibabaveoğul,telefonladaolsa,görüşmeyedevameder.İştekanıtı:Arıyor!..DolayısıylaFelat,kutsalbirsesduyacakmışgibiaçmıştıotelefonu.Duyamayıncadaozehirliumudunuyitirmemiş,yarımsaatsonrabirdahadenemişti.Amaneyazıkki,sadecebenimlekonuşabilmişti...Dünyanınençaresizçocuklarınaenbüyükhayallerikurduran,umutdenilenodoğalfelakettennefretediyordum!

“Gazâ,biliyormusun?”“Ne?”“Babambenidağagönderecek.”“Nasıldağa?”“Bayağıdağaişte!Gerillaya!Oradaadamederlerseni,dedi.”“Hadibe!”“Oğlum,hiçgitmekistemiyorumlan...Neyapacağımlan,benorada!”Diyebileceğimhiçbirşeyyoktu.Hemdehiç!“Gazâ?”“Nevar?”“Oğlumbak,bengerillaolursam...Yabirdekarşımaçıkarsan?”“Nasılyani?”“Langitmeişteaskerefalan!”“Yahuneaskeri,dahakaçsenevar?”“Senyinedegitme...”“Delimisinoğlum,neredenbulacağızbirbirimizikocamemlekette?“Öyledemebak...Birfotoğrafınıyollabari.”Ceptelefonlarınınsadecekonuşmaya,belkibirdemesajlaşmayayaradığıyıllardı.Saat

başınakiralananinternetlenehaltedileceğipekdebilinemiyorvekameralarbilgisayarlaramonteedilemeyecekkadarbüyükgörünüyordu.Felat’laben,birbirimizinyüzünühiçgörmemiştik.

“Yokkioğlumfotoğrafım.”Gerçektendeyoktu.Evdekitekfotoğraf,anneminkiydi.“Hadiya?Benimvarbirsürüamahepsibenzinlikte...”Aruz’untekyasalişi:Benzinlik...“Felat,birsakinolya!Birdurbakalım,belkidekorkutmakiçindiyordurbaban.Yollamaz

belkide...”Kendimbileinanmıyordumbusöylediğime.ZatenFelatdaduymazdangelmiştivehâlâ

sorununasılçözebileceğimizidüşünüyordu.“Lan,neredentanıyacağımozamansenidağda?Nasıltanıyacağım?..Buldum!Birparola!

Birparolabulalım!”Gerçektendebulmuştu!Zatenhepbulurdubirşeyler.Birmucitti.Ençaresizolduğu

zamanlardabile,oköyyakmaplanıgibibazençokaptalcaolsada,daima,çıkışyolunabenzeyenbirdelikbulurveoradansüzülürdü.Enazındandenerdi...Kabuletmektenbaşkaçaremyoktu...İleridebirgünfarkındaolmadanbeniöldürebilecekolmaihtimalindenbukadar

korkanbirarkadaşımolduğuiçinkendimiiyihissediyordumaslında.“Tamam.Neolsun?”“Nebileyim,sensöyle.”“Hanibirkızvar,diyordumya?Hoşlanıyordubenden...Çiçekdiye...”Öylebirkızdanhiçbahsetmemişti.Hiçduymamıştım.Amahesapsormazamanıdeğildi.“Eee?”“BenÇiçekdiyeyim.Sende...”Bununedensöylediğimibugünbilebilmiyorum.“BendeCumadiyeyim.”Gerçektenbilmiyorum.“Cumamı?Necuması?”Nedenibuolabilirmi?“Bugüncumaya!”Hiçsanmıyorum!“İyi,olur,unutmaama...BenÇiçekdiyeceğim,senCumadiyeceksin.Hemenanlayacağız

kimolduğumuzu,vurmayacağızbirbirimizi...Tamammı?”“Tamam!”“Babamgeliyor,kapatıyorumben!”Dedivedünyamdançıktı.Otelefonunkapanmasıylabirlikte,aramızdakipamukipliğide,

hayatınçürükdişleriylekesilipkopmuşoldu.BirdahadaneFelat’lakonuştumnedeaskeregittim...Sadecebirkaçkez,kalabalıklaradoğrubakıp“Cuma!”diyebağırdım.Belki“Çiçek!”diyenbiriçıkardiye...Amaolmadı.Kimseparolamayanıtvermedi.Yalnızbirara,gazetedeşöylebirhaberokudum:

İsveçvatandaşıKürtbirgençadam,eşcinselolduğugerekçesiyle,akrabalarıtarafındanStockholm’deöldürüldü...

Nadirdeolsa,dünyanınbirtakımbölgelerindeinsanlarhâlâbaşlarınagelenolaylardandahadeğerliolduklarıiçin,ölenkişinincinselhayatınailişkinayrıntılarortayasaçılmamış,hattakimlikbilgileribileaçıklanmamıştı.Ayrıcaburayakadar,olaygayetsıradanbirhaberdi.Nedeolsaeşcinselakrabaöldürmek,bazıailelerdebiratasporuydu.Ancaksıradanolmayanşuydu:

Kurbanınvasiyetnamesinde,bedenininyakılmasınailişkinarzusununhemenaltında,akrabalarıyadaakrabalarınınazmettirdiğikişilertarafındanöldürüldüğütakdirdeadınıdabelirtmişolduğusevgilisiyleevlendirilmekistediğinibelirtenbirmaddebulunuyordu.

Eşcinsellerinevlenmesiİsveç’teyasaldı,ancakdünyanınhiçbirülkesinde,evlilikölülerinsahipolduğuhaklaradahildeğildi.Bununüzerine,vasiyetnamedeadıgeçensevgili,buevliliğigerçekleştirebilmekiçinkonuyuderhalmahkemeyetaşıdı.Böyleceölüm,insan,romantizm,hayatınanlamıvetrajedisigibikonularıntartışılacağı,dolayısıylatarihingörüpgörebileceğienShakespeare-varidavalardanbiribaşlamışoldu.

Korkaklıklarındanötürüsırtlarındataşımaktanvazgeçemedikleriiçin,kendilerigibibaşkalarıdaaltındaezilsindiye,dünyanınherköşesindehükümsürmesiadınakıvrandıklarıbirahlakanlayışınasahipolanlar,enkısazamandacephelerinioluşturdu.Ağızvedillerindenmegafonlarinşaedip,değilölüolanların,yaşayaneşcinsellerinbileaslaevlenmemesigerektiğinibağırdılar.Özelliklede,maktulünüçkıtayadağılmışisimsizakrabaları...Herhangibiraşkıbircinayetledurdurabileceğinidüşünenler,kurbanlarınıngiderayakkendilerineattığıkazığaöylesineöfkelenmişlerdikidünyanınçeşitlikaldırımlarındaçoktantütmeyebaşlamıştı

İsveçbayrakları.Salyalarınyerlerekadarsarktığıvehakaretleringöklerekadaryükseldiğibirdönemde,hiçbeklenmeyenbirsabahbeklenenkararaçıklandı:

Taraflarındanbiriölü,diğericanlıolaneşcinselçiftinevlenmesineengelteşkiledebilecekherhangibirunsurbulunamamıştı...İçindeenazyarımkiloetikkavramıbulunanveçokuzunbirgerekçeylesarmalanmışolankararınözetişuydu:

Yasalarınizinvermediğiherhangibirvarlıkla(birhayvanyadaçocukvb.)gerçekleştirilmediği,üçüncükişilerezararverilmediği(ölümöncesindesonlanmamışbirevlilikbulunmayanhallerdevb.)vetaraflarınrızasıbelgelenebildiğisürece,herkesistediğikişiyleevlenebilirdi.Ölüyadadiri...

StockholmBölgeMahkemesi’ninvermişolduğububenzersizkarar,aileleriyadaçevreleritarafındantehditedilen,çoğugöçmen,bütüneşcinsellereilhamkaynağıolduvehepside,derhal,tekmaddelikvasiyetnameleryazdırdı.Hattauygulama,ölümcülbirhastalığabulunmuşaşıhızıylaİsveçsınırlarınındışınataşıpheryereyayıldı.Kimseyegörünmedenyaşayabilmekiçinkendileriniharitadakibütünçöllereveolabildiğincederinegömmeyeçalışaneşcinsellere,İsveç’teneşadaylarıçıktı.Dünyanınherhangibiryerindeeşcinselliğinedeniyleöldürülenbirileriolduğutakdirde,İsveç’teonlarlaevlenmeyehazırgönüllükişilerlistelerioluşturuldu.Böylece,kendinitehlikedehisseden,dünyanınherülkesindeneşcinsel,gönüllülerlistesindenşansınadüşenİsveçlininadını,ÖlümdenSonraEvlilikTalebibaşlıklıformayazıpStockholm’dekivakfagönderdi.Buyenikurulmuşolanvakfınadı,BirTaneDaha!’ydı.Sadecebuadbileherşeyiözetliyordu.Hemdebağırabağıra:

“Sırfeşcinseldiyebirakrabanıöldürdünamabak,bireşcinselakrabandahaoldu!Onudamıöldüreceksin?Ozamanbireşcinselakrabandahaçıkacakortaya.Sonrabirdahavebirdahavebirtanedaha...”

Tabiikisimgeselbirtepkiydi.Amazatendünyanınbütünnefretsuçlarıdasimgetemellideğilmiydi?Kurbanlar,katilleriningözündeherneyisimgeliyorlarsa,oyüzdensaldırıyauğramıyorlarmıydı?Kişiselbirmeseledeğildinefretsuçu.Nesnelbirşiddetti.Kurbandannefretetmekiçin,onuşahsentanıyarakzamankaybetmeyegerekyoktu.Havadauçuşangenelnefrettenbirkaçdozkoklamakyeterliydi.Bunagöre,simgelerinsırtındayürütülmüş,yürütülenveyürütülecekolanbütünsavaşlardanpekdefarklıdeğildi.Oysaosimgeler,herhangibirelintersiyleitiliparadançekildiğinde,geridesadecekaynakpaylaşımınailişkinbirharitakavgasıkalacaktı.Nedeolsadünyanınbütünsavaşları,aslındabireriçsavaştı.Amademokrasiveözgürlükvedinlervemezheplervebayraklarveaklagelipgelebilecekbütünsimgeselkavramlargökyüzündeokadargüzeldalgalanıyorduki,hipnotizeoluppeşlerindenkoşmamakmümkündeğildi.Sokakaralarında,siperdiplerinde,geceninkaranlığıvedüzenlişiddetinolduğuheryerde,herşeysimgeseldi.Dökülenkanhariç.Aslındaobilesimgeseldigaliba...Nedeolsarenginibayraklaraveriyordu...Simgelerebulanmışolandünya,altınsuyunabatırılmış,boktanbiralliance’tı.Bütünosimgelerüzerindendöküldüğündenasılbirtezgâholduğuelbetortayaçıkacaktı.Çünküdaimabirtezgâhvardı.İsveç’tedeolduğugibi...

Birkaçaysonra,bütünbuuluslararasıtepkihareketibıçakgibibirhaberlekesildi.Paslıbıçakgibibirhaberle...PolitikveekonomikaçıdanmitolojiktanrılarkadargüçlüeşcinsellerdenoluşanKadifeMafyaadlıgörünmezörgütün,omeşhurkararıaldırmakiçinStockholmBölgeMahkemesiheyetinetehditverüşvetlebaskıyaptığıortayaçıktı.Herşeye,amaherşeyehükmetmediğitakdirdeveremolmaktankorkan,güçiştahısonsuzkibiryineortayaçıkmışvebirçuvalincirikurtaracağımdiyebinlercesininiçinesıçmıştı.Ogündensonrada,kısabirsüreiçinde,bütünölü-dirievlilikleriyasalolarakiptaledildi.Yinede,

içlerindenbirigeçerlikaldı:Simgeselolarak...Sonuçta,bütünbunlarıngerçekleşmesinisağlamışolan,oilkvasiyetnameninsahibi,

Roosendaalporselenindenbirvazoiçindeveonlarcakameranınönünde,yaşarkenkendisindennefretetmişbütüninsanlardanveartıkcezaevindeolankatilindenmuhteşembirtörenleintikamınıalarak,sevgilisiyleevlendi.Veancakozamanadıöğrenilebildi.Dahadoğrusu,lakabı:Blomma...İsveççedeçiçekdemekti.Çiçek...Felatmıydı?

YoksaPKK’nınörgütiçiinfazfestivallerindengeriyekalanvevadidiplerinegömülselerdeherbaharyırtıcıhayvanlartarafındanaçığaçıkarılancesetlerdenherhangibirimiydi?Eğeröyleyse,sonbirhayattakalmaumuduylaverdiğiveDevlettenÖnceBürokrasiVardıinancınauygunolarakdosyalanıpörgütarşivinekaldırılmışolanözeleştirisindebendensözetmişmiydi?Belkideitirafçılıkmüessesesindefahrimüsteşarlığakadaryükselip,İstanbul’daçek-senetkovalayanlardanbiriolmuştu...Yoksaintiharmıetmişti?Yadaçoktandünyanınücrabirköşesinekaçmışvegökrengibirdenizmiizlemekteydi?..Sanmıyorum...Eğerbuhayatdenilenhastalıktanbirazanlıyorsam,büyükihtimalleAruz’unkoltuğunaoturmuş,elindebabasınıntelefonunututuyordu.Bukadarbasit...YeniAruz,Felat’tıartıkveneparolamızıhatırlıyordunedebeni...Geçmişteyaşayanbirbenvardım.Başkadakimseyoktu.Hiçbircanlınınayakbasmadığıodehşetmüzesindetekbaşınaydım.Dehşetiçinde...Çünkübendebabamolmuştum!BirAhadolmuştum!Hattaondandabeter...

Amabiryandanda,blomma...Çiçekdemekdeğilmiydi?..Çiçek...Cuma,ozaman!Felat!Cuma!Herihtimalekarşı,Cuma!Hayatınolağanakışınarağmen!Herşeyerağmen,Cuma!BenGazâ,Felat!Cuma!Beniöldürme!Cuma!

Talaştanmidembulanır.Nezamanbirzemindetalaşgörsem,bilirimkioradakirbırakanbirhayatyaşanmıştır.Haftadaüçgünveikigecehorozdövüştürülenohangardada,ramazandakepengininaltındangeçilipgirilenveikitekatıpsuratımıburuşturmayıöğrendiğimokırıkmeyhanedede,7gün24saataçıkolanveikigeceyatıphiçuyumadığımokarakolunhücresindedetalaşvardı.

YaşamakiçinnefesnefesekaldığımızkasabanınadıKandalı’ydı.Kandağlıdenildiğigünlereyetişememiştim.Ğdebenibeklememişveçoktantarihekarışıpgitmişti.BirdağdançokdevbirkanepeyebenzeyenKandağ’ınortasındaoturan,buyüzdendekaybolmadığısürecehiçbirrüzgârınyolunundüşmediği,nedenseherkesinilçedemekteısrarettiğibirkasabaydıKandalı.Belkideilçediyerek,fonetikolarakdaolsa,kendilerinibirildeyaşıyorolmaihtimalinedahayakınhissediyorlardı.OysaKandalı,ellerimizlearalayıpiçindengeçtiğimiz,camdanbirperdeyedönüşmüşolanneminbarometreyledeğilterazilerleölçüldüğü,kasababüyüklüğündebirçukurdu.Nüfusundanfazlasınıkaldıramayanveiçindefazlabüyüyenherşeyinkuruyupgeberdiğibirsaksı.Geneldezeytinyenilen,zeytinağaçlarıdikilenvebirkaşıkzeytinyağıiçiprakıyageçilenbiryerdi.Vetalaş,heryerindeydi.Nereyebaksam,birazdanhernedöküleceksesonradansüpürmesikolayolsundiye,etrafasaçılmıştalaşlargörürdüm.Beşbelediyeotobüsünde,dörtkıraathanesinde,sayısınıkimseninönemsemediğisokaklarındavetekcaddesindetalaşvardı.Evlerinde,dükkânlarında,ayakkabıtabanlarında,çocuklarındizlerindeveheryerdetalaş.Sankigöktenyağmışgibi,bütünKandalıtalaşaltındaydı.İzimizkalmasınvedelekeyapmayalımdiyeüzerimizeyağmışgibi.Kandalı’danvebizdengeriyehiçbirşeykalmasındiye...Tabiikibizimkamyonunkasasındadavardı.Benserper,bensüpürürdüm.Bunuokadarçoksıkyapardımki,dünyanınneresinegitsemtalaşhayatımdançıkmayacakmışgibigelirdi.Belkideolmasıgerekenbuydu:Bütündünyayatalaşdökmek!Böyleceodünyanınheryerinde,bıçakla,kılıçlayadabirmermiyledökülenbağırsakları;bircopla,birsikleyadaüçparmaklatecavüzeuğrayankızlarınkanlarınıtemizlemekdahakolayolurdu.Çünkütalaşsihirliydi!Herşeyonuniçineçekilipkaybolurvetekbirsüpürgehamlesiyleuçuşurgiderdi.Talaşıntekişibuydu:Boktanbirgeçmişiemmekvedahadaboktanbirgeleceğezeminhazırlamak...

Mutlulukyuvamız,kasabanınhemençıkışında,birtarafında“Kandalı’yaHoşGeldiniz!”diğerindede“GüleGüle!”yazantabelayıbirazgeçince,sağdakiikiyüzmetreliktoprakyolunsonundaydı.Hernedensebabamasfaltdöktürmeyikesinliklereddettiğiiçin,tozabulanmışolarakgeçer,öyleçıkardıkkasabayoluna.OnuniçinbendebirtabelayapıpüzerineTOZSOKAKyazmışvesokağıngirişineçakmıştım.Hattabutabelaöylesinekabulgörmüştüki,postacıbileadresdefterinekaydetmişti.Dolayısıyla,adresimiz,TozSokak,Kandalı’ydı.Numarayoktuçünkütekevbizimkiydi.Adresimizdenbilenefretediyordum!Canlıolsaöldürürdüm!Herneyse...

Birbuçukdönümlükbirarazimizvardı.Anneminodahaçocukkenölmüşolanbabasındankalmışbirarazi.Yanibabamdışındakitekakrabam,araziydiaslında.Başkakimsemizyoktu.Babamınailesininneredeolduğunuveneyaptıklarınıysakesinliklebilmiyordum.Babamdaanlatmıyorduzaten.Tekbildiğim,onundaçokuzaklardangelmişolduğuydu.Bosna’danyadaBulgaristan’danyadaGüneyAfrika’danyadazerrekadarumurumdaolmayanherhangibiryerdenkalkıpKandalı’yagelmiş,belkideailesinibirlikteçıktıklarıyoldakaybetmişti.

Kasabahalkıortalamasındanfarklıbirgörünüşüolduğuiçinannemeilginçgelmişolmalıydı.Tenisoluktu,gözleridahadasolukmaviydivebirkedikadaryakışıklıydı.Kalıtımsalolarakbirpiçti.Dolayısıylaannemiağınadüşürmesipeksürmemişti,sonradaben

doğmuştum.Annemölüncede,boşalanağadüşmesırasıbanagelmişti.Hayatınınherhangibirdöneminde,herhangibiryasalmesleğiolmuşmuydu,bilmiyordum.Belkiodabenimgibibuişedokuzyaşındabaşlamıştı!Sonuçtatekbildiğim,arazidekievi,hangarıvehangarınaltındakidepoyuişyeriolarakkullandığıvenadirendesebze-meyvetaşımacılığıyaptığıydı.Oda,çalışıyormuşgibigörünmekiçindiherhalde...

Aruz’untırları,Kandalı’danAnadolu’nunderinliklerinedoğru,300kilometreuzaklıktakiDerçköyününgirişinegelirveyazaylarındabirhalat,kışaylarındabinhalatkalınlığındaakanDerçisuÇayı’nınyanındanilerleyipormanagirerdi.Yolbirkaçyüzmetresonrabiter,ancakkocatırçevredekikızılçamlar,karaçamlarvefıstıkçamlarınınarasınaçoktangömülmüşvegörünmezolurdu.Malınbizimkamyonageçişionbeşdakikaiçindetamdaonoktadagerçekleşirveben,kasakapılarınıaçıpkapamaktanbaşkayapacakbirişimolmadığından,çevremdekikekik,adaçayıvelavantalarınburnumayapışankokularınıiçimeçeker,dahadaçokkoksunlardiyebütünormanıyaktığımıhayalederdim.BabamCuma’yıtamdaorayagömmüştü.Lavantalarınarasına...

Osabah,havalandırmayıçalıştırmamgerekirkenbunuyapmamış,sonrasındadatamamenunutmuştum.Babamınplanınagöre,akşamadoğruCuma’yıtekneyebindirecek,sonradaDerçisu’yagidipyenibirmalteslimalacaktık.Babambanagüvenmişolmalıydıkiyolaçıkarkenkasayıkontroletmemişti.Ancaktekneninkalkacağıkoyavarıpdakasanınkapaklarınıaçtığımızda,Cumayerinecesediylekarşılaşmıştık.Bununüzerine,babambirkararvermekzorundakalmıştı.YaCuma’yıokoydabiryeregömüpmaltesliminegeçkalacaktıyadaDerçisu’yakadargötürüpişioradahalledecekti.Geçkalmamayıseçmişti.Birdebanabirdersvermeyi...BöyleceDerçisu’ya,babamınyanındayoluizleyerekdeğil,kasada,dehşetiçinde,Cuma’nıncesedinebakmamayaçalışarakgitmiştim.Saatlersürenoyolda,Cuma’nınhervirajdasarsılancesedindenolabildiğinceuzakdurmayaçalışarak...

Derçisu’yavardığımızda,babambirkunduzgibiçalışmışveçokkısabirsüredeCuma’yıgömmüştü.Buyüzden,oormanbenimiçinnekadarlanetliyse,kaçaklariçindebirokadarkutsaldı.Çünküorada,hedeflerinebiradımdahayaklaşmışolurlardı.Kamyonageçişleritamamlandığında,kısabirhesapkesmeişigerçekleşirdi;sonradao300kilometrelikyolutersyöndegiderveTozSokak’agirerdik.Kamyonuhangarasokarvekasanınkapılarınıaçardık.Hangarınköşesindekikapağıdakaldırınca,“Hadi!”derdik...Kelimeyianlamasalardaelhareketlerimizdenneyapmalarıgerektiğiniderhalkavrayankaçaklar,ancakbirinsanıngeçebileceğideliktengiripkaybolurlardı.

Babamdepoyuikiseneönceyaptırmıştı.Nakliyatınöncekivesonrakiadımlarınabağlıolarakzincirlemebiçimdedeğişengüvenlikşartlarıdoğrultusundamalınbizdekibeklemesüresininuzayabildiğinigörünce,hangarınartıkbunauygunolmadığınakararvermişti.Bununüzerine,200kilometreuzaklıktakiBarnakköyündenustalarçağırıp,“Birsudeposuistiyorum”demişti.Hattaşüphelenmesinlerdiye,şebekedendepoyaborubileçektirmişti.Hernekadaradamlar,borularınseviyedengesiaçısındandeponunevedahayakınolmasıgerektiğinisöylemişolsalarda,yevmiyeleriniverenbabamolduğuiçinçokdaısraredememişlerdi.Dökmekapakistediğinisöylediğindeyse,basitbirdemirdençokdahapahalıbirmalzemekullanılacağındansesçıkarmamışlardı.Delininbirisudeposununağzınılağımkapağıgibibirşeylekapatmakistiyorsa,buonlarınsorunudeğildielbette!

Böylece,birlağımişçisiolduğumukanıtlayankapakdatakılınca,ortayakarınlarınıiçlerineçektiklerivebirbirlerineyapıştıklarıtakdirde200kişiyialabilecekgenişlikte,cehennemeyakışacakbirgayyakuyusuçıkmıştı.Nemlibetonduvarlarındabelirentropikalharitalarla

zeminindebirikengöletlerinsürekliyervebiçimdeğiştirdiği,daimasıcakbirtabut.Haftadaenazüçkezpatladığıiçinhepdeğiştirmekzorundakaldığımbirampulünışığındançokörümcekağlarıtarafındanperdelenmişgölgesiyleaydınlananbirhücre.İnsanyıllandırdığımızbirmahzen...

Ancakkimbilirkaçbinkilometreyoldangelmişolankaçaklar,bütünbudekoruaslaönemsemezvesankihergüngelipgittikleribiryermişgibiderhalsıralanıpıslakzemineoturur,başlarınıellerininarasınaalırveobeklemehallerinegeçerlerdi.Mükemmelbekleyiciler!Günlerce,haftalarca,aylarcasıkılmadanbekleyebilirlerdi.Birkezbaşlarınıellerininarasınaaldılarmı,dünyadanbiruzaymekiğigibikoparveyenidenuyandırılanakadargaripbiruykuyadalarlardı.Tamdauykuolmayanbirkapanmahali...Oto-narkoz!

Oıslakzemineoturmayısürdürdükleritakdirdebellibirsüresonraüşütüpishalolduklarınıvebanadahadaçoktalaşişiçıkardıklarınıdeneyimlerimsonucundaöğrenmişolduğumdan,gazetekâğıtları,straforparçalarıdağıtırdım.Sonrada,tahminedilebileceknedenlerleönlerinekovalarkoyardım.Aileolanlarabirtane.Arkadaşolanlarabirtane.Tekolanlaradasorardım:“Kiminlesıçmakistiyorsun?”Anlamazdıtabii.Anlatmayaüşenirdim.Sonratamdepodanhangaraçıkanaltıbasamaklıahşapmerdiveneyöneldiğimde,mutlakaiçlerindenbiriçıkıpsorardı.Geneldebirsözcüleriolurdu.Enazındanİngilizcedörtkelimeyisıralayabilenyadaöncedenakıledip,yolculukboyuncageçeceğiülkelerindillerinde,işineyarayacakkelimeleriöğrenmişbiri.Uyanıkbiri...Nesorduğunutabiikihemenanlardım.Amaanlamazlıktangelirdim.“Nezaman?”derdi.Bildiğibütündillerde.Nezamanyoladevamedeceklerinisorardı.Bende,okonuyuboşvermesiniveesasilgilenmesigerekensorununbirkaçsaatsonrakovalarıkullanmakzorundakalacaklarındanehaltetmelerigerektiğiolduğunusöylerdim.Buuzunyanıttanhiçbirşeyanlamazvesorusunuyinelerdi.Tabiikiyineduymazdangelirveçıkıpgiderdim.Döndüğümde,elimdekarşılıklıduvarlardakiçengellerebağlayıpgermeleriiçinbirçamaşıripi,üstüneasmalarıiçindeeskibirçarşafolurduvebunlarıyinekarşımadikilmişolanosözcününelinetutuştururdum.Boyu12,eni6,yüksekliği2metreolanyenievlerinibölüp,ilkeldeolsa,kendilerinebirtuvaletinşaetmelerinisağlayacakolanmalzemeleriteslimaldığındanhabersizsözcüaptalaptalsuratımabakarken,bençoktanhangaraçıkmışvekapağıindiriyorolurdum.Nasılolsaperdeçekmeişiniçözerlerdi.Ogünekadarçözmeyenigörmemiştim.İnsanlarıçaresizbırak,içorganlarındanroketyaparlar!

Sonradurumagöre,yarımgün,bazendeikihaftaodepodakalırveyoladevamederlerdi.Bubeklemesüresinibelirleyen,DordorveHarmin’di.Teknelerindenizenezamanaçılabileceğine,SahilGüvenlik’leoynadıklarıköşekapmacanıngidişatınagörekararverirvetelefonaçıp,buluşmayeriylezamanınıaralarındakibirşifreylebabamayazdırırlardı.Vebirgece,deponunkapağıaçılır,kaçaklarkamyonkasasınagirer,bazen50,bazende200kilometrelikbiryoldansonra,Ege’ninkurtlartarafındankemirilmişgibidurankıyılarındanbirindenteknelereatlarvekaranlığakarışırlardı...

Bütünişbuydu.Dahafazladeğil...Amaosabah...Dahafazlasıdavardı...Hattaosabah,herşeyfazladandafazlaydı!Uyanışımfazlaydı.Yataktankalkışım,yürüyüşümfazla.Yüzümüyıkayışımveyineyürüyüşümfazlaydı.Mutluluğabenzeyenbirşeylekaplanmıştım.Ellerim,gözlerimvegördüklerimfazlaydı.Banahayatımıunutturanbirşeyvardıüstümde...Fazladanbirşey...Aşk.

Yirmidörtkişilikbirgrupbekliyordudepoda.Dordor’undediğigibi,kafile!İkigündüroradaydılar.Aralarındada,beniofazladanbirşeyebatırıpçıkarmışolan,dünyanınengüzel

kızı...Benimyaşlarımdaolmalıydı.Belkibiryaşbüyük.Belkideiki.Siyahsaçlarıvardı.Siyahgözleri...Nereliolduğunubilmiyordum.Amadüşünüyordumsormayı.Adını,yaşını,nelerisevdiğini,büyüyünceneolmayıdüşündüğünü...Derçisu’yunorada,tırdanbizimkamyonageçerkengördüğümandanberigözümünönündengitmiyordu.Uyuyamıyor,farkındaolmadannefesimitutuyor,sonranefesnefesekalıyorvebirzamanlarEnder’inyaptığıgibikendikendimegülüyordum.Nasılâşıkolunurbilmiyordumamaböylebirşeyolmalıydı:Soygunagidecekmişgibiplanlaryapmak...Doğruhamleler,doğruyerler,doğruanlarpeşindekoşmak...Avlanmaktanpekbirfarkıyoktuaslında.Hattadünyanınilkleopardesenligiysisiniüretenadamdaböyledüşünmüşolmalıydı.Aşk,avlanmaklailgiliydi.Yoksahangikadınbirhayvangibigörünmekisterdi?

Zamangittikçedaralıyordu.HeranDordor’laHarmin’denhabergelebilirvedünyanınengüzelkızıbirkaçsaatiçindeyokolupgidebilirdi.Babamınevdenuzaklaşmasınıbekliyordumamabirtürlügitmiyordu.Çakılıpkalmıştı!Bendebabamıumursamamayakararverdim.Büyükbirkarardı.Çokbüyük!Neyapacaksamogünyapacakveelimdenevarneyoksababamınhangaragirmeyecekolmaihtimalineyatıracaktım.Kumarbazlıkkanımdavardı.Milyondabirihtimal,benimiçinyeterliydi.Tabiikibirazda,babamınöğlenedoğruuyanmasına,ancaköğledensonrakendinegelmesine,akşamüstüufakufakiçmeyebaşlamasınavehangaryadadepoylailgiliherişibanayaptırmasınagüveniyordum.Dolayısıylaokadardakumarbazdeğildimgaliba.Zatendahaçokbirkumarfişigibihissetmişimdirkendimi.Hattaölüncekemiklerimdenkumarfişiyapılmasınıvasiyetedebilirdim.Hiçdefenaolmazdı.Enazından,doğamaaykırıolmazdı!

İkigündürtekyaptığım,dünyanınengüzelkızınınelerinmutluedebileceğinidüşünmekti.Onaverebileceğimpekbirşeyyoktutabii.Anneminbirkolyesivardı.Ucundamelekolanaltınbirkolye.Onuverebilirdim.Amaiçindebulunduğudurumdaneişineyarayacaktıki?Dahagerçekbirşeygerekiyordu.Oanaklıma,ikigündürsadecedağıttığımsandviçleriyediklerigeldi.Benhazırlıyordum.Ekmekarasıdomates-peynir.Birdesuveriyordum.Üstelikbedava!Dünyanınengüzelkızınekadardüşüncelibirinsanolduğumuanlasındiye.Farkınavarmışmıydı,bilmiyorum.Amapekdeöylegörünmüyordu.Hattayüzümebilebakmıyordu.Oysabendepodakalışımıolabildiğinceuzatmakiçinherşeyiyapıyordum.Amanedeolsa,hayatınınenkötügünlerinigeçiriyordu.Şimdilik...

Herneyse...Kararımıvermiştim.Onahediyem,tadıbütünyolculuğuboyuncadamağındakalacakvebenihatırlamasınısağlayacak,iyibiryemekolacaktı.Amaiyiyemekneydi?Benimiçinsadeceetti...Acabaodasevermiydi?Peki,birininkarnınıdoyurmak,romantikmiydi?Belkibirdedepodançıkarıpbiraznefesalmasınısağlamak...Babamdangizli.İçindebulunduğumşartlardaşövalyelikancakbukadaroluyordu.Âşıkolunanladahatehlikelineyapılır,bilmiyordum.Çünkübenimiçindahatehlikelisiyoktu.

Osabaherkendenkalkmıştım.Babamınhâlâuyuduğundaneminolduğumiçinsessizcegiyinipevdençıkmıştım.AmakapıyıkapatıpTozSokak’adoğrubaktığımanda,bütünplanımıaltüstedenbirşeygörmüştüm.Babam,toprakyolunbaşlangıcındabirsandalyeyeoturmuş,öyleceduruyordu.Aramızdakırkmetrekadarbirmesafevardıvesırtıbanadönüktü.Sankikasabayolutarafındanbiriningelmesinibekliyormuşgibiydi.Amaöylesinehareketsizdiki,biraniçinölmüşolabileceğinidüşünmüştüm.Belkidebubirdilekti,bilemiyorum.Onadoğruattığımheradımda,kasabayagitmekiçinnasılbiryalanuydurmamgerektiğinidüşünmüştüm.Arkasındansessizceyaklaşmıştımki,oturduğuyerde,çenesininneredeysegöğsünekadarindiğinigörmüştüm.Uyuyordu!Osandalyedeuyuyakalmıştı.Büyükihtimalle

sabahakadariçmiş,sonradasızmıştı.NedenTozSokak’adoğruoturduğunuanlayamamıştım.Ancakkocabahçedesarhoşolacakyerbulamayıporadaiçmesininnedeniherneyse,benikesinlikleilgilendirmiyordu!Beniilgilendiren,sızmışolmasıydı...Yanındansessizcegeçmişveyeterinceuzaklaştıktansonradakoşmayabaşlamıştım.Ancakkasabayavardığımda,neyazıkki,saatinhâlâçokerkenolduğunuanlamıştım.Bununüzerinede,önlerindevoltaataata,Kandalı’nıntekcaddesiüzerindekiüçlokantanınocaklarınıyakmasınıbeklemiştim.

Birikebapçı,diğeribalıkçıydı.Öbürüdesuluyemeksatıyordu.Nezamankiöğlenoldu,budefadaaralarındagidipgelmeyebaşladım.Hattaparamolmadığınıvebunudasöylemeyeutandığımıdüşündüğüiçin,garsonlardanbiri,“Gel,birçorbavereyim”dedi.“Yok”dedim.“Sağol!”Benimderdimbaşkaydıvebunukimseanlayamazdı.Eveyürüyerekdöneceğimiçin,soğusabilelezzetindenkaybetmeyecekbirşeylerarıyordum.Sonuçtatabiikikararveremedim.Bununüzerine,üçlokantayadagirip,hepsinedesiparişlerverdim.Hazırlanmalarınıbeklerken,caddedekikızlarıizledim.Saçlarını,giysilerini,ayakkabılarını...Birfikirversindiye...Dünyanınengüzelkızı,ocehennemgibidepodabirkazaklaoturuyordu.Birtişörtalmalıyım,diyedüşündüm.Birdükkânagirip,enazotuztişörtü,hayatımdailkkezgörüyormuşgibiinceledim.Nedeolsahayatımdailkkezbirkızatişörtalıyordum.“Kaçbeden?”diyesorduklarında,afallayıpkaldım.Veönündeanneminkolyesindekinebenzeyenbirmeleğinresmiolankırmızıtişörttenikitanealdım.İkifarklıbedende.Bütünbunlarıyaparkenokadarheyecanlanıyordumkiellerimtitriyorduvecebimdenherçıkarışımdaparalarımetrafasaçılıyordu.Birdegaliba,aptalgibisırıtıyordum...

Ancaküçlokantayıdagezip,hazırlanmışolanpaketleribirarayagetirinceanladımnekadarabartmışolduğumu.Neredeysebeşkişiyeyetecekkadaryemekalmıştım.Umursamadım.Artıktekhedefim,hiçbirisoğumadanbiranöncehangaradönebilmekti.Koşmayabaşladım.Yolda,ellerimyandığıiçinikikezduruppaketleriyerebıraktım.Birara,babamınhâlâaynıyerdeoturuyorolabileceğinidüşündüm.AmasonragüneşinAhadgibibirsarhoşubileuyandıracakkadaryükselmişolduğunudüşünerekkoşmayadevamettim.TozSokak’avardığımda,sandalyedebabamdayoktu.Gitmişlerdi...

BöyleceAhad’ayakalanmadanhangaragirebildim.Oanaklımaiçecekbirşeyalmadığımgeldi.Bütünbunlarınyanınaenazındanbirkolagerekiyordu.Evdebirşişevardı.Hangardançıktığımanbabamayakalandım.Yanında,tanımadığımbiradamvardı.Otanımadığımadamınbelindedebirsilah.İkisinedealışıktım.Yabancılaraveyabancılarınbellerindekisilahlara.Önemsemedim.Sadeceböylesiyabancılargeneldeyolaçıkmadanöncegörünmeyebaşladıklarıiçin,“Şimdideğil!Şimdigitmesinler,neolur!Birgündahakalsınlar!”diyeyalvardımiçimden.Kaçakgöçmenlereveonlarıtaşıyanlaratanrılıkedenbirgücünvarlığındanşüpheliolduğumiçin,kimeyalvardığımıbilmeden.Evinarkasındakiçardağadoğruyürürlerken,babamdönüpbağırdı:

“Neredesinsenkaçsaattir!Git,dorseyitemizle!Sonradabirtalaşat!”Kamyonunarkasındakidevkutuyadorsediyordu.Amabenkasademeyitercih

ediyordum.Dahamantıklıgeliyordu.Çünküobirkasaydı!İçineinsankoyduğumuz,içindeinsanbiriktirdiğimiz,kapılarınımutlakakilitlediğimizvesürekliboşaltıpdoldurduğumuzbirkasa...Hattabirkasaolduğufarkedilmesindiye,elimizdengeleniyapmıyormuyduk?Dışındakidev“AHADLOJİSTİK–YAŞMEYVESEBZETAŞIMACILIĞI”yazısıbununiçindeğilmiydi?Ardındakikasayıgizlemekiçinduvaraasılmışboktanbirtablogibi...

“Tamambaba!Gidiyorum!”Yalvardığımherkimyadaneysebeniduymuşolmalıydı,çünkübabamınvermişolduğu

emirsıradanvegündelikti.Yolanezamançıkılacağıhakkındabirbilgiverenemirlerdendeğil.Emirvermekiçinverilmişolanbiremir.Babamınancakbenigörünceaklınagelenemirlerindenbiri.“Nasılsınoğlum,neyapıyorsun?”demeyibilmediğiiçin,kendincekurduğubiriletişimbiçimi...

Nezamankibabamlayabancı,evinarkasınageçipgözdenkayboldular,bendebirköpekhızıylaevegirdim.Birşişekola,birbardak,birçatalvebirbıçağıtoplamamsadecesaniyelersürdü.Hemençıkıpyinebirköpekgibikoştumhangara.

Şimdiplanınikinciaşamasınageçmekgerekiyordu:Birsofrahazırlamak.Kamyonhangarınortayerindeduruyorvebabamınüzerindemarangozlukişleriniyaptığımetalmasayınereyeçekeceğimkonusundabanapekdebirseçimbırakmıyordu.Depoağzınınhemenyanındaydı.Üstündekiçekiç,tornavida,İngilizanahtarı,vidaveçivilerinhepsinitoplayıpyerekoydum.Kirdensimsiyaholmuşbirbezleüstünüsildiğimisandım.Birtaburevardıhangarda,amaneredeolduğunubulmakiçinenazondakikauğraştım.Sonradagetiripmasanınyanınakoyarken,tekayağınınaksadığınıfarkettim.Altınakatlayıpkoyacağımbirkartonbulmayıdüşündümamazamankaybetmemekiçinvazgeçtim.Dünyanınengüzelkızıotabureninüstündesallanıpdarahatsızolmasındiye,aksayanayağınınaltınakendiayağımısıkıştırabilirdim.Böyleceoyerken,benyanındaayaktadurur,hattaelimiomzunabilekoyabilirdim.Yemekleritekertekerpaketlerindençıkarıpyanyanamasayadizdim.Kolonyalımendiller,tuzvekarabiberpaketleri,peçeteler,çatal,bıçak,bardakvekolayıdakoyupikiadımgeriattım...Evet,karşımdaduranşeyebirsofradenebilirdi.Yadabanaöylegeliyordu.Benveherşey,artıkhazırdık!Kamyonunaltınasakladığımtişörtleriyemektensonraverecektim...Tatlıyerine.

Cebimdekianahtarlakapağınkilidiniaçtımvedepoyaindim.Okadarheyecanlanmıştımkikalbimalnımdaatıyorgibiydi.Benigörürgörmez,kalkabilecekhaliolanlarderhalayağafırlayıpetrafımısardı.Herzamankigibi,yolaçıkacaklarınısanmışlardı.İkielimidesallayarak,“Hayır!Hayır!No!No!”dedim.Omuzlarınaçığdüşmüşgibiçöktüler,olduklarıyere.Sonraonugördüm.Dünyanınengüzelkızını.Göğsüneçektiğidizlerininüzerinebaşınıkoymuş,kollarıyladaetrafınısarmıştı.Yanınagidenekadarbanabakmadı.Nezamankigölgemüstünükapladı,başınıkaldırdı.Bircesaretkadarnefesalıpverdimveelimiuzattım.Anlamadı.Hafifçeeğilipsağelinituttum.Başınısallamayabaşladı.Sağasoladoğru.“Korkma”dedim.Boştaolanelimle,yüzümle,bakışlarımla,sahipolduğumherşeyle...Amaanlamadı.Hattahiçbirianlamadı.Annesiolduğunutahminettiğim,hemenyanındaoturankadınbağırmayabaşladı.Bağırarakbirşeylersöylemeye...Sonraonabiradameklendi.Sonrabirkadındaha.Sonradahepsi.Amaönemsemedim.Anlarlar,diyedüşündüm.Gülümsedimhatta.Yüzlerinegülümseyerekbaktımveelimdekielibırakmadım.Sonrabirden,dünyanınengüzelkızıağlamayavekendinigeriyedoğruçekmeyebaşladı.Osıradaomuzlarımdaellerhissettim.Biziayırmayaçalışaneller.Heryerimdeydiler.Beniondançekipkoparmakistiyorlardı.Veoelibırakmakzorundakaldım.Diğerlerideomuzlarımıbıraktı.“Peki!”dedim.“Tamam...Noproblem!”Olduğumyerdedöndümvebiradımattım.Amadahafazlagidemedim.Çünküannesiolduğunudüşündüğümkadınkarşımageçmiş,duruyordu.İkihecelibirkelimesöylediveyüzümetükürdü.Sonradaönümdençekildivebensadeceyürüdüm.Beniöldürecekmişgibibakanyirmidörtçiftgözünarasındangeçipmerdivenitırmandımvehangaraçıkıpkapağıkilitledim.Yüzümdekitükürüğüelimintersiylesilipbirkaçsaniyehareketsizdurdum.Sofrayabaktım.Yemeklere...Hâlâçokhafifdeolsadumanlarıtütüyordu.Yadabenhayalgörüyordum.Tabureyeçöktüm,tekayağıaksadığıiçinneredeysedüşüyordum.Dengemi

sağlayıpdirseklerimimasayadayadım.Başımıelleriminarasınaalıpgözlerimikapadımvekimolduğumuanladım...

Tabiikiogünekadar,nasılbirişiniçinegömülmüşolduğumunfarkındaydım.Oinsanlarıngözündedaimauzakdurmalarıgerekenyaratıklardanbiriolduğumu,elbettebiliyordum.Çaresizcemuhtaçolduklarıamayanınayaklaşmayayadabirlikteyalnızkalmayaaslacesaretedemeyecekleribiryaratık...Evet,doğru,bendeonlarısevmiyordum.Hattabazenvarlıklarınabilekatlanamıyordum.Çünküodepodasadecekendileriyoktu.Farkındadeğillerdibelki,amabendeodepodaonlarlasıkışıpkalmıştım.Üstelikbenimnefretim,sadeceiçimdeydi.Kapalıdudaklarımınhemenardında.Yinedeelimdengeleniyapıyordum.Hastalanmamaları,açkalmamaları,pislikiçindeyaşamamalarıiçin...Benneyapmamgerekirseonuyapıyordum.Üsteliksadecebirçocuktum.Meğerdeğilmişim.Birazönceolanlar,ikikulağımadabağırıyorduartık:Senbirçocukdeğilsin!..Bilemezdim...Bilmiyordum...Oinsanlarıngözündebukadarçirkinolduğumubilmiyordum...Kendilerigibiyollaradökülmüşyadadökülmeyeçalışmışolanlardankimbilirkaçkezdinledikleriotecavüzhikâyelerininkahramanlarınabukadarbenzediğimdenhaberimyoktu.Bendenbukadarkorktuklarınıbilmiyordum.Bukadarkorkulacakbiriolduğumubendebilmiyordum...Üstelikbuhiçbitmeyecekti...Veartıkkarşımdasadeceikiseçenekkalmıştı:Yabuevden,buhayattanvebenimbircanavarolduğumudüşünenbuinsanlardankaçıpuzaklaragidecektim,yada...

Ayağakalktım.Yediadımatıpsağımdakiduvarınönünegeldim.Çömeldim.Dizleriminhizasındakisiyahkutununkapağınıaçtım.Karşımaçıkanbüyükkırmızıvanayı,zorlukladaolsa,sağadoğru,sonunakadarçevirdim.Böylece,orayatakıldığındanberiovanailkkezdönmüşoldu.Şebekesuyu,içindendahaöncehiçbirşeygeçmemişolanborudandepoyadoğruyolaçıktıvebuazgınyürüyüşünsesi,çokderinlerdebiryerdebirnehirakmayabaşlamışgibiduyuldu.Sonraoseseaynıderinliktengelenbirçarpmagürültüsüeklendi.Etindemireçarpmagürültüsü.Yumruklanmayabaşlamışolankapaktakiasmakilidebaktım.Yerindenbilekımıldamıyordu.Sadece,kapak,heryumruktabellibelirsiztitriyordu.Yadabenhayalgörüyordum.Ardındakimbilir,hangiyükseklikteçığlıklaratılıyoramabensadecebaşkabirdünyadangeliyormuşgibiboğukseslerduyuyordum.Sankihangarınkarnıgurulduyormuşgibi.Belkideogurultubendengeliyordu.Yenidenmasanınbaşınadöndümvetabureyeoturupağırağıryemeyebaşladım.Ağzımdangeçenhiçbirşeyintadınıalmadığımiçin,neyediğimebakmadım.Sadeceçiğnedim.Depokapağınıizleyeizleyevedepoyudolduransuyudinleyedinleye...Osıradahiçbirşeydüşünmedim.

Doyduğumuhissettiğiman,kolonyalımendilpaketlerindenbirinialıpyırtarakaçtım.Parmaklarımıvedudaklarımı,tamamentemizlendiklerineinananakadarsildim.Yağlanmışolanmendilikatlayıp,küçükpaketininiçinetekrarsoktumveayağımındibindekitorbayakoydum.Sigarayabaşlamakiçinçokdoğrubirandı.Kalkıpkamyonunyanınagittimveşoförtarafındakikapıyıaçtım.İçiıvırzıvırladolubüyükbircepvardıkapıda.Elimisokupbirazkarıştırdımvearadığımıbuldum.Babamın,çakmağıdaimaiçindeolanbirpaketsigarası.Birtaneçekipyaktım.Öksürdümvebirnefesdahaaldım.Paketiyerinekoyup,kapıyıkapadım.Depokapağınadoğruyürüyüp,biradımdahaattım.Kapağınüzerindedurarak,sigarayı,bitenekadariçtim.Çoğalmışolanyumruklamalarıntitreşiminiayaklarımınaltındahissettiğimisandım.Birkaçadımatıpduvardibinegeldimveçömelipsiyahdolabınkapağınıaçtım.Annemidüşündüm.Sonradababamı.Vekırmızıvanayıkapadım.Nenehirnedesesikaldı.İkisidekuruyupgitti.

Depokapağınınbaşınagidipçömeldimveasmakilidiaçıpçıkardım.Yumruklamalaroan

durdu.Yadabenöylesandım.İkielimleikikulpundantutup,doğrularakkapağıkaldırdım.Öncebirikiçığlıksızdı,sonrasessizlikoldu.Geriyedoğruikiadımatıpkapağıyavaşçayerebıraktım.Böylecebirmetreönümdeolandeponunağzıtamamenaçılmışoldu.Dönüpyürüdümvetabureyeoturdum.Amabudefa,düşecekgibiolmadım.Çünküaksayanherşeyinfarkındaydım.

Aşağıdakiinsanlarınhayallerindebircanavarvardı.Vebendeocanavarındepodakibütüninsanlığısikipatmasınıbekledim.Öncebir,sonraüç,sonraonfarklısesduydum.Konuşmasesleri.Üstüstebinenvebirbirinekarışanvebirdumangibideponunağzındançıkıphangarıntavanınadoğruyükselipkaybolansesler.Sonrabirağlamasesiduydum.Hattaiki...Birçığlık.Sonrasessizlik...

Saçlargördüm.Simsiyahsaçlar.Sonrabiryüz.Sonraomuzlar.Sonratalaşlarınarasındainceparmaklargördüm.Sonrabirdiz.Birdizdahaveişte,dünyanınengüzelkızıayakta.Karşımda...Ağlıyordu.Amagözyaşıyoktugörünürde.İçindenakıpgidiyormuşgibiydi.Derinden.Birazöncekinehirgibi.Belkidayasamkulağımıgöğsüne,gözyaşlarınınsesiniduyardım.Amayapmadım.Sofrayıgösterdim.“Ye!”dedim.“Seniniçin.”Öncebir,sonraaltıadımdahaattı.Biraniçintereddütetti,sonrahızlayemekleritoplayıp,deponunağzındaniçeriuzatmayabaşladı.Birdakikaiçinde,masadanevarsa,deponungirişindekaybolupgitti.Sonradurduvebanabaktı.Gözlerinigözlerimedikti.Titriyordu.

Banadoğruikiadımatıpelbisesinindüğmeleriniaçmayabaşladı.Budefagörebildimgözyaşlarını.Artıkiçindentaşmışveyanaklarındanakıyorlardı.Deponunağzınabaktım.Ardınakadaraçıkkapağına.Ampulyinepatlamışolmalıydı.Neışıkgeliyordunebirsesnedebaşkabiri...Sadecebirara,hıçkırığabenzerbirşeyduyuldu.Yerinaltındangelen...Birzamanlar,bebeğiölenokadınınattığıveyanındakilerinağzınıkapatmasıylayarımkalançığlıkgibitekhecelibirşey...

Ogün,yirmiüçinsan,birkaçstraforparçası,birkaçsayfadagazetekâğıdıüzerinde,hayatımdailkkezbirkadınadokundum.Omuzlarınınüzerinden,deponunaçıkağzınabakabaka,şahdamarımkesilmişgibiboşalacakkenbenigeriitti.Birerkeğinneolduğunubendeniyibiliyordu.İçimdebirikmişnevarsa,hangarınzemininedöktüm...

Ogiyindi,bengiyindim.Odepoyagirdi,benkapağıkilitledim.Sonradayerdekitalaşlarıveiçlerineçekipaldıklarınısüpürmeyebaşladım...Hiçbirizkalmadı...Ertesigün,tekneyebinerlerkendegözlerininiçinebaktım.Hepsinin.Tekerteker.Oradadabirizyoktu.Demekkianlaşmıştık.Onlarbenimbircanavarolduğumudüşünüyorduvebendebircanavaroluyordum.Üstelikiçlerindenbirinibanakurbanetmeyekararvermeleriondakikadanfazlasürmüyordu...

Dönüşte,“Depoyusubasmış!”dedibabam.“Söylemiştiadamlar”dedim.“Evedahayakınyaptır,diye.”Artıkâşıkdeğildim.Sadeceyoluizledim.Oinsanlarınbanagösterdiğiyolu.Tekyön.Dönüş

yoktu...Üzerindemelekolankırmızıtişörtleri,başkadünyalarınengüzelkızlarınısatınalmakiçinsakladım.Sonraonlaradagerekolmadığınıanladım.Öğrendimkisoleliminişaretparmağıbirnamluydu.Herhangibirinedoğrultmamyeterliydi.Eğerbirisininkarısıysa,başkabirkadınbulupgönderirlerdi.Böylece14yaşımda,şövalyelikunvanım,parçaparçaelimdenalınmışoldu.Amabuaslaöğrenilmedi,çünküoyaşakadarejderhalarvezindanlararasındabirşövalyeolarakyaşadığımdankimseninhaberiyoktu.BelkibirCuma’nınvardıamaodasayılmazdı.Çünküo,kâğıttankurbağamimarı,yaşasadabilemezdi:Nedenogün,oevden,ohayattanvebenimbircanavarolduğumudüşünenoinsanlardankaçıpuzaklara

gitmediğimi...BelkideadımFelatolmadığıiçindi.Birkorkakolduğumiçin...Peki,birkorkaktancanavarolurmuydu?Tabiiki!Hattagalibasadecekorkaklarcanavaroluyordu.Yaşayankanıtıydımbunun.Talaştanmideminbulanmasıdabuyüzdendi.Çünkübentalaştım.Tozvekıymık.Dünyayıbenimleörtseler,geriyetekbirizkalmazdı...Denedim.Kendimiokadınlarınüzerinedefalarcaserptimvehepsiniyokettim.

Korkunçbiryaratığadönüşmemsadecebeşyılsürmüştü.Babam,Aruz,DordorveHarmin’inbirtoplamıolmuştum.Hattatoplamlarınıdageçmiştim.Nedeolsahâlâbirçocuktum.14yaşındaydım.Buyüzdendebaşkalarınınacısıbenimiçinsadecebiroyunduveyaşadıklarımınhiçbirigerçekgibigörünmüyordu.Vebütünbunlarbenidahadakorkunçyapıyordu.Çocukişçiliğimibaşkabirsektördeyürütüyorolsambukadaretkilenmezdimtabii.Benimyaptığımişte,ciğerlerimidelikdeşikedecekgaripkimyasallaryadafarkındaolmadanbağımlısıhalinegeleceğimtinerbenzeriuçucumaddeleryoktu.Benhizmetsektöründeydim.Lağımkapaklıbirsektörde!Hizmetsektörününkanalizasyonunda.İçindeninsangeçenbirlağımıntıkanmamasındanvetemizliğindensorumluydum.Belkidebuyüzden,herkesgibidoğuştansahipolduğumempatiyeteneğimbunoktadabirhaltayaramıyordu.Kendimioyarıbok-yarıinsanlarınyerinekoyabilmemmümkündeğildi.Zatensözkonusuyeteneğimintamamını,babam,Aruz,DordorveHarmin’indavranışgerekçelerinianlamakiçinçoktanharcamıştım.Geriye,çevresinebirçiftmermigibibakangözlerimdenbaşkabirşeykalmamıştı.Kaçaklarınbiradları,birhayatları,içlerindeakankanlarıvebirsinirsistemleriolmasıbenikesinlikleilgilendirmiyordu.Sadeceöfkeleniyordum.Enküçüktepkileriyadaendargülümsemeleribilezehirlibirertırnakgibiyırtıyordugözbebeklerimi.Özelliklede,içteniçekurduklarıohayalleri!Çünküduyabiliyordumbenonları!Hemdegayetnetduyuyordumohayalinşaatlarını!Çokuzaklardamutluolmahayalleri!Gerçekleşmelerindeisteristemezbenimdepayımınolduğuoiğrençhayalleri!Birdefasındasormuştumbabama.“Bizdegidebilirmiyiz?”diye.Yalvarmıştımhatta.“Baba,bizidegötürsünler!”Dordor’laHarmin’inteknelerinebinipyenidendoğmakiçinbaşkakıyılaraayakbasabilirdik.“Lütfen,baba,bizdegidelim!”Bakmıştısuratıma.“Bizimişimiz”demişti.“Gidenigöndermek...Gitmekdeğil!”Bizimişimizöldürmek,ölmekdeğil,dergibi...

Bununüzerine,bende,Kandalı’dakalmanınacısıyla,kendihayallerimikurdum.Bazengerçeğebiledönüştüler.Hattadefalarcadönüştülervehepsidetamhayalettiğimgibioldu:Kendilerinehangitoprakvaatedilmişse,onaayakbasmalarınaikiadımkalaaylarcasürmüşbirişkenceolanyolculuklarınınartıksonaerdiğinidüşündüklerioanda,SahilGüvenliktarafındanyakalandıklarınıgördüm.Yatelevizyondayadagazetelerdekifotoğraflarda.Kimbilirhangigeceninhangiköründe,oSahilGüvenlikprojektörleriyledelikdeşikolmuşsuratlarınabaktıkçakendimiokadariyihissettimkikahkahalarattım!Aynıandabinavcıyayakalanmışbingözlübirtavşangibibirbirlerineyapışıpkaldıklarıoanlarıizledikçe,“Gördünüzmü!”diyordum.Hepsiboşunaydıişte!Şimdi,ilkuçakla,doğrugeldiğinizyere!Hayatınızdailkdefauçağabineceksiniz,onunladasınırdışıedileceksiniz!Siktiringidinhadi,herşeyebaştanbaşlayın!Amasonrabirdenkapanıyorduağzım.Çünküaklıma,yinebizimoradangeçeceklerigeliyordu.Amınakoyayım,diyordum!Hiçbirindenkurtuluşyok!Nedenevindeoturmuyorduhiçbiribuinsanların?Nedenkalmıyorlardışehirlerinde?Neden?..Sonradaherhangibirininkarşısınageçipbaşlıyordumbağırmaya:

“Sokağındasavaşmıvar?Ha?Evininönündeinsanlarbirbirinimiöldürüyor?Git,çık,savaşsendeozaman!Öl,yaralan,sakatkal!Açlıkmıvarsizinorada?Çocukyap,onuye!Kendiniye!Amakalkıpdadünyanınöbürucunagideceğimdiyebenimhayatımasıçma!Hemneolacakkioralaragidince!İliğinekadarsikileceksin!Başkaneolmasınıbekliyorsun?İnsanlarkollarınıaçmış,senibekliyorçünküdeğilmi!Gerizekâlı!Gideceğinyerdehiçbirdeğerinyok,anlamıyormusun?Hemdehiç!Göreceksin!Kimseseninleotobüsteyanyanaoturmakistemeyecek!Kimseseninleasansördeyalnızkalmakistemeyecek!Kimseohiçbirzamandüzeltemeyeceğinaptalaksanınlavereceğinselamlarıalmakistemeyecek!Kimse

seninlekomşuolmakistemeyecek!Kimseçocuğununseninçocuğunlaarkadaşlıketmesiniistemeyecek!Kimsesenindinineaitenufakbirşeyduymakyadagörmekistemeyecek!Kimseoyemeklerininiğrençkokularınıiçineçekmekistemeyecek!Kimseseninparakazanmanıistemeyecek!Kimseseninonlardandahamutluolmanıyadadahauzunyaşamanıistemeyecek!Kimsebirkuyruktaseninarkandaolmakistemeyecek!Kimsegittiğinyerdeoyvermeniistemeyecek!Kimseseninleyatmakistemeyecek!Kimsegözlerininiçinebakmakistemeyecek!Kimsesenibirinsanolarakgörmeyecek!Kimseadınısormakistemeyecek!İsteyenolursada,inanbana,yadelidiryadaistiyormuşgibiyapıyordur!İnsanlarsendenokadarnefretedeceklerkiyerleştiğinheryerdeemlakfiyatlarıdüşecek!Bunuanlaartık!Amahâlâcanınıveriyorsunoralaragitmekiçin!Hâlâçocuklarınıterkediyorsun!Hâlâyıllarcaöküzgibiçalışıpbizimgibilerevermekiçinparabiriktiriyorsun!Demekki...Demekkihertürlüacıyıhakediyorsun.İştebende,tambunoktadadevreyegiriyorum!Sanaöyleşeyleryaşatacağımkigidipbunubütünoorospuçocuğuarkadaşlarınaanlatacaksın!Bütünokaçakgöçdünyanızvarya!Hani‘Kim,nereye,nereden,kaçparayageçipgidiyor?’diyekulaktankulağaoynadığınızodünya!Süreklipalavralaratıpbirbirinizinağzınınsuyunuakıttığınızodünyanız!Hepsidesendenbahsedecek!Sanaolanlarıöğrenecek!Çünküsengidipanlatacaksın!Hemdeağlayaağlaya!Belkibazılarınıdaanlatamayacaksınbile!Utancından!Onlardabeyninikemirecek!Seninleöylebirkaçgüngeçireceğizkibirlikte,bundansonragöçmeyidüşünenkimvarsa,evindendışarıadımınıbileatamayacak!Yadanereyegidecekse,kuzeykutbundangeçipöylegidecek!Böylecebende...Bende...”

Bendene?Konuşmamburalardakesiliyordu...Çünküolurdaböylesidelicebirplanlabütünbuişlerisonaerdirebilirsembenimneolacağımkonusundapekbirfikrimyoktu.Tekbildiğim,durumumunbundandahakötüolamayacağıydı.Aslında,bütünbucümleler,üzerindeçalıştığımbirmetninparçalarıydı.Örneğin,yemekkokularıvedinleilgiliolanbölümleriekleyeliçokolmamıştı.Nedeolsa,okumayabaşlamıştım.Sınırlarınadahilolabilmekadınaherşeylerindenvazgeçtiklerioülkelerhakkındabilgisahibiolmakiçin,elimenegeçerseokuyordum.Uğrunagebermeyiyadaonyılboyuncakölegibiçalıştırılmayıgözealdıklarıoülkelerinnebokabenzediğinibilmemgerekiyordu!Veöğrendiğimnevarsa,konuşmamakatıyordum.Geneldeayaktabaşlardım.Ayaktakonuşmakönemliydi.Çünküonlarçoğunluklayerdeotururduveböylecearamızdaoluşanbuhizafarkı,patronunkimolduğunailişkindahabaştanbirfikirverirdi.Önemliolanbaşkabirayrıntıdaanibaşlangıçtı.Birden!Enbeklemediklerianda,durupdururkenbağırmayabaşlamak!Hattaöncesindeçocuksubirgülümsemeyleyüzlerinebakıpsonrabağırmakveiyicedonupkalmalarınısağlamak!Sonradaçömelirveyüzümüyüzlerineyaklaştırırdım.Bunuyapmayıseviyordum.Birineçokyakındanbakmayıvebirsonrakihamleyibilentekkişiolmayı.Sosyalmesafedenilen,insanlararası,saygıkaynaklıasgariboşluğatecavüzetmekmüthişbirduyguydu!Önceyüzümebakmakistemezvebakışlarınıkaçırıramasonraağzımdansaçılantükürüklerialınlarındanyadayanaklarındansilmekisterlerdi,böylecebiraniçindeolsaparmaklarınınarasındangözgözegelirdik.Veoan,benonlarıgörmezdim.Hemendibimdebirçiftgöz,birburun,birağızvebendenenazyirmiyaşbüyükbirinsanolduğunubiliramafarkınavarmazdım.Hiçbirşeygerçekgibigelmiyordu,derken,bunukastediyordum.Gerçekolanbendim.Sadeceben.Tabiibütünbunlar,oyaşlardapekdesağlıklıolmadığımınkanıtıydı.Amazatenyaptığımişte,akılsağlığıarananbirözellikdeğildi.Beşduyumunvekaslarımınçalışıyorolmasıyeterliydi.Lağımtemizliyordum!Vemademişimbuydu,ozamanlağımıntanrısıolmalıydım!Oldumda...Aslahatırlamakistemediğim,ancakunutmakiçinanlatmaktanbaşkaçareminolmadığıo

kadarçokşeyyaptımki...Üstelikbunlarıdabaşkaşeyleriaslahatırlamamakiçinyaptım...Amabugünü,dünüunutmakiçinyaşamak,hiçbirhaltayaramadı.Aksine...Unutulmasıgerekipdeunutulamayanlar,katlanakatlanaçoğaldı.Meğerönceyarınıunutmakgerekiyormuş...Herdoğanınyenibirgüneşolduğunainanacakkadarunutmak...Hergüneşiilkvesonkezgördüğüneeminolacakkadarunutmak.“Bugünkübirazdahagenişsanki!”yada“Dünkügüneşdahaovaldi,değilmi?”diyecekkadarunutmak...Hergünüilkkezyaşıyormuşgibihissedecekkadarunutmakgerekiyormuş...Vedebağırmak:“Hangidindedejavuyok,benonainanacağım!”Vedesusmak:Nerededirilişyok,benoradaolacağım...

JuanPoncedeLéonyadaJamesCookgibibirerkâşifolmalarıgerekirkendünyanınenaşağılıkişlerindenbiriniyapanDordor’laHarmin’iilkgördüğümde,babamada,içindesadeceküçükbirilmekolduğumsuçörgüsündekidiğerinsanlaradabenzemediklerinihemenanlamıştım.Üstelikdahadokuzyaşındaydım.Amaokonuşmaları,davranışlarıveanlattıklarıhikâyelerlebana,tamdaosıralaryeniyeniokumayabaşlamışolduğum,çocukromanlarındakiomaceracılarıçağrıştırırlardı.KorsanlığınNijeryaaçıklarındaaçlıktanyükgemisikemirmektenibaretolmadığıbiryüzyıldankalma,birçiftmaceracı...

Enazdörtokyanusuntuzunuyutmuş,tamdasadeceufuktarafındankuşatılmışken,hernedenseEge’yegelipbiravuçsudasıkışıpkalmışlardı.Belkidegeçerkenuğramışlarveparakazanmanınböylebiryoluolduğunudagörünce,“Yarınbırakıyoruz,buson!”diyediyeYunanistan’laTürkiyearasındayıllarınıharcamışlardı.İşeçıkmadıklarızamanlarbabamınbenibaşındansavmakistediğianlaradenkdüştüğünde,hayatımınengüzelgünlerinigeçirmişimdirDordorveHarmin’de.Evet,teknelerininadı,kaptanlarınınkiyleaynıydı.Aslındatabiikibunlarbirerlakaptı.İkiside,teknelerindençıkanbirgürültüyükelimeyedöküpkendilerineadolarakseçmişti.Dordor’dan“dor-dor”diyebirgürültüçıktığıiçinDordor’unadıDordor’du!Belkidegerçekadlarınıhiçbirzamanöğrenemediğimiçinbanaoromanlardakidenizcilergibigörünüyorlardı.

Özelliklebaharaylarında,sabahlarıgelipbenialırlar,yaDordor’ayaHarmin’ebindirir,sonradaancakhavakararıncababamateslimederlerdi.İkisideokumayıseverdi.Teknelerindedaimakitaplarolurdu.İkisidesüreklisigaraiçerdi.Tabiikioiçtiklerininsadecetütünolmadığınıoyaşlardaanlamammümkündeğildi.Sabahtanakşamakadar,esrarınokülrengidumanınıdenizinbulutrengihavasınakarıştırıpiçlerineçekervebazenhiçkonuşmaz,bazendebinhayatyaşamışkadarhikâyeanlatırlardı.Yüzmeyibanaonlaröğretti.Dalmayı,zıpkını,suyu,suyuniçini,dışını,hepsinionlardanöğrendim.Aralarındabiryaşvardı.Dordor,büyükolandı.Aileleriİstanbul’daydı.Heybeliada’da.Amahiçgörüşmezlerdi.Belkideyıllarönceevdenkaçtıklarıiçindi.Birileribirileriniaffedemediğinden...DordorkonuyuaçsaHarminkapatır,biri“Annemnasıldıracaba?”diyesorsadiğeri“Babamgibidir!”der,kestiripatardı.

JackLondonokurlardı.AmabenimokuduğumJackLondon’lardandeğil.Onlarınkibaşkaydı.JackLondon’ın,yıllarsonrakeşfettiğim,içindekibütünBeyazDiş’lerintekertekerçürüyüpdöküldüğüromanlarınıtercihederlerdi...Akşamolsunistemezdim.Havakararmasınvebenievegötürmesinler.Hepdenizdekalalım!İstediğimizyerdedemiratıp,istediğimizyerdesuyadüşelim!..İkisideevlenmemişti.Hiçbirkadınoıslakhayatıonlarlapaylaşamazdı.Yaşları30’danfazladeğildi.İkibüyüksokakçocuğu.İkibüyüksuçiçeği...Felat’tansonraikiçiçekdaha...

Sadeceonlaraanlatabildimzaten...Sadeceonlara...Dahaortadadepoyokkenvekaçaklarınhangardatutulduğuogünlerde,içlerindenbirininbananeleryaptığını...Dahadoğrusubiriyaparken,diğerlerininnasılhiçbirşeyyapmayıpizlediğini...

Sadecemasuminsanlarterketmiyordudoğduklarıtoprakları...Sadecekötüadamlardankaçanlaryoktu...Kaçankötüadamlardavardı!Kendiülkelerindearananvekimbilirgıyaplarındakaçyılamahkûmedilmişolansuçlulardageçiyorduhangarımızdan.Hırsızlar,katiller,tecavüzcülervedeçocuktecavüzcüleri...Vebenonlarladayalnızkalıyordum...

Onyaşındaydım.Suyuparaylasatmayıakılettiğimyaşta...Paraistemekiçinelimiuzattım.Elimitutupbenikendineçekti.Diğerlerigüldü.Hepsinindebiryanağışişti.Sankiağızlarındabiryumurtatutuyorlarmışgibi.Hastaolduklarınıdüşündüm.Gatmışmeğer.GatdenilenoYemenboku.Latincedeadıolanbirbok:Cathaedulis.Birçeşitamfetamin.Sabahtanakşama

kadarkendiniçiğnetencinsten...Kaçmayaçalıştım.Kurtulmaya,bağırmaya,ısırmaya,acıtmayaçalıştım.Olmadı.Yokolmayaçalıştım.Sihirlibirçocukgibi.Körvesağırolmayaçalıştım.Bananeolduğunuanlamamayaçalıştım.Olmadı...Gözlerindekırmızınehirlervardı.Pantolonumuçekipfermuarımıkapadı.Düğmemiilikleyipcebimesuyunparasınıkoydu.Başkaşeylerdüşünmeyeçalıştım.Olmadı.Ağlamaya,ağlayarakkoşmaya,babamıbulmaya,babamaherşeyianlatmayaçalıştım.Olmadı.Galibasuyuparaylasattığımiçindi.Babamöğrenirsekızardiye...Ağzımabirtutamotsoktu.Yanağındakiyumurtadeğilmiş,öğrendim.Oçiğnedivegözleridahadakızardı.Bençiğnedim,hiçbirşeyolmadı.

Yarımgünalnımdaizlerkaldı.Parmakizleri.Silinsinlerdiyebekledim.Silinmediler.Deriminaltınagömülüpalnımıniçinegirdiler.İkigünboyuncaoturmayaçalıştım.Olmadı.Sonradagizligizlikanadım...

NasıloldudaDordor’laHarmin’eanlattım,anlatabildim?Belkidenedediğiminbilefarkındadeğildim.Belkidesadecesayıkladım...İkisidedinledi.Birbirlerinebaktılarvehiçbirşeysöylemediler.Tekyaptıkları,benioakşamevegötürmemekvebabamabenimteknedekalacağımısöylemekoldu.Hattaüçgünkaldımoteknede.

Hangardakiler,gitmezamanıgeldiğinde,kamyonunkasasındançıkıp,önümdengeçegeçeveyüzümebakabakaDordor’unteknesinebindiler.SonradaDordor’laHarmin,ogeceninsabahında,herzamankigibiboşbirtekneyledöndüler.AynıgünAruzbabamıaradıvemalınYunanistan’ateslimedilmediğinisöyledi.Babamnediyeceğinibilemedi.Dordor’asorduveoşöylededi:

“Hepsiniöldürdük.Parasıneyse,vereceğiz.”Babamnediyeceğiniyinebilemedi,çünküneDordornedeHarminbununeden

yaptıklarınıanlattı.Çünküikiside,sırsaklamayıbilecekkadardenizciydi.Nedenbabamagerçeğisöylemediklerinibugünbiledüşünürüm.Hiçbirşeyinfarketmeyeceğinibildikleriiçindiherhalde.Yadakendibabalarınabilegüvenmediklerindenbenimkinehiçgüvenmiyorlardı!HaberAruz’aulaştığında,“Buson!İlkveson!”dedi.“Eğerbirdahaböylebirşeyolursa,affetmem!Göndersinlerparayı!”

DordoryoldakaybolanaltıkelleninparasınıAruz’aödedi,odayakınlarınaiadeetti.Ancaköldürülenlerdenbiri,yanibanayapılanıizleyenlerinenyaşlısı,Libya’dabiraşirettendi.PKK’nındiğerkaçakçılıkhizmetlerindedesüreklimüşterilerindenolanbiraşiret.HerzamanherkesiiknaedebileceğinidüşünenAruz,durumubaştaokadardaönemsemedivetekneninbattığınısöyledi.HattaDordor,Dordor’u,Aruz’unemriylebirhaftasonra,gerçektendebatırdı.AncakYunanistan’dakiler,LibyalılarlayürüttükleribiruyuşturucuişiyleilgiliolarakPKK’yıdevredışıbırakmakiçin,tekneninçokiyidurumdaolduğunuvebatmışolamayacağınısöyleyerekyarayıbirtırmıklakaşımaktagecikmedi.BudaAruz’uaşanvediğerkaçakçılıkişlerinekadaruzanankarmaşıkbirsorununortayaçıkmasınanedenoldu.Aruzelindengeldiğincebaskıyadayandıamabusadecedörtyılsürebildi.DiplomasininyetersizkaldığınıvekonununtehlikeliboyutlaravardığınıgörenAruz,birgeceDordor’uarayıpşöylededi:

“İkinizideseverim...Kaçyıldırişyaparız...Amabendenbukadar...Şimdi...Seçin.Hanginiz?Birinizyeter.”

Hanginiziöldüreyim,diyordu.Nedeolsabirişadamıydı.Hayattakalanlaçalışmayadevametmeyidüşünüyordu.Nasılkararverdiklerinibilmiyorum...Aslındabirfikrimvar...Aruz’unadamlarıbıçaklarıylabelirmedendörtgünönce,birgece,teknedeoturuyordukveDordor,esrarındanbirnefesçekipyıldızlarabaktı,sonradakonuştu:

“Neyapardıkeskiden,biliyormusun?Böylebirturistteknesifalangeçerkenelsallardık.

Sonradabakardık,kimkarşılıkveriyor,diye.Kaçtanesikız,diye...Bazensadeceheriflerelsallardı.Ozamandaderdikki,ulanbumesafedenbileanlıyorkarılarbirbokabenzemediğimizi...Tekmiçiftmioynardıkoelsallayanlarla...”

Belkideböylekararvermişlerdi.Kiminöleceğine...YadaDordorHarmin’eAruz’layaptığıkonuşmadanhiçsözetmemişvebütünkısaçöplerikendinesaklamıştı...Sonradaşöyledevametti:

“DiyoryaÂşıkVeysel,‘ikikapılıbirhan’diye?Ondancereyanyapıyorbuhayat!Onuniçinüşüyorumhep.Gideyimdekapatayımbirini!”

Gittiveokapıyıardındankapadı.66yerindenbıçaklanaraköldürüldüvecesedininfotoğraflarıçekilipLibya’yagönderildi.Fotoğraflar,bıçakdarbelerininsayılabileceğiaçılardançekilmişti.Siparişböyleydi.Çünküoherif,benisikilirkenizlediğindedeöldüğündede66yaşındaydı.

Birazınıbabamanlattı.BirazınıdaHarmin’dendinledim.“Kaçsaydınız!”diyecekoldum,güldüHarmin.Nesöyleyeceğimibilemedim.Hepsibenimyüzümden...Özürdileyecektim,sustum.SonraHarmindegittizaten.Kendikapısınıkapamaya.Geriyekitaplarıkaldı.Hepsinibanabıraktı.Birdebenkaldım...Birdebütünocesetler...

OnyaşındauğradığınbutecavüzseniherhangibirşekildeetkiledimiGazâ?Sendekimsin?Şakaşaka!Tabiikihayır.Eminmisin?Ayrıcabusadecebenimbaşımagelmişbirşeydeğilki!Doğruamayinede...Sanabirsırvereyim!Bunukimsebilmez...Onyaşındakibütünçocuklartecavüzeuğrar.Ciddimisin?Evet!Sonraneolurpeki?Onbiryaşındaolurlar.İyide,nedenkimsehatırlamıyorsendenbaşka?Çünküsağlıklıdaondan!Sağlıklıolanne?Tecavüz...Çocuklarıngeçirmesigerekenevrelervardırya?Sağlıklıbirgelişimiçin...

Tecavüzdeonlardanbiriişte.Onuniçinkimsehatırlamıyor...Zatenneyihatırlamıyorsan,bilkiosağlıklıdır!

Amasenhatırlıyorsun.Çünküsüreklihatırlatıyorsun,amınakoyayım!KendinikandırıyorsunGazâ.Gerçektenmi?..Tabiikikandırıyorumkendimi!Başkaçaremvarmı?Demekkiotecavüzdenetkilenmişsin.Hemdeçok.Lütfenkabulet.Peki,kabulediyorum...Amasadece,lütfen,dediğiniçin.Teşekkürederim...Nasılhissediyorsunpekişimdi?Herzamankigibi.Yani?Gatgibi!Efendim?Çiğnenmişgibi!Çiğneniyorgibi.Herançiğnenecekmişgibihissediyorumkendimi.Ozaman,yapmangerekentekbirşeyvar...

Neymişo?Kendinitükürtmek.Nasıl?Acıver.Kime?Hangiağzıniçindeysen,ona.Amaoöldü.Dordor’laHarminöldürdüonu.ÖlülerçiğneyemezGazâ.Öylebirçiğnerlerki!İnanbana,çiğneyemezler.Seniçiğneyenağızbaşka.Başkaağızyok!Var...Depo!Depomu?Saçmalama!Okiminağzıpeki?Babanın...Ahad’ınağzı.Hiçöyledüşünmemiştim.Zatendüşünmekbenimişim,Gazâ.Senindeğil.Benimişimne,ozaman?Beniöldürmek.Hepböylesöylüyorsun!Lütfen,böylesöyleme!Peki...Amasadece,lütfen,dediğiniçin.Teşekkürederim...Nasılhissediyorsunpekişimdi?Herzamankigibi.Yani?Kâğıttanbirkurbağagibi!

Kaçakgöçmentaşımacılığınınikiyüzüvardı:İlkinde,mal,yaniinsan,varacağınoktadaalıcıyateslimedilirvekaçırılmahizmetininbedelinigittiğiülkedezorunlubiçimdeçalışaraködemeyisürdürürdü.Diğerindeyse,alıcımalınkendisiydivebirdefayamahsusödediğibedelkarşılığındagideceğiyeregötürülür,sonradanehalivarsagörürdü!Ancakdünyadeğişiyor,dolayısıylailkuygulamadahaçokyaygınlaşıyordu.Yeryüzündekibölgelerarasıgelirdengesi,ayladünyaarasındakibirindehayatyok–diğerindevarendeksineyaklaşmayabaşladığından,kaçakgöçmentaşımacılığınınbiryüzü,diğerinegöre,hergünkatlanarakşişmanlıyordu.Bununbirbaşkanedenide,kendisindençokdahakârlıolanyanticaretleroluşturabilmepotansiyeliydi.Kaçakgöçmeninkaçakişçiyedönüştürülerekkaçakmalüretimindekullanılması,sürdürülebilirekonomivesürdürülebilirkötülükaçısındanolağanüstübiravantajdı.Çünkükötülüğündesürdürülebilmesiiçinbellimiktardabirçabaharcamakşarttı.Herşeyiinsandoğasındanbeklememekgerekiyordu!Herneyse...

Kaçaküretimmaliyetleri,Çin’denyapılanithalatmasraflarındanbiledüşüktü.Hattasırfbuyüzden,HerŞeyDahilturizminde,kârın,gidilenülkedeyapılacakolanalışverişlerdenbeklenmesinedeniyleulaşımın,bazıdurumlardadakonaklamanınbileneredeysebedavaolmasıgibi,yasadışıtaşımahizmetlerinindesembolikücretlerlesunulduğudurumlarçoğunluktaolmayabaşlamıştı.Kâbil’denMarsilya’yayadaİslamabad’danNapoli’yekalkanbedavaişçiservislerikıtalararasındamekikdokuyordu!Buda,bizimdepodangeçenprofillerindahadakırıkburunluolmasıanlamınageliyordu.Gittikleriülkedeözgürlükhayallerikuranlarınyerini,biryıldabirinekparasıbiriktiripailelerinegönderebilmekuğrunayıllarcazorunluolarakçalıştırılmayıgözealmışolanlardevralmıştı.Bunlarınyarısıyolculuklarınabütünbunlarınfarkındaolarakçıkıyor,diğeryarısıda,başınageleceklerdenhabersiz,dünyaüzerindekirefahtanpayınıalmayagittiğinisanıyordu.Kaçakgöçmentaşımacılığı,artıkgerçekbirköleticaretinedönüşmüştü.Sektördekullanılantekniklerebakıldığında,şiddetbirgüneşgibiöneçıkıyordu.Yinede,geçmişteolduğugibisavaşlarkazanıpköleleredinmek,pazarlarkurupaçıkartırmalardüzenlemekhayliyorucuvezamankaybettiriciolduğundan,çağdaşdünya,mucizevibiraraçolan,özgüriradeninyönlendirilmesineyoğunlaşmıştı.Hernekadargelenekselşiddetyöntemleriniuygulayanveçoğunluklafuhuşsektörünesermayesunanyapılarvarlıklarınısürdürsede,insanticaretininengeçerliaracı,iknaetmekti.Tabiikibudaşiddetinbirtürüydüamaişinsonundaortalıkokadardakirlenmişolmuyordu.

Sonuçta,depoyagiripçıkanlarıngeneldavranışlarında,bilinmezlikveyasadışılığıngetirdiğikorkununyanında,inekhayaliyleyüklü–kiortalamainekağırlığı500kiloydu–biritaatkârlıkdabelirmişti.Böylece,omuzlarıdahadaçökmüş,boyuneğmeaçılarıartmışveyoksulluk-sıkışabilmepozitifkorelasyonudoğrultusundadepodadahaazyerkaplamayabaşlamışolan,yemekiçinparaödemekorkusuylakumanyalarınıyanlarındataşıyan,birbirleriyleeskisikadarkonuşmayan,sonolarakdasüreklisinsihesaplaryapan,yeninesilbirkaçakgöçmenlersürüsüçıkmıştıortaya.Bununsonucundada,antikMısır’dakikölelerdenpekbirfarklarıkalmamıştıartık.Hepberaberzamandagerigitmeyibecermiştik!Hattaoyeninesligördüktensonra,piramitlerindünyadışıvarlıklartarafındanyapılmışolduğunaaslainanmadım.Çünküpiramitlerin,insanlartarafındandeğilamainsandanyapılmışolduğunuanlamamçoksürmedi.Özetolarak,G-8veG-20üyesidevletlerinmakroekonomipolitikalarınındadesteğiyle,ben,G-1olarak,o72metrekarelikdeponunfiravunuhalinegeldim.ÇocukfiravunTutankamon’dantekfarkım,oaptalmakyajıyapmıyorolmamdı.Birdetabiietekgiymiyordum...Birfiravunolarak,tekihtiyacım,paraydı.Piramidimiinşaettirecek

kadarbirpara!Babamdançalacakyaşagelmişhattageçmiştimbile!Amaonunhaberiolmadandepodabirdeğişiklikyapmamsözkonusudeğildi.Buyüzdende,önceAhad’ıiknaetmeliydim.Çardaktaoturmuş,telefonlakonuşuyordu.TabiikiAruz’la.Çenelerinikapamalarınısabırlabekledim.Harmin’insuaygırıavlamayagiderkensuaygırınınsırtındakiparazitlertarafındanavlanmışolduğuhaberinialalıikiayolmuştu.Böceklergibikaçaklardayazaylarındaçoğaldığıiçin,dahageçenseneyekadarnefretettiğimhaziranaylarındanbiridahagelmiştiamabuseferokulunkapanmasınaokadardaüzülmemiştim.Nedeolsa,imparatorlukpeşindeydim.

Sonundababamtelefonukapadıveherzamankigibibenigörmeyenogözleriylesuratımabakıp,“Nevar?”dedi.

“Depo”dedim.“Neolmuşdepoya?”“Birlisteçıkardım.Baksana...”Önünekoyduğumkâğıdıaldıvedahailkmaddesindedurupsordu.“Nebu?”Sakinolmalıydım.Heyecanlandığımıgörürse,herşeyianlardı.Çünkühepanlardı.Olmayan

şeyleribileanlardı.Depremkokusualanilkelhayvanlargibiydi.Oölümavigözlerininhemenardında,içdünyamaayarlıbirradarvardı.Sadecebenimahvetmekiçinüretilmişbirsilahtıbabam.Birteknolojiharikası!İnsansızhavaaracıgibibirşey!Yadaherneyse,içindeinsanolmayanbirşey!Amabendehazırlıklıydım!Benimdekendimegöretekniklerimvardı...

“Hanibusenedahaçokadamgelecek,depoyugenişletmeklazım,diyordunya?Benceonunyerinebunlarıtaktırabiliriz.Şimdi,aslındameselekalabalıkolmalarıdeğil.Çünkübirşekildesıkışıpsığıyorlar.Osorundeğil.Hemzatenbugünekadar,birdefadaenfazlayüzkişiminegeldi.Onudagayetrahatalıyordepo.Aslındasorunşu:Bunlarınsayısıartınca,günlükişlerihalletmekmümkünolmuyor.Heleöylebirdebebek,yaşlıfalanolunca,hiçbirşeyeyetişemiyorum.Biliyorsun,birdebazenbirbirlerinegiriyorlar...”

Burayakadargayetiyigidiyordum.Üstelikgerçektende,dahabirkaçayönce,ikiadımötemde,birLübnanlıbaşkabirLübnanlıyıkafasınabirtorbageçiripboğmayakalkmıştı.SonradananlaşılmıştıkiikisideBeyrut’tangelmişti.BiriŞii,diğeriSünni’ydi.ŞiiolanınmahallesindekipazarıSünniler,SünniolanınsokağındakicamiyideŞiilerhavayauçurmuştu.EnazbirUlsteerVolunteerForcemilitanıylabirIRAmilitanıkadaryanyanagelmemesigerekenbudeliler,nasılolduysagözdenkaçmışveaynıkafileyekonmuştu.Tabiikibütünbunları,Aruz’untelefondakitercümeleriyleöğrenmiştik.Ayaküstügörülenotele-mahkemesonucunda,ikisinindegideceklerisonnoktayakadarellerininbağlıkalmasınakararverilmişti.Hernereyegideceklerse,oradaboğazlayabilirlerdibirbirlerini.Zatenonlarhiçbirşeyyapmasabileçocuklarıgırtlaklaşmayadevamedecekti.Çünkümezhepsavaşlarıdamodagibiydi.Yirmiyıldabirkendinitekrarederdi.Enazından,Ortadoğu’da.Batı’dainsanlarkendilerineyakışanıgiymeyiçoktanöğrenmişolduğundan,artıksadecefosilyakıtlargibiasilrenkleriçinkandöküyorlardı.AncakAvrupaParlamentosuveBeyazSaray’dakihalılardankanlekesiçıkarmaközelliklezordu,buyüzdendesavaşıevlerinesokmuyorlardı.Amasonuçtaonlardainsandıvebütüninsanlargibi,benzerleriylesavaşmakiçincanatıyorlardı.Bununiçindebirbirlerininkulaklarına“Çıkışagel!”diyefısıldıyorveBatımedeniyetisınırlarınıartlarındabıraktıklarıanda,başkalarınınevlerindeboğuşmaktangeridurmuyorlardı.DünyanınpolitikGreenwich’iolduğunainandığıiçinsadecesaatlerindeğil,mevsimlerinbilekendisinegöreayarlanmasınıisteyenveherkestendeyarattığıbuiklimlereuygunkumaşlara

bürünmesinibekleyenİsrail’indurumutabiikifarklıydı.Çünküİsrail,simsiyahkumaşlariçinde,kendisisindençıkıpetrafaDavutyıldızlarıfırlatan,nevrotikbirçölninjasıydı.SonolarakdaTürkiye,doğusundakiaynayabakıncaşişmanolduğunu,batısındakiaynayabakıncadakemiklerininsayıldığınıdüşünen,üstünegiydiğihiçbirşeyikendineyakıştıramayan,bulimikvedepresifbirgençkızdı.Yirmiyılboyuncaboğulacakmışgibiyiyipsonrapişmanoluyor,biryirmiyıldaboğazınıkanatanakadarkusupsonrayenidenyemeyebaşlıyordu.Genellemeleryapmanındahastalıklıbireğilimolduğunubiliyordumamabirtoplum,devletinikurduğugünkendinizatengenellemişoluyordu.Genellemelerdenkaçamayacakkadarörgütlübirdünyadayaşıyorduk.Artıkçokgeçti!Çünkütoptanalınıptoptansatılmakistiyorduk.Avuçiçikadarörneğinibeğenen,bütünkumaşıalmakzorundaydı.Tekstilsektöründeolduğugibi.Dahadoğrusu,örümcekağısektöründe...Bütünbunlardandaanlaşılacağıgibiherşey,kumaşlarlailgiliydi.AdalettanrıçasıJustitia’nıngözbağındanbayraklarakadar,herşeybirkumaşmeselesiydi...HâlâçıplakkalabilmişbirkaçAmazonyerlisininyüzlerindekiohuzur,kumaşsızlıktangeliyordu.Benimyüzümdekihuzursuzlukda,kumaşlarımızınaynıolduğubabamlakonuşuyorolmamdan...

“Amameselabirkameraolsa...Koyarımmonitörühangara,oradantakipederim.Birolayoldumu,hemengiderhallederim,yadanebileyim,sanahaberveririm.Tabiikamerakoyunca,birdeışıklazım.Onuniçindeüçfloresanyeter.Bak,burayahepsininfiyatlarınıyazdım.Birdediyorum,şöyleküçükbirbölmeyaptıralım.Haniperdeçektiriyoruzya,onunyerine.Alçıpanlahallolur.Tuvaletişindendeçokkavgaçıkıyorçünkü.Yok,obanabaktı,buşunabaktı,bilmemne...Onundaölçüleriniçıkarıpfiyatınıaldım.Aslındabirtuvaletiçinbirbölme,birdeböyleayrıbirbölmeyapayım,diyorum.Orayadaduvarabirhalkakoyarız.Haniaradabirdelirenoluyorya,sokarızoraya,zincirlerizduvara,dururorada...Ustayadagerekyok,benhallederimhepsini.Birdevantilatör...Leşgibikokuyorçünkü.Onugeçtimde,sonrabirbakıyorsun,bayılıyorbiri.Sonragit,onunlauğraş,birsürüiş!Bencenekadarazeczaneişiçıksaokadariyi.Bak,ovantilatörünfiyatıdaburada.Ayaklısıvar.Üçtaneyeter.Yanimesele,hastaetmemek...Aslındabirdeşutuvaletişinebiryöntembulsam!Yanibirkanalizasyonabağlantıfalanyapabilsek...Amaçokzor.Neyseartık,onueskiusuldevamettireceğiz...Şimdibak,depoyugenişletmekiçinhemenhemenbukadarbirparayaihtiyaçvar.Amabak,bunlarıntoplamışukadar.Bencehiçokadaruğraşmayagerekyok.Bunlarıalsakyeter...Nediyorsun?”

Birşeydemiyordu.Evet,sunumumaiyihazırlanmıştımamayinedeAhad’ınneyapacağıbelliolmazdı.Hattahernekadarokuldakidurumumumurundaolmasada“Bunlarlamıuğraştın,dersçalışacağına!”deyipheranbirtanegeçirebilirdisuratıma.Amaoşimdiliksadecebakmaklayetiniyordu.Sankisuratımıhayatındailkkezgörüyormuşgibi.Belkideöyleydi.Beniilkkezgörüyordu.Baktı...Baktı...Vekonuştu:

“Aferinlan!”İçimdebirikmişbütünnefesinnekadarfazlaolduğunuanlamasındiye,burnumuniki

deliğindenayrıayrıverdim.Tabiibirdekalbimyenidenatmayabaşladı.Hattaoanbirmucizeolduveeliniomzumaattı.

“Halledebilecekmisinpekihepsini?”“Hallederim!Senhiçmeraketme.Birdahakilernezamangeliyor?”“İkihaftasonra.”Teklifimiböylesinekolaycakabuletmişolmasıbenibiraptalaçevirmişti.İştekanıtı:“İkihaftayaodepoyubencennetyaparım,cennet!”Güldü.Bendegüldüm.14yaşındakioğlununbabamesleğinebukadarhevesleilgi

duyması,hattadörtellesarılması,biryerlerindebirkaçhücreoynatmışolmalıydı.Belkidedoğduğumdanberibenimleilkkezgururduyuyordu.Tabiikibunusöylemediamatamdaöylebirandı.Benonunyerinedegururduyabilirdimkendimle.Nedeolsa,Ahadelinicebineatmışveçıkardığıdestedenbanknotlarayırmayabaşlamıştıbile.Sonrabirdendurupsordu.

“Okulnasıl?”Okadarşaşırdımkisaçmaladım.“Tatilolduyababa.”“Onubiliyoruzlan!Nasıldiyorum,geçtinmisınıfı?”“Takdiraldımbaba.”Birkaçbanknotdahaayrıldıdesteden.Galibabirödülalacaktım.Gerçektendedünya

tersinedönmeyebaşlamıştı!Heyecandanunutmuştum,sınıfbirincisiolduğumusöylemeyi.Hattabütünsekizincisınıflarınarasındaenyüksekortalamayasahipolduğumiçin,ödüldiyeelimekendiniokutanakadarpeşimibırakmayacağıanlaşılanRobinsonCrusoe’nuntutuşturulduğunusöylemeyideunutmuştum.Çoksinsibiristekle,KahramanBaşçavuşYadigârAmca’nınoğluEnder’inderslerininneredeyseokuldanatılacakkadarkötüolduğunudasöylemeyidüşünmüşamaonudabecerememiş.düşünmeklekalmıştım.

“Aferin!”dediAhad.İkincikez!Hayatımıbağışlargibi.“Kaçageçtinşimdi?”Birinsandanbukadarnefretetmekveonuntarafındanönemsenmeyibukadaristemek,

aynıandanasılmümkünolabiliyordu?Buikiistekdeaynıbedendekendilerinenasılyerbulabiliyordu?Kimbilirneacılarçekiliyorduoaniçimde?Nekavgalardönüyordu?Nasılgiriyorlardıbirbirlerine?Nasılbirsavaş?Korkunçtumutlaka.Oyüzdenbulanıyordumidem.Amaağzımıaçtığımanda,kiminkazandığıbellioldu.

“Dokuza...Lise1’e.”Ağzımınhâkimiyetinielegeçirememişolanvekörbirinkârsavaşındanmağlupçıkan

tarafınnefreti,dahadaçoğalmakiçinsiperineçekildi.Duyabiliyordumayakseslerini.Çıkacakyerarayacaktıkendine.Veilkfırsattaçıkacaktı.Yaelimdenbirkazaolupçıkacakyadabinküfürolupağzımdansavrulacaktı.YaAhad’adenkgelecekyadadenkdüştüğümherhangibirine...Nedeolsabütünnefretleraynıyeredökülürdü:Yarına.Bekleyebilirdi.Bekleyecekti.Bendeonunlabekleyecektim.Nedeolsagerçekbirkorkaktım.Venefret,korkaklarınintikamıydı.Uzmanıydım!İnsanıngözlerikararır,koltuğunagömülürvegeberenekadarnefretederdi.Amaöncedekendisigeberirdi.Beyintümöründen!İntikamtümörü!Misketkadarbirtümör!Fazlaintikamhayalikurmaktan...Havadakalmışintikamlar...Havadakalıphavayakarışmışintikamlar.Hepsinideçekiyordukiçimize!Becerebilsek,gözeneklerimizdenbileçekerdik!Arkadanedilenküfürlerdenibaretkalmışintikamlarladolubirhava...Birazdaoksijen.Öldürmeyecekkadar.Ölmedebirişeyara,diye...Tabiikiinsanhayatıkutsaldıamasadeceherhangibirişeyaradığısürece.Dolayısıylayaradığıişindeğeriherneyse,hayatınkideokadardı.Yanibiriçıkıpdaodeğerikarşılayabilecekolsa,ohayatadagerekkalmazvearadançıkarılabilirdi.Matematiktiherşey.Hattasadecebirçıkarmaişlemi.Nefretimibudünyadançıkarıncageriyenekaldığınıbulabilsem,bitecektibütünhikâye.Çünküsonrasısadecegündelikhayattı...Belkibirazdamorfinsülfat.

“Liseyegeçecekkadarbüyüdünmülansen?”“Bilmem...”“Okızınüstüneyatacakkadarbüyümüşsünama!”Nedemişti?Tamolarakduyamamıştım!“Hadi,hadi,kızarma!Birşeydemiyorumamadikkatet,hastalıkfalanolur...”

Hâlâduyamıyordum!“Tamamlan!Demedikbirşey!Mademöylebirbokyiyeceksin,kilitlehangarınkapısını!”Bunuduymuştum.Oda,lafınıniçindebiremirolduğundan.Alışkanlıktan.“Kilitlerim...”Güldü...Nekadarınıgörmüştü?Sonunakadarizlemişmiydi?Şimdilikdüşünmemeliydim.

Sonra!Gülmeliydim.Oneyapıyorsabendeonuyapmalıydım.Güldüm.Yadaonabenzerbirşey...

“Kızmıyorsundeğilmibana,seniosınavasokmadımdiye?”Muhtemelenülkenineniyiliselerindenbirindebursluokumamısağlayacakolansınavdan

bahsediyordu.Girmiştimsınavaamahaberiyoktu.Sonuçlaraçıklanıncaneyapacağımıdabenbilmiyordum.Ahad’ıterketmekmümkünmüydü?Terkedilebilirmiydi?

“Yokbaba,olurmu?”“Yadigâr’ınoğluneyaptı,geçtimisınıfı?Endermiydi,neydi?”Veiştebusoru!Busoruylaherşeyiunuttum!Meğerbukadarbasitmiş!Nebenidünyanın

engüzelkızıylasevişirkengörmüşolmasınedebaşkabirşeykaldıaklımda!Hepsiyokoldu!İnanamıyordum!Sankibeniduymuşvesormuştu!ÖylebiriştahlaanlattımkiEnder’innekadaraptalolduğunu,ağzımdandökülensalyalarlistemiyazdığımkâğıdıburuşturdu!Gerçektende,Ahad’danhiçbirfarkımyoktu.Enazonunkadarhiçbirşeyiumursamıyordum.Sadecegerçeğikabullenmembirazzamanalıyordu,hepsibu.İnsanın,yalnızcaiçinedoğduğudünyayadeğil,kendinealışmasıiçindebirsüregerekiyordu.

Sonradaparayıalıpgittim...İlkotobüsebinipherhangibiryerekaçacakkadardı.Amaelimdemalzemelerledöndüm.Ellerimdolu,aklımboştu.Sonratersiolduvedepodakırkyıllıkbirelektrikçigibiçalışmayabaşladım.Okadaruğraştımamaelektrikçarpmadı.Anladımkielektrikbenim.Birköpeğimolsa,adınıTeslakoyardım.Yadatersi...

İkihaftaboyuncadepodayatıpkalktımvesonundaavmevsimininkapılarıbütünihtişamıylaönümdeaçıldı.Karıncaçiftliğimhazırdı.Veöylebiryerekurulmuştukitamdakarıncalarıngeçtiğiyolunüzerindeydi:İpekYolu...Birkumaşmeselesi!

Tamdakendimibirdepoinsanıntanrılığınaterfiettirmeyiplanladığımogününsabahında,karşımaYadigârçıktı.Kasabadanalışverişyapmış,elimdeerzaktorbalarıylaevedönüyordum.Aslındatamolarakkarşımaçıkmadı.Üzerinde,büyükbeyazharflerleJandarmayazanmaviarabasıylayanımdadurupcamınıaçtı.YanmışyanağıdiğertaraftakaldığındandurduğumyerdensonderecesağlıklıgörünenYadigâr,torbalarabakıpkonuştu.

“Hayırdır?Misafirmivar?”Tekayağımınüzerinde,hiçdezorlanmadanyapabileceğimşeylerinarasında,tabiikiyalan

söylemekdevardı.“Birköyde,yoksulbirailevarmışda.Onlariçin.Babam,dedi,gitbirşeyleral...Bende

bunlarıaldımişte.Şimdigötüreceğiz.”“İyidüşünmüşsünüz”dediYadigâr.Sonradasustu.AmaYadigâr’ıngaripbirhuyuvardı.

Birşeysöyler,sonradadururveinsanınsuratınabakardı.Azkonuşanveçokbakanbiradamolarak,tedirginetmeşampiyonugibibirşeydi.Yadabanaöylegeliyordu.Nedeolsasaklamasıgerekenbirhayatıolanbendim.Nedemekistiyordu?Yalanımıiyidüşünmüştük?Neyiiyidüşünmüştük?Bukadarmıydı?Sohbetimizbitmişmiydi?Yürümeyedevamedebilirmiydim?Oaniçinaslındabanaumutverentekşey,arabanınmotorununhâlâçalışıyorolmasıydı.Birmotorsesininbanabukadargüçverdiğibiranıdahasonrahiçyaşamamışımdırherhalde.Tam,“Ender’eselamsöyleyin”deyipilkadımımıatacaktımki“Hangiköydenmiş?”diyesordu.

“BilmiyorumYadigâramca”dedim.“Söylemiştibabamamaunuttumşimdi.”Tamdayanıtımınyeterliolduğunudüşündüğümoanda,tekumutkaynağımtekhamlede

kurudu.Yadigârkontağıkapatıpmotorudurdurdu.Demekkikonuşmayadevamedecektik.“Kaymakamlığasöyleyelimde,belkibirmaaşfalanbağlarlar.”“Olur”dedim.“Benöğreneyim,sizesöylerim.”Nedeolsa,yoksullukhepimiziçinkolmesafesindeydi.Hattadirsekmesafesinde.Yoksul

ailebulalımdiyeşöylebiruzansak,kolumuzutamgeremedenbirineçarpardık.GerektiğindebirtanebulupdayayabilirdikYadigâr’ınburnuna.Amaşimdilikçarpantekşey,kalbimdi.Göğüskafesimekapatılmışyabanibirhayvangibiydi.Torbalarağırdıamayerebırakmakistemiyordum.Motorsesitarafındanterkedildiktensonra,cılızdaolsa,elimdekalansonkozoydu.Torbalarıbırakmak,sohbetisürdürmeyikabulettiğimedairbirişaretolacaktı.Enazındanbenöyledüşünüyordum.Kendimcealdığımbuçocukçaönlem,ikielimdedoluolduğuiçin,alnımdabirikenterlerisilmemiengelliyordu.ArtıkYadigârdaterlerebakıyordu.Hattasadecebellibirterdamlasınıizliyordu.İkikaşımınarasındansüzülüpburnumadoğruyolalmışolanı.Nezamankiburnumunucunakadarinipsallanmayabaşladı,Yadigârdakonuştu.

“Sıcak!”“BengideyimYadigâramca,babambekler.”“Gel,bırakayımseni.”“Sağolun,hemenşurasızaten.”Kapıyıaçıparabadanindi.Kaçacakbiryerimyoktu.“Ver”deyiptorbalarıelimdenaldıvearkakapıyıaçıpikisinidekoltuğakoydu.Ne

yapacağımıbilemediğimiçindonupkalmıştım.Azkonuşupçokbakmasırasıbanagelmişti.Yadigârkoltuğunageçipkapısınıkapadıvebanadönüp“Hadi”dedi.

Nebirzeplindenüzerimeipmerdivenatılacakvebenonatutupgöğeyükselecektimnedetekıslığımla,herneredeyseyanımakoşupgelecekbiratımvardı.Okuduğumoonlarcamaceraromanınınhepsidepalavraydı!Gerçekolanbirbenvardım!Aslındabirdepremdeyeterdi!

Şöylebirkaçköyüyıkıpüçbeşkişiyiöldürecekbirdeprem!Amaodaolmadıvebendenbaşkakimsesarsılmadı.Oda,arabanınönündengeçipYadigâr’ınyanınaotururkenkapıyıbirazhızlıçektiğimiçin...

Budefa,tekgördüğüm,olmayanyanağıydı.Birinsannekadarhızlıdüşünebilir?Düşüncehızınedir?Hiçbirfikrimyoktuamaherşeyihesaplamayaçalışıyordum.Birazilerleyecek,sonraTozSokak’agirecekveevevaracaktık.Belkidedurmakiçinyavaşladığıandaarabadanatlayıp“Baba!Baba!Bizgeldik!”diyebağırmalıydım.Belkidebayılmanumarasıyapmalıydım.BelkideEnder’insigarayabaşladığınısöylemeliydim!Tambütünbunlarıdüşünüyordumki,Yadigâr’ındireksiyonuolabildiğinceçevirdiğinigördüm.Olduğumuzyerdedöndükvearabanınburnukasabayıgösterdi.Evintamaksiyönünü.Yüzünebaktımamaoartıkbenimleilgilenmiyordu.

“Yadigâramca,ev...”diyecekoldum,“Birişimvar,öncebironuhalledelim”dedi.Rahatlamıştım.Göğüskafesimdekihayvan,birazdaolsaevcilleşmişti.İşiherneyseonu

hallederken,bendebiryolunubulupbelkibabamabirtelefonaçabilirdim.Herhangibirdükkânagiriparayabilirdim.Kasabayagirdikveçarşıdangeçmeyebaşladık.Yavaşlamasınıbekliyordum.Amayavaşlamadı.Bundansonragidebileceğitekyer,kasabanındiğerçıkışındakiJandarma’ydı.Odaöyleyaptıvekarakolbinasınınönünegelipdurdu.Kontağıkapatıpöncebiryarımdakikayüzümebaktı,sonrada“Gel”deyiparabadanindi.Kendimiarabayakilitleyipölenekadariçindekalamayacağımagöre,bendeinmekzorundakaldım.

Biraniçin,Yadigârönündengeçerken,nöbetçiaskerinnasılhazırolageçipselamverdiğinigördüm.Yadigâr’danokadarkorkuyorolmalıydıki,gözleriniondanayıramıyordu.Binanınönündekibeşbasamağıçıkıpkapıdangirerkendönüpbaktığımdahâlâbiziizliyordu.Keşkebakmasaydım!Çünküoeringözlerindekikorkubenimkineeklenmişvegöğüskafesiminduvarlarıyenidenyumruklanmayabaşlamıştı.Tekyapabildiğim,Yadigâr’ıtakipetmekti.İkiadımönümdeydi.Sankiherkesbanabakıyormuşgibihissediyordum.Önlerindengeçtiğimizkelepçelioadamveikiyanındakiaskerlerveherkes.

Birkoridorgeçipbirmerdiveneyöneldik.Basamaklarıindikveyenidenbirkoridorageldik.Kısabirkoridor.Sonundaikidemirkapıvardı.SoldakininönündeduranYadigâr,cebindençıkardığıanahtarlıktançektiğibiranahtarlakapısınıaçtı.Önümdedurduğuiçin,içerideneolduğunugöremiyordum.Yadigârdöndüvebanabaktı.“Gir”dedi.Omzumdantutupiçerisoktuveancakozamangörebildimkapınınardındaneolduğunu.Hiçbirşeyyoktu.Çünkübirhücreydi.İkiadımatıpdurmuştum.Yadigâr’ınelihâlâomzumdaydı.Başımıçeviripoomzumunüzerindenyüzünebaktım.“Buradabirbeklebakalımsen”dedi.Nediyeceğimiokadarbilemedimkidünyanınenaptalsorusunusordum:“Buradamı?”

“Benişimihalledeyim,geliralırımseni.Sonradagötürürümeve,olurmu?”Oan“İmdat!”diyebağırsambirişeyararmıydı?Yoksasadeceadıİmdatolanbirdeligelip

beniöldürürmüydü?Okadarsaçmabiranyaşıyordumkiherşeyolabilirdi...Hiçbirşeydiyemedim.Yadigârikihamleyaptı.Birindehücredençıktı,diğerindedekapıyıkapadı.Sonradabiranahtarsesiduydum.Kilidegirdiğigibidönenvedöndüğügibideçekilipalınanbiranahtar...

Nedenbilmiyorum,ilkyaptığım,başımıeğmekoldu.Talaşlarıdaişteozamangördüm.Ayaklarımınetrafında...Birtalaşbataklığıdaha...İçinegömülüpboğulacakmışımgibigeldi.Belkideöyleolsa,dahaiyiolurdu.AmabenDordor’laHarmin’inaksine,daimakaradaveüstündekalabiliyordum.Birtürlübatmıyordum.Enazından,ozamanlaröyledüşünüyordum...Amaşimdibunlarınhiçbirönemiyoktu.Gerçektendebirhücredeydim.Üsteliknedenorada

olduğumudakesinliklebilmiyordum.Tabiikiyakalandığımızıdüşünüyordum.Tabiikibütünsuçağımızınçözüldüğündenveyıllarcahapislerdeçürüyeceğimizdenemindim!Oysabenimtekisteğim,dışarıdaçürümekti!Hücredesadecemetalbirbankvardı.Birdeduvarlardabirkaçyazı,birazdabirbirinegirmişresimler.Birpenceresibileyoktu.Oanfarketmiştimtepemdekiampulü.Bizimdepodakinebenziyordu.DikkatetmemiştimamademekkiYadigârkapıyıaçtıktansonrayakmıştıışığı.Belkidehepaçıktı.Bütünhayatımızmahvolmuştuvebendurmuşampulebakıyordum.“Tamam!”dedim.“Tamam,sakinol!”Vekendimisakinleştirmeyeçalıştım.Bunudayürüyerekyapmayaçalıştım.Hemhücreniniçindeduvarlaradokunadokunadönüyor,hemdesürekliolarakkendimeyaşımıhatırlatıyordum.“Kimsanabirşeyyapacak?”diyordum.“Ayrıcadiyelimkiçıktınmahkemeye,nekadarcezaverirlerki?18yaşındabiledeğilsin!”Sonraadımlarımhızlanıyorduveaslındageberenekadarhapistekalacağımakesinlikleeminoluyordum.Hattabirdetecavüzdencezaalacaktım!Hiçbirşeygizlikalmayacakveodaortayaçıkacaktı!Üsteliktecavüzbiledeğildi!Sadeceşartlargereğibirinsanbanakendiniadamıştı.Yadabaşkalarıonubanaadamıştı,herneyse.Amakimdinlerdibeni?Veenkötüsüensongeldi:Toplukatliamateşebbüs!Ovanayıaçtığımiçin!“Evet”dedim.“Boğacaktınherifleri!”diyecekler!“Hepsiniöldürecektin!”Sırfdoğduğumiçinbilebeniyıllarcahapsedeceklermişgibigeliyordu!Onoktadansonradahafazlakorkamayacağımiçinisteristemeznabzımyavaşlamayabaşlamıştı.Adımlarımdaöyle.Hattanekadarhızlıyürürsemyürüyeyimhücredençıkamayacağımagöre,bankaoturmakendoğrusuydu.Gidipoturdum.Amabudefadaayakuçlarımınüzerindedizlerimikaldırıpindirmeyebaşladım.İkidizimdeyeridelmekisteyenikimatkapgibiinipkalkıyordu.Sonraonlardayavaşladıvedurdular.Geriyesadecebenvenabzımkaldık.

İşteoan,“Siktiret!”dedim.“Siktiret!İyioldu!Senkaçamadınamabak,kurtuluyorsunişte!”Evet,kafatasımıniçindekirüzgârınyönüdeğişmeyebaşlamıştı.Yelkenlerinişişirenlerartıkbaşkadüşüncelerdi.Buaslındabirmucizeydi!Bütünbuolanlar!Aslındahepolmasınıistediğimşeygerçekleşmişti.Babamdanveomidebulandırıcıkaçaklardansonsuzadekkurtulacaktım.Birdahahiçbirininyüzünügörmeyecektim.Bumüthişbirşeydi!Zeplindenüzerimeinipbenigökyüzüneçıkaracakolanipmerdivenbuydu!Tamhayalettiğimgibideğildiamaeğerkurtulacaksam,buhücresayesindekurtulacaktım.Sonrabirara,uyurgezerolabileceğimgeldiaklıma.Acaba,çaresizceyakalanmamızıistediğimiçin,birgecekalkıpEnderlerinevinegitmişveYadigâr’aherşeyianlatmışmıydım?Hayır,hayır,çokromanokuyordum!Neysene!Nasılyakalandığımızumurumdabiledeğildi.Önemliolan,yakalanmışolmamızınbeniyapacağımokorkunçşeylerdenkurtarmışolmasıydı!Gerçektendeilahibirmüdahaleydibu!EğerYadigâryolumaçıkmamışolsaveevevarabilseydim...Nelerdüşünmüştüm!Nelerplanlamıştım!Bütünohazırlıklar!Bütünokarıncaçiftliğihayalleri!Oinsanlaraneleryapacaktım!Nasılbukadardelirmişolabilirdim!Nasıl?Gerçektendekurtulmuştum!KahramanBaşçavuşYadigârAmca,aslındagerçekbirkahramandı!Benibendenkorumuşvehayatımıngerikalanınıkendimdeniğrenerekgeçirmemeengelolmuştu!İstediğikadarkalabilirdimbuhücrede!Nekadaristiyorsa,okadar.Sonradamahkemeyeçıkar,herşeyianlatırdım.Ahad’ınbeninasılzorladığınıveherşeyi!Hattatehditettiğinisöylerdim.Mutlakainanırlardı.Benidövdüğünüsöylerdim.Evet,gayetmantıklıydı.Üstelikyalandadeğildi.Tamam,eskisikadarvurmuyorduamayinedeheranvuracakmışgibibakıyordu.Keşkebuaralarşöylesağlambirdövmüşolsaydı!Sağımdasolumdabirkaçmorlukfalanolsa,nekadarişeyarardı!Yadanebileyim,birsigarayanığı!Onuhiçyapmamıştıamagazetelerdeçocuklarınaböyleşeyleryapaninsanlarınhaberlerini,kimbilirkaçkez

okumuştum.Veişteosihirlianiçinde,aklımacebimdekisigarapaketiyleçakmakgeldi.Heyecandantamamenunutmuştum.Hâlâbirtiryakiolamadığımdanheryarımsaattebir,birtaneyakmakgibibiralışkanlığımolmadığıiçin,aklımagelmemişti.Şöylebirkaçyanık!Kollarımda,bacaklarımda...Müthişolurdu!Ahadinkârettikçebanainanırdıhâkim!“Sigarasöndürüyorüstümdehâkimamca”derdim.Yoksa,hâkimbeymidemeliydim?Yadanebileyim,filmlerdekigibi,sayınyargıç?Hayır,amcadahaiyiydi.Kesinlikle!“Niyeyapıyor,bilmiyorum,hâkimamca.Üstelikokadardakültablamızvar!”

Gülüyordumartık.Çünküherşeyçözülmüştü.Herşeyaçıklığakavuşmuştuvekonukapanmıştı.BendeenazFelatkadarmucittim!Keşkeonaulaşıpbubuluşumuanlatabilmeminbiryoluolsaydı!BenceDordor’laHarmindegururduyardıbenimle!Onlarbabalarınınevindenkaçmıştı,bendebabamınhapistedahauzunkalmasınısağlayacaktım.Budainsanınbabasındankaçmasınınbaşkabiryoludeğilmiydi?

“Herşeyizorlayaptırdı,hâkimamca!Babamıseviyorumaslında.Amabanahep,oinsanlarakötüdavranacaksın,diyeemirlerverdi.Hattabirkeresindezorlabirkızla...Çokutanıyorum...Seyrettibirdebizi!Vanayıdaaçtırdı!Boğduracaktıbanahepsini.Bendurdurdum.‘Yapmababa,yazık’dedim.Kollarımabaksanıza!Gündebirpaketiçer,yarısınıbendesöndürürdü.Üstelikbirsürüdekültablamızvardı!”

Mükemmel!Tekkelimeylemükemmel!“Okulumasorun,heptakdiralırımben.Herdönemtakdiralırım!Lisegirişsınavındanda

çokyüksekbirpuanbekliyorum.Belkideilkyüzegirerim!Hiçbelliolmaz.İzinverirseniz,kazanacağımokulakaydımıyaptırayım.Sonradaoradagideryatılıokurum!Bacaklarımdadavaryanıkizleri.Göstereyimmi?”

“Yokoğlum,gerekyok,anlaşıldı”derdihâkim.“Seninbabanbirinsandeğil,anlaşıldı.Tabiiyavrum,nereyegitmekistiyorsan,git!Amaönceşuyanıklarınıtedaviettirmemizlazım!”

“Teşekkürederim,hâkimamca”derdim.“Yanıklarönemlideğil,alışkınımben!”dediğimandadamahkemesalonundakimvarsa,ağlamayabaşlar,hattabelkidekalkıpcesaretimdendolayıbenialkışlarlardı.Şeytanınevindensağçıkmışbirmelekolurdumgözlerinde...Zatenöyledeğilmiydim?

Artıkhücrebanakorkunçgörünmüyordu.Kendikendimesırıtıyordum.Hattakalkıpduvarlardakiyazılarıinceleyecekkadariyihissediyordumkendimi.Sigarayanıklarınınacelesiyoktu.Birazsonradahalletsemolurdu.Banktankalkıp,sankidenizkenarındaymışımgibi,ellerimiceplerimesokupağırağıradımlaratmayabaşladım.Duvarlarabakabaka.İlkyaklaştığımduvardabirbirinekarışmışşekillervardı.Tamolarakneolduklarınıanlayamamıştım.Amasonrabirazdahadikkatlibakıpçizgileritakipedince,birsiklekarşıkarşıyaolduğumuanladım.İşteoan,hücreninbüyüsükendiniyenidengösterdivemelekliğiminenüstmertebesineerişmemisağlayacakolanocümlelerbirvahiykonfetisigibi,başımınüzerindendökülmeyebaşladı.

“Sonolarakdahâkimamca...Nasılsöyleyeceğimibilemiyorumama...10yaşındaydım...Birgünbabam...”

“Ağlamayavrum...Sakinol...Anlatşimdi.Evet,baban?”“Babambanaçokkötüşeyleryaptı...”“Nasılkötüşeyler?”“Öncedokunmayabaşladı.Sonrapantolonumuçıkarıpbenisoydu...Sonradaşeyimi...

tuttu.Okşamayabaşladı...Yüzünesürdü...Öptü...”İştebunoktadansonra,omahkemedenyürüyerekdeğil,ancakkanatlanarakçıkardım!

Devamınıanlatmamabilegerekkalmazdı.Amayakanıtisterlerse?Nasılkanıtlayabilirdimkibütünbunları?Dörtyılolmuştu.Tamam,oLibyalınınparmakizlerialnımınhemenardındaduruyordu...Amaonlarıdabendenbaşkakimseningörmesimümkündeğildi.Başkahiçbirizdeyoktuüzerimde.Tabiikendimebirşeylersokupbirazkanatmammümkünolabilseydi...Ozamanişte...“Hattadünyineyaptı!”diyebilirdim.

NeyapıyorsunGazâ?Hayatımıkurtarmayaçalışıyorum,amınakoyayım!Böylemikurtaracaksınhayatını?Sanane!İyidüşün,böylemikurtaracaksınkendini?Gel,senkurtarozaman!Beniöldürmeseydin,gelirdimtabii.Kesinsenidesorarlar!Nediyeceğimozaman?Neredenbilsinlerbeni?Pekiyabulurlarsa?Cesedimimi?Saçmalama.Babanınbeninasılgömdüğünühatırlamıyormusun?Kim

bulacakbenioormanda?Güzelkokuyoramadeğilmiolavantalar?Kusurabakma,birburnumolmadığıiçin...Neyapacağımpekiben?Nasılçıkacağımbubokuniçinden?Çokküfrediyorsun...Benceşimdilikyapabileceğinbirşeyyok.Onuniçinsakinolve

oturupbekle.BelkigerçektendeYadigâr’ınbirişivardırvehalledipgelecektirsenialmaya.

Cuma...Efendim?Özürdilerim.Üzmekendini.Beniyiyim.Lavantalardagüzelkokuyor,buarada.Annemigördünmühiç?Hayır.Bende...Biliyormusun?Neyi?Benidoğuracağıgeceevdenkaçmış.Sonradabizimkasabadakimezarlığagitmiş.Neden?Ahad’dankurtulmakiçin.Neilgisivar?Benidoğurup,sonradagömecekmiş...Mezarlığa...Sonradakaçıpgidecekmiş.Kimanlattıbunusana?Babam...Sonandabulmuşannemi.Benigömmedenönce...Annemçokkan

kaybediyormuş...Sonradaölmüş.BabansanayalansöylemişGazâ.Böylebirşeyingerçekolabileceğinekesinlikle

inanmıyorum.Hayatınboyuncakendinionaborçluhissetdiyeuydurduğubirhikâyebu.

Bencede.Kesinlikleinanma.İnanmıyorumzaten...

Sakınüzerindedesigarasöndürmeyekalkma.Bunusakınyapma.Hiçbirişeyaramaz.

AmayaptımbileCuma...Bak.Atosigarayıhemen!Atonuelinden!Bencebütünçocuklarımezardadoğuruphemengömmeklazım.Hiçyorulmamışolurlar.Gazâ,mahvettinkolunu!Yapmaartık,bırak!Sonradahepsicennetegider.Seningibi.KurankursundaEnder’edemişlerki,sonana

kadartövbeedebilirmişsin.Hemdeneyapmışolursanol!BelkideAllahkabuledermiş.Gazâ,dinlebeni!Bırakosigarayı!Amaşimdi,mesela,biriniöldürsen,otövbeedemeyecek.Vaktiolmayacakki!Bilmiyor

olacak,öleceğini.Yadanebileyim,herşeyçokhızlıolacak.Belkitövbeedecekti,değilmi?BelkideAllahkabuledecekti?Keşkebiridebeniöldürse...Amaşöyleçokaniolsa!Sırtımdanvursabiri!Tövbeetmeyefırsatımolmasa...Cennetegitsem...Çünküşimditövbeetsem,birişeyaramaz,biliyorum...Onuniçin,benancakbiritövbeetmehakkımıelimdenalırsagidebilirimcennete.Anlıyormusun?Okadardaaptaldeğilim.Okadardadeğil!Benimdekendimegöretekniklerimvar...Hemkendindedin,seninburnunyokki,nasılalacaksınolavantalarınkokusunu!Ayrıcasenindecennetegideceğinihiçsanmıyorumaslında!Çünkübananededin?Git,oinsanlaraacıver,dedin!Odepo,babanınağzı,dedin!

Gazâ!Nevar!Onlarıbensöylemedim.Kimsöyledipeki?Sence?Benmisöyledim?Öylemi?Kendikendinekonuşuyorsun,Gazâ.Demek,kendikendimekonuşuyorum...Bak,nehalegeldikollarım!Niyehiçacımıyorlar!

Niyehiçbirşeyhissetmiyorum?Nedenhiçbiribenimdeğilmişgibi?Söyle!Demekkibaşkabirininbukollar,değilmi?

PekiGazâ,kabul...Okollarbaşkabirinin.Kimin?Annenin...Anneninkollarıonlar.Senigömmekiçinaçtığıçukurudaokollarla

kazmıştı...Tamammı?Mutlumusun?İstediğinoldu.Öğrendingerçeği.Nasılhissediyorsunpekişimdi?

Herzamankigibi.Yani?Anneminmeleklikolyesigibi.Efendim?Boynunaasılmışveannemiboğuyormuşgibihissediyorum.Ciddimisin?Sana,altındanbirmelekolduğumusöylüyorum,tabiikiciddiyim!Pekinedenböylehissediyorsun?Çünkübenannemiintikamalmakiçinöldürmedim.Hayattakalmakiçinöldürdüm.Obeni

doğardoğmazgömmekistedi.Amabenöylebirdoğdumkibütünkanınıdöktüm!Negaripdeğilmi?Öldürmeyidüşündüğübebeğinidoğurmayaçalışırkenölmüşolması...Tabii,beniöldürebilmesiiçinbirşekildekarnındançıkmamgerekiyordu.Yanibiranlığınadaolsa

yaşamamgerekiyordu.Belkidesadeceoanistediyaşamamı.Biranöncedoğmamıisterken,yaşamamıistiyorduaslında.Farkındabiledeğildibelkide.Amaöylebiristedikibeniiçindençıkarmayı!İçindençıkıphayatakavuşmamı!Veistediğioldu.Bebeğiniöldürmekiçinyaşatmaisteğininenazındanyarısıgerçekoldu.Yaşadım...Eğerdoğarkendeokadarkanınıakıtıpcanınıalmasaydım,oyinebiryolunubulur,benimutlakaöldürürdü.Belkidedahabiraylıkbileolmadan,oLübnanlınınyaptığıgibi,birtorbaylabeniboğardı.“Yaoyaben!”dedim,anlıyormusunCuma?Yaoyaben!Babamgibi!Bütünohayattakalanlargibi!Mutlakaseninailendedevardıröylebiri.Hattaonunsayesindedoğmuşsundur.Herkimse,birzamanlarbiryerde,“Yaoyaben!”dediğiiçin...Üzülme...Cennettesin,biliyorum...Aslındabendegidebilirdimcenneteamaolmadıişte!Annembenibebekkengömebilseydi!Dahahiçgünahımyokken!Direktcennetegömmüşgibiolurdu,değilmi?Neyseartık...Mademölüncecennetegidemeyeceğim,bendecennetegider,oradaölürüm!Gelhadi,birazdaanneminbacaklarınıyakalım!

İkigece.Tamikigecegeçirdimohücrede.Hiçuyumadan.Dörtkezkapısıaçıldı.Dörtkezçıkacağımısandım.Herbirindeayağafırlayıpkapıyakoştum.Depodakikaçaklargibi...Dörtkezyanıldım,çünkütekyaptıklarıönümebirtabakyemekkoymakoldu.Herdefasındafarklıbirasker...Sorularsormayaçalıştım.Konuşmaya,bağırmaya,ağlamayaçalıştım.Amahiçbiridinlemedi.Depodakibengibi...Sonrademirkapıbeşincikezaçıldıamabudefayerimdenbilekımıldamadım.Sadecebaşımıkaldırdım.KarşımdaYadigârvardı.Birdebabam...

“Hadi”dediYadigâr.“Eve...”Kalktımveyanlarındangeçipyürüdüm.Merdiveniçıktım.Koridorugeçtim.Binadan

çıktımvebabamınbanayetişmesinibeklemedenkoşmayabaşladım.Ağlıyordumvedurmayaniyetimyoktu.Koşabildiğimkadarkoşacaktım.Çarşıdangeçerken,Ahad,kamyonuylayanımayanaştıve“Bin”dedi.Durdum.Önce,kamyonunaçıkcamındansarkanbabamınkolunaveyüzüne,sonradaüzerindedonupkaldığımkaldırımabaktım.Nefesnefese...Yerdekitalaşlarıgörünce,koşacakbiryerolmadığınıanladımvekamyonabindim.

Dönüşyolundahiçkonuşmadık...Sadecebirara,babamabaktım.Nedüşüneceğimibilemediğimiçinyüzlerimizinnekadarbenzediğinidüşünmekleyetindim.Belkideokadarbenzemiyorduk,bilemiyorum.Amaodabenimgibiuykusuzgörünüyordu.Odaterlemişti.Kimbilir,benohücredeykennelerolmuştu?Nelerhissetmişti?Belkidebenimiçingerçektenendişelenmişti.Belkionudabaşkabirhücreyeatmışlardı...Başımızagelenherneyse,ancakevdekonuşulabilecekkadarbüyükbirfelaketolmalı,diyedüşünereksustum.Babamlabirliktesustuk.Sonradaevegirdikvesordum:

“Baba...Yakalandıkmı?”Güldü.Biryandandabuzdolabınıaçmış,kendinebiraalıyordu.“Neyakalanmasılan...”Amabengülmüyordum.Hayatımdailkkez,babamabağırdım.Ondadatekdiyebildiğimşu

oldu:“Baba!”Vurgunyemişgibidurupbaktıvegülümsemesidudaklarınınarasınaağırağırgömüldü.

Biranınkapağınıaçıpmutfakmasasınınüstüneattı.Sonradaşişeyibaşınadikti.Elinintersiyleağzınısildivekonuştu.

“Korkacakbirşeyyok...Sadece,oYadigârdenilenorospuçocuğudahaçokparaistiyor...Anladınmı?”

Anlamamıştım.“Neparasıistiyor?”Uzaklarabakmakiçinbaşınıçevirdiamaduvarlaryüzündentekgörebildiğiyakınlar

olduğuiçinbakışlarınıbendebitiripbirnefesaldı.Sonradaaynınefesi“Oturbakalım”derkengeriverdi...Masanınikiyanındaikisandalyevardı.Başkakimsemizolmadığıiçinbizeyetiyordu.Yakınımdaolanıçekipoturdum.Odakarşımageçti...Birasındanbiryudumdahaalıpelindekişişeyebakabakakonuştu.

“Köfteyemeyegitmişsin.”“Nezaman?Nereye?”“Yadigârlara...”“Yadigârlaramı?Nebileyim...Doğrudur...İkiseneöncefalandıherhalde.”“Güzelmiydi?”“Köftelermi?Hatırlamıyorumki...”“Salimegüzelkadınama...Belkibirazdahazayıfolsa...Nasıldıpekievleri?”Bakışlarıhâlâ,ikieliyletuttuğuşişedeydi.Veoradabirşişegörmediğibelliydi.Başkabir

şeygörüyordu.Benimgöremediğimbirşey.YüzyıllarönceRimbaud’nunyazdığıvebenimdeyıllarsonraokuduğumodizedekigibi:Vebazen,gördümben,insanın,gördüğünüsandığıoşeyi.

“Evdiişte...Normalbirev...”“Mesela...Eşyalarınasıldı?Televizyonları...Koltukları...”Negörüyordubabamoşişede?“İyiydiherhalde...Hatırlıyorumtelevizyonu...Hanibüyükekranolanlarvarya?Hatta

Ender’inPlayStation’ınıbağlayıpoynamıştık.”“Nasılgörünüyorlardı?Mutlularmıydı?”Nedensoruyordubütünbunları?Kiminumurundaydı?“Galiba...Evet.”“İşteomutluluğunparasınıbenveriyorum.Oevdegördüğünherbirbokunparasıbenden

çıkıyor!”Aklımhâlâhücredeolduğuveoradakaldığıiçinanlayamıyordum.Korkmuşbirçocuktan

başkabirşeydeğildim.“Neden?”“ÇünkübizyakalanalıçokoluyorGazâ...Yıllaroluyor...Buişibukadarrahatnasılyapıyoruz

sence?Hiçdüşündünmü?”Jandarmakarakolununaltkatındakinezarethaneninkapısıaçıldı.Veaklımohücreden

çıktığıgibikafatasımagiripsaplandı.Böylecedüşüncehızınınmatematikselkarşılığınıvebabamınnedenbahsettiğinianlamışoldum.

“Rüşvetmiveriyorsun?”“Sanaotakdirinasılverdilerlan?”Tamam,peki...Yadigâr,rüşvetininartırılmasıiçinbenirehinalmıştı.Anlayabiliyordum.

Üstelikbunu,bütünoaskerleringözlerininönünde,İlçeJandarmaKomutanlığınınnezarethanesinikişiselzindanıgibikullanarakyapmıştı.Anlayabiliyordum.DemekkiKahramanBaşçavuşYadigârAmca,sadecebirkarakolkomutanıdeğil,aynızamanda,şirinkasabamızaelbirliğiylekurulmuşveoperatörlüğünübizimyaptığımızbirsuçmakinesiningarantibelgesiydi.Anlayabiliyordum.Ayrıcakimsekahramandeğildi.Anlayabiliyordum.Amanedenohücredeikigecekaldığımıbirtürlüanlayamıyordum.

“Peki,nedenparayıhemenveripçıkarmadınbeni?”Masayaoturduğumuzdanberibaşınıilkkezkaldırıpgözlerinişişedenayırdıveyüzüme

baktı.“Ticaretinilkkuralı...”“Neymişo?”“Pazarlık...Pazarlıkyaptık...”Bunubeklemiyordumtabii!Dolayısıylahayatımdaikincikezbabamabağırdım:“İkigündürbenorada,obizimdepogibiyerde,uyumadan,öyleduruyorum!Sendiyorsun,

pazarlıkyaptık!”Kendisesiminyüksekliğindenveolabileceklerdenkorktuğumiçinderhalbiryalanadoğru

kırdımdilimi:“Birdesenidüşündümokadar!Nerededir,dedim!Babamıdaattılarmıiçeri,dedim!”İççekergibigüldü.Birasındanbiryudumalıpşişeyimasayakoyduğuandakonuştu.“NiyeGazâ?Niyebenidüşündün?Sensadecekendinidüşün,oğlum.Benisiktiret!”Yinebenimgöremediğimoşeyigörüyorolmalıydı.Amabendeartıksıkılmaya

başlamıştım.Bütünogöremediklerimdenvedaimakaranlıktakalanolmaktan.Sonkez

çabaladım.Sonbirkez.“Olurmuöyleşey!Nedemek,düşünme!Senbabamsınbenim!”Gözleriminiçinebakabaka,öncebirbüstgibidurdu,sonraobüstçatladıveiçinden

gülümseyenbirAhadçıktı.Hiçbirşeysöylemeden,sadecegülümseyenvebanaaslainanmıyormuşgibibaşınısallayanbirAhad...Babamdannefretediyordum.SırfoYadigârdenilenherifedahaazparavermekiçinohücredeikigünboyuncakalmamagözyummuştu.Tamikicehennemgünü!Kesinlikleumurundadeğildim!

“Baba,bengirdimsınava.Büyükihtimalledeİstanbul’dabirokulkazanacağım.Buyazınsonundadagidiyorum...”

Sesimokadartitremiştikisonhecelerağzımdantamçıkamamış,masayadüşüpkırılmıştı.Aslındabirazdaaramızdakiomasayagüvenmiştim.Enufakhamlesindegeriçekilebilirvekaçabilirdim.Amaohiçbirşeyyapmadı.Sadeceyüzümebakıpgülümsemeyedevametti.

“Biliyorum...Geçengünsizinokulunmüdürüaradı.Osöyledi.Oğlunuzçokakıllı,dedi.Çokzeki.Bizokulyönetimiolarakelimizdengeleniyapacağız,dedi.Sizdelütfeneğitiminedikkatederseniz...Gazâ’yıçokgüzelbirgelecekbekliyor,dedi.Büyükadamolacak!”

Bütünbunlarısöylerken,enfazlaikikezgözkırpmışımdır.Bildiğimherşeyinyerinibilmediğimşeylerinalmasıokadarsürmüştü.Yenibirdünyadaydımartık.Yenibirgezegende.Veburadadayerçekimivardı.Onubiliyordumçünkühâlâoturduğumyerdenyükselmişdeğildim.Amaoksijenvarmıydı?Nefesalabilirmiydim?Denedim.

“Haberinvarmıydıyani?”“Evet.”Birdahadenedim.“Gidebilirmiyimpeki?İzinveriyormusun?”“Tabiikigideceksin...Sadecebuyazdabanayardımet,sonradagitokuluna,adamgibi

oku.”Kesinliklenefesalabiliyordum.Hattaöylebiroksijenvardıkibaşımdönmüştü.Üstelikbu

yenigezegende,galibababamıseviyordum.“Nedenistemedinpekisınavagirmemi?”“Anlamakiçin.”“Neyi?”“Banabenzeyipbenzemediğini...Çünkübenolsam,babamıhayattadinlemezdim.Nederse

desin,umurumdaolmazdı...Senindeolmadı.Değilmi?”Belkideherşeyhücredekaldığımsüreiçindeolmuştu.Benoradakendimiçeyrekpaket

sigaraylayakarken,üzerindeyaşadığımdünyayıaltımdançekipalmışlarveyerinebiryenisinikoymuşlardı.Belkidedünyadenilendevsofranınörtüsününbirucunayenibirörtütutturmuşlarvebüyükbirhızlaçekmişlerdi.Yadadünya,biraniçin,fazlahızlıdönmüştü.Böylece,üzerindekihiçbirşeyidüşürmeden,sofranınörtüsünüyenisiyledeğiştirmekmümkünolabilmişti.Belkidehepimiz,dünyanınyeniörtüsününüzerindeduruyorvebudefaonukirletmeyeceğimizeyeminlerediyorduk...

Oan,nedüşüneceğimionyılarasambulamazdım.Sadecebabamabakıyordum.Saçlarına,alnına,kaşlarınavegözlerine...Amagözgözegelemedik.Çünküobileğimebakıyordu.Masanınüzerindekisağbileğime.Uzunkollugömleğimdentaşmışveaçığaçıkmışyanıkizlerimdenbirinebakıyordu.Sutoplamışbiryara.Hiçdeiyigörünmüyordu.Biliyordum.Çünkübirbuçukgündür,savaşyerineçevirdiğimderiminyenidendoğmakiçinverdiğimücadeleyianbeanizlemiştim...

Sorarsanediyeceğimidüşünmeliydim.Bununiçindebirazöncesöylediklerinibirkenaraitipaklımdayeraçmamgerekiyordu.Birdetabii,masanınüzerindençekipalmamgerekenbirkolvardı.Birsağkol.Tamçekiyordumkibabamelinieliminüstünekoydu.Oangözgözegeldik.Gülümsüyordu.Bendegülümsedim...Ensonnezamanelimituttuğunuhatırlamıyordum.Kasabanıntekcaddesinde,karşıdankarşıyageçerkenbelki.Yıllarönce...Okadarzamansonrayenidenelimitutmasınınnedenideaynıolabilirdi.Benikarşıyageçirmekiçin.Başkabirhayata...

Gözlerininiçinebakarakvegülümseyerek,tamdabirliktegeçeceğimizkarşıdakihayatıdüşündüğümoan,bileğimdebirvolkanpatladı.Lavlarıdağıldıklarıheryeridağladıveacıdenilenozırhsaniyeleriçindebütünvücudumukapladı.Nebirnefesalabildim,nedebağırmakiçindudaklarımıaralayabildim.Babamsolelininbaşparmağıylayaramaöylebirbastırıyordukibudefasutoplayangözlerimoldu.Görüşüsislenmişikisubaloncuğu.Derhalpatladılarvegözyaşlarımikiyanağımdayololdu.Yapabileceğimtekşeyidenedimvesolelimlebabamınbileğinitutupçekmeyeçalıştım.Amayerindenbilekımıldatamadım.Sandalyedenkalkıpkendimigeriçekmeyeçalıştımamaodaolmadı,çünküAhaddiğerelinidesoleliminüstünekoyarakkonuyukapattı.Böyleceoanbiziuzaktangörenlere,başkabirresimolduk.Olduğumuzdanfarklıçıktığımızbirfotoğraf.Duygudaninşaedilmişbirbaba-oğulsahnesi.Birevinmutfağında,karşılıklıoturmuş,birbirinebakanveelleribirmasanınüstündebirleşmişolanbirbabaveoğul.Aralarındakisevgibiryerekaçıpgitmesindiyeüstünedörtelkoymuşbirbabaveoğul...Dünyayıdadefalarcauzaktangörmüştüm.Belgesellerde.Kapkaranlıkbiruzayboşluğununiçinde,masmavi,yemyeşil,bembeyazbirküre!Kesinlikleanlaşılmıyorduüzerindeçocuksikildiği!Nesavaşlardabirbirinintopuklarınınedebarışlardabirbirinindillerinikoparanlargörünüyorduomesafeden.Neatılançığlıklarnedesöylenenyalanlarduyuluyordu.Sessizlikvehuzuriçinde,ağırağırdönenbirküre.Önemliolanhangiaçıdanbaktığın,derler.Palavra!Önemliolan,hangimesafedenbaktığın!Ben,mesela,oan,hayataveherşeyebirmikroskoplabakıyordumvehepsidekorkunçgörünüyordu.Birvirüssürüsü!Mikroskopikyılanlarveejderhalar!Kıvranan,kıvrılan,saplanacaketarayanbirmikropordusu!Belkiağzımıaçabilsemkalınbirçığlıkatabilirdim.Bütüngözeneklerimiveağzımıkaplamışolanacıdabirçığlıkkadardelikaçıpbirazdaolsanefesalabilirdim.Amaben,dahaçok,dişleribirbirinekenetlenmişvedonmaküzereolanbirçocukgibiydim.Tekyapabildiğim,birsaçteliinceliğindehırlamaktı.Dişleriminarasınaancakosığıyordu.Osıradagökgürledi:

“Gebertirimseni!Nereyegidiyormuşsunlansen!Kimibırakıpdagidiyormuşsun!Benseniniçinnelerekatlandım,haberinvarmı?Senibüyütmekiçin!Sanabakmakiçinneleryaptımben!Niyebuevdebirkadınyok,biliyormusun?Niyehiçevlenmedim?Anangömüyordulan,seni!Diridirigömüyorduhemde!Kimsesenincanınıbirdahayakmasın,kimsesanabirdahadokunamasındiyebuevebirkadınbilesokmadımben!Şimdidekalkmış,bana,bengideceğim,diyorsun!Seninağzınıburnunukırarım!Buradaseniböyle,hayvangibisevenbirbabavarken,hiçbiryeregidemezsin!”

Gerçektendeilk100’egirdim.HattaTürkiye43’üncüsüoldum.Başarımınonlarlahiçbirilgisininolmadığınıçokiyibilmelerinerağmen,bütünöğretmenlerimkendileriylegururlanarakbenitebriketti.İnsanlıkyarışındakoşununçoktanbitmişolduğunufarkedemeyecekkadargerikalmışkasabamızınilerigelenleri,eğitimhayatımıeniyibiçimdesürdürebilmemiçinaralarındaparatoplayıp,paylarınadüşenfedakârlığıgöstereceklerinedairsözlerverdiler.Vekaymakambana,ikisiçalışmayandörtdüğmelibirkolsaatihediyeetti.

HükümetKonağı’ndakimakamodasındagerçekleşmişolanoanınfotoğrafı,Kandalı’danDünyayaadlı,haftalıkyerelgazeteninbirincisayfasında,kırmızı-beyazbirçerçeveiçindeyayımlandı.Habereayrılanyer,Kandalı’nındüşmanişgalindenkurtuluşununheryıldönümündeAtatürk’ünKandalı’daçekilmiştekfotoğrafınınaynısayfadakapladığıalandansadecebirazküçüktü.Atatürk’ün,çevresindekiKandalılılarlakonuştuğuofotoğrafınneredeçekildiğinibiliyordum.Merkeze30kmmesafedeolanNaznurKöyü’nüngirişiydi.Tamda,GazânMübarekOlsunKandalıbaşlıklı,benimleilgilihaberyüzünden,sayfadakendineancakkibritkutusukadarbiryerbulabilmişolanhaberingeçtiğiköy.BirzamanlarAtatürk’ündurduğuoköyyolunda,mevsimlikişçileritaşıyanrömorkundevrilmesisonucu,5kişiölmüş,16kişideyaralanmıştı.Gerçektende,heryıl,aynımevsimdeKandalı’darenkrenkişçileraçardı.Dolayısıylaikihaberarasındakibudeğerfarkınınnedeni,ölenlerikimsenintanımamasıydı.TohumlarıçokuzaklardaatılmışolsadaKandalı’daaçıprömorklardasolanveömürleriüçayolanbuişçileritanıyanlarbaşkayerlerdeyaşıyorveonlarKandalı’danDünyayaadlıgazeteyiokumuyorlardı.Bunagöre,işçileritarlasındaçalıştırançiftçihariç,herhangibirKandalılınınilgisiniçekmeyenbuölüveyaralıların,kırmızı-beyazçerçevenindışındakalmışolmasıgayetdoğaldı.SadeceKandalıdevlethastanesindekidoktorlar,hemşirelervehastabakıcılariçin,konu,elbette,birazsinirbozucuydu.Nedeolsa,Kürtçedenilenanlamadıklarıbirdildekendilerinebirşeylersöylemeyeçalışanoinsanlarınsuratlarınaboşboşbakmakhaylisıkıcıydı.Üstelikmevsimlikişçiler,kendileriyleaynımevsimdeaçanbütünçiçeklerinaksineiğrençkokuyorlardı.Doğardoğmazçürümeyebaşlamışgibi.Aslındahepimizöyleydikamaonlarınömürlerisadeceüçayolduğuiçin,gözlegörülüpburunlakoklanacakkadarhızlıçürüyorlardı.

Sonuçolarak,gazeteninveKandalı’nınbütünilgisi,benimdeiçindebulunduğumfotoğraftatoplanmıştı.Kaymakamınarkasındagülümseyerekduran,Yadigâr’dı.Fotoğraftapekbelliolmuyorduamaaslındaonabakıyordum.Odasolumdakiilçeemniyetmüdürünebakıyordu.Odailçejandarmakomutanıolanyüzbaşıyabakıyordu.Odasağındakibelediyebaşkanınabakıyordu.Odakesinlikleoradaolmakistemeyenbabamabakıyordu.Babamdabirçocukhırsızıolarakgördüğüiçin,boğazınıkesecekmişgibikaymakamabakıyordu.Ofotoğraftakimsebanabakmıyordu.Çünkükaymakamdabanauzattığısaatebakıyordu.Saatinkadranındaüçüçeyrekgeçiyorvehemyelkovanıhemdeakrebi,köşededuranyaşlıodacıyıgösteriponabakıyordu.Odacıolduğunubabamdanöğrendiğimadamıngözleridefotoğraftakapalıçıkmıştı.Dolayısıylabütünbubakışlarzinciri,okırışıkgözkapaklarındasonbuluyordu.Müthişbirfotoğraftı!Müthişbirsahne!Yıllarsonraresminibirkitaptagördüğüm,DaVinci’ninofreskindekisahneylebenzerliğininfarkındadeğildimtabiiozamanlar...

SonAkşamYemeği...Son!İsa,hayatınınsonyemeğiniosofradayediğiiçindeğil.Osofradaanayemekİsaolduğuiçinson.Hattailkveson!İsa’nınilkvesonlokmasıdaoakşamçiğnenipyutulduğuiçin.GeriyetekbirİsabilekalmasınvebunadayanamayanTanrıkendinigöstersin,diye...AmayemekboyuncaTanrınegörüldünededuyuldu.Karınlarıtokamaruhlarıaç,12havari,önlerindekikemikleritaslarakoyupköpeklerinmerhametinebıraktılaramayinedeTanrıortayaçıkmadı.Tamda,altınyumurtlayantavuğuboşunakestiklerinidüşündüklerioandabirsesduydular.VeTanrıkonuştu:

“İnsanvarmı?”Havarilerokadarheyecanlandıkiöncebirbirlerinebakıpsonradahepbirağızdan,“Evet!”

diyebağırdılar.“Peki,insanainananvarmı?”diyesorduTanrı.

Nediyeceklerinibilemedilervegözleri,İsa’nınkemikleriniezeezeyiyenhayvanlarakaydı.“Köpekler!”diyehaykırdılar.BununüzerinebirsessizlikolduveTanrıyenidenkonuştu:“Mademinsanainanansadeceköpeklerkaldı...Ozaman,aralarındankuduzolup

aydınlananlardaçıkacaktır.”Sözünübitirdiğiandaağızlarıdalgadalgaköpürenköpekler,koşarakkaçtıvegeriye,

sadece,küçükbirtasta,İsa’nınkafatasıylaüçkemiğikaldı...Bütünbuolanlaraölümünetanıklıketmişolanosofradakiler,gerçeğikimseöğrenmesindiye,“Başkabirgerçekanlatacağız!”dediler.SadeceYahuda“Hayır!”dedi.“Böylebiryalandabenimyerimyok!”Veİsa’dangeriyekalansontasıalıpsofrayıterketti.Yahuda,pişmanlıkdenilenbataklıktagömülegömüleilerlerken,geriyekalan11havaridederhalbirhikâyehayalettiler.Buhikâyede,neİsa’yıyediklerinedeTanrı’danduyduklarıyerbulacaktı.Aksinebuhikâyedeİsa,“Bubenimetim,bubenimkanım”gibisonderecedavetkârbircümlekurmuşolacak,ancakkimseonuyiyipiçmeyecekti.Enönemliside,buhikâyedekihain,Yahudaolacaktı.Sofradankalktığıgibiİsa’yıSanhedrinMeclisi’neihbaretmeyegidenbirhain!Böyleceİsaçarmıhagerilecekvekimseonun,oakşamhavarileritarafındançiğneneçiğneneyendiğinibilmeyecekti.Ayrıcabuhikâyede,inandırıcılıkaçısındangerekliolanayrıntılardaolacaktı.Yahuda’nınihanetikarşılığındaaldığıgümüşdinarmiktarıgibi:30!Yahuda’nıngerçeklerianlatmasındankorkanhavariler,kurduklarımasaldaanlaşıpdağıldılarvearalarındabaşkabirgerçekdedikleriyalanı,önlerinegeleneanlattılar.OysaYahuda’nıntekkelimeedecekhaliyoktu.Nezamanağzınıaçsa,içinepişmanlıkgiriyordu.Zatenanlatsadakiminanırdı?11’ekarşı1!Hiçşansıyoktu.Nehakkındasöylenmeyebaşlamışolanyalanlaranedeyaşadığıgerçekleredayanabildi.Gördüğüilkdilekağacınınönündedurupelindekitasıgölgesinegömdü.Sonradaağacınenkalındalınaastıkendini...Veağacındibinebirköpekgeldi.Toprağıkazmayabaşladıvekemiklereulaştığıandakudurdu.Sonrabirköpekdahavebirköpekdahakudurdu.Bunugörenköylüler,dahaderinbirçukurkazıptasıiçineattılarveüstünütaşlarlakapladılar.Amaağızlarınıtutamadıklarıiçin,yaklaşanıkudurtanveİsa’yıçarmıhagerdirenYahuda’nınlanetlitasını,fısıldayarakdaolsaanlattılar.Asırlariçinde,kulaktankulağailerledikçe,hikâyebirheykelgibitıraşlandı.Kimyaşadığıköyünlanetlibirtaslabirlikteanılmasınıisterdiki?Dolayısıylailkunutulan,tasıngömüldüğüyeroldu.SonraYahudaçıkıpgittitekrarlanancümlelerden.Nedeolsa,adınıanmakbilegünahtı.Geriyesadeceİsa’yaaitbirtaskaldı.Vebuharlaşmasırası,tasıniçindekikafatasıylakemikleregeldi.Teknikbirnedendenötürü:“Birtasvarmış!”diyehikâyeyebaşlamak,“Birtasıniçindebirkafatasıveüçkemikvarmış!”demektendahakolaydı.Hikâyeninyayılmasıda,kolayhatırlanabilmesinebağlıydı.Sonolarakda,lanetkelimesi,masalıdinleyençocuklarıkorkuttuğuiçin,kutsaloldu!Hatta,otas,zamaniçinde,kâseyededönüştü,kadehede.Nedeolsa,gömenlerçoktanölmüştüveetraftaanlatılanlarıyalanlayacakkimseyoktu.Böylece,birneslinkurtulmakiçinçukuraatıpüstünetaşyığdığışeyielegeçirmeküzere,başkanesiller,savaşlarçıkarıpadınaHaçlıSeferleridedi...Hâlâonunpeşindeherkes.Obirtaskemiğin.Farkındaolmasalarda,İsa’dangeriyenekaldıysa,onudakemiripTanrı’nınsesiniduymanınpeşindehepsi...Oysanediyecektikiyenidenkonuşsa?Sorularınınyanıtlarıdeğişmişmiydi,bukadarzamandansonra?İnsanainanan,sadeceköpeklerdeğilmiydihâlâ?SırfTanrı’nınsestonunuöğrenmekiçin,kutsalkâsepeşindekoşmanınbiranlamıvarmıydı?Birkafatasıveüçkemikpeşinde!HükümetKonağı’ndançıkarken,bendendegeriyeenfazlaokadarkalmıştıişte!Birkafatası,üçkemikveboşluk,okadar.HiçledoldurulmuşbirGazâyadaGazâ’ylakaplanmışbirhiç...

Tabiikiönümdeaçılmışböylesinebirkapıveardımdandabeniitmeyehazırmışgibigörünenbütünbirkasabahalkıvarken,oeşiktengeçiphakettiğimeğitimialmamgerekirdi.AmaöyleyapmadımveKandalıdenilensolucandeliğindebinyıllıkbirağaçgibikaldım.Oysaokulmüdürününpuanımıaçıklamasıyla,durumumkasabatarafındanelealınmışvegelişmelerAhad’ınkontrolündenderhalçıkmıştı.Yanikaçabilirdim...Amayapamadım.Sırfbabambenisevdiğinisöylediğiiçin...Bileğimdekiyaranınüstünebasabasa!Ahadbeniseviyorsa,benkendimisevmesemdeolurdu...Ahad’ıterkedemedim...Belkidehiçgitmekistememiştim.Gidipdeodepodanuzaklaşmak...Sadecegidebileceğimihtimaliyleoyalamıştımkendimi...Çünküaslında,babam,benvedepo,Teslis’inkendisiydik!GerçekTeslisbizdik!Babamveben,sekizayaklıbirböcektik.Vedeponunıslakduvarlarında,düşekalkayürüyorduk.Doğuştanaynıdilikonuşuyorduk.Sadecedepoyuanlatmayayarayanbudili,bizdenbaşkakimseanlamıyordu.DiğerinsanlaryaratılmışyadaGüneşsistemindekiherhangibirbeyazdeliktenyeryüzünepüskürtülmüşolabilirdiamabizbaşkaydık.Dünyaüzerinde,evrimlehayatbulmuşolantekcanlılarbizdik.Sadecebiz!Vedepo,evrimdi!Diğerinsanlaraynıruhunfarklıihtimalleriyken,bizaynıihtimalinbaşı,ortasıvesonuyduk!Nefestutularakgidilenbiryerdeyaşıyorduk.Evrenindışında.Depoda...Annelerimizdünyayabizimleateşetmişti.Birermermigibidoğmuştukveönümüzekimçıkarsa,karnınıdelmekiçindepodauçuşuyorduk.Menzilimiz,ömürlerimizdi.BizimadımızHikâye’ydi.İkiadamvebirdepoylailgiliydik.AmaKandalı’danDünyayagazetesibuhikâyeninvazgeçişbölümünühaberyapacakkadarönemsemedi.Dahadoğrusu,özellikleönemsemedi.Çünküeğitimimekatkısunacağınadairsözvermişolanlarınbaşında,gazeteninsahibigeliyordu.Dolayısıyla,konuyubirazkurcalasamasrafçıkarabilirdim!AyrıcaKandalıhafızası,unutmasıyladeğilamayanlışhatırlamasıylameşhurdu!Çokgeçmeden,benimİstanbul’agitmişolduğumainandılarvehepöylehatırladılar.Sokaktagörüncede,İstanbul’aokumayagitmişoçocuğabenzettiler...Bendedepomadöndümvebirduvarına,mekanizmasıylaoynadığımiçinsaniyeçubuğuher150salisedebiratan,beyazkadranlı,büyükbirsaatastım.Zamanıbirbuçukkezyavaşlatanbirsaat.Çünkükaçaklarınbileklerindebasılacakyarayoktu.Onlarınbileklerindesaatlervardı.Veosaatleri,kamyondanindikleriandatopluyordum.Telefonlarıolmazdı.Soyulmaktankorktuklarıiçin,bingizliceplikumaşlarasarınırveonlardadasadeceazmiktardaparataşırlardı.Paraylailgilenmiyordum.Benimişimzamanlaydı.Obeyazkadranda,geçmekbilmeyendakikalarabaktıkçabaşlarınıduvarlaravurmalarıylailgileniyordum.Ancakozamananlayabilirlerdi,Ahad’ıntekparmağıylabanaverdiğiacıyı.Madembenkendimionlarınyerinekoyamıyordum...Ozamantersinideneyecektik.Sadecetersinideğil,herşeyideneyecektik...Banainsanıöğreteceklerdi.Bendeonlarlaacımıpaylaşacaktım.Madembabambenisevdiğinisöylemişti...Ozaman,tekkurtuluşumuzbuydu.Birdetabii,hepbirliktekendimiziöldürebilirvekonuyukapatabilirdik.Bütünokaçaklarveben.Amaonlar,hangidindeintiharyoksa,onainanıyorlardı!Oküçükhesaplarınınfarkındaydım.Okadardaaptaldeğildim.Okadardadeğil!Belkide...Belkidekaymakamınverdiğiosaatikolumatakıpİstanbul’agidenilkotobüseatlamadığımiçin...Okadarvebukadarveşukadaraptaldım!Çünküokolsaatiyerine,üzerimdesüreklitaşıdığımtekşey,Cuma’nınkâğıttankurbağasıydı.Üstelikartık,sırtınabasıncazıplamıyordubile.Tekyaptığı,Cuma’nınsesinitaklitedipbenimlekonuşmaktı.Yadabenhayalgörüyordumvekonuşan,Cuma’nınkatlayakatlayabirkurbağayaçevirdiğikâğıttakiresimdi.Kendiçizdiğibirresim.Birdağresmi.Yadabirtepe.Yadabirkayalık.Düzbirduvargibiolanyamacındaikioyuk.Veikioyuğuniçindeikiheykel.Çevrelerindede,başkakayalıklarvebaşkakaranlıkoyuklar.Mağaragirişlerinebenzeyensiyahnoktalar.Oüçkelimelik

Türkçesiyle,“Ben,ev!”demişti.Hiçbirşeyanlamamıştım.Deliolduğunusanmıştım.Üstelikheykellerinbüyüklüğünükollarınıaçaaçagösterdikçebenimledalgageçtiğineeminolmuştum.KayalıklaraoyulmuşdevheykellerveyinebirkayalıktakionlarcadeliktenbirindeyaşayanbirCuma!Anlattıklarınınhiçbirineinanmadığımıgörüpgülmüşvekâğıdıkatlamayabaşlamıştı...Neredenbilebilirdimki?..AfganistandiyebirülkeninHazaracatdiyebirbölgesindeBamiyandiyebirvadiolduğunuveinsanların,Budistkeşişlertarafından1.500yılöncekayalıklaraoyulmuşmağaralardayaşadığınıneredenbilebilirdim?Hatta6.yüzyıldanberi,hersabah,yinekayalıklaraoyulmuş,biri53,diğeri35metreboyundaolanikiBudaheykelinebakarakuyandıklarınıneredenbilebilirdim?Büyükolanın,Buda’nın,boşluğunvücudagelmişhalinitemsiledenVairocanaolduğunu,bununda,heykelinduruşuna,yanimudra’sınabakılarakanlaşılabildiğinineredenbilebilirdim?AyrıcaBuda’nınSakyahanedanındangeldiğini,dolayısıylaküçükolanheykelinadınındaSakyamuniolduğununeredenbilebilirdim?Vekimbilebilirdi,benimlekiminkonuştuğunu?Kurbağamı,yoksaikiBuda’danbirimi?..Kimbilebilirdi?Nezamanoresimdekiikidevebaksam,aklımaDordor’laHarmin’ingeldiğini...Benbilefarkındadeğildimaslında...Nedenoresmebakıncaonlarıdüşündüğümübilmiyordum.Belkide,ikiyanımdanyükselmişveoçocuklukhayatımıtaşımışikisütunolduklarıiçindi.Birzamanlar,hayatüstümeyıkılmasındiyeikiyanımdadurduklarıiçin...Belkidebaşkabirnedenidahavardı,onlarıdüşünmemin...

“Biliyormusun?”demiştiHarmin.Teknedeoturuyorduk.Güneşdoğdudoğacakgibiydivegökyüzürenktenrengegiripbiralçalıpbiryükseliyordu.

“Kısırdöngüaslayokolmaz.Sadecegenişler,sonradakendiniunutturur.Niye?Çünküdöngüdediğin,bildiğindaire.Üstündetamturatmakokadaruzunsürerki,aynınoktadanikincikezgeçtiğinianlayamazsınbile.Hattabazen,kısırdöngüöylebirgenişlerkibaşladığınyeredönmeyeömrünbileyetmez.İnsanda,körbiratgibikoştururüstünde.Düzgittiğinizanneder.İlerlediğini.Hattailerlerkenöldüğünüdüşünüpsonnefesinibilehuzurlaverir!Amakörolmakşart,tabii!Yoksaanlarsınaynıyerdedönüpdolaştığını.Onuniçinyaşlılarıngözleribozulur,anlıyormusun?Aynıyerdentekrargeçtiklerinianlamasınlardiye.Kısırdöngüyekarşıdoğalbirsavunmadıraslında,körleşme.Mekanikbirtepkidiryani!Hayatınkendisigibi...Hattabuyüzdenhayatdabukadarsıkıcı!Çünkühayatdasadecebirtepki.Şimdi,bakşuçevrene!Herşeyhayatındüşmanı!Yediğin,içtiğin,nebileyim,aldığınhernefes,herşey!Hayatdaişte,bunakarşıbirtepkidenibaret!Tabiienbaştadaölümekarşı!Okuldaöğretmişlerdir.Nedirbilimintemeli?Etkivetepki,değilmi?Nedemek,biliyormusun?Doğadakiinatlaşmademek!Herşeybirinatmeselesi.Özellikledeyaşamak.İştebuyüzdendehayat,maçınkendisinişerefgolüsayan,inatçıbirasalaklartakımınıizlemekkadarsıkıcı.Dolayısıylabirumutyadabiramacagerekyok,hayattakalmakiçin.Öleceğinibilmekyeter.Hayattasınçünkütehlikedesin.Hayattasınçünkühersaniyeölüyorsun.Okadar.Hayatınınanlamıiştebu:Ölümkorkusu!Anlıyormusunbeni?”

Anlamamıştım.NasılçözebilirdimkiHarmin’innedemekistediğini?13yaşındaydım.Belkide12.

“Dolayısıyla,eğergerçekbirhayatyaşamakistiyorsan,gerçektendebiramacınolsunistiyorsan,önceölümkorkusunuatacaksınüstünden!Doğardoğmazelinetutuşturduklarıoölümkorkusudenilen,hayatın,oyanındabedavadanverdiklerianlamıvarya,işteönceonufırlatıpatacaksın!Ancakozaman,özgürolursun!Ancakozaman,gidipdehayatınıngerçekanlamınıbulursun!Şimdibanabirsözver.”

“Peki”demiştim.

“Ölümdenaslakorkmayacaksın.Çünküokorkuvarya,budünyadaseniköredecektekşeyo!”

“Söz”demiştim.“Korkmam.”Gülmüştü.Sonradabirsigaradahasarmıştıkendine.“Pekinasılkorkmayacağınıbiliyormusun?”“Yok”demiştim.Bileğindekidövmeyigöstermişti:Deadtobefree.Amaİngilizcebilmiyordum.Henüz.“Hayatölümedahil,Gazâ.Birişebaşlamak,bitirmeninyarısı,derlerya.Doğmakdaöyle

işte.Ölmeninyarısı.Bunukabulet,yeter.İnan,demiyorum.Çünküinanacakbirşeyyokbunda.Bildiğin,doğa!Gör,yeter...Zatenbirölüolduğunugörvekabulet.Gerisigelir.”

“Yasen?”diyesormuştum.“Senkorkmuyormusunölmekten?”“Benmi?Benkarayabileçıkmaktankorkan,aptalıntekiyim.Tekyaptığım,iştebuteknede,

öyleceoturupdurmak!Lotusçiçeklerinibilirmisin?Nilüferlerebenzerler.İşteonlargibiduruyorumbusuyunüstünde.Dordordaöyle...Odaduruyor...Başkadabirhaltettiğimizyok.”

Cuma’nınyaptığıoresimdekiheykellereherbakışımdaaklımaDordor’laHarmin’ingelmesinin,sadeceikidevolmalarıylailgisiyoktu.Birdelotusçiçeklerivardı...Yıllarsonraöğrendim.Lotusçiçeklerinin,suyunüstündeveBuda’nınelindenedendurduğunu...Renklerinegöredeğişenanlamlarının,bilgeliktenyolaçıkıpaydınlanmadangeçtiğinivezihinselduruluktadinleniphuzuratırmandığınıöğrendim.Hayatınherderinliğinedalıpçıkmakiçinnefeslerininasıltuttuklarınıvetabiikiaralarındakurbağalarındolaştığınıöğrendim.Islakkâğıtlardanyapılmışgibidurankurbağaların...Birazuzunsürdühepsiniöğrenmem.Nedeolsa,anlayaanlayagidiyordum.Anlayaanlayagidincedeyoluzuyordu,tabii.Amaacelemyoktu.Gittiğimyerekimsegeçkalmıyordu.İstesedekalamıyordu.Çünkünereyegideceğinibileniçingeçkalmakyoktu.Zatensözkonusuolan,geçkalınabilenyadaerkengidilebilenbiryerse,yolaçıkmayabiledeğmezdi.ŞimdiyanımdaHarminolsa,“Sadeceölmektenkorkanlarrandevualır”derdi.“Sadeceonlar,randevuylagidilenamaçlarasahiptir.4yılsonramutlakamezunolur,6yılsonrabirişegirmezsedelirir,10yılsonrabiryolunubulupevalır,50yılsonradaenfazlaonfarklıölümdenbiriylehayatıterkederler!”Harminbiryanımdaysa,diğeryanımdadaDordorolacağından,odabağıraçağıraeklerdi:

“Randevuylamıgeldindünyaya,amınakoyayım!Nerandevusu!Negeçkalması!Neerkeni!Varsabiryolun,yürü!Yoksadaotur,öyledur!Bilirmisinlotusçiçeğini?”

“Harminanlatmıştı,Dordor!”desem,öncebirsuratımabakarsonradaesrarındanbirnefesçekipkonuşurdu:

“Birdebendendinle!..Bak,bendemerakettimşimdi!Kimbilir,nasılanlatacağım?”

33kişilikkafilenin,deponunfarklınoktalarınadağılıp,kendileriniyerebırakışlarınıizledim.Sırtlarınıduvarlarasürtesürteçömelipoturdular.Sadecebiriayaktakaldı.Kimbilirhangideliklerdengeçerkenkırılmışgözlükçerçevesiniortasındanbantlamışolan,gençbiradamdı.Gözgözegeldik.Birzamanlarbenimdeokuldasözistemekiçinyaptığımgibiişaretparmağınıkaldırıpkonuştu.

“BenbiliyorTürkçe.”“Bende”dedim.Güldü.Bengülmedim.Sordum:“Nevar?”“Nezamangidecekbiz?”Enazındancümleyebenzerbirşeykurabiliyordu.“Adınnesenin?”“Rastin.”“HepinizAfganistan’danmısınız?”“Evet.Amabaşkabaşka.Tacikvar,Peştunvar...”“Senhepsiyleanlaşabiliyorsun,değilmi?”“Evet.”“Ozaman,senbenimtercümanımolacaksın.”“Tamam...Söyle.”“Şimdideğil.Şimdilikbukadar.Sonragelirimben.”“Nezamangidecek?”“BilmiyorumRastin.”“Seninisim?”“Gazâ.”Güldüvekonuştu.“Gazâ?Senmücahit?”Eliniuzattı.Tokalaşacaktıkherhalde.Yerindibinde!Deneyebilirdim.Bendeuzattımelimi

vesankisıradanbirgünde,sıradanbirnedenletanışıyormuşgibitokalaştık.Hatta,alışkanlıktanolsagerek,“Memnunoldum”bilededim.Yinegüldü.

“Ölümyok,memnundeğil.”“Ne?”“Mücahitölür,ozamanmemnun.”Gidecektimamaelimibırakmıyordu.Uzunuzuntokalaşaninsanlarıhiçanlamıyordum.

Hayatlarıboyuncatutmayıbeklemişgibibirtürlübırakmazlardı,elegeçirdiklerieli.Ayrıcabukarşımdakiadam,yorgunluktanölüyorolmasıgerekirken,hâlâgözleriminiçinebakıpgülereksöylediğişeyinkomikolduğunabeniiknaetmeyeçalışıyordu.Tamelimiçekipgidecektimkisordu.

“Sen,talebe?”“Evet.”Yalansöylüyordum.“Bendetalebe.KâbilÜniversite.Hukuk.”Bütünkemiklerinihissettiğimzayıfparmaklarınıgevşettiğiandaçektimelimi.Birazhızlı

çekmiştim.Elihavadakalmıştı.Amaumurumdaolmadı.Nasılolsa,bizdenarkadaşolmazdı.“Kovavereceğimşimdi.Dağıtırsın.”“Kova?”“Tuvaletyok,kovavar,anladınmı?”

Yüzününheryerinikaplayanogülümsemesitekhamledesilindi.Tamdasıradanbirsosyalleşmeiçindeolduğunainanmışken,konunun,aniden,bağırsaklarınaveiçindebulunduğudurumunboktanlığınagelmesi,insanlıkonurundabirkovakadardelikaçmıştı.Anlayabiliyordumartıkböyleşeyleri.Hâlâutanabilenlerincanlarınınnasılyandığınıhissedebiliyordum.15yıldırKandalı’dançıkamamıştımamaenazüçkıtadaninsanayağımakadargelmişti.Ayağımakadargelipayağımabasıpgidenlerdeolmuştubuarada,amaartıkhepsinitanıyordum.Kaçakların,yabancısıolduğumbirtürükalmamıştı.BuRastinde,büyükihtimalle,politiknedenlerleülkesiniterkedenlerdenbiriydi.Çünküözellikleonlarıngözlüklerikırıkolurdu.Karşılarınaçıkmışherpolisbiryolunubulupogözlüklerikırabildiğiiçin!Dahafazlakitapokumasınlar,diye.AmaRastintoparladıkendini.

“Anladım,kova!Sennumunetopluyor,testiçin!”deyipgüldüyine.Yanıtvermedim.Sadecebaşımısallayıpçıktım...Deponunkapağınıkilitleyipmasamın

başınageçtim.Hangardakimetalmasa,benimofisimdiartık.Babamınmarangozlukişlerigeridekalmıştı.Üzerindeduranmonitördendepoyuizliyorvekafilelerhakkındanotlaralıyordum.Hatta,yanındayazıcısıylabirliktebirbilgisayarımbilevardı.Hafızasındadayüzlercedosya.Odosyalarıniçindede,depodangeçmişyüzlerceinsanhakkındabilgiler...Öncelikle,kafileleri,depodakalışsürelerinegöreayırmıştım:2,7,14ve14GündenFazlaolarakdörtanagrupvardı.Çünküdavranışlarınıntemeldeğişkeni,depodageçirdiklerisüreydi.Yanidepoömürleri...2günle5günarasındabelirginbirfarklılıkgöstermiyorlardı.Ama7günüdoldurduklarında,bir7gündahadepodakalacaklarınıdüşünmeyebaşladıklarındantepkileridehızladeğişiyordu.Bunundışında,kafiledekierkekvekadınsayısıdaönemliydi.ErkekÇoğunluk,KadınÇoğunlukveEşitadındaüçaltdosyamdahavardı.Kadınlarınsayıcaüstünolduğukafilelerdahasabırlıvezorlaşanşartlarakarşıolağanüstüdirençliydi.Erkeklerinçoğunluktaolduğukafilelerdeyse,sikmekistediğimkadınınbanasunulmaoranı,şaşırtıcıbiçimde,dahayüksekti.Ayrıca,kafiledekiinsansayısıda,kilitbirunsurdu.Bununiçinde,5,15,30ve30’danFazlaadındadörtdosyamvardı.5kişilikbirgrubundirencinikırmakyadabirbirinedüşürmeksonderecezordu.Ama30kişiyi,dahadepoyagireliüçsaatbileolmamışken,içlerindenbirinilinçedecekhalegetirmekmümkündü.Yada30kişidenfazlaolanbirkalabalıkistediğimkadınıtereddütsüzbanagönderirken,5kişilikbirgrup,bunuyapmamakiçin,ölümübilegözealabiliyordu.Vebütünbunlarlaberaber,Milliyetler,EtnikKökenler,YaşOrtalamaları,EğitimDüzeyleri,Meslekler,TüketilenYemekMiktarı,SusuzluğaDayanıklılıkveaklahayalegelebilecek,insanadair,ölçülebilirnetürözellikvarsa,adlarınaaçılmışdosyalarımvardı.Çünküçokönemlibirşeyesahiptimartık:Zamana.Okulubırakmıştım.Eğitimhayatımı,babamınkollarıvekendiellerimleboğmuştum.Aslındagayetiyiolmuştu.Çünkübaşkabirokulabaşlamıştım.Bütünderslerindeinsanlığınişlendiğibirokula.Üstelikistediğimkadarkitapdaokuyabiliyordum.Amaartıkmaceraromanlarıylailgilenmiyordum.Şehirdekikitapçılaragittiğimde,kimseninyanaşmadığıraflarayöneliyorvekimseninkapağınıaçmadığıkitaplarıkarıştırıyordum.Dordor’laHarmin’inkaranlıkkitaplarındageçenheryazaradınınpeşinde,babamınverdiği,harçlıktanmaaşaterfietmişolanparaylakoşturuyor,bulduğumunboynunabirvampirgibidişlerimigeçirip,neyazmışsaemiyordum.Tabiikibaşkalarıda,okitaplaragizlenmiş,insanailişkinteorikbilgileriokuyordu.Amakimseninayaklarınınaltında,benimgibi,birinsandolusulaboratuvaryoktu.Kalabalıkiçindekibiryetişkininartansıcaklıkkarşısındakiolasıtepkilerininbirincihamurkâğıttasıralanmasıyla,bunundeneyiniyapıpizlemekarasındabüyükfarkvardı.Gerçeklikkadarbirfark!

15yaşındaydımvenevicdanımvardı,nedebirarkadaşım.Ender,babasınınyediğirüşvetlerdenkendisinedüşenpaylaşehirdekiözelokulakaydedildiğihafta,sınıfındakilerdenharaçtopladığıiçindisiplineverilmişti.Biraysonra,derssırasında,nedensizcebirsigarayakıp,küçükdeolsayangınçıkarmış,üçaysonrada,biröğretmeneyumrukattığıiçinokuldanatılmıştı.Aradasırada,kasabanıntekcaddesinde,kendisigibiKandalı’yaköksalmışkaktüsçocuklarla,voltaatarkengörüyordum.ArtıkEnder,kendikendinedegülmüyordu.Aslındahiçgülmüyordu.Yabirkavgadanyeniçıkmışyadabirkavgayayenigirecekmişgibikaşlarıdaimagözlerinieziyor,dudakkenarısigarasıyla,KandalıMafyasıgibibirçizgifilmdekendinebaşrolarıyordu.ÜstelikneilginçtirkibabamlayaptığıbirkonuşmadaYadigâr’ınşöylesöylediğiniduymuştum:

“Neyapıyorsam,oğlumiçin!”Bucümleyibiryerlerdenhatırlıyordum!..AmaYadigârciddiydi.Evet,belki,kendisi,

yasadışıolannevarsa,omzundakirütbelerekadar,içinebatmıştıamaaslındatekisteği,Ender’in,büyüyünce,kimseninastıolmayacağıbirhayatkurmasıydı.Bununiçinde,zamanındakendisindenesirgenmişolan,oiyieğitimdenilenantibiyotiğe,oğlununmutlakakavuşmasınıistiyordu.HernekadarEnder’inmidesi,böylesibirkavuşmanınhayaliylebilebulanıyorolsada!..Yadigârdabirhayalperestti.ÇünküEnder’easlalayıkgörmediğiastsubaylık,sadeceordudayoktu.Devletbaşkanlarıbilebazenbirerastsubaydı.Hattaonlar,emirleriniüstlerindendeğil,teorideaynırütbedeoldukları,başkaülkelerindevletbaşkanlarındanalırdı.Sonuçta,Yadigâr’ın,vicdangözyaşlarınabulanmış,oğluylailgilibütünıslakrüyalarınarağmen,Ender’intekkariyerplanıKandalıMafyasınınbirparçasıolmakgibigörünüyordu.AmaEnder’inbilmediğideşuydu:KandalıMafyası,kendibabasıydı.BirdeAhadveben...Belkibaşkalarıdavardıamaşimdilikonlarlailgilenmiyordum.Sadece,kasabanıntekcaddesindekarşılaştığımızda,Ender’ebellibelirsizbirselamveriyorvesıraarkadaşımkenhiçbirşeyinfarkınavaramayanoküçükçocuğunbirsiyahgömlekliyenasıldönüşebilmişolduğunudüşünüyordum.Hattaonunbudönüşümübanayenibiraraştırmakonusuiçinilhamkaynağıbileolmuştu.Ender’in,durupdururkensiyahlarabürünüp,elindekitespihi,karşısındakiningözünü,imamesiyleçıkaracakmışgibisallamayabaşlamasınıntekaçıklaması,güçarayışıydı.İçinegirdiğiherortamda,gücünteksahibiolmak.Şiddetiçağrıştırdıkçakorkuyaymakvekorkuyaydıkçagüçlüolmak.Böylece,birkezoaradığıgücekavuştumu,heryalnızkalışında,kendisindegörmektennefretettiğiveokuldaykendışlanmasınanedenolduğunudüşündüğü,kusurlarıyokolupgidecekti.Bunuda,Ender’iartıkliderleriolarakkabuledecekolandiğerçocuklaryapacaktı.LiderEnderGüneş’inDünyaetrafındadöndüğünüsöylesebilekimseaksiniiddiaetmeyecekti.Çünkübirbaşkasınıngüçtekelinikabullenmeninilkşartıinkârdı.Kişinin,kendisinivegerçekleriinkârı.Özellikledeliderinineksikliklerinininkârı.Dolayısıyla,Ender’inbirsalakolaraksaygıgörmesininveyüzünekarşıbirsalakolduğusöylenmedenyaşayabilmesinintekyolu,böceksiçevresindekitekotoriteolmasınabağlıydı.Evet,konubukadarbasitti.Amaburadabitmiyordu.Çünkübütünbunlar,dahagenişbirkonuylailgiliydi:İnsanıniçindekiyönetmeisteğiyle.Diğerinsanlarüzerindehükümsürmeyadaherhangiboyuttakiherhangibirotoriteyedönüşmeisteğiyleilgili...Neden,bazıinsanlardabuistekgölgesindenbilehafifken,diğerlerindebindamarçatlatacakkadarağırdı?Nasıloluyorduda,bazıinsanlargerikalanherkesiyönetmediklerisürecekendilerinizavallıbirorospuçocuğugibihissediyorlardı?Otoriterlikbirvirüsmüydü?Ortayaçıkmasıiçin,toplumunbağışıklıksistemininçökmesimigerekiyordu?Yöneticilik,bağımlılıkyaparmıydı?Eğeröyleyse,buuyuşturucununtorbacısı

kimdi,gramıkaçagidiyorduveaynıetkiyiyakalayabilmekiçinherdefasındadozunuartırmakşartmıydı?Sonolarakda,insandenenoyuncak,nedenkendinibudenliönemsiyorveönemsenmekiçinkarayavurmuşbalıkgibiçırpınıyordu?Muhtemelen,bütünbusorularınyanıtlarınınzemininde,Harmin’insözünüettiği,ölümkorkusuyatıyordu.Yanihayatınsahteanlamı!Tabiieğerortadabirölümkorkusuvarsa,elbetölümsüzlükisteğideoluyordu.İşte,otoriteolmakdabuisteğikarşılıyordu.Belkiinsanıgerçekbirölümsüzedönüştüremiyorancakenazındanöyleymişgibihissetmesinisağlıyordu.Vehayatlarınıölümkorkusuüzerineinşaedenbütünzavallılar,ölümsüzlükiksiribulunanakadar,ölümsüzlükhissiyleidareetmekzorundaydı.Zatenidareetmekdeotoriteninuzmanlıkalanıydı...

Gerçektendeüzerindedüşünülmesinivedeneyleryapılmasını,fazlasıylahakedenbirkonuydu.Nedeolsa,Enderlerheryerdeydi.İkiliilişkilerdenmilyonlukpolitikilişkilerekadar,heryerde.Karşılarınaçıkacakenküçükfırsatınpeşindeydihepside.Gücügüçsüzkenyakalayıpelegeçirmekiçin,hayatlarıboyuncapusudabeklemişvebelkideopusudaölüpgidecekolangizlitiranlarınyanlarındangeçipgidiyordukhergün.Hattaenyakınımızdabileolabilirlerdi.Ailemizde,dostlarımızınarasında,heryerde.Kimbilebilirdikimindiktatörolduğunu?Sokakta,yalnızbaşınayürürkenbelliolmuyorduki!Yadabirdepodaoturmuşvebaşınıellerininarasınaalmışken...

Rastin’indeiçindebulunduğu33kişilikkafile,tamdabütünbunlarıdüşündüğümbirzamandagirmiştihayatıma.Aslındabirazdaistisnaiolarakgirmişti.Çünküaylardanşubattı.Ülkelerindenkaçmakiçinyazıbekleyemediklerinegörehayliaceleleriolmalıydı.Enazından,fiyatlarınbirazdaolsadüştüğübaharıbekleyebilirlerdi.Yasalturizmpiyasasınınaksine,yasadışıyolculuklardayükseksezon,sonbaharvekışaylarıydı.Nedeolsa,aşılmayıbekleyendağlarınboylarıkaryüzündenuzamış,ölümegidenbütünyollardabuzlanıpkısalmışolurdu.Ancakbütünbunlarıgörmezdengelipyolaçıktıklarınagöre,birbildiklerivardı.Hattabuöylebirbilgiolmalıydıkidiğerbütünbildikleriniunutturmuştu.

Babamdörtgünlüğüneşehregitmişti.Aruz’unadamlarıylabuluşmaya.Dordor’laHarmin’inyerinegeçmişolankaptanlarhakkındakonuşacaklardı.İşeyaramazheriflerdi.Süreklisorunçıkarıyorlardı.Aslındanormaldi.Egedenilenakvaryum,yıllarcasırtındataşıdığı,DordorveHarmingibiikisuçiçeğinibirdahazorgörürdü!Herneyse...

Dolayısıyladepodakilerveben,dörtgünlüğünebaşbaşakalmıştık.Üsteliktekneleredeenazikihaftadanöncebinmeyeceklerdi.Babamdanduymuştum.Demekki,elimdeenaz15günlükbirmalzemevardı.Dünyanınenbilimselçalışmasınıbaşlatabilirdimartık!Birbaşlığıolmasıgerekiyordu.BilgisayardabirdosyaaçtımveadınıGücünGücükoydum.

Aslındaprojemgayetbasitti.Depoyubirülkegibidüşünecektim.Kafilede,halkolacaktı.Yaşamkoşullarıüzerindeoynayacak,belkiiçlerindenbazılarınaayrıcalıklartanıyacakvegeneltepkiyiölçecektim.Bunabenzeryüzlercebilgisayaroyunuvardı,biliyordum.Amabaşkaçocuklarınooyunlarıoynamayadevametmesininnedeni,hiçbirininelininaltındabirdepoinsanolmamasıydı.Oçocuklardabunubilmiyordu...

Öncelikle,birliderleriolmasıgerekiyordu.Deponunüstündekihayatta,yanigerçekolanda,bunubelirlemeninçeşitliyollarıvardı.Örneğin,fizikselaçıdanaralarındakiengüçlükişiliderolabilirdi.Bununiçinde,birbirlerininkanınıakıtmaları,belkideöldürmelerigerekirdi–kibabammalıneksilmesiniaffetmeyeceğindenbuyöntemiunutabilirdim...Yadahangisienzenginse,yöneticioolurdu.Ancakböylebiryoldaizleyemiyordum,çünkübuncayıldansonra,yanlarındataşıdıklarımiktarlarınçokazvehemenhemenaynıolduğunuçoktanöğrenmiştim...Böylecegeriye,belkideenilginçolanyöntemkalıyordu:Lideriseçimle

belirlemek.Demokrasi!Enmantıklısıbuydu.Sonuçta,toplumlaliderilişkisi,aynıkafestekapalıkalmışbirinsanlabirhayvanındurumundanpekfarklıdeğildi.Diktatörlüktekafesinkapısıbirdenaçılırveiçeriaçbiraslanatılırdı.Amademokrasi,insanınnetürbirhayvanlakafesekapatılacağınıseçmeözgürlüğüydü.Etoburmu?Otoburmu?Omnivormu?Tekmigezer?Sürühalindemiavlanır?Neslitükenmekteolanbirtürmüdür?Evcilleşebilirmi?Vebunlarabenzersorularınyanıtlarıgözönündebulundurularakbirseçimyapılabiliyordu.Tabiiyinedeortadabirkafes,birhayvanvekilitlibirkapıvardıamayapacakbirşeyyoktu.Dünyanıngerçeklerişimdilikbudüzeydeydi!Ayrıca,diktatörlüktehayvanölenekadarkafestekalırken,demokrasideancakbirsonrakiseçimekadarhükümsürebiliyordu.İnsanda,bedenindekidişizlerinisayıpkaçkiloetininyadaparmağınıneksildiğiniölçebiliyor,bunagöredekafeshayatınıaynıhayvanlasürdürüpsürdürmeyeceğinekararverebiliyordu...

Evet,depodakiler,liderleriniseçmehakkınasahipolacaktı.Hattabelkidedepohalkı,demokrasiyi,gerçekhayattakilerdençokdahafazlahakediyordu.Nedeolsadepogerçekbirkafestiveoinsanlar,etraflarınısarmışduvarların,sırtlarınıyaslayacakkadarfarkındaydı.Amagerçekhayattakilerinhiçbirşeydenhaberiyoktu.Özellikledebirkafesteyaşadıklarından!Haritalarabaktıklarındasadeceçizgilergörüyorlardı.Kırmızısınırçizgileri.Hatta,birkafesolduğunufarkedemediklerikafeslerininsınırlarınaokadarâşıklardıkibukırmızıçizgilerikorumakiçinölür,dirilir,sonradayenidenölebilirlerdi.Vatandaşlıkbağıylakendileriniboyunlarındandemirlerineastıklarıokafesikorumak,bironurmeselesiydi.Belkidehaklılardı.Nedeolsa,insanoğlununonurmeselesihalinegetirebileceğipekbirşeyidekalmamıştı.Örneğin,dürüstlüğüonurmeselesihalinegetirmesiiçinartıkçokgeçti.Çünkübiyolojikgerçeklerbirgündedeğişseveinsanyalansöylediğianda,beyinkanamasındanölse,dünyaöyleboşalırdıkidinozorlarayenidenyeraçılırdı!Yadaörneğin,kaynaklarınadilpaylaşımıgibibirkavramıdaonurmeselesiyapamazdı.Asla,ortayaçıkıp,“Yabudünyadatekbiraçbilekalmayacakyadakendimiöldürürüm!Böylesineşerefsizbirhayatadayanamam!”diyemezdi.Heleçocuklarlailgilihiçbirşeyionurmeselesiyapamazdı.“Baktım,çocukçalıştırıyor,bendeçektimvurdumpatronu,hâkimbey!Bizimoralardanamusmeselesidir!”demişyadadiyebilecekherhangibirivarmıydıbudünyada?Yada,vurulankişininçocukçalıştırıyorolmasınıağırtahriktensayıp,katilincezasındaindirimöngörecekherhangibirkanun?..Dolayısıyla,onurmeselelerininbilegerçekçibirtarafıolmasıgerekiyordu.Örneğin,kadınlarvebekâretleriyleilgiliolmasıçokdahamantıklıydı!İştebu,gerçekçibironurmeselesiydi!Yadabirkandavası!Yadainandığıdinintartışılması!Yadaahlakınıneleştirilmesi!Yadaiçindeyaşadığıkafesinsınırlarıylaoynanması!Bunlarçokdahamantıklıkonulardıvesürdürülebilirekonomiyezerrekadarzararlarıyoktu.Dolayısıyla,insanlıktarihidenilenveiçindebirikmekteolanmetangazıylaüçüncüdünyasavaşınınilkpatlamasınıngerçekleşeceğiçöplük,artıkonurmeselesiyapılamayacakkonularladoluydu.Hernekadar,dünyaharitasındakisınırçizgileriaklıbaşındabirdünyadışıvarlığasondereceklostrofobikgelecekolsadayapılabilecekbirşeyyoktu.Evet,osınırlarüçkişilikbirasansörkadarklostrofobiktiamainsanındabirasansördeolduğunuunutabilmesininyollarıvardı.Biraşağı,biryukarıgitmekgibi.Osınırlarahapsolmuşinsanlardazamanlarınıböylegeçiriyorduzaten.Vatandenilenodaracıkasansörlerdebiraşağı,biryukarıgidipgelerek.Veherkattaaçılankapılarınarasından,başkaasansörleriniçleriniizleyerek...Depodakilerindurumudahadakötüydütabii.Onlar,daima-1’deydivehiçbiryeregittikleriyoktu.

Monitördenizliyordum.Birbirleriylekonuşmadan,öyleceoturuyorlardı.SadeceRastin,hâlâayaktaydıvebirheykelgibiduruyordu.Nereyebaktığınıçözmeyeçalışıyordumkibaşını

kaldırdıvegözgözegeldik.Depodakialtıkameradanenyakınolanınabakıpelsalladı.Sonradagidip,boşbulduğubiryereoturdu.Cebindenbirkâğıtvekalemçıkardı.Yazmayabaşladı.

Banabenziyor,değilmi?Bilmem.Bencebenziyor...Baksana,odabenimgibibirşeylerkaralayıpduruyor.Demekki

herbeşyıldabir,budepodanbirCumageçiyor.Olabilir...Cuma?Efendim?Senniyekaçıyordun?Boşver.Öldüreceklerdiseni,değilmi?Boşver,dedim.Devletmiöldürecekti?Devletbirkelimedir,Gazâ.İnsanlaröldürür.Öldürülecektinama,değilmi?Ölümdenkaçmakiçinçıktığımyoldaöldüğümüdüşünmekistiyorsun.Sırfkendini

dahaçoküzmekiçin.Dahadapişmanolmakiçin.10yaşındaydınGazâ!Dahaküçücükbirçocuktun.Düşünmeartıkbunları.

Düşünmüyorumzaten,hissediyorum...Buinsanlarlaoynadığınoyunlarısevmiyorum.Biliyorum.Yapmaozaman...Nekadaryorgunolduklarınabirbaksana.Kimbilir,nekadar

korkuyorlar...KimsebendendahayorgunvekorkakolamazCuma!Kimse!Öylemi?Bencebirdeannenidüşün!Kendiçocuğunuöldürecekkadarkorktunmu

senhiç?Eğerbunubanabirdahahatırlatırsan,giderşuvanayıaçarımvebuinsanlarınhepsi

boğulupgeberir!Uçurtmanınkuyruğunasimitparçalarıbağlayıpgökyüzündekikuşlarıbeslemeye

çalıştığıngünlerihatırlıyorumda...Neredennereye...Değilmi?Onuhatırlayamazsın,Cuma.O,seniöldürmedenönceydi.Şimdisusdaseyret!..Seyretde,o

kelimedediğindevletcümleiçindenasılkullanılıyormuş,öğren!

“Gazâ!Gidiyorbiz?”“Hayır,Rastin,dahahaberbekliyoruz.Amaesasbaşkabirkonuvar.Birsözcüseçmeniz

gerekiyor.”“Sözcü?”“Evet,birliderinizinolmasılazım.”“Neden?”“Çünküyolunbundansonrasıiçinbirtakımkararlaralmanızgerekecek.Kalabalıkbir

grupsunuz.Kimsesizetekerteker,neistediğinizisormaz.Onuniçin,aranızda,güvendiğinizbiriniseçinkisizinadınızaokonuşsun.Yanipazarlıklarıoyapsın,anlıyormusun?”

“AmaTürkiyegeldik.Problemyok.”“Biliyorum,zatenbundansonrasıproblem!Asılyolculukoteknelerebinincebaşlayacak.

Neyse,senbilirsin...Bensiziniçinsöylüyorum.GideceğinizyerekadarkarşınızaçıkacakinsanlarbizimgibiolmayacakRastin.Tehlikenedemek,biliyormusun?”

“Evet.”“Ozaman,şöylesöyleyeyim:Çoktehlikevar!”VeyüzümeikisoruişaretinoktasıolmuşgözleriylebakanRastin’ibırakıpdepodançıktım.

Masamınbaşınageçtiğimdediğerleriylekonuşmayabaşlamıştıbile.Tehlikekelimesinikullanmam,doğrubirseçimdi.Enazbilgiyleinsanlarıhareketegeçirmenineniyiyolu,kendilerinigizemlibirtehlikeninbeklediğineiknaetmekti.MuhtemelenRastinsöylediklerimdenbirşeyanlamamışamayinededurumunciddiolduğunudüşünmüştü.Kafiledeyaşlıbiradamvardı.33kişininenyaşlısıgibigörünüyordu.Çoğunluklayüzleronadoğruçevrilmişti.Nedeolsa,dünyanınaşiretlerebulanmışbirbölgesindengeliyorvebirinsanınbilgeliğini,yüzündekikırışıklarlaölçmeninendoğruyololduğunainanıyorlardı.Oysabütüngüntarlalardaçalıştıklarıiçinenseleritimsahderisigibiolmuş,bendenküçükçocuklartanıyordum.Kırışıksahibiolmanınhiçbiranlamıyoktu.Yaşlanmak,yaşamahastalığınınsonevresigibibirşeydi.Çoğunluklaakılsağlığınınyitirildiğiveyerinihayattaaradığınıaslabulamayacağındaneminolmanıngetirdiğihuysuzluğunaldığıbirevre.Yaşlılar,kazıklandıklarınıntamolarakbilincinevarmışveartıkherşeyiçinçokgeçolduğunufarketmişolaninsanlardı.Onlarınyöneteceğibirtoplum,ancakonlarlabirlikte,süreklişikâyetederekveacılariçindeölürdü.

YaşlıAfgan,oturduğuyerden,ağırağırkonuşuyorveherkesonudinliyordu.SonrabirdenRastin,kameralardanbirinebakıpbeniçağırmakiçinellerinisallamayabaşladı.Oysakonuşsadaduyardım.Amakameralarınsesaldığınıbilemezditabii.Hattaönümdeduranmikrofonuaçıpkonuşunca,sesimindepodakihoparlördençıktığınıdabilemezdi.Buyüzdende,Rastinvediğerleridurduklarıyerdezıplayacakkadarşaşırdılar.Çünkübirazdabağırmıştım“Nevar?”derken...Rastin,düzeneğiderhalçözmüşvebirdenemeyapmıştı.

“Gazâ?Beniduyuyor?”“Evet,Rastin...Seçtinizmibirini?”“Anlamıyorgrup.Nedentehlikevar?”“Bunusadeceseçtiğinizkişiyesöyleyebilirim.Tabiibirdesenbileceksin.Çünküsen

tercümeedeceksin.Diğerlerinikorkutmayalımboşuna,değilmi?”Rastin,söylediklerimietrafındakilereilettiğiandadepodabirdalgalanmaoldu.Hepsibir

ağızdankonuşmayabaşladı.Birbirlerinineduyuyornedeanlayabiliyorlardı.Görebiliyordum.Peştucabilmeyegerekyoktu,çaresizlikvekorkuyutanımakiçin.Özellikledeortada,hepsiningeleceğiniilgilendiren,karanlıkbirsırvarken,paniğinzehirlibirgazgibidepoyudoldurması

sadecebirkaçsaniyesürmüştü.Tabiikibuiçindebulunduklarışartlardankaynaklanıyordu.Okadaryasadışıveakıldışıbirdurumdaydılarki,hayatınıev,işveokularasındageçirenbirhalktançokdahahızlıtepkiveriyorlardı.Nedeolsa,geldikleriyerlegidecekleriyerarasındasıkıştıklarıbiryolculuktaydılar.Kaybetmeyigözealdıklarıherşeyiarkalarındabırakmışlardıvegeriyesadecebedenlerikalmıştı.Tekdeğerlivarlıkları,kendileriydi.Budurumdada,nebilinenahlakdeğerlerinedemantıklıkarardüzeneklerigeçerliydi.Birinsanıntekisteği,nepahasınaolursaolsun,birnoktadandiğerinevarmakolunca,psikolojikvetoplumsalbütünkuramlarçöküyordu.Örneğin,korkuları,sıradanbirülkeninsıradanhalkınıngündelikgelecekkaygısınınbinkatıydı.Buda,herhamleminkarşılığınıderhalalmamısağlıyordu.Geçenyıl,henüzbiröğrenciyken,okulşampiyonuolduğumiçinşehirdekihızlısatrançturnuvasınagönderilmiştim.Herbirhamleiçinsadeceüçsaniyemizvardı.Finalekadarçıkmıştım.Karşımabirözelokulöğrencisioturmuşveoyunboyuncadönüpdönüpbabasınabakmıştı.Adamdaenazoğlukadarheyecanlıydı.Nedenbilmiyorum,çocuğunyenmesineizinverdim.Sonradaadamgelipoğlunasarıldı.Belkisırfosarılmayıgörmekiçindir...Herneyse...Dolayısıyla,depodakilerinohızlıtepkilerisayesindeyineüçsaniyelikhamlelerpeşindeydim.Veoanakadardikkatimiçekmemiş,kucağındayedi-sekizyaşlarındabirçocukolan,kırklıyaşlardakibirkadın,olabildiğincebağırarakherkesisusturdu.SonradaRastin’igösteripbirşeylersöyledi.Büyükihtimalle,onunkonuşmasınıistiyordu.Rastindeöyleyaptıvebeşdakikakadarkonuştu.Sonradasusupyaşlıadamıgösterdi.Bununüzerine,deponunfarklınoktalarından,sayabildiğimkadarıyla10elkalktı.Seçimbaşlamıştı!

Yaşlıadamınyanındaoturanveaynıkovayasıçmayıkabulettikleriiçinoğluolduğunutahminettiğimortayaşlardakiadam,ellerisaydı.SonradaRastin’ebirşeylersöyledi.Rastindekendinigösteripuzunbircümlekurduvesustu.Bununüzerinedepoda21elkalktı.Depodakitekçocuğunoyvermeyaşıhenüzgelmediğiiçin,annesionunkalkanelinivurupindirmişti.Yaşlıadamikiseçimdedesadeceönünebakıphareketsizkalmıştı;amaRastinkendisiiçinelkaldırmaktabirsakıncagörmemişti.Birinsanınkendineoyvermesinihepçirkinbulmuşumdur.Dünyanınençirkinikişeyindenbiridir.Diğeride,kriketoynayanbirHintlidir.

“Gazâ!Senduyuyor?”Rastinkamerayadoğrusesleniyordu.Tam,“Evet,Rastin”diyecektimkiyaşlıadamın

yanındakiAfgan,birdenayağakalkıpbağırmayabaşladı.Artıkoğluolduğunaemindim!Kimebağırdığınıanlamakpekzordeğildi.Tabiiki,birazöncekalkan21elinsahiplerinebağırıyordu.Hattabirarahızınıalamayıp,Rastin’esaldırmakistediamaarayabaşkalarıgirdi.Ancakyaşlıadamındiğertaraftarlarıdaayaklanmıştı.Tabiiki,birazöncesinekadarsıradaninsanlarolanamaartıkRastin’inkitlesinedönüşmüşolanlardadoğrulmuştu.Birkaçsaniyeiçindedepoda,kiminkimitartakladığıbelliolmayan,garipbirkavgaçıkmıştı.Gariptiçünküseçimingerçekbirkonusubileyoktu.Hattaseçilenkişinintamolarakneişeyarayacağınıbilebilmiyorlardı.Ortada,neiçinseçtiklerinibilmedikleribirivardı.Amadestekledikleriadayseçilmediğiiçin,obirinekarşı,durupdururkenöfkeduymayabaşlamışolanbaşkalarıdavardı.Demokrasininilkevreleriniyaşıyorlardı.Seçimeinanıyor,ancakkendiadaylarıkazanmadığısürecesonucunagüvenmiyorlardı.Sonundayineokırklıyaşlardakikadın,kucağındakiçocuğuüstündenatıp,ikigöğsübirbirindenayrılıyormuşgibiattığıağıtçığlığıyladevreyegiripdepodakibütünkulakzarlarınıdeldivebiranlığınadaolsaortalıksakinleşti.Kadınınşöylebirözelliğivardı.Önceşoketkisiyapanbirçığlıkatıyor,sonradaağlamayabaşlıyordu.Ağlarkensesikısılıyorveyerineotururkendegeriyesadecehıçkırıklarıkalıyordu.

Yeterinceişlevselbirteknikti.Nedeolsakutsalbiraksesuarıvardı:Çocuk.Yerindenkalkarkenitipuzaklaştırdığı,yenidenotururkendekolundanyakalayıpkendineçektiği,sonradadeviripgöğsünebastırdığıbirçocuk.Amaobütünbunlarolurken,sağeliniağzındanhiççıkarmıyorvesadeceannesiniizliyordu.İçidoldurulmuşbirhayvangibiydi.Belkideçocuktaklidiyapanbircüceydi.Belkideçocuktaklidiyapmayanvekadınınkocasıolanbircüceydi,bilemiyorum.Durduğumyerdenpekdeanlaşılmıyordu...Benayrıntılarlailgilenmiyordum.Altıyabölünmüşekranımdakialtıkameradanizlediğimgörüntülerdebeniilgilendirentekşey,yarımsaatöncesinekadarsahipolduklarıhuzurun,politikatarafındansikilipatılmışolmasıydı.Nedeolsapolitika,insanbedeninegirenyabancıbirmaddegibiydi.Platinbirçubukkadaryapaydı.Toplumdakiişbölümünündoğalolarakgelişmesininönündekienbüyükengeldi.İnsandoğasınaaykırıydı.Amazateninsandadoğayaaykırıydı.Dolayısıylayapılabilecekpekbirşeyyoktu.

Rastin,seçimsonucunayapılanitirazlarınsessizliğekarıştığınıgörünce,karşısındakikamerayabaktı.OlupbitenleryaşlıadamınumurundadeğildiamaçevresindekilerinbakışlarındanRastin’iaffetmeyecekleribelliydi.HattaRastin,birtürlükamerayaüçsaniyedenfazlabakamadığıiçinkonuşmayabaşlayamıyor,anibirsaldırıdankorktuğuiçinkarşıcepheninkümelendiğitarafatedirginbakışlaratıpduruyordu.Sonunda,muhalefetin,ağıziçindekihızlımırıltılarvesallananbaşlardüzeyindekaldığınıgörüncerahatlayıpkonuştu.

“TamamGazâ.Ben,lider...Söyle...Tehlikene?”“ŞimdiRastin,buanlatacaklarımıyanındakileresakınsöyleme.Öncesanadurumu

açıklayayım,birçözümbulalım,sonrabakarız.Tamammı?“Tamam.”“SizleriYunanistan’ageçirecekolanlar,dahaçokparaistiyormuş.Çünküdenizdedaha

fazlakontrolvarmış,anlıyormusun?Riskdahaçok,onuniçinde,paradahaçok!”“Amabiz,paraveriyor,Kâbil’de.Dediler,tamam.”“Biliyorum.Amadahafazlaödemeyapmanızgerekecekmiş.”“HayırGazâ.Yokpara.”Sürekliadımısöylemesinesinirolmayabaşlamıştım.Neden,bilmiyorum.“Kimsedeparaolmadığınaeminmisin?”“Emin!Bize,dediler,paraalmayolda.Dahaiyi.”“Pekiozaman,şöyleyapabilirsiniz.Şuan33kişisiniz.Adambaşı,8.000dolarödediniz,

değilmi?Şimdi,hepinizden2.000dahaistiyorlar.Yanitoplamda10.000vermenizgerekiyor.Budurumda,arada66.000dolarlıkbiraçıkvar.Hadi,o6.000’ipazarlıktahalledersinizamageriyekalanda6kişilikbirpara.Yanişuanakadarödediğinizpara,yenihesabagöre,sadece27kişiyeyetiyor.Yaniyola27kişidevamedecek.Onuniçin,herşeydenönce,buradakalacakolano6kişiyiseçmenizlazım.Aslındaseninseçmenlazım.Çünkübütünbunlarışimdioradaanlatırsan,kesinolayçıkar.Amasenbanakimlerinkalacağınısöylersen,sizgiderkenonlarabirsonrakitekneylegideceklerinisöyleriz,sonradaAfganistan’agerigöndeririz.Anladınmısöylediklerimi?”

Rastin’innedediğimiçokiyianladığınaemindim.KâbilÜniversitesi’ndeTürkDiliveEdebiyatıbölümüolduğunu,depodangeçipgitmişbirçokAfganöğrencidenbiliyordum.Hangibölümdenolurlarsaolsunlar,geneldeTürkçedersineşöylebirgiripçıkmışolurlardı.Enazından,birkaçkelimedeolsabilirlerdi.AmaRastin’inTürkçesi,hepsindeniyiydi.BelkideTürkiye’yedahaöncegelmiş,hattayaşamıştıbile.Ancakbubenimilgialanımagirmiyordu.Kendigeçmişimdenbaşkakimseninkiilgimiçekmiyordu.15yaşındaydımvetabiikidünya

sadecebenimetrafımdadönüyordu.Hemdebirsinekgibi!Veeğerdönmeyedevamediyorsa,budaonuavucumlaezipöldürmediğimiçindi!

“Anlamıyorben!Gazâ?”Rastin,Türkçeyidörtsaniyeiçindeunutmuşgibigörünmeyeçalışıyoramadeponungüçlü

ışığındaparlayanalnındakibirikmişterler,bunupekdebeceremediğinisöylüyordu.“6kişiseçeceksin.OnlarburadakalacaksonradaAfganistan’agerigidecekler.Yada

66.000dolarödeyeceksiniz.Anladınmışimdi?”“Evet”dediRastin.Amaneredeyseağlayacaktı.“Adambaşı2.000veremezmisiniz?”“Hayır,hayır,çokpara.Kimseparayok.Başkayololmaz?”“Aslındabelki...Belkişöyledeyapılabilir.Buadamlarınnasılçalıştıklarınıbiliyorum.

Bunlarböbrekdealıyor.Onlarındatanesi20.000’efalangeliyor.Yanisenşimdi3kişiseçsen,buişi3böbrekledehalledebilirsiniz.”

Rastin’induyduklarıylabüyüyengözleri,neredeysegözlüğününkırıkçerçevesindentaşacakkadargenişlemişti.

“Birdakika!Birdakika!Böbrekne?”“Nedemek,bilmiyormusun?Birsözlüğebakıpİngilizcesinifalansöyleyeyimmi?”“Biliyor,biliyor,böbrek!AmaGazâ!Hayır!”“Peki,ozaman,aklımagelensonçözümşu:İkikadınveradamlara,sizdeyolunuzadevam

edin.Amaşugençolanlarvarya,onlarıvermenlazım.Çocuğuolanıdeğil.”Rastin’inbayılmasıanmeselesiydi.“Mümkünyok!Mümkünyok!Hayır!”“Ozamangidipsöylüyorumbabama.Hepinizgerigidiyorsunuz.Tamammı?”“Gazâ!Gazâ!”“EfendimRastin?”“Benverir.Birböbrekyeter?”Bunugerçektensöylemişmiydi?Böylebirfedakârlıkyapacakmıydı?Üstelik,üçtebiri

kendisiniparçalamakisteyenbirgrupinsaniçin!Üçsaniyeiçindebirhamleyapmamgerekiyordu.Duyduğumcümleylebirlikte,satrançtahtası,anidenhavalanıphangarınçatısıkadarbüyümüşvebaşımaçökmüştü.Amaölmemiştim!

“Tamam!Birböbreksenden.Amaikitanedahalazım.”AnikahramanlıkgösterisiylenefesnefesekalmışolanRastin,depodakilerindebakışları

altındakalmıştı.Konuştuğumuzkonununkendileriniçokyakındanilgilendirdiğininfarkındaolarak,havadauçuşancümlelerimizdentanıdıkkelimelerbulmakiçinkulaklarınıolabildiğincekabartmışlardı.Amahiçbirşeyanlayamıyorlardı,buyüzdendesabırlarıköpükgibitükeniyordu.Yaşlıadamınoğludahafazladayanamadıvekonuşmayabaşladı.Nedediğimisoruyordumutlaka.AmaRastin,“Birdakikabekle,sonraanlatacağım!”benzeribirşeylersöylüyorolmalıydı.Zatenbabasıdeponunlideriseçilmediğiiçinbütünsoyununaşağılanmışolduğunudüşünenadamsaderhalbiryanıtistiyordu.Derhal!Aradığıgerçeği,benonaverecektim.Peştucaolmayacaktı.

“Rastin,benidinle!”Rastin,artıkyanınagelmişvekulağınındibinde,çenesiniuzatauzatasöylenenadamıtek

eliylegöğsündeniterekbellibirmesafedetutmayaçalışıyor,biryandanda“SöyleGazâ!”diyordu.

“Şimdikapağıaçacağım.Biranahtaratacağım.Arkadakibölmede,duvarda,kilitlibirhalka

var.Halkayıanahtarlaaç,sonradaadamınbileğinegeçiripkapat.”AdamıkendindenuzaktutmayaçalışanRastin,yinehepbirağızdanyükselmişolansesleri

bastırmakiçin,bağırarak“Lazımdeğil!”dedi.“Senbilirsin...”Depoülkesiiçinözelyaptırdığımhücreyeilktutukluyugöndermehamlemboşagitmişti.

Rastin,hemadamahemdeçevresindekilerebakarak,şimdilik,herkesinsakinolmasıgerektiğiniveönemlibirkonunungörüşüldüğünüsöylüyorolmalıydı.Amayaşlıadamınoğlu,sankibirhikâyeyiezberdenanlatıyormuşgibinefesalmadankonuşuyordu.Hiçduraksamadan.Ancakbirden,Rastinöylebirşeysöyledikiadamiçindesonkelimesikalmışolanaçıkağzıylasusupdondu.Rastinbirkaçkısacümledahakurduvedepotamamendurdu!Böbrekişinianlatıyorolmalıydı.66.000dolarlıkaçığı!Benolsam,bukadarbiledayanmaz,derhalanlatırdım.AmaRastin’deliderlikkumaşıvardı.Krizyönetimindenanlıyordu!Nezamankisustu,adamdasessizcegidipbabasınınyanınaoturdu.VeRastin,gözgözegeldiğiilkkamerayabakıp“Tamam!”dedi.“Problemyok.”

“Anlattınmıherşeyi?”“Hayır.”“Nasılsustupekioadam?”“Çocukbabaöldü,dedim.Çocukdeli,dedim!Bizburadahapis!Bençocuklakonuşmak,bizi

kurtarmak,dedim.Anladı?”İşte,bunubeklemiyordum.Rastin,sadecebirliderdeğil,ayrıcagerçekbiravukattı!Mezun

olmuşmuydu,bilmiyordumamabirdiplomayakesinlikleihtiyacıyoktu.Çünkübabamınöldüğüvekendilerininde,kilitlibirdepoda,delibirçocuğunmerhametinekaldıklarıhikâyesini,obirkaçsaniyeiçindeuydurmak,bütünRomaHukukuüzerinetezyazmaktanzordu!

“Gazâ?”“Efendim?”“Kapıyıaçma!”“Tamam!”“Senkapıyıaçar,onlaratak!“TamamRastin.”“Şimdisöyle...”“Ne?”“Birmelodi!”“Ne?”“Şarkı!Şarkı!“Şarkımı?”“Sendeli!Deliolmakiçin!”Güldüm.Karşımdakiduvardabirtakvimvardı.ÜzerindedeMehmetÂkifErsoy’unon

kıtası.İstiklâlMarşıdabirşarkıydısonuçta!Söylemeyebaşladım.Oan,önümdekiekrandagördüğümonlarcayüzbanadöndü.Yaşlıadamdahil,32insankameralarabaktıvebenkendimigerçektendebirdeligibihissettim.Hattabirdeliolduğuma,enazonlarkadarinandım.AralarındabunainanmayansadeceRastinvardı.Onuniçindebaşınıkaldırıpkamerayabakmayantekkişioydu.Zemindekitalaşlarınüzerindesolayağınıbirileribirgerisürterek,diğerböbreklerinkimlerdenalınacağınıdüşünüyorolmalıydı.Marşınikincikıtasınıdasöyleyipbitirdiğimde,Rastinbirşeymırıldandı.Kısabircümleydi.Belkidetekkelime.Ve

hepsibenialkışlamayabaşladı!Gerçektende,birdemokrasideydikartık!Lideryalanlarsöyleyerekyönettiğinisanıyor,halkuyduğubütünkanunlarınkendiiyiliğiiçinkonduğunainanıyor,ülkedekitekyayınorganıolanradyonunspikerideherşeyigörüyor,ancakdelitaklidiyapıyordu!

Ogün,Rastin’lebirdahakonuşmadım.Sadeceizledim.Deponunfarklıköşelerinekümelenmişküçükgruplarınyanlarınatekertekergidipbirşeyleranlattı.Sonradabirarakalkıpkameralardanbirineyaklaştıvedörtkez“Gazâ?”dedi.Amayanıtvermedim.Başınıeğipuzaklaştı.Yüklendiğisorumlulukaltındaöylesineeziliyordukiboşbulduğuilkyereçöküpuyudu.Yadakimserahatsızetmesindiyeuyuyormuşgibiyaptı.Diğerleriyse,mahsurkaldıklarınıdüşündüklerideliktennasılkaçabileceklerinidüşünüyorolmalıydı.Kadınlarağlıyordu.Yaşlıadamveçevresisessizceönlerinebakıyor,diğerleridebazenyükselenbazendealçalantartışmalariçindekendileriniboğuyordu.Depodakitekçocuksa,İstiklâlMarşı’nınaklındakalanmelodisinimırıldanıyordu.

Ertesigün,ilkişim,hangaragiripmasamınbaşınageçmekvemikrofonuaçmakoldu.“Rastin!”UzunzamandırsesimiduymakiçinsabırsızlananRastin,oturduğuyerdenderhalkalkıp

“Evet?”dedi.Diğerleride,kaderlerinielindetutançocuğaşiringörünmekiçinkameralarabakıpgülümsemeyebaşladı.

“Şimdişöyleyapacağız:Babam,adamlarlakonuştu.Tekböbrekdeyetermiş.Yaniikikişidahaayarlamanagerekkalmadı.Durumhalloldu.Ameliyatıneredeyapacaklar,bilmiyorumamaherhaldeYunanistan’dabiryerdeyaparlar.Benceartıkanlatabilirsindiğerlerinede.Yalansöylediğimianlatırsın.Babamınöldüğünüsöyleyipsenikandırdığımı...Şimdiben,birazdahakonuşup,dünanlattıklarımıanlatıyormuşgibiyapayım,sendeyeniöğreniyormuşgibiyap,bu66.000meselesini...Tamammı?Bendevamediyorumböylekonuşmaya...Amasendebirşeylersor.”

AmakonuşmuyorduRastin.Sadecekamerayabakıyordu.Gözlüğününsağcamındabirçatlakvardı.Dahaöncegörmemiştim.Belkidegeceolmuştu.Cam,gözlerindekiyorgunluğadayanamayıpçatlamıştı.Yadaöncekigünkükavgalardanbirindeolmuştu.TambunlarıdüşünüyordumkiRastindönüpgitti.Vekalktığıyereoturdu.GününilkdalgasıdepoyuyinesarstıveinsanlarRastin’inüzerinedöküldü.TamdaetrafınısarmışvedünyanınenuyumsuzkorosuolarakikikulağınaişkenceediyorlardıkiRastin,oanakadarhiçduymadığımbirsestonuylabağırdı.Neyaptığınıanlayamıyordum.Sadecebendeğil,diğerlerideanlayamıyordu.Rastinöylebirbağırmıştıkibütünokorkunçkonsertekperdedesonaermişti.SonradaRastingözlerinikapadıvebaşınıellerininarasınaaldı.Çevresindekilerdeağırağırçekilipyerlerinedöndü.Hâlâanlayamıyordumneyapmayaçalıştığını.

“Rastin!”diyeseslendimamabaşınıkaldırıpbakmadı.Ogün,akşamakadar,defalarcakonuşmayaçalışmamarağmenRastinyanıtvermedi.Hatta

diğerlerikumanyalarınıaçıpyemekleriniyerken,okendisineikramedilenhiçbirşeyikabuletmedi.Sadeceetrafınıizledi.Etrafındakioinsanları.Yiyen,konuşan,voltaatan,namazkılaninsanları.Gidecekleriyerevarsınlardiye,tekböbreğiniverecekti.Karınlarınıdoyurmakiçinağızlarınaattıklarıherneyse,Rastinkendiböbreğiniçiğnediklerinidüşünüyordubelkide...Değermi,diyetartıyorolmalıydıiçinden.Lider,halkınabakıpşunusoruyordu:Buinsanlariçindeğermi?

Rastin’insessizkaldığınıvedeliçocuklapazarlıkkonusundapekdebirişeyaramadığınıgörendiğerleri,tekertekerkameralarınönünegeçipuzunuzunkonuşmayaveağlamayabaşladılar.Birbölümüdedeponunkapağınızorlamayabaşlamıştı.AmasevgiliAhad,bugünleringeleceğinigörmüşolmalıydıkiorayabirkapakdeğil,birkasakapısıtaktırmıştı!Hiçşanslarıyoktu.Özellikledeçocuğunukamerayasallayasallayabağırankadının!Kimbilirbananelerdiyordu?Beniiknaetmekiçin...Birara,kapağıaçmazsamçocuğunboynunukıracağını

söylemeyeçalıştığınıbilesandım!Amayanılmışım.Büyükihtimalle,boynundantutupsarstığıçocuğunnekadarzayıfvehastaolduğunuanlatmayaçalışıyordu.Öyleolmalıydıçünküçocuğu,neredeysetekeliylekaldırıpikigöğsününarasınagömdüğügibiuzaklaşmıştıkameradan.Kişiyeözeltelevizyonkanalımdayalvarmalarbelgeselindensonratehditlerdiyebirdizibaşladı.Yaşlıadamınoğlubukonudagerçektendebaşarılıydı.Öylesinekendindengeçiyordukigerçektendehayatınınsonunakadarbirdepodakapalıkalmasıgerektiğinidüşünmeyebaşlamıştım.Öncelikleyüzününheryanıtitriyordu.Özellikledebağırırken.Kaşları,yanakları,sakalı,heryeri.Olabildiğinceyakındangörmemiistediğiiçinburnumakadarsokmayaçalıştığıyumruklarıkameranınaltındayokolupgerigeliyordu.Büyükihtimalle,duvarıyumrukluyordu.Amabuöfkenöbetigösterisidebirişeyaramadığıiçinbabasınınyanınagidipeliniyaşlıadamınomzunaatıyor,birsürede,oturduğuyerdenbağırıyordu.Kamerayayaklaşmayantekikişi,Rastin’di.Benimlekonuşmayanbirovardı.Benimgörevimseizlemekti.Dolayısıyla,hiçbirşeyedahilolmakistemiyordum.SadeceRastin’inhareketegeçmesinibekliyordum...

Akşamadoğru,garipbirşeyolduveRastin,yanındakiadamdan,elindeki,konserveyiistedi.Ancakadamvermeyireddetti.BununüzerineRastinde,tekhamlede,kutuyuelindensöküpaldı.Bunuokadarhızlıvekendindeneminyaptıkiadamhiçbirşeydiyemedi.Tekyaptığı,ayağakalkıpRastin’inyanındanuzaklaşmakoldu.KonserveyiyiyipbitirenRastin,budefadadiğeryanındakikadınınelindekisuşişesiniçekipaldı.Kadın,hiçoralıolmadanşişeyikafasınadikmişolanRastin’e,sonradaçevresindekilerebaktı.Onlarda,“Boşver”anlamında,hareketleryaptılar.ŞişeyitamamenboşaltmışolanRastin,elinintersiyleağzınısilip,oturduğuyerden,tamkarşısındakikamerayabakarakbağırdı:

“Gazâ!Senorada?”“Evet!”“Sen?Buışıklar.Söndürür?”“Buradansöndürebiliyormuyum,onumusoruyorsun?”“Evet.”“Söndüreyimmi?”“Hayır.”VeRastinayağakalkıpçevresindekilerebirşeysöyledi.Tavandakifloresanları

gösteriyordu.Sonrakamerayadönüp“Söndür!Yak!”dedi.Bendeayağakalkıpdeponunolduğutarafayürüdümveduvardakiışıkdüğmesinikapatıp

açtım.Rastin’innehaltetmeyeçalıştığınıbilmiyordum.Amaenazındanzamangeçiyordu...Masamadöndüğümde,insanlarınyüzlerindegülümsemelerolduğunugördüm.Rastin’in

omuzlarınadostçavuruyorvesankionutebrikediyorlardı.Veoananladım!İnsanlarabenikontroledebildiğinigösteriyordu.Benimleiletişimkurabildiğini...Hattaodepodabenimleiletişimkurabilentekkişiolduğunukanıtlıyordu.Güldüm.Mikrofonauzanıp,“Başkabirşeydeyapmamıistermisin?”diyesordum.“Yok”dedi.“Banakonuş.”

“Konuşayımmı?Nediyeyim?”“Konuş.”“Tamam...NeredeöğrendinTürkçeyi?”“KâbilÜniversite.Ben,İstanbulÜniversitegelecekti.MasterDegreeiçin.Anladı?”“Nedenolmadıpeki?”“Kader!”“Gayetiyikonuşuyorsunama!”

“Teşekkür.”Yaşlıadamınoğlununyanınagidipadamıkaldırdıvebana“Bak”dedi.“BakıyorumRastin.”Sonrayineaynıçevredenbaşkabiradamıkaldırdıveikisinedebirşeylersöyledi.Önce

adamlarbaşlarınısallayıp,yerlerineoturmakistediler.Amabudefadaneredeysebütündepo,aynıandaadamlarabağırarakbirşeylersöylemeyebaşladı.Bununüzerine,ikiside,öncebirbirlerinesonradakameralarabakarak,üzerlerindekigömlekleriçıkarmayabaşladılar.OsıradaRastin,“Gazâ,seniçin!”diyebağırdı.Veüstleriartıkçıplakolanikiadam,güreşmeyebaşladı...Evet,anlaşılmıştı!Rastin,benikonuşturarak,adamlarıngüreşmesiniistemekgibigaripbiremirverdiğimisöylemiş,onlarda,depodançıkmakiçinherşeyiyapacaklarından,böylesinebirsaçmalığagirişmekiçinçokdatereddütetmemişlerdi.Tabii,birazöncekitoplumbaskısınısaymazsak!Peki,amaRastinbununedenyapıyordu?Aslında,busorunundayanıtınıgalibaçözmüştüm.ÇünküRastindebaşkabirsorununyanıtınıçözmüştü.Buinsanlariçindeğermi,sorusunaverdiğiyanıtşuydu:Değmez!Ama,kendisibaştaolmaküzere,aralarındabirdeçocukolan,33kişiyihayallerinetaşıyacakböbreğidevermeyikabuletmiştibirkere!Şimdi,intikamzamanıydı!Dahadoğrusu,gidecekolanböbreğininboşluğunuşimdidendoldurmazamanı...

İkiadamdabirbirleriniparçalayacakmışgibigüreşiyor,Rastindeifadesitarafındanterkedilmişbiryüzleonlarıizliyordu.Sankiikiköpekdövüştürüyordu.Yerindibindebirbiriniısıranamadişlerineyağveterdenbaşkabirşeygelmeyenikiköpek...Diğerleride,birazgüreşenlere,birazdakameralarabakıp,kendilerinitokatlıyormuşgibialkışlıyorvetezahüratediyordu.

Bununnekadariğrençolduğununfarkındamısın?Hı?Şuinsanlarabak!Nehaldeler,birbak!Komikdeğilmisence?Nekomiği!Nekadarçirkinbirşeybu,görmüyormusun?Benbirşeyyapmadımki!HepsinioRastinyapıyor.Adamabirböbreğininalınacağınısöyledin.Evetama,gitdeinsanlarıgüreştir,demedim.Ayrıcaartıkçokgeç.Rastinonlaragerçeği

anlatanakadarhiçbirşeyyapamam.Öldürürbuheriflerbeni.Ozamansöyledeanlatsın!Bumuseninülkekurmakdediğinşey?Galibatamdabu,biliyormusun?Çünkübütünmesele,ellerinihiçbirzamankirletmemek...Aferinsana!İnsanların,içindebulunduklarışartlarısömürüponlarıbuhalesokmak

çokbüyükbirbaşarı,bravo!Cuma!Nevar?Ohavalandırmayıçalıştırmadımyahani?..Unutmamıştımaslında.Canımistememişti.

Evdençıkıpdahangarakadaryürümekgözümdebüyümüştü.Aslındasırfbabamainat!..“Kasadabirkişikaldı”demişti.“Sabaherkendenkalkda,githavalandırmayıaç!”Uyandımtabii.Sabah,erkenden...Amayataktankalkmadım.Öyleceduruptavanabaktım.Obembeyaztavana.VeCuma,inanbana,hiçbirşeyotavandandahaiğrençolamaz!Neşuinsanlarınbirbirlerineyaptıkları,nedebenimonlarayaptıklarım!Hiçbirşeyotavandandahaiğrençdeğil.

İğrençolmayanbirşeyvaramaGazâ!

Neymişo?Rastin’inböbreğinivermeyikabuletmişolması!Neolmuşyani?Sadece,biraniçin,kendiniiyibirinsansandı,okadar.Bendesanmıştım,

birzamanlar...Büyütülecekbirşeydeğil.

Depodakiüçüncügünlerinde,Rastindengesinitamamenkaybettivesözdebenimağzımdançıkanemirlerinşiddetinibirandayükseltti.Tesadüfenseçtiğivekameralardanbirininkarşısınaoturttuğuikikişiden,birbirlerinitokatlamalarınıistedi.Birsüreizlediktensonra,oyunaüçüncübirinidahiletti.Birkaçdakikasonrada12kişidahaekledi.Böylece15kişilikbirhalkaoluştuvesoldansağa,birbirlerinisıraylatokatlamayabaşladılar...

Tabiikiaralarındanböylesineaptalcabirşeyiyapmakistemeyenlerçıktı,ancakRastin’inuyarmasınagerekkalmadı.Herdefasında,diğerleri,derhalmüdahaleedip,oisyankârlarınyerineistenilenhareketiyapmayıkabuledenbirilerinikoydular.Halkadançıkarılanlar,biranlamda,halktandadışlanıyorduaslında.Üzerlerinedüşentoplumsalgöreviyerinegetirmedikleriiçinkimseonlarlakonuşmuyoryadayemeğinipaylaşmıyordu.Onlardabirköşeyegidipöfkeiçindeoturuyor,ancakbirsüresonra,kendileriyerinetokatlanmayabaşlamışolanlarınkızaranyanaklarınıgördükçedahafazladayanamayıpeskiyerlerinialmakiçinyalvarmayabaşlıyorlardı.Budefada,onlarınyerinetokatyemeyebaşlamışolanlar,konuyubirfedakârlıkyarışınaçekipyerlerindenkalkmamaktaısrarediyordu.

“Rastin!”Tamdahalkanınortasındadurmuş,yanaktanyanağataşınantokatlarıizliyordukiadını

duyduğuandakafasınıkaldırdı.“Ne?”“Bunudahanekadaryapacaksın?”“Nezamangidiyorbiz?”“Bilmiyorum,dahahabergelmedi...”Aslındasormayacaktımamasordum:“Rastin,buinsanlariçinbirfedakârlıkyapıyorsundiye,onlarıcezalandırmanmı

gerekiyor?”Hiçbeklemedenyanıtvermedi.Sormamıbekliyormuşgibi.“Hayır.Benböbrekveriyor.Kendimiçin.Onlariçin.Gitmekiçin.Problemyok.Benonlara

bunuyapıyor.Çünkübenevdenayrılıyor.Onlaryüzünden.Anladı?BenAfganistangidiyor.Afganlaryüzünden.Afganlar,bunlar.Ev,cehennem.Ben,Kâbil,hepbunlariçinmücadele.Savaş!Bunlariçin!Amaboşuna!Nasılder,kalabalık?People?Afganistan,insan,kalabalık?”

“Halkmı?”“Evet,benhephalkiçinmücadele.Amanezamanbenhapis,halkyok!Çokarkadaşöldü.

Hapis.Sordun,nedenİstanbulÜniversiteolmadı.Çünkübenhapis!Anladı?Hephalkiçin!Bunlariçin!Amanezamanihtiyaçvar,halkyok!Üzülme,buküçükcezaonlariçin.Benarkadaşlaröldü.Anladı?”

Galibaanlıyordum.Yinedeanlamadığımbirnoktavardı.“Amaarkadaşlarınıöldürüpsenihapseatanlarbuinsanlardeğilherhalde,değilmi?”“Dahakötü!”dediRastin.“Bunlarsustular!”Oarada,halkadanbiritokatatmaktatereddütettivebunugörenRastin,yanınagidip

eğilerekkulağınındibindebağırdı.Havadakalmışolanoelde,ineceğiyanağakonduvetokatzinciri,kaldığıyerdendevametti.Bende,nasılbirarıkovanınaburnumusoktuğumuanlamışoldum.Sahipolduğuherşeyihalkıiçinvermeyehazırolanbirüniversiteöğrencisini,ülkesindenkaçmasınanedenolacakkadarçaresizbırakmasuçundancezalandırılaninsanlarıizledim.Rastin’learkadaşlarıhapisleregiripcanlarınıverirken,gündelikhayatlarınısürdürmeveolanbitenigörmeyipduymamasuçlarındancezalandırılaninsanlarıizledim.SonradaRastin’i,tamolarakaslaalamayacağıintikamıylayalnızbırakıpmasamdankalktım.Ointikamı

aslaalamayacaktı,çünkükimseona,“Gitdebizimiçinhapsegiryadageber!”dememişti.Rastin’inatladığınoktadabuydu.Kahramanlara,görevlerini,halkdeğil,kendileriverirdi.Dolayısıylakahramanlarınhalktanhesapsormahakkıyoktu.Kahramanlar,cesurveaptalinsanlardı.Halksakorkakvekurnazdı.Anlaşmalarımümkündeğildi.AncakRastin,halktanhesapsormayakalktığınagöre,okadardaaptaldeğildi.O,gerçekbirliderdi.Gerektiğikadarkahraman,gerektiğikadarhalktan.Budaonu,cesurvekurnazyapıyordu–kientehlikeliinsantürüoydu.

ÜçüncügününakşamındaRastin,32kişiyidedeponunağzındanenuzaknoktayataşıyıpbanakapağıaçtırdıveiçleridolukovalarıuzatıpboşlarınıaldı.Halkını,silahlıolduğumainandırmıştı.Güyaelimdebirtabancavardı.Amabu,hazırladığımsandviçlerialıpdepodakileredağıtmasınaengelolmamıştı.Yemekleritükendiğiiçin,tamzamanındagelensandviçleriöpüpalınlarınakoydular.SonolarakdaRastin’denşöylebirhaberaldılar:Yukarıdakideliçocuğu,babasınınarkadaşlarıylailetişimegeçmesiiçiniknaetmişti!Buda,yakındayolaçıkacaklarıanlamınageliyordu.VebuhaberlebirlikteRastin,deponuntekkelimeyletanrısıoldu.Yaşlıadam,oğluveçevresindekiler,geçmiştekibütünanlaşmazlıklarıunutmuş,Rastin’inenbüyükdestekçilerihalinegelmişlerdi.Herkesonatapıyordu.Hattabirara,diğerleriuyurken,tuvaletiçinyaptırdığımbölmede,gençkadınlardanbirininRastin’inönündedizçöktüğünüvepantolonunuindiripağzınıaçtığınıgördüm.Benkadınabakıyordum,Rastindekameraya.Gülüyordu...Birsonrakigünde,kafiledekibaşkabirkadınındörtaylıkhamileolduğunuöğrendik.Oda,doğacakolançocuğuerkekolursa,adınıRastinkoyacağınıaçıkladı.Peki,Rastintanrıysa,benneoluyordum?Tanrınıntanrısıdiyebirrütbevarmıydıteolojide?

Bütünbugelişmelersonucunda,Rastindedeğişiyordu.Sankioilkgünlerdekiöfkesikalmamıştı.Halkıylakurduğuiletişimdahamekanikbirhalegelmişvebenikullanarakyaptığıişkencelerseyrekleşmişti.Sadece,birsabah,hernedense,içlerindenbirinikemerlekırbaçlattı.Belkideotoritesinihatırlatmakiçindi.Gücünkiminelindeolduğunuhatırlatmakiçin.Gerçektendedepodaküçükbirülkekurulmuştuartık.Yaşayan,hareketedenveçalışanbirülke.Rastin,halkınaçeşitliödevlerveriyordu.Öncelikledepoyutemizletiyordu.Gündeenazüçkez.Sonrasporyaptırıyordu.Hersabahveherakşam.Ençokterleyeninbendenaldığıbirkovasuylayıkanmasınaizinveriyordu.Sahipolduğutekkitaptanyüksekseslebölümlerokuyorveortayaattığıkonularıtartıştırıyordu.HertartışmadansonraküçükdeolsakavgalarçıkıyorveRastinbirkenaraçekilipgülümseyerekizliyordu.Depohalkımuhtemelenönemsizkonulariçinbirbiriniyerken,Rastinbudefabaşkabirkadını,tuvaletegötürüp,diliyleneleryapmasıgerektiğinitarifediyordu.Aslındayaptığışey,şiddetinkaynağınıdeğiştirmekti.Şiddetartıkdirektolarakdeliçocuktandeğil,halkınkendisindengeliphalkagidiyordu.Bununiçinde,Rastin,onlarıbirbirinedüşürmeninbiryolunumutlakabuluyordu.Özellikle,ışıkveısıyıkullanıyordu.Güyabenimverdiğimbiremirdoğrultusunda,“Yafloresanlaraçıkkalacakyadavantilatörler!”deyip,seçimionlarabırakıyor,sonradaaradançekiliyordu.Böylece,bütüngeceKuranokumakisteyenlerlesıcaktandelirmeküzereolanlarbirbirinegiriyordu.AncakaslaTacikyadaPeştunayrımıyapmıyordu.Çünküonlararasındagelişebilecekolanbirkavganın,eniyiihtimalle,biryadaikicinayetlesonlanabileceğinibiliyordu.Dolayısıyla,etnikkonularagirmiyor,ortaksorunlarüzerindeyoğunlaşıp,cephelerioluşturanbireylerinherdefasındadeğiştiğiçatışmalaryaratıyordu.Örneğin,ışıkveısıkonusundakiuygulamayıyemekvesuiçinyapıyor,biriarttıkçadiğerininazalacağını,ancaktabiikiseçiminyinehalktaolduğunubelirtiyordu.Böylecehalkda,herşeyinkendisinesorulduğuduygusunakapılıyorve

Rastin’denzerrekadarşüpheetmiyordu.Dahaçoksuvedahaçokyemekisteyenlerolarakikiyeayrılıp,sadecebirbirleriyleuğraşıyorlardı.AslındaRastin’inyaptığıtekşey,yönetiminsorgulanmasınıengelleyen,sıradanbirtekniğiuygulamaktı.Dışarıdakihayattadabenzerbirtekniklemilyarlarcainsanyönetiliyordu.Onlaradasorularsoruluyordu.Seçimleryapmalarıisteniyorvedoldurmalarıiçinanketleryadaformlaruzatılıyordu.“Şuanneredeolmakisterdin?”deniyordu.Yada“Geçmişhayatındakimdin?”Yada“Şehrinengüzelkadınıkim?”Yada“Diyetminormalmi?”yada“Etiniznasılpişsin?”diyesoruluyordu.Ancaktabiiomilyarlarcainsanda,depodakilergibifarkınavaramıyordu.Oysa“Nasılpişsin?”diyesorulanoet,kendileriydi!“Sizinasılpişirelim?”diyesoruluyorduoinsanlara.Amabugerçeğigöremedikleriiçinde,seçmeyetkisinieldeetmişolmanıngururuylaarkalarınayaslanıp,“İyipişsin!”diyorlardı.Tabiibazılarıda“Kanlıolsun!”diyordu.Vedediklerigibideoluyordu.Kanlı...

AncakRastin,butekniğinyanında,siyasetbilimindebuluşsayılabilecekbaşkabiryöntemideuygulamayabaşlamıştı.Birzamanlarenbüyükdüşmanıolan,yaşlıadamınoğlu,artıkbaşyardımcısıydı.Rastin,bendenaldığınısöylediğiemirlerionunkulağınafısıldıyor,odakendiyardımcısınasöylüyordu.Böyleceemirlerkulaktankulağailerlerken,Rastinkimseyledoğrudanmuhatapolmuyordu.Buyollada,depodakihiyerarşi,piramidaldeğil,ancakspiralbiryapıyakavuşuyordu.

Öncelikle,merkezdeRastinvardı.Hemensağındadabaşyardımcısı.Onunsağındadabaşyardımcınınyardımcısı,sonradaonunyardımcısıoturuyorvezincirbuşekildeilerliyordu.Rastin’denbaşlayanvegenişleyerekdönen,daireselbirçizgiüzerinde,emirler,kulaktankulağailetiliyordu.Spiralinendıştakihalkasınınucundabazendepodakitekçocuk,bazende,neredeyseoçocukkadarzayıf,ortayaşlardabiradamoluyordu...Kadınlartabiikispiraledahildeğildi,çünküonlarhiçbirşeyedahildeğildi.Çocuğunçığlıkşampiyonuannesibile,kocabirhiçti.Ancakkonuonlarıilgilendirdiğitakdirde,spiralindıştakiucundançıkanemir,birazileridekümelenmişolankadınlarailetiliyordu.

Aslında,depohalkınındemokratikbirseçimlebaşlamışolanpolitikmacerasının,birkaçgüniçindebirdiktatörlüğedönüştüğüortadaydı.Ancakbu,sıradanbirdiktatörlüğünpiramidalyönetimşemasınındaötesindeydi.Herbirey,kendisindendahagüçlüolantekkişiyebağlıydı.Enüsttekiyanimerkezdekideliderdi.Oturuşveyaşayışlarıspiralbiçimindeolduğuiçinyüzyüzebakıyor,ancakaralarındakiiletişimisadeceikiyanlarındaki,birüstvebiraltgüçbasamağındabulunanlarlakuruyorlardı.Oysapiramidalhiyerarşide,aynıdüzeydeeşitlenmişkişilerdenoluşmuşgüçsınıflarıbulunurdu.Bazenbinkişilik,bazendeüçkişiliksınıflar.Amaspiralhiyerarşide,herbireyayrıbirsınıftı.Belkidebuyapıyabaşkabiradvermekgerekiyordu.Ultradiktatörlük,gibi.Çünküherbirey,altındakikişiyegörebirdiktatördü.Çocukyadaozayıfadamhariç,herkesfarklıdüzeylerdebirdiktatördü.Oysahepsideaynıspiralinyaniçizgininbirparçasıydı.Dolayısıyla,aralarındaherhangibirhiyerarşiyokmuşgibigörünüyordu.BelkideRastin,buspiraloturuşdüzeninibuyüzdensürdürüyordu.Çünküböylece,halk,birultradiktatörlükteolduğununfarkınavarmıyordu.Nedeolsaliderleriyle,neredeyseyüzyüzeveaynıdüzlemdeydiler.Yaniliderleri,halktanbirigibiydi!Ayrıcauzaktanbakıldığında,toplubiçimdeoturan,birbirinesonderecebağlıvearalarındaherhangibirhiyerarşininizinerastlanmayanbirgrupgibigörünüyorlardı.Örneğin,Rastinbendenbirtabureistemişolsa,herşeyfarklıolurdu.Herkesyerdeyken,Rastinotaburedeotururvearadakiotuzsantimlikfarksayesindediktatörlük,çıplakgözlegörülürhalegelebilirdi.Amaonunyerine,Rastin,tamamenkendibuluşuolanspiralhiyerarşideısrar

etmişvekimsebilmesede,buyepyeniyönetimşemasını,siyasetbilimine,enazhaftadadörtsaatişlenebilecekbirdersolaraksokmuştu.Tabiikiherdüzeneğinolduğugibi,bunundasakıncalarıvardı.Örneğin,spiralindışhalkalarındangelentalepleriniçerikleri,merkezeulaşanakadarbozuluyoryadadeğişiyordu.Yadamerkezdençıkanbiremir,spiralinsonunaulaştığındabambaşkabirhalebürünüyordu.Amasonuçta,birultradiktatörlüktenbahsediyorduk.Liderinemirlerivehalkıntaleplerinde,kulaktankulağaaktarımyüzündenböylesisapmalarolmasısonderecedoğalvekabuledilebilirdi.Hattababamlaaramızdakiiletişimdüzeyiylekarşılaştırıldığındadepodakibilgialışverişineredeysetelepatiydi!Buarada,tabiikiAhaddaçoktandönmüşvegelirgelmezdesormuştu:

“Varmıbiryaramazlık?”“Yok”demiştim.Nediyebilirdimki?Nasılolsaanlamazdı.Yadanasılolsa,anlatamazdım...Depoadındakiülkeninonikincigününükutladığımızosabah,monitörümünkarşısına

geçtiğimde,kadınların,birköşedetoplanıpyüzleriniduvaradönmüşvegözlerinikapatmışolduklarınıgördüm.Nelerolduğunuanlamamçoksürmedi.Çünküdeponundiğerbirköşesinde,geneldespiralinkuyrukluğunuüstlenenzayıfadamçırılçıplakbirhalde,onlarcaelveayaktarafındandövülmekteydi.Bütünbunlaröylesinehızlıoluyordukineyapacağımıbilemedim.Rastin’ebaktım.Osadeceizliyordu.Herzamankigibi.Birkaçdefa“Durartık!”diyebağırdımamabenidinlemedi.Duymuyormuşgibiydi.Amabendemalıneksilmesiniistemiyordum.İzlemekteolduğumşey,insanlarınbirbirinikırbaçladığıyadatokatladığıyadanefeslerikesilenekadarşınavçektiklerigösterilerdenbirideğildi.Adamıikiduvarlazemininbirleştiğiköşeyesıkıştırmışvetamdaonoktayagömmeyeçalışıyormuşgibitekmeliyorlardı.Hemenbiryolunubulupbunudurdurmalıydım.İlkaklımagelen,deponunelektriğinikesmekoldu.VeRastinancakozamankendinegelip“TamamGazâ!”diyebağırdı.“Bitti!”

Elektriğiyenidenaçtığımda,zayıfadamı,yerde,kendikanınınortasındanefesalmayaçalışırkengördümveRastin’e“Bununedenyaptın?”diyebağırdım.Amaosakindi.

“Bendeğil!”dediveçevresindekilerigösterdi.“Onlaryaptı!”“Senbirşeydemedenonlarhiçbirşeyyapmaz!”Öncebaşınıyavaşçabirkaçkezsalladı,sonra“Yaparlar”dedi.“Yaparlar...”Sonrada,birazöncekiouçuşantekmeveyumruklarınsahiplerine,hernefesalışında

titreyenadamıdoğrultupüzerindekikanlarıtemizlemeleriiçinemirverdi.Onlarda,kırılmışbirmakineyitoplayıpkaldırıyorlarmışgibiağırağır,emriyerinegetirdiler.

“Anlat!”diyebağırdımRastin’e.“Neoldu?”Önce“Hiç”dedi,sonradaanlattıohiçi...Herşey,zayıfadamın,deponunkapağınıbir

dahakiaçışımda,aradansıyrılıpbenietkisizhalegetirebileceğiniiddiaetmesiylebaşlamıştı.“Çocuğuhallederim,silahıelindenalırım,sonradabuişkencebiter!”demişti.Ancakdiğerleri,böylesibirhareketinçokriskliolduğunu,herşeyinRastin’inkontrolündeilerlediğini,yakındabirileriningelipkendilerinialacağınıveyoladevamedeceklerinisöylemişti.Bununüzerinedezayıfadam,onlarıkorkaklıklasuçlamıştı.Birultradiktatörlükteaslayapılmamasıgerekenbirşeyiyapıp,halkıkorkaklıklasuçlayıncadahakettiğicezayıgörmüştü!

Söyleyebileceğimpekbirşeyyoktu.Sadecebaktım.İnsanlarıizledim.Giydiripbirçuvalgibikenarabıraktıklarıadamı,yüzlerinidönüpgözleriniaçınca,gördüklerikarşısındaaslaşaşırmayankadınları,deponunmerkezineoturanRastin’iveetrafındaoluşanspiraliizledim.Sonrayineozayıfadamabaktım.Galibaodabanabaktı.Yadahayalgörüyordum.Çünküartıkgerçeğedahafazlabakmakistemiyordum.Depoülkesihakkındayazmaktaolduğummakaleninçıktısınıalıpbilgisayarıkapadım.Ekrankarardıveultradiktatörlükyerindibinde

kaldı...Sonrakiikigünü,elimebirkalemalıp,makaleüzerindedüzeltmeleryaparakgeçirdim.

Belkidesırfhangaragitmemekiçin...Amaüçüncügün,isteristemez,monitörüyenidenaçtığımda,ilkgördüğüm,zayıfadamınhareketsizbedenioldu.Ceketiyleyüzünüörtmüşlervegörebilmemiçin,birkameranınkarşısınayatırmışlardı.Tammikrofonuaçıp“Uyuyormu?”diyesormaküzereilkheceyiağzımdançıkarmıştımki,Rastin’inkırıkgözlüklüyüzüönümdekiekranınaltıdabirinikapladıvekonuştu:

“Ölü!”Birsaniyeiçin,“Eminmisin?”diyesormakistedim.Birsaniyesonradavazgeçtim.

“Siktir!”demeyidüşündümamaonudademedim.Türkiye43’üncüsüolduğumusöylemekyadaanneminbenidoğardoğmazgömmekistemişolmasındanbahsetmekistedim.Onlardaolmadı.Hattabirara,“Felatnerede?”diyesormakbileistedim.Ohiçolmadı.Bütünbuolmayanşeylerinsonucundadasessizkaldımvekalkıpdepokapağınınyanınagittim.Dizleriminüstüneçöktümvecebimdekianahtarlakilidiniaçtım.Dünyanınengüzelkızıyerinedepodanzayıfbiradamçıktı.Üstelikbuçıkışı,tamdadiğerlerinetarifettiğigibioldu!Cesediniikikarışkadararaladığımkapağınaltındansıyırarakçektimvebabamıçağırmayagittim.Biraiçiyordu.

“Nevar?”dedi.Dünyaüzerindeolupbitenhiçbirşeyingerçekadınıbilmediğimiçin“Birşeyoldu”dedim.

“Gel!”Kalktıvehangaradoğruyürümeyebaşladı.Biradımönümdeydi.Bensolundaydımve

sallanansolelinebakıyordum.Birzamanlar,kasabanıntekcaddesininkaldırımındabiroyunoynardım.Önümdeyürüyenkadınlarabiradımkadaryaklaşıp,sallananellerinisikimeçarptırmayaçalışırdım.Hiçdezordeğildi.Hattaokadardoğalbirçarpışmaolurduki,özürdileyenlerkadınlarolurdu.Bende,obiranlıktemasınheyecanıyla,“Önemlideğil!”deyipyürümeyedevamederdim.Bahçedengeçerkenbabamınelineçarptırmakistediğimşeyse,sağelimdi.Belkideellerimizçarpışırvebirbirinetutunurdu.Hattahangaraelelegirerdik.Benkimolursamolayım,neolursamolayım,elimibırakmazveöylecetutardı.Amahiçbiriolmadı.

Hangaraattığıilkadımda,yüzündemosmordudaklarındanbaşkahiçbirşeyeyerkalmamışolanadamıgördüveküfretti.Önceayağınındibindeki,cesedesonradabana!Nedeolsa,malıgözetlemegörevibenimdi.Üstelikdeponunherköşesinekameralarkoymafikridebenimdi!Demekkiteksuçlubendim.Okadarmasrafıboşunayaptırmıştım!BirdenaklımaDordorgeldi:

“Parasıneyse,veririm!”dedim.VeAhadda,ancakozamansustu.Birkaçnefesalıpverdivebaşınıkaşıdı.Belkidemaaşımınekadarbirsüreiçinkesmesigerektiğinihesaplıyordu.Kaşımasırasıbirhaftalıksakalınıtaşıyanboynunagelmiştikibirdendurdu.Hesabıbitmişolmalıydı.Martayınagirmiştik.Sesibuyüzdensoğuktu.Bircanavarolduğuiçindeğil.

“Git,göm!”deyipçardaktarafınıgösterdi.Zayıfadamıgömmemikisaatsürdü.Birsaatçukuruaçmakiçin,birsaatdekapamakiçin.

YıllaröncebabamdaCuma’yıböylegömmüştü.Hatta“Yabirigelirse?”diyesormuştumda“Bizburadaölüdeğil,çukurgömüyoruz,korkma!”demişti.Meğergerçektendeöyleymiş.İkisaatlikbirişmiş,çukurkazıpkapamak.Çukurgömmek.Eğerkonuölügömmekolsaydı,yanibiraniçinbilegömdüğümünbirinsanolduğunudüşünseydim,herhaldeasırlarsürerdi.Helebirdebenimyüzümdenölmüşbirinsansa,toprağınaltınagirecekolan...Belkibabamda,aynınedenleokadarsakinkalabilmişti,Cuma’yıgömerken.Doğrudankendisiöldürmediğiiçin.

Ölümününgerçeksorumlusuolduğuhalde,öldürenkişikendisiolmadığıiçin...Benimgibi.Zayıfadamıöldürenbendeğildim.Hernekadarölümündentamamensorumluolsamda,neonudövenlerdenbiriydimnededövülmesinisessizceizlemiştim.Rastin’i,yükseklisansyapacağıİstanbulÜniversitesiyerinehapsegönderenherneyse,bendeoydum:Kader!Ben,kaderdim!Oinsanlarınhayatşartlarınıntoplamıydım.Veotoplamınsonucusıfırdı.Hepimiziiçinealacakkadarbüyük,devbirsıfır!Satürn’ünkuşağıkadarbüyükbirsıfır!Buyüzdendeozayıfadamınsesinihayatınınsonunakadarduyacakolanbendeğildim.Rastin’di!OnundabirCuma’sıolmuştuartık.NekadarölürseokadardirilenvedünyanınbütünıssızadalarınıRastin’edaredecekolanbirzayıfadam.Çünküonuöldürenekadardövenlersağırdı!Kulakzarlarıvevicdanlarıçoktandelinmişti.Zayıfadamınsesi,bütünosağırkulaklaraçarpıpsekecekveeryadageç,Rastin’inzihninegidenyolubulacaktı.Bütünbunlarıbiliyordum,çünküCuma’yınasılöldürdüğümühatırlıyordum.Sırfbabamakızdığımiçinyatağımdankalkmamışvegidipdeohavalandırmayıçalıştırmamıştım.Rastin’indebendenbirfarkıyoktu.Sırfhalkındannefretettiğiiçin,zayıfadamınöldüresiyedövülmesinemüdahaleetmemişti.Bütünhalkını,tekbirhamledekucaklayıp,dibiolmayanbirsuçlulukkuyusunaatmakiçin.AmaRastinyanılmıştı.Çünküodepoda,kendisindenbaşka,kimseniniçindesuçlulukduygusunayeryoktu.Eğerolsaydı,birzamanlar,Rastinvearkadaşlarıonlariçinhapsegiripcanlarınıverirken,sessizkalmazlardı.Sesebenzeyenbirşeyçıkaramasalarbile,yinedeağızlarınıaçarvekelepçelibirRastin’insürüklendiğiosokaklarakusarlardı!Enazındanbunuyapabilirlerdi.AmaAfganistan’dangelenbirtoplukusmaeylemihaberihatırlamıyordum.DemekkizayıfadamınölüsesisadeceRastin’inpeşindengidecekti.Çünkügidecekbaşkayeriyoktu.Sonuçta,hayaletlerherşeyibiliyordu.Kiminettenbirduvar,kimininsanolduğununfarkındaydılar.Buyüzdendebazılarınıniçindengeçipgidiyor,bazılarınındakulaklarına,bildikleriherşeyifısıldıyorlardı.

Çardaktaoturmuş,düşünüyordum.Zayıfadamıgömdüğümnoktayabakıyorvebirailesivarmıdır,diyesoruyordumkendime.Hernekadaryanıtınıbilsemde!Çünküöylebiryerdençıkıpgelmiştikienaz9kardeşi,6çocuğu,3torunuve46yeğeniolmalıydı.Dolayısıyla,annesiylebabasınınartıkyaşamıyorolduğunuvarsaymakpekdebirişeyaramıyordu.İnsanlarındestelercedoğupdüzinelerceöldüğübirtopraktabüyümüştü.Vetekisteği,her

insanınyalnızbaşınadoğupyalnızbaşınaöldüğübirtoprağagitmekti.Ancakyolculuğu,Kandalı’dasonaermişti.VeKandalı’dainsanlar,doğardoğmazgömülürdü.Enazındanbenimgibiler...Bazılarıdaölüdoğardı.Zayıfadamgibiler...Depodenilenrahimdenölüsüçıkmışveçıktığıgibidegömülüpgitmişti.

“Gazâ!”Başımıçevirdiğimde,çardağaadımatanbabamıgördüm.“Konuştunmu,baba?”“Hallettik,tamamdır.Parasınıvereceğiz,konukapanacak.”Nedememgerekiyordu?Tabiikiteşekküretmeliydim!Tabiiki!“Sağolbaba.”“Birşeydeğilde...İkietti,oğlum!SenneistiyorsunbuAfganlardan?”deyipgüldü.Yanlış

duymamıştım.Tamdaböylesöylemişti:Cuma’ylabirlikteikioldu!Nedediğininfarkındabiledeğildi.Orospuçocuğu!Tekyapmamgereken,uzanıpayağımındibindekiküreğialmaktı.Sonradatekhamlededoğrulupyüzünüdağıtmak!Benidurduracakhiçbirşeyvehiçkimseyoktu!Küreğeuzanıyordumkikulaklarımuğuldamayabaşladı.

YapmaGazâ!Bırak...Yapma.Cuma?Yapma!Babamı,oan,obahçede,oçardağınaltında,hâlâüzerindeölütoprağıolanokürekle

öldürebilirdim.Amayapmadım.Onunyerine,sadeceyüzünebaktım.Depodakikameralardanekranımakadargelengörüntülerebaktığımgibi.Hiçbirşeyhissetmeden.ÇünküAhaddaoradaydı.Yerinaltındanevarsa,orada.Cesetyiyenbütünböceklerinarasında.ZayıfadamılinçedenbütünAfganlarlabirlikte.HattaRastin’le!Kadınlarınıbanagöndermişkimvarsa,hepsiyle!Baktımyüzüne.Anlasındiye.Yerinnekadardibindeolduğunu!Amaöylebirihtimalyoktutabii.Osadecesırıtıyordu.Hernedense,öfkesigeçmişti.BelkideAruz’daniyibirhaberalmıştı.Amainsan,Aruz’dannasıliyihaberalabilirdiki?MüjdecibirAzrailvarmıydı?

“Yarın,sabahtanDerç’egidiyoruz.Malgelecek.200kelle!Hadiyineiyisin!Maaşındankesmeyegerekkalmadı.Ulan,nebereketlikışmışbe!”

Anlaşılmıştı!200kellesilipsüpürmüştüherşeyi.Nezayıfadamkalmıştınedebahçedekicesedi.Üzerimiziörtmeye,tam200kelletalaşgelecekti.Mutluolmalıydık,değilmi?

“Asmasuratını,hadi!Olmuşbirkere!Siktiret!”Tamgidiyordukidurdu.“Bak,nediyeceğim!Gecegidiyorbunlar.”Bunlar,derken,zayıfadamıgömdüğümyerigöstermişsonradadevamınıgetirmişti.“Çıkıyoruzyola.Engeç11’de,sokhepsinidorseye.Yarımgibideçıkarız.”“Peki,baba”dedim.Sonradaçevirdimbaşımı.Parmağıylagösterdiğiyeredahafazla

bakmamakiçin...Demek,Rastinlerinyolaçıkmazamanıgelmişti...Peki,amanasılolacaktı?Tırdankamyona

geçerkenyadakasadandepoyainerkenmutlakayüzünügörmüşlerdibabamın.Gecedekamyondaniniptekneleregeçerkenyenidengörecekvekesinhatırlayacaklardı.Bukonudayapabileceğimhiçbirşeyyoktu.Aslındadahaönemlisi,benigörünceneyapacaklardı?Deponunkapağınıaçıpdaönümdentekertekergeçipkasayabinerken...Günlerdirhayatlarınıbircehennemeçevirmişolandeliçocuğunyanından,hiçbirşeyolmamışgibigeçipgitmelerimümkünmüydü?YaRastin?Sonundaböbreğinivereceğibiryolculuğaçıkmakisteyecekmiydi?Belkideevdenkaçmanıntamsırasıydı!Herşeyiolduğugibibırakıpsiktirolup

gitmenintamzamanı!Amayapamadımtabii...Onunyerine,hangaragidipmonitörlemikrofonuaçtım.Birsüreliğinedepoülkesiniizledim.Herzamankigibioturmuşvekendiaralarındatartışandepohalkınıvehiçbirşeyiumursamadanelindekikitabıkarıştıranliderleriniizledim.

“Rastin!Bugecegidiyorsunuz!”Buhaberialmakiçinikihaftadanfazlabeklemişti.Ancakhiçdeheyecanlanmışgibi

görünmüyordu.Tekyaptığı,elindekikitabıkapatıp,oturduğuyerden,karşısındakikamerayabakmakoldu.

“Rastin,gidiyorsunuz!Akşam10’dakapağıaçacağım.Sonradakamyonageçeceksiniz.Yarımgibideyolaçıkacaksınız.”

Rastin,birrefleksolarak,başını,duvardakisaateçevirdi.“Onabakma,obozuk.”“Benbiliyor!”“Efendim?”“Saatçokyavaş!Bozuk!”Demekanlamıştı...Herneyse,hiçbirönemiyoktu.“Senyalansöylüyor!”“NediyorsunRastin?”“Sengerçekdeli!”“Rastinsaçmalama,gidiyorsunuz,diyorum.Nasılyapacağızşimdi?Babamıgörecekler.

Ölmediğinianlayacaklar!”“Sen,dedi,saatdoğru.Amayanlış.Senyalansöylüyor!”Nedensaattenbahsediyorduşimdi?Evet,depodakilerinkolsaatlerinitoplamışveonlarıo

duvarsaatiyleyalnızbırakmıştımamakiminumurundaydı?“Tamam,peki,yalansöyledim!Kabul!Saatbozuk!Oldumu?Neyapacağızşimdi,onu

söyle!”“Akşamgel.Kapakaç.”“Nediyeceksinpekiyanındakilere?”“Böbrek!”“Ne?”“Benböbrekvermiyor,diyecek.Okadar.Çünküsenyalancı.”“Neredençıktışimdi?”“Bendüşünüyor...Adamlarböbrekistiyor,organistiyor.Buradaadamölüyor,kimse

gelmiyor.Senhabervermiyor!Yanikimseböbrekistemiyor.Kimse2.000dolaristemiyor.Senyalancı!Neden?NedenGazâ?..Söyleme,boşver...Çünkübendeyalancı,Gazâ.Ben,sendenkötü.Çünküistedim,adamölsün.İstedim,bunlaronuöldürsün.Onunböbrekalıyorsiz.Benimböbrekkalıyor...Amakimsegelmedi...Anladı?Amasırolsunbu.Sen,ben,aradasır!Kimsesöyleme.Bendesenisöylemem.”

Veağlamayabaşladım.Birden!Depodakiler,öncebirbirlerinesonradasankibenigörebileceklermişgibikameralarabaktı.Hıçkırıklarımbirduvardandiğerineyankılanıyorolmalıydı.Ağlamamladolmuşbirdepo!Birkrizgibibaşlamıştıherşey.Kalpkrizigibi!Amaağladıkçakrizgeçti.Hattakendimidışarıdanizlemeyebilebaşladım.AğlayanGazâ’yıizleyenGazâ!Dolayısıyla,belkiistesem,sakinleşebilirdim.Amabudefada,ağlamamsonaererse,konuşmakzorundakalacağımıbildiğimiçinduramadım.ÇünküRastin’ebiryanıtvermemgerekiyordu.Amaoyanıtıneredebulacağımıbilmiyordum.İçimbomboştu.Hiçbirşeyin

yanıtıyoktubende.Amahiçbirşeyin!Belkibirazzorlasam,zayıfadamınölümündençokgeçhaberimolduğuiçinböbreğininalınmasınınmümkünolmadığınıyadabunabenzertekniknedenlersıralayabilirdim.Hattatıbbiolarakgerçektendehaklıçıkardım.Amaartıkyalansöyleyerekhaklıçıkmaktanbıkmıştım!Söyleyecektekbiryalanımbilekalmamıştı.Olanlarıdasöyleyecekgücümyoktu.AmagörünenokiRastinbendengüçlüydü.Zayıfadamınölmesinegözyumduğunuitirafedecekkadargüçlüvekendiböbreğialınmasındiyebaşkabirininölmesiniisteyecekkadarzayıf...Söylenecekhiçbirşeyyoktu...Rastindebende,bitmiştik!Depo,sonumuzolmuştu.

“Tamam!”dediRastin.“Tamam...Akşamgel.Kapakaç.Sonragit.Bizgirerkamyon.Sengelir.Babamühimdeğil.Kimsebakmaz...”

İkiheceçıkabildidudaklarımınarasından.“Peki...”TamkalkıpgidecektimkiyineduydumRastin’i.“BanabirşeysöyleGazâ!”“Ne?”Ağzındabiriktirdiğioüçsoruyuyüzümefırlattı.Aramızdakioncabetonarağmenbunu

denedi.“Adamlarparaistemiyor,değilmi?Benimböbrekkalıyor?Ben,doğrutahmin?”Ağzımıaçtımama...Yeminediyorum,benkonuşmadım:“Hayır,Rastin.Yunanistan’agidince,alacaklarböbreğini!Kusurabakma!”“Yalancı!”diyebağırdı.“Nedenağlıyorsenozaman?”Budefakonuşanbendim.Tambirkonuşmadeğildiamasesbenimdi.“Korkma,sönmezbuşafaklardayüzenalsancak...”Vebiribanaeşliketmeyebaşladı:Depodakiçocuk!Alkışlıyor,gülüyorvebazenmırıldanıp

bazendebağırıyordu.Sonrabaşkabirikatıldıkoromuza:Rastinadındabirlider.Amaonunağzındanhepaynıkelimeçıkıyordu:

“Yalancı!”Tekkelimeyledeçokuzuncümlelerkurulabileceğini,sestelleriburnundançıkacakkadar

bağırarakkanıtladı:“Yalancı!Yalancı!Yalancı!”Hattaokızgınlıkla,elinegeçendemirkovayısavurupkameralardanbirinibilekırdı.

Kendiniöylesinekaybetmiştiki,kovanındoluolabileceğiaklınınucundanbilegeçmemişti.Oysadeponuntekçocuğudahayeniüzerindenkalkmıştı.Amazatenartıkçokgeçti.Çünkübokfıskiyesiçoktançalışmışveinsanlarladuvarları,çığlıkkadarbirsüredetarayıplekelemişti.ArtıkyüzleregidenbütünellerkirlenipdedönüyoramaRastin,birsaniyeönceüzerlerineneyağdığınıçözemiyordu.Olduğuyerde,nefesnefese,birsağa,birsoladönüyor,yinedebirkovagerçeğigöremiyordu.Oysaherşey,burnunundibindeydi.Gözlükcamlarındakikahverenginoktalarda!Üçnefesalıpkendinegelse,aradığınıelbetbulurdu,çünküzatennereyebaksaonugörüyordu:Bok...

Çocukdabendebütünbunlarıumursamadık.VeİstiklâlMarşı’ylaaçtığımdepoülkesiniİstiklâlMarşı’ylakapattık.

Kamyonunfarlarıikitarafındaağaçlarınsıralandığıdaryoluaydınlatıyorduvegeceniniçindeilerliyorduk.Yaydığımızışıkyolabiryelpazegibiaçılmışasfaltısüpürüyordu.Karanlıkağaçgövdeleribirbirinekarışırken,bellerinekadarkireçlenmişolanlar,bembeyazhayaletlergibi,birgörünüpbirkayboluyordu.Bazendeohayaletler,biziyakalayıpdurdurmakistermişgibielleriniuzatıyordu.Duyabiliyordum.Dallarınkamyonasürtünüpçıkardığısesler,birdalgagibiüzerimizdengeçiyor,sonradasessizliğekarışıyordu.Ancakodallarınhiçbiri,bizitutupyolumuzdandöndürecekkadargüçlüdeğildi.Enkalınınıbilebirkibritçöpügibikırıpardımızdabırakıyorveoyapraksızellerinarasındankayıpgidiyorduk.Sonnefesinimartavermişolanormandabizdenbaşkahayatyoktu.Elbettenisantarafındandiriltilecekti,ancakogünekadar,ormandevbircesetti.Vehercesediniçindenbirsolucangeçerdi.İşteoda,üzerindegittiğimizyoldu.Kıvrılakıvrılailerliyorvesırtındabizitaşıyordu.İkigözündenalevlersaçanvebaktığıheryeriyakayakailerleyenbircanavarıniçindeydik.Değişenhervitesteöylesinekükrüyordukiradyoyubileduyamıyorduk.Buyüzdenbabam,birsigarayakıpradyoyukapattı.Sonradadönüpsordu.

“Sigaraiçiyormusun?”Oan,içimdekibinses,aynıanda“Evet!”diyebağırdıamahiçbirinidinlemedim.“Nesigarası,baba?Hayır.”Dahaosabah,babamıngözlerininönündebahçemizebircesetgömmüştüm.Ancakaynı

gözlerinönündesigaraiçmemmümkündeğildi.Bundaaranacakbirmantıkyoktu.Çünküocesetlebirliktemantığıdagömmüştüm.Hernekadaröleliyıllarolsada...

“Yakbirtane,yak!”deyippaketiuzattı.Yüzünebaktım.Gülümsüyordu.Birtuzakmıydı?Paketeuzandığımandakamyonukenaraçekip,ouzattığımelikıracakmıydı?Tereddütettiğimigörüncekonuştu.

“Biliyorumiçtiğini.Al,yak.”Herşeyibiliyordu!Hepbiliyordu!İşibuydu:Benibilmek.Benitakipetmek!Daima

peşimdeolmak!Tekişi,hakkımdaistihbarattoplamakolanbirgizliservisinadıydı,AHAD.Gizlibirörgüt!Kesinlikle!Aslındabuparanoyakteoriminokadardatemelsizolmadığını,yıllarsonra,birazgülümseyerek,birazdadalgınlaşaraköğrendim.Okuduğumtarihkitabında,20.yüzyılınbaşlarındaOsmanlıordusununbugünküIrakveSuriyetopraklarındagörevyapanArapsubaylarının,gördükleribağımsızlıkrüyalarınarenkvermekadına,birarayagelipkurduklarıgizlibirörgüttensözediliyordu.Amaçları,üniformasınıtaşıdıklarıOsmanlıordusuylailgiliaskerisırlarıİngilizlereyetiştiripArapdevriminibaşlatmakolanbusubaylarınkurduğuistihbaratörgütününadı,El-Ahad’dı!Demekkibabamıntekişininbenigözetlemekolduğunudüşündüğümgece,okadardadelideğilmişim.Okadardadeğil!

Vepakettenbirsigaraçekipyaktım.Önceelimbiraztitrediamasonratoparlandım.Babamınyaptığıgibiçakmağıiçinekoyduğumpaketigeriverecektimki“Sendekalsın”dedi.“Üstümdebirpaketvarzaten”demedimtabii.Alıpkoydumcebime.Sigarayıdudaklarımınarasınagötürmekiçin,herdefasındababamıbekledim.Aynıandadumanıiçimizeçekipaynıandageriverdik.Aynıandacamlarımızıaçıpaynıandafırlattıkizmaritleri.Sonradayoldakihayaletleriizledim.Kasadakihayaletleridüşünedüşüne...

Hiçdekorktuğumgibiolmamıştı.Akşam,saattam10’dahangaragiripöncekasanınkapılarınısonradadeponunkapağınıaçmıştım.ElimdekialtıkolsaatinidepoağzınınyanınabırakmışveRastin’indediğigibihangardançıkıp,aralıkbıraktığımkapınınardınasaklanmıştım.Böylece,hiçbirinegörünmeden,deponunağzındantekertekerçıkışlarını,sahiplerininsaatlerineyenidenkavuşmalarınıvekamyonkasasınaikişerikişergirişlerini

izleyebilmiştim.Herhangibiraksilikolmamasıiçinsaymıştımhatta!31kaçakkasayagirmişvesonakalanRastindedurupçevresinebakmıştı.Ogözlerinbeniaradığındanemindim.Amakimseyleyüzleşecekhalimyoktu.Yinede,Rastin’iduymakzorundakalmıştım.Çünkübağırmıştı:“Yalancı!”Amabudefa,kelime,ağzındanbirazdatereddütleçıkmıştı.Hernekadarböbreğinivereceğineinanmasada,birtürlüeminolamıyordu.Çünküoda,enazbenimkadar,inanmakistemediğimiznevarsahepsinindegerçekolduğunubiliyordu.Örneğin,birzamanlaruğrunasavaştığıhalkınınkendisiniterkedeceğineinanmakistememişti,ancakgerçekleşenbuolmuştu.Bende,annemtarafındandiridirigömülebilecekolmamainanmakistememiştimamaodagerçekti.Dolayısıyla,cehennemingerçekolmaihtimalinin,cennetingerçekolmaihtimalindenkaçkatyüksekolduğununfarkındaydık.Buyüzdende,Rastin,başınıöneeğipayaklarınınaltındakitalaşatükürmek,gözlüklerinidüzeltmekvekasayaatlayıpkapılarınıçekmekiçinçokdabeklememişti.Oysabilmediğibirşeyvardı.Belkidehayatındailkkez,endişeleriyersizçıkacakveböbreğiyerindekalacaktı.Buda,Rastin’everebileceğimtekarmağandı.AslındaRastindediğerlerinebenzerbirarmağanvermişti.Günlerboyunca,oinsanlarıdepodahapiskaldıklarınainandırmış,sonradasahtekurtuluşlarınıilanetmişti.Sonuçta,içindebulunduğumuzşartlarokadarboktandıkielimizdengelentekşey,cehennemigösteriparafarazıetmekti.Kendimiziveçevremizi...

Şimdide,geriye,tekneninyanaşacağıkıyıyavarmakvebirkaçdakikaiçinde,32kişiyikasadanindiripogüverteyegeçirmekkalmıştı.Babamıdahakamyondaninmedendurdurup“Benhallederim”demeyidüşünüyordum.Tamolarakşöylesöyleyecektim:“Çıkmaşimdibusoğukta,benhalleder,gelirim!”Öncebir“Olmazöyleşey”diyecek,sonradamalıneksilmesinedeniylesuçlulukhissettiğimidüşünüp,hatamıtelafietmeçabamabirşansverecekti.Enazındanbenöyleumuyordum.Aslındagaliba,okadardaumurumdadeğildi.Kasadantekneyegeçerkenbabamıgörüphatırlayanbiriçıksada,nasılolsa,oanınheyecanıylahiçbirşeyyapamazdı.Otekneleregeçişleridefalarcaizlemiştim.OayakbastıklarıteknekendileriniMars’agötürecekmişgibiheyecanlanırlardı.Belkidebiranlamda,yapacaklarıoyolculukgerçektendeuzayaçıkmaklaeşdeğerdioinsanlariçin.Yinede,benimgözümde,insandançok,uzayagönderilenmaymunlarabenziyorlardı.Evet,belkiatmosferigeçipuzayaçıkmayıbaşaracaklardıamadaimamaymunolarakkalacaklardı!Herneyse,sonuçta,tansiyonlarınınlunaparktrenigibiinipçıktığıobirkaçdakikaiçinde,yanihayatlarınınenönemlianlarındanbirinde,babamınyakasınayapışıp“Hanisenölmüştün!”diyecekbirileriolabileceğinisanmıyordum.SonrasındaysaRastin,biryolunubulup,benimtarafımdankandırılmışolduğunupekâlâanlatabilirdi.İnsanlaranasılyalansöyleyebildiğinigayetyakındangörmefırsatımolmuştu.Okonudabirölükadarsoğukkanlıydı.Hattaöylesinebaşarılıbiryalancıydıki,babamıgörüpdehatırlayacakolanokişiyi,birkaçcümlede,birhayaletgördüğüneinandırabilirdi.

Dolayısıyla,bütünbunlarbirsorundeğildi.Küçükdeolsa,sorunabenzeyenbaşkabirşeyvardı:Kaptanıntelefondababamatarifettiğibuluşmayerinedahaöncehiçgitmemiştik.Ogünekadarhiçmalteslimatıyapmadığımızbirbölgedeydi.Anladığımkadarıylaküçükbirkoydu.Ormanınbitipdeağaçlarınseyrekleşmeyebaşladığı,sonrasındadakayalarındenizesaplandığıküçükbirkoy.Enazından,babamınkrokisindeöylegörünüyordu.Hervirajdansonra,direksiyonayasladığıkâğıdabakıyorvekamyonudoğruipinüzerindeyürüttüğündeneminolmayaçalışıyordu.

Saat,sabahınikisiydivedışarıdakikaranlığadahafazlabakmamakiçingözlerimikapatacaktımkiyağmurbaşladı.Sonrakibirkaçdakikadadamlalarıizledim.Önümdekicama

sinekgibiçarpıpparçalanandamlaları.Veindirdimgözkapaklarımı.Öncekamyonunkükremesiyokoldu,sonradagerçekhayat...Geriyebirrüyaveannemkaldı.Hayatımdailkkez,rüyamdaannemigördüm.Üzerindemorçiçeklerolanyeşilbirelbiseyle,tanımadığımbirkumsaldavehamileydi.Arkasındakocabirdenizveküçükbulutlarvardı.Sağelindeayakkabıları,dimdikdurmuş,banabakıyordu.Bacaklarıbitişiktiveçıplakayaklarıbileklerinekadarkumagömülmüştü.Sadecekumdayetişen,morçiçeklibirağaçgibiydi.Soleliyle,rüzgârındağıttığı,uzunsiyahsaçlarınıtoplamayaçalışıyorvegalibagülümsüyordu.Rüyamdaannemiböylegörüyordum.Çünküevdekiotekfotoğraftaannemböylegörünüyordu.Mutluolupolmadığınıanlayabilirmiyim,diye,gözlerinebaktım.Sadecegözlerine.Amahiçbirişeyaramadı.Fotoğrafınçekildiğioanhernehissediyorsa,hiçbirduygusubedenindentaşmamıştı.Tekyaptığı,durmak,hamileolmakveobjektifebakmaktı.Fotoğrafıbabamçekmişolmalıydı.Sabahınerkenbirsaatinde,güneşiardınaalmışvemuhtemelenfarkındaolmadan,kadrajakendigölgesinidesokmuştu.Annemekadaruzananbirgölgeydibabam.Sankiogölgeninbittiğiyerdeannem,kumlarıniçindençıkıpyükselmişgibiydi.Rüyadaydım.Belkidesorsamsöylerdi.Ofotoğrafıniçindehayatbulurvebenimlekonuşurdu.

“Nedenanne?Nedenbeniöldürmekistedin?Lütfensöyle...”Bekledim...Amanedudaklarıkıpırdadınedearalarındanbirsesçıktı.Sonragözlerim

gölgeyekaydıvebabamıdüşündüm.Bufotoğrafınedensakladığınıanlamayaçalıştım.Oğlunuöldürmeyeçalışmışolankadınınfotoğrafınedenhâlâbaşucundakikomodininçekmecesindeduruyordu?Uyanmalıyım,dedim.Biranönceuyanıpbunusormalıyım.Vegözlerimaçıldı...

Yağmurhızlanmışveormandançıkmıştık.Biryanımızuçurum,biryanımızkayalıktı.Kandağ’atırmanıyorduk.Ağırağır...Çokuzaklardakibirköyünbellibelirsizışıklarınıgördümvebaşımıçeviripsordum.

“Nedenanneminfotoğrafınısaklıyorsun?”Silecekler,incecikbedenleriylemekikçekenikidopinglimaratoncugibidoğrulupyatıyor,

babamsagözleriniyoldanayırmıyordu.“Nedenbaba?”Birsaniyeiçindönüpbanabaktı,sonrayineyolaçevirdiyüzünüve“Hatıra!”dedi.“Hatıramı?Nehatırası!Annembeniöldürecekti!Sonradaseniterkedipgidecekti!Böyle

birkadınınhatırasıiçinmisaklıyorsunofotoğrafı?”Arkatekerleklerinneredeyseboşluğasavrulacağıdarvirajıgeçenekadarkonuşmadı.Ne

zamankiyolyenidenuzunbiryokuşolupönümüzeserildi,babamınsesiniduydum.“Neredençıktılan,şimdi?Neredengeldiaklına?”“Rüyamdan!”diyebilirdimamademedim.Onunyerine,uykusunuatmışzihnimin

üzerindekipusundağılmasıylabirliktegörmeyebaşladıklarımısöyledim.“İnsanbaşkabirininfotoğrafınıniyesaklar?Hâlâonudüşündüğüiçin,herhalde.Değilmi?

Hattahâlâonusevdiğiiçin...Sendeonuniçinsaklıyorsunofotoğrafı.Hattaannemiokadarçokseviyorsunkibaşkakimseyisevemedin.Onuniçindehiçevlenmedin.Değilmi?”

VeAhadgüldü!Nediyeceğinibilemediğiiçingülenbiraptalabenziyordu.Konuşmakzorundakalmamakiçinölenekadargülecekmişgibi!Amainsan,kendikendine,enfazlanekadarsırıtabilirdiki?Odadahafazladayanamadıtabii.

“Saçmalama!”Evet...Ahad’ıanlamıştım.Herşeyianlamıştım...Annemrüyamdabenimlekonuşmamış

amaherşeyianlatmıştıaslında.Bütünoduruşuveogözlerivekumasaplanmışoayaklarıyla.Hiçbirşeyanlatmayarakanlatmıştıbütünhikâyeyi.Ofotoğrafçekilirkenvebanahamileyken,

annemhiçbirşeyhissetmemişti.Oyüzden,tekbirduygukırıntısıbileyoktuyüzünde.Yadaellerinde...Annembirağaçtıofotoğrafta.Birkumtanesiydi.Babamınardındakalangüneşti.Kocabirdenizdi...Annem,hiçbirşeyhissetmeyendoğaydı.İstesedebabamısevemezdi.İstesedebenikucağınaalıp“Oğlum!”diyemezdi.

“Ozamansöyle!”dedimbabama.“Söyle!Neyaptınannemede,sendenkaçmakistedi?Bukadarkötüneyapmışolabilirsin?Düşünsene,sendenokadarnefretetmişki,benibilegebertmekistemiş!”

Vuracaktı,biliyordum.Soleliyledireksiyonututacak,sağelinintersiyledesuratımabirtanegeçirecekti.Bekliyordum.Amaolmadı.Hiçbirşeyyapmadı.Hattaodaöylesöyledi.

“Hiçbirşeyyapmadım!Annenehiçbirşeyyapmadım.”“Ozaman,neden?Nedenkurtulmakistedibizden?Niyegidipdeomezarlıktabeni

doğurmayaçalıştı?Boşanabilirdide!Değilmi?Sendenboşanırdı,sonradabenisanabırakırgiderdi!Yadanebileyim,benidealırdıbelkiyanına!Amaniyegidipdeöylebirşeyyaptı?”

Sileceklerartıkyağmurungerisindekalıyordu.Yağmurhızlandıkçababamyavaşlıyoramayinedeilerlemeyedevamediyordu.VeAhadbağırdı:

“Söyledizaten!Söyledi!Boşanalım,dedi!Bebeğineyapacaksın,dedim.Aldıracağım,dedi!Neden,dedim?Çünkügitmekistiyorum,dedi!Gidipbaşkayerlerigörmekistiyorum,dedi!Heryerigörmekistiyorum,herşeyibilmekistiyorum,dedi!Hanisendeöylediyordunya?Hattaonuniçingittin,girdinosınava!Anladınmışimdi?”

Belkideilkkezbabambenimlegerçektenkonuşuyordu.YadahayalgörüyordumveAhad,aslındakendisiylekonuşuyordu.Kelimelerağzındanöylebirboşanıyordukimatkapgibiyağanyağmurdanönce,onlarbiziboğacaktı.Yinedeşansımıdenedim.Belkiaradabenideduyardiye.

“Senneyaptınpeki?Hiçbiryeregitmiyorsun,dedin,değilmi?Kalacaksın,dedin!Zorla!”Veaklımadepogeldi.Veaklıma,depodakiohücrebölmesigeldi.Veaklıma,obölmeye

çaktığımdemirhalkageldi.Veaklıma,insanlarıohalkayazincirlemeyidüşündüğümgeldi!Vesonolarak,aklıma,benimaklımagelenin,babamındaaklınagelmişolabileceğigeldi!

“Öyleyaptın,değilmi?Zorlatuttunkadını!Zincirledinbiryere,oradaöylekaldı,değilmi?Sonradakaçtıbirgece!Sendedüştünpeşine!Zincirledin,değilmi?Birhayvangibizincirevurdunkarını!Birköpekgibibağladınannemi!Değilmi?”

Dönüpbanabaktıvehiçbirşeysöylemedi.Sadecehızlandı.Hemdebanabakabaka!Galibagülümsüyordu...Fotoğraftakiannemgibi...

“Yolabak!”diyebağırdım.“Yolabak!”Amaosadecebanabaktı.Vebabaoğul,gözgöze,birboşluğadüştük.Uçurumkadarbirboşluk...Kandağkadarbir

boşluk...Hiçbirzamaneminolamadım.Amahiçbirzaman!Birkazamıydı,yoksaintiharmı?

CANGIANTERönesansresmindekidörttemeltekniktenbiridir.Gölgelendirmesırasındabirrengin

dahaaçıkyadadahakoyutonunagidilemediğiyadagidilmesinintercihedilmediğidurumlardafarklıbirrengegeçişiifadeeder.Anibirrenkdeğişimidir.

Önceyüzümuyandı.Yanaklarım,gözkapaklarım,şakaklarımvealnımaçarpanküçükdamlalarhissettim.Sonrakulaklarımdöndühayata.Onlardayağmurunsesineuyanmışvegözleriminaçılmasınıbekliyordu.Amagözlerimdenönceağzımaçıldı.İçindesıkışıpkalmışbirçığlıkvarsa,çıkıpgitsindiye.Ancakdudaklarımınarasından,sadecesıcakbirsessizlikdöküldü.Osıcaklıkda,büyükolasılıklakandı.Bendençok,düştüğütoprağıısıtıyorolmalıydıkiyattığımyerdetitremeyebaşladım.Vesarsılasarsılaaçıldıgözlerim.Görecekbirşeybulabilmekiçinyuvalarındadöndüler.İlkgördükleri,karanlıkolduveönceonaalıştılar.Görünmeyeniniçindengörüneniseçipkaranlığaanlamverdilervegözleriminönünde,taştanbiryüzeybelirdi.Birkayaparçası.Birmağaranınalçaktavanıgibiüzerimdeduruyordu.Eğerhâlâbirelimvarsa,uzanıpdokunabilirdim.Denedim.Sağkolumugördüm.Ucundada,hâlâbeşparmaktaşıyanbirel.Ağırağıryükseldivedurdu.Böyleceoıslaktavanın,kolmesafemdeolduğunuanladım.

Başımıhenüzoynatmamıştımamazamanıgelmişti.Solaktım.Öncesolyanağımıtoprağayatırdımvegeceyigördüm.Dışarıyı,ağaçları,çalılarıvedüştükleriyerdenyüzümesıçrayanyağmurdamlalarını...Sonrasağaçevirdimbaşımıvekarşımayineonlarçıktı.Budefasolkolumukaldırıparkayadoğruuzattımveelim,enaztavankadarıslakolan,taştanbirduvaradeğdi.Parmaklarımı,ogirintiveçıkıntılarıhissedehissede,duvarınüzerindegezdirdim.Yenidengörüşaçımagirdiğinde,oduvarınbağlıolduğuveüzerimdedurantavandaydıelim...Birmağaradadeğildim.İkiyanıaçıkbirçıkıntınınaltındaydım.Taştanbirtenteninaltında...

Avuçlarım,üzerindeyattığımçamuruhissedebiliyordu.Toprağınüzerinde,sırtüstüuzanmıştım.Bellikidüşecekbiryerkalmamıştı.Dünyanınzeminindeydimveherşeyinfarkındaydım.Kamyonunboşluktaasılıkaldığıoanakadarolupbitmişherşeyhâlâgözümünönündeydi.Babamınbanabakışıvebenimdeona“Yolabak!”diyebağırışım...Amagerisinihatırlamıyordum.Umurumdadadeğildi.Tekistediğim,sadecekendimidüşünmekti.Kendimiveiçindebulunduğumanı.Kimbilirhangiağaçlaravetaşlaraçarpaçarpadüşmüşveokayanındibinekadargelmiştim?Kimbilirneredennereyesavrulmuştumdaoçıkıntınınaltınayuvarlanmıştım?

İkidirseğiminüzerinde,sırtımıtopraktanayırıpbaşımıkaldırdımvehayatımdailkkezayaklarımıgördüğümesevindim.Hattaosevinçle,acıyabileceklerinidüşünmeden,ikisinidehareketettirdim.Yarımmetreüzerimdekikayaparçası,dizlerimekadaruzanıyor,sonrasındadanevarsa,yağmurdanıslanıyordu.Gecevegölgeler,üçyanımıçevirmişbanabakıyordu.Yüzümveheryerim,sankibütünderimrendelenmişgibisızlıyorduama,büyükbiracıhissetmiyordum.Kalkabilirdim.Enazından,doğrulupoturabilirdim.

Avuçlarımıyerebastırıpdizlerimikendimedoğruçektim.Başımıtaştantavanaçarpmamakiçineğdimvesırtımıarkamdakiduvarayasladım.Kayanınyüzeyindekisivriçıkıntılarmutlakasırtımabatıyorduamabenhissetmiyordum.Okaranlıkta,ellerimin,gömleğimvepantolonumunrenkleriöylesinekoyulaşmıştıkineyinkan,neyinçamurolduğunuayırtedemiyordum.Sadeceellerimi,yüzüme,karnıma,omuzlarımagötürüyorvebedenimdekihasarherneyse,dokunarakanlayabileceğimidüşünüyordum.Kendimitutatuta,birkırıkarıyordum.Kırıkbirkemikyadakopmuşbirparça...Amaherşeyyerindeymişgibiduruyordu.Annemnasıldoğurduysaöyle...Parmak,dirsek,burun,kulakvegözsayıları,olmasıgerektiğigibiydi.Amadişlerimdenemindeğildim.Sesimdenanlayabilirimdiyedüşündüm.Zatentamda,kendikendinekonuşmanınzamanıydı.Hâlâbirsesimolupolmadığınıanlamanınzamanı...

“Yaşıyorsun”dedimvegöğsümebirşeydöküldü.Önceçenemeyapışmış,sonrada

göğsümekadaruzanmışolan,salyavekandanörülmüşbiripolmalıydı.Sinekkovarmışgibikestimelimleoıslakipi.Sonradaçevremebaktım.Belkibabamıgörürüm,diye.Benimleaynıyoluizlemişveyakınlardabiryerdeyatıyorolabilirdi.Amagörünürdekimseyoktu.Kalkıpyürümelivebiranönce,herneredeyse,onubulmalıydım.Çünküeğerbabamı,belkidebütünhamileliğisüresince,annemizincirevurduğuiçinöldüreceksem,bunuşimdivederhalyapmalıydım.Bazıgecelervardır...Talaşgibigeceler...Hertürlüsuçuiçineçekiphertürlüsuçluyusabahamasumçıkarangeceler...İşte,bendeböylebirgecedeydim.İnsanınbabasınıöldürüpkurtulabileceğibirgecede!Obirağacındibindecançekişirken,ben,elimdebüyükbirtaşlayanıbaşındadururvegerisiniyerçekiminebırakabilirdim.Birzamanlariçindekendisiniterketmekisteyenkadınıtutsaketmedüşüncesinindolaştığındanartıkeminolduğum,okafatasınıezervekonuyukapatırdım.Üstelikböylecebirmezartaşıbileolurdu.“Nasılöldü?”diyesorulduğunda,“Mezartaşıbaşınadüştü!”diyebilirdim.Amaöncekendimegelmemgerekiyordu.Birazdahatoparlanmam...

İkikolumubirdenkaldırıpikiyanımadoğruuzattım.Üzerimdekikayaparçasınındışınataşmışikiavucumlabirazyağmurtopladım.Sonradaavuçlarımdakiosuyla,yüzümdekikanveçamurutemizlemeyeçalıştım.Nekadarbecerebildim,bilmiyorumamaenazındankendimidahaiyihissediyordum.Artıkhazırdım.Kayaparçasınınaltındançıkıpayağakalkabilirdim.Tambaşımıeğipönedoğruuzanmıştımkiayaklarımındibinebirşeydüştü.Büyükbirşey.İnsankadarbirşey!Öyleaniolmuştukidonupkalmıştım.Tuttuğumnefeshâlâiçimdeydikibirinsandahadüştü!Aynıyere,hemenönüme.Biröncekininüstüne.Tekyapabildiğim,ayaklarımıçekmekolmuştu.Onlarıdaotaşçıkıntınınaltınasokmuşveöylecekalakalmıştım.Saniyeleriçindebirinsandahadüştü.Beklediğimyere,yanihemenönümedeğilamasolumadüştüğüiçinirkilmiştimvebirrefleksolarakkaldırdığımbaşımkayayaçarpmıştı.Tamdasolumdakioinsanınbanadoğruuzanmışveneredeysedeğecekolanelinedehşetiçindebakarken,biridahadüştü.Budefa,sağıma!Vebirtanedaha!Sonrabirtanedaha!Gökteninsanyağıyordu!Hiçbirşeyanlayamıyordum.Derhaloradançıkıpkoşmakistiyoramacesaretedemiyordum.Düşecekolanbirsonrakiinsanınaltındakalmakistemiyordum.Neredendüştüklerihakkındahiçbirfikrimyoktu.Amaherneresiyse,çokyüksekolmalıydı.Çünkübirmeteorgibisaplanıyorlardıçamura.Gökyüzündekidevbirtabancaylayeryüzüneateşediliyormuşgibiydi!Hattasankiotabancabenivurmayaçalışıyordu.Üzerimeomermi-insanlarıgönderdikçe,sağımı,solumudelikdeşikediyordu.Toprağaçarptıklarındaöylebirsesçıkıyorduki,herdefasındakalbimebiryumrukyiyordum!Herdüşenlebirliktebenimdekemiklerimkırılıyorvekulaklarımkanlatıkanıyordu.Bağırmıyor,kıvranmıyor,kalkmayaçalışmıyorlardı.Zatenölülerdivesadeceüstümedüşüyorlardı.Bazendederindengelenbirsesduyuyoramakimsenindüştüğünügörmüyordum.Onlardataştantavanımınüzerinedüşüyorolmalılardı.Diğerleride,birsağıma,birsoluma,birönüme!..Netarafımadüşerlerseaksiyönekaçıyoramaüzerimdekikayaparçasınındışınaçıkamadığımiçinbirkaçsantimdenfazlahareketedemiyordum.Dizlerimigöğsümeçekmiş,kollarımıikiyanımdatoplamıştımveolabildiğinceküçülmeyeçalışıyordum.Eller,ayaklarveyüzlergörüyordum.Bazılarıbanadokunuyor,bazılarıda,enfazlabirmetreuzağımda,bezbebeklergibiyatıyordu.Bacaklarınındizdenaşağısı,arkayadeğildeyanlaradoğrukıvrılıyoryadakollarısırtlarınınaltındakaybolupgidiyordu.İplerikopmuşkuklalargibibiçimsizceyığılıyorlardı.Kimolduklarınıbiliyordum.KasadakiAfganlardı.Sankihepsidebirbinanınçatısınaçıkmış,kendilerinisıraylaboşluğabırakıyordu.Anlayamıyordum!Neredenvenedendüşüyorlardı?Nasıloluyorduda,ölümeuçarken

yakalanmışkuşlargibiüzerimeyağıyorlardı?Aklımvegözlerimbütünbusorularlakararmışken,onlardüşmeyedevamediyordu.Altaltaveüstüsteveyanyanabirikiyorlardıvekollarıylabacaklarıbirbirinekarışıyordu.Çamurdanmışgibidurantekbiryığınadönüşüpbüyüyorlardı.İkiyağmurbirdenyağıyorvebirbirinekarışıyordu.İnsanetisuylaçarpışıpçamuroluyordu.Dörtnefestenfazlaalamadığımokısacıksüreiçinde,etrafımdaettenbirduvaryükseldi.Baktığımheryerikaplayanbirduvar!Vegözleriminönünde,onlarcaceset,geceylearamagirip,beniokayaparçasınınaltınahapsetti.Üçduvarıinsan,zeminitoprakvegerikalanıdataşolanbirhücredeydimartık.Birtoplumezarınendibinde...

Oinsanenkazınınaltındasıkışıpkaldığımda15yaşındaydım.Geçdeolsa,anneministediğiolmuştu.Diridirigömülmüştüm.

Sadecetitriyordum.Vetitredikçede,kulaklarımadeğenincetüylerhissediyordum.Kimbilirkiminsaçlarıyadasakallarıyadakirpikleriyadakaşlarıydı?Karanlıktı.Hiçbirşeygöremiyordum.Amahepsideoradaydı.Heryerimde!Onlaradokunmaktanokadarkorkuyordumkihareketbileedemiyordum.Amaonlarbanadokunuyordu.Omuzlarımettenikiduvarınarasınasıkışmış,öyleceduruyordum.İkielim,bitişikduranikidiziminüstündeydi.Başkahiçbirşeyedokunmamakiçindizlerimeyapışmışolanavuçlarımınterlediğinihissedebiliyordum.Ayaklarımısantimsantimuzatmayabaşladım.Dizlerimbirazaçılmıştıkionlaradeğdim.Oinsanlara.Önümde,bacaklarımıtamamenuzatabileceğimbirboşlukbileyoktu.Ellerimhâlâdizlerimdeydiveyapabileceğimtekşeyiyaptım.Çığlıkattım.“Baba!”diyebağırdım.“Rastin!”diyebağırdım.Amasesimhiçbiryeregitmedi.Mağaramıniçindedolaşıpdurdu.Dolaştıkçadabirkulağımdangiripdiğerindençıktı.Yasağırolacaktımyadasesimkısılacaktı.İlkpeseden,sestellerimoldu.Telefonumyoktu.Olsada,insanetiniaşabilirmiydi,bilmiyorum.Üzerimdesadecekâğıttanbirkurbağa,ikipaketsigaraveikitaneçakmakvardı.Ençokişeyaramaihtimaliolanlardaonlardı.Amacesetlerigörmektenokadarkorkuyordumkioçakmaklardanbiriniaslayakamazdım.Ancakorada,oşekildedahafazladakalamazdım.Birbirinegeçmişobedenleredokunmayamecburdum.Enazındanayaklarımlaitmeyeçalışabilirdim.Küçücükbiryolbileaçsam,kurtulabileceğimidüşünüyordum.Veellerimidizlerimdenayırmadan,ikiayağımlaaynıanda,tekmeleratmayabaşladım.Tamolaraknereyevurduğumubilebilmiyordumamadizlerimikaldırıpindiriyorvetabanlarımherneyeçarpıyorsa,onuitmeyeçalışıyordum.Amabirişeyaramıyordu.Sadece,yerindenkımıldamayan,yumuşakbirduvaratekrarvetekrarvuruyordum.Belkibirazöneeğilsemveellerimikullansambaşkaşeylerdeyapabilirdim.Ancakikiomzumdadaöylebirbaskıvardıkiöneeğildiğimtakdirde,sahipolduğumalanıkaybedeceğimdenemindim.İkiyanımdakiokilolarcaet,gövdeminboşalttığıyeriderhaldoldururveben,dahadasıkışmışolurdum.Yinede,ellerimikullanmayakararverdim.Derinbirnefesalıpavuçlarımıdizlerimdenayırdım.Omuzlarımısabittutmayaçalışarak,ellerimi,ikiyanımdakiduvarlarayasladım.Sağelimebirkumaşgeldi.Solelimsegittiğigibidöndü.Çünküdörtparmağımbiralna,başparmağımdabirgözçukurunadenkgelmişti.Solelimiçindebirkumaşbulmalıydım.Amaavucumunereyeyaslasam,yabirburunyadabirağızgeliyorduelime.Enkötüsüdeağızdı,çünküparmaklarım,dudaklarınarasındangeçipbirçiftdişevebirazdadişetinedeğmişti.Çaresizce,başladığımilknoktaya,yanialnadöndüm.Başparmağımı,gözçukurundanolabildiğinceuzaktutmayaçalışarak,avucumuoalnayasladımvebütüngücümleittim.Amahiçbirşeyolmadı.Alnınıtuttuğumkafa,yerindenbilekımıldamıyordu.Bendesoldanvazgeçipsağelimeyüklendim.Kumaşınaltındakikaburgakemiklerinitanetanehissedebiliyordum.Yapabildiğimkadarittimamasağımdakiduvarda,enazsolumdakikadarsağlamdı.Ancakvazgeçmedim.Defalarcadenedim.Denedikçedekorkumunyerinipanikalmayabaşladı.Paniklebirlikte,neyedokunduğumuönemsemezhalegeldim.İkielimedenegelirse,itmeyebaşladım.Hattasolelim,yenidenoağzagiripçıktı.Buaradaayaklarımla,karşımdakiduvaravurmayadadevamediyordum.Debelenenbirsolucangibiydim.Oturduğumyerdentekmeatmayaveitmeye,nefesnefesekalanakadardevamettim.Amahiçbirişeyaramadı!Hemdehiçbirişe...Ağlamayada,işteozamanbaşladım.Gözyaşlarıiçindevenefesnefese,bağırabağıraağlıyordum.Hayatımboyuncapekdeağlamamış,amaobirhaftaiçinde,ikincikezhıçkırıklaraboğulmuştum.Tabiikiiçindebulunduğumdurum,Rastin’insöylediğimyalanıfarketmesindenkatbekatkorkunçtu.Dolayısıyla,ağlamamdaöyleydi.Katbekatfazla!Ağzımıyırtacakkadaraçıyorveçoktançatlamışsesimle,garipbirhayvangibiuluyordum.Nasılolsa,

kimsegörmüyordu.Etrafımdaonlarcainsanvardıamahiçbirininde,nekadarçirkinağladığımıgörmesineimkânyoktu.Öylebirağlıyordumkiyummaktangözlerimacıyordu.Ağlamayaannesininrahmindebaşlamışbirbebekgibiydim.Annesininrahmindençıkamayacağınıbildiğiiçinağlayanbirbebekgibi.İlknefesinialmakiçindeğil,sonnefesinivermekiçinağlayanbirbebek...

Birkaçdakikasonra,yavaşlayanbirtrengibiağırağırdurduağlamam.Gözyaşlarıminceldivesonundatamamenkurudular.Artıkbirölügibiydim.Ellerimyineikidiziminüzerinde,hareketsizceoturanbircesettim.Bendeonlardanbiriydim.Çevremisaranoinsanlargibi.Tekfarkım,hâlânefesalıpveriyorolmamdı.Bütünbunlarbirhesaphatasıgibiydi.Herkesinölüolmasıgerekenbircesetleryığınındakitekcanlıolarakkalmambirhataolmalıydı.Amaodaracıkboşlukta,bendenbaşkahatayapabilecekbiriyoktu.Varsada,artıkyaşamıyordu.Dolayısıylahepsibenimhatamdı.Herşey...Vebuhatanındüzeltilmesigerekiyordu...Kimseninbenibulamayacağındanemindim.Geçtiğimizoyol,belkideyıllardırkullanılmıyordu.Vebiziokayalıkkoydabekleyenkaptanınzerrekadarumurundadeğildik!Oda,bizde,Afganlardayasadışıydık.Varlığımızbileyasadışıydı!Peşimizedüşüpbiziarayacağınıhiçsanmıyordum.Aslaböylebirriskialmazdı.Oan,aklımaYadigârgeldi.Resmisuçortağımız!Belkiobiliyordur,dedim.Hangiyoldangeçeceğimizivemalıteslimetmekiçinnereyegideceğimizi...Amasonraonundaumurundaolmayacağınıdüşündüm.Jandarmanındevriyegüzergâhındançokuzaklarda,bizitesadüfenbulması,pekdeinandırıcıolmazdı.Kendinitehlikeyeatmasıiçinhiçbirnedenyoktu.Dolayısıylakimsegelipbenikurtarmayacaktı.Kimseortayaçıkıpbuhatayıdüzeltmeyecekti.Bunusadecebenyapabilirdim.İntihar,aklımagelenbirdüşüncedeğildiartık.Bütünbedenimeaynıandasaplananbinbıçakgibibirduyguydu.Nefretgibiydi!İntiharıdüşünmeyipdehissettiğiman,iştebuydu.Altıncıhissim,intihardı!Madem,etrafımdakiherkesölüydü,bendeölecektim!Hattaçakmaklarımbirişeyarayacaktıvekendimiyakaraköldürecektim.Hepimiziateşeverecektim.Önceetrafımdakileritutuşturacak,sonradabenyanacaktım.Okadaraptaldımkibunuyapabileceğimeinandım.Okadaraptaldımkibunudenemekiçincebimdekipaketibileçekipaldım.Amaokadarkorkaktımkihiçbirşeyyapamadım.Ölümdendeğilamayanmaktankorkuyordum.Ayrıcaocılızalevveheryerimdekioıslaklıklahangiyangınıçıkaracaktım?Elimdekioçakmakla,öylecedonupkaldım...Vebedeniminyerinebirsigarayakmakdahamantıklıgeldi.Amaçakmağınalevioküçücükdeliğiaydınlattığındaartıkherşeyiçinçokgeçti.Işıktanveışığınsayesindegörebileceklerimdennekadarkorktuğumu,biranlığınadaolsaunutmuşveboşbulunupyakmıştımçakmağı.Amanealevini,dudaklarımdakisigaranınucunagötürebildimnedehareketedebildim.Çünküoçakmağınışığında,cehennemigördüm.Üstelikocehennemdekitekateş,benimelimdeydi.Demekkişeytanbendimveorasıbenimevimdi.Amaeviminduvarlarınadahafazlabakamadımveçakmağıkusaraksöndürdüm.Ellerimleçenemdennetoplayabilirsemtopladım.Vetamdapantolonumasürterekavuçlarımıkurutmayaçalışırken,oanakadarfarketmediğim12küçük,fosforlunoktayıgördüm.Biryelkovan,birakrepvebirsaniyeçubuğuylabirliktebileğimdeparlıyorlardı.Kaymakamınhediyesiolansaatinkadranında,3’üçeyrekgeçiyordu.Kandalı’danDünyayagazetesindekiofotoğraftakigibi.Amabudefa,geceydi.Hemdedünyanınenkaranlıkgecesi.Çünkücehennemdekimseyanmıyorvetekbiralevbileyükselmiyordu.Oysadünyayıaydınlatan,güneşdeğil,oydu:Cehennemateşi...Belkibirazdamorfinsülfat.

Saatibileğimdençıkarmış,ikielimletutuyordum.Dirseklerimidizlerimeyaslamışvehiçhareketetmedenduruyordum.Tamikisaattir,saniyeçubuğunundönüşünüizliyordum.Yadabütünbunlaraoto-hipnozdeniyorduvebenbilmiyordum.Çakmakışığındagördüğümocehennemisaniyeçubuğununfosforundaunutmayaçalışıyordum.5’içeyrekgeçe,birşeyoldu.

“Daha...Daha...Daha...Daha...”Kimkonuşuyordu?Kiminsesiydibu?Neredengeliyordu?“Daha...Daha...Daha...”Yoksahayalmigörüyordum?Amahayır,osesigerçektendeduyuyordum.Uzaktan

geliyorduveçokboğuktuamaduyabiliyordum.Bağırdım.“Buradayım!Burada!Buradayım!Duyuyormusunbeni?”Susupbekledim.“Daha!”Herkimse,banacevapveriyordu.Amanedensürekliaynışeyisöylüyor,diyedüşündüğüm

andasorumlayanıtı,hızlandırılmışikiparçacıkgibiçarpıştızihnimde.TabiikiTürkçesiokadarolduğuiçin!Dahakadar!KasadakioAfganlardanbiriolduğuiçin!Pekineredeydi?KeşkesorabilseydimamaPeştucabilmiyordum.Yıllariçinde,depodanPeştucakonuşanbelkideyüzlerceinsangeçipgitmiştiamanesöyledikleriniaslaumursamamıştım.Tekbirkelimebileyoktuaklımda.KulaklarımPeştucabinlercekelimeduymuşamahiçbirinibiriktirmemişti.Heryerdeveherzaman,inatçıbirkelebekavcısıgibiçalışankulakdolgunluğudüzeneğim,odepodakılınıbilekıpırdatmamıştı.ÇünküPeştucanıngerçekhayattahiçbirişeyaramayacağındanemindi!Oysagerçekhayat,insanalgısınındışınadüşenherşeydi!Öğreniyordum...Veduyuyordum:

“Daha...Daha...”Sesintamolarakhangiyöndengeldiğiniçözemiyordum.Sankibinparçayabölünüpher

yerdenüzerimegeliyorgibiydi.Etrafımdakicesetlerinarasındakalmışbinlercedeliktengeçipbanakadarulaşıyordu.Neredengeldiğinibilmiyordumamahepaynıyükseklikteydi.Dahadoğrusuaynıalçaklıkta,çünküoses,banaancakkısılakısılagelebiliyordu.Sankicesetlerdenbirikarnındankonuşuyordu!Demekkisesinsahibiylearamızdakiuzaklıkhiçdeğişmiyordu.“Buradayım!”diyebağırıyordum.“Buradayım!”Sonradasusupbekliyordumveoda,“Daha!”diyordu.Okadar.Bütüniletişimimizbuydu.Bukonuşmayıdefalarcatekrarladık.Okadartekrarladıkkizamaniçindetekbircümleyedönüştüve“Dahaburadayım!”oldu.Hattasaatde,sabahın6’sıoldu.Amahâlâetrafımdakibedenlerdeenküçükbirhareketbilegöremiyordum.Eğerkazadansağçıkmışvekarşısındakicesetyığınınabakıpbeninasılkurtaracağınıdüşünenbirideğilse,diğerihtimaliaklımagetirmekbileistemiyordum.Çünküoihtimalde,sesinsahibi,aynıbenimgibi,enkazınherhangibiryerindesıkışıpkalmışbirioluyordu.Vebirsüresonra,bununböyleolduğunainanmakzorundakaldım.İstemeyeistemeyeinandığımiçinbirazuzunsürmüştü...Odainanmakistememişolmalıydıkiyüzlercekezbağırmıştı.“Daha!”diye.Kimbilirhangikapanakısılmışvebenimonayardımetmemibeklemişti.45dakikaboyuncabirbirimizden,boşunayardımdilenmiştik.Üstelikobendendahaçokçabalamış,çünkübunu,obildiğitekkelimeyle,Türkçeyapmayaçalışmıştı.

Buarada,cehennemiminduvarlarınıgörünceağzımdançıkmışolanlarçoktankurumuşlardıveçakmağıbirdahayakmamayayeminetmiştim.Amadünyanınöylebiryerindevehayatımınöylebiranındaydımkibirsaniyeönceettiğimyeminibirsaniyesonrasikipatabileceğiminfarkındaydım.Neikibüklümoturduğumotaşınaltındabiromurgam,ne

deyeminlerimebirsadakatimkalmıştı!Hattasadeceyeminlerimedeğil,kimseyesadakatimyoktu!Okadaryoktuki,sadecebabamınölmüşolabileceğinidüşünerekrahatlatabiliyordumkendimi.Enazındangeberdigitti,diyedüşünüyordum.Sonrabirdenaklıma,ölmemişolabileceğigeliyordu.Belkiodabiryerlerdeyaralanmış,yatıyordu.Amabudüşünceyikafamısallayıpaklımdanatıyorve“Hayır,hayır!Ahadgeberdi!YokartıkAhad!”diyebağırıyordum.Karşılığındada“Daha!”diyebircevapgeliyordu.Budefada,“Anlaartık!Bendeseningibikaldımbusiktiğiminyerinde!Bağırmaboşuna!”diyesesleniyordum.Amaoyine“Daha!”diyordu...Hangisiydiacaba?Depodakilerinhangisi?İçlerindenhangisi,Türkiye’dengeçeceğinibildiğiiçinosihirlikelimeyiöğrenipdegelmişti?Dahaçoksu,dahaçokyemek,dahaçokhava,dahaçokşu,dahaçokbuveherşeydendahaçokistemekiçinokelimeyi,dahayolculuğaçıkmadanbirilerinesorupdaöğrenmişolankimdiacaba?Başkabirkafileolsamutlakabilirdim.AmabudefaaramızaRastindiyebirigirmişti.Herzamankigibi,açlıktanölençocukifadesiyleyüzümebakıp“Daha!”diyedilenmelerinegerekkalmamış,onunyerine,Rastin’e,kendidillerindeyalvarmışlardı...

Sesokadarderindengeliyordukikadınmıyoksaerkekmiolduğunubileanlayamıyordum.Belkide,birlikteİstiklâlMarşısöylediğimizoçocuktu!Yaprakkadarbedeniyle,dörtcesetarasındahayattakalmışvesesiniduyurmayaçalışıyordu...“Kimsekim!”dedim.“Banane!Nefarkederki?Nasılolsagelipbenikurtaramayacak!”Amaoböyledüşünmüyorve“Daha!”demeyedevamediyordu.Bende,başkahiçbirşeyleilgilenmemekveyaşadığımbuolağanüstühayalkırıklığınıunutmakiçinyenidensaniyeçubuğunuizlemeyebaşladım.Vesağadoğruheratışında,güneşinbirazdandoğacağınıveelbetbirilerininkamyonuyadaüzerimdekiinsanyığınınıgörüpbanayardımedeceğinidüşündüm.Dakikada60vesaatte3.600kezdüşündümbunu.Tespihçekergibibaktımosaniyeçubuğuna...

Saat7olmuştu.Güneşindoğduğundanemindimvekimsebenikurtarmayagelmiyordu.Üstelikhâlâkaranlıktaydım.Ölülerışıkgeçirmiyordu.Birbirlerineöylebirsarılmışlardıkiaralarındanhiçbirşeysızmıyordu.Sadeceyağmursuyuveoksijen.Nekadarsusamışolursamolayım,üzerimedüşensudamlalarınıavucumdatoplayıpiçmeyecektim.Cesetlerdensüzülüp,üzerimdekikayaparçasınınkenarlarından,bacaklarımadamladamladüşenosudaniğreniyordum.Kimbilirhangiyollardangeçiyorduvekimbilirosuyanelerkarışıyordu?Kimlerinkanları,kimlerinsalyaları?Midemiokadarbulandırıyordukionadokunmamakiçinelleriminyerinisüreklideğiştiriyordum.Amaoksijenöyledeğildi.Ondankaçamıyordum.Dudaklarımımühürlesemdegiriyorduiçime.Beniocehennemdehayattatutmakiçinönüneçıkanbütünengelleriaşıyorvebiryolunubulup,burundeliklerimesaplanıyordu.Kimseningelmeyeceğinidüşündüğümveyenidenintiharıhissettiğimoyervezamanda,beniyaşatarakgebertiyordu!Orospuçocuğuoksijendennefretediyordum.Peşimibırakmayıpbeniodeliktebilebulduğuiçin!Belkidebirlanetti!Nereyegidersemgideyimoksijendenkurtulamayacaktım!Lanetlenmiştim!DeponunçocukfiravunuTutankamonsonundalanetlenmişti!Nedeolsa,artıkbirpiramidimvardı!Gerçektende,üzerimde,insanetindenyapılmışbirpiramityükseliyordu.Hattaonlarcainsanbupiramidiinşaetmekuğrunaölmüştü.Oysaölmesigerekenlerinbaşındabengeliyordum!Çünkübubenimpiramidimdi!Üsteliktamdaolmasıgerektiğigibi,gömülmüştümaltına.Amabütünoölümlerinüstümesaldığıbirlanetyüzündenhayattakalmıştım.Kendipiramidimeolanetlebirliktegömülmüştüm.Oksijenöylebirlanettikionuiçimeçekmeyemecburdum.Veöylebirlanettiki,içimeherçektiğimde,kendimezarındacanlıkalanbirfiravundum.

Saat8’egeldiğindedahafazladayanamadım.İçimdebirikmişveçıkmakiçinkasıklarımızorlayannekadaridrarvarsa,hepsinidebıraktım.Pantolonumveoturduğumyerısınmayabaşladı.Biraniçin,osoğukta,kendimiiyihissettim.Hattaoncazamankendimiboşunatuttuğumudüşünüpsinirlendim.Oinsantuzağındançıktığımdanasılgörüneceğiminneönemivardıki?Üzerimekusmuşyadaişemişyadasıçmışolmamınneönemivardı?Amatabii,sonuçtasadecebeşsaattiroradaydım.Medenialışkanlıklarıterketmekiçinyeterlideğildi.Belkibirkaçsaatsonra...Şöylebir10yada15saatsonra,gerçekbiryeraltıhayvanınadönüşebilirvekendipisliğimiyemeyebaşlayabilirdim.Amabeşsaattehiçbirşeyolmuyordu.İnsan,enfazlaüstüneişiyor,sonradabununutançvericiolduğunudüşünüyor,ensonundada“Siktiret!Kimanlayacakki?”diyordu.Aslında,herşeyumutlailgiliydi.Yenideninsanlarınarasınakarışacağımoanın,çokyakındageleceğineinanmak,benimedenitutuyordu.İntiharduygum,hernekadargörmesemde,yükselmekteolduğunubildiğimgüneşlebirliktebuharlaşıpgitmişti.Birilerininbenibulduğuveüzerimdekicesetlerikaldırıpkurtardığıorüyayıyenidengörmeyebaşlamıştım.Odelikte,karamsarlıkveiyimserliköylesinehızlıyerdeğiştiriyordukiduygularımdahabirineyetişemeden,diğerizihnimikaplamışoluyordu.Örneğin,içindebulunduğumanda,beniveherşeyiyöneten,kurtuluşdüşüncesiydi.Sıraondaydıvebelkikaranlıktaydımamaaklımınheryeriniaydınlatmıştı.Dünyanındibinebatmışolsamdayaşamakistiyordum.Nefesalmakiçinağzımıyırtmam,burundeliklerimibirerkraterkadaraçmamgereksedeyaşamakistiyordum.Artıkoksijenbirlanetdeğil,süpergüçleriolanbirkahramandı!İnsanetiduvarınıgeçipbanakadargelebilenbirsüperkahraman!Hayattakalmakistiyordum!Hattaöylebiristiyordumki,“Herkesgeberenekadar!”diyebağırıyordum.“Varsabudünyanınbirkepengi,onubenindireceğim!”Yaklaşıkyarımsaattirduymadığımsesde“Daha!”deyipbenionaylıyordu.“Yaşayacağım!”diyordumvekarşılığındabir“Daha!”geliyordu.Gülüyordum.Bitecektibütünbunlar!Geçipgidecekti!Buradançıktığımdaokuladönecektim!Herşeydeğişecekti.Ahadölmüşolacaktı.Hayatayenidenbaşlayacaktım.Daha15yaşındaydım.Hiçbirşeyiçingeçdeğildi.Anneminkarnında15yılkalıp,öyleçıkmışolduğumuvarsayabilirveyepyenibirGazâolabilirdim!Yaptığımhiçbirhatayıtekrarlamazdım.Oanakadaryaşadıklarım,denemesürüşügibibirşeydi!Denemehayatıgibibirşey!İçinedüşebileceğimtuzaklarıveyapabileceğimhatalarıgörüp,gerçekhayatbaşladığındatedbirlerimialabilmemiçinbanasunulmuşbirprovaydı.Kafatasımbirvolkanoluppatlamıştıveheryanımaiyimserliklavlarıdökülüyordu.Sıcaktıamayanmıyordum.İyimserlikleısınıyordum.Kafatasımöylebirpatlamıştıkisaçlarımınarasındabirçiçekgibiaçılmıştı.Birkraltacınabenziyordu.Alnımınvekulaklarımınüzerindeyükselen,kemiktenyapılmışbirtaç!Tacımınortasındadakadifedenbirbeyin!Kimseninhaberiyoktuamadünyanınkralıydım.Tekyapmamgereken,oturupbeklemekvebenikurtaracakolanınkulağınafısıldayıpkrallığımıilanetmekti!Biranöncedoğmakistiyordum.Yeniden!Birsoytarıolarakgömülmüştümamabirkralolarakdoğacaktım.Sadecesabırlıolmamgerekiyordu.Vetabiikihayattakalmam!Bununiçindesuiçmemgerekiyordu.Neolursaolsun,üzerimedamladamladüşenocesetsuyunuiçmeliydim.Elimiuzatmamyeterliydi.Uzattımveaçtımavucumu.İlkdamladüştüve13saniyesonraikincisigeldi.Avucumdakiçukuru,diğerelimdekisaatebakabaka,2dakikave29saniyededoldurdum.Sonradaağzımagötürüp,suyunyarısınıçeneme,yarısınıdadudaklarımdaniçeridöktüm.Amayutkunduğumanda,dörtbiryanızarfkapaklarıgibiaçılmışolan,kafatasımındörtparçasıkapanıpbirbirinebağlandıvetacımkayboldu.Çünküaklıma,bahçeyegömdüğümzayıfadamınyüzügelmişti.Çünküdövülüpdebirköşeyeatıldıktansonrakimseonasuvermemişveadamdaelini

zorluklakaldırıpyanındakiduvarauzatmıştı.Depodakinemyüzündenduvardaoluşmuşsuyollarındanbirinikesipönceparmaklarınısonradadudaklarınııslatmıştı.Avucumuaçıpdayağmurdamlasıtopladığımdabirbirimizeokadarbenzemiştikki,ogörüntüsününgözümünönünegelmesipekdesürmemişti.Amazihnimdekiperdeyesadeceozayıfyüzügelmemiş,yanında,öldüktensonrakiifadesinidegetirmişti.Onunyanındada,etrafımısaranbütünölüyüzleriüzerimeyürümüşvehepsibirden,krallığımıelimdençekipalmıştı.İyimserliğinsıcaklığıbirandageçipgitmişveyerini,heryanımabatan,dikenlibirmartsoğuğunabırakmıştı.Titriyordum.Dişleriminbirbirinevurmasınıengellemekiçinelimleçenemitutuyordum.Amaelimdetitriyordu.Hemkorkudanhemdesoğuktan.Çünküeğer,biranönce,birilerigelipbenioçukurdançıkarmazsa,bütünoyüzlerinçürümesinetanıkolacağımıbiliyordum.Sırtımıyasladığımveüzerimiörten,sayesindehayattakaldığımokayaparçasıhariç,etrafımdakiherşey,eryadageççürüyecekti.Bütündünyam,çürükiçindekalacaktı.Kimbilirhangiböceklerbirorduolup,Kandağ’ınyamacındaonlarıbekleyendevpastayıyemekiçin,şimdidenyürümeyebaşlamıştı?Belkidetoprağıniçindençıkıyorlardı.Tamdaoturduğumyerden!Bacaklarımınarasındangeçipgidecekveönlerine,ölüolanneçıkarsakemireceklerdi.Neyapacaktımozaman?Bende,hayattakalmakiçinonlarımıyiyecektim?İnsanınöldüktensonraçürümesihakkındahiçbirşeybilmiyordum.Benimuzmanlığımbaşkaydı.Çürümeninbaşkabirtürüyleilgiliydi.Birbakıştatanıdığımçürüme,toprağınüstündeolandı.İnsanhâlânefesalıpverirken,kalbindeyadabeynindeküflenmeylebaşlayanoçürümeyibiliyordumben.Hayattarafındanensemdentutulupsokulupçıkarıldığımderslerde,ancakokonuyakadargelebilmiştik.Dahafazlasınıbilmiyordum.Üstelikişlediğimizsonders,ölügömmekti.Bendeorayakadarbiliyordum.Gömmeyivehayatadevametmeyi.Sonrasıyoktu.Sonrasıkocabirsırdı.Amaherkesiçinöyledeğilmiydi?Kiminumurundaydı,annesinin,babasının,sevgilisinin,kardeşinin,gömüldüktensonrabaşınanelergeldiği?Kiminumurundaydı,yaşarkenâşıkolunmuşhattatapılmışbütünobedenlerin,toprağınaltındaneleredönüştüğü?Benvedünyanınbütünsıradaninsanları,bizsadece,gömmeyekadarolanbölümübiliyorduk.Belkibirazda,“Sonradaböceklergelipyiyor”diyorduk.Herkesyakılmalıydıaslında!Olmasıgerekenbuydu!Enazından,ozamanbilirdik,öldüktensonraneolduğunu.“Külolupsavruluyorinsan”derdikvekimseaksiniiddiaetmezdi.Amatoprağınaltı,enazüstükadarkarmaşıktı.Enazüstükadardevbirsırdı.Nefretediyordumdoğadan!Herşeyinherşeyiyemesinden!Bütündöngünün,herşeyinherşeyiyiyereksürüpgitmesindennefretediyordum.Başkatürlüolamazmıydı?Başkabirseçenekyokmuydu?Bumuydu,omuhteşemvemükemmeldoğa,dedikleri?Budoğayıyaratanherneyseyadakimse,nasılbirsadisttiki“Öylebirdüzenkuracağımkisırfyaşamakiçinherkesbirbirinigebertecek!”diyebilmişti.Birbiriniyiyenohayvanlar,herşeyiyiyenoinsanlar,bütüncesetleriyiyenoböcekler,oböcekleriyiyenbaşkaböcekler...“Hepsinindeamınakoyayım!”diyebağırıyordum.“Budoğayıhayaledeninde,bütünbuetyiyipkaniçmesahnelerinemucizedeyip,hepsiiçinşükredenlerindetaamınakoyayım!”Okadarsinirlenmiştimkiyanımdakâğıtkalemolsaderhalbirdilekçeyazardım.Madem,bütünodinleryazıyadökülüpkitapolmuştu,demekkikullanılmasıgerekeniletişimtekniğibuydu.Bendebirşikâyetmektubuyazıpatacaktımhavaya,yadaAllahyadaTanrıyadaşuyadabu,herneredeyse,oraya!MademKuran,“Oku!”diyebaşlıyordu,bendeomektubunbaşına“Sendebunuoku!”diyeyazacaktım!“Heleşudeliktenbirçıkayım,hepsiniyapacağım!”diyorveyanıtolarak,sürekliosesiduyuyordum:“Daha!”Amabudefa,dahaçok,soruyorgibiydi:“Daha?”Bende,“Dahasıyok!Bukadar,amınakoyayım!”deyipağlıyordum.Birde,saatebakıyordum.

Uyuşmuştum.Heryerimuyuşmuştu.Bacaklarım,kollarım,bütünkaslarım,hattadilimvedudaklarımbileuyuşmuştu.Saat,yine3’üçeyrekgeçiyorduvetam12saattir,orada,öyleceoturuyordum.Solomzumadayanmışolanşeyin,birininbaşıolduğundanemindim.Hattaherkimse,bundansaatlerönce,itmeyeçalışırken,elimekaburgakemiklerigelmişti.Belkideo,başkabiriningövdesiydi,bilemiyordum.Sağomzumdaysa,muhtemelençenesidizlerineyapışmışbirivardı.Enazından,öylesanıyordum.Hemensonrasındada,parmaklarımınkaranlıktagiripçıktığıağzınaitolduğuoyüzvardı.Yüzüngerikalanınınneredeolduğunuysakesinliklebilmiyordum.Çünküartık,çakmağınalevindebirkaçsaniyeliğinegördüğümosahneyihatırlayamıyordum.Aslındaelimdekiosaatolmasa,pekazşeyihatırlıyorolurdum.Herşeybirbirinekarışıyordu.Öncelikle,kaza,yıllarönceolmuşgibiydi.Amacesetlerdensüzülenyağmursuyunuiçtiğiman,sankibirkaçdakikaönceydi.Galibadeliriyordumvebununolmasındançokkorkuyordum.Dolayısıylakurtulmakbanayetmiyordu.Birde,delirmedenkurtulmamgerekiyordu.Hayatımıngerikalanınıbirdeliolarakgeçirmektenokadarkorkuyordumkidahabirkaçsaatönceküfrettiğimveadınıbildiğimbütünilahigüçlere,delirmedenönceölebilmekiçinduaediyordum.Tekistediğimbuydu:Delirmedenönceölmek.Amahiçbirçabam,olaylarısırasıylahatırlamamısağlamıyordu.Nesaniyeçubuğunuaralıksıztakipetmemnedesaniyeleriyükseksesle,hattabağıraraksaymam.Birsüresonra,mutlakakarıştırmayabaşlıyordum.5’tensonra17,diyoryadaizlediğimsaniyeçubuğunabakarakdalıpgidiyorveyenidenkendimegeldiğimde,nekadarzamangeçmişolduğunubiranlığınaçözemiyorvepaniğekapılıyordum.Sonranefesimitutupgözlerimikapatıyorvekadranında3’üçeyrekgeçenbirsaatinzihnimdebelirmesinibekliyordum.3’üçeyrekgeçenbirsaatkadranıbenimiçinherşeyinbaşlangıcıydı.Birmilattı.Tarihinhareketsaatigibibirşeydi.Eğeronukaybedersem,herşeyhavayauçardı.Havayauçupbirbirinegirerdiveodeliktegeçirdiğimsüreyiaslahesaplayamazdım.Hesaplayamadığımiçindemutlakadelirirdim.Çünküoradazamanyoktu.Varsabile,benanlayamazdım.Çünkübunuanlamakiçingidilmesigerekenokullarvardı.Sırfbircesedeşöylebirbakarak,nekadarsüreönceöldüğünütahminedebileninsanlarıngittiğiokullar...Benimsesadecebirbaşlangıçsaatimvardı,okadar.Obenimgeçmişimvesahipolduğumherşeydi.Onuunutursam,mahvolurdum.Boşluktanboşluğauçuşanbirkumtanesindenibaretkalırdım.Eğerbirkumtanesiolacaksamda,busadecebirkumsaatindeolmalıydı.Dolayısıyla,3’üçeyrekgeçenokadranızihnimeolabildiğincekazımayaçalışıyorvekapalıgözleriminardındabelirenekadarnefesimitutuyordum.Kalbimhızlansada,zorlansamda,okadranıgörenekadarnefesimibırakmıyordum.Buhembenisakinleştiriyor,hemdeosaatihatırlamamayarıyordu.Sakinleştiriyordu,çünkünefesimitutuncadünyaylahertürlüilişkiminkesildiğinidüşünüyordum.Yaniaramızdabiralışverişkalmıyordu.Bedenimhâlâoradaduruyorduvebenobedeniniçindeoturuyoroluyordumama,biranlamdadabuharlaşıyordum.Buharlaşıpyokoluyorvekendimiherşeydenmuafhissediyordum.Paniknöbetlerimiçinçözümümbuydu.Amayinede3’üçeyrekgeçenokadranı,herhangibiryereyazmanınbiryolunubulmalıydım.Hattaelimdekikadranda,her12saattebir,3’üçeyrekgeçeceğiiçin,onlarıdaişaretlemeliydim.Her12saattebir,bellibiryereçentikatmalıydım.Tabiibütünbunlarıdüşünmek,benidahadaderinbirpaniğesürüklüyordu.Çünkübütünbuhazırlıklar,hemenogünkurtulamayacağımıkabullenmemanlamınageliyordu.Bendeyenidennefesimitutupbirkezdahaüzerimegelenopaniğindurupbendenuzaklaşmasınıbekliyordum.Enkötüsüde,işaretlerikoyabilmemiçinçakmağıyenidenyakmamgerekiyordu.Ayrıca,nereyevenasılyazacaktımbütünosayıları?Çamurayazsam,silinebilirlerdi.Sankibirşeygörecekmişgibi

çevremebakmayabaşlamıştım.Tabiikihiçbirşeygörememiştimamabaşımıkaldırdığımdaaklımabirçözümgelmişti.Çakmakalevininisiyle,üzerimdekikayayabirşeyleryazabilirdim.Amaozamanda,çakmağıngazınıfazlaharcamışolurdum.Birseçimyapmamgerekiyordu.Yaolmasıgerekendendahaönceçakmaksızkalacaktımyadabirangelecek,zamanailişkinherşeyiunuttuğumiçindelirecektim.Aslındabirkararvermek,okadardazordeğildi.Nasılolsa,korkudançakmağıyakamıyordum.Üstelikbirçakmağımdahavardı.Babamınverdiğipakettekiçakmak.Demekkikararverilmişti.Tarihvesaat,hemenüstümdekikayayaisleyazılacaktı.Amabuseferde,alevlebirliktebelirecekolanlarınasılgörmezdengelebileceğimidüşünmeyebaşlamıştım.Birinsan,cehenneminasılgörmezdengelebilirdiki?Varmıydıbiryolu?Tabiikivardı!Dünyaüzerindekibütünotopsiuzmanlarınıdüşünmek!Tamdaoan,ben,üstüstebinmişoncacesedigörmektenkorkarken,aslatitremeyenellerleparçaladıklarıbedenlerevegözlerininönündekiokanlıgösteriyesonderecesoğukgözlerlebakabilen,kimbilirkaçkişivardı?Onlaryapabiliyorsa,bendeyapabilirdim.Enazından,çakmağıyakıpocesetlerleilgilenmedenkendiişimleuğraşabilirdim.Başımıkaldırırvesadecekayayabakardım.Sonuçta,bendahil,hepimizettik.Başkabirgezegeninkasaplarındakiloylabilesatılıyorolabilirdik!İlkatlayışınıyapanbirparaşütçügibi,anibirkararlabıraktımkendimigeleceğe.Başımıkaldırıpçakmağıyaktım.Evet,onlarıhissedebiliyordumvegözlerimocesetlerinoradaolduğunubiliyorduamabeninatlakayayabakıyordum.Ancakelimdekiçakmağı,birislekesigörebilmekumuduylaaynınoktayatutsamdaherhangibirrenkdeğişimiolmuyorduyadabengöremiyordum.Kayaıslaktı.Belkideonuniçinbirişeyaramıyordu.Elimyandığıiçindahafazladayanamadımveçakmağısöndürecektimki,kendimehâkimolamayarak,biraniçin,başımıeğipönümebaktımvebirçiftgöğüsgördüm.Birkadınıngöğüsleri...Sonradabaşparmağımı,çakmağınpedalındançektim.Yinekaranlıktaydımamagözümünönündeogöğüslervardı.Kadınınboynuvebaşı,başkabirbedeninikibacağıarkasındakalmıştıvegörünmüyordu.Belindenaşağısıda,yinebaşkasınaaitbirçiftbacağınüzerinde,geriyedoğrugidiyorvekaranlığıniçindegözdenkayboluyordu.Korsangemilerininönündekiahşapkadınheykellerigibiileriveyukarıdoğruuzanmıştı.Sırtı,geriyedoğrubiryaygibigerilmişti.Buyüzdende,göğüslerivekaburgasıolabildiğinceöneçıkmıştı.Tekgörebildiğim,boynundanaşağısıyla,hafifşişkindurankarnınınarasıydı.Kadınıngerisiyoktu.Üzerindekigömlek,düğmelerikoptuğuiçintamamenaçılıpikiyanasarkmıştıvegöğüsleri,beyazbirsutyeninetrafındantaşıyordu.Sadecebirsaniyeiçingördüğümoherşeydenöylesinetahrikolmuştumkiçakmağıyenidenyakıpuzunuzunizlemek,hattabiryolunubulupogöğüsleredokunmakistiyordum.Amaellerimleulaşamayacağımbiryerdeydiler.Bunuyapmakiçin,önedoğruuzanmamgerekirdi.Buda,ikiyanımdakibütünoetkütlesininanidendüşüp,arkamdakikayaylasırtımınarasınıdoldurmasıanlamınagelirdi.Belkideayakkabılarımıçıkarıpayakparmaklarımladokunabilirdim.Yada,ikiomzumayaslanmışolanlarınbenaradançekilincedüşmeihtimalleriniboşverip,tekbirhamledeuzanabilirdim.Ayrıca,enfazlanekaybederdim?Belkiotuzsantimlikbirboşluk.Üsteliksağımdakicesedinpekdehareketedebileceğinisanmıyordum.Nedeolsakayaylabaşkacesetlerinarasına,hiçkemiğiyokmuşgibikatlanaraksıkışmışbirhaldeduruyordu.Amasolumdakicesedin,enazındanbaşınındüşeceğindenemindim.Gözümöylesinedönmüştükihiçbirşeyiumursamadımveçakmağıyakıp,sadeceamasadeceogöğüslerebakmayabaşladım.Hemensolundabiryüzvardı.Asla,amaaslaonabakmamayaçalışıyordum.Veyaptım!Önedoğruuzanıpikiparmağımısutyeninortasındakişeridesoktumveçekipyukarıdoğrukaldırdım.İkigöğüsde,aralanansutyeninaltındansıyrılıportayaçıktı.Sutyende,

göğüslerinüzerinde,kadınıngözdenkaybolanboynunayakınbiryere,kayıpdurdu.Busıradada,arkamdabirdepremoldu!Solumdakiceset,sadecebaşıyladeğilamabütüngövdesiylearkamadüştüvekayaylaaramdakiboşluğudoldurdu.Artıkdizlerimneredeyseüzerlerinedirseklerimikoyabileceğimkadarbanayakındı.Otuzsantimdeğil,enazyarımmetrelikbiralankaybetmiştim!Bacaklarımıaslabundanfazlauzatamayacaktım.Biraniçin,arkamadüşencesedinüzerineoturabileceğimivebacaklarımiçinyerkazanabileceğimidüşündüm.Amaozamanda,bunatepemdekikayaizinvermezdi.Yeterinceyüksekdeğildi.Peki,bütünbunlarneuğrunaydı?Şimdiöğrenecektim!Önceçakmağıbıraktım,sonradapantolonumundüğmesiniaçtım.Öyleaceleediyordumkiellerimtitriyordu,fermuarımıaçamıyordum.Sonunda,karşımdakicesedeayaklarımı,arkamdakigövdeyedesırtımıyaslayıp,kendimibiranlığınahavayakaldırdımvefermuarımıaçıppantolonumusıyırabildim.Sonradaokaranlıkta,birelimle,yeriniezberlediğimgöğüsleri,diğerelimlede,külotumuniçinden,kendimiokşamayabaşladım.Hepsideçoksoğuktu.Ellerimdendahasoğuk.Vehiçbirşeyolmuyordu.Neiçimdekikanbirikmesigerekenyerdetoplanıyordu,nededokunduğumogöğüslerinbirazöncebenitahrikedenoetparçalarıolduklarınınfarkınavarabiliyordum.Hiçbirşeygerçekgibideğildi!Amahiçbirşey!Neoradabulunmam,nebircesedingöğüsleriniokşamam,nedekendimeyaptıklarım!Buyüzdende,gözlerimyaşarayaşara,olmayacakbirşeyiçinuğraşıyordum.Herşeygitmişti.Bütünisteğimöylebirkaradeliğegiripkaybolmuştukiardındahiçbirizyoktu.Bulupçıkarmamaslamümkündeğildi.Kendimi,obuzgibitoprağınüzerindeotururkenveaslakatılaşmayacakbirçamuruyoğururkenbulmuştum.Birçiftölügöğsükoparırcasınasıkıpbırakıyor,okşuyorvehiçbirşeyhissetmiyordum.Amabucansızlığateslimolmakgibibirniyetimyoktu.Herşeyyeterinceölüydü,amabendeğildim!Zorlukladaolsa,başımıeğipayaklarımıaltımaaldımvedizleriminüzerindeogöğüsleretutunupuzandım.Alnımı,üzerindensolelimiçektiğimgöğseyasladım.Vebütünyüzümü,ağırağır,ogöğsünüzerindegezdirdim.Kaşlarım,gözlerim,elmacıkkemiklerim,burnumveyanaklarım.Yüzümünheryeri,birmermerkadarsoğukvesertolanogöğsedeğsin,istedim.Sonradaomermerininceyeşildamarlarınınbuluştuğunuhayalettiğimyeriöptüm.Dudaklarımaralandıveikiuçbirleşti.Diliminucu,ogöğüsucununüstündeveçevresindegezdi.Bütünbunlarıokadaryavaşyapıyordumkisankiherbirhamlem,saatlersürüyordu.Veemmeyebaşladım.Gözlerimkapalıvedizleriminüzerindeydim.Birelimdiğergöğse,birelimdekendimetutunmuştu.İkidudağımvedilimlenasılemiyorsamogöğsünucunu,beşparmağımlaöyledokunuyordumkendime.Nedahahızlınedahayavaş.Yumruğum,birbıçakbileyliyormuşgibibirileribirgerigidiyorveiçindebirsıcaklıkbüyüyordu.Büyüdükçedeyumruğumasığmıyorduveparmaklarımaralanıyordu.Dünyanınengüzelkızınıdüşünüyordum.Vediğerlerini...Neredeolduğumuvekimolduğumutamamenunutmuştum.Gözlerimisımsıkıyummuş,oanıngelmesinibekliyordum.Herşeyinbiteceğioangelecekveacıiçindekibedenimlezihniminheryanınaöylebirzevkyayılacaktıkihiçbirşeyinönemikalmayacaktı.Acıvezevköylebireşitlenecektikihayataralarınabiripgibigerilecekvebenbircambazolup,üstündetaklalaratacaktım.Hissediyordum.Bardağıtaşıracakolansondamlanın,yuvarlanayuvarlanaiçimdenasıldolaştığınıhissedebiliyordum.Kasıklarımdanbirnehirakacaktıbirazdan,biliyordum.Tamnefesimitutmuşvebirsaniyesonrakapılarıaçılacakolanbütünhücrelerimleoanıkarşılamayahazırlanmıştımkiağzımacıbirsıvıyladoldu!Yapışyapışveyoğunveacıbirsıvı!Öncekansandım!Bütünocesetlerinarasındabaşkaneolabilirdiki?Tabiikikandı!Kimbilirkadınınneresindençıkmışvegöğsününucunakadargelmişti?Kimbilirnekadarınıemmiş,hattayutmuştum?Geriyedoğruattımkendimi.

Dizleriminüstündeyaylıbiroyuncakgibihavalanıp,öncebaşımıkayayaçarptım,sonradaarkamdauzanmışolancesedinüstüne,sırtüstüdüştüm.Birçığlıkatıpdoğruldumvetopuklarımınüzerineotururoturmazellerimintersiyleağzımısiliptükürmeyebaşladım.Amaartıkçokgeçti,çünkübirkaçdamladaolsayutmuştum!Yerebıraktığımçakmağıarayacakhalimyoktu.Cebimdekipaketiçıkarıpiçindendiğerçakmağıçektimveyaktım.Önceellerimebaktım.Amaüzerlerinde,kanabenzeyenbirşeyyoktu.Sadeceparmaklarımınarasındainceköprülerkurmuş,rengisarıyakaçansaydambirsıvıvardı.Benimpeşindeolduğumsıvıda,hemenhemenburenkteydiamabugördüğümün,bendençıkmadığıkesindi!Derhalbaşımıkaldırıpkadınıngöğsünebaktım.İşte,oradaydı!Ogöğsünucundan,iribirgözyaşıgibisüzülüyorvetoprağadökülüyordu.Gördüğümodamla,sonuncusuolmalıydı.Çünküardındanbaşkasıgelmediveherşeykurudu.Hiçbiranlamveremiyordum.Neden,diyordum?Nasılolur?Nekibu?Birhastalıkmı?Biriltihapmı?Birkadınıngöğsündennedenböylebirşey...Durdum!Öylebirduvaraçarpmıştımkidurmaktanbaşkaçaremyoktu.Öylebiranlamıştımkiherşeyi,hepsinindeağırlığıylaçökmüştüomuzlarım.Emdiğimgöğüs,hamileolankadınaaitti.ErkekolursaçocuğununadınıRastinkoyacakolankadınaait.Dörtaylıkhamileolduğunusöylemişti.Kadınınbedeni,bebeğingelişinekendiniçoktanhazırlamayabaşlamışamayarıyoldaölüpgideceğinihesaplayamamıştı.Oemdiğimşeyde,hiçbirzamandoğmayacakolanbirinsaniçinogöğüstetoplanmıştı.Hayatımdailkkezboğazımdanannesütügeçmişti.Benimannemyapmamışamasonundabiribeniemzirmişti.Nedüşüneceğimibilemiyordum.Yadanehissedeceğimi...Utandığımdanbileemindeğildim.Çakmakbirmeşalegibielimdekalmış,heryeriaydınlatıyorduamabenbaşımıöneeğmiş,hiçbirşeygörmüyordum.Pantolonumbileklerimeinmiştivebenüzerindeoturuyordum.Çakmağısöndürüpdişleriminarasınakoydum.Sonradahafifçedoğrulup,zorlukladaolsa,bacaklarımıönümealdımvearkamdakicesedesırtımıverdim.Bacaklarımıolabildiğinceuzatıppantolonumuçektimvefermuarınıkapatıpdüğmesiniilikledim.Yenidendoğrulupbacaklarımıaltımaaldımvetopuklarımınüzerinekendimibıraktım.Çakmağıdişleriminarasındançekipcebimesoktumvegözlerimikapatıpnefesimituttum.Beklemeyebaşladım.Saatkadranınınzihnimdebelirmesinibekledim...Amaolmadı.Kapkaranlıkzihnimdeoresimbirtürlüçizilemedi.Nefesiminekadartutarsamtutayım,saatinkadranıgözleriminnearkasınanedeönünegeldi.İşteoan,cehenneminbirkatdahaderinineindim.Çünkücehennemegelişsaatimihatırlayamadığımıfarkettim.Azönceolanlarlazihnimöylesinehırpalanmıştıkigeriyeacıdanbaşkabirşeykalmamıştı.Acıokadarçokyerkaplıyordukiaklımonukendinesığdırabilmekiçindiğerherşeyifırlatıpatmıştı.Tabiikiherşeye,başlangıçsaatidedahildivehepsiylebirlikteodakovulupgitmişti.

Artıkdelirebilirdimvedelirdim.Kendimevurmayabaşladım.Tokatlamaya!Sonracesetlerevurdum.Ellerimedenkdüşennevarsa,yumrukladım.Bacaklaravurdum,karınlara,sırtlara,göğüslereveneolduğunutahminettiğimamadüşünmekistemediğimşeylerevurdum.Kendimikaybetmiştim.Sadecebağırıyorveellerimle,çevremikuşatmışolan,derikaplıodavullarıçalıyordum.Topuklarımınüzerindebiryükselipbiralçalıyor,bacaklarıma,bükülmüşdizlerimevekasıklarımavuruyordum!Acımıdindirmekiçinbanavereceğiniumduğumzevkinhayaliyleçaresizcesarıldığımoetparçasınavuruyordum.Odaracıkyerde,sahipolduğumbütündünyayıyumruklarımladövüyordum.Artıkhiçbirşeydeneminolamayacaktım.Negeçenzamandan,nedebaşkabirşeyden!“Belkidegünlerdirburadasın!”diyebağırmayabaşladım.“Neredenbileceksinki?”Gerçektendekimbilebilirdi?Benbilemediktensonrakimbanabunusöyleyebilirdi?Belkidehaftalardıroradaydım.Evet,ancak

böyleaçıklanabilirdiherşey!Haftalardıroradaolmasam,bircesetlesevişmeyidüşünecekkadarkendimikaybedebilirmiydim?Tabiikihayır!Amaozamanherşeyinçürümüşolmasıgerekmezmiydi?Çakmağıöylebirçektimkicebimyırtıldı.Çakmakyandığındanegörmeyiumduğumubilmiyordum.Çürümüşolmalarımıdahaiyiydi,yoksa,onlardahaçürüyecekzamanıbulamadanbenimbircesedisikmekisteyecekkadardelirmemmi?Hangisi?Elimdekiçakmakyandığında,herşeyortayaçıkacaktı.Yaonlarıçürümüşolarakgörecekyadaiçiminçürümüşolduğunukabuledecektim!Birnefesalıpçakmağıyaktımvegözlerimiaçtım.Hepsinebaktım.Herşeye!Matlaşmışgözlerininiçine!Morarmışdudaklarına!Kanamışburunlarına!Parçalanmışderilerine!Etlerindensıyrılıpçıkmışkemiklerine!Hayatbananegösteriyorsa,hepsine,tekertekerbaktım.Hiçbirideçürümemişti!Demekkiçürümüşolanbendim.Çünkübenimgömülmehikâyem,hepsindenönceydi.Çürüyüşüm,anneminbenibirtaşgibigömmeyeçalıştığıogecebaşlamıştı.Tam15yıldırçürüyordum!Oan,annemdenöylebirnefretettimkielimdekiçakmağınalevini,birazöncesütünüiçtiğimogöğsünucunagötürdümveyanmasınıbekledim.Beklerkendeannemdendahaçoknefretettimveoikigöğsüyanıkiçindebıraktım.Aklımdaartıkisiyleyazılacakbirbaşlangıçsaatikalmadığıiçinbütündumanıiçimeçektim.Deriminaltındagidebileceğiheryerdengeçmişolandumanburundeliklerimdençıkarkenetrafımdakibirdepoinsanabaktım.Sonraaklımabaşkainsanlargeldi.TozSokak’takidepodangeçipgitmişbaşkainsanlar...Dünyanınengüzelkızınıgördüm,burnumdançıkanodumanda.Sonradiğerkızları...Hiçbiritecavüzgibigörünmesedeaslındatecavüzettiğimbütünokızları...“İşte”dedim.“İntikamböylealınır!”Çünküanlamıştım.Peşinedüşeceğimiçokiyibildiklerindenobirçiftgöğsükarşımaçıkarıptabutumudahadadarlaştıranveaslaunutmamamgerekenibanaunutturanonlardı.Bunuda,bendenintikamlarınıalmakiçinyapmışlardı!“Gördünmü?”diyorlardı.“Senbizedokunmakistedin.Bizde,yakorkumuzdanyadaölüolduğumuzdankabulettik.Amasonunda,bizdeğil,sendelirdin!Sen!”Bende“Yetmez!”diyordum.“Bukadaracıyetmez!Birazdahaverin!Dahaçok,daha!”Amabudefabiryanıtgelmiyordu.“Daha!”diyenherkimsebenimleartıkkonuşmuyordu.Belkideanahtardeliğikadarbirboşluktan,bütünyaptıklarımıgörmüşvenasılbircanavarolduğumuanladığıiçinbenimlekonuşmuyordu.Otekkelimeyisöylemeyibilereddediyordu.Yadageberipgitmişti!Osıkıştığıyerde,kendikanıylaboğulmuşveüzerimdekietbinasınabirtuğladahaolmuştu.İlgilenmiyordum.İsterölü,isterdiri,umurumdabiledeğildi.Nasılolsa,benonunyerinedebağırabilirdim.Çakmağınalevindeölüpölüpdirilenbütünocesetyüzlerinebakabaka“Daha!”diyebilirdim.Hemdeistediğimkadar!“Daha!”Gırtlağımçatlayanakadar!“Daha!Hadi!Başkayokmu?Hepsibukadarmı?Dahaçok,hadi!Neveriyorsanız,dahaçokverin!Neolacaksa,dahaçokolsun!Daha!Daha!Daha!”

Gazâ!Sakinolveoçakmağısöndür.Sonradagözlerinikapatvenefesinitut.Aradığınsayılar3ve15.Burayadüştüğündesaat3’üçeyrekgeçiyorduvebu,12saatönceydi.Sanasonkezyardımediyorum.Öylegörünüyorkisesimibirdahaduyamayacaksın.Çünküonuhaketmiyorsun.Şimdi,bıraknefesini.Hoşçakal.

Öylemi?Beniburadayalnızmıbırakacaksın?Peki.Git.Neistiyorsanyap!Demek,haketmiyorumsesini!Tamam.Bırakbeniburada!Siktirgit!Hiçbirşeyeihtiyacımyokbenim!Senolmadandahayattakalırımben!Belkideliririmamayaşarım!Seningibiöylegeberipgitmem!Dahaçokyaşarımben,Cuma...Cuma!Senmiydino?Baştanberi,“Daha!”diyensenmiydin?Cuma!..Cuma!

KarayabirtürlüçıkamamışvealtındakalmışolanDordor’laHarmin’idüşünüyordum.Yadahayalgörüyordum.Yadauyuyorvebirbirlerininkuyruklarındantutarakbaşımınetrafındadönenrüyalarizliyordum.Uyanıkolupolmadığımıanlayamıyordum.Çakmağımla,kimeaitolduğunubilmediğimbirbacağa,her12saattebir,biryanıkizibırakıyorvegeçenzamanıoradantakipedebiliyordum.Birsırtada,yineçakmakla,yanıkrenginde03:15yazmıştım.Dolayısıylasaatvetarihkonusundabirsorunumyoktu.Hattabirilerininduyabileceğiihtimalinidüşünerek,hersaatbaşı,enazbeşdakikaboyunca,avazımçıktığıkadarbağırıyordum.Cesetlerdenbirinincebinde,açılmamışbirpaketbisküvibulmuştum.Herdörtsaattebir,biriniağzımaatıp,yineenazbeşdakikasürenbirayinle,diliminüstündeeriteeriteyiyorvedoyduğumusanıyordum.Ayrıcainsanetiyledamıtılmışyağmursuyunudaiçmeyedevamediyordum...Bunlarınhangisiniuyurken,hangisinideuyanıkkenyaptığımıbilemesemde,hemenhemendüzenlibirhayatasahiptim.Köletüccarı,sonundaıssızadasınadüşmüşveonaalışmıştı!Amabununyanında,çakmağıyakmakzorundakaldığımanlarda,kimseninhiçbirzamanalışamayacağıbirşeyedetanıklıkediyordum!Evet,otopsiuzmanlarınıdüşünerekkendimegüçverdiğimanlarolmuştuamabudefabirişeyaramıyordu.Nedeolsahiçbirotopsiuzmanı,morgdakibuzluklaracesetlerlebirliktegiripyatmıyordu.Amabenyatıyordum!Buyüzdendenasılşiştikleriniçokyakındangörebiliyordum.Yüzleriveözellikledekarınlarışişiyor,bütünderilerigeriliyorveetrafımdaküçüksinekleruçuşuyordu.Diğerlerigibiölüolmadığımıanlayıncabirazüzülüyor,sonradaiçindençıktıklarıkaranlığadönüpgidiyorlardı.Aslındabendeoradayaşıyordum.Kaçacakbiryerimolmadığıiçinkaranlığasaklanıyordum.

Herşey,heryerveherkesokadarkötükokuyorduki,sürekliıslaktutmayaçalıştığımikikumaşparçasınıburundeliklerimeolabildiğincesokuyorveöyleoturuyordum.Ağzımdannefesaldığımiçindedudaklarımkuruyordu.Amabubirsorundeğildi.Sorun,uyuduğumda,açıkolanağızlaragirmeyealışmışolanosineklerinbenivebademciklerimideziyaretedebilecekolmasıydı.Buyüzdende,yüzümünetrafınasardığım,ağzımıveburnumukapatanbirşallayaşıyordum.Okorkunçkokuyudurduruyormuydu,bilmiyorumamabenöylesanıyordum.Kumaşkonusundahiçbirsıkıntımyoktu.Heryerimgiysikaynıyordu.Ayakkabılar,gömlekler...Hattabirpaltobilevardı.Herşeybirkumaşmeselesiydi!İstesemçekipyırtabilirvehepsinialabilirdim.Amaüzerimegeçirdiğimüçkazakbanayetiyordu.Altımadabirceketvekalınbiryünyeleksermiştim.Sonuçta,donarakölmeyeceğim,ortadaydı.Amagiysileriniçekipaldıkçaçıplaklaşanoinsanlarınrenktenrengegirenbedenlerinebakmakölümcülolabilirdi!Dolayısıylagözlerim,çoğuzamankapalıoluyordu.Hernekadarhayat,bizimgibibirhatayısilemediğiiçinüzerimizikaralamışveböylecezifiribirkaranlıktakalmışolsakda...

107saattiroradaydım.Bacaklarımbirertahtaparçasıydı.İçlerindekikan,artıkbirnehirdeğil,sadecebalçıktı.Duraduraçamurtutmuştu.Buyüzdendebacaklarım,içlerindekiobataklığadoğruçekiliyorduveetimağırlaşıyordu.Nekadarovarsamovayım,nekadarvurursamvurayım,kanımkımıldamıyordu.Dünyanınençirkingölüikitarafındandayolukesilmişbirnehirse,odeliğinenölübacaklarıdabendeydi.Sonçarem,arkamdakicesedeağırlığımıveripayaklarımıhavayakaldırmakvebacaklarımıolabildiğinceuzatıp,görünmezbirbisikletinpedallarınıçevirmekoluyordu.Buegzersizbirazdaolsaişeyarıyorvebirkaçdakikalığınadaolsa,bacaklarımyenidenbanaaitoluyordu.Odaracıkyerdebile,sahipolduğumherşeybeniterketmeyeöylesinehazırdıkionlarıyanımdatutmakvekorumakiçinbüyüksavaşlarvermemgerekiyordu.Çünküaklım,bacaklarım,hayatımveherşeyim,beni

oradabırakıpgitmekiçinfırsatkolluyordu!Beklediklerinibiliyordum!Zayıfdüşüpsavaşamayacakhalegelmemibekliyorlardı.Sankibuncayıldırbirlikteyaşamamışveherşeyipaylaşmamışızgibi!Banaihanetetmekiçinyerarıyorlarve“Sanaaslasadıkdeğiliz!”diyebağırıyorlardı.Birinsanınaklıbileonaihanetetmeninpeşindeyse,budünyadagüvenileceknekalmıştı?Başkalarınınakıllarımı?Asla!Arkamdakicesedindepodakihayatıöylegeçmişti.Başkalarınınakıllarınagüvenerek...Heryerinigiysilerlesarmışvebirmumyayaçevirmiştim.Bunuyaparkendeyüzünügörmüşveyaşlıadamınoğluolduğunuanlamıştım.Öncebabasının,sonradaRastin’inakıllarınagüvenipbirköpeğedönüşmüştü!Başkalarınınakıllarıylakararverenoadamınnasılsafdeğiştirdiğinivebirköleliktendiğerinenasılkolaycageçebildiğinigözlerimlegörmüştüm.Pekiamaneişineyaramıştı,başkalarınagüvenmek?Neydiçıkarı?Dahamıazhatayapmıştı?Kesinliklehayır!Amagaliba,hatalarınıdahaazsahiplenmiş,hattabelkideodepodageçirdiğigünleriçerisindehiçbirzaman,üzerindebirsorumlulukhissetmemişti.İncebiryeleklesardığımyüzündekiogariphuzurherşeyianlatıyorduaslında.Yaşadığısürecehiçbirseçimikendiaklıylayapmamışolanlardakioifadedenvardıyüzünde.Sorumlulukdeğmemişbiryüzveözgüriradeyleaslazorlanmamışyüzkasları...İşte!Başkalarınınakıllarınagüvenmek,adamınbuişineyaramıştı!Kendikararlarınıvermektenvazgeçip,başkalarınınkararlarınıuygulamasıgerektiğineinandığıgün,üzerinden,hayatboyuyapılmasıgerekenbütünseçimlerinağırlığıkadarbiryükkalkmış,hattabiranlamda,özgürleşmişti.Bütüninsanlargibioda,seçimleryapmazorunluluğutarafındankuşatılmışolarakdoğmuşamabirmakineyedönüşmepahasınadaolsa,iradesindenvazgeçmecesaretinigösteripokuşatmayıyarıpçıkmıştı.Çıktığıyer,sorumluluğundışıydı!Kendininkiyerinebaşkalarınınakıllarınagüvenerek,zihninihayatlakirletmemişvedaimaemirlereuyduğuiçin,kimsetarafındansorgulanmamıştı.Özellikledekendivicdanıtarafından!Bütünsorgulardanmuafolmasınınnedeni,iştebuitaatiydi.İtaat,iradesindenvazgeçeniçin,dünyanınbütünhatalarınıyapabilmeözgürlüğüydü!İtaat,kişinin,kendibaşınaişlemeyeaslacesaretedemeyeceğisuçlarıgerçekleştirebilmesininmüthişbiryoluydu!İtaat,hergünfarklıbiriolarakuyanılanbirrüyaydı!Öylebirrüyaydıkiinsankendinisüreklibirşeyleryaparkengörüyoramagerçekteonlarıkendisininyapmadığınıbiliyordu.İtaatbirmucizeydi!Sıradanbirinsanıalıponaatombombasıattırabilir,sonradabütündünyayıoinsanınmasumolduğunainandırabilirdi.İtaat,suçlulukduygusuvevicdanazabınınpanzehiriydi!Herkesitaatetmeliydi!Hepimiz,itaatedecekbirinibulupsuçuonaatmalıydık!Herhangibirülkeninyadabirçocukçetesininlideribileolsak,itaatedecekbirilerinibulmalıydık.Herşeydenönce,akılsağlığınıkorumakiçinbuşarttı.Yapayalnızbirimparatorbileolsak,etrafımızdabizeemirverecektekbirinsanbileolmasa,yinedebiryolunubulupitaatedecekbirinibulmalıydık.Tanrı,bununiçinvardı!Dünyanınbütünkralları,imparatorları,diktatörlerivedevletbaşkanlarıitaatedebilsindiye!İtaatdenilençamaşırsuyunuvicdanlarınadöküp,“HerşeyAllahtan!”diyerekuykuyadalabilsinlerdiye!Hattasadeceliderler,yalnızcatanrıyaitaatedebiliyordu.Çünküdiğerbütüninsanlarhemliderinhemdetanrınınbuyruklarınıyerinegetiriyordu.Bütünmesele,kimeitaatedeceğiniseçmekteydi.Tekbirseçimyapıp,gelecektekibütünseçimlerdenmuafolmak!Birazdaatyarışınabenziyordu,buiş!İradenikimeyatıracağınıdoğrututturmakgerekiyordu.Öylebirliderolmalıydıki,hiçbirkrizdehalkınadönüpde“Bütünbunlar,sizinsuçunuz!”dememeliydi.Kendisineyatırılmışbütüniradeyialıpsonunakadarharcamalıvekendiiradesinide,onaaslahesapsormayacakolanbirtanrıyadevretmeliydi.Böylece,oülkedeişlenmişbütünsuçlarınsorumluluğunu,birsanayiatığıgibiuzayagönderebilmeliydi.Vicdanazabındandelirmemeninvebirtoplumolaraktemiz

kalmanıntekşartı,zincirlemeitaatti.Bendebabamaitaatetmiştim.Onunaklınagüvenmişvekendimdenvazgeçmiştim.Amasonra,ağırağır,içimdekioözgüriradedenilenpislikortayaçıkmışvebana,birtakımkararlaraldırmıştı.Peki,neişimeyaramıştı,kendiaklımagüvenmek?Dahamıazhatayapmıştım?Kesinliklehayır!Üsteliköylebirhalegelmiştimkialdığımnefestenbilesorumluolmuştum!Dünyamındümenininbaşınageçmişveonuöylesinederinlerebatırmıştımkibaşkainsanlarınaltındakalmıştı.Güvenmediğimbütünobaşkaakıllartarafındanboğulmuştum.Özgüriradembeni,ettenbirhücredemahkûmyapmıştı.Yaşlıadamınoğlu,yüzünüörtenyeleğinaltındanbanagülüyorolmalıydı!Benimlealayettiğineemindim!Amabelkidebanaacıyordu.Buyüzdende,sırtımıonadayamamakızmıyordu.Bendeonakızmıyordum.Sinirlideğildim.Aslındahiçbirşeydeğildim.Hiçbirşeyhissetmiyordum.Birhayaldünyasındaydım.Hatıralardünyasıgibibirşey...İyiolanlarıdüşünmeyeçalışıyordum.İyihatıraları.Sayılarıazdıamayinedebiryerlerdençıkıpgeliyorlardı.Ençokda,DordorveHarmin’legeçirdiğimzamanlardankopupbireryaprakgibidüşüyorlardıaklıma.Hattatamdaoan,Maxime’idüşünüyordum.Nekadargüldüğümühatırlıyordum...

Birgün,Harminteknesinealdığıkaçaklardanbirininüstündegizlikamerabulmuştu.Öncerakipsuçgezegenlerindengönderilmişcasusbirastronotolabileceğindenşüphelenmişamasonraadamıngazeteciolduğunuanlayıncasakinleşmişti.YasadışıgöçyollarıüzerinearaştırmayapanveDoğu’nunbirdeliğindengiripBatı’nınbaşkabirdeliğindennasılçıkılabildiğiniçözmeyeçalışan,Maximeadında,Fransızbirgazeteciydi.Paris’tenkalkantarifelibiruçaklaindiğiBağdat’tapasaportunukargoyaveripParis’egerigöndermiş,sonradakarşısınaçıkanilkkaçakçıya,kendini,Fransa’yagitmekisteyenbirGürcüolaraktanıtmıştı.Oaptalda,gözlerininönündesallananbirdesteparayıgörünceaslaşüphelenmemişve“Tamam!”demişti.BöyleceMaxime’in,dünyanınenbüyüksırrınıçözeceğinisanarakçıktığıyolculukdabaşlamıştı.Beşkişilikbirgrubadahiledilmiş,bizeuğramadandirekttekneyeçıkarılmıştı.AmaHarmin,ayrıntıavcısıgözleriyleMaxime’debirgariplikhissetmişvesırtçantasınınaskısınagizlenmişoküçükgaripliği,eliylekoymuşgibibulmuştu.Maxime,yakalandığındaöylekorkmuştuki,biraniçinHarmin’denkurtulupdenizinortasındakiteknedenatlamışvenereyegittiğinibilmedenyüzmeyebaşlamıştı.BununüzerineHarmin,kendinebirsigarasarıpyakmışveFransız’ınaçıkdenizdekiumutsuzkulaçlarınıizlemeyebaşlamıştı.Birsüresonrada,yorgunluktanneredeyseboğulacakolangazeteciyiyakaladığıgibiçekipgüverteyealmışveaslındahayatınıkurtarmıştı.HemenoracıktaöldürüleceğinidüşünenMaxime,gözaltlarınıeşitderecedemorartan,gayetadilbirdayaklakurtulmuşsonradahiçbeklemediğibirtekliflekarşılaşmıştı.“Tamam!”demiştiHarmin.“Anlıyorum,sorundeğil.Bellikibuişleriçözmeyeçalışıyorsun...Amaböyle,gizlikameraylafalanolmazbuişler!Şöyleyapacağız:Bizeparavereceksin,sonradabizimlebirbelgeselçekeceksin.İstediğinisorarsın,bizdesöyleriz.Enazındanbuaptalkamerayıdanerenesokacağınıdüşünmektenkurtulmuşolursun!”Maxime,önceduyduklarınainanamamış,sonradabirkameramanlasesçigerektiğinisöyleyip,belgeselisatabileceğinidüşündüğü,Fransa’dakibirtelevizyonkanalınıaramakistemişti.BununüzerinedeHarmin,“Gerekyok,bizonlarıhallederiz,senparayıbul”demişveMaxime’ibaşaltıkamarayakilitlemişti.Birkaçgünsonrada,şehirdekihırsızarkadaşlarınaverdiğisiparişüzerine,profesyonelbirkameravemızrağınucundakibirkedicesedinebenzeyenomikrofonlabirlikte,gerekliolanbütünteknikparçalar,eksiksizolarakHarmin’eteslimedilmişti.Buarada,Maximede,Dordoreşliğindeşehregidip,istenilenparayıçekmişvebütünhazırlıklartamamlanmıştı.TabiikiMaxime’intekamacı,kaçakçılığın

incelikleriniöğrenmekdeğildi.O,dahaçok,birinsanlıkdramıarıyordu!Şöylesağlambirinsanlıkdramıhaberi!Ellerinibirkaçödüllevemümkünse,ceplerinibirazdabanknotladolduracak,buaradadaAvrupalıvicdanınıboşaltacak,birinsanlıkhaberi!Dolayısıylabubelgesel,Maximeiçinbirrüyaydı!Doğruyeregelmişti.Bizdehepsivardı.İnsanlık,dram,herşey!Yollardaaçbırakılançocuklar,tecavüzedilenkadınlar,kalpkrizigeçiripöldüğüiçindenizeatılanyaşlılar...Kocabirinsanlıksirkiydik!Evet,Fransız,kesinlikledoğruyerdeydi!Amayanlışzamandagelmişti.Çünküdoğumgünümdüvekendisibilmesede,Maxime,hediyeminbirparçasıydı.Tabiikibenimdebunlarınhiçbirindenhaberimyoktu.Çoksonraöğrenmiştim,nelerolupbittiğini.Dordor’laHarmin’inbanateksöylediğişuydu:“Yarınsabah,TilkiKoyu’nagelvesakıngülme!”

Birsonrakisabah,söyledikleriokoyagittiğimde,şöylebirsahneylekarşılaşmıştım:Dordor’laHarmin,başlarınabirerkarmaskesigeçiripkayalıklaraoturmuştuvekarşılarındada,sonradanMaximeolduğunuöğrendiğim,omzundakameraolan,sarışınbiradamduruyordu.Yanlarındada,yinesonradanöğrendiğimkadarıyla,çalıntımalzemelerigetirmişolan,ikiesmeradamvardı.Biribaşınakulaklıkgeçirmiş,elindedevbirmikrofontutuyor,diğeride,elindekireflektörüinceliyordu.Benigördüklerianda,DordorveHarminhızlakalkıpyanımakoşmuşveodevcüsseleriyleönümdeeğilipellerimiöpmeyebaşlamışlardı.Biryandanda“Gülme!”diyorlardı.“Çoksertbak!Hattabizebağır!”Hernekadarhiçbirşeyanlamasamdahepsiniyapmıştım.Bütünbuolanları,kaşlarıneredeysesaçlarınakarışacakkadarkalkmışbirifadeyleizleyenMaxime,Harmin’inçağırmasıüzerinekoşarakyanımızagelmişti.İngilizcekonuşuyorlardı.Harmin,hernesöylediyse,Maxime’indeönümdeeğilipelimiöpmesiçoksürmemişti.Sonradananlattıklarında,okadargülmüştümkineredeyseoturduğumyerdendüşüyordum.Aslındadurumgayetbasitti.Anlaşılmayacakbirşeyyoktu.Ozamanlar12yaşındaolanben,Egebölgesindekibütünkaçakçılarınruhsalkılavuzuolanbirçocukşamandım!Bütünosuçdünyası,benibiryarıtanrıolarakgörüyorvehiçbiribenimiyidileklerimialmadandenizeaçılmıyordu.HattaMaxime,“Pekiamaneredenbulduşimdibizibukoyda?”diyesoruyor,Harminde“Oherşeyibilir!Heryerdegözüvardır”diyordu.Bununüzerine,tamdahayalettiğigibi,birdelisuçlularcennetinedüştüğünüdüşünenMaxime,büyükbirsaygıylaönümdeeğilipelimiöpüyordu...Ancakbirsorunvardı.Çocukşaman,çekimeizinvermiyordu.Oizinvermeyincedehiçbirşeyyapılamıyordu.Maximede,çaresizcebeniiknaetmeninbiryoluolupolmadığınısoruyordu.Dordordabanadönüpşöylesöylüyordu:

“Yazdığınohikâyeyihatırlıyormusun?”Hayatımboyuncayazdığımhikâyesayısıbirolduğuiçinhatırlayabiliyordum!“Evet?”“İşte,şimdi,onuçekeceğiz!”“Nasıl?”“Filmçekeceğiz!Hikâyenifilmyapacağız!Üsteliksenoynayacaksın!”Okapkaranlıkçukurda,Dordor’unsesiheryanımdaydı.Duydukçadagözlerimyaşarıyordu

vehatırlamayadevamediyordum.“Bugündoğumgününsenin,oğlum!”diyorduHarmin.“Hediyende,buişte!Birfilmin

olacak!Nasıl,beğendinmi?”Tabiikibeğenmiştim!Havalarauçmuştum!“Bellietmeşimdi,gülme!”demiştiHarmin.

Bendekaşlarımıçatmışamaheyecandan,yerimdeduramamıştım.Çocukşamanı,belgeseleizinvermesiiçiniknaetmenintekyolu,onuniçinbirfilmçekmekti!BunuduyanMaxime,önce

nediyeceğinibilememiştiamasonrakendini,genişbirsalonunsahnesinde,elindebirödülle,alkışlanırkenhayaletmişolmalıydıki“Tamam!”demişti.

Aslında,bütünbuhediyeişi,yanibanabirfilmhediyeetmedüşüncesi,Harmin’inaklına,Maxime’iizlerkengelmişti.Tamolarak,yüzerekkaçabileceğinidüşünüp,denizdeçırpındığıveHarmin’inde,esrarınıyudumyudumiçineçekerekMaxime’iizlediğioanda...ŞöyledüşünmüştüHarmin:“MademGazâ,hikâyeleribukadarseviyor,ozamanonabirhikâyeverelim.Üstelikbunufilmeçekelimveonudabuherifyapsın!Tabiieğerkameralarlaarası,göründüğükadariyiyse!”SonradaobelgeselyalanınıuydurmuşveMaxime’in,gerçektende,çekimiçingerekenbütünaletlerikullanabildiğiniöğrenince,“Tamam!”demişti.“Harika!”Tekiçimlik,esrarlıbirsigarakadarzamanda,hemhediyeninbirfilmolmasıfikrinihemdeyönetmenibulmuştu!Denizhavası,gerçektendezihinaçıyordu!

Amabuaradahikâyemleilgilibirsorunvardı.Birmekânsorunu...Aslındahikâyemokadarbasittikiçekimlerederhalbaşlayabilirdik.Üstelikokadarsaçmaydıki,Maxime,konununçağdaşsanatadahilolabileceğini,dolayısıylavideoartolarakbiryerlerepazarlanabileceğinibiledüşünebilirdi.AmaneyazıkkiKapadokya’dageçiyorduhikâye.Hattagökyüzünde!Herşey,Kapadokya’yagelenbirçocuklabaşlıyordu.Çocuk,birbalonkiralıyorvesıradanbirturistgibibölgeturunaçıkıyordu.Amaçokgeçmeden,balonukullananadamınboğazınabirbıçakdayayıp“Gidiyoruz!”diyordu.Böyleceçocuk,birbalonkaçırmışoluyordu.Amaadamdatabiikişöylediyordu:“Nereyegidiyoruz?”Çocukda,derinderinufkabakıp,“Bilmiyorum...Nereyedüşersek,oraya!”diyorvehikâyebitiyordu.Kapadokya’yıhiçgörmemiştim.Tekgördüğüm,birgazetedekifotoğraftı.Onlarcabalonunperibacalarıüzerindehavadadurduğubirfotoğraf...TabiikiKapadokya’dadeğildikvebirbalonbulamazdık!DolayısıylaHarmin,“Devamınıyaz!”demişti.“Düşün!”

“Tamam”demiştimbende.“Ozamanşöyleyapalım...Çocuk,bizimburayakadargelmişolsun,sonradabalon,buralardabiryeredüşmüşolsun!Sen,baloncuol!Çocuklabaloncu,bütünoyolculukboyuncaarkadaşolmuş,olsun.”

“Güzel!”demiştiHarmin.“Sonra?”Birsüre,elimçenemdedüşünmüşveaklımadökülenbütünsaçmalıklarıçıkarmıştım

ağzımdan.“SonraDordorgelsin!Oda,balonunsahibiolsun!Belkiyanındadabiradamıolur.Onlar

bizitakipetmişvebalonlarınıgerialmakistiyorlar.Ormandabiziarıyorlar.Vebirgün...”Pilimbitmişti...“Birgünne?”demiştiHarmin...“Birgün,neoluyor?”Osırada,aklımaHarmin’inteknesigelmişti.Vebütünokaçaklar...“Birgün,ormandakarşılaşıyorlarvekonuşmayabaşlıyorlar.Yaniikigrup,karşılıklıoturup

konuşuyor.Balonunsahibi,balonunartıkkullanılamazolduğunuvezarargördüğünüanlıyor.Çoküzülüyor.Çocukda,üzülmemesigerektiğini,yolculuğakaldıklarıyerdenhepbirliktedevamederlerse,herşeyiunutacağınıvebütünsıkıntılarınıngeçeceğinisöylüyor.Adamdabundançoketkileniyorvebudefa,dördübirarayagelipbirteknekaçırıyorvedenizeaçılıyorlar.Nasıl?”

“Müthiş!”demiştiHarmin.“Mükemmel!”Amabenhızımıalamamıştımtabii!“Sonrada,başkalarıylakarşılaşıyorlarveonlarıdayolculuğakatılmalarıiçinikna

ediyorlar.Vehepberabergidipbiruçakkaçırıyorlar.Sonradabaşkalarınıbuluyorlarveonlarlabirleşipyoladevamediyorlar.Hattasonunda,karşılarınaçıkanherkeslebirleşe

birleşe,milyonlarcainsanoluyorlarvesürekliilerliyorlar.Yolculukhiçbitmiyor!Kimsedurmuyor!Hepgidiyorlar.Sonradadünyadakibütüninsanlaronlarakatılıyorvemilyarlarcainsan,yanyana,hiçbitmeyenoyolculuğuyapıyorlar.Hepsiaynıyönegittiğiiçinhiçbirsorunolmuyor.Hepsinindetekamacı,sadeceilerigitmekolduğuiçin,nekavgaediyorlarnedearalarındasavaşıyorlar!Birdüşünsene,milyarlarcainsan,yanyana,aynıyöneyürüyor!”

Anlattıklarım,enazbenimkadar,gözlerininönünegelmişolanHarminsormuştu:“Peki,nereyegidiyorlar?”“Hepsidebaşkabiryeregidiyor!”“Amahaniyanyana,aynıyönegidiyorlardı?“Tamamişte!Hepsiyanyanayürüyor!Amasonundaölüyorlartabii.Çünkühayatboyu

gidiyorlar.Onuniçinde,aslındaherkesingittiğiyerbaşka.Neredeölürlerse,orayagidiyorlar!”Harmingülüpsarılmıştıbana...Sonrada,“Tamam,şimdilik,tekneyekadarolanbölümü

çekelim.Sonrasınıda,artık,senbüyüyüncehalledersin!”deyipMaxime’içağırmıştı.Vefilmimiziçektik...Birçocuğungitmesiylebaşlayanvebütüninsanlığayayılanodev

yolculukhikâyesinin,ormandakikarşılaşmaveteknekaçırmabölümlerini,birgüniçindeçektik.SonundadaMaximebanabirkasetverdivegünboyuncaTürkçedeöğrendiğitekkelimeyisöyledi:

“Tamam?”“Tamam!”dedim.VeMaxime,dönüpHarmin’ebaktı.Belgeselebaşlamazamanıgelmişti.Harmindeona

başınısallayıpbanabaktı.“Hadi”dedi.“Doğrueve!Dordorsenibırakacak.Doğumgününkutluolsun!”Dönüşyolunda,Dordor’anekadarsorsamda,Maxime’eneolacağıkonusundabiryanıt

alamadım.Ancakbirkaçaysonra,birgece,Harmin,yıldızlarabakıpsayıklarkenöğrendim:Maxime’i,geldiğiyeregöndermişlerdi.Fransa’yadeğil,Irak’a.Adamıbağlayıpbirtırasokmuşlarvebirdahagörmemişlerdi.“Öldürmüşlermidir?”diyesorduğumdaysa“Yok”demiştiHarmin.“Takaslıkolmuştur...”

“Odanedemek?”deyinceanlatmayabaşlamıştı.Maximegibi,değerlibirvatandaşlığavemesleğesahipolanlar,Ortadoğu’dakirehine

pazarınagötürülüyorveoradasatılıyordu.Takaslıkrehinepazarıdenilenyer,kimseninbilmediğibirbölgede,bizimkigibibirdepoydumuhtemelen.Veodepoda,Ortadoğu’yasokulmuşbütünburunlarınmilliyetindeninsanlarbulunuyordu.Tabiikirevaçtaolanlar,Almanlar,İngilizler,FransızlarveAmerikalılardı.Sonradaherhangibirörgütgelip,hangidevletlesorunuvarsa,rehinepazarından,odevletinvatandaşıolanbirini,şantajiçinsatınalıyordu.Böylece,örneğin,Fransa’yladerdiolanbirörgüt,elindeFransızvatandaşıbirgazeteciolduğunuaçıklayıp,taleplerinisıralamayabaşlıyordu.Böylesitakaslararehineteminetmekiçinkurulmuşolanopazarda,özelliklegazetecilerçokdeğerliydi.Aslında,rehinepiyasasındakideğerler,dünyapolitikasındakigelişmeleregöre,birborsagibisüreklideğişiyorancakbazıvatandaşlıklarındeğeriasladüşmüyordu.Amerikanvatandaşlığıgibi...Amabupiyasayıaltüstedebilecekbirşeyvarsa,oda,İsraillibirrehineydi!Olağanüstüdeğerlibirtakaslıktı!Gerçekbirelmastı!Hattaöylebirelmastıki,örneğintekbirİsrailvatandaşıkarşılığında–kiaskerolmasıtercihedilirdi–1.500Filistinlimahkûmugerialmakmümkünolabilirdi.Tekbirhayatakarşılık1.500hayat!Amasonraohayatlaneyapılacağıdaoİsrailli’ninsorunuydutabii!Çünküdeğeribukadaryüksekolanbirhayatasahipolunca,depresyonagirmekyadapasifistolmakgibibirşansıkalmıyordu!Bütünbirkasabanın,

aralarındaparatoplayıp,büyükumutlarlaşehreokumayagönderdikleribirçocuğun–kio,benolabilirdim–nasılhaylazlıkyapmaşansıolamazsa,oİsraillinindealkolikolmak,kendinekötübaktığıiçinhastalanmak,devletintekbirkararınabilekarşıçıkmakyadagenelanlamda,kendiniharcamakgibibirlüksüyoktu!Sonuçta,1.500hayatakarşılıkgelenbirhayatınvarsa,intiharetmeyibiledüşünemezdin!İsraillibiraskerkadarolmasada,piyasadeğerihiçdeazımsanmamasıgerekenFransızbirgazeteciolarak,kimbilir,Maximeneredeydi?Belkidehâlâbiralıcısıçıkmamıştıveorehinepazarındabekliyordu.BelkideFransızdevleti,elaltındanbirpazarlığaoturmuşveçoktanParis’eçekipalmıştıvatandaşını...Hiçbirzamanbilemeyecektim.Umarımiyidir,diyedüşündüm.Sonradagözlerimiaçıpyenidenseyrettimfilmimi...Kasettekinideğil.Çünkübaşlarda,meraktankıvranmışolsamda,kasettekifilmihiçseyredememiştim.Neşehregidebilmişnedebirindenyardımisteyebilmiştim.Dordor’laHarmin,birsüreiçinYunanistan’agitmişveoradakalmışlardı.Dolayısıyla,onlardabanayardımedememişti.Sonradabirşeykeşfetmiştim.Başkabirfilminvarlığını!Nezamankasetielimealsam,gözümünönüneoçekimgünügeliyorvesaniyesaniye,hattadurdurup,ileriyadagerisararak,bütünoyaptıklarımızıizleyebiliyordum.Öylekibirsüresonra,kasetedokunmamayadaonabakmamagerekbilekalmamıştı.Gözkapaklarımıikiküçüksinemaperdesigibiindirip,istediğimzamanseyredebiliyordumfilmimi.Zamangeçtikçede,kasetiniçindekini,okadardameraketmezoldum.Hattabelkideseyretmemeliyim,diyedüşündüm.Nedeolsa,benimzihnimdedönenfilmdetekbirhatabileyoktu!Vehepöylehatırlamakistedim.Hatırladıkçadahepsineteşekkürettim.Dordor’a,Harmin’e,Maxime’e,hırsızlara,herkese...Nekasettekininnedeaklımdakifilminbirismivardı.Hikâyeminbilebirbaşlığıyoktu.Demekkitamda,filmimebirisimbulmamınzamanıydı.Amabirdensolelimesürtünenbirşeyhissettim.

Okadarkorktumki,birsürediryüzümütamamensardığımşalıyırtarmışgibisöküpçıkardımvebanadokunanınneolduğunuanlamakiçinçakmağıyaktım.Veonlarıgördüm...Hemensolumdakiçıplakbirsırttaaçtıklarıoyuğudoldurmuş,yüzlercelarva!Biryığınolupbirikmişveosırtıparçalıyorlardı.Bazılarıdakayıpdüşüyorvebanadoğruyuvarlanıyordu.Sonrasağımabaktım.Veaynısahneyibirbacaktagördüm.Bağırmayabaşladım.Arkamdakicesedikaldırıpsolumaalmayaçalıştım.Amabacakları,başkacesetlerlekayanınarasınasıkıştığıiçinkımıldatamadım.Yapabileceğimhiçbirşeyyoktu!Nekadargiysiyadakumaştoplayabilirsemtoplamayabaşladım.Negörürsemçekipalıyordum.Çektiğimherkumaşınaltındandaaynılarvalarçıkıyordu.Bulduklarıbütüncesetleridelikdeşikediyorlarvekıvranakıvranakemiriyorlardı.Heryerimisarmayabaşladım.Ayaklarımı,bacaklarımı,gövdemi,kollarımı,boynumu...Kendimiancakböylekoruyabileceğimidüşünüyordum.Belkidebanahiçbirşeyyapmazlarveetrafımdakibütünocesetleriçürütüp,banabirkaçışyolubileaçabilirlerdi!Amabunlarınhiçbirinidüşünecekhaldedeğildim!Gördüklerimdenöylebirdehşetedüşmüştümki,teksavunmam,kendimialçıyaalırgibikumaşlarasarmaktı.Hemdebağırabağıra!Geriyesadeceellerimveyüzümkalmıştı.Başımınetrafındasıkısıkıçevirdiğimşalda,gözlerimeveağzımadenkdüşenyerlerihafifaralıkbıraktımvedurdum.Ellerimiçinbirçözümbulmalıydım.Hiçbirşeybanadokunmamalıydı!Neolarvalarnedebaşkabirşey!Oanyapabilsem,sırfaçıktakaldıklarıiçinellerimikesebilirdim.Çünkükullanabileceğimtekbirkumaşbilekalmamıştı.Ağlıyordum.Ölüyadadiri,herhangibirşeyinbanadokunabilmeihtimalinidüşündükçekalbimağzımdançıkmakistiyoramabunuyapamadığıiçindeboğazımdasıkışıyorveben,nefesalamıyordum!Tekyaptığımellerimisallamaktı.Üzerlerinetekbirsinekbilekonamasınyadaonlarahiçbirşeydokunamasındiye!Artıkkaranlıkta

kalamazdım.Kendimikorumakiçinherşeyigörmeliydim.Amabumümkündeğildi.Çünkübununiçinellerimisallamayıbırakıpçakmağıyakmamgerekiyordu.Yapamadım.Sadeceellerimisalladım.Birsüresonradaokaranlığıniçindegörebildiğimihissettim.Çünküartıkherşeyibiliyordum.Hangicesedinneresindelarvalarınbirikipçukurlaraçtığınıvebunuyaparkençıkardıklarıosesleriduyabiliyordum!Herşeyiamaherşeyiduyuyorvegörüyordum!Nekaranlık,nedeburnumutıkamışolanokumaşlarbirişeyarıyordu.Çünkükokularınıdaalıyordum.Beşduyumdabarajkapaklarıgibiaçılmışveüzerlerineyağanbütünhayatıiçlerinealıyorlardı!Göğüshizamdatuttuğumvebilekleriminüzerinde,beşparmaklıcesetlergibisallananellerimidegörüyordum.Kaçacakbiryerkalmamıştı.Artıkkaranlıkbilegüvenlideğildiçünkügörmememgerekenherşeyi,birgecehayvanıkadarnetgörüyordum!Gözlerimikapasambilegörüyordum!Sankigözkapaklarımdelinmişti!Sonbirumutla,nefesimituttum.Belkisakinleşirim,diye.Amaodaişeyaramadı.Bununüzerinebirdahadenedim.Belkidedahauzunbirsüretutmamgerekiyordunefesimi.Enazındanöyleolmasıgerektiğinidüşünüyordum.Saniyelerisaymayabaşladım.Sonradayanamayıpnefesimibıraktımveyenidenalıptuttum.Saydım!Sonrabirdahabıraktım.Tuttum.Saydım.Vebütünbunlarıbelkibirsaatboyuncatekrarladım.Biryandanda,hiçdurmadanellerimisallıyordum.Ensonunda,beyazbirnoktabelirdi,gözleriminönünde.Veherşeybirandaoldu.Önceonoktabüyüyüpbembeyazbirperdeoldu,sonradaüzerimeatılanbirağgibiheryerimikapladıveben,altındakaldım.Nabzımoanyavaşladıvegözlerimiaçtım.Birtüneldeydim.Duvarlarıkahverengiylepembearasıolanbirtünelde.Bağırsağımdaydım!Sonrayineheryerbembeyazolduvegözlerimiaçtığımdamilyonlarcaçizgigördüm.Bunlar,şimşekçaktığındabeliren,simsiyahbirgökyüzündekibembeyazçizgilergibiydi.Binlercesiaynımerkezdençıkıpbinfarklımerkezedağılıyordu.Veomerkezlerdendeyinebinlerceçizgiçıkıyorvefarklımerkezlereuzanıyordu.İçinde,milyonlarcamerkezolan,devbirörümcekağınıizliyordum.Üstelikbuağ,üçboyutluydu.Ben,beynimdeydim.Birsinirhücresininiçinde...Bunukendimeanlatabilmekiçinkelimeleredökmemgerekmiyordu.Tekbildiğim,oradaolduğumdu.Ben,bedeniminiçindekiheryeregidebiliyordum.Aslındabu,birgidişdeğildi.Benzatenobedeniniçindeydim.Yapmamgerekentekşey,herhangibirnoktasınaodaklanıpgözlerimiaçmaktı.Vegörmekistediğim,bedeniminneresiyse,karşımdabeliriyordu.Bunaaslaşaşırmıyordum.Bedeniminiçinigörmembanadoğalgeliyordu.Dünyaüzerindekibütüncanlılar,bunuyapabilirmişvenezamanisterlerse,damarlarındakikanınakışınıizleyebilirlermişgibi...

Ogün,ben,etrafımdakiocesetlerdenveonlarıparçalayanlarvalardankaçmayıokadaristemiştimki,gidebileceğimbiryerolmadığıiçinbedeniminiçinesaklanmışvegözlerimiaçtığımda,herşeyigörmüştüm.Bubirhayaldeğildi.Çünkügözlerimiaçıpda,bedeniminiçindegördüğümdokularınveorganlarınogünekadarvarlıklarındanbilehaberdardeğildim.Neadlarını,neişleyişlerininedebiçimlerinibiliyordum.Hiçbirinihayalimdeüretmemmümkündeğildiçünküonlarıtanımıyordum.Yinedehepsinigörebilmiştim.Hattayıllarsonra,insananatomisiyleilgilenirken,ilkkezincelediğimgörüntüler,banahiçdeyabancıgelmedi.Çünküben,ogün,dışdünyayakapadığımgözlerimiiçimeaçmıştım.İnsanın,kendinivesahipolduğubütünbedeninieksiksizolarakhissedebileceğine,enbüyükkanıttım.Hepside,birnefesmeselesiydi.Farkındaolmadankeşfettiğimbirnefesoyunununödülü.İçorganlarımdanhücrelerimekadar,bedenimdekihernoktayıhissederekgörmemisağlamışolanbirödül...Ayrıcasaatebakmamadagerekkalmamıştı.Saniyelerinakışınıikincinabzımgibiduyuyorvehiçzorlanmadan,dakikalarvesaatlerisayabiliyordum.Nebenim,nehikâyeminnedefilmiminbirismeihtiyacıvardı.Ben,zamandım...

Yaklaşık200saatboyunca,bedeniminiçindekaldım.Obinlercedakikayı,karaciğerimi,kemiklerimi,midemdekiasitlerivederiminaltındanevarsa,hepsiniinceleyerekgeçirdim.Kanımlabirlikteaktım,kalbimlebirlikteattımvehiçbirşeyyemediğimiçinönceyağlarımsonradakaslarımlabirlikteeridim.

Cesetlerinaltındageçirdiğim317.saatte,üzerimdedolaşanellerhissettimveancakozamanderimindışınaçıktım.Başımınetrafındakişalıçözdüklerinde,birsedyedeydim.13günve5saatsonragünışığınıilkkezgördüm.Zorlukladaolsakonuşup,göçüğünaltında,birbaşkasınındahahayattakalmışolabileceğinisayıkladım.Hernekadarsesiniuzunzamandırduymasamda,saatlerce,belkidegünlerce,“Daha!”diyebağırmışbiriolduğunuanlatmayaçalıştım.“Onudakurtarın”dedim.“Daha’yıdakurtarın!”Amakimsebenidinlemedi.Güneşinkristalışıklarınakarıştıklarıiçinyüzlerinigöremediğimoinsanlarbanabiryanıtvermedi.Benitaşımaklayetindiler.Yinede,aklımdakiotekkelimeyi,kendimdengeçenekadar,ısrarlatekrarladım:“Daha!”Amaonlarbirtürlüanlayamadı...Nefısıldayaraknedebağıraraksöylemembirişeyaradı.Benitaşıyanlardaimasessizkaldı.Yinededenedim!Söylenebilecekherşekildesöyledimokelimeyi.Hattabelki,dünyayokluğumdaaltüstolmuşturdiye,terstenbilesöyledim:“Ahad!”

Seslerduyuyordum.Biripürüzsüz,diğeriçatallı.Birigenç,diğeriyaşlı.Gençolansoruyordu.

“Emniyetmüdürününeyapacağız?”“Obizelazım.Onuhiçkarıştırma.Belediyebaşkanınayık.Jandarmayıdakatiçine.Söyle

savcıya,başkakimseninadıgeçmesin.”“Heryerdenmuhabiryollamışlar.Bütünbahçe,kameradolu...Biraçıklamayapmaklazım.”“Soruşturmabaşladı,der,geçiştirirsin.Esas,çocuğuanlat.Ovarken,gerisiyleuğraşmazlar.

Oncazaman,yemeden,içmeden...Mucize...Öylesöylesende!Cenab-ıHakk’ınmucizesi,de.Şöylebirimanlarıtazelensin...”

Gözlerimiazdaolsaaçabildimvekirpikleriminarasındangörebildiğimkadarıylabirhastaneodasındaydım.Sağkolumabirserumbağlanmıştı.Camşişeden,küçük,şeffafbirkutucuğadüşenveoradanda,damarımakarışmaküzere,incehortumagidendörtiridamlasaydım.Sonradabaşımı,sesleringeldiğiyöneçevirdimveaçıkkapıdan,yanodanıniçinigördüm.Yaşlısesinsahibiyatağınüzerineoturmuştu,gençolandaayaktaduruyordu.Kirpiklerimgözleriminönündentamamençekildiğinde,artıkyüzlerinidegörebiliyordum.Veoyüzleribiryerdenhatırlıyordum.Ayaktaolanbanabakmakiçinbaşınıçevirdiğiandagözlerimiyenidenkapadım.Gözkapaklarımıindiripöncekaranlığa,sonradaokaranlıktabelirenbirfotoğrafabaktım.Kimolduklarınıanlamıştım:Kaymakamveodacısı...Hernekadar,oyatakta,herhangibirsesiduyabilecekgibigörünmediğimeeminolsamda,seslerinialçaltmışvefısıldamayabaşlamışlardı.Artıkonlarıduyamıyordum.

Yenidengözlerimi,kirpiklerimibirbirindentamamenayırmayacakkadararalayıponlarıizlerken,birgariplikolduğunuhissettim.Yaşlıadamlagençolan,sankiyerdeğiştirmişti.Kimliklerinideğiştokuşetmişgibi.Odacı,kaymakamolmuşvekaymakamda,birodacıgibi,duyduğuemirlerihafızasınakaydediyordu...Oysaikisinidegayetiyihatırlıyordum.Kandalı’danDünyayagazetesindekiofotoğrafta,tamolaraknasıldurduklarını,hattakiminkimebaktığınıbilehatırlıyordum.Amaohastaneyatağındanizlediğimsahne,banatamtersinianlatıyordu.Aklımbukadarkarışmışolabilirmiydi?Mümkündeğil,diyedüşünüyordum.Yinedegördüklerim,bildiğimherşeydentereddütetmemiçinyeterliydi.Gençadam,yaşlıolanınkarşısında,ikibüklümdurmuşvebaşınısallayarakdinliyordu.Yanlışmıhatırlıyordumbütünhayatımı?Yanlıştandaöte,yaşadığımherşeyitersçevirmişveöylemihatırlıyordum?Odacınınaslındakaymakamolduğubirdünyamıvardı?Eğeröyleyse,EnderdeaslındaYadigâr’ınbabasımıydı?YadaAhadolanbenmiydim?Kalpatışlarımhızlanmışveterlemeyebaşlamıştım.Olamaz,diyordumkendime.Bukadardelirmişolamam!Amayaöyleyse?Hayır,hayır!Bendoğruhatırlıyorum,diyordum.Tamdakendimiiknaedecektimki,kaymakamdiyebildiğimgençadamın,yaşlıolanıneliniöpüpalnınakoyduğunugördüm.Yakınlardabirbayramyoktu!Birbayramsabahıolmadığınaemindim!Artıkbirşüphemkalmamıştı.Ocehennemde317saatgeçirmişvedelirmiştim!Ağlamayabaşladım.Bağırmaya...Başımı,nereyeçarpabileceksemorayadoğrusavurmayabaşladım.Öncebirhemşiregeldisonradabirhastabakıcı...Biriomuzlarımdantuttu,diğeribiriğneyaptı.Heryerkarardıvesesimkesildi.Yinedebağırmaktanvazgeçmedim.Düştüğümkaranlığıniçinde,bağırabağıra,kendimiduvarlaravurdumamaherkesuyuduğumusandı.

GözlerimiyenidenaçtığımdayanımdaEndervardı.YadaEnderolduğunudüşündüğümbirinsan.Elimiuzatıpkolunututtumvebağırdım:

“Ender!Senmisin?SenEnder’sin,değilmi?”Güldüvekonuştu.

“Delirdinmilan,benimişte!”“Amakaymakam?”“Neolmuşkaymakama?”Anlattım.Gördüklerimiveduyduklarımı.Tam,babasıylailgiliolan“Jandarmayayık”

bölümünegelecektimkionuatlayıpdevamınıgetirdim.AmadinledikçegülüyorduEnder.Sonrada“Nevarkibunda?”dedivebuseferoanlattı,bengüldüm!Hattadelirmediğimdeneminoldukça,dahadaçokgüldüm!Çünküaslında,herşeyçokbasitti.Yadigâroğlunaanlatmıştı,Enderdeoradanbiliyordu.Kaymakamlaodacıaynıtarikattandı.HepimizinHikmetçilerdiyebildiğibirtarikattanayrılmışolanlarınkurduğubirtarikat.Tanzim’diadı.Veyaşlıadam,Tanzim’inKandalı’dakimührüydü.Yanitarikatınbölgesorumlusu.İsterbirkasaba,isterbirşehirolsun,Tanzim’inelininuzandığıherbölgedebirmührüvardı.Dolayısıyla,sıradanbirmüritolangençkaymakamın,Kandalımührüneitaatetmesindendahadoğalbirşeyyoktu.Validenveherkestenönce,oyaşlıadamınemrindeydi.Artıkanlayabiliyordum!Özelliklede,kaymakamınmakamodasındakiosaatmerasimindeyaşlıodacınınnedenkılınıbilekıpırdatmadığını!Tanzim’inKandalımührünün,tozalacakyadaçaydağıtacakhaliyoktuherhalde!Çünküo,erüniformasıiçindebirgeneraldi.Herşeyaçıklığakavuşmuştu.Enönemliside,kesinlikledelirmemiştim.Dahadoğrusu,delirmişolanbendeğildim!Kandalı’nın,mülkiidareamiritarafındandeğildeodacısıtarafındanyönetildiğiniduymak,üzerimdebirmüjdeetkisiyaratmıştı!NeredeysekalkıpEnder’esarılacaktım.Osırada,birhemşiregiripserumumukontrolettive“Nasılhissediyorsunkendini?”diyesordu.“Mükemmel!”dememekiçinkendimizortuttum.“Bilmem...İyiyimherhalde...”dedim.Hemşiregülümsediveodadançıktı.Sankibiranöncegidipbaşkahastalarabakmasıgerekiyormuşgibihissettim.Hayattakalanbaşkabiridahamıvardı?Yada,herzamankigibihayalmigörüyordum?OanaklımaAhadgeldi.Dahadoğrusu,ocesetlerdenbirigibi,aklımıntamortasınadüşüpaltındakiherşeyiezdi.Ölmemişolabilirmiydi?Biranönceöğrenmeliydim!Hayatımboyunca,yüzünübirdahagörmeyeceğimdeneminolmalıydım.

“Ender...Babam?”“Maalesef...”dedi.“Kamyondabulmuşlar...”Gözlerimikapadımveşakaklarımıslandı.İkidevgözyaşı,saçlarımlakulaklarımın

arasındangeçip,başımıkoyduğumyastığadöküldü.Hayatımdailkkezmutluluktanağlıyordum.Hattaoan,18yaşımagirergirmez,mahkemeyegidipdoğumtarihimideğiştirdiğimihayalettim.Çünkübuhaberleyenidendoğduğumubiliyordum.Enderde,filmlerdegördüğübenzersahnelerdenkopyaçekipsessizcekolumututuyordu.

Gözlerimiyenidenaçtığımda,aklımdaokadarçoksoruvardıkihangisindenbaşlayacağımıbilemiyordum.Herşeydenönce,bananeolacaktı?Kaçakçılıktanhapseatılacakmıydım?Ocesetlerüzerimenasılyağmışvebennasılkurtulmuştum?Herhangibirindenbaşlamaküzereağzımıaçacaktımki,odayakaymakamlabelediyebaşkanıgirdi.ArkalarındadaYadigârvardı.Öndekilergülümsüyor,Yadigârda,gülümsüyormuşgibigörünmekiçinsıktığıdişlerinigösteriyordu.Kaymakameliniomzumakoyduve“Geçmişolsun!”dedi.“Allahsenibizebağışladı.”

Onlarabağışlanmadığımdanemindimamayinede“Sağolun”dedim.Osırada,Ender’leYadigâr’ınbirbirinebaktığınıvesankigözleriyleanlaşmayaçalıştıklarını

farkettim.BelkideYadigâr,oğlunaherşeyianlatmışveEndersayesindeağzımdanlafalabileceğinidüşünmüştü.Nedeolsa,tanıdıklarımınarasındabirarkadaşaenyakınolanşey,Ender’di.Odabuunvansayesindeodamagirebilmişveuyanıruyanmaz,tamolarakne

bildiğimiöğrenmekiçinyanıbaşımdadikilipbeklemişti.Sonuçtaben,Ahad’ınoğluydumvebildiklerim,özellikledeYadigâriçintehlikeliboyutlardaolabilirdi.Yinedebütünbunlarınoaşamadabenimiçinhiçbirönemiyoktu.Ancakhapishaneyleilgilikonuyuaçmakda,çokakıllıcaolmazdı.Üstelikkimsebana,hapsegidecekmişimgibibakmıyordu.Aksine,birdepremgöçüğündenhaftalarsonrakurtulmuşbirkazazedeyiizliyormuşgibiydiler.Dolayısıyla,oaniçin,kurtuluşhikâyemiöğrenmekleyetinebilirdim.Vekaymakamanlatmayabaşladı.

Kamyonuveyamacındibindekicesetyığınınıilkgörenbirçobandı.Görürgörmezdejandarmayahabervermişti.Sonrasınıtahminedebiliyordum.MalınteslimedilmediğiniAruz’danöğrendiğiiçingünlercebiziaramışamabulamamışolanYadigâr,koşakoşakazayerinegitmişolmalıydı.Ancakyokedilemeyecekkadarbüyükbirskandalolduğumuzugörüncedeherkesehabervermekzorundakalmıştı.Kısabirsüreiçindede,savcısındanbelediyebaşkanınakadar,bütünKandalıcesetlerinetrafındatoplanmıştı.Peki,nasılolmuştuda,ocesetlerüzerimeyağmıştı?Kaymakam,Yadigâr’abaktıveistemeyerekdeolsasözüodevraldı.Aslındaanlatabileceğipekbirşeyyoktu.Yamaçtakiizlerebakarak,savcıylabirliktebirtahminlerzincirikurmuşvetutanağaöylegeçirmişlerdi.Bunagöre,kamyon,yoldançıkıpuçurumadüşmüşveneredeysebaşaşağıgeldiğinde,sağtarafındakalanbüyükbirkayalığaçarpmıştı.Oçarpmaanındakapımaçılmışvebendışarıfırlamıştım.Kamyontaklalaratıpyamacınaşağılarınadoğruinerken,bende,birağaçtandiğerinedüşüp,yuvarlanayuvarlanaokayaparçasınındibinekadargelmiştim.Sonuçtabenibulduklarınokta,yolunyaklaşıkellimetreaşağısındaydı.Düştüğümsüreiçerisinde,kayalaradeğilamaağaçlaraveyamacınçamurlubölgelerinedenkgelmişolmambüyükşanstı.Bütünkemikleriminkırılmasıylasonuçlanmasıgerekenbirdüşüşten,üzerimdekiyüzlerceküçükçiziklekurtulabilmiştim.Buarada,kamyonda,tersdönmüşbirkaplumbağagibisürüklenmişvedüştüğümyerin20metrekadaryukarısında,ağaçlarlakayalıklarınüzerindeasılıkalmıştı.Yadigâr’ınanlattığınagöre,burnu,tekerleklerininazönceterkettiğiyola,yaniKandağ’ınzirvesinedoğrubakıyordu.Babam,göğüskafesiniparçalamışolandireksiyonunardındasıkışıpkalmışveoracıktaölmüştü.Gerisinitahminetmek,okadardazordeğildi.Yamacaparalelbiçimdesabitlenmişolankamyonda,neredeyse45derecelikbiraçıyladurankasanıniçindekikaçaklar,birbirlerineveçelikduvarlaraçarpaçarpaölmüş,sonradaaltlarındakikaydıraktankayıpkapılarınönündebirikmişlerdi.Kasanınikikapısınıbirbirinebağlayankilitdebubaskıyadahafazladayanamamışveböylece,üzerimeboşananoinsanyağmurubaşlamıştı.Yirmimetreyukarıdanetrafımadüşmeyebaşlamışvebenikendilerinehapsetmişlerdi.Sonbirayrıntıda,yoldahiçfreniziolmamasıydı.“Yağmurdansilinmişherhalde”diyorduYadigâr.Bendeiçimdentamamlıyordum:“Eğerfrenebastıysa...”

Osıradaiçerisavcıgirdivekaymakama,ifademialmakistediğinisöyledi.Amakaymakam“Şimdiolmaz”dedi.“Çocukdinlensinbiraz.Sonrahalledersiniz.Hadi,çıkalımbizde...”Veherkesidışarıçıkartıpkapıyıkapatırkenbanagözkırptı.Birşeymidemekistemişti?Mutlaka.Nedemekistediğinianlayabilmişmiydim?Hayır.Amakırpılanbirgözünanlamınekadarkötüolabilirdiki?İştebukadar,dedimiçimden.Hepsibu!Herşeybitti.Kimseninbenisuçladığıyok!Teksuçlu,Ahad.Belkibirde,Yadigâr.Bütünbunlarınbenimlehiçbirilgisiyok.Ben,gaddarvesuçlubirbabanın,15yaşındakizavallıçocuğuyum.Yadigâr’ınbenikapattığıonezarethanedenberi,savunmamıniçeriğipekdedeğişmemişti,doğrusu.Benbirkurbandımvekimsebununaksiniiddiaedemezdi.Hattaöylebirkurbandımkibununtersinisöyleyebilecekherinsanınkatiliolabilirdim!

Herşeyyolundaydı...Birtelevizyonumbilevardı!Hastanenineniyiodasındakalıyorolmalıydım!Yanımdakikomodininüzerindenaldığımkumandaylatelevizyonuaçtım.Herşeyharikaydı...Kanallarıhızladeğiştirmeyebaşladım.Herşeymükemmeldi...Vebirdenbirpatlamagördüm.Büyükbirpatlama!Neredeysesarırenkteolan,devasabirkayalığındüzbirduvargibiolanyamacınaoyulmuşikidevheykelin,birtozbulutunakarışarakparçalandıklarınıgördüm.Oheykelleribiliyordum!Onlarıtanıyordum!Görürgörmezanlamıştım!Çünküyıllardırikisinidecebimdetaşıyordum.Kâğıttankurbağamınsırtında...Televizyonunsesiniaçtımvedinledim.

“Afganistan’da,HazaracatbölgesininyönetiminielegeçirenTalibangüçlerinin,BamiyanBudalarıolarakbilinendevheykelleridinamitlepatlatıpyıkmasınınüzerindenbirhaftageçtiveBirleşmişMilletler...”

Nedenbilmiyorumamagördüklerimveduyduklarımlaboğuluyorumsandım!Başparmağımkumandadakidüğmeyiaradı.Bulamayıncadaikielimlekavrayıp,bütündüğmelereaynıandabastım.Televizyonukapattım.Herşeydurdu.Hattaserumumdandökülendamlalarbiledurdu!ÖnceCuma’yıdüşündüm.Herşeydenönce,onu...Sonrada,yaptığıoresimlebanaanlatmakistediklerineinanmayıpbenimledalgageçtiğinidüşünerekonanasılhaksızlıkettiğimidüşündüm.Belkideoyüzdenkapatmıştımtelevizyonu.Gerçeklerinyüzünedahafazlabakmamakiçin...Kendimdenutandığımiçin...Amaişteoradaydılar!TamdaCuma’nınçizdiğigibi!OikidevheykelgerçektendevardıvedemekkiCuma’nınevideoradaydı.Amakaçırmıştımheykelleri.Öncehavayauçmuş,sonradabirtozbulutunakarışıpgeçmişeaitolmuşlardı!Onlarayetişememiştim!AcabaCuma’nınevinideyıkmışlarmıydı?..Beniyeryüzünegömenocesetlerivekendimidüşündüm.Tamdaonlarınaltındaezilipkaldığımgünlerdeyıkılmıştıoikiheykel.BenveoikiBuda,birlikteparçalanıpkarışmıştıktoprağa.Birbirimizdençokuzaktaamaaynızamanda...Eğerhâlâayaktaysa,Cuma’nınevi,oradabiryerdeydi!Oralardabiryerde!“Özürdilerim”dedim.Belkiduyar,diye.“Sanainanmadığımiçinözürdilerim!”AmaCumakonuşmadıbenimle.Onunsesiniduymamgerekenyerde,yanibaşımıntamdaiçinde,karagüneşgibibirağrıdoğdu.Bütünufuklardabirdenbüyüdü!Başımıniçinibirselgibikapladıveboynumdaninipönceomuzlarımasonradagöğsümeyayıldı.Hayattakalışımınbedeliniödüyordum!Peşimibırakmayacakolanağrınöbetleriminilkinigeçiriyordum.Bağırdımvebağırdım!Cuma’nınsesiyerine,benimkiduyuldu.Hemşiregeldivetitrediğimigördü.ElindekişırıngayaçekmekiçinkırdığıampulünüzerindeDiazemyazıyordu.Oysabanabaşkabirşeygerekiyordu!Altındakaldığımağrısağanağınıancakodindirebilirdi.Ancako,Cuma’nın,artıkduyamadığımsesindenboşalanyeridoldurabilirvebana,kendimdengeçecekkadarnefesaldırabilirdi.Oikiheykeliyıkanlardinamitse,benimiçimdekiağrıyıda,sadeceo,yokedebilirdi.Henüztanışmamıştıkamaogünlerdegelecekti...İlkharfimorfin,sonharfisülfattı.Vedoğumyerimizaynıydı:Acı.Çünkübeni,annemdeğil,amadoğumsancılarıgetirmiştidünyaya.İstendiğimiçindeğil,sancıdandoğmuştum.Kasılmalarveağrılarınarasındangeçipilknefesimiöylealmıştım.Hepsinindeüzerimdelekesikalmıştı.Bütünosancılarınveağrıların...Heryanım,doğumlekesiydi.İçim,dışım,heryerim.Morfinsülfatıdamarlarımdahissederhissetmezanlayacaktımherşeyi.Ben,benikendiacısındandoğurankadınınçocuğudeğildim,hayır!Gerçekannemin,sahipolduğumbütünacıyıkendineçekipalanmorfinsülfatolduğunuanlayacaktım.Kırmızıreçeteylesatılanbirmelektarafındanevlatedinilmemeazkalmıştı!Odaaramızakatılınca,benimdebirailemolacaktısonunda!Hemdemüthişbiraile:

Oheykellerdençokönceölmüşolan,DordorveHarminadındakigölgeleri,

Morfinsülfatdiyebilinenbiropioid,BirdahanezamanduyacağımıbilemediğimCuma’nınsesi,BeşincibirmevsimgibigirdiğihayatımdansonsuzadekçıkıpgitmişolanFelat’tankalan

birboşluk...Veben!Olağanüstübiraile!Mükemmelbiraile!Evcilbirhayvanımızbilevardı.Kâğıttanbir

kurbağaydı,amavardı!

Ertesigün,savcı,ifademialmaküzereodamagirdi.Birsandalyeçekipyanımaoturduvesöze,“Başınsağolsun,babanıgömdük”diyebaşladı.Sonrada“Şuölenkaçakların...”diyedevametti.“Kimliktespitleriiçinçalışıyoruzda...Seninbirbilginolabilirmiacaba?Yani...Babanıntuttuğubirlistevardırbelki...”

“Bilmiyorum”dedim.“Hiçbirşeybilmiyorum.Babambanahiçbirşeysöylemezdi.Evde,girmemiyasakladığıbirsürüyervardı.Hangaragiremezdim,mesela.Birşeylervarsa,oradadır...”

“Baktıkzaten”dedi.“Kontrolettik.Sudeposunudabulduk...Bellikioradatutuyormuşoinsanları...Bilgisayarınıdabulduk.”

Boğazımdabirdüğümatıldı.“Bilgisayarmı?”“Evet...Baban,oradantakipediyormuşherşeyi.Depoyakameralaryerleştirmiş.Sonrabir

sürünotlaralmış...”Düğümünüstünebirdüğümdahaatıldı.Yutkundumamayokolmadı.Hattadahada

büyüdü.Buaradasavcı,birşeyhatırlamışgibi,birdendurupsordu:“Senşuşeydeğilmisin?Hanilisesınavlarındadereceyegirenbirçocukvardı?Osensin,

değilmi?”NedeolsaKandalılıdeğildi!Dolayısıylabazışeyleridoğruhatırlayabiliyordu!“Evet,amababamhiçbiryeregöndermedi”dedim.“Zatenokuludabırakmamıistedi.Ben

debıraktım.Demek,babamınbirbilgisayarıvarmış...”Savcıgülümseyipyüzümedoğruyaklaştıvefısıldadı.“Sençokakıllıbirçocuksun...Amakötübirhuyunvar.Başkalarınınaklıylaalayediyorsun!”Birşeylersöylemeküzerenefesaldığımıgördüğüanda,işaretparmağıylaalnımadokunup,

konuşmayadevametti.Hâlâfısıldıyordu.“İçiağzınakadarkaçakladolubirkamyondançıktın,farkındamısın?Onuniçin,sakınbana,

birşeybilmediğinisöyleme!Yadigârdenenopezevenginbuişiniçindeolduğunuzatenbiliyorum...Şimdiiçeribiradamgirecek.Sennesöylersen,yazacak.Nediyeceksin,biliyormusun?Babam,JandarmaBaşçavuşYadigâr’laişbirliğiyapıyordu,diyeceksin.Belediyebaşkanıda,evegelipgidiyordu,diyeceksin.Babamonlararüşvetveriyordu,diyeceksin.Anladınmıbeni?”

Boğazımdakibütündüğümlerçözülmüştüveben,herkesisatmayahazırdım.“Neisterseniz,söylerim!”Savcıyinegülümsedivekonuştu.“Söyleyeceksinzaten.Ondanbirşüphemyok.Amabeniesasilgilendiren,seninbaşkane

söylemekistediğin!”Bilgisayardakiodosyalarınbanaaitolduğunuanlamışvebenimleoyunoynuyorolabilir

miydi?Odosyalar,depodakilereyaptığımişkencelerinkanıtlarıyladoluydu!Nedememgerektiğinibilmiyordum.Babamınüzerimdesigarasöndürdüğüyalanınısöylesem,birişeyararmıydıacaba?YadaAruz’umuanlatmalıydım?

“Evet?”dedisavcı.“Banasöylemekistediğinbirşeyvarmı?Bilmediğimbirşey?”Dahafazladayanamadım.Ağlamamgerekiyordu.Ağladım.“Babambiriniöldürdü...Aslında,ikikişiyiöldürdü.Birinibizimbahçeyegömdü.Birinide,

Derçisu’yunorada,ormanagömdü.Eğer,dedi,birinesöylersen,senideöldürürüm!Bendekimseyeanlatamadım!Kimseyehiçbirşeysöyleyemedim!”

İştebunubeklemiyorduosavcı!Oysaben,akıllarlaalayetmekiçinvardım!Çünkühiçbir

şeyumurumdadeğildivehızlısatrançturnuvasınıngizlişampiyonuydum.Üstelikcehennemdendahayenidönmüştüm.Dünyaüzerindekihiçbirsavcınınhiçbirşansıyoktukarşımda.Çünküben,şeytanınavukatıdeğil,kendisiydim!

Savcısadece“Sakinol”diyebiliyor,biryandanda“Hemşire!”diyebağırıyordu.Çünkütitriyorveağlıyorveboştakalannefeslerimide“Baba!”diyehaykırmakiçinharcıyordum.Sinirkrizinegirmişbiryerelkahramandım.Sesimin,odanıncamındançıkıpbahçedekigazetecilereulaştığındanemindim.KurulduğundanberiKandalı’dançıkmışenilginçhikâyebendim.Hattadünyanınbütünbüyükhaberajanslarıiçinbile,gerçekbirhaberdim.Cesetlerinarasındancanlıçıkmışçocuk!Hangisavcı,beniofısıltılarıylaköşeyesıkıştırabilirdi?Ben,kitaplardaokuduğumoAuschwitz’tenbilebeterbiryerdençıkmıştım!Suçluolupolmadığımınneönemivardı?Suçluysambile,13günlükbircehennemleyıkanmışvebütüngünahlarımdanarınmıştım.Kimsebanadokunamazdı.Ben,oyaşlıadamındadediğigibi,birmucizeydim!Anneminüzerinibabamlakapatmışlardıamabanaaynısınıyapamayacaklardı.Yaşadığımsürecebütünkonularıbenkapatacaktım!

Öncezayıfadamıncesediniçıkardılar.Hiçbirşeyhissetmedim.SadeceRastin’iveyaptıklarınıdüşündüm.SonraDerçisu’yunorayagittikveağlayaağlayagösterdiğimyerikazdılar.Aklımdanokadarçıkmamıştıki,yıllaröncebabamınnereyikazdığınıtektahmindebilmiştim.Taşıolmayanbirmezarınyerinibukadariyihatırladığımiçinkendiminasılhissetmeliydim?Budurumlariçinbirduyguvarmıydı?Yoksaicatmıetmekgerekiyordu?Nebirlavantakokusualabiliyornedeçevremdekioağaçlarıgörüyordum.Kendimezarımıkazdırıyormuşvebirazdaniçindenbenimcesedimçıkacakmışgibibekliyordum.Maddenin,olmayanbirhaliydim.Olmayadaniyetimyoktu...Cuma’dangeriyekalanlar,tanetaneçıkarıldıvebircesettorbasınıniçinekondu.Kapananfermuarınsesi,bıçakgibisaplandıkarnıma...

Bundansonrakiaşamaotopsiydi.İkisinedeyapılacaktı.KanseriniçsavaşdenilenbirtürüneyakalanmışolanAfganistan’ınAnkara’dakibüyükelçiliğinin,ölüvatandaşlarınınsorunlarıylauğraşacakhaliyoktu.Dolayısıyla,herşeysonaerdiğinde,büyükihtimalleKandalımezarlığınagömüleceklerdi.Buda,Cuma’nın,benimdoğduğumyeregömüleceğianlamınageliyordu.Peki,buneanlamageliyordu?Budurumlariçinbiranlamvarmıydı?Yoksaicatmıetmekgerekiyordu?

Bütünbunlarolurkensavcısüreklibaşınıkaşıyıpbanabakıyordu.Söyleyebileceğihiçbirşeyyoktu.Birvahşetlekarşıkarşıyaolduğununartıkfarkındaydı.Dahadaönemlisi,buvahşetin,aslındabenimgündelikhayatımınbirparçasıolduğunuanlamışvegalibabanaacımayabaşlamıştı.Buyüzdende,hastaneodasında,beni,yüzümüısıracakmışgibisorgulayanoadamgitmişveyerine,neredeyse,şefkatlidiyebileceğim,birinsangelmişti.Hattasorularınıbile,“Hatırlamıyorsanboşver”diyebitiriyordu.Amahatırlıyordum!

“Bizimbahçedençıkanı,dövereköldürdü.Diğerinide,başınabirtorbageçiripboğdu.”“Niyeyaptı,biliyormusun?”diyesoruncada“Kadınlariçin”diyordum.“Beğendiğibirkadınolursagruptanzorlaayırıptecavüzediyordu.Amabazen,karşıçıkan

birilerideoluyordutabii...Buikisinideonuniçinöldürdü...Yanibenöylebiliyorum...”Yıllardıroinsanlarayaptığımherşeyi,sankibabamyapmışgibianlatıyordum.Birbakıma

da,doğruydu.Genetikolarak,Ahad’dan,okadardauzaksayılamazdım,değilmi?Savcınıngözleri,söylediklerimiduydukçaaçılıyorvemidesibirinipbirkalkıyordu.“Yorulduysan,duralım”diyordu.Amayorulanınkendisiolduğunubiliyordum.Hastanedenbirgünlüğüneçıkmıştım.Aslındaiyileşmişsayılırdım.Neredengeldiğinibilmediğimoağrıbirdahauğramamıştıvekendimiçokdakötühissetmiyordum.

Dönüşyolunda,savcınınarabasında,Kandalı’danDünyayagazetesininsonsayısınıgördümveisteristemezgüldüm.Birincisayfasında,kaymakamınodasındakiosaatmerasimininfotoğrafıvardı.Evet,fotoğrafaynıydıamaküçükbirfarkvardı.Gözlerimesiyahbirbantçekilmişti.Haberdegeçenadımlasoyadımda,sadecebaşharfleriyleyazılmıştı.Manşetşuydu:“Vicdansızlar!”Diğerleriylekarışmasınlardiye,vicdanıolmayanlarınbaşlarıbeyazdaireleriniçinealınmıştı.Hernekadar,haklarındahenüzbirmahkemekararıbulunmasada,babam,belediyebaşkanıvebirzamanlarınkahramanıolanJandarmaBaşçavuşYadigâr,gazeteyegörekesinliklesuçluydu.Başlarınınetrafındakiobeyazdaireler,birerhaleyiandırıyordu.OfotoğrafınbanaSonAkşamYemeği’niçağrıştırmasıboşunadeğildi!Kandalı’nınbürokratikvepolitikdünyasındabirdepremolmuştu.Büyükihtimalle,gazeteninarşivinde,hepimizindebiraradaolduğubaşkabirfotoğrafyoktu.Dolayısıyla,birazdaçaresizliktenkullanılmıştıaynıfotoğraf.Nedeolsa,haberde,odacıhariç,kadrajagirmişherkesleilgilibirparagrafvardı.Kaymakamınaçıklamaları,İlçeJandarmaKomutanı’nıngörüşleri,EmniyetMüdürü’nün,“Sorumlularcezasınıçekecek.Kimseninbundanşüphesiolmasın!”şeklindeki

sakinleştiricisözleri,Yadigârhakkında,jandarmakarakolundakikötümuameleiddiaları,benimleilgilidramatikcümleler,babamınetrafındadönenbeddualarvebelediyebaşkanınındünyanınenbaşarısızyerelyöneticisiolduğunadairmaddemaddekanıtlar!Aslında,belediyebaşkanınıişiniçinenedenkattıklarınıdaosatırlarıokuyuncaanlamıştım.Yaşlıodacınınfısıltılarıylabirleştirinceçözebilmiştimdurumu.Başkan,Tanzimadındakitarikatındesteklediğipartidendeğildi,okadar.Dolayısıyla,yerinyedikatdibinegeçirilmesindebirengelyoktu.Bununyanında,gerçektenbirsuçuvarmıydı?Belki...Hattabence,ofotoğraftakiherkes,neyinneolduğunuçokiyibiliyordu.Bazılarısustukları,bazılarıdakişiselolarakişiniçindeolduklarıiçinsuçluydu.Sonuçta,ofotoğraftakihiçbirinsanmasumdeğildi.Çünküofotoğraf,biz,İsa’yıyediktensonraçekilmişti!İşte,köpeklerdehastaneninbahçesindesıralanmış,ellerindemikrofonlarla,kemiksıyırmakiçinsabırsızlanıyorlardı.

Savcınınarabasıaralarındangeçipbinanınönündedurduveköpeklerdenbiri,başımıdayadığımcamasaldırdı.Birhastabakıcıgelipkapımıaçtıvearabadanindim.Osırada,Kandağkadarbirağrı,ensemetutkalgibiyapıştıvehastanekapısında,dizlerimletekeliminüstüneçöktüm.Etrafımıkameralarkuşattıveağzımdan,salyalarlabirlikte,okelimedöküldü:“Salya!”Köpeklerinyerine,benkudurmuştum!Hastabakıcıkolumagirmişbenikaldırırken,ogözlerivekalkankaşlarıgördüm.Mırıldanandudaklarıveuzatılmışolanmikrofonlarıngeriçekilişini...Banasorabilecekleribirsoruyoktu.Karşılarında,onlarayanıtverebilecekbiriolmadığınıanlamışlardı.Oysasadecedüşmüşveavucumadökülensalyalarabakıp“Salya!”demiştim.Yinedeanlamalarıiçinyeterliolmuştu.Kurtlartarafındanbüyütülüpkurdadönüşmüşbirçocukgibiydim.13günboyuncacesetlerleyaşamışvebircesetolmuştum.Gerçektendebanaocesetlerbakmıştı!Benidonmaktankorumuşlar,hattaölübirgöğüstenemdiğimosütlebeslemişlerdi.Şimdideben,onlardanbirigibibakıyordumetrafıma.Öylebirbakıyordumkibütünköpeklerbaşlarınıvekameralarınıeğipuzaklaşıyordu.Çünkü,olmasıgerektiğigibi,üçüncüsayfakokmuyordum.Tanıdıklarıhiçbirşeyebenzemiyordum.Haberajansları,gazetelervetelevizyonkanalları,yanlışinsanlarıgöndermişlerdi,ohastaneninbahçesine.Ancakbirsavaşmuhabirikonuşabilirdibenimle!Çünkübirsavaştanibarettimveiçimdenölüçıkıyordu!HayatFiziğineGiriş....Hattaherhangibirsavaşdeğil,biriçsavaşmuhabirigerekiyordubana!İkidevBudaheykelininyıkılışınaveanlatacaklarımaancakodayanabilirdi.Diğerlerininmidesikaldıramazdıhiçbirini.Kaldıramıyorduda!Yakameralarınıyadagözlerinikapatıyorlardı.Çünkübiliyorlardı!Ben,ayrıntısıcehennemolanbirhaberdim.Okuyansayfaçevirir,izleyenkanaldeğiştirirdi.Dolayısıyla,başlığındanibaretbirhaberolarakkalmalıydım!Cehennem,sadecebirkelimeydiveöylekalmasıgerekiyordu.Şeytanayrıntıdagizlenmiyordu!Zatenoradayaşıyordu.Çünküayrıntıonuneviydi.Adresi!Cehennem!Vekimse,yoluorayadüşsünistemiyordu!Buyüzdendeayrıntılargizleniyordu.Hepimizvebütünhaberlerbirbirimiziçinbirerözettik,dahafazlasıdeğil.Birhaberözeti!Birgüngelecekvekimseyigereksizayrıntılarlasıkmamakiçin,birileridebudünyayıözetleyecekti.

“Sayınseyirciler,bugünelimizegeçenbirhaberegöre,Dünyaolarakbilinenbirgezegendeinsanlardoğdu,yaşadıveöldü.Şimdi,sıradakihaberimizegeçiyoruz...”

İstanbul’dabiryetiştirmeyurdunayerleştirilecekveokuladevamedecektim.Kaymakamınplanıbuydu.Ölmesigerekenamahayattakalmış,kimsesizbirçocukolarakKandalı’dayadayakınlardabiryerdeyaşamamıistemiyordu.Uzaklaşmamgerektiğinidüşünüyordu.Çağrıştırdığımbütünkorkunçluklarveben,biranöncehafızalardansilinmeliydik.Büyükbirmemnuniyetlesilinebilirdim!Hiçsorundeğildi.Yanındakisavcıyabakıyor,sonradabaşınıçeviripbenimlekonuşuyordu.

“Herşeyiunut!”diyordu.“Yepyenibirhayatvarönünde...Okulunudasakınihmaletme.Sanagüveniyoruz!Büyükadamolacaksınileride,Gazâ...Birşeyeihtiyacınolursa,bizburadayız...”

Makamodasındaydık.Karşımdaoturansavcıbaşınısallıyorvebütünsöylenenlerionaylıyordu.İfademi,tamdaistediğigibi,Yadigâr’ınvebelediyebaşkanınınaleyhindevermiştim.Ender,bunuöğrense,beniöldürürdüamasavcımahkemeninkimliğimigizlitutmasınısağlayacağınasözvermişti.Çünkü“Korkuyorum”demiştim.“Banabirzararvermelerindenkorkuyorum!”Oysaumurumdabiledeğildi...Tekisteğim,biranönceevegidipeşyalarımıtoplamakvebeniİstanbul’agötürecekolanootobüsebinmekti.Öncekaymakamsonradasavcıkalktıayağa.Ensonundadaben...Birbirimizleişimizbitmişti.Nebenimonlardan,nedeonlarınbendenalabileceğibirşeykalmıştı.Tokalaşmakiçinelimiuzattım.Amaonlarbenikendilerineçekipşakaklarınışakaklarımadeğdirmeyitercihetti.Devletleböyleayrıldık.Dumanıhâlâüstündetütenyenibitmişbirpazarlıkkokusuiçindeveşakaklarımızıçarpıştırarak...

Odadançıktığımızda,Kandalımührünün,eskibirkoltuktaoturduğunugördüm.Yaşlıadamıngözleriyinekapalıydı.Demekkisadecefotoğraflardadeğil,hayattadagözlerikapalıçıkıyordu...Sonra,ortayaşlardabiradamlatanıştırıldım.Kaymakamlıktaçalışanbirşofördü.

“FaikBey...Seniogötürecekİstanbul’a.”NediyeceğinibilemeyenFaik’inağzındansadecebir“Geçmişolsun”çıkabildi.Cesetlerin

içindençıkmışçocuklauzunbiryolculukyapacakolmaktançokdahoşlanıyorgibigörünmüyordu.Amabirharcırahalacağındanemindim.Faikdeoyolparasınıdüşünüpkendinisakinleştiriyorolmalıydı.Nedeolsa,memuriyetbirhayattakalmasanatıydı.Memurlar,daimahayattakalacakvekıyametinresmiyetkazanmasınısağlayacakolanlardı.Yalnızteksorunları,bütüntırnaklarıvebordrolarıylatutunduklarıohayatlaneyapacaklarıhakkındahiçbirfikirlerininolmamasıydı.Çünkühenüzkonuylailgilibiryönetmelikyayımlanmamıştı...

Otobüsünkalkmasınadahadörtsaatvardı.BinadançıktıkveFaik’ingösterdiğibeyazarabayabindim.Camıaçıp,KandalıHükümetKonağı’nasonkezbaktım.Babamlamerdivenlerindençıkıpiçinegirdiğimiz,sonrasındadakolumdabirsaatle,kapısındançıktığımızogünüdüşündüm.Kocabirgünüdüşünmekbirkaçsaniyedenfazlasürmedi.BütünhayatımıdüşünüpbitirdiğimdeyseTozSokak’açoktansapmıştıkbile.Yüzyıldırevdenuzaktaymışımgibihissettim.Oysahastanedesadece8geceyatmıştım.Doktorlar,“İyisinartık!Birşeyinyok!”demişlerveosabahbenitaburcuetmişlerdi.Dolayısıyla,sadece21günuzakkalmıştım,tabelasınıkendiellerimlediktiğimsokaktan...

Evinönünegeldikvedurduk.“Bensenibekliyorumburada”dediFaik.Arabadanindimvesavcınınverdiği,anahtarıcebimdençıkarıpyürüdüm.Evinkapısını

açıpiçerigirdim.Evdekitekbavulunneredeolduğunubiliyordum.Babamınyatağınınaltındaydı.Çekipaldımveodamagötürüpyatağımınüstünekoydum.Dolabımıaçtımve

çıkardığımgiysileribavulayerleştirmeyebaşladım.Sonundagidiyordum!Siktirolupgidiyordumişte!Herşeybitmişti!NeAhadkalmıştı,nekaçaklar,nedeKandalı!Hayatımdailkkezbavulhazırlıyordum...Sandığımkadarzordeğilmiş,diyedüşündüm.Hiçbirşey,sandığımkadarzordeğilmiş!Gitmekde,kaçmakda,yokolmakda,hiçbirşey...

Bavulumhazırdıartık.YenidenAhad’ınodasınagirdimvebaşucundakikomodininçekmecesiniaçtım.Anneminkolyesiylefotoğrafını,elimlekoymuşgibibuldum.Yanlarında,birazdaparavardı...Hepsinialdımveceplerimesoktum.

Evdedahafazlakalmakistemiyordum.Bavulualıpodamdançıktımvekapıyadoğuyürüdüm.EvdensonbirnefesalıpkapıyıaçtımveEnder’igördüm.Arabanınyanındadurmuş,Faik’lekonuşuyordu.Benigörüncesustuvebanadoğruyürümeyebaşladı.Buaradabende,kapıyıkapatıpkilitledim.Biryandanda,babasıylailgiliifademiöğrenmişolsa,yürümezkoşardı,diyedüşünüpkendimirahatlatmayaçalıştım.

Enderburnumundibinekadargelipdurduvehiçbeklemediğimbirşeyoldu.Hiçbirşeysöylemeden,banasarıldı.Banaenson,kimin,nezamansarıldığınıhatırlamıyordum.Neyapacağımıbilemedim.ÖncebiziizleyenFaik’legözgözegeldim.Sonragözlerimikaçırıp,başkayerlerebakmayaçalıştım.Amabaşımıoynatamadığımiçinönümdepekdebirseçenekyoktu.Çenemiyabancıbiromzunüstüneyaslamış,sabitbiçimdeduruyordum.İsteristemez,bendebavuluyerebırakıpkollarımıkaldırmışveEnder’esarılmıştım.Amasessizlikiçindekioduruşumuzbanaöylesineanlamsızgeliyorduki,biranöncesonraermesindenbaşkabirşeyistemiyordum.Doğrusu,buinsanlıkdışıduygumunanlaşılmasındankorkuyordum.ÖzellikledeFaik’in,birinsanbanaböylesinedostçasarılmışken,benimhiçbirşeyhissetmediğimianlamasındankorkuyordum.Nedenbilmiyorum,amakorkuyordum.Belkideutanıyordum.Peki,osıradaEnderneyapıyordu?Nereyebakıyordu?Keşkeyüzünügörebilseydim.Enazındanonutaklitederdim!Faik’leyenidengözgözegeldimvebudefabakışlarındankaçabilmekiçingözkapaklarımıindirmekzorundakaldım.Evet,böylesidahaiyiydi!Birinesarılırkengözleriyummak,insanıdahaiçtenbirigibigösteriyorolmalıydı.Amabudefada,osımsıkıkapalıgözlerimle,kendimdengeçmişgibigöründüğümüdüşündüm!Durumufazladramatikleştirmişgibi...

Obirkaçsaniyeliksarılmaanı,sankihaftalarcasürdüvebirtürlübitemedi!SonundaEnderkollarınıgevşetip,sırtımdançektivekonuştu.

“Babamıaçığaaldılar...Mahkemeyeçıkacak.”Nediyebilirdimki?“Biliyorum...Savcıdabenitehditetti.Herkesinaleyhineifadevereyimdiye...”“Orospuçocuğu!”dediEnder.“Amahiçbirşeysöylemedim...Neredeysebenideatacaktıiçeri!”“Orospuçocuğu!”dedi.Yine...“Evet!”dedim.“Tambirorospuçocuğu!”SonrabirdenEnderbanatekrarsarıldıvebudefafısıldadı.“Sensinoorospuçocuğu,gerizekâlı!Senanlattınherşeyi,biliyorum!Amınakoyacağım

senin!”KendimiçekmeyeçalışıyordumamaEnderbenibırakmıyorvekulağımıniçinde

konuşmayadevamediyordu:“Bittinsen!Geberteceğimseni!”Vekollarınıindiripgeriçekildi.“Yeminediyorum,benbirşeysöylemedimEnder!”

OsıradaFaik’insesiduyuldu.“Çocuklar,hadi!”“Birdakika!”diyebağırdım.Sonrada,öfkedennefesenefesekalmışolanEnder’ebakıp,bu

defabenfısıldadım.“Neyeinanmakistiyorsan,onainan!Amabenkimseyehiçbirşeyanlatmadım!”BununüstüneEnder,kurumuşdudaklarınıyalayıpkonuştu.“Öyleolsun,peki...Amahiçboşunadönmeburalara!Çünküyakacağımbuevi!”“Yak,amınakoyayım!”dedim,bende.Sonradayürüyüpgittim...KapınınönündebıraktığımEnder’inbeniizlediğinibiliyordum.

Ensemdevesırtımda,bakışlarınınağırlığıvardı.Faikbagajıaçtıvebavuluiçinekoydum.Arabayabindim.

“Arkadaşınıdabırakalım,istersen”dediFaik.“Yok”dedim.“Onunbirişivarmış...”ArabaçalıştıveburnuTozSokak’ıgösterdi.Babamınbirtürlüasfaltdöktürmediği,toza

batmışoyolparçasındangeçiyorduk.DikizaynasındaEnder’igördüm.Yumruklarınısıkmışbirkorkulukgibiduruyorvesırfoduruşuylaarabayıhavayauçuracakmışgibibakıyordu.İstediğikadaryakabilirdievi!NasılolsaKandalı’yadönmeyecektim.Hemdehiçbirzaman!Aynadasadeceağaçlarvebirazdagökyüzükaldı.Enderkaybolupgitti.Birdahadagörmedimçocuklukarkadaşımınyüzünü.HattaEnder’i19yaşındansonra,kimsegörmedi.Çünküaskerliğiniyapmayagitmişamadönememişti.Felat’ınköyüneyakınbiryerlerde,SüphanYaylası’nda,birPKKmayınıtarafındanparçalanmıştı.Bastığıtopraktanölümçıkmıştı...Yinedebendenintikamınıalmışsayılırdı.ÇünküobitmekbilmeyensarılmamızınüstündensadecebirhaftageçmiştikiKandalı’danbirhabergelmişti.Arayan,savcıydı.“Eviniziyaktılar”demişti.Sonradasormuştu:“Kimyapmıştırsence?”

“Bilmiyorum”demiştim.Aynıailedenikikişiyiihbaretmemekgibibirprensibimvardı.Hattagalibabuhayattasahipolduğumtekprensipoydu...

Ender’inbenihiçbirzamanaffetmediğinitahminedebiliyordum.Hayatınınsonnefesinekadarbendennefretetmişti.Çünkütabiikibabasınıhapsesokanlardanbiriolduğumubiliyordu.Kandalı’ydıorası!Gizlilik,birmahkemekararıdeğil,birmasaldı.VeEnder’in,yaşadığısürece,beniilkgördüğüyerdeöldürmeyihayalettiğindenemindim.Amaarayabaşkabirmasalkarışmıştı.Ohikâyedede,babasıtarafındanPKK’nındağcılarınateslimedilmişolanFelat,hayatımıkurtarmakiçinEnder’inyolunamayındöşüyordu...Ender’edesöylediğimgibi:Neyeinanmakistiyorsan,onainan!Enazından,kendindenbaşka,kimsesenikandıramaz.21.yüzyılşartlarında,buda,hiçyoktaniyidir,değilmi?

16yaşındaydımveİstanbulmükemmeldi.Okulummükemmeldi.Kaldığımyurtmükemmeldi.Derslerimmükemmeldi.Zamanmükemmeldi.Hayatmükemmeldi.Teksorun,“mükemmel”kelimesindeydi.Çünkükendiminekadariyihissettiğimianlatmakiçinyetersizdi.Onundışındaherşeymükemmeldi.

BiryılönceFaik’in,benielleriyleteslimettiğiyurdaöylebiralışmıştımkisankibütünhayatımoradageçmişti.Dörtkatlıbirbinaydı.İkikatıyatakhaneolarakdüzenlenmiş,ikikatıdaortakyaşamalanlarınaayrılmıştı.Aslındaiçindeyatakolmayanherodayaböyledeniyordu:Ortakyaşamalanı!Bilgisayarodası,televizyonodası,etütodası,hobiodasıvediğerodalar...Herbirininkapısınınyanında,duvaraçakılmışbirlevhada,adıyazıyordu.Obinada,bulunduğumheryerinbiradıvardı.İstanbul’unbilebiradıvardı:Haftaiçi,okul,haftasonu,çarşıdeniyordu.Bukesinlikvedüzenbenibüyülemişti.Obinadakaybolmakmümkündeğildi.Tuvaletveduşlarınbilenumaralarıvardı.Mekân,insantarafındankontrolaltınaalınmışveadilbiçimdepaylaştırılmıştı.Hayatımdailkkez,birşeyleri,başkalarıylaortaklaşakullanıyordum.Yıllarıtanımadığıinsanlarınyaşamşartlarınıbelirleyerekgeçmişbiriiçin,bubüyükbiryenilikti.Birkaçmevsimöncesinekadar,herşeyibendağıtırdımvebaşkalarıpaylaşırdı.Amaartık,dağıtımıyurtmüdürüAzimyapıyorvebendeverilenherşeyidiğerçocuklarlabirliktepaylaşıyordum.Hernekadarbuuygulamanın,dağıtantarafındabüyümüşolsamda,yabancısıolmadığımbirdüzenekti.Yapılmasıgerekentekşey,dağıtmagücünüelindebulunduranlaiyiilişkilerkurmaktı.Hattanekadariyiilişkikurulursa,dağıtımdanokadarkârlıçıkılırdı!Sonuçta,yurtdabirdeposayılırdı.Depoyukimyönetiyorsa,onayakınolmakgerekiyordu...

Bütünbunlarınyanında,zamanda,aynıtitizlikleparçalarabölünmüşvehaftalıkprogramlarbiriminedönüşmüştü.Hereyleminbirbaşlangıçvebitişsaativardı.Girişkatındakipanoda,kahvaltısaati,etütsaati,ortakalanlarınherbirininkullanımsaatleri,akşamyemeğisaati,ışıklarınkapanmasaati,uyanmasaati,çıkışsaati,dönüşsaati,yıkanmasaativeherşeyinsaatiyazıyor,bileklerimizdede,Azim’inhediyesiolan,siyahplastiksaplısaatlerduruyordu.Evet,artıkkaymakamınsaatdilimindençıkmışveAzim’inkinegirmiştim.Veburada,zaman,evcilleştirilmişbiryırtıcıhayvangibiydi.Teksahibibizdikvebumuhteşemdi!Nemekânnedezamandaenküçükbirçatlakyadadelikvardı.İkisindendetekbirdamlabilesızıpboşluktakaybolmuyordu.Enüstdüzeydefaydalanabileceğimizbiçimdetasarlanmışlarveböylece,yaşları13’le18arasındadeğişenbizler,bireryaşammakinesinedönüşmüştük.Hayatımız,kusursuzolarakimaledilmişbirsaatlibombakadardakikti.

Kandalı’dakiokulumtarafındankendisineiletilmişolandosyam,Azim’ihaylietkilemişti;Faikyanımızdanayrılırayrılmaz,“Büyükişleryapacağızseninle!”demişti.Oanbucümleyitamamenyanlışanlamıştım.Birazdaalışkanlıktandı.Nedeolsa,ogünekadartanıdığımçoğuyetişkingerçekbirsahtekârdı.Birzamanlarbabamınyaptığıgibi,Azim’indekendisinebirsuçortağıaradığınısanmıştım.OysaAzim,üniversiteeğitimimdenbahsediyordu.Nasılolsa,liseyidereceylebitirecektim!Bununüzerinekonuşmayabiledeğmezdi.Dolayısıyla,esasilgilenilmesigerekenkonu,gideceğimüniversitevealacağımakademikeğitimdi.Azim’ekesinliklekatılıyordum!Doğuştanşampiyonbiratletilehayatıboyuncaoatletiaramışbirantrenörüntanışmasıydı,bizimkisi.İlkgörüştehırstı!

Neyazıkkidönemortasındageldiğimiçinokulabaşlamammümkündeğildi.Ancakboşdurmamdakabuledilemezdi.Azim,derhalbirbağışçıbulupdilkursukaydımiçingereklidesteğialdıve“İngilizceöğreneceksin!”dedi.Böylece,haftada14saatdersgördüğümkursagidipgelmeyebaşlamıştımki,budefadakarşıma,emeklibirliseöğretmeniçıkarıp,

“Matematikçalışacaksın”dedi.Buarada,benisatrançkulübünedeyazdırmışve“İlkturnuvadaenazbirüçüncülükbekliyorum!”demişti.Veben,Azim’inherdediğiniyapıyordum.Çünkübütünbunlar,banaokadariyigeliyorvebeniöylesinemeşgulediyordukineiçindençıktığımkaranlığınedeocesetleridüşünüyordum.Aklımabilegelmiyorlardı.Unutulmuşlardı.Aslında,yurdaayakbastığımandasilinipgitmişlerdi.Rüyalarımdabilegörmüyordumoölüyüzleri.Başkarüyalargörüyordum.Geleceğedairrüyalar.Satranca,üniversiteye,kitaplara,dönüşeceğimGazâ’yadairrüyalar...

Sadecebirgece,bunlardanfarklıolarak,rüyamda,kendimiöksürürkengördüm.Sonradabiranahtarçıktıağzımdan.Küçükvesiyahbiranahtar.Avucumdakioıslakanahtarıtanıyordum.Rüyamda,“Bubirkasaanahtarı”diyordum.“Zihnimdekikasanınanahtarı.Geçmişimedairherşeyokasanıniçinde.Hepsioradakilitli.Buyüzdenhatırlamıyorumhiçbirini.Vemadembuanahtarısavurabileceğimbirdenizyokiçimde,bendeonukusupdışarıattım...Korkacakbirşeyyok...Uyumayadevamet...”

Buaslındabirmantıkrüyasıydı.Aklımın,oyaşımakadariçindengeçtiğimbütüncehennemleri,günde100kezhatırlamıyorolmamıbirmantığasığdırmaçabasıydı.Hatırlamıyordumçünkühatırlamakistemiyordum.Hatırlamıyordumçünkühatırlamamayayetecekgücümvardı.Buöylebirgüçtükigeçmişimveanılarımsadecebanaitaatediyordu.Enönemliside,hastanede,defalarcapençesinedüştüğümokorkunçağrıbeniterketmişgibigörünüyordu.Odabanaitaatediyorolmalıydı.Ağrıyıkovmuştumveodasiktirolupgitmişti.Olmasıgerekendebuydu!Çünküaynışekilde,geleceğimideönümdedizçöktürecekvekendimden,neistersem,onuyapacaktım!TabiikiAzim’indesteğiyle.Oolmadanhiçbirşeyyapamazdım.Dışdünyaylatekbağlantım,Azim’di.Benigeleceğetaşıyacakolangondolundümenindeşimdilikovardı.

Okullaraçılanakadargeçensüreiçinde,beniöylesineçalıştırdıki,babamınöldüğünüöğrendiğimangerçekleşmişolanyenidendoğuşum,hertürdenbilgiylegenişleyenzihnimsayesinde,müthişbirşekildedevametti.Eskidenolduğugibi,elimegeçenherkitabınsayfalarınasaldırmıyordumartık.Zamankaybetmemekiçin,sadeceokumamgerekenlerleilgileniyordum.Azim,benikütüphanesorumlusuyapmıştı.Aslında,diğerçocuklarokulagittiklerivebinadasadecebenkaldığımiçin,neredeyse,herşeyinsorumlusuhalinegelmiştim.Günlerim,temizleyerek,düzenleyerek,İngilizcekursunagidipgelerek,Azim’inbenimiçinhazırladığıdersprogramınıuygulayarakgeçiyordu.Örneğin,birsaatboyuncatuvaletveduşlarıyıkıyor,birsaatboyuncadamatematikçalışıyordum.Yadakütüphaneyebağışlanankitaplarıayırıpetiketliyor,sonradatarihyadafelsefeokumalarıyapıyordum.Azim,özelliklePlatonokumamgerektiğinidüşünüyordu.HediyeettiğiDiyaloglar’ıokuyordum.Ayrıca,haftadaenazikiromanbitirmemveçıkardığımözetleriAzim’inmasasınabırakmamgerekiyordu.Neredeysehiçboşzamanımyoktu.Sürekliçalışıyordum.Yabirşeylerokuyupyazıyoryadabinaylailgileniyordum.Zihnimidinlendirebildiğimnadirzamanlardanbiri,öğleyemeklerindensonrageliyordu.KahvesiniodasınagötürdüğümAzim’inkarşısınaoturuyorveonunlasatrançoynuyordum.Ancaksatrançtabenimkadariyideğildi.Dolayısıyla,Azim’inhamlelerinibeklerken,bendebaşkaşeylerdüşünüyoryadaçevremiinceliyordum.Çocuklarıylakarısınınfotoğraflarını,vitrindekiödülleri,duvardakisertifikalarıveçocuklarınınbaşkafotoğraflarını...İkikızıvardı.İkisideüniversiteöğrencisiydi.AncakAzimailesindenhiçbahsetmezdi.Sankikarısıveçocuklarıoçerçevelerlebirliktesatınalınmışsahtebirerfotoğrafmışgibi,konuyuaslaaçmazdı.Azimveben,başkaşeylerdenkonuşurduk.Geleceğimden,bilgiden,okuduğumromanlardan,hayattanvedisiplindenbahsederdik.Nede

olsa,Azim,birdisiplinsayacıydı.Birdisiplinölçer...Ağzındançıkankelimelerinsayısınınbilefarkındaolduğunudüşünürdüm,bazen.Bedeninidiktutan,omuriliğideğil,disiplindi.Disiplinveseçilmişkelimelerveçoğunluklasessizlik...Aramızdakimesafehemçokuzakhemçokyakındı.Hembirbaba-oğulkadartanışıyorhemdebirbirimizihiçtanımıyorduk...Bazendehiçkonuşmazdık...Sadeceodasınagirerveçıkardım.BazendeçıkarkenAzimarkamdanseslenirdi:

“Gazâ?”“Efendim?”derdim.“İyimisin?”“İyiyim...”“Eminmisin?”“Evet.”“İyi...”Yurdagelişiminüzerindenneredeyseyediaygeçmiştikiokulabaşladım.Öğretmenlerin

sondereceyetersiz,öğrencilerindebirgerizekâlılarsürüsüolduğuvasatbirokuldu.Yinedebenimiçinmükemmeldiçünküokulbirincisiolacağım,dahailkgündenbelliydi.HattaAzim,“Birseneidareet,sonrabirbursayarlarız”demişti.Vedediğigibideyaptı.Birsonrakiyıl,enazsekizkaçağıDuşanbe’denLondra’yataşıyacakmiktardaücretiolan,özelbirokulatambursluolarakkaydedildim.

Böylece,17yaşında,kendimi,içinedoğduğumülkeninenzenginailelerininçocuklarınıngittiğiookuldabuldum.Buradakiöğrencilerdahadagerizekâlıydı.Dolayısıylahepsininarasındansıyrılıp,armasınıüniformamdataşıdığımokuliçinbirgururkaynağıolmamçokdahakolaydı.Üstelikneannemnedebabamvardı.Kibubeni,öğretmenlerimingözlerinidahadayaşartanbirmanzarayadönüştürüyordu.Üstelikcebimde,Azim’inverdiğiüçkuruşlukbirharçlıkvekâğıttanbirkurbağadanbaşkahiçbirşeyyoktu.Nediğerçocuklargibi,kışınkayakyapmayaKietzbühel’egidebiliyornedeyazınNewYorkMetropolitanMüzesi’ne,ailemtarafındanzorlasokuluyordum.Ancak,okuldakiortalamazekâvealgıdüzeyinivarlığımlaartırmışolduğumdayadsınamazbirgerçekti.Benveherkes,Gazâ’dançokşeybekliyorduk!ÖzellikledeAzim...

Yurttakiikinciyılımda,onuartıkdahaazgörüyordum.Satrançseanslarımız,haftadabiredüşmüştü.Cumaakşamları,Azim,evinegitmeküzereyurttançıkmadanhemenönce,odasındabirarayageliyorveyarımkalmışherşeyiobirsaatliksüreiçindetamamlıyorduk.Yurttakiçocuklarınçoğubeniölümünekıskanıyordu,ancakellerindenbirşeygelmiyordu.Benimdeonlariçinyapabileceğimbirşeyyoktu.Sadecehaftadaikikez,etütsaatlerinde,okuldaanlayamadıklarıderslerdeonlarayardımcıoluyor,böylece,aramızdakiayrıcalıkfarkınınbedeliniödemeyeçalışıyordum.Hepside18yaşınıdoldurduğugünnehaltedeceğiniveyurttanayrıldıktansonrahayatlanasılmücadeleedeceğinidüşünüyordu.Aslında,üniversiteeğitiminebaşladıklarıtakdirde25yaşınakadaryurttakalabilmeleriiçinyönetimebaşvurabilirlerdi.Amahiçbirinindeböylesibirplanıyoktu.Tekistedikleri,sahipolduklarıhayatın,birbuzkütlesigibidonup,sonsuzakadardevametmesiydi.Hattabütünbunlarıdüşünmektenuykularıkaçıyorvearalarında,geceleri,gizligizliağlayanlaroluyordu.

Yurdageldiğimdenberi,dörtkişilikbirodadakalıyordum.İkiyıldıraynıçocuklarlabirlikteydim:Rauf,DermanveÖmer.Üçünündeilgialanı,bütünyaşıtlarıgibiaynıydı:Kızlar.Uyumadanönce,mutlakacinselliğeilişkinortakhayallerkurupgözleriniöylekapatırlardı.Üçüdedahaöncebirkadınadokunmamıştıvebiryandanogününgelmesinisabırsızlıklabekliyor,

biryandandaaslabüyümekistemiyorlardı.Çünkübüyümek,onlariçin,yalnızlıkladoldurulmuşbirfelaketlerçuvalıydı.Tabiikigeçmişimhakkındahiçbirşeyionlarlapaylaşmıyordum.Ölüyadadirilerleyaşadığımcinseldeneyimlerimdensekesinliklesözetmiyordum.Ben,onlarıngözünde,paralarınıçalmadığımvesırlarınıanlatmadığımiçingüvenilirbirodaarkadaşındanbaşkabirşeydeğildim.Zatendahafazlasıdaolmakistemiyordum.

Yurttayadaokuldatanıdığımbütüninsanlarlakurduğumilişkiler,birsaatmekanizmasıiçindekiçarklarınbirbirlerinidöndürmekiçingeçiciolarakkenetlenmelerindenibaretti.Hayatımdakiherşeyişlevseldi.Selamverdiğimveadımıbilenbütünoinsanların,ayakkabıbağcıklarımdanhiçbirfarkıyoktu.Hepsidebirişeyarıyordu,okadar.Çoğudaaynıişeyarıyordu.Benonlarlakısasohbetleryapıyordum,onlardabenirahatbırakıyordu.Çünkühiçiletişimkurmamanındikkatçekeceğini,dolayısıylahayatımızorlaştıracağınıbiliyordum.Ben,gelecekleilgileniyordum.Odaarkadaşlarımınaksine,korktuğumşeyler,önümdeuzananlardeğil,geçmiştekalanlardı.Okuldakilerleolanilişkilerimdeçokfarklıdeğildi.

Hernekadar,sınıfınkızlarıiçin,Ahad’dankalmabirpiçlikvebirçiftsolukmavigözsayesindeilginçolsamda,genelde,sinirbozucubirorospuçocuğuolduğumunfarkındaydım.Çünküevegötürdükleriherdüşüknottaailelerininonlarıbenimlekıyasladığındanemindim.“SeninherşeyinvaramabakGazâ’ya!Çocuk,hayattatekbaşına!Amanekadarbaşarılı!”Süreklibucümleleriduyuyorolmalılardı.Onlarda,bununüzerine,anneleriyadababalarınabakıpbaşlarınısallarken,“Keşkesizdegebersinizde,bendeGazâgibikimsesizkalsam!”diyeiçlerindenyalvarıyorolmalılardı.

Aslındabende,onlarınbirerorospuçocuğuolduğunudüşünüyordum.Enazındanteknikolarak.Çünküaradabirdeolsa,annelerinigörüyordum.Babalarınıdagörüyordum.Okulagelipgidiyorlardı.Ormanınençirkinhayvanıylaengüzelhayvanınınçiftleşmesinisağlayanşey,paradanbaşkaneolabilirdi?Zenginlik,birçokşeyinyanında,nesillerigüzelleştirmeyedeyarıyordu.Dolayısıyla,okuldakilerinçoğununannesi,birdefalığınadaolsa,kendinisatmıştı.Güzellik,bulaşıcıbirsermayeydi.Görebiliyordum.Okadardaaptaldeğildim.Okadardadeğil...

Azim’intekkişilikbirMilliEğitimBakanlığıgibiçalışıpbanasunduğuoburssayesinde,herşeyolmasıgerektiğigibiilerliyordu.AncakbudefadaAzimdeğişmeyebaşlamıştı.Kendisiyleyeterincezamangeçirmediğimidüşünüyorveüniversiteyiİstanbul’daokumamgerektiğikonusundaısrarediyordu.Oysaben,araştırmamıyapmıştım.İnternet’inişedahaçokyaradığıyıllardaydık.Dünyaüzerindeki,ilgimiçekenbütününiversiteleriincelemişvekararımıvermiştim.İngiltere’yegitmekistiyordum.TamolarakCambridgeÜniversitesi’ne.Hernekadar,Azim,BoğaziçiÜniversitesi’ndeUluslararasıİlişkilerbölümünegirmemgerektiğinidüşünsede,ben,sosyalantropolojiüzerineeğitimalmakistiyordum.İnsanlararasısömürününteknikkurallarınınezberletildiğibirbölümilgimiçekmiyordu.Ben,okurallarınkeşfedildiğiveyazıldığıyerdeolmakistiyordum.Nedeolsa,hayatım,bireyintoplumlaolanilişkisiniheraçıdaninceleyerekgeçmişti.NeCambridgenedebaşkabirokul,insanıbenimkadariyitanıyanbaşkabiröğrencibulabilirdi.Cambridge’dekiSosyalAntropolojibölümünegirmişyadagirecekolanhangiöğrenci,henüz15yaşındayken,benimgibi,insanlarüzerindesosyaldeneyleryapmıştı?İnsandenenyaratığınbirkullanımkılavuzuvarsaeğer,benonuyazacakolankişiydim.Azim’in,yönettiğiyurdunduvarlarınınarasınasıkışmışküçükhayalleribeniilgilendirmiyordu.Kendimionlarlasınırlandırmammümkündeğildi.Cambridgekonusundabanayardımcıolmayacaksa,benimdeartıkAzim’eihtiyacım

kalmamıştı.Hayatımdakiişlevi,sönmüşbirgüneşgibisonaermişti.Ancakkendisininbundanhaberiyoktu.OhâlâbeniaydınlattığınıvebirSokratesolduğunudüşünüyordu.Oysasoğumayabaşlamışbirtaşparçasıydıveartıkhiçbirişeyaramıyordu.ÜstelikCambridgekonusundabanaengelolmakiçinelindengeleniyapacağınıhissedebiliyordum.Kazançlarımuğrunadevrettiğimözgürlüğümügerialmanınzamanıgelmişti...

Yılsonunadoğru,birCumaakşamı,herzamankigibiAzim’inodasındaoturmuş,satrançoynuyorduk.Normalde,Azim’inbakışları,birsonrakihamlesinihesaplamaküzere,aramızdaki64karelikdamalıtahtayasabitlenmişolurdu.Amaşimdi,oda,benimgibi,etrafınıinceliyorveoyunlapekdeilgilenmiyordu.Bununüzerine,havadauçuşanbakışlarımızkesiştivegözgözegeldik.Birnefesalıpkonuştu:

“Seninlegururduyduğumuhiçsöylemişmiydim?”Söylememişti.Amaartıkgerekyoktu.“Teşekkürederim.”“Gerçekten!”dedi.“Başınagelenoncaşeydensonra,okuldabukadarbaşarılıolman...

Burada,bana,bukadaryardımcıolman...”Birteşekkürdahaettim...“Peki,nasılyapıyorsun?”“Efendim?”“Nasılbeceriyorsunbunu?”“Bilmem...”“Çünkübenbeceremiyorum...”Artıksatrançoynamıyorduk.Başkabiroyunageçmiştik.Buyüzdendesessizkaldım.Ama

Azimdevametti.“51yaşındayım.Hayatım,hepseningibiçocuklarlageçti.Tabii,hiçbiriseningibideğildi,o

başka!Ama...Hepçocuklarvardıetrafımda,anlıyormusun?Vebenonlariçinelimdengelenherşeyiyaptım...Amaneoldusonra?Neişeyaradı?Hepsiboşunaaslında,biliyormusun?Hepboşuna!”

“Olurmu?”dedim.“Kimbilirkaççocuğunhayatınıdeğiştirdiniz?”“Doğru”dedi.“Değiştirdim...”Arkasınayaslandıveceketininiçcebindenbirzarfçıkardı.“Busabah,masamdabunubuldum.Biribanabirmektupyazmış.Bak...Üstündebirpulbile

var...Negarip...Birmektupalmayalı,yıllaroluyor,herhalde...Nediyor,biliyormusun?..Senitacizediyormuşum.Hattaseninlebirilişkimvarmış...Veeğeristifaetmezsem,benikurumaşikâyetedecekmiş...”

Güldüm.“Kimyazmışböylesaçmasapanbirşeyi?”“Bilmiyorum...İmzayok.”“Mutlakaburadanbiridir.Hepsinindeelyazısınıtanırım.Verirsenizeğer...”deyipelimi

uzattım.AmaAzim,zarfıyenidencebinekoyduve“Bilgisayardayazılmış”dedi.Sonrada,başınısallayıpdevametti.

“BençoküzgünümGazâ...Çok...”“Üzülmeyin”dedim.“Sakınüzülmeyin...Bizneolduğunubiliyoruz.Bizgerçeğibiliyoruz.

Sizbeninetacizettiniznedesöylediklerigibibirilişkimizoldu...Biz,ikierkekgibiâşıkolduk,okadar!”

“Amasen,benimgibideğildin...Senibenzorladım.”

“Hayır!Buhayatta,beni,kimse,hiçbirşeyiçinzorlayamaz!Şimdi,artıkdüşünmeyinbunları...Ayrıcasırasizde...Eğerbirşeyleryapmazsanız,dörthamledematolacaksınız.”

Bütünilişkileriminbirişlevivardıveokuldakiarkadaşlarımınannelerindenpekdefarkımyoktu.Azimde,benimiçinyapabileceğiherşeyiyapmıştıveartıksadecesatrançoynamayayarıyordu.Üsteliksatrançtanhiçanlamıyorvedahadakötüsü,bensizbirhayatdüşünemiyordu.Azim’i,odasının,üzerinegelenduvarlarıylayalnızbırakıpdışarıçıktımvemerdiveneyöneldim.Hembasamaklarıağırağırtırmanıyorhemdeyenialdığımşiirkitabınıkarıştırıyordum.Rimbauddiyebiriyazmıştı.Nedenbilmiyorumamaokuduğumherdizesitanıdıkgeliyordu.Hernekadarhiçşiiryazmamışolsamda,biryerlerdentanıyordumokelimelerdekihikâyeleri...Reenkarnasyon,diyedüşünüyordum,sadeceDalayLamaiçinmivar?YoksabudünyadakiişibitmediğiiçinRimbauddamıgelipgitmeyedevamediyor?..Odamagirerken,bunlarıdüşünüyorvegülüyordum.NeAzimumurumdaydı,nedebirkaçayönceşiirleriniokuduğum,oVerlainedenilenadam.Yazdıklarıokadarkötüydükitekbirkelimesinibilebeğenmemiştim.Banayaptığıtekiyilik,beniRimbaud’ylatanıştırmakolmuştu.Yadakendimlemi,demeliyim?

Azimgitmişveyerine,enaz,kaymakamlıkşoförüFaikkadarmemurolanbirBedrigelmişti.Kendisideyurtlardabüyümüştü.Nezamanağzınıaçsa,“Bendesizingibiydim”diyebaşlardıkonuşmaya.İçimdengülerdim,benimgibiolduğunuiddiaedenoadamabaktıkça.Gelirgelmezfarketmişti,titizlikleişlenmişbirmadenyatağıolduğumu.Nedeolsa,birmemuriçin,uğrunahiçmesaiharcamadığıbirbaşarıyıkucağındabulmakbüyükşanstı.Benimleistediğikadarhavaatabilir,hattabakanlıkziyaretlerindeyanındagötürüp,birsirkhayvanıgibigezdirebilirdi.Çünküben,SosyalHizmetlerveÇocukEsirgemeKurumununlogosundayeralacakkadariyigörünüyordum!Sisteminnedenlibaşarılıişlediğininyaşayankanıtıydım!Cambridge’leilgilihayallerimidinledikçe,“Mutlaka!”diyordu.“Bunumutlakayapmalıyız!Senbirbilimadamıolmalısın!Meraketme,elimdengeleniyapacağım!”

KendimigarantiyealmakiçinAzim’legiriştiğimküçükoyunlaraartıkihtiyacımyoktu.Bedri’ninsicilinde,sosyalpolitikalardansorumlubakanıngözlerinikamaştıracakbiryıldızolmamyeterliydi.MüsteşarlığagidenyoldamancınıkgörevigörüpBedri’yi,normaldeaslaulaşamayacağımakamlarafırlatabilirdim.Bununiçindeliseyibirinciliklebitirmemvesabırlıolmamgerekiyordu.Hernekadarliseninsonsınıfında18yaşımıtamamlayacakolsamda,Bedri,“Tabiikibizimlekalacaksın,benayarlayacağım”diyorveendişelenmememgerektiğinisöylüyordu.Vedediğigibideoldu...

Buarada,odaarkadaşlarımdandatekertekerayrıldımvehepsini,yenihayatlarınauğurladım.ÖnceRaufgitti,sonradaÖmer...EnsonundadaDerman’ıyolcuettim...Şimdi,kimbilirneredeler?Kimbilir,neleryapıyorlar?Banahiçbirzamankötüdavranmamışveilkgündenberi,benienyenieskidostlarıolarakkabuletmişolanoinsanlar,kimbilirdünyanınhanginoktasında,bitmişbirercümlegibiduruyorlar?

Rauf,neannesininedebabasınıtanımıştı.Ömerise,annesibabasınıöldürdüğüiçinyurttaydı.Derman’ındurumuysabambaşkaydı,çünküBosnalıydı...Dahaküçücükbirçocukken,annesiylebabasıgözlerininönündekatledilmişamaDerman,birmucizeeseri,hayattakalmıştı.Anlattığınagöre,evlerinegiripdehareketedenherşeyeateşedenSırplar,korkudandonmuşolanDerman’ınöldüğünüsanmışveçıkıpgitmişlerdi.Sonradaonuoşekildebulanbüyükannesiyleuzunbiryolculuğaçıkmışlarveİstanbul’akadargelmişlerdi.Büyükannesideölünce,yurdayerleştirilmişveAzim’inbinasındayaşamayabaşlamıştı.Benimdışımda,Azim’le,olmasıgerekendenfarklıbirilişkiyaşayanbaşkaçocukolmadığınaemindim.YinedeDermankonusundaşüphelerimvardı.ÇünküDerman,oküçücükbinada,Azim’lekarşılaşmamakiçinelindengeleniyapardı.Karşılaştığındada,anlattığıhikâyesindekigibidonupkalırdı.SankiAzim’in,onunöldüğünüdüşünmesiniistermişgibi...HattaAzimovedakonuşmasınıyaptığında,aramızda,gerçektenmutluolantekkişininDermanolduğunudüşünmüştüm.Nedeolsa,Azim’inayrılışı,tehditmektubunuyazankişiolarak,benimaçımdanbirsürprizolmadığından,ogünhiçbirşeyhissetmemiştim.Dolayısıyla,okalabalıktatekparlayan,Derman’ın,enazbenimkilerkadarmaviolangözleriydi.Yadabenhayalgörüyordum...

Sonuçta,oüççocukda,hayatımdançıkıpgittivedörtkişilikodamızıüçyabancısesdoldurdu.Başkaçocuklarınsesleri...

Eğer,hayatımıinşaetmekleokadarmeşgulolmasaydım,neredeyseüçyılboyuncaaynıodadakaldığımoçocuklarladahaçokilgilenirveonlarınbanasunduğudostluğakarşılıkverirdim.Amayapamadım.Beni,olduğumgibikabuletmişoçocuklarakarşıhiçbirzamangerçekduygularbesleyemedim.Budabenimçoraklığımdandı.Hiçbirşeyebağlanamayan,dürüsthiçbirilişkinintarafıolamayan,sesigüramaiçicılızbirçocukolarak,oyurttakiherbir

insanıkullanıpposasınıçıkardımveAzim’eyaptığımgibi,hepsiniçöpeattım.Benimlekonuştularamaonlarıdinlemedim.Sırlarınısaklamamınteknedeni,söylediklerini,duyduğumanunutmamdı.Benisevdileramaneyisevdiklerinibilemediler.Çünkübunaaslaizinvermedim.Banasunduklarıbütünosevgi,göğsümdengiripsırtımdançıktıveboşagitti...Sonrasında,defalarcabanaulaşmayaçalıştılar.Amahiçbirçağrılarınayanıtvermedim.Onlardangelenhaberlerinhiçbirinedönüpbakmadım.Çünkühepside,ayağımınaltınadöşediğimbirerkaldırımtaşıydı.Üzerlerindeyürümektenbaşkabirşeyyapmadım...Umarım,hepsideiyidir...Umarım,karşılarına,gerçekduygularıolanbirileriçıkmışveonlarıgerçektensevmiştir.Umarım,beniunutmuşlardır.Umarım,benimyüzümdendostluğaolaninançlarınıkaybetmemişlerdir.Umarım,Azimintiharetmemiştir.Veumarım,hiçbiribirdahakarşımaçıkmaz!Çünkühernekadar,geçenoncasüreiçindehaylideğişmişolsamda,dahaiyibirinsandeğilim.Sadece,ogünlerdeherneysem,onundahasıyım!Dahaacımasız,dahakatil,dahayalancı,dahacanavarvedahavedahavedahaherşeyim...Bugünartıkben,safkanbircesedim.Başkabirşeydeğil...Belkibirazdamorfinsülfat.

OtobüstenindikveBedrisordu:“İyimisin?”“İyiyim”dedim.“Eminmisin?”“Evet.”“İyi...”Sekizsaatlikbiryolculuğuhenüztamamlamıştık,geriyeAnkaracaddelerindengeçip

gitmekkalmıştı.BirtaksiyebindikveBedri,önündekigüneşliğiindiripaynasınabakarakkravatınıtakarken,gideceğimizadresisöyledi.Arkakoltuktaydım.Otogardançıktıkvebirbirinebenzeyensokaklaragirdik.Üzerimde,okulüniformamvardı.Bedriböyleuygungörmüştü,çünküotakımıniçindedahaçalışkangörünüyordum...

Yanımızdankayıpgidenarabalarabakıyordum.İçlerinde,sabahınmahmurluğunugözlerindetaşıyanerkeklervekadınlarvardı.Ankaraçoktanuyanmışveuyandığınaçoktanpişmanolmuşgibigörünüyordu.Durduğumuzherkırmızıışıkta,ikikaldırımdakionlarcainsanınaynıandabirbirlerinedoğruyürüyüp,hemenönümüzdebirbirlerinekarışmalarınıizliyordum.Yüzlerisolgunveboştu.Ankarabirkarınboşluğuyduvebiziçindengeçiyorduk.

BakanlıkbinasınınönünegeldiğimizdetaksidenindikveBedrisaatinebaktı.Randevumuzadahabirbuçuksaatvardı.ÇevresinebakanBedri,aradığınıbulmuşolmalıki,“Gel,şuradabirşeyleratıştıralım”dedi.“Sonradabankadabirişimvar,onuhallederiz.”

ÜzerlerindebenimgibiüniformalarıveBedrigibitakımelbiseleriolaninsanlarlabirliktekahvaltıyaptık.GarsondançayınıntazelenmesiniisteyenBedribanadönüpsordu:

“Heyecanlımısın?”“Değilim”dedim.Oysaikigündüruyuyamıyordum.İkigündür,bakanlayapacağımız

görüşmeyidüşünüyordum.Belkibirkaçdakika,belkidebirsaatsürecekti.Ancak,birazöncetaksidenönündeindiğimizbinadançıktığımdahayatımtamamendeğişmişolacaktı.Sonrasındaattığımheradım,beniİngiltere’yedahadayaklaştıracaktı.Yenidendoğuşumunenönemlievrelerindenbiriniyaşıyordum.Heyecanlıolmamgerekirdiamadeğildim.Onunyerinebaşkabirşeyhissediyordum.Nedeninibilmediğimbirhuzursuzluk...Belkide,yaptığımızgeceyolculuğundan,diyedüşündümveönemsemedim.Nedeolsa,otobüsün,saatlerboyunca,içindengeçtiğikaranlıkbanabaşkakaranlıklarıhatırlatmıştı.Üstelikgeceboyunca,aralıklarladaolsayağmuryağmıştıvebaşımıyasladığımcamaçarpıpparçalanandamlalarıizlemiştim...Amaşimdi,hatırlamanınzamanıdeğildi.Kesinlikledeğildi...

“Hadibakalım,gelozaman”dediBedrivekalktık...Genişbircaddeyigeçip,sözünüettiğibankayagirdik.Bedri,“Senotur”dedi.Gününerken

birsaatindeolmamızarağmeniçerisikalabalıktı.Belkideaynınedendenötürü,kalabalığınçoğuyaşlıydı.Hayatlarıboyuncaçalışıpuykusuzkalmış,ancakartıkbirişleriolmasadauyuyamayan,yaşlıinsanlarınsaatindeydik.Bankalarınvebütünbinalarınaçılışsaatlerinibilenlertarafındankuşatılmıştık.Yaşayacakpekbirzamanlarıkalmadığıiçinhiçbiryeregeçkalmakistemeyenvegidecekleriheryereerkendenuçupgidenyaşlıkelebeklerindünyası...Ellerindegiriştekiotomattançekipaldıklarısırafişleriyle,beklemekoltuklarınagömülmüş,sessizceçevreleriniizliyorlardı.Durduğumyerden,koltuklarınyepyeniolduğunugörebiliyordum.Üzerlerindekinaylonkorumalarıyırtılıpatılmışolsadakenarlarındanşeffafkalıntılarısarkıyordu.Kimse,onlarıtamamentemizlemezahmetinegirişmemişti.Belkidegerekgörmemişti.Nedeolsa,üzerlerindeoturanlarıngözleriçoktanbozulmuştu.

“Kimsehiçbirşeyiumursamıyor!”diyemırıldandım.Sonradabirkaçadımatıp,bekleme

bölgesindekitekboşkoltuğaoturdum.Öncedizlerimesonradayanımdakidizlerebaktım.Başımıkaldırıpçevirdimveodizlerinsahibinigördüm.Kaçyaşlarındaolduğunutahminetmemmümkündeğildiancakneresinebaksamkırışıktı.Yaşlıadamınyüzünde,kahverengiçerçevelibirgözlükvardı.VetıpkıRastingibi,gözlüğün,burnununüstündengeçenparçasınıbantlamıştı.Başımısalladımve“Kimseninumurundadeğil!”diyemırıldandım.

Kendisiniizlediğimdentamamenhabersizolanyaşlıadamıngözleri,veznevesıranumaralarınınbelirdiğidijitalpanodaydı.Avucununiçindekiküçükvekırışmışbeyazkâğıtta82yazıyordu.Biraniçin,busayının,adamınyaşıolabileceğinidüşündüm.Üzerindeeskibirpaltovardı.Dijitalpanodayanıpsönensayılarıbüyükbirdikkatletakipediyorvesürekli,avucundaki82’yebakıyordu.Vesonundabeklediğiangeldi.Panoda,kırmızıveparlaknoktalarla82yazdı.Adamınkalkmasınıbekledimamakalkmadı.Öncesağınasonradabanabaktı.Gözgözegeldikamaobakışlarınıkaçırdıvetitreyeneliylebirliktesırafişinipaltosununcebinesoktu.Sıranınkendisinegeldiğini,bendahilkimseninanlamadığındanemindi.Veznedarlardanbiri,ikikez“82!”diyeseslendi.Amayaşlıadamhiçbirşeyyapmadıvesadecebekledi.Nezamankipanoda83yazdı,odakalktıveağıradımlarlaçıkışadoğruyürüdü.

Kimbilirhanginedenle,hangiişlemdenvazgeçti,diyedüşünürken,yaşlıadamın,karşısınageçtiğiotomattanyenibirfişaldığınıgördüm.Aynıağıradımlarlabanadoğruyürüdüveyerineoturdu.Önce,elindekifişebaktı,sonradabanadönüpgülümseyerek“Yanlışalmışımdanumarayı”dedi.Buyalanınakarşılıknebiryanıtverdimnedegülümsedim.Amaodevametti:

“Benimdeseningibibirtorunumvar...Kaçagidiyorsun?”Enazındanbusorusunabiryanıtverebilirdim...Kimseyiüzmeyecekbirşeyler

söyleyebilirdim.Amanedenbilmiyorum,birhuzursuzlukvardıüzerimde.Herkesebulaşsınistedimvekulağınaeğilipfısıldadım:

“Okadaryalnızsınkimidemibulandırıyorsun!”MilliEğitimBakanı’nınmakamodası,neredeysebizimhangarkadardı.Uzunbir

bekleyiştensonraiçerigirmişveboyundanbüyükbirkoltuktaoturanbakanın,telefonlakonuşmaktaolduğunugörmüştük.Sekreteri,Bedri’ylebana,oturacağımızkoltuklarıgöstermişancak,telefonkonuşmasısonaerenekadarayaktabeklemeyiuygungörmüştük.Sonunda,bakantelefonukapamışvebizimletokalaşıp,“Buyurun”demişti.BizdeancakozamanoturmuşveotururoturmazdaBedri’yidinlemeyebaşlamıştık.

Gerçekbirdevletmemuruolarak,endoğrukelimelerledurumumuözetleyenBedri,dahaöncedeyazılıolarakbelirttiğigibilisesonsınıftaveilkdönemitibariyleokulbirincisiolduğumu,hemTOEFLhemdeIELTSAcademicsınavlarındatampuanaldığımıbirkaçdakikaiçindeanlatmayıbecermişti.

Obütünbunlarıtanetanesayarken,birkaçkez“Maşallah!”diyenbakanbeni,bendeönümdekisehpadadurankristalkültablasınıizlemiştim.Kapalıalanlardasigaraiçilebilenomuhteşemyıllardanbirindeydik...

Bedri’nin“Sayınbakanım,zat-ıâlinizdenricamız”diyebaşlayancümlesini,bakan,“Doktoryapalımseni!”diyerektekhamledekesti.Sabitbiçimdebanabakıyorvegülüyordu.GalibabirazdaYadigâr’abenziyordu.Nediyeceğimibilemediğimiçinsadecetebessümetmekleyetindim.YanıtvermediğimigörenBedri,kendicümlesinitamamlayıp,Cambridge’inSosyalAntropojibölümündeokuyabilmemiçin,yıllıkortalama25.000sterlintutarındabirbursaihtiyacımolduğunusöyleyipsustu.Ancakbugeçicisessizliğiyinekendisibozduvesözkonusumiktarınyarısını,liseminkarşılamayahazırolduğunuekledi.

Bütünbusüreiçindegözlerimiyenidenkültablasınadikmiştim.Genişpencerelerdensüzülenbirgünışığıhuzmesinin,kristaliniçindekırılıpparçalanışınıizliyordum.Güneştenkopupayağımakadargelmişolanışık,birizmaritgibikültablasındaezilipsönüyordu.Bendedüşünmüştümdoktorolmayı.Benimdeaklımagelmişti.Böylece,uzunsüreliaçlıklaryaşamışkişilerdeortayaçıkanKorsakoffsendromuhakkındaaraştırmalaryapabilecektim.Amasonra,“İnsansağlığıiçinbukadaruğraşmayadeğmez!”diyedüşünmüştüm.Bununüzerine,“Belkidebiyologolmalıyım”demiştim.Öncebiyologolacak,sonradaadlientomolojiüzerineuzmanlaşacaktım.Dolayısıyla,bircesedinölümzamanını,üzerindekibakterileriyadaböceksioluşumlarıinceleyerekanlayabilecektim.Ancakbirsüresonra,bukararımdandavazgeçmiş,çünkü“Bananeamınakoyayım!Kimnezamangebermişsegebermiş!”diyedüşünmüştüm.Yinedebiyolojiilgimiçekmişti.Kadınlarınhamileliksüresincegöğüslerindeoluşanokolostrumdenilensıvınıniçeriğineilişkinbilgisahibiolmakiçinuygunbirbranştı.Hattaosütüntadı,yıllarsonra,yinedamağımdaydı.Nekadaryutkunursamyutkunayım,geçmedi.

“Gerigeleceksinamadeğilmi,Gazâefendi?Külahlarıdeğişmeyelimsonra!”Bu,banamısöyleniyordu?BaşımıkaldırıpBedri’yebaktım.“Kalmaoralardasonra!Memleketeseningibiadamlazım,oğlum!”Bedri’nindudaklarıhareketetmediğinegörekonuşanbakandı.Başımıonaçevirdimve

yinegülümsemekleyetindim.Bununüzerine,Bedri,“Heyecanlandıdabiraz,kusurabakmayın...”dedi.Oysanabzımdahiçbirdeğişiklikyoktu.Bundanemindimçünkügörebiliyordumkalbimi.Kalbimlebirlikteatıyorvesadeceoboğuk,ritmiksesinidinliyordum.Belkidebuyüzden,konuşulanlarıartıkduymuyordum.Devmakamodasınındörtbiryanındadörtdevhoparlördenyükseliyormuşgibiheryanımıkaplamışolankalpatışımıdinliyorvebanabakanyüzlerdekihareketedenağızlarıizliyordum.Veoağızlardanbiriçokazdahaaçılıp,içindenyükselerekçıkansesle,kalpatışımıbastırdı.

“Evladım,iyimisin?”Konuşanbakandı.Galibabendekonuşabiliyordum.Enazındanöylehatırlıyordum.“Evet”dedim.“İyiyim.Siznasılsınız?”Bakangüldü.Bedrigülmedi.“Gazâçalışmaktanbirazyorulmuşherhalde,değilmi?”diyesordubakanBedri’ye.Ama

gözlerihâlâbenimüzerimdeydi.“Efendim”dediBedri.“Takdiredersinizki...”Bakanyinesözünükestive“Tamam!”dedi.“Hallederiz...Amaşimdi,kusurabakmazsanız,

birtoplantımvar...Benmüsteşarlığatalimatveririm,onlarsiziarar...Hadibakalım,Gazâbey,senindeyolunaçıkolsun,yavrum.Adamgibioku,gel.Anlaştıkmı?”

Soncümlesidebitincebakanayağakalktıvebanaeliniuzattı.OandaBedrideayağakalktıamabenoturmayadevamettim.Bedri,bakanın,havadakalmışolaneliniyakalayıp“Efendim,çoksağolun,inanın,Gazâyavrumuzsiziaslamahcupetmeyecek”deyipbanabaktı.Bendeancakozamankalktım.Bedrieliniçekmiş,tokalaşmasırasıbanagelmişti.Amabirsorunvardı.Büyükbirsorun...Bakanadokunmakistemiyordum.Sadecebakanadeğil,kimseyedeğmekistemiyordum.Oysasağelimisadecebirazkaldırıp,bakanlatokalaşabilsem,oodadan,yenidendoğuşumutamamlayanbirburslaçıkabilecektim.Bununfarkındaydım.Amanebedenimbenidinliyornedezihnimbanaitaatediyordu.DışarıdanbakıldığındaGazâ’yabenzeyenbirininoradaolduğuaçıktıama,obendeğildim.Kendiiçimdekaybolmuştum.

Bakanınelinihavadabırakıparkamıdöndümveyürümeyebaşladım.MutlakaBedride,bakandabirşeylersöylüyor,hattabelkidebağırıyorlardı.Amabensadecekalpatışımı

duyuyordum.Veadımlarımıoritmeuydurmak,banabüyükbirzevkveriyordu.Neyazıkki,yanlışzamandadelirmiştim.Yanlışyerolduğunudüşünmüyorumçünküomakamodası,kesinliklebizimhangarkadardı.

“Geçenhaftaannempastagetirmişti.Doğumgünümiçin.Çikolatalı.Amayemedim.Neyaptım,biliyormusun?Mumlarıyedim!”

Kendisineaslayanıtvermesemde,birzamanlarEnder’inyaptığıgibisüreklibenimlekonuşanŞeref,yatakkomşumdu.34kişilikkoğuşta,biryanımduvar,biryanımŞeref’ti.Başımıyastığımanekadargömsemde,oçatlaksesiniduymakzorundakalıyordum.

Bakanınmakamodasındakiküçükskandaldansonra,hiçbirşeyevehiçkimseyetepkivermeden,sadecebirhayaletgibiyürüdüğümügörünce,Bedri,benioracıktaöldürmektenvazgeçmişvehastaneyegötürmeküzerebirtaksiçevirmişti.Ancakbudefada,banaherdokunduğundabağırdığımiçin,neyapacağınıbilememiş,zorladaolsaarabayabindirmeyibecerebilmişti.

Acilservistekidoktor,sorularınınyanıtsızkaldığınıveherdokunuşabirçığlıklakarşılıkverdiğimigörüncebirazbaşınıkaşımış,sonrada,sevkedilmemgerekenyerin,üçkatyukarıdakipsikiyatripolikliniğiolduğunusöylemişti.Ancakbirsorunvardı.İlkgelenasansörboştu,dolayısıylaBedri’yleyalnızbinmemgerekiyorduamabunuyapamıyordum.Birkaçdenemedensonra,içindezatenikikişininolduğubaşkabirasansörebinebildik.

Aslındaben,herşeyigörüyorveduyuyordum.Hattaherşeyinfarkındaydımancakbedenimvetepkilerimbanaaitdeğildi.Kesinliklebenidinlemiyorlardı.Örneğin,oboşasansöre,Bedri’ylebirlikte,sadeceikimizinbinebileceğinibiliyoramaiçineadımbileatamıyordum.Aklımın,herşeyinfarkındaolanbölümü,karanlıkbiryerehapsolmuşveolanları,oradanizliyordu.Sankibirlocayaoturmuşveaslamüdahaleedemediğibirgösteriyetanıklıkediyordu.İzledikçedeöğreniyordu.Öğrendiklerindenbiride,asansöreancakyalnızyadaiçindebenimlebirlikteenazüçkişiolursabinebileceğimdi.Veaklımın,hâlâfarkındaolanbölümübunaşaşırmıyordu.Sadeceyenikeşfettiğibirfizikkuralıolarakkabulediyorve“Doğrusubu!”diyordu.

Üçüncükataçıktığımızda,bennekadarbanadokunulmasınıistemediysem,insanlarbanaokadardokunmayaçalıştı.Bununsonucundada,çığlıklarımbütünkoridorlardayankılandıvebeniuyutmayakararverdiler.Ancakbudaçokkolayolmadı.Dörthastabakıcınındörtbiryanımdankavrayıpbenibiryatağayüzüstüyapıştırmasıvepantolonumusıyırmasıgerekti.

Kendimegeldiğimde,Bedriyanımdaydı.Onugörebiliyoramakonuşamıyordum.Çünküağzımdoluydu...ZatenBedri’ninde,konuşmakistermişgibibirhaliyoktu.Eviüstüneçökmüşbirzavallıgibibakıyordusuratıma.Nedeolsa,üzerinebukadaryatırımyaptığıküçükdehanınonakazandırabileceğihiçbirşeykalmamıştı.Nasılçalıştığınıkesinlikleanlayamadığıbirmakineydimveençokihtiyacıolduğuandabozulmuştum.Dolayısıyla,dahafazlayanımdakalıp,öfkesineyenikdüşmek,enazındanbirkolumukırmakihtimalindenolabildiğinceuzaklaşmakistediğindenemindim.Yinede,bakanınkarşısındadüştüğüutançvericidurumgözönünealındığında,fazlasıylacömertdavrandığısöylenebilirdi.İstese,beniobakanlığınbahçesindedeterkedebilirvekimseyehesapvermeyebilirdi.Örneğin,“Öncebanasaldırdı,sonradakaçtı!”diyebilirdi.Amaböylebirşeyyapmamıştı.Belkidehâlâbirumuduvardı.Çünkübütünbunlar,küçükbirsinirkrizindenibaretdeolabilirdi.Heran,tanıdığıGazâ’yadönüşebilirvebakandanözürdilemekiçinşansımızıdeneyebilirdik.Herşeyeyenidenbaşlarveelelebaşarıyadoğrukoşabilirdik.Amaneyazıkkibununiçin,ellerimiağzımdançıkarmamgerekiyordu.Uyanıruyanmaz,onparmağımıdaağzımasokmuştum.Hiçbiryeredeğmesinler,diye.İçimdenbirses,“Doğrusubu!”diyordu.“Olmasıgerekenbu!”

Dolayısıyla,içindebulunduğumuzdurumdanneBedrinedebençıkabildik.Olaylarınbizigetiripkilitlediğionoktada,öylecekalakaldık.Ben,dahaölmeden,hayattarafındaniçi

doldurulmuşbirhayvangibiydim.Oda,sahibiolduğu,sakatlanmışyarışatınıvurmakzorundaolduğunubilenbirigibi...

Yapabileceğimizpekbirşeyyoktu.Bedriyavaşçakalktıveeliniomzumakoymakistedi.Amasonrabirden,günboyuncabanadokunmakisteyenlerenasıltepkiverdiğimihatırlayıpelinigeriçektiveodadançıktı.

Yattığımyerden,görebildiğimkadarıyla,koridorda,birdoktorla,banabakabakakonuştu,sonradakravatınıçözüpcebinekoydu.YanımadönmekiçinbiradımattıamadoktorkolundantutupBedri’yidurdurdu.Odasonkezbanabakıparkasınıdöndüvekoridordayürüyüpkayboldu.Yetiştirmesigerekenbaşkaçocuklarveyönetmesigerekenbiryurtonubekliyordu.

Bedri’yisongörüşümdü.Ortaklığımızbitmişti.Bundansonra,tekyapabileceği,durumumuuzaktantakipetmekveenazından,birtedavigörmemisağlamaktı.Yanımagelendoktorgülümsedive“Meraketme”dedi.“İyileşeceksin.Sonradagöndereceğizseniİstanbul’a.BedriBey’esözverdim.”

Amadoktor,verdiğiosözütutamadı.Neİstanbul’adönebildimnedeiyileşebildim.İnsanınbirailesiolmayınca,bulunduğuşehrinde,devletaçısındanbirönemikalmıyordu.ÇünküSosyalHizmetlerheryerdeydivekimse,benim,herhangibiryeredönmemgerektiğinidüşünmüyordu.Üsteliksırfhayattakaldığımiçin,neyazıkki18yaşımıdadoldurabilmiştim.Kendimle...18yıllıkhayatımdabaşkasınayerkalmamıştı.

Birkaçgünsonra,İstanbul’dan,içindeeşyalarımınolduğubirvalizgeldivebeyazbirminibüsebindirildim.Gideceğimyerbelliydi.Gölbaşı’ndakibirhastane.34kişilikbirkoğuşta,Şeref’inyanındakiyatak...DörtaydıroradaydımveŞerefhâlâkonuşuyordu:

“Peki,zararınneresindendönsenkârdır?Yani,tamolarak,neresidirorası?Çünküzarardabiryerekadarzevkverir,değilmi?Sencedeöyledeğilmi?”

CHIAROSCURORönesansresmindekidörttemeltekniktenbiridir.Aydınlıkvekaranlığın,olabildiğince

vurgulanarak,keskinbiçimdebirbirindenayrılışınıifadeeder.Işıkilegölgearasındakizıtlığınöneçıkarılması,üçüncübirboyutvererekbiçimlerehacimkazandırmaamacınıtaşır.

Kendimiherkesekapatmışvebütünkapılarımıiçeridenkilitlemiştim.Cehennemdegeçirdiğim317saatüçyılboyuncavarlığınıunutturmuşveomakamodasındayenidenortayaçıkıpbeniiçineçekmişti.Hayatımdakivirgüllerin,yanidönümnoktalarınınmakamodalarındaatılıyorolmasıgerçektendegaripti.Belkidedevletdairelerinebirçeşitalerjimvardı,bilemiyorum.Tekbildiğim,okaranlıkdeliktengerçektençıktığımısanmışvehiçbirşeyolmamışgibiyaşayabileceğimyanılgısınadüşmüşolduğumdu.Oysabenimiçinhayat,oçürüyencesetlerlebirliktesonaermiştivebenbunufarkedememiştim.Sıradanbirigibi,diğerinsanlarlabiraradanefesalıpvermeçabamsadeceüçyılsürebilmişti.Nekadaruğraşırsamuğraşayım,geleceğedoğruyeterincehızlanamamışvegeçmişimeyakalanmıştım.Bununsonucundada,kendimi,insanlardaniğrenirkenveŞeref’inmorfinsülfatkapsülleriniçalarkenbulmuştum.

Bendenfarklıolarak,Şeref’inteksorunu,delirmişolmakdeğildi.“Allahvergisi!”dediğibirbeyinkanserinedesahipti.Metastazıneşiğindeipatlayan,nurtopugibiüçtanetümörüvardı.BeyninesaçtıklarıışıklaŞeref’ingözlerinikarartanbukütleler,elbetonuöldürecekti.Ancaköldürenekadardayeterinceacıçektiğindeneminolmakistiyorlardı.Buyüzdende,21yaşındakiŞeref’inbütünbedenine,kaldıramayacağıağırlıktaağrılarolarakyayılıyorlardı.BöyleceoağrılarveŞerefbirdenizaltıyadönüşüp,yatağınınderinliklerinedoğruiniyordu.Yüzeydekalabilmesiiçin,Şeref’e,12saatarayla,30miligramlıkmorfinsülfatkapsülleriveriliyor,ancakbudefada,arayabengiriyordum.Çünküoküçükmavikapsüllerin,Şeref’eneyaptığınıgörmüştüm.Veaynısındanbendeistiyordum.

Morfinsülfatlatanışmamız,ilkgörüştebağımlılıktı!Tekyapmamgerekense,yattığımyerden,Şeref’idinliyormuşgibigözlerininiçinebakmaktı.Kısasüreiçinde,aramızdakianlaşmabirrutinhalinegelmişti.KapsülügetirenhemşireŞeref’indilininaltınıkontroletmiyor,böyleceouzaklaştıktansonra,bende,payımadüşenmorfinsülfatıalabiliyordum.Hernekadar,üzerindeŞeref’insalyalarınıtaşısada,ikinciağızkapsülünetkisindebireksilmeolmuyordu.Tabiikikapsülüdoğrudanbanavermemesivearamızdakisehpanınüzerinekoymasıgerektiğinianlamasıbirazzamanalmıştıamahepimizöğrenmeçağındaydık.Şerefdebananasıldavranmasıgerektiğiniöğrenmişti.Benimlekonuşuyoramadokunmayayeltenmiyordu.Üsteliksehpayabıraktığıkapsüllerkarşılığında,kendisinisüreklidinliyormuşgibi,suratınasabitbiçimdebakanbirdinleyiciyedekavuşmuşoluyordu.Birdinleyicisahibiolmak,Şerefiçin,kafatasındantaşanağrılarıbastırmaktançokdahaönemliydi.Sonuçta,herkesistediğinialmışoluyordu.Budademekoluyordukiokadardadelideğildik.Okadardadeğil...

Dünyaüzerindeüretilenoncamorfinsülfatkapsülünden,tıbbibirgereklilikolarak,banabirtanebileverilmemesininnedeni,benimleilgilenenEmreadındakigençpsikiyatrın,herhangibiryeriminağrıdığınainanmamasıydı.Kronikbirağrıçektiğimikesinlikledüşünmüyordu.Oysabenimherşeyimkronikti!

ArşivbağımlısıolduğuiçinKandalı’dakihastaneraporlarımıdosyamaeklemişveresmimirasınıBedri’yeözenledevretmişolanAzimsayesinde,Emredurumumlailgiliçoğubilgiyesahipti.Çünkükendini,ihaneteuğramışbirsevgiligibihissettiğineeminolduğumBedri,eşyalarımıüçüncükattakiyurtodamıncamındanbahçeyeatamamışsada,benzerbiröfkeyle,banailişkinnebelgevarsa,hastaneyepostalamaktagecikmemişti.Dolayısıyla,Emrevekendisigibigençmeslektaşları,Kandağ’ıneteklerindecesetlerleyaşadığımküçükmaceradanhaberdardıancakhiçbiride,böylesibirdeneyiminçıldırtıcıbirağrıyanedenolabileceğineihtimalvermiyordu.Budaaslındadoğaldı,çünkücesetlerinarasındançıkarılmışbiriyledaha

öncehiçkarşılaşmamışlardı.Buyüzden,ben,onlarıngözünde,dahaçok,depremsonrasıgöçükaltındançıkmışbirigibiydim.

Örneğin,Emre’ninteşhisibelliydi:“Kesinlikle,travmasonrasıstresbozukluğu!”Böylediyordumeslektaşlarına.Hemdebenimyanımda!Onlardaöncebaşlarınısallıyor,

sonradaişaretparmaklarınıçenelerinedayayıpdüşünüyormuşgibiyapıyordu.Veiçlerindeensabırsızolanı,SırfKarşıÇıkmaZevkiİçinadlıgösteriyibaşlatıyordu:

“Ancaksankiakutözelliklergösteriyor,değilmi?Olayınüstündenüçyılgeçmişamahâlâakutdönemdegibi...”

Birbaşkasıdaçıkıpkendirüyasınıanlatıyordu:“Bence,travmayabağlısosyalanksiyetebozukluğununbiralttürüolarakdaelealınabilir...”Amabutezikimsebeğenmiyorvedevreyekorogiriyordu.“Hımm...”diyorlardı,hepbirağızdan.Sonrabirsolodahadinliyorduk.Farklıbirsesten...“ÇıkıştaChezLeBof’agidiyoruz,haberinizolsun!Emregarsonkızaâşıkolmuş,o

ödeyecekmiş!”TurtamamlandığıiçinsırayenidenEmre’yegeliyordu:“Âşıkolmadım,sadeceokumaşpeçeteyiaçıpkucağımakoymasınıseviyorum.”Koro:“Hımm!”Verüyasıonaylanmamışolan,sonkezçabalıyordu:“Sosyalerkeklikbozukluğuvarsende!”Ancakbuşakasıdaciddiyealınmadığıiçinkimsegülmüyorvesenkronizedansaözgübir

figürlekoğuşundörtbiryanınadağılıyorlardı.Nedeolsa,sırada,kafasınıparçalamaküzereduvarlaravurmakiçinfırsatkollayanlarbekliyordu.Gerçekdeliler!Hernekadar,birvakaolarakyeterinceilginçbulunsamda,üzerindesaatlerharcanacakbirkonudeğildim.

Aslında,hastalığımherneyse,semptomlarıgayetaçıktı:Kimseyedokunamıyor,kimseninbanadokunmasınaizinvermiyorvekimseyleyalnızkalamıyordum.Yatamamenyalnızolmalıyadabirkalabalıkiçindebulunmalıydım.Aksitakdirde,titremeyeveçığlıkatmayabaşlıyor,sonrasındada,bütüngözeneklerimitıkayaninanılmazbirağrıylakaplanıyordum.Bunlarındışında,önemlibirayrıntıdahavardı:Konuşmuyordum.

Ancakbu,dahaçok,birtercihti.İstesem,konuşabilirhattahiçsusmayabilirdimamakendimianlatmakartıkilginçgelmiyordu.Hemdahakaçkezanlatacaktımkikendimi?Mitingüstünemitingyapanbirpolitikacıyadagündebinkezaynıcümlelerledilenenbirçocukgibi,dahakaçkezaynışeylerisöylemeküzere,dudaklarımıaralayacaktım?

Üçyılboyunca,ağzımdangeldiğincekonuşmuşvesonuçta,kendimibirtımarhanedebulmuştum.Dolayısıyla,gevezeliğinişimepekdeyaramadığıortadaydı.Dilyorgunluğundanbaşkabirşeydeğildi.Üstelikkonuşmayınca,kavgadaçıkmıyordu.Çünküherkelimebirkavgaydı.“Öncekelimevardı!”diyenlerhaklıydıçünkübudünyadaherşeydenöncekavganınolduğunaartıkemindim.Nekadarkelime,okadarkavga!Koğuş,yattıklarıyerden,birbirlerine,küfürlerdenörülmüşyumruklaratmayaçalışanvahşiboksörlerledoluydu.Beyinleriniikiyeayırıp,birlobunusoleline,diğerinisağelinegeçirmişbirsürüdeliaynıringdeuyanıyor,yaşıyormuşgibiyapıyorveuyuyordu.

Ancakdurumumuzokadardakötüdeğildi.Taraflarındankuşatılmışolduğumuzveyaşitibariylemuayenehaneaçacakbütçeyeulaşamamışolanpsikiyatrlarçetesi,tedavilerde,

ellerindengeldiğinceyaratıcıolmayaçalışıyorvebiranöncebizitaburcuetmeninpeşindekoşuyorlardı.Örneğin,benimtedavimde,tıbbın,Gölbaşı’ndageldiğisonnokta,doğumizletmekti.TravmasonrasıstresbozukluğuteorisiylepekdeyolkatedememişolanEmre,kendinitamamenakışabırakmışvedünyanınenbilimselyöntemiolandeneme-yanılmaaşamasınageçmişti.Dolayısıyla,banadoğumizletmefikriEmre’nindiancakuygulamadabirsorunvardı.Bukonudagönüllüolabilecekbirhamilebulmak,pekdekolaydeğildi.Yaptığıdoğumudelilereizletmekiçinyanıptutuşanbirileriolmadığıiçin,kaydedilmişgörüntülerleidareetmekzorundakalıyordum.Belkide,böylesiteknikbirnedendenötürüherhangibirdoğumatanıklıkedemeyişim,herkesiçindahaiyiydi.Çünküdoğmaktaolanbirbebeğiçıktığıyeregerisokmakiçin,karşıkonulamazbiristekduyabileceğimdenemindim.

AncakEmreısrarcıydı.Yönteminişeyaramasıiçin,eylemimutlakacanlıolarakizlememgerektiğinidüşündüğünden,benideşaşırtanbirçalışkanlıkla,Ankara’dakihayvanatbahçesiyönetiminekonuyuaktarmışveonlardanyardımistemişti.Böylece,bazenbiryabandomuzu,bazendebirlamanınyaptığıdoğumlarıizlemeküzerehayvanatbahçesiturlarınaçıkmayabaşlamıştım.Bütünbuçabanınamacı,Emre’nindedediğigibi,yabancılaşmışolduğumcanlılıklabeniyenidenbarıştırmaktı.Barışamasambile,canlılıklaherneredenkoptuysak,onoktayıbulupbiziyenidenbirbirimizeyapıştırmak...

Tabiikibütünbunlarınyanında,ilaçlardaalıyordum.Beyniminçoğunuuyuşturupbenibirvoodoobebeğinedönüştürecekkadarağırantidepresanlar...Hattagünlerim,tamdabirvoodoobebeğininişleyişbiçimineuygunolarakgeçiyordu.Tabiikiherhangibiryerimeiğnebatırıldığındabaşkabirinincanıyanmıyordu.Benimkisifarklıbirlanetti.Örneğin,sağelim,günboyuncaağrıyor,akşamolduğundadaoeliminbaşınamutlakakötübirşeygeliyordu.Yaduvarayumrukatıphertarafınıkanatıyoryadadişlerimlederisiniyüzüyordum.Bazende,geceboyuncaağrıyan,ensemoluyor,sabahda,onoktayıyabirsinekısırıyoryadatuvaletegiderken,orospuçocuğununbirikendinehâkimolamayıptokatlıyordu.Sonuçtabedenim,oilaçlarsayesinde,geleceğigörüyorvebana,ağrılaryoluylasinyallergönderiyordu.YinedeEmre’nin,konuyu,kimyasallarındışında,gerçekbirterapiyleçözmeçabalarınıdagörebiliyordum.Çünküben,herşeyigörebiliyordum.Zaten,Emredegörmeyebaşlamıştı.ÖzellikledekantestleriminsonuçlarındaŞeref’inkapsüllerininkalıntılarıçıkmayabaşlayınca,göründüğümkadarhastaolmadığımkonusundabirdüşüncesioluşmuştu.Bununüzerinede,yattığıyerideğiştiripŞeref’ibendenolabildiğinceuzaklaştırmıştı.Amaoyinedebiryolunubulup,ensadıkdinleyicisine,dinlemeücretiniulaştırmayıbecerebiliyordu...

Yinedeilaçhırsızlığımınortayaçıkışısonuçsuzkalmamıştı.TedavimdebirsonrakiaşamayageçtiğimizibelirtenEmre,kendidışkımı,avuçlarımınarasınaalıpizlememiemretmişti.Kokusu,çürüyenocesetlerinkineçokdauzakdeğildi.Hernekadar,dışkımıizlemeninbenineylebarıştıracağınıanlayamamışolsamda,banasöyleneniuygulamayaçalışıyordum.Yadabenhayalgörüyorvebunu,herkestengizli,tuvaletkabinindekendikendimeyapıyordum.Sonradaellerimiyıkayıp,hastaneninkütüphanesinegidiyordum.

Aslındagünleriminbüyükbölümüoradageçiyordu.Sürekliokuyordum.Amaaslayeterligelmiyorduçünkügözlerimbirtürlübozulmuyordu.Kütüphane,obinadangelipgeçmişpsikiyatrlartarafındanbağışlanmışkitaplarlakurulmuştu.Çoğusanatla,gerikalanıdapolitikavefelsefeyleilgiliydi.Belkidepsikiyatrlar,insanadındakiçukurdaarkeolojikkazılaryapmakuğruna,kitaplarıylabirlikte,birsanatçı,politikacıyadafilozofolmahayallerinideterkedipgitmişlerdi.

DaVinci’ninSonAkşamYemeği’nideokitaplardanbirindegörmüşvebütünhikâyesini

okumuştum.Birdeliolduğumiçin,bana,Kandalı’danDünyayagazetesindekiofotoğrafıçağrıştırmıştı.Budaaslında,deliolmanınayrıcalığıydı.Çünküakılsağlığıyerindeolanlara,gözlerininönündengeçipgidenhayathiçbirbokçağrıştırmıyordu.Onlarsadecegördüklerineinanıyordu.Gördüklerinekadarsa,hayatlarıdaoydu.Neyse,o...

Sonrayinebirgün,öylesinekarıştırdığımbirkitaptakarşımaonlarçıktı:BamiyanBudaları...Heykeltıraşlıklailgilikitabınneredeysetamamı,BudizmveoikiBudaheykelihakkındaydı.Ogünekadar,okitabıokumuşhiçkimsenin,sayfalarınıçevirirkenbenimgibiağlamışolamayacağındanemindim.Çünküoikidevheykelicebimde,Dordor’laHarmin’irüyalarımdaveCuma’yıdailiklerimdetaşıyordum...

Aslındaokitaplakurduğumilişkidebirazilerigittiğimikabuletmeliyim.Sayfalarınıyırtıp,çarşafımınaltınaserdimvebirkaçgeceyioikiheykelle,Cuma’yıdüşünerekgeçirdim...Neyazıkki,çarşaflarıdeğiştirenhastabakıcıdurumufarketti.SonradagidipbeniEmre’yeşikâyetetti.Odabana,Budaheykellerininfotoğraflarınınbulunduğusayfalarıyememisöyledi.Emreitaatsizlikedemezdim.Onikisayfayedimveböylecebirsonrakidışkıizlemeseansımdaheykellerinavuçlarımdayükselişinetanıklıkedebildim.

Dolayısıyla,hayatımınokadardasıkıcıolduğusöylenemezdi.Örneğin,herpazartesiEmre’ylekırkdakikaboyuncagörüştüğümodasındakikalemliktebirpergelvardıvebence,sondereceilgiçekiciydi.Hernekadar,ilkaylarda,odadaEmre’yleyalnızkalamadığımiçin,seansboyuncayanımızdabirhastabakıcıbulunsada,artıkaçıkkapıylaidareedebiliyordum.Oturduğumyerden,koridordakiinsanlarıgördükçe,kalabalıkiçindeolduğumuhatırlıyorvesakinleşiyordum.Ancakbeniesasilgilendiren,nedenokalemliktedurduğuhakkındahiçbirfikriminolmadığıpergeldi.Belkide,Emre,boşzamanlarındakâğıtlarakümelerçizmektenhoşlananbirgizliçocuktuyadapsikiyatriyleilgiligeliştirmekteolduğudaireselbirkuramıvardı,bilemiyorum!Amaopergeloradaduruyorvetarafımdankullanılmayıbekliyordu.

Yinebirpazartesi,Emre’ninkarşısınaotururoturmaz,tekhamledepergelikalemliktençekipaldım.KendimeyadaonabirzararvereceğimidüşünenEmrederhalayağakalktıancakaramızdakimasanınyanındangeçipbanaulaşanakadar,çoktanbirkâğıtbulmuşvepergeliilkgördüğümanzihnimdebelirmişolanresmiçizmeyebaşlamıştım.PergelikâğıttanbaşkabiryeresaplamakgibibirdüşünceminolmadığınıanlamışolanEmrededurmuşveizlemeyebaşlamıştı.

İlkyaptığımşey,pergelinbacaklarınıtamamenkapatıp,olabilecekenküçükdairenindörtteüçünüçizmekolmuştu.Kâğıdıntamortasınasabitlediğimsivriucunuhiçoynatmadanpergelibirazdahaaçıp,düzensizaralıklıkesikçizgilerdenoluşanbirdaireçizdim.Pergelikendietrafındatamamendöndürmüştümkibirazdahaaçtımveüçüncübirdairenin,yinebelliaralıklarla,parçalarınıçizdim.Ardındanda,herbiribiröncekindendahagenişolan,dördüncüvebeşincidairelerinparçalarıgeldi.OrtayaçıkanındaireselbirlabirentolduğunuanlayanEmre,koltuğunaoturup,şaşkınlıklabaşınısalladı.Biraniçingözgözegeldikvekarşılıklıgülümsedik.Sonradaaltıncıdaireyiçizip,labirentindışduvarınageçtim.Yedincidairededarbirboşlukbıraktımveodalabirentiminkapısıoldu.Ensonundada,içiçegeçmişdaireselçizgileri,koridorlaroluşturmaküzere,kısaçizgilerlebirbirinebağladım.Ancakozaman,pergelinsivriucunukâğıttankaldırdımveeserimigururlaizlemeyebaşladım.Bencildeğildim.Emre’nindegururduymasınıistedimvehastaneyegeldiğimdenberiilkkezkonuştum:

“Buyurun,çözün!”Oda,ağzımdananlamlıbirsözçıktığınaşaşırmamışgibiyaparakkâğıdıelimdenaldıve

göğüscebindençektiğitükenmezkalemle,labirentintekkapısındangirip,merkezindekiküçükdaireyevarmakiçinuğraşmayabaşladı.BendebaşkaşeylerdüşünmeküzerebakışlarımıodadagezdirdimvenereyebaksamRastin’igördüm.Birde,spiralhiyerarşişemasını...

“Tamam!”dediEmrevekâğıdıgösterdi.Çözmüştülabirentiamabirazzorlanmıştı.Yinedemoralinibozmamakiçin“Tebrikler”dedim.Sonundabenimlebiriletişimkurabildiğiiçinöylesinemutluydukibirazdailerigiderek,“Teşekkürederim”deyip,tokalaşmaküzereeliniuzattı.Ancakpergeliouzananelinesaplamamakiçinkendiminekadartuttuysamda,bunubaşaramadım.Sonrada,yapmamgerekeniyapıp,özürdiledim.Hernekadar,Emre,kanayanelinitutatuta,“Önemlideğil!”demişolsada,buhareketim,ikigünboyuncatecritodasınakapatılmamanedenoldu.Böylece,Yadigâr’ınbenionezarethanedetuttuğusüreninpsikiyatribilimindebiryeriolduğunuanlamışoldum!Herşeyinilacı,48saatlikyalnızlıktı.

Banakalırsa,tecritodası,heryerdenveherşeydendahailgiçekiciydiçünküoyalnızlıksayesinde,gözlerimikapatıpyenidenbedeniminiçinedönebildim.Kendiiçimdebirastronotolupgezmek,uzaydeğilamahücreyürüyüşüyapmakmüthişti!Hattaçıktığımda,Emre’yeteşekkürbileettim.Tamolarakşöylededim:

“Benibanagönderdiğiniziçinteşekkürederim...Buarada,birönerimolacak.Bence,sokaklaraumumituvaletyerine,umumihücreleryapılmalı.İsteyeniçinegirmelivekendinikapatabilmeli.Tuvaletkabinlerindekigibi,kilittekırmızıbirişaretolunca,içlerinindoluolduğuanlaşılır.Sonradabaşkainsanlar,oyalnızkalmakisteyenkişiyedestekolmakiçin,kapıdakidelikteniçeri,yemekyadasugibişeylerbırakır.Negüzelolur,değilmi?Benceharikaolur!”

Emreönerimiciddiyealmamışolsada,akıcıbiçimdekonuşmamasevindiğiiçingülümsedivebirtokalaşmadenemesidahayapıpbandajlıeliniuzattı.Bendebununüzerine,“Eldiveninizvarmı?”diyesordum.Hastaneiçindekikısabirarayıştansonra,birçiftderieldivenbulunduveonlarıtakıptokalaşabildim.Gerçektendebüyükbirgündü!Tedaviminbeşinciayındaolağanüstübirilerlemekaydetmişvearadabirkumaşdaolsa,birinsanadokunabilmiştim!

Ancakgülümseyerekgirdiğimkoğuşta,aldığımilkhaber,yüzümündonmasınanedenoldu.Bentecritodasındayken,morfinsülfatkaynağımŞerefölmüştü.Oan,ilkdüşündüğüm,koğuştakanserolanbirinindahaolmadığıydı.Keşkeolsaydıamayoktu!Şeref’tenbaşkakimsemorfinsülfatkullanmıyordu.Dolayısıyla,koğuşunkapısındanyatağımayürürken,yanlışhatırlamıyorsam,16.adımımdakararımıverdim:Biranönceohastanedençıkacaktım.Böylece,karşımaçıkanilkeczaneyisoyacakvehiçbirşeyebaştanbaşlamakzorundakalmayacaktım.

Çünküohastanede,ağızlardandüşmeyentekcümlebuydu:Herşeyebaştanbaşlamak!Kesinlikleböylebirniyetimyoktu.Tekistediğim,morfinsülfatlaolanilişkimi,bıraktığımyerdendevamettirmekti.Ayrıcabunu,siktirolupkendimegitmemisağlayacakbirhücredeyapmalıydım.Çünküderimindışındabenimiçinhayatyoktu.Aynıdurumdabaşkabirinsankalsa,“Tamamdahücreyineredenbulacağım?”diyedüşünürdümutlaka.Amabenşanslıydım.Okadarşanslıydımki,budünyadakimilyarlarcaerkeğinarasındansadeceAhad’a,“Baba!”demiştim.Veşimdioölmüş,banadamirasolarak,birhücrebırakmıştı.BenimdeartıkbirtecritodamvardıveKandalı’daydı.Kendimi,odepoda,morfinsülfatkapsülleriarasındavekaranlıktayatarkenhayalediyordum.Hayalettikçedegülümsüyordum.Birpergelimolsa,kâğıdayasladığımsivriucunuhiçoynatmadan,cennetinresminiyapabilirdim!Çünküneyebenzediğinibiliyordum.Ahad’ınparasıylaiçinibendöşemiştim.Başkainsanlaracehennem

olsundiye...Meğerbircennetmiş.Enazından,benimiçin!Dünyanınenbüyükgünahkârıolarak,kurtuluşplanımbelliydi:Öncecennetegitmek,sonradaoradaölmek.Aslaintiharladeğil...Zamanla.

Biranönce,taburcuolmalıyadakaçmalıydım!Birmaceraromanındaolmadığımıziçinde,öncelikleilkinidenemeliydim.Nekadarzorolabilirdikiiyileşmiştaklidiyapmak?Nedeolsa,deliliğim,neröntgenler,netomografilernedekantestlerindeçıkantürdendi!Hiçbirx-raycihazınınyakalayamayacağıbirhastalıktaşıyordumiçimde!Kimsenin,varlığındanhaberiolmadan,dünyayıbilegezebilirdim.Amailkyapmamgereken,hastaneninkapısındançıkmaktı.Bununiçinde,neyazıkkibirilerineçıplakelledokunmamgerekiyordu.Üstelikbunuda,çığlıkatmadanveiçimiişgaledenağrıdanötürüyüzümüburuşturmadanyapmalıydım.Belkidebirkaçalıştırmaylabaşlamalıyım,diyedüşündüm.Birkaçdeneyle...

Tabiikitıptarihiortadaydıvebende,vicdansahibibütünbiliminsanlarıgibi,deneylerimiilköncehayvanlarüzerindeyapacaktım.Önceonlaradokunacaktım.Gerisielbetgelirdi.Birşempanzeyedokunmaklabirinsanadokunmakarasındanekadarfarkolabilirdiki?İkisideaynıprimattangelmiyormuydu?Âdemdenilenbirprimattan...Evet,belkibiridiğerindendahazekiydi,doğru!İçgüdülerinikullanıpşempanzeliğesapmışveevriminedoğaylauyumiçindedevametmişti.Diğeride,bütünsalaklığıyla,tatminsizliktengeberenbiryaratığadönüşmüşvekendinidoğanındışındabulmuştu.Amabütünbunlarbeniilgilendirmiyordu,çünküdokunduğumetinkaçakadarsayabildiğiyadadünyanınsonunugetiripgetiremeyeceğininhiçbirönemiyoktu.Sonuçta,et,etti!İğrençtiamadokunmalıydım.Sonradabiradımilerigidipinsanlaradokunabilmeyibaşarmalıydım.Başkabiryervezamandaolsam,örneğin,17.yüzyıldayamyambirkabiledeyaşasam,akılsağlığımınyerinegeldiğinikanıtlamakiçin,dokunmaktanöteinsanyemekzorundabilekalabilirdim,diyedüşünüpkendimiavutmayaçalıştım.Sonuçta,odabirkültürdüveiçindedoğmuşolmaihtimalisadecematematikti.NasılBamiyanBudalarıbirkültürünürünüyse,onlarıhavayauçuranTalibandaöyleydi.Hatta1.500yılönceoheykelleriinşaedenlerle,bugünBurma’daMüslümanlarıöldürenler,aynıBudistkültürdendi.Dolayısıyla,kültürkavramınıokadardabüyütmemekgerekiyordu.Nedeolsakültür,hiçbiralışkanlığındanvazgeçemeyipbütündavranışlarınınesildennesileaktararakbiriktirenveböylecedünyayıyavaşyavaşçöpeveçevirenbirtakımsaplantılımanyaklarınişiydi!Evet,aynızamandatoplumsalbirhafızaydıama,Alzheimer’ayakalanmaeğilimideağırdı!Ayrıcabugün,insanlara,dünyaüzerindekibütünkültürleritanıtanbirsunumyapılsave“Buyurun,seçin!Ulaşımbedava!Hangisinibeğenirsenizsiziokültürüniçinebırakacağızveartıkoradayaşayacaksınız!”dense,yeryüzününhangideğerlikültürsahibibölgeleriüçsaniyeiçindeboşalırdıacaba?Bütünbunlarıdüşündümamatabiikihiçbiri,birişimeyaramadı!

Dokunmayahayvanlarlabaşlayacağımıveaşamaaşamailerleyeceğimisöylediğimde,Emreöncetereddütetti.Nedeolsa,fikironaaitdeğildi.Başkalarınınaklındangeçenlerikabullenmesiiçin,insanınbellibirsüreyeihtiyacıoluyordu.Busüreiçinde,kendisinesunulmuşolanfikrialıp,üzerindebirtakımdeğişiklikleryaparakkişiselleştirmesigerekiyordu.Böylecefikri,kendisibulmuşgibisahiplenmesimümkünolabiliyordu.Emreiçin,bukendinikandırmasüresi,yaklaşıkdörtsaatti.Koğuşagelipbenibulduveyatağımındemirineyaslanıpkonuştu:

“Tamam...Dediğingibiyapacağız...Amasenden,birhayvanıdoğurtmanıisteyeceğim!”Doğurtmakmı?Buheriftekidoğumsaplantısındannefretediyordum!Aslında,belkide

doğumlarumurundabiledeğildivesırfbenimfikriminüstünebirşeylereklemekiçinayaküstü,tedaviuyduruyordu!Yinedekabuletmektenbaşkaçaremyoktu.Çünküacelemvardı.

“Nezaman?”

“Hayvanatbahçesiylegörüşeyim,sanahabervereceğim.Belkidebirçiftlikbuluruz...Birbakalım...”

Vegitti...Gidergitmezde,midemdebirağrıbaşladı.Gözlerimiherkırpışımda,zihnimdefarklıbirhayvanbeliriyorduvedenizanasınabenzeyenplasentalarınıellerimdehissediyordum.Ağrışiddetlenmeyebaşlamıştı,titriyordum.Yataktaoturuyorveçaresizceetrafımabakıyordum.Oanaklıma,tanıdığımenzararsızhayvangeldi.Cebimdençıkarıponadokunmayabaşladım.Yüzümesürdüm.Boynuma...Birmerhemgibi,neremağrıyorsa,orayasürdüm...Veacıhissedilmezolmayabaşladı...Kabuletmeliyimkiogünbeni,Cuma’nınkâğıttankurbağasıkurtardı.

Üçgünsonra,birşoföreşliğinde,Emre’ylePolatlıyakınlarındabirçiftliğegittikvedoğurmaktagüçlükçekenbirineğinönündedizçöktüm.Çiftçi,inektençıkmışolanikitoynağıelleriyleyakalayıpkendisinedoğruçekerken,“Benneyapabilirim?”diyesordum.Oda,“Sev”dedi.“Sadecesev...”

ÖnceEmre’ye,sonradaahırınduvarınayaslanıpyatmışolandevhayvanabaktımvekendimdenbüyükbirnefesalıposıcaksırtınadokundum.Sankielimyanacakmışgibigeriçektimamasonrabirnefesdahaalıptekrardokundum.Hayvanbaşınıçeviripbanabaktıve“Korkma”dedi.KonuşanEmre’ydiamaumurumdadeğildi...Veokşadım...Veokşadım...

Önceikitoynakikiincebacağadönüştü,sonradaonlarınarasındabuzağınınbaşıgöründü.Nezamankitutuluphayataçekildiveannesindentamamenayrıldı,bendeağlamayabaşladım.Çoktanağrımayabaşlamışolmasıgerekenşakaklarımgözyaşlarımlaıslandıvesankidoğanbenmişimgibiağladım.Sonradaçiftçininellerinitutup“Sağolun!”dedim.“Teşekkürederim...”

DönüşyolundaEmreokadarmutluydukidefalarca“Seninlegururduyuyorum”dedi.Nedeolsa,birtaşlakuşsürüsüvurmuştuk.Hemhayvana,hemdeçiftçiyedokunabilmiştim.Hattahızımıalamayıp,Emre’yebiryanıtolarak,yolboyunca,kolunaveomzunadokundum.Hemdedefalarca...Birbirimizinyüzünebakıpgüldükveçiftçininsesinitaklitedip“Sadecesev!”dedik.“Sadecesev...”

Hastaneyedöndüğümüzde,Emre’yleayrıldıkvebentuvaletegirdim.Lavabolardanbirininönünegeçipmusluğuaçtımveikinciderimhalinegelmişolan,kurumuşyumurtaakınıavuçlarımdansökmeyebaşladım.Okadardaaptaldeğildim!Okadardadeğil...Birinsanayadaplasentayadeğmemenineniyiyolu,avuçlarımıveparmaklarımıniçinibaşkabirplasentaylakaplamaktı.Aslında,bufikri,Yadigâr’ınnezarethanesindençıktığımgün,bileğimdekisigarayanığınabastırıpbenimahvetmişolanAhad’aborçluydum.Nezamankikonuşmasınıbitirip,elinibileğimdençekmiş,“Git,ikiyumurtakır...Aklarınıayır,iyiceçırp,süroraya!Yanığaiyigelir!”demişti.Söylediğiniyapmıştımamahiçbirhaltayaramamıştı.Sadeceoyumurtaaklarının,derimişeffafbireldivengibikapladığınıgörmüştüm.

Dolayısıylaçiftliktekigösterimiçingerekliolantekaksesuarikiyumurtaydıvehastaneninmutfağındabolbolvardı.Sonrası,oyunculuktu.Veben,doğduğumdanberioynuyordum.ÇünküGazâ,birinsanındeğil,birrolünadıydı.Birkarakterinadı!Öyleolmasıgerekiyordu.Yoksakendimiçoktanöldürmüşolurdum.EğerGazâ,gerçektendebirinsanolsaydı,onunvarlığınatahammületmekmümkünolmazdı.Heleonusevmek,asla!Dolayısıyla,Gazâbirdublördüaslında.Tehlikelisahneleruzmanıbirdublör!Hattabusayede,öylesinedoğalbirşekildesöyleyebilmiştiocümleyi:“Sadecesev!”Defalarcatekrarlamıştı...İneğisev,kendinisev,insanlarısev,hayatısev...Sadecesev,öylemi?Siktir!SenhiçhayatındabirGazâtanıdınmı?Kolaysageldesensev,amınakoyayım!..Sonuçta,belkibirdeliydim...Amainsanlara

dokunacakkadardeğil!

Binanınkapısındaduruyorveetrafımızdauçuşankartanelerininomuzlarımızadeğdiğiandaeriyişiniizliyorduk.Yadasadecebenizliyordum.Emretokalaşmakistedi.Önceelinebaktım,sonradagülümseyip,hiçbeklemediğibirşekildesarıldım.YıllarönceEnder’inbanayaptığıgibi,sıkısıkıkavradımEmre’yi.Budefa,sarılmasırasındanereyebakacağınıdüşünmesigerekenbendeğildim!Birdenetrafınısarmışolankollarımınarasındaşaşkınlıkgeçiren,Emre’ydi.Elinedokunmaktansaüzerindekikumaşlaradeğmeyitercihettiğimianlamasındiye,olabildiğinceöyledurdum.Hattakulağına,“Herşeyiçinteşekkürederim”diyefısıldadım.Sonradasarıldığımhızla,geriçektimkendimi.BöylesisıcakbirvedalaşmadanbirazdasarsılmışolanEmre,nediyeceğinibilemediğiiçin,cebinden,üzerinelabirentçizdiğimkâğıdıçıkarıpgösterdive“Bak,saklıyorumbunu...”dedi.Sonradaekledi:“Sençokakıllıbiradamsın,Gazâ!”

Bucümleyibiryerdenhatırlıyordum.Savcıdaböylebirşeysöylememişmiydi?Galibao“çocuk”demiştiamaartıkbüyümüştüm.Enazından,dışarıdanöylegörünüyordu...Kâğıttakikurumuşkanizinebakmamayaçalışsamdagözümkaydıvebaşımıkaldırıp,“Tekrarözürdilerim”dedim.Emrede“Boşver!Obenimhatamdı”deyipkâğıdıcebinekoyacaktıkiyenidenkonuştum:

“Yalnız,labirentingerçekçözümüodeğil...”“Değilmi?”diyesorup,elindekikâğıdabaktı.“Birazdahadüşünün”deyipgülümsedim.“Peki”dediEmre.“Düşünürüm...HoşçakalGazâ.”Gölbaşı’ndakihastaneden,beniorayagetirenebenzeyenbirminibüsleayrıldım.Deli

olarakgirdiğimbinadan,hemdelihemdebağımlıolarakçıkmıştım.Cebimde,Cuma’nınkurbağasıveEmre’ylemeslektaşlarınınaralarındatopladıklarıparadanbaşkabirşeyyoktu.Havasoğuktu.Heryerimerhametkaplamıştı.Amalastiklerimizvebenzincirliydik.Dolayısıyla,nemerhametnedebuzbizidurdurabilirdi.Neyoldakaldıknededönüparkamızabaktık...

HastaneninminibüsündeninipAnkara’yagidenbirbelediyeotobüsünebindimvekalabalığıniçinebiryumrukgibigirdim.Kimseyedeğmemekiçinboşluğasavrulanbiryumrukgibi.Amayapabileceğimbirşeyyoktu.Otobüsöylesinedoluydukiyabirininomzunayadadirseklerinedeğiyordum.Heryerim,insanetiydiveyolumuzundu.Tekyapabildiğimgözlerimiolabildiğincekapalıtutmakvedişlerimisıkmakoldu.Oetvekumaşparçalarınasürtünesürtüneilerlerken,kendimi,Emre’yebahsettiğim,labirentinogerçekçözümügibihissediyordum.Emre’ninoçözümeulaşmasıiçin,elinebirsilgialıp,labirentitamamensilmesigerekiyordu.Böylecegeriye,sadece,tükenmezkalemleçizmişolduğu,gidişyolukalacaktı.Veişteogidişyoluda,labirentietrafınakurduğumsırrımdı.Labirentsilindiğinde,okâğıttabirGharfikalacaktı.Tabiiki“Gazâ”nındeğil,“gat”ınG’si!Ankara’yagidenootobüste,kendimigatgibihissediyordum.Herzamanolduğugibi...Çiğneniyormuşgibi...Otobüstenindiğimdedetükürülmüşgibi...

Otogardaydım.19yaşındavemorfinsülfatpeşinde...BeniKandalı’yagötürecekolanotobüskalkanakadar,binadakiikieczaneninönündenonlarcakezgeçtim.Ancakheryerpoliskaynıyordu.Yadabenhayalgörüyordum.Buyüzdende,eczanelerinhiçbirinegirip“Yabanamorfinsülfatverirsinizyadagörünmeztabancamlasiziöldürürüm!”diyemedim.Gerçektende,silahımolmadan,bireczaneyinasılsoyabilirdimki?Oaniçin,çantamdakiTolvon’laidareetmektenbaşkaçaremolmadığınıanladım.Konuyuuyuyarakdakapatabilirdim...

Kalkmasınabirsaatkalaperonayanaşmışolanotobüsebinip,dozaşımınayakınadette

TolvoniçipgözlerimikapadımveKandalı’yakadargözkapaklarımıkaldırmayacağımadairkendimesözverdim.Birmucizeolduvesözümütutabildim.Saatlersürenyolculuğutekbiruykuadımındageçmiştim.Eğerbunuyapamamışolsaydım,büyükihtimalle,dahaotobüsilk100kilometresinikatetmedenkoltuğumdankalkar,şoförünyanınagidervedireksiyonututtuğumgibiyolundışınakırardım.Eğeruyuyamamışolsam,ootobüsünöncamından,öncebençıkardım...Amauyumuştum!

Böylece,15yaşında“Asladönmeyeceğim!”diyerekterkettiğimKandalı’ya,dörtyılsonraayakbastım.Başkabiriolsa,içinde,duygusalbirkaççarpışmagerçekleşebilirdiamabenhiçbirşeyhissetmedim.Sadecekaldırımdakitalaşlarabasabasayürüdüm.Öncejandarmakarakolunun,sonradadünyanınengüzelkızınagötürmekiçinsiparişlerverdiğimlokantalarınönündengeçipgittim.Hiçbirideumurumdadeğildi.ÇünkübenimevimKandalıdeğil,TozSokak’ınucundakidepoydu.

Yarımsaatlikbiryürüyüştensonra,üzerinde“GüleGüle”yazantabelayıgeçtimvekenditabelamıgördüm.Hâlâoradaydı.Amabirazfarkla...Üstündedörttanekurşundeliğivardıvepaslanmıştı.Vurulmuştutabelam.Ancakayaktaölmüştü.ŞöylebirdokunupyanındangeçtimveTozSokak’agirdim...

Farkındaolmadan,heradımımdahızlandımvesimsiyahbirenkazlakarşılaştım.Güldüm.Ender,gerçektendeiyibirkundakçıydı!Neyaptığınıbiliyorolmalıydı.Benzinyerineyıldırımkullanmışgibiydi.Tekkatlıeviöylebiryakmıştıkigeriyesadeceiskeletikalmıştı.Duvarlarıbirdinozorkaburgasınabenziyordu.ÇatısınınyarısıçökmüşvebirzamanlarAhad’amalikâneolmuşbina,çekilmeyibekleyen,çürümüşbirdişedönüşmüştü.Doğrusu,Enderbanabundandahabüyükbiriyilikyapamazdı!İçimdekioncanefreterağmen,benbileböylesinekusursuzbiryangınçıkaramazdım.

Çardakvehangar,bıraktığımgibiduruyordu.Hattazayıfadamıncesedininçıkarıldığıçukurbileduruyordu...Hangarınkapısınıaçtımveiçindekiherşeyingitmişolduğunugördüm.Kandalıyağmacıları,ellerinenegeçersealıpgötürmüşlerdi.Bencehangarıdaparçaparçasöküpgötürebilirlerdi!Çünkübenitekilgilendiren,depoydu.Kapağındakikilit,büyükihtimallepolistarafındankırılmıştı.Yinedeolağımkapağıduruyordu.Yağmacılarınonusöküphurdadiyesatmamışolmasıilginçti.Belkidekorkmuşlardı.Ahad’ınlanetiniüzerlerineçekmemekiçindepodanuzakkalmayaçalışmışlardı.

Kapağıikielimlekaldırdımvedepoyagidenilkbasamağaadımımıattım.Merdiveniağırağırinip,birçakmakyaktım.Yağmacılarkonusundayanılmıştım.Depoyudaboşaltmışlardı.Vantilatörlerivekameralarıalmışlardı.SadeceRastin’inodemirkovaylakırdığıkamerayıbırakmışlardı.Duvardakisaatidealıpgötürmüşlerdi.Tabiikidüzeneğiyleoynamışolduğumutahminedemezlerdi.Kimbilirartıkkimlerinduvarlarındaduruyorvezamanıgeciktiriyordu?

Gülümsedim.Sonundaevimdeydim...Çakmağısöndürdümveolduğumyereçöktüm.Sonradasoğukzemine,yüzüstüyattım.Buhayattailktokadıhangisineyediğimihatırlamıyordumamaben,solyanağımıçevirip,yereyasladım.Kollarımıikiyanımaolabildiğinceaçtımveavuçlarımlatalaşlarabastırdım.Üşüyordumamakesinlikleumurumdadeğildi.Çünkübenevimlekucaklaşıyordum!Gözlerimyaşarıyorduamagülüyordum.Sırtüstüdöndümveheryerimikuşatmışolankaranlığadokunabilmekiçinellerimikaldırıpboşluktagezdirmeyebaşladım.Kahkahalaratıyordum.Cennetiminhavasınıokşuyorvedörtduvarınaçarpıpyankılanankahkahalarımlaiçinidolduruyordum...“Geldim!”diyebağırdım.

“Geldimişte!Döndümsana!Gidecekbaşkabiryerimyok,çünkü!Tanıdığımtekev,sensin!Bildiğimtekşey,sensin...”

Ağladım.Hemdeistediğimkadar!İnsanıngerçeközgürlüğübuydu:İstediğikadarağlayabilmek.Belkibirde,istediğişeyeağlayabilmek...

Okadarazparamvardıkibazıseçimleryapmamgerekiyordu.Birzamanlar,Rastin’inhalkınayaptırdığıseçimlergibi...Yabirşeyleriçecekyadayemekyiyecektim.Yaısınacakyadaaydınlanacaktım...Şişelerivemumlarıseçtim.Sonradasıra,cebimdekiparanınmiktarıylailgisiolmayan,başkabirseçimegeldi.Hücrelerimdekihastalıkmiktarıylailgilibirkonuya:Yabireczanesoyacakyadakendimidepoyakapatıp,morfinsülfatıtamamenunutmayaçalışacaktım.İkisidezordu.Çokzor...Özellikledebireczanesoymak!Çünküoküçücükdükkândaeczacıylayalnızkalmammümkündeğildi.İçindemüşterivarkendemutlakayakalanırdım.Neyapacağımıbilemiyordum.Oysasırfmorfinsülfataulaşabilmekiçinçıkmıştımhastaneden.Enazından,depoyagirenekadaröyledüşünüyordum.Amabelkidebenigerçektençağırmışolanoydu:Depo...Morfinsülfatsadece,cennetimindekoruydu.Dayanabilirim,diyedüşündüm.Kendimiherşeyekapatırvemorfinsülfatıdışarıdabırakabilirim.

Denedim...Amaneçantamdakiantidepresanlarnedederiminaltınainebilmekiçinnefesimitutmaçabalarımbirişeyaradı.Morfinsülfatyoksunluğu,ilkgörüştekörlüktü!Gözleriminekadarkapatırsamkapatayım,geriyedaimaköredicibirışıkkalıyordu.Hiçbirşeyyeterincekaranlıkdeğildi.Vebenkesinlikleyeterinceyalnızdeğildim!Havadakimbilirneleruçuşuyordu?Hangimikroplar?Kimbilirhangimikroskopikcanavarlaryağıyorduüzerime?Belkihiçbirinigöremiyordumamaağzımıheraçışımdabinlercesiniyuttuğumdanemindim.Kenetlenmişdudaklarımaavuçlarımlabastırsambileburnumdanaldığımnefesekarıştıklarınıbiliyordum!

Depoyagirelidahabirhaftabileolmamıştıamaherzamankindençokçiğnenmişhissediyordumkendimi.Sadeceikikez,birkaçşişe,birkaçekmekvebirkaçmumiçindışarıçıkmıştım.İlkindebirsorunyaşamamışamaKandalı’yaikincigidişimdepişmanolmuştum.Tameczaneninönündedururkenvitrinlearamabirigirmişti.BirzamanlarEnder’inçobanlıkyaptığıçocuklardanbiri.Tanımıştıbeni.Amabenonutanımazdangelmiştim.Yinedeyalanımbirişeyaramamışve“Haberinvarmı?”diyebaşlayanbirhikâyeanlatmıştı.HikâyeninkahramanıEnder’divesonundaölüyordu!Zamanındanönceaskeregidip,SüphanYaylası’ndayürürken,birmayınınüzerine,sonadımınıatıyordu.Hiçbirşeydiyememişveçocuğuoracıktabırakıpkoşakoşagirmiştimmağarama.“Mahvoldum!”diyediyevoltaatmayabaşlamıştımiçinde.Çünküoçocuğun,Kandalı’yadöndüğümüherkeseanlatacağındanemindim.Sonradahepsibenigörmeyegelecekti.Benimlekonuşmayavebanadokunmaya!Bunakatlanamazdım.Sadecebendeğil,kimsekatlanamazdı!

Günlervegeceler,deponunbirköşesinesıkışıptitremeklegeçiyordu.İkiduvarınarasınasıkışmış,bütünKandalı’nıntoplanıpüzerimeyürümesinibekliyordum.Geleceklervebeniparçalayacaklardı!Sadecebirzamanmeselesiydi!Aslauyumuyordum.Ayaksesleriniduyabilmekiçinsüreklideponunkapağınıaçıpetrafıdinliyordum.Hemdepodançıkamıyorhemdeoradakaldığımsürece,kapanakısılmışbirfaredenfarkımınolmadığınıbiliyordum.Dünyadansaklandığımyer,dünyayayakalanmakiçinenuygunyerdi!Beni,elleriylekoyduklarıgibibulacaklarvebenioellerlegömeceklerdi!Kandalı’nınbütüninsanlarıbenikuşatacakvebakışlarıyladerimideleceklerdi!Bütünbunlarakarşılıktekyapabildiğim,nefesimitutmakoluyordu.Teksavunmam,nefesimitutup,yaşayanherşeyleilişkimikesmekti!Amaodahiçbirişeyaramıyordu.Çünküokadarkorkuyordumkiiçimekesinlikledönemiyorveasladeriminaltınagiremiyordum.Defalarcadenedim.Belkidesaatlerce!Hiçbirşeyolmadı.Nekalbimlebirlikteattımnedekanımlabirlikteaktım.Veağlamayabaşladım.Deponunbirköşesinde,küçücükolmuşbirhalde,ağlamaktanbaşkabirşeyyapamadım.Sonra

daikiavucumuyüzümegötürüpgözyaşlarımısildimvebaşımıkaldırdığımdaonugördüm:Karanlığıniçindedurangeçmişimi.Biçimsizbirhayvangibikarşımdadikilmiş,bana

bakıyordu.Toynaklarıvardı.Doğmasınıizlediğimobuzağıgibi.İncecikvesimsiyahtüylübacaklarınınüzerindedoğrulmuş,heryanından,plasentayabenzeyenşeffafbirçamurakıyordu.Gövdesi,topraktandı.Veotopraktantaşmışonlarcacesedinellerini,burunlarınıvedişlerinigörebiliyordum.Biryüzüyoktu.Sadece,gözlerininolmasıgerekenyerde,karanlığıniçindeparlayanikikırmızınoktaduruyordu.Ankara’dakibankadagördüğümodijitalpanodakinoktalarınaynısı!Birağzıvebirburnudayoktuamaaldığıhernefesiverişinde,kırmızıgözlerininaltındabirbuharbulutubeliriyordu.Çürümüşkalbininatışı,geçkalmayaayarladığımosaatgibi,birduyuluyor,birkayboluyordu.Dahafazladayanamadımvesıkıştığımikiduvarınarasından,“Hayır!”diyebağırdım.

“Hayır!Sen,benimgeçmişimdeğilsin!Benimgeçmişimböylebirşeydeğil!Bukadarkorkunçdeğil!Benikandıramazsın!Anlıyormusun?Çünkübenbiliyorum,neyaşadığımı!Dahaokadardelirmedim!Okadardadeğil!Benherşeyihatırlıyorum!Hattasadecebenhatırlıyorum!Anlatayımmısanada?Ha?Amabuson!Birdahaanlatmayacağım.Niye,biliyormusun?Çünküneanlatırsam,artıksadeceonainanacağım!Nesananedebirbaşkasına!Sadeceanlatacağımhikâyeyeinanacağım!Anladınmıbeni?”

Veayağakalkıp,geçmişimolduğunuiddiaedencanavarınüzerineyürüdüm.Durmadım.İçindengeçipgittimvebağırabağıraanlatmayabaşladım.Neredenbaşlayacağımbelliydi:

“Babambirkatilolmasaydı,bendoğmayacaktım...”

Okaranlıkta,kendimegeçmişimianlatmak,belkisaatler,belkidegünlersürdü...Yıkılanakadarkonuştum.Yenidendoğrulanakadar!Sesimkısıldıamasusmadım.Geçmişimedairnebiliyorsam,anlattım.Veşimdi,hepsigeçti...Geriye,sadecegelecekkaldı.

Depodançıkıpyürüdümvehangarınkapısınıaçtım.Ağzımdanaldığımbuzgibibirnefesiciğerlerimdeısıtıpburnumdanverdim.Konuştum.

“Neistiyorsan,onuyapacaksın!İnsanlarınburayagelmesindenkorkuyorsun.Tamam!Kendiniyeterincegüvendehissetmiyorsun.Peki!Ozaman,öylebirşeyyapacağızkikimseburayaadımınıatamayacak!Çocukkenokuduğunokitaplarıhatırlıyormusun?Haniohikâyelerdekalelervardı?Etraflarındadahendekler!İşte,bizegerekendebu!İçineatacakbirtimsahımızyokamaolsun!Hendekdeyeter!”

Birkürekbulmalıydım.Kasabayagidenyolaçıktımveyürüdüm.Birinşaatarıyordum.AmaKandalı,değişmemekiçinyeminetmişti.Dolayısıyla,herhangibiryerinde,birinşaatbulabilmekiçinsaatlerceyürümemgerekti.Sonunda,kasabanındiğergirişinde,insanlarınçalıştığıbirşantiyealanıgördüm.Vekesinlikletereddütetmedim.Sadeceyürüdümveinşaatalanınagirdim.Kapısındakitabelayabakılırsa,bircezaeviinşaediliyordu.TamdaKandalı’nınihtiyacıolanşey,diyedüşündüm.Aslında,cezaeviinşaatı,uzmanlıkalanımagiriyordu.Mimarıbulupbirkaçöneridebulunabilirdimamaacelemvardı.Buyüzdendeolabildiğincehızlıyürüyordum.İşçilerikiyanımdangeçipgidiyorvekimsebanabirşeysormuyordu.Üstümdekigiysilerokadarkirliydikibelkidegörünmezolmuştum.Sonunda,ortayasadeceilkkatıçıkmışolan,geleceğincezaevininetrafındabirturatıp,aradığımşeyibuldum.Hattaküreğinyanındabirkazmadaduruyordu.İkisinidealdımveşantiyeninçıkışınadoğruyürüdüm.Kapıdangeçerkenbirsesduydum:

“Nereyegidiyoronlar?”Durabilirdim.Amadurmadım.Çünkübukonulardabirazdeneyimimvardı.Yıllarönce,

Yadigârdayanımdaarabasıyladurupbanabirtakımsorularsormuştu.Sonradabenialıpodeliğesokmuştu.Birdahaöylebirşeyyaşamakistemiyordum.Yürümeyedevamettim.Amasesdepeşimdengelmektekararlıydı:

“Baksana!Lan,sanadiyorum!”Bununüzerinedurdumvedöndüm.Adamlaaramızdaellimetrekadarbirmesafevardı.

Bağırdım:“Bircenazemizvarda!Gömelim,getireceğim!”Nediyeceğinibilemeditabii.Aradığımfırsatdabuydu.Döndümveyürüdüm.Yeniden

sesiniduyduğumdaysa,artıknedediğianlaşılmıyordu.Belki“Başınsağolsun”diyor,belkideküfrediyordu.Farketmezdi...

Çarşıdangeçerken,üzerimdebirağırlıkhissettimvenedeniniderhalanladım:Herkesbanabakıyordu.Özellikledegiysilerimevesaçlarıma.Kimbilirkaçgündüryıkanmıyordum?Neredençıktığımıdüşünüyorolmalılardı.Yabirbirlerine,“Kimlanbuherif?”diyesoruyoryadadünyanıngidişatındanşikâyetediyorlardı:“Serserilerbastıilçeyi,amınakoyayım!Tipebak!”Amahiçbiriyleilgilenmedim.Sadeceyürüdüm.Birara,eczaneninönündengeçerkenyavaşladım.Ancakkürekyadakazmaylabirsoygunyapamayacağımiçinyenidenhızlandım.Kandalı’yıgeçip,TozSokak’agirdimvedurdum.

Etrafımabaktımvehangarıiçinealanbirdairehayalettim.Amasonra,daireninçapınıevidekapsayacakbiçimdegenişletmekzorundaolduğumudüşündüm.Belkiartıkyağmalanacakbirtarafıkalmamıştıama,kendimdenbiliyordum,enkazlardaimaçocuklarınilgisiniçekerdi.Dahadaönemlisi,baharaylarındaKandalı’ya,bölgeninheryerindenkovulmuşorospulargelir

vekendileriniayaküstüsatacakyerararlardı.Evinçevresiniyadahangarıkullandıklarındanemindim.Çünküetraftaiçkişişelerivekullanılmışprezervatiflergörmüştüm.Demekkikusursuzbiryalnızlıkiçinevidedaireyedahiletmeliydim.Dolayısıyla,beni,dünyanınbütüninsanlarındankoruyacakolanhendek,tamdadurduğumyerden,yaniTozSokak’ınevinbahçesinekarıştığınoktadangeçecekti.Hendeğikazmakaylarsürecektiamaumurumdadeğildi.Oncayıllıkmidebulantımınyanındabirkaçayınneönemivardı?

Küreğiyereattımveikielimletuttuğumkazmayıbaşımınüzerinekaldırıpilkdarbeyiindirdim...Beşincidarbede,aklıma,zayıfadamıgömmekiçinaçtığımçukurgeldiveunutmakiçindahadahızlandım.Toprağıvurdukçaparçaladımveparçaladıkçatopraktanbaşkabirşeygörmezoldum.Nezayıfadamkaldınedebirağrım...

Ogün,birdozergibiçalıştımveyaklaşıkdörtmetrelikeniolanTozSokak’ınüçmetresiniyarıpgeçtim.Hendeğiminenide,derinliğideikimetreolmalıydı.Sonrasında,zemininetaşdöşeyecekvebiryerdensubulup,içinidolduracaktım.Oişiçinde,biritfaiyearacıçalmanınuygunolduğunudüşündümamasonraaklıma,dahabireczanebilesoyamadığımgeldi.“Olsun!”dedim.“Suyubulurum!Hattamuşambadabulurum!Taşyerine,onudöşerimiçine!Amaşimdi,artıkdinlen!Gitevine,yat...Açsınama,değilmi?Gelozamanbenimle!”

Dünyanınengüzelkızınınhangiyemeğidahaçokseveceğinekararveremediğimiçinlokantalarınönündevoltaattığımogünüçokiyihatırlıyordum.Hattabanaacıyıp“Gelbirçorbavereyim”diyengarsonunhangilokantanınkapısındadurduğunudahatırlıyordum...Koşakoşaönünegittimveiçerigirdim.Girergirmezdeogarsonugördüm.Tamkonuşmakiçinağzımıaçmıştımkiderhalüzerimeyürüyüp“Çık!Çık!Çık!Dışarı!Hadi!”demeyebaşladı.Uzattığıeliylebanadokunmamasıiçingeriçekildimvelokantadançıktım.Garson,kapıdakalmıştı.Amahâlâgözgözeydik.

“Nevar?”dedi.“Neistiyorsun?”“Açım!”“Varmıparan?”“Yok!”“Ozaman,yürü!”dedi.“Hadibakayım!”Öncegözlerininiçinebaktım.Sonradaarkamıdönüpcaddeyigeçtimvekarşıkaldırıma

oturdum.Anlaşılan,sadeceçocuklaraacıyangarson,hâlâlokantanınkapısındaduruyorvebanabakıyordu.Eliminaltındatoprakyoktu.Olsa,onuyerdim.Amatalaşvardı.Bendekaldırımdakitalaşlarıavuçlayıp,garsonabakabaka,ağzımaattım.Bununüzerine,sankiiçeridençekilmişgibiderhallokantayagirdi.Bende,gösteribittiğiiçin,ağzımdakitalaşlarıtükürmeyebaşladım.

İkidakikasonra,birelimdeyarımekmek,diğerindekaşıkla,kaldırımdaoturmuş,çorbaiçiyordum.Birazdahadayanabilirsem,hayatımkesinliklebirdüzenegirecekti.ÇünküKandalı’nındelisiolmamaazkaldığınıhissedebiliyordum.GördüğümkadarıylaKandalıdeliliğindekontenjanboşluğuvardı.Veyeterinceuğraşırsamomakamaoturabilirdim.Sonuçta,kasabalardadelidoyurmak,şehirlerdegüvercinbeslemekgibibirşeydi.ÜstelikKandalılılardanbiralacağımvardı!Birzamanlareğitimimekatkıdabulunmakiçinaralarındatoplamayasözverdikleriparakadarbirborçlarıvardıbana!Amaşimdilik,çorbadayeterdi...Tambunlarıdüşünüyordumkiarkamdanyürüyüpgidenikikadınınkonuşmasınıduydum.Biridiğerinesoruyordu:

“Ahad’ınoğludeğilmibu?”Neyazıkkiyanlışhatırlanmayacakkadarünlüydüm!Diğerkadındabaşkabirsoruylayanıt

veriyordu:“Ahaddakim?”Osoruyuda,boşkâseyialmakiçinyanımagelmişolangarsonabakarakben

yanıtlıyordum:“Daha!”Vebirçorbadahaiçtim.Boşkâseyigarsonaverip,pantolonumutokatladım.Üzerime

yapışmıştalaşlardökülürken,insanlarınbanabakmasınıkesinlikleumursamadım.Çünküaramızdabirhendekvardı.Düşüncesibileyetiyordu!

Sıra,birdelideolsam,Kandalılılarınbanaveremeyeceğibazışeylerialmayagelmişti.Ellerimicebimesoktumvekaldırımdailerlemeyebaşladım.Benitakipettiklerinifarkettiğimikiçocuğadönüp“Dikkatedin,düşersiniz!”dedim.Gerçektende,biradımdahaatsalar,etrafımdakihendeğedüşüpboğulacaklardı.Amaçocuklarkördüvehiçbirşeyanlamadılar.Yinedepeşimibıraktılar.

Sonradabirazyürüyüpkuyumcuyagirdim.Anneminkolyesinisattımveparasıylabirkartonsigaraaldım.Böylece,anneminmeleği,dumanolupiçimdegezdi.

Sonradabirazyürüyüpeczaneyegirdim.Yarabandıistedim.Kazmavekürekleboğuşmaktanavuçlarımsutoplamıştı.“Başkabirşey?”diyesordueczacı.Gözlerimadamınardındakicamlıdolaplardaonuararken,adıdiliminucunakadargeldiamasöyleyemedim.

Sonradabirazyürüyüpdüştüm...Kalktımvebirazdahayürüdüm.Sonrabirdahadüştüm.Birdahakalktım,yürüdüm.Vebirdahadüştüm.Paranınkalanıdaöylebitti.Düşekalka...Elimdebirşişevotkayla...Anneminmeleğiancakbukadarınayetmişti:Tütün,tedavivesarhoşluk.Yinedeannemdendahaçokişeyaramışolduğukesindi!

Sonradabirazyürüyüpmezarlığagirdim.Bulamayacağımıbilebile,Cuma’nınmezarınıaradım.Hattabenimlekonuşmayacağınıbilebileonayalvardım.Vesonuçta,gecedenbaşkabirşeyolmadı.Bendegidipkendimidepoyakapattım.Yadatersioldu.Depoyukendimekapattım.

Hendekinşaatımınikincigünüydü.TozSokak’ıdeşmekiçinuğraşıyordum.Kazmaylaişimbitmiş,sıraparçaladığımtoprağıküreklealıpatmayagelmişti.Ancakellerimtitriyordu.Belkiyorgunluktan,belkidesoğuktan...Küreğizortutuyordum.Yinededurmanınzamanıdeğildi.Nasılolsa,hendekbitince,hayatımınsonunakadardinlenebilirdim.Alnımdakiteri,elimintersiylesilipgökyüzünebaktım.Amagüzelolanhiçbirşeygöremedim.Bununüzerine,derinbirnefesaldımveküreğitoprağasapladım.Dizlerimdengüçalıp,kalınbirtopraktabakasınıkaldırdımveiçindedurduğumçukurundışınaattım.Birelarabasınaihtiyacımolacak,diyedüşündüm.Sonradaküreğiyenidentoprağasaplamaküzerebaşımıeğdimveayaklarımınucunda,yarısıgömülmüş,kapağıkapalıbirşişegördüm.Eğildim.Amabirdenaklıma,bununbirtuzakolabileceğigeldi.Derhaldoğrulupetrafımabaktım.Belkidebendepodayken,Kandalı’danbirilerigelmişvebuşişeyigömmüşlerdi.Eğeröyleyse,yakınlardabiryerdebeniizliyorolmalılardı.Hattaşişeninaltındamutlakabanazararverecekbirşeyvardı!Ender’idüşündüm.Bastığıomayını!İşte,benimmayınımdabuydu!Belkide,yıllarönceEnderkoymuştu!Şişeyiçekipalacakvepatlayacaktım!Nedenbilmiyorum,amaoanölmekçokmantıklıgeldi.Belkide,birazöncegökyüzünebaktığımdagüzelolanhiçbirşeygöremediğimiçin...

Şişeyiboynundanyakalayıpçektim.Ancakhavayauçmayıbeklerken,elimdekişişeyleöylecekalakaldım.İçindebirkâğıtolduğunufarkettim.Kaldırıpgüneşedoğrututtum.Kâğıttabirtakımçizgilervardı.Eğerbütünbunlarbirdenizdegerçekleşmişolsaydı,buşişeveiçindekikâğıt,yardımisteyenbirkazazedeyeaitolurdu.Romanlardakigibi...Amakaradaydık.Kazazedelerinhiçbirşanslarınınolmadığıyerde...Şişeninkapağınıaçıp,kâğıdıçıkarmayaçalıştımamaolmadı.Bununüzerine,hendektençıkıpşişeyiyereattımveüzerineküreklevurupkırdım.Camparçalarınınarasındançektiğimkâğıdıalıralmaz,Ahad’ınelyazısınıtanıdım:

Allahım...Unutamıyorum.Beniaffet.Eğeraffetmiyorsanda,biribulsunbukâğıdı.Sanayalvarıyorum.

Hepsibukadardı.Nedüşüneceğimibilemiyordum.Ahad’ınsarhoşluğubirsırdeğildiamaaffedilmekiçinAllah’ayalvardığınıhiçduymamıştım.Kâğıdıçevirdim.Arkasındabirkrokivardı.Ahad,arazininplanınıkabacaçizmişveTozSokak’ınüzerindekibirnoktayıçarpıylaişaretlemişti.Yanınada,Ağaçyazmıştı.Güldüm.Bukrokiyiçizerken,gerçektendesarhoşolmalıydı.Çünküoağacınhangisiolduğunusadeceikimizbilirdik.TozSokak’ınikiyanındakikavaklarınarasında,yalnızbirtanezeytinağacıvardı.Vebizkavaklarıgörmezdengelipsadeceona“ağaç”derdik.Ahadda,alışkanlıktanolsagerek,öyleyazmıştı.Herhangibirininbukrokiyiçözmesimümkündeğildi.Amaneyazıkkibençözebiliyordum.Hattabudünyada,buresmebakıpbirşeyleranlayabilecekolantekkişiydim...Amaanlayamadığımbirşeyvardı.Birkâğıtalıpböylecümleleryazmak,sonradabirşişeniniçinekoyuptoprağagömmek...BunlarkesinlikleAhad’ınyapabileceğişeylerdeğildi.“Asla!”diyordum.“Olamaz!”Belkidehayalgörüyorum,diyedüşünüyordum.Çünkügerçektendeinanılırgibideğildi.Ahadburadaduracak,elleriyletoprağıkazacak,sonradabuşişeyigömecek!Kesinliklemümkündeğil!Hem...Vebirdengözleriminönündebirsahnebelirdi!Yıllarönce,dünyanınengüzelkızınayemekalmakiçinsabaherkendenkalkıpevdençıktığımdaAhad’ısandalyedesızmışolarakgördüğümsahne...Tamdadurduğumyerdeoturuyorvegeceboyuncatoprakyoluizlemişgibigörünüyordu.Gözlerimikapatıposahneyi,bütünayrıntılarıyla,zihnimderesmetmeyeçalıştım.Birşeyarıyordumamabulamadım.Osahnedebirşişegöremedim.Sızmıştıveçevresindebirşişeyoktu.Çünküsabahakadariçipboşalttığı,sonradabukâğıdıiçineattığı

şişe,iştebuydu!Birazönceküreklekırdığımşişeydi!Üçparçayaayrılmış,topraktayatıyordu...GerçektendebuyazıvekrokiAhad’aaitti!Vegerçektendebenbabamıtanımıyordum.

Artıkbirkararvermemgerekiyordu.YaAhad’ıyenidenhayatımasokacakyadakâğıdıburuşturupatacaktım.Hangisidoğruolandı?Birkararvermemçoksürmedi.Çünküçocukluğum,DordorveHarminadındaikikorsanlageçmişti!

Elimdekikâğıdabakabakayürüdümvezeytinağacınınhizasınageldim.Krokidekiçarpı,ağacahayliyakındı.Toprakyolunsınırında.Ahad’ınişaretlediğinoktanınüzerindeduruyordum.Etrafımabaktım.Gözümefarklıgelenhiçbirşeyyoktu.Demekki,babamınaffedilmekiçinyalvarmasınanedenolanşey,herneyse,altımdaduruyordu.Unutamadığınevarsa,toprağınaltındaydı...

Kâğıdıcebime,Cuma’nınkurbağasınınyanınakoyup,kazmayabaşladım.Hemkazıyorhemdeneylekarşılaşacağımıdüşünüyordum.AmaAhad’ınnesakladığınıtahminetmekmümkündeğildi.İçinesığdıracağıçukurubulsa,dünyayıbilegömüpsaklamışolabilirdi.Dolayısıyla,herşeyehazırdım.Sadecekazıyordum.Nefesalmadan...Hayatımboyuncaaldığımnefesleryetiyordu...Herharfindenvicdanazabıtaşanocümleleridüşünüyorveterliyordum.Biryandanda,karşımaoşişeyiçıkarantesadüfünamınakoymanınbiryoluvarmı,diyedüşünüyordum!Amasonraaklımahendekgeliyordu.Onunlauğraşmamgerekirken,kendimiboşunayorduğumiçinsinirleniyordum.Ayrıca,Ahad’ınunutamadığışeyneolabilirdiki?Öylebirşeyolabilirmiydi?ÇünkübenimtanıdığımAhad’ın,kesinliklevicdanıyoktu.Varsadabanadenkdüşmemişti.Nehissettiğimiyadabundansonrahayatımınneyebenzeyeceğinibilmiyordum.Sadeceküreğitoprağasaplıyordum.Vebirdenbirsesduydum.Metalinmetaleçarpmagürültüsü!

Dizleriminüstüneçöküpellerimletoprağıaraladımveonugördüm:İkikapılımetalbirdolap.Toprağıniçindeyatmış,öyleceduruyordu.Sıradanbirdosyadolabınabenziyordu.Boyu,enazbirmetreydi.Kendisigibimetalolantokmaklarınasaldırıpkapılarınıaçmayaçalıştımamakilitliydi.Ayağakalkıpküreğikaptımveolancagücümlevurdum.Amahiçbirşeyolmadı.Tekrarvurdumvebudefakapılardanbiri,içinegöçtü.Böyleceikikapı,hafifdeolsaaralandıvegeriyeküreğindemirinioboşluğasokupkanırtmakkaldı.Kemikkırılmasınabenzerbirsesçıktıveküreğifırlatıpattım.

Yenidendizleriminüzerineçöküp,çukuruniçineuzandımvedolabınikikapağınıbirdenaçtım.Sonradagülmeyebaşladım.Çünkühayatımda,hiçdefinebulmamıştım!Ahad’ın,insankaçakçılığındankazandığıbütünpara,elleriminucundaydı.Şeffaftorbalarıniçinde,destedesteduruyorvebanabakıyorlardı.Torbalardanbiriniçekipaldımvehavayakaldırıpbaktım.GülüyorveAhad’lakonuşuyordum:

“Bumu,unutamadığınşey?Bütünozavallılarınsırtındankazandığınparamı?BununiçinmiyalvarıyordunAllah’a,seniaffetsindiye?”

Sonrabirdenyüzümündeğiştiğinihissettim.Öncedudaklarımkapandı,sonradagözlerimyaşardı.Artıkgülmüyordum.Ahad’ıdüşünüyordum.Belkidegerçektenpişmanlıkiçindeyaşamıştı.Hattayaşadığıhayattanutanmışbileolabilirdi.Oinsanlarınçaresizliklerindenkazandığıparayadokunmamışvesaklamıştı.Buparayıharcamakistememişti.Hattasarhoşolduğubirgece,kendiniokadarkötühissetmiştiki,birileribuparayıbulsunveonubuyüktenkurtarsın,istemişti.BelkidegerçekAhad’lahiçkarşılaşmamıştım.Peki,bendokunacakmıydımbuparaya?Kesinlikleevet,çünkübenherzamankiGazâ’ydım!

Torbalarıtekertekerçıkarmayabaşladım.Amaokadarçokvardıkidolabıçekipalmanın

dahakolayolacağınıdüşündüm.Sonrasında,onlarcakezgidipgeleceğime,bütünparayıdolabısürükleyerekhangaragötürebilirdim...Yenidenküreğialıpetrafınıkazmayabaşladım.

Yarımsaatsonra,çukurunbirtarafınakısabirrampayapmayıbecerebilmiştim.Dolabıtutupçekecekveçukurdançıkaracaktım.Eğildimvekapaklarıaçıkolandolabıikielimlesıkıcakavrayıpçektim.Zorlukladaolsakımıldatmayıbaşardım.Gerigeri,küçükadımlaratarakyerindenoynattımverampayıçıkmayaçalıştım.Tekbaktığımyer,dolabıniçiydi.Herçekişimde,hafifçehareketedenparatorbalarınıizliyordum.Sonragözlerim,dolabınçıktığıçukurakaydı.Dolaptangeriyekalanboşluğa...Azdaolsaiçinigörebildim.Vebirdendurupbaşımıkaldırdım.Gökyüzünebaktım.Birbirinegirmişbulutlargördüm.Dolabıhâlâbırakmışdeğildim.Ağırlığınıbütünvücudumdahissediyoramahareketedemiyordum.Sadecebulutlarabakıyordum.Onlardanbaşkahiçbirşeyigörmekistemiyordum.Amaonlarıdagörememeyebaşladımçünküyaşlargözlerimidoldurmuştu.Baktığımgökyüzütitriyordu.

“Tabii...”dedim.“Tabii...Tabii...Başkatürlüolabilirmiydi?”Hernekadarhiçistemesemdebaşımıeğip,yenidenoçukuraveiçindekikemiklere

baktım.Gökyüzündekibulutlargibi,birbirinegirmişkemikparçalarına.Vebağırmayabaşladım.

“Aaaaaa!”Vedolabıçekmeyebaşladım.“Aaaaa!”Vedolabırampadançıkarmayaçalıştım.“Aaaaa!”Vedolabıtoprakyolaçıkarıpsustum.Çukuradoğrutekadımattımveherşeyigördüm.

Sonradaderhalgeriçekildimvegözlerimikapadım.Amaneyazıkkibenbirsatrançoyuncusuydumvegördüğümhersahne,benistemesemdezihnimekazınıyordu.Meğerbütünbupara,altındakinibulanlarabirödülmüş,diyedüşündüm.

Uzunzamanönce,etleritopraktarafındankavrulmuşvekemiktenibaretkalmışikiceset...İkibüklümolmuşveyanyanayatanikiiskelet.Giysilerihâlâüzerindeydi.Tozabulanıpzamaniçindeerimişleramaduruyorlardı.Elveayakbileklerindengeriyenekaldıysa,etraflarındazincirlervardı.Bellikiöncebağlanmışsonradaöldürülüpgömülmüşlerdi.VebütünbunlarıAhadyapmıştı!Hiçbirşeyhissetmiyordum.Sadece,gözlerimkapalı,başımısallıyordum.“Tabii!”diyordum.“Tabii!Nebekliyordunki?Güzelbirşeygörmeyimi?Demingökyüzünebaktın,görebildinmi?Zavallılarınsırtındankazandığıparayıunutamıyormuş,değilmi?Senisalak!Alişte,unutamadığışeylerorada!Açartıkgözünü,aç!”

Olduğumyereçöktümvegözlerimiaçtım.Heryanımtozoldu.Önümdekiodolabaveçukurabakabaka,Ahad’ıdinledim.TozSokak’ıasfaltlamayagerekolmadığınısöyleyensesiniduydum...Hepbaşımısallardım.“Evet,baba,doğru”derdim.“Haklısın,negerekvar?”İşte,yinesallıyordumbaşımı.Bukadarzamandansonrapekdebirşeydeğişmemişti.Bizimbirtanezeytinağacımızvardı.Sadeceona,ağaç,diyorduk.Çünkübenöylediyordum.Çünküonubendikmiştim.Orospuçocuğubanaorayıgöstermişti!“Burayadik!”demişti.Hepsidegözleriminönündevekulaklarımınetrafındauçuşuyordu.Herşey!Otoprakyoldaoturmuşbiziseyrediyordum.Birzeytinağacıdikençocukla,elinionunomzunakoymuşbabasınıseyrediyordum.Ozamanlar,ben,Ahad’ıseviyordum!Ondanbaşkakimsemyoktubenim!Odaöylederdi:“Bizim,birbirimizdenbaşkakimsesizyok!”Bendebaşımısallardım.Şimdiyinesallıyordum.Galibabirazdaağlıyordum.Amaçokaz!Çünkü“Ağlama!”derdi.“Ağlamayacaksın!”Bendehemensilerdimgözyaşlarımı.Galibabuyüzden,özgürlük,denince,

aklımahep,insanınistediğikadarağlamasıgeliyordu.Ellerimtitriyordu.Soğuktanyadayorgunluktanolmadığınaemindimartık!Yıllarcabucesetlerinüzerindemikoşupoynamıştım?Yaannem?Onunhaberivarmıydıbuölümlerden?Belkidebuyüzden,kaçmakistemiştiAhad’dan!Birkatilolduğunuöğrendiğikocasındankaçıpkurtulmakistemişti...Amabendendekurtulmakistemişti,değilmi?Oda,enazAhadkadaracımasızdı!Hattabelkideannemöldürmüştübuinsanları!Nedenolmasın?Kendiçocuğunudiridirigömmeyidüşünmüşbiriiçinherhangibiryabancıyıöldürmeknekadarzorolabilirdiki?“Hayır!”diyebağırıyordum.“Hayır!Benonlargibiolmayacağım!”Gerçekneyse,ortayaçıkmalıydı!Kimbilirbuinsanlarınaileleri,onlarınekadararamıştı?Artıkherşeyinbilinmesigerekiyordu!“Yeter!”diyebağırdım.“Bukadaryeter!”Polisegidecektim.Jandarmaya!Savcıya!Buinsanlarınkimolduğunubulun,ailelerinehaberverin,diyecektim.Ben,hayatımdadahafazlacesetistemiyorum,diyecektim.Dahafazlakaranlıkistemiyorum!Hattakaymakamagidecektim!“Birşeyeihtiyacınolursa,buradayız”demişti.Evet,birihtiyacımvardı!Artıkvardı!Buarazidetekbirsırbilekalmamalıydı!İhtiyacımolanşey,gerçeklerdi!Gerekirse,insanlarabiledokunabilirdim!Onlaradokunurveyalvarırdım!“Banayardımedin!”derdim.“İşte,cesetlerbunlar!Şimdibananeolduğunuanlatın!Bananeoldu?Hayatımaneoldu?”

Ayağakalkıpçukuradoğruyürüdüm.“Buradabekleyin!Geliyorum!Siziçıkaracağımoradan!Herşeybitecek!”diyordumbiryandanda...Amabirdensustum.Çünküağzım,gördüğümbirşeyledolmuştu.Olduğumyerdeçakılıpkaldım.Belkideaslagörmememgerekenbirşeydi.Amaartıkçokgeçti.Çünküoçukurafazlayaklaşmışveiskeletlerdenbirinisaranokumaşparçasınıgörmüştüm.Yeşildi...Üzerindemorçiçeklervardı...Anneminotekfotoğrafındakielbisesiyleaynıydı!

“Öğrenipdeneyapacaksın?”derdiAhad.“Mezarınınyeriniöğreneceksindeneolacak?”Sonradabenısraredince,“Birköyde”derdi.“Köyünbirinde...Gitsem,bulamamşimdi!”Doğduğumgece,annemimezarlıktayakalamışvebenikucakladığıgibihastaneyekoşakoşagötürmüştü.Sonradakarşısınaçıkanilkbeyazönlüklüye,mezarlıktakarısınınölmeküzereolduğunusöylemişti.BirambulansgidipgelmişveAhad,annemincesedinebakıp,“Oğlumasahipçıkın!”demişti.Vedahagünaydınlanmadan,annemigömmeküzerealıpgötürmüştü.NeKandalı’dakicamiyinedemezarlığınıaklınagetirmişvekendinibilmezbirhalde,kamyonlasaatlercegitmişti.Sonradabirköyegiripcenazenamazınıkıldırmışveoradagömmüştü.Ahad’ınhikâyesibuydu!“Kimseduymadı!”derdi.“Kimse,annenin,seniöldürmeyeçalıştığınıöğrenmedi.Sendesakınsöyleme!Bubizimsırrımız.Anladınmıbeni?Senbil,yeter!”

Benbileyim,yeter!Anneminbeniöldürmeyeçalıştığınısadecebenbileyim,yeter!Öylemi?Bağırıyordum:

“ÖylemiAhad?Bendenbaşkakimsebilmesin,öylemi?Pekibukadınkim?Annemdeğilmi?”

Sesimağaçlaraçarpıpgövdelerinisarsıyorvekurumuşdallarındakisonyapraklarböyledökülüyordu.Uçuştukçadağılıyorveyeşilelbiselikadınınüzerinekonuyorlardı.

“Ahad’ınhikâyesi!”diyebağırıyordum.“Nasılinandım?Nasılinanabildim!”Gözyaşlarımağzımdaniçerigiriyorveonlarıbirermorfinsülfatkapsülügibiyutuyordum.

Artıkhiçbirşeybilmekvehiçbirşeygörmekistemiyordum.Dizleriminüzerineçöküp,çukurunkenarındabirikmişolantoprağıitmeyebaşladım.Avuçavuçitiyordumtoprağı!Bağırabağıraveağlayaağlaya!“Bizburadaölülerideğil,çukurlarıgömeriz!”diyordum.“Anne!”diyordum.“Ahad!”diyordum.Başımısallıyordum.Anneminhemenyanındakiiskelete

bakıp“Sendekimsin?”diyesoruyordum.Pantolonunugörüyordum.Gömleğini...Birerkekolduğunuanlıyoramahiçbirşeydüşünmemeyeçalışıyordum.Anlamamakiçinbaşımısallıyordum.Cebimdenanneminfotoğrafınıçekipçıkarıyorveçukuraatıponundaüstünükapatıyordum.Tekisteğim,herşeyigömmekveunutmaktı.Herşeyinüzerinetopraktanyapılmışbiryorgançekmekvekonuyukapatmak.Artıkonlarıgörmüyordum.Nebileklerindekizincirleri,nekumaşları,neanneminfotoğrafını,nekemiklerinedekafataslarını!Toprakparçalarınıüzerlerineöylesinehızlıyığıyordumkidengemikaybedipyüzüstüdüşüyordum.Heryerimtoprakoluyordu.Tırnaklarımıniçi,saçlarımındipleri,dişleriminarası,heryerim!

TozSokakeskihalinedönenekadardevamettimveçukurukapadım.Yapmamgerekensonbirşeykalmıştı.Ahad’ınkâğıdınıcebimdençekipağzımasoktumveağlayaağlaya,dişlerimleöğütebildiğimkadaröğütüpyuttum.Nefesnefeseydim...

Alnımdakiteri,elimintersiylesilipgökyüzünebaktım.Amagüzelolanhiçbirşeygöremedim...Doğrusu...Çirkinolanbirşeydegöremedim.

Birbankadaoturmuşveelimdekiküçükkâğıttakinumarayabakaraksıranınbanagelmesinibekliyordum.Yanımda,ikibüyükçantavardı.İçleri,Ahad’ınparasıyladoluydu.Yapabileceğimenmantıklışeyin,bütünparayı,açtıracağımbirhesabayatırmakolduğunudüşünmüştüm.Aslında,TozSokak’takioçukurdagördüklerimiunutmakiçin,süreklibirşeylerdüşünüyordum.Başkaşeyler...Enazından,deniyordum.Babamın,annemivetanımadığımbiriniöldürmüşolduğugerçeğiyleyüzleşmekgibibirniyetimyoktu.Çünküböylesibirkabullenişsokağınagirdiğimtakdirde,annemleyanındakioerkeğinsevgiliolabileceğigibibirçıkmazlakarşılaşabilirdim.Hattababamın,gerçekte,oadamolduğuihtimaliyleörülmüşbirduvarabileçarpabilirdim.Çünkübuihtimal,yaşadığısüreceAhad’ınbanakarşıtakınmışolduğudengesiztutumlamükemmelbiçimdeörtüşüyordu.NedeolsaAhad,bana,daima,“Öldürsemmi,sevsemmi?”diyesorangözlerlebakmıştı.Osolukmavigözlerle!Benimkilergibi!Amayaannem,başkabirçiftmavigözbuluponlaraâşıkolduysa?İşte,yinekendimehâkimolamamışvedüşünmeyebaşlamıştım.Oysakanımda,bunlarınhiçbirinidüşünmememisağlayacakkadarmorfinsülfatdolaşıyordu.Amademekkiyetmiyordu!

ÖnceparatorbalarınıhangarataşımışsonradakudurmuşbirköpekhızıylaKandalı’yagidip,bulabildiğimenbüyükçantalarısatınalıpdönmüştüm.Sonradaikiçantayısürükleyesürükleye,TozSokak’ıgeçipkasabayolunaçıkmışvebeklemiştim.Yarımsaatlikbirbekleyişinsonundaönümdengeçentaksiyidurdurmuşvenereyegideceğimizisoranşoförüngözlerininaçılmasınısağlayanokelimeyisöylemiştim:“İzmir!”

İkibuçuksaatlikbiryoldansonra,hayatınınenkârlıişiniyapmışolanşoföreparasınıvermişvearabadaninmiştim.İndiğimyer,ogünekadarsadeceadınıduymuşolduğum,şehrinenbüyükotelininönüydü.Varolmayanbirordunungeneraligibigiyinmişolankapıdakiadam,görüntümnedeniylebeniiçerialmakistememişamauzattığımbanknotlarınsusturucubiretkisiolmuştu.Aslındakonusadece,nasılgöründüğümdeğildi.Öylebirkokuyordumkitaksişoförüyolboyuncacamlarıaçıktutmuştu.Resepsiyondakizorunlusohbettensonra,oteldekalabileceğimeiknaolabileceklerikadarbirönödemeyleodayaçıkabilmiştim.Bütünbunlarızorlanarakdaolsayapabilmemisağlayantekbirşeyvardı:Enyakınzamandakavuştuğumuhayalettiğim,morfinsülfat.Bu,öylesinebirhayaldikibana,ikibuçuksaatboyunca,birinsanla,otaksikadardarbiralandayalnızkalmagücünüverebilmişti...Odada,olabildiğincehızlıbirduşalmışveçantalarlabirlikteyenidendışarıçıkmıştım.Bindiğimtaksiye,“Bireczanearıyorum”demişveeklemiştim:“Birazacelemvar!”Gerçektendevardıçünküartıkdayanamıyordum.HemTozSokak’taolanlarıdüşünmek,hemdebirinsanlayalnızkalmakbenimahvediyordu.Titriyordum.Heryerimağrıyordu.Gözlerimbile...

Şoföre,“Aradığımilaçburadadayokmuş!”diyediyeyeditaneeczanegezmiştim.Hiçbiride,morfinsülfatıreçetesizsatmayıkabuletmiyordu.Amasonunda,sekizincieczacı,“M-Eslonyokamamuadili,Skenan-LPvar.İnternettenbirmüşterimiziçinsiparişetmiştikamasonragelipalmadı.Fiyatıbirazyüksektabii...”demişti.Bendesinirlegülmüştüm.Yasadışıbirişyapmakiçinbukadaruzuncümlelerkuraneczacıyabakarak...TamsekizkutuSkenan-LPalmıştım.Gezdiğimhereczaneiçinbirtane!M-Eslon’unetiketfiyatınınüçkatına...

Veeczaneyletaksiarasındakikısakaldırımparçasınınüzerindeattığımilkadımda,kutulardanbiriniparçalamış,ikinciadımdaplastikkorumayıyırtıpbirkapsülçekmiş,üçüncüadımdakapsülü,sadeceyutkunarak,susuzyutmuşvedördüncüadımda,başkabirinsanolarakarabayabinmiştim.

Ancakşimdi,otekkapsülünhiçdeyeterliolmadığınıdüşünüyordum.Hattabirtanedahaalmaküzerecebimdekipaketeuzanıyordumki,elimdekikâğıttayazannumarayı,birininyüksekseslesöylediğiniduydum.Veznedensesleniyorlardı.Oanaklıma,Bedri’ylegirdiğimizobankadakiyaşlıadamgeldi.Veoneyaptıysa,bendeaynısınıyaptım.Sessizcebekledim.Çünkükimseylekonuşmayahazırdeğildim.Dijitalpanodabenimkisönüpbirsonrakinumarayandığında,yerimdenkalktımveotomatınkarşısınageçipyenibirsırafişialdım.Sonradayerimegelipoturdum.

Oyaşlıadam,kalabalığıniçindekalmayadevametmekiçinyenibirnumaraalmışvebeklemeyedevametmişti.Tekderdi,yalnızlıktanağırağıröldüğüevinedönüşünübirazolsungeciktirmekti.Hattaobankadabeklerkenbirileriylekonuşmak...Belkide,bana“Kaçagidiyorsun?”diyesorduğunda,ogüniçindeilkkezkonuşmuştu.Okadaryalnızdıkibütüngünüsessizlikiçindegeçmişvekendisiylekonuşacakbirinsansesiduymakistemişti.Amabendeokadarhastaydımkikimsebenimlekonuşsunistemiyordum.Oyaşlıadamınaksine,kimseninsesiniduymakistemiyordum.Çünkübirazdan,oveznedekilerinburnunaikiçantaparayıdayayıncabolbolkonuşacağımızdanemindim!Belkikendimiyenidendepoyakapatsam,kimseylekonuşmayabilirvesessizlikiçindeölmeyibekleyebilirdim.Amaartıkodaimkânsızdı!OinsankalıntılarıTozSokak’tadurduğusüreceorayadönemezdim.Kandalı’dakiarazibenimiçinbitmişti.Toprağıokadarkirlenmiştikibenbileüzerindeyaşayamazdım.Belkidesadecebenyaşayamazdım.Dünyaüzerindesadeceben...

Buseferkaçamadımveelimdekinumarayıgörmüşolangüvenlikgörevlisi,“Seniçağırıyorlar,sırangeldi”dedi.

Sonrasındaolanlar,içindekaybolduğumbirgösteriydi.Açtıracağımhesabayatırmakistediğimparanınmiktarınıöğrenenmemur,beniderhalşubemüdürününodasınaalmıştı.Biraltınmadenibulduğunudüşünenşubemüdürüde,paraylaneleryapılabileceğikonusundaayaküstübirkonferansvermişancakokadardailgilenmediğimigörünce“Bizhallederiz,sizhiçmeraketmeyin”deyipsusmuştu.Onlarcaimzaatmıştımvehepsibirbirindenfarklıydı.Hattabunufarkedenşubemüdürü,“Parafatın,dahakolayolur”demişti.İnsanlarınbankalarayatırdıklarıyüklümiktarlardakiparalariçinsorguyaçekilmediğibirülkevezamandayaşadığımiçinkendimiiyihissediyordum.Ogünekadar,ülkeekonomisinde,karaparadışındakirliparayadayeraçmakiçinelindengeleniyapmış,gelmişgeçmişbütünpolitikacılara,sessizceteşekkürlerimisunuyordum.

Bankadançıktığımda,artıkyapacakişimkalmamıştı.Derhalodamadönmelivekapımıkilitlemeliydim.Sokaktakihayatfazlakişiseldi.Enküçükşeyiçinbile,insanlarlayüzyüzebakıpkonuşmakgerekiyordu.Ancakdünyabensizdedönebilirdi.Dolayısıylabirtaksiçeviripbindim...

Otelodamıkısasüredebirtecritodasınadönüştürmemçokzorolmamıştı.Yemekler,kapımınönüne,tepsiylegetirilipbırakılıyor,dolayısıylakomilerlekarşılaşmakzorundakalmıyordum.Sonrasındadaboştabakvetepsilerikapınınönünebırakıyorvekimsebenigörmedenkapımıçekiyordum.Teksorun,ısrarlaodayıtemizlemekisteyenkatgörevlileriydi.Otemizlikseanslarıiçinbulduğumçözümdesayılarınıhaftadabiredüşürmekveogünde,bütünişbitenekadar,odadançıkıpkoridordabeklemekti.

Önceleritelevizyonda,enazperdelerkadarkapalıydı.Amasonrayavaşyavaşdaolsaaçılmayabaşladılarvegidipdokunamasamdadışarıdakivetelevizyondakihayatıizlemeyebaşladım.Banabirzararlarıyoktuçünküikihayatda,camlarınardındaydı.

Odadanhiççıkmadangeçen13gününsonunda,kitaplaravebirbilgisayaraihtiyacım

olduğunudüşündüm.Hernekadarbedenimdurmayaalışkınolsadazihnimöyledeğildi.Beynimdaimakalbimdenhızlıatmıştı.Dolayısıylaonusüreklimeşgultutmamgerekiyordu.Aksitakdirde,annesinincesedinibulmuşbirçocukgibibağırıpçağırıyorvebenisüreklirahatsızediyordu.Herişimitelefonlaçözebildiğimbirhayathayalediyordum.Olmasıgerekenbuydu!Eczaneylebaşlamalıydım.Morfinsülfatkutularınıniçindedurduğuküçüktorbada,eczanenintelefonnumarasıvardı.Aradımvesiparişimiverdim.Ancak,hernekadar,kendimihatırlatıptanıtmışolsamda,eczacıtelefonusuratımakapadı.Yapacakbirşeyyoktu.Birdefalığınadaolsa,dışarıçıkmamgerektiğinianlamıştım.

Bütünişlerimiaynıgüniçindebitirecektim.Günlükmorfinsülfatdozumukanıma,kendimeayırdığımnakitparayıdacebimeyerleştiripresepsiyonaindim.Adınıgöğsündetaşıyankadına,oteldebiraydahakalmakistediğimisöyledim.Önce“Tabii”dedi,sonradamerakınayenilip,böylesinepahalıbiroteldebukadaruzunsürekalacakolmamınnedeniniöğrenmeyeçalıştı.Bununiçinde,sıradanbütünsahtekârlargibibirtakımdolaylısorulargeveledi.Amabütünbuçabalarıhiçbirsonuçvermedi.Çünkühersorusunakarşılıkbaşkabirsorusordum.Dolayısıylasohbetimizhemenhemenşöylegelişti:

“İşinizuzadıherhalde?”“Burayaenyakınkitapçınerede?”“Caddeyitakipedin,ikiyüzmetreileride,sağda.İzmir’eilkgelişinizmi?”“Bilgisayarsatanbiryerneredebulabilirim?”Sonuçta,benimleilgilihiçbirşeyöğrenemediğiiçinçenesigöğsündekiadınınhizasına

düşenkadın,önündekiekranabakıp“Odamüsaitmiş,tamam”diyerekuzattığımparayıalmakve“İyigünler!”dilemekzorundakaldı.

Oteldençıkarken,kadınınsürekligiysilerimebaktığınıveartıkdikkatçekmemekiçinyenilerineihtiyacımolduğunudüşünüyordum.Uzunveçoksıkıcıbiralışverişgünüolacaktı...Gerçektendeöyleoldu.

Amaodamadöndüğümdeartıkherşeyimvardı.Üstelikbütünhayatımıtelefonlayönetebilecektim.Enönemliside,birsonrakimorfinsülfatsiparişiminparasınıpeşinolarakverince,eczacı,telefonuyüzümebirdahaaslakapatmamasıgerektiğinianlamıştı.Gündelikhayatımısürdürebilmekiçininsanlarlakurmamgerekenilişkisayısınıenazaindirebilmişolmanınzevkiniyaşıyordum.Gözlerimikapatıyorve“Belkibirevsatınalırım”diyordum.“Birevimolurvekapısınıkapatırımveherkesdışarıdakalır!”Amadoğrusu,oişbirazzordu.Birevsatınalmakiçinçokfazlainsanlayalnızkalmamgerekirdi.“Belkidahasonra”dedim.

“Morfinsülfatdozunubirazarttırınca.Yadabirazdahasonra.Yutmakyetmediğiiçin,morfinsülfatıbirşırıngayaçekipdoğrudandamarlarımavermeyebaşlayınca.Yadabelkibirazdahasonra.Pıhtılaşmayüzündendamarlarımçöküpkullanılamazhalegeldiğinde...”

İşteozamangidipbirevalabilirdimkendime.Sonradaaşırıdozdanölürdümiçinde!Çünkübiroteldeölübulunmak,utançvericiolurdu.Cesedimkokarkokmazbulunurdu.Sonradaonlarcayabancıelbedenimeküstahçadokunurdu.Oysaöylebirevdeölmeliydimkiinsanlar,dokunacaketbulamamalıydıüzerimde.Dünyanınenuzakevinibulmalıydım.JulesVerne’inromanındakiofenergibi.Dünyanınucundakievibulmalıydım.İnsanlaröldüğümüfarkedenekadar,bençoktançürümüşolmalıydım.Beniöylebulmalılardı.Çürümüşolarak!Görürgörmez,bendenmideleribulanmalıydı!İlkgörüştekorkuolmalıydı!Enazındanödeşmişolurduk...

Yediaydıroteldeydimvemüthişbirdisipliniçindeyaşıyordum.Yalnızlıkderecem,tamdaolmasıgerektiğigibiydi.İnternet,kitaplarveben...Belkibirdeaynalar...Otelinmüdürüdahilbütünçalışanlarıbanaalışmıştı.Oradakivarlığımbirsoruişaretiolarakkalmışolsada,kimsegelipbenirahatsızetmiyordu.Nedeolsa,önemliolantekşey,odanınücretiniödüyorolmamdı.Vebudevamettiğisürece,mükemmelyalnızlığımıntadınıçıkarabilecektim.

Ancaknadirdeolsa,insanlarıneksikliğinihissediyordum.Hattaonlaradokunabilsemyadaonlarlagerçekilişkilerkurabilsemhayatımınnasılolabileceğinidüşündüğümanlardaoluyordu.Amasonraiçimiöylebirkorkukaplıyordukiderhalmorfinsülfatayatırıyordumkendimi.Enazından,böylece,içimiparçalayanpaniklearamdabirzırholuşuyordu.Çünküpanik,zehirlidikenlerlekaplıbirgülleydi!İçimdedolaştığıheryeridelikdeşikvekaniçindebırakıyordu.Ancak,Skenan-LP’yidamarlarımdanalmayabaşladığımdanberifarklıbiretkihissediyordum.Kısadaolsahafızakayıplarıyaşıyordum.Yataktaoturupkendimebiriğneyapıyor,sonradagözlerimiaçtığımda,banyodaolduğumugörüyordum.Nekadarbirsürediroradaolduğumyadaorayanasılgeldiğimkonusundahiçbirfikrimolmuyordu.Biruyurgezergibi,sadeceyapıyorvefarkınavarmıyordum...

Buetkihoşumagitmiyordu.Özelliklede,ohaldeykenodadançıkabileceğimidüşündükçekorkuyordum.Amakorktukçadamorfinsülfataihtiyacımoluyordu.Gerçekbirkısırdöngüiçinedüştüğümühissediyordum.Buduyguyuyenmekiçindesadecedisiplinegüveniyordum.Çünküeğerbirkısırdöngüyedüşeceksem,bu,benimkısırdöngümolmalıydı!Herdavranışım,hergünaynısaattegerçekleşmeliydivetekpatronbenolmalıydım.Zamandakayıplaraaslatahammülümyoktu.Yurttankalanbiralışkanlıktıbelkide...HattaAzim’denkalanbiralışkanlık...

Bedenimiyormakiçinsporyapıyordum.Odanıniçindeyapabileceklerimkısıtlıydı.Yinede,otelinsporsalonundanbirkoşubandıgetirtmeyibaşarmıştım.Bedenimiyorarak,morfinsülfatetkisindeyken,kendimiodadançıkmaktankoruyacağımıdüşünüyordum.Çünkükapıyıkilitlemeninyetmediğinigörmüştüm.Hattabirdefasında,gözlerimikoridordaaçmıştım.Kendimegeldiğimde,odamınkapısınınbirazuzağında,bordohalıkaplıkoridordaöylecedurduğumugörmüştüm.Birheykelgibi...Enkötüsüde,duruşyönüm,koridorunsonundakiasansöredoğruydu.Kendimegeldiğimde,birsokaktaolduğumugörsem,kimbilirneyapardım?Bunudüşünmekbileistemiyordum.Çünküaylardırdışarıçıkmıyorvedahaaylarcadaçıkmayıdüşünmüyordum.Sadeceparaçekmekiçin,otelinyakınlarındakibirbankamatiğekoşarakgidipgeliyordum.Amaonudadışarıçıkmaktansaymıyordum.Çünkükimseylegözgözegelmiyorvekimseyedokunmuyordum.Ancakiçimdebirşeylervardıvegalibaonlar,kendilerinidışarıatmakiçin,morfinsülfatlauyuşmamıbekliyordu.Kiminkimenöbetçilikyaptığınıbilmiyordum.Tekhissettiğim,ikitarafındapusuyayatmışolduğuydu.Enazından,benöyleydim.Bedenimisokağadüşürüpinsanlarınarasınaçıkarmakisteyenkaranlıktarafımısüreklikontrolaltındatutmakiçinobandınüzerindesaatlercekoşuyordum.Yıkılanakadar...Bunundışında,hayatımmükemmeldi!Yada,herzamankigibibenhayalgörüyordum.

Oteldekidokuzuncuayımda,morfinsülfatınobaştançıkarıcıetkisiyledahafazlasavaşmamayakararverdim.Büyükbiradımattımvesabahlarıyürüyüşeçıkmayabaşladım.Denizkenarınainiyorveinsanlarınarasındangeçipgidiyordum.Gerçektende,bacaklarımıtitretecekkadarbüyükbiradımdı.Çünküyanımdangeçeninsanlarınbanaçarpmalarınayada“Günaydın!”demelerinekatlanmakzorundakalıyordum.Aslındabuçıkışlarımınnedeni,morfinsülfatetkisindeykendahabeteriniyapmaktankendimikorumaktı.Çünküodurumdayapabilecekleriminsınırıyoktu.Hattabirfahişeyleanlaşıpkendimionunlasevişirkenbilebulabilirdim.Herşeyolabilirdi!Dolayısıyla,eğeriçimde,iyileşmeyeilişkinenküçükbirkıvılcımvarsa,onubiryangınadönüştürecekolan,benolmalıydım.Morfinsülfatetkisindekibendeğil.

Bununiçindeküçükdeneyleryapmayabaşladım.Birkafeyegidipoturuyorveyanmasadakikonuşmalarıdinliyordum.Yanmasasohbetleritamamenzararsızdı.Benimlekonuşulmuyoryadailgilenilmiyorduamabenbirşekildeiletişimedahiloluyordum.İnsanlarıyenidenöğrenmeyeçalışıyordum...

Birsüresonra,hangikafedeyadahangibarda,dahaçoknelerkonuşulduğunuçözdümvegünlükturlarımıonlaragöredüzenlemeyebaşladım.Örneğin,ortayaşlıkadınlarıdinlemekistediğimdebelliyerlere,yaşıtımkızlarıdinlemekisteyincebaşkayerlere,aynıkızlarhakkındakonuşanheryaştanerkeğidinlemekistediğimdeysedahabaşkayerleregidiyordum.Aslındayanmasasohbetidinlemek,şömineizlemekgibibirşeydi.Olabilecekengüvenlisosyalleşmebiçimlerindenbiriydiçünkühiçbirsorumlulukyoktu.İlkokulda,kurşunkalemiminucunuaçmakiçinyerimdenkalkıpsınıfınköşesindekiçöptenekesininbaşındadurduğumanlargibiydi.Hemenyanımdakocabirsınıfdersişlerken,benkendimigörünmezhissederdim.Amaneyazıkkibirkalemisonsuzadekaçmakmümkündeğildi.Dolayısıylaosohbetlerdekalıcıolmuyordu...

Sonrabiradımdahailerigidipinternetteyazıyoluyladaolsailetişimkurabileceğimbirsohbetodasınagirdim.Amatambirhayalkırıklığıoldu.Çünkügirergirmezkendimikandırdığımınfarkınavardım.İnternetüzerindeninsanlarla,aklahayalegelebilecekherkonuhakkında,ölenekadarsohbetedebilirdimamabu,gerçekhayattaadımısöyleyebilmemebileyardımcıolmazdı.Dolayısıylainternetindemorfinsülfattanpekbirfarkıolmadığınıanladım.Sokaktayanlarındangeçtiğimvehiçtanımadığıminsanlarındüşünceleriniokumakgibibirşeydi.Veihtiyacımolanşeybudeğildi.Çünkübeynimdeyeterincesesvardı...

Bunlarındışındabirkaçkezde,rehberliturlarakatıldım.Süreklikonuşanorehberlerinpeşinde,antikkalıntıgezilerivedoğayürüyüşleriyaptım.Ancakkısasüreiçindebundandavazgeçtimçünküyemekmolalarındadaimabenimlekonuşmakisteyenbirileriçıkıyorveonoktadakilitleniyordum.Herhangibiridönüpdebanabirşeysorduğunda,başımdönüyor,kalbimsıkışıyordu,bildiklerimiunutuyor,kekeliyorvegerçekbiraptaladönüşüyordum.İnsanlaraolanalerjimin,psikolojiktenöte,biyolojikolduğunainanmayabaşlamıştım.Çünküonlarlaheryakınlaşmamda,boynumkaşınıyor,yüzümyanıyor,avuçlarımterliyorveşakaklarımsızlıyordu...

Gölbaşı’ndakihastanede,Emrevediğerlerinin,teşhisiniciddiyealmadıklarıogençpsikiyatrınsöylediklerinidüşünüyordum:“Travmayabağlısosyalanksiyetebozukluğununbiralttürü...”Haklıolan,oydu.Enazından,içindebulunduğum,buyenidurumgözönünealındığında,benimiçingeçerliolanteşhisinbaşlığıbuydu:Sosyalfobiyadaanksiyeteyadakaygıyadaherneboksa!ÇünküEmre’ninbenicanlılıklabarıştırmaevresini,kendimikandırarakdaolsageçmeyibaşarabilmiştim.Sıra,sıradanlaşmayagelmişti.Sıradan

insanlarınsıradanhayatlarında,farkındabileolmadan,giriştiklerisosyaleylemlerigerçekleştirmeye...Ancak,nekadarkendimiiknaetmeyeçalışsamda,insanlarınarasındakendimiaslagüvendehissetmiyorveonlarainanmıyordum.Banazararverecekleriniveetrafımısarıpbenimutlakanefessizbırakacaklarınıdüşünüyordum.Beni,kendilerinegömeceklerindenkorkuyordum.Duygularınınaltındakalmaktan,düşünceleritarafındanezilmekten,bedenlerininağırlığıylakemikleriminkırılmasındankorkuyordum.Sürekliaçılıpkapananağızları,birtürlüsabitduramayanelleri,birgörünüpbirkaybolandişleriylebenitehditediyorlardı.O13günve5saatlikcehennem,benimahvetmişti.Hastalığım,iyileşeiyileşebitmeyecekkadarağırdı!Enazından,benöylehissediyordum.Nekadaraşamakaydedersemkaydedeyim,insanlarlagerçekbirilişkikuramayacağımdanemindim.

Dahaküçükbirçocukken,“Büyüyüncemutlakayalnızkalacağım!”derdim.İşte,sonundayalnızdım!Ancakbudefadayalnızlığahapsolmuştum.Oysabensadece,istediğimzaman,içinegiripçıkabileceğimbiryalnızlıkodasıistemiştim.Ahadvebütünkaçaklardanuzakkalabilmekiçin...Kapısıolanbiryalnızlıkodası...Amaartıköylebirkapıyoktu.Bütünocesetler,kapınınönünebirduvargibiörülmüşvebeni,nefesimlebaşbaşabırakmışlardı.Hernekadarbedenim,Kandalı’dakidepodançıkmışolsada,benhâlâokaranlıkhücreninduvarlarınıizliyordum.Birzamanlaretrafımıkuşattığınainandığımhayalihendekgibi,depoda,nereyegidersembenimlegeliyordu.Buyüzdendeyalnızlığım,birtilkituzağıydı.Hayattarafındanavlanmıştımveavcınıngelipbenialmasınıbekliyordum.Morfinsülfatgibi,yalnızlığındabiraşırıdozuvardıvebenoradayaşıyordum...Oysaherşeyerağmenhayattakalmayıbaşarmışolan,içimdekiinsan,benzerlerine,yanidiğerinsanlaradoğrugitmeninbiryolunuarıyordu.Amaiçim,birsamanlığabenziyordu.Veosamanlıktakaybolmuşbiriğnenin,çıkışyolunubulmasıçokzordu.Dolayısıylagünlerim,yabirmorfinsülfatşelalesininaltındayadakoşubandınınüzerindeıslanarakgeçiyordu.Bunlarındışındadaokuyordum.Sadeceokuyordum.Kaçırdığımdünya,insanlarvezamanhakkındaokuyordum.Yapabileceğimbaşkabirşeyyoktu.Belkibirdekendimiöldürebilirdimamaonadazamanımkalmıyordu.Çünkütamkendimiasacakkenuyuyakalıyordum.

Ootelde10ayboyuncayaşadım.Ancakparamıntükenişhızınıgörünce,taşınmakzorundakaldım.Birevedeğil,yinebirotele...Adı,Gemi’ydi.Buyüzdenseçmiştim.Dordor’laHarmin’inanısına...Sahipolduğuikiyıldızdanbiri,asansörününduvarına,büyükihtimallebiranahtarla,kazınmışolandı.

Veönceaylarımı,sonradayıllarımıoGemi’degeçirdim.Başlarda,iyileşmekbiryana,dahadaiçimekapandım.Hattaöylesinekapandımkibirgirdabadönüştüm.Kendimibirboşluğadoğruçekmeyebaşladımveherşeybirbirinegirdi.Geçmişimyenidenkarşımaçıktıvedepodakindendahakorkunçgörünüyordu.Çünkügörünmüyordu!Sadecesesivardı.Ahad’ınsesinebenziyordu.Toprağınaltındangeliyormuşgibiboğuktu.Tekçarem,kendigirdabımdançıkıp“Yeter!”diyebağırmakvedevamınıgetirmekti:

“Senbenimgeçmişimdeğilsin!Benimgeçmişimböyledeğil!Benanlatayımsanageçmişimi!Beniiyidinle,çünküsonkezanlatacağım!Veşimdineanlatırsam,artıksadeceonainanacağım!”

Neredenbaşlayacağımbelliydi:“Babambirkatilolmasaydı,bendoğmayacaktım...”Nezamankihikâyemibitiripsustum,artıkbirgirdapdeğil,durgunbirsuydum.Sonrada,

bıraktığımyerden,yaşamayadevamettim...Tekkişilikhayatım,herzamankigibibirdisiplincezasıydı.Herdavranışım,zamaniçinde

mükemmelliğeerişmişmilimetrikbirkesinliğesahipti.Güniçindekihangieylemlerimdenötürütırnaklarımıniçlerininnekadarkirleneceğini,dolayısıylatamamentemizlenmeleriiçintırnakfırçasınıüzerlerindenkaçkezgeçirmemgerektiğini,birokuyuştaezberleyebileceğimkelimesayısını,solvesağayrıayrıolmaküzere,tekayaküzerindenekadarsüreyledurabileceğimibiliyordum.Kaçinsanındoğumveölümtarihlerinisayabildiğimi,topuklarımvesırtımyeredeğmedenmekikçekerkenkaçRönesansressamınınadınısıralayabildiğimibiliyordum.

Hafızambirdisiplinyönetmeliği,bensedisiplininkendisiydim.Nedeolsaeliminaltındakendimdenbaşkauğraşacakbirşeyimyoktu.Dolayısıylayıllar,kendimibirteknolojiürünügibigeliştirmeklegeçmişti.Duvarlarınıetrafımaördüğümbirlaboratuvardakendimiüretmekiçingerekenbütünbilgininpeşinedüşmüş,ancaktabiikibirkonudadaimaeksikkalmıştım.Budadoğalolarak,ürününsonhaliniyanikendimitestetmeimkânınıaslabulamamışolmamdı.

Toplumiçineçıktığımandavarlığımıboğmayabaşlayanhastalığımyüzündenhayalkırıklığıylasonuçlanankalitekontroldenemelerimtabiikigeçerlideğildi.Yalnızkenhatasızbiçimdegerçekleştirdiğimbirdavranışı,yanımdabirbaşkasıvarkenaslatekrarlayamıyordum.Öylebirüründümkinitelikleriminpotansiyelilaboratuvarortamındadoruğaçıkarken,herhangibiryabancınınsaldığıkarbondioksitlekarşılaşıncakimyasalbirtepkimegösteripişlemezhalegeliyordu.

Çevreminsanetiyledoluykennedenliaptalsam,kendimlebaşbaşakaldığımdaokadarzekiydim.Bensokağaçıktığımdaherkesintanrıolduğubirdünyadakitekölümlüyken,kendimikapattığımduvarlarınarasındaotanrılarıntanrısıydım...Aslındaherşeybirmesaimeselesiydi.Benim,tanrılarıntanrısıolmayazamanımvardı,hepsibu.Diğerinsanlarsa,birlikteyaşamanınbütünyanetkilerinemaruzkalıyorvesahipolduklarıgücünçoğunubirlikteyaşayabilmekiçinharcıyorlardı.Üstelikhiçbiribununfarkındadeğildiçünküonlarbirlikteyaşamalarıgerektiğineinanıyorlardı.Veartıkbendeinanmakistiyordum.

Amasokağaçıktığımda,gerçeklikdenilenoelektrikverilmiştelörgüyeçarpıyorve

titremeyebaşlıyordum.Süreklikendikendimekonuşuyorvebunudurduramıyordum.Denizkenarındabirbankaoturuyorvenedüşünürsem,söylüyordum.İnsanlarbanabakıyorvekorkupuzaklaşıyorlardı.Susmayaçalışıyoramayapamıyordum.

Sonraaklımayazmakgeldi.“Yazarsam,konuşmam!”diyedüşündüm.Odenizkenarına,budefada,birdeftervekalemlegitmeyebaşladım.Sırfkonuşmamakiçin,zihnimedüşenherşeyiodeftereyazmayaçalıştım.Amabirsüregeçtivekendimi,çevremdekiinsanlaramektuplaryazarkenbuldum.Aslındabunlar,birermektupdeğil,yardımisteyençığlıklardı.Ocesetlerinaltındaykenattığımçığlıklargibi...Belkioinsanlaradokunamıyoryadaonlarlakonuşamıyordumamaenazındanyazarakbirsesçıkarmayaçalışıyordum.

Banktayanımayaşlıbiradamoturuyorduvebendefterimeşöyleyazıyordum:Merhaba...BenimadımGazâ.Ancakkimseyazılanıduymuyordu.Sonradahabüyükharflerleyazıyordum.Bağıran

harflerle!Amahâlâduyulmuyordu!Yaşlıadamkalkıpgidiyorveonunyerinegençbirkadınoturuyordu.Bendedefterimdekisayfayıçeviripyenidendeniyordum:

Merhaba...BenimadımGazâ.Böylece,Gemi’dekiilküçyılım,içindekendimigeliştirmektenbaşkabirşeyyapamadığım,

yalnızlıkhapishanemdenkaçmanınyollarınıaramaklageçti.Yüzlercekaçışplanıyaptımvehepsinideuyguladım.Herdefasındayakalandımamavazgeçmedim.İnsanın,kendigardiyanıolduğubirhapishanedenkaçmasıçokzordu!Amaelbetbaşaracaktım.

Oteldekidördüncüyılımda,artıkdaimasokaklardaydım.Hergün!Sürekliinsanlarınönlerinde,arkalarındaveyanlarındaydım.Onlarlaasansörlerebiniyor,bastıklarıdüğmelerebasıyor,çöpeattıklarıboşşişelerialıpdudaklarımagötürüyordum.Çocukkenyaptığımgibi,kaldırımdahızlayürüyenkadınlara,arkalarındanyaklaşıpellerininbanaçarpmasınısağlıyordum.İşçıkışısaatlerindeotobüslerebinip,insanlarınbanadeğmesineizinveriyordum.Felatbenigörsegururduyardı!Çünküinsanlarayaklaşmakiçinbulduğumçözümlerinherbiri,birericattı!Elimdengelenherşeyiyapıyordum!Amaherşeyi!

VeGemi’dekiodördüncüyıldabirmucizeoldu!Ogünekadaraklımaaslagelmemişolan,insanlarlafarklıtürdebiryakınlaşmanınoolağanüstüdeneyiminiyaşadım.Sokaklardaokadarçokzamangeçirmeminkarşılığını,sonundaaldımveöylebiranadenkdüştümkiherşeydeğişti.Amaherşey!

Ekimayıydı.Güneş,sankibirazdangerçekleşecekolanmucizeyimüjdeliyormuşgibiparlıyordu.Birakşamüstüydüvebirandaoldu:

Hiçtanımadığıminsanlarlabirliktehiçtanımadığımbirinsanılinçettim.

Bensadecegüneşebakıyordum.Odameydanınengösterişlibinasıolansaatkulesininüzerinde,batmadanöncesonmolasınıvermiş,banabakıyordu.Herzamankigibiyalnızca,benimgibituristlerinduyabildiğibirfrekanstaçalmışolanodayadönüşgonguanıpazarlıklarınıçoktanyarıdakesmiş,kalabalığınçoğunuotelhavlularınınaltınasüpürmüştü.Akşamyemeğiöncesihâlâmeydandakalmışolanlarda,satınaldıklarınesnelerinhacmini,yediklerikazığınhacmindendüşmekiçinellerindekipoşetleriaçıpiçlerinebakıyordu.Bununiçindeherüçadımdabirduruyorlardıveherduruşlarında,güneşışığı,omuzlarındanaltınbirpeleringibidökülüyordu.

Gongubendeduymuştumamadurduğumyerdenayrılmakistemiyordum.Çünküdurduğumyerden,herkesbirsiluetolarakgörünüyordu.Nearkamdankonuşacakağızları,neinipkalkankaşları,nedebenigörmezdengelecekgözlerivardı.İnsanlargüneşlearamdakalmışvehepsikararmıştı.Hiçbirininyüzünüseçemiyor,hiçbirinindüşüncesiniokuyamıyorvekendimikandırmanınzevkiniçıkarıyordum.Bedenlerikadarkaranlıkgölgelerietrafayayılıpuzadıkça,birdevlerülkesibeliriyordumeydanınzemininde.

Vebendurduğumyerde,odevlerinbaşlarınıeziyor,ayaklarımınaltındangeçişleriniizliyordum.Tekbiradımatmamabilegerekyoktu.Kollarını,bacaklarınıvegövdelerini,parçalansınlardiyetabanlarımınaltınauzatanonlardı.Belkiinsanlarındeğilamagölgelerininüzerindeduruyordumveoaniçin,bubanayetiyordu.İnsanlarla,ancakolasıbirorgannaklisayesindeyakınlaşabileceğinihissedenbiriiçinfazlaydıbile...

Tamosıradabiruğultudolaştıkulaklarımda.Sonrabirdenyersarsıldı.Devlerinkoşarakülkelerindenkaçtıklarınıgördümvederhalbaşımıkaldırıpçevremebaktım.

İnsanlarbirandayokolmuştu.Sadece,annesininkolundantutupsürüklemeyeçalıştığıbirçocuk,elindekidondurmaylaarkamdabiryerlerigösteriyordu.Dönüpbakacaktımkiyanımdanbirşeygeçti.Okadarhızlıydıkiinsanolduğunuanlamamiçingözlerimiikikezkırpmamgerekti.Öncebirhırsızolduğunudüşündüm.Amabuadampolistendeğil,birtsunamidenkaçıyormuşgibikoşuyordu.Özgürlüğüdeğil,canıpahasına.Vebendetopuklarımınüzerindedönünceotsunamiyigörmüşoldum.Nedeolsa,yenipatlamışbirvolkanınlavlarıgibiüzerimegeleninsanbedenlerininüçteikisisuydu.Hattaiçlerindekiosu,köpükolmuşağızlarındanakıyor,dahahızlıkoşmakiçindahahızlısalladıklarıkolları,önünegeleniparçalamayahazırbirbiçerdöverindişlerigibidalgalanıyordu.Yaaltlarındaezilecek,yakoşmayabaşlayacak,yadaellerimikaldırıp“Durun!”diyecektim.

Pekbirseçeneğimyoktu,çünküneezilmeyenedekonuşmayacesaretimvardı.Dolayısıylakoşacaktım.Amanasıl?Enküçükbirzamanlamahatası,kovalayankalabalığınaltındakalmamayadakaçanadamafazlayaklaştığımiçinsuçuherneyse,cezasınıkendimedebulaştırmamanedenolabilirdi.Öylebirkoşmalıydımkihiçbiryaraalmadankalabalığakarışmalıydım.

Bukarar,banabırakılamayacakkadarönemliydi.Buyüzdenbedenveaklımınyönetiminimutlakbiçimdekorkuyadevrettim.Vekorkudenilentiranbenibirbayrakyarışıkoşucusugibihazırlayıp,kalabalığınnefesiniensemdehissettiğiman,mükemmelbirçıkışyapmamısağladı.Zamanlamaöylesinehatasızdıki,eğeroçıkışatanıklıkedebilselerdi,hayatlarınıbirçiftelyakalamakiçinkendilerinidoğruandaboşluğabırakarakkazanandünyanınbütüntrapezcileribenikıskanırdı.Üstelikbenimaltımdabirağbileyoktu.Üzerindekiayaklartarafındanzımparalananvedüşeninderisiniyüzmekiçinbekleyentozlubirbetonvardı.

Kalabalığaöylesinekarışmıştımkikoşmayaherneredenbaşlamışlarsa,onoktadanberibirlikteymişizgibihissediyordum.Hattadoğduğumuzdanberiomuzomuzakoşuyormuşgibi.

Artıkönsıralardadeğil,birazarkalardaydım.İnsanlarınortasında.Korkubenibirbebekgibikollarınaalıpkalabalıklakundaklamıştı.Oartıkbenimtiranımdeğil,tanrımdı.Vebütüntanrılargibionundabirkurbanaihtiyacıvardı.Aramamagerekyoktu,çünküokurbanbirazilerimdeçığlıklaratarakkoşuyordu.Birkaçadımdahaatmıştıkiönceseslerimizkulaklarını,sonradaellerimizomuzlarınıyakaladı.Sonbirhamleylesilkinipkendinikurtarmayaçalışsadaanidenkapıldıkalabalığımıza.Parmağını,eliniyadakolunudeğil,bütünbedeninibirhızarakaptırırgibi...Önümdekiikienseyigeçiponudahayakındangörmekiçinyaklaşmıştımkisolgözümünpınarınabirşeyçarptı.

Önceküçükbirtaşsandım,yadayanımdakilerdenbirininparmağı.Hâlâkoşuyordumamaartıktekgözümkapanmıştı.Sankigözkapaklarımbirbirineyapışmışvekırmızıbirmumlamühürlenmişti.Mumunrenginidoğrutahminettiğimi,birreflekssonucuovuşturmakiçingözümegötürüpçektiğimparmakucumabakıncaanladım.Parmakizimkızarmıştı.Ancakgözkapaklarımıbirbirinekenetleyen,erimişmumdeğil,kandı.Kurbanındökülenilkkanıbiroltanınmisinasıgibihavadauçuşmuşveaynıoltanıniğnesigibigözpınarımasaplanmıştı.Gözümükanbürümüştü.

Oanfarkettimkibeniyönetenartıkkorkudeğildi.Korkumtanrıolupgöğeyükseldiğiiçinbedenveakılyönetimimiheyecandevralmıştı.Yıllardıraslayanyanagelemediğiminsanlarlabiraradaveaynıyöndeilerlemeninheyecanı.Sıradanbirgünde,değildokunmak,gözlerininiçinebakmakiçinbilezorlanacağıminsanlarlaaynıidealinpeşindekoşmanınheyecanı!Dahabirkaçdakikaöncebenonlarıngölgeleriniezmektenzevkalırken,şimdiinsanlarbenielimdentutmuş,birbaşkasınıezmeyedavetediyorlardı.

Kendimihiçolmadığımkadarözgürhissediyordum.Yalnızlıkhapishaneminduvarlarıyerlebirolmuştu!Kimsebeniyargılamıyor,kimsebirdeliolduğumudüşünmüyordu!Toplumda,baskısıdabendimvesarhoşgibiydim.İçindezevkteneridiğimkalabalıkveben,muhteşemdik.Boşluktadalgalanandevbirvatozgibi.Kusursuzbirleviathan.Ayaklarımızyerdenkesiliyor,ellerimizbirbirinekarışıyordu.Çarpışıyor,tökezliyor,birbirimizetutunuyorduk.Yükselipalçalıyor,düşüpkalkıyorveardımızabakmadankoşuyorduk.Nefesnefese,dirsekdirseğe,tozduvarlarınıniçindengeçiyorveterimizibirbirimizinomuzlarınadöküyorduk.Gözümüzükırpmıyor,bağırmaktanvazgeçmiyorduk.Nedediğimizinvenereyegittiğimizinhiçbirönemiyoktuçünkübizsadeceonunpeşindeydik.Obiricikkanlıgövdenin.Ellerinüzerindeyükseldikçekızaran,battığıkalabalığıniçindenherçıkışındadahadaçıplaklaşanobedeninpeşinde.Eğeryapabilseydi,parçalanmışburundelikleriyle,oksijenyerineciğerlerinebiziçekerdi.Eğeraçabilecekbirgözkapağıkalmışolsaydı,ancakbizesürtünerekkapanırdı.Çünkübizonunheryerindeydik.Yüzkişiydik,belkidebin!Kaçtırnağımızvardıkimbilir,kaçdişimiz?Kaçımızınkarnıtoktu,kaçımızınadıaynı?Hiçbiriumurumuzdadeğildi,çünkübizartıkbirdik.Obizimruhumuz,bizonunetiydik.Vebütünruhlargibiodadaimaetinilerisindeydi.Tamsaçlarınıkavramışkenbaşıuzaklaratekmelenmiş,tamgövdesiniezecekkenbedeniçoktansürüklenmişoluyordu.Buyüzdenparmaklarımızasarılmışköklüsaçtellerinisilkelerkentabanlarımızyeridövüyordu.Onututamıyorduk.Eldeneleveayaktanayağa,kanatlarıyalvarmakiçinaçılmışbirkelebekgibiuçuşuyordu.Onaulaşamıyorduk.Birbayrakgibibaşlarımızınüzerindekemiksizcesallananbedeni,aniçindepatlakbirtopadönüşüpayakuçlarımızdansekiyordu.Oakıntıyakapılmışbirağaçgövdesiydi,bizdeakıntınınkendisi.Varlayokarasındamekikdokuyor,dalgalarınarasındabirgörünüpbirkayboluyordu.Vetekbiristeğimizvardı:Ölmedenönceonayetişmek.Kulaklarımızısonçığlığıyla,yüzlerimizisonnefesiyleyıkamakiçin.Bitmesin,diye

çığlıkatıyordumiçimden.Şimdidenilenherneyse,bitmesin!Çünkübitinceneyapacağımıbilmiyordum.Amabitti...

Öncebirsiskapladıçevremiziveöksürmeyebaşladık.Sonradagözlerimizyaşardıvebircopyağmuruboşandı.Herbirdamlasıensemizdeniçerigiripağzımızdanaktı.Dudaklarımızınkenarındanvedişlerimizikırakıra.Tazyiklisudanörülmüşkamçılarınaltında,birdumangibidağıldık.Herkesneredengeldiysekoşarak,ikibüklümyürüyerekorayadöndüveboşluktadalgalananvatozboşluğakarışıpyokoldu.Leviathanöldü.

Gerisinitelevizyondanizledim.Akşamhaberlerinden.Omeydanda,kanlariçindeterkettiğimizruhumuzupolislerbulmuştu.Kimliğinispikerdenöğrendim:BnoktaFnokta.Eskibiredebiyatöğretmeniydi.14yaşındakibiröğrencisinişiirledeğildekendiyledolduranbirtecavüzcü.Diğermahkûmlardankorunmakiçinkonduğuhücredesekizyılgeçirmişvehapistençıktığıilkgün,öncebir,sonrakimbilirkaçkişitarafındansaldırıyauğramıştı.

Çoktehlikelibirameliyatlasarışınolmuşgibiduranspiker,“İnanılmaz!”diyordu.“Böylesibirkalabalığınsaldırısındansağkurtulmuşolmasıinanılmaz!Evet,sayınseyirciler,sizindegördüğ...”

Elektriklerkesildi.Vekendimi,biravuçmesafeden,karanlıkekrandakiyansımamabakarkenbuldum.YatağınayakucundaoturuyorveGemi’ninendarodasındayaşıyordum.Okaranlığıniçinde,tekdeğerlimobilya,camdangiripduvarayayılanışıktıartık.Oda,sokaklambasındangeliyordu.Başındahalesiylekutsalbirsokakzürafasıgibicamdanbanabakıyordu.Ayarlarımüşteriyeaslasözhakkıbırakmayacakbiçimdesonsuzadekkilitlenmişolanklimanındaimigürültüsükesilmişti.Oysahavalarsoğuduğundanberi,benogürültüyleısınıyordumyadaöylesanıyordum...

Öncezamandondu.Sonradasoğuk,odayıbirselgibibastıveboğulacakkadartitremeyebaşladım.Okadartitriyordumkimidembulandı.Neçeneminedeellerimidurdurabiliyordum.Gözlerimbiletitriyorolmalıydı.Oanfotoğrafımçekilseelbetfluçıkardım.Odaokadardardıkiüzerimdenbaşkakusacakyeryoktu.Zordaolsadudaklarımıkenetleyipdişlerimekadargelensonyemeğiminkalıntısınıyenidenyuttum.Neyapacağımıbilmiyordum.Hastalanmışolamazdım.Amabelkide!

Yoksaiçinegirdiğimokalabalıktanbirmikropmukapmıştım?Nedenolmasın?Okadarnefrettenmutlakabirşeylerbulaşmışolmalıydı.Doğruanladığımdaneminolmakiçinadınıdoktoraenazüçkeztekrarlatacağımçokgaripbirhastalık!Kollarımıkendimedolamış,görünmezbirdeligömleğininiçindesarsılıyor,titrememinnedeninibulmayaçalışıyordum.Çoksürmedi.Obenibuldu:Korku.Göktenbirçekiçgibiindialnıma.Geriyedüştüm.Cesettorbasındakibircanlıgibikıvrandığımyatakta,odanınkorkuyadönüştüğünetanıkoldum.Öncebaşımınüzerindekiboktanoteltablosundançıkanbeyazyeleliatlarkorkuolupbenidörtnalaçiğnedi.Sonrakarşımdakiduvarkorkuolupbacaklarımınüzerineyıkıldıvetavankorkuolupyüzümeçöktü.Ensonundadaelektriklerkorkuolupgeridöndü.

Yataktanöylehızlıkalktımkibaşımdöndü.“Derhal!”dedim.“Derhal!Hemen,şimdi!Gitmemlazım,kaçmalıyım!Bulacaklarbeni!Yakalayacaklar!Ne

yaptığımıanlayacaklar!Bugünoradaolduğumuöğrenecekler!Orada,okalabalığıniçinde!Vurdummuacaba?Vurabildimmioadama?Farkedermi?Onlarınarasındaolmakyetmezmi?Benihapseatacaklar!Mahvoldum!”

Gittikçeyükselensesimönceiçimdesonraodadayankılanmayabaşlamıştıkidüşmemekiçindayandığımduvaraikikezvuruldu.Susupnefesimituttum.Kimvardıyanodada?İhbarmıedecektibeni?Bağırdığımımıduymuştu?Polisimiarayacaktı?Sonrayinevurulduduvara.

Sonrayine.Sonrabirdaha.Sonrabirdaha.Vebirdahavebirdaha.Sonolarakda,birinlemegeldipeşlerinden.Bütünodavullarınsonundabirkemanbitirdiherşeyi.Panik,titreme,korkuveherşeyi...Herşeyboşalarakbitti.

Kimsebeniaramıyordu!Kimsepolisiaramayacaktı!Kimseninumurundadeğildi!Yanodadakiler,onlarınyanındakilervedeonlarınaltındakilervedeüstkattakiler,hattaomeydandabirinsanıöldürmekiçinbirbiriniezmiş,amagörünenokibecerememişkimvarsa,herkesamaherkessevişiyoryadasevişmiştiveuykularındanrüyalarınatünellerkazıyordu.Hayatöylebirdevamediyordukibenkorktuğumautanıyordum.Güldüm.Roma’daysanRomalıgibidavran!Öyledeniyordu,değilmi?AmabenRoma’dabirSpartalı’ydım!Buyüzdendenekendimlenedebaşkasıylaseviştim.Onunyerine,ikimorfinsülfatkapsülünübirkâğıdıniçinekırıp,dökülenminyatürbaloncuklarıçakmağımlaezdiktensonrapudralaşmıştozusoğuksudasabırlaçözüp,filtrelibirenjektöreağırağırçektim.Sonradasağelimdekizaferişaretininarasındankanımagönderipdünyanınanasınısiktim.

İkigüngeçtivekapımıkimseçalmadı.Netutuklandımnedebirigeliphesapsordu.Buarada,Baudelaire’ihatırladımbende,oünlücümlesini:Boşunaaramayınyüreğimi,çünküonuhayvanlaryedi.İşte,bendeartıkohayvanlardanbiriydim.Üstelikhayvanlarınsayısıyeterincefazlaysayürekyemeninherhangibircezasıdayoktu.Eğeröyleolsaydı,Baudelaireşöyledevamederdi:Vebirgüngeldi,ohayvanlarındapostlarıbirerbirerdelindi!Amahiçbirşiirindeböylebirdizeyoktu.Demekkilinçmutfağınıntemelkuralışuydu:Nekadarkirlenirsenkirlen,bumutfaktandaimatemizçıkarsın!Bendeöyleyaptımveyıkanıpodadançıktım.Gideceğimyerbelliydi.

Herşeyinbaşladığımeydanadöndüm.Orasıdaenazbenimkadartemizdi.Nebirkanizinedetekbirazıdişivardıgörünürde.İtfaiyeyeyıkatılmışbirsavaşalanıdahatarihtensilinmişvekatillerlecesetlerinyerinituristleralmıştı.Peki,linçdeneneylem,birsavaşsayılırmıydı?Tamdabusorununyanıtınıdüşünüyordumkibirbirininfotoğraflarınısıraylaçekenbirçiftgördüm.Budabana,kendimeosıralarverdiğimödevihatırlattı.Artıkkendimebasitödevlerveriyorvebunlarızorlukladaolsagerçekleştirmeyeçalışıyordum.Deftervekalemibırakmış,sestellerinegeçmiştim.Birazdaolsa,insanlarlakonuşabiliyordum.

Arkalarındakisaatkulesiylekendileriniaynıkareyesığdırmakiçinsevgilisiylekafakafayavermişvekolunugerip,olabildiğinceuzağındatuttuğufotoğrafmakinesinebakarakçaresizhareketleryapanadamayaklaşıpkonuştum.

“İsterseniz,bensiziçekebilirim.”Kareyesığmakkonusunakendileriniokadarkaptırmışlardıkinesöylediğimianlamaları

birkaçsaniyelerinialdı.Gençkadıngülümseyerekadamdanöncedavrandı.“Çokteşekkürler.Şukuleylealırsanızlütfen...”Kadınınbuanikabulükarşısındasevgilisineyapacağınıbilemedi.Makineyialıpkaçacak

birtipimolupolmadığınakararvermesineyetecekkadarbeniincelemefırsatıolmamıştı.Belkibirbeşsaniyesidahaolsaydıkendindendahaeminuzatacaktımakineyi.Sonuçtahiçtanımadığıbirinede“Seninhırsızolmandançokkorkuyorum.Hırsızolmadığınayeminedermisin?”diyemeyeceğinegöredeklanşörünyerinigöstermekzorundakaldı.Fotoğrafmakinesinialdımvedörtadımgeriattım.Makineyiyüzümeyaklaştırıpvizördenbakmakiçinsolgözümüaraladım.

Önceadamelinikadınınomzunaattı.Sonrakadınyandönüpbütünbedeniyleyapıştığıadamıngöğsüneelinikoydu.Veikisideaynıandabanadişlerinigösterdi.Sonundabeklediklerioangelmişti.Büyükihtimallegüniçindeçektiklerifotoğraflarınçoğunda,birçiftgerizekâlıgibigörünüyorlardı.Çünküsürekliolarak,kareyekendileriylebirliktebirbina,birheykel,birçeşme,birfayton,birat,biratbokusokmakistemiş,böylecedeyabirininalnınıyadadiğerininburnundanaşağısınıeksikçekmişlerdi.Herneyse,sonuçtabütünbunlarbeniilgilendirmiyordu.Bentedaviminpeşindeydimveilkaşamasını,yanifotoğrafçekmeteklifinihatasızyapabilmiştim.

Ancaködevinikincikısmıdahazordu.Karşımdahayatlarınınpozunuvermişikiinsanvarkenaslaheyecanlanıpaceleetmeyecek,yüzlerindesabitbiçimdetuttuklarıgülüşlerinonlaraverdiğirahatsızlığıönemsemeyecekvebuşekildeenaz30saniyegeçirecektim.Üstelikiçimdensadecealtıyakadarsayabilmiştim.

İlktepkikadındangeldi.Nedeolsabenihayatlarınaalmışolmanınsorumluluğuondaydı.Çokzorbirşeyibaşarıpgülüşünühiçbozmadan“Çekmiyormu?”diyesordu.

Yanıtvermedim.Çünkübutıbbibirdurumdu.Birarınmasüreciydi.Odeklanşöre30saniyedenöncebasmak,birbağımlınıneroineyenidenbaşlamasıgibiydi.Dayanmakçok

zordu.Karşımdaiçleridoldurulmuşikievcilhayvangibiduranbuinsanlarınvarlığıbanaokadarağırgeliyordukibakışlarıylaboğazımıdeliyor,uyuşmayabaşladığınıtahminettiğimdudaklarınınarasındakidişleriylekulaklarımıkoparıyorlardı.Yadabenöylehissediyordum.Çünküonlarsadecedonmuşbiçimdebanabakıyorlardı.Dahadoğrusuaramızdakimakineye.Budefaadamsordu:

“Çekmiyormu?”Yineyanıtvermedim.Aslındabusorularıbilenekadariyiniyetliolduklarınınkanıtıydı.

“Niyeartıkçekmiyorsun?”demekyerine“Çekmiyormu?”diyesoraraksuçufotoğrafmakinesineatıyorlardı.Onlarabukötülüğüdahafazlayapamazdım.Amaben,insanvarlığıbaskısıylazorlananvesonunakadarayaktakalmakzorundaolanbirbarajdım.Tamadambanadoğruyürümeküzereelinikadınınomzundançekecektikibağırdım:

“Tamam,çekiyorum!”Buaslındabirtürsevinççığlığıydı.Adampozunageridöndüvedeklanşörebastım.Tam33

saniye!Müthişbirbaşarıydı!Hepimizbusabırsınavındangeçebilmiştik!Onlarbananekadarmedeniolabileceklerinigöstermiş,bendeonlardannekadarkorkmadığımıkendimekanıtlamıştım.İkiadımdaortadabuluştukveöncemakineninekranındanfotoğrafa,sonradabanabaktılar.Artıküçümüzdegülümsüyorduk.

“Çokgüzelolmuş,çokteşekkürederiz”dedikadınveböyleceödeviminüçüncüaşamasınageçmekzorundakaldım.

“Ricaederim.İkilira.”Gülümsemelerinikisisilindi.“Efendim?”dediadam.“Ücret”dedim.“İkilira.”Budefakadınkonuştu:“Sizparaylamıçekiyorsunuz?”“Tabii.”“İyidesöylemedinizki!”dediadam.“Sormadınızki”dedimbende.“Biliyorsunuzsandım,onuniçin...”“Neredenbilelim?”diyeısraredecektikigünlerininböylesinesaçmabiranla

lekelenmesiniistemeyenkadın,eliniçantasınasokarken,homurdanansevgilisinisusturdu:“Tamam,tamam,neyse!”Tedaviseansımınbitmesineçokazkalmıştıkibudefadakadın,birçuvalabenzeyen

çantasında,cüzdanınıaramayabaşladı.Böyleceoaramasüresidebirkaradeliğeçekilmişgibiuzayıponyılolduvebenkendiminereyesaklayacağımıbilemedim.Buaradaadam,benimgibibirdüzenbazıoracıktaöldürmesiniengelleyen,evkredisi,sağlıksigortası,yıllarsürenmeslekieğitimvekadıniçinhissettiğiaşka,kısacasısahipolduğuherşeyeküfrediyorolmalıydıkihâlâbaşınısallıyordu.Oanbanaduyduğunefretinnedenitabiikiikiliradeğil,insanlararasındakigörünmeznezaketkurallarınıtekbirhamledeçiğneyerekkimseyegüvenmemesigerektiğinihatırlatmışolmamdı.Dünyaüzerindehuzuriçindetekbiranbilegeçiremeyeceğini,herkesin,amaherkesinonualdatmakiçinsırayagirmişolduğunuacıacıdüşünüyorolmalıydı.Amasonuçta,üçümüzdeaynınoktayabakıyorduk.Cüzdanın,içindenbirtürlüçıkmakbilmediğiçantanınaçıkağzına.Birdenkadınbaşınıkaldırıpadamabaktı.Bendebaktımtabii.

“Sendeyokmu?”“Yok!”dediadam.“Yok,amınakoyayım!”diyemediğiiçin.Sonrayinesessizlikiçindeçanta

ağzıizledik.Oşekildebeklemeköylesineutançvericiydikibiraraneredeysekoşarakkaçacaktım.Amadayanmamgerekiyordu.Yıllarcakaçmıştım.Budefahiçbiryeregitmeyecektim.Sakinleşmeliydim.Birşeylerdüşünmeliveoandançıkmalıydım.İlkaklımagelenlinçoldu.Linçidüşündüm.Okalabalığıniçindekendiminasıliyihissettiğimi.İnsanlaranasılkorkmadandokunabildiğimi...

“Buyurun!”Kadınikilirayıavucumabircetvelgibivurduvesevgilisininkolunagirip“Hadi”dedi.Önce

hızlasonradaağırağıruzaklaştılar.Arkalarındanbakarkenkendimiiyihissediyordum.Amabuçokuzunsürmedivemidembirmatkapucugibidönmeyebaşladı.Budefaüstümekusmayacakkadargenişbiryerdeydim.Yinedealışkanlıktanavuçlarımıaçtım.Birazikiliranınüzerine,birazdaparmaklarımınarasındanmeydanıntozluzemininekustum.Çevremebakıpbağırmakistedimamafısıldamaklayetindim:

“Biriitfaiyeçağırsın!”Oteledönüpkendimiodayakilitledim.Amahiçbirişeyaramadı.Çünkühâlâgüvende

değildim.Birazöncekoridordayanındangeçtiğimkatgörevlisibanaöylebirselamvermiştiki“İstediğimzamanodanagirerim!”demekistediğinianlamıştım.Hangardakiotaburegibi,tekayağı,diğerlerindenkısaolanveüzerineheroturuşumdabanaihanetedensandalyeyialıpkapıyadayadım.Amaodabirişeyaramadı.Çünküoan,kapınındışadoğruaçıldığınıhatırladım.Geriyetekbirçözümkalmıştı:Kendimituvaletekilitlemek.

Oteleyerleştiğimgündenberi,aslaresepsiyoncuyadeğilamakendikendime,darlığındanşikâyetettiğimtuvaletilkkezbirhaltayarayacaktı.Birtelefonkulübesikadardıveiçinegireniçin,üçduvarıylakapısı,dokunmamesafesindeydi.Ancakbudefadakapısındabiranahtarolmadığınıfarkettim.Yinedeseçeneğimyoktuçünkünabzımıdüşürmekzorundaydım.

Biradımdatuvaletegiripkapıyıkapadımamatokmağınıelimdenbırakamadım.Heranbiridışarıdanaçabilirdi.Buyüzdenbirelim,sankidışarıdanzorlanıyormuşgibikapalıtutmayaçalıştığımkapınıntokmağında,diğeride,nereyekoyacağımıbilemediğimdenyasladığımaynadaydı.Enaz10uzunnefessonrasakinleşipbaşımıkaldırabildiğimdeysekendimlegözgözegeldim.Vebirsüredir,nezamanbiraynadakendimlekarşılaşsam,hepyaptığımgibi,konuşmayabaşladım.

“İyileşmekmiistiyorsun?Gerçekteniyileşmekistiyormusun?Neydiseninhastalığın?İnsaniçineçıkamamak,değilmi?Hanisosyalleşmek,diyorlarya?İşte,onubecerememek!Deminoyaptığınaptalcaşeylerlegeçecekbirhastalıkolmadığınıanlamıyormusunhâlâ?Gerçektedavisine,biliyormusun?Bensanasöyleyeyim:Aşırıderecedesosyalleşmek!Ancakbununlakurtarabilirsinkendini.Aşırıderecedesosyalleşmedennormalderecedesosyalleşmeninimkânıyok,anlıyormusun?Mademseniyerindibinesokupsolucangibikıvrandıranbirhastalığınvar,ozamansendeuçmayıöğreneceksin!İkisininarasınıancakböylebulabilirsin!Dengeleyeceksinhastalığını!Senintektedavin,linç!Çünkübudünyaüzerindeondandahaaşırıbirsosyalleşmeyok!Beniduyuyormusun?Kimseyesöylemebunları.Şimdiçıksokağa,kendinebirkadınbul!Korkmasalak,şakayaptım,gitiçeri,şınavçek.Yadadur,öncedişlerinifırçala.Amakapıyısakınbırakma!”

Linç,aklımdanbirtürlüçıkmıyordu.Sadeceonudüşünüyorveonunhakkındaokuyordum.Okudukçada,sıradanbirşiddetdavranışıolmadığınıfarkediyordum.Linç,sadecebirdenfazlainsanınyanyanagelipyumruklarınısıkmasıdeğildi.Toplumsalbirgerçekti!Sosyalantropolojideyeriolanbirhareketbiçimiydi!Hattabirbiçimlendiriciydi!Toplumvebirey,çoğunlukveazınlıkilişkilerinindüzenleyicilerindenbiriydi.Kolektifbirhaktı!Rousseau’nundoğrudandemokrasidediğişeydi!Herşeydi!SayesindebütünbunlarabiradverebilmemizisağlamışolanCharlesLynchdenilenoAmerikalı,birdâhiydi!Bugünbelkibirbarbarolaraktanınıyorduama,AmerikaBirleşikDevletleridünyayıonunkanunuylayönetiyordu:LynchKanunuyla!

Okumaktanyorulduğumzamanlardagözlerimitavanadikiyorvedüşünüyordum...Odamlaben,küçükbircamküreniniçindeydikvelinçbizisarsmıştı.Sarsılmamızlabirlikte,zemindekidüşüncetanelerihavalanmıştı.Ocamküreniniçinde,kargibiyağandüşüncelerimiizliyordum.Birsüresonradaheryanımbembeyazoluyorvekarşımaşöylebirmanzaraçıkıyordu...Enaz,GücünGücübaşlıklımakalemkadarbilimselbirmanzara:

İnsanınatasıolanveikiayağınınüzerindedoğrulanilkprimat,buhareketiyaparken,başınıhemenyanındakiağacınkalındalınaçarpıpbeyintravmasıgeçirdi.Vegenetikolaraknesildennesleaktarılanbutravmanın,insanlıktarihinideğiştirenikisonucuoldu.

Öncelikle,beyninbüyükbölümükullanılamazhalegeldi.Dolayısıylaoprimatıntorunuolaninsanda,beyningerikalanıylaidareetmekzorundakaldı.İkincisonuçdaşuydu:Birağaçdalındanyediğidarbeylebaşlayançevrekorkusu,insanvarlığınınomurgasınıoluşturdu.

Eğeroprimatyaşamınıdiğerhayvanlargibidörtayağınınüzerindesürdürebilseyditabiikiherşeyfarklıolacaktı.Ancakbirnoktadandiğerine,süreklidörtayaküzerindeilerlemekde,yoldatecavüzeuğramaihtimaliniartırdığından,doğrulmayamecburdu.Yinedebunuyapmadanönceyukarıbaksaiyiolurdu.Neyse,sonuçtahepimizoatamızyüzündengerizekâlıvekorkakdoğuyorduk.Dolayısıylahiçbirşeybizimsuçumuzdeğildi.Hattabirbakıma,hayliilerlemekaydetmişbilesayılabilirdik.Nedeolsa,kimliğimizinvazgeçilmezbirparçasıolanoortakkorkumuzusonundatanımlayabilmiştik.

Aslındabukorku,deneyimlerimizdenyolaçıkarakyazdığımızbirfelaketsenaryosundanbaşkabirşeydeğildi.BiradaihtiyacıvardıveinanılabilirliğiaçısındanLatinceolmasışarttı:Bellumomniumcontraomnes.Herkesinherkeslesavaşhali!Bubirolasılıktıveolabileceklerinenkötüsüydü!Dolayısıylagerçekkorkukaynağımızbuydu!Öyleki,canımızısilahlarla,ırzımızıkumaşlarlavemalımızıduvarlarlakorumanınyollarınıarıyorduk...Hattamümkünsekimseyegörünüpyakalanmadandoğup,yaşayıpölmekistiyorduk.Çünküherkesinherkeslesavaşhalindeolması,kimseningüvendekalamayacağıbirkıyamettivebunubiliyorduk.

Gözüsüreklikarımızveparamızdaolankomşumuzukimdurduracaktı?Birgecebizesaldırmamasıiçinherhangibirnedenvarmıydı?Pekiyakomşumuzun,bizimellerimizegeçmekiçinyalvarankarısıveparasınınyakarışlarınınasılduymazdangelebilirdik?Kimiçimizdekikıskançlığasonverebilir,kimbiziherkeseveherkesibizesavaşaçmaktanalıkoyabilirdi?

Hernekadarikiayağıüzerindedoğrulmuşolsadahayvanlığındanzerrekaybetmediğinekanıtolanbusorularısorarken,insanlığakutsalbirişaretgeldi:Teklikkavramı.

Aslındabuişaretokadardakutsaldeğildi.Sadecebizehayatverenyıldızsayısıylailgiliydi.Güneşleayınaynıgökcismiolmadığınıvebaharıgetirensarışeyinaslındatekolduğunuanladığımızgün,çevremizdegördüklerimizitaklitetmekteenazbirşempanzekadarbaşarılıolduğumuzdan,aklımızderhalteklikkavramıyladoluptaştı.

Sonuçtaherşeyitekeindirmekiçinuğraşmayabaşladık.Çünküdoğrusubuydu!Tektanrı,teklider,tekdevlet,tekulus...Ancakhepsindenönce,tekdüşman!

Teklikkavramıbirbuluş,birmucizeydi.Sonunda,herkesinherkeslesavaşmaihtimalini,herkesintekkişiyekarşısavaşmasıgerektiğinisavunaraksonsuzakadarortadankaldırabilirdik.

Evet,linç,birtürsavaştı.Çoğunluğunazınlığakarşıaçtığıbirsavaş.Tekolanakarşıverilenbirsavaş.Herşeyinolduğugibi,elbettebunundabirLatincesivardı:Bellumomniumcontraunum.

Dolayısıyla,butekdüşmanakarşıverilensavaşta,önceaileler,sonrakabileler,ensonundadatopluluklarbirarayageldi.Veicatedilenekadareksikliğihephissedilmişolantoplumsonundayaratılmışoldu.

Peki,bütünoinsanlarınbirarayagelmesiiçin,ihtiyaçduyulantekdüşmankimmiydi?Neönemivardıki!Kiminumurundaydı!Hemsavaşlarda,düşmanınadıolmazdı!Düşman,düşmanolarakbilinirdi!Çünkübiradıolduğufarkedilincebirinsanolduğudahatırlanabilirvesavaşartıkokadardasoğukkanlıgeçmeyebilirdi!Tarih,savaştığıinsanların,örgütlerin,ülkelerinadlarınıbilmeyenaskerlerledoluydu!Sonuçolarak,tekdüşmanınadınınhiçbirönemiyoktu.Önemliolan,otekdüşmanılinçetmeninsonuçlarıydı:

Linçvarsabirlikvardı.Birlikvarsakaosyoktu.Kaosyoksaticaretvardı.Ticaretvarsailerlemevardı.Veilerlemevarsa,dahaçokticaretvardı!Sonradadahaçokilerleme!Geberenekadarilerleyebilirdikartık!Böyleceikiayağımızınüzerindeboşunadoğrulmamışolduk.Geleceğedoğrudevadımlaratmakiçinhazırdıkvebütünbunlarharikaydı!

Tekdüşmanınkovalandığıbirtoplumdaayrışma,içkavga,huzursuzlukaslaortayaçıkmıyordu.Komşuylaveonunkomşusuylavedeonunkomşusuylavedebütünülkenüfusuylaaynıkişidenyadaaynışeydennefretetmekçokrahatlatıcıydı!Öylebirgüvenveriyordukiinsanlarhiçolmadığıkadarahenkiçindekandökebiliyordu.Ahenkiçindekandökmek,birtoplumutoplumyapanherşeydi.Hattabirtoplumunnedenliilerivehuzuriçindeolduğununkanıtıydı.

Buyüzden,günümüzde,gelişmişdevletler,düşmanlarınıuzunzamanöncetekeindirebilmişolanlardı.Böyleceotekdüşmanınkarşısındaiçhesaplaşmalarınasonveripbirlikolabilmişlerdi.Hattazamaniçindesömürmeyialışkanlıkhalinegetirdiklericoğrafyalarınbenzerbiraşamayageçememesiiçindeellerindengeleniyapmışlardı.Ocoğrafyaları,daima,herkesinherkeslesavaştığıbirhaldetutarakzayıfbırakmışlardı.

Bununsonucundada,ortaya,linçdisiplinihiçgelişememişolan,Ortadoğugibibölgelerçıkmıştı.Linçbirliğigelişemediğiiçinhersokağındaayrıbirlinçyaşanıyordu.Dolayısıylabütünohalklardaimagüçsüzkalıyordu.Oysabirazgözleriniaçabilseler,özelliklededinikültürlerindelinçinnedenlibirleştiricibirunsurolarakyeraldığınıgörebilirlerdi.Mekke’dehacsırasında,binlerceinsanınbirarayagelipşeytantaşlaması,linçbirliğininkusursuzbirörneğideğilmiydi?Kimolursanol,gelveşeytanıtaşla!Tekyapmalarıgereken,birbirleriylesavaşmaktankurtulup,tekbirdüşmanınkarşısındabirleşmekti!Kendiaralarındakianlamsızrecmesonverip,gerçekbüyüklinçiçinbirarayagelmek!Aynı,gelişmişdevletlerinyaptığıgibi!YinedeOrtadoğululardaellerindengeleniyapıyordutabii...Becerebilirlersediktatörleri,yakalayabilirlersedeBatılıdiplomatlarılinçederek,yerelölçektedeolsaçağdaşbirtoplumuntohumlarınıatmakiçinçabalıyorlardı.

Sonuçta,linç,insanınkanındaydı.Doğasınınbirgereğiolarakheryerdevardı:Ailede,okulda,semtte,toplumda,uluslararasıilişkilerde,heryerde.Hattahergünonlarcadevletbir

arayageliportakbirdüşmanilanediyordu.Buortakdüşmandevletsayesinde,enazbirkonudaanlaşmışoluyor,böylecekendiaralarındakigündelikpazarlıklarınadaharahatgeçebiliyorlardı.

Bütünbunlarıdüşünüyorveherşeyinfarkınavarıyordum.Özelliklede,yasalbirinfazbiçimiolarakkurşunadizmesırasındanedenbirdüzineadamınsıralanıptekbirkişiyeateşettiklerinigayetiyianlıyordum.Hattaartıkbenimde,MartinLutherKing’indediğigibi:Birrüyamvardı!

Orüyadada,gezegenimizeuzaydanbirtakımcanlılargeliyorvebütündünyadevletleri,uzaylılinçindebirleşipbarışvekardeşlikiçindeyaşıyordu!

Veeğerlinç,dünyabarışınıbilegetirebiliyorsa,benimhastalığımıkesinlikletedaviedebilirdi!Tekyapmamgereken,tarafdeğiştirmekti.Çünküyıllarcalinçedilenbenmişimgibihissetmiştim!Amaartıkkalabalığınhedefindençıkıpkalabalığakarışacaktım.Benotekdüşmanolmayacak,aksine,onuavladıkçakahramanlaşan,kahramanlaştıkçaağzındansalyalarsaçan,toplumun,kuduzamasaygıdeğerbirüyesiolacaktım.

Bütünbudüşüncelerleokadarheyecanlanmıştımkiyataktahızladoğrulupbaşımıduvardakitabloyaçarptım.Canımyandıamazerrekadarumursamadım.Beynimin,kullanabildiğimküçükbirbölümüvekorkaklığımdanbaşkakaybedecekneyimvardı?

Ancakçözmemgerekenveneredeyseodayıkaplayacakkadarbüyükbirsorun,karşımdadikilmişduruyordu.Evet,kurtuluşumlinçteydi,pekiamalinçneredeydi?

Sarışınolmakiçinölüpdirilmesigerekmişolanspikeregöre,yıllardıröylebirsaldırıyaşanmamıştı.Demekkibuşehirdedahafazladurmanınbiranlamıyoktu.Birlinçdahagerçekleşsindiye,yineyıllarcabekleyemezdim.Şansımbirkezyavergittidiyehepböylesürecekdeğildi.Dolayısıylalinçbanagelmeyecek,benonagidecektim.Pekinasıl?İnsanbirlinçi,başlamadanöncenasılyakalayabilirdi?Bununbirtakvimiyadasaatiyoktuki!Yadavarmıydı?Belkidevardı.

Nedeolsa,bütünhayatım,ülkeninçeşitliyerlerindegerçekleşmişolanlinçleriçinsöylenmiş,“Bunlar,birtakımkaranlıkodaklartarafından,öncedenorganizeedilmişhareketlerdir”cümlesini,televizyondakifarklıağızlardandinleyerekgeçmişti.Eğerbudoğruysa,birilerikonsergibilinçorganizeediyorvedevgösterilertasarlıyordu.Peki,nasılulaşabilirdimokaranlıkodaklara?Hattagelecektebirgün,bendebirkaranlıkodakolabilirmiydim?Benimiçinböylebirumutvarmıydı?

Önceliklebirlisteyapmamgerekiyordu.Olasılinçlerlistesi.Dünyaharitasınıönümealıp,herneredelinçolasılığıvarsaişaretlemeliydim.Bununiçindeülkevekentlerinlinçtarihleriniincelemeli,bulinçlerenedenolmuşolantoplumsalçatışmalarınhalensürüpsürmediğiniöğrenmeliydim.

Üçgünöncebirşehri,yarımsaatliğinedeolsa,ortaçağagötürüpgetirenolay,istisnaiydi.Eskibirsuçlununsaldırıyauğraması,gerçekleşmeolasılığıöncedenhesaplanamayacakkadarözelbirdurumdu.Dünyaüzerindekibütünçocuktecavüzcülerininhapistençıkıştarihlerinitakipedebilmemdesözkonusuolmadığından,ilgilenmemgerekenlinçler,politikolanlardı.Banagerekenbütünbilgiler,dünyanınbütüncahillerininaydınlandığıyerde,yaniinternettesaklıydı.

Sonrakibirhafta,dünyaüzerindehükümsürmekteolanpolitikçatışmalarıincelemeklegeçti.Ancakhangisininheranpatlayacakbirlinçeyataklıkettiğinikestirmekmümkündeğildi.Yinedeohaftaiçindeilginçbirşeyolduvetelevizyondaşöylebirhaberizledim:Afganistan’dandönenaskerlerinikarşılamakiçinkasabalarınınengenişcaddesinde

toplanmışbirkaçyüzAmerikalı,kortejiprotestoetmekisteyendörtAfgan’ılinçetmeyeçalıştı.Vebudabanabirfikirverdi.

Aslındalinçedilmekistenenkişiyadagrup,zatendaimanefretedilendi.Linçinbaşlamasıiçingerekentekşeyseküçücükbirkıvılcımdı.YanioAmerikalılarzatenhergünoAfganlara,sokakta,markettebakışlarıylasaldırıyorancakişilinçedökmekiçinsadecedoğruanıbekliyorlardı.Dolayısıylaodaklanmamgerekennokta,nefretti.

Kiminkimdennefretettiğinibelirleyebilirsem,nereyegideceğimidebulabilirvelinçibeklemeküzerepusuyayatabilirdim.Ancakbuöyleboyuttabirnefretolmalıydıki,kişi,sadecediğerininvarlığınıbilekendinebirhakaretolarakalgılamalıydı.Peki,kimkimdensırfvarolduğuiçinnefretederdi?Tabiikiırkçılarvemezhepçilervedekendidinlerindenolmayanherinsanıyoketmeyeantiçmişolanlar!

Nefretdolubuüçayrımcılığındaenüstdüzeydeyaşandığıbölgeleriaraştırdığımda,karşımamuhteşembirdünyaturuçıktı.Madenibulmuştum.Artıkihtiyacımolansadecebirpasaportvebirkaçvizeydi.Linçturizminindünyaüzerindekiilkacentesivemüşterisibenolacaktım.Dünyanınilklinçturisti!Bugünekadarhiçbirşeyolamamışbiriiçinhiçdefenadeğildi.Sonuçta,daha10günöncesinekadar,kendimiazdaolsaiyihissetmekiçininsangölgesieziyordum.Hatta24yıl5ayve13günöncesinekadar,sırfdoğduğumiçinağlıyordum.

Linçinüzerindenbiraygeçmiştivekendimihiçdeiyihissetmiyordum.Durumum,güniçindeyapmakzorundaolduğumkonuşmalaraöncedenhazırlanıp,söyleyeceğimcümlelerikâğıtlarayazıpezberlememigerektirecekkadarkötüleşmişti.Böylece,kahvaltıyıodamagetirenkomiye“Birportakalsuyudahaalabilirmiyim?”yadakatgörevlisine,“Bugünodayıtemizlemenizegerekyok”dediğimdebiriletişimintarafıolmaktankurtuluyor,sadeceezberimdekicümlelerisayıklıyordum.Ezberdenkonuşmak,iletişimsırasındaherhangibirkararalmaktankoruyordubeni.Konuşanbendeğil,sadecehafızamvesestellerimoluyordu.Buyöntemsayesinde,birazdaolsa,iletişimsırasındaoradadeğilmişgibihissediyor,dolayısıylabaskıdanuzakkalmışoluyordum.Nesöyleyeceğimbelliolduğuiçin,nesöyleyeceğimidüşünerekheyecanlanmıyorvedikkatçekmedenvarolmayaçalışıyordum.

Buaslında,biraskerinateşaltındasürünerekilerlemesinebenziyordu.Aslında,televizyonhariç,sürünenbiraskerhiçgörmemiştim.Buarada,otelsahibininsemtmuhtarıylaişbirliğininsonucunda,TürkSilahlıKuvvetlerikapımadayanmış,ancakhernedense,çürümüşlüğümünbulaşıcıolduğunudüşünmüştü.Bütünbirorduyuiçerdençökertebilecekkadartehlikeliolduğumakanıtbirçürükraporuyla,“Git,kendibaşınaçürü!”demişti.Amabenyinededünyanınherhangibirordusununherhangibiraskerindençokdahaalçaksürünebildiğimeemindim.Heranlamda...

Ancak,adıhernekadargündelikdeolsa,hayataslagündelikolmuyorveiçindedaimabirsürprizsaklıyordu.Ezberlediğimdiyaloglarınsırasınıbozacak,yapmışolduğumiletişimplanlarınıaltüstedecekbirgelişmemutlakayaşanıyordu.Çünkükonuşmakzorundakaldığımhiçbirinsanınumurundadeğildim.Nebennedekonuşmataslaklarımonlarınilgialanınagiriyordu.Enbasitdiyaloğubilekarmaşıklaştırmaktankaçınmıyor,daimasoracakyenisorularıoluyorvesankibenihazırlıksızyakalamakiçinbirbirleriyleyarışıyorlardı.Böylesidurumlardadaezberlediğimcümlelertabiikihiçbirişeyaramıyordu.

Özü,kendisiylekarşılaşanlarınkimliklerinigörmezdengelmeye,yanibendahil,karşısınaçıkanherinsanıeşitsaymayadayalıolduğuiçinhukuklaaram,sonyıllarda,gayetiyiydi.Ezberimdekicümlelerhayatauymadığındayadakendimikötühissettiğimde,cebimdetaşıdığımTürkCezaKanunu’nuçıkarıpokumayabaşlıyordum.Çünküokitaptakihukukmetinlerindead,soyadıyadaözelbilgileryoktu.Onlarınyerine,başınasüreklifelaketlergelen,ödülvecezalararasındayuvarlananbirivardıveonakişideniyordu.Kendiniifadeedipedememesiaslaönemliolmayan,dilsizyadakör,tekbacaklıyadabeşkulaklı,herhangibirkişi!

Aslındahukukunbuanonimyapısıtabiikisadecebirhayaldi.Çünkübudünyaüzerindehiçbirşeyanonimdeğildi.Aslabirkralbirdilenciyleaynıbiçimdeyargılanmamıştı,yargılanmıyorduveyargılanmayacaktı.Yinedeboğazımçevremdekiinsanlarınkimlikleritarafındansıkılıyormuşgibihissettiğimanlardahukukterimleriyledüşünmekbenibirazdaolsarahatlatıyordu.

Buterimlerdenbiride,mücbirsebepti...Vismajor!Kişininyerinegetirmekleyükümlüolduğuherhangibireylemigerçekleştirememesiiçingeçerlisayılabileceknedenin,hukuktakikarşılığıydı.Mücbirsebep!Bazenbirdeprem,bazendebirkalpkriziydi.Benimiçinse,hayatıntoplamıydı.Hayatınkendisimücbirsebepti!Bitmeyenbirdepremdebitmeyenbirkalpkriziyleyaşıyordum.Dolayısıylabende,hertürlüeylemdenmuafolduğumuvarsayarakkendimisakinleştirmeyeçalışıyordum.Ancakartıkbudabirişeyaramıyordu...

Benitanımasalarda,insanlartarafındanacımasızcayargılandığımınfarkındaydım!Hukukunağındadebelenenbirdilencidenbilekötüdurumdaydım.Nedeolsaonlar

konuşabiliyordu.Hattaözeldilencigüçlerisayesinde,sonderecekalabalıkbirkaldırımda,isteklerinireddedemeyecektekkişiyi,yanibenisaniyeleriçindetespitedipaçıkavuçlarıylayanımdabitebiliyorlardı.Merhameteayarlıradarları,zayıflığıdaalgılıyorolmalıydıkibinkişininarasındabileolsamdaimabenibulabiliyorlardı.

Benimböylesigüçlerimyoktuveradarımdakendimdenbaşkahiçbiravınizinerastlayamıyordum.Buyüzdende,nehayatıngündelikakışındaayaküstükurulanmahkemelerdesuçsuzluğumukanıtlayabiliyornedehaksızcezainfazlarındankaçabiliyordum.

Pasaportdairesindekipolis,meslekhanesiniboşbıraktığımformuyüzümedoğrusallayıp,“İşinne,işin?”diyesorarak,dahabenyanıtveremedenarkamdakikişiyleilgilenmeyebaşlıyor,konsoloslukgirişlerindekigüvenlikçiler,alnımdabirikenterlerigörünce,canlıbombaymışımgibiüzerimiarıyor,vizegörevlileriyse,söyledikleriminhiçbirineinanmadıklarından,verdiğimherbilgiyiüçkezkontroledip,beşdakikalıkişlemleriçinbeniikisaatbekletiyordu.

Yinedehayatınıntamamımücbirsebepolanbiriolarak,ezberdenkonuşmak,şimdilikgeliştirebildiğimteksavunmayöntemiydi.Odayaherdönüşümdedelikdeşikolmuşkalkanımıyamamakiçinalternatifdiyalogsenaryolarıyazıyorvehayatıngerçeklerinedenkdüşmeleriiçin,haberleriolmasada,ertesigünkarşılaşacağıminsanlarayalvarıyordum.Hiçbiribeniduymuyordutabii.Neyatağımdaonlarayalvarırkennedekarşılarındadikilippasaportumunezamanteslimalabileceğimisorarken...

Kişiseltedavisürecimeilişkinbazıtereddütleriminoluşmayabaşladığıbirdönemdeöylebirşeyoldukiyenidendirildim.DünyaLinçTuruiçingerekensonvizebaşvurumuyapmaküzeregittiğimkonsoloslukbinasınınönündebirikmişolanbirkalabalıkgördüm.Ellerindepankartlar,ağızlarındasloganlar,binanınduvarlarınıtekmeliyorlardı.

Öncetereddütettimamasonrameydandakilinçgeldiaklıma.Okalabalığınbeni,arasınanasılkolaylıklakabulettiği...Linçtedavetyoktu,çünküherkesdavetliydi!Küçükadımlarladaolsa,kendilerindengeçmişoinsanlarayaklaştımveiçlerindenbiri,hiçtanımamasınarağmenbenimlekonuştu.Hattagözleriminiçinebakıpbağırdı:

“Tekbir!”Heyecanlaaçtığımağzımdan,aynıheyecanyüzündenbirsesçıkamadıancakbunukimse

farketmedi.Çünküoandadiğerleri,çokuzunzamandırprovayapanbirkorogibimüthişbirzamanlamaylagürlediler.Ogürlemeylebirlikte,içorganlarımıntamamıolduklarıyerdetitredi.Ogürlemebeni,ancakkokainleulaşabileceğimbirhızla,ancakkokaininulaştırabileceğibirnoktayagetiripbıraktı.Aniçindeözgürleşipkendimoldum!

Polisgelipdevahşiliksınırlarınıkendisibelirleyenekadar,yerdebulduğumdörtkaldırımtaşı,ikiçöptenekesivebirpankartsopasınıkonsoloslukbinasınafırlatıp,hiçbiranlamıolmayançığlıklarattım.Oküçücükzamandilimiiçindekendimiöylesineinsanlığaaithissettimkiertesigün,vizebaşvurusuiçinyenidenbinanınönünegelipsırayagirdiğimde,çokdaharahattım.Enönemliside,ezberlediğimkonuşmamı,içimdensüreklitekrarlamıyordum.İhtiyacımkalmamıştı.Gerçektendeogün,vizeişlemlerininhiçbiraşamasındaenküçükbiriletişimsorunuyaşamadım.Üstelikhepsidebenimiçinbirerdoğaçlamaydı.Nedeolsalinçdozumualmıştım!Eksikdeolsa,kanımdalinçebenzerbirşeygeziyordu.Linçyerinegeçebilecekbirmetadon.Hukukuntoplumsalolayolaraktanımlayabileceğibirdurum.Linçbulunamadığıtakdirde,benzeretkiyiverebilecek,toplumsalbirmadde.Ancaktabiiki,benlinçle,yaniolabilecekengüçlüuyarıcıyla

başlamıştım.Dolayısıylatedavimiçingerekecekasılilacın,linçolduğunubiliyordum.Protestoyadabenzerigösterilerinbenimiçinhiçbiranlamıyoktu.Ozamanaklımafutbolmaçlarıgeldi.

Üçhaftasonuüstüste,kiminneredengeldiğininaslabirönemininbulunmadığıotribünlerde,onbinlercekişininarasındaerimişbirhalde,budefatsunamideğildebirMeksikadalgasınadönüşmeküzerealtımaçagittim.Etkisisonderecegeçiciancakyinedebirkaçgünlüğünesıradanlaşmamısağlayacakşiddetteolanbumaçlarda,hiçtanımadığıminsanlarlabirlikte,hiçtanımadığıminsanlaragırtlağımıyaracakkadarküfrettim.Tabiikiherdefasındada,hangitaraftargrubudahakalabalıksaonakarışıyordum.ÇünkübirDonKişotolarakyeterinceyaşamıştımvesıra,değirmenolmayagelmişti.Vedeğirmenolmakkolaydı.Birkaçaksesuarsatınalmakyeterliydi.Maçınagöredeğişenbirkaçformaveatkıylagörünmezolabiliyordum.Kalabalıköylesinebüyülübirşeydiki,içinegirildiğindeneadnedekütlekalıyordu.Kitleikisinideyutuyorvesahipolunankimliğinsorumluluğundansınırlıbirsüreiçindeolsakurtuluşusağlıyordu.Kişiyikendindenveherşeydenkoruyan,muhteşembirzırhtıkitle.DonKişot’ungiydiğioboktantenekelereaslabenzemiyordu.Öylesinesağlamdıki,herhangibiryerdetersbakmayabilecesaretedemeyeceğiminsanlara,enağırküfürleriedebiliyordum.

Ancaknezamankimaçsonaeripdestadyumuterketmekiçinsıralaragiriliyordu,birazöncebirlikteküfürettiğimkişilerindeenazbenimkadarzordurumdakaldıklarınıgörüyordum.Onlardabenimgibi,biranönceotobüse,taksiyeyadaarabalarınabiniporadanuzaklaşmakiçincanatıyordu.Kimseyarımsaatöncesinekadarhakaretlerettiğiinsanlarla,yalnızkenkarşılaşmakistemiyordu.Onuniçinmaççıkışlarındahayvansürülerigibibirbirimizeyaslanarakvebirbirimizinardınasaklanarakyürüyorduk.Hiçbirimiz,kendimizigüvendehissedenekadarsürüdenayrılmakistemiyorduk.Hernekadararalarında,omeydandakigerçeklinçkalabalığınayakışacakkadargözüdönmüşolanlarbulunsada,çoğubeniandırıyordu.Amaben,içinde,bendenonbintaneolanbirkalabalıkistemiyordum.Benlinçkalabalığıistiyordum.Linçkalabalığıtaklidiyapanbirkalabalıkdeğil!

Dolayısıylayolaçıkmadanönce,enazındanülkeninherhangibirnoktasındagerçekleşebilecekbirlinçedenkdüşmeumuduyla,gündesadecedörtsaatuyuyarak,süreklihaberleritakipettim.Amaufuktapekbirşeygörünmüyordu.Bende,bununüzerine,geçmiştekilinçleringörüntüleriniizleyiphayallerkurdum.Çünkübazılarıolağanüstüydü.ÖzellikledeSivasKatliamı!YadaRostockayaklanması!Gerçekbirerlinç!Yakma,yıkma,ölümler,herşey!YadaII.DünyaSavaşıbiterbitmez,Fransa’daortayaçıkan,toplumuarıtmahareketi!İşgalboyuncaAlmanlarlaişbirliğiyaptığınainanılanFransızkadınlarınöncesaçlarınınkazındığı,sonradabirpaçavrayadönüşenekadarsokaklardasürüklendiği,osiyah-beyazgörüntüler!Hepsidemuhteşemdi!Amaböyleolaylardahergünyaşanmıyorduki!

Yinedekörbirumutla,odamdançıkıphavaalanınagittimvebulduğumilkuçağabindim.12günde,yediuçağadahabinip,ülkeiçindedörtbinkilometredenfazlayolyaptım.Rutubettenmorarmışotelodalarında,omuzlarımıniçinegömülmüş,nefretindoğmasınıbekledim.Amahiçbirşeyolmadı.

Sadecebirara,tamamenbirtesadüfeseri,milletvekiliolduklarınısonradanöğrendiğimikikişiye,küçükbirkalabalığınarasınakarışıpbağırdımveküfrettim.Amaodabirkaçsaniyesürdü,çünküpolisbirahtapotgibianidençevremizisardıvesayılarıüçkatımızdı.Bunuanlamakiçinyerekapaklanmışherhangibirinebakmakyetiyordu.Kişibaşınaüçcopdüşüyordu.Linçedecekkenlinçedilenolmuştumveneredeysetutuklanacaktım.Tabiioanbenimtekdüşündüğüm,polisolmamgerektiğiydi.Çünküben,hangitarafdahakalabalıksa,

oradaolmalıydım!Aslazayıfınyadaazolanınyanındayeralmayacaktım!Ben,birekarşıbinolmakistiyordum!Hattaonbin!Yüzbin!Birmilyon!Kalabalıkistiyordum!Dahadakalabalıkistiyordum!Vedebağırmak:“Hangidindedejavuyok,benonainanacağım!”

Dönüşte,Gemi’yegirergirmez,resepsiyondakiadamelimebirzarftutuşturupkonuştu:“Pasaportungeldi.Kargoyabenimadımıvermişsin.Birdahayapma!”“Meraketme,birdahaolmaz!”diyecektim,amaezberimdekicümlebaşkaydı:“Banabirzarfgeldimi?”Tabiikibiryanıtbeklemedimvehâlâsuratımabakanadamıoradabırakıpasansöre

yürüdüm.Sonradaodamaçıktım.Sonradaeşyalarımıtopladım.SonradaoGemidenilenbinayıterkettim.SonradaoGemidenilenbinabattı.Çünkübenöyleistedim.

UNIONERönesansresmindekidörttemeltekniktenbiridir.Sfumato’daolduğugibi,renkvetonlar,

buharlaşarakbirbirinekarışır.Ancak,Sfumato’danfarklıolarak,kullanılanrenkvetonlardaimaparlakvecanlıdır.

Boyuenaz1,80molan,sakallıveortayaşlardakiadamınüzerindesadece,kasıklarınıkapatanbeyazbirkumaşparçasıvardı.Havasoğuktuamaobunuumursamıyordu.Ayaklarıdagövdesivebacaklarıkadarçıplak,gözleriysekapalıydı.Ellerinigöğsündebirleştirmiştivenabzınıyavaşlatmaküzerenefesiyleoynuyordu.Oaniçin,dünyanınonasunduklarınınarasındaneyeihtiyacıvarsa,zihninesadeceonlarıkabulediyordu.Üşümeyeihtiyacıyoktu,dolayısıylasoğuğuhissetmiyordu.Hemenyanında,genişbirmasavardı.Vemasanınüzerinde,kenarlarıenfazla40cmolan,camdanbirküpduruyordu.Yanlardakiyüzeylerindenbiritakılıpçıkarılabiliyor,böyleceküpün,kendisikadarküçükbirkapısıoluyordu.

Birsokaktaydık.Kalabalıkbirsokakta.İnsanların,dahaçokvedahahızlıalışverişleradınabirbirleriniçekiştirerekyürüttüğübirsemttekiyayayolunda.Konuşuyorlardı.Kahkahalaratıyorvepazarlıkyapıyorlardı.Etraftakicaddelerdenarabaseslerigeliyordu.Bazılarıyeniçalıştırılıyor,bazılarınınfrenlerinebasılıyor,bazılarınındacamlarıaçılıyorveiçlerindekimüzik,dolubirkültablasıgibidışarıboşaltılıyordu.Bütünseslerbirbirinekarışıyorvekulaklarımızasaplanmakiçinyarışıyordu.Hepimizşehringürültüsüaltındaeziliyorduk.Amaoadamdimdikayaktaduruyorvekalpatışlarındanbaşka,tekbirsesduymuyordu.Bundanemindimçünküyüzündekiosağırifadeyi,biryerlerdentanıyordum.İnsan,ancakkalbiyleatmayabaşlarsa,oçizgileritaşımayabaşlardıyüzünde,biliyordum...

Gözleriniaçtıvehayatabaktı.Dahadoğrusu,gözlerininkapılarınıaçtıvebizonunhayatınabaktık...Tektopuğununüzerinde,yanındakimasayadoğrudöndü.Sağdiziniyavaşçakaldırdıveayağınımasayabıraktı.Bacaklarıbirkurbağanınkigibiesnekveuzundu.İkielininparmakuçlarınımasayayasladıvetekhamledeyükselipüstüneçıktı.Artıkçokdahauzungörünüyordu.Yenidennefesiüzerindeyoğunlaştıvesağayağınıküpüniçinesokup,zemininekoydu.Eğildivesağdizini,küpünuzakköşesineyasladı.Buaradabireliyleküpütutuyor,diğeriyledemasayatutunmuş,dengesinisağlıyordu.Birkaçsaniyeöylecedurduvekalçasınıküpüniçinesokupzeminineyerleştirdi.Oanakadarküpütuttuğusağelinitamamenhavayakaldırdıvekendinedoğruçekerkenparmaklarıylayüzünedokundu.Küpeöncedirseğinisonradasağomzunusoktu.Vedurdu...Bizdedurduk...Sonrayavaşçabaşınıeğipküpüniçineçekti.Sağbacağınımilimmilimoynatarakkendineazdaolsabiryeraçtı.Vesağelininparmaklarıyla,solayağınınucunututupkendinedoğruçekmeyebaşladı.Böylecesolayağı,sağkavalkemiğininüzerindengeçtivebacaklarınındizlerindenaşağısı,küpüncamyüzeyineyapışmışbirçarpıyadönüştü.Sağeliniküçükzeminineyaslayıpkendinihafifçekaldırdıveçokazdaolsa,kalçasını,küpünkapısındanuzağataşıdı.Artık,dışarıda,sadecesolkoluylasoldizikalmıştı.Kolunukaldırdıveküpeöncedizinisoktu.Sonradayavaşçaindirdisolelini.Bütünbedeniküçücükbirküpteolanadamınsoleli,biraniçinmasada,gerçekdeğilmişgibi,avucuaçıkbirşekildedurdu.Sonradaoel,birkumaşgibiuçuşupsağayağınınüzerinezarifçeörtüldü.

Oanakadarizleyicilerdenbiriolduğunudüşündüğüm,gençbiradam,derhalmasayayaklaşıp,küpüncamkapısınıelinealdıvedurdu.Birkaçsaniyeboyuncabekledisonradaelindekicamyüzeyle,küpükapattı.Artıktekgördüğümüz,çaprazolmuşikibacakparçasıvearalarına,önedoğrueğilereksıkışmış,saçsızbirbaştı.İçinesığdığıküpünboyu,dizinegeliyordu.Birinsanınyokolacakkadarsıkışabilmesiniizliyorduk.Yadavarolacakkadar...

Ağlıyordum.Sadece,karşımdaki,kendiiçinekatlanmışolanadam,bana,cesetlerinaltındakihalimihatırlattığıiçindeğil.Başkabirnedenimdahavardı:Üçayönceiçindekaldığımbirsahne...Unutamıyordum.Çünküherşeyideğiştirmişti.Amaherşeyi!

Linçturumunikinciyılınınsonunayaklaşıyordum.İkiyıldır,birülkedendiğerinesavrulup

duruyordum.Doğrusu,bukadarınıbeklemiyordum.Turabaşlamaküzerebindiğimoilkuçakta,beninelerinbeklediğinihayaletmeyeçalışırken,beklentilerimokadardayüksekdeğildi.Ancakdünya,üzerindetaşıdığınefretinnekadaryoğunolduğunuçokkısabirsüredebanahatırlatmıştı.İkiyılda,ulaşmayıaslatahminedemeyeceğimsayıdalinçekatılmıştım.Sankibütüninsanlar,birbiriniyemeyebaşlamakiçinbenibekliyorlardı.Hayatlarıboyunca,onlarlabirliktesofrayaoturmamıbeklemişlervebendearalarınakatılıncaiçlerindenbiriniparçaparçaçiğnemişlerdi.Yadabenhayalgörüyordum,çünküdünyahepböyleydi.Bendenöncedebirlinçyuvasıydı,bendensonradaöyleolacaktı.Zemini,toprakdeğilöfkeydi.Vebensadeceüzerindeyürümüştüm.

Ortadoğu,KuzeyAfrika,Balkanlar,KıtaAvrupası,İngiltere...Hepsindedemutlakabirlinçvardı.Doğruzamanvedoğruyerdeolmayabilegerekyoktu.Çünkülinçheryerdeveherzamandı.Birkaçdildebirkaçgazeteokuyup,birazhavayıkoklamakyetiyordu.Çünküinsandenilenyaratıklinçleyaşıyorduvebenbunugördüm...

Yüzlerceinsanın,birpiranasürüsügibi,tekbirçocuğunbaşınaüşüşüpetinilimelimeettiklerinidegördüm,birkadınınsaçlarındansürükleyipsaatlercetecavüzettiklerinide...Hepsinigördüm,çünküoradaydımveonlardanbiriydim.Birsaniyeiçindeonlarcabedeninaltındakalaninsanlarıizledim.Hattaoetbinasındabirduvarolarakyerimialdımvebüyükbirşiddetlebaşlarınayıkıldım.Altımızdaezilmişolanlarabaktıkçakendimigördüm.Herdefasında,bircesetyığınıgibiüzerlerindeduruyorvesadecevarlığımızlaonlarıboğuyorduk.Gerçektendedeğiştirebilmiştimtarafımı.Göçüğünaltındahayattakalan,bendeğildimartık.Göçüğünkendisiolancesetlerdenbiriydim.

Çocuklargördüm...Okulönlerinde,birbirinilinçedençocuklar...Hattabununladayetinmeyip,telefonlarıylaherşeyikaydedenvelinçedileninhayatboyuutançduymasıiçinogörüntüleriinternettebroşürgibidağıtançocuklargördüm.HappySlappingçocuklarınıdagördüm.Hiçbirşeydenhaberiolmayan,sokaktakiherhangibirine,gizlicearkadanyaklaşıpvuran,sonradakaçançocukları.Veyinebuanıgizlicekaydedip,görüntüyüinternetteyayınlayanarkadaşlarını...Ortadoğu’dacanlıbombalargördüm.Havayauçaninsanlar.Linçitersineçevirenler!Kalabalıktarafındanlinçedilmeyen,kalabalığılinçedenoyalnızbombalarıgördüm.SonradaHappySlappingpeşindekoşanİngilizbirçocuğun,ensesinetokatattığıandapatlayanbircanlıbombayadenkdüşüpöldüğünüdüşündümvegüldüm.Bazıoyunlarınbazıülkelerdeaslaoynanamayacağınıgördüm.

Linçkalabalığınınsüreklikonuştuğunatanıklıkettim.Süreklibağırdığınavenaralarattığına...Birerkömürdüherkelimeleri.Yangınıdahadabüyütmekiçin.Dikkatimidağıtıyorlardı.Bende,hiçbiriniduymamakiçinNasenblutendinledim.Kulaklıklarımı,kaldırdığımyakalarımınardındagizleyipsadeceomüziğiduydum.İkiyılboyunca,gördüklerimveduyduklarımbukadardı.

Veiyileşmeyeçalıştım.İnsanlarılinçedeede,onlarlabarışmayaçalıştım.Linçinolmadığınadiryerlerde,paraylalinçyarattım.Sokaktantopladığıminsanlarla,evsizleresaldırdım.Böylece,karanlıkodakolmanın,sandığımkadardazorolmadığınıanlamışoldum.Sadecebirnakitmeselesiydi,okadar...

Amabütünbunlarınsonucunda,birgrambileiyileşemedim!Gemi’dekigünlerimdenekadarhastaysam,hâlâokadarkötüydüm.İnsanlarla,linçpazarlıklarıyadabirliktelikleriharicindeaslailetişimkuramıyordum.Aramızdakioduvarbirtürlükalkmıyordu.Çünküartıkhiçbirşeyhissetmiyordum.Katıldığımlinçlerinüzerimdekietkisigittikçesilikleşmişveyokolmuştu.Morfinsülfatgibi,linçde,vazgeçemediğimbirhayatyükünedönüşmüştü.Bir

zamanlarEmre’ninbanaizlettiğiodoğumlardanhiçbirfarkıkalmamıştı.Nasılobebekler,dünyanınensıradaneylemiymişgibidoğuyorlarsa,başkainsanlardaaynıdoğallıkla,linçedilerekölüyoryadasakatkalıyordu.

Linçedenlerse,heryerdeaynıydı.Çünkükalabalıklardinamiğidiyebirkavramgerçektendevardı.Sürününçobanı,sürününkendisiydi.Herbireyinkaderi,içinedüştüğükalabalığınelindeydi.Linçibaşlatan,isterbirkışkırtıcılargrubuolsun,istersedekalabalıktakiherbireyinayrıayrıözgüriradeleriolsun,durumböyleydi.Hattadünyaüzerindeyanlışgidennevarsa,bu,milyarlarcainsanınarasındakisessizbiranlaşmanınsonucuydu.Sokaktabirtecavüzetanıklıkedenkişi,kurbanayardımedebilecekkenetmemektenyargılanabilirdi.Amaaynıdavranışıtoplumlargösterdiğinde,bununhiçbircezasıyoktu,çünkübirsuçolduğubiledüşünülmüyordu.Sonuçta,linçkalabalıklarınınnitelikleridünyanınheryerindeaynıydı.Farklıdillerkonuşsalarda,farklıgörünselerdeaynı...Okalabalıklarıoluşturanbireylerinhepsi,biryandankurbanınpeşindekoşuyor,diğeryandandabirbirlerinebakıpaynışeyidüşünüyordu:

“Ben,şuanbunuyapıyorum.Çünküsendeyapıyorsun.Senlinçettiğiniçin,bendelinçediyorum!”

Vehemenyanlarında,kendileriylebirliktekoşan,ohiçtanımadıklarıinsandaaynısınıdüşünüyordu:

“Benburadayım,çünküsenburadasın!”Benimiçinhiçbirşeyifadeetmiyorlardı.Neoinsanlar,nedoğumlarnedeölümler.İki

duvarıdoğum,ikiduvarıölümolanbirhapishaneyemahkûmolaninsan!Ancakbirkezdoğdumu,hücresinindörtduvarıdaölümoluyordu.Hattabuyüzden,hayatın,yanında,bedavadanverilentekanlamı,Harmin’indedediğigibi,ölümkorkusuydu.Velinç,bukorkununbirtaşkadarsomutlaştığıanınadıydı.

“Belkide,bundanötürüiyileşemiyorum”diyordum.Hayatımıntekanlamı,hâlâölümkorkusuolduğuiçin!Veyinegünlerimi,başkalarınınölümkorkularıarasındageçirdiğimiçin!

Sonra,birgece,ooğlanıgördüm...Tekbaşınayürüyordu.15-16yaşlarındaolmalıydı.Ellericeplerindeydi.Başınıönüneeğmiş,sadecebastığıkaldırımabakıyordu.BirArap’tı...

TekdüşmanlarıMüslümanlarolanEnglishDefenceLeaguetaraftarlarınıngittiğibirpub’dan,avuçlarınabirazparasıkıştırdığım,birkaççocukçıkarmıştım.Kimolduğumusormuşlar,bende,“Neönemivarki!Bendeenazsizinkadarnefretediyorum!”demiştim.Kimdennefretettiğimisormayabilegerekduymamışvepeşimetakılmışlardı.Körkütüksarhoşlardıamabendeğildim.Yinedeonlarlabirlikte,bağıraçağırayürüyorveetrafımabakıyordum.KendimizebirAraparıyorduk.Müslümanabenzeyenherhangibiri.GerçektenMüslümanolmasınabilegerekyoktu.Benzese,yeterdi.Vekarşımızaoçocukçıkmıştı.Tekderdidahafazlaüşümemekolanvebaşınıomuzlarınınarasınagömmüş,yürüyenoçocuk.

Yanımdakilerle,birbirimizebakmışve“Tamam!”demiştik.“İştebu!”Sokaklambalarındanyayılanışığınbirbirineyetişemediğivearalarındakaranlıkların

kaldığıbircaddedeydik.Yolunikiyanındakievlerinsahipleriçoktanuyumuşgibiydi.Uyumuyorlarsadakaranlıktaoturuyorlardıçünkühiçbirpenceredenışıksızmıyordu.Enönemliside,görünürdepolisyoktu.

Biz,caddeninsolkaldırımındaydık.Biraniçinseslerimiziduyupbizebakmışolançocuksayolunkarşısındaydı.Etrafımdakileriözelliklekonuşturuyordum.Çocukşüphelenmesin,diye.Çünküyıllariçindeedindiğimtecrübedoğrultusunda,böylesiavlarda,sessizlik,avın,daimahızlanıpkaçmasınanedenoluyordu.Oysabirsarhoşlarsürüsüolarakgörünmek,herzaman

içiniyibirkamuflajdı.Tabiibudefa,içindeolduğumsürügerçektendesarhoştu.Zatenbuyüzdendedahafazladayanamadılarvecaddeyigeçipçocuğadoğrukoşmayabaşladılar.Tabiikibendekoştum!

Geceninsessizliğiiçindeyankılananayakseslerimiz,çocuğunkulaklarındabiralarmolupçaldıveodakaçmayabaşladı.Bizler,gecehayvanlarıolarak,9kişiydik.Biraniçin,oçocuklarınarasında,kendimiyenideniyihissetmiştim.Eskigünlerdekigibi!Belkidebuyüzdenanlayamadım...Gözümüyenidenkanbürüdüğüiçin...

Cadde,birsokaktarafındankesiliyorvebizdenkaçançocuk,sahipolduğubütüngüçlekoşarakodaryolagiriyordu.Farkındaolmadan,sürününönünegeçmiştim.Tekyaptığımız,koşmaktı.Linçkardeşlerim,hemküfrediphemkoşacakkadarayıkdeğildi.Yinedehızlıgidiyorduk.Çocuğunpeşinden,odarsokağabizdesaptık.Yıllarboyuncaaldığımoncamorfinsülfatarağmen,kendimlegururduyacağımkadariyikoşuyordum.Birkaçyüzmetresonra,evler,duvarlaradönüştüvesokaklambalarıseyrekleşti.Karanlıktabirgörünüpbiryokolançocuğunsırtınabakıp“Yanlışsokağagirdin!”diyordum,dudaklarımınarasından...Hırlayahırlaya...“Kimseninhaberiolmayacak!Kimseçığlıklarınıduyamayacak!”

Vesonunda,tahminettiğimoldu.Sokak,çıkmazçıktı!Yorulmuştumamadeğmişti!Kaçacakbiryeriyoktu.Sokağınsonundakiyüksekduvarıgörebiliyordum.Çocuğudagörebiliyordum.Sağındakivesolundakiduvarlardabirkapıarıyordu.Yadaiçinegirebileceğiherhangibirdelik...Amaheryerduvardı!Aramızdaotuzmetredenfazlavardıveküçükbirsincapgibi,birsağabirsolakoşuşturmasınıvedurupbanabakışını,okaranlığarağmenseçebiliyordum.Eliniattığıheryerintuğlaolduğunuanlayıncabendeartıkkoşmayagerekkalmadığınıdüşündümveyavaşlayıpyürümeyebaşladım.Çocukağlıyordu.Bengülüyordum.Kollarımıaçtımvekaçacakbiryeriolmadığınıhatırlattım.Artıkaramızda,enfazlaonmetrevardı.Başımıçevirip“Bittibuiş!”dedim.Amayanımdakimseyoktu!Durdumvearkamadöndüm.Sokakbomboştu.Sürümdağılmıştı,kimbilirneredeydi?Orospuçocukları,benibırakıpgitmişlerdi!Vegözümükanbürüdüğüiçinfarkınavaramamıştım.

Odaracıkyolda,Arapçocukla,yapayalnızkalmıştım...Bağırıyordu.Amanedediğinianlamıyordum.Arapçakonuşuyordu.Titriyor,gerigerigidipardındakiduvaraçarpıyor,sonraçarptığıiçinkorkupbiradımöneçıkıyoramabanadayaklaşamadığıiçinyinegerigidiyordu!Korkudanölecekgibiydivesüreklikonuşuyordu.Hemağlıyor,hemdekendinitokatlargibigözyaşlarınısilip,bağırabağırabirşeylersöylüyordu.Elleriniceplerinesokupcepleriylebirliktedışarıçıkarıyorveiçlerininboşolduğunugörmemiistiyordu.Pantolonununikiyanında,ikiküçük,beyazkumaşparçasısallanıyorveçocukağlamayadevamediyordu.Neyapacağımıbilemiyordum.Dönüpkaçmakistiyoramayerimdenkımıldayamıyordum.Birinsanakarşıyapayalnızneyapabilirdimki?Osarhoşlarbenimderimdi!Şimdiyse,derimyüzülmüşgibihissediyordum!İkiyılboyunca,katıldığımoncalinçtehiçbirkurbanlayalnızkalmamıştım!Buyüzdendeodurduğumyerde,donmuştumvekendimehâkimolamayıpbağırdım.Aslındasadeceseslidüşündüm.Çokyükseksesli:

“Bendekorkuyorum!Anladınmı?Bendekorkuyorum!”Amaçocukbirşeyanlamıyordu.Hattabağırdığımiçinartıkdahaçokkorkuyordu.Oanbir

şeylersöylemekiçinaçtığımağzımdabirıslaklıkhissettim.Terdeğildi.Ağlıyordum.Artıkbendeağlıyordum.Ellerimiuzatıpçocuğadoğruyürümeyebaşladım.“Korkma!”diyordum.“Korkma!”Belkideçocuğadeğil,kendimediyordum.Üzerinedoğrugeldiğimigörünce,çocukgerigitmişveayağıtakılıpdüşmüştü.Ancakderhaldoğrulmuşolsada,hâlâdizlerininüzerindeydi.Ellerinikaldırmış,başınısallıyorvegözyaşlarıiçindekonuşuyordu.Biliyorum,

“Yaklaşma!”diyordu.“Banayaklaşma!”Anlamıyordumamatahminedebiliyordum!Amabende,enazonunkadarağlıyorveartıkosokaktakimseninkorkmasınıistemiyordum.Çocuğun,bendenkorunmakiçinkaldırdığıelinitutupdizleriminüzerineçöktümveonasarılmayaçalıştım.Biryandandasayıklıyordum.

“Korkmaartık!Korkma!Neolur,korkma!Yalvarırım,korkma!”Çocukbenikendindenuzaklaştırmayaçalışıyorveikieliyleitiyordu.Amabenonadaha

çoksarılmak,başınıgöğsümeyaslamakve“Artıkkorkacakbirşeykalmadı!”demekistiyordum.Bunainanmasınıistiyordum!Ben,yıllarsonra,ilkkez,birinsana,gerçektendokunuyordum...

Sonrabirden,beniitipkollarımınarasındançıktıvedoğrulup,canıpahasınakoştu.Meydandakioilklinçte,yanımdankoşarakgeçenadamgibi...Çocukbirhayaletgibiyanımdangeçtiveayaksesleri,birrüyagibiyokoldu.Bensedizleriminüzerinde,çıkmazsokağınsonundakioduvarabakabakaağlıyordum...Felatiçinağlıyordum...Cumaiçin...BütünölenoAfganlariçin...Annemiçin...Dordor’laHarminiçin...Kendimiçin...HattaAhadiçinbileağlıyordum...

Veşimdiogürültülüsokaktadurmuş,karşımdakiadamıizleyerekgözyaşıdökmeyedevamediyordum.Bircamküpüniçinesığmış,dakikalardıroradaduruyordu.İnsanlaretrafınısarmış,alkışlıyor,bense,elimebirçekiçalıpparçalamakistiyordum...Küpüde,geçmişimide...İkimizideözgürbırakmakiçin.Adamıda,kendimide...

Uçağımınkalkmasınaüçsaatvardı.ElimdeaylaröncealdığımRiodeJaneirobiletiyle,havaalanınınetrafındadolanıyordum.Birzamanlaryaptığımplanlaragöre,DünyaLinçTuruAmerikadenilenkıtadadevamedecekti.Amahernedense,binayagirmekistemiyordum.Onunyerine,birtaksiyebinip,şoföre,“Enyakınpub’a!”dedim.Nasılolsa,zamanımvardı.

Görünüşleriveyürüyüşleriyle,enaz,yaslandıklarıduvarlarkadarkaranlıkinsanlarınyaşadığıbirsemttedurdukvearabadanindim.Tambiradımatıppub’ınkapısındangirecektimkiyanımaokaranlıkgölgelerdenbiriyaklaştı.Biruzmandı.Tekbakışta,neyebağımlıolduğumuanlamıştı.Pub’agirmektenseyakınlardakibirçocukparkınagitmiştik.Zulasıoradaydı.Amabirsorunuvardı:Sattığıherşeyintadınabaktığınaemindim!Bananereliolduğumusormuştu.

“Türk’üm”dedim.“Öyledesenekardeş!”dediveherşeyebaştanbaşladık.“Bendediyorum,buadam

Albanianmı?Rusmu?Adınnesenin?”“Gazâ.Senin?”“Edip...Amaburalarda,Oedipus,derlerbana!OedipusTheMotherfucker!Anlıyorsun?

Alırımyani,adamınanasını!”“İyideokendiannesin...”“Wha?”“Boşver!Kaçparaşimdibu?”“Durkardeş!Konuşalımbiraz!Memlekettenadamgelmiş...Birşeysarayımmı?”“İstemem!Subutexmibu?”“Yes!MadeinFrance!Hipshit!Buprenexdevar,obritish!OedipusTheMotherfucker!

Anlıyorsun?Alırımanayı!Kaçtane?”“Kaçparaolduğunusöylersen,bendesanasöyleyeceğim,kaçtaneistediğimi!”“OK!Cool!Kızma!Hangitakım?”“Ne?”“Futbol!Hangitakım?”“Hepsi!”“Comeon!Alırımanayı!Olurmuöyle?”“Olur!Hepsinindemaçlarınagittim!KaçparaBuprenex?”“OedipusTheMotherfucker!Anlıyorsun?”Hemenyanımızdaçocuklarvardı...Kaydırakta,salıncakta,tahterevallide...Özelliklede

kaydırakta...“Ne?”dedim.Oedipushemkonuşuyorhemdedurduğuyerdesüreklisallanıyordu.Buaradadaçocuklar,

kaydıraktanbirercesetgibikayıpdüşüyorlardı.“TheMotherfucker!Anlıyorsun?”“Anlamıyorum.”“Wha?Edip!Oedipus!Edip!Oedipus!Anlıyorsun?”Çocuklardüşmeyedevamediyordu.Gülüyor,birbirlerineçarpıyorvekayıyorlardı.Sonra

içlerindenbiri,kaydırakboşalırboşalmaz,ikiyanınatutunatutunatırmanmayabaşladı.Amakaydıraköyleyüksektikisonunakadargidebileceğineemindeğildim.Oaradaaklıma,Dordor’laHarmin’in,turistteknelerineelsallayarakoynadıklarıooyungeldi.Vebendebiroyunoynadım.Sahipolduğumherşeyi,çocuğun,kaydırağınsonunakadartırmanmasınayatırdım.Artıksadeceonuizliyordum.

“Alıyormusun,almıyormusun?”“Ne?Birdakika!”“Birşeysarayımmı?”Çocuk,nekadardenersedenesin,ayaklarıkaydığıiçin,kaydırağınyarısındanyukarısına

çıkamıyordu.“İstemem!”“Alırımanayı!Anlıyorsun?”Veçocuksonkezdüşüpvazgeçti.Sonradadiğerlerigibimerdivenedoğruyürümeye

başladı.Kaydırakboştu.OedipusTheMotherfucker’abaktım.Sonradaçantamıyerebırakıpkoşmayabaşladım.Çocukyapamadıysa,benyapabilirdim!Kaydırağıtırmanmaküzereattığımilkadımdaayağımkaydıveyeredüştüm.Oedipusbağırıyordu:

“Neyapıyorsun?Youfool!BoşverBuprenex’i,nogoodforyou!”Yattığımyerdegülüyordum...Tekyapabildiğimbuydu:Gülmek.Veiyigeliyordu...Ayağa

kalkıpüstümütemizledimsonradaOedipus’abakıp,“Kalsın!”dedim.“Wha?Alırımanayı!”“Bıraktım!”“Neyi?”“Hepsini!”Sonradaçantamıalıpkoşmayabaşladım.Oedipusarkamdanhâlâbağırıyorveeminimki

sallanıyordu!Gördüğümilktaksiyebinip“HeathrowHavaalanı!”dedim.Sonradaçocukparkınınher

yerineçizilmişokurbağaresimleriniyenidengörebilmekiçingözlerimikapadım.

“Felat,busenolabilirmisin?”Elimdekiİngilizgazetesinedoğrufısıldıyordum.EşcinselbirKürt’ün,ailesitarafından

İsveç’teöldürülmesiylebaşlamışveortayaçıkanbirvasiyetnameylebirçokşeyideğiştirmişolanolaylailgilisongelişmeyiokuyordum.İşiniçinekarışmışşantajvetehditleryüzünden,ölü-dirievliliklerineilişkinmahkemekararınıniptalindenbahsediliyordu.Haberinaltındayineofotoğrafvardı.Birnikâhtörenifotoğrafı:Öldürülenogençadamınküllerininkonulduğuvazoveonukollarınınarasındataşıyanİsveçlisevgilisi,kendilerinialkışlayanbirkalabalığınönündeduruyorlardı.Sarışınvegözlüklüadamındudaklarındabirgülümseme,gözlerindedeyaşlarvardı.Buevliliğiyasalkılankararartıkgeçersizolsada,kimsebusahneyiunutamamıştı.Haberinbaşlığıbunakanıttı:YinedeÇiçekSolmadı!Ovazoyabakıpyenidensordum:“Felat,busenolabilirmisin?”Vefısıltım,kapattığımgazeteninsayfalarınınarasındakaldı.

Ayağakalktım.Bagajdolabınınkapağınıaçıpçantamıaldım.Darkoridordabirkaçadımatıp,uçağınkapısınınaçılmasınıbekledim.Yolboyunca,alnımıyasladığımcamdan,birpamuktarlasıgibigörünenbulutlarıveışığıylaonlarısulayangüneşiizlemiştim.Birgünmutlakaparaşütleatlayıpbulutlarıniçindengeçmeliyim,diyedüşünmüştüm.Dünyayabiryağmurdamlasıgibidüşmekiçin...Sonradabiryağmurdamlasıgibitoprağakarışıpbuharlaşmakveyenidenyükselipobulutlarakarışmakiçin...Aslındazatenbirparçamobulutlardaydı.Hattaobulutlar,yeryüzündengeçmişbütüninsanlardanbirerparçataşıyordu.Çünkühepsideağlamıştı.Enkatısıbile,doğumundagözyaşıdökmüştü.Veatmosferiniçindedönüpduransuyaonlardadahildi:Dünyanınbütüngözyaşları...Kendigözyaşımıniçindenparaşütleatlayıpgeçmeyidüşünmüştüm...

Uçağınkapısıaçıldıveküçükadımlarlailerledim.Kapıdançıkmasırasıbanagelince,biraniçinoeşiktedurupsıcakhavayıiçimeçektim.BelkiRiodeJaneiro’dadeğildimamabirazdan,enazonunkadarsıcakbirtoprağaayakbasacaktım.

Pakistansınırpolisi,SchengenveABDvizelerimigörünce,32dolarkarşılığındapasaportumabirmühürbastı.Vizesizolarakkapısınadayandığım,TürkiyedostuPakistan’a,ancakAvrupaveABD’ninkefaletiylegirebildim.Doğaldır,diyedüşündüm...Doğaldır...

Havaalanıçıkışında,üzerimeçullananonlarcataksişoföründenensahtekârınıseçmeyeçalıştım.Aslındaaradığım,yasadışıbakanbirçiftgözdü.Kandalı’dageçirdiğimyıllarbanaogözleritanımayıöğretmişti.Yasadışıbakışlaraltındabüyümüştüm.Veişte,yinekarşımda,onlardanbiriduruyordu.Melekgibibiryüzde,ikiküçükşeytanbağdaşkurupoturmuş,banabakıyordu.Gözgözegeldiğimizandabanadoğrukoştuveçantamıelimdenalırkenİngilizcekonuştu:

“İslamabad’ahoşgeldin!”“Adınne?”diyesordum.“Babar”dedi.Okalabalığıniçindebenisahiplenmesineizinverdim.Böylece,tekkolludilenciler,üçkollu

yankesicilervedörtdilliçığırtkanlarınarasından,Babar’ınaçtığıyoldailerleyipsüzülebildik.30yıllıkbirMercedes’inönündeduranakadaryürüdükveBabar,“İştesarayım!”dedi.“Mobilsaray!”

Ancaksarayınkapılarındanbirisıkışmıştı.Bizdediğerinidenedik.Vesonundakendimi,arkakoltukta,dikizaynasınabakarakkonuşanBabar’ıdinlerkenbuldum.

“Birotelvar”diyordu.“Çokiyibirotel!Amcamınoteli.Tambirsaray!”Babar,birsaraydelisiydi.

“Tamam”dedim.“Gidelim.”Öncamıörümcekağıgibibirçatlaklakaplıolanarabaçalıştıveyolaçıktık.Babarsürekli

konuşuyorvebüyükihtimallebananelersatabileceğinidüşünüyordu.Acabakadınmıistiyordum?Yoksabiroğlanmı?Yadauyuşturucumu?Yoksaantikabirhalımı?Babar’ıdahafazlayormakistemedim.Satınalmakistediğimşeybelliydi:

“Afganistan’agitmekistiyorum.”Güldüvekonuştu:“Yanlışduraktainmişsinozaman!”“Haklısın”dedim.“Biryanlışlıkoldu...Sendüzeltebilirmisin?”Hemenyanıtvermedi.Düşündü.İlkaklınagelenisordu:“Askermisin?”“Hayır”dedim.“Turistim.”Yinegüldü.“Eğerbirsavaşçıdeğilsen,Afganistan’daçoksıkılırsın.Bütüngünsavaş!Başkabirşeyyok!

Gazetecilerbilegitmiyorartık.Hepsiburada.İslamabad’daoturupAfganistan’dakisavaşıyazıyorlar.Çünkühepaynı!”

“Belkibenyapacakbirşeybulurum”dedim.“Amaöncesınırıgeçmemlazım...Mümkünse,pasaportgöstermeden...”

“Eroinistiyorsan,bulurum!”dedi.Afganistan’ınomeşhureroinindenpayımadüşenialmayageldiğimidüşünmüştü.Budefa

bengüldüm.“Yok,sağol...Yenibıraktım!”“Ozamanvizeal!”dedi.“Bensanaaldırırım...Hallederim!”Sınırdanyasadışıgeçişinkârıokadardüşükolmalıydıki,benibaşkaalışverişlere

yönlendirmeyeçalışıyordu.Amaben,neistediğimibiliyordum.İkikoltuğabirdentutunupkendimiönedoğruçektimveBabar’ınsağkulağınaeğilipkonuştum:

“Benimbirarkadaşımvar.BirAfgan...Banabirkaçakolarakgeldi.Bendeonabirkaçakolarakgideceğim,anladınmı?”

Anlamamıştıamaönemlideğildi.Çünkügerçekbirtezgâhtardıvebirşeysatmadanbenibırakamazdı.Üstelikanlamışgibibaşsallamak,gayetkolaydı.Babardahembaşınısallıyor,hemkonuşuyordu.

“Birkamyonvar!Amcamınkamyonu!Binersin,gidersin!Afganistan’aelmagötürüyor.Senidegötürür.Amabirazpahalı!Çünkükamyon,saraygibi!”

“Anlaştık”dedim.Sonkezşansınıdenedi:“Kadınistermisin?”Yinegüldüm...“Benşuandanitibarenbirelmayım,Babar.Neyapabilirimkibirkadınla?”“Tamamişte!..Sanabirkadınbulurum,odaısırırseni!”“Boşver!”dedim.“Kimseyicennettenkovdurmayalımşimdi!”Yineanlamamıştıamagüldü.Tezgâhtarlarıbuyüzdenseviyordum.Çünküonlarlahayat

herzamankolaydıvehiçbirşeyinbiranlamıolmasıgerekmiyordu.Oanaklıma,hayatlarınıbirkumarfişigibicenneteyatıraninsanlargeldi.Varsınhepsizorlasıncennetinkapılarını,diyedüşündüm.Benkovulduğumyeredönmem.Asla!Okadaryüzsüzdeğildim.Okadardadeğil!Artıkdeğil...

Otelinönünegelmiştik.Babar’ınsayısızsahteamcalarındanbirineaitolanotelokadarkötüdurumdaydıkiyıkılmamakiçinikiyanındakibinalarayaslanıyordu.AmaBabarbaşkabirşeygörüyordu:

“Nasıl?Saraygibi,değilmi?”Anlamışgibiyapmasırasıbendeydi.Enazından,okadarınıyapabilirdim.VeBabar’la

birlikte,oradaolmayansarayıbendegördüm.“Evet!”dedim.“Tambirsaray!”

Batı’yagitmekiçinKandalı’dakidepodangeçmişolan,bütünoinsanlarneredengelmişse,benartıkoradaydım:Doğu’da.AfganistansınırındakiPeşaverbölgesindePakistanordusuTaliban’lasavaşıyorveölenlerinkanıBaraNehri’nedökülüyordu.BaradaKâbilNehri’nedökülüyor,odakuruyakuruyagidipbaşkanehirlerekarışıyordu.Sonradaçöldengeriyenekalmışsa,HintOkyanusu’nadökülüyordu.Dünyanın,nehirkenarlarınakurulmuşdiğerbütünsavaşcepheleridedüşünüldüğünde,okyanuslarinsankanıylabeslenenbalıklarladoluydu.Vebendeoteliminbahçesindeoturmuş,onlardanbiriniyiyordum.

Babar’ınayarladığıkamyon,heranbenialmayagelebilirdi.Uzunbiryolculuköncesindekarnımıdoyurmayaçalışıyordum.Peşaver’deyükselendumanlaryüzünden,göçmenkuşlarbileyollarınıdeğiştirmişti.DolayısıylabizdesınırıdahagüneydengeçecekveKandehar’adoğrugidecektik.Kamyonunkasasındaelmaolmayacaktı...Sadecebenvebirazsilah...Babar’ınanlattığınagöre,birkaçkasaKalaşnikov,Afganistan’dakisahiplerinibekliyordu.Sabırsızlanıyorolmalılardı.Kalaşnikovlarıellerinealacaklarıvehareketedenherşeyeateşedeceklerioanıngelmesinibeklerken,çocuklargibiheyecanlandıklarındanemindim.NedeolsaKalaşnikovaslasadeceKalaşnikovdeğildi!Öncelikle,1983’tenberiMozambikbayrağınınbirparçasıydı!Birsilahiçin,birülkebayrağındayeralmak,hiçdefenabirmertebedeğildi.Amatabiişudamümkündü:Yakıntarihte,BirleşikKrallık,ABDvebirzamanlarınSSCB’siningizliservisleritarafından,laboratuvarortamındaüretilmişokadarçokülkevardıki,herbirineözgünbirerbayrakbulmanın,başlıbaşınabirsorunolarakkarşılarınaçıkmışolduğunutahminedebiliyordum.Hattabuüçülkefabrikasının,sözkonususorunlabaşaçıkmakiçin,TasarlanmışÜlkelereBayrakTasarlamaDepartmanlarıkurup,içlerinigrafikerlerledoldurduğundandaemindim.Çünküharitadaçizmekleülkeolmuyordu!Birdeoturup,ortaktarih,kültürgibitutkallarüretmekgerekiyordu.Bunlardanyolaçıkarakdabirbayraktasarlamak!Bütünbunlardabirmesaiydi.VesıraMozambik’egeldiğinde,yoğunişyükünedeniyle,grafikerlerbiryaratıcılıkkısırlığıyaşamışveakıllarınailkgelenbayrağıçizipkonuyukapatmışlardı...Evet,budamümkündü!AcabaPakistan’ınbayrağıdaodepartmanlardanbirindenmiçıkmıştı?Nedeolsa,dahadünekadar,varolmayanbirülkedeydim.Hindistanolarakbilinenbirtoprakta...Aslındadurumgayetbasitti:Burası,insanlarınyumurtalargibialınıpbirbirinetokuşturulduğuyerdi.DünyaYumurtaSavaşlarıburalardayapılıyordu.Buyüzdendeheryer,leşgibikokuyordu!Çünkübozukyumurtakangibikokuyordu.Yadabenhayalkokluyordum...

Yarımsaatsonra,otelinbahçesinebirkatilgirdi.Tabiikiadamıilkkezgörüyordumamacinayetleri,yürüyüşündenbilebelliydi.Yadigâr’abenziyordu.Gözgözegeldik.

“Babar?”dedim.“Babar!”dedi.Oteldenyanımadörtşişesualıpkatilinpeşinedüştüm.BeniBabar’ın“Saraygibi!”dediği

kamyonagötürdü.Budefasarayıgerçektendegördüm.Kasasındaki,yağlıboyaylaçizilmişyüzlerceyazıveresminarasındabirsaraydavardı.Birsarayresmi...

Benkasayagirmeyibeklerken,katilyanınaoturmamıişaretetti.Babar’aistediğiparanınikikatınıvermiştim.Belkidebuyüzden,1.sınıftayolculuketmehakkıkazanmıştım!MarkasıAhad’ınkiyleaynıamamodeliçokdahaeskiolankamyonunkapısınıaçıpiçinetırmandım.Çocukken,bizimkamyonunikikapısınıdaaçarvekarşısınageçipbakardım.Birdevinyüzünebenzerdi.İkikulağıikikapıolanbiryüz...Şimdidebaşkabirdevinyüzününiçindeyerimialmış,ilerliyordum.

Yollarokadarbozuktuki,dörtsaatlikmesafeyisekizsaattegittikveMultanadındaki

şehrevardık.Bütünbuyolboyuncakatillehiçkonuşmadık.Gecegirdiğimizşehirde,birbenzinistasyonundadurduk.Aslında,istasyondançok,herankaçıpbaşkayerdekurulmayahazırmışgibiduranbirgecekonduydu.Hemenönündedebirbenzinpompasıduruyordu.Yolboyuncayanındangeçtiğimizvebenzinliğidahaçokandıranyerlerdedurmadığımızagöre,jeopolitikaçıdançokönemlibiryerdeolmalıydık!

Katil,banabakıp,başınıhafifçeeğdiveavucunuyanağınayasladı.“Buradauyuyacağız”demekistiyordu.Başımısalladım.Ancak,bentamolarakneredeuyuyacağımızıçözmeyeçalışırken,oçoktankamyonkasasınınkapağınıindirmiş,beniçağırıyordu.

Böylecegeceyi,birkamyonkasasında,Kalaşnikovdoluahşapsandıklarınarasında,birkatilleuyuyarakgeçirdim.Önceuyuyamayacağımıdüşünmüş,amasonrabunudüşünedüşüneuyuyakalmıştım.

Rüyamda,birdepremolduğunuveyüzümdebirelingezdiğinigörüyordum.Küçükbirel...Normaldeböylebirdokunuştanmideminbulanmasıgerekirdiamahiçbirşey

hissetmiyordum.Nebedeniminayrıayrınoktalarındaağrıbombalarıpatlıyornedenabzımhızlanıyordu.“Neyazıkkibirrüya”dedimvegözlerimiaçtım.Güldüm.Çünküyüzümdegezenoelinsahibihemenyanımdaduruyorvekocamangözleriylebanabakıyordu.Beşyaşlarındabirçocuktu.Saçlarıkazınmışbiroğlan...Birelialnımda,diğeriağzındaydı.Oan,rüyamdakidepreminnedeninideanlamışoldum.Harekethalindeydik.Öylesinederinuyumuştumkihiçbirşeyinfarkınavarmamıştım!Oysaetrafıminsandoluyduveyolaçıkmıştıkbile!Gerçektendeodermeçatmabenzinlikbirduraktıdemekki!İnsantoplamadurağı...Kalaşnikovsandıklarınınüstüneoturmuşolankadınveerkekler,yolunbozukluğundanötürühemsarsılıyorhemdebanabakıyordu.Kimbilirnekadarbirsüredirizliyorlardıbeni?Derhaldoğrulupoturdum.Gülümsedim.Çokazıkarşılıkverdi.Peki,kimdibuinsanlar?Afganistan’ahepbirliktemigidecektik?Öylegörünüyordu.Benimoradaneyapacağımbelliydiamabuinsanlarnereyegidiyordu?Oan,aklıma,Kandalı’dakimevsimlikişçilergeldi.Belkideçalışmayagidiyorlardır,diyedüşündüm.Sonuçta,bütündünyanınherhasadınısabırsızlıklabeklediğioafyontarlalarındabirileriçalışıyorolmalıydı!Veişte,buinsanlarda,büyükihtimalleonlardı...

Kamyonunkasası,bizimkindenfarklıolarak,açıktı.Yaniüstü,ikiyanınasabitlenmişdemirdentaçlarageçirilmişbirtenteylekapatılmıştı.Kasanınkapağınınüzerindenyolugörebiliyordum.Çünküobölümükapatmasıgerekentente,şimdilikindirilmemişti.Demekki,bulunduğumuzbölgede,hâlâyasaldık.Saklanmamızagerekyoktu.

Anayoldanayrıldığımızıgördüm.Birsüresonrada,yolbilesayılamayacak,birçiftlastikizindenibaretbirdüzlükteilerlemeyebaşladık.Yaklaşıkyarımsaatgeçtivetaşlatopraktanyapılmışkulübelergördüm.Birköyegirmişolmalıydık.Neredençıktıklarınıgöremediğimbirkaççocuk,arkamızdankoşmayabaşladı.Kamyonyavaşladıveçocuklardanenhızlıolanıkasakapağındansarkanzinciretutunupkendiniyukarıçekti.Enfazla10yaşındaolanbuoğlan,kamyonundışındaayaklarınıkoyacakbiryerbulmuş,kollarınıdakapağınüstündengeçiripkendinisabitlemişti.Ağırağırolsadailerleyenkamyonavantuzgibiyapışmış,hembizebakıpgülüyor,hemdeağzındasadecedörtdişiolduğunugösteriyordu.Galibaoçocuğasadecebengüldüm.Diğerlerininpekdeumurundadeğildi.Vekamyondurdu.

Katilin,kapısınıaçıpkapadığınıduydum.Sonradagelip,hâlâkapağatutunmuşolançocuğukovdu.Oda,biraniçindekapağınardındayokolupgitti.Kaçarkenbilegülüyordu.Katil,ikiyanındakisürgüleriaçıpkapağıindirdivegözgözegeldik.Başıylaselamverdi,sonradadönüpbağırdı.Durduğumyerden,kimebağırdığınıgöremiyordum.Amabirkaçdakika

sonra,herşeyigördümveherşeyianladım...Kamyonabirkadınlaadamyaklaştı.İkisidegençti.Sonrabirden,etraflarıonlarcainsanla

doldu.Belkidebütünköyle...Hepsiyletekertekeröpüşüpkucaklaştılar.Yaşlılarağlıyor,çocuklargülüpoynuyordu.Öncegördüklerimebiranlamveremedimamasonraherşeybiryıldırımgibiçarptısuratıma.Çünküöylebirvedalaşıyorlardıkibirdahaaslagörüşemeyeceklerinianlamıştım.Etrafımdakiinsanlar,Afganistan’açalışmayadeğil,çokdahauzaklaragidiyordu.Artıkanlayabiliyordum!Ben,yolaçıkanlarınarasında,yolaçıktıklarıyerdeydim.Ben,yolunbaşındaydım!Pakistan’danbaşlayıpkimbilirAvrupa’nınneresindesonbulacakolanobüyükyolculuğunbaşlangıçanındaydım.İşte,herşeygözleriminönündegerçekleşiyordu.Derçisu’yunoradatırdanaldığımız,depodabeklettiğimizvetekneleredevrettiğimizinsanların,dahaiyibirhayatiçinterkettikleriyerdeydim.Ayağakalktımvegençkadınınelinitutupkasayaçıkmasınayardımettim.Sonradaadamınelinitutupkendimedoğruçektim...İkisideağlıyordu.Çünküonlardabiliyordu.Geleceklerinedairhiçbirşeybilmediklerinin,onlardafarkındaydı.Güneşin,ağzımızıniçinibileaydınlatacakkadarparlakolduğubirgünde,onlarkaranlığadoğruilkadımlarınıatıyordu.Sonraellerinebaktım.Ellerindekioküçükçantalara.Oanakadarfarketmemiştim.Diğerlerininde,hemenyanlarındaduran,sağasolayıkılmışküçükçantalarıvardı.Ortayaşlarda,sakallıbiradamınelindeysesadecebirtorba...Birtorbaylaçıkıyorduhayatınınyolculuğuna...Birtorbaeşyayetecekti,herşeyebaştanbaşlamakiçin...Belkideiçindeyiyecekvardıveonlardabitincegeriyeotorbadakalmayacaktı.Hiçbirşeylegidecektigideceğiyere.Hiçbirşeyiolmadan.Sadecekendinigötürecekti.Birdeaklındakalanları...Genççiftiuğurlayanerkeklersessizceizliyor,kadınlarsa,hepbirağızdan,ağıtabenzeyenbirşarkısöylüyordu.Ağıtabenziyordu,çünküsöyleyende,dinleyendeağlıyordu.Hepsideaynıailedenolmalıydı.Yüzlerineredeyseaynıydı.Özellikledeçocuklar.Hiçbirininağzındadörtdiştenfazlayoktu.

Kamyon,ovedaanınaedilenbirküfürgibiçalıştı.Veyavaşçahareketetti.Yaşlılarbirikiadımatıpdurdu,ortayaştakilerönceyürüyüpsonrabirazkoştu,gençlerse,ellerinisallayasallaya,yapabildiklerikadarbizitakipetti.Kamyonunpeşiniensonbırakanlar,yineçocuklaroldu...Genççiftkasanınkapağınatutunupellerindengeldiğinceelsalladılar,sonradabizedönüpolduklarıyereçöktüler.Sırtlarınıkapağadayayıpdizlerinigöğüslerineçektiler.Geriye,kamyonunküfürbazmotorsesivegençkadınlaadamıniççekmelerikaldı...

Oan,omzumdabirelhissettim.Başımıçevirdimvebeniuyandıranküçükçocuğugördüm.İkikolununaltındantutupoküçükayaklarınıhavalandırdımvekoydumkucağıma.Düşecektiyoksa...Sonradakonuştum:

“Özürdilerim...”Başımısağavesolaçevirerek,tekertekerinsanlarınyüzlerinebakmayaçalıştım.

Anlamadılar.Birdahadenedim.“Beniaffedin.”Sonrabirdaha...“Okorkunçşeyleriyaptığımiçinbeniaffedin!”Vebirelmageldigözümünönüne.Dönüpgeldiğiyerebaktım.Elmayıtutana...Torbalı

adamdı.Birtorbayladünyanınöbürucunagidenadam...Birelmadadiğerelindevardı.Gülüyordu.Banaverebilecekleriyemeklerivarmıdiyesorduğumudüşünmüşolmalıydı.Elmayıaldımveısırdım.Sonradakucağımdakiçocuğaverdim.Osırada,anladımkikatilinkamyonunda,Kalaşnikovlarınarasındagerçektendebirkasaelmavardı.Amataşımakiçindeğil,kaçaklarakumanyaolarakdağıtmakiçin...Benimdebirzamanlarhazırladığımopeynirli

vedomateslisandviçlergibi...Birçocukısırıyorduelmayı,birben...Sıraylayiyorduk.Kasanınortasındaoturuyordum.

Etrafımabaktım.Herkesinelindebirelmavardı.Yaısırıyorlaryadaısırdıklarınıçiğniyorlardı.Birazöncearamızakatılmışolangenççifthariç...Onlarunutmayaalışmayaçalışıyordu.Terkettikleriiçinyastutuyorlardı...

Banaelmayıvermişolanadamadönüp“Teşekkürederim”dedim.“Beniaffettiğiniziçinteşekkürederim.”

Anlamadıvegüldü.Birdahadenedim.“İyikibenitanımadınız!”Sonrabirdaha...“İyikidepomaayakbasmadınız!”Veyanağımdabirtokatpatladı!Küçükbireldençıkan,hızlıveküçükbirtokat.

Kucağımdakiçocuğaelimdekielmayıvermeyiunutmuştum.Sıraondaydıvebeklemeyedayanamamıştı!Gözlerimiaçtırıpkaşlarımıkaldırtanotokadaherkesgüldü.Hemdekahkahalarla!Bendegüldüm.Hattakarşımdaoturangenççiftbilegülümsedi...Sadeceçocukgülmedi,çünküağzıelmayladoluydu.Cezamıvermişti.Otokadı,hayatınımahvettiğimbütüninsanlaradınaatmıştıvekonukapanmıştı.Şimdideaynıeli,kollarımdakiçürümüşdamarlarınmorluklarıüzerindegeziyordu.Geçtiğiyerleriiyileştiriyordu.Kucağımdabirçocukşamantaşıyordum!İslamabad’danKâbil’ekadarbütünkaçakçılarınruhsalkılavuzu!Herşeyibilenveyapabilenbirçocuk!Maxime’idüşündüm.OFransızgazeteciyi...Sonradaçocuğuneliniöptüm.Birküçükşamanlakarşılaşıldığındamutlakayapılmasıgerektiğigibi...

Geceyimutlakbirboşluğuniçindegeçirdik.Dörtbiryanda,yıldızlarınyerlerekadarsarkıpufkuaydınlattığıbirarazide...Gündüzünsıcağıylaütülenmişgibidümdüz,geceninayazıyladondurulmuşgibisessizdi.

Uyumayaçalıştık.Başaranlaroldu.Bazılarıda,sabahakadar,karanlığıniçinde,çakmakçakmakgözkırptı.Bendeonlardanbiriydim.Küçükçocuk,annesininkucağına,birköpekyavrusugibisığmış,kimbilirhangirüyalarıgörüyordu...

Sabahakarşı,kamyondaninmişveyürümüştüm.Sonradakendimiyerebırakıpgüneşindoğuşunuveyıldızlarınkayboluşunuizlemiştim.Öylesinebüyükbirgüneşdoğmuştuki,hayatımboyuncagördükleriminhiçbirinebenzemiyordu.Belkidedünyanınyakınlarındangeçerkenöylesineuğramış,serseribirgüneşti.Kimsenindahaöncegörmediği,ressambirgüneş...Osabahsadecebizimiçindoğmuşvegökyüzünüöncemora,sonradakızılaboyamıştı.Ufukçizgisindenkurtulupkendinitamamengösterdiğindeyse,geriye,heryönealabildiğineuzanantoprağınsarısıyla,gündüzünsolukmavisikalmıştı.Cuma’yıdüşünmüştüm...Birdekendimi...Sonradaayağakalkıp,boşluğunortasındadurankamyonadönmüştüm.

Kasayagirdiğimde,geceboyuncauyuyanlarlagözleriaçıkkalanlarınyerdeğiştirmişolduğunugörmüştüm.Uyumasırasıbaşkalarınagelmişti.Diğerlerideesneyengözkapaklarıylaetraflarınabakıyordu.Küçükçocukdauyanmış,elindetuttuğubirbisküviyikemiriyordu.Annesiylegözgözegeldik.Gülümsedim.Odamutlakagülümsediamabengöremedim.Çünküyüzüsiyahbirpeçeylekaplıydıvesadecegözleriaçıktaydı.ÇünkümasallarındaAçılSusam,Açıl!diyenler,gerçekhayattaKapanKadın,Kapan!demişti.DünyanınöylebiryerindeydikkierkeklerinherbirikendiniAliBabasanıyor,geriyekalanherkesindeKırkHaramilerolduğunainanıyordu.Anlatılaanlatıla,masalgerçekolmuştu.

Nezamanuyuyupnezamanuyandığınıçözemediğim,ancakdaimadinçgörünenkatil,yanımdakilerebirkaçcümlesöyleyipkasakapağınınüzerindekitenteyiindirdi.Böylecegüneşlearamızabirperdegirdi.Yinedeoserserigüneşpesetmediveüzerimizdebirçadırgibiyükselenmuşambanınyırtıklarındaniçerigiripgözlerimizikamaştırmayıbaşardı.

Kamyonçalıştıvehareketettik.Önceağırağırilerledik...Sonrada,ritminibulmuşbirmaratoncugibihızlandık.Öylesinesarsılıyordukki,varolmayanbiryolunüzerindegittiğimizdenemindim.Sınırayaklaşıyorolmalıydık.Birazdan,Cuma’nınülkesinegirecektim...“Azkaldı”dedim.“Geliyorum!”

Oandabirsilahsesiduyuldu.Sonrabirtanedaha!Vebirtanedaha!Etrafımdakiinsanlarbağırmayabaşladıvekamyondahadahızlandı.Osilahlarınkimlerinelindeolduğunubilmiyorduk,ancakgörünenoydukihedeflerindebizvardık.Vesonundabirkurşun,tenteyidelipgeçti.Ancak,büyükbirşanseserikimseyesaplanmadıveyinekarşısınaçıkanbirtenteyidelip,çıkıpgitti.Böylecekasayaikiışıkhuzmesidahagirdi.Olduğumyerdehızladoğruldumveyakalayabildiğimherkesikasanınzemininedoğruçekmeyebaşladım.Bununüzerine,biraniçindonmuşolandiğerleridekendilerinegelipeğilmeyeveuzanmayabaşladılar.Çığlıkatıpduaetmektenbaşkaneyapacağınıbilemeyenikikadınvebiradamıdadevirince,kasadaoturantekbirkişibilekalmadı.Sonradaikisilahsandığınınarasınakendimiatıpolabildiğinceküçülmeyeçalıştım.Artıküstüsteyatıyorvebirbeşikteymişgibisallanıyorduk.Silahsesleriçoğalmıştı.Neredenateşedildiğiniçözemiyordum.Yamermilerialanahâkimbirtepedengönderiyorlardı;yada,dahakötüsü,ogürültüdemotorsesleriniduyamadığımızbirtakımaraçlarlatakipediliyorduk.Yavaşladığımızıhissettim.Yoksakatilimivurmuşlardı?Ancaköyleolsa,direksiyonboştakalırveohızlamutlakadevriliryadataklaatardık!Sonunda

iyiceyavaşlayıpdurduk.Bununüzerinesilahsesleridebirandakesildi.Olduğumyerdesürünerekkasanınkapağınadoğruyaklaştımvetenteyihafifçearalayıpdışarıbaktım.İkikamyonetgördüm.Kasalarındadasilahlıadamlar...

Katilin,hızlaaçılıpkapanankapısınıduydum.Kamyondaninmişolmalıydı.Gerçektendebirkaçsaniyesonragörüşaçımagirdivekaçıpardındabırakamadığıadamlarlayüzleşmekzorundakaldı.İçlerindenbirikamyonetteninipbağırdıvekatillekonuşmayabaşladı.Karşılıklıbirkaçcümlesöylendivekatilbizedoğrudönüpyürümeyebaşladı.Kasakapağının,yakınımdakisürgüsünüaçarkengözgözegeldik.Kamyonundurmasıylabirliktesessizliğebürünmüşolan,etrafımdakiinsanlar,sürgülerinaçıldığınıduyuncayenidenbağırmayabaşladı.Çünküsilahlıadamlarlakarşılaşmakistemiyorlardı.Ancakçokgeçti.Kasanınkapağıinmişvetentekaldırılmıştı.Artıkherkesbirbirinigörebiliyordu.Katil,eliyle,dışarıçıkmamızıişaretetti.Kasadanilkatlayanbenoldum.Sonradadiğerlerinininmesineyardımettim.Silahlıadamlardakamyonetlerindeninmişveyanyanadizilmişlerdi.Dokuzkişilerdi.Yüzlerikapalıydı.Bizdekarşılarındadizilmiş,duruyorduk.Annesininkucağındakiküçükçocukağlıyordu.Kovalamacaboyuncakorkudanağzınıaçamamıştı,ancakartıkistesedesusamıyordu.Katillekonuşan,silahlıadamlarınlideriolmalıydı.İçlerindesadeceonunyüzüaçıktı.Ağlamanöbetinetutulmuşçocuğugösteripbirşeylersöyledi.Bununüzerine,yanlarındadurantorbalıadamınyardımlarıyla,anneveçocukkasayageriçıkarıldı.Demekkihâlâasgarimerhamettebuluşabiliyorduk.Silahlıadamlarınlideri,bizebakıpkısabirkonuşmayaptı.Sözübiterbitmezde,insanlarolduklarıyerdedönüp,kamyonadoğruyürümeyebaşladı.Herkestenöncedavranantorbalıadam,kasayaçıkıpKalaşnikovsandıklarınısürüklemeyebaşladı.Silahlıikiadam,sandıklarıtekertekeralıpkamyonetlereyükledi.Sonsandıkdakasadançıktıvekatil,kamyonunetrafındatoplanmışolaninsanlarabağırdı.Onlardahızlakasayagirmeyebaşladı.Katil,soyulduğuiçinokadaröfkeliydiki,süreklibağırıyordu.Özellikledekasayatırmanamayanlara!Oan,içimden,tamam,dedim.Bukadar...Bizimlebirdertleriyokmuş!Kalaşnikovlarıalıpgidecekler...

Geriyesadece,köydenaldığımızgenççiftvebenkalmıştık.Gençadam,karısınınkasayaçıkmasınayardımetti.Tamkendisidekadınınpeşindentırmanacaktıkisilahlıadamlarınliderikonuştu.Bununüzerinegençadamdurduvedönüpadamabaktı.Başınısallamayabaşladı.Salladıkçadagözleridoldu.Kendisinesöylenenherneyse,kabuletmekistemiyordu.AncaksilahlıadamlardanbiriyanınagelipkolundantuttuvegençPakistanlıyısürüklemeyebaşladı.Karısı,korkusundankamyondaninemiyor,ancakkocasınınbırakılmasıiçinyalvarıyordu.Bağırıyorveağlıyordu.Katilsesadeceizlemekleyetiniyordu.Demekkisoyguncularlaarasındakianlaşmabuydu:Kalaşnikovlarvebiradamkarşılığındayoladevametmek...

OanaklımaRastingeldivebiradımatıpbağırdım.Nedediğiminhiçbirönemiyoktu,çünkünasılolsaanlamıyorlardı.Ancakhembağırıphemdeavucumugöğsümevurmayabaşlayınca,onubırakıpbenialmalarınısöylediğimianlayabilmişlerdi.Oanbenigörmezdengelen,silahlıadamlarınliderikatilebaktı.“Uygunmudur?”diyesorarmışgibi...Nedeolsabiryabancıydım.İkigünsonra,tamdaherşeyunutulmuşken,üzerlerineuydulararacılığıylafırlatılmışbirAmerikanfüzesidüşmesiniistemiyorlardı.Amakatil,“Uygundur”anlamındabaşınısallayıncabirsorunkalmadı.Böylecegençadamınyerinebenialmayıkabulettiler.Kollarındansıkıcakavranmışveağlamaktaolangençadamserbestbırakıldı.Hiçbeklemediğibufedakârlıkkarşısındaneyapacağınıbilemediğiiçinhiçbirşeyyapamadı.Sadecebaşınıeğdiveyanımdangeçipgitti.Teşekkürbileedemedi.Tekyapabildiği,kasayaçıkınca,çantamıalıp

banauzatmakoldu.Bende,16yıldıryanımdataşıdığım,kâğıttankurbağayıcebimdençekipgençadamaverdim.Önceavucundakikurbağaya,sonradayüzümebaktı.Kasanındiplerindehâlâgözyaşıdökençocuğugösterdim.Nedemekistediğimianladı.Cuma’nınkurbağası,eldenelegeçip,küçükçocuğateslimedildi.Songördüğümde,çocukhemiççekiyorhemdeelindekikurbağayabakıyordu.

Katilkasakapağınınüzerindekitenteyiindirirken,silahlıadamlarınlideridekolumadokundu.Gidiyorduk...Olduğumyerdedönüpkamyonetleredoğruyürüdüm.Sırtımdagezenbakışlarınsıcaklığınıhissedebiliyordum.Birkamyoninsan,aramızainenperdeyerağmenbanabakıyordu...Hiçbiribeniunutmayacaktı.Bendeonları...“Gidin”dedimiçimden.“Biranöncegidin...Nereyegitmeyihayalediyorsanız,oraya...”

Bananeolacağınıvenereyegötürüleceğimibilmiyordum.Ancak,neyapmamgerekiyorsaonuyapmıştım.Gerisibeniilgilendirmiyordu.

Yolboyunca,kimsebenimlekonuşmadı.Uçsuzbucaksızarazilerdengeçipbirköyegeldik.Üzerlerindensilindirgibibirsavaşgeçmişolanevlerledolubirköy...Kapısızkapılarıvecamsızpencerelerindenesmerbaşlarsarkıyordu.Bizigörenler,omezar-evlerdençıkıpnaralaratıyordu.Çoğukadındı.EtrafımısarmışolanlardaellerindekiKalaşnikovlarıhavayakaldırıpnaralarakarşılıkveriyordu.Yağmanınkutlamasıyapılıyordu.Kamyonetlerdurduvekasalardantoprağaatladık.Yürümeyebaşladık.

Evlerinseyrekleşipköyünbittiğinoktada,ellerindeküreklerleçalışaninsanlargördüm.Gönüllübirtutsakolarak,kaçmayacağımortadaydı.Dolayısıylaoanakadarkimsebanavurmamışyadakötüdavranmamıştı.Hattadiğersilahlıadamlarfarklıyönleredoğruköyüniçindedağılmışveyanımdasadecebirkişikalmıştı.Kürekvekazmalarıntoprağayavaşçainipkalktığıalanayaklaştığımızda,birçukurkazıldığınıgördüm.Çalışanlarınhepsideyaşlıydı.Yüzlerinebaktığımda,gözlerininetrafındakiıslaklığıngözyaşımıyoksatermiolduğunuanlayamadım.Yayorgunluktanyadayaşlılıktanöleceklerdi.Amaotoprağıherneiçinkazıyorlarsa,işlerininbittiğini,bugidişlegöremeyeceklerdi.

Yanımdakisilahlıyadönüpbaktım.Odaboştakieliniyumrukyapıp,birbardakgibiağzınagötürdü.Böylece,birsukuyusuaçmayaçalıştıklarınıanlamışoldum.İşçiyeihtiyaçlarıvardı.Kendileriyağmayaçıktığında,birilerinindeköydekalıpçalışmasıgerekiyordu.Amaoyaşlılardışındaçalışabilecekkimseyoktu.Çünkügidebilecekolanlarınhepsigitmişti.Gençler,ortayaştakilervegeleceğedairenküçükbirumuduolanlar...İnsanların,ilkfırsatta,arkalarınabakmadanterkettikleribiryerdeydik...

Banabirkürekverildi,sonradayaşlılargeriçekildi.Bendederinbirnefesalıpverdim.Vekazmayabaşladım.Güneş,binağızlıbircanavargibisırtımıveensemibütündişleriyleısırdı.Amadaimakabukbağlayanbiryaraolduğumiçinusanmadançalıştım.Nedeolsakazmaklaaramiyiydi.Üstelikbudefa,kendimiinsanlardankorumakiçinbirhendekaçmıyordum.Hattadahadaönemlisi,kazdığımyerdenannemincesedininçıkmayacağınıbiliyordum.Açtığımçukurdanölümçıkmayacaktı.Aksine,hayatçıkacaktı:Su...Sadecesuiçinkazıyordum.

İkiayboyuncakazdım.Suyuancakdördüncükuyudabulabildik.Ayrıcakuyularınduvarlarıiçingerekentaşı,üçkilometrelikbirmesafedengetirmemizgerekiyordu.Vesadecebirtaneelarabamızvardı.Kamyonetlerköyeokadarseyrekuğruyorduki,taşlarıoelarabasıylataşımayamecburduk.

Geceleriyıldızlarınaltındayattım.Yadaüzerlerinde...Sabahlarıgüneştenönceuyanıpçalışmayabaşladım.Banayemekverdiler.Bazenet,bazendeekmek.Amaikisibiraradadeğil...Kendilerideçoğuzamanaçtı.Birkaçhayvandanbaşkahiçbirşeyleriyoktu.Birdebanasahiplerdi.Okadar...

Olabilecekenilkelbiçimdeaçtığımızkuyularındördüncüsündesuylakarşılaştığımızoan,bütünkırışıkyüzlergüldü.Altımetrederinlikteincecikbirsuyatağıbulmuştuk.Bütüngecebaşındabekledik.Ancaksabahındakuyununsadecebirmetresinindolmuşolduğunugördük.Yinedeüzülmedik.Çünküdibinebaktığımızdayansımamızıgörebildiğimizbirkuyumuzvardıartık.

Banagardiyanlıkyapacakbiriolmadığıiçin,bazenkadınlarbazendeçocuklarbekliyordubaşımda.EllerindeKalaşnikovlarla...Ancak,nedenliçalışkanveuysalbirköleolduğumugörünce,benirahatbıraktılar.Neredeyseonlardanbirioldum...Hattayağmacılarınlideriolanadam,kuyudakisuyugörüncebanasarıldıveistersemköydekalabileceğimianlatmayaçalıştı.Amabenimgitmemgerekenbiryervardı.

Birkürekmahkûmuolarakgeçirdiğimoikiayınsonunda,herkeslevedalaşıp,

kamyonetlerdenbirinebindimveyolumadevamettim.Oköydengeriye,yanımdasadeceikişişesukalmıştı.İkişişekuyusuyu...

Kamyonet,Kandehar’ıngirişindedurdu.Banaeşlikedenler,dahafazlagidemeyeceklerinianlatmayaçalıştılar.Şehregirmekistemiyorlardı.Anlayabiliyordum.Herkesinetrafındabirsınırvardıvehayathikâyeleriosınırıniçindegeçiyordu.Kamyonetteninipyürüdüm.Kendihayathikâyemedoğru...

Birhaftadıryoldaydım.Yabirotobüste,yabirkamyonetkasasında,yadaayaklarımınüzerinde...Yürüyordum.Ancak,gideceğimyereazkalmıştıartık,biliyordum.Karşımaçıkanherinsana“Bamiyan?”demiştim.Onlardaişaretparmaklarıylaufuktabirnoktayıgöstermişti.Herdefasındanoktadahadabüyümüşveyavaşyavaşdaolsabirvadininbaşlangıcınadönüşmüştü.Birkaçadımdahaatacakveoradaolacaktım...

Sonbiryokuşçıktım.Patikanınbittiğiyerdedurupbirnefesaldım.Amabırakamadım.ÇünküBamiyanVadisi’niilkkezgördüğümoanın,içimdekinefeslebirliktedonmasınıistedim.Gördüklerimkarşısındayapabileceğimtekbirşeyvardı:Durmak.Sadecedurupbakmak.Çünküaradığımyeribulmuştum.Cuma’nınyaptığıoresim,gözleriminönündeuzanıpgidiyordu.

İşte,karşımdaydı...Yüksekkayalıklarlaçevriliveortasındaağaçlarınyükseldiğibirvadi.Oradaydılar!İkidevBudaheykelininboşyuvalarını,durduğumyerdengörebiliyordum.Aralarındabirkaçyüzmetreolmalıydı.Biraniçinboylarıbanaaynıgöründü.Veyineboylarıaynıolan,hayatımdakidiğerikidevidüşündüm:DordorveHarmin.Budalardanboşalmışyuvalarıniçindeayaktadurduklarınıhayalettim.Hattaseslerinibileduydum:

“Yoldaseninledeğildikama,bak,buradayız.SenibekliyordukGazâ,hoşgeldin...”Kayaduvarları,vadiboyuncaçekilmiş,dalgalıbirperdegibiydi.Onlarcaküçükmağara

girişigörüyordum.Oikidevyuvanınyakınlarındaonlarcaküçükoyuk,üstüsteveyanyanaydı.Sarpkayalıklarda,birergözgibiduruyorlardı.Veeğeromağaralarbirergözse,birzamanlarCumagibi,içlerindeyaşayanlarda,ogözlerinsimsiyahbebekleriydi...

Koşmayabaşladım.Vadiyeinenyamaçlardanbirindeydim.Hiçbirşeydüşünmedenkoştumvekoştum!Kayalarınarasındangeçtim.Ağaçlarınarasındangeçtim.Düştüm.Kalktım.Vedahahızlıkoştum.Heradımımda,neyebakıyorsam,hepsidahadabüyüdü.KayaduvarlarınınboylarıyükseldivebirzamanlariçlerindeBudalarındurduğuikioyukdahadadevleşti.

Hangisinedoğrugideceğimibilemiyordum.Yolunbenihangisinegötüreceğinitahminedemiyordum.Sadecekoşuyordum.Vekendimi,büyükolanoyuğayaklaşırkenbuldum.Aramızdakimesafebelkibirkilometre,belkidedahafazlaydı.Baktığımhiçbirşeydengözlerimiayıramıyordum.

Veensonunda,önümdeyükselendevoyuğabirkaçyüzmetrekala,nefesnefesedurdum.Sonunda,diyordumiçimden...Sonundagelebildim...Biraniçingözlerimikapatıp,55metreboyundakioBudaheykelininhâlâoradadurduğunuhayalettim.Devasaoyuğuniçinde...Cumaoheykellebüyümüştü.Oheykelebakabaka...Belkidekarşımdakioyuğatırmanıp,Buda’nınayaklarınınarasındandünyayıizlemişti.Artıkbendegörüyordumoheykeli...Vehemenyanımdankoşarakgeçipgiden,Cumaadındabirçocuğu...

Gözlerimiaçtımveheykelkayboldu.Geriyesadeceboşyuvasıkaldı.Ağırağıryürümeyebaşladım.Sonrabirkadınçıktıkarşıma.Yaşlıbirkadın...Nereyebaktığımıgörmüşolmalıydıki,gideceğimyerideanlamıştı.Ellerinivebaşınısalladı.“Dur!”demekistiyordu,“Gitme!”Amabensadecegüldümveyürüdüm...Ancakyaşlıkadınvazgeçmedi.Arkamdanbağırdı.Galiba,kelimelerindenbiriTaliban’dı.Bensegülmeyeveyürümeyedevamettim.

Görünürdebaşkakimseyoktu.Sadeceuzaklardakimağaralardandumanlaryükseliyordu.Mağaralarıniçlerindehayatlaryaşandığınakanıtolandumanlar...Yürüdümvedevoyuğaiyiceyaklaştım.Bundansonrası,birtırmanıştı.Kayalaratutunatutunatırmanacaktım.Ellerimveayaklarım,nereyeyaslanacaklarınıbiliyordu.Sankihayatımvadide,Cuma’ylabirlikteooyuğatırmanarakgeçmişti...Belkideöyleydi,çünkübenneistersem,ogerçekti.

Sonbiradımattımveartıkoyuğuniçindeydim.Başımıkaldırdım.Kendietrafımdadöndüm.Üzerimdebirkubbegibiyükselenoyuğuntavanınabaktım.Başımdöndü.Durdum.Ufkabaktım.Ufkudalgalandırandağlar,tepelervealabildiğineuzananboşluğayaydımbakışlarımı.Sonrabaşımıeğdim.Parçaparçaolmuşkayalarınüzerindeduruyordum.BelkideparçalanmışBuda’nınkalıntılarındankalanlardı...

Kendimiyerebıraktım.Oturdum.Güldüm.Sonrabirsesduydum.Tanıdıkbirses...Yıllardırduyamadığımbirses...Sırfduymakiçinburalarakadargeldiğimbirses...

İyimisin?Evet.Yoruldunmu?Biraz.Yıllardıryoldasın...Evet...Nasıl?Resimdekinebenziyormu?Benziyor,Cuma...Gerçektendebenziyor.Benievimegetirdiğiniçinteşekkürederim.Bensanateşekkürederim,Cuma.Benievineçağırdığıniçin...Şimdineyapacaksın?Bilmem...Peki...Yasonra?Belkideburadangidenlerinyerineburadayaşarım...Gazâ...Hazırlıklıol,diyesöylüyorum:Morfinsülfatı,birsüre,rüyalarında

görebilirsin.Amasakınteslimolma...Lütfen.Meraketme.Yineanlatacakmısıngeçmişini,kendine?Hayır,hayır...Bu,son.Herseferindeböylediyorsun...Eminmisin?Ozaman,şöylesöyleyeyim:Umarım,birdahaanlatmakzorundakalmam!Kalmayacaksın!Sanainanıyorum...Gazâ...Bengidiyorum.Biliyorum.Vedalaşalımmıartık?HoşçakalCuma.Hoşçakalküçükçocuk...Hadi,bitirsenhikâyeni...Bittizaten.HayatınıaldığımogündenberiiçimdetaşıdığımCuma’yıevineteslimettim.Yıllarsonra

sesiniancakvedalaşmakiçinduyabildim.Afganistan’ınHazaracatbölgesinde,BamiyanVadisi’ndeydim.Birzamanlariçinde53metrelikbirBudaheykelinindurduğudevoyukta...Oheykel,1.500yılboyunca,tamdaoturduğumyerdeayaktadurmuş,sonradabirtozbulutuolmuştu...Bakışlarımeğildivebirçocukgördüm.Enfazla15yaşındaydı.Yakındakiağaçlarınarasındadurmuş,banabakıyordu.EllerindebirKalaşnikovtutuyordu.Gülümsedim.Çocuk,tüfeğinnamlusunuüzerimedoğrulttu...Veateşetti.Solomzumdabirsıcaklıkhissettim.Karşımdauzananomükemmelboşluğabaktım.Ayağakalktım.