De Nationale Voorleesdagen 2017 Handleiding voor pedagogisch medewerkers en leerkrachten

1

Inhoudsopgave

Inleiding.................................................................................................................. 3Hoofdstuk 1: De kleine walvis................................................................................4

1.1 Inleiding........................................................................................................41.2 Benodigde materialen...................................................................................41.3 Verwerkingssuggesties.................................................................................4

Hoofdstuk 2: Berre is bijna jarig.............................................................................72.1 Inleiding........................................................................................................72.2 Benodigde materialen...................................................................................72.3 Verwerkingssuggesties.................................................................................7

Hoofdstuk 3: Kleine blauwe truck.........................................................................103.1 Inleiding......................................................................................................103.2 Benodigde materialen.................................................................................103.3 Verwerkingssuggesties...............................................................................10

Hoofdstuk 4: De slak en de walvis........................................................................124.1 Inleiding......................................................................................................124.2 Benodigde materialen ...............................................................................124.3 Verwerkingssuggesties...............................................................................12

Hoofdstuk 5: De blauwe vinvis

5.1 Inleiding......................................................................................................155.2 Benodigde materialen.................................................................................155.3 ‘Waar of niet waar’-quiz..............................................................................15

2

Inleiding

De Nationale Voorleesdagen 2017 vinden plaats van 25 januari tot 4 februari 2017.De Kleine Walvis van de auteur en illustrator Benji Davies is verkozen tot het Prentenboek van het jaar 2017. Het boek is vertaald door Edward van de Vendel, de originele titel van het boek is The Storm Whale.

Naast dit boek hebben Nederlandse jeugdbibliothecarissen nog negen andere prentenboeken gekozen die de Prentenboek Top Tien compleet maken. Tijdens De Nationale Voorleesdagen 2017 staan deze tien boeken centraal.

In deze handleiding staan verschillende activiteiten beschreven die leerkrachten en pedagogisch medewerkers kunnen uitvoeren: het prentenboek van het jaar – De kleine walvis. Verder nog twee prentenboeken waarin de walvis een hoofdrol speelt en twee andere titels uit de Prentenboek Top Tien:

- De kleine walvis – Benji Davies (Hfdst 1)- De slak en de walvis – Julia Donaldson (Hfdst 4)- De blauwe vinvis – Jenni Desmond (Hfdst 5)- Berre is bijna jarig - Annemie Berebrouckx (Hfdst 2)- De blauwe truck – Alice Schertle (Hfdst 3)

Wil je graag meer weten over het boek De kleine walvis of de Nationale voorleesdagen zelf? Neem dan een kijkje op de volgende links.

http://www.nationalevoorleesdagen.nlwww.kleuteruniversiteit.nlhttp://edwardvandevendel.wixsite.com/edwardvandevendel-1http://www.benjidavies.com/

Wij wensen je alvast veel voorleespret toe!

De medewerkers van afdeling EducatieBibliotheek Rotterdam

3

Hoofdstuk 1: De kleine walvis

1.1Inleiding

De kleine Walvis van de auteur Benji Davies is verkozen tot het Prentenboek van het jaar 2017. Benji Davies, bekend van de illustraties van de kleurrijke Bezig Beertje-serie, hanteert hier een kunstige stijl en sterke sfeerbeelden. Illustraties waarop veel te bekijken en te zoeken valt (zoals de zes katten van het jongetje Boy), met verborgen grapjes voor de oplettende kijker. De tekst, geschreven door Davies zelf en vertaald door Edward van de Vendel, is beknopt maar treffend. De voorlezer kan zelf de tekst aanvullen of details aanwijzen. Davies won terecht verschillende prijzen voor dit bijzondere prentenboek. Het is een warm verhaal over eenzaamheid, vriendschap en genegenheid waar jong en oud van kunnen genieten.

Boy woont aan zee met zijn vader en zes katten. Boys vader werkt als visser en is meestal de hele dag weg, waardoor Boy zich vaak eenzaam voelt. Als na een storm een kleine walvis aanspoelt, neemt hij die mee naar huis om voor hem te zorgen. Eindelijk heeft hij een vriendje! Maar... walvissen kunnen toch niet wonen in een badkuip?

1.2 Benodigde materialen

Boek: ‘De Kleine Walvis’ - Benji Davies

Eventueel vertelplaten van het boek

Stokpoppen walvis en Boy

Eventueel vingerpopje

1.3 Verwerkingssuggesties

Voordat je begint met het lezen van het boek introduceer je eerst het boek. Hierbij is het belangrijk dat je de aandacht vestigt op het schutblad (hierbij zie je dat de kleine walvis achter de groep aanzwemt) en de titelpagina (waarbij je ziet dat er een storm opkomt) Hierdoor raakt de kleine walvis de groep kwijt.Hierna lees je het verhaal voor. Op het laatste schutblad zie je dat de kleine walvis weer is opgenomen in de groep.Tijdens het verhaal kun je met de leerlingen over de illustraties praten. Hierop is meer te zien dan in het verhaal wordt beschreven. Je kunt er voor kiezen dit eerst te doen of eerst voor te lezen en dan over de platen te praten.

4

Vragen die je kunt stellen die specifiek over ‘De kleine walvis’ gaan:

- Met wie woont Boy samen in het huis op het strand?- Wat doet de vader van Boy, wat voor werk, welk beroep?- Wat ziet Boy liggen op het strand?- Boy kon zijn ogen niet geloven. Waarom niet?- Boy neemt de walvis mee naar huis. Wat had hij ook kunnen doen?

Waarom denken jullie dat hij de walvis mee neemt naar huis?- De papa van Boy heeft een hoed op, wat heeft Boy op zijn hoofd?- Behalve de walvis waren er nog meer dieren op het strand. Welke dieren

waren er nog meer?- Boy heeft de walvis in bad gedaan. Waarom zou hij dat gedaan hebben?- Hoe komt Boy aan het eten voor de walvis?- Als Boy de walvis weer naar de zee heeft gebracht, voelt hij zich dan nog

eenzaam?

Vragen die je kunt stellen naar aanleiding van het boek:- Welk beroep hebben jullie ouders?- Na de storm gaat Boy met zijn karretje naar het strand. Hij vindt een

walvis. Wat zou je nog meer op het strand kunnen vinden na een storm?- Welke dieren heb je weleens op het strand gezien?

Moeilijke begrippen:- Visser- Strandjutten

Verwerkingsopdrachten:

1 Zoekplaten (zie bijlage 1)2 Sorteren (zie bijlage 2)3 Memory (zie bijlage 3)4 Schaduwdieren (zie bijlage 4)5 Verstopte dieren (zie bijlage 5a en 5b)6 Welk dier hoort er niet bij (zie bijlage 6)7 Zoek de verschillen (zie bijlage 7)

ad 1 Zoekplaten:Leg de twee grote platen duidelijk zichtbaar voor de kinderen neer. Laat steeds een bijbehorend plaatje zien en vraag een van de kinderen waar dat op de grote plaat terug te vinden is. Ze kunnen het plaatje op de grote plaat leggen.

ad 2 Eiland bij boek De kleine walvis:Leg een blauw A3 vel (de zee) op de grond en leg hierop het eiland. Om te laten zien dat er land- en zeedieren zijn zet je een paar landdieren op het eiland. Hieromheen leg je de plaatjes van de zeedieren neer. Van elk dier één. Dan krijgt elk kind een plaatje. Laat ze één voor één benoemen wat ze in hun hand hebben en het desbetreffende plaatje leggen bij het dier op de grond.

5

ad 3 Memory:Speel memory aan de hand van de plaatjes in bijlage 3.

ad 4 Schaduwdieren:Leg de schaduwplaatjes neer en laat de kinderen het juiste dier op het juiste plaatje leggen.

ad 5 Verstopte dieren:Hier is een makkelijke en een moeilijke versie van. Elk dier zit verstopt achter het zeewier. Welk dier is er verstopt?

ad 6 Welk dier hoort er niet bij:Beesten in de zee:Walvis, Garnaal, Vis, Geit

Dieren die kunnen lopen over de zeebodem:Krab, schildpad, Garnaal, Haai

Dieren op het land:Koe, kip geit, Octopus

Vogels die rondom de zee vliegen:Visarend, Zeemeeuw, Pelikaan, Koe

Grote dieren in de zee:Haai, Walvis, Dolfijn, Zeepaardje

enzovoort

ad 7 Zoek de verschillen:Er zijn twee verschillende platen die erg op elkaar lijken doordat zij beide in de keuken afspelen. Laat de kinderen de verschillen zoeken.

6

Hoofdstuk 2: Berre is bijna jarig

2.1 Inleiding

Berre is bijna jarig is één van de boeken uit de Prentenboeken Top Tien. Dit prentenboek is geschreven door Annemie Berebrouckx en is een prentenboek met vrolijk gekleurde illustraties. Berre is bijna jarig is het vierde deel van de serie Berre en Fleur.Annemie Berebrouckx is bekend van de prentenboeken met Jules als hoofdpersoon.

Beer Berre is bijna jarig, en eend Fleur is druk met het organiseren van een feest. Slingers maken, uitnodigingen uitdelen: er komt geen eind aan. Dat Fleur daardoor een cadeau vergeet te kopen geeft niets: het feest is Berres’ mooiste cadeau! Jarig zijn is een dankbaar onderwerp in prentenboeken: het is een vrolijk maar ook prettig spannend thema.

2.2 Benodigde materialen

- Boek ‘Berre is bijna jarig’ - Annemie Berebrouckx- Inpakpapier- Cadeautjes- Memory - Vormen

2.3 Verwerkingssuggesties

In het boek komen verschillende dieren voor:

- Berre is een beer- Fleur is een eend- Louis is een hond- Otto is een otter- Anna is een Schaap- Mo is een vogel.

Deze dieren geven verschillende cadeaus aan Berre:Louis geeft een plantOtto geeft een badeendAnna geeft een truiMo geeft een kleurdoos

7

Achter in het boek staat beschreven wat je allemaal cadeau kan geven aan iemand die jarig is.

De betekenis van de namen Berre en Fleur staan ook achterin in het boek.

Vragen over het boek:

- Wat is Fleur vergeten voor Berre zijn verjaardag?- Wat zegt Berre tegen Fleur, als Fleur het cadeau is vergeten?- Is het belangrijk een cadeau te krijgen voor je verjaardag?- Kun je een verjaardag zonder cadeautjes vieren?- Kan een feest wel een cadeau zijn? En een dagje uit? Moet je een cadeau

altijd in kunnen pakken?

Liedjes:

Alle kinderen hebben feest (K)

Lang zal ze leven ( Alle)

Nu gaan wij vrolijk dansen ( P)

Doos (P)

Bron: http://www.kinderliedjes.info/kinderliedjes-op-onderwerp/kinderliedjes-over-feest-vieren/

(P) = Peuters

(K)= Kleuters

(Alle)= Alle leeftijden

Moeilijke begrippen:- Uitnodigingen- Verjaardagsgeschenk

Verwerkingsopdrachten:

1 Voelspel met ingepakte cadeau’s.2 Memory met Feestafbeeldingen ( Zie bijlage 8)3 Uitgeknipte vormen voor vormenspel

ad 1 Voelspel met cadeaus:

De kinderen voelen aan de ingepakte cadeaus en vertellen wat er in het cadeaupapier zit.

ad 2 Memory spelen.

8

ad 3 Vormenspel

Knip uit de grote vellen de volgende grote vormen: een cirkel, een vierkant, een rechthoek, een ruit en een driehoek.

Knip uit het overige papier meerdere kleine cirkels, ruiten, vierkanten, rechthoeken en driehoeken

Ieder kind krijgt één klein vormpje. Eén voor één leggen de kinderen vervolgens hun vormpje bij de gelijksoortige grote vorm. Eventueel kan je het kind ook de kleuren laten benoemen van de grote en kleine vormen.

`

9

Hoofdstuk 3: Kleine blauwe truck

3.1 Inleiding

Ook ‘Kleine blauwe truck’ is een boek uit de Prentenboeken Top Tien. Dit prentenboek is geschreven door Alice Schertle en is een prentenboek met sfeervolle kleurenillustraties en tekst op rijm. De Nederlandse vertaling is geschreven door Bette Westera.

De kleine blauwe truck gaat een eindje rijden door een warm geïllustreerd herfstig landschap. Een padje rijdt mee op zijn dak en alle dieren langs de kant van de weg groeten de truck met hun eigen stemgeluid. Als opeens een grote gele truck lang raast, moet blauwe truck snel aan de kant. Maar als de gele truck door de regen en de modder met zijn wielen vast komt te zitten, heeft hij dringend hulp nodig. De dieren reageren niet op het hulpgeroep van die onaardige zwaargewicht, maar kleine blauwe truck komt hem wel te hulp. Toch kan ook hij het niet alleen.

3.2 Benodigde materialen

- boek ‘Kleine Blauwe truck’- Alice Schertle

3.3 Verwerkingssuggesties

Vragen bij het boek de ‘Kleine blauwe truck’:

- Wat voor geluid maakt de kleine blauwe truck naar iedereen die hij tegenkomt?

- Welke dieren komt de kleine blauwe truck onderweg tegen?- Wat maken de dieren voor geluid?- Wat komt er opeens langs de blauwe kleine truck rijden? (de grote gele

truck)- Wat is er met de grote gele truck gebeurd?- Waar probeert de kleine blauwe truck de gele truck uit te redden? ( de

plas)- Wie spant zijn spieren aan?- In welke volgorde duwen de dieren tegen de gele truck?

10

Liedjes die gezongen kunnen worden bij het boek Kleine Blauwe truck:

- Schaapje schaapje heb je witte wol ( P)- Schaapje kom eens dichterbij ( K)- Alle eendjes zwemmen in het water (P)- Eendje Kwek ( K)- Boer wat zeg je van mijn kippen ( P)- Een haantje en een Hennetje ( K)- Wij kikkertjes (P)- Hoor die arme kikker klagen (K)- De koe die zegt boe (K)- Een koetje en een kalfje (P)- Biggetje, biggetje in de modder (P)- Een dik varkentje (P)- Hu,hu, paardje met je vossenstaartje (P) (K)- Hop hop hop hop paardje (P)

Bron: http://www.kinderliedjes.info/kinderliedjes-op-onderwerp/kinderliedjes-over-dieren/ (P) = Peuters(K)= Kleuters

Moeilijke begrippen:- Kiezelstenen- Spieren

1. Hoorspel (zie bijlage 9)2. Zoekplaat (zie bijlage 10)

ad 1. Hoorspel

Geef de kinderen een vel van het hoorspel, er zijn vier verschillende versies zodat ze niet zo makkelijk bij hun buurman kunnen spieken. Lees het verhaal nogmaals voor. Wanneer ze een woord horen waarvan een plaatje op het papier staat, zetten ze hier een kruis door. Aan het eind blijft er 1 plaatje over.

ad 2 Zoekplaten

Leg de twee grote platen duidelijk zichtbaar voor de kinderen neer. Laat steeds een bijbehorend plaatje zien en vraag een van de kinderen waar dat op de grote plaat terug te vinden is. Ze kunnen dan dit plaatje op de plaat leggen.

11

Hoofdstuk 4: De slak en de walvis

4.1 Inleiding

De slak en de walvis van de auteur Julia Donaldson en vertaald door Bette Westera is te gebruiken als aanvulling bij De kleine walvis. Het is een vrij talig prentenboek en daarom met name geschikt voor oudste kleuters, groep 3 en zelfs groep 4.

Een slak met reiskriebels wordt meegenomen door een walvis om wat van de wereld te zien. Als de walvis bij eb strandt, bewijst de slak dat wie niet sterk is, slim kan zijn. Prentenboek met grote illustraties in de bekende ‘Gruffalo-stijl’.

Om het boek te introduceren laat je nog niet de voorkant zien maar wel bijvoorbeeld de eerste twee pagina’s van het verhaal, bijvoorbeeld door het boek te kaften. Zo ontdekken de kinderen dat de slak wel ‘reiskriebels’ heeft, maar weten ze nog niet wat haar oplossing wordt. Ze wil de wereld verkennen, maar is traag en klein waardoor reizen best lastig is. Vraag de kinderen of ze ideeën hebben over hoe zo’n kleine slak dit kan aanpakken.

Het boek is op rijm. Lees de eerste vier zinnen voor:

‘Dit is het verhaal van een kleine slaken een walvis wiens staart uit het water stakDit is een rots waar wier aan kleeften dit is de slak, die de kriebels …heeft….’ (laat de kinderen raden welk woord hier hoort) en laat ze concluderen dat dit boek op rijm is geschreven. Nu de voorkant bekijken en voorlezen.

4.2 Benodigde materialen

Boek ‘De slak en de walvis-Julia Donaldson’Eventueel het boek “de blauwe vinvis-Jenni Desmond” (zie hoofdstuk 5)

4.3 Verwerkingssuggesties

1. Praten over het verhaal aan de hand van de vragen2. Praten aan de hand van een wereldkaart over landen3. Gebieden/landen bij het boek de slak en de walvis met bijbehorende dieren

(bijlage 12)4. Hoorspel (bijlage 13)5. ‘Waar of niet waar’-quiz

12

ad 1 Praten over het verhaal aan de hand van de vragen

Vragen die over het boek gaan:

- Hoe komt het dat de slak kan schrijven (zie bijlage 11)- De walvis zingt over verre landen. Wie weet hoe een walvis zingt?

Illustreren aan de hand van een Youtube-filmpje.- Waarom denk je dat de walvis de slak meeneemt?- De slak heeft een plan om de aangespoelde walvis te redden. Wat is zijn

plan? (Je kunt deze vraag ook stellen tijdens het voorlezen)- Hoe werd de walvis gered?

Doordenkvragen (let op: hier is geen eenduidig antwoord op: laat kinderen zelf hun antwoord formuleren, al denkend en luisterend naar elkaar)

- Zijn walvis en slak vrienden? Waar zie je aan dat dit wel/niet zo is?- Kan dit wel, een vriendschap tussen zo’n klein en zo’n groot dier?- Wie heeft er net als de slak de behoefte om de wereld te ontdekken? - Wie blijft er liever thuis? - Wat is het leuke van op reis zijn? - Wat is het leuke van thuisblijven?- Hoe beter ik de wereld ken, hoe meer ik voel hoe klein ik ben. Wat bedoelt

die kleine slak? (dit is wel voor gevorderden )

ad 2 Praten aan de hand van een wereldkaart over landen

- Waar zijn jullie wel eens geweest?- Waar zou je naar toe willen?- Kun je iets specifieks over een land vertellen (bijv. Italië: zijn er bergen, ligt

het aan zee, ken je een bekend gebouw uit Italië, weet je een Italiaans gerecht etc.)

ad 3 Gebieden/landen bij het boek de slak en de walvis

Er zijn twee verschillende platen van plekken waar de slak en de walvis zijn geweest. Laat de bijbehorende plaatjes één voor één zien. In welk gebied horen deze dieren thuis?

13

ad 4 Hoorspel

Geef de kinderen een vel van het hoorspel, er zijn vier verschillende versies zodat ze niet zo makkelijk bij hun buurman kunnen spieken. Lees het verhaal nogmaals voor. Wanneer ze een woord horen waarvan een plaatje op het papier staat zetten ze hier een kruis door. Aan het eind blijft er 1 plaatje over.

Ad 5 ‘Waar of niet waar’-quizZie hoofdstuk 5 van deze handleiding, bij het boek ‘De blauwe vinvis’.

14

Hoofdstuk 5: De blauwe vinvis

5.1 InleidingOok De blauwe vinvis van de auteur Jenni Desmond , vertaald door Jesse Goossens is te gebruiken als mooie aanvulling bij De kleine walvis en bij De slak en de walvis.Een jongetje leest over het leven van de blauwe vinvis. Dit dier kan wel dertig meter lang worden en zijn bek is zo groot dat er wel vijftig mensen in kunnen staan. Dit soort feiten worden prachtig verbeeld.Je kunt ervoor kiezen eerst de quiz te doen en pas daarna het boek voor te lezen of een aantal dagen voor de quiz het boek voor te lezen en dan pas de quiz te doen.

5.2 Benodigde materialen- Het boek ‘De blauwe vinvis’ - Jenni Desmond- ‘Waar of niet waar’-vragen: hieronder in 5.3- Afbeelding blauwe vinvispoep en uitleg (bijlage 14)- Afbeelding skelet (bijlage 15)

5.3 ‘Waar of niet waar’-quiz1. De blauwe vinvis is het grootste wezen op onze aarde. (waar)

2. Blauwe vinvissen zijn eigenlijk grijs. (waar)

3. Natuurlijk is het mannetje groter dan het vrouwtje. (niet waar)

4. Vinvissen kunnen heel goed zien en ruiken. (niet waar)

5. De bek van een blauwe vinvis is zo groot: er passen wel 50 mensen in (waar)

6. De vinvissen eten alleen garnalen (krill). (waar)

7. Vinvissen worden gemiddeld ouder dan 100 jaar. (niet waar)

8. Vinvissen kunnen onder water ademen. (niet waar)

9. De blauwe vinvis heeft kleine oren. Hij kan niet goed horen. (niet waar)

10. Een blauwe vinvis slaapt steeds maar heel even. Hij kan nooit echt slapen want dan verdrinkt hij. (waar)

11. Dit is een afbeelding van blauwe vinvissenpoep. (waar)

12. Een blauwe vinvis moeder heet een koe en haar baby heet een kalf (waar)

15