harmonogram - wtd.up.poznan.pl · uniwersytet młodego odkrywcy na wydziale technologii drewna ......
TRANSCRIPT
Strona 1 z 13
Uniwersytet Młodego Odkrywcy na Wydziale Technologii Drewna
Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu
„Tego nie wiesz o drewnie”
Projekt współfinansowany przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju
HARMONOGRAM
Warsztaty
Nr zjazdu
1 2 3 4 5
Termin zjazdu (2019 r.)
15.03 29.03* 26.04* 17.05* 07.06
Warsztaty
1
Inauguracja
10:00
sala F
WTD
Gr. 1 (10:00-11:30)
Gr. 2 (12:00-13:30)
Gr. 3 (10:00-11:30)
Gr. 4 (12:00-13:30)
Gr. 5 (10:00-11:30)
Gr. 6 (12:00-13:30)
Zakończenie
Warsztaty
2
Gr. 2 (10:00-11:30)
Gr. 1 (12:00-13:30)
Gr. 4 (10:00-11:30)
Gr. 3 (12:00-13:30)
Gr. 6 (10:00-11:30)
Gr. 5 (12:00-13:30)
Warsztaty
3
Gr. 3 (10:00-11:30)
Gr. 4 (12:00-13:30)
Gr. 5 (10:00-11:30)
Gr. 6 (12:00-13:30)
Gr. 7 (10:00-11:30)
Gr. 8 (12:00-13:30)
Warsztaty
4
Gr. 4 (10:00-11:30)
Gr. 3 (12:00-13:30)
Gr. 6 (10:00-11:30)
Gr. 5 (12:00-13:30)
Gr. 8 (10:00-11:30)
Gr. 7 (12:00-13:30)
Warsztaty
5
Gr. 5 (10:00-11:30)
Gr. 6 (12:00-13:30)
Gr. 7 (10:00-11:30)
Gr. 8 (12:00-13:30)
Gr. 9 (10:00-11:30)
Gr. 10 (12:00-13:30)
Warsztaty
6
Gr. 6 (10:00-11:30)
Gr. 5 (12:00-13:30)
Gr. 8 (10:00-11:30)
Gr. 7 (12:00-13:30)
Gr. 10 (10:00-11:30)
Gr. 9 (12:00-13:30)
Warsztaty
7
Gr. 7 (10:00-11:30)
Gr. 8 (12:00-13:30)
Gr. 9 (10:00-11:30)
Gr. 10 (12:00-13:30)
Gr. 11 (10:00-11:30)
Gr. 12 (12:00-13:30)
Warsztaty
8
Gr. 8 (10:00-11:30)
Gr. 7 (12:00-13:30)
Gr. 10 (10:00-11:30)
Gr. 9 (12:00-13:30)
Gr. 12 (10:00-11:30)
Gr. 11 (12:00-13:30)
Warsztaty
9
Gr. 9 (10:00-11:30)
Gr. 10 (12:00-13:30)
Gr. 11 (10:00-11:30)
Gr. 12 (12:00-13:30)
Gr. 1 (10:00-11:30)
Gr. 2 (12:00-13:30)
Warsztaty
10
Gr. 10 (10:00-11:30)
Gr. 9 (12:00-13:30)
Gr. 12 (10:00-11:30)
Gr. 11 (12:00-13:30)
Gr. 2 (10:00-11:30)
Gr. 1 (12:00-13:30)
Warsztaty
11
Gr. 11 (10:00-11:30)
Gr. 12 (12:00-13:30)
Gr. 1 (10:00-11:30)
Gr. 2 (12:00-13:30)
Gr. 3 (10:00-11:30)
Gr. 4 (12:00-13:30)
Warsztaty
12
Gr. 12 (10:00-11:30)
Gr. 11 (12:00-13:30)
Gr. 2 (10:00-11:30)
Gr. 1 (12:00-13:30)
Gr. 4 (10:00-11:30)
Gr. 3 (12:00-13:30)
Strona 2 z 13
*Propozycja terminu – istnieje możliwość indywidualnego umówienia terminu z prowadzącym warsztaty.
WARSZTATY
Nr warsztatów
Tytuł Prowadzący Dane kontaktowe Miejsce
(adres, sala)
1 Od D do O, czyli DrewnO bez tajemnic
dr inż. Przemysław Mania
przemyslaw.mania@ up.poznan.pl tel. 785 471 143
Katedra Nauki o Drewnie, sala 217
2 Zaczarowany ołówek dr inż. Bartosz Pałubicki [email protected] tel. 61 848 74 90
Hala technologiczna nr 5 Wydziału Technologii Drewna UP w Poznaniu
3 Czym pachnie las? dr hab. inż. Bogusława Waliszewska, prof. UPP
bwaliszewska@ up.poznan.pl tel. 61 848 74 65 lub 61 848 74 52
Instytut Chemicznej Technologii Drewna (laboratorium chemiczne)
4 Jak zabezpieczyć drewno przed zniszczeniem
dr inż. Waldemar Perdoch waldemar.perdoch@ up.poznan.pl tel. 61 848 74 60
Instytutu Chemicznej Technologii Drewna (laboratorium chemiczne)
5 Słodkie drewno
dr hab. Karolina Gromadzka, dr Maciej Buśko, dr Magdalena Woźniak, mgr inż. Marta Babicka
dr Maciej Buśko: [email protected] tel. 848 78 43, lub 602 666 870
Katedra Chemii (laboratorium chemiczne)
6 Historia płonącej zapałki
mgr Sylwia Budzyńska, dr Monika Gąsecka, dr Zuzanna Magdziak, dr hab. Mirosław Mleczek
monika.gasecka@ up.poznan.pl tel. 61 8487827
Katedra Chemii (laboratorium chemiczne)
7 Lepszy model w garści niż rysunek na papierze
dr inż. Julia Lange, mgr inż. Marlena Wojnowska, mgr inż. Adam Majewski
[email protected] tel. 61 848 74 75
Katedra Meblarstwa, sala 9
8 Zanieczyszczenia powietrza
dr inż. Agata Stachowiak-Wencek
[email protected] tel. 61 846 68 47
Instytut Chemicznej Technologii Drewna (laboratorium chemiczne)
9 Czy drewno ma peHa?
dr Kinga Drzewiecka, dr hab. Izabela Ratajczak, dr Kinga Szentner, dr hab. Agnieszka Waśkiewicz
izabela.ratajczak@ up.poznan.pl tel. 61 848 78 25 lub 61 848 78 24 lub 604 174 343
Katedra Chemii (laboratorium chemiczne)
10 Drzewo jako marker zanieczyszczenia środowiska
mgr Kamil Kubiaczyk, mgr inż. Anna Przybylska, dr hab. Kinga Stuper-Szablewska, dr inż. Lidia Szwajkowska-Michałek
[email protected] tel. 61 848 78 46 lub 506 265 669
Katedra Chemii (laboratorium chemiczne)
11 Pali się!!! dr inż. Wojciech Grześkowiak
[email protected] tel. 61 848 74 64 tel. 603 841 881
Instytut Chemicznej Technologii Drewna (laboratorium chemiczne)
12 Biodeterioracja drewna
dr hab. inż. Grzegorz Cofta [email protected] tel. 61 848 75 35
Instytut Chemicznej Technologii Drewna (laboratorium chemiczne)
Szczegółowe informacje: dr hab. inż. Edward Roszyk (koordynator projektu) tel. 61 846-6140
e-mail: [email protected]
Zapisy i organizacja grup: Centrum Kształcenia Ustawicznego, Uniwersytet Przyrodniczy
Poznaniu, ul. Wojska Polskiego 28, 60-637 Poznań, tel. 61 848-7026,
e-mail: [email protected]
Strona 3 z 13
Informacje o wydarzeniu:
https://www.facebook.com/UMOwtdpoznan/
http://wtd.up.poznan.pl/pl/umo/opis-projektu
Opis zajęć
Zjazd 1 (15 marca 2019 r.)
Miejsce: sala wykładowa w budynku Wydziału Technologii Drewna Uniwersytetu
Przyrodniczego w Poznaniu (sala F – na 180 osób).
Przebieg zjazdu: przywitanie uczestników w murach Uniwersytetu Przyrodniczego
w Poznaniu przez Rektora UP w Poznaniu i Dziekana Wydziału Technologii Drewna oraz
koordynatora projektu. Sprawy organizacyjne, ślubowanie, rozdanie indeksów i materiałów
informacyjnych itp. Krótka charakterystyka i znaczenie leśnictwa i przemysłu drzewnego w
Polsce (lesistość kraju i racjonalne użytkowanie lasu, przemysł od tartacznictwa, przez
meblarstwo, po chemiczny przerób drewna). W przerwie (ok. 45 minut) różne atrakcje (np.
testowanie rowerów z drewna, degustacja produktów leśnych itp.). Następnie, dwa wykłady
po 45 min (z ok. 30-minutową przerwą pomiędzy nimi na drobny poczęstunek). Po części
oficjalnej dla chętnych grup wycieczka do Ogrodu Dendrologicznego UP w Poznaniu (z
przewodnikiem).
Wykład 1, prezentacja multimedialna z pokazem: „Drewno na przestrzeni dziejów
człowieka”, dr hab. Magdalena Zborowska
Zapoznanie słuchaczy – Młodych Odkrywców – z drewnianymi obiektami archeologicznymi,
ich różnorodnością, wartością i znaczeniem dla poznania rozwoju cywilizacyjnego człowieka.
Podczas wykładu zaprezentowane zostaną historyczne obiekty drewniana, które towarzyszyły
człowiekowi od początku istnienia Homo sapiens, młodzież zostanie zapoznana z cechami
drewna zabytkowego oraz sposobami jego zabezpieczania, przedstawione zostaną dziedziny
naukowe, które czerpią informacje z badań drewna o wartości historycznej, zaprezentowane
zostaną drewniane obiekty historyczne, które można określić jako naj… (najstarsze,
największe…). Po wykładzie młodzież będzie miała większą świadomość znaczenia
historycznych drewniany obiektów archeologicznych, będzie też miała poczucie ich
obecności w życiu codziennym, młodzież będzie również posiadała podstawową wiedzę na
temat cech drewna o wartości historycznej oraz jego zabezpieczania przed degradacją.
Strona 4 z 13
Wykład 2, prezentacja multimedialna z pokazem: „Drewniane kościoły – materialne
dziedzictwo kultury Polski”, dr inż. Ryszard Plenzler
Po zwięzłym wprowadzeniu obejmującym historię budownictwa drewnianego w Polsce oraz
ewolucję konstrukcji ścian i dachów, omówiony zostanie stan zachowania zabytkowych
budowli drewnianych w Polsce. Szczególne znaczenie dla dziedzictwa kulturowego –
zarówno materialnego, jak i niematerialnego – mają zabytkowe obiekty drewnianej
architektury sakralnej. Szczególną uwagę zwróci się na konstrukcję i stan zachowania
drewnianych kościołów katolickich, a przede wszystkim na te historyczne
kościoły, które znajdują się na terenie Wielkopolski. Zakładane efekty:
1. Zaznajomienie słuchaczy z drewnianą architekturą sakralną Polski, liczbą i stanem
zachowania drewnianych kościołów w różnych regionach kraju, ze wskazaniem
charakterystycznych różnic w ich budowie w zależności od regionu oraz stylu
architektonicznego.
2. Zwrócenie uwagi słuchaczy na zagrożenia związane z użytkowaniem tych
historycznych, zabytkowych budowli.
3. Zaznajomienie słuchaczy z niektórymi problemami naukowymi dotyczącymi
kościołów drewnianych (na przykładzie prac dyplomowych prowadzonych w
Katedrze Mechaniki i Techniki Cieplnej UPP).
4. Uwrażliwienie słuchaczy na kwestie związane z poszanowaniem kulturowego
dziedzictwa materialnego Polski i zrozumienie potrzeby dbałości o dziedzictwo.
Zjazdy 2-4 (marzec-maj 2019 r.)
Miejsce: sale dydaktyczne i laboratoria w budynkach Wydziału Technologii Drewna
Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu.
Przebieg zjazdu: udział uczniów w warsztatach i laboratoriach (grupy max. 15-stoosobowe –
zajęcia praktyczne 1-12 po 90 minut – dodatkowo przerwy wg indywidualnych ustaleń).
Jedna grupa uczestniczy w 6 różnych zajęciach (po 2 na jednym zjeździe)
spośród następujących warsztatów:
Zajęcia praktyczne 1
Warsztaty pt.: „Od D do O, czyli DrewnO bez tajemnic”
Miejsce: sala 217 – Katedra Nauki o Drewnie
Prowadzący: dr inż. Przemysław Mania (+ 1 osoba techniczna)
Opis zajęć: Słuchacze poznają makroskopową i mikroskopową budowę drewna. Uczestnicy
warsztatów dowiedzą się z jakich komórek zbudowane jest drewno i jak wyglądają one pod
mikroskopem. Sami przygotują swoje pierwsze preparaty mikroskopowe i dowiedzą się co
należy zrobić by zaobserwować pojedyncze komórki drewna. Uczestnicy kursu poznają
najcięższe i najlżejsze użytkowe drewno na świecie. Poznają również sposób na szybkie
oznaczenie gęstości drewna metodą częściowego zanurzenia w wodzie. Zdolność kawałka
drewna do pływania uwarunkowana jest siłami wyporności i jest liczbowo równa różnicy
pomiędzy gęstością drewna a gęstością wody. Młodzi „studenci” poznają instrumenty z
Strona 5 z 13
drewna, które usłyszeć i zobaczyć można m.in. w orkiestrze symfonicznej. Będą mogli
zobaczyć z jakich części składają się skrzypce lub gitara. Dowiedzą się jak powstaje dźwięk
w tych instrumentach. Sprawdzą też jak wygląda dusza skrzypiec. Podczas warsztatów
uczniowie poznają strukturę drewna różnych gatunków pod mikroskopem. Dowiedzą się
które komórki odpowiedzialne są za transport wody, a które za wzmacnianie drewna.
Uczestnicy zobaczą, że drewno zbudowane jest drobnych komórek, które wyglądają i działają
jak słomki. Każdy przeprowadzi eksperyment obrazujący w jaki sposób w naczyniach drewna
dębu dochodzi do transportu wody oraz czym różni się drewno dębu europejskiego od dębu
amerykańskiego. Uczniowie dowiedzą się ponadto czym są naprężenia wilgotnościowe
drewna. Drewno wywiera znaczne ciśnienie na przeszkody ograniczające jego pęcznienie,
które zwane jest ciśnieniem pęcznienia drewna. Dowiedzą się również, że kliny z suchego
drewna, polane wodą stosowano do rozsadzania skał m.in. przy wznoszeniu piramid. Sami
przeprowadzą doświadczenie pokazujące jak kawałek drewna kruszy cegłę.
Zajęcia praktyczne 2
Warsztaty pt.: „Zaczarowany ołówek”
Miejsce: Hala technologiczna nr 5 Wydziału Technologii Drewna UP w Poznaniu
Prowadzący: dr inż. Bartosz Pałubicki (+ 1 osoba techniczna)
Opis zajęć: Zajęcia mają zainteresować uczniów technologią drewna, poprzez odwołanie do
przedmiotów codziennego użytku, o których budowie i sposobie wytwarzania rzadko się
myśli. W trakcie zajęć zostanie omówiona technologia produkcji drewnianych ołówków i
kredek. Zostaną zaprezentowane i krótko omówione maszyny i narzędzia niezbędne do
produkcji. Uczniowie dobiorą drewno i wkłady grafitowe oraz będą mieli możliwość
obserwacji (z zachowaniem BHP) obróbki mechanicznej drewna z symulowanymi wadami
obróbki. Po ich analizie, znalezieniu przyczyny i jej usunięciu, wyprodukowane zostaną
półfabrykaty bez wad. Następnie uczestnicy zajmą się samodzielnym składaniem i klejeniem
zestawów ołówkowych, które z kolei zostaną poddane obróbce wykończeniowej. Na koniec
zajęć każdy z słuchaczy otrzyma, naostrzy i przetestuje własny zestaw ołówków/kredek.
Zakładane efekty: Uczestnicy zajęć zdobędą podstawową wiedzę o materiałach i
technologiach wykorzystywanych przy produkcji drewnianych ołówków. Dzięki połączeniu
dobrze znanego przedmiotu z nową i zaskakującą techniką jego produkcji uczestnicy
zainteresują się technikami wytwarzania także innych znanych im przedmiotów, co zwiększy
ich świadomość techniczną, zainteresowanie oraz dociekliwość.
Zajęcia praktyczne 3
Warsztaty pt.: „Czym pachnie las?”
Miejsce: Instytut Chemicznej Technologii Drewna (laboratorium chemiczne)
Prowadzący: dr hab. inż. Bogusława Waliszewska, prof. UPP (+ 1 osoba techniczna)
Opis zajęć: Celem zajęć jest zapoznanie uczestników czym spowodowany jest zapach
drewna i roślin, jakie substancje eteryczne wydzielane są z roślin, w jaki sposób otrzymuje się
olejki oraz jakie są możliwości identyfikacji związków zapachowych. Treści wykładu (ok. 20
Strona 6 z 13
minut): budowa drewna i igieł ze szczególnym uwzględnieniem przewodów żywicznych,
metody wyodrębniania olejków eterycznych, związki występujące w żywicy i olejkach,
zastosowanie naturalnych olejków eterycznych. Treści ćwiczenia (70 minut): praktyczne
otrzymywanie olejków, identyfikacja olejków eterycznych wybranymi metodami
angażującymi uczestników. Efektem zajęć będzie zapoznanie młodzieży z budową i funkcją
przewodów żywicznych oraz sposobami wyodrębniania olejków z igieł. Efektem będzie
również poznanie sposobów identyfikacji związków zapachowych oraz zapoznanie młodzieży
z pracą w laboratorium, szczególnie z techniką instrumentalną, w tym chromatografią
gazowo-masową.
Zajęcia praktyczne 4
Warsztaty pt.: „Jak zabezpieczyć drewno przed zniszczeniem?
Miejsce: : Instytutu Chemicznej Technologii Drewna (laboratorium)
Prowadzący: dr inż. Waldemar Perdoch (+ 1 osoba techniczna)
Opis zajęć:: W ramach zajęć uczestnicy dowiedzą się, czy należy zabezpieczać drewno,
przed czym należy zabezpieczać drewno oraz w jaki sposób to zrobić. Treści zajęć będą
połączeniem wiedzy na pograniczu biologii oraz chemii. W zakresie wykładu
wprowadzającego (20 minut) przedstawione zostaną informacje dotyczącego tego, jak
przygotować podstawowe preparaty ochrony drewna, a w ramach ćwiczeń (70 minut) zostaną
one wykonane przez uczestników kursu.
Zajęcia praktyczne 5
Warsztaty pt.: „Słodkie drewno”
Miejsce: Katedra Chemii (laboratorium chemiczne)
Prowadzący: dr hab. Karolina Gromadzka, dr Maciej Buśko, dr Magdalena Woźniak,
mgr inż. Marta Babicka
Opis zajęć: Drewno składa się głównie z celulozy, hemicelulozy oraz ligniny. Zawartość
celulozy w drewnie wynosi od 45-50%. Jest ona głównym budulcem ścian komórkowych
drewna. Celuloza, naturalny polimer, zbudowana jest z cząsteczek cukru – glukozy.
Większości z nas cukier kojarzy się z białymi kryształkami w cukiernicy, licznymi
słodyczami czy dodatkiem do napojów. Rzadko kiedy zastanawiamy się, że cukry są
składnikami żywych organizmów i biorą udział w podstawowych funkcjach życiowych.
Hydroliza kwasowa prowadzi to reakcji rozkładu drewna do cukrów. Młodzi ludzie nie zdają
sobie sprawy z tego, że taki proces często jest wykorzystywany w przemyśle, np. do
otrzymywania papieru. Dlatego też warto aby młodzi naukowcy samodzielnie przekonali się,
że „drewno jest też słodkie”. W czasie warsztatów uczestnicy zapoznają się z pracą w
laboratorium, technikami ekstrakcji cukrów z drewna, ich hydrolizy oraz reakcjami
analitycznymi pozwalającymi na wykrycie cukrów. W wyniku przeprowadzonych reakcji
uzyskają m.in lustro srebrowe świadczące o obecności cukrów w drewnie. Podczas zajęć
obserwacje i wnioski będą uzupełnianie przez laborantów w przygotowanych protokołach.
Strona 7 z 13
Zajęcia praktyczne 6
Warsztaty pt.: „Historia płonącej zapałki”
Miejsce: Katedra Chemii (laboratorium chemiczne)
Prowadzący: mgr Sylwia Budzyńska, dr Monika Gąsecka, dr Zuzanna Magdziak, dr
hab. Mirosław Mleczek
Opis zajęć: Ćwiczenia laboratoryjne poświęcone będą historii zapałki, począwszy od jej
wynalezienia w Chinach aż po dzień dzisiejszy. Zmiany w składzie pierwiastkowym
substancji, którą nasączana była główka zapałki oraz masa ułatwiająca zapłon, były
szczególnie widoczne w XIX wieku. Kolejne koncepcje opisane w historii, przedstawione
zostaną na kartach pracy przekazanych uczniom, a te pozwolą im na lepsze zobrazowanie
zmian w podejściu do zapałki, poprzez wykonanie analizy wybranych kationów i anionów.
Wyniki analizy wybranych kationów i anionów pozwolą uczniom na dopasowanie składu
substancji zapałki do konkretnego wydarzenia w jej dziejach. Zakładane efekty: Uczniowie
zapoznają się z historią niepozornego patyczka drewna, kryjącego w sobie główną potrzebę
ludzkości – ogień. Poznając zmiany w podejściu do składu chemicznego główki zapałki,
uczniowie poznają nie tylko historię, lecz także zalety i wady poszczególnych koncepcji.
Badając skład chemiczny mas, którymi nasączone zostaną drewniane patyczki, będą oni
mogli zobaczyć, jak wyglądały tworzone w Chinach zapałki i jak ich skład chemiczny
ewaluował w wieku XIX. Uczniowie poznają reakcje pozwalające na wykrycie kationów i
anionów tworzących właśnie te sole, które stosowane były przy produkcji zapałek, dzięki
czemu będą oni w stanie przyporządkować konkretne wyniki do danego typu zapałek i
osadzić je w konkretnych ramach czasowych.
Zajęcia praktyczne 7
Warsztaty projektowe pt.: „Lepszy model w garści niż rysunek na papierze”
Miejsce: Katedra Meblarstwa, sala 9
Prowadzący: dr inż. Julia Lange, mgr inż. Marlena Wojnowska, mgr inż. Adam
Majewski
Opis zajęć: Młodzi naukowcy poznają techniki modelowania mebli, z wykorzystaniem m. in.
materiałów ekologicznych oraz narzędzi do przestrzennego modelowania.
Zajęcia o charakterze warsztatów pobudzą kreatywność, zdolności manualne oraz wyobraźnię
przestrzenną. Wzmocnią umiejętności pracy zespołowej oraz zainspirują do poszukiwania
niestandardowych rozwiązań. Ponadto podczas warsztatów zaprezentowane będą nowoczesne
techniki tworzenia modeli przestrzennych.
Zajęcia praktyczne 8
Warsztaty pt.: „Zanieczyszczenia powietrza”
Miejsce: Instytut Chemicznej Technologii Drewna (laboratorium chemiczne)
Strona 8 z 13
Prowadzący: dr inż. Agata Stachowiak-Wencek (+ 1 osoba techniczna)
Opis zajęć: W ramach wykładu wprowadzającego (20 minut): zapoznanie z rodzajem
różnych zanieczyszczeń środowiska, w szczególności lotnymi związkami organicznymi i
konsekwencjami zdrowotnymi powodowanymi przez te zanieczyszczenia. Ćwiczenia
laboratoryjne (70 minut): Badanie stężenia lotnych związków organicznych w powietrzu.
Lotne składniki organiczne emitowane z badanych powierzchni analizowane będą metodą
chromatografii gazowej w połączeniu z spektrometrią mas. Ze wzglądu na niskie, a nawet
bardzo niskie stężenia związków obecnych w powietrzu, konieczne jest stosowanie
odpowiednich technik pobierania próbek umożliwiających ich wzbogacanie.
Najczęściej praktykowaną techniką jest adsorpcja na powierzchni sorbentu stałego. Polega
ona na przepuszczeniu określonej objętości powietrza przez medium adsorpcyjne. Analizy
zaadsorbowane na złożu sorbentu stałego uwalniane są następnie w termicznym desorberze,
sprzężonym z chromatografem gazowym. Efekty kształcenia: uzyskanie podstawowej wiedzy
o zanieczyszczeniu środowiska i zapoznanie się z techniką chromatografii gazowej sprzężonej
z spektrometrią mas.
Zajęcia praktyczne 9
Warsztaty pt.: „Czy drewno ma peHa?”
Miejsce: Katedra Chemii (laboratorium chemiczne)
Prowadzący: dr Kinga Drzewiecka, dr hab. Izabela Ratajczak, dr Kinga Szentner, dr
hab. Agnieszka Waśkiewicz
Opis zajęć: Materiał badawczy będą stanowiły różne gatunki drewna (sosna, dąb, buk, olcha,
brzoza i in.) o zróżnicowanym wieku i pochodzeniu, poddane i nie poddane impregnacji.
Przebieg doświadczeń: Doświadczenia będą przebiegały w kilku etapach:
1) przygotowanie wodnych ekstraktów próbek drewna przy użyciu wielostanowiskowych
mieszadeł magnetycznych,
2) przesączenie ekstraktów z wykorzystaniem samodzielnie przygotowanych zestawów
do sączenia, w celu uzyskania gotowych wyciągów wodnych do dalszych analiz,
3) zbadanie kwasowości wodnych ekstraktów za pomocą:
papierków wskaźnikowych,
barwnych indykatorów,
potencjometrycznie,
alkacymetrycznie,
4) zapisanie wyników w karcie pracy i wspólne wyciągnięcie wniosków z
przeprowadzonych doświadczeń.
Cel: Zapoznanie Uczniów z różnymi technikami pomiaru pH. Wykorzystanie uzyskanych
wyników do oceny odporności drewna na niekorzystne czynniki środowiskowe. Wykazanie
celowości wykorzystania nowoczesnych ekologicznych preparatów do ochrony drewna.
Zakładane efekty: Wiedza: Uczeń ma wiedzę w zakresie sposobów badania odczynu
roztworów, precyzji pomiaru i możliwości wykorzystania. Umiejętność: samodzielnie
przygotowuje stanowisko badawcze; samodzielnie wykonuje proste pomiary; posiada
umiejętność wnikliwej obserwacji i formułowania wniosków. Kompetencje społeczne: potrafi
pracować w małych grupach laboratoryjnych pod kierunkiem opiekuna naukowego; ma
Strona 9 z 13
świadomość znaczenia wykonanych doświadczeń w kontekście ekologicznych metod ochrony
drewna.
Zajęcia praktyczne 10
Warsztaty pt.: „Drzewo jako marker zanieczyszczenia środowiska”
Miejsce: Katedra Chemii (laboratorium chemiczne)
Prowadzący: mgr Kamil Kubiaczyk, mgr inż. Anna Przybylska, dr hab. Kinga Stuper-
Szablewska, dr inż. Lidia Szwajkowska-Michałek
Opis zajęć: Celem doświadczenia jest zbadanie działania kwasu siarkowego(VI) na
zawartość chlorofilu w zielonych częściach drzewa (liście, igły). Zostanie przeprowadzone
doświadczenie modelowe, pozwalające w przyspieszonym tempie zaobserwować działanie
kwaśnych deszczy na rośliny. Wykonanie: w eksykatorze z kwasem 24 godziny wcześniej
umieszczone zostaną liście zielone, a w drugim igły. Do porównania pozostawione będą
próby kontrolne liści i igieł. Uczniowie obserwują co stało się z liśćmi i igłami znajdującymi
się atmosferze kwasu. Obserwacje zapisują w specjalnie przygotowanej tabeli.
Chromatografia jest jedną z najpowszechniejszych metod rozdziału, a w konsekwencji
identyfikacji jakościowej i ilościowej związków chemicznych. Zastosowanie chromatografii
cienkowarstwowej jako szybkiego testu, który pozwoli w sposób obrazowy przedstawić
ilościowe zmiany zawartości badanego wskaźnika degradacji liści i igieł drzew jakim jest
chlorofil, podczas działania kwaśnych deszczy. Do oznaczania chromatograficznego
chlorofilu uczniowie pobierają po 2 gramy liści i igieł zarówno kontrolnych jak i poddanych
działaniu kwasu. Rozcierają je w moździerzu z 3-5 ml alkoholu etylowego. Uzyskaną
mieszaninę sączą pod próżnią. Uzyskany przesącz nanoszą na pyłki chromatograficzne:
standard chloroflilu a i b, próbkę kontrolną i eksperymentalną obok siebie, celem porównania
ilościowego i jakościowego zawartości chlorofilu a i b. Rozwijają chromatogram w
komorach. Fazę rozwijającą stanowi mieszanina rozpuszczalników. Po wysuszeniu dokonują
obserwacji. Obliczają Rf dla każdej zidentyfikowanej substancji. Wyniki zapisują w
powyższej tabeli. Zaproponowane doświadczenie ma na celu poszerzyć interdyscyplinarną
wiedze z zakresu chemii i biologii w kontekście problemów ekologicznych związanych z
drzewnictwem. Zastosowanie szeregu metod laboratoryjnych, eksperymentalnych oraz
analitycznych wzbogaci wiedzę uczniów i rozbudzi ich ciekawość na mniej poznane przez
nich zagadnienia chemiczne, takie jak zastosowanie chemii w innych naukach
przyrodniczych. Przeprowadzone doświadczenie stanie się podstawą do przeprowadzenia
analogicznych doświadczeń na innych roślinach we własnym zakresie. Dzięki zastosowaniu
pracy w zespołach uczeń potrafi współdziałać i pracować w grupie, przyjmując w niej różne
role.
Zajęcia praktyczne 11
Warsztaty pt.: „Pali się!!!”
Miejsce: Instytutu Chemicznej Technologii Drewna
Prowadzący: dr inż. Wojciech Grześkowiak (+ 1 osoba techniczna)
Strona 10 z 13
Opis zajęć: Ochrona przeciwogniowa drewna i materiałów drewnopochodnych – cele,
zadania, przepisy prawne. Proces palenia się drewna. Zależności między palnością drewna a
jego właściwościami technicznymi. Środki ogniochronne – teorie działania, składniki i grupy
preparatów. Metody stosowania środków przeciwogniowych. Metody badania palności
drewna i materiałów drewnopochodnych.
Zakładane efekty: w ramach treści wykładowych (20 minut) i ćwiczeniowych (70 minut)
uczestnicy dowiedzą się i zobaczą jak pali się drewno i materiały drzewne, jak je chronić
przed ogniem, oraz poznają niektóre metody badania palności drewna i innych materiałów.
Zajęcia praktyczne 12
Warsztaty pt.: „Biodeterioracja drewna”
Miejsce: Instytutu Chemicznej Technologii Drewna (laboratorium, ew. możliwość
przeprowadzenia warsztatów na terenie szkoły)
Prowadzący: dr hab. inż. Grzegorz Cofta (+ 1 osoba techniczna)
Opis zajęć: Uczniowie zapoznają się z procesem biodeterioracji drewna i obiegiem jego
w przyrodzie. oraz z organizmami odpowiedzialnymi za zjawisko biodeterioracji. Zakładane
efekty: w ramach treści wykładowych (20 minut) i ćwiczeniowych (70 minut) przekazana
będzie podstawowa wiedza jak chronić lub wspomagać ochronę materiałów drzewnych przed
biodeterioracją. Uczniowie poznają sposoby określania stopnia degradacji drewna.
Zjazd 5 (7 czerwca 2019 r.)
Miejsce: Ośrodek Edukacji Leśnej „Łysy Młyn” k. Biedruska (lub inny podobny ośrodek w
okolicy Poznania)
Przebieg zjazdu: Wykład z pokazem na zakończenie (45 min), leśna ścieżka edukacyjna, a
następnie: podsumowanie przez koordynatora projektu, wręczenie uczniom przez Rektora UP
w Poznaniu i Dziekana Wydziału Technologii Drewna dyplomów ukończenia Uniwersytetu
Młodego Odkrywcy oraz upominków (związanych z drzewnictwem), poczęstunek na łonie
natury, konkursy, gry i zabawy edukacyjne.
Wykład i prezentacja przygotowana przez Gospodarzy obiektu – Ośrodek Edukacji
Leśnej „Łysy Młyn”.
Strona 11 z 13
1. Uzasadnienie realizacji projektu
Podstawowym powodem podjęcia się niniejszego projektu jest konieczność krzewienia
wśród młodych pokoleń wiedzy o współczesnym drzewnictwie. Ten ciągle mało promowany
sektor stanowi bowiem poważny udział w krajowej, europejskiej, a także światowej
gospodarce. Istnieje pilna potrzeba inspirowania Uczniów, którzy w najbliższej przyszłości
będą podejmowali decyzje o swojej ścieżce zawodowej, szeroko rozumianym drzewnictwem.
Projekt zakłada przekazanie przede wszystkim informacji, że szeroko rozumiany współczesny
przemysł drzewny, w tym również meblarstwo, jest proekologiczny i nastawiony na
innowacje. Powinno to w konsekwencji w najbliższych latach poprawić sytuację na rynku
pracy, gdzie coraz częściej pojawiają się bardzo korzystne oferty dla absolwentów szkół
drzewnych każdego stopnia kształcenia, a brakuje wyraźnie osób o wymaganych
kwalifikacjach. Wydział Technologii Drewna Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu
dysponuje niewątpliwie odpowiednimi fachowcami, którzy mają prowadzić zajęcia w ramach
niniejszego projektu, posiadającymi najświeższą wiedzę i umiejętności, a także bogatym
zapleczem dydaktycznym (infrastruktura: dobrze wyposażone, nowoczesne sale wykładowe,
warsztatowe, laboratoria, najnowszy sprzęt laboratoryjny, aparaturę, obrabiarki i narzędzia).
Na Wydziale z dużym sukcesem przeprowadzono pierwszą edycję Uniwersytetu Młodego
Odkrywcy w ramach projektu MNiSW (2017 rok)1. Z tego względu Wydział jest w pełni
przygotowany do realizacji tego projektu. Zaplanowane zajęcia będą bardzo dobrą okazją do
zainteresowania młodzieży branżą drzewną. Projekt ten doskonale wpisuje się w misję
Wydziału, którą jest kształcenie kadr na potrzeby przemysłu drzewnego.
Ponadto udział uczniów w zaplanowanych zajęciach znacznie rozszerzy ich horyzonty
myślowe, zachęci do twórczego myślenia (np. zaplanowane warsztaty projektowe), pobudzi
społeczny rozwój, zdolność integracji (zajęcia w małych grupach – laboratorium chemiczne),
a także kulturę innowacyjności (nowoczesne rozwiązania w drzewnictwie, które zobaczą
uczniowie, ale które należy ciągle jeszcze udoskonalać). Pozytywna ocena niniejszego
projektu da szansę uczniom na zapoznanie się ze środowiskiem Uniwersytetu Przyrodniczego
w Poznaniu, jako miejscem naukowego oglądu rzeczywistości, która ich otacza. Dodatkowo
projekt będzie służył pogłębieniu integracji lokalnej społeczności (Poznań i okolice, w tym
tereny wiejskie) z Uniwersytetem Przyrodniczym i współpracy Wydziału Technologii
Drewna z różnymi szkołami przez organizowanie i prowadzenie pozaszkolnych zajęć
edukacyjnych o ważnej funkcji społecznej.
Wydział, w tym wszystkie osoby prowadzące zajęcia w ramach niniejszego projektu,
posiada bogate doświadczenie w prowadzeniu zajęć pozaszkolnych dla przedszkolaków,
uczniów szkół podstawowych, gimnazjalnych oraz ponadgimnazjalnych. W większości są to
osoby, prowadzące zajęcia w ramach pierwszej edycji Uniwersytetu Młodego Odkrywcy na
Wydziale Technologii Drewna UP w Poznaniu
1 Numer umowy: 0048/UMO/2017/30.
Strona 12 z 13
2. Informacja o osobach, o których mowa w części I pkt 2 ppkt 4 ogłoszenia,
zaangażowanych w realizację projektu, w tym o ich kwalifikacjach merytorycznych
oraz doświadczeniach w zakresie popularyzacji nauki, z uwzględnieniem działań
skierowanych do dzieci i młodzieży w wieku od 6 do 16 lat.
Wszystkie osoby uwzględnione w niniejszym projekcie posiadają doskonałe kwalifikacje
merytoryczne w zakresie zaplanowanych zajęć, a także bogate doświadczenie w popularyzacji
nauki wśród dzieci i młodzieży. Uczniom w odkrywaniu, analizowaniu i tworzeniu
towarzyszyć więc będą najwyższej klasy specjaliści, by dzielić się z nimi swoim
doświadczeniem i pasją.
Powyższe dotyczy również obsługi technicznej warsztatów. Pomoc tych osób jest
niezbędna w celu sprawnego i bezpiecznego przeprowadzenia zajęć (pomoc Uczniom
w obsłudze mikroskopów, aparatury, w przeprowadzaniu zaplanowanych eksperymentów,
nadzór nad bezpieczeństwem – szczególnie przy używaniu substancji chemicznych, narzędzi
do obróbki drewna, a także podczas przemieszczania się grup po terenie Uniwersytetu).
Pracownicy Wydziału są od wielu lat czynnie zaangażowani w prowadzenie różnych zajęć
w ramach Poznańskiego Festiwalu Nauki i Sztuki. Poznański Festiwal Nauki i Sztuki to
trzydniowe akademickie święto popularyzujące naukę i sztukę wśród społeczności Poznania i
okolic, a także gości z innych regionów kraju. Naukowcy m.in. z Wydziału Technologii
Drewna Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu poprzez laboratoria, warsztaty, pokazy
doświadczeń i inne formy ukazują corocznie świat pełen fascynujących zjawisk.
Uwzględnione w projekcie osoby brały (w większości przypadków) czynny udział w
pierwszej edycję Uniwersytetu Młodego Odkrywcy na Wydziale Technologii Drewna UP w
Poznaniu (2017 rok).
Ponadto już od 10 lat pracownicy naszego Wydziału corocznie czynnie biorą udział w
Europejskiej Nocy Naukowców. Przygotowują z tej okazji liczne warsztaty, laboratoria i
pokazy, głównie adresowane do Uczniów szkół.
Wydział stale współpracuje z różnymi szkołami w zakresie organizacji i przeprowadzania
zajęć dla Uczniów (pokazów, warsztatów, lekcji akademickich), zarówno na terenie
Wydziału, jak i w szkołach.
3. Informacja o oczekiwanych efektach realizacji projektu oraz planowanym
oddziaływaniu społecznym projektu.
W rezultacie zrealizowania niniejszego projektu powinno wzrosnąć zainteresowanie
młodzieży szkolnictwem związanym z drzewnictwem, w tym również zawodowym. Wpisuje
się to w pełni w potrzeby krajowego i europejskiego rynku pracy. Realizacja projektu pozwoli
ponadto zacieśnić współpracę Wydziału Technologii Drewna ze szkołami z Poznania i okolic.
Powinno to zaowocować w przyszłości jeszcze większym, niż dotychczas zaangażowaniem
Wydziału w upowszechnianie wiedzy o drzewnictwie, a także upowszechniania nauki, w tym
najnowszych osiągnięć pracowników Wydziału. Powinno się to przyczynić również do
wykreowania większej kultury innowacyjności wśród młodych pokoleń, propagowania
proekologicznego trybu życia, z wykorzystaniem najnowszych osiągnięć nauki, którą w
najbliższych latach m.in. ta młodzież ma kreować w naszym środowisku.
Strona 13 z 13
4. Informacja o dostępności zasobów organizacyjnych oraz infrastrukturalnych
umożliwiających realizację projektu
Wszystkie zajęcia praktyczne (laboratoryjne) zaplanowane w ramach projektu będą
odbywały się w budynkach Wydziału Technologii Drewna Uniwersytetu Przyrodniczego w
Poznaniu. Wszystkie zjazdy przewiduje się w piątki. W tym dniu studenci Wydziału mają
zaplanowane zajęcia terenowe, wobec czego do dyspozycji Uczniów pozostaną sale
wykładowe, ćwiczeniowe, komputerowe, laboratoria, mikroskopy, aparatura, wszelkie
materiały i sprzęt (w tym obrabiarki sterowane numerycznie) potrzebne do zajęć. Całodniowa
dostępność infrastruktury, a także uwzględnionych w projekcie osób prowadzących zajęcia,
umożliwi elastyczne dopasowanie godzin zajęć na Uczelni z innymi zajęciami w szkole.
Bezpośrednio do budynku Wydziału przylega nowoczesna stołówka, z której Uczniowie
będą mogli skorzystać przed lub po zajęciach.
Wydział Technologii Drewna mieści się w najbardziej urokliwej, zielonej, spacerowej
części Poznania. Zajęcia na Uczelni nauczyciele ze szkół będą mogli połączyć ze
zwiedzaniem tej niezwykłej dzielnicy Poznania, jaką jest Sołacz.
dr hab. inż. Edward Roszyk
Koordynator projektu